Proje özetini görmek için - SANERC
Transkript
Proje özetini görmek için - SANERC
PROJE NO–VKV 2014-4 ÜLKEMİZDEKİ PSİKİYATRİ KLİNİKLERİNİN TEDAVİ EDİCİ ORTAM YÖNÜNDEN İNCELENMESİ Destekleyen Kuruluş: Vehbi Koç Vakfı Hemşirelik Fonu Öneren Kuruluş: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN (Proje Yürütücüsü) Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Acil Yardım ve Afet Yönetimi Bölümü Yrd.Doç.Dr. IŞIL IŞIK (Araştırmacı) Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi- Hemşirelik Bölümü Yrd.Doç.Dr. Gül DİKEÇ(Araştırmacı) İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Hemşirelik Bölümü BURDUR 2014-2015 PROJE NO–VKV 2014-4 ÜLKEMİZDEKİ PSİKİYATRİ KLİNİKLERİNİN TEDAVİ EDİCİ ORTAM YÖNÜNDEN İNCELENMESİ Destekleyen Kuruluş: Vehbi Koç Vakfı Hemşirelik Fonu Öneren Kuruluş: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN (Proje Yürütücüsü) Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Acil Yardım ve Afet Yönetimi Bölümü Yrd.Doç.Dr. IŞIL IŞIK (Araştırmacı) Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi- Hemşirelik Bölümü Yrd.Doç.Dr. Gül DİKEÇ(Araştırmacı) İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Hemşirelik Bölümü BURDUR 2014-2015 II ÖNSÖZ Dünyada tıp alanında hızlı değişim ve gelişmeler olmaktadır. Bu hareketlilik psikiyatri biliminde de kendisini göstermektedir. Çağdaş psikiyatri anlayışı alandaki gelişmeler sonucu oluşmuştur. Bu anlayış bireyin ruhsal sağlığı için en uygun tedavi ve koruma hizmetini almasını hedeflemektedir. Herkesin rahat ulaşabileceği ve eşit şekilde profesyonel hizmet alabileceği alanı oluşturmak için psikiyatrideki bir takım kavramlara odaklanmak gerekir. Bu kavramların başında “terapötik ortam” ya da “tedavi edici ortam” kavramı gelmektedir. Tedavi edici ortam; sağlık hizmeti gereksinimi olan birey için en güvenli, en konforlu, günlük yaşam aktivitelerini en rahat şekilde sürdürebileceği, tedavi hizmetlerini en iyi şekilde alabileceği ortam olarak tanımlanmaktadır. Tedavi edici ortam gerek dünyada gerekse ülkemizde çağdaş psikiyatri anlayışının temelini oluşturmaktadır. Ülkemizde uygun psikiyatri ünitelerinin oluşması için değişik çalışmalar yapılmaktadır. Bunlar; ünitelerin fiziksel şartlarının iyileştirilmesi, yatak kapasitelerinin arttırılması, tedavi alan bireylere uğraşı etkinliklerini gerçekleştirebilecekler alanlar oluşturmak ve benzeridir. Terapötik ortamın gereklerinden biriside etkin işbirliği anlayışı ile hareket eden ekip üyelerinin yer almasıdır. Bu ekip; psikiyatrist, psikiyatri hemşiresi, psikolog, sosyal hizmet uzmanı ve diğer sağlık profesyonellerinden oluşmaktadır. Ülkemizde psikiyatri ünitelerinde uzman sağlık profesyoneli istendik düzeyde değildir. Ancak gün geçtikçe sayının arttığı görülmektedir. Alanda eğitim alan sağlık profesyoneli sayısı arttıkça psikiyatriye ilişkin terapötik uygulamaların artması söz konusu olacaktır. Dolayısıyla tedavi edici ortamın gereklerinden birisi daha sağlanacaktır. Biz ülkemizde tedavi edici ortam özelliklerinin ne boyutta olduğunu, eksiklerin neler olduğunu belirlemek ve çözüm önerilerini getirmek amacıyla bu projeyi yaptık. Türkiye örneklemini temsil eden bu çalışmanın sonuçlarının bakanlıktaki ilgili birimlere, tüm kamu hastaneleri birliği yöneticilerine, hastane yöneticilerine ve psikiyatri klinikleri sorumlu hekim ve hemşirelerine temel veri olabilir diye düşündük. “Ülkemizdeki Psikiyatri Kliniklerinin Tedavi Edici Ortam Yönünden İncelenmesi” isimli bu proje, Vehbi Koç Vakfı Hemşirelik Fonu desteği ile yapılmıştır. Şubat 2014’ te VKV- 2014-4 no.lu proje olarak kabul edilmiştir. Öncelikli olarak projenin uygulaması için izin veren tüm kurum yöneticilerine, araştırmanın uygulanması sırasında destek olan tüm Kamu Hastaneleri Birliğine bağlı kurum III amirlerine ve çalışanlarına, araştırmaya katılarak bu zengin veri tabanının elde edilmesine katkıda bulunan bütün psikiyatri ünitesi çalışanlarına, veri toplama aracını oluşturmada uzman görüşüne başvurduğumuz başta Prof. Dr. Ayşe ÖZCAN ve Doç. Dr. Esra ENGİN olmak üzere Doç. Dr. Mualla YILMAZ, Doç. Dr. Oryal TAŞKIN, Yrd. Doç. Dr. Emine TÜRKMEN, Dr. Güray GÜLSEREN’e araştırmanın istatistik kısmında tüm sorularımıza yanıt veren ve değerli zamanlarını ayıran Yrd. Doç. Dr. Özgür TOSUN, Vehbi Koç Vakfı Proje Fonu’na ve araştırma sürecinde emekleri, uyumlu ve keyifli çalışmaları ve çok değerli katkılarından dolayı projedeki diğer araştırmacı arkadaşlarım Yrd. Doç. Dr. Işıl IŞIK ve Yrd. Doç. Dr. Gül DİKEÇ’e en içten teşekkürlerimi sunuyorum. Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN Proje Yürütücüsü IV İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ................................................................................................................ V TABLOLAR LİSTESİ .................................................................................................. VII ÖZET ........................................................................................................................... VIII ABSTRACT..................................................................................................................... X 1. GİRİŞ VE AMAÇ .........................................................................................................1 2. GEREÇ VE YÖNTEM .................................................................................................4 2.1. Araştırmanın Türü ....................................................................................................4 2.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer .....................................................................................4 2.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi: .........................................................................4 2.4. Veri Toplama Aracı .................................................................................................4 2.5. Araştırma Soruları ....................................................................................................5 2.6. Verilerin Toplanması ...............................................................................................6 2.7. Verilerin Analizi ......................................................................................................7 2.8. Araştırmanın Etik Yönü ...........................................................................................7 3. BULGULAR .................................................................................................................8 3.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri ................................................8 3.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri ................................................................10 3.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane içindeki Konumları ve Duvar Renkleri ..............14 3.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri .............................................15 3.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri ..........................................................16 3.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler ...................................................22 3.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri...............................................................24 4. TARTIŞMA ................................................................................................................25 4.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri ..............................................26 4.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri ................................................................28 4.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumları ve Duvar Renkleri ..............31 4.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri .............................................32 4.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri ..........................................................32 4.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler ...................................................39 4.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri...............................................................41 V 4.8. Araştırmanın Sınırlılıkları ......................................................................................42 5. SONUÇLAR ...............................................................................................................44 KAYNAKLAR ...............................................................................................................47 FORMLAR .....................................................................................................................59 ETİK KURUL KARARI ................................................................................................79 ÖZGEÇMİŞLER ............................................................................................................80 VI TABLOLAR LİSTESİ Tablo1: Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri Tablo2: Psikiyatri Kliniklerinin Oda Özelliklerinin Dağılımı Tablo 3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumlarının Dağılımı Tablo 4. Psikiyatri Kliniklerinin Duvar Renklerinin Dağılımı Tablo 5. Psikiyatri Kliniklerinin İlaçların Kilitlenme Özelliklerinin Dağılımı Tablo. 6 Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Aktivite Yapılma Durumu Tablo 7. Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Yapılan Aktivitelerin Özellikleri Tablo 8. Klinik Aktivitelerde Hemşirelerin Sorumlulukları Tablo 9. Kliniklerdeki Hasta Odalarında Kesici Delici Alet ve Hasta Yanında Kibrit, Çakmak Bulunması Tablo 10. Kliniklerdeki Pencerelerin Özellikleri Tablo 11. Kliniklerde Hasta ve Yakınlarına Verilen Eğitimler Tablo 12. Kliniklerdeki Genel Kurallar Tablo 13. Klinik Hemşirelerin Eğitim Düzeyleri Tablo 14. Kliniklerdeki Hizmet İçi Eğitimler VII ÖZET Giriş: Ruhsal bozukluğu olan bireylerin yataklı birimlerde bireyin güvenlik, fiziksel rahatlık, günlük yaşam aktivitelerini rahatça sürdürmeye ilişkin bazı ihtiyaçlarının sağlanması gerekmektedir. Terapotik ortam; bireyin psikiyatrik problemini fark etmesine ve iyileşmesine yardım etmenin yanında; sosyal organizasyonları, destekleyici niteliği ve toplumsal değerleri ile bireyin benlik güçlerini en iyi şekilde kullanımına fırsat veren bir ortamdır. Amaç: Bu çalışmanın amacı ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam yönünden mevcut durumlarının saptanmasıdır. Yöntem: Bu araştırmada ülkemizdeki 195 psikiyatri kliniğini bulunan kurumlarda kesitsel ve tanımlayıcı türde yapıldı. Araştırmada araştırmacılar tarafından literatür taranarak ve uzman görüşü alınarak oluşturulan kliniklerin özelliklerini içeren 42 sorudan oluşan anket formu kullanıldı. Anket formunda yataklı psikiyatri servislerinin fiziksel özellikleri, birimlerde yapılan aktiviteler, ruh sağlığı çalışanlarının sayıları ve eğitim durumlarını detaylı içeren sorular bulunmaktadır. Veriler 25 Haziran 2014 -15 Temmuz 2015 arasında, anketör tarafından telefonla klinikteki yetkili kişiye ulaşılarak, yanıtları forma kendisi kaydetmesi şeklinde toplandı. Verilerin analizinde SPSS (version18.0) kullanıldı. Hastanelerle ilgili tanımlayıcı istatistik olarak, sayı ve yüzdelikler kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık sınırı p<0.05 olarak alındı. Bulgular: Kliniklerin % 63.1 6-10 arasında hemşire, % 77.9 1-10 arasında hekim bulunduğu, % 71.3 öğretim üyesi bulunmadığı, % 37.4’ünde görüşme odasının olmadığı, %47.2’sinde 1 adet uğraşı odasının bulunduğu saptandı. Psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinde genellikle krem ve beyaz renklerinin tercih edildiği belirlendi. Kliniklerin % 99’unda hastalara yönelik aktivitelerin yapıldığı % 45.6 uğraşı terapisi yapılmadığı, planlı tüm uğraşı terapisi etkinliklerinin yapıldığı klinik oranının ise % 16.9 olduğu, düzenli spor aktivitesi yapılmayan klinik oranının % 57.5 olduğu saptandı. Klinik aktivitelerde hemşirelerin sorumlulukları sorulduğunda; katılan hastanelerin % 54.4’ünden hastalarla oyun oynamak veya resim yapmak, % 44.1’inden takı uğraşına katılmak ve tedavi yapmak cevapları alındı. Kliniklerin % 66.2’sinde psikoeğitim verilmezken, % 33.8’inde verildiği saptandı. Psikoeğitimi veren meslek VIII grupları incelendiğinde % 17.9 doktorların, % 7.2 psikologların, % 3.6 hemşirelerin ve % 5.1 tüm meslek gruplarının verdiği belirlendi. Sonuç: Araştırma sonuçları incelendiğinde ülkemizdeki psikiyatri servislerinin fiziksel yapılandırılmasında eksiklerin olduğu ve terapotik aktivitelerinin daha az yapıldığı görülmektedir. Ruh sağlığı ve psikiyatri hemşirelerin terapotik ortamı sağlama ve sürdürmede daha fazla sorumluluk almaları dikkat çekmektedir. Anahtar kelimeler: tedavi edici ortam, psikiyatri kliniği, psikiyatri hemşiresi. IX ABSTRACT Introduction: It is necessary for an individual with a psychological disorder to meet some needs of that individual for providing safety, physical comfort and sustaining daily life activities easily in units with beds. Therapeutic environment is an environment which enables the individual to realize his/her psychiatric problem and helps her/him to recover as well as giving an opportunity for the individual to use his/her power of ego with social organization supporting characteristic and social values thereof. Object: The object of this study is to determine current status of psychiatry clinics in our country in terms of a therapeutic environment. Method: This study was performed cross-sectionally and descriptively in 195 institutes comprising psychiatry clinic in our country. A survey of 42 questions was used which comprised the characteristics of clinics obtained by reviewing literature and taking specialist opinions. The survey form consisted of detailed questions comprising physical characteristics of the psychiatry services, activities conducted in units, number of mental health employees and educational status thereof. Data was collected by a pollster who recorded the answers taken from an officer in the clinic via telephone between 15 July 2014 and 25 June 2015. Analysis of data was performed using SPSS (18.0). Numbers and percentages were used as descriptive statistic with respect to hospitals. Statistical limit of significance was taken as p<0.05. Findings: It was detected than 63.1 % of clinics had 6-10 nurses, 77.9 % of them had 1-10 doctors but 71.3 % of them did not have an academic member, 37.4 % of them did not have a visit room whereas 47.2% of them had an occupation room. It was determined that cream and white colors were preferred for the walls of psychiatry clinics. It was detected that in 99 % of the clinics activities for patients were performed but 45.6 % of them occupational therapy did not performed whereas the ratio of clinic in which planned occupational therapies were performed was 16.9 % and the rate of clinic in which regular sport activities did not performed was 57.5 %. When the responsibilities of nurses for clinical activities were asked the following answers were obtained: playing with patients or painting in 54.4 % of the participated hospitals, and participating jewelry occupation and conducting treatment in 44.1 % of them. It was detected that psychoeducation was not performed in 66.2 % of the clinics whereas the X same was performed in 33.8 % of them. It was detected that when the occupational groups providing psychoeducation were evaluated these occupational groups consisted of doctors 17.9 %, psychologists 7.2 %, nurses 3.6 % and all occupational groups 5.1 %. Result: It was observed that when the results of the study were evaluated there were deficiencies in physical configuration in our country and there were less therapeutic activities. It is noted that mental health and psychiatry nurses takes more responsibility in providing and sustaining therapeutic environment. Key words: therapeutic milieu, psychiatry clinic, psychiatric nurse XI 1. GİRİŞ VE AMAÇ Dünya Sağlık Örgütü (2001) dünyada 450 milyondan fazla insanın ruhsal bozukluk, nörolojik ve davranışsal problemler yaşadığını belirtmiştir. Bu sorunların zamanla daha da artacağı düşünülmektedir (Korhonen, Vehvilainen-Julkunen and Pietila 2010). Ruhsal sorunların tedavisinde psikiyatri kliniklerinin oldukça önemli yeri vardır. Bazı durumlarda bireylerin ruhsal bozukluk teşhisi almalarının ardından yataklı tedavi ünitelerine yatışları olabilmektedir. Bu süreçte bireyin güvenlik, fiziksel rahatlık, günlük yaşam aktivitelerini rahatça sürdürmeye ilişkin bazı ihtiyaçlarının sağlanması gerekmektedir (Van Bogaert et al 2012). Bireyin hastaneye yatışı ile kendi yaşam alanından uzaklaşıp yabancı bir ortama gelmesi yaşam kalitesinde probleme yol açabilir. Bireyin çeşitli engellerle karşılaşması söz konusu olabilir. Bu durumda hasta bireyin engellenmelerini en aza indirmek gerekmektedir (Schröder, Ahlström and Larsson, 2006; Thibeault et al 2010). Bu gereklilik terapötik ortam (tedavi edici ortam) kavramını doğurmuştur. Kavramı ilk kez 1953’te Maxwell Jones açıklayarak yararlarını anlatmıştır (Varcorolis and Halter 2010). Günümüzde psikiyatri kliniklerinin amacı hastanın hastaneye yatmasına neden olan psikiyatrik problemini fark etmesine ve iyileşmesine yardım etmektir. Bu nedenle ideal bir hastane ortamı hastalığı öne çıkarmak yerine; sosyal organizasyonları, destekleyici niteliği ve toplumsal değerleri ile bireyin benlik güçlerini en iyi şekilde kullanımına fırsat veren bir ortam olmalıdır (Oflaz 2006). Hasta bireyin sorumluluk almaya cesaretlenmesi için uygun olmalıdır. Psikiyatri ekibi ile etkin iletişim kurmayı destekler nitelikte olmalıdır (American Psychiatric Association 1995). Kliniğin hastane içerisinde zemin katta veya farklı bir binada olması, hastaların rahatça yürüyüş yapabileceği bahçesinin olması gerekmektedir. Ayrıca klinikte bireysel veya grup terapilerinin gerçekleştirilebileceği ortamlar sağlanması tedavinin kalitesi açısından önemlidir. Bu bakımdan klinikte veya klinik için ameliyathanede EKT (Elektrokonvülsif Terapi) imkanı sağlayabilen oda veya birim olması gerekir (Golcman 2012). Klinikte duvarların renginin bireylerde pozitif duyuları destekleyen açık, yumuşak tonlar olmalıdır. Depresif duygu durumu içerisindeki bireylerin odalarının duvarlarında parlak renkler tercih edilebilir. Ancak ajite ve aşırı hassas olan bireylerin odalarında bu tarz renk tercih edilmemelidir. Sıcak mavi tonların sedatize edici, sakinleştirici etkileri vardır. Bu renklerin anksiyete seviyesi yüksek 1 hastalarda tercih edilmesi uygun olabilir. Koyu mavi ve yeşil tonları ise depresyon tanısı alan ve yaşam enerjisi azalmış bireyler üzerine olumsuz etkiler gösterebilir. Kliniklerde saldırgan davranış gösteren, kendisine ve çevresine zarar verme riski nedeniyle bir süre için tecrit odalarına alınan bireylerin sakinleşmesi için bu odalarda sedatize edici etkiyi sağlayan renkler tercih edilmelidir. Beyaz renk duygusal şok ve umutsuzluk durumunda tercih edilebilir. Gri genellikle bireyde izolasyon hissine yol açacağı için fazla tercih edilmez (Akkın, Eğrilmez ve Afrashi 2004). Ancak renge ilişkin kesin bir seçenek sınırlandırması yoktur (Karlin ve Zeiss 2006). Diğer taraftan siyah, kahverengi gibi koyu renkler kliniğin koridor ve odalarında yer almamalıdır. Bu renkler bireylerin duygudurumunu olumsuz etkileyebilmektedir. Odaların güneş alması, havalandırmaya müsait olması gereklidir. Yerlerde gözü rahatsız etmeyen, mat parkeler olmalıdır. Bunlar bireyin rahatını destekleyecek önlemlerdir. Odada güvenliğe ilişkin önlemlerde alınabilir (Gross et al 1998). Pencerelerin demir parmaklıklı olması veya kilitleme sistemine sahip olması; camların kırılmayan ve dağılmayan özellikte olması, perdelerin takıldığı aparatların ayrılmayan, sağlam yapılar olması, odalarda delici-kesici aletler ve yanıcı maddeler olmaması, paslanmaz çelikten yapılan aynalar olması sağlanmalıdır (Quirk, Lelliott and Seale 2004). Odalardaki hasta yatakları çek-yat şeklinde olursa kişi gündüz uyandığında yatağını kanepe şekline dönüştürerek odasını yatak odasından salon konumuna getirebilir. Bu şekilde bireyin sosyal yaşamına uyumunda bir bağlantı sağlanmış olur. Bu mobilyaların çok ağır olmaması gerekir. Depresyon tanısı alan bireyin suicid riskine karşı mobilyaları araç olarak kullanma şansının olmaması gerekir. Aynı şekilde bireyin klinikte kendisini evinde, aile ortamında hissedebileceği, kendini rahatça ifade edebileceği ve diğer bireylerle iletişimini destekleyen bir atmosfer yaratmak için yemek odası veya uğraşı terapilerinin gerçekleştirilebileceği uygun bir salon ve içerisinde bireye çeşitli etkinlik fırsatı sunabilen malzemeler olabilir (Karlin and Zeiss 2006). Hastaların etkileşimde bulunabileceği ortamlarda sağlık profesyonelinin denetiminde televizyon üniteleri olabilir. Güvenlik açısından bu ünitelerin duvara monte edilmesi gerekir (Dijkstra, Pieterse and Pruyn 2006). Hasta odalarının hemşirelerin bankosunu görmesi önemlidir. Bu bakımdan hemşire istasyonu kliniğin merkezinde rahat ulaşılabilir nitelikte olmalıdır. Koridorlarda dikkat problemi olan hastalar için ve dengeyle ilgili sorun yaşayabilen yaşlı hastalar için destek alabilecekleri duvara sağlam bir şekilde monte edilmiş trabzanlar olmalıdır. 2 Ülkemizde tedavi edici ortam yönünden Türkiye’deki durumun ne olduğu bilinmemektedir. Yalnızca Ergün’ün (2005) yüksek lisans tezinde ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin fiziksel yapısı, sağlık personellerinin eğitim durumu ve sayısına ilişkin bilgi verilmiştir. Bu nedenle ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam yönünden verilerinin elde edilmesi çağdaş psikiyatri anlayışının gelişimine katkı sağlayacaktır. Bu araştırmanın amacı, Türkiye’deki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam yönünden mevcut durumlarını, varsa eksik yönlerini ve çözüm önerilerini belirlemektir. 3 2. GEREÇ VE YÖNTEM 2.1. Araştırmanın Türü Bu araştırma kesitsel, tanımlayıcı ve niceliksel türdedir. 2.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer Araştırma, ülkemizdeki psikiyatri kliniği bulunan 195 hastanede gerçekleştirildi. 2.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi: Araştırmanın evrenini, Türkiye’de psikiyatri kliniği bulunan 270 hastane oluşturdu. Hastane sayıları Sağlık Bakanlığına bilgi edinme amaçlı dilekçe başvurusu ile elde edildi. Elde edilen listedeki (453) hastaneler telefonla aranarak kliniklerinin mevcut durumu değerlendirildi. Bu şekilde yataklı psikiyatri kliniği bulunan hastane sayısı 270 şeklinde belirlendi (Ek-I). Örnekleme alınan 270 hastanenin; araştırma izni vermeme, araştırma izni alınmasına rağmen klinik sorumlu hekim veya hemşiresinin gönüllük ilkesine dayanarak anket formlarını yanıtlamayı reddetmesi, izin yazılarının kendilerine ulaşmadığını belirterek 2 kez izin başvuru sürecini tekrarlatıp belirlenen sürede resmi yanıt vermeyen, yazılı ve telefonla aramalara hiçbir şekilde dönüş yapmama gibi nedenlerle 75 hastane araştırma kapsamına alınmadı (Ek-II). Böylece 195 hastaneye (% 72.2) anket uygulanarak araştırma tamamlandı. 2.4. Veri Toplama Aracı Araştırmada nicel verilerin toplanması amacıyla, literatür ışığında araştırmacılar tarafından anket formu oluşturuldu ve uzman görüşü alınmak üzere beş uzmana gönderildi (EK-III). Uzman görüşleri doğrultusunda soru sayısında değişiklik yapılmaksızın soru içeriğinde gerekli görülen değişiklikler yapıldı. Oluşturulan anket formunun pilot uygulaması, kura sonucu örneklem kapsamı dışında yer alan hastanelerden birinde, 5 psikiyatri kliniğine uygulandı Pilot uygulama sonrasında yapılan düzeltmeler ile toplam 42 sorudan oluşan anket formunun son hali oluşturuldu (EK-IV). Anket formunun soruları psikiyatri kliniklerinde yetkili kişiler olan klinik doktoru veya sorumlu hemşire tarafından yanıtlandı. Ankette kliniğin kuruluş yılı, kliniğin hastanedeki konumu, ayrı bir bahçesinin olma durumu, pencerelerin özellikleri (pencerelerin kitlenme-kilitlenmeme ve camların kırılabilir olma-olmama özellikleri) ağırlıklı olarak duvarlarının rengi, hasta odası, tespit odası, EKT odası, görüşme odası, 4 ayrı bir yemek salonu, tedavi odası (ilaçların saklanmasında çift veya tek kilitli olma özelliği) lavabo sayısı ve özelliği, banyo, uğraşı veya aktivite salonu ve özelliğinin değerlendirildiği fiziksel yapıya ilişkin sorular; klinikte çalışan doktor, hemşire, psikolog, hizmetli sayısı gibi personel sayı ve eğitim durumlarına belirlemeye yönelik sorular; klinikte yapılan aktiviteler ve bu aktivitelerde hemşirenin yetki ve sorumlulukları, eğitim programları, aileye danışmanlık hizmeti verilip verilmediği, klinik kurallarının yazılı olduğu program bulunup bulunmadığı, klinikte hasta tarafından bulundurulmasına izin verilen şeyleri, klinikte basamak sürecinin varlığı (genel durumu iyiye giden hastaya sorumluluk verilmesi veya kapalı servisten açık servise geçme vb), ziyaretçilerin güvenlik amaçlı üst aramalarının olup olmadığı, hasta tespitine ilişkin izlenen protokol ve kayıt özelliklerini öğrenmeye yönelik toplam 42 soru yer almaktadır. 2.5. Araştırma Soruları Bu çalışmada aşağıdaki sorulara yanıt arandı. 1. Hastanedeki klinik sayısı kaçtır? 2. Psikiyatri klinikleri hastanede nerededir? (Ayrı bir binada mı? Yoksa hastane içinde mi? Kaçıncı kattadır?) 3. Kliniğin kuruluşu tarihi nedir? 4. Klinikte çalışan hekim, hemşire, psikolog ve hizmetli (personel) sayısı kaçtır? 5. Klinikteki doktor ve hemşirelerin eğitim durumları nasıldır? 6. Klinikte görüşme odası var mı? Varsa sayısı kaçtır? 7. Klinikte uğraşı (hasta etkinliklerinin yapıldığı ünite), hasta, tespit(kendisine ve başkalarına zarar verme riski olan bireylerin bu riskin azalması için bir süreliğine alındığı oda), EKT (elektrokonvülzif tedavi) ve ilaç tedavi odalarının sayısı kaçtır ve özellikleri nelerdir? 8. Hasta yatağı sayısı kaçtır ve özellikleri nasıldır? 9. Banyo ve lavabo sayısı kaçtır? Özellikleri nelerdir? 10. Klinikteki duvarlar ağırlıklı olarak hangi renktedir? 11. Klinikteki ilaçlar tek veya çift kilit sistemi ile kilitleniyor mu? 5 12. Klinikte yapılan aktiviteler ve sıklığı nelerdir? (Grup Terapileri, grup toplantıları, uğraşı terapileri, servis genel düzeni sağlamaya yönelik kontroller, spor aktiviteleri, tatlı günler etkinlikleri, bireysel terapiler, kermes vb. aktiviteler) 13. Klinikte yapılan aktivitelerde hemşirelerin yetki ve sorumlulukları nelerdir? 14. Klinikte hasta için riskli olabilecek aletler var mı (kibrit, çakmak, bıçak, cam bardak vb)? 15. Klinikte psikoeğitim, sosyal beceri eğitimleri ve benzeri eğitimler veriliyor mu? 16. Klinikte hastanın ailesine danışmanlık veriliyor mu? 17. Klinik kurallarının asılı olduğu bir yer var mı? 18. Kliniğin ayrı bahçesi var mı? 19. Klinikte tespit işlemlerinde izlenen bir resmi protokol ve kayıt formu var mı? 20. Kliniğe refakatçi kabul ediliyor mu? 21. Kliniğe ziyaretçi girişi var mı? Varsa kabulleri sırasında güvenlik amaçlı kontrolleri nasıl yapılıyor? 22. Klinikteki hemşirelerin almış olduğu hizmet içi eğitimler nelerdir? 23. Klinikte hasta yatışı sırasında kendisine ve ailesine kuralları açıklıyorlar mı? Bu kural ve programlar klinikte ulaşılabilir konumda mıdır? 2.6. Verilerin Toplanması Araştırmada verileri toplaması amacıyla üniversitenin sağlıkla ilgili bölümünde okuyan, istatistik ve araştırma dersini başarı ile geçmiş öğrencilerden bir birey görevlendirildi. Araştırmacı verileri toplamaya başlamadan önce sürece ilişkin bilgilendirildi.. Veriler araştırmacı tarafından 15 Temmuz 2014-25 Haziran 2015 tarihleri arasında toplandı. Öncelikle anketör kişi telefonla klinikteki yetkili kişiye ulaşıldı. Bu kişi araştırmaya ilişkin bilgilendirildi. Kendilerine izin yazısının bilgisayar ortamında gönderilmeleri sağlandı. Kişi izin yazısını okuyup, araştırma sürecine ilişkin bilgilendirildikten sonra kendilerine uygun olan zamana tekrar görüşme planlandı. Araştırmacı belirlenen zamanda klinik yetkili kişisini tekrar arayarak anket sorularını 6 yöneltip, yanıtları forma kendisi kaydetti. Telefon görüşmeleri ortalama 25 dakika sürdü. 2.7. Verilerin Analizi Verilerin değerlendirilmesinde SPSS for Windows (version18.0) kullanıldı. Hastanelerle ilgili tanımlayıcı istatistik olarak, sayı, ortalama, minumum, maksimum ve yüzdelikler kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık sınırı p<0.05 olarak alındı. 2.8. Araştırmanın Etik Yönü Araştırmaya başlanmadan önce, Koç Üniversitesi İnsan Araştırmaları etik Kurulundan alındı (2013.255.IRB3.144). Araştırma izni için öncelikle Sağlık Bakanlığı, sonrasında her ilin kamu hastaneleri birliği genel sekreterliği ve üniversite hastaneleri için her birinin yönetimine ayrı ayrı dilekçe ile başvuru yapılarak yazılı izin alındı. Ayrıca Bilgilendirilmiş Onam Formu (EK-V) aracılığıyla kliniklerin yetkili kişilerinden yazılı izin alındı. Araştırma desteği Vehbi Koç Vakfı’ndan alındı, araştırmada desteklenen kalemler Araştırma Proje Bütçesinde belirtildi. 7 3. BULGULAR 3.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri Ülkemizde yer alan psikiyatri kliniklerinin yer aldığı kurum/hastane gruplarına baktığımızda, % 62,6’sının Kamu Hastaneler Birliği’ne bağlı devlet hastanelerinde, % 23,1’inin üniversite hastanelerinde, % 8,2’sinin eğitim ve araştırma hastanelerinde, % 4,1’inin ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde ve % 2,1’inin ise özel hastanelerde yer aldığı belirlendi. Tablo 1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri (n=195) Ekip Üyesi N % 1-5 36 18.5 6-10 123 63.1 11-15 26 13.3 16 ve üzeri 10 5.1 186 95.4 6 3.1 1 .5 1 .5 1 .5 152 77.9 11-20 30 15.4 21-30 8 4.1 31 ve üzeri 5 2.6 Hemşire Sayısı Sorumlu Hemşire Sayısı 1 2 3 5 6 Hekim Sayısı 1-10 8 Ekip Üyesi Öğretim Üyesi Sayısı 139 71.3 37 19.0 14 7.2 4 2.1 1 0.5 31 15.9 143 73.3 16 8.2 5 2.6 Yok 147 75.4 1-10 24 12.3 11 ve üzeri 24 12.3 14 7.2 174 89.2 7 3.6 1-5 147 75.4 6-10 40 20.5 8 4.1 Yok 1-5 6-10 11-15 16 ve üzeri Uzman Doktor Sayısı Yok 1-5 6-10 11 ve üzeri Asistan Doktor Sayısı Psikolog Sayısı Yok 1-5 6 ve üzeri Hizmetli Sayısı 11 ve üzeri 9 Tablo 1’ de psikiyatri kliniklerinde bulunan ekip üyelerinin sayıları verilmektedir. Kliniklerin % 63.1’inde 6-10 arasında hemşire bulunduğu, % 95.4’ünde 1 adet sorumlu hemşire bulunduğu tabloda görülmektedir. Kliniklerin % 77.9’unda 1-10 arasında hekim bulunduğu, 31 ve üzeri hekim sayısına sahip klinik oranının % 2.6 olduğu, % 71.3 öğretim üyesi bulunmadığı, % 19’unda ise 1-5 arasında öğretim üyesi bulunduğu, klinikte bulunan öğretim üyesi sayısının 16 ve üzeri olan klinik sayısının ise 1 olduğu (% 0,5) belirlendi. Uzman doktor sayıları incelendiğinde kliniklerin % 15.9’unda uzman doktor bulunmadığı, % 73.3’ünde ise 1-5 arasında uzman doktor bulunduğu görülmektedir. Kliniklerin % 75.4’ünde asistan doktor bulunmadığı, % 12.3’ünde 1-10 arasında, % 12.3’ünde ise 11 ve üzerinde asistan doktor bulunduğu saptandı. Kliniklerin % 89.2 1-5 arasında psikolog bulunduğu, psikolog bulunmayan klinik oranının ise % 7.2’sinde olduğu tabloda belirlendi. Hizmetli sayısı incelendiğinde ise kliniklerin %75.4’ünde 1-5 arasında hizmetli çalıştığı saptandı. 3.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri Tablo 2’de araştırma kapsamına alına psikiyatri kliniklerinin oda özelliklerinin dağılımı verilmektedir. Tablo 2. Psikiyatri Kliniklerinin Oda Özelliklerinin Dağılımı (n=195) Odalar n % 73 37.4 87 44.6 17 8.7 11 5.6 4 3 1.5 6 ve üzeri 4 .2 Görüşme Odası Sayısı Yok 1 2 3 10 Uğraşı Odası Sayısı 86 44.1 92 47.2 15 7.7 2 1.0 80 41.0 6-10 64 32.8 11-15 28 14.4 16 ve üzeri 23 11.8 9 4.6 120 62.5 43 22.1 15 7.7 3 1.5 1 .5 1 .5 Yok 100 51.3 Klinikten ayrı yemekhane 24 12.3 Klinik içinde salon 71 36.4 Yok 1 2 3 Hasta Odası Sayısı 1-5 Hasta Odası Özellikleri 1 hastaya 1 oda 2 hastaya 1 oda 3 hastaya 1 oda 4 hastaya 1 oda 5 hastaya 1 oda 6 hastaya 1 oda 7 hastaya 1 oda Yemekhane 11 Yemekhane Özellik 100 51.3 48 24.6 47 24.1 32 16.4 145 74.4 Ameliyathanede yapılıyor 18 9.2 Evet 65 33.3 Hayır 130 66.7 Evet 129 66.2 Hayır 13 6.7 Hemşire odası kullanılıyor 53 27.2 1-5 124 63.6 6-10 45 23.1 11 ve üzeri 26 13.3 1-5 132 67.7 6-10 37 19.0 11 ve üzeri 26 13.3 Var 105 53.8 Yok 90 46.2 Yemekhane yok Plastik-masa sandalye Plastik masa, sandalye, mobilya, tv EKT Odası Var Yok Tespit Odası Tedavi Odası Lavabo Sayısı Banyo Sayısı Sigara Odası 12 Klinikte Kapalı Bahçe Bulunması Var 31 15.9 164 84.1 Yok Tablo 2’ de psikiyatri kliniklerinde bulunan odaların özellikleri yer almaktadır. Kliniklerin % 37.4’ünde görüşme odasının olmadığı, % 44.6’sında 1 adet görüşme odasının bulunduğu tabloda belirlendi. Kliniklerin % 44.1’inde uğraşı odasının olmadığı, % 47.2’sinde 1 adet uğraşı odasının bulunduğu tabloda görülmektedir. Araştırma kapsamındaki kliniklerdeki hasta odası sayıları incelendiğinde kliniklerin % 41.0’inde 1-5 hasta yatağı bulunduğu, % 32.8’inde ise 6-10 adet hasta yatağı olduğu saptandı. Kliniklerin % 62.5’inde 2 hastaya 1 oda verildiği, % 4.6’sında oranında klinikte ise tek kişilik hasta odaları bulunduğu tabloda görülmektedir. Kliniklerin lavabo sayıları incelendiğinde 1-5 adet lavabosu bulunan kliniklerin oranının % 63.6 olduğu belirlendi. Kliniklerin % 67.7’sinde banyo sayısının 1-5 arasında olduğu bulundu. Çalışmaya katılan yatan hasta kliniklerinin % 53.8’inde sigara odasının olduğu, % 46.2’inde ise olmadığı saptandı. Kliniklerin % 84.1’inde hastalar için kapalı bahçe bulunmadığı, % 15.9’unda bulunduğu belirlendi. 13 3.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane içindeki Konumları ve Duvar Renkleri Tablo 3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumlarının Dağılımı (n=195) Kat Ayrı bina Zemin kat 1.kat 2.kat 3.kat 4.kat 5.kat 7.kat 8.kat 9.kat 10.kat 12.kat n % 16 8.2 40 20.5 32 16.4 48 24.6 32 16.4 10 5.1 7 3.6 2 1.0 3 1.5 2 1.0 2 1.0 1 .5 Tablo 3’de psikiyatri kliniklerinin hastane içindeki konumlarının dağılımı verilmektedir. Psikiyatri kliniklerinin hastane binalarından ayrı bir bina olarak konumlandırılan kliniklerin oranının % 8.2 olduğu belirlendi. Zemin katlarda bulunan kliniklerin oranının % 20.5, 1. katta bulunan kliniklerin oranının %16.4, 2. katta bulunan kliniklerin oranının ise % 24.6 olduğu tabloda görülmektedir. 14 Tablo 4. Psikiyatri Kliniklerinin Duvar Renklerinin Dağılımı (n=195) Renk n % Beyaz 24 12.3 Krem 85 43.6 Sarı 16 8.2 Pembe 10 5.1 Bej 13 6.7 4 2.1 Açık mavi 14 7.2 Şampanya rengi 5 2.6 Açık yeşil 10 5.1 Açık lila 5 2.6 Kumtaşı 7 3.6 Açık kahve 2 1.0 Turuncu Tablo 4’de psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinin dağılımı verilmektedir. Psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinde beyaz % 12.3 ve krem % 43.6 renklerinin tercih edildiği saptandı. 3.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri Tablo 5. Psikiyatri Kliniklerinin İlaçların Kilitlenme Özelliklerinin Dağılımı (n=195) Özellik n % Tek kilit 84 43.1 Çift kilit 110 56.4 1 .5 Pyxis (parmak okuma sistemi) 15 Tablo 5’de psikiyatri kliniklerinin kapı kilit özelliklerinin dağılımı verilmektedir. Psikiyatri kliniklerinin % 56.4’ünde çift kilit özelliğinin olduğu, %43.1’inde tek kilit özelliği bulunduğu, kliniklerin sadece %0.5’inde pyxis(parmak okuma sistemi)’nin olduğu saptandı. 3.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri Tablo. 6 Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Aktivite Yapılma Durumu (n=195) Aktivite Yapılıyor Yapılmıyor n % 193 99.0 2 1.0 Tablo 6’da psikiyatri kliniklerinde hastalara yönelik aktivite yapılma durumu verilmektedir. Kliniklerin % 99’ında hastalara yönelik aktivitelerin yapıldığı belirlendi. Tablo 7. Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Yapılan Aktivitelerin Özellikleri (n=195) Aktivite n % Yapılmıyor 78 40.0 Ayda 1-2 kez 12 6.2 Haftada 2 gün 23 11.8 Haftada 1 gün 42 21.5 Her gün 40 20.5 Yapılmıyor 89 45.6 Resim, boncuk, el işi aktivitesi 57 29.2 Müzik dinletisi, tv, oyun vb 13 6.7 Tavla, satranç, okey, resim 3 1.5 33 16.9 Grup Toplantısı Uğraşı Terapisi Planlı bütün aktiviteler, etkinlik, sinema, kitap okuma, resim vb 16 Servis Genel Düzeni Yapılmıyor 6 3.1 Haftada 1 gün yapılıyor 3 1.5 Haftada 2 gün yapılıyor 5 2.6 Haftada 3 gün yapılıyor 12 6.2 Her gün yapılıyor 169 86.7 Yapılmıyor 112 57.5 Masa tenisi 9 4.6 Bahçede spor aletleri 74 37.9 54 27.7 130 66.7 11 5.6 143 73.3 32 16.4 12 6.2 8 4.1 Spor Aktiviteleri Aktivite Tatlı Gün Etkinliği Yapılıyor Yapılmıyor Çok nadir yapılıyor Kermes Yok Senede 1 kez Çok nadir Senede birkaç kez 17 Bireysel Terapi Yapılmıyor 21 10.8 Doktorlar yapıyor 161 82.6 Psikologlar yapıyor 10 5.1 Hemşireler yapıyor 2 1.0 1 .5 Yapılmıyor 142 72.8 Doktorlar ve psikologlar yapıyor 40 20.5 9 4.6 Karma (Doktorlar, Hemşireler, Psikologlar) Grup Terapisi Doktorlar yapıyor Tablo 7’de psikiyatri kliniklerinde hastalara yönelik yapılan aktivitelerin özellikleri verilmektedir. Araştırma kapsamına alınan kliniklerin % 40’ında hastalara düzenli grup toplantısı yapılmadığı, her gün grup toplantısı yapılan klinik oranının ise % 20.5 olduğu belirlendi. Kliniklerin % 45.6’sında uğraşı terapisi yapılmadığı, planlı tüm uğraşı terapisi etkinliklerinin yapıldığı klinik oranının ise % 16.9 olduğu saptandı. Servis genel düzeni aktivitesinin yapılmadığı klinik oranının % 3.1 olduğu, her gün düzenli olarak yapan klinik oranının ise % 86.7 olduğu belirlendi. Düzenli spor aktivitesi yapılmayan klinik oranının % 57.5 olduğu, tatlı gün aktivitesi yapmayan klinik oranının ise % 66.7 olduğu saptanmıştır. Araştırma kapsamına alınan kliniklerin % 73.3’ünde kermes aktivitesi yapılmadığı saptandı. Psikiyatri kliniklerinde % 89.2’sinde bireysel terapilerin yapıldığı, bunların % 82.6’sının doktorlar tarafından yapıldığı, hemşireler tarafından bireysel terapi yapılan klinik oranının sadece % 1 olduğu belirlendi. Araştırma kapsamına alınan psikiyatri kliniklerinin % 72.8’sinin hastalara yönelik grup terapisi yapılmadığı tabloda görülmektedir. 18 Tablo 8. Klinik Aktivitelerde Hemşirelerin Sorumlulukları (n=195) Hemşirenin Sorumlulukları n % Takı uğraşısı/Tedavi yapma 86 44.1 Katılımcı olma 1 0.5 Sorumlulukları yok, sadece tedavi yapıyorlar 1 0.5 106 54.4 1 .5 Hastalarla oyun oynamak/Resim Yapmak Sorumlulukları Yok Tablo 8’de klinik aktivitelerde hemşirelerin sorumlulukları verilmektedir. Araştırmaya katılan katılan kliniklerin hemşire sorumluluklarına % 54.4’ünden hastalarla oyun oynamak veya resim yapmak, % 44.1’inden takı uğraşına katılmak ve tedavi yapmak cevabını verdiği saptandı. Tablo 9. Kliniklerdeki Hasta Odalarında Kesici Delici Alet ve Hasta Yanında Kibrit, Çakmak Bulunması (n=195) Hasta Odalarında Kesici Delici Alet Varlığı n % Var 29 14.9 Meyve bıçağı vb. 3 1.5 Cam bardak 5 2.6 Hepsi var 21 10.8 Yok 166 85.1 n % Var 123 63.1 Yok 72 36.9 Hasta Yanında Kibrit, Çakmak Bulunma Durumu Tablo 9’da araştırmaya katılan hastanelerin hasta odalarında kesici delici alet ve hasta yanında kibrit, çakmak varlığı verilmektedir. Buna göre kliniklerin % 85.1’inde kesici ve delici alet bulunmazken, % 14.9’unda bulunduğu saptandı. Odalarda var olan kesici delici alet türleri ise % 10.8 ile bütün aletler, % 2.6 ile cam bardak ve % 1.5 ile meyve bıçağı olduğu belirlendi. Araştırmaya katılan kliniklerin % 63.1’inde hastaların yanlarında kibrit, çakmak bulundurabildikleri, % 36.9’unda ise buna izin verilmediği görüldü 19 Tablo 10. Kliniklerdeki Pencerelerin Özellikleri (n=195) Kliniklerde Pencerelerin Kilitlenme Durumu n % Kilitlenebiliyor 53 27.2 Kilitlenemiyor 142 72.8 Kırılmaz cam 20 10.3 Kırılır, normal veya çift cam 40 20.5 Kilitlenebilir kırılabilir 18 9.2 Demir parmaklık+ kırılır cam 57 29.2 Kırılmaz cam+demir parmaklık 39 20.0 Kırılmaz kilitli 21 10.8 Pencerelerin Özellikleri Tablo 10’da araştırma kapsamına alınan psikiyatri kliniklerinin pencere özellikleri verilmektedir. Araştırma bulgularına göre kliniklerin % 72.8’inin pencereleri kilitlenemiyorken, % 27.2’sinin kilitlenebildiği belirlendi. Pencerelerin özellikleri incelendiğinde ise araştırma kapsamına alınan kliniklerin % 29.2’sinin demir parmaklığa sahip olduğu, cam özelliğinin ise kırılabilir olduğu, %20’sinin ise hem demir parmaklık hem de kırılmaz cam özelliğine sahip olduğu görülmektedir. Tablo 11. Kliniklerde Hasta ve Yakınlarına Verilen Eğitimler (n=195) Kliniklerde Ailelere Danışmanlık N % Var 181 92.8 Yok 14 7.2 Var 41 21.0 Yok 154 79.0 Toplum Ruh Sağlığı Merkezine Yönlendiriliyor 3 1.5 Günlük Yaşama Hazırlık, Problem Çözme, Girişkenlik vb 11 5.6 El İşiyle İlgili Beceri Kazandırmak İçin Hoca Çalıştırıyor 33 16.9 Bilgisayar Kursu 1 0.5 Var 66 33.8 Yok 129 66.2 Sosyal Beceri Eğitimleri Sosyal Beceri Eğitimi Türleri Psikoeğitim 20 Psikoeğitim türleri 65 33.3 1 0.5 Doktor 35 17.9 Psikolog 14 7.2 Hemşire 7 3.6 Tüm meslek grupları 10 5.1 Var 153 78.5 Yok 42 21.5 Beslenme ve Hijyen 58 29.7 Beslenme ve Sigara Bırakma 57 29.2 Hijyen 22 11.3 İlaçlar 13 6.7 Beslenme 2 1 İlk Yardım 1 0.5 Hastalık Semptomları yönetimi Stresle başetme/problem çözme eğitimi Psikoeğitimi veren kişiler Sağlık Eğitimi Sağlık Eğitim Türleri Tablo 11’de kliniklerde verilen hasta ve yakınlarına yönelik eğitimler verilmektedir. Kliniklerin % 92.8’inde ailelere danışmanlık verilirken, % 7.2’sinde verilmediği saptandı. Kliniklerde ‘Sosyal Beceri Eğitimleri veriliyor mu?’ sorusuna, katılan kliniklerin % 21’inden evet yanıtını verirken, % 79’undan hayır yanıtını alındı. Verilen Sosyal Beceri Eğitimleri türleri incelendiğinde en çok verilen eğitimin % 16.9 ile ‘el işi ile ilgili beceri kazandırmak için hoca çalıştırıyor’ cevabının verildiği, ‘günlük yaşama hazırlık, problem çözme ve girişkenlik vb.’ eğitimlerin ise % 5.6’sında verildiği, sadece kliniklerin birinde bilgisayar kursu verildiği görüldü. Kliniklerin % 66.2’sinde psikoeğitim verilmezken, % 33.8’inde verildiği saptandı. Psikoeğitim verilen kliniklerde % 33.3 hastalık belirtilerinin yönetimi, % 0.5 problem çözme ve stresle başetme üzerine psikoeğitim uygulamasının yapıldığı belirlendi. Psikoeğitimi veren meslek grupları incelendiğinde % 17.9 doktorların, % 7.2 psikologların, % 3.6 hemşirelerin ve % 5.1 tüm meslek gruplarının verdiği belirlendi. Kliniklerin % 78.5’inde hastalara sağlık eğitimi verildiği, % 21.5’inde ise verilmediği saptandı. En çok verilen sağlık eğitim konularının sırasıyla beslenme ve hijyen, beslenme ve sigarayı bırakma, hijyen, ilaçlar, beslenme ve ilk yardım olduğu belirlendi. 21 3.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler Tablo 12. Kliniklerdeki Genel Kurallar (n=195) Ziyaretçi Üst Araması n % Var 95 48.7 Yok 99 50.8 Ziyaretçi Kabul Edilmiyor 1 .5 Elle Arama 87 44.6 Üst Arama Dedektörü 4 2.1 Klinik Girişi X Ray 3 1.5 101 51.8 Var 177 90.8 Yok 18 9.2 166 85.1 Evet, hasta odasında 4 2,1 Hayır, asılı değil 25 12.8 Var 192 98.5 Yok 3 1.5 Var 38 19.5 Yok 157 80.5 Var, Hemşire Gözleme Kayıt 54 27.7 Var, Kısıtlama Formu 115 59.0 Yok 26 13.3 Evet 116 59.5 Hayır 21 10.8 Doktoru uygun görürse 58 29.7 Üst Arama Şekli Arama Yok Klinik Kurallar Dokuman Formu Dokümanın Duvara Asılma Durumu Evet, koridorda Kuralların Hasta ve Aileye Hemşire Tarafından Açıklanması Basamak Sistemi Tespit, Tecrit Formu Varlığı Refakatçi Bulunması 22 Tablo 12’de araştırmaya katılan kliniklerde genel kurallar verilmektedir. Kliniklerin % 50.8’inde hasta ziyaretçilerinin üstleri aranmazken, % 48.7’sinin üstlerinin arandığı belirlendi. Bir kliniğin ziyaretçi kabul etmediği görüldü. Üst arama şekilleri incelendiğinde % 44.6’sının güvenlik görevlisinin elle, % 2.1’inin dedektörlerle ve % 1.5’inin X-ray cihazı ile arandığı saptandı. Kliniklerde klinik kurallarının yazılı olduğu bir doküman olup olmadığı sorulduğunda, % 90.8’inin evet, % 9.2’sinin ise hayır yanıtı verdiği belirlendi. Bu dokümanların asılı olup olmadığı incelendiğinde % 85.1’inin koridorda asılı olduğu, % 2.1’inin ise hasta odasında ve % 12.8’inin ise asılı olmadığı saptandı. Kliniklerin % 98.5’inde bu kuralların hemşireler tarafından hasta ve hasta ailelerine açıklandığı belirlendi. Kliniklerde hastalar için bir basamak sistemi olup olmadığı sorusuna, % 80.5’inden hayır, % 19.5’inden ise evet yanıtı alındı. Bu kliniklerin % 59’unda hastalar için tecrit ve tespit formunun olduğu, % 27.7’sinin hemşire gözlem formuna kayıt ettikleri ve % 13.3’ünde ise olmadığı saptandı. Çalışmaya dahil edilen psikiyatri servislerinin % 59.5’inide hastaların yanlarında refakatçi bulunabilirken, % 29.7’sinin doktor uygun görürse kalabildiği, % 10.8’inde ise kalamadığı belirlendi. Tablo 13. Klinik Hemşirelerin Eğitim Düzeyleri Eğitim Durumu n % Min Max Sağlık Meslek Lisesi 314 20.5 0 10 Ön Lisans 507 33.0 0 13 Lisans 662 43.1 0 15 Yüksek Lisans 49 3.2 0 11 Doktora 3 0.2 0 1 Toplam 1535 100 Tablo 13’te kliniklerdeki hemşirelerin eğitim düzeyleri verilmektedir. Araştırma kapsamına alınan hastanelerde toplam 1535 hemşire çalışmakta olup, hemşirelerin % 43.1’inin lisans, %33’unun ön lisans, % 20.5’i sağlık meslek lisesi mezunu olduğu belirlendi. Lisans üstü eğitim almış hemşire oranları incelendiğinde ise hemşirelerin % 3.2’sinin lisans, % 0.2’sinin ise doktora mezunu olduğu saptandı. 23 3.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri Tablo 14. Kliniklerdeki Hizmet İçi Eğitimler (n=195) Psikiyatrik Hastalıklara Yönelik Hizmet içi Eğitim n % Var 106 54.4 Yok 89 45.6 Şizofreni ve Psikoz 25 12.8 Krize Müdahale 25 12.8 Depresyon 22 11.3 Şizofreni, Depresyon ve Psikotik Hastalıklar 16 8.2 Öfke Kontrolü ve Nevrotik Bozukluklar 16 8.2 Psikiyatrik Tanıların Tamamı ve Psikiyatri Hemşireliği 1 0.5 1 0.5 Var 103 52.8 Yok 92 47.2 Sağlık Profesyonelleri Arasında İletişim 58 29.7 Hasta İle İletişim 45 23.1 Hizmet içi Eğitim İçerikleri Tanıları Saptama İletişim Hakkında Hizmet içi Eğitim Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesine Eğitime Göndermek İletişim Eğitimi Konusu Tablo 14’te kliniklerde verilen hizmet içi eğitimler verilmektedir. Kliniklerde verilen hizmet içi eğitim varlığına bakıldığında, % 54.4’ünde psikiyatrik hastalıklara yönelik hizmet içi eğitimler varken, % 45.6’sında olmadığı belirlendi. Hizmet içi eğitim içerikleri incelendiğinde % 12.8 şizofreni ve psikoz, % 12.8 krize müdahale, % 11.3 depresyon, % 8.2 şizofreni, depresyon ve psikotik hastalıklar, % 8.2 öfke kontrolü ve nevrotik bozukluklar, % 0.5’i psikiyatrik tanıların tamamı ve psikiyatri hemşireliği tanıları saptamaya yönelik eğitimler verildiği ve % 0.5’inin ise ruh ve sinir hastalıkları hastanesine eğitime gönderildiği belirlendi. Hizmet içi eğitimlerden iletişim konulu eğitim olup olmadığı sorulduğunda, kliniklerin % 52.8’inden evet, % 47.2’sinden hayır yanıtı alındı. İletişim eğitimleri konuları incelendiğinde, kliniklerin % 29.7’sinin sağlık profesyonelleri arasında iletişime ve % 23.1’inin hasta ile iletişime yönelik eğitimler verildiği saptandı. 24 4. TARTIŞMA Tedavi edici ortam (terapötik) ortam psikiyatride yatan hastaların hastanede yatma sürecinden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlayacak en önemli unsurlardan biridir (Çam ve Dülgerler 2014). Yetmişli yıllardan bu yana klinik psikiyatrinin sosyal psikiyatri yöntemleriyle zenginleştirilmeleri yönünde öneriler getirilmiştir. Ancak o yıllarda sosyal terapinin etkinliklerini sürdürebilecek bir sosyal çalışmacı, yeterli sayıda ve eğitimde sağlık profesyonelleri kadroları olgunlaşmamıştır (Saydam 1995). Son yıllarda durum giderek değişmektedir. Birçok psikiyatri kliniği tedavi edici ortam yönünden kliniklerinde belli standartları sağlamaya ve kadrolarını oturtmaya çalışmaktadır. Psikiyatri alanındaki benzer gelişim süreçleri Avrupa’da da benzer zamanlardan beri devam etmektedir. Aynı şekilde tedavi edici ortam ilkelerini belirleme ve belli standartları oluşturma çalışmaları hız kazanmaktadır (Bolwig 2012; Fussinger 2011; Mc Crae 2014). Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde ise benzerlikler olmakla beraber psikiyatri tedavi yöntemlerinin gelişimi daha hızlı olmuştur. Psikofarmakoloji, psikoterapiler ve uğraşı terapileri giderek gelişmiştir. ABD günümüzde çağdaş psikiyatrik tedavi yaklaşımını etkin şekilde uygulamaktadır (Geller 2006). Özellikle psikofarmakolojik tedavi yaklaşımı çok hızlı gelişme göstermiştir (Peselow et al 2008). Psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam (terapötik) yönünden bazı kriterleri sağlaması gerekir. Bunlar arasında hasta odalarının kalabalık olmaması, duvar renklerinin pastel tonları veya beyaz olması, klinik içerisinde hasta ile bireysel görüşmelerin yapılabileceği odalar olması, emniyetin sağlanması şeklindedir. Ayrıca klinikte çalışan sağlık profesyonellerinin eğitim seviyesi, psikiyatri hemşirelerinin klinik aktivitelerindeki üstelendiği rollerin etkinliği, kliniğin pencerelerinin özellikleri, bahçesi, hastanenin mimari yapısı, kliniğin hastanedeki konumu ve daha birçok özellik sayılabilir. Bizim çalışmamızda ülkemizdeki psikiyatri klinikleri tedavi edici ortam özellikleri açısından incelenmiştir. Araştırma örneklemine alınan hastanelerin büyük kısmı Kamu Hastaneleri Birliğine bağlı devlet hastaneleri, bir diğer kısmı Üniversite Hastaneleri, az bir oranda Kamu Hastaneleri Birliğine bağlı Eğitim Araştırma Hastaneleri ve çok az oranda ruh sağlığı hastanelerinin klinikleri incelendi. Ruh Sağlığı Hastanelerinin klinik sayısı fazladır. Bu yüzden kapalı klinikleri araştırma örneklemine alınmıştır. Kliniklerin özelliklerinin birbiriyle benzer olduğu kurum amiri tarafından 25 teyit edildikten sonra rastgele bir klinik seçilerek verileri elde edilmiştir. Ülkemizde en fazla devlet hastanelerinde psikiyatri kliniği olduğu saptanmıştır. Özel hastanelerde ise bu oran çok azdır. 4.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri Psikiyatrik sorunların bütüncül ele alımı, tedavi alanında çoğul etkenli bir yaklaşımı, dolayısıyla değişik meslek gruplarının birlikte hizmet vermesini gündeme getirmiştir (Saydam 1995). Kliniklerde çalışan sağlık profesyonelleri birbirleriyle bağlantılı olarak psikiyatrik problemi olan bireyler için etkili hizmet sunmayı sağlarlar (Fung, Chan and Chien 2014). Psikiyatri kliniklerinde tedavi ekibindeki üyelerin sayısı, mesleki deneyimleri ve eğitim düzeyleri önemlidir. Özellikle psikiyatri hemşireleri klinikte hasta ile en uzun süre zaman geçiren kişilerdir. Bu yüzden ortam yöneticisi, yürütücüsü ve aynı zamanda uygulayıcısıdırlar (Çam ve Dülgerler 2014). Diğer bir deyişle hemşireler klinikte hastalarla en etkin zamanı geçiren, terapötik iletişim tekniklerini etkin bir şekilde kullanarak hastaların çeşitli aktivitelere yönlendirilmesini sağlayan, zaman zaman terapist, zaman zaman ortam yöneticisi olan kişilerdir (Hopkins Kavanagh 1991; Pitkanen et al 2008; Shattell, Starr and Thomas 2007; Wood et al 2013). Menninger (1998) Amerika Birleşik Devletleri’nde bir psikiyatri kliniğinde tedavi edici ortam özelliklerini bilimsel veriler doğrultusunda tanımlamıştır. Bu tanıma göre; klinikte çalışan hemşire, hastalar ile terapötik iletişim kurarak verileri toplar, davranışları gözlemler ve hasta ile psikiyatri ünitesindeki kaliteli etkileşim kurulmasını sağlar. Delaney and Johnson (2014) psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin rollerini; iletişim çatışmalarını önlemek, hasta ile profesyonel etkileşim sağlamak, hasta ve ailelerini hastalıkla başetmeleri için destekleyici eğitimler vermek olarak belirtmiştir. Bazı ülkelerde hemşirelerin rollerine ilişkin yapılan tanımlamalar net değildir. Sağlık Bakanlığının psikiyatrideki ekibin görev tanımları ve eğitim standartlarına ilişkin net yasalar çıkarılmasına gereksinim vardır. Ancak birçok ülkede küçük farklılıklarla beraber hemşirelerin görev tanımları benzerdir (Hamilton and Manias 2007; Jack-Ide, Uys,& Middleton 2013; Özbaş ve Buzlu 2011). Araştırmamızda psikiyatri klinikleri ekip üyelerinin sayı ve çalışma deneyimi açısından da ele alınmıştır. Bulgulara baktığımızda; ülkemizdeki psikiyatri kliniklerin büyük çoğunluğunda 6-10 yıl arası çalışan hemşire sayısı fazladır. Hemşirelerin deneyim sahibi olmaları, klinikte gerçekleştirilen aktivitelerde daha etkin görev alabileceklerini, terapötik iletişimi 26 sağlamada daha başarılı olabileceklerini düşündürebilir. Bu bakımdan araştırma bulgularımız sevindiricidir. Leka, Hassard ve Yanagida (2012) çalışma deneyimi biraz daha fazla olan hemşirelerin yeni başlayanlara göre stresle başetmede daha zayıf olduğu, psikiyatri kliniğindeki psikososyal risklere karşı daha dayanıksız olduklarını saptamıştır. Kliniklerde belirli mesleki deneyime sahip olan hemşire sayısının fazla olması bu bakımdan da sevindiricidir. Bulgulara baktığımızda tüm kliniklerde sorumlu hemşire olduğu görülmektedir (Tablo 1). Hemşirelerin klinikteki aktivitelerin etkin gerçekleştirilmesi ve tedavi edici ortamı şekillendirmeleri için öncelikle yeterince mesleki deneyim sahibi, kendilerini yönlendirebilme yeteneğine sahip yönetici hemşireye gereksinim vardır (Gerolamo 2009). Bu konudaki gereksinim ilk olarak Florence Nightingale tarafından tanımlanmıştır. Çevrenin yönetiminin hasta bireylerin tedavi sürecine olumlu katkıları diğer bilim dallarında olduğu gibi psikiyatride de önemlidir. Psikiyatri ünitelerinde çevre yönetimini sağlayabilecek, kaynakları etkin ve olumlu şekilde kullanabilecek hemşire ekibi için öncelikle yönetici hemşireye ihtiyaç vardır. Bu bakımdan ülkemizdeki kliniklerin tamamının bu şartı sağlaması olumlu bir sonuçtur. Ekip üyelerinin diğerleri de tedavi edici ortam yönünden önemlidir. Psikiyatri kliniklerinde tedavi sürecini belirleyen ve bu süreci yönlendiren kişiler olarak hekimler çok büyük öneme sahiptir. Ülkemizde psikiyatri kliniklerindeki hekim sayısı yeterli görülmekle beraber, sayının dağılımı homojen değildir. Kliniklerin büyük çoğunluğunda 1-10 arası hekim bulunmaktadır (Tablo 1). Hekim olmayan psikiyatri kliniği bulunmamaktadır. Ancak araştırmanın sınırlılıklarında da belirtildiği gibi, ülkemizde bazı psikiyatri kliniklerinde yalnızca bir hekim varken, bir süre sonra tayin ve görevden ayrılma gibi sebeplerle giden bu hekimler sonrası kliniklere hasta yatışı durmaktadır ve klinikler kapatılmaktadır. Bu bakımdan kliniklerdeki hekim sayılarının dağılımı daha uygun planlanabilir. Kliniklerde öğretim üyesi sayısına bakıldığında, büyük bir çoğunluğunda yoktur (Tablo 1). Öğretim üyeleri ülkemizde ağırlıklı olarak eğitim ve araştırma niteliği olan hastanelerde kadro almaktadır. Örneklem için ulaştığımız hastaneler arasında eğitim araştırma hastaneleri yanında bu niteliği olmayan kamu hastanelerinde yer aldığı için bu sonuç son derece doğaldır. Çalışmamızda öğretim üyesi hekim sayısı ile benzer oranlarda asistan hekim sayısı da azdır. Bu da aynı nedene bağlıdır. Ülkemizde asistan veya resmi adıyla araştırma görevlisi, belli bir bilim dalında uzmanlaşmak üzere eğitim alırken verilen kadrolardır. Bu bakımdan 27 bulgular, araştırmada yer alan psikiyatri kliniklerinin üçte bir gibi oranında araştırma görevlisi hekimlerin hizmet verdiğini göstermektedir (Tablo 1). Psikiyatri kliniklerindeki ekiplerde önemli bir elemanda psikologlardır. Psikologlar bireysel terapi ve grup terapilerinde etkin görevlere sahiptir. Gerek klinik gerekse polikliniklerde tanı ve tedavi süreçlerinde görev alırlar. Ancak çalışma sonuçlarımızda bazı kliniklerde (%7.2) psikolog olmadığı saptandı (Tablo 1). Bu olmaması gereken bir durumdur. Yataklı tedavi ünitelerinde mutlaka psikolog çalışması gereklidir. 4.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri Tedavi edici olarak düzenlenmiş ortamda, mahremiyetin sağlanabileceği yeterli sayıda hasta odası, boş alanlar, bireysel ve grup terapileri, toplumsallaşma, eğlenmek ve uğraşı terapilerine olanak sağlayacak alanların olması önemlidir (Çam ve Dülgerler). Çalışmamızda psikiyatri kliniklerinin oda özellikleri değerlendirilmiştir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin bir kısmında (% 37.4) görüşme odası olmayanlar saptandı (Tablo 2). Bu son derece olumsuz bir durumdur. Çağdaş psikiyatride tedavi anlayışının temelinde ilaç tedavilerinin yanısıra bireysel ve grup terapileride yer almaktadır. Dolayısıyla kliniklerde görüşme odasının olmaması büyük bir eksikliktir. Tüm kliniklerde bu imkanın sağlanması gereklidir. Görüşme odaları farklı kliniklerde farklı sayılar göstermektedir. Kliniklerde uğraşı terapilerini gerçekleştirmek üzere uğraşı odaları veya salonları olması tedavi edici ortam açısından son derece önemlidir. Bu terapiler hasta bireyin sorunlarıyla baş etmek için yeni beceriler öğrenmesini ve benlik saygılarının artmasını sağlayarak tedaviye katkı sağlar (Mc Crae 2014). Ayrıca hastanın iletişim kanallarını açık tutarak yaşadığı semptomları kontrol altına alma fırsatı verir (Fortune and Fitzgerald 2009). Ülkemizdeki kliniklerde hastaların uğraşı terapileri kapsamında bazı etkinlikler gerçekleştirdiği bilinmektedir. Araştırma bulgularımızda bunu destekler niteliktedir (Tablo 2). Bu etkinliklerin birebir sorumlusu hemşirelerdir. Hemşirelerin bu etkinlikleri gerçekleştirmek için yeterli ve etkin alana ihtiyacı vardır. Ülkemizdeki kliniklerin yarıya yakınında (% 44.1) uğraşı odası yoktur (Tablo 2). Bu durum tedavinin etkinliğini azaltabilen karamsar bir tablodur. Bazı kliniklerde servisin içinde bir yerken(% 47.2), bazılarında da ayrı bir uğraşı odası vardır . Ancak bu özelliği sağlayan klinik sayısı (%7.7) son derece azdır (Tablo 2). Günümüzde dünyanın birçok yerinde 28 psikiyatri kliniklerinde tedavi yaklaşımında psikososyal müdahaleler ilaç tedavileri ile eşit öneme sahiptir. Hatta bazen hastalığın tedavisinde daha çok önem verilerek kullanılırlar (Al Mualla 2011; Mc Crae 2014; Van Staden 2012). Hasta odalarının tek kişilik veya iki kişilik odalar olması uygundur. Odaların hasta bireyin güvenliğini, rahatlığını ve mahremiyetini sağlaması gereklidir. Çok kalabalık odalarda kişilerin bireysel alanları ihlal edilebilir (Salzmann-Krikson et al 2008). Psikiyatri kliniklerinin hasta odalarına baktığımızda; ağırlıklı olarak (% 62.5) 2 hastaya 1 oda düştüğü geri kalanında daha çok 3 hastaya 1 oda düştüğü saptandı (Tablo 2). Bu sonuç her bir hastaya mahremiyeti, güvenliği ve rahatı için yeterli alan olduğunu göstermektedir. Ancak bir standartta yoktur. Öztürk (2012) ülkemizdeki ruh sağlığı hastanelerinden birisinde şiddetle ilgili eğitim etkinliği belirlediği bir çalışmasında, psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam açısından odalardaki hasta sayısının azaltılması gerektiğini vurgulamıştır. Hallett, Huber ve Dickens (2014), psikiyatri kliniklerinde şiddeti önlemek, güvenli ortamı sağlamak için ekip üyelerinin savunma ve iletişim teknikleri üzerine sağlık eğitimi almalarının gerekli olduğunu belirtmiştir. Kliniklerin yarısında yemekhane olmadığı (% 51.3) ve hastaların yemeklerini odalarında yediği belirlendi (Tablo 2). Tedavi edici ortam yönüyle baktığımızda; insanların günlük yaşamında uyuduğu yerde yemeğini yememesi, bunun için ayrı bir yer sağlanması gereklidir. Psikiyatri ünitelerinin bir kısmında klinik içinde ayrı bir salonda bu imkanın sağlandığı; ayrı bir yemekhane olan klinik sayısın ise son derece az (% 12.3) olduğu belirlendi. Bu yemekhanelerin bir kısmının (% 24.6) oturma salonu şeklinde oluşturulduğu, mobilyalara yer verildiği saptandı (Tablo 2). Kliniklerde bireylerin dinlenebileceği, birbirleriyle iletişime geçebilecekleri özelliklere sahip alanların olması tedavi sürecine olumlu katkı sağlayacaktır. Tedavi edici ortamın temel özellikleri arasında rahatlık ve güvenlik son derece önemlidir. Kişinin yemek yiyebileceği, diğer hastalarla rahat iletişime geçebileceği, kendisini ifade edebilme fırsatı bulabileceği, konforlu mobilyalarla döşenmiş ayrı bir yemekhane olması çağdaş psikiyatride tedavinin vazgeçilmez parçasıdır (Mahoney et al 2009). Servis ortamı, hastanın otonomi kazanmasını ve duygularını özgürce ifade etmesini sağlamaya ve tedavi motivasyonunu arttırmaya uygun olarak düzenlenmelidir (Savaşan 2010). Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinde EKT odaları büyük oranda (% 74.4) yoktur (Tablo 2). EKT birçok psikiyatrik rahatsızlığın tedavisinde ülkemizde ve dünyada etkin olarak kabul edilen bir tedavi yöntemidir. Ancak bu tedavi yönteminde kabul edilen 29 yaklaşım ameliyathane şartlarında yapılmasıdır (Balıkçı ve ark 2013). Araştırma bulgularına göre küçük bir oranda klinik (% 9.2) EKT uygulamalarının kliniklerinde yapılmadığını ve ameliyathane şartlarının tercih edildiğini belirlendi. Yine az sayıda klinikte (% 16,4) EKT uygulamalarının yapıldığı odalar yer almaktadır (Tablo 2) . Kliniklerde hasta bireyin zaman zaman kendisine ve başkalarına zarar verme riski olabilir. Böyle durumlarda bireylerin klinik içerisinde yalnız kalabilecekleri bir odada bir süre için izole edilmeleri sağlanmalıdır. Bu süreçte de bireye belirli profesyonel yaklaşımlar çerçevesinde açıklamalar yapılmalıdır. Sağlık profesyoneli bireyin yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamasına destek olmalıdır. Kısacası sağlık hizmetinin devamlılığı sağlanmalıdır. Kliniklerin büyük çoğunluğunda böyle bir oda yoktur (Tablo 2). Bu fiziksel altyapının sağlanmaması tedavi edici ortam yönünden büyük eksikliktir. Kliniklerde tedavilerin hazırlandığı, ilaçların çift kilit sistemi ile koruma altına alındığı bir odanın olması gerekmektedir. Kliniklerin yarıdan çoğu bu şartı sağlamaktadır (Tablo 2). Ancak üçte bir oranında klinikte hemşire odaları aynı zamanda tedavi odası olarak kullanılmaktadır. Hemşire odalarının hastaların etkileşime geçmesi için uygun ortamlar olması, başka amaçlarla kullanılmaması gerekir (Thomas, Shattell and Martin 2002). Psikiyatri kliniklerinde terapötik ortam ve bireyin sağlığı açısından sigara içilmemesi uygun olur. Ancak terapötik ortamla ilgili çalışmalar sigara bağımlılığı olan hastaların bu ihtiyacını karşılamak gerekir. Hemşireler bu konuda sigara içmeyen hastaları pasif içici konumuna sokmadan çözüm üretmelidir (Thomas, Shattell and Martin 2002). Sigara kullanan bireylerin sigara içmek için uygun bir ortamın olması önemlidir. uygun ortam olmazsa ve birey gereksinim hissettiğinde sigara içemezse yaşadığı sürece stres yüklenebilir. Bireye sağlanan uygun ortamda klinikteki sigara içmeyen diğer hastaların etkilenmemesi ve rahatsız olmaması gerekir. Bu bakımdan kliniklerde sigara içmek için dinlenme odaları olması gerekir. Sigara odaları ülkemizdeki psikiyatri kliniklerin yarısından fazlasından vardır. Ancak yarıya yakınında da böyle bir oda yoktur (Tablo 2). Oda olmayan kliniklerde sigara içen hastaların bahçeye gitmeleri veya sigara içmemesi beklenmektedir. Kış şartlarında bireyin bahçede sigara içmesi rahatsız edici bir durumdur. Psikiyatri kliniklerinin kendilerine ait bir bahçesinin olması gerekir. Bu şekilde hastaların sabah sporlarını rahat yapabilecekleri bir saha olur. Kliniğe özel bir bahçenin olması hasta bireylerin ziyaretçileri geldiğinde mahremiyetlerinin sağlanması ve rahat 30 iletişim kurabilmeleri açısından da önemlidir. Ayrıca bahçede farklı uğraşı terapileri rahatça uygulanabilir (Söderback, Söderström, Schälander, 2004; Whitehouse et al 2001). Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerine baktığımızda çok az bir kısmında kendisine ait bahçe olduğu, büyük çoğunluğunun hastanenin kendisine ait bahçelerinin olduğu saptandı (Tablo 2). Psikiyatri hastaları ve aileleri toplum tarafından damgalanmak, dışlanmak gibi kaygılar taşıyabilmektedir. Bahçede gerçekleştirilecek aktiviteler hastanenin genel bahçesinde planlanırsa birey damgalanma kaygısıyla aktiviteye katılımda isteksizlik gösterebilir. 4.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumları ve Duvar Renkleri Psikiyatri klinikleri güvenlik ihtiyaçlarını sağlamak adına hastanelerde yüksek katlarda bulunmamalıdır. Zemin katlarda ve hastanelerin ana girişinden farklı bir yerden girişi olmalıdır. Aslında hastane içerisinde ayrı bir binada, kendine ait bahçesi ve etkinlik sahası olabilecek bir yapıda olması en kabul edilebilir şeklidir. Kliniğin ayrı bir binada olması psikiyatri kliniğinde yatan bireylerin mahremiyetine saygı ve diğer insanlar tarafından damgalanmalarını önlemeyi sağlayabilir. Bu bakımdan çalışmamız sonucunda psikiyatri kliniklerinin beşte birinin zemin katta olması veya çok daha az bir kısmının ayrı binada olması istendik bir sonuç değildir (Tablo 3). Kliniklerin 1 ve 12 kat arasında değişen konumlarda yerleştiği ve bunun tedavi edici ortam niteliklerine uygun olmadığı söylenebilir. İngiltere’de çoğu psikiyatri biriminin kırsal alanda yer aldığı, ruhsal bozukluğu olan bireyin tedavisinde insanlar tarafından damgalanmaması ve bireyin rahat hareket edebilmesi için bunun gerekli olduğu belirtilmiştir (McKinstry, Handley and Hall 2010). Psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinin insanın duygudurumunu doğrudan etkileyecek renkler olmaması gerekmektedir. Burada kastedilen duvar renginin olumlu veya olumsuz uyarıcı etkisi olmaması gerektiğidir. Bu bakımdan beyaz ve krem renkleri en çok tercih edilen renkler olmalıdır. Özellikle beyaz sağlık alanında temizliği simgelediği için, şeffaflık ve açıklık algısı oluşturduğu için duvar rengi tasarımlarında öncelikli düşünülebilir (Özdemir 2005). Araştırmada yer alan psikiyatri kliniklerinin yarıya yakınının krem rengi duvara sahip olması sevindiricidir. Bazı kliniklerde sayı az olmakla beraber uyarıcı renklerin tercih edildiği saptandı (Tablo 4). 31 4.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri Terapötik ortamda ilaçların çift kilit sistemi ile koruma altında olması ve sorumluluğun hemşireye ait olması gerekir. Hastaların ilaçlara, doğrudan ve kolay şekilde ulaşılması tedavi edici ortam açısından kesinlikle uygun değildir (Çam ve Dülgerler 2014). Mevcut çalışmada da ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin yarıdan fazlasının çift kilit sistemini sağlamaları memnuniyet vericidir. Ancak bazı kliniklerde tek kilit sistemi devam ettiği saptandı (Tablo 5) . Yani sadece ilaçların yer aldığı dolabın bulunduğu tedavi odasının kilitlendiği kliniklerde örneklemin yarıya yakını olarak bulunmuştur. 4.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri Psikiyatri kliniklerinin tedavi anlayışında kliniklerde yapılan spor, sanat ve benzeri uğraşı aktiviteleri ile bireysel, grup terapileri ve toplantıları önemli yer tutmaktadır. Kliniklerin tamamına yakınında aktiviteler yapılmaktadır (Tablo 6). Bu bakımdan ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinde etkinlikler yapılması son derece sevindiricidir. Bu etkinliklerin içeriğine baktığımızda klinikler arasında farklılıklar vardır. Grup toplantıları günaydın veya işe yöneltme toplantıları olarak adlandırılır. Günaydın toplantılarının temel amacı hastaların kendini ifade edebilmesi, sosyal etkileşimlerinin artması, soru sorabilme, aktif dinleme, benzer yaşantıların paylaşılmasıdır. İşe yöneltme toplantılarının temel amacı da, hastaların günlük yaşamın sorumluluklarını sürdürülebilmeleri, izolasyonlarının azaltılması, organizasyon becerilerinin arttırılması, başarma duygusunun vereceği güveni hissetmeleri ve toplumsal yaşama katılabilmeleri şeklinde özetlenebilir (Kamışlı ve Daştan 2008). Kliniklerin yarıya yakın bir oranında bu toplantılar yapılmamaktadır. Beşte bir gibi bir oranda klinikte ise haftada bir kez yapılmaktadır. Yine kliniklerin beşte biri gibi bir oranı hergün günaydın toplantıları yaptıklarını belirtildi (Tablo 7). Klinik aktivitelerinde hemşirelerin çeşitli sorumlulukları vardır. Hemşireler uğraşı aktivitelerinde; uğraşı terapisti veya konuyla ilgili öğretmen vb yoksa kendileri de hastaların kendisini ifade edebilmesine olanak sağlayan çeşitli aktiviteleri gerçekleştirir (Stanton and Schwartz 1954). Kliniklerin yarıya yakınında takı ve el işi yapmak gibi uğraşı terapileri ve ilaç tedavilerini gerçekleştirmek hemşirelerin görevidir. Hemşirelerin sadece ilaç tedavisi ile ilgilendiği klinik sayısı yok denecek kadar azdır. Kliniklerinin yarıdan çoğunda, hemşireler hastalarla tabu ve benzeri kelime oyunları oynamak, resim yapmak gibi 32 aktiviteleri gerçekleştirmektedir (Tablo 8). Ülkemizde ve Avrupa’nın birçok kliniğinde uğraşı terapisti bulunmadığı zaman onların görevini hemşireler yerine getirmektedir (Fortune and Fitzgerald 2009; Sabancıoğulları ve ark 2011; Spohn 1950). Bunun nedenlerinden biri hemşirelerin görev tanımları, rol ve sorumluluklarına ilişkin yasal düzenlemelerin yeterince açık olmaması olabilir. Stewart ve arkadaşlarının (2015) psikiyatri ünitesinde çalışan hemşirelerle ilgili hastaların algılarını incelendikleri çalışmada; uğraşı terapistlerinin olmaması nedeniyle hemşirelerin bu işi üstlendikleri ve hemşirelerin son derece yoğun çalıştıklarını saptamışlardır. Avrupa’da ve ülkemizde benzer durumlar görülebilmektedir. Sharac ve ark (2010) 13 civarı gelişmiş ülkelerin psikiyatri kliniklerindeki hemşireleri inceledikleri gözden geçirme çalışmalarında; hemşirelerin ortalama % 48 gibi bir oranda hasta ile en fazla zaman geçiren sağlık profesyoneli olduğunu ve genellikle hastaların bakım aktivitelerine ve uğraşı terapilerine zaman ayırdıklarını saptamışlardır. Psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin ruhsal problemleri olan bireyin amacı bireyin benlik algısını geliştirmek, stresle baş etmesini güçlendirmek, ilişkilerinin olumlu şekilde düzenlenmesine yardım etmek, hastalık ve acı çekme yaşantısını azaltarak bu deneyimlerinden anlam bulmasına katkı vermektir (Sabancıoğulları ve ark 2011). Bunu sağlamak için ilaç tedavileri yanısıra uğraşı terapileri veya diğer psikiyatri tedavi yaklaşımlarında etkin görev alması gerekmektedir. Değişik çalışmalar hemşirelerin görev tanımlarının ilaç tedavisi ile sınırlı kalmaması gerektiği risk yönetimi, bireyin iletişime desteklenmesi, kendine ve çevresine zarar verme riskinin önlenmesi ve benzeri uygulamaları içerdiğini ifade etmiştir (Fraufelder et al 2013; Silverstein 2006). Ünsal ve ark (2014) bir psikiyatri kliniğindeki hemşirelerin sorumluluklarına ilişkin görüşlerini incelediği çalışmada; hemşirelerin ilaç tedavisini uygulama gibi bağımlı rollerinin yanında, atölye/uğraşı terapileri, günaydın toplantısı, psikoterapiler ve sosyal aktivite toplantılarını gerçekleştirme gibi rollerini tanımlamışlardır. Kliniklerin yarıya yakınında uğraşı terapilerinin yapılmadığı belirlenmiştir. Kliniklerde uğraşı terapisi olarak ağırlıklı olarak resim, boncuk, el işi aktiviteleri yapılırken az bir klinikte müzik dinletisi ve çok az bir klinikte de tavla, satranç, okey ve benzeri aktiviteler gerçekleştirilmektedir (Tablo 7). Planlı olarak bütün aktivite seçenekleri ise örneklem grubunun neredeyse beşte biri kadardır. Bazı kliniklerde uğraşı terapilerinde hastalar tarafından oluşturulan değişik eserlerin tanıtımı ve satışı için kermesler düzenlenmektedir (Tablo 7) . Ülkemizde bunu sağlayan klinik çok az sayıdadır. Kermesler hasta bireyin kendisini ifade etmesi için 33 olanak sağlayan çok etkili ve güzel bir sahadır. Bu organizasyonların tüm kliniklerde yaygınlaşması çok faydalı olacaktır. Avrupa’da birçok psikiyatri kliniğinde uğraşı terapileri, sanat terapileri gibi psikososyal uygulamalar ilaç tedavileri ile birlikte yürütülmektedir (Sharac et al 2010). Psikiyatri kliniklerinde genel düzeni sağlamak için özellikle hasta odalarında güvenlik önlemlerini sağlayabilmek için günde bir kez servis sorumlu hemşiresi ve hastalar birlikte hasta odalarını dolaşmaktadır. Bu uygulamada temel amaç; sigara, yanıcı, kesici ve delici aletlerin klinikte bulunmamasıdır. Bazı psikiyatrik rahatsızlıklarda birey umutsuzluk, güçsüzlük ve karamsar duygudurumuna sahip olursa kendisine zarar verme riski doğar. Bazı durumlarda da bireyin başkasına zarar verme riski vardır. Bu nedenle psikiyatri ünitesinde yatan bireyin güvenlik risklerinin en aza indirilmesi tedavi edici ortam açısından son derece önemlidir (Brunt and Rask 2005). Araştırmamızda, psikiyatri kliniklerinin çok büyük çoğunluğunda (% 86.7) klinik sorumlu hemşiresi tarafından günde 1 kez servis genel düzenini sağlamaya yönelik kontroller yapılmaktadır (Tablo 7). Servis genel düzeni kliniklerde farklı kurallar çerçevesinde sağlanmaktadır. Hastanelerin büyük çoğunluğunda hasta odalarında delici ve kesici alet bulundurmak yasakken, çok az bir kısmında serbesttir. Serbest olan kliniklerde ise meyve bıçağı ve cam bardak veya her ikisine izin verildiği belirlendi (Tablo 9). Tedavi edici ortamda fiziksel güvenliği sağlayacak özellikler arasında cam materyaller olmaması (bardak, vazo, tuzluk vb) ve kesici aletlerin (bıçak, çakı vb) ortamdan uzaklaştırılması belirtilmiştir (Çam ve Dülgerler 2014). Kliniklerde güvenlik ihtiyacının sağlanması için hastanın yanında kibrit ve çakmak gibi yanıcı materyaller olmaması gerekir. Kiniklerin büyük çoğunluğunda hastaların yanında bu materyallerin olmasına izin verildiği görülmektedir. Çok az bir klinikte buna izin verilmediği belirtildi. İzin veren klinikler; hemşirelerin denetiminde ve gözetiminde riski en aza indirebildiklerini, kendine veya çevresine zarar verme riski olan bireylerin veya dikkat dağınıklığı olan bireylerin yanında sigara ve çakmak bulundurulmamasına dikkat ettiklerini belirtildi (Tablo 9). Psikiyatri hemşiresi tedavi edici ortamın güvenlik ihtiyacını sağlamakta primer sorumludur. Hemşire gerekli kontrolleri yaparak, bireyin zarar görme riskini en aza indirmelidir. Bu noktada hasta ile uygun iletişim örüntüsünü sağlaması son derece önemlidir (Çam ve Dülgerler 2014; Mahoney et al 2009). Diğer bir güvenlik gereksinimi pencerelerin tedavi edici ortam özelliğine uygun yapılandırılmasıdır. Çalışmamızda psikiyatri kliniklerinin pencerelerinin büyük bir 34 kısmının kırılmaz, kilitlenebilir veya demir parmaklık özelliği taşıdığı bulundu (Tablo 10). Pencerelerin demir parmaklıklı olması veya kilitleme sistemine sahip olması; camların kırılmayan ve dağılmayan özellikte olması, perdelerin takıldığı aparatların ayrılmayan, sağlam yapılar olması, odalarda delici-kesici aletler ve yanıcı maddeler olmaması, paslanmaz çelikten yapılan aynalar olması sağlanmalıdır (Quirk, Lelliott and Seale 2004). Spor aktivitelerine baktığımızda; kliniklerin yarıdan çoğunda spor etkinliği bulunmamaktadır. Geri kalanların büyük çoğunluğu bahçede spor etkinlikleri yaparken, çok az bir klinikte de masa tenisi ve egzersiz gibi kapalı alanda yapılan sporlar tercih edildiği görüldü (Tablo 7). Spor fiziksel ve ruhsal sağlık için son derece önemli bir ekinliktir. Terapötik ortam açısından bir spor öğretmeninin, fizyoterapist veya uğraşı terapistinin hastalarla spor etkinliğini gerçekleştirmesi son derece önemlidir (Man-van Ginkel et al 2010). Psikiyatri kliniklerinde önemli etkinliklerden birisi de tatlı gün etkinliğidir. Etkinlik hangi gün yapılırsa o günün adı verilir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerin çoğunluğunda (% 66.7) bu etkinlik yapılmadığı belirlendi. Kliniklerin üçte birinde ise haftada bir tatlı günler etkinliği yapılmaktadır (Tablo 7). Bu etkinlikte hastalar ve hemşireler ortak karar vererek pasta, kek, börek, kısır, patates salatası, kurabiye ve benzeri yiyecekleri eşit görev dağılımı sağlayarak birlikte yemektedirler. Bu esnada şiir, hikaye ve benzeri okunarak, üzerine konuşularak hastalara etkileşime geçme fırsatı sağlanır. Bu etkinlikler; hasta bireyin kapasitesine uygun sorumluluk alması, günlük yaşamına hazırlanması, etkinlikte tehdit edici olmayan bir ortamda kendini ifade edebilme fırsatı olması, sosyal aktivitelere katılarak yaşadığı hastalığın semptomlarından uzaklaşması şeklinde yararlar sağlar (Çam ve Dülgerler 2014). Çağdaş psikiyatri anlayışına göre ilaç tedavilerinin bireysel veya grup terapileri ile birlikte yürütülmesi son derece önemlidir. Psikoterapi yöntemi psikiyatride tedavinin en vazgeçilmez yöntemlerinden biridir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin büyük çoğunluğunda (% 82.6) bireysel terapiler doktorlar tarafından uygulanmaktadır. Bu tedavi şeklinde hemşirelerin % 1 gibi çok az bir oranda sorumlu olduğu görülmektedir. Çok az bir oranda da psikologlar bu işten sorumludur. Grup terapilerinin oranına bakarsak durum daha karamsardır. Kliniklerin büyük çoğunluğunda grup terapisi tedavi yöntemi olarak kullanılmamaktadır. Geri kalan klinikte de psikolog veya doktorlar terapinin sorumlusu sağlık profesyonelleridir. Ülkemizde hemşirelerin grup 35 terapilerinde sorumluluklarının olmadığı görülmetedir (Tablo 7). Avrupa’daki birçok psikiyatri kliniğinin incelendiği bir çalışmada Sharac ve arkadaşları (2010) psikoterapilerin yaygın bir tedavi yöntemi olduğunu ve genellikle psikologlar veya psikiyatri uzmanları tarafından uygulandıklarını belirtmişlerdir (Rathbone and Campling 2005). Literatürde hemşirelerin psikoterapistlik yapabildiği ve bunun psikiyatri hemşirelerinin rolleri arasında yer aldığını gösteren çalışmalar vardır (Butterworth and Faugier 2013; Stuart 2014; Ünsal ve ark 2014). Psikiyatri kliniklerinde sosyal beceri eğitimlerinin verilmesi, bireyin taburculuk sonrası sürece hazırlığı için önemlidir. Birey sosyal beceri eğitimleri ile günlük yaşam olaylarında karşılaştığı sorunlarla daha rahat başedebilir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin çok az bir kısmında sosyal beceri eğitimleri verilirken, büyük çoğunluğunda söz konusu değildir (Tablo 11). Bu sonuç, çok zor koşullara karşın kişinin bu olumsuz koşulların üstesinden başarıyla gelebilme ve uyum sağlayabilme yeteneği anlamına gelen psikolojik dayanıklılığın sağlanması adına karamsardır (Öz ve Yılmaz 2009). Araştırmamızda sosyal beceri eğitimlerinin içeriğine baktığımızda hastalara daha çok el becerileri kazandırmaya yönelik eğitimler verildiği, bazı kliniklerde de az olmakla beraber problem çözme becerilerini geliştirmek ve girişkenlik üzerine eğitimler verilmektedir. Bireyin başetme ve problem çözme becerilerinin gelişmemesi yaşadığı güçlüklerle başetmede yetersiz kalarak çözüm üretememesine ve yeniden kliniğe yatışına neden olabilir. Literatürde çok uzun zamanlardan beri sosyal beceri eğitimlerinin psikiyatri klinikleri için önemli bir tedavi unsuru olduğunu gösteren çeşitli çalışmalar vardır (Blanchard et al 2015; Gotlib and Meltzer 1987; Hersen et al 1984; Hogarty et al 1984; Mueser et al 1991; Pinkhan et al 2003; Segrin 2000; Vaskinn et al 2015; Wallace and Liberman 1985). Bunlardan bazıları şöyledir; Yıldız ve ark (2004) şizofreni tanısı alan bireylerin sosyal beceri eğitimi almalarının tedavi sürecine ve bireyin taburculuk sonrası yaşamına etkilerini incelemiş, çalışma sonucunda sosyal beceri eğitimlerinin tedavi sürecine, yaşam kalitesine ve bireyin psikolojik dayanıklılığına olumlu katkılarını saptamışlardır. Liberman (2007) benzer bir çalışmasında sosyal beceri eğitiminin psikiyatrik rahatsızlığı olan bireyin olumsuz yaşam olayları karşısında psikolojik dayanıklılığını sağladığını ve bu şekilde bireyin hastaneye tekrar yatış oranının azaldığını belirtmiştir. Psikoeğitim, psikiyatrik hastalığı olan bir kişiyi, tedavi ve rehabilitasyon amacına hizmet etmek için eğitmek veya geliştirmek anlamına gelir (Alataş ve ark 36 2007). Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinde psikososyal tedavi anlayışının çok oturmadığını söyleyebiliriz. Kliniklerinin üçte birinde psikoeğitim etkinlikleri yapılırken, geri kalanında yoktur (Tablo 11). Oysa literatürde psikoeğitimlerin çağdaş psikiyatride anlayışında tedavinin vazgeçilmez parçası olduğunu gösteren çalışmalar çok fazladır. Bir gözden geçirme yazısında kısa psikoeğitimsel müdahalelerin yineleme ve yeniden hastaneye yatış hızları üzerinde uzun-süreli etkileri olabildiği saptanmıştır (Rummel-Kluge and Kissling 2008). Mc Farlane et al (1995), psikoeğitimin şizofreni hastasının tedavisinde etkili olduğunu, hastalık tekrarını azalttığını ifade etmiştir. Rummel-Kluge et al (2006) şizofreni hastalarının psikoeğitim almalarının tedavi sürecini hızlandırdığını, hastalığın tekrarlarının azaldığını saptamıştır. Clarkin et al (1998) bipolar bozuklukların tedavisinde, ilaç tedavisi ile birlikte psikoeğitimlerin uygulanmasının tedavinin etkinliğini artırdığını saptamışlardır. Bipolar bozukluk teşhisi alan bireyler üzerinde yapılan başka bir çalışmada, Scott et al (2009) psikoeğitim müdahalelerinin tedavi sürecine olumlu katkılarını ifade etmişlerdir. Colom et al (2009) bipolar bozuklukların tedavisinde tek başına ilaç tedavisine göre, psikoeğitim müdahaleleri ile ilaç tedavisinin birlikte uygulanmasının tedavide başarı oranının artırdığını ve hastalık seyrinin çok iyi olduğunu belirtmişlerdir. Psikoeğitim müdahalelerinde bulunan kliniklerde psikoeğitimlerin içeriğine baktığımızda daha çok bireylerin hastalığına ilişkin semptomlar ve bunlarla başetme üzerine ve daha az oranda da hasta bireyin kullandığı ilaçlara ilişkin psikoeğitimler verildiği görülmektedir. Bu psikoeğitimleri ağırlıklı olarak doktorlar ve psikologlar gerçekleştirirken hemşirelerin bu müdahalelerde fazla sorumluluk almadıkları belirlendi (Tablo 11). Oysa Avrupa’da ve dünyanın birçok yerinde hemşireler psikoeğitim uygulamalarını bizzat kendileri gerçekleştirmektedir. Holmes et al (1994), psikiyatrik rahatsızlığı olan birey ve ailelerine yönelik psikoeğitim müdahaleleri gerçekleştirerek onların hastalık semptomlarını tanımalarını ve bunları yönetmelerini desteklemeyi hedeflemişlerdir. Çalışma sonunda hemşirelerin psikoeğitim uygulamaları etkin bulunmuştur. Cheng and Chan (2005) şizofreni tanısı alan bireylerin aile üyelerine psikoeğitim uygulayarak hastalık semptomlarını tanımalarını ve yönetmeyi öğrenmelerini amaçlamışlardır. Araştırma sonunda psikoeğitim müdahalelerinin etkili olduğunu bulmuşlardır. Chan et al (2009) yapmış oldukları çalışmada benzer sonuçları saptayarak psikoeğitimin şizofreni tedavisinde etkililiğini ve önemini ifade etmişlerdir. Gerdner et al (2002) psikiyatrik rahatsızlıklarda psikoeğitimsel hemşirelik müdahaleleri 37 yaparak Alzheimer hastalarının yaşam kalitesi ve stresle başetme düzeylerini değerlendirmişlerdir. Müdahalelerin olumlu katkılarını saptamışlardır. Magliano et al (2005) şizofreni hastalarına yönelik psikoeğitim müdahalelerinin etkinliğini değerlendirerek, araştırma sonunda tedavi sürecine doğrudan katkısı olduğunu belirtmişlerdir. Kliniklerde hasta ailelerine sağlık profesyonelleri tarafından danışmanlık verilmesi özellikle hastalığı, hastalık sürecinde karşılaşabilecekleri olası problemleri ve çözümlerini öğrenmeleri, aile için kriz kabul edilebilecek süreci en sağlıklı şekilde atlatabilmeleri açısından önemlidir (Howard et al 2003). Green (1992), psikiyatri kliniklerinde yatan bireylerin ailelerinin tedavi sürecinde yıprandığını, desteğe ihtiyaç duyduklarını, bu yüzden ailelerinin desteklenmesinin önemli olduğunu belirtmiş ve tedavi edici ortam açısından aile oryantasyon programlarının ve danışmanlık sistemlerinin önemini klinik sahada uygulanmakta olan programlar üzerinden vurgulamıştır. Spohn ve Warinner 1951 yılında ABD’de psikiyatri kliniklerinin hasta ve ailelerine danışmanlık vermesinin hastalıkla başetme süreçleri için önemli olduğunu belirtmiştir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin neredeyse tamamına yakını ailelere danışmanlık verdiklerini belirtmişlerdir. Bu sonuç psikiyatride ilaç tedavilerine ilave olarak psikososyal tedavi anlayışının gelişmekte olduğunu göstermektedir. İnsanın biyopsikososyal bir varlık olarak kabul edildiği modern tıp anlayışı, hastaların beklenti ve gereksinimlerini göz önüne alan bir yaklaşımı kaçınılmaz kılmıştır. Hastanın ayrılmaz parçası olarak kabul edilen aile tedavi sürecinin de ayrılmaz bir parçasıdır. Bu bakımdan ailenin klinikteki sağlık profesyonellerinden danışmanlık alması iyileşme sürecine doğrudan etki eden önemli bir müdahaledir. Leahey and Harper-Jacques (1996), hemşirelerin hasta ve ailesine vermiş olduğu danışmanlığın hastalığın tedavi sürecini ve semptomlarını yönetmekte onları daha güçlü yaptığını belirtmiştir. Literatürde benzer sonuçlar veren çalışmalar yer almaktadır (Goodyear et al 2015; Mokgothu et al 2015; Sabancıoğulları ve Tel 2015; Souto et al 2015). Eğitim vermek hemşirelerin önemli rollerinden birisidir (Erdemir 1998). Araştırmamızda klinikte hastalara yönelik sağlık eğitimleri verilme durumu da incelenmiştir. Psikiyatri kliniklerinin büyük çoğunluğunda eğitim etkinliklerinin olduğu ve bunları hemşirelerin gerçekleştirdiği; çok az bir kısmında ise yapılmadığı belirlendi (Tablo 11). Verilen sağlık eğitimlerinin içeriğine baktığımızda; beslenme ve hijyen, beslenme ve sigara bırakma, hijyen, ilaç kullanımı, beslenme ve ilkyardım konularını 38 görüldü. Bu konular kliniklerde yatışı olan bireyler ve ailelerine verilebilecek önemli sağlık konularının başındadır. Psikiyatride kullanılan ilaçlar ve bunların yan etkilerinden korunabilmek için bilinçli beslenmek önemlidir. Bireyin gerekli sağlık eğitimlerini alması tedavi sürecinin etkinliği için şarttır. Literatürde sağlık eğitimlerine ilişkin çeşitli çalışmalar vardır. Öztürk (2012)’ün bir ruh sağlığı hastanesinde savunma ve agresyona müdahale tekniklerinin eğitiminin etkinliğini belirlediği çalışmada; hemşirelerin bu konuda eğitilmesinin bireysel savunma açısından son derece önemli olduğunu vurgulamıştır. 4.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler Psikiyatri kliniklerinde güvenlik ihtiyacının sağlanması terapötik ortamın gereklerinden birisidir. Bazı kliniklerde hasta ziyareti yapılmazken, kliniklerin tamamına yakınında ziyaretlere izin verilmektedir (Tablo 12). Kliniklere hasta ziyareti için gelen bireylerin üst aramalarının yapılması ve bireyin zarar görebileceği herhangi bir objenin içeriye sokulmasının engellenmesi gerekir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin yaklaşık yarısında güvenlik görevlisi tarafından elle arama yapılmaktadır (Tablo 12). Çok az bir klinikte ise dedektör ile arama yapılmaktadır. Bu konuda dünyada kabul edilen arama şekli; üst arama dedektörü veya klinik girişinde sabit bir X ray cihazı olmasıdır. Bu aramalarda şüpheli bir uyarı söz konusu olursa güvenliğin araması söz konusu olmalıdır. Jones et al 2010 İngiltere’deki psikiyatri kliniklerini tedavi edici ortam açısından inceledikleri çalışmada, kliniklerde tehdit, saldırma, ırkçılık ve kabadayılık gibi davranış örüntüleriyle seyreden hastaların ve sağlık profesyonellerinin güvenliğini sarsıcı durumlar saptamışlardır. Bunları önlemek için güvenlik önlemlerinin arttırılmasının önemini vurgulamışlardır. Hallett, Huber ve Dickens (2014), birçok psikiyatri kliniğini inceledikleri çalışmalarında şiddeti önlemek için kliniklerinin güvenlik önlemlerinin sağlanmasını, kliniğe giriş çıkışın kontrolünün önemini belirtmişlerdir. Tedavi edici ortamda bireyin kliniğe uyumu için kliniğin hemşire tarafından tanıtılması ve klinik kurallarının belirtildiği bir form olması ve de bu formun klinikte her hastanın görebileceği şekilde asılması gereklidir. Çalışmamızda kliniklerinin tamamına yakınında klinik kurallarının olduğu bir doküman vardır. Bu dökümanların büyük çoğunluğu koridorlarda çok az bir kısmı hasta odalarında asılıdır (Tablo 12). Toplu yaşanılan yerlerde sosyal yapıyı koruyabilmek için yazılı kurallar olması 39 gerekliliktir. Bu terapötik ortamın şartlarındandır (Çam ve Dülgerler 2014). Bu açıdan baktığımızda araştırma sonucumuz memnuniyet vericidir. Bazı durumlarda kuralların asılı olması yeterli olmaz ve bireye kliniğe adaptasyonları için sözlü açıklama yaparak kurallara ilişkin bilgi vermek gerekebilir. Çalışmamızda hemşirelerin klinik kurallarını hastalara sözel olarak anlatma oranları çok yüksektir. Neredeyse tüm kliniklerde hemşireler hastalara kliniğe yatışları sırasında klinik kurallarını sözel olarak açıklamaktadır (Tablo 12). Bilgi vermek hemşirelerin hasta ile kurdukları terapötik iletişimin önemli tekniklerinden birisidir (Özcan 2006). Bilgi vererek, hasta bireyin kurallara uymasının sağlanması ve sosyal yapının gereklerinin sürdürülmesine ve klinik içerisinde sağlıklı etkileşim kurulmasına katkı sağlar. Psikiyatri kliniğinde sağlıklı etkileşim ise tedavi edici ortamın gereği olan bireyin kendini ifade etmesi, olumlu benlik algısı geliştirmesi için fırsat sağlar (Jansson, Johansson and Eklund 2013). Kliniklerin beşte birinde basamak sitemi kullanılırken büyük çoğunluğunda yoktur (Tablo 12). Kliniklerde belirli alanlarda iyileşme gösteren, hastalığın seyri olumlu yönde seyreden hastaların tedavisinde izlenen bazı protokoller olabilir (Oflaz 2006). Buna basamak sistemi denir. Örneğin kendisi ve başkasına yönelik şiddet riski azalan bireylerin belirli gözlem süreci sonrası kapalıdan açık kliniğe alınması veya kendi özbakımını karşılamaya başlayabilen bireyin sosyal etkinliklerde görev alabilmesinin sağlanması basamak sistemine örnek olabilir. Psikiyatrik rahatsızlığı olan birey bazı durumlarda kendisine veya başkasına zarar verme riski taşıyabilir. Böyle bir durumda olası zararı önlemek için birey rahatlayıncaya kadar özel bir odaya alınması sağlanır. Avrupa’da “seclusion” yani tecrit için akut psikiyatrik bakım üniteleri bulunmaktadır. Bu bölümlere kendisi veya çevresine zarar verme riski artan hastalar bir süre için yatırılmaktadır (O’Brien and Cole 2004). Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin üçte birinde tespit/tecrit odası vardır (Tablo 12). Bu odalara alınma sürecine ilişkin belli protokollerin oluşturulup buna uyulması gereklidir. Bu şekilde işlemler daha sağlıklı gerçekleştirilir. Araştırma sonucuna baktığımızda, psikiyatri kliniklerinin büyük çoğunluğunda tespit/tecrit formu kullandığı görüldü. Üçte bir gibi bir oranda klinikte ise tecrit odasına alınan veya tespit edilen hastaya ilişkin kayıt hemşire gözlem formuna yapılmaktadır. Az bir kısmında da kayıt yapılmamaktadır (Tablo 12). Modern tıp anlayışında kayıt yapılmayan hiçbir işlemin geçerliliği olmamaktadır. Dolayısıyla kliniklerinin tamamının yapılan işlemlere özel kayıt gerçekleştirmeleri kanıta dayalı uygulamaları sağlık sistemimizde yerleştirmek 40 adına gerekli ve önemlidir. Avustralya’da akut psikiyatrik müdahale birimleri genellikle 8-10 yataklı küçük ünitelerdir. Buraya yatırılan hastaların tedavisi, yatırılış nedeni, iyileşme sürecine ilişkin genel bilgilerin mutlaka kaydedildiği kayıt formları vardır. Bireyin tecrit altında kaldığı süre içerisinde de açıklama yapma, bilgi verme gibi tedavi edici iletişim teknikleri hasta hemşire etkileşimi açısından son derece önemlidir (O’Brien and Cole 2004). Psikiyatri kliniklerinde bireyin kendisi ve çevresine yönelik zarar verme riski olduğunda, bu durumu geçinceye kadar tespit edilebileceği veya tecrit odasına alınabileceğini, bu sürecin yasal ve etik prosedürlere göre yapılması gerekir. Ayrıca bireyin bu sürecinde sadece psikolojik değil fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak ve yapılan girişimlerin hemşire tarafından mutlaka kaydedilmesi önemlidir (Biggin Moylan 2009). Ülkemizde de psikiyatri kliniklerinde tecrit sistemi üzerine çalışılması ve sistematik bir yapılanmaya gidilmelidir. Klinik kuralları içerisinde refakatçi bulunup bulunmaması değerlendirildiğinde, psikiyatri kliniklerinin yarıdan çoğunda refakatçi bulundurulduğu, yine 3 te bir gibi bir oranında doktor uygun gördüğü takdirde buna izin verildiği ve çok az bir oranda klinikte de refakatçi bulunmasına izin verilmediği saptandı (Tablo 12). Çetinkaya Duman ve ark (2015) psikiyatri kliniklerinde refakatçi bulunmasına yönelik hasta yakınları ve hemşirelerin görüşlerini inceledikleri bir çalışmalarında, bazı özel durumlarda refakatçi bulunması gerektiği, ancak onların sağlık profesyonelleri tarafından iyi bir danışmanlık almalarının önemli ve gerekli olduğunu belirtmişlerdir. Araştırmamızda hasta ve ailelerine psikiyatri kliniklerinin tamamına yakınında danışmanlık hizmeti verildiği sonucu göz önüne alınırsa; hastaların yanında refakatçi kabul edilmesinin sakıncaları olmayacağı söylenebilir. 4.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri Kliniklerde hizmet içi eğitimler uygulanması verilen sağlık hizmetinin kalitesine olumlu katkı sağlar. Araştırmamızda hizmetiçi eğitimlere yönelik inceleme yapıldı. Psikiyatri kliniklerinin yarısında personele yönelik hizmet içi eğitimler verildiği ve bunların son 1 yıl içerisinde gerçekleştirildiği belirlendi. Hizmet içi eğitimlerin içeriğinde ise; şizofreni ve psikoz, krize müdahale, depresyon, öfke kontrolü ve nevrotik hastalıklar yer almaktadır (Tablo 14). Bu konular kliniklerde hemşirelerin özellikle bilgi sahibi olması gereken, sık karşılaştıkları hastalık grupları ve özel durumlardır. Dolayısıyla hizmet içi eğitim konuları sağlık profesyonellerine yararlı olabilecek 41 niteliktedir. Yine kliniklerin tamamında eğitim programlarının sistematik olarak gerçekleştirilmesi umut edilen bir tablodur. Kliniklerden birinde hemşireleri ruh ve sinir hastalıkları hastanesine eğitime göndermek ve bir diğerinde psikiyatri hastalarında hemşirelik tanıları saptamaya yönelik hizmetiçi eğitimler planlandığını görmek sıradışıdır (Tablo 14). Hemşirelik uygulamaları ülkemizde yıllardır tanı sistemleri üzerinde yapılmaya çalışılmaktadır. Ancak eğitim sahasından kliniğe aktarımında yetersizlik sözkonusudur. Bunun nedeni mesleğe ilişkin yasaların yetersiz ve net olmaması olabilir. Hemşirelik yasalarının revize edilmesi, görev tanımlarının klinik saha ile en kısa sürede uyumlandırılması gerekmektedir (Kuğuoğlu ve ar 2009). Hizmetiçi eğitim özelliklerine daha detaylı baktığımızda, kliniklerin yarısında iletişim üzerine eğitimler verildiği yarısında ise verilmediği bulundu. İletişime ilişkin eğitim konuları ise ağırlıklı olarak sağlık profesyonelleri arasında iletişim ve daha az oranda da hasta ile iletişim olarak saptandı (Tablo 14). Psikiyatri hemşireleri klinikte hasta ile veya ekip içinde olası çatışmaları çözmek için terapötik iletişim tekniklerini bilmeli ve etkin iletişim becerisine sahip olmalıdır (Antonio 2004; Mc Andrew et al 2013). Hemşireler, tüm hemşirelik fonksiyonlarında hemen her an hastayla etkileşim halindedir. Sağlanan bu kişilerarası iletişim süreci hemşirenin tedavi aracı olarak kullanabileceği önemli bir alandır (Çam ve Dülgerler 2014). Hemşire tedavi edici ortamda, tedavi edici iletişim tekniklerinin kullanarak psikiyatrik rahatsızlığı olan bireyin iyileşme sürecine önemli katkı sağlayabilir. Catty, Winfield and Clement (2007) psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin kuramcılara dayanan terapötik teknikleri kullanarak hastalık seyrini olumlu etkileyebileceğini belirtmiştir. Hasta ile terapötik etkileşimi sağlayabilen hemşire, hastanın kriz anlarında, öfke patlamalarında, kendine ve başkalarına zarar verme riski olduğunda bireye uygun yaklaşımda bulunarak durumu kontrol altına alabilir. Bunun için etkili iletişim becerisine sahip olması gereklidir (Barker 2001; Barker and Rolfe 2000; Krauss 2000). 4.8. Araştırmanın Sınırlılıkları Bu araştırma bazı sınırlılıklara sahiptir. Bu çalışmada 75 hastane örnekleme alınamadı. Araştırmayla ilgili izin başvurularını yaparken kargo ile kişiye teslim yöntemi kullanılmasına rağmen evrak ulaşmaması veya kaybolması gibi gerekçelerle bazı hastaneler geri dönüş yapmadı. Telefonla yapılan görüşmelerde evraklara ulaşılamadı. İkinci defa yapılan başvurularda da zaman kaybı ve bazı kurumlarda 42 yeniden evrak kaybı gibi gerekçeler sunuldu. Projenin tamamlanma süresinle ilgili kaygılar nedeniyle bu kurumlar örneklem alınamadı. Özel Hastanelerden izin yazılarına dönüş çok az oldu. Telefonla veya mail yoluyla izin sürecinde kurulmaya çalışılan iletişim genel olarak başarısız oldu. Bu çalışmanın diğer bir sınırlılığı da, çalışmanın anket uygulamasının telefon yoluyla yapılmasıdır. Telefonların internette güncel olmaması, hat yoğunluğu ve telefon hastalarında problem olması, klinik sorumlu hemşiresi veya hekiminin uygun olduğu saatlerin planlanmasının güçlüğü araştırmanın veri toplama sürecini uzatmasına neden oldu. Ayrıca araştırma verileri toplanırken kişilerin bilgi vermeye ilişkin güven problemi oldu. Bunu çözmek için proje önerisinde belirtildiği gibi bağlı oldukları Kamu Hastaneleri Birliği İl Temsilciliği veya Tıp Fakültesi Dekanlıklarından onaylı, elektronik imzalı evraklar bilgisayar ortamında klinik yetkilisi hemşire veya hekimin mailine gönderildi. Bu işleyiş veri toplama aşamasında tahmin edilenden daha çok zaman kaybına yol açtı. Araştırmanın diğer bir sınırlılığı ise, Sağlık Bakanlığına yapılan bilgi edinme dilekçe başvurusuna gelen yanıtta yataklı psikiyatri ünitesi olan kurumlar tek tek aranarak klinik olmayanlar elenerek sayı 270’e indirildi. Ancak bu kurumlar içerisinde de kliniği poliklinik olarak algılayan, kurumda psikiyatri servisi var mı sorularına olumlu yanıt veren santral çalışanları ve sağlık profesyonelleri ile iletişimde kullanılan ortak terminoloji sağlanamaması nedeniyle sadece polikliniği olan hastaneler örnekleme alınamadı. Ancak veri toplama aşamasında psikiyatri kliniği olmadığı öğrenilerek örneklemden çıkarıldı. Bu durum örneklem sayısını azalmasına neden oldu. Telefon görüşmelerinde bazı bilgilerin birkaç kere teyit edilmesi daha uygun olabilir. 43 5. SONUÇLAR Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam yönünden mevcut durumlarını belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmanın sonuçları aşağıdaki gibidir; Ülkemizde yer alan psikiyatri kliniklerinin yer aldığı hastane gruplarına bakıldığında, büyük çoğunluğunun Kamu Hastaneler Birliği’ne bağlı devlet hastanelerinde, daha sonra sırasıyla üniversite hastaneleri, eğitim ve araştırma hastaneleri, ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri ve özel hastanelerde yer aldığı belirlendi. Kliniklerin büyük bir çoğunluğunda 6-10 arasında hemşire bulunduğu ve 1 adet sorumlu hemşire bulunduğu, 1-10 arasında hekim bulunduğu, öğretim üyesi bulunmadığı, klinikte bulunan öğretim üyesi sayısının 16 ve üzeri olan klinik sayısının ise 1 olduğu saptandı. Uzman doktor sayıları incelendiğinde kliniklerin büyük çoğunluğunda 1-5 arasında uzman doktor bulunduğu ve yine büyük çoğunluğunda asistan doktor bulunmadığı, 1-5 arasında psikolog bulunduğu ve 1-5 arasında hizmetli çalıştığı görülmektedir. Kliniklerin yaklaşık yarısında 1 adet görüşme odasının ve 1 adet uğraşı odasının bulunduğu; büyük çoğunluğunun 1-5 hasta yatağı bulunduğu; yarısından fazlasında 1-5 adet lavabosu olduğu; büyük çoğunluğunda da banyo sayısının 1-5 arasında olduğu görülmektedir. Çalışmaya katılan yatan hasta kliniklerinin yarısından fazlasında sigara odasının olduğu ve büyük çoğunluğunda hastalar için kapalı bahçe bulunmadığı belirlendi. Psikiyatri kliniklerinin sırasıyla en çok ikinci kat, zemin kat, birinci katta olduğu, çok az bir grubunun ayrı bir bina olarak konumlandırıldığı belirlendi. Psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinde sırasıyla krem ve beyaz renklerinin tercih edildiği görülmektedir. Psikiyatri kliniklerinin yarısından fazlasında ilaçların çift kilit altında saklandığı saptandı. Psikiyatri kliniklerinde hastalara yönelik aktivite yapılma durumu incelendiğinde kliniklerin tamamına yakınında hastalara yönelik aktivitelerin yapıldığı belirlendi. Yapılan aktiviteler incelendiğinde yarısından fazlasında düzenli grup toplantısı yapıldığı, ancak sadece beşte birinde bu toplantıların her gün yapıldığı saptandı. 44 Her gün düzenli olarak servis genel düzeni yapan klinik oranının tamamına yakın olduğu belirlendi. Düzenli spor aktivitesi ve tatlı gün aktivitesi yapmayan klinik oranının yarıdan fazla olduğu ve alınan kliniklerin büyük bir oranının kermes aktivitesi yapmadığı saptandı. Psikiyatri kliniklerinde genellikle bireysel terapilerin yapıldığı ve grup terapisi yapılmadığı; bireysel terapilerin ise genellikle doktorlar tarafından yapıldığı, hemşireler tarafından bireysel terapi yapılan klinik oranının sadece iki klinik olduğu belirlendi. Klinik aktivitelerde hemşirelerin sorumlulukları sorulduğunda, sırasıyla hastalarla oyun oynamak veya resim yapmak, takı uğraşına katılmak ve tedavi yapmak cevapları alındı. Araştırmaya katılan hastanelerin hasta odalarının büyük çoğunluğunda kesici ve delici alet bulunmadığı saptandı. Odalarda var olan kesici delici alet türleri ise sırasıyla bütün aletler, cam bardak ve meyve bıçağı olduğu görüldü. Kliniklerin yarısından fazlasında hastaların yanlarında kibrit, çakmak bulundurabildikleri ve yine kliniklerin büyük çoğunluğunun pencerelerin kilitlenebildiği belirlendi. Kliniklerin tamamına yakınında ailelere danışmanlık verilirken, büyük çoğunluğunda sosyal beceri eğitimi verilmediği belirlendi. Verilen Sosyal Beceri Eğitimleri türleri incelendiğinde en çok ‘el işi ile ilgili beceri kazandırmak için hoca çalıştırıyor’ cevabının verildiği saptandı. Kliniklerin yarısından fazlasında psikoeğitim verilmediği belirlendi. Psikoeğitim verilen kliniklerde sırasıyla hastalık belirtilerinin yönetimi, problem çözme ve stresle başetme üzerine psikoeğitim uygulamasının yapıldığı saptandı. Psikoeğitimi veren meslek grupları incelendiğinde sırasıyla doktorlar, psikologlar, hemşireler ve tüm meslek grupları yanıtı verildiği verdiği belirlendi. Kliniklerin büyük çoğunluğunda hastalara sağlık eğitimi verildiği ve en çok verilen sağlık eğitim konularının sırasıyla beslenme ve hijyen, beslenme ve sigarayı bırakma, hijyen, ilaçlar, beslenme ve ilk yardım olduğu görüldü. Kliniklerin yaklaşık yarısından hasta ziyaretçilerinin üstleri aranmazken, yarısında üstlerinin arandığı belirlendi. Bir kliniğin ziyaretçi kabul etmediği görüldü. Üst arama şekilleri incelendiğinde en çok güvenlik görevlisinin elle arandığı saptandı. 45 Kliniklerde klinik kurallarının yazılı olduğu bir doküman olup olmadığı sorulduğunda, büyük çoğunluğunda olduğu belirlendi. Bu dokümanların doküman olan grupların tamamına yakınında asılı olduğu saptandı. Kliniklerin tamamına yakınında bu kuralların hemşireler tarafından hasta ve hasta ailelerine açıklandığı belirlendi. Kliniklerde hastalar için bir basamak sistemi olup olmadığı sorusuna, büyük çoğunluğunda olmadığı yanıtı alındı. Kliniklerin yarısından fazlasında hastalar için tecrit ve tespit formunun olduğu belirlendi. Çalışmaya dahil edilen psikiyatri servislerinin yarısından fazlasında hastaların yanlarında refakatçi bulunabildiği belirlendi. Araştırma kapsamına alınan hastanelerde toplam 1535 hemşire çalışmakta olup, hemşirelerin eğitim düzeylerinin sırasıyla en çok lisans, ön lisans ve sağlık meslek lisesi mezunu olduğu belirlendi. Lisansüstü eğitim almış hemşire oranları incelendiğinde ise hemşirelerin sadece 49’unun yüksek lisans ve 3’ünün ise doktora mezunu olduğu görüldü. Kliniklerde verilen hizmet içi eğitim varlığına bakıldığında, yarısından fazlasında psikiyatrik hastalıklara yönelik hizmet içi eğitimler olduğu ve eğitim içerikleri incelendiğinde sırasıyla şizofreni ve psikoz, krize müdahale, depresyon, öfke kontrolü ve nevrotik bozukluklar olduğu belirlendi. Hizmet içi eğitimlerden iletişim konulu eğitim olup olmadığı sorulduğunda, kliniklerin yarısından fazlasından evet yanıtı alındı. İletişim eğitimleri konuları incelendiğinde, sırasıyla sağlık profesyonelleri arasında iletişime ve hasta ile iletişime yönelik eğitimler verildiği saptandı. 46 KAYNAKLAR Dünya Sağlık Örgütü (WHO) (2001). World health report, New understanding. New hope,Geneva: World Health Organization Korhonen, T., Vehviläinen-Julkunen, K., & Pietilä, A. M. (2010). Do nurses support the patient in his or her role as a parent in adult psychiatry?: A survey of mental health nurses in Finland. Archives of Psychiatric Nursing, 24(3), 155-167. Van Bogaert, P., Clarke, S., Willems, R., & Mondelaers, M. (2012). Staff engagement as a target for managing work environments in psychiatric hospitals: implications for workforce stability and quality of care. Journal of Clinical Nursing, 22(11-12), 17171728. Schröder, A., Ahlström, G., & Larsson, B. W. (2006). Patients’ perceptions of the concept of the quality of care in the psychiatric setting: a phenomenographic study. Journal of Clinical Nursing, 15(1), 93-102. Thibeault, C. A., Trudeau, K., d’Entremont, M., & Brown, T. (2010). Understanding the milieu experiences of patients on an acute inpatient psychiatric unit. Archives of psychiatric nursing,24(4), 216-226. Varcarolis E.M., Halter M..J (2010) Foundations of psychiatric mental health nursing, a clinical approach, 6th Edition, Saunders Elseiver, Canada, 248-273. Oflaz F. (2006). Psikiyatri kliniğinde tedavi edici ortam kavramı ve hemşirenin sorumlulukları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 55-61. American Psychiatric Association (1995). Historical evolution of day treatment. Psychiatric Services, 46(10): 1019-1026. Golcman, A. A. (2012). The Experiment of the therapeutic communities in Argentina: the case of the hospital Estévez. psychoanalysis and history, 14(2), 269-284. Akkın, C., Eğrilmez, S., & Afrashi, F. (2004). Renklerin insan davranış ve fizyolojisine etkileri. Türk Oft. Gaz. 33, 274-282. 47 Karlin B.E., Zeiss R.A. (2006). Environmental and therapeutic issues in psychiatric hospital design: toward best practices. Ps.psychiatriconline.org, 57(10), 1376-1378. Gross R., Sasson Y., Zarhy M., Zohar J. (1998). Healing Environment in Psychiatric Hospital Design. General Hospital Psychiatry, 20, 108-114. Quirk A., Lelliott, Seale C. (2004). Service Users” strategies for managing risk in the volatile environment of an acute psychiatric ward. Social Science&Medicine, 59, 25732583. Dijkstra, K., Pieterse, M., & Pruyn, A. (2006). Physical environmental stimuli that turn healthcare facilities into healing environments through psychologically mediated effects: systematic review. Journal of Advanced Nursing, 56(2), 166-181. Ergün, G. (2005) Psikiyatri Servislerinde Çalışan Hemşirelerin Şizofreni Tanısı Almış Bireylere Bakış Açıları, Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Kamile KUKULU, ANTALYA Çam, O, Dülgerler, Ş. (2014). Ruh sağlığı ve hastalıkları hemşireliğinde tedavi edici temel araçlar: ortam ve iletişim, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği, Bakım Sanatı,1. Baskı, İstanbul Tıp Kitabevi,157-178. Saydam, B. (1995). Sosyal psikiyatride ekip çalışması ve terapötik demokrasi. Kriz Dergisi, 2(1), 197-202. Bolwig, T. G. (2012). Historical aspects of Danish psychiatry. Nordic Journal of Psychiatry, 66(1), 5-13. Fussinger, C. (2011). ‘Therapeutic community’, psychiatry’s reformers and antipsychiatrists: reconsidering changes in the field of psychiatry after World War II. History of psychiatry, 22(2), 146-163. McCrae, N. (2014). Resilience of institutional culture: mental nursing in a decade of radical change. History of Psychiatry, 25(1), 70-86. Geller, J. L. (2006). A history of private psychiatric hospitals in the USA: From start to almost finished. Psychiatric Quarterly, 77(1), 1-41. 48 Peselow, E. D., Malavade, K., Lowe, R. S., & Glick, I. (2008). Historic and other treatments in psychiatry. Primary Psychiatry, 15(12), 42-49. Fung, Y. L., Chan, Z., & Chien, W. T. (2014). Role performance of psychiatric nurses in advanced practice: a systematic review of the literature. Journal of Psychiatric and Mental H Hopkins Kavanagh, K. H. (1991). Invisibility and selective avoidance: Gender and ethnicity in psychiatry and psychiatric nursing staff interaction. Culture, Medicine and Psychiatry, 15(2), 245-274. Pitkanen A., Hatonen H., Kuosmanen L., Valimaki M. (2008). Patients’ descriptions of nursing interventions supporting quality of life in acute psychiatric wards: A qualitative study. International Journal of Nursing Studies, 45, 1598-1606. Shattell, M. M., Starr, S. S., & Thomas, S. P. (2007). ‘Take my hand, help me out’: Mental health service recipients' experience of the therapeutic relationship. International Journal of Mental Health Nursing, 16(4), 274-284. Wood V.J., Curtis S.E., Gesler W., Spencer I.H., Close H.J., Mason J., Reilly J.G. (2013). Creating “therapeutic Landscapes” for mental health carers in inpatient settings: A dynamic perspective on permeability and inclusivity. Social Science&Medicine, 91, 122-129. Menninger, R. W. (1998). The therapeutic environment and team approach at the Menninger Hospital. Psychiatry and Clinical Neurosciences,52(6), 173-176. Delaney, K. R. & Johnson, M. E. (2014). Metasynthesis of research on the role of psychiatric inpatient nurses what is important to staff?. Journal of the American Psychiatric Nurses Association, 20(2), 125-137. Hamilton E.B., Manias E. (2007). Rethinking nurses’ observations: Psychiatric nursing skills and invisibility in an acute inpatient setting. Social Science&Medicine, 65, 331343. 49 Jack-Ide, I. O., Uys, L. R., & Middleton, L. E. (2013). Mental health care policy environment in Rivers State: experiences of mental health nurses providing mental health care services in neuro-psychiatric hospital, Port Harcourt, Nigeria. International Journal of Mental Health Systems,7(1), 1-9. Özbaş D., Buzlu S. (2011). Geçmişten günümüze psikiyatri hemşireliği. İ.Ü.F.N.Hem.Derg., 19(3), 187-193. Leka, S., Hassard, J., & Yanagida, A. (2012). Investigating the impact of psychosocial risks and occupational stress on psychiatric hospital nurses' mental well‐being in Japan. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 19(2), 123-131. Gerolamo, A. M. (2009). An exploratory analysis of the relationship between psychiatric nurses' perceptions of workload and unit activity. Archives of Psychiatric Nursing, 23(3), 243-250. Fortune, T., & Fitzgerald, M. H. (2009). The challenge of interdisciplinary collaboration in acute psychiatry: Impacts on the occupational milieu. Australian Occupational Therapy Journal, 56(2), 81-88. Al Mualla, S. (2011). Psychiatric services in Dubai (a short descriptive report).International Journal of Mental Health and Addiction, 9(2), 219-225. Van Staden, W. (2012). Building our identity of psychiatry in the past, present and future South Africa: editorial. South African Journal of Psychiatry, 18(3), 70-71. Salzmann‐Krikson, M., Lützén, K., Ivarsson, A. B., & Eriksson, H. (2008). The core characteristics and nursing care activities in psychiatric intensive care units in Sweden. International Journal of Mental Health Nursing,17(2), 98-107. Öztürk, A. (2012). Psikiyatride Bireysel Savunma ve Agresyona Müdahale Teknikleri Eğitiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma: Bakırköy Örneği. Archives Of Neuropsychiatry/Nöropsikiatri Arşivi. 50 Hallett, N., Huber, J. W., & Dickens, G. L. (2014). Violence prevention in inpatient psychiatric settings: Systematic review of studies about the perceptions of care staff and patients. Aggression and Violent Behavior, 19(5), 502-514. Mahoney J.S., Palyo N., Napier G., Giordano J. (2009). The Therapeutic Milieu Reconceptualized fort he 21 st Century. Archieves of Psychiatric Nursing, 23(6), 423429. Savaşan, A. (2010). Bağımlılığı olan hastalarda servis ortamı ve tedavi motivasyonu ilişkisinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 13, 119-126. Balıkçı, A., Bolu, A., Akarsu, S., Koçak, N., Erdem, M., Aydemir, E., & Uzun, Ö. Türkiye’de bir üniversite hastanesinde 2006-2011 yılları arasında elektrokonvülzif tedavi uygulaması. Anadolu Psikiyatri Derg, 14:340-346 Thomas, S.P., Shatell, M.S., Martin, T. (2002). What’s therapeutic about the therapeutic milieu?. Archieves of Psychiatric Nursing, 16(3), 99-107. McKinstry, M., Handley, T., & Hall, I. (2010). Hospital placements: out of borough and out of step? When Maggie McKinstry, Tricia Handley and Ian Hall carried out a review of service provision in specialist hospital placements, they were disappointed to find many practices that keep clients on the margins of society. Learning Disability Practice, 13(5), 25-29. Özdemir, T. (2005). Tasarımda renk seçimini etkileyen kriterler. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 391-402. Söderback, I., Söderström, M., & Schälander, E. (2004). Horticultural therapy: the'healing garden'and gardening in rehabilitation measures at Danderyd Hospital Rehabilitation Clinic, Sweden. Developmental Neurorehabilitation, 7(4), 245-260. Whitehouse, S., Varni, J. W., Seid, M., Cooper-Marcus, C., Ensberg, M. J., Jacobs, J. R., & Mehlenbeck, R. S. (2001). Evaluating a children's hospital garden environment: Utilization and consumer satisfaction. Journal of Environmental Psychology, 21(3), 301-314. 51 Kamışlı S., Daştan L. (2008). Bir psikiyatri kliniğinde hemşirelik uygulamaları ve bu uygulamalara yönelik hasta görüşleri. C.U. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 4552. Stanton, A. & Schwartz, M. (1954). The mental hospital. Basic boks, New York.174178. Sabanciogullari, S., & Tel, H. (2015). Information needs, care difficulties, and coping strategies in families of people with mental illness. Neurosciences (Riyadh, Saudi Arabia), 20(2), 145-152. Spohn, E., & Warinner, A. (1951). The public health nurse in preventive and therapeutic psychiatry. American Journal of Orthopsychiatry, 21(2), 285-291. Stewart, D., Burrow, H., Duckworth, A., Dhillon, J., Fife, S., Kelly, S. & Bowers, L. (2015). Thematic analysis of psychiatric patients' perceptions of nursing staff. International journal of Mental Health Nursing, 24(1), 82-90. Sharac, J., McCrone, P., Sabes-Figuera, R., Csipke, E., Wood, A., & Wykes, T. (2010). Nurse and patient activities and interaction on psychiatric inpatients wards: a literature review. International Journal of Nursing Studies, 47(7), 909-917. Frauenfelder, F., Müller‐Staub, M., Needham, I., & Achterberg, T. V. (2013). Nursing interventions in inpatient psychiatry. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 20(10), 921-931. Silverstein, C. M. (2006). Therapeutic interpersonal interactions: the sacrificial lamb?.Perspectives in Psychiatric Care, 42(1), 33-41. Ünsal, G., Karaca, S., Arnik, M., Öz, Y. C., Aşık, E., Kızılkaya, M., & Şıpkın, S. (2014). Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerin psikiyatri hemşiresinin rollerine ilişkin görüşleri. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi,4(2), 90-95. Brunt, D., & Rask, M. (2005). Patient and staff perceptions of the ward atmosphere in a Swedish maximum-security forensic psychiatric hospital. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 16(2), 263-276. 52 Man‐van Ginkel, D., Janneke, M., Gooskens, F., Schuurmans, M. J., Lindeman, E., & Hafsteinsdottir, T. B. (2010). A systematic review of therapeutic interventions for poststroke depression and the role of nurses. Journal of Clinical Nursing, 19(23‐24), 3274-3290. Stuart, G. W. (2014). Principles and practice of psychiatric nursing. elsevier health sciences. China, 1-150. Rathbone G., Campling P. (2005). Psychotherapeutic approaches on acute wards. The Medicine Publishing Company Ltd., 4(5), 14-18. Butterworth, T., & Faugier, J. (2013). Clinical supervision and mentorship in nursing. Springer., published by Chaplinn& Hall,London, 1-50, 61-65. Ünsal, G., Karaca, S., Arnik, M., Öz, Y. C., Aşık, E., Kızılkaya, M.& Şıpkın, S. (2014). Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerin psikiyatri hemşiresinin rollerine ilişkin görüşleri. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 90-95. Öz P. D. F., & Yılmaz, U. H. E. B. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89. Blanchard, J. J., Park, S. G., Catalano, L. T., & Bennett, M. E. (2015). Social affiliation and negative symptoms in schizophrenia: Examining the role of behavioral skills and subjective responding. Schizophrenia research, 168(1), 491-497. Gotlib, I. H., & Meltzer, S. J. (1987). Depression and the perception of social skill in dyadic interaction. Cognitive Therapy and Research, 11(1), 41-53. Hersen, M., Himmelhoch, J. M., Thase, M. E., & Bellack, A. S. (1984). Effects of social skill training, amitriptyline, and psychotherapy in unipolar depressed women. Behavior Therapy, 15(1), 21-40. Hogarty, G. E., Anderson, C. M., Reiss, D. J., Kornblith, S. J., Greenwald, D. P., Javna, C. D., & Madonia, M. J. (1986). Family psychoeducation, social skills training, and maintenance chemotherapy in the aftercare treatment of schizophrenia: I. One-year 53 effects of a controlled study on relapse and expressed emotion. Archives of General Psychiatry, 43(7), 633-642. Mueser, K. T., Bellack, A. S., Douglas, M. S., & Wade, J. H. (1991). Prediction of social skill acquisition in schizophrenic and major affective disorder patients from memory and symptomatology. Psychiatry Research, 37(3), 281-296. Pinkham, A. E., Penn, D. L., Perkins, D. O., & Lieberman, J. (2003). Implications for the neural basis of social cognition for the study of schizophrenia. American Journal of Psychiatry, 160(5), 815-824. Segrin, C. (2000). Social skills deficits associated with depression. Clinical Psychology Review, 20(3), 379-403. Vaskinn, A., Ventura, J., Andreassen, O. A., Melle, I., & Sundet, K. (2015). A social path to functioning in schizophrenia: From social self-efficacy through negative symptoms to social functional capacity. Psychiatry Research,228(3): 803-807. Wallace, C. J., & Liberman, R. P. (1985). Social skills training for patients with schizophrenia: a controlled clinical trial. Psychiatry Research, 15(3), 239-247. Yıldız, M., Veznedaroğlu, B., Eryavuz, A., & Kayahan, B. (2004). Psychosocial skills training on social functioning and quality of life in the treatment of schizophrenia: A controlled study in Turkey. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice, 8(4), 219-225. Lieberman, M. D. (2007). Social cognitive neuroscience: a review of core processes. Annual. Review Psychology, 58, 259-289. Alataş, G., Kurt, E., Alataş, E. T., Bilgiç, V., & Karatepe, H. T. (2007). Duygudurum bozukluklarında psikoeğitim. Düşünen Adam, 20(4), 196-205. Rummel-Kluge, C., & Kissling, W. (2008). Şizofrenide psikoeğitim: bu alandaki yeni gelişme ve yaklaşımlar. Current Opinion in Psychiatry, 4(3), 119-124. 54 McFarlane, W. R., Lukens, E., Link, B., Dushay, R., Deakins, S. A., Newmark, M., ... & Toran, J. (1995). Multiple-family groups and psychoeducation in the treatment of schizophrenia. Archives of General Psychiatry, 52(8), 679-687. Rummel-Kluge, C., Pitschel-Walz, G., Bäuml, J., & Kissling, W. (2006). Psychoeducation in schizophrenia—results of a survey of all psychiatric institutions in Germany, Austria, and Switzerland. Schizophrenia Bulletin, 32(4), 765-775. Clarkin, J. F., Carpenter, D., Hull, J., Wilner, P., & Glick, I. (2014). Effects of psychoeducational intervention for married patients with bipolar disorder and their spouses. Psychiatric Services.49 (4): 531-533. Scott, J., Colom, F., Popova, E., Benabarre, A., Cruz, N., Valenti, M., & Vieta, E. (2009). Long-term mental health resource utilization and cost of care following group psychoeducation or unstructured group support for bipolar disorders: a cost-benefit analysis. The Journal of Clinical Psychiatry, 70(3), 378-386. Colom, F., Vieta, E., Sanchez-Moreno, J., Palomino-Otiniano, R., Reinares, M., Goikolea, J. M.,& Martinez-Aran, A. (2009). Group psychoeducation for stabilised bipolar disorders: 5-year outcome of a randomised clinical trial. The British Journal of Psychiatry, 194(3), 260-265. Holmes, H., Ziemba, J., Evans, T., & Williams, C. A. (1994). Nursing model of psychoeducation for the seriously mentally ill patient. Issues in mental health nursing, 15(1), 85-104. Cheng, L. Y., & Chan, S. (2005). Psychoeducation program for Chinese family carers of members with schizophrenia. Western journal of nursing research, 27(5), 583-599. Chan, S. W. C., Yip, B., Tso, S., Cheng, B. S., & Tam, W. (2009). Evaluation of a psychoeducation program for Chinese clients with schizophrenia and their family caregivers. Patient Education and Counseling, 75(1), 67-76. Gerdner, L. A., Buckwalter, K. C., & Reed, D. (2002). Impact of a psychoeducational intervention on caregiver response to behavioral problems.Nursing Research, 51(6), 363-374. 55 Magliano, L., Fiorillo, A., Fadden, G., Gaır, F., Economou, M., Kallert, T.,& Maj, M. (2005). Effectiveness of a psychoeducational intervention for families of patients with schizophrenia: preliminary results of a study funded by the European Commission. World Psychiatry, 4(1), 45. Howard P.B., El-Mallakh P., Rayens M.K., Clark J.J. (2003). Consumer Perspectives on Quality of Inpatient Mental Health Services. Archieves of Psychiatric Nursing. 17(5), 205-217. Green, J. (1992). Inpatient psychiatry units.Archives of Disease in Childhood, 67(9), 11-20. Leahey, M., & Harper-Jaques, S. (1996). Family-nurse relationships: Core assumptions and clinical implications. Journal of Family Nursing, 2(2), 133-151. Goodyear, M., Hill, T. L., Allchin, B., McCormick, F., Hine, R., Cuff, R., & O'Hanlon, B. (2015). Standards of practice for the adult mental health workforce: Meeting the needs of families where a parent has a mental illness.International Journal of Mental Health Nursing, 24(2), 169-180. Mokgothu, M. C., Du Plessis, E., & Koen, M. P. (2015). The strengths of families in supporting mentally-ill family members. curationis, 38(1), 1-9. Souto, V. T., Terra, M. G., Soccol, K. L. S., Mostardeiro, S. C. T. D. S., Xavier, M. D. S., & Teixeira, J. K. D. S. (2015). Care nursing team in patients family of perception psychiatric. Journal of Nursing UFPE on line [JNUOL/DOI: 10.5205/01012007], 9(2), 910-917. Erdemir, F. (1998). Hemşirelerin rol ve işlevleri ve hemşirelik eğitiminin felsefesi. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(1), 59-63. Jones, J., Nolan, P., Bowers, L., Simpson, A., Whittington, R., Hackney, D., & Bhui, K. (2010). Psychiatric wards: places of safety?. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 17(2), 124-130. 56 Özcan A (2006). Hemşire-Hasta İlişkisi ve İletişim 2.Baskı, Sistem Ofset, Ankara, ss:104-107. Jansson, J. Å., Johansson, H., & Eklund, M. (2013). The Psychosocial Atmosphere in Community-Based Activity Centers for People with Psychiatric Disabilities: Visitor and Staff Perceptions. Community mental health journal,49(6), 748-755. O'Brien, L., & Cole, R. (2004). Mental health nursing practice in acute psychiatric close‐observation areas. International Journal of Mental Health Nursing, 13(2), 89-99. Biggin Moylan, L. (2009). Physical restraint in acute care psychiatry: A humanistic and realistic nursing approach. Journal of Psychosocial Nursing & Mental Health Services,47(3), 41. Çetinkaya Duman, Z. Ç., İnan, F. Ş., Moursel, G., Çakar, H., Fakültesi, D. E. Ü. H., & Kliniği, D. E. Ü. P. (2015). Psikiyatri Kliniğinde Refakatçi Uygulamasına Yönelik Hasta Yakınlarının ve Sağlık Profesyonellerinin Görüşleri. Journal of Psychiatric Nursing, 6(2), 79-84. Karaöz, S. (2004). Hemşirelerin politik gücü. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 8, 30-36. Kuğuoğlu, S., Çövener, Ç., Tanır, M. T., & Aktaş, E. (2009). İlaç uygulamalarında hemşirenin mesleki ve yasal sorumluluğu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(2), 86-93. Antonio P.D. (2004). Relationships, Reality, and Reciprocity with Therapeutic Environments: A Historical Case Study. Archieves of Psychiatric Nursing. 18(1), 11-16. McAndrew, S., Chambers, M., Nolan, F., Thomas, B., & Watts, P. (2014). Measuring the evidence: Reviewing the literature of the measurement of therapeutic engagement in acute mental health inpatient wards. International Journal of Mental Health Nursing, 23(3), 212-220. 57 Catty, J., Winfield, H., & Clement, S. (2007). The therapeutic relationship in secondary mental health care: a conceptual review of measures. Acta Psychiatrica Scandinavica, 116(4), 238-252. Barker P. (2001). Dismantling formal observation and refocusing nursing activity in acute inpatient psychiatry: a case study, Journal of Psychiatric Mental Health Nursing, 8: 173-188. Barker, P. And Rolfe G. (2000). Therapeutic nursing care in acute psychiatric wards: engagement over control. Journal of Psychiatric Mental Health Nursing, 7: 179-184. Krauss, J. B. (2000). Protecting the legacy: The nurse-patient relationship and the therapeutic alliance. Archives of Psychiatric Nursing, 14(2), 49-50. Shives LR. And Isaacs, A. (2002) Psychiatric-Mental Health Nursing. 7th Edition, Lippincott Williams&Wilkins, Philadelphia,153. Arkan, B., & Üstün, B. (2008). Elektrokonvülsif tedavi’de (EKT) hemşirelik uygulamaları. C.Ü. Hemşirelik Dergisi, 12(3), 43-51. 58 FORMLAR EK-I. ARAŞTIRMA YAPILMASI PLANLANAN KURUMLAR 1. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi 2. Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi 3. Zonguldak Karadeniz Ereğli Devlet Hastanesi 4. Yozgat Bozok Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 5. Yozgat Devlet Hastanesi 6. Yalova Devlet Hastanesi 7. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi 8. Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi 9. Uşak Devlet Hastanesi 10. Tunceli Devlet Hastanesi 11. Trabzon Vakfıkebir Devlet Hastanesi 12. Karadeniz Teknik Üniversitesi Farabi Hastanesi 13. Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi 14. Trabzon Fatih Devlet Hastanesi 15. Trabzon Of Devlet Hastanesi 16. Trabzon Ataköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi 17. Trabzon Akçaabat Haçkalı Baba Devlet Hastanesi 18. Tokat Turhal Devlet Hastanesi 19. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi 20. Tokat Devlet Hastanesi 21. Tokat Erbaa Devlet Hastanesi 22. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 23. Tekirdağ Devlet Hastanesi 24. Tekirdağ Malkara Devlet Hastanesi 25. Tekirdağ Çorlu Devlet Hastanesi 26. Tekirdağ Çerkezköy Devlet Hastanesi 27. Şırnak Devlet Hastanesi 28. Dr Selahattin Cizrelioğlu Devlet Hastanesi 29. Şanlıurfa Viranşehir Devlet Hastanesi 59 30. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 31. Urfa Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesi 32. Urfa Balıklıgöl Devlet Hastanesi 33. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi 34. Sivas Devlet Hastanesi 35. Sivas Numune Hastanesi 36. Sinop Atatürk Devlet Hastanesi 37. Sinop Boyabat 75. Yıl Devlet Hastanesi 38. Siirt Devlet Hastanesi 39. Samsun Terme Devlet Hastanesi 40. Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi 41. Samsun Gazi Devlet Hastanesi 42. Samsun Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi 43. Samsun Çarşamba Devlet Hastanesi 44. Samsun 19 Mayıs Eğitim ve Araştırma Hastanesi 45. Sakarya Sağlık Bakanlığı Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 46. Sakarya Yenikent Devlet Hastanesi 47. Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 48. Rize Devlet Hastanesi 49. Osmaniye Devlet Hastanesi 50. Ünye Devlet Hastanesi 51. Ordu Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 52. Ordu Devlet Hastanesi 53. Ordu Fatsa Devlet Hastanesi 54. Niğde Devlet Hastanesi 55. Niğde Bor Devlet Hastanesi 56. Dr.İ.Şevki Atasagun Nevşehir Devlet Hastanesi 57. Muş Devlet Hastanesi 58. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 59. Marmaris Devlet Hastanesi 60. Fethiye Devlet Hastanesi 61. Bodrum Devlet Hastanesi 62. Tarsus Devlet Hastanesi 60 63. Mersin Silifke Devlet Hastanesi 64. Mersin Mut Devlet Hastanesi 65. Mersin Erdemli Devlet Hastanesi 66. Anamur Devlet Hastanesi 67. Mersin Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi 68. Mersin Toros Devlet Hastanesi 69. Mersin Devlet Hastanesi 70. Mardin Kızıltepe Devlet Hastanesi 71. Mardin Devlet Hastanesi 72. Manisa Turgutlu Devlet Hastanesi 73. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi 74. Manisa Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi 75. Soma Devlet Hastanesi 76. Manisa Salihli Devlet Hastanesi 77. Manisa Alaşehir Devlet Hastanesi 78. Manisa Akhisar Devlet Hastanesi 79. Malatya İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi 80. Malatya Devlet Hastanesi 81. Simav Devlet Hastanesi 82. Sağlık Bakanlığı Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Evliya Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 83. Konya Seydişehir Devlet Hastanesi 84. Konya Selçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesi 85. Konya Başkent Üniversitesi Konya Uygulama ve Araştırma Merkezi 86. Konya Numune Hastanesi 87. Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi 88. Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi 89. Akşehir Devlet Hastanesi 90. Beyşehir Devlet Hastanesi 91. Körfez Devlet Hastanesi 92. Karamürsel Devlet Hastanesi 93. Kocaeli Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi 94. İzmit Seka Devlet Hastanesi 61 95. Kocaeli Devlet Hastanesi 96. Kocaeli Gebze Fatih Devlet Hastanesi 97. Kocaeli Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi 98. Kilis Devlet Hastanesi 99. Kırşehir Sağlık Bakanlığı Ahi Evran Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 100.Kırklareli Devlet Hastanesi 101.Kırklareli Lüleburgaz Devlet Hastanesi 102.Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 103.Kırıkkale Yüksek İhtisas Hastanesi 104.Kayseri Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi 105.Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi 106.Kayseri Develi Hatice-Muammer Kocatürk Devlet Hastanesi 107.Kastamonu Dr Münif İslamoğlu Devlet Hastanesi 108.Kars Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi 109.Kars Devlet Hastanesi 110.Karaman Devlet Hastanesi 111.Özel Medikar Hastanesi 112.Karabük Üniversitesi Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesi 113.Kahramanmaraş Pazarcık İlçe Devlet Hastanesi 114.Kahramanmaraş Elbistan Devlet Hastanesi 115.Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 116.Özel Caka Vatan Hastanesi (Kahramanmaraş) 117.Necip Fazıl Şehir Hastanesi (Kahramanmaraş) 118.Afşin Devlet Hastanesi 119.Urla Devlet Hastanesi 120.İzmir Torbalı Devlet Hastanesi 121.Tire Devlet Hastanesi 122.Ödemiş Devlet Hastanesi 123.Menemen Devlet Hastanesi 124.İzmir Büyükşehir Belediyesi Eşrefpaşa Hastanesi 125.İzmir Alsancak Nevvar Salih İşgören Devlet Hastanesi 126.İzmir Karşıyaka Devlet Hastanesi 127.İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi 62 128.İzmir Sağlık Bakanlığı İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 129.İzmir Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi 130.İzmir Dr.Faruk İlker Bergama Devlet Hastanesi 131.İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi 132.Aliağa Devlet Hastanesi 133.Özel Balıklı Rum Hastanesi 134.Özel Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi 135.Üsküdar Devlet Hastanesi 136.İstanbul Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 137.Özel Hisar İntercontinental Hospital Hastanesi 138.Özel NP İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi 139.Özel Fransız Lape Hastanesi 140.İstanbul Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi 141.İstanbul Silivri Prof.Dr.Necmi Ayanoğlu Devlet Hastanesi 142.İstanbul Sağlık Bakanlığı-Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi 143.İstanbul Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi 144.Kağıthane Devlet Hastanesi 145.İstanbul Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 146.İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi 147.İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi 148.Özel Alman Hastanesi Universal Hospitals Group 149.Beykoz Devlet Hastanesi 150.Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hastanesi 151.Bayrampaşa Devlet Hastanesi 152.İstanbul Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 153.İstanbul Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi 154.İstanbul Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi 155.İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim Araştırma Hastanesi 156.Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 157.Isparta Devlet Hastanesi 63 158.Iğdır Devlet Hastanesi 159.İskenderun Devlet Hastanesi 160.Dörtyol Devlet Hastanesi 161.Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi 162.Antakya Devlet Hastanesi 163.Hakkari Yüksekova Devlet Hastanesi 164.Hakkari Devlet Hastanesi 165.Gümüşhane Devlet Hastanesi 166.Giresun Prof.Dr.A.İlhan Özdemir Devlet Hastanesi 167.Gaziantep Şehitkamil Devlet Hastanesi 168.Gaziantep 25 Aralık Devlet Hastanesi 169.Gaziantep Üniversitesi Şahinbey Hastanesi 170.Gaziantep Dr. Ersin Arslan Devlet Hastanesi 171.Nizip Devlet Hastanesi 172.Eskişehir Anadolu Üniversitesi Hastanesi 173.Eskişehir Yunus Emre Devlet Hastanesi 174.Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Uygulama ve Araştırma Hastanesi 175.Eskişehir Devlet Hastanesi 176.Erzurum Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi 177.Erzurum Palandöken Devlet Hastanesi 178.Erzurum Atatürk Üniversitesi Yakutiye-Aziziye Araştırma Hastanesi 179.Erzincan Devlet Hastanesi 180.Elazığ Fırat Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 181.Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi 182.Harput Devlet Hastanesi 183.Elazığ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi 184.Edirne Uzunköprü Devlet Hastanesi 185.Edirne Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi 186.Edirne Devlet Hastanesi 187.Keşan Devlet Hastanesi 188.Düzce Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 189.Düzce Atatürk Devlet Hastanesi 190.Diyarbakır Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi 64 191.Diyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi 192.Ergani Devlet Hastanesi 193.Bismil Devlet Hastanesi 194.Denizli Pamukkale Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi 195.Server Gazi Devlet Hastanesi 196.Denizli Devlet Hastanesi 197.Hitit Üniversitesi Çorum Eğitim ve Araştırma Hastanesi 198.Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 199.Çanakkale Devlet Hastanesi 200.Bursa Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi 201.Bursa Çekirge Devlet Hastanesi 202.Bursa Devlet Hastanesi 203.Bursa Orhangazi Devlet Hastanesi 204.Bursa Uludağ Üniversitesi Hastanesi 205.Bursa Mustafa Kemalpaşa Devlet Hastanesi 206.İnegöl Devlet Hastanesi 207.Bursa Gemlik Muammer Ağım Devlet Hastanesi 208.Burdur Devlet Hastanesi 209.Bucak Devlet Hastanesi 210.Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi 211.Bolu İzzet Baysal Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi 212.Bitlis Devlet Hastanesi 213.Bingöl Devlet Hastanesi 214.Bilecik Devlet Hastanesi 215.Bayburt Devlet Hastanesi 216.Batman Bölge Devlet Hastanesi 217.Bartın Devlet Hastanesi 218.Balıkesir Atatürk Devlet Hastanesi 219.Balıkesir Devlet Hastanesi 220.Özel Edremit Körfez Hastanesi (Balıkesir) 221.Edremit Devlet Hastanesi 222.Burhaniye Devlet Hastanesi 223.Bandırma Devlet Hastanesi 65 224.Ayvalık Devlet Hastanesi 225.Nazilli Devlet Hastanesi 226.Kuşadası Devlet Hastanesi 227.Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 228.Aydın Atatürk Devlet Hastanesi 229.Aydın Devlet Hastanesi 230.Artvin Devlet Hastanesi 231.Hopa Devlet Hastanesi 232.Ardahan Devlet Hastanesi 233.Serik Devlet Hastanesi 234.Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi 235.Antalya Atatürk Devlet Hastanesi 236.Manavgat Devlet Hastanesi 237.Kumluca Devlet Hastanesi 238.Antalya Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi 239.Gazipaşa Devlet Hastanesi 240.Finike Devlet Hastanesi 241.Alanya Devlet Hastanesi 242.Yenimahalle İlçe Devlet Hastanesi 243.Ankara Gazi Mustafa Kemal Devlet Hastanesi 244.Dr. Abdurrahman Yurtaslan Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi 245.Ankara Sincan Dr.Nafiz Körez Devlet Hastanesi 246.Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Araştırma ve Uygulama Hastanesi 247.Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi 248.Özel Boylam Psikiyatri Hastanesi (Ankara) 249.Gölbaşı Hasvak Devlet Hastanesi 250.Ankara Çubuk Halil Şıvgın Devlet Hastanesi 251.Ankara Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Rıdvan Ege Sağlık Araştırma Uygulama Merkezi 252.Ankara Gazi Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 253.Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 254.Hacettepe Üniversitesi Hastanesi 255.Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi 66 256.Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 257.Amasya Üniversitesi Sabuncuoğlu Şerafettin Eğitim ve Araştırma Hastanesi 258.Aksaray Devlet Hastanesi 259.Ağrı Devlet Hastanesi 260.Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Ahmet Necdet Sezer Araştırma ve Uygulama Hastanesi 261.Afyonkarahisar Devlet Hastanesi 262.Sağlık Bakanlığı Adıyaman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 263.Kahta Devlet Hastanesi 264.Besni Devlet Hastanesi 265.Adana Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi 266.Özel Algomed Hastanesi (Adana) 267.Adana Devlet Hastanesi 268.Adana Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi Sağlık, Eğitim ve Araştırma Merkezi 269.Kozan Devlet Hastanesi 270.Adana Dr.Ekrem Tok Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi 67 EK-II. ARAŞTIRMA YAPILAMAYAN KURUMLAR VE NEDENLERİ 1. İzmir Torbalı Devlet Hastanesi: Servis yok. 2. İzmir Karşıyaka Devlet Hastanesi: 1 odası var 2 yıldır hasta yatışı yapılmıyor. 3. Ödemiş Devlet Hastanesi: Servis yok. 4. Urla Devlet Hastanesi: Servis kapanmış. 5. İzmir Büyükşehir Belediyesi Eşrefpaşa Hastanesi: Servis yok 6. Ayvalık Devlet Hastanesi: Servis yok 7. Nizip Devlet Hastanesi: Tek doktor var, hasta yatışı yapılmıyor. 8. Mersin Mut Devlet Hastanesi: Doktoru gittiği için klinik kapatılmış. 9. Mersin Erdemli Devlet Hastanesi: Servis yok. 10. İnegöl Devlet Hastanesi: Servis yok. 11. Yozgat Bozok Üniversitesi: Servis yok. 12. İstanbul Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi: Servis yok. 13. Kağıthane Devlet Hastanesi: Servis yok. 14. Üsküdar Devlet Hastanesi: Servis yok. 15. İstanbul Dr. Sabri Konuk Eğitim Araştırma Hastanesi: Servis yok. 16. Arnavutköy Devlet Hastanesi: Servis yok. 17. İstanbul Bahçelievler Devlet Hastanesi: Servis yok. 18. İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim Araştırma Hastanesi: Servis yok. 19. Beykoz Devlet Hastanesi: Servis yok. 20. Bayrampaşa Devlet Hastanesi: Servis yok. 21. Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hastanesi: Servis yok. 22. Ergani Devlet Hastanesi: Servis yok. 23. Bismil Devlet Hastanesi: Doktor olmadığı için hasta yatışı yapılmıyor. 24. Bodrum Devlet Hastanesi: Psikiyatri servisi kapandı. 25. Marmaris Devlet Hastanesi: Servis yok. 26. Ufuk Üniversitesi Dr. Rıdvan Ege Hastanesi: Servis kapanmış. 27. Ankara Sincan Dr. Nafiz Körez Devlet Hastanesi: Servis yok. 28. Kumluca Devlet Hastanesi: Servis yok. 29. Kayseri Develi Hatice Muammer Kocatürk Devlet Hastanesi: Servis yok. 30. Samsun Eğitim Araştırma Hastanesi: Servis yok. 68 31. Samsun Gazi Devlet Hastanesi: Hasta yatışı yapılmıyor. 32. Mardin Devlet Hastanesi: Servis yok. 33. Konya Akşehir Devlet Hastanesi: Servis yok. 34. Konya Başkent Üniversitesi Konya Uygulama ve Araştırma Merkezi: Servis yok. 35. Konya Seydişehir Devlet Hastanesi: Servis yok. 36. Kars Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi: 1 yıldır hasta yatışı yapılmamış. 37. İzmit Seka Devlet Hastanesi: Doktor ayrıldığı için klinik hizmet vermiyor. 38. Kocaeli Devlet Hastanesi: 2 yıldır hasta yatışı yapılmıyor. 39. Kocaeli Gebze Fatih Devlet Hastanesi: Hasta yatışı yapılmıyor. 40. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Araştırma Uygulama Hastanesi: Servis yok. 41. Burhaniye Devlet Hastanesi: Servis yok. 42. Edremit Devlet Hastanesi: Servis yok. 43. Adana Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi: Servis yok. 44. Adana Devlet Hastanesi: Servis yok. 45. Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi: Servis yok. 46. Trabzon Vakfıkebir Devlet Hastanesi: Servis yok. 47. Hopa Devlet Hastanesi: Servis yok. 48. Ordu Fatsa Devlet Hastanesi: Servis yok. 49. Tokat Devlet Hastanesi: Servis yok. 50. Tokat Erbaa Devlet Hastanesi: Servis yok. 51. Rize Devlet Hastanesi: Servis yok. 52. Sakarya Yenikent Devlet Hastanesi: Servis yok. 53. Özel Algomed Hastanesi: Servis yok. 54. Özel Keşan Devlet Hastanesi: Servis yok. 55. Özel Alman Hastanesi: Hastane kapanmış. 56. Özel Hisar Hastanesi: İzin yazısına 2 kez yanıt vermedi. 57. Özel Erdemit Körfez Hastanesi: İzin yazısına 2 kez yanıt vermedi. 58. Özel Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi: İzin yazısı istedi 59. Özel Boylam Psikiyatri Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi. 60. Özel Fransız Lape Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi. 69 61. Özel Np İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi. 62. Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi: 2 defa başvuruldu, izine yanıt verilmedi. 63. Sakarya Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi. 64. İzmir Aliağa Devlet Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi. 65. Soma Devlet Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi. 66. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi: 2 defa izne başvuruldu, yanıt vermedi. 67. Bakırköy Prof.Dr.Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi: Araştırma izni verilmedi. 68. İstanbul Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi: İki kez başvuruldu, izin için yanıt verilmedi. 69. Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim Araştırma Hastanesi: İki kez başvuruldu, izin için yanıt verilmedi. 70. Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi: Araştırmaya katılmayı gönüllülük ilkesine göre reddetti. 71. Edirne Devlet Hastanesi: Araştırmaya katılmayı gönüllülük ilkesine göre reddetti. 72. Ankara Dr. Abdurrahman Yurtaslan Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi: Araştırmaya katılmayı gönüllülük ilkesine göre reddetti. 73. Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi: Araştırmaya katılmayı gönüllülük ilkesine göre reddetti. 74. Konya Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi: Servis yok. 75. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Hastanesi: Servis yok 70 EK-III. GÖRÜŞÜNE BAŞVURULAN UZMAN LİSTESİ Uzman Kurum Prof. Dr. Ayşe ÖZCAN Mersin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı (Emekli Öğretim Üyesi) Doç.Dr. Kemal KUŞÇU Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı Doç. Dr. Esra ENGİN Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı Doç.Dr. Emin Oryal TAŞKIN Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı Uzman Dr. Güray Burdur Devlet Hastanesi, Psikiyatri Kliniği GÜLSEREN 71 EK-IV. TEDAVİ EDİCİ ORTAM ÖZELLİKLERİNİ DEĞERLENDİRME FORMU 1. Kliniğin kuruluş yılı:………………… 2. Klinikte çalışan hekim sayısı: Öğretim Üyesi: ……………….......Uzman:……… Asistan………………… 3. Klinikte çalışan sorumlu hemşire sayısı:……………………………… 4. Klinikte çalışan hemşire sayısı……………………………………. 5. Klinikte çalışan psikolog sayısı:……………….. 6. Klinikte çalışan hizmetli (personel) sayısı:………………………… 7. Klinikte görüşme odası sayısı:…………………………………………. 8. Klinikte uğraşı odası sayısı:……………………………….. 9. Klinikte hasta odası sayısı:……………………………………. 10. Klinikte hasta başına düşen oda sayısı…………………… 11. Hasta odalarındaki yatak sayısı:…………………………………………………………………………… ……… 12. Klinikte yemek yenilen ayrı bir mekan var mı? a)Evet b)Hayır 13. Klinikte yemek yenilen ortamın özelliklerini yazınız…....................................................................................................... 14. Klinikteki lavabo ve banyo sayısı: ……………….……/…………………………….. 15. Klinikte hasta yatağı sayısı:……………………………………… 16. Kliniğin hastanedeki konumu:………………………………………………… 17. Klinikte EKT odası varmı?..........................................(Ameliyathanede var mı?) 18. Klinikte tespit odası var mı?................................................ 19. Klinikte tedavi odası varmı?....................................................(Hemşire odası mı, ayrı odamı?) 20. Klinikte ağırlıklı olarak hasta odalarının duvarlarının rengi nedir?...................................................... 21. Klinik ilaçları tek veya çift kilit sistemi ile kilitleniyor mu? Açıklayınız…………………………………………............................................... ......... 22. Klinik pencerelerinin özelliklerini belirtiniz( kırılır cam/kırılmaz cam, demir parmaklık vb. yönlerinden): …………………………………………………………………………………… 72 23. Klinikte yapılan aktiviteler ve sıklığı nedir? a.) Grup toplantıları (işe yöneltme/günaydın toplantıları)………………… b.) Uğraşı terapileri…………..…………….. c.) Servis genel düzeni sağlamaya yönelik kontroller:……………………………………………………… …. d.) Spor aktiviteleri:……………………………….………………… e.) Tatlı günler etkinlikleri………………………………………………………. f.) Hastaların ürettiği eserlere yönelik kermes vb aktivite:…………………. g.) Bireysel Terapiler……………………………………………… h.) Grup Terapileri……………………………………………………… …… 24. Klinikte yapılan aktivitelerde hemşirelerin yetki ve sorumlulukları nelerdir? ................................................................................................................................. .................................. 25. Hasta odalarında delici/kesici aletler ve elektrik kablosu vb mevcut mu? ........................................... (yanıt evetse neler olduğu belirtilmeli) …………………………………………………………………………. 26. Pencerelerde, kilitlenme sistemi var mı?.........................................(yanıt evetse hangisi/hangileri olduğunu belirtiniz) 27. Klinikte hasta bireylerin ailelerine danışmanlık hizmeti veriliyor mu? ………..……………………………………….(veriliyorsa ne hakkında olduğunu yazınız?) 28. Klinikte sosyal beceri kazandırma vb etkinlikler var mı? (belirtiniz)…………………………………………………….(Varsa ne hakkında belirtiniz?) 29. Klinikte sağlık eğitimi veriliyor mu? (belirtiniz)…………………………….……………(veriliyorsa ne hakkında olduğunu yazınız) 30. Klinikte psikoeğitim etkinlikleri var mı? (Varsa kim tarafından veriliyor? Ve içeriği nedir? belirtiniz)………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ……………………………. 73 31. Kliniğe gelen hasta ve ziyaretçilerinin güvenlik amaçlı üst aramaları yapılıyor mu? (evetse nasıl yapıldığını belirtiniz. ) …………………………………………………………….. 32. Klinikte klinik kuralları ve programlarının yazılı olduğu bir doküman var mı? Bu asılı mı? Asılıysa nerde asılı?...................................................................................................................... 33. Hasta ve ailesine yatışları sırasında hemşire tarafından klinik kuralları açıklanıyormu?........................................................................................................ ..................... 34. Klinikte basamak sistemi uygulanıyor mu? (genel durumu iyiye giden hastalara sorumluluk verme ya da kapalı servisten açık sisteme geçme gibi?)……………………………………………………………………………… …………… 35. Klinikte hastalar için sigara içme uygun ortam var mı? Varsa özelliğini yazınız a)Evet b)Hayır 36. Hastalar yanlarında kibrit ve çakmak bulundurabiliyorlar mı? b)Hayır a)Evet 37. Tespit ve tecrit altındaki hastaları takip etmek için kullanılan bir form ya da izlenen bir protokol var mı? Varsa özelliklerini belirtiniz..................................................................... 38. Kliniğe refakatçi kabul ediliyor mu?......................................................... 39. Kliniğin kapalı bir bahçesi varmı?............................................................. 40. Klinikteki hemşirelerin eğitim durumları nedir? a)Sağlık Meslek Lisesi (……) b) Önlisans (……) c)Lisans (…..) Yüksek lisans(…….) e)Doktora (…..) d) 41. Klinikteki hemşire ve diğer personele psikiyatrik rahatsızlıklar hakkında hizmetiçi eğitim veriliyormu?....................................................................................... 42. Klinikteki hemşire ve diğer personele hastalarla iletişim üzerine hizmetiçi eğitim veriliyormu?....................................................................................... 74 EK-V. BİLGİLENDİRİLMİŞ ONAM FORMU Değerli Katılımcı, Bu araştırma, Ülkemizdeki Psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam açısından incelenmesi amacıyla yapılmaktadır. Araştırmada uygulanacak anket formu, kaynak taraması ve incelemeler sonucu oluşturulmuştur. Araştırmaya katılmayı reddetme hakkına sahipsiniz. Bu araştırmaya katılmayı kabul etmeniz durumunda sorulara vereceğiniz yanıtlar gizli tutulacak, araştırmacı tarafından değerlendirilerek, yalnız bu araştırma amacıyla kullanılacaktır. Araştırma yayınlanırken kişisel bilgileriniz açıklanmayacaktır. Ayrıca size herhangi bir ücret ödenmeyecek ve sizden herhangi bir ücret talep edilmeyecektir. Veri toplama amacı ile size verilen ekteki anket formundaki her bir soruyu, araştırmanın güvenilir olması için içtenlikle ve doğru olarak cevaplamanız gerekmekte olup, ilgi ve yardımlarınız için teşekkür ederim. Sorumlu Araştırmacılar: Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu İstiklal Yerleşkesi 15300 Burdur Tel: 0248 213 3532 Yard. Doç. Dr. Işıl IŞIK Yeditepe Üniversitesi Sağluk Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü Yard. Doç. Dr. Gül DİKEÇ İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü Bilgilendirmeyi Yapan Kişinin Adı soyadı Tarih İmza 75 Katılımcının Beyanı Araştırma ekibi üyeleri tarafından belirlen araştırmacı tarafından, “Ülkemizdeki Psikiyatri Kliniklerinin Tedavi Edici Ortam Yönünden İncelenmesi” isimli bir araştırma yapılacağı belirtilerek bu araştırma ile ilgili yukarıdaki bilgiler bana aktarıldı. Araştırma sonuçlarının bilimsel amaçlarla kullanımı sırasında kişisel bilgilerimin ve anket formumun özenle korunacağı konusunda bana yeterli güven verildi. Araştırma için yapılacak harcamalarla ilgili bana herhangi bir ücret ödenmeyecek ve ben de herhangi bir ücret talep etmeyeceğim. Bu araştırmaya katılmak zorunda değilim ve katılmayabilirim. Araştırmaya katılmam konusunda zorlayıcı bir davranış ile karşılaşmış değilim. Bana yapılmış tüm açıklamaları anlamış bulunmaktayım. Kendi başıma adı geçen bu araştırmada katılımcı olarak yer alma kararını aldım. Bu konuda yapılan daveti büyük bir memnuniyet ve gönüllülük içerisinde kabul ediyorum. Katılımcı Adı soyadı Tarih İmza 76 EK- VI. ARAŞTIRMA PROJE BÜTÇESİ Proje No: 2014-4 Proje Adı: ÜLKEMİZDEKİ PSİKİYATRİ KLİNİKLERİNİN TEDAVİ EDİCİ ORTAM YÖNÜNDEN İNCELENMESİ PLANLANAN MİKTAR Araç-gereç Cep telefonu Toplam araç-gereç Sarf Malzeme Fotokopi Kitapçık Basım Zarf Toplam Sarf malzeme Hizmet Alımı İstatistik hizmet alımı Kargo İkram Toplam hizmet alımı Yardımcı personel Veri toplama elemanı Veri giriş elemanı Toplam yardımcı personel TOPLAM GİDERLER KULLANILAN MİKTAR 500 300 300 900 210 1142,71 500 595 3360 480 170 1200 232,04 5500 500 5500 500 16965 9420 77 78 ETİK KURUL KARARI 79 ÖZGEÇMİŞLER GÜL ERGÜN 1. KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı: GÜL ERGÜN Akademik Unvanı/Pozisyonu: Yrd.Doç.Dr./Öğretim Üyesi Fakülte/Bölüm: Sağlık Yüksekokulu/Acil Yardım ve Afet Yönetimi Bölümü Departman/Ünite: Ev telefonu: - İş telefonu telefonu: ve Cep E-posta adresi: 0 248 2133532/ 05317981307 ergun@mehmetakif.edu.tr 2. EĞİTİM (Mezun olduğu üniversite ve sonrası) YIL BÖLÜM KURUM DERECE (Doktora, Uzmanlık, vb) 2002 Hemşirelik Akdeniz Üniversitesi Lisans 2005 Psikiyatri Hemşireliği Akdeniz Üniversitesi Yüksek Lisans 2011 Psikiyatri Hemşireliği Marmara Üniversitesi Doktora 80 3. AKADEMİK DENEYİM GÖREV DÖNEMİ UNVAN BÖLÜM KURUM 2002-2005 Araştırma Görevlisi Hemşirelik Akdeniz Üniversitesi 2007-2011 Öğretim Görevlisi Hemşirelik Mehmet Akif Üniversitesi Ersoy 2011- Öğretim Üyesi Acil Yardım ve Afet Mehmet Akif Yönetimi Üniversitesi Ersoy 4. VARSA İNSAN ARAŞTIRMALARI KONUSUNDA ALDIĞI EĞİTİM VE SERTİFİKALAR TARİH TAMAMLANAN EĞİTİM RPOGRAMI 18-01-2012 TÜBİTAK Bilgilendirme ve Eğitim Semineri 2007-2010 Anksiyete Bozuklukları ve Depresyonda Değerlendirme, Vaka Formülasyonu Oluşturma ve Tedavide Kognitif-Davranışçı Yaklaşımlar Eğitimi (200 saat) 2008 SPSS Kullanımı Kursu 81 5. VARSA ARAŞTIRMACI OLARAK ARAŞTIRMALARI (Klinik, Sosyal, vb) KATILDIĞI İNSAN TARİH ARAŞTIRMANIN BAŞLIĞI 2005 Psikiyatri Servislerinde Çalışan Hemşirelerin Şizofreni Tanısı Almış Bireylere Bakış Açıları 2011 Böbrek Hastalarının Nakil Sonrası Süreçlerine Uyumlarında Danışmanlık Vermenin Etkinliğinin Değerlendirilmesi 2011 Burdur il’inde lise düzeyinde eğitim alan öğrencilerin sigara, alkol, madde kullanım düzeylerinin ve kullanım düzeylerinin çeşitli değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi 2012 Sağlık Yüksekokulu Değerlendirilmesi 2013 Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü İlk ve Son Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi 2014 2014 Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Problem Çözme Özellikleri ve Sosyal Beceri Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Öfke İfade Etme Biçimleri ve Kısa Semptom Envanteri Puanları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi 6. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN MAKALELER TARİH 2014 7. MAKALENİN BAŞLIĞI Ergun G, Çakır C, Sağlık Yüksekokulu Son Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlıkla İlgili Bilgi, Tutum ve Davranış Özelliklerinin İncelenmesi, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (21.10.2014 tarihinde ASB-1387 numaralı makale olarak kabul edilmiştir. Kabul yazısı ektedir. ) VARSA SON 5 YIL İÇİNDE KİTAP BÖLÜM YAZARLIĞI TARİH KİTABIN ADI-YAZARA AİT BÖLÜMLER 2014- Ruh Sağlığı ve Hastalıklarında Hemşirelik ve Bakım Sanatı (Bölümler: Uyku Bozuklukları, Depresyon, Kişilik Bozuklukları, Yeme Bozuklukları ) 82 IŞIL IŞIK 1. KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı: IŞIL IŞIK Akademik Unvanı/Pozisyonu: Yrd.Doç. Dr. Öğretim Üyesi Fakülte/Bölüm: Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Departman/Ünite: Hemşirelik Bölümü/Psikiyatri Hemşireliği Ev telefonu: İş telefonu telefonu: ve Cep E-posta adresi: 0216 5780000 isil.isik@yeditepe.edu.tr 2. EĞİTİM (Mezun olduğu üniversite ve sonrası) DERECE (Doktora, Uzmanlık, vb) BÖLÜM KURUM 2012 Psikiyatri Hemşireliği Marmara Sağlık Enstitüsü Üniversitesi Bilimleri Doktora 2005 Psikiyatri Hemşireliği Akdeniz Sağlık Enstitüsü Üniversitesi Bilimleri Yüksek Lisans 2002 Hemşirelik Akdeniz Üniversitesi Lisans Sağlık Yüksekokulu YIL 83 3. AKADEMİK DENEYİM GÖREV DÖNEMİ UNVAN BÖLÜM KURUM 2015Halen Öğretim Üyesi Hemşirelik Yeditepe Üniversitesi 2005-2013 Klinik Eğitimci Hemşirelik Koç Üniversitesi 2002-2005 Araştırma Görevlisi Hemşirelik Akdeniz Üniversitesi 2000-2002 Hemşire Akdeniz Sağlık Vakfı Hastanesi 4. VARSA İNSAN ARAŞTIRMALARI KONUSUNDA ALDIĞI EĞİTİM VE SERTİFİKALAR TARİH TAMAMLANAN EĞİTİM RPOGRAMI 2010 Bilişsel Davranışçı Terapi Kursu (200 Saat), İstanbul 5. VARSA ARAŞTIRMACI OLARAK ARAŞTIRMALARI (Klinik, Sosyal, vb) TARİH KATILDIĞI İNSAN ARAŞTIRMANIN BAŞLIĞI Öğrenci Hemşirelerin Mezuniyete Hazır Olma Durumları ve Mezuniyet Sonrası Dönemden Beklentileri, (Araştırmacı) (Şubat 2010-Eylül 2011) 2011 Vehbi Koç Vakfı 84 6. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN MAKALELER TARİH 2009 MAKALENİN BAŞLIĞI Güner Küçükkaya, P.,Işık, I."Bir Grup Lise Öğrencisinde Psikiyatrik Semptom Dağılımı Ve Etkileyen Faktörler", XVI. Ulusal Sosyal Psikiyatri Kongre Kitabı, Safranbolu- Karabük, (Poster bildiri özeti)01- 04 Temmuz 2009, ss: 316-317 Türkmen E., Işık I., Balcı S., Topcu S.A., Abalı S., Karaçay, P. (2009) “Kardiyopulmoner Resüsitasyon (KPR) Kursuna Katılan Hemşirelik/Sağlık 2009 Yüksekokulu Öğrencilerinin Kurstaki Başarı, Beklenti ve Memnuniyetleri” Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 13(2): 55-62. Güner Küçükkaya P, Işık I. Predictors of Psychiatric Symptoms Scores in a Sample of Turkish High School Students. Nursing and Health Sciences. 2010 2010 Dec;12(4):429-36. Küçükkaya-Güner, P., Işık, I., Tekkaş, K. Öğrenci Hemşirelerin İşe Başlamaya Hazır Olma Durumları ve Etkileyen Faktörler, I. Uluslararası, 2011 V. Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi Kongre Kitabı, İstanbul, SS: 201-202. (2011)(Poster Sunum) Küçükkaya-Güner, P., Işık, I., “Turkish Nurses’ Experiences With Cancer Patients In A Public Hospital: A Phenomenological Study”, 13. World 2011 Psychooncology Congress, 16-20 October, Antalya. (Poster Presentation) 85 GÜL DİKEÇ 1.KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı: Yrd. Doç.Dr. Gül Dikeç Akademik Unvanı/Pozisyonu: Öğretim Üyesi Fakülte/Bölüm: İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Departman/Ünite: Hemşirelik Bölümü Ev Telefonu: - İş Telefonu telefonu: ve Cep E-posta adresi: 0232 372 35 35-3205 / 0530 388 48 60 gul.dikec@izmir.edu.tr 1. EĞİTİM (Mezun olduğu üniversite ve sonrası) DERECE (Doktora, Uzmanlık, vb) BÖLÜM KURUM 2008 Hemşirelik Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Lisans Okulu (Başarı Burslu) 2010 Ruh Sağlığı ve İstanbul Psikiyatri Hemşireliği Sağlık Anabilim Dalı Enstitüsü Üniversitesi Bilimleri Yüksek Lisans 2011-2014 Ruh Sağlığı ve İstanbul Psikiyatri Hemşireliği Sağlık Anabilim Dalı Enstitüsü Üniversitesi Bilimleri Doktora YIL 86 2. AKADEMİK DENEYİM GÖREV DÖNEMİ UNVAN BÖLÜM 2012-2015 Öğretim Görevlisi Hemşirelik Okulu 2015-Halen Yard. Doç. Dr. Sağlık Yüksek Okulu İzmir Üniversitesi Hemşirelik Bölümü KURUM Yüksek Koç Üniversitesi 3. VARSA İNSAN ARAŞTIRMALARI KONUSUNDA ALDIĞI EĞİTİM VE SERTİFİKALAR TARİH TAMAMLANAN EĞİTİM RPOGRAMI EkimMotivasyonel Görüşme Eğitimi Kasım 2012 4. VARSA ARAŞTIRMACI OLARAK ARAŞTIRMALARI (Klinik, Sosyal, vb) KATILDIĞI İNSAN TARİH ARAŞTIRMANIN BAŞLIĞI 2010 Lise Öğrencilerine Verilen Şizofreniye Yönelik Bilgilendirme Eğitiminin Sosyal Mesafe ve Tutuma Etkisi 2008 Lise öğrencilerinin İntihar Olasılığının Değerlendirilmesi Kronik Şizofreni Hastalarında Tedaviye Bağlılık Programının Etkinliği 2013 87 5. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN MAKALELER TARİH MAKALENİN BAŞLIĞI 2011 Oban, G. Küçük, L. (2011). Ergenlerde Ruhsal Hastalıklara Yönelik Damgalamayı Etkileyen Etmenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(1); 3139. 2011 Oban, G. Küçük, L. (2011). Damgalama erken başlar… Gençlerde ruhsal hastalıklara yönelik damgalamayla mücadelede eğitimin rolü. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(3);141-148. 2012 Oban, G. Küçük, L. (2012). Lise Öğrencilerinde Şizofreniye Yönelik Bilgilendirme Eğitiminin Sosyal Mesafe ve Tutuma Etkisi. Koç Üniversitesi Hemşirelik Araştırma Dergisi, 9(2); 35-42. 2014 2014 2014 2015 2015 Dikeç, G. Kutlu, Y. (2014). Psychoeducation in Mental Disorders in Turkey: A Systematic Review. Canadian Journal Psychiatric Nurses Research, 8; 22-30. Dikeç, G. Kutlu, Y. (2014). Bir Grup Şizofreni Hastasında Tedaviye Uyum ve Etkileyen Etmenlerin Belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5 (3); 143-148. Dikeç, G. Kutlu, Y. (2015). Ruhsal Bozukluklarda Tedavi Uyumunu Artırmak İçin Bir Yöntem: Tedaviye Uyum Programı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6 (1); 40-46. Badır, A. Zeybekoğlu, Z. Karaçay, P. Göktepe, N. Topçu, S. Yalçın, B. Kebapçı, A. Oban, G. (2015). Using High-Fidelity Simulation as a Learning Strategy in an Undergraduate Intensive Care Course. Nurse Educator, 40 (2), E-1/E-6. Dikeç, G. Kutlu, Y. (2015). The Effectiveness of Adherence Therapy for People With Schizophrenia in Turkey: A controlled Study. Achieve of Psychiatric Nursing (accepted). 88