Yaşlılığa bağlı katarakt
Transkript
Yaşlılığa bağlı katarakt
Yaşlılığa bağlı katarakt Giriş Kataraktlar gözünüzün içindeki mercek üzerindeki bulanık kısımlar veya parçalardır. Gözlerden birinde veya ikisinde birden meydana gelebilir. Bir göz genellikle diğerine göre daha fazla etkilenir. Göz merceği normalde saydamdır. Işığın gözünüzün arkasına geçmesine izin vererek net görüntüler görmenizi sağlar. Merceğin bir kısmı bulanıklaşırsa (opak hale gelirse), ışık bu bulanık kısımlardan geçemez. Zaman içinde bulanık alanlar büyür ve sayıca çoğalır. Mercekten daha az ışık geçtiği için görüşünüz de bulanıklaşır. Mercek ne kadar bulanık hale gelirse, görüşünüz de o kadar etkilenir. Katarakt özellikle gelişmiş ülkelerde görme bozukluklarının temel nedenidir. En çok yaşlılarda görülür. Buna yaşlılığa bağlı katarakt denir. Nadir olmakla birlikte, bebeklerde de doğduklarında katarakt görülebilir. Belirtiler Katarakt belirtileri genellikle uzun yıllar sonrasında ortaya çıkar. Göz merceğiniz her gün biraz daha bulanıklaşır. Kataraktınız hafifse, başlangıçta herhangi bir belirti fark etmeyebilirsiniz. Yaşa bağlı kataraktın en yaygın belirtisi bulanık, net olmayan veya dumanlı görmedir. Küçük noktalar veya benekler ya da görüşünüzün net olmadığı alanlarda yama şeklinde lekeler görebilirsiniz. Görüşünüz ışıktan etkilenebilir. Örneğin, ışık loşsa veya çok parlaksa görmeniz daha da zorlaşabilir. Katarakt renklerin soluk veya daha az net olmasına neden olabilir. Ayrıca okurken ve televizyon izlerken de eskisine gore daha çok zorlanırsınız. Gözlük kullanıyorsanız, gözlüklerinizin eskiye göre daha az işe yaradığını fark edebilirsiniz. Ayrıca daha nadir olmakla beraber araba farı veya sokak lambası gibi parlak ışık kaynaklarının etrafında bir hale (ışık çemberi) görebilirsiniz. Kataraktın nadir görülen bir başka belirtisi de çift görmedir. Nedenleri Yaşa bağlı kataraktın kesin nedeni bilinmemektedir. Yaşınız ilerledikçe, göz merceğinizi meydana getiren proteinlerde bazı değişiklikler meydana gelebilir. Bazı uzmanlar bunun sıvıların ve besin maddelerinin göze Page 1 of 4 Cataracts, age-related | Turkish | Translated 04/08 © Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008 iletilme biçimiyle ilgili olabileceğini düşünmektedir. Mercek proteininde meydana gelen bu değişiklikler bulanık görmeye neden olabilir. Ancak, yaşlanmanın bu değişikliklere neden ve nasıl sebep olduğu halen bilinmemektedir. Araştırmalar bazı faktörlerin yaşa bağlı kataraktın meydana gelme riskini artırabileceğini göstermektedir. Örneğin, ailenizde katarakt öyküsü olması ya da sigara içme ve yetersiz beslenme gibi faktörler. Gözlerinizin güneşe çok maruz kalması ve çok uzun süreler boyunca stereoid ilaç kullanmış olmak da katarakt olma riskinizi artırır. Daha genç insanlarda kataraktın daha az yaygın olan başka sebepleri olabilir. Örneğin, diyabet (diyabet hastası insanlarda katarakt daha erken yaşlarda görülebilir), göz yaralanmaları ve üveyit gibi (gözün damar tabakasının iltihaplanması) göz hastalıkları. Tanı Görme sorunları yaşıyorsanız, optisyeninizi (optometrist) veya GP’nizi görmeniz gerekebilir. GP veya optisyen oftalmoskop adı verilen bir cihazla gözlerinize bakar. Oftalmoskop gözünüze parlak bir ışık göndererek doktorunuzun gözünüzün içini görmesini sağlar. Kataraktınız varsa, doktor bunu gözünüzün içinde görecektir. Ayrıca göz merceğinizin ne ölçüde etkilendiğini de görecektir. Bazı olgularda hastalığınıza tanı konması için uzman bir göz doktoruna (oftalmolog veya göz cerrahı) sevk edilebilirsiniz. Bazen, katarakt hiçbir belirti göstermemiş dahi olsa rutin göz muayenesi sırasında da fark edilebilir. Tedavi Kataraktınız varsa, belirti yaşamamanız veya görüşünüzün durumdan çok az etkilenmesi halinde tedavi olmanız gerekmeyebilir. Kataraktın ilk evrelerinde daha yüksek numaralı gözlükler kullanarak ya da okuma gibi etkinlikleri daha parlak ışıkIa yaparak görüşünüzü iyileştirebilirsiniz. Ancak iyi görmeye devam etmeniz çok uzun sürmeyebilir. Kataraktınız daha şiddetliyse, bunu tedavi etmenin tek yolu cerrahi operasyon olabilir. Page 2 of 4 Cataracts, age-related | Turkish | Translated 04/08 © Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008 Katarakt genellikle bulanık hale gelmiş göz merceği çıkarılarak tedavi edilir. Olguların çoğunda doğal göz merceğinin yerine sunni, şeffaf plastik bir mercek konur. Buna intraoküler implant veya intraoküler lens (İOL) adı verilir. Birleşik Krallıkta, katarakt operasyonlarının çoğu lokal anestezi altında anahtar deliği cerrahisiyle gerçekleştirilir. Genellikle hastanede yatmanız gerekmez. Operasyon genellikle 15 ila 30 dakika sürer. Pek çok insanda görüş hemen düzelir ancak tam olarak iyileşmesi zaman alabilir. Komplikasyonlar Göz merceğiniz önemli ölçüde veya tamamen lekeli hale gelmişse, görüşünüz daha fazla etkilenecektir. Katarakt tedavi edilmezse körlüğe neden olabilir. Korunma Kataraktı engellemek mümkün olmamakla birlikte, bu hastalığa yakalanma riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır. Sigarayı bırakmak ve gözlerinizi güneş ışığından korumak (güneş gözlüğü takarak ya da siperli veya geniş kenarlı şapka giyerek) katarakt riskini azaltabilir. Bazı uzmanlar yetersiz beslenmenin de katarakta neden olabildiğini düşünmektedir. Bu nedenle bol meyve ve sebze içeren (günde en az 5 porsiyon), sağlıklı ve dengeli bir beslenme tarzı benimsediğinizden emin olun. Gözlük kullanmasanız dahi gözlerinizi en az iki yılda bir bir göz doktoruna muayene ettirmeniz önemlidir. Bu kataraktın yanı sıra yaşa bağlı maküler dejenerasyon (ilerleyen görüş kaybı) gibi göz hastalıklarının da erken tespit edilmesini sağlar. Diyabetli kimselerde katarakt diğerlerine göre daha erken yaşta kendini gösterme eğilimindedir. Diyabetliyseniz, katarakta yakalanma riskinizi azaltmak için GP’nizin tavsiyelerine dikkatli bir şekilde uyun. Uyarılar Gözünüzdeki doğal mercek şekil değiştirebilir. Bu sayede yakındaki veya uzaktaki nesnelere odaklama yapabilir. Sabit sertlikli (monofokal) ve multifokal protez plastik lensler bunu yapamaz. Bu nedenle, katarakt ameliyatının ardından okuma gözlüğü veya uzak gözlüğüne de ihtiyacınız olabilir. Bir başka yapay mercek türü de gözlerinizin hem yakındaki, hem uzaktaki nesnelere odaklama yapabilmesini sağlar. Buna uyumlu mercek denir. Page 3 of 4 Cataracts, age-related | Turkish | Translated 04/08 © Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008 Şubat 2007’de National Institute of Health and Clinical Excellence – NICE (Ulusal Klinik Mükemmellik Enstitüsü) uyumlu protez plastik merceklerin kullanımına ilişkin bir yönerge yayınlamıştır. NICE yönergesinde Birleşik Krallıktaki sağlık profesyonellerinin kataraktlı hastaları tedavi etmek için uyumlu mercekleri ne zaman ve ne şekilde kullanacaklarına ilişkin bilgiler verilmiştir. Güvenilir çeviri hizmeti NHS Direct telefon ettiğinizde sadece birkaç dakika içinde pek çok dilde size güvenilir çevirmenler sağlayabilir. 3 adımlık kılavuzumuzu takip edin: Adım 1 - NHS Direct’i 0845 4647 numaralı telefondan arayın Adım 2 – Aramanız yanıtlandığında, kullanmak istediğiniz dilin İngilizcesini belirtin. NHS Direct’in size ihtiyaç duyduğunuz bilgi ve tavsiyeyi vermesine yardımcı olacak çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın. Adım 3 – Veya, bir arkadaşınızdan ya da yakınınızdan sizin yerinize arama yapmasını rica edebilirsiniz. Neden aradığınızı açıklamak üzere bir çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın. Page 4 of 4 Cataracts, age-related | Turkish | Translated 04/08 © Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008