Prof. Dr. Saadet Arsan
Transkript
Prof. Dr. Saadet Arsan
Süt Çocuğu Beslenmesindeki Sorunlar Prof. Dr. Saadet Arsan Ankara Üniversitesi arsan@medicine.ankara.edu.tr Alt başlıklar: • • • • • • Emzirememe İnfantil Kolik Kusmalar Kabızlık Yeşil kaka/kanlı kaka Yemeyen bebek “Emzirememe” • Olgu1: •5 günlük yenidoğan •NVD, DA: 3600 g, term •“Topuk kanı” aldırmak için gelmiş •Sarılık (+) •Dışkısı sarıya dönmemiş •Bezleri fazla ağır değil •VA: 3060 g (%15 kayıp) (Olması gereken: %10) •Anne yorgun ve kaygılı •Memelerde kurumuş kanlı çatlaklar (+) •Pompa ile sağılmış, bakılmış: AZ! •Eşlik eden bir sürü kadın (Bolca lafa karışma eğiliminde) “Emzirememe” nedenleri: • Uygun olmayan emzirme tekniği – Meme başı sorunları • • • • Emzirme sıklığının ve süresinin uygun olmaması Annenin açlık, susuzluk ve yorgunluğu Annenin akut hastalık durumu Hastanedekiler, aile, arkadaşlar, sanal alem, “pompa” Gerçek “emzirememe” nedenleri: AAP 2012 Anneye ait faktörler: • HIV-1 enfeksiyonu • Tedavi edilmemiş Brucella • Aktif tüberküloz : – Süt sağılarak verilebilir • Memede HSV : – Süt sağılarak verilebilir • Su Çiçeği enfeksiyonu: (Doğum öncesi 5 gün ile doğum sonrası 2 gün) – Süt sağılarak verilebilir • Annenin aldığı ilaçlar: – – – Radyoaktif bileşikler Kemoterapötik ilaçlar İlaç suistimali: Kokain, esrar Bebek ile ilişkili faktörler: Klasik galaktozemi Diğer metabolik hastalıklar Başarılı emzirme için önemli ipuçları • Tüm bebekler yaşamlarının ilk 6 ayında yalnız ve tek başına anne sütü ile beslenebilme potansiyeline sahiptir. • Süt beyinde yapılır! • Diğer besinler sütten daha besleyici değildir. • Anne ne yerse, tadı ve kokusu anne sütüne geçer. • Emerek beslenen bebekler için kalori-protein gereksinimi hesaplanmaz. • Bebekler 3 amaç için emerler: EMZİK: İlk 1-2 haftada önerilmez Açlık Ağrıyı azaltır Susuzluk Oral-motor fonksiyonları geliştirir Haz alma Ani bebek ölüm sendromu sıklığını azaltır “Haz” verir Emzirmeye başarıyla başlayamayan annelere yaklaşım: • “Emzirme süreci” muayenesi – Bebeği ve memeyi tutuş, pozisyon verme – Emzirme sırasında olumlama-destek – Emzirme sonrası memedeki süt • Meme sorunları – Meme başı sorunlarının giderilmesi – Dolgun, sert memenin rahatlatılması • Yeterli “out-put” kontrolü Emzirmeye başarıyla başlayamayan annelere yaklaşım: • Büyümenin ve gelişmenin yeterliliği • Aşırı emme isteğinin nedenleri • Yorgunluk, uykusuzluk, açlık ve susuzluğun giderilmesi • Destek verenlerle işbirliği İnfantil Kolik • Olgu 2: •Hepatit B aşısının 2. dozunu almaya gelmiş zamanında, 3200 gr doğmuş yenidoğan •Son 1 hafta-10 gündür dizlerini karnına çekerek “durmadan” ağlıyor, memeden ayrılmak istemiyor, “karnı çok gazlı” FM: •4100 g •Bezinde bol sarı kaka •Tüm sistemleri normal •Muayene masasında ağlıyor, memede-kucakta susuyor Tanım: • • • • Başlangıç: En geç 3. hafta Bitiş: 3. ay Haftada en az 3 gün 3 saate kadar AĞLAMA Ebeveynler üzerindeki olumsuz etkileri • • • • • • Bunalma, kaygı AS yetersizliği hissi Postpartum depresyon Evlilik ilişkisinde gerginlik Çocuk suistimali Sarsılmış bebek sendromu İK dışında bir neden düşündüren durumlar: Büyüyememe Episodik olmayan, sürekli huzursuzluk ve ağlama 3-4 aydan daha uzun süren huzursuzluk ve ağlama Kusma, ishal, kabızlık Dışkıda açık veya gizli kan Dismorfik görünüm özellikleri Anal fissür Ekstremite-eklem duyarlılığı Solunum sıkıntısı Neden? Gaz GER İmmatür sinir sistemi Annelik kaygısı 4. Trimester Süt Allerjisi İnfantil Kolik Laktoz intoleransı Besin allerjisi İK-Sindirim sistemi ilişkisi: • • • • Ağlayarak yutulan hava İnek sütü allerjisi (%10, dışkıda kan) GER (<%5 ve genellikle >3 ay) Annenin aşırı kahve, çay, kola, çikolata tüketimi Yaklaşım/Tedavi: • Kağıt-kalem ve “ağlama eğrileri” • “İnsan gebeliğinin evrimi” Yaklaşım/Tedavi: • “Normal” in tedavisi • Rahatlatma olur mu? refleksleri: – Kundak • İlaçlar ? – Mide pozisyonu • Sedasyon etkisi olan – “Piş piş” bitkiseller – Sallama • Probiyotikler (L. Reuteri) – Emzirme: • Meme • Emzik Kusmalar • Olgu 3: •3 aylık bebek •Emerek besleniyor •DA: 3300 gr •Sürekli kusuyor: Bazen süt, bazen “peynirimsi” •Günde 2-3 kez sarı “anne-sütü” kakası var FM: •VA: 5400 gr •Sistem bulguları normal •Gelişimi ayına uygun •Muayene sırasında da “çıkarıyor” Gastro esofageal reflü (GER) • • • • Fizyolojik regürjitasyon 1. ayda başlar, 4. ayda “peak” yapar 12-24. aylarda (% 88 ve %100) biter Ösofajit, büyüme-gelişme geriliği çok nadir GERD: Gastro esofageal reflü hastalığı Yaklaşım/Tedavi: • Kağıt-kalem ve “mide çizimleri” • Önlemlerin anlatılması • Emme sonrası az girişim • Gaz çıkarma • Yatma pozisyonu • Pekiştirme: • “Yeterli büyüme-gelişme” ve “sürekli izlem”in vurgulanması Yaklaşım/Tedavi (GERD): • Farmakoterapi: – Sodyum aljinat – Antiasitler (??) – H-2 reseptör antagonistleri (Cimetidine, Ranitidine) – Proton pompa inhibitörleri (Omeprazol, Lansaprazol) (??) – Prokinetikler (Metaklopramid, Eritromisin) (??) • Cerrahi (Fundoplikasyon) İlk 3 ayda fışkırır tarzda kusmalar: “Pilor stenozu” • Büyüme-gelişme geriliği • FM: – “Zeytin” – Dehidratasyon • • • • Hipokloremik metabolik alkaloz Üst abdominal USG Direkt ve kontrastlı pasaj grafileri Tedavi: “Piloroplasti” İstemli kusmalar: • • • • • >6 ay Tamamlayıcı gıdalar başlandıktan sonra Zorlayıcı tutum İhmal gören bebek-çocuk Yaklaşım önerisi: “Pekiştirmeme” Kabızlık: • Olgu (lar) 4: 2-3 gündür kaka yapmayan <6 ay bebekler 3-4 günde bir kaka yapan >6 ay bebekler • Kabızlık tanımı dışkının kıvamına göre yapılır • Normal kıvamda dışkı, 2-3 günde bir, uyarısız yapılıyorsa ve bolsa: Kabızlık değildir • Yenidoğan döneminde DİKKAT: Hirschprung hastalığı İntestinal pseudo-obstrüksiyon Hipotiroidi Kronik Kabızlık: ROME III Kriterleri (Carvalho RS-2008) • ≤ x 2/hafta dışkılama • Tuvalet eğitimini aldıktan sonra ≥1 dışkı inkontinansı atağı • Aşırı dışkı retansiyonu öyküsü • Ağrılı ve zorlu barsak hareketleri • “Büyük” kaka yapmış olma öyküsü • Rektumda büyük fekal kitle varlığı En az 2 (+), >2 hafta Yeşil kaka/kanlı kaka • Olgu 5: •3 aylık bebek •Emerek besleniyor •DA: 3000 gr •Gece-gündüz devamlı ağlıyor •Günde 5-6 kez yeşil-mukuslu kaka yapıyor veya •Kakasında “kan”, yanaklarında kızarıklık FM: •VA: 4500 gr •BS’leri artmış, karın palpasyonu ağrılı •Kucakta-memede susmuyor Laktoz intoleransı olabilir! • Dışkı incelemesi: – pH<5 – Redüktan madde: + • Laktaz enzimi preparatları ile emzirmeye devam • Tamamlayıcı gıda döneminde fazla sorun yok • <1 yaş: %50, <2 yaş %90 düzelir Kakada kan 1-2 sefer: Önemli değil Persistan, çizgi şeklinde, ağrılı dışkılama: Fissür Parlak mukusla birlikte, persistan, atopik dermatit: Proktatit/İnek sütü allerjisi (?) Annenin İS ürünleri almayarak emzirmeye devam edilmesi Yemeyen bebek • Olgu 6: •9 aylık bebek •DA: 3500 gr •“Hiçbir şey yemiyor” FM: •VA: 10 200 gr, B: 73 cm, BÇ: 46.5 cm •4 dişi var •Sistemleri normal •Emekliyor, anlamlı heceleri var Yaklaşım/Öneriler: • Ailenin sofra ve düzenli yeme alışkanlığı • Önce mama sandalyesi, sonra sofra: Hep oturarak • Elinde kaşık, önünde yemek • TV, oyun: Hayır • Güler yüz • Endişe, kaygı, aşırı sevinç aktarmama Yaklaşım/Öneriler: • Yeni besinlerde sabır (x 10 deneme) • Aşırı kontrol (baskı veya kısıtlama ): Aşırı kilo, yeme bozuklukları • Taneli ve pürtüklü gıdaların >10 ay başlanması: Kalıcı çiğneme ve yutma sorunları • Yemek seçme özgürlüğü • İştahsızlık dönemleri