Flaman Bölgesi`ndeki Türkçe Tercümanlığı

Flaman Bölgesi`ndeki Türkçe Tercümanlığı

 Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Liesbeth Keyngnaert
Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe Tercümanlığı Üzerine Bir İnceleme Het Turkse Tolklandschap van Vlaanderen in kaart gebracht Masterproef voorgedragen tot het behalen van de graad van Master in het Tolken 2014 Promotor Dr. Johan Vandewalle Vakgroep Vertalen Tolken Communicatie Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Liesbeth Keyngnaert
Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe Tercümanlığı Üzerine Bir İnceleme Het Turkse Tolklandschap van Vlaanderen in kaart gebracht Masterproef voorgedragen tot het behalen van de graad van Master in het Tolken 2014 Promotor Dr. Johan Vandewalle Vakgroep Vertalen Tolken Communicatie 5 Teşekkür Öncelikle tez çalışmam süresince emeği geçen herkese sırasıyla teşekkür etmek istiyorum.
Araştırmam boyunca beni her zaman destekleyen hocam ve tez danışmanım Dr. Johan
Vandewalle'ye, bu araştırmaya katılan bütün Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Kurumlarına,
hastanelere, Aile ve Çocuk bürolarına teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca, anketlerimi doldurarak
veri toplamam konusunda bana destek veren Türkçe tercümanlarına teşekkür ederim. Bu yüksek
lisans araştırmasının ortaya çıkması onların tecrübelerini ve bilgilerini benimle paylaşmaları
sayesinde olmuştur. Akademik Türkçe konusunda bana yardımcı olan sayın hocam Dr. Feyza
Altınkamış'a da minnet duymaktayım. Son olarak beni destekleyen ve dil kullanımı konusunda
tavsiyeler veren arkadaşlarım Akay Akbıyık, Johanna Deleu ve Laurens Hoedaert'a, manevi
desteklerinden dolayı annem ve babama teşekkürlerimi sunmak isterim.
6 İÇİNDEKİLER
GİRİŞ VE AMAÇ 8 1 GENEL BİLGİLER 1.1 Belçikalı Türkler
1.1.1 Belçika’ya Türk göçü 1.1.2 Belçikalı Türklere ilişkin toplumsal istatistikler 1.2 Tercümanlık nedir?
1.2.1 Genel tanım 1.2.2 Alt bölümler 1.2.3 Konferans tercümanlığı 1.2.4 Sosyal ve hukuki tercümanlık 10 10 10 14 15 15 16 17 17 2 GEREÇ VE YÖNTEMLER 2.1 Araştırma sorusu
2.2 Varsayım
2.3 Yöntem ve katılımcılar
2.4 İşlem
22 22 22 23 24 3 BULGULAR 3.1 Türkçe tercümanının profili
3.1.1 Türkçe tercümanının genel profili hakkında bulgular 3.1.1.1 Cinsiyet
3.1.1.2 Vatandaşlık ve köken
3.1.1.3 Ana dili ve tercüme görevinde kullanılan diller
3.1.1.4 Türkçe tercümanının kıdemi ve istihdam şekli
3.1.2 Türkçe tercümanının genel profili hakkında vargılar ve tartışma 3.2 Türkçe tercümanının eğitimi
3.2.1 Türkçe tercümanının eğitimi hakkında bulgular 3.2.2 Türkçe tercümanının eğitimi hakkında vargılar ve tartışma 3.3 Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan sektör
3.3.1 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan sektör hakkında bulgular 3.3.2 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyac duyulan sektör hakkında vargılar ve tartışma 3.4 Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyac duyulan il
3.4.1 Türkçe tercümanlarına en yüksek ihtiyaç duyulan il hakkında bulgular 3.4.2 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan il hakkında vargılar ve tartışma 3.5 Flaman Bölgesi’nde yeteri kadar Türkçe tercümanı var mıdır?
3.5.1 Bulgular 3.5.2 Vargılar ve tartışma 3.6 Türkçe tercümanlığıyla ilgili üç taraf tarafından önerilen değişiklikler
25 25 25 26 26 27 28 29 30 30 33 34 34 37 38 38 40 41 41 44 45 4 SONUÇ 47 5 KAYNAKÇA 50 6 EKLER 55 TABLOLAR VE ŞEKİLLER
7 Tablolar
Tablo 1: Anket sorularının gruplandırılması
Tablo 2: Cinsiyet
Tablo 3: Ana dili
Tablo 4: Ortaöğretimde öğrenilen diller
Tablo 5: Vatandaşlık ve yükseköğretim düzeyi karşılaştırılması
Tablo 6: Etik kurallarına her zaman uyuyor musunuz?
Tablo 7: Tercümanların en sık çalıştığı sektörler
Tablo 8: Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının Türkçe tercümanı olmak için
yapılan bașvurunun yüzde oranı
Tablo 9: Hastanelerin rakamları
Tablo 10: Türkçe tercümanları hangi Flaman ilinde daha çok tercüme yapıyorlar?
Tablo 11: Türkçe tercümanları için yapılan talep
Tablo 12: Bir Türkçe tercümanı mevcut olmadığından dolayı karşılanamayan talep oranı
Şekiller
Şekil 1: Türk kökenlilerin göçmenlik geçmesi
Şekil 2: Belçika’da yaşayan Türklerin geldikleri iller
Şekil 3: Tercümanlığın kavramsal sprektrumu
Şekil 4: Türkçe tercümanının vatandaşlığı ve kökeni
Şekil 5: Türkçe tercümanının kıdemi ve istihdam şekli
Şekil 6: Tercümanların en sık çalıştığı sektörler
Şekil 7: 2010-2013 yılları arasında Türkçe tercümanı konusunda yapılan talep
8 GİRİŞ VE AMAÇ
1964'teki Türk göçünden beri Türk nüfusu Belçika’nın en büyük göçmen topluluklarının birisini
oluşturmaktadır. Schoonvaere'ye (2013) göre 2010 yılında Belçika'daki Türk kökenlilerin sayısı
152.000'e kadar çıkmıştır. Bu göçmenler genellikle Gent ve Anvers etraflarına veya Doğu Flaman
İli, Anvers İli ve Brüksel Başkent Bölgesi'ne yerleşmiştir. Bu insanların çoğunluğunun
Hollandacayı iyi öğrenmesine rağmen Kaya ve Kentel'e (2007) göre Türk-Belçikalı nüfusun
yaklaşık yüzde 20'si resmi dillerin birini iyi bilmemektedir. Dolayısıyla Türkçe tercümanlarına her
zaman ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu araştırma, tercümanlık bilimine katkıda bulunmaktadır ve özellikle Flaman Bölgesi'ndeki
Türkçe tercümanlığının durumunu incelemektedir. Bu amaç doğrultusunda ilk adım olarak şu
teorik konular incelenmektedir: Belçika'da oturan Türklerin göç geçmişi ve 'tercümanlık'
kavramının teorisi. İlk konuda Reniers (1999), Goossens (2004) ve Schoonvaere'ye (2013) dayalı
olarak Belçika'ya Türk göçünün nedeni ve gelişimi incelenmektedir. İkinci konuda ardıl - andaş
çeviri ve sosyal-hukuki-konferanstaki tercümanlık gibi tercümanlık türleri ve farklı sektörleri
açıklanmaktadır.
Çalışmanın ikinci bölümünde araştırmanın metodolojisi açıklanmaktadır: Flaman Bölgesi'nde
çalışan Türkçe tercümanları, Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumları ve
tercümanlara başvuran sosyal hizmetler ve kamu hizmetlerine farklı anketler sunulmaktadır.
Amaçlandığı üzere Flaman Bölgesi'nde çalışan Türkçe tercümanlarının durumu incelenmektedir.
Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki alt soruların yanıtları aranacaktır:
-
Türkçe tercümanlarının genel profili nedir?
-
Türkçe tercümanları tercümanlık eğitimi almışlar mıdır?
-
Türkçe tercümanlarına duyulan ihtiyaç Flaman Bölgesi’nde hangi sektörde en yüksektir?
-
Türkçe tercümanlarına duyulan ihtiyaç Flaman Bölgesi’nin hangi ilinde en yüksektir?
-
Flaman Bölgesi’nde yeteri kadar Türkçe tercümanı var mıdır?
-
Türkçe tercümanlığıyla ilgili ne gibi değişiklikler yapılmalı?
Öncelikle Türkçe tercümanlarına verilen anketin cevapları incelenmektedir ve sonra bu cevaplar
Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının yıllık raporları ve sosyal hizmetler ve
kamu hizmetlerinin anket sonuçları ile karşılaştırılmaktadır. Bütün anketler Ek 1, 2 ve 3'te
bulunmaktadır.
Çalışmanın üçüncü bölümünde bütün anketler çözümlendikten sonra araştırma sorularına yanıt
aranmaktadır. Bu araştırmada hem sosyal hem de hukuk sektörünün Türkçe tercümanlarına olan
ihtiyacını incelemek amaçlanmıştır. Ancak hukuk sektöründen istenilen oranda veri elde
edilememiştir. Bu nedenle; çalışmada sadece sosyal sektör hakkında sonuçlara varılmış ve onlar
paylaşılmıştır.
Çalışmanın son bölümünde ise araştırma soruları, varsayımlar ve sonuçları karşılaştırılıp
tartışılacaktır.
9 1
GENEL BİLGİLER
1.1 Belçikalı Türkler
Günümüzde Belçika’daki bütün büyük ve küçük şehirlerde, toplu taşımada, sokakta, her yerde
Türkçe duyabilirsiniz. Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding’e
(Belçika Fırsat Eşitliği ve Irkçılığa karşı Mücadele Merkezi) göre 2010 yılının sonunda Belçika’da
yaşayan ve Türk vatandaşlığı ile doğan nüfusun sayısı 152.000’e çıkmıştır. Bu, Belçika’nın
nüfusunun yüzde 1,4’ünün Türk uyruklulardan oluştuğu anlamına gelmektedir. Bu oran ile Türk
nüfusu Belçika’nın beşinci en büyük göçmen topluluğunu oluşturmaktadır (Schoonvaere, 2013:
70).
Ancak Belçika’daki ‘Türk nüfusunun’ çeşitli alt gruplara ayrıldığını dikkate almamız
gerekmektedir. Belçika’daki bazı Türkler Türkiye’de doğmuş, Belçika’ya göç etmiş ve Belçika
vatandaşlığı almaksızın buradaki hayatlarına devam etmişlerdir. Bir başka grup ise Belçika
vatandaşlığı almıştır. Ayrıca Belçika’da doğmuş ve Belçika vatandaşlığı almış olan bir Türk
nüfusu da sözkonusudur. Bir diğer grup ise, Belçika’da doğup Türk vatandaşlığı alanlardır ki
bunlar en yoğun grubu oluşturmaktadır. Bu Türklerin çoğunluğunun çifte vatandaşlığı vardır. Bu
yüksek lisans tezinde yukarıda sözedilen gruplamalar arasındaki farklar dikkate alınmamaktadır.
Genel bir yaklaşımla, Belçika’da yaşayan Türkler ‘Belçikalı Türkler’ olarak tanımlanacaktır.
Elbette bu insanların birçoğu Belçika’nın resmî dilleri olan Hollandaca/Fransızcayı
bilmediklerinden dolayı, Türkçe bilen tercümanlara ihtiyaç hızlı bir şekilde artmıştır. Flaman
Bölgesi’nde çalışan Türkçe tercümanlarının iş ortamını inceleyebilmek için ilk adım olarak iki
unsura yakından bakılması gerekmektedir:
-
Türkiye’den Belçika’ya göç nasıl meydana gelmiştir? Sebepleri nelerdir?
-
Tercümanlık nedir? Hangi türleri vardır? Tercümanlar hangi durumlarda çalışmaktadır?
1.1.1 Belçika’ya Türk göçü
Schoonvaere’ye (2013) göre İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye’deki sosyoekonomik
değişikliklerden ötürü Türk göçü başlamıştır: 1940’lı yılların sonunda Türk hükümetinin yeni
ekonomik politikası çerçevesinde tarımda kullanılan teknoloji çağdaşlaştırılmaya başlanmıştır.
Türkiye’nin çalışan nüfusunun dörtte üçü tarım endüstrisinde istihdam edildiği ve o anda işsiz
kaldığı gerçeğinden hareketle 1950’li yılların sonunda Türkiye’nin en büyük ekonomik sorunu
işsizlik olmuştur (Goossens, 2004). Bu işsizlik başka iktisadi, siyasal ve sosyal krizler ile birlikte
ülkenin kamuoyunda huzursuzluk yaratmıştır. Aynı zamanda Belçika’da ‘trente glorieuses’
11 yaşanmıştır. Bu otuz yıl süresinde (1945-1975) ülkenin ekonomik ve sosyal şartları hızla gelişip
iyileşmiştir (Schoonvaere, 2013: 30). Maden ve endüstri sektörü çok hızlı büyüdüğünden ve
Belçikalı işçiler bu branşta çalışmak istemediğinden dolayı bu alanlarda bir işgücü kıtlığı
doğmuştur. Bu sektörlerde başarıya ulaşmak için başka ülkelerden Belçika’ya işçi çekilmesi
gerekmiştir. Belçika 1964 yılında Türkiye (ve başka Avrupa dışı ülkeler) ile iki taraflı bir anlaşma
imzalayarak ilk işe alım prosedürünü başlatmıştır. Bu, işçi göçünün ilk adımıdır: Schoonvaere’nin
(2013: 32) Belçika Nüfus Kütüğü’nün sayılarına dayanan aşağıdaki çiziminin gösterdiği gibi Türk
işçilerinin göç süreci üç ana evreden oluşmaktadır.
a. b. c. Şekil 1: Türk kökenlilerin göçmenlik geçmesi (Schoonvaere, 2013: 32)1
a) 1963-1974 yılları arasındaki işçi göçü
1964 yılında gerçekleştirilen iki taraflı anlaşma ile Belçika’ya işçi göçü resmîleştirilmiştir.
Schoonvaere’nin (2013) araştırmasına göre 1963 ve 1965 yılları arasında 13.217 Türk işçi
resmî yolla Belçika’ya göç etmiştir. Goossens’in (2004) dediği gibi 1973 yılına kadar Türkiye
İş Kurumu’nun yardımıyla ile Belçika’ya gelen işçilerin sayısı 15.309’a çıkmıştır. Ancak her
iki yazar bu sayıların eksik olduğunun altını çizmektedir. Resmî yolla göç edenlerden başka
birçok Türk turist olarak Belçika’ya gelmiştir. Goossens’in (2004) vurguladığı gibi turist
olarak göç edenlerin kesin sayısı yoktur ancak Martin’den (1999) aktaran Goossens’e (2004)
göre bu sayı 150.000 Türk göçmene kadar çıkabilmiştir. Belçika’ya nasıl göç edildiği dikkate
alınmazsa bu büyük göç hareketi iki dalga şeklinde gelişmiştir: ilk gelenler esasen Liege,
Henegouwen ve Limburg Bölgesi’ndeki kömür madenlerinde çalıştırılmış, ikinci göçmen
grubu Gent, Brüksel ve Anvers şehirlerine gönderilmiştir.
Şekil 1’de 1974 ile 1975 arasında ikinci bir zirve göze çarpmaktadır. O dönemlerde
Avrupa’da yaşanan ekonomik gerileme ve akaryakıt krizinden dolayı Belçika hükümeti iş
1 Dikkat ediniz: Schoonvaere (2013) bu Türk göçmenlik geçmesini üç evreye ayırmakta ancak Şekil 1’de dönemleri ayıran tarihler bu evrelerin tarihlerine uygun değildir. 12 göçmenliğini kısıtlamak istemiş ve göçmenlerin Belçika’ya gelişini durdurmaya çalışmıştır.
Ancak çelişkili bir biçimde, bu karar alındıktan sonra, Türk göçmenlerinin sayısı yükselmeye
devam etmiştir ve bunun iki sebebi vardır: Turist olarak göç edenlerin sayısının artması ve
Belçika ile Türkiye arasındaki iki taraflı anlaşmaya göre Belçika hükümetinin ‘aile yönelimli
politikayı’ seçmesi. Bundan ötürü Belçika’da yaşayan ve çalışan erkekler, Türkiye’de yaşayan
eşlerinin ve ailelerinin Belçika’ya taşınmasını resmî bir şekilde sağlayabilmiştir.
(Schoonvaere, 2013: 31-32).
b) 1975-1983 yılları arasında aile birleşimi ve aile oluşumu
Schoonvaere’nin (2013) dediği ve 1. şeklin gösterdiği gibi iş göçü sınırlamasının sonucu
olarak 1975 ve 1980 yılları arasında Belçika’ya yönelik Türk işçi göçü giderek azalmıştır.
Ancak Türkiye’den gelen göç dalgaları tamamen sona erdirilmemiştir. Reniers’e (1999) göre
bunun sebebi, Belçika’ya taşınan Türk erkeklerin yüzde yetmiş beşinin göç ettiğinde evli
olmasıdır. Belçika hükümeti işçiler için göç şartlarını sınırladıktan sonra Belçika’ya giden
erkek göçmen sayısı hızla düşmüştür, ancak aynı zamanda aile birleşimi çerçevesinde göç
eden Türk kadın sayısı hiç azalmamıştır. 1980’li yıllarda da yeni göç grupları ortaya çıkmıştır:
evlilik göçü ve iltica göçü.
c) 1984’den itibaren oluşan evlilik ve iltica göçü
1980’li yıllarda iş göçünün bitirilmesine ve göçmenliğin sınırlandırılmasına karar verilmesine
rağmen Belçika’ya yönelik göç edenlerin sayısı artmaya devam etmiştir (Schoonvaere, 2013:
34). Belçika’da oturan ve bazı durumlarda bu ülkede doğan bir kişi ile evlenmek için göç
eden kişiler Belçika’ya yasal olarak gelebilmiştir. Bu zamana kadar evlilik göçü bütün göç
türleri arasında en sık öne sürülen gerekçe olmuştur. Bundan başka 1980’li yıllarda ‘yeni bir
resmî göç türü’ oluşmuştur. Schoonvaere’nin (2013) dediği gibi 1980 İhtilali’nden itibaren
Kürtler ve Ermeniler gibi çeşitli etnik ve dinî azınlıklar Türkiye’den kaçıp diğer ülkelere iltica
etmişlerdir. 1980 yılından 2002 yılına kadar Belçika’ya göç edenlerin tümünün yaklaşık
olarak yüzde 40’ı iltica gerekçesiyle Belçika’ya gelmiştir.
Reniers (1999), Goossens (2004) ve Schoonvaere’nin (2013) çeşitli araştırmalarına göre Türk
göçü iki genel özellik göstermektedir. İlk özellik, Belçika’ya göç edenlerin Türkiye’nin hangi
illerinden geldiğine bağlıdır. Reniers (1999) ve Schoonvaere’den (2013) alınan Şekil 2,
Belçika’daki Türkiye kökenlilerin çoğunluğunun hangi illerden geldiğini göstermektedir. Bu
yoğunluk göstergesi şöyle hesaplanmaktadır:
13 I = (Xi/Ti) / (X/T)
I = Yoğunluk göstergesi
Xi = Belirli bir il kökenli olan, Belçika'daki Türkiye kökenlilerin sayısı
Ti = Bu ilin toplam nüfusu
X = Belçika’daki Türkiye kökenlilerin toplam sayısı
T = Türkiye’nin toplam nüfusu
Kaynak: Schoonvaere (2013: 22)
İlk adım olarak Belçika'daki Türkiye kökenlilerin toplam sayısı X, Türkiye’nin toplam nüfus sayısı
T'’ye bölünerek bir ortalama hesaplanmaktadır (X/T). Bundan sonra Belçika'daki Türkiye
kökenlilerin hangi il kökenli olduğu incelenmektedir. Türkiye'nin her ili için elde edilen Xi sayısı
bu ilin toplam nüfus sayısı Ti'ye bölünmektedir (Xi/Ti). Bu sonuç daha önce hesaplanan genel
ortalamaya bölünerek Türkiye'nin her ili için bir yoğunluk göstergesi I (concentratie-index)
hesaplanmaktadır. Bu yoğunluk göstergesi, Türkiye'nin belirli bir ilinin Belçika'daki Türkiye
kökenli toplulukta ne derece temsil edildiğini gösteren göreceli bir sayıdır: Gösterge 1'den büyük
ise söz konusu il Belçika'da beklenilenden daha çok temsil edilmektedir, 1'den küçük ise söz
konusu il Belçika'da beklenilenden daha az temsil edilmektedir. Şekil 2'de illere yoğunluk
göstergelerine göre bir renk kodu verilmiştir. Schoonvaere’ye (2013: 49) göre daha koyu renk olan
iller Belçika’da göreceli olarak daha çok temsil edilmektedir. Harita incelendiğinde Belçika’ya
göç eden Türklerin göreceli olarak en çok Afyon, Eskişehir ve Kayseri gibi İç Anadolu Bölgesi
illerinden geldiği görülmektedir. Reniers’e (1999) göre bunun sebebi, ‘işçi göçü için işe alım
bürolarının’ ülkenin neresinde bulunduğuna bağlıdır (s. 686). Bu bürolar ilk göç dalgası sırasında
işçilerin yasalara uygun bir şekilde Belçika’ya göç etmesine yardımcı olmaya çalışmıştır. Bu
hizmet büroları genellikle Türkiye’nin batı yarısında kurulduğundan ve doğusunda nerdeyse hiçbir
şube olmadığından dolayı özellikle ülkenin batısında oturanlar Belçika’ya göç edebilmiştir.
Şekil 2: Belçika’da yaşayan Türklerin geldikleri iller (Reniers, 1999, s. 701)
14 Türk göçünün ikinci özelliği, yukarıda açıklanan birinci özelliğinden kaynaklanmaktadır.
Belçika’ya işçi göçü durdurulduğundan ve belirli Türk illerinden göç edenler geldikleri yer ile her
zaman yakın ilişkide olduklarından dolayı iki ülke arasında oluşan göç ağları çok önem
kazanmıştır. Goossens’e (2004) göre bu göç ağları göç etmeye karar verme işlemini
etkileyebilmektedir. Belçika’da oturan vatandaşlar yurt dışındaki yaşamlarından söz ettiklerinde
Türkiye’dekilerin göç arzusu canlanmaktadır. Türkiye’de oturan biri, yabancı bir devlette oturan
bir yurttaşı tanımakta ise göç etme adımını daha kolaylıkla atacaktır. Genellikle de bu tanıdığa
yakın bir yerde yaşamayı tercih edecektir. Böylece Türk göçünün ikinci özelliği oluşmuştur: göç
edilen ülkede ‘nakledilmiş toplulukların’ (transplanted communities) oluşması (Reniers, 1999:
687).
Görüldüğü gibi Türkiye'de, Belçika’ya oldukça fazla göçmen sağlayan belli bölgeler
vardır; aynı şekilde Belçika'da da yüksek yoğunlukta Türk (asıllı) göçmen alan bölgeler ve şehirler
bulunmaktadır. Bu bölge ve şehirlerde ‘nakledilmiş topluluklar’ diye adlandırılan özel bir yerleşim
şekli oluşmaktadır (Reniers, 1999: 687). Türkiye’de bulunan bir topluluğun üyeleri, göç ettikten
sonra kendi Türk topluluğunu yabancı ülkede yeniden kurmaktadır. Demek ki, aynı Türk
bölgesinden gelenler Belçika’da bir şehirde birbirlerine yakın oturma eğiliminde olmaktadır.
Böylece Gent ve Brüksel şehirlerindeki Türk toplumu Afyon ve Eskişehir ilinden gelenlerden
oluşmaktadır. İç ve Doğu Anadolu’nun diğer şehrinden gelenler genelde Anvers ve Limburg
bölgesine taşınmaktadır. Diğer Türk bölgelerinden göç edenler Belçika toprağının bütününe
yayılmıştır (Schoonvaere, 2013: 49). Reniers (1999) ve Schoonvaere’nin (2013) gösterdiği gibi şu
anda gelen Türkler özellikle Gent, Brüksel ve Anvers şehirlerinin etraflarına yerleşmektedir.
1.1.2 Belçikalı Türklere ilişkin toplumsal istatistikler
Kaya & Kentel (2007) 400 kişilik bir örneklem aracılığıyla Belçikalı Türklerin demografik
bilgilerini toplamaya çalışmıştır. Kaya & Kentel (2007) ve Schoonvaere’ye (2013) dayanarak
Belçikalı Türklerin genel profili şöyledir:
- Tüm Türkiye kökenli etnik azınlıklar2 da dikkate alınırsa 200.000 Belçikalı Türk’ün yarısından
fazlasının Türkiye’de doğduğu anlaşılmaktadır (s. 25);
- Bu nüfus grubunun yüzde 75’ine Belçika vatandaşlığı verilmiştir3;
- Menşe ülkesi ile güçlü duygusal bağları olduğundan ötürü Türkiye kökenliler dil ve kültürlerini
koruyabilmiştir (s. 21) ve Türk nüfusun üçte ikisi Hollandaca ya da Fransızcayı iyi bilmektedir;
- Resmî dillerin birini ve ülkeyi bilmelerine rağmen Belçikalı Türkler kendilerine karşı
ayrımcılık yapıldığını düşünmektedir (s. 53).
Etnik azınlık burada Sünnileri, Alevileri, Kürtleri, Ermenileri ve Asurları kapsamaktadır (Kaya & Kentel, 2007: 25). Kaynak: http://www.interculturaliseren.be/index.php?id=233&tx_ttnews%5btt_news%5d=79&tx_ttnews%5bbackPid%5d=1 &cHash=5626d13d47 (Koning Boudewijn Kuruluşu’nun araştırması) 2
3
1.2 Tercümanlık nedir?
15 Bu bölümde tercümanlığın ne olduğu ve hangi alt kategorilere ayrılabildiği açıklanacaktır. İlk
olarak tercümanlığın genel tanımı yapılacak sonra yöntem ve koşullara bağlı olan farklı alt
bölümler tanımlanacaktır.
1.2.1 Genel tanım
Tercümanlık yüzyıllarca farklı insanlar ve kültürler arasında iletişim kurulmasına yardımcı
olmuştur. Defrancq’ın (2012: 6) dediği gibi tercümanlar Roma imparatorluğu döneminden itibaren
bütün uluslararası anlaşmalar ve iletişimler için önemli bir rol oynamaktadır. Ancak çeviri bilimi
çok yeni bir araştırma alanıdır (Buyle, 2007: 10) ve araştırmacıların tercümanlığa yaptığı tanımlar
birbirlerinden farklılıklar göstermektedir. Buna karşın bütün bilimsel çalışmalar tercümanlığın
temel prensipleri konusunda hemfikirdir. Aşağıdaki bölümde bu prensipler açıklanacaktır.
Wadensjö (1998), Pöchhacker (2004) ve Hale (2007) gibi çeşitli araştırmacılar
tercümanlığın çevirisel bir etkinlik olduğu üzerinde anlaşmaktadır. Kapsamlı bir terim olarak
çeviri, sözlü ve yazılı çeviri olarak iki temel altbölümden ibarettir. Birbirlerinden belirli bir şekilde
farklı olduklarından dolayı bu iki tür birbiri ile karıştırılmamalıdır. De Keyser (2006) ve
Pöchhacker (2004) tarafından desteklenen Hale (2007), bu konuda belirgin bir ayrım yapmıştır.
Aralarındaki fark çeviri işlemleridir: yazılı çeviri yapan çevirmen, işi başlamadan önce tüm metni
derinlemesine irdeleyip dikkatlice okuyabilmektedir. Sözlükler ve ek bilgiler sağlayan çeşitli
kaynaklara başvurabilmektedir (s. 8). Sözlü çeviride ise asıl metin sadece bir defa duyulduğu ve
anında tercüme edilmesi gerektiğinden dolayı tercüman kaynakları kullanamamaktadır ve hata
yaptıktan sonra bunu kolaylıkla düzeltememektedir. Tercümanın bir göreve hazırlanmaya çok
vakti yoktur. Böylece çevirmenlik ve tercümanlık belirli bir şekilde ayrılabilmektedir.
Tercümanlığı tarif ederken bütün bilimsel yazarlar aynı genel esasları listelemektedir. De
Keyser’e (2006) göre tercüman, birbirlerini anlayamayan insanlar arasındaki iletişimi kurmak için
bir kişinin söylediğini diğer kişinin anlayabileceği dile sözlü olarak çevirmektedir. Başka bir
deyişle tercüman, normalde anlaşamayan kişilerin sohbet etmesini mümkün kılmaktadır.
Tercümanın, yaptığı işi kısa zamanda tamamlaması gerektiğinden dolayı geniş bir kelime
dağarcığına sahip olması gerekmektedir. Pöchhacker’ın (2004) dediği gibi tercümenin hemen
yapılması lazımdır. Bir kelimeyi sözlükte araştırmak için vakit yoktur ve zaman baskısından
dolayı yazılı çevirinin tersine, tercümanın yaptığı hatayı düzeltme fırsatı kısıtlıdır (Kade, 1968’dan
aktaran Pöchhacker, 2004).
16 1.2.2 Alt bölümler
Doğan (2003: 47), Pöchhacker (2004: 294), Hale (2007: 28) ve Defrancq’a (2012: 3) dayanarak
tercümanlık, tercümenin yapılış yöntemi ve görev şartlarına göre alt bölümlere ayrılabilmektedir.
Tercümenin yapılış yöntemi kriterine göre yapılan sınıflamaya göre ‘ardıl ve andaş çeviri’ olarak
adlandırılan iki çeviri türü bulunmaktadır:
-
Andaş çeviride konuşmacı konuşurken tercüman aynı zamanda söylediklerini kaynak dil olan
A dilinden amaç dil olan B diline çevirmektedir. Dolayısıyla not almak için zaman yoktur ve
anında çeviri yapan tercüman ve konuşmacı neredeyse aynı zamanda konuşmaktadırlar (Van
Gucht et al., 2005). Bu çeviri türü çoğunlukla toplantı ve konferanslarda kullanılmaktadır.
Tercümanlar tercüme kabinlerinde oturmakta ve mikrofon, kulaklık gibi tercüme cihazı
onların emrinde olmaktadır.
-
Ardıl çeviride tercüman konuşmacıyı dinlemekte ve gerekirse not almaktadır. Konuşmacı
konuşmasını bitirdikten sonra söyledikleri A dilinden B diline aktarılmaktadır. Ardıl çeviri
türü genellikle kültürlerarası ve kültürleriçi diyaloglar için kullanılmaktadır (Doğan, 2003: 4850). Genelde sosyal ve yasal koşullarda tercih edilmektedir.
Görev şartlarına göre yapılan gruplandırmaya gelince Pöchhacker (2004: 15-16) ve Defrancq’ın
(2012) aynı dilbilimsel spektrumu kullanmakta olduğu görülmekte ancak birkaç ayrım dikkat
çekmektedir:
Şekil 3: Tercümanlığın kavramsal sprektrumu (Pöchhacker, 2004: 17)
Pöchhacker’ın (2004) şemasının gösterdiği gibi ilk önemli ayrılık, tercüme görevinin
gerçekleştiği şartlardır. Özel bir amaç için birbirleri ile ilişki kuran ve birbirlerinin dilini bilmeyen
farklı dil ve kültür topluluklarının üyelerine tercüme yapıldığında uluslararası şartlardan
bahsedilmektedir. Tercüman, mesela seminer, toplantı, zirve ve müzakereler gibi durumlardaki ve
bilim adamları, şirket ortakları veya politikacılar arasındaki iletişimi mümkün kılmaktadır
(Pöchhacker, 2007: s.37). Pöchhacker’a (2004) göre burada en sık kullanılan tercüme türü
konferans tercümanlığıdır. Bu takdirde tercüman, aynı anda birçok insana bir monoloğun
17 tercümesini yapmakta, yani sadece A dilinden B diline çevirmektedir. Diyalog yoktur.
Diğer yandan toplum içi veya toplumsal durumlarda tercümeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bir
topluluk veya ülke içinde resmî dili bilmeyenlerin topluma uyum sağlamalarını kolaylaştırmak
için burada da tercümanın yardımı rica edilebilmektedir. Muhataplar yüzyüze konuşmaktalar ve
tercüman A dilinden B diline ve ters yönde çeviri yapmaktadır. Bu yüzden bir diyalog söz
konusudur. Bu tercümanlık türü de ‘toplumsal/sosyal tercümanlık’ adını almaktadır. Kısacası ilk
ayrılık, uluslararası ve toplum içi durumlarında olmasına bağlı olarak sırayla ‘konferans
tercümanlığı’ ve ‘sosyal tercümanlık’ terimleri kullanılacaktır.
Birinci adım olarak tercümanlık toplumsal bağlama göre alt bölümlere ayrılabilmektedir. Cools
(2012) ve Pöchhacker’in (1996 ve 2007) kullandığı iki ana grup burada da kullanılacaktır:
→ Konferans tercümanlığı (1.2.3);
→ Hukuki tercümanlık ve Sosyal tercümanlık (1.2.4).
1.2.3 Konferans tercümanlığı
Yukarıda açıklandığı gibi toplantı, müzakere ve seminerler gibi resmî durumlarda konferans
tercümanlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Doğan’a (2003) göre genellikle bir kabinde mikrofon ve
kulaklık ile bir kişinin her söylediği tercüme edilmektedir. Hem ardıl hem de andaş çeviri tekniği
kullanılabilmekte ancak çoğu zaman ‘konuşmayı dinlerken tercüman aynı anda diğer dile
çevirmektedir’ (Doğan, 2003: 52). Sadece bir veya iki kişiye yönelik olarak çeviri yapılması
gerektiğinde veya mikrofon, kulaklık gibi çeviri cihazı olmadığında ‘fısıldayarak çeviri’ tekniği
kullanılabilmektedir.
Konferans tercümanlığı, bu araştırmanın kapsamına girmediği için ve bu sektörde çalışan
tercümanların sayısı bizce yüksek olmadığı için bu çalışmada ele alınmayacaktır.
1.2.4 Sosyal ve hukuki tercümanlık
Hukuki tercümanlığın sosyal tercümanlıktan farklı olarak görülmesi gerekip gerekmediği çokça
tartışılmaktadır. Doğan (2003) ve Defrancq (2012) iki tercüme türü arasında belirgin bir ayrım
yapmamaktadır. Roberts (1997: 8), Wadensjö (1998: 51) ve Hale (2007: 30), ‘Community
Interpreting’ kavramını toplum ile ilgili olan bütün olaylar için kullandığından dolayı mahkemede
meydana gelen olaylar için de bu terimi kapsayıcı terim olarak kullanmaktadır. Pöchhacker’ın
(2007) dediği gibi Avustralya, Büyük Britanya ve İsveç’te de hukuki tercümanlık sosyal
tercümanlığın bir alt ulamı olarak görülmektedir.
18 Fakat Buyle (2007), Pöchhacker (1996, 2004, 2007) ve Vandeweghe (2008), iki tür
arasındaki farkın belirtilmesi gerektiği düşüncesini savunmaktadır çünkü ‘hukuki tercümanlığın
etik kuralları ile sosyal tercümanlığın (...) etik kuralları bazen birbirine zıttır’ (Roberts, 1993’den
aktaran Pöchhacker, 2007: 38). Kruispunt Migratie-Integratie (2014b) ve SERV (2008: 9) de
sosyal tercümanlığın hukuki tercümanlık veya konferans tercümanlığı ile karıştırılmaması
gerektiğinin altını çizmektedir. Sosyal ve hukuki tercümanlık türleri arasında bir çizgi çekmek çok
zordur. Hangi sektörde Türkçe tercümanlarına olan talebin daha çok olduğunu belirlemek için bu
çalışmada hukuki tercümanlık ile diğer sosyal tercümanlık türleri arasında ayrım olduğu kabul
edilmektedir. Bu ayrımı iyi belirtmek için iki tercüme türü konusuna kısaca değineceğiz.
a) Sosyal tercümanlık
De Keyser (2006), sosyal tercümanlığı çok kısa ve isabetli bir şekilde betimlemiştir:
‘Sosyal tercümanlık sosyal hizmet sektöründeki tercümanlıktır.’ Sosyal tercüman, ülkenin resmî
dilini bilmeyenler ile kamu hizmetleri veya sosyal sektörde çalışanlar arasında iletişim
kurmaktadır (s. 3). Sosyal hizmet sektörü genel olarak bütün sosyal hizmetler ve kamu veya devlet
hizmetlerini kapsamaktadır. Hem Pöchhacker (1996), hem Hale (2007) hem de Bowen (2000)
tercümanın iş ortamının ne olabileceğiyle ilgili uzun bir liste vermektedir. Örneğin: hastane,
doktor muayenehanesi, okul, mülteci bürosu, ikamet ve sosyal sigorta, sosyal sektörün alanları
olarak sayılmaktadır.
Flaman Sosyal Sektörü Eğitim ve Öğretim Enstitüsü’ne (2014)4 göre sosyal sektör altı alt
bölüme ayrılabilmektedir: Aile ve Yaşlılara Yardım Servisleri, Çocuk Yetiştirme ve Yerleştirme
Servisi, Korumalı İşyerleri, Sosyo-kültürel Sektör, Sağlık Kurumları ve Flaman İkamet ve Sağlık
Sektörü. Vermeiren (2012b) bu sınıflandırmayı onaylayıp iltica tercümesinin sosyal tercümanlığın
bir alt parçası olarak görülemediğini vurgulamaktadır.
Deleu’nün (2012) dediği gibi Belçika’da Hollandaca (veya Fransızca) bilmeyen ve sosyal
hizmetler ve kamu hizmetlerinde yardıma ihtiyaç duyanlar tercümana güvenmektelerdir. Garber’in
(2000: 16) de vurguladığı gibi bu kurumlara başvuranlar ‘sağlık, yasal sistem, (…) ikamet veya
yoksulluk ile ilgili problemler’ yaşamaktadır. Bunun üzerine çoğu zaman kurum ile hizmet talep
eden taraf arasındaki görüşmenin konusu çok hassas olabilmektedir ve tercümanın bu durumlarda
talep edenin özel hayatı ile ilgili konuları ele alması da gerekmektedir. Hale (2007) de bunu
göstermektedir:
4
Flaman Sosyal Sektörü için Eğitim ve Öğretim Enstitüsü, VİVO vzw’dir (Vlaams Instituut voor Vorming en Opleiding in de Social Profit). 19 [...] it takes place in settings where the most intimate and significant issues of everyday
individuals are discussed: a doctor’s surgery, a social worker’s or a lawyer’s office, a gaol,
a police station or courtroom (Hale, 2007: 26).
Bu konuşmalar çok hassas olduğundan ve tercüman için risk içerdiğinden dolayı sosyal
tercümanlar için özel uluslararası etik kuralları oluşturulmuştur. De Keyser’in (2006: 47) dediği
gibi bu kurallar, ‘tercümanın mümkün olduğu kadar uyması gereken bir kurallar dizisidir. Etik
kuralları, ne yapabileceğini ve ne yapamayacağını belirterek tercümanı [görevi yaparken]
desteklemektedir.’ Haliyle hem tercümanın uyması gereken kurallardır, hem de tercüman ve diğer
muhatapları ‘keyfi hareketler’ ve diğer tehlikelere karşı koruyan bir çerçevedir (De Keyser, 2006:
47). Vermeiren’de (2012a) tercüman tarafından bir göreve başlamadan önce söylenmesi gereken
ve bütün etik kurallarını kapsayan bir açıklama verilmektedir:
[...] Duyduklarımı, hiç bir ekleme ya da çıkarma yapmadan, tam ve doğru bir şekilde
çevireceğim. Çevirim sırasında edindiğim her bilgi bende saklı kalacaktır. Çevirimi
yaparken birinci tekil şahıs zamirini (‘ben’ kelimesini) kullanacağım. [...] (Vermeiren,
2012a).
Bu açıklamada sosyal tercümanlığın en önemli kuralları ortaya atılmaktadır: Tercümanın meslek
sırrına bağlı olduğu, tarafsız olması gerektiği ve ekleme veya çıkarma yapmaksızın her şeyi
tercüme etmesi gerektiği belirtilmektedir. Tercüman tarafsız bir arabulucudur ve düşüncelerini
kendine saklaması gerekmektedir. De Keyser’in (2006) bildirdiği gibi bu etik kuralları, tercümanı,
tercümanlığı ve konuşma taraflarını korumak amacıyla oluşturulmuş ve bütün tarafların hak ve
görevlerini belirlemektedir.
Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumları5
Bu yüksek lisans çalışmasını yalnızca Flaman Bölgesi’nin sosyal ve hukuki tercümanlık
sektöründe Türk dilinin ne kadar çok kullanıldığının incelenmesi amacı ile sınırlamaktayız.
Bundan ötürü aşağıdaki araştırmada yalnızca Flaman Bölgesi mütercimlik ve tercümanlık hizmeti
kurumlarının istatistikleri kullanılacaktır.
Centrale OndersteuningsCel voor Sociale Tolken en Vertalers (COC) olan Kruispunt
Migratie-Integratie’nin Taal & Diversiteit dairesi, ‘Flaman hükümetinin projesinin bir parçası’ ve
tercümanlık mesleğinin çatı kuruluşudur (Buyle, 2010: 14). Web sayfasına göre bu kuruluşun
amacı ‘mütercimlik ve tercümanlık hizmeti kurumlarını’ desteklemek, onlara tavsiyede bulunmak
ve sosyal tercüman ve çevirmenler için eğitim ve nitelik sınavlarını düzenleyerek mesleğin
niteliğini sağlamlaştırmaktır (Kruispunt Migratie-İntegratie, 2014a). Taal & Diversiteit dairesi,
Babel (telefonda tercümanlık hizmeti) ile birlikte Flaman Bölgesi’ndeki tercümanlık durumunu
5
Bu terim Ekizkuyu’dan (2013: 12) kopya çekilmiştir. 20 şekillendirmektedir. Flaman sosyal mütercimlik ve tercümanlık hizmeti kurumları bölgesel, ile ait
ve kentsel seviyelerde bulunmaktadır. Babel, Flaman Bölgesi’nin bütününe telefonla tercümanlık
hizmeti sunmaktadır. İle ait düzeyde beş kurum vardır:
-
Sociaal Tolken- en Vertaaldienst deSOM vzw (Batı Flaman İli’nin Mütercimlik ve
Tercümanlık Hizmeti Kurumu);
-
Provincie Oost-Vlaanderen Tolk- en Vertaalservice (Doğu Flaman İli’nin Mütercimlik ve
Tercümanlık Hizmeti Kurumu);
-
Tolk- en vertaaldienst Provincie Antwerpen - TOPA (Anvers İli’nin Mütercimlik ve
Tercümanlık Hizmeti Kurumu);
-
Provinciaal Aanbod Sociaal Tolken voor Anderstaligen in Vlaams-Brabant - PASTA
(Flaman Brabantı İli’nin Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu);
-
Sociale Tolk- en Vertaaldienst Limburg (Limburg İli’nin Mütercimlik ve Tercümanlık
Hizmeti Kurumu).
Bu ile ait kurumlar, iki şehir hariç kendi ilinin tamamına sosyal çeviri hizmeti sağlamaktadır. Gent
şehrinin ‘Tolk- & Vertaalservice Gent - TVGent’ kurumu ve Anvers şehrinin ‘Stedelijke Tolk- en
Vertaaldienst Antwerpen - STA’ kurumu sadece kendi içlerinden gelen tercüman isteklerine cevap
vermektedir (Kruispunt Migratie-İntegratie, 2014c).
b) Hukuki tercümanlık
Vermeiren’in (2012) dediği gibi hukuki tercümanlık, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi,
2010/64/EU kodlu Avrupa ilkesi, Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi ve Belçika’da
15 Haziran 1935 tarihinden beri uygulanan kanun gibi çeşitli uluslararası ve ulusal yasa ve
anlaşmalarda açıkça belirtilen tercümanlık türüdür. Hukuk hizmeti alma ihtiyacı duyan herkes
sorgu veya davada kullanılan dili iyi anlayamadığından dolayı bir tercümanın yardımına hakkı
olduğu bütün bu anlaşma ve kanunlarda yazmaktadır (Vermeiren, 2012: 11). Bu yardım aslen bir
insan hakkı olduğundan ötürü kişi tarafından değil, devlet tarafından ödenmektedir. Vanden
Bosch’un (2008) dediği gibi hukuk hizmetine başvuranların Avrupa Birliği’nin her devletinde ve
Avrupa dışındaki her adalet sisteminde ana dili ne olursa olsun kendi seçtiği dilde adli davalara
katılma hakkı vardır.
Bundan önceki bölümlerde hukuki tercümanlığın sosyal tercümanlık kavramına girip
girmediğinin çok tartışıldığını gördük. Bundan başka hukuki tercümanların iş yerleri hakkında da
anlaşmazlık vardır. SERV’e (2008) göre hukuki tercümanlar sadece karakol veya adalet ile ilgili
durumlarda çalışmaktadır. Vermeiren (2012) de anlaşmazlığı vurgulamaktadır. Kruispunt
Migratie-Integratie (2014b) ‘hukuki tercümanlık karakolda, sorgu hâkimi bürosunda veya
21 mahkemede kullanılan tercüme türüdür’ diyerek SERV ve Vermeiren’in söylediklerine sadece
kısmen katılmaktadır. Bunun yanında Roberts (1997: 9) ve Benmaman’a (1997: 181) göre
mahkeme tercümanlığının ‘sosyal adli tercümanlıktan’ ayrılması gerekmektedir. İlk grup, davalar,
tanık beyanları ve hükümler gibi mahkeme içindeki tüm iletişimi kapsamaktadır. İkinci grup ise
avukat ile müvekkil arasındaki görüşmelerden hapishanedeki konuşmalara ve hazırlık
soruşturmasından polis sorgularına uzanan tüm mahkeme dışındaki adli iletişimi kapsamaktadır
(Benmaman, 1997: 181). Gentile (1997) ve Hale (2007) ise hukuki tercümanlığı, adalete bağlı
olan bütün durumlarda yapılan tercümanlık şeklinde genişletmektedir. Bu çalışmada hukuki
tercümanlık ile ilgili çok bilgi ve rakam alınmadığından dolayı bu türün çok ayrıntılı
incelenememesine rağmen bu yaklaşım kullanılacaktır. Bizim açımızdan iki tür arasında işin
içeriği, durumu ve etik kuralları açısından belirgin bir ayrım bulunmaktadır.
Belçika’nın adalet sisteminde tercüman olarak çalışmak isteyenler Adalet Bakanlığı
tarafından kabul edilen ‘Yeminli çevirmen, tercüman ve çevirmen-tercümanların Ulusal
Kütüğü’nde’ tescillenmeye mecburdur (SERV, 2008: 9). Vermeiren (2012: 25), bunun için
tercümanın en azından 21 yaşında olması ve iyi hâl kâğıdını verebilmesi gerektiğini
söylemektedir. O takdirde tercüman, bölgesel yargı dairesine gidip kendisini kütüğe
kaydettirmelidir. Adaylığı kabul edilirse tercüman mahkemeye çağrılmaktadır ve orada etik
kuralları imzalayıp aşağıdaki yemini etmesi gerekmektedir:
“Ik zweer getrouwheid aan de Koning, gehoorzaamheid aan de grondwet en aan de wetten
van het Belgisch volk. Ik zweer getrouw de gezegden te vertalen welke aan personen die
verschillende talen spreken, moeten worden overgezegd” (Vermeiren, ibid.).
Ondan sonra tercüman mahkemenin tercüman listesine eklenecek ve Asliye Mahkemesi’nin
sekreterliği tarafından gönderilen bir mektup ile mahkemeye davet edilecektir (Cools, 2012: 17).
Tercüman her tercüme görevi başlamadan önce hâkimin önünde yeniden ant içmek zorundadır.
Polisin tercüman listesine eklenmesi için de tercümanın mahkemede yemin etmesi gerekmektedir.
Vermeiren’e (2012) göre karakolda yemin eden tercümanların sayısı çok azdır ve bu sadece çok
olağanüstü durumlarda meydana gelmektedir.
22 2
GEREÇ VE YÖNTEMLER
Bir literatür taraması ve üç farklı anket yardımıyla Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe tercümanlarının
durumu betimlenecektir. Böylece 2.1 nolu fıkrada yer alan araştırma sorusuna cevap verilmesi
amaçlanmaktadır. Bölüm 2.3’te çalışmanın yöntemi ve anketlerin katılımcıları hakkında bilgi
verilecektir. Son başlık altında araştırma işlemlerini açıklamaktadır.
2.1 Araştırma sorusu
Çalışmada “Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe tercümanlığının durumu nasıl görünüyor” sorusu temel
soru olarak ele alınmıştır. Bu sorunun ayrıntılı ve eksiksiz bir şekilde cevaplanması amacı ile bu
temel soru aşağıdaki alt sorulara ayrılmıştır:
1. Türkçe tercümanlarının genel profili nedir?
2. Türkçe tercümanları tercümanlık eğitimi almışlar mıdır?
3. Türkçe tercümanlarına duyulan ihtiyaç Flaman Bölgesi’nde hangi sektörde en yüksektir?
4. Türkçe tercümanlarına duyulan ihtiyaç Flaman Bölgesi’nin hangi ilinde en yüksektir?
5. Flaman Bölgesi’nde yeteri kadar Türkçe tercümanı var mıdır?
6. Türkçe tercümanlığıyla ilgili ne gibi değişiklikler yapılmalıdır?
2.2 Varsayım
İlgili alanda Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe tercümanlığının durumuna ilişkin çok az araştırma
yapılması ve daha önceki araştırmalardan tespit edilen bulgular bulunmamasına rağmen bu
çalışmanın sonuçlarının ne olacağı hakkında çeşitli varsayımlarda bulunmak mümkündür.
Literatür taramasında gösterildiği gibi Türkiye’den Belçika’ya göç, aile birleşimi ve oluşumundan
ötürü devam etmektedir. Nakledilmiş toplulukların bulunması da birçok Türk’ün Hollandaca
öğrenmeye gerek olmadığını düşünmesine neden olabilir. Dolayısıyla toplumsal hayata
katılabilmeleri için her zaman bir tercümana ihtiyaç duyanların olacağı varsayılmaktadır. Bunun
yanında Kaya & Kentel’in (2007) araştırması, Belçika’da oturan Türklerin takriben yüzde
yirmisinin Hollandacayı iyi bilmediğini ve dolayısıyla hâlâ dil yardımına ihtiyaç duyduğunu
göstermektedir.
23 2.3 Yöntem ve katılımcılar
Alt soruların yanıtlarına ulaşmak için öncelikle bir literatür taraması yapılmış ve araştırma bölümü
için veri toplamak amacıyla üç anket kullanılmıştır. İlgili alan yazını taraması, yukarıdaki üçüncü
ve dördüncü soruya cevap vermek için kuramsal çerçeve olarak uygun görülmüştur. Bundan başka
üç farklı hedef kitleye bir anket gönderilmiştir:
→ Türkçe tercümanlarına yönelik anket (Ek 1):
Bu 28 sorulu anketin hedef kitlesi, Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanı olarak çalışanlardır.
Türkiye Cumhuriyeti Anvers Başkonsolosluğu’nun tercüman listesine kayıtlı olan tercümanlara
anket gönderilmiştir. Listedeki 155 tercümanın 50’si anket formunu cevapladığından dolayı en
azından 20 cevaplayandan oluşması gereken gerçerlik derecesi aşılmaktadır. Bu ankette profil,
eğitim, iş yerleri gibi araştırılan değişkenler hakkında hem boşluk doldurmalı hem de çoktan
seçmeli sorular6 sorulmaktadır. Böylece yukarıdaki tüm sorulara bir cevap bulunabilmesi
amaçlanmıştır.
→ Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının verileri (Ek 2):
Bu anket ile özellikle sosyal sektörün tercümanlara olan ihtiyacı araştırılabilmektedir.
Yedi Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumunun her biri ve Brüksel’deki kurum bu
araştırmaya katılmaktadır: Ayrıntılı sorular sorulduğundan ötürü kurumların 2010 ve 2013 yılları
arasındaki Türkçe tercümanı için yapılan başvuru sayısı ve daha çok Türkçe tercümanına ihtiyaç
olup olmadığı yorumlanabilmektedir.
→ Sosyal hizmetler ve kamu hizmetlerine yönelik anket (Ek 3):
Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarında olduğu gibi bu anket, özellikle sosyal
sektörün tercümanlara olan ihtiyacını incelemek amacıyla on seçenekli ve boşluk doldurmalı
sorudan oluşmaktadır. Bu anket 24 hastane, 5 Çocuk ve Aile bürosu ve 5 VDAB bürosuna
gönderilmiştir. Hukuki alanda Türkçe tercümanlarına ihtiyacı incelenmesi amacı ile polis ve
mahkemeler gibi hukuki kurumlara aynı anket gönderilmiştir. Bunlardan 14 hastane ve 5 Çocuk
ve Aile bürosu anketi doldurup geri göndermiştir. VDAB büroları ve hukuki kurumlar maalesef
bilgilerini vermemiştir. Bu yüzden hukuki sektördeki tercümanlık durumunu incelemek için
Türkçe tercümanlarının anket sonuçlarını kullanacağız. VDAB’nin bilgileri alınamadığından
ötürü oraya gönderilen anketi bu çalışmada dikkate alınmamaktadır.
6
Sorular Cools’un (2012) kullandığı sorulara dayanmaktadır. 24 2.4 İşlem
Öncelikle Türkçe tercümanlarına yönelik anketin bütün soruları değişkenlere göre
gruplandırılmakta ve bu değişkenler ayrı ayrı tahlil edilmektedir. Böylece, Tablo 1’de gösterildiği
gibi, araştırma sorularının cevapları bulunabilmektedir:
Araştırma soruları
Anket soruları
Profil
Soru 1, 2, 3, 4, 9, 13, 14, 15, 20
Eğitim
Sektör
İl/Bölge
± Yetersizlik
Değişime ihtiyaç
Soru 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12
Soru 16, 17
Soru 18, 19
Soru 21, 23, 24, 25, 27
Soru 28
Tablo 1: Anket sorularının gruplandırılması
Mümkün olduğu kadar istatistiksel açıdan sağlam bir fikir verebilmesi amacıyla tercüman
anketinde incelenen bulgular, toplumsal sektörün anket sonuçları ve Sosyal Mütercimlik ve
Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının sayıları ile karşılaştırılacak ve genel sonuçlar çıkarılmaya
çalışılacaktır. Bütün anket ve veriler Ek 1, 2 ve 3’te yer almaktadır.
25 3
BULGULAR
Bu bölümde araştırma bulguları açıklanmaktadır. Her paragrafta ikinci bölümde gösterilen
araştırma sorularının birisi cevaplanmaktadır. İlk adım olarak Türkçe tercümanlarına yönelik
anketin soruları değişkenlere göre gruplandırılmakta ve böylece 6 değişken incelenebilmektedir:
Türkçe tercümanının profili ve eğitimi, Türkçe tercümanına en büyük ihtiyaç duyan sektör ve
bölge, bu tercümanlara yetersizlik olup olmadığı ve Türkçe tercümanı ile ilgili olan gerekli
değişiklikler.
En azından 20 katılımcı gerektiren anket, 50 kişi tarafından doldurulmuştur. Ancak bu
noktada anketin 14. sorusundan itibaren sadece 43 katılımcının anketi tamamen doldurduğunun
vurgulanması gerekmektedir. Bu yüzden eklerde parantez içinde her sorunun kaç insan tarafından
cevaplandığı, kaç cevabın alındığı ve çoklu cevap verilmesi imkânı olup olmadığı belirtilmiştir.
Türkçe tercümanlarına yönelik anketin sonuçları incelendikten sonra bu bulgular Sosyal
Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının verileri ve kamu hizmetlerine yönelik anket
sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Mahkeme tercümanlığı durumu ise Gent’in karakolu ve
mahkemesi rakamlarını vermediğinden dolayı bu durum incelenememektedir ve sadece Türkçe
tercümanlarına yönelik anket cevaplarına dayanmaktadır.
Bu alt bölümlerde bütün sorular ve cevaplar gösterilmemektedir. Sadece en önemli ve
esaslı bulgular görüşülecektir. Bütün anketler Ek 1, 2 ve 3’te bulunabilmektedir.
3.1 Türkçe tercümanının profili
3.1.1 Türkçe tercümanının genel profili hakkında bulgular
Bu araştırmada incelenen ilk değişken, Flaman Bölgesi'ndeki Türkçe tercümanının profilidir.
Ortalama Türkçe tercümanının profilinin tanımlanması için tercümanlara yönelik anketin 1., 2., 3.,
4., 9., 15., 20. ve 26. sorusu (Ek 1) analiz edilmektedir. İçerikleri ve cevapları birbirlerine çok
benzediğinden dolayı soru 9 yüzünden Soru 13 ve Soru 15 yüzünden Soru 14 gereksiz
kılınmaktadır. Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumları tercümanların özellerini
korumak zorunda kaldığından ve bu yüzden tercümanların profilleri hakkında bilgi
veremediğinden dolayı bu bölümün bulguları yalnızca Türkçe tercümanlarına yönelik anketin
sonuçlarına dayanmaktadır.
26 3.1.1.1
Cinsiyet
Erkek
Kadın
Toplam
Miktar
21
29
50
Yüzde oranı
42%
58%
100%
Tablo 2: Cinsiyet (50 katılımcı, 50 cevap)
İlk özellik olarak tercümanın cinsiyeti incelenmektedir (Ek 1, Soru 1). Erkek ve kadın sayıları
arasındaki farkın çok büyük olmamasına rağmen Tablo 2, Flaman Bölgesi'ndeki Türkçe
tercümanlarının çoğunluğunun genel olarak kadın olduğunu göstermektedir. Taalcanon'a (2012)
göre bu bulgu, kadının dil gelişiminin erkeğinkinden daha erken başladığından
kaynaklanmaktadır. Broca bölgesi ve Wernicke kısmı gibi dil işlemlerinden sorumlu olan beyin
alanları esasen sol serebral yarım kürede bulunmaktadır (Defrancq, 2012: 24). Ancak Nigel
Armstrong, Cécile Bauvois ve Kate Beeching’den (2011) aktaran Renard'a (2013: 11-12) göre
kadın beynindeki dil işlemleri iki taraflı/bilateral olarak geliştirmektedir. Bu, kadın dil kullanınca
hem sol hem de sağ serebral yarım küresini çalıştırdığını demektir. Dolayısıyla kadının erkekten
daha çok dil yeteneği olduğu, anketteki kadın çoğunluğunun sebebi olabilmektedir7.
3.1.1.2
Vatandaşlık ve köken
Vatandaşlık Belçikalı
Köken Türk
Flaman
Türk
Diğer
Kürt
Çifte
vatandaşlık
Şekil 4: Türkçe tercümanının vatandaşlığı ve kökeni
Soru 2 ve 3’ü (Ek 1) inceleyerek Türkçe tercümanının etnik geçmişini belirleyebiliriz. Çifte
vatandaşlık olup olmadığı soruya cevap verilmeye çalışacaktır. Kaç kişinin iki vatandaşlığı
işaretlediğini öğrenilmesi için bütün anket formları ayrı ayrı analiz edilmektedir. Türkçe
tercümanlarının büyük bir kısmının ya çifte vatandaşlığı (48%) ya da sadece Belçika
vatandaşlığını (48%) aldığı dikkat çekmektedir. Bundan başka ankete yanıtlayanların hiçbiri
Flaman kökenli değil, hepsi Türk kökenlidir.
7
Bu sebep bu bulgunun tek sebebi değildir. Ancak bu konuda hâlâ anlaşmazlıklar olduğundan dolayı sadece bu açıklamayı verdik. 27 Schoonvaere (2013: 4) bunu bir dereceye kadar açıklamaktadır: 1990 ve 2010 yılları
arasında Belçika'da bulunan Türk göçmen nüfusunun çoğunluğu Belçika vatandaşlığını ikinci
veya tek vatandaşlık olarak almıştır. 1990 yılından beri 'Türk vatandaşlığı olan göçmenlerin
soyundan gelenler çoğunlukla doğum anında Belçika vatandaşlığını almaktalar' ve 1 Ocak 2006
tarihinde 'Belçika dışında ve Türk vatandaşlığıyla doğan nüfusun yüzde 59'u (…) Belçikalı
olmuştur' (Schoonvaere, ibid.: 11). Demek ki, 1990 yılından itibaren 'Belçikalı Türk nüfusu' ya
doğum anında ya da sonraki bir yaşta Belçika vatandaşlığını almaya başlamıştır. Böylece
yanıtlayanların a) Belçika vatandaşlığını veya çifte vatandaşlığı olduğu ve b) çoğunluğunun Türk
kökenli olduğu açıklanabilmektedir.
3.1.1.3
Ana dili ve tercüme görevinde kullanılan diller
Hollandaca
Türkçe
Diğer (Kürtçe)
Hollandaca + Türkçe
Toplam
Miktar
0
38
1
11
50
Yüzde oranı
0%
76%
2%
22%
100%
Tablo 3: Ana dili (50 katılımcı, 50 cevap) Bir başka bulgu da ana dili ile ilgilidir. Ana dili, çocuğun doğumundan itibaren öğrendiği baskın
dildir. Ancak elli cevaplayanın on biri, hem Hollandacayı hem de Türkçeyi ana dili düzeyinde
bildiğini iddia etmektedir. İki dilli yetiştirilen çocuklar, ilk olarak öğrendiği dili ana dili
seviyesinde öğrenecekler ve bu dil baskın dil olacaktır. Öteki dili yabancı dil olarak öğrenecekler
ancak bu dil baskın dilin düzeyinin olduğu gibi iyi öğrenemeyecekler. Çocuk iki dili aynı zamanda
ve aynı düzeyde öğrenip biliyorsa 'dengeli ikidillilik' kavramından bahsedilmektedir ancak bu
yalnızca nadir olarak görülmektedir (Vandelanotte, 2011: 8).
Ankete cevaplayanlar bu soru için farklı cevapları işaretleme olasılığına sahip olduğundan
Ek 1, Soru 4’ün sonuçlarının doğruluğundan şüphe etmekteyiz: Dengeli ikidillilik nadir olarak
olduğundan dolayı tercümanların iki dil aynı düzeyde bildiğinden kuşkulanmaktayız.
Tercümanların dil bilgisi üzerinde sadece tahminde bulunabilmektedir. Kaya & Kentel'e (2007:
30) göre Belçikalı Türklerin yüzde altmışı Türkçeyi çok iyi bilmektedir. Hollandaca yaklaşık
olarak yüzde kırk tarafından 'iyiden' 'çok iyiye' kadar bilinmektedir. Flaman Bölgesi'ndeki Türkçe
tercümanlarının çoğunluğunun baskın dilinin ne olduğunu bilmek amacıyla bu konunun iyice
incelenmesi gerekmektedir.
28 Örneklemimizin bütünü Hollandaca ve Türkçe arasında tercüme etmektedir ve bu grubun
yüzde 22'si başka dillere de çevirmektedir (Ek 1, Soru 9). Hollandaca ve Türkçeden başka
tercümanların en çok tercüme ettiği diller İngilizce (16%), Fransızca (12%), Almanca (4%) ve
İspanyolca (2%). Yanıtlayanların küçük bir kısmının Kürtçe (4%) ve Süryanice (2%) için de
tercüman olarak çalıştığı çok çarpıcı bir olay değil. Şu aralar Türkiye'deki Kürt ve Süryani
topluluk Türkiye'nin doğusunda yaşayan azınlıklarıdır. Kürt topluluk Türkiye'nin nüfus sayısının
yüzde yirmisini oluşturmaktadır. Schoonvaere'nin (2013) dediği gibi Belçika'ya göç eden Türkler
arasında bu azınlıkların üyeleri vardır. Bu yüzden birkaç tercüman Kürtçe ve Süryanicede de
tercüme etmektedir.
Flaman Bölgesi'nde Türkçe tercümanı olarak çalışanlar neredeyse her zaman Türkçe ile
Hollandaca arasında tercüme etmektedir. Yanıtlayanların sadece yüzde dokuzuna göre
Hollandaca-Türkçe dil kombinasyonu bütün görevlerinin yalnızca küçük bir parçasını
kapsamaktadır (Ek 1, Soru 22). Anketi cevaplayanların yüzde 47'sine göre Türk tercümanının
çeviri görevlerinin hedef dili, Türkçe olduğu kadar Hollandacadır ancak yanıtlayanların takriben
üçte birine göre Türkçe de tek hedef dil olmaktadır.
3.1.1.4
Türkçe tercümanının kıdemi ve istihdam şekli
Nasıl işe alınmaktalar?
Türkçe tercümanının kıdemi
16,3% 11,6%
25% 20% 15% 10% 5% 0% 0>5 yıl 5>10 yıl 11>15 16>20 21>25 26 veya daha yıl yıl yıl fazla yıl 74,4%
Sosyal
Tercümanlık
Kurumu
aracılığıyla
Bağımsız
tercüman
olarak
Her seçeneği
işaretledi
Şekil 5: Türkçe tercümanının kıdemi ve istihdam şekli Yanıtlayanların yüzde altmış beşi olan çoğunluğunun birkaç aydan on beş yıla kadar süren bir iş
hayatı vardır. Yüzde on dokuzun 26 yıldan daha uzun bir ‘kariyeri’ vardır.
İstihdam şekli konusunda Türkçe tercümanlarının dörtte üçü bağımsız tercüman olarak
çalıştırılmaktadır. Yüzde on biri bir Sosyal Tercümanlık Kurumunun aracılığıyla tercümanlık
yapmaktadır ve kalan grup (16%) hem bağımsız tercüman olarak çalışmakta hem de bir kurumda
çalıştırılmaktadır.
29 3.1.2 Türkçe tercümanının genel profili hakkında vargılar ve tartışma
Flaman Bölgesi'nde çalıştırılan Türkçe tercümanının genel profili aşağıdaki gibi görünmektedir:
-
Hedef kitlenin Türkçe tercümanlarının çoğu kadındır.
-
Tercümanların esasen Belçika vatandaşlığı veya çifte vatandaşlığı vardır. Bütün tercümanların
Türk bir etnik geçmişi vardır.
-
Bütün tercümanlar hem Hollandacaya hem de Türkçeye tercüme etmektedir. Bazıları Türk bir
azınlık grubu için veya başka Avrupa dilleri için tercümanlık yapmaktadır.
-
Hedef dil aynı sıklıkta Hollandaca veya Türkçe olmaktadır ancak bazı tercümanlara göre
sadece Türkçeye tercüme etmeleri gerekmektedir.
-
Örneklemin üçte ikisi 0 ile 15 yıl arasında Türkçe tercümanı olarak çalışmaktadır ve geri
kalan kısmı 16 veya daha fazla yıl süresince tercümanlık yapmaktadır. Çoğunluğu bağımsız
tercüman olarak çalıştırılmaktadır.
30 3.2 Türkçe tercümanının eğitimi
Bu bölüm, Türkçe tercümanının eğitimini 'Türkçe tercümanının profili' konusuna ek olarak
incelemektedir. Burada tercümanların bir dil veya tercüman eğitimi görüp görmediği
incelenmektedir. Bundan başka tercümanların ve sosyal hizmetlerin etik kuralları hakkında bilgisi
olup olmadığı da incelenmektedir. Bu soruya cevap verebilmek için Türkçe tercümanlarına
yönelik anketin 5., 6., 7., 8., 10., 11. ve 12. sorusuna verilen cevaplar ve sosyal hizmetlerin anketi
kullanılmaktadır.
3.2.1 Türkçe tercümanının eğitimi hakkında bulgular
İlk adım olarak Türkçe tercümanlarının ortaöğretimde dil kursları alıp almadığı gözden
geçirilmektedir. Elli cevaplayanın 46'sı ortaöğretimde hangi dili öğrendiğini bildirmiştir (Ek 1,
Soru 6) ve bu bulgular aşağıdaki tabloda listelenmektedir:
ORTAÖĞRETİMDE ÖĞRENİLEN DİLLER 1 dil
2 dil
3 dil Dil
Sayı
Dil
Sayı
Dil
Sayı
H
2
H-F
2
H-F-İ
13
F
2
H-İ
1
F-İ-A
3
T
1
F-İ
3
H-F-T
1
İ
2
F-T
1
H-İ-A
1
İ-T
5
H-İ-T
1
İ-A
2
Toplam
7
14
19
4 dil Dil
Sayı
H-F-İ-T
1
H-F-İ-A
5
6
Tablo 4: Ortaöğretimde öğrenilen diller (Gösterge: Hollandaca, Fransızca, İngilizce, Türkçe, Almanca)
Sadece dört yanıtlayan ortaöğretimde aldığı dil kursunu belirtmemiştir. Dil kursları almış olanların
yüzde 71'i ortaöğretimde iki veya üç dil öğrenmiştir. En çok öğrenilen diller Hollandaca, İngilizce,
Fransızca ve Türkçedir.
Ancak dikkat çeken bir bulgu söz konusudur: soruya cevap veren katılımcıların bazısı
ortaöğretimde hem Hollandaca hem de Türkçe kurslarını aldığını söylemektedir fakat bu ana kadar
Flaman orta okullarda Türkçe yabancı dil olarak öğrenilmesi hâlâ mümkün değildir. Klasse'ye
(2013) göre gelecek eğitim yılından itibaren orta okullar, son iki sınıflarda hangi dili dördüncü dil
olarak vereceğine kendisi karar verebilecektir. Bu, gelecek yıldan itibaren Türkçenin
ortaöğretimde ders olarak alınabileceği anlamına gelmektedir. Hem Hollandacayı hem de
Türkçeyi okulda öğrendiğini söyleyenlerin hem Belçika'da hem de Türkiye'de orta öğrenim
gördüklerini varsaymaktayız.
31 Tercümanlara yönelik anket, yüzde 54'ün yükseköğrenim aldığını göstermektedir (Ek 1, Soru 5).
Aslında 29 kişi yükseköğrenim aldığını belirtmektedir ancak bunların dördü hangi eğitim
olduğunu açıklamamaktadır. Dolayısıyla bunlar, bundan hemen sonraki analiz için göz önünde
tutulamamaktadır.
Yirmi beş geçerli cevap, 13 yanıtlayanın yükseksokulunda eğitim aldığını ve 10
cevaplayanın bir üniversitede eğitim aldığını göstermektedir. Bir kişi, ne bir yüksekokulu ne de bir
üniversite olan harp akademisine gitmiştir. Sekiz tercüman yükseköğretimde dil eğitimi almıştır,
altı tercüman pedagoji ve sosyal rehberlik gibi sosyal bir konu okumuştur ve altı kişi iktisat ile
ilgili bir konu okumuştur.
Başka bir yaklaşım olarak yükseköğrenim alanların vatandaşlığını incelemekteyiz.
Yukarıda eğitimi belirtmeyenlerin dikkate alınmamasına rağmen şimdi de sayılmaktadır:
Vatandaşlık
Yüksek öğretim Evet
aldınız mı?
Hayır
Toplam
Belçika
vatandaşlığı
Türk
vatandaşlığı
Diğer
Toplam
27
17
0
29
21
9
0
21
48
26
0
50
Tablo 5: Vatandaşlık ve yükseköğretim düzeyi karşılaştırılması Sonuca varmadan önce aşağıdaki hesaplamaları yapmamız gerekmektedir:
-
Sadece Belçika vatandaşlığı olan tercüman sayısı: 29 – 17 = 12
-
Sadece Türk vatandaşlığı olan tercüman sayısı: 29 – 27 = 2
-
Çifte vatandaşlığı olan tercüman sayısı: 29 – 12 – 2 = 15
Bu hesaplamanın mantığı şöyledir: Sadece Belçika vatandaşlığı olan ve yükseköğrenim alanların
sayısını hesaplamak istiyorsak toplam cevap sayısından 'Belçika vatandaşlığı' cevabının
işaretlenmediği cevap sayısı çıkarmamız gerekmektedir (demek ki: = 29 - 17). Hesaplamaların
sonuçlarına göre esasen çifte vatandaşlığı veya Belçika vatandaşlığı olan tercümanlar
yükseköğretim almaktadır.
Genelde yükseköğretimde alınan diller İngilizce, Hollandaca, Fransızca, Türkçe ve
Almancadır. Bazıları Rusça, İspanyolca ve İtalyanca gibi diğer dil kursları almıştır. Yirmi dört8
kişi yüksek öğretimde hiç bir dil kursu almamıştır. Yanıtlayanların yüzde 66'sı orta veya yüksek
8
24 = yükseköğretim görmeyen 21 kişi + yükseköğretimde dil kursları almamış olan 3 kişi 32 öğretim dışında da bir dil kursu almıştır; çoğu zaman Fransızca, İngilizce veya Hollandaca dersleri
seçilmiştir. Başkaları Türkçe, Arapça, İspanyolca veya İtalyanca dersleri almıştır.
Bölüm 1.2.4'te tanıtılan COC yıl içerisinde sosyal tercümanlar için onların mesleki
bilgilerini belgelendirmek amacıyla sertifika sınavları düzenlemektedir. Bu sınavlarda tercümanın
dil bilgisi ve etik kuralları nasıl uyguladığı sınanmaktadır. Sosyal sektörde çalıştığını söyleyen 19
tercümandan 13'ü bu sertifika sınavını geçmiştir. Başka bir deyişle sosyal tercümanların yüzde 31'i
bu sertifikaya sahip değildir. Hukuki tercümanların COC sertifikası alması gerekmemektedir. Bu
sektörün genel etik kuralları hâlâ yazılı olarak belirtilmediğinden dolayı tercümanların kural
bilgisi sınanamamaktadır ve bu sorun birkaç yıldan beri tercümanlar tarafından eleştirilmektedir9.
Ek 1, Soru 10’a göre yaklaşık yüzde altmış cevaplayan tamamlanan bir eğitimde etik
kuralları hakkında ders almıştır. Diğerleri bunun hakkında eğitim almamıştır ve bu demek ki
uygulamada hangi etik sorunların meydana gelebildiği hakkında yeterli hazırlıklı olmamaktadır.
Soru 11 tercümanların her zaman etik kurallarına uyup uymadığını da incelemektedir:
Miktar
Yüzde oranı
Evet, her zaman kurallara uyuyorum
33
66%
Çoğu zaman kurallara uyuyorum
11
22%
Hayır
6
12%
Tablo 6: Etik kurallarına her zaman uyuyor musunuz? (Ek 1, Soru 11) Bölüm 1.2.4'te de açıklandığı gibi etik kurallarını bilmemek ve bu kurallara göre davranmamak,
hem tercümanlık mesleğinine hem tercümana hem de diğer taraflara zarar verebilmektedir.
Örneğin, tarafsızlık veya meslek sırrına uymadığında tercüman konuşmayı etkilemektedir. Bu
yüzden yüzde 22'nin etik kurallarına 'çoğu zaman' uyması ve 12'nin kurallara genellikle uymaması
çok şaşırtan bir bulgudur. Bu sonuçlara dayanarak bulguyu bütün tercüme edilen dillere
genelleştirememekteyiz fakat bunu tahmin etmekteyiz. Bölüm 3.6'da gösterileceği gibi etik
kurallarının ihmali tercümanlığın profesyonelliğine ve dürüstlüğüne zarar verebilmektedir.
9
Kaynak: http://thelanguageindustry.eu/nl/tolkwerk/2666-­‐gerechtstolken-­‐slaken-­‐noodkreet 33 3.2.2 Türkçe tercümanının eğitimi hakkında vargılar ve tartışma
Yukarıdaki bulgulara dayanarak bu genel sonuçlara varılabilmektedir:
-
Hedef grubun çoğunluğu ortaöğretimde iki veya üç dil kursu almıştır.
-
Tercümanların yüzde 54’ü yükseköğrenime devam etmiştir. 13 kişi yüksek okulda eğitim
almıştır ve 10 kişi bir üniversitede eğitim almıştır.
-
Genelde yükseköğretimde alınan diller İngilizce, Hollandaca, Fransızca, Türkçe ve
Almancadır.
-
Tercümanların yüzde 31'i COC sertifikasını almamaktadır ve yüzde 12’si kurallara
genellikle uymamaktadır. Bu, tercümanlık mesleğinin profesyonelliğine zarar
verebilmektedir.
34 3.3 Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan sektör
Bu çalışmanın diğer bir boyutu olarak Flaman Bölgesi’nde hangi sektörün Türkçe tercümanlarına
en çok ihtiyaç duyduğunu göstermek amaçlanmaktadır (Ek 1, Soru 16). 'Sektör' kelimesi ile bölüm
1.2'de söz konusu olan sosyal, hukuki ve konferans ile ilgili olan sektörler kastedilmektedir.
Türkçe tercümanlarının bir sektörde uzmanlaşıp uzmanlaşmadığı veya her alan hakkında bilgiye
sahip olup olmadığı da incelenmektedir (Ek 1, Soru 17). Bu araştırma sorusunun cevaplanması
için tercümanlara yönelik anketin 16. ve 17. sorusuna verilen yanıtlar dikkate alınıp Sosyal
Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının yıllık raporları ve kamu hizmetlerine yönelik
anket ile karşılaştırılmaktadır.
3.3.1 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan sektör hakkında bulgular
Ek 1, Soru 16'da tercümanlara hangi sektörden en çok tercüman görevinin geldiği sorulmaktadır.
Bu soru incelenmeden önce sorunun ifade edilmesi konusunda geçersizlikler bulunduğu dikkat
edilmesi gereken bir husus: Bu sorunun sınırı olmadığından dolayı birkaç yanıtlayan istatistiksel
olarak geçersiz olan ikiden fazla cevap vermiştir. Dolayısıyla altı cevaplayanın yanıtları bu
araştırmaya dahil edilmemektedir ve tablo ve şekil aşağıda gösterildiği gibi görünmektedir:
Miktar
Sosyal tercümanlık
Hukuki tercümanlık
Konferans tercümanlığı
Diğer
19
30
1
5
Yüzde
oranı
51%
81%
3%
14%
55
149%
= sinav merkezi, politika,
özel durumlarda
Toplam
Tablo 7: Tercümanların en sık çalıştığı sektörler (37 cevaplayan, 55 cevap, çoklu cevap verilebilmiştir) 90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
81%
51%
14%
3%
Sosyal
tercümanlık
Hukuki
tercümanlık
Konferans
tercümanlığı
Diğer
Şekil 6: Tercümanların en sık çalıştığı sektörler Flaman Bölgesi'nde çalışan Türkçe tercümanlara genellikle hukuki (81%) ve sosyal sektörde
35 (51%) ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak konferanslarda Türkçe tercüman talebi daha azdır. Sosyal ve
hukuki tercümanlara olan ihtiyacın konferans tercümanı için duyulan ihtiyaçtan daha yüksek
olması Kaya & Kentel'de (2007) açıklanmaktadır: Kaya & Kentel'in (2007) araştırmasına göre,
Flaman Bölgesi'nde yaşayan Türk toplumunun yaklaşık yüzde 68'i Hollandacayı iyiden çok iyiye
kadar bilmektedir. Ancak grubun diğer kısmı Hollandacayı bu kadar iyi bilmemektedir ve bu
yüzden sosyal veya hukuki hizmetlere başvurulması durumunda bir tercümanın yardımına gerek
duyulmaktadır. Tercümanların uluslararası durumlardan daha çok toplum içi durumlarda
çalıştığını söyleyebiliriz.
Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Kurumları her yıl kent veya şehirlerden binlerce
tercüman başvurusu almaktadır. Her kurumda diğer diller için yapılan tercümanlık başvuruları ile
karşılaştırıldığında Türkçe tercümanı olmak için yapılan başvurunun ne kadar çok olduğu
görülebilmektedir. Bu talep geçmiş dört yıl için hesaplamaktadır. Çünkü bu hesaplama, bölüm
3.5'te üzerinde durulacak olan Türkçe tercümanına olan ihtiyacın artışını veya düşüşünü
göstermektedir. Brussel Onthaal vzw ve Stedelijke Tolkendienst Antwerpen 2010 ve 2011
yıllarının rakamlarını veremediğinden dolayı bu ayrıntılar vurgulanamamıştır.
2010
Türkçe tercümanı olmak için Kuruma yapılan başvurunun yüzde oranı
Babel, Vlaamse Tolkentelefoon
deSOM vzw
Provinciaal Aanbod Sociaal Tolken voor
Anderstaligen in Vlaams-Brabant (PASTA)
Provincie Oost-Vlaanderen, dienst Maatschappelijke Participatie - team
insluiting en diversiteit, Tolk- en Vertaalservice
7,7%
1,5% (4)
10,9% (3)
11,8%
2011
10,3%
0,7% (4)
11,6%
(10)
13,6%
2012
12,2%
1,3% (5)
11,0%
(12)
16,4%
2013
14,9%(21)
1,4% (3)
10,8%
(11)
19,8%
Sociale Tolkendienst Limburg
Tolk- en vertaaldienst Provincie Antwerpen (TOPA)
Sociaal vertaalbureau van Brussel Onthaal vzw
20,9% (11) 21,4%(11) 21,6%(15) 23,5%(15)
8,5% (6)
9,5% (8)
9,5% (9)
7,8% (9)
1,9%
2,9%
Stedelijke Tolk- en Vertaaldienst Antwerpen
Tolk- & Vertaalservice Gent (TVGent)
13,1% (7) 12,1% (5)
30,5% (19) 30,7%(12) 33,9%(15) 35,4%(14)
Tablo 8: Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarına Türkçe tercümanı olmak için yapılan bașvurunun yüzde oranı (Paratez içinde Kurumun hizmetinde olan Türkçe tercümanının toplam sayısıdır, bu sayı bölüm 3.5’te kullanılacaktır.)
Kurumun Türkçe tercümanına olan ihtiyacının yüzde ondan daha yüksek olması durumunda bu
konuda duyulan ihtiyacın yüksek olduğundan söz edilebilir. Bu temele dayanarak, Brussel Onthaal
vzw ve deSom vzw dışında tüm sosyal tercüme hizmeti sunan kurumların Türkçe tercümanı
talebinin göreceli olarak yüksek olduğu sonucu çıkarılabilinmektedir. Bölüm 3.4’te bu bulgu daha
ayrıntılı bir şekilde açıklanacaktır.
36 Aşağıdaki tablo, her hastanenin tercüman konusundaki toplam ihtiyacının yüzde kaçının
Türkçe tercümanı için olduğunu göstermektedir. Flaman Brabantı İli hakkında yeterli bilgi
almadığımızdan dolayı bu araştırmada bu il dikkate alınmamaktadır:
Yıllık bazda
Türkçe
tercümanı için
yapılan talebin
ortalaması
Batı Flaman İli
Doğu Flaman İli
Anvers İli
Flaman Brabant İli
Limburg İli
Brüksel Başkent
Bölgesi
AZ Delta Roeselare
AZ Groeninge Kortrijk
AZ Sint-Jan Brugge
UZ Gent
AZ Jan Palfijn
UZ Antwerpen
AZ Turnhout
Sint-Vincentius Antwerpen
Heilig Hart Leuven
AZ Vesalius Tongeren
Mariaziekenhuis NoordLimburg
Ziekenhuis Oost-Limburg
UZ Brussel
Yıllık bazda Türkçe
tercümanı için yapılan
talep ortalaması
÷
Hastanenin toplam
tercüman talebi
0
0,0%
5
0,7%
9
3,8%
449
37,7%
84
70,0%
90
36,0%
48
21,3%
1
2,5%
‘Bölgesel bir hastane olduğundan dolayı
genelde tercümanlara çok başvurmamaktadır.’
2
20,0%
1
12,5%
Europaziekenhuizen
3650
1460
50,0%
13,3%
4
///
Tablo 9: Hastanelerin rakamları
On dört hastane ve beş Çocuk ve Aile bürosu Türkçe tercümanına duyulan ihtiyaçları
hakkındaki anketi doldurmuştur. Özellikle sosyal sektörün Türkçe tercümanlarına talebinin
bölgeye veya ile bağlı olduğunu tahmin etmekteyiz. Örneğin, bu tercümanlar için olan ihtiyaç Batı
Flaman Bölgesi'ndeki hastanelerde diğer bölgelerden daha düşüktür (Tablo 9). Bölüm 3.4’te bu
durumun nedeni derinlemesine irdelenecektir.
Çocuk ve Aile bürolarının Türkçe tercümanına olan talebi de bölgeye bağlı olmaktadır.
Fakat bu bürolar dil yardımı veren aile rehberleri ile çalıştığından dolayı Türkçe tercümanları için
duyulan ihtiyaç nispeten düşüktür. Anvers Çocuk ve Aile bürosu adına çalışmaya katılan Eva
Michiels'e göre sosyal tercümanlık hizmeti kurumlarında Türkçe tercümanları konusunda bir
eksiklik hissedilebilmektedir ve bu yüzden büroların yabancı dil bilen (Türkçe) aile rehberlerine
ihtiyacı söz konusudur.
Bu araştırma sorusunun ikinci boyutu tercümanların özel bir sektörde uzmanlaşması
hakkındadır. Ek 1, Soru 17 ile hedef kitlenin yüzde sekseninin farklı alanlar hakkında bilgiye
sahip olduğunu göstermektedir. Sadece birkaç kişi bir tane alanda uzmanlaşmaktadır. Katılanların
çoğu genelde bağımsız tercüman olarak çalışmaktadır ve bu tercümanlar alan görev sayısına bağlı
olmakta ve dolayısıyla onların farklı konular hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları
37 gerekmektedir. Bir sektörde uzmanlaşanlar genellikle hastane, ruh sağlığı ve eğitim ile ilgili sosyal
alanlar ve hukuki alanlar hakkında çok bilgili olmaktadır. Sadece küçük bir grup iktisadi veya
bilimsel konularda uzmanlaşmıştır.
3.3.2 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyac duyulan sektör hakkında vargılar ve tartışma
-
Tercümanların çoğunluğuna göre Türkçe tercümanı çoğu zaman ya hukuki ya da sosyal
sektörde çalışmaktadır.
-
Türkçe konferans tercümanlarına çok ihtiyaç yoktur.
-
Brussel Onthaal vzw ve deSom vzw dışında bütün Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık
Hizmeti Kurumlarının Türkçe tercümanlarına ihtiyacı göreceli olarak yüksektir (bütün
tercüman başvurularının ± yüzde onu). Demek ki, Batı Flaman İli, Flaman Brabantı İli,
Anvers İli, Limburg İli'nde ve Gent ve Anvers'te Türkçe tercümanlarına çok ihtiyaç
duyulmaktadır.
-
Literatür pek çok Türk göçmeninin Brüksel'e taşındığını göstermesine rağmen Brüksel'deki
tercümanlık kurumları Türkçe tercümanına duyulan ihtiyaç konusunda çok başvuru
almamaktadır. Bunu açıklamak için daha ayrıntılı araştırmalar yapılması gerekmektedir.
-
Hastanelerin rakamları, tercümanlara yönelik anketin ve sosyal tercümanlık kurumlarının
bulguları genellikle birbirlerini teyit etmektedir.
-
Çocuk ve Aile büroları Türkçe tercümanlarına çok yüksek bir ihtiyaç duymamakta çünkü her
büronun yabancı dil bilen ve dolayısıyla dil yardımı verebilen aile rehberleri vardır.
38 3.4 Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyac duyulan il
Daha önce (3.3) belirttiğimiz ve Schoonvaere'nin (2013) de ifade ettiği gibi Türkçe tercümanlarına
olan talep veya ihtiyaç bölgeye bağlı olarak değişmektedir. Türk göçmenler 1960'lı yıllarda
genellikle Gent, Brüksel veya Anvers çevresinde yaşadığı için, bu illerin Türkçe tercümanlarına
olan Batı Flaman İli ve başka bölgelerden daha çok yüksek olacağını varsaymaktayız. Bu ihtiyacın
hangi ilde daha yüksek olduğunun öğrenilmesi için Türkçe tercümanlarına yönelik anketin 18. ve
19. sorusu incelenmekte ve bu, Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının ve
sosyal yardım veren kurumların rakamları ile karşılaştırılmaktadır (Ek 3, Soru 2-3).
3.4.1 Türkçe tercümanlarına en yüksek ihtiyaç duyulan il hakkında bulgular
Flaman Bölgesi’nin illeri
Anvers İli
Doğu Flaman İli
Batı Flaman İli
Limburg İli
Flaman Brabant İli
Toplam
Kişi
sayısı Yüzde oranı
8
19%
13
30%
3
7%
13
30%
6
14%
43
100%
Tablo 10: Türkçe tercümanları hangi Flaman ilinde daha çok tercüme yapıyorlar?
Tablo 10'da Türkçe tercümanlarının hangi ilde daha çok görev yaptığı gösterilmektedir: Özellikle
Doğu Flaman İli (30%) ve Limburg İli'nde (30%) Türkçe tercümanların daha yoğun çalıştığı
görülmektedir. Hedef kitlenin yüzde 19'una göre tercüme talebinin çoğu Anvers'ten gelmekte,
yüzde 14'lük bir talep Flaman Brabantı İli'nden gelmekte ve sadece yüzde yedisinin görevi Batı
Flaman İli'nde yer almaktadır. Bundan başka Soru 19'a göre 43 katılımcı üzerinden, 19’unun
başka illerden gelen tercüme işlerini almadığı görülmektedir. Katılımcıların yüzde 56’sı diğer
illerden gelen tercüme talebine cevap vermektedir:
-
Tercümanların yüzde 33'üne diğer illerden sık sık talep gelmektedir. Çoğu zaman bu iller
Brüksel Başkent İli ve Batı Flaman İli'dir.
-
Tercümanların yüzde 23'üne başka illerden böyle sık talep gelmemektedir. Ancak öyle
olduğu takdirde bazen Doğu Flaman İli, Flaman Brabantı İli veya Brüksel Başkent İli'ne
gitmeleri gerekmektedir.
Bu genel bulgular Schoonvaere'de (2013: 50) da bulunmaktadır: Gent, Anvers ve Brüksel'deki
büyük Türk göçmen topluluklarından başka Limburg İli'nde ve önceden büyük maden endüstrisi
olan birkaç Valon şehrinin etrafına da Türk toplulukları yerleşmiştir. Bu yüzden bu bölgelerde
Türkçe tercümanlarına olan ihtiyaç nispeten büyük kalmaktadır. Tablo 8 bu bulguyu kısmen
39 onaylamaktadır. Bu tablo incelendiğinde sosyal tercümanlık hizmeti kurumunun Türkçe
tercümanına ihtiyacı toplam tercüman başvuru sayısının yüzde 10'undan daha büyük olduğunda bu
bölgede veya ilde Türkçe tercümanı için duyulan ihtiyacın yüksek olduğu düşünülmektedir.
Tabloya göre Doğu Flaman İli, Limburg İli, Anvers İli ve Gent şehrinin tercümanlık kurumları,
Türkçenin hedef veya kaynak dil olarak kullanıldığı tercüman başvuruları almaktadır ve böylece
bu tablo, 10. tabloyu teyit etmektedir.
Bölüm 3.3'te olduğu gibi Tablo 9'da gösterilen hastanelerin anketleri, Türkçe
tercümanlarına yönelik anketin bulguları ve sosyal tercümanlık kurumlarının rakamları ile
birbirleri ile uyumlu sonuçlar göstermektedir. Ancak önemle belirtilmesi gereken bir nokta vardır:
Flaman Brabantı'ndaki hastanelerin sonuçları şimdiki durumu temsil etmemektedir. Bunun iki
nedeni vardır: Birincisi bu araştırmaya katılmak isteyen çok hastane olmaması ve diğeri
araştırmaya katılan Heilig Hart Leuven hastanesinin çok Türk hastası olan bölgesel bir hastane
olmasıdır. Sadece tercümanlara yönelik ankete dayanarak Flaman Brabantı İli'ndeki durum
hakkında sonuca varılamamaktadır.
Tablo 9 Batı Flaman İli'ndeki hastanelerin Türkçe tercümanlarına çok ihtiyaç duymadığını
göstermektedir. Doğu Flaman, Limburg ve Anvers illerindeki büyük hastanelerin Türkçe
tercümanı talep etmek için yaptığı başvuru oranı yaklaşık olarak yüzde otuz; daha küçük bölgesel
hastaneleride yüzde 10 ve 25 arasındadır. Brüksel'de yıllar boyunca Türkçe tercümanı için olan
isteğin çok düşük olması çok ilgi çekici bir bulgudur çünkü Reniers (1999) ve Schoonvaere'nin
(2013) Bölüm 1'de zaten açıkladığı gibi Türk göçmenlerin çoğunluğu 1960'lı ve 1970'lı yıllarda
Doğu Flaman İli, Anvers İli, Limburg İli ve Brüksel Başkent İli'ne yerleşmiştir. Bu büyük göç
dalgasının sadece küçük bir kısmı Batı Flaman ve Flaman Brabantı illerine gitmiştir.
Hastanelerin Türkçe tercümanına ihtiyacı hastanenin büyüklüğüne de bağlıdır: UZ Gent ve
UZ Antwerpen gibi büyük hastaneler, Heilig Hart Leuven gibi küçük bölgesel hastanelerden daha
çok tıp hizmeti verebilmektedir ve genellikle bir şehir merkezinde yer almaktadır. Bu büyük
hastanelerin daha büyük bir hasta kaydı olduğundan dolayı (Türkçe) tercümanları konusunda daha
büyük bir ihtiyaç olabilmektedir.
Çocuk ve Aile büroları da Türkçe tercümanlarına sık sık başvurmaktadır. Fakat Ek 3'teki
bulunan anketler sadece kabaca bir tahmin göstermektedir: Türkçe tercümanlarının kaç talebe
cevap verdiği değil, sadece tercümanlara olan ihtiyaç gösterilmektedir. Herhâlde bu anketlere
dayanarak özellikle Doğu Flaman İli’nin ve Flaman Brabantı İli’nin Çocuk ve Aile bürolarının
Türkçe tercümanlarına büyük bir ihtiyaç duyduğu genel neticesine varılmaktadır. Bu büroların,
40 tercüman ihtiyacı olmasına rağmen mesleki tercümanlara başvurmak yerine, yabancı dil bilen aile
rehberlerinin yardımını tercih ettikleri görülmektedir.
3.4.2 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan il hakkında vargılar ve tartışma
Yukarıda verilen bulgulara dayanarak şu sonuçları çıkarabilmekteyiz:
-
Türkçe tercümanlarına en büyük ihtiyacı duyan iller Doğu Flaman İli ve Limburg İli'dir.
Anvers İli'nin de ihtiyacı yüksektir ve Batı Flaman İli ve Flaman Brabantı İli'ndeki Türkçe
tercümanlarına talep yok denecek kadar azdır. Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti
Kurumlarının rakamları ve sosyal sektörün ifadeleri bunu teyit etmektedir.
-
Tercümanların çoğu kendi ilinin dışından gelen tercüme taleplerine cevap vermemekte ve
böyle olsa bile sadece birkaç ilden tercüme talebi gelmektedir.
-
Sektör hakkındaki bölümde olduğu gibi bu 'bölge bölümünde' hastanenin büyüklüğü, Türkçe
tercümanına duyulan ihtiyaç için bir etkendir: büyük hastanelerin Türkçe tercümanına ihtiyacı
bölgesel hastanelerinkinden daha büyüktür.
41 3.5 Flaman Bölgesi’nde yeteri kadar Türkçe tercümanı var mıdır?
Flaman Bölgesi'nde yeteri kadar Türkçe tercümanı olup olmadığını öğrenmek için bu bölümde
birinci ekte yer alan 21., 23., 24., 25. ve 27. sorusu incelenmektedir. Bu sorular tercümanların
kişisel deneyimleri hakkında bilgi vermektedir. Tercümanların yaptıkları tercüme işinde bir artış
veya bir düşüş yaşanıp yaşanmadığı ve onlara göre Türkçe tercümanları konusunda bir
yetersizliğin olup olmadığı sorulmaktadır. Ondan sonra Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık
Hizmeti Kurumlarının son dört yılda Türkçe tercümanları için talep sayısında bir artışı veya
düşüşü hissedip hissetmediği araştırılmaktadır. Son adım olarak sosyal sektörde yeteri kadar
Türkçe tercümanı olup olmadığı sorulmaktadır.
3.5.1 Bulgular
İlk adım olarak Türkçe tercümanının yıllık ortalama iş yükü hesaplanmaktadır. Ek 1, Soru 21'de
tercümanların günlük, haftalık, aylık veya yıllık iş yükünü belirten bir sayı verilmektedir. Bütün
rakamlar 'yıllık' sıklığına dönüştürülmektedir ve bu rakamlar Ek 1, Soru 21b'de bulunmaktadır.
Soruya yanıt veren her katılımcının da istihdam şeklini belirtmesi istenmektedir. Böylece her yıl
ve her istihdam şekli için ortalama iş yükü hesaplanabilmektedir.
Yıllık ortalama olarak yapılanercüme işinin çok değişken olduğu hemen dikkat
çekmektedir: Tercümanın yılda ortalama olarak yaptığı tercüme işi dört ile 10950 arasında
değişmektedir. Bu azami rakam 1820 olan sonraki rakamdan çok farklı olduğundan dolayı bizce
çok gerçek dışı görünmektedir ve 'günlük 30 tercüme işi' aldığını söyleyen katılımcının bu soruya
nu yanlış cevap verdiğini düşünmekteyiz. Dolayısıyla ortalamalar hesaplanırken bu rakam dikkate
alınmamıştır. Hesaplanan ortalamalar her istihdam şekli için iş yükünü göstermektedir:
-
Bağımsız olarak çalışan tercüman: ortalama olarak 226.32 tercüme işi / yıl
-
Hem bağımsız olarak çalışan hem de bir tercümanlık kurumu aracılığıyla tercümanlık
yapan tercüman: oratalama olarak 76.97 tercüme işi / yıl
-
Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu aracılığıyla çalışan tercüman:
ortalama olarak 35 tercüme işi / yıl.
Yukarıda (3.1) Türkçe tercümanlarının çoğunluğunun bağımsız olarak çalıştığı ve sadece bir
azınlığın tercümanlık kurumları aracılığıyla çalıştığı görülmektedir. Ortalama hesaplamaları bu
ifadeyi pekiştirmektedir: Bağımsız olarak çalışan Türkçe tercümanları, bir yıl içerisinde
tercümanlık kurumu aracılığıyla çalışanlar veya iki iş türünü birleştirenlerden daha çok tercüme işi
almaktadır.
42 Bağımsız olarak
çalışan
Sosyal Mütercimlik ve
Tercümanlık Hizmeti
Kurumu aracılığıyla çalışan
İki istihdam
şeklini seçen
Toplam
Artış
5
2
0
7 (16%)
Düşüş
13
0
5
18 (42%)
Gelişim yok
13
3
2
18 (42%)
Toplam
31
5
7
43 (100%)
Tablo 11: Türkçe tercümanları için yapılan talep Tercümanlara ‘yaptığınız tercüme sayısı 2010 ve 2013 arasında değişti mi’ diye sorulduğunda
katılımcıların yüzde 42’si Türkçe tercümanlarının yaptıkları tercüme sayısının bu yıllar arasında
düştüğünü belirtmektedir. Hedef kitlenin diğer yüzde 42’sine göre ise toplam yapılan tercüme
sayısında ne bir artış ne de bir düşüş görülmektedir. Sadece yüzde 16’sı görev artışından
bahsetmektedir. Bütün anket formları tek tek incelendiğinde bağımsız olarak çalışanların
cevaplarının birbirleri ile çeliştiği dikkatimizi çekmektedir. Dolayısıyla sadece bu tabloya
dayanarak iş yükünün gelişimi hakkında bir sonuç çıkarılamamaktadır. Bunun için Sosyal
Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının yıllık raporlarının incelenmesi de
gerekmektedir (Ek 2):
Şekil 7: 2010-­2013 yılları arasında Türkçe tercümanı konusunda yapılan talep Bu şekil Türkçe tercümanlarına olan talebi daha açık bir biçimde açıklamaktadır. Bölüm 3.4’e
göre Türkçe tercümanlarına en büyük ihtiyaç duyulan illerde bu tercümanlara olan istek 2010 2013 yılları arasında artmıştır. Demek ki, Doğu Flaman İli, Limburg İli, Gent çevresi ve Brüksel
çevresinde bu talep artmaktadır. Aynı bölüme göre Anvers şehrinde sosyal sektörde tercümanlara
çok ihtiyaç duyulmasına rağmen Anvers’in tercümanlık hizmeti kurumunun Türkçe tercümanları
43 için yaptığı talep bir düşüş göstermektedir. Flaman Brabantı’nın TOPA kurumunda da talep son
dört yılda azalmıştır.
Türkçe tercümanlarının yeterli sayıda olup olmadığını incelemek amacı ile ilk adım olarak
bu araştırmanın bütün taraflarına kendilerinin bir eksiklik hissedip hissetmedikleri sorulmuştur.
Anketi yanıtlayanların yüzde 58'ine göre Flaman Bölgesi'nde yeteri kadar Türkçe tercümanı
bulunmamaktadır. Bu bulguyu desteklemek için her Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti
Kurumu için bir tercüman bulunamadığından dolayı karşılanamayan tercüme taleplerinin yüzde
oranı hesaplanmaktadır. Bu hesaplama sonuçları Tablo 12’de gösterilmektedir:
TVGent
Limburg
Prov O-VL
STA
PaSTa (Vl-Br)
TOPA
Brussel Onthaal
deSom
2010
7,1%
8,7%
9,5%
2011
8,4%
5,9%
9,8%
3,0%
0,6%
5,9%
4,8%
34,0%
33,3%
2012
10,4%
7,1%
8,4%
9,1%
3,7%
3,8%
0,9%
66,7%
2013
11,8%
2,4%
6,0%
14,9%
6,7%
8,1%
1,6%
16,7%
Tablo 12: Bir Türkçe tercümanı mevcut olmadığından dolayı karşılanamayan talep oranı
Tablo 12'nin gösterdiği gibi bu yüzde oranının yüksek olduğu kurumlar TVGent, Provincie OostVlaanderen, STA, TOPA ve deSom'dur. En azından dört Türkçe tercümanı daimi olarak
çalışmasına rağmen (Tablo 8) bu beş kurum, Türkçe tercümanı için yapılan talebin yüzde onunu
veya daha çoğunu karşılayamamaktadır. Bizce deSom'un rakamlarının tartışılması gerekmektedir:
Bölüm 3.3 deSom'un bir yıl içerisinde Türkçe tercümanı konusunda çok talep almadığını zaten
göstermiştir. Karşılanmayan talep oranı yüksek olduğu hâlde diğer kurumların yıllık raporları ile
kıyaslandığında deSom'un karşılanmayan talep mutlak sayısı çok yüksek değildir. Diğer
tercümanlık hizmeti kurumlarının hissettiği eksikliğin yukarıda bahsedilen beş kurumun hissettiği
eksiklikten düşük olmamasına rağmen bu kurumlarda da Türkçe tercümanının eksikliği
hissedilmektedir. Sadece Brussel Onthaal'ın talepleri karşılamak konusunda sorunu yok gibi
görünmektedir.
Son kontrol olarak hastaneler ve Çocuk ve Aile bürolarının bu konuda bir eksiklik veya
yetersizlik hissedip hissetmediği sorulmaktadır. Bu konuda gelen cevaplar tercümanların ve
Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının iddiasına büsbütün karşıtlık
oluşturmaktadır: on dört üzerinden yedi hastane ve beş üzerinden iki Aile ve Çocuk bürosuna göre
Flaman Bölgesi'nde Türkçe tercümanı konusunda hiç bir eksiklik yoktur. Sadece iki hastane ve bir
Aile ve Çocuk bürosu bir tercüman eksikliği hissetmektedir, diğer katılımcılar bu konu hakkında
hiçbir fikirleri olmadığını belirtmektedirler.
44 Hastanelerin gerektiği zaman bir tercüman bulamadığı çok sık olmamaktadır ancak böyle
olduğu takdirde son çare olarak (varsa) 'uluslararası arabuluculara' başvurulmaktadır. Bu
arabulucular, Çocuk ve Aile bürolarının aile rehberleri gibi yabancı dil bilen ve dolayısıyla dil
yardımı verebilen görevlilerdir. Vermeiren (2013) ve Kruispunt Migratie-İntegratie'nin (2014b)
vurguladığı gibi uluslararası arabulucu, tercüman ile aynı değildir. Uluslararası arabulucuların
tercüme yapmaktan başka görevleri vardır, mesela kültürel farklılıkları açıklamak, hukukî yardım
vermek v.b. Tercüman sadece tercüme işi yapmaktadır, arabulucunun daha çok sorumlulukları
vardır.
3.5.2 Vargılar ve tartışma
Türkçe tercümanının iş yükü istihdam şekline bağlıdır: bağımsız olarak çalışan tercümanlar, bir
yılda Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu aracılığıyla çalışanlardan daha çok
tercüme işi almaktadır. Tercümana yönelik anketi cevap veren katılımcıların çoğunluğuna göre
yıllar boyunca tercüme işleri ya hiç ilerlememekte ya da sayıca azalmaktadır. Fakat dokuz
üzerinden beş tercümanlık kurumu, Türkçe tercümanlarına isteğin arttığını belirtmektedir. Başka
bir deyişle, tercümanlara göre bir iş düşüşü vardır, ancak tercümanlık kurumlarına göre bir artış
vardır.
Hem tercümanlar hem de Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumları, Flaman
Bölgesi'nin sosyal sektöründe Türkçe tercümanlar sayısının eksik olduğunu ifade etmektedir.
Özellikle bu tercümanlara en yüksek ihtiyacı duyan bölge ve illerde tercümanlar mevcut
olmadığından dolayı birçok tercüme talebine cevap verilememektedir.
Hastaneler ve Çocuk ve Aile bürolarına göre Türkçe tercümanlarının sayısında bir eksiklik söz
konusu değildir. Bu tercümanlara sıkça talep olmasına rağmen belki bu sosyal hizmetler Türkçe
tercümanlığının durumunu iyi değerlendirememektedir. Bu sosyal hizmeti verenler, tercümanlar
ve tercümanlık kurumları ile çelişmektedir ancak aynı zamanda, bir tercüman bulunmadığında,
kurumun kendisi uluslararası arabuluculara ve aile rehberlerine başvurabilmektedir. Belki bu
yüzden Türkçe tercümanlarının sayısının eksikliğini fark etmemektelerdir.
45 3.6 Türkçe tercümanlığıyla ilgili üç taraf10 tarafından önerilen değişiklikler
Son araştırma sorusu olarak Türkçe tercümanları ve Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti
Kurumlarına tercümanlık mesleği ile ilgili nelerin değiştirilmesi gerektiği sorulmaktadır. Bütün
cevaplar Ek 1, Soru 28’de bulunmaktadır.
Bu soruyu yanıtlayanların yüzde 37'si, Flaman Bölgesi'ndeki Türkçe tercümanlarının Türkçe
bilgisinin yetersiz olduğunu düşünmektedir. Çoğu zaman bu tercümanlar Türkiye’de yer alan bir
azınlık grubunun üyesidir ve buna bağlı olarak Türkçe ana dilleri değildir. Bunun yanı sıra bu
tercümanların birçoğu yükseköğretim veya tercümanlık eğitimi almadığından dolayı hedef ve
kaynak dili ve etik kuralları iyi bilmemektedir. Bu nedenle katılımcılara göre tercümanlığa kabul
şartları daha çok kısıtlanmalı ve tercümanlık mesleği daha iyi korunmalıdır. Aşağıda bu konu
hakkında daha fazla detaya girilmektedir. Yedi katılımcı da takviye kurs önerisinin
genişletilmesini ve bir veya birkaç sektörde uzmanlaşma programları düzenlenmesini
istemektedir.
Dikkat çeken bir unsur ise şöyle: Tercümanlar zaten düzenlenen eğitim programları,
takviye kursları ve COC sınavı hakkında düzenli haber almamaktadır. Birçok kurs ve eğitim
programı düzenlenmesine rağmen tercümanların bunun hakkında bilgisi yoktur. Tercümanların bu
konuda daha çok bilgilendirilmesi gerekmektedir. Hastaneler ve Aile & Çocuk büroları gibi
tercüme talep eden taraflar da personel için bir tercüman ile çalışmakkonusunda eğitime ihtiyaç
duyduklarını belirtmektelerdir. Kruispunt Migratie-Integratie, sosyal hizmetler için tercüme edilen
konuşmalar hakkında ücretsiz kurslar önermektedir. Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti
Kurumları da broşür ve web sayfaları vasıtasıyla bu konuda bilgi sağlamaktadır. Raïssa De Keyser
(2004b) sosyal sektör ve sosyal hizmetler görevlileri için tercüme edilen konuşmaların ipuçlarını
ve tekniklerini açıklayan bir kitap bile yazmıştır. Başka bir deyişle tercümanların ve tercüme talep
eden tarafların eğitim ve bilgi imkânları ile ilgili daha belirgin bir şekilde duyuru yapılması
gerekmektedir.
Diğer ele alınan bir konu ise, tercümanlık mesleğinin korunmasıdır. Belçika'da tercüman
olarak işe başlama zor olmadığından dolayı çok sayıda 'resmî olmayan' veya 'kayıt dışı'
tercümanlar vardır. Resmî olmayan tercümanlar, iki veya daha çok dil bilen ancak hiç bir tercüme
eğitimi almayan veya yeterli deneyime sahip olmayan tercümanlardır. Bir katılımcının belirttiği
gibi 'Arnavutlar, Kürtler, Bulgarlar ve Ermeniler Türk değildir ancak bu kişiler de Türkçe
tercümanı olarak çok önemli yerlerde çalışmaktadır.' Bu resmî olmayan tercümanlar çoğu zaman
10
Üç taraf, tercüme edilen bir konuşmadaki taraflardır: tercüman, sosyal hizmetin görevlisi ve tercümanın yardımına ihtiyaç duyan kişi. 46 hem Türkçeyi hem de Hollandacayı iyi bilmemektedir. Bu durum tercümanlığın profesyonelliğine
zarar vermektedir. Araştırmaya katılanların bu konudaki önerileri şöyledir:
-
Birçok katılımcı, tercümanlık mesleğine giriş şartlarının daha çok kısıtlanmasının gerektiği
üzerinde anlaşmaktadır. Onlara göre tercüman olarak işe başlamadan önce tercümanların
Türkçe ve Hollandaca bilgisinin daha ciddi bir şekilde sınanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
-
Tercüman adaylarının en azından bir yükseköğretim diploması olması şartı önerilmektedir ve
tercüman olarak çalışabilmeden önce adayların bir tür giriş sınavından geçirilmesi
gerekmektedir. Bunun nasıl bir sınav olacağı açıklanmamaktadır.
-
Azınlık gruplarından gelen tercümanlar ile ilgili kültürel sorunlar da ortaya atılmaktadır. Bir
katılımcı, Kürt kökenli Türkçe tercümanının örneğini vermektedir: Türkler ile Kürtler
arasındaki çatışma gerçeğinden hareket ederek bazı durumlarda Kürt kökenli bir tercümanın
kullanılmasının çok uygun olmadığını düşünmektedir.
-
Bazı tercümanlar, sektör ve sosyal tercümanlık hizmeti kurumuna bakılmaksızın standart bir
maaş istemektedir.
-
Son problem olarak tercümanlar, kurslar, sınavlar, sözlükler gibi kaynaklar ve sendikalar
hakkında yeterli bilgiye sahip değildir.
Tercümanların ortaya attığı son bir konu, tercümanlık mesleğinin düzenlenmesidir. Birkaç
katılımcıya göre Flaman Bölgesi'nde ve Belçika'da bütün tercümanları kapsayan resmi bir kayıt
gerekmektedir. Sosyal danışmanlar ve hizmetlere göre de tercümanların kişisel bilgilerinin
merkezi bir sistemde toplanması tercümana ulaşılmasını kolaylaştıracaktır. Bazıları maaş
konusunda bir standartlaşma istemektedir. Birkaç katılımcı, tercümanın başörtüsü takmasının
ayrımcılık olduğunu düşünmektedir. Bunun yanı sıra 1 Ocak 2014 tarihinden beri hukuki
tercümanların serbest meslek statüsünü alması gerekmektedir. Birkaç tercümana göre bu statünün
ne olduğu ve nasıl alınabildiği hakkında yeterli bilgi verilmemiştir.
47 4
SONUÇ
Bu çalışma ile Flaman Bölgesi'nde Türkçe tercümanlığının durumu araştırmak için ilk adım
atılmaktadır. Flaman Bölgesi'nde çalışan bir Türkçe tercümanının iş alanını incelemek için genel
soruları altı alt soruya bölmekteyiz: Türkçe tercümanının profili, aldığı eğitim, bu tercümanlara en
büyük ihtiyaç duyulan sektör ve bölge, Türkçe tercüman sayısının (olası) eksikliği ve bu mesleğin
uygulanması konusunda istenendeğişiklikler incelenmektedir. Hem Türkçe tercümanlarına, Sosyal
Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarına ve sosyal hizmetlere birkaç soru sorarak bu
araştırma sorularına cevap bulmaya çalışmaktayız. Çeşitli hukukî dairelere ulaşmıştık ancak bu
kurumlar rakamları bizimle paylaşmadığından veya paylaşmak istemediğinden dolayı hukuk
sektörü ile Türkçe tercümanları arasındaki durum hakkında bu çalışmada çok analiz yapamadık.
Türkçe tercümanlarının genellikle kadın, ya Belçika vatandaşı ya da çifte vatandaş olduğu ve Türk
etnik kökenden geldiği görülmüştür. Tercüme işi yapılırken tercüman Hollandacaya ve Türkçeye
tercüme yapmakta, bazıları Türkiye’deki azınlık grubunun diline yönelik olarak çeviri de
yapmaktadır. Genellikle çeviri işlerinin hedef dili, Türkçe olduğu kadar Hollandacadır ancak
birkaç katılımcıya göre Türkçe de tek hedef dil olmaktadır. Tercümanların takriben yüzde 75'i
bağımsız çalışan tercümanlar, yüzde 16'sı hem serbest çalışmakta hem de Sosyal Tercümanlık
Hizmeti Kurumunun aracılığıyla çalışmakta ve sadece yüzde 11'i böyle bir kurum aracılığı ile işe
alınmaktadır. Üç üzerinden iki katılımcının sıfır yıldan on beş yıla kadar tercümanlık tecrübesi
vardır, diğerleri zaten daha uzun bir süre tercüman olarak çalışmaktadır.
Bu araştırmada Türkçe tercümanının eğitimi de inceledik: Hedef kitlenin çoğunluğu ortaöğretimde
genellikle Hollandaca, İngilizce, Fransızca veya Türkçe olan iki veya üç dil dersi almıştır.
Katılımcıların yarısından biraz fazlası konusuna bakılmaksızın yükseköğretim almıştır. Bunun
yanı sıra COC her yıl birkaç defa sertifika sınavı düzenlemektedir. Hedef kitlemizin yüzde 31'i bu
sertifikayı veya belgeyi almamıştır. Bu sınav etik kurallara en büyük vurguyu yapmaktadır.
Bu kurallar tercümanlık mesleğinin en önemli esasları olduğu hâlde anketi
yanıtlayanlarımızın yüzde 12'si etik kurallara göre davranmadığını açıklamaktadır. Bu davranış,
tercümanlık mesleğinin profesyonelliğine ve dürüstlüğüne zarar verebilmektedir.
48 Çalışmanın üçüncü kısmı olarak hangi sektörde Türkçe tercümanlarına yönelik olarak en büyük
ihtiyacın duyulduğu incelenmektedir. Türkçe konferans tercümanlarına büyük ihtiyaç yoktur.
Buna karşın sosyal ve hukuki sektörde bu tercümanlara büyük bir ihtiyaç duyulmaktadır. Sosyal
Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının rakamları bunu teyit etmektedir: bu
kurumların çoğunluğu her yıl Türkçe tercümanları için çok talep almaktadır. Birçok hastanenin
Türkçe tercümanına ihtiyacı yüksektir ancak bir tercüman bulunamadığında her zaman
uluslararası arabulucularına başvurabilmektedirler. Aile ve Çocuk bürolarının da dil yardımı
verebilen aile rehberleri vardır.
Bölge ile ilgili soruları inceledikten sonra özellikle Doğu Flaman İli ve Limburg İli'nin Türkçe
tercümanlarına ihtiyacının çok yüksek ve Anvers İli'ninkinin oldukça yüksek olduğunu
görmekteyiz. Batı Flaman İli ve Flaman Brabantı İli'nde bu konuda neredeyse hiçbir ihtiyacı
yoktur ve bütün anket ve rakamlar bu bulguyu onaylamaktadır. Tercüme işi alan tercümanlara
göre kendi çalıştığı ilden başka bir ilden alınan tercüme işi sayısı çok düşüktür.
Türkçe tercümanlarının yeterli sayıda olup olmadığı konusunda üç taraf anlaşamamaktadır. Türkçe
tercümanları ve tercümanlık hizmeti kurumlarına göre tercümanlar konusunda bir yetersizlik
görülebilir ancak sosyal hizmetlere göre hiç bir yetersizlik yoktur. Fakat bu sosyal hizmetler
kurumlarının kendi aile rehberleri ve uluslararası arabulucuları var ve belki bundan dolayı bu
yetersizliği fark etmemeleri söz konusu olabilir.
Araştırmanın son bölümünde üç tarafa tercümanlık mesleğindenelerinin daha iyileştirilmesi
gerektiği sorulmuştur. Genelde tercümanlar ve tercümanlık hizmeti kurumları bu soruya cevap
vermiştir; sosyal hizmetler bu soruyu iyi yanıtlayamamıştır. İlk sorun olarak tercümanların
çoğunluğunun eğitim düzeyi konusu ortaya atılmaktadır. Türkiye'deki bir azınlık grubundan
gelenler veya mülteci olarak gelenler çoğu zaman kaynak ve/veya hedef dil ve etik kuralları iyi
bilmemektedir. Etik kurallar hakkında ders almayan tercümanlar da tercümanlık mesleğine zarar
verebilmektedir. Katılımcılara göre bu mesleği tehdit eden sorunlar en kısa zamanda çözülmelidir.
Bunun yanı sıra tercümanlar ek kurslar, mesleki kaynaklar ve uzmanlaşma kursları hakkında iyi
bilgilendirilmemektedir. Sosyal hizmetler ve kamu hizmetleri için de çok sayıda kurs ve eğitim
düzenlenmesine rağmen, bu hizmetler tercüme edilen konuşmalar hakkında ek eğitim
programlarınına ihtiyaç duymaktadır. Bu konuda biz, hizmetler ve tercümanların hangi kurs
imkânlarına sahip olduğu hakkında daha iyi bilgilendirme yapılmasını tavsiye etmekteyiz.
İkinci sorun olarak tercümanlık mesleğinin, profesyonelliğinin ve dürüstlüğünün
korunması konusundaki ihtiyaçtır. Resmî olmayan tercümanlar, etik kuralları bilmediği ve
tercümanlık kursları almadığından dolayı mesleği tehdit edebilmektedir. Bundan başka etnik
49 kökenleri ve yetersiz dil bilgileri de tercümanlık mesleğinin itibarını zedeleyebilmektedir. Bunun
için katılımcılar, mesleğe giriş şartlarının tekrar gözden geçirilmesini, gerektiği takdirde daha
katılaştırılmasını önermektedir: Onlara göre her tercüman, tercüman olarak çalışmaya başlamadan
önce en azından bir yükseköğretim diploması almalı, bir giriş sınavı yapmalı ve iki tercüme dili
içinde dil testinden geçmelidir.
Son nokta olarak katılımcılara göre tercümanlık mesleğinin daha iyi ve açık bir şekilde
düzenlenmesi gerekmektedir. Örneğin, bütün tercüman kayıtlarının bir sicilde merkezi olarak
toplanması ve bütün tercümanların eşit bir maaş alması istenmektedir ve hukukî tercümanların
serbest meslek statüsü ve KDV numarasını11 nasıl alacakları konusunda daha çok bilgiye
ihtiyaçları bulunmaktadır.
11
Kaynak: http://www.legalworld.be/legalworld/content.aspx?id=70694&LangType=2067
50 5 KAYNAKÇA
Angelelli, C.V. (2004). Revisiting the interpreter’s role. Philadelphia: John Benjamins B.V.
Bancroft, M., Bendana, L., Bruggeman, J. & Feuerle, J. (2013). Interpreting in the Gray Zone:
Where Community and Legal Interpreting Intersect. Translation & Interpreting (1), 94114.
Bartelds, J.F., Jansen, E.P.W.A. & Joostens, T.H. (1989). Enquêteren. Het opstellen en gebruiken
van vragenlijsten. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Benmaman, V. (1997). Legal İnterpreting by any Other Name is Still Legal İnterpreting. In R.P.
Roberts, S. E. Carr, D. Abraham & A. Dufour (Eds.), The Crtical Link: İnterpreters in the
Community (pp. 179-190). Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing
Company.
Bowen, M. (2000). Community İnterpreting. [Online] http://aiic.net/page/234/communityinterpreting/lang/1 [25.04.2014 ]
Buyle, V. (2010). Der Bedarf an Dolmetschern für Deutsch und Tschechisch im sozialen Bereich
in Flandern; eine empirische Studie anhand einiger Städte und Provinzen. Yayımlanmamış
master tezi. Hogeschool Gent – Departement Vertaalkunde.
Cools, R. (2013). Die Rolle des Deutschen als Dolmetschsprache in Flandern. Yayımlanmamış
master tezi. Hogeschool Gent – Departement Toegepaste Taalkunde.
Defrancq, B. (2012). Tolkwetenschap. Gent: Hogeschool Gent.
De Keyser, R. (2004a). Hoe en Waarom. Aanbevelingen voor sociale tolken. Gent: Provincie
Oost-Vlaanderen, Dienst Informatica en drukkerij.
De Keyser, R. (2004b). Hoe en Waarom. Aanbevelingen voor cliënten in de hulp- en/of
dienstverlening. Gent: Provincie Oost-Vlaanderen, Dienst Informatica en drukkerij.
De Keyser, R. (2006). Horen, zien en tolken. Werken als tolk in de sociale sector. Gent: Academia
Press.
Deleu, J. (2013). ‘Maluliyet’ ve ‘Is göremezlik’ kavramları hakkında Hollandaca-Türkçe terimler
sözlügü. Yayımlanmamış master tezi. Hogeschool Gent – Departement Toegepaste
Taalkunde.
De Tapia, S. (s.d.). De migratie vanuit Turkije naar de Europese Unie en België. [p. 23]. [Online]
http://www.50jaarinbelgie.be/migratie-eu-belgie-turkije/ [21.02.2014].
Doğan, A. (2003). Sözlü Çeviri. Çalışmaları ve Uygulamaları. Ankara: Hacettepe Doktorlar
Yayınevi.
Garber, N. (2000). Community Interpreting: A Personal View. In R.P. Roberts, S. E. Carr, D.
51 Abraham & A. Dufour (Eds.), The Critical Link 2: İnterpreters in the Community (pp. 920). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Gentile, A. (1997). Community İnterpreting or Not? Practices, Standards and Accreditation. In
R.P. Roberts, S. E. Carr, D. Abraham & A. Dufour (Eds.), The Crtical Link: İnterpreters in
the Community (pp. 109-118). Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing
Company.
Goossens, A. (2004). Een Turkse droom die geschiedenis werd : de historische ervaring van
Turkse arbeidsmigranten in Antwerpen. Yayımlanmamış master tezi. Universiteit Gent –
Faculteit Letteren en Wijsbegeerte.
Grbić, N. & Pöllabauer, S. (2008). Kommunaldolmetschen / Community Interpreting. Berlin:
Frank & Timme Gmbh.
Hale, S. (2007). Community Interpreting. New York: Palgrave Macmillan.
Kaya, A & Kentel, F. (2007). Belgische Turken. Een brug of een breuk tussen Turkije en de
Europese Unie? Brussel: Koning Boudewijnstichting.
Klasse. (2013). Ook Chinees of Turks in derde graad secundair. [Online]
http://www.klasse.be/leraren/35873/ook-chinees-of-turks-in-derde-graad-secundair/
[05.07.2014].
Kruispunt Migratie-Integratie. (2014a). Ondersteuning voor sociaal tolken en vertalen (Kruispunt
M-I). [Online] http://www.kruispuntmi.be/thema/sociaal-tolken-en-vertalen/de-sectorsociaal-tolken-en-vertalen/ondersteuning-voor-sociaal-tolken-en-vertalen-kruispunt-m-i
[17.04.2014].
Kruispunt Migratie-Integratie. (2014b). Wat is sociaal tolken? [Online]
http://www.kruispuntmi.be/thema/sociaal-tolken-en-vertalen/wat-is-sociaaltolkenvertalen/wat-is-sociaal-tolken [18.04.2014].
Kruispunt Migratie-Integratie. (2014c). Sociaal tolk- en vertaaldiensten [Online]
http://www.kruispuntmi.be/thema/sociaal-tolken-en-vertalen/de-sector-sociaal-tolken-envertalen/sociaal-tolk-en-vertaaldiensten [19.06.2014].
LegalWorld. (2013). Turtelboom geeft extra info over btw-plicht voor gerechtstolken. [Online]
http://www.legalworld.be/legalworld/content.aspx?id=70694&LangType=2067
[06.08.2014].
Mikkelson, H. (2008). Evolving views of the court interpreter’s rule. Between Scylla and
Charybdis. In Valero-Garcés, C. / Martin, A. (Hg.): Crossing Borders in Community
Interpreting: Definitions and Dilemmas (pp. 81-97). Amsterdam: Benjamins.
Pöchhacker, F. (1994). Simultandolmetschen als komplexes Handeln. Tübingen: Gunter Narr
52 Verlag.
Pöchhacker, F. (1996). Dolmetschtheorie: Handeln, Text und Kognition. In Lauer, A. (1996).
Übersetzungswissenschaft im Umbruch (S.291-301). Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Pöchhacker, F. (2004). Introducing Interpreting Studies. London: Routledge.
Pöchhacker, F. (2007). Dolmetschen. Konzeptuelle Grundlagen und deskriptive Untersuchungen.
Tübingen: Stauffenburg Verlag Brigitte Narr GmbH.
Pöchhacker, F. (2008). Interpreting as Mediation. In Valero-Garcés, C. / Martin, A. (Hg.):
Crossing Borders in Community Interpreting: Definitions and Dilemmas (pp. 9-26).
Amsterdam: Benjamins.
Roberts, R. P. (1997). Community İnterpreting Today and Tomorrow. In S. E. Carr, R. P. Roberts,
A. Dufour & D. Steyn (Eds), The Critical Link: Interpreters in the Community (pp. 7-26).
Amsterdam, Philadelphia: Benjamins.
Roberts, R. P. (ed.) (2000). The critical link 2: interpreters in the community. Amsterdam,
Philadelphia: Benjamins.
Sauvêtre, M. (2000). De l’interprétariat au dialogue à trois. Pratiques européennes de
l’interprétariat en milieu social. In R.P. Roberts, S. E. Carr, D. Abraham & A. Dufour
(Eds.), The Crtical Link 2: İnterpreters in the Community (pp. 35-45). Amsterdam/
Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Schoonvaere, Q. (2013). Demografische studie over de populatie van Turkse herkomst in België.
[pp.77] [Online] http://www.diversiteit.be/sites/default/files/legacy_files/studies/
Migration%20turque%20NL%20020513_def%20NL.pdf [31.01.2014].
Seleskovitch, D. (1996). Interpretation and Verbal Communication. . In Lauer, A. (1996).
Übersetzungswissenschaft im Umbruch (S.301-306). Tübingen: Gunter Narr Verlag.
SERV. (2008). Beroepscompetentieprofiel Sociaal Tolk. [Online]
http://www.kruispuntmi.be/sites/default/files/bestanden/documenten/beroepscompetentie
profiel_sociaal_tolk.pdf [02.02.2014].
Taalcanon. (2012). Spreken mannen anders dan vrouwen? Over taal en gender. [Online]
http://www.taalcanon.nl/vragen/spreken-mannen-anders-dan-vrouwen/ [26.06.2014].
The Language İndustry. (2012). Gerechtstolken slaken noodkreet. [Online]
http://thelanguageindustry.eu/nl/tolkwerk/2666-gerechtstolken-slaken-noodkreet
[07.07.2014].
Vandelanotte, D. (2011). De Invloed van Tweetaligheid op het Algemeen Cognitief Functioneren:
Doen Tweetaligen het Beter? Yayımlanmamış master tezi. Universiteit Gent –
Departement Psychologie en Pedagogische Wetenschappen.
Vanden Bosch, Y. (Ed.) (2006). Recht & Taal, Rechtszekerheid voor de anderstalige
53 rechtzoekende. Antwerpen, Oxford: İntersentia.
Vandeweghe, W. (2008). Duoteksten. Gent: Academia Press.
Van Gucht, J., Hertog, E., Lannoy, K. & Uytterhoeven, E. (2005). Sociaal Tolken en Vertalen in
Vlaanderen: schets en model van een landschap. Antwerpen; Brussel: Lessius Hogeschool;
VLEKHO.
Vermeiren, H. (2012a). Deontologie. Gent: Hogeschool Gent.
Vermeiren, H. (2012b). Sociaal Tolken. Gent: Hogeschool Gent.
VİVO vzw. (09.04.2014). Voorstelling. [Online] http://www.vivosocialprofit.org/?var=5 en
http://www.werkmetmensen.be/faq [24.04.2014 ]
Yanıtlayanlar:
-
Fabienne De Vis, Tolk- en Vertaaldienst van de Provincie Antwerpen (TOPA)
-
Myranda Emmerechts, Directeur, Ba-bel, Vlaamse Tolkentelefoon
-
Julie Haedens, Kwaliteitsmedewerker insluiting en diversiteit, Provincie Oost-Vlaanderen,
dienst Maatschappelijke Participatie - team insluiting en diversiteit, Tolk- en
Vertaalservice
-
Hatice Hoşaf, Kwaliteitsmedewerker Sociaal Tolkendienst Limburg
-
Katrijn Machiels, Matcher – Kwaliteitsmedewerker van Provinciaal Aanbod Sociaal
Tolken en Vertalen voor Anderstaligen (PaSTa)
-
Sara Memmi, Stafmedewerker Expertisecentrum Sociaal Tolken en Vertalen, Kruispunt
Migratie-Integratie vzw
-
Caroline Peeters, Stedelijke Tolk- en Vertaaldienst Antwerpen (STA)
-
Marieke Rysman, Medewerker Kwaliteit Sociaal Tolken- en Vertaaldienst deSOM vzw
West-Vlaanderen
-
Marianne Scheppers, Coördinator Sociaal Vertaalbureau van Brussel Onthaal vzw
(SVB.BO)
-
Céline Vermeiren, Tolk- en Vertaalservice Gent (TVGent)
-
Nicole Broucke, Kind & Gezin Limburg
-
Elisabeth Coene, Kind & Gezin West-Vlaanderen
-
Myriam Den Tandt, Kind & Gezin Oost-Vlaanderen
-
Geert Hellinx, Kind & Gezin Vlaams-Brabant en Brussel
-
Eva Michiels, Kind & Gezin Antwerpen
54 55 6 EKLER
EK 1: TÜRKÇE TERCÜMANLARINA YÖNELİK ANKETİ
1. U bent een
#
1
2
Answer
Man
Vrouw
Total
Response
21
29
50
%
42%
58%
100%
Statistic
Total Responses
2. Uw nationaliteit is (Meerdere antwoorden mogelijk)
#
Answer
de Belgische
1
nationaliteit
de Turkse
2
nationaliteit
3
Andere, namelijk
Value
50
Response
%
48
96%
26
52%
0
0%
Statistic
Total Responses
3. Uw etnische afkomst is
#
Answer
1
Vlaming
2
Turk
3
Andere, namelijk
Total
Value
50
Response
0
48
2
50
%
0%
96%
4%
100%
Andere, namelijk
Koerdisch
koerdische
Statistic
Total Responses
4. Uw moedertaal is (Meerdere antwoorden mogelijk)
#
Answer
1
Nederlands
2
Turks
3
Andere, namelijk
Value
50
Response
11
48
2
%
22%
96%
4%
Andere, namelijk
Turks
koerdische
Statistic
Total Responses
Value
50
56 5. Heeft u een hogere opleiding achter de rug?
#
1
2
Answer
Ja, namelijk
(Gelieve zowel
opleiding als
instelling te
vermelden)
Neen
Total
Response
%
29
58%
21
50
42%
100%
Ja, namelijk (Gelieve zowel opleiding als instelling te vermelden)
hogeschool maatschappelijk werk
hogeschool maatschappelijk werk
Master TEW, Adecho, Brussel
orthopedagogie
Anadolu Universiteit - Economie
Master in het vertalen Turks Engels Hogeschool Gent
Hogeschool
Master Vertalen Engels Frans
Economische wetenschap handels ing.
Ankara Univeriteit Rusische taal en leterkunde
Turkse taal en letterkunde, Universiteit Ankafa
Bedrijfsbeheer - Aydin (Turkije)
vub
Master in de Meertalige Communicatie - Hogeschool Gent
TEW erasmushogeschool Brussel
Sociaal cultureel werk KHL
Militaire academie
KUL - Master bij PGCHS
Hogeschool - Graduaat Vertaler - Tolk
master vertaler antwrrpen
Handelswetenschappen-erasmushogeschool
Master in de meertalige communicatie (HUB)
bio-ingenieur KUL
Organisatieassistente (Intercultureelbemiddelaar)
hogerondewijs
Statistic
Total Responses
Value
50
57 6. Welke talen hebt u in het secundair onderwijs gevolgd? ...
Text Response
geen
geen
Frans turks
Militaire Academie
Nederlands, Frans, Engels
Frans, Nederlands, Engels en Turks
Turks, Engels
Engels en Duits
frans, engels, duits
Nederlands, Frans, Engels, Duits
Nederlands, Turks,Frans
Nederlands-frans
Nederlands, frans, engels
Nederlands frans engels
Turks-Engels
Nederlands, Engels
Engels, Frans, Duits
Frans - Engels
Nederlands, Engels, Duits, Frans
Nederlands, Frans, Engels, Duits
nederlands frans engels
Nederland, Frans,Engels
Nederlands,duits,Engels
Engels en Duits
frans engels nederlands
Nederlands, Engels, Frans
Nederlands, Engels, Frans
Nederlands
Frans
Nederlands
Engels
Turks nederlands arabisch engels
frans, engels
Turks, Engels
Nederlands, Frans , Engels
turks, engels
Frans-Engels
Nederlands, Frans, Engels
Engels
Turks / Engels
Frans Nederlands
Turks
Nederlands - Frans - Engels - Duits
duits engels frans nederlands
Nederlands, Frans, engels
Frans, Engels, Nederlands
Frans, Engels, Duits, Latijn
A2
Nederlands, Frans, Engels, Latijns
frans
Statistic
Total Responses
Value
50
7. Welke talen hebt u in het hoger onderwijs gevolgd?
#
Answer
1
De volgende talen:
Ik heb geen talen
2
gevolgd in het
hoger onderwijs
Total
58 Response
26
%
52%
24
48%
50
100%
De volgende talen:
Engels
Engels
Nederlands, Frans, Engels, Duits
Turks
Engels, nederlands
Turks- Engels
Engels, Turks
Nederlands, Frans, Engels
nederlands
Duits
Russisch en Duits
Frans
Nederlands,Gerechtstalen
Engels, Duits
Turks,Engels
engels, nederlands
Frans-Turks
Nederlands, Frans, Engels, Duits
Turks / Engels
Turks, Engels
Nederlands - Frans - Engels - Duits
engels frans
Nederlands, Frans, Engels, Duits
Spaans, Engels, Italiaans, Nederlands, Turks
Nederlands, Frans, Spaans, Engels
turks en frans
Statistic
Total Responses
8. Welke talen hebt u in taalcursussen buiten secundair of hoger onderwijs gevolgd? ...
#
Answer
Response
De volgende
1
33
talen:
2
Geen
17
Total
50
Value
50
%
66%
34%
100%
59 De volgende talen:
Engels en frans
Engels en frans
Turks
Nederlands
Frans
Turks en Atabisch
frans
Frans
Engels
Engels
Nederlands
Italiaans
Engels
Engels, Frans
Turks
Frans en Engels
Engels, Nederlands
Turks
Engels
engels, frans
Nederlands
Turks
nederlands, engels, frans
Frans
Engels
Nederlands
Nederlands
Frans
Frans
Frans
Voor beginners Frans en Engels, maar spreken is miniem.
Spaans
nederlans frans arabische
Statistic
Total Responses
Value
50
60 9. Tussen welke talen bent u als tolk actief?....
Text Response
turks-nederlands
turks-nederlands
Turks Nederlands Nederlands turks
Turks/Nederlands Nederlands/Turks Ik ben beëdigd vertaler/tolk sinds 1975......
Nederlands, Engels, Frans Turks
Turks en Nederlands
Nederlands - Turks
Turks - Nederlands Nederlands - Turks
nederlands turks
Nederlands en Turks
Nederlands Turks en omgekeerd
Türks/Nederlans
Turks-Nederlands en omgekeerd
Nederlands-turks--nederlands
Nederlands-Turks, Turks-Nederlands
Turks-->Nederlands en omgekeerd
Turks-Nederlands
Nederlands - Turks
Turks en Nederlands
Nederlands, Frans, Engels, Turks
turks nederlands
Assyrisch, Turks, Koerdisch, Nederlands
Nederlands en Turks
Turks-Nederlands en andersom
turks nederlands
Nederlands Turks
Turks-Nederlans-Turks
Ned/Turks
Nederlands-Turks
Nederlands-Turks
Turks-Nederlands
Nederlands turks
tolk, nederlands
Turks-nederlands
Turks, Nederlands
nl-tr, tr-nl, tr-eng, eng-tr
Nederlands-Turks
Turks, Nederlands, Engels.
Nederlands-Turks Turks-Nederlands
NL/TR/NT Beëdigd vertaler/tolk
Turks Nederlands
Turks - Nederlands
Gerechtstolk Turks - Nederlands, Frans, Engels, Duits
nederlanda turks
Nederlands, Turks, Engels, Frans, Duits
Spaans, Turks, Nederlands
engels turks nederlands
Turks en Nederlands
Nederlands, Turks, Frans, Engels
turks koerdische nederlands en frans
Statistic
Total Responses
Value
50
10. Heeft u in één van deze opleidingen over de deontologische code van een (sociaal) tolk geleerd?
#
Answer
Response
%
1
Ja
29
58%
2
Neen
21
42%
Total
50
100%
61 Statistic
Total Responses
11. Leeft u de deontologische code steeds na?
#
Answer
Ja, ik leef de
1
deontologische
code steeds na
Ik leef meestal de
2
deontologische
code na
3
Neen
Total
Value
50
Response
%
33
66%
11
22%
6
50
12%
100%
Statistic
Total Responses
12. Heeft u het certificaat voor sociaal tolk van de COC gehaald?
#
Answer
1
Ja
2
Neen
Total
Value
50
Response
16
34
50
Statistic
Total Responses
13. Bent u actief als tolk Turks-Nederlands en/of Nederlands-Turks?
#
Answer
1
Ja
2
Neen
Total
Statistic
Total Responses
%
32%
68%
100%
Value
50
Response
47
3
50
%
94%
6%
100%
Value
50
62 14. Hoe lang werkt u al als tolk?
Text Response
12
12
24 jaar
sinds 1975
Sinds 1991
12 jaar
sinds 1987
sinds 1995
ongeveer 8 jaar
8 jaar
minstens 15 jaar met onderbrekingen
Sinds 1988
10 jaar
13 jaar
12 jaar
Ruim 20 jaar sporadisch als bijberoep
4 jaar
11 jaar
7 jaar
sinds 2002
30
7 jaar
25 jaar
13 jaar
26
ongeveer 17 jaar (meest op vrijwillige basis)
2 jaar
4 Jaar
10 jaar
5 jaar
1,5jaar
12 jaar
3jaar
8 jaar
Sinds1989
Sinds 2006
sinds 1975
7 jaar
Sedert 2007
sinds 1992
vier maanden
Sinds 1989
1 jaar
Statistic
Total Responses
Value
43
63 15. Hoe lang werkt u al als tolk TURKS?
Text Response
12
12
21 jaar
sinds 1975
sinds 1991
12 jaar
sinds 1987
sinds 1995
idem
8 jaar
3 jaar met onderbrekingen
Sinds 1988
10 jaar
10 jaar
zelden, meer vertaler
Ruim 20 jaar sporadisch als bijberoep
4 jaar
11 jaar
7 jaar
sindas 2002
30
7 jaar
25 jaar
13 jaar
26
iedem
2 jaar
4 Jaar
10 jaar
5 jaar
1,5 jaar
12jaar
3jaar
12 jaar
1980
Sinds 2006
sinds 1975
7 jaar
Sedert 2007
sinds 1992
vier maand
1983
1 jaar
Statistic
Total Responses
Value
43
16. In welke tolksector(en) bent u voornamelijk actief als tolk Turks? (voornamelijk actief = minstens 40%
van al uw tolkopdrachten komt uit deze tolksector; meerdere antwoorden mogelijk)
#
Answer
Response
%
Sociaal tolken
1
(ziekenhuis, ocmw,
24
56%
onderwijs,…)
Gerechtelijk tolken
(voor de rechtbank,
2
35
81%
politie,
advocaten,…)
3
Conferentietolken
6
14%
4
Andere, namelijk
9
21%
64 Andere, namelijk
examencentrum
examencentrum
Turks consulaat
prive personen, bedrijven
Politiek
ambtelijk tolken
professioneel bij mijn werk
Zakelijk tolken
Statistic
Total Responses
17. Bent u gespecialiseerd in een bepaalde sector?
#
Answer
1
Ja, namelijk
Neen, ik heb kennis
van verschillende
2
sectoren/thematische
domeinen
Total
Value
43
Response
9
%
21%
34
79%
43
100%
Ja, namelijk
Juridische dienstverlening en Pedagogie
sociale sector
gezondheidszorg/medische sector
Onderzoek / telefonie
Juridisch
onderwijs, geestelijke gezondheid, gezondheid
Gerechtelijk tolken
Economie
ziekenhuis
Statistic
Total Responses
18. In welke Vlaamse provincie tolkt u voornamelijk Nederlands-Turks en/of Turks-Nederlands?
#
Answer
Response
1
Antwerpen
8
2
Oost-Vlaanderen
13
3
West-Vlaanderen
3
4
Limburg
13
5
Vlaams-Brabant
6
Total
43
Statistic
Total Responses
19. Krijgt u ook tolkopdrachten Nederlands-Turks en/of Turks-Nederlands uit andere provincies?
#
Answer
Response
1
Ja, vaak. Ook uit
14
Ja, maar niet zo
2
10
vaak. Ook uit
3
Neen
19
Total
43
Value
43
%
19%
30%
7%
30%
14%
100%
Value
43
%
33%
23%
44%
100%
Ja, vaak. Ook uit
Brussel
Brussel
Brussel- west Vlaanderen
vaak Antwerpen, soms Vlaams-Brabant
Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen
Brussel
West-Vlaanderen
Brussel
Limburg
65 Ja, maar niet zo vaak. Ook uit
West Vlaanderen
Vlaams-Brabant
Oost-Vlaanderen
Leuven, Vlaams Brabant, Brussel
Brussel
telefontolk uit gent
Statistic
Total Responses
20. Hoe bent u in dienst als tolk? (Meerdere antwoorden mogelijk)
#
Answer
1
Via een tolkendienst
Als
2
zelfstandige/freelancer
Value
43
Response
12
%
28%
38
88%
Statistic
Total Responses
21. Hoeveel tolkopdrachten Turks krijgt u? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
#
Answer
Response
Gemiddeld ... maal
1
7
per dag
Gemiddeld ... maal
2
10
per week
Gemiddeld ... maal
3
15
per maand
Gemiddeld ... maal
4
12
per jaar
Value
43
%
16%
23%
35%
28%
Gemiddeld ... maal per
dag
66 Gemiddeld ... maal per
week
Gemiddeld ... maal per
maand
1
1
3
4
10
2
2
3
10
2
2
10
2
Gemiddeld ... maal per
jaar
10
150
40
10 a 20
19
4 a 5 opdrachten. Laatste
tijd zo goed als geen.
5
4à5
10
100
30-40
150
+- 35
5
3
3
1
2
10-15
20
5
2
2 maar langdurige
opdrachten
30
niet veel paar per jaar
2
2
1
Statistic
Min Value
Max Value
Total Responses
Value
1
4
43
67 22. Hoe vaak omvat deze tolkopdracht de talencombinatie Turks-Nederlands en/of Nederlands-Turks ten
opzichte van alle tolkopdrachten die u vervult ?
#
Answer
Response
%
Minder dan de helft
1
4
9%
van de opdrachten
Redelijk vaak (502
75% van de
5
12%
opdrachten)
Vaak (meer dan
3
75% van de
5
12%
opdrachten)
Altijd (ik word
nooit gevraagd voor
4
29
67%
een andere
talencombinatie)
Total
43
100%
Statistic
Min Value
Max Value
Mean
Variance
Standard Deviation
Total Responses
Value
1
4
3.37
1.05
1.02
43
23. Is er een verandering te merken in het aantal tolkopdrachten Turks in de tijdsspanne 2010 t.e.m. 2013?
#
Answer
Response
%
Er is een stijging te
1
7
16%
merken
Er is geen
duidelijke
2
verandering: noch
18
42%
een stijging noch
een daling
Er is een daling te
3
18
42%
merken
Total
43
100%
Statistic
Min Value
Max Value
Mean
Variance
Standard Deviation
Total Responses
24. Moet u soms opdrachten weigeren?
#
Answer
1
Ja
2
Neen
Total
Statistic
Min Value
Max Value
Mean
Variance
Standard Deviation
Total Responses
Value
1
3
2.26
0.53
0.73
43
Response
42
1
43
%
98%
2%
100%
Value
1
2
1.02
0.02
0.15
43
25. Waarom moet u opdrachten weigeren? (Meerdere antwoorden mogelijk)
#
Answer
Response
1
Geen tijd
39
2
Geen zin
6
Ik ben niet ervaren
in het onderwerp
3
2
van de
tolkopdracht
Ik ken een van de
4
2
betrokken partijen
5
Andere, namelijk
10
68 %
91%
14%
5%
5%
23%
Andere, namelijk
wegens gevaar als tolk in bepaalde dossiers, als achtervolging, chantagfe etc
afstand, verloning bij de Provincie waarvoor ik werk is zeer laag nl 20 euro per uur.
een ander opdracht
Werk
ik werk full-time, geen tijd
soms past het niet
Niet tijdig betalende klant
Sinds 1 januari 2014 moeten de tolken btw-nummer hebben, dta heb ik nog niet aangevraagd.
Soms niet mogelijks wegens mijn vast werk als bediende in privésector
Statistic
Min Value
Max Value
Total Responses
Value
1
5
43
26. Welke van beide talen is meestal de doeltaal bij tolkopdrachten tussen de talen Nederlands en Turks?
#
Answer
Response
%
De doeltaal is
1
4
9%
altijd Turks
De doeltaal is
2
11
26%
meestal Turks
De doeltaal is
3
meestal
7
16%
Nederlands
De doeltaal is
4
1
2%
altijd Nederlands
Nederlands en
5
Turks zijn even
20
47%
vaak de doeltaal
Total
43
100%
Statistic
Min Value
Max Value
Mean
Variance
Standard Deviation
Total Responses
27. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
#
Answer
Response
1
Ja
25
2
Neen
18
Total
43
Value
1
5
3.51
2.30
1.52
43
%
58%
42%
100%
Statistic
Min Value
Max Value
Mean
Variance
Standard Deviation
Total Responses
69 Value
1
2
1.42
0.25
0.50
43
70 28. Wat zou volgens u eventueel verbeterd kunnen worden in verband met de tolken Turks? (Bv. ivm
opleiding, organisatie van het tolkberoep,…)
Text Response
Vorming rond spelling turks
Vorming rond spelling turks
Af en toe bijscholing
ik zou niet weten.........................
Een professionelere aanpak van het beroep, eenieder die als moedertaal Turks (of een andere taal) heeft kan zeer
gemakkelijk in het beroep stappen. Zelfs mensen die een onvoldoende talenkennis hebben in de moedertaal en/of
brontaal kunnen zonder problemen tolk worden. Er zou bijvoorbeeld een vereiste kunnen gesteld worden om in
minstens een van de talen hoger (universitair) onderwijs gevolgd te hebben of relevante praktijkervaring kunnen
bewijzen. En er zou hoe dan ook een ingangsexamen moeten georganiseerd worden. Daarna kunnen er bijkomende
opleidingen voorzien worden om zich te specialiseren. Momenteel zijn er teveel tolken die het beroep uitoefenen
omdat hun moedertaal Turks is; zonder na te gaan wat het niveau van dat Turks is. Er zijn heel veel mensen van
andere afkomst die een aardig mondje Turks praten en bijgevolg toegelaten worden om Turks te tolken.
vakverbond
Meer werkzekerheid geven.
korte opleidingen en eventueel op verschillende momenten te volgen bv. zaterdagen of 's avonds voor de werkende
tolken
ik ben niet naar een tolkenschool geweest. Ik heb in der tijd een aanvraag gedaan na mijn Bachler orthopedagogie.
Ik heb het meer nodig in mijn job (ook in de sociale sector) maar in rechtzaken,... heb ik het gevoel niet de nodige
vaktaal te kennen. Had ik maar een opleiding gevolg dan kon ik mijn tolk certificaat optimaler gebruiken.
Voortgezette tolkopleidingen o.m. betr gerechtstolken, gezondheidszorg etc Een duidelijke standaard uurloon.
Verplichting om enkel gecertificeerde token in te zetten. Er zijn nog heel veel niet gecertificeerde tolken die toch
heel vaak ingezet worden. Dit moet ook gelden voor vertalers.. stapje verder zelfs, tolken zou niet mogen zonder
certificaat. Dit om professionaliteit te garanderen in deze sector.
Er zij te veel tolken, die te weinig opdrachten krijgen i.p.v. te verdelen, Overheidsopdrachten zoals rechtbanken
etc... word meestal door een de zelfde tolk vervuld.
Opleidingen en of regelmatig testen afleggen .
uitbetaling, sociale wetgeving, oneerlijkeverhoudingen (tolken zonder voorkennis of studie of examen)
Regelmatige bijscholing en opfrissen van deontologische code en een eenheid
Specialisatie, verplichte vorming
Een opleiding Turks. Een opleiding deontologische code die door iedereen gekend en opgevolgd te worden.
- uitbetaling van eenzelfde vergoeding aan dezelfde voorwaarden bij alle stedelijke en provinciale tolkdiensten opleiding toegespitst op de vreemde taal
Meer vormingen rond deontologische code..
Opleiding
Professionalisering van het beroep door academische vertaal-en tolkopleidingen
organisatie
De tolken beter testen op hun taal, bezit van woordenschat
Tolken Moeten Universiteit opleiding volgen .
Ik heb ongeveer 4 jaar geleden de de cursus van sociaal tolk via de COC gevolgd en na de cursus ben ik voor de
eind examen naar Brussel gegaan. Als ik eerlijk moet zijn is de examen goed verlopen maar er waren daar 2 Turkse
dames die de examen afnamen en zij hebben mij afgekeurd. Wat ik achteraf nooit heb kunnen begrijpen! Later
heeft men mij voor een herexamen teruggeroepen, maar ik ben niet meer willen gaan. Want tot die cursus had ik al
5-6 jaar gewerkt als tolk! Dus wat ik wil zeggen is dat men capabele mensen moet plaatsen met dit soort examens!
Succes met uw onderzoek. Mvgr, Reha Camlica
Organisatie en een oplijsting van alle aanwezige tolken.
opleiding in tolkschool.
Organisatie
Opleiding en degelijke info (woordenboeken,vooral op het vlak van medische en gerechtjargon )
Strengere taaltest voor Turks tijdens de selectie en eind examens.
beter opgeleide tolken
.
Uitleg en hulp bij het verkrijgen van het zelfstandigenstatuut
Turkse consulaat moet beter kunnen verwijzen
Strengere toelatingsvoorwaarden
Niet iedereen die Turks spreekt of van Turkse afkomst is, is geschikt om tolk te worden. Albanezen, Koerden,
Bulgaren, Armeniërs zijn geen Turken maar zijn wel actief in sleutelposities als tolk Turks. Zou niet mogen. Bvb.
Politiek vluchteling Koerd komt naar België, na 2 jaar Nederlands les te volgen mag deze persoon beëdigd/sociaal
tolk worden voor Turken. Is dit deontologisch verantwoord? Er zou voor iedereen een examen (geen open boek)
georganiseerd moeten worden voor bron en doeltalen. Deelname aan examens zou enkel mogelijk moeten zijn
71 indien men minstens 1 universitair (hogeschool) diploma bezit. Indien men geen universitairen vindt kan men naar
een bachelor of lager diploma gaan voor ingangexamens.
Jobs creëren waar tolken kunnen werken als vaste medewerkers.
geen commentaar
Vorming aan diensten
Er is niet veel communicatie over het tolkberoep, er kunnen ook opleidingen georganiseerd worden.
Sommigen zijn de taal niet machtig : ontoereikend woordenschat ; gebrek aan opleiding. Ik ben ervan overtuigd dat
je je moedertaal goed moet beheersen om te kunnen tolken.
In vast dienstverband aannemen van tolken en nietdiscrimineren (vb hoofddoek toestaan) niet minachten
Een betere organisatie mbt toegang tot het beroep. Kandidaten zouden minstens een hogere opleiding moeten
hebben genoten in een van de taken waarin ze tolken. Striktere deontologische codes respecteren, bvb. Politieke
vluchtelingen worden tolk in de taal van het land dat ze ontvluchten (neutraliteit?). Wegens het ontbreken van een
fatsoenlijke organisatie heb je tolken die amper het Nederlands machtig zijn maar toch als tolk werken. Voor
professioneel tolken is hun Nederlands onvoldoende maar hun tolkwerk wordt wel aanvaard. 'Klanten' zouden ook
kritischer moeten zijn.
kwalitatieve opleiding en strenge vereisten wat betreft niveau van Turks/Nederlands
Statistic
Total Responses
Value
43
EK 2: MÜTERCİMLİK VE TERCÜMANLIK HİZMETİ KURUMLARININ VERİLERİ
FEDERAAL/ALGEMEEN
Jaarverslag COC
Totaal aantal gecertificeerde tolken Turks
Jaarverslag BaBel tolkentelefoon
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks
Aantal aanvragen BEANTWOORD
Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD
Aantal opdrachten niet beantwoord want geen
Turkse tolk beschikbaar
Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst
Totaal aantal tolken Turks ter beschikking
Mieke.bruynseels@vmc.be
2010
2011
2012
90 examenmomenten; 22 behaald
Info@vlaamsetolkentelefoon.be
2010
2011
1608
2077
1581
2045
27
32
2013
2012
1992
1951
41
2013
2043
1991
22
20.102
16.277
13.690
21
tolkenvertaaldienst@deSOM.be
2010
2011
47
24
28
12
19
12
2012
39
9
30
2013
36
25
11
20.865
PROVINCIALE TOLKENDIENSTEN
Jaarverslag deSOM W-VL
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks
Aantal aanvragen BEANTWOORD
Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD
Aantal opdrachten niet beantwoord want geen
Turkse tolk beschikbaar
Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst
Totaal aantal tolken Turks ter beschikking
16
8
26
6
3241
4
3544
4
3026
5
2623
3
Jaarverslag Provincie O-VL
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks
Aantal aanvragen BEANTWOORD
Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD
Aantal opdrachten niet beantwoord want geen
Turkse tolk beschikbaar
73 Julie.haedens@oost-vlaanderen.be
2010
2011
430
500
389
451
41
49
41
49
2012
580
531
49
2013
672
634
38
49
38
Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst
Totaal aantal tolken Turks ter beschikking
3652
3679
3541
4 tolken Turks gecertificeerd of wachtend op proef
Jaarverslag Sociale Dienst Limburg
tolkendienst@limburg.be ; hatice.hosaf@limburg.be
2010
2011
2012
624
779
774
484
548
519
59
183
200
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks
Aantal aanvragen BEANTWOORD
Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD
Aantal opdrachten niet beantwoord want geen
Turkse tolk beschikbaar
Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst
Totaal aantal tolken Turks ter beschikking
Jaarverslag TOPA
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks
Aantal aanvragen BEANTWOORD
Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD
Aantal opdrachten niet beantwoord want geen
Turkse tolk beschikbaar
Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst
Totaal aantal tolken Turks ter beschikking
Jaarverslag PaSTa
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks
Aantal aanvragen BEANTWOORD
Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD
Aantal opdrachten niet beantwoord want geen
Turkse tolk beschikbaar
Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst
Totaal aantal tolken Turks ter beschikking
3401
2013
908
545
210
54
46
55
22
2985
11
3643
11
3591
15
3863
15
tolkenvertaaldienst@welzijn.provant.be
2010
2011
2012
340
435
392
306
377
267
34
58
125
2013
309
197
112
2
21
15
25
3997
6
4578
8
4140
9
3970
9
pasta@vlaamsbrabant.be
2010
2011
264
356
225
261
39
95
2012
375
270
105
2013
342
242
92
8
21
14
23
2416
3
3058
10
3410
12
3176
11
STEDELIJKE TOLKENDIENSTEN
Jaarverslag Brussel Onthaal vzw
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks TP
Aantal aanvragen beantwoord TP
Aantal opdrachten TP gemist
TP Gemist want geen tolk beschikbaar
74 Svb.bo@skynet.be / marianne.svb.bo@skynet.be
2010
2011
2012
168
136
32
1
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks TT
Aantal aanvragen beantwoord TT
Aantal opdrachten TT gemist
TT Gemist want geen tolk beschikbaar
48
47
1
1
sta@stad.antwerpen.be
2010
2011
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks
Aantal aanvragen BEANTWOORD
Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD
Aantal opdrachten niet beantwoord want
geen Turkse tolk beschikbaar
Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst
Totaal aantal tolken Turks ter beschikking
Jaarverslag TVGent
Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks
Aantal aanvragen BEANTWOORD
Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD
Aantal opdrachten niet beantwoord want geen
Turkse tolk beschikbaar
Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst
Totaal aantal tolken Turks ter beschikking
47
45
2
2
Tolken beschikbaar voor NL
én FR: 15
Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst
TP : Tolk ter plaatse//TT: tolktelefoon
Jaarverslag STA
2013
265
225
40
3
2012
695
510
168
2013
570
439
134
63
85
5324
7
4706
5
info@tvgent.be
2010
2357
1625
732
2011
2547
1691
856
2012
2657
1743
914
2013
3024
1901
1123
168
213
275
356
7732
19
8306
12
7848
15
8531
14
EK 3: SOSYAL HİZMETLERİN ANKETİ
1. ENQUÊTES ZİEKENHUİZEN
-
75 WEST-VLAANDEREN
AZ Delta – Roeselare, Menen
1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
Via een tolkendienst, namelijk De Som, FOD Volksgezondheid en Babel
Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = 26 interne tolken (medewerkers
van het ziekenhuis die een andere taal spreken)
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld 9 maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld 0 maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) NVT
1 maal op de __________ keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? Geen idee
• Ja
• Neen
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer…
• Neen
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
•
•
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
AZ Groeninge Kortrijk
1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
Via een tolkendienst, namelijk _tolkendienst desom, Babel, brussel onthaal , cab, videotolk (fod
volksgezondheid)_____________________
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___geen________
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __2________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld ____5______ maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de ___1/5_______ keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
•
2.
3.
4.
5.
6.
76 • Nee
7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk….. voornamelijk artsen kennen de deontologische code niet en nemen geen tijd
voor vormingen werken met tolken
• Neen
8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
Opleidingsaanbod aan artsen, specifiek publiek die niet in gaat op algemene vormingen
AZ Sint-Jan Brugge
1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
-
• Via een tolkendienst, namelijk __deSOM vzw________________
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld _20
_ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld __minder dan 10___ maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
“Steeds gevonden indien nodig”
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
• Ik heb hier geen zicht op en kan dus ook moeilijk op deze vraag antwoorden.
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer
• Neen
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
Op de campus brugge en SFX is er een danig kleine vraag naar Turkse tolken dat ik u hier geen specifieke
tips kan geven.
OOST-VLAANDEREN
UZ Gent
1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
UZ Gent werkt voornamelijk met de interculturele bemiddelaar die gesubsidieerd zijn door FOD
Volksgezondheid.
1 voltijdse Turkse interculturele bemiddelaar en
1 halftijdse Russische interculturele bemiddelaar zijn in dienst.
Sinds begin 2013 zijn er in het kader van Videotolken project nieuwe aanwervingen:
1 halftijdse Russische bemiddelaar
1 halftijdse Bulgaarse bemiddelaar
1 halftijdse Tolk Vlaamse gebarentaal
Voor de andere talen en voor de tekort aan hierboven genoemde talen worden er een beroep op TVG (tolk
en vertaal dienst Gent) gedaan.
2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
Een voltijdse bemiddelaar doet gemiddeld 100 tal tolk interventies per maand. Bovenop werden er in het
jaar 2013 voor 20 tal vreemde talen 1192 tolken aangevraagd van TVG.
3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
1 voltijdse Turkse intercultureel bemiddelaar +
77 4.
5.
6.
7.
8.
449 tolk aanvragen van TVG voor de Turkse taal in 2013.
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
In 2013 waren er voor de 123 tolk aanvragen van totaal 1192 tolk aanvragen voor de 20 tal vreemde talen
geen tolken beschikbaar in TVG.
Exacte cijfer voor de Turkse taal heb ik niet.
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
Geen idee.
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
Alle interculturele bemiddelaars in Vlaanderen zijn een sociale tolk opleiding gevolgd in COC of in FOD
Volksgezondheid. Dus, ze kennen de deontologische code van de sociale tolk goed.
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
TVG werkt met gecertificeerde tolken. We gaan eruit dat de tolken deontologische code respecteren.
• Ja, namelijk wanneer…
• Neen
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
AZ Sint-Lucas Gent
1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
• Via een tolkendienst, namelijk TV Gent en Babel
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = 5
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld 10 maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld 7 maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de 0 keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer er gewerkt wordt met informele tolken
• Neen
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
Het vermijden van het gebruik van informele tolken.
Werken aan de kwaliteit van het tolken door goede opleiding van intercultureel bemiddelaars
Werken aan de zichtbaarheid van een dienst interculturele bemiddeling
-
ANTWERPEN
UZ Antwerpen
1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
Via een tolkendienst, namelijk ___tolkendienst v/d provincie_____________________
Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ____2interne
medewerkers_______
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld ______225____ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld ____4______ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de ________1__ keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
X Neen
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
X Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
X Neen
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
Geen idee
•
•
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
AZ Turnhout
1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
• Via een tolkendienst, namelijk Topa________________________
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld _____40_____ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld ________1__ maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de ___0_______ keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer…
• Neen
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
79 Gasthuiszusters Antwerpen 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
• Via een tolkendienst, namelijk ______STA en Babel__________________
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld ___1_______ maal per dag
• gemiddeld ___7_______ maal per week
• gemiddeld ___25_______ maal per maand
• gemiddeld ____250______ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld ____2______ maal per week
• gemiddeld ____8______ maal per maand
• gemiddeld ____90______ maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de ____5______ keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer… bij emotionele boodschappen, bij misverstanden, wanneer meerdere
personen aanwezig zijn dan enkel boodschapper en ontvanger (bijvoorbeeld ook familie,…)
• Neen
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
-
VLAAMS-BRABANT
///
-
LİMBURG
Ziekenhuis Oost-­Limburg – Genk 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
2.
3.
4.
5.
6.
7.
• Via een tolkendienst, namelijk PRIC en eigen gekende
• Wij hebben intercultureel bemiddelaars verbonden aan onze dienst. Aantal = 5 koppen
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld 20 maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld 10 maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de 40 keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer…
80 • Neen
8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
De opleiding tot intercultureel bemiddelaar terug in het leven roepen, want met een tolk die louter tolkt, zijn we niet
zo veel…
AZ Vesalius Tongeren 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
• Via een tolkendienst, namelijk ___videotolken, prov. Limburg, telefoontolken
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = /
2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld _____+/- 10_____ maal per jaar
3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld _____2_____ maal per jaar
4. "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de ____1___ keren."
5. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
6. Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer…
• Neen
8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
Alle tolkendiensten zouden moeten integreren waardoor de zoektocht effciënter zou verlopen en de beschikbaarheid
en permanentie zou optimaliseren.
Mariaziekenhuis vzw Overpelt 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
Via een tolkendienst, namelijk Babel & PRIC
Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = in nood kunnen we rekenen op
een medewerker vanuit ons ziekenhuis
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld _____8_____ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld _____1_____ maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de ______0____ keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
•
•
2.
3.
4.
5.
6.
81 7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer…
• Neen
8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
Het probleem waar wij soms tegen aan lopen is ‘bereikbaarheid’ deze diensten zijn soms ook nodig in het
weekend en na de kantooruren en dan wordt het moeilijk.
-
BRUSSEL HOOFDSTEDELİJK GEWEST
Europaziekenhuizen Brussel 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
• Via een tolkendienst, namelijk ___Setis/ babel_____________________
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ____nvt_______
2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) Ik tolk
zelf dagelijks voor arabisch
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld ____4______ maal per jaar
4. "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de ____3______ keren."
5. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
6. Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer…
• Neen
8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
In de eerste plaats dat de tolk geen deel uitmaakt van de doelgroep in het ZH, als hij of zij gekend is binnen de
gemeenschap, is het soms een uitdaging om zich aan een professionele gedragscode te houden.
St-­Pierre Brussel 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? We have Turkish interpreter at the
intercultural mediation service
• Via een tolkendienst, namelijk _Setis_______________________
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ____no, we have one Turkish
interpreter and if the interpreter is not available, we call an interpreter from the setis_______
2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld _______30___ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld _______4___ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
4. "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
82 5.
6.
7.
8.
1 maal op de _____10_____ keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
• I live in Brussels and don’t know if there is a need for Turkish interpreter in Vlanderen
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer…
• Neen
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
Maybe we can try to promote Turkish interpreter more in the hospitals or in other fields with affiches…
2. ENQUÊTES KİND&GEZİN
K&G Oost-­Vlaanderen 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?Geen eigen sociaal tolken ter beschikking .
Via een tolkendienst, namelijk _voor de regio Gent: Tolken Vertaaldienst Gent (TVG), Wolterslaan 16 , 9000
Gent ; voor de andere regio’s in de provincie werken we samen met de Provinciale Tolkendienst, nl
.Provincie Oost-Vlaanderen, Dienst Maatschappelijke Participatie ,Vertaal- & tolkservice
• W. Wilsonplein 2, 9000 Gent
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___neen
Wij hebben wel medewerkers in dienst die de Turkse taal machtig zijn , nl onze gezinsondersteuners . Zij
worden echter in eerste instantie niet ingezet als tolken
Naast de sociaal tolken werken wij ook met telefoontolken .via Vlaamse Tolkentelefoon” Babel”,
Vooruitgangstraat,323/3 1030 Brussel .
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld _____1_____ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld _____32_____ maal per maand
• gemiddeld _387 maal een sociaal tolk per jaar/ 2013
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld _________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __15________ maal per maand
• gemiddeld 183 maal Turkse sociaal tolk per jaar/2013
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 op de ________18_ keren."
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen , momenteel nog niet
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer…
• Neen , voor zover mij bekend
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
In het algemeen, een eenvoudigere registratie van tolk aanvragen , eenvormig voor alle tolkdiensten . Dit
maakt het vergelijken dan gemakkelijker .
•
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
83 K&G Vlaams-­Brabant en Brussel 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
Via een tolkendienst, namelijk _Pasta, Brussel-Onthaal, BAbel_______________________
Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________
We werken zelf met 10 gezinsondersteuners. Een aantal van deze mensen hebben allochtone roots
(Marokkaans, Turks, Russisch). In een aantal gevallen kunnen ze ook taaltolken (hoewel dat niet
echt de focus van hun taak is).
Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
ik beperk me hier tot een schatting. En het gaat over de nood. Dit betekent niet dat er ook effectief zo veel
keer een tolk wordt ingeschakeld
• gemiddeld _____20 à 25_____ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) ook een schatting
• gemiddeld _______4x___ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld __________ maal per jaar
"Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de __________ keren." Dit kan ik moeilijk inschatten. Meestal lukt het wel om zo een tolk te
vinden.
Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
• Geen flauw idee
Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer… Ik denk van wel, maar kan er geen concrete voorbeelden bij geven. Tolken zijn ook
maar mensen, maar de veldwerkers die tolken vragen, zullen wel eens tegen die code zondigen.
• Neen
Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
Geen flauw idee
•
•
•
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
K&G Limburg 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?
• Via een tolkendienst, namelijk Provinciaal Integratiecentrum Hasselt
• Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________
2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld 11 maal per maand
(=gemiddelde inzet van een tolk voor 2011-2012-2013)
• gemiddeld 130 maal per jaar
(=gemiddelde inzet van een tolk voor 2011-2012-2013)
3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in)
• gemiddeld __________ maal per dag
• gemiddeld __________ maal per week
• gemiddeld __________ maal per maand
• gemiddeld 1,6 maal per jaar
(=gemiddelde inzet van een tolk Turks voor 2011-2012-2013)
4. "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in)
1 maal op de __________ keren."
Nooit. We hebben Turkse gezinsondersteuners in dienst, die ook talige ondersteuning bieden. Bekijk
onderstaande link voor meer uitleg over ‘werken met gezinsondersteuners”:
http://www.kindengezin.be/over-kind-en-gezin/missie-en-waarden/diversiteit-en-kinderrechten/acties-enprojecten/default.jsp#Werken-met-gezinsonderste
84 5. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks?
• Ja
• Neen
6. Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen
gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)?
• Ja
• Nee
7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek?
• Ja, namelijk wanneer…
• Neen
8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks?
Geen suggesties voor specifiek tolken Turks. Een mogelijk verbeterpunt is wellicht verdere
K&G Antwerpen