PROGRAMLANABİLİR DENETLEYİCİLER DERS

PROGRAMLANABøLøR DENETLEYøCøLER
DERS – 03
Ardıúık Kontrol
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
Ardıúık Kontrol
Ardıúık kontrolün anlamı; kontrol edilecek olan devrenin her bir aúamasının
önceden belirlenen sıraya göre ilerlemesinin kontrol edilmesidir.
Otomatik çamaúır makinesi örne÷i
Baúlatma butonuna basıldı÷ında, çamaúır
makinesi çalıúmaya baúlar ve sıralı iúlemlerin
tamamını yerine getirdikten sonra kendisi
otomatik olarak çalıúmasını sonlandırır. Bu
iúlem de bir çeúit ardıúık kontroldür. Bu kontrol
yöntemi, çamaúır makineleri gibi elektrikli ev
cihazları, trafik sinyal kontrolü, otomatik kapı,
asansör kumandaları ve di÷er otomatik
cihazların kontrolünde kullanılır.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
Kontrol ùekli
Ardıúık kontrol, kontrol iúleminde kullanılan elemanların kullanımına göre
sınıflandırılabilir.
Röleli Kontrol
Lojik Kapı Kontrolü
Mikroiúlemcili Kontrol
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
Ardıúık Diyagramın Çizimi
Ardıúık diyagramda kullanılacak olan devre elemanları sembollerle gösterilir. Bu
diyagram, ardıúık kontrol hareketinin içeri÷inin çok kolay anlaúılmasında
yardımcı olur. Ardıúık diyagram, düúeyde çizilen enerji hattına ba÷lantı
elemanlarının yatayda olacak úekilde yerleútirilmesi ile yapılabilece÷i gibi,
bunun tersine, enerji hattı yatayda olup ba÷lantı elemanları da bu enerji hatları
arasında düúey düzlemde ba÷lanabilir.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
Devre Diyagramından Ardıúık Diyagrama Geçiú
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
Zaman Grafi÷i ve Do÷ruluk Tablosu
Zaman Grafi÷i
Zaman grafi÷i, elemanların iúlem durumunu düúey eksende açıklamaya yarayan
bir grafik türüdür. Bu grafik, iúlemin hangi aúamada ve ne úekilde çalıútı÷ını
anlamak için son derece yararlı bir grafiktir.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
Do÷ruluk Tablosu
Do÷ruluk tablosu, giriú elemanları ile çıkıú elemanları arasındaki iliúkiyi “1”
ve “0” lar ile göstermeye yarayan bir tür tablodur. Bu tablo iúlemin aúamalarını
anlamak için zaman grafi÷i kadar yararlı bir tablodur. Giriú elemanları aktif
oldu÷unda, örne÷in butona basıldı÷ında bu durum “1” sembolü ile gösterilir.
Bunun tersine butonun basılı olmadı÷ı ve lambanın sönük oldu÷u durumlar ise
“0” sembolü ile gösterilir. Aúa÷ıda, buton ve lamba kullanılarak yapılmıú olan
elektrik devresinin do÷ruluk tablosu görülmektedir.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
Lojik Devreler
ON Devresi
ON devresi, giriúi ON oldu÷u sürece çıkıúı da ON olan devredir.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
OFF Devresi
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
AND Devresi
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
OR Devresi
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
NAND Devresi
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
NOR Devresi
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
Zaman Rölesi
Düz Zaman Rölesi (On-Delay Timer)
Ters Zaman Rölesi (Off-Delay Timer)
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
Sayıcı
Yukarı sayıcı (UP counter)
Aúa÷ı sayıcı (DOWN counter)
Yukarı / aúa÷ı (UP/Down) sayıcı
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
OUT (ÇIKIù) Komutu
Çıkıú komutu OUT ile çıkıú rölesi, zaman rölesi sayıcı gibi
elemanların giriúten gelen sinyal ve program do÷rultusunda
çıkıú elemanlarını aktif veya pasif yapma iúlemlerini
gerçekleútirir. ùekilde OUT komutunu merdiven ve komut
satırı úeklinde gösterimi görülmektedir.
LOAD (YÜKLE ) Komutu
LOAD komutu ile konta÷ı veya kontakları akümülatöre (yı÷ın
kaydedicisini) yükler. Normalde açık olan kontakları da÷ıtım
hattına ba÷lanmasını sa÷lar.
Bu komutla konta÷ın hangi durumda ise o andaki de÷erini yı÷ın
kaydedicisinin en üst seviyesine yüklemesini yapar. Di÷er
de÷erleri bir alt seviyeye iter.
LOAD NOT Komutu
LDN komutu normalde kapalı olarak verilen konta÷ın o
andaki de÷erini yı÷ın kaydedicisinin en üst seviyesine yükler.
Bu komuttun kullanılması önce komut yazılıp daha sonra
kontak numarası yazılması gerekir.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
/'
/'1
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
AND (VE) Komutu
Bu komutla normalde açık kontakları
birbirlerine seri ba÷layarak daha önceden
yüklenmiú olan rölelere seri olarak
irtibatlandırır. Di÷er bir ifade ile normalde açık
olan konta÷ın de÷erini yı÷ının en üst
seviyesine bulunan de÷erle AND iúlemini
gerçekleútirir.
OR (VEYA) Komutu
Bu komutla normalde açık bir konta÷ı daha
önceden yüklenmiú olan rölelerle paralel
ba÷lanmasını sa÷lar. Yı÷ın kaydedicisindeki
durum ise önceden yüklü olan seviye birdeki
de÷erle OR iúlemini gerçekleútirerek yeni de÷eri
yine yı÷ın kaydedicisinin en üst seviyesine
kaydeder.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
2
LD I0.1
O I0.2
=Q0.0
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
AND NOT Komutu
Bu komutlarla normalde kapalı bir konta÷ı daha
önceden yüklenmiú olan kontakları birbirleri ile seri
ba÷lantısının yapılmasını sa÷lar. Bu komutun
kullanıldı÷ı merdiven ve komut satırı ile
programlanması úekilde verilmiútir.
AN komutu kapalı bir konta÷ın yı÷ın kaydedicisinin
en üst seviyesindeki de÷erle AND iúlemine tabi
tutulur. Bu iúlem yapıldıktan sonra yine yı÷ın
kaydedicisinin en üst de÷erine yazılır.
OR NOT Komutu
Bu komutla bir kontakla di÷er kapalı bir kontakla
paralel ba÷lantısını sa÷lar. Di÷er bir ifade ile yı÷ın
kaydedicisindeki en üst seviyedeki de÷eri OR
iúlemine tabi tutarak yı÷ın kaydedicisinin en üst
seviyesine kaydeder.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
$
$1
21
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
AND BLOCK Komutu
ALD komutu ile yı÷ın kaydedicisinin üst
seviyedeki iki de÷erini birbirleri ile AND
iúlemine tabi tutarak bu yeni sonucu
yı÷ın kaydedicisinin en üst seviyesine
kaydeder. Yı÷ın kaydedicisinin derinli÷i
bir azalır.
OR BLOCK Komutu
OLD komutu iki de÷eri birbirleri ile
OR iúlemine tabi tutar. Di÷er bir ifade
ile yı÷ın kaydedicisinin üst de÷erindeki
iki kontak blo÷unu OR iúlemine tabi
tutar. Yeni de÷er yı÷ın kaydedicisinin
üst de÷erine kaydedilerek yı÷ın
kaydedicisinin de÷eri bir azalır.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
2/'
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
NOT Komutu
Bu NOT komutu lojik yı÷ının en üst
de÷erini de÷iútirir. E÷er de÷er lojik “1” ise
“0”’lar de÷er lojik “0” ise bunu “1”e
de÷iútirir.
END Komutu
Programın bitti÷ini gösterir. Bu
komut programın sonuna
konulmazsa programın bitti÷ini
merkezi iúlem birimi anlamaz.
Ladder diyagramda END olarak
program sonunu komut listesi
úeklindeki programlamada MEND
olarak programın sonunu ifade eden
komuttur.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
$/'
127
0(1'
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
LPS, LRD ve LPP Komutu
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
6(7YH5(6(7)RQNVL\RQX
6(7YH5(6(7
Set ve Reset komutları bilginin tutulması veya tutulan bilginin bırakılmasıdır. Bu
komutlar birlikte kullanılır. E÷er bir bitlik bilgi set edildi ise bu bilgi reset bilgisi
gelene kadar konumunu korur.
Set komutu herhangi bir rölenin (output, register, dahili röle vs.) OFF durumundan ON
durumuna yani lojik 0’dan 1’e geçiúini sa÷layan komuttur. RESET komutu ise
tamamen ters yapıya sahip olup, ON durumundan OFF durumuna geçiúi yani 1’den 0’a
geçiúi sa÷lar. Bir röle set edildi÷inde darbelerin sürekli verilmesine gerek yoktur. Bir
bobini set edildi÷inde bunun önündeki giriúler açılsa dahi set durumu de÷iúmez. Bu
durum ta ki reset sinyali gelinceye kadar.
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP
g]HUù(1<857
g]HUû(1<857
ZZZR]HUVHQ\XUWFRP± ZZZRUEHHWHFKFRP