tamam - Türkiye Sigorta Birliği
Transkript
tamam - Türkiye Sigorta Birliği
BAfiKAN’dan Sevgili Meslekdafllar›m, 2008 y›l›n›n sonuçlar› ortaya ç›kmaya bafllad›. Kesin olmamakla birlikte, rakamsal veriler sektörümüzdeki sat›fl geliflmesinin uzun zaman sonra ilk kez enflasyon oran›n›n alt›nda kald›¤›n› göstermekte. Daha önceleri 1994 ve 2002 y›llar›nda karfl›laflt›¤›m›z bu durum, özellikle sat›fllardaki gerilemenin geliflmesini inceledi¤imizde daha da dikkat çekici. 2008 y›l›nda, her üç ayl›k dönem bir öncekine göre daha karamsar bir tablo çizmekte ve son üç aydaki küçülme % 15’lere dayanm›fl durumda. Geride b›rakt›¤›m›z Ocak ve fiubat ay›nda da sat›fllardaki gerileme devam ediyor. Genel ekonomik hedefler ve beklentiler dikkate al›nd›¤›nda, sektörün 2009’da konumunu devam ettirebiliyor olmas› flahsi kan›mca baflar› say›lmal›d›r. Lakin bu konuda bile iyimser olabildi¤imi söyleyemiyorum. Özellikle, teknik sonuçlar›n ard›m›zda b›rakt›¤›m›z 2008 y›l›n› arataca¤›n› sanmaktay›m. Zincir merdiven metodunun, trafik branfl›nda geçti¤imiz y›l muallâk hasarlar›n kesinlefltirilmesi aç›s›ndan ilk kez uygulanmaya konulmas› ve dolay›s›yla 2009 da bu etkinin tekrarlanmayaca¤› düflünüldü¤ünde, y›llard›r kanayan yaram›z olan trafik branfl›, belki de bu sene bozulmayan sonuçlara sahip tek sigorta dal› olabilir. Sigorta pastas›n›n küçüldü¤ü bir ortamda, rekabetin artmas›, özellikle fiyat rekabetinin daha da sert yaflanmas› fazlas›yla muhtemel. Zaten bu gerçe¤i, son aylarda tüm ç›plakl›¤›yla görmeye bafllad›k. Ancak, aritmeti¤in basit ama yaflamsal gerçeklerini göz ard› etmenin gerek sektöre, gerek flirketlerin faaliyet sonuçlar›na ve finansal yap›lar›na getirece¤i olumsuz etkilerini akl›m›zdan hiç ç›karmamal›y›z diye düflünüyorum. Benzeri kriz dönemlerinde daha önce kazan›lan tecrübelerimizi de¤erlendirmenin zaman›d›r. Ayr›ca, o krizler bir global etkiden de¤il, memleketimizdeki ekonomik problemlerin yaratt›¤› krizlerdi ve o zamanlar operasyon zararlar›m›z› telafi edecek yat›r›m geliri imkan› söz konusuydu. Bugün ise tam aksine, belki de son y›llarda enflasyon ile faiz oranlar› aras›ndaki makas›n en fazla kapanaca¤› bir dönemdeyiz. Di¤er bir deyiflle, operasyon hatalar›n›n mali gelirle telafi edilebilmesi de mümkün de¤il. Oldukça karamsar bir tablo yaratt›¤›m›n fark›nday›m ve bundan dolay› hepinizden özür dilerim. Ancak Birlik Baflkan› olarak, gördüklerimi ve hissettiklerimi sizler ile bütün samimiyetim ile paylaflmak zorunlulu¤unda oldu¤umu da anlayaca¤›n› umuyorum. Sa¤duyu ve sabra fazlas›yla ihtiyaç duyaca¤›m›za inand›¤›m bu dönemde, hepinize baflar›lar diler, sayg› ve sevgilerimi sunar›m. Hulusi TAfiKIRAN Baflkan B‹ZE GÖRE 2009’a Girerken... Türkiye’nin y›l içersinde ki sosyo- ekonomik seyrine bakt›¤›m›zda global krizin y›l›n sonlar›na do¤ru olumsuz etkileri hiç flüphesiz sektörümüze de prim büyüklü¤ü olarak yans›yacakt›r. Bu nedenle Türk sigorta sektörü 2008 y›l›n› primsel olarak istenilen anlamda bir büyümeyle gerçeklefltirememifltir. Ekonomideki döngünün yavafllamas›, yat›r›mlardaki durgunluk, iflsizlik, otomotiv sektöründe yaflanan talep düflüflü, nakliyat sigortalar›na yans›yan boyutu, bankalar›n kredilerini daha temkinli vermesi veya vermemesi gibi nedenlerle hayat sigortalar›na, konut sigortalar›na olan etkiler sigorta sektöründe iyimser bir tablonun ortaya ç›k›fl›n› engellemektedir. Ancak yine de bu dönemde baz› branfllarda bireysel bazda art›fllar sa¤lanmas› mümkün olabilir. Nitekim son rakamlarda prime olumsuz, ama poliçe adetlerine pozitif yans›yan bir durum gözlenmektedir. Bireylerin aktiflerini korumak anlam›nda sigortay› önemsemeleri kriz ortam›n›n yaratt›¤› risklere karfl› veya bir hasar an›nda eldeki de¤eri yerine koyman›n daha da güç olaca¤› gerçe¤i ile güvence sa¤laman›n en etkin yolu flüphesiz sigorta olacakt›r. Teknik aç›dan 2008’in ilk dokuz ay›n› geçen seneki ilk dokuz ayla k›yaslad›¤›m›zda teknik ve mali kar aç›s›ndan olumlu bir tablo görmekteyiz. Ancak y›lsonu sonuçlar›n›n önümüzdeki günlerde belli olmas› ile 9 ayl›k olumlu tablonun bozulaca¤›n› da söyleyebiliriz. 2008 y›l› içinde kurulan Sigortac›l›k E¤itim Merkezi ile ilgili geliflmeleri bu say›m›zdan itibaren açt›¤›m›z yeni bölümümüz SEGEM’ de dergimize tafl›yaca¤›z. Di¤er taraftan son 3 ay içerisinde, gerçeklefltirdi¤imiz CEA Komite Toplant›s›, OECD Sigorta ve Bireysel Emeklilik Komitesi 82. Oturumu, OECD Endonezya Merkez Bankas› iflbirli¤i ile yap›lan Uluslararas› Finansal E¤itim Konferans›, Çek Cumhuriyeti ve Polonya Sigorta Sektörlerine iliflkin yay›mlanan rapor, çeflitli panel, toplant› ve e¤itim seminerleri, AB ve Dünya sigorta sektöründe yaflanan son geliflmeleri, DASK Kurumu ile TSEV’na ait aktivite ve çal›flmalar› dergimiz kanal› ile takip edebilirsiniz. Son olarak bilgisini vermek istedi¤im konu ise, Birli¤imiz çat›s› alt›nda sigorta sektörüne yönelik gerçeklefltirilecek olan Reklam ve Tan›t›m faaliyetleri. ‹fle ilk olarak Türkiye’de ülkemizi temsil eden 17 il üzerinde eflit kad›n erkek profili ile ve 16 – 64 yafl 02 grubu aras›nda sigorta kavram›na yönelik bir araflt›rma yaparak bafllad›k. Amac›m›z ülkemiz insan›n›n sigorta kavram›na bak›fl›, yaklafl›m›, bilgi düzeyi k›saca sigorta alg›s›n›n foto¤raf›n› bilimsel dayanaklar› ile net olarak görebilmekti. Buradan hareket ile kamuoyunda sigorta bilinci oluflturma / art›rma / de¤ifltirme odakl› bir strateji ile iletiflim ve tan›t›m kampanyas›n› B‹RL‹K olarak sigorta sektörü ad›na bafllataca¤›z. Çabam›z genifl bir yelpazede birçok proje ile sigorta kavram›n› kamuoyunun alg›s›n› art›rmaya yönelik oluflturmak. Bu konuda yat›¤›m›z çal›flmalar son aflamaya gelmifl durumda. Umutlar› yar›na b›rakmadan gelecek günlerin güzellikler getirmesi dile¤i ile… Erhan TUNÇAY Genel Sekreter B‹RL‹K’TEN HABERLER OECD Sigorta ve Bireysel Emeklilik Komitesi’nin 82. Oturum Gerçeklefltirildi irlik, 4-5 Aral›k 2008 tarihlerinde OECD'nin Paris'teki merkezinde düzenlenen OECD Sigorta ve Bireysel Emeklilik Komitesi'nin (IPPC) 82. Oturumu'na kat›ld›. Birli¤i temsilen AB ve Uluslararas› ‹liflkiler Sorumlusu Berna Özflar Kumcu ile Teknik Birim Yöneticisi Atilla Oksay' ›n kat›ld›¤› oturumlarda Hazine Müsteflarl›¤›'ndan yetkililer de yer ald›. B Toplant›n›n ilk gününde sabah gerçeklefltirilen oturumda finansal kriz ve krizin sigorta sektörüne etkileri kapsaml› bir biçimde tart›fl›ld›. Oturumda Birlik taraf›ndan da finansal krizin Türk sigorta sektörüne etkisi ve gelecek döneme iliflkin beklentiler hakk›nda kat›l›mc›lara bilgi verildi. Oturumda ABD ve ‹ngiltere d›fl›ndaki ülkelerde sigortac›l›k sektörlerinin finansal krizden do¤rudan etkilenmedi¤i; ancak derinleflmesi halinde krizin sigorta flirketleri üzerinde de olumsuz etkileri olabilece¤i ifade edildi. Ö¤leden sonraki oturumda ise büyük ölçekli afetler, finansal e¤itim ve IPPC taraf›ndan gerçeklefltir- ilen çal›flmalar ele al›nd›. Toplant›n›n ikinci gününde ise IAIS ve OECD iflbirli¤iyle sigortac›lar›n kurumsal yönetimine iliflkin bir yuvarlak masa toplant›s› gerçeklefltirildi. Toplant›da üst düzey yönetici, akademisyen, dan›flman ve düzenleyiciler taraf›ndan sunumlar yap›ld›. ‹ki gün süren oturumlara OECD üyesi ülkelerden delegeler ile konu ile ilgili kurum ve kurulufllardan birçok uzman ve konuflmac› kat›ld›. TSRfiB’nin Çek Cumhuriyeti ve Polonya Sigorta Sektörleri Raporu irlik, 2008 y›l› içerisinde Çek Cumhuriyeti ve Polonya sigorta birliklerine gerçeklefltirdi¤i çal›flma ziyaretleri sonras›nda söz konusu sigorta sektörlerine iliflkin bir rapor yay›nlad›. Birlik B taraf›ndan 2007 Faaliyet raporlar› ve görüflmelerde edinilen veriler ›fl›¤›nda haz›rlanan rapor, Çek Cumhuriyeti ve Polonya sigorta sektörlerine iliflkin genel bir çerçeve sunmay› amaçl›yor. 03 B‹RL‹K’TEN HABERLER CEA Tek Pazar Komite Toplant›s› Yap›ld› irlik, 3 Aral›k 2008 tarihinde, Avrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu'nun (CEA) Tek Pazar Komite toplant›s›na kat›ld›. CEA üyesi ulusal sigorta birliklerinin temsilcileri, CEA Genel Sekreteri ve CEA Tek Pazar Komitesi Sekretaryas›n›n kat›ld›¤› toplant›da Birli¤i AB ve Uluslararas› ‹liflkiler Uzman› Berna Özflar Kumcu temsil etti. B Toplant›n›n ilk bölümünde Çek Cumhuriyeti Maliye Bakanl›¤› Finansal Piyasalar Analiz ve Kalk›nma Direktörü Ji_í Król taraf›ndan OcakHaziran 2009 döneminde Avrupa Birli¤i Dönem Baflkanl›¤›n› devralacak olan Çek Cumhuriyeti'nin finansal hizmetler alan›ndaki önceliklerine iliflkin bir sunum gerçeklefltirildi. Bu öncelikler aras›nda daha rekabetçi ve aç›k bir Avrupa yarat›lmas›, sürdürülebilir ve güvenli enerji politikalar› oluflturulmas›, finansal krize yönelik tedbirler al›nmas›, Solvency II çal›flmalar›n›n sürdürülmesi ve mevzuat çal›flmalar›n›n tamamlanmas›na iliflkin konular bulunuyor. Toplant›da ele al›nan di¤er konular ise CEA' n›n Avrupa Komisyonu nezdinde blok muafiyet yönetmeli¤inin yenilenmesine yönelik olarak gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar, sigorta garanti tablolar›, tüketici haklar›n›n korunmas›na iliflkin Direktif teklifi ve Tek Pazar Komitesi'nin 2009 y›l› öncelikleri oldu. Ankara Anlaflmas›’n›n 45. Y›l› irlik, 12 Eylül 2008 tarihinde Ankara Anlaflmas›'n›n imzalanmas›n›n 45. y›ldönümü nedeniyle ‹KV(‹ktisadi Kalk›nma Vakf›) taraf›ndan düzenlenen panele kat›ld›. Aç›l›fl konuflmalar›n›n ‹KV Baflkan› Prof. Dr. Halûk Kabaalio¤lu ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i (TOBB) Baflkan› M. Rifat Hisarc›kl›o¤lu taraf›ndan yap›ld›¤› panelde Birli¤i AB ve Uluslararas› ‹liflkiler Uzman Yard›mc›s› Müge Soysal temsil etti. B Türkiye ile AB aras›ndaki ortakl›¤› bafllatan Ankara Anlaflmas›'n›n 45. y›ldönümünde düzenlenen panelde Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Avrupa Birli¤i Genel Sekreterli¤i, Avrupa Parlamentosu, TOBB ile yerli ve yabanc› 04 üniversitelerden kat›lan yetkililer taraf›ndan Türkiye-AB iliflkilerinin tarihi, mevcut durumu ile söz konusu iliflkilerde gelece¤e iliflkin beklentiler ele al›nd›. Panel boyunca konuflmac›lar taraf›ndan Türkiye'nin kat›l›m müzakerelerinde daha kararl› davranmas› gerekti¤i belirtilerek Avrupa Birli¤i'nin de Türkiye'ye karfl› verdi¤i taahhütlere ba¤l› kalmas› gerekti¤i vurguland›. “Ankara Antlaflmas›'n›n 45. Y›l›nda Türkiye-AB ‹liflkilerinin Durumu” ve “Türkiye'nin AB'ye Kat›l›m›: Ekonomik ve Siyasi Analiz” konulu iki oturumun düzenlendi¤i panele ifl dünyas›, sivil toplum kurulufllar› ve üniversitelerden temsilciler kat›ld›. “Sigorta Alg›s›na Yönelik Araflt›rma Sonuçlar›” irli¤imizin 22 Nisan 2008 tarihli Ola¤an Genel Kurul Toplant›s›nda al›nan karar uyar›nca; 2008 y›l›nda Birlik nezdinde sigorta tan›t›m›, bilinçlendirme ve sektöre pozitif katk› sa¤lamak amac›yla bir tan›t›m fonu kurulmas›na karar verildi. Bu karar sonras› bafllanan çal›flmalarda Türkiye çap›nda tüketici üzerinden “Sigorta Sektörünün Bugünkü Konumunu Tespit Etmek, Sigorta Bilinirli¤i ve E¤ilimi”ne yönelik piyasa araflt›rmas›” NIELSEN Firmas›nca tamamland›. Bu amaçla araflt›rma sonuçlar› Dr. Tunç Evcimen Moderatörlü¤ünde, 17 Ekim - 18 Ekim 2008 tarihleri aras›nda fiile Dedeman Resort Otel'de yap›lan bir de¤erlendirme toplant›s› ile sektörün yöneticileri ile paylafl›ld›. B Toplant›n›n aç›l›fl konuflmas›n› yapan TSRfiB Baflkan› Hulusi Taflk›ran'dan sonra söz alan NIELSEN Araflt›rma fiirketi yetkililerinin sonuçlar› yorumlayarak detayl› bir sunum gerçeklefltirmesi ve kat›l›mc›lar›n da raporu de¤erlendirmesinin ard›ndan sektörün genel müdür ve genel müdür yard›mc›lar›ndan oluflan üst yöneticilerinin kat›ld›¤› grup çal›flmas›yla çeflitli öneriler oluflturuldu ve bu öneriler toplant› sonunda tüm gruplara duyuruldu. Toplant›n›n kapan›fl›nda T.C. Baflbakanl›k Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürü Dr. Ahmet Genç ve TSRfiB Baflkan› Hulusi Taflk›ran genel bir de¤erlendirmede bulunarak dilek ve temennilerini ilettiler. Sigorta tan›t›m, bilinçlendirme ve yayg›nlaflmas›n› hedef alan öneriler daha sonra TSRfiB Yönetim Kurulu'nda görüflülerek de¤erlendirilecek, aksiyon tarih ve flekilleri saptanarak çal›flmalara bafllanacak. TSRfiB ve MASAK ‹flbirli¤inde Kara Para Aklama ile Mücadeleye Yönelik E¤itimi Program› irlik, 13-15 Ekim 2008 tarihlerinde suç gelirlerinin aklanmas› ve terörün finansman› ile mücadele konusunda sigorta flirketlerinin kendi bünyelerinde hizmet içi e¤itim programlar› düzenleyebilmelerini sa¤lamak üzere MASAK (Mali Suçlar› Araflt›rma Kurulu) ile iflbirli¤inde “E¤iticilerin B E¤itimi Program›”n› düzenledi. Sigorta ve reasürans flirketlerine yönelik olarak Birlik merkezinde düzenlenen üç günlük e¤itimde MASAK yetkilileri taraf›ndan kimlik tespiti, flüpheli ifllem bildirimi ve yükümlülerce oluflturulacak uyum program›na iliflkin sunumlar gerçeklefltirildi. 05 B‹RL‹K’TEN HABERLER OECD - Endonezya Merkez Bankas› ‹flbirli¤inde Uluslararas› Finansal E¤itim Konferans› irlik, OECD'nin davetlisi olarak 20 - 22 Ekim 2008 tarihlerinde OECDEndonezya Merkez Bankas› iflbirli¤inde Endonezya'da gerçeklefltirilen Uluslararas› Finansal E¤itim Konferans›'na kat›ld›. Konferansta Birli¤i AB ve Uluslararas› ‹liflkiler Sorumlusu Berna Özflar Kumcu temsil etti. Kumcu, konferans›n “Risk Bilincinin Artt›r›lmas› ve Do¤al Afetler Konusunda Risk Azalt›c› E¤itim Programlar›” bafll›kl› oturumunda “Deprem Riskine ‹liflkin Bilinç Artt›r›c› Faaliyetler ve E¤itim Programlar› Oluflturulmas› Konusunda Türkiye Deneyimleri” konulu bir sunum gerçeklefltirdi. Sunumda Türkiye'nin karfl› karfl›ya bulundu¤u deprem riski, DASK'›n yap›s› ve iflleyifli, DASK'›n ve Türk sigorta sek- B 06 törünün risk bilincinin artt›r›lmas› ve risk azalt›c› e¤itim programlar› gelifltirilmesi konusundaki faaliyetleri ve karfl›lafl›lan temel sorunlar hakk›nda kat›l›mc›lara kapsaml› bilgiler sunulurken politika yap›c›lar ve özel sektör yöneticilerine Türkiye'nin deneyimleri ›fl›¤›nda önerilerde bulunuldu. Konferansta ayr›ca “Asya'da Finansal E¤itim Stratejileri”, “Finansal Kat›l›m›n Artt›r›lmas› ve Daha Genifl Kitlelere Eriflim Sa¤lanmas›”, “Ekonomik De¤iflimde Gençli¤in Rolü”, “Finansal E¤itimde Finansal E¤itim Kurumlar›n›n Rolü” ve “Emeklilik ve Uzun Dönemli Tasarruflara ‹liflkin Bilincin Artt›r›lmas›” bafll›kl› oturumlar da düzenlendi. TTK ve Muhasebe Standartlar› Semineri irlik, 23 Ekim 2008 tarihinde ‹stanbul Ticaret Odas› (ITO) taraf›ndan düzenlenen "Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve Muhasebe Standartlar› ile ‹lgili Düzenlemeler" konulu seminere kat›ld›. Seminere Birli¤i temsilen Mali ve Finansal Düzenlemeler Uzman› Onur Acar ile Hukuk ve Mevzuat Uzman› Hüseyin Arslan kat›ld›. B Seminerin sabahki oturumunda söz alan ITO Müflaviri Veysi Sevi¤, TTK Tasar›s›n›n son olarak 2009 y›l›nda yasalaflaca¤› bilgisinin al›nd›¤›n› belirtirken Hesap Uzmanlar› Kurulu temsilcisi Hakan Gürsoy ise vergi kanunlar› ile TMS/TFRS aras›nda de¤erleme ölçütleri aç›s›ndan mevcut olan farklar› aç›klad›. Seminerin ö¤leden sonraki oturumunda konuflan Doç. Dr. Orhan Çelik ve Prof. Dr. Cemal ‹bifl ise uluslararas› muhasebe standartlar› ile vergi aras›ndaki iliflkiye de¤inerek Avrupa Birli¤i ve ABD'deki uygulamalar hakk›nda bilgiler verdi. Eureko Holding yetkilileri Birli¤i Ziyaret Etti ureko Holding Avrupa Masas› Müdürü Richard Leussink ile Eureko Group'a ba¤l› Achmea Holding D›fl ‹liflkiler Müdür Yard›mc›s› Silja de Graaf-Dubbelaar 25 Kas›m 2008 tarihinde Birli¤e bir ziyaret gerçeklefltirdi. Görüflmede Birli¤i Genel Sekreter Erhan Tunçay, E Genel Sekreter Yard›mc›s› Erdinç Yurtseven ve Avrupa Birli¤i Sorumlusu Berna Özflar Kumcu temsil etti. Eureko Holding yetkililerine Birlik, Birli¤in yap›s›, faaliyetleri, Türk sigorta sektörü ve sektörün AB'ye uyum çal›flmalar› konusunda bilgi verildi. “Aktüeryal Zincirleme Merdiven Metodu Çal›flma Grubu” Kuruldu ktüeryal zincirleme merdiven metodu hesaplama yöntemiyle ilgili çal›flmalar yapmak üzere Birlik nezdinde aktüerlerden oluflan bir çal›flma grubu kuruldu. 22 Ekim 2008 tarihinde ilk toplant›s›n› gerçeklefltiren çal›flma grubu taraf›ndan A öncelikle s›ra d›fl› hasarlar›n hesaplamaya etkisini asgari düzeye indirecek bir formülasyon ortaya ç›kar›larak Hazine Müsteflarl›¤›'na sunulmas› ve sene sonundan önce uygulanmas›n›n sa¤lanmas› hedeflendi. 07 B‹RL‹K’TEN HABERLER Resmi ‹statistik Program› Bilgilendirme Toplant›s› irli¤in Resmi ‹statistik Program›'n›n Sa¤l›k Harcamalar› ‹statistikleri bölümünde sorumlu kurulufl olmas› nedeniyle Birlik 12 Kas›m 2008 tarihinde Ankara'da ‹statistik Kurumu'nda gerçeklefltirilen Çal›flma Grubu toplant›s›na kat›ld›. Toplant›da Birli¤i, Teknik Birim Yöneticisi Atilla Oksay temsil etti. B Toplant›da Resmi ‹statistik Program› çerçevesinde Sa¤l›k Harcamalar› ‹statistikleri Grubu'nun çal›flmalar› konusunda kat›l›mc›lara bilgi verilerek sorumlu kurulufllardan beklentiler dile getirildi. Bu kapsamda, Birli¤in de sorumlu oldu¤u istatistiklerin 2007 y›l› sonuçlar›n›n milli gelir hesaplar›nda yap›lan de¤ifliklik nedeniyle revize edildi¤i belirtilerek söz konusu grup istatistikleri için AB'ye 2009 y›l›nda tam uyum sa¤lanaca¤›na dair taahhütte bulunuldu¤u bilgisi verildi. Toplant›da ayr›ca 2009 y›l›nda sorumlu kurumlar taraf›ndan gerçeklefltirilen tüm sa¤l›k harcamalar›n›n (kamu, özel sigorta, cepten) hangi kurumlara (kamu, üniversite, vak›f hastaneler ile özel hastaneler ile özel muayenehaneler vb) ve hangi fonksiyon baz›nda (ayakta/yatarak) yap›ld›¤›n›n bildirilmesinin bir zorunluluk oldu¤u da belirtildi. “CEA Finansal Krize ‹liflkin Sekiz Temel Mesaj” Bafll›kl› Raporun Türkçe Özeti Yay›nland› irlik, Amerika'da bankac›l›k sektöründe bafllayan finansal krizi takiben Avrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu (CEA) taraf›ndan haz›rlanan “Finansal Krize ‹liflkin Sekiz Temel Mesaj” bafll›kl› raporun Türkçe B 08 özetini yay›nlad›. Finansal krizin Avrupa sigorta ve reasürans piyasas›na etkilerine dair de¤erlendirmelerin bulundu¤u raporda sigorta ve reasürans piyasas›n›n genel durumu sekiz bafll›k alt›nda inceleniyor. ‹NCELEME ARAfiTIRMA Korsan Sald›r›lar› ve Sigorta Kaptan Murat IfiIKLI Anadolu Anonim Türk Sigorta fiirketi Nakliyat ve Sorumluluk Sigortalar› Müdürü luslararas› Ticaret Odas›'n›n Denizcilik Faaliyetleri konusunda uzman alt kuruluflu olan International Maritime Bureau (IMB) deniz korsanl›¤›n›n tan›m›n› flu flekilde yapmaktad›r: U Ard›ndan gemi ve yük sahibiyle temasa geçerek bir fidye talebinde bulunmaktad›rlar. Bu uygulama kaçak mallar›n sat›lmas› veya geminin elden ç›kar›lmas› gibi uzun ve s›k›nt›l› uygulamalar› gerektirmedi¤i için daha çok tercih edilmektedir. “H›rs›zl›k veya suç teflkil edecek herhangi bir di¤er amaç için bir gemiye ç›kmak veya ç›kmaya teflebbüs etmek ve bu amaca varmak için güç kullanma e¤iliminde olmak.” Deniz tafl›mac›l›¤›nda dar geçitlere s›kça rastlanmaktad›r. Aden Körfezi ve onu takip eden Süveyfl Kanal›, Panama Kanal›, Malacca Bo¤az› ve Hürmüz Bo¤az› gibi dar geçitlerde gemiler h›zlar›n› düflürmek ve bu geçitlerden oldukça kontrollü geçmek zorunda kalmakta ve bu sayede korsanlar›n sald›r›lar›na aç›k hale gelmektedirler. Bu tan›mdan da görüldü¤ü gibi deniz korsanl›¤›n›n iki temel boyutu vard›r: Sigorta flirketlerinin bu riske karfl› yaklafl›mlar›n› üç bölümde incelemek gerekmektedir: ❖ Ekonomik bir ç›kar. ❖ Güç kullanma. 1- Gemi kaç›r›l›rken korsanlar taraf›ndan gemiye verilen hasarlar hususi avarya olarak de¤erlendirilmektedir ve poliçede aksine bir hüküm yoksa poliçe flartlar› dahilinde tazmin edilmektedir. Poliçe flartlar›ndan kas›t söz konusu risk nedeniyle ödenecek tazminat›n poliçe muafiyetine tabi oldu¤unu hususudur. En ciddi korsanl›k uygulamas› aç›k denizde ya da belirli bir bölgede seyir halinde bulunan bir gemiye yönelik soygunlar fleklinde kendini göstermektedir. Bu korsanl›k faaliyeti yüksek bir örgütlenme seviyesi gerektirmekte, mürettebat›n esir al›nmas› ve geminin kaç›r›lmas› söz konusu olabilmektedir. Son dönemde ise korsanlar, bir gemiyi mürettebat› ile birlikte al›koyup kendileri için uygun ve güvenli bir bölgeye kaç›rmay› tercih etmektedirler. 2- Geminin kaç›r›lmas›na karfl›l›k gemi personeli taraf›ndan karfl› konulurken gemiye verilen zararlar ve geminin yüküyle beraber kaç›r›lmas› durumunda korsanlar taraf›ndan gemi ve yükün serbest b›rak›lmas› için istenen fidye tutar› TTK 1193* ve 1194'te** de aç›kland›¤› gibi müflterek avarya teflkil etmektedirler. Bu nedenle söz konusu fidye tutar›ndan gemiye düflen pay tekne makine sigortac›s› taraf›ndan yine poliçe flartlar› dahilinde (poliçe muafiyetine tabi olarak) ödenecektir. 09 ‹NCELEME ARAfiTIRMA 3- Geminin bofl olarak kaç›r›lmas› durumunda korsanlar taraf›ndan istenen fidye ücreti müflterek avarya teflkil etmeyece¤inden tekne makine sigortac›s› taraf›ndan da ödeme yap›lmas› mümkün olmayacakt›r. Ancak bu halin teminat alt›na al›nmas› için tekne makine poliçesi haricinde bir baflka poliçe düzenlenmelidir. Bu poliçe, fidye bedelinin (ransom) karfl›lanmas›n› ve fidye konusunda anlaflma yap›l›rken harcanan masraflar›n da teminini sa¤lamaktad›r. Geminin yüklü iken müflterek avarya olmas› buna karfl›l›k bofl iken teminata girmemesinin nedeni enstitü klozlar›nda yer almaktad›r. ITCH 1.11.95 klozunun 10.3. maddesinde 1994 York Antwerp Kurallar›'na, ITCH 1.10.83 klozunun 11.3. maddesinde 1974 York Antwerp Kurallar›'na at›f yap›lmaktad›r. Buna göre gemi bofl olsa dahi müflterek avarya hükümlerinin York Antwerp Kurallar›'nda belirtildi¤i flekilde geçerli olaca¤› belirtilmektedir. Fakat York Antwerp Kurallar›'nda korsanl›k riski ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktad›r. Bu nedenle gemi bofl ise ITCH hükümleri dahilinde fidye ücreti karfl›lanamamaktad›r. Söz konusu teminatlar belirli bir süre için sa¤lanmakla birlikte, sefer bafl›na da sa¤lanmaktad›rlar. Bu teminat tekne makine ve grev harp poliçelerinin sa¤lam›fl oldu¤u teminatlar›ndan ba¤›ms›z olarak çal›flmakta oldu¤undan, her iki poliçenin düzenlenmifl olmas› flart› aranmamaktad›r. Dolay›s›yla bu poliçelere de rücu etmemektedir. Sigortal› aç›s›ndan en do¤ru yol, her üç poliçenin de ayn› sigorta flirketinden düzenlenmesidir. Risk meydana geldikten sonra sigortac›n›n müdahalede bulunmas› söz konusu de¤ildir. Bu konu, ilgili devletlerin ve BM'in çözüme ba¤lamas› gereken bir konudur. Yaln›z kamu gücü kullan›larak korsanlar›n verdi¤i zararlar›n önlenmesinin söz konusu olmad›¤› hallerde ise sigorta flirketleri zarar›n en düflük seviyede tutulabilmesi için korsanlarla yap›lan temaslar› izler ve bilgi edinirler. Nihayetinde mali yük sigorta flirketine ait olacak, verilen zararlar ve 10 fidyeyi sigortac›lar ödeyecektir. Korsanlarla temas edilmesi hususu da öyle kolay bir husus de¤ildir. Bu alanda tecrübe sahibi olan ve korsanlar›n güvendi¤i arac›lar taraf›ndan görüflmeler yürütülmektedir. Baflta ‹ngiltere olmak üzere deniz tafl›mac›l›¤›nda önde gelen ülkelerde baz› güvenlik flirketleri ve sigorta flirketleri korsanlarla pazarl›k etme iflinde önemli bir bilgi birikimine sahiptirler. Ço¤u zaman korsanlar ele geçirdikleri gemilerin sahiplerini arayarak fidye talep ederler. Pazarl›k genellikle Londra'da konumlanm›fl arac›lar üzerinden yap›l›r ve bu arac›lar, güvenlik flirketleri ile bu güvenlik flirketlerinin sahiplerinden oluflmaktad›r. Ayr›ca çal›flanlar› eski SAS komandolar› gibi güvenlik formasyonu oldukça yüksek kiflilerdir. Belirlenen miktar bu flirketlere gemi sahipleri taraf›ndan gönderilir ve bu arac›lar, paray› ço¤unlukla Somali veya Yemen'de belirlenen bir yere nakit olarak götürüp teslim ederler. Daha sonra bu para flebeke içerisinde paylafl›lmakta ve gemi serbest b›rak›lmaktad›r. Sald›r›lan gemilerden çal›nan kargonun sat›lmas› da bir di¤er gelir kalemini oluflturmaktad›r. Fakat ele geçirilen mal›n yasad›fl› biçimde elden ç›kar›lmas› kolay de¤ildir ve çok daha organize yap› gerektiren uzun ve s›k›nt›l› bir süreci gerektirmektedir. Uluslararas› pazarlarda çal›nt› mallara karfl› artt›r›lan güvenlik önlemleri nedeniyle de bu tür uygulamalar›n say›s› giderek azalmakta ve korsanlar daha çok fidye isteme amaçl› eylemlere yönelmektedirler. Ödenen her fidye gemi sahibi flirket için ilave bir maliyet olufltururken sigorta giderleri de önemli bir boyuta varmaktad›r. Sigortac›lar aç›s›ndan merkezi Londra'da bulunan Joint War Committee taraf›ndan yay›nlanan ve dünya üzerinde riskli bölgelerin belirlendi¤i yay›n konuya ›fl›k tutmaktad›r. Sigorta flirketleri bu yay›n› dikkate alarak bu bölgelere gidecek tekneleri ya da yükleri sigortalay›p sigortalamamaya ya da hangi fiyat ve teminat ile sigortalay›p sigortalamayacaklar›na karar verirler. fiu s›ralar baflta Aden Körfezi'nin Somali aç›klar› olmak üzere korsanl›k faaliyetlerinin yo¤un olarak görüldü¤ü birkaç bölge sigorta flirketleri taraf›ndan ''savafl bölgesi'' risk kategorisine sokulmufl durumdad›r. Bunun anlam› sigorta risklerinin artmas› ve sigorta maliyetlerinin önemli biçimde yükselmesidir. * TTK 1193: Geminin düflman veya deniz haydutlar›na karfl› müdafaas› halinde müdafaa s›ras›nda gemiye veya yüke yap›lan hasar, bu s›rada sarf olunan cephane, gemi adamlar›ndan biri müdafaa s›ras›nda yaraland›¤› veya öldü¤ü takdirde tedavi ve cenaze masraflar›, 1013 ve 1014'üncü maddelerle di¤er mevzuat gere¤ince verilmesi laz›m gelen tazminat ve mükafat müflterek avarya olarak kabul olunur. ** TTK 1194: Geminin düflman veya deniz haydutlar› taraf›ndan durdurulup da fideye verilerek geminin ve yükün kurtar›lmas› halinde rehinelerin geçim ve kurtarma masraflar›yla birlikte, verilen fidye müflterek avarya olarak kabul olunur. 11 KAPAK KONUSU Yeni Hayat Sigortalar› Yönetmeli¤i Çerçevesinde Genel Bir De¤erlendirme ve Temel Beklentiler Olgun KÜNTAY Axa Hayat Sigorta Genel Müdür Yard›mc›s› TSRfiB Hayat Sigortalar› ‹nceleme Araflt›rma Komitesi Baflkan› ayat sigortalar›n›n dünya toplam sigorta portföyü içindeki pay› yüzde 60 düzeyine yaklafl›rken ülkemizde bu oran 2007 y›l› sonu itibariyle yüzde 13'dür. Bireysel emeklilik sistemi katk› paylar› da eklendi¤inde de ancak yüzde 22 düzeyine eriflilmektedir. Bu oranlar, ülkemizde hayat sigortac›l›¤› alan›nda at›labilecek önemli ad›mlar oldu¤unu göstermektedir. H Hayat sigortac›l›¤›, tasarruf ve koruma amaçl› birikimli sigortalar, koruma amaçl› vefat/maluliyet sigortalar› ve gelir amaçl› annüite sigortalar› olmak üzere üç ana bafll›k alt›nda toplanabilir. Buna karfl›n ülkemizde hayat sigortac›l›¤›n›n cari durumuna bak›ld›¤›nda yeni ifl üretim yap›s›n›n, hemen hemen tamamen finans sisteminin sa¤lad›¤› tüketici ve konut kredileri ile iliflkili olmak üzere koruma amaçl› sigortalardan kaynakland›¤› görülmektedir. 2008 y›l›n›n son çeyre¤inden itibaren global ekonomik belirsizlik ortam›ndan olumsuz yönde etkilenmesine karfl›n, koruma amaçl› vefat ve maluliyet sigortalar› son befl y›lda parlak bir dönem geçirmifl ve hayat sigortac›l›¤›n›n itici gücü haline gelmifltir. 12 “Son verilere göre ülkemizin nüfusu yaklafl›k 70 milyon kiflidir ve en dikkat çekici husus ortalama yafl›n 28.3 olmas›d›r. Dünya ortalamalar› ile k›yasland›¤›nda Türkiye hayat sigortac›l›¤› aç›s›ndan ciddi bir potansiyele sahiptir.” Di¤er yandan bankalar ve di¤er finansman kurulufllar›n›n sa¤lad›¤› kredilerin genel ekonomik konjonktür ile yak›n iliflkisi göz önünde bulunduruldu¤unda, hayat sigortas› flirketlerinin ve genel olarak hayat sigortac›l›¤›n›n nas›l bir risk ile karfl› karfl›ya oldu¤u da anlafl›lmaktad›r. Befl y›l öncesine dek, hayat sigortac›l›¤› neredeyse tamamen, tasarruf ve koruma amaçl› birikimli sigortalar alan›nda faaliyet gösterirken, geçmiflte yap›lan hatalar önemli ölçüde sigortal› memnuniyetsizli¤ine neden olmufl, yaflanan yüksek enflasyonlu dönem- lerin de etkisiyle sigortal› beklentileri karfl›lanamam›flt›r. Bireysel emeklilik sistemine iliflkin mevzuat düzenlenirken, önemli ölçüde, birikimli hayat sigortac›l›¤›nda yap›lan hatalar›n tekrar edilmemesi üzerine bir yap› getirilmeye çal›fl›lm›fl, günümüz itibariyle ülkemizde birikimli hayat sigortac›l›¤›n›n yerini tamamen bireysel emeklilik planlar› alm›flt›r. Di¤er yandan, 18 Temmuz.2007 tarihinde yürürlü¤e giren ve mevcut vergi dezavantajlar›na ek olarak, komisyonlar, poliçe üzerinden yap›lan kesintiler ve birikimli hayat sigortalar›ndan ayr›lma koflullar›na iliflkin de¤ifliklikleri içeren “Hayat Sigortalar› Yönetmeli¤i” ile söz konusu sigortalar›n adeta yürürlükten kald›r›lm›fl oldu¤u düflünülürken 1 Mart 2009 tarihinde yürürlü¤e girecek olan “Hayat Sigortalar› Yönetmeli¤inde de¤ifliklik Yap›lmas›na Dair Yönetmelik” ile hayat sigortac›l›¤› alan›nda önemli bir aç›l›m f›rsatlar› yarat›lm›flt›r. Yeni yönetmelik ile tarife onay sisteminin serbestlik yönünde radikal bir biçimde revize edildi¤i ve flirketlere ürün tasar›m›nda esneklik tan›nd›¤› bununla birlikte sigortal›lar›n ürün hakk›nda bilgilendirmeleri konusunda daha kat› esaslar getirildi¤i izlenmektedir. Bu yönetmelik de¤iflikli¤i öncesine kadar ülkemizde hayat sigortalar›nda uygulanan tarife onay sisteminin flirketlerin rekabet ortam›n› s›n›rlad›¤› de¤erlendirilmektedir. Standart bir hayat ürününün dahi Hazine Müsteflarl›¤›'na onay için gönderilmesi ve bu onay için bazen kayda de¤er bir süre bekleniliyor olunmas›, flirketlerin piyasa koflullar›n›n gerektirdi¤i h›zda çal›flmas›n› ve hareket kabiliyetlerini k›s›tlam›flt›r. Hayat sigortas› flirketlerinin, Hazine Müsteflarl›¤› Sigorta Denetleme Kurulu taraf›ndan her y›l titizlikle denetlendi¤i, kar/zarar ve bilançoya konu kay›tlar›n gerçe¤e uygunlu¤unun, flirket aktüerleri ve ba¤›ms›z denetim flirketleri taraf›ndan kontrol edildi¤i, ayr›ca yabanc› ortakl› flirketlerin merkezi aktüerya ofislerinin düzenli olarak denetim çal›flmas› yürüttü¤ü bir çerçevede tarife onay sisteminin kald›r›lmas› ya da esnetilmesi, esas olarak, rekabet ortam›nda flirketlerin sat›fl faaliyetlerine h›zl› bir flekilde bafllayabilmesini sa¤layacakt›r. Ek olarak Hayat Sigortalar› Yönetmeli¤i haricinde 1 Mart 2008 tarihinde “Sigorta Sözleflmelerinde Bilgilendirmeye ‹liflkin Yönetmelik” yürürlü¤e girmifltir. Yönetmelikle birlikte, di¤er sigorta branfllar› yan›nda hayat sigortalar›n›n da daha fleffaf ve sigortal›y› ald›¤› teminat konusunda bilgilendiren bir yap›ya kavuflmalar› amaçlanm›flt›r. Söz konusu Yönetmelik ile sigorta flirketlerine internet sitesi kurma zorunlulu¤u getirilmifl, di¤er bilgileri ek olarak hayat sigortas› sözleflmelerinde; tahakkuk eden ve tahsil edilen primlere, verilen teminatlara ve her bir teminata iliflkin tutarlara, kesintilere (komisyonlar, idari ve tahsil masraflar› ile di¤er giderler), varsa birikim ve kâr pay› tutar›na, kâr pay› oranlar›na, ifltira, ikraz ve tenzil de¤erlerine, ikraz ve tenzildeki sözleflmelerin durumuna iliflkin bilgilerin sigortal›lar›n erifliminin sa¤lanmas›na yönelik düzenleme hayata geçirilmifltir. Tarife sisteminde serbestlik çerçevesinde, uygulamalar›n, teorik anlamda bir risk içerebilece¤i hususu kabul edilmekle birlikte teknik esaslarda bir ayk›r›l›k tespit edilmesi halinde bu hususlar›n de¤ifltirilmesi her zaman mümkün olabilecektir. Bununla birlikte ticari iflletmeler olarak flirketlerin, kendilerini, müflterileri ve piyasa karfl›s›nda zor durumda b›rakacak uygulamalar içinde bulunmas› do¤al görünmemektedir. Bu nedenle, söz konusu serbest tarife sisteminde flirketlerin ve flirket aktüerlerinin daha fazla sorumluluk hissedecekleri de tabiidir. Bu aç›lardan bak›ld›¤›nda yeni yönetmeli¤in sigorta sektöründe önemli bir memnuniyet yarat›¤› gözlenmektedir. Hazine Müsteflarl›¤›'n›n, s›k› bir tarife onay sistemi yerine, flirketlerin aktüeryal dengeler aç›s›ndan denetim ve gözetimini içeren bir 13 KAPAK KONUSU fonksiyonu düzenlemesinin hayat sigortac›l›¤›m›za önemli bir dinamizm getirece¤i öngörülmektedir. Ayn› çerçevede aktüeryal denetimlerin de, yükümlülük karfl›lama yeterlili¤i prensipleri çerçevesinde, fiyatland›rman›n yeterlili¤inden ziyade rezervlerin yeterlili¤i ve flirketin finansal gücü üzerinde yo¤unlaflmas›n›n AB normlar› ile uyumlu bir yaklafl›m olaca¤› düflünülmektedir. Genel yaklafl›m› itibariyle hayat sigortac›l›¤› alan›nda devrim niteli¤inde bir serbestlik yaklafl›m›n› benimseyerek ve esnek uygulamalara imkan sa¤layacak olan söz konusu yönetmelik de¤iflikli¤inin ülkemizde hayat sigortac›l›¤›na yeniden ivme kazand›rmas› beklenmektedir. Nitekim önemli ölçüde norm uyumu sa¤lad›¤›m›z AB ülkelerine bak›ld›¤›nda da emeklilik ve birikimli sigortalar piyasalar›n›n birlikte var oldu¤u ve hayat branfl›n›n sigorta portföyü içinde a¤›rl›kl› bölümü oluflturdu¤u görülmektedir. Bu çerçevede ülkemizde de, emeklilik döneminin finansman›n› amaçlayan emeklilik planlar› ile orta dönemli tasarruf ve koruma amac›na yönelik olarak düzenlenecek birikimli hayat ürünlerinin teflvik uygulamalar› ile birbirlerinden ayr›lmalar› ve birikimli hayat sigortac›l›¤›n›n beklenen yeni düzenlemeler ile yoluna devam edebilmesinin önü aç›lm›flt›r. Burada emeklilik sistemine, mevcut duruma göre daha fazla vergi teflviki, ancak bunun karfl›l›¤›nda sistemden erken ayr›lma durumunda hayat branfl›na göre daha fazla ç›k›fl cezas› uygulamas›n›n faydal› olaca¤› düflünülmektedir. Ayr›ca emeklilik sisteminde birikim dönemi sonunda al›nabilecek toplu para tutar›na k›s›tlama getirilmesi ve maafl alman›n özendirilmesi de mutlaka gerekli görülmektedir. Hayat sigortac›l›¤›n›n çok önemli üçüncü aya¤› olan ve düzenleme eksikli¤i nedeniyle ihmal edilebilecek düzeyde bir a¤›rl›¤a sahip bulunan Annuite sigortac›l›¤›, bir kapitalin, 14 faizin yan› s›ra, ölüm ve yaflama ihtimalleri de göz önünde bulundurularak, belirli süreli ya da hayat boyu düzenli gelir (maafl) olarak ödenmesi konusunu ifade etmektedir. 31 Aral›k 2007 tarihi itibar› ile toplam hayat sigortas› poliçe say›s› 10,7 milyon olup mevzuat düzenlemelerindeki eksiklikler nedeniyle, annuite poliçelerinin hayat sigorta poliçesi say›s›na oran› yüzde 0.38'dir. Annuite sigortalar›, ülkemizde birikimli hayat sigortalar›n›n 1990'l› y›llar›n bafllar›ndan itibaren h›zla yayg›nlaflmas›n› takiben kendine yer edinmeye bafllam›flt›r. Mevcut yap› içinde, maafl hesab› yap›l›rken garanti edilmifl bir faiz oran› bulunan kâr payl› annüite ürünleri sunulmaktad›r. Bu ürünlerde ayr›ca, piyasadaki getiri oranlar› söz konusu faiz oran›ndan yüksek ise gelir art›fl göstermektedir. Bu tip ürünler, sigortal›n›n, ürün teknik esaslar›nda kullan›lan mortalite tablosundaki yaflama varsay›m›ndan daha uzun yaflamas› riski olan longevite riski ve yap›lar›nda garanti edilmifl bir faiz bar›nd›rd›klar›ndan getiri riski ile karfl› karfl›yad›rlar. Ülkemizde hayat sigortas› ile annüite sigortas› ürünlerinde, fiyatlama ve rezerv hesaplama amac›yla kullan›m› Hazine Müsteflarl›¤› taraf›ndan serbest k›l›nm›fl mortalite tablolar› ülkemizdeki gerçek ölüm istatistiklerini yans›tmaktan çok uzakt›r. Türkiye'deki sigorta flirketlerinin portföylerinde bulunan kiflilerin mortalite oranlar›, kabaca, CSO 53-58 mortalite tablosunda yer alan oranlar›n yüzde 40'›n› oluflturmaktad›r. Sektörümüzde, sigortal›lar›n beklenenden uzun yaflamalar›ndan kaynaklanacak ve flirketlerin gelecekteki yükümlülüklerini olumsuz yönde etkileyebilecek boyuttaki riskler nedeniyle annüite sigortas› sunumu yetersizdir. Hayat sigortalar› yönetmeli¤indeki de¤ifliklikler ile bu konuda yeni bir aç›l›m getirilmemifl olmakla birlikte, sektörümüzde beklentiler içeren hayat sigortas› planlar›d›r ve varl›klar ünite adetleri cinsinden takip edilirler. Unitlinked ad› ile an›lan bu ürünlerin temel özellikleri olarak, fleffaf yap›lar›, yat›r›m çeflitlili¤i sunmalar›, koruma teminatlar›nda esneklik ve esnek masraf yap›lar› dikkat çekmektedir. Bu kapsam alt›nda yat›r›m fonlu hayat sigortas› ürünlerini, teflvik uygulamalar› baflta olmak üzere gerekli düzenlemeler ile emeklilik planlar›ndan ay›rmak ve AB ülkelerinde yayg›n yer bulan bu ürünleri ülkemizde de sunabilmek üzere ilgili mevzuat›n h›zl› bir flekilde düzenlenmesi gerekmektedir. annuite sigortalar›n›n ayr› bir bafll›k alt›nda ele al›naca¤› ve bu çerçevede bu alanda kullan›labilecek mortalite tablolar› baflta olmak üzere konunun genel anlamda de¤erlendirilece¤i yönündedir. Gerek bireysel emeklilik sistemini, gerekse de hayat sigortac›l›¤›n› yak›ndan ilgilendiren ve ülkemizde yeni ve büyük bir aç›l›m yaratmas› beklenen annuite sigortalar› ile ilgili mevzuat gelifltirilirken flu anda uyguland›¤› gibi getiri ve longevite risklerinin flirketler taraf›ndan üstlenildi¤i modelin yan› s›ra; ❖ Getiri riskini kat›l›mc›n›n, longevite riskini flirketlerin üstlendi¤i, ❖ Longevite riskini kat›l›mc›n›n, getiri riskini flirketlerin üstlendi¤i, ❖ fiirketlerin risk üstlenmedi¤i alternatif modellere de yer verilmesi ve mutlaka annüite sigortalar›na uygun mortalite tablolar›n›n kullan›ma aç›lmas› ya da bu konuda flirketlere serbestlik tan›nmas›n›n gerekli oldu¤u düflünülmektedir. Hayat sigortac›l›¤› alan›nda bir di¤er geliflim f›rsat› olarak AB mevzuat›nda “yat›r›m fonlu sigortalar olarak geçen ürünler gelmektedir. 11 Temmuz.2007'de yay›nlan›p yürürlü¤e giren “Sigorta Branfllar›na ‹liflkin Tebli¤” ile sektörümüz gündemine giren yat›r›m fonlu ürünler, fon esas›na dayal› bir yat›r›m bilefleni Türkiye ‹statistik Kurumu verilerine göre 31 Aral›k 2007 tarihi itibariyle ülkemizin nüfusu yaklafl›k 70 milyon kiflidir ve bu nüfusun yüzde 70.5'i flehirlerde yaflamaktad›r. Nüfusun demografik da¤›l›m›na bak›ld›¤›nda en dikkat çekici sonuç olarak ortalama yafl›n 28.3 olmas› ve toplam nüfus içerisinde en büyük grubu % 66.5'lik bir oranla 15-65 yafl aral›¤›ndakilerin oluflturdu¤u göze çarpmaktad›r. Dünya ortalamalar› ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda genç bir nüfusa sahip Türkiye, hayat sigortac›l›¤› aç›s›ndan da ciddi bir potansiyele sahiptir. Ancak sigortac›l›k piyasas› geliflmifl ülkelerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda bu potansiyelin çok az bir bölümüne ulafl›labildi¤i görülmektedir. Yaz›n›n giriflinde hayat sigortalar›n›n dünya prim üretimi içindeki pay› ve ülkemizdeki durum özetlenmifltir. Bu sonuçlar hayat sigorta sektörünün bu branfltaki sigorta bilincinin genifl kitlelere yay›labilmesi amac›yla bir tan›t›m faaliyetine girmesi gerekti¤ini göstermektedir. Çünkü ülkemizdeki hayat sigortac›l›¤›n›n geliflmifl ülkeler seviyesine ç›kabilmesi ancak hayat sigortas› ürünlerinin genifl kitlelere yay›lmas› ile mümkün olabilecektir. Genel bir de¤erlendirme olarak, ülkemizde hayat sigortac›l›¤›n›n yeni bir bak›flla ele al›nmas› ve AB normlar› çerçevesinde bütün alt dallar› ile eksiksiz olarak uygulama imkan› yarat›lmas› gerekti¤i düflünülmektedir. ■ 15 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI 5684 Say›l› Sigortac›l›k Kanununda De¤ifltirilmesi’nde Fayda Görülen Hükümler Mehmet KALKAVAN TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s› Haziran 2007 tarihinde kabul edilen Sigortac›l›k Kanunu birikmifl birçok probleme çözüm getirmekle birlikte, afla¤›da yer alan baz› hükümleri, Birli¤imizce sigortac›l›¤a iliflkin di¤er mevzuat ve uygulama aç›s›ndan baz› tereddütlere yol açabilece¤i düflüncesi ile afla¤›da belirtilen maddelerle ilgili revizyona ihtiyaç duyulmaktad›r. 3 Konuyu madde s›ralamas›na göre ele alacak olursak, 5684 Say›l› Kanunun 4' üncü maddesinin 6'nc› f›kras›nda, sigorta flirketlerinde görev yapacak olan denetçilerin sigortac›l›k, iktisat, hukuk, maliye, iflletme ve muhasebe alanlar›nda en az üç y›l deneyimi bulunmas› flart› aranmaktad›r. Madde metninden anlafl›ld›¤› üzere, flirketlerde denetçi olabilmek için bu alanlar›n herhangi birinde de¤il, tamam›nda üç y›l tecrübe flart› aranmaktad›r ki bu durum gerek 5684 Say›l› Sigortac›l›k Kanunu'nda yer al›p tecrübe aranan di¤er görevlere iliflkin flartlarla ve gerekse de benzer kanunlarda yer alan benzer görevlere iliflkin flartlarla uyuflmamaktad›r. Buradaki maksat, flirketlerde görev alacak denetçilerin, yukar›da say›lan alanlar›n herhangi birinde asgari üç y›l deneyim sahibi olmas›d›r. Bu nedenle, ilgili f›kradaki mevcut maddi hatan›n giderilerek, ileride yaflanmas› 16 “2007 y›l›nda kabul edilen 5684 Say›l› Sigortac›l›k Kanunu, bugüne kadar ihtiyac› hissedilen birçok konuya, birikmifl birçok probleme çözüm getirmifltir. Bununla birlikte uygulamada tereddütlere yer b›rakmamak ad›na baz› revizyonlara da ihtiyaç vard›r.” muhtemel olumsuzluklar›n bertaraf edilmesi gerekmektedir. Kanunun 11' inci maddesinin 4' üncü f›kras›nda “sigorta sözleflmelerinde kapsam dahiline al›nm›fl riskler haricinde, kapsam d›fl› b›rak›lm›fl riskler aç›kça belirtilir. Belirtilmemifl, olan riskler teminat kapsam›nda say›l›r” denilmifltir. Türk Sigorta sisteminde teminat alt›na al›nan rizikolar ile kapsam d›fl› b›rak›lm›fl riskler, Hazine Müsteflarl›¤› taraf›ndan Genel fiartlarda aç›kça belirlenmifltir. Uygulamadaki genel flartlarda, sigortan›n kapsam›n›n tan›m›ndan sonra, teminat d›fl› olup da, ek sözleflme ile teminat kapsam›na dahil edilebilecek rizikolar ile tamamen teminat d›fl› kalan rizikolar belirtilmekte, ayr›ca, genel flartlara, son bir madde olarak sigortal›/sigorta ettiren aleyhine olmamak üzere özel flartlar konulabilmesine olanak sa¤lanmaktad›r. Bu nedenle mevcut f›kra hükmünün kald›r›lmas› uygun olacakt›r. Di¤er taraftan, Kanunun 11' inci maddesinin 1' inci f›kras›nda, sigorta sözleflmelerinin ana muhtevas›, Müsteflarl›kça onaylanan ve sigorta flirketlerince ayn› flekilde uygulanacak olan genel flartlara uygun olarak düzenlenir hükmü yer almaktad›r. Oysa sigortal› olmak isteyenlerin, sigortan›n kapsam› ve ilgili di¤er hükümlerine iliflkin do¤ru ve yeterli bilgiye sahip olmak suretiyle taraflarca saptanacak sigorta flartlar›na göre sözleflme yapabilme olana¤› olmal›d›r. Bu flartlar›n emredici hükümlere, ahlak ve adaba ayk›r› olmamas› esast›r. Sigortac›l›¤›n geliflmifl oldu¤u ülkelerde de flirketler, genel flartlar›n› kendileri düzenlemektedirler. Kamu otoritesinin yukar›daki esaslara göre müdahale imkân› her zaman mevcuttur. Bu nedenle, Hazine Müsteflarl›¤›na, gerekti¤inde bu flartlar› flirketlerce serbestçe düzenlenmesine gerekti¤inde olanak sa¤layan yetki tan›nmas›n›n uygun olaca¤› düflünülmektedir. Kanunun 23' üncü maddesinin 9' uncu f›kras›nda “23 fiubat 1995 tarihli ve 4077 Say›l› Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Kanunun 4/17 Maddesinin üçüncü f›kras› hükmü sigorta acenteleri için sadece acentelik faaliyeti dolay›s›yla sunulan hizmetlerde uygulan›r” denilmifltir. Öncelikle söz konusu hükmün sadece sigorta acentelerini de¤il tüm sigorta arac›lar›n› kapsamas› flartt›r. Di¤er taraftan, Bu kanunla ilgili olarak haz›rlanan de¤ifliklik tasar›lar›nda sigorta sözleflmelerinin, gerek ay›pl› mal, gerek sözleflmelerdeki haks›z flartlarla ilgili Taslak hükümlerinde, sigorta sözleflmelerine müdahale imkân› veren hükümlere yer verilmifltir. Esasen Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Kanunun, tan›mlara iliflkin 3' üncü maddesinde yer alan hizmet tan›m›n›n, sigorta sözleflmelerini ne derece içerdi¤i tart›flma konusu olacak niteliktedir. 17 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI Önemle üzerinde durulacak husus, 5684 Say›l› Sigortac›l›k Kanunu'nun ve bu kanuna müsteniden ç›kar›lan ikincil mevzuat›n, sigorta sözleflmesinde yer alan kiflilerin hak ve menfaatlerini korunmas›, sigortac›l›k sektörünün güven ve istikrarl› bir ortamda etkin bir flekilde çal›flmas›n›n temin edilmesi ve denetlenmesine iliflkin hususlar›n usul ve esaslar›n›n düzenlenmesi amac›yla ç›kar›ld›¤›d›r. Özellikle, tüketicinin korunmas›n› teminen an›lan Kanunda, her türlü teminatlara ve bunlar›n kontrolünü yapacak düzenlemelere yer verilmifltir. Bu nedenle ayr›ca, Tüketicinin Korunmas› Hakk›ndaki Kanunda ve de¤iflikliklerine iliflkin Taslakta, sigorta sözleflmelerine ve bu sözleflmelerin, sigorta mevzuat› ile ba¤daflmayacak flekilde düzenlemelerine mahal yoktur. Ana kanun sigortac›l›k kanunu oldu¤una göre, bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde, Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda kanuna gidilmelidir. Bu durum, kanunlar aras›nda tüketicinin bilgilendirilmesi aç›s›ndan da uyum sa¤layacakt›r. Geliflmifl ülkelerde üst düzeyde faydalan›lan ve ülkemizde de yak›n gelecekte çok fley beklenmekte olan Sigorta Tahkim Komisyonu, ön haz›rl›klar›n› tamamlam›fl ve hemen hemen faaliyete haz›r duruma gelmifltir. Ancak mevzuatta yer alan veya yer almayan baz› hükümler Komisyon'un ifllevini zay›flatacak niteliktedir. Öncelikle, Komisyonun hukuki muamelelerde bulunma ehliyetine sahip bulundu¤u konusunda tereddüde mahal verilmemesi bak›m›ndan münferit bir tüzel kiflili¤i haiz oldu¤unun Kanunda aç›kl›kla belirtilmesi gere¤i do¤mufltur. Sigortac›l›k Kanunu, hakemlerin listeye kay›tl› bulunmalar› bak›m›ndan bir süre s›n›r›na yer vermemifltir. Öte yandan hakemlerin listeden silinmelerini düzenleyen 11' inci f›krada ise hakemlerin görevlerini kendilerinden beklenen özenle yerine getirmemeleri, listeden silinmek için bir gerekçe olarak say›lmam›flt›r. Bu flartlar alt›nda hakemlik görevine uygun görülenlerin, 18 görevlerini ne flekilde yerine getirirlerse getirsinler, ömür boyu hakem olarak görev yapmalar›na engel bir husus bulunmamaktad›r. Bu bak›mdan ilgili f›krada yap›lacak bir de¤ifliklikle, hakemlerin listeye befl y›ll›k bir süre için kaydedilmeleri ve bu sürenin sonunda Komisyona ilgilinin çal›flmalar› hakk›nda de¤erlendirme yapabilme imkân› tan›nmas›n›n gerekli oldu¤u düflünülmektedir. Yine 30 'uncu maddenin 11' inci f›kras›n›n (a) bendi sigorta hakemlerinin gerekli nitelikleri kaybetmeleri veya tarafs›zl›k ilkesine ayk›r› hareket ettiklerinin tespit edilmesi halinde listeden sürekli olarak ç›karabilecekleri hükmüne yer vermifl ancak hakemlerin kararlar›n› verirken ilgili mevzuat hükümlerine ayk›r› davrand›klar› haller için ise bir yapt›r›m öngörmemifltir. Hakemler yarg›lama görevini ifa ettiklerinden, kararlar›n› verirken ilgili mevzuat hükümlerine riayet etme mecburiyetleri bulunmaktad›r. Sigortac›l›kta tahkim sistemi bak›m›ndan da kararlar›n› mevzuatta yer alan flartlara uygun flekilde vermeyen hakemlere dosya verilmesine devam edilmesi, sistemin iflleyifli ve itibar›na zarar verebilecektir. Bu çerçevede, Sigorta hakemli¤i yapmak için gereken nitelikleri kaybetmifl, tarafs›zl›k ilkesine ayk›r› hareket etti¤i tespit edilmifl veya sigortac›l›k mevzuat›na, örf ve adetlerine mutaden ayk›r› karar verenlerin sürekli olarak hakemlikten menedilmesine cevaz veren bir düzenlemenin gerekli oldu¤u düflünülmektedir. 30 'uncu maddenin on beflinci f›kras› raportörlerin incelemelerini on befl gün içinde tamamlamalar›n›n zorunlu oldu¤unu belirtmifl ancak bu on befl günün ne flekilde hesaplanaca¤› konusunda baflkaca bir aç›kl›k getirmemifltir. Oysa maddenin on üçüncü f›kras›nda Komisyona baflvuru için gerekli flartlar aç›klan›rken flirketin on befl ifl günü içinde yaz›l› cevap vermemifl olmas›n›n baflvuruya imkân verece¤i belirtilmektedir. Kanun koyucu, maddenin 15 ve 16'nc› f›kralar›nda geçen di¤er süreler de ifl günü olarak kaleme al›nm›flt›r. Ülkemizdeki resmi tatil uygulamalar› ilkelerini uygularken mevzuat› da tamam›yla göz ard› etmemeleri, kararlar›n›n kabul edilebilirli¤i bak›m›ndan uygun olacakt›r. Böylece hakemler uyuflmazl›¤a mevzuatta yer alan hükümler çerçevesinden yaklaflabilecekler, ancak somut koflullara göre teknik hukukun birebir uygulanmas›n›n adaletsiz sonuçlara yol açaca¤› durumlarda ortaya ç›kacak adaletsiz sonucu hak ve nesafet ilkeleri süzgecinden geçirmek imkân›na sahip olacaklard›r. Bu nedenle, “Esnaf ve Küçük Sanat ‹fl Sahipleri Aras›nda Hâs›l Olan Anlaflmazl›klar›n Halline Dair ‹htiyari Tahkim Yönetmeli¤i”nin 14' üncü maddesindeki “hakem kararlar› mevzuat hükümleri dairesinde hakkaniyet, nesafet, örf, adet ve teamüllere göre ittihaz olunur” hükmüne Tahkim maddesinde yer verilmelidir. da dikkate al›nd›¤›nda, raportörlere tan›nan on befl günlük sürenin tatilleri de içerecek flekilde hesaplanmas›n›n, tatillerden hemen önce yap›lan baflvurular› incelemek için sahip olunacak süreyi oldukça k›s›tlayabilece¤i ve tatbikatta güçlüklere yol açabilece¤i düflünülmektedir. Bu bak›mdan maddedeki on befl günlük sürenin on befl ifl günü olarak de¤ifltirilmesinin gerek Kanundaki di¤er sürelerle eflgüdümü sa¤layaca¤› ve gerekse de Tahkim Komisyonunun iflleyiflini rahatlataca¤› düflünülmektedir. Hakemlerin mevzuat hükümleri dairesinde hak ve nesafet ilkelerini göz önünde bulundurarak karar vermelerinin faydal› ve gerekli olaca¤› düflünülmektedir. Hakemlerin hak ve nesafet Sigortac›l›kta tahkim müessesinin amac› sigortac› ile sigorta ettiren veya sigorta sözleflmesinden menfaat sa¤layan kifliler aras›ndaki uyuflmazl›klar›n en k›sa zamanda halledilmesidir, ancak, maddede öngörülen dört ayl›k süre oldukça uzundur. fiikayetçinin Komisyona baflvurmas›, raportör incelemesi ve mahkeme safhas› dikkate al›nd›¤›nda bu süre hayli uzayacak ve amaç ortadan kalkacakt›r. Esasen inceleme evrak üzerinden yap›laca¤›ndan inceleme süresinin çok uzun olmas›na da gerek yoktur. Bu nedenlerle söz konusu sürenin 3 ay olarak yeniden düzenlenmesi, süreci yüzde 25 k›saltacak olup, yukar›da say›lan olumsuzluklar›n da bir ölçüde önüne geçilecektir. Tahkim maddesinin 21' inci f›kras› ile maktu para miktarlar›ndaki art›fl, üretici fiyatlar› endeksini art›fl oran›n› aflmamak üzere Hazine Müsteflarl›¤›n›n yetkisindedir. Gerek baflvuru ile ilgili kat›lma pay›nda, gerek hakem ücretleri ve uyuflmazl›k miktarlar›nda konjonktüre ve uygulaman›n gerektirdi¤i ihtiyaçlara göre art›r›ma gidilmesi gerekebilir. Bu gereksinmeyi endeksin alt›nda tutmak yetersiz kalabilir. Bu nedenle endeksin afl›lmamas› yerine dikkate al›nmas›n›n daha uygun olaca¤› düflünülmektedir. 19 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI Komisyon, sigorta sözleflmelerinden do¤an uyuflmazl›klar›n çözümünü sa¤layarak mahkemelere benzer flekilde bir yarg› faaliyeti yerine getirmekte ve bu bak›mdan da yarg› hizmeti gören bir kurum niteli¤i tafl›maktad›r. Nitekim Komisyonun oluflturulma nedenlerinden birisi de ülkemizde sigorta ihtisas mahkemelerinin bulunmamas›ndan kaynaklanan bofllu¤u doldurmak ve bu surette sigorta sözleflmelerinden do¤an uyuflmazl›klar›n uzman hakemler eliyle h›zl› bir flekilde çözülmesini sa¤layarak, mahkemelerin de ifl yükünü bir nebze olsun azaltmakt›r. Komisyon, faaliyetlerinde hiçbir flekilde kar amac› gütmedi¤i gibi, sigorta tahkim sisteminin finansman› için sigortal›lardan al›nmas› söz konusu olan baflvuru ücretleri ve flirketlerin ödeyece¤i katk› paylar›n›n Komisyon faaliyetlerinin maliyetini dahi karfl›lamayabilece¤i öngörülmektedir. Bu nedenle Komisyonun kar amac›yla faaliyet gösteren ticari iflletmelerle ayn› esaslara tabi olarak vergi mükellefi olmas› bir taraftan gördü¤ü ifllevin kamusal niteli¤iyle ba¤daflmayacak, bir taraftan da Komisyona pek çok ek mali ve idari külfet yüklemek suretiyle kaynaklar›n›n daha etkin bir flekilde kullan›lmas›n› engelleyecektir. 587 Say›l› Zorunlu Deprem Sigortas›na Dair Kanun Hükmünde Kararname'nin 5' inci maddesinde, Do¤al Afet Sigortalar› Kurumunun ve gelirlerinin her türlü vergi, resim ve harçtan muaf oldu¤u hükmüne yer verilmiflken, benzer flekilde 5363 Say›l› Tar›m Sigortalar› Kanunun 7' nci maddesinin 2'nci f›kras›nda da Tar›m Sigortalar› Havuzunun gelirlerinin her türlü vergi, resim ve harçtan muaf oldu¤u hükmü yer alm›flt›r. Bu çerçevede, Komisyonun sigortac›l›k alan›nda kamu menfaati maksad›yla faaliyet gösteren benzer nitelikteki kurulufllar›n yararland›¤› vergi, resim ve harç muafiyetinden yararlanmas›n› sa¤layacak bir yasal de¤ifliklik yap›lmas› gereklili¤i ortaya ç›km›flt›r. 5684 Say›l› kanunun 35' inci maddesin 9 uncu 20 f›kras›, “Bu Kanuna tabi kurulufllar›n görevlileri ve yetkilileri sigorta sözleflmesi ile ilgili kiflilere ait s›rlar› bu konuda kanunen aç›kça yetkili k›l›nan mercilerden baflkas›na aç›klamalar›” hapis cezas› ve adli para cezas› gibi müeyyidelere ba¤lam›flt›r. Sigortac›l›k ifllemlerinin yürütülmesi için kiflilerin durum ve tutumuna iliflkin baz› bilgilerin bilinmesine ihtiyaç vard›r. Bunlardan en önemlisi fiyat uygulamalar›nda hasarla ilgili bilgilere olan ihtiyaçt›r. Sigortac›l›k mevzuat›nda, bu bilgilerin verilmesine yer yer olanak sa¤lanmaktad›r (TRAMER ve Trafik Sigortas› Yönetmelikleri ile hasar verilerinin tutulmas›, bunlara ulaflma, hasar belgesi düzenlenmesi gibi). Doktrinde ve s›rlarla ilgili olarak haz›rlanan mevzuatta, müflteri s›rr› “Kurum ve flirketlerin, kendi faaliyet alanlar›yla ilgili olarak müflteriyle iliflkilerinde müflterinin flahsi, iktisadi, mali, nakit ve kredi durumuna iliflkin do¤rudan do¤ruya veya dolay›s›yla edindikleri tüm bilgi, belge, elektronik ortam ve kay›tlardan oluflmaktad›r.” Özellikle, flirketlerin risk de¤erlendirmesinde ve tarife uygulamas›nda, birbirleri nezdindeki hasar bilgilerine ve bu husustaki bilgi ak›m›n›n sektör içinde yürütülmesine ihtiyaç vard›r. Di¤er yandan, TSRfiB'nin de, gerekti¤inde sigorta sözleflmelerine iliflkin rehber tarife haz›rlayabilmesi için, tekilden tüme var›r flekilde bu bilgileri bilmesi zaruridir. Hasar bilgilerini yukar›daki tan›m içinde, sektör içi, sigortac›l›k ifllemleri gere¤i bilgiler olarak kabul etmek ve herhangi bir ihtilafa ve takibata maruz kalmamak için bu bilgilerin s›r kapsam›nda mütalaa edilmemesi gere¤i aç›kt›r. Bu görüfl ve düflünceler çerçevesinde, Bankac›l›k Kanunu'nun s›rlar›n saklanmas›na iliflkin hükmü de dikkate al›narak, 35' inci maddenin 9' uncu f›kras›na, Sigorta flirketlerinin aralar›nda yapacaklar› sözleflmeler çerçevesinde, müflterilerinin risk durumlar›n›n izlenmesi, de¤erlendirilmesi, kontrolü ve müflteri hizmetlerinin yerine getirilmesi nedeniyle yap›lacak bilgi ve belge al›flverifli ile hizmet temininin bu hüküm d›fl›nda oldu¤una dair bir ibarenin eklenmesi gerekmektedir. ■ AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA 2008 Y›l› ‹lerleme Raporu ve Sigorta Sektörünün De¤erlendirilmesi Berna ÖZfiAR KUMCU TSRfiB, AB ve Uluslararas› ‹liflkiler ürkiye'nin Avrupa Birli¤i mevzuat›na ve Kopenhag kriterlerine uyumunun bafll›klar alt›nda düzenli olarak her y›l de¤erlendirildi¤i ve bu çerçevede Avrupa Birli¤i ile iliflkilerin hangi alanlarda olumlu flekilde gerçekleflti¤i, hangi alanlarda sorunlar›n devam etti¤ini ortaya koyan ‹lerleme Raporlar›n›n on birincisi ve geniflleme sürecinde gelece¤e dönük beklentileri içeren “Geniflleme Stratejisi” 5 Kas›m 2008 tarihinde yay›nland›. T Geniflleme Stratejisi'nde Türkiye'nin reform sürecine ba¤l›l›¤›n›n AB'nin kendi güvenli¤i ve istikrar› için de büyük stratejik önem tafl›d›¤›, müzakerelerin ortak amac›n›n kat›l›m oldu¤u; ancak Türkiye ile müzakerelerin sonucunun önceden garanti edilemeyen aç›k uçlu bir süreç oldu¤u, Kopenhag siyasi kriterlerinin yerine getirilmesinin sürdü¤ü, buna karfl›n siyasi reformlara h›z verilmesi gerekti¤i ifade edildi. Geniflleme Stratejisi'nde gerekli haz›rl›k ad›mlar›n› atarsa H›rvatistan'›n 2009 sonuna kadar kat›l›m müzakerelerinin son aflamas›na ulaflmas›n›n beklendi¤i ifade edilirken Türkiye için böyle bir öngörüde bulunulmad›¤› dikkat çekti. ‹lerleme Raporu'nda ise genel olarak dengeli bir yaklafl›m ve üslup kullan›lmad›¤› gözlendi. Buna karfl›n, Türkiye'nin reform sürecindeki yavafllama, kamu yönetimi reformundaki eksiklikler, ordunun siyasi etkisinin sürmesi, yol- “Türkiye'nin Avrupa Birli¤i'ne uyumda kaydetti¤i geliflmelerin de¤erlendirildi¤i 2008 y›l› ‹lerleme Raporu, Avrupa Komisyonu taraf›ndan 5 Kas›m 2008 tarihinde yay›nland›” suzlukla mücadelenin s›n›rl› kalmas›, Ombudsman kurumunun oluflturulamamas›, kötü muamele vakalar›ndaki art›fl, kad›n ve az›nl›k haklar› ile cinsiyet eflitsizli¤ine iliflkin yaflanan sorunlar Avrupa Komisyonu taraf›ndan elefltirildi. Türk Hükümetine yap›lan ça¤r›da 2009 y›l›nda siyasi reform sürecinin canland›r›lmas›, anayasa ve yarg› reformu alan›ndaki çal›flmalar›n sürdürülmesi istendi. Raporun ekonomik kriterler bölümünde ise, Türkiye'nin iyi iflleyen bir piyasa ekonomisine sahip oldu¤u, ancak makroekonomik istikrar›n ve büyümenin istenilen düzeyin alt›nda kald›¤›na de¤inilirken, AB müktesebat›na uyumda ilerleme kaydedildi¤i, ancak ülke genelinde idari kapasitenin gelifltirilmesi gerekti¤i belirtildi. Sigorta Sektörüne Yönelik De¤erlendirmeler 2008 y›l› ‹lerleme Raporu'nda sigorta sektörüne iliflkin geliflmelerin kapsaml› biçimde ele al›nd›¤› ve kaydedilen ilerlemelerin genel olarak olumlu de¤erlendirildi¤i görülmüfltür. Raporda “ Sermayenin Serbest Dolafl›m› ” 21 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA (Bafll›k 4) bafll›¤› alt›nda emeklilik fonlar›; “ Rekabet Politikas› ” ( Bafll›k 8 ) bafll›¤› alt›nda ise blok muafiyet düzenlemelerine iliflkin bir de¤erlendirmede bulunulmufltur. Sigorta sektörüne iliflkin kapsaml› de¤erlendirmeler ise “Mali Hizmetler” (Bafll›k 9) bafll›¤› alt›nda yap›lm›flt›r. geliflmelerin detayl› biçimde ele al›nd›¤› ve sigorta sektörüne yönelik de¤erlendirmelerin geçmifl y›llara oranla olumlu oldu¤u görülmektedir. Buna karfl›n eksikliklere ve ilerleme kaydedilmeyen alanlara da at›fta bulunulmaktad›r. ‹lgili bafll›k alt›nda sektöre yönelik olarak flu de¤erlendirmeler yap›lm›flt›r: Raporun “ Sermayenin Serbest Dolafl›m› ”na iliflkin 4. bafll›k alt›nda, “Sermaye Piyasas› Kurulu'nun emeklilik fonlar› taraf›ndan d›fl menkul de¤erlere yapacaklar› yat›r›mlar için üst s›n›r› kald›rd›¤›” belirtilmifl ve yine “Sermaye Piyasas› Kurulu'nun, Emeklilik Fonlar›n›n Kurulufl ve Faaliyetlerine ‹liflkin Esaslar Hakk›nda Yönetmelik'te de¤ifliklik yaparak emeklilik fonlar›n›n kamu borçlanma araçlar›na yapt›klar› yat›r›mlardaki asgari gereklili¤i kald›rd›¤›” ifade edilmifltir. ❖ Sigortac›l›k ve bireysel emeklilik alanlar›nda önemli ilerleme kaydedilmifltir. “Rekabet Politikas›”na iliflkin 8. bafll›k alt›nda “Rekabet Kurumu'nun sigorta sektörüne iliflkin olarak Avrupa Birli¤i müktesebat› ile uyumlu bir Blok Muafiyet Tebli¤i kabul etti¤i” ifade edilmifltir. “Mali Hizmetlere” iliflkin 9. bafll›k alt›nda, sigorta sektöründeki geliflmeler kapsaml› biçimde de¤erlendirilmektedir. Özellikle Avrupa Birli¤i mevzuat›na uyum konusunda kaydedilen ❖ Hazine Müsteflarl›¤›, bireysel emeklilik planlar›na iliflkin yeni yay›nlad›¤› Yönetmelikle “sponsor flirket” (iflveren kat›l›m› kastediliyor) kavram›n› getirmifltir. Ayn› Yönetmelik, flirketlerin tahsil edecekleri masraflara da s›n›rlar getirmifl, di¤er yandan grup emeklilik sözleflmeleri için vesting uygulamas› yürürlü¤e konmufl ve sistemden ç›kma süresi befl y›l olmufltur. ❖ Hazine Müsteflarl›¤› emeklilik flirketleri için mülkiyet, ruhsat baflvurular›, birleflme ve devralmalar, reklâmlara iliflkin kurallar ve kamunun bilgilendirilmesi konular›nda “uygun ve yerinde” kriterler belirleyen bir Yönetmelik yay›nlam›flt›r. ❖ Sermaye yeterlili¤ine iliflkin düzenlemeler çerçevesinde, bir sigorta flirketinin ba¤l› ortakl›klar› ve ifltiraklerinin ödenmifl sermayesi flirketin öz sermaye tan›m› içerisine al›nm›flt›r. ❖ Yolcu tafl›mac›l›¤›na iliflkin olarak Türkiye zorunlu sigorta kapsam›nda asgari teminat düzeyini yükseltmifltir. Ne var ki, bedensel hasarlar için belirlenen teminat düzeyleri halen Avrupa Birli¤i standartlar›n›n çok alt›ndad›r. ❖ Hazine Müsteflarl›¤›, sigorta ve bireysel emeklilik flirketlerine finansal raporlar›n› hem gazetelerde hem de kendi internet sitelerinde yay›nlama yükümlülü¤ü getiren yeni bir Tebli¤ kabul etmifltir. ❖ Türkiye ayr›ca banka müflterilerince yap›lan 22 kredi geri ödemeleri için yeni bir sigorta ürünü gelifltirmifltir. ❖ Sigorta arac›l›¤›na iliflkin yeni bir Yönetmelik de yürürlü¤e girmifltir (Sigorta Acenteleri Yönetmeli¤i kastediliyor). Bu Yönetmelik, arac›lar için mesleki tazminat sigortas› getirirken, ayn› zamanda tüketicinin daha iyi korunmas›n› sa¤lamakta, tescil ve asgari sermayeye iliflkin yeni standartlar oluflturmaktad›r. Ne var ki, tazminat düzeyleri Avrupa Birli¤i standartlar›n›n oldukça alt›nda kalmaktad›r. E¤itim, iç denetim, risk yönetim sistemleri ve brokerlere iliflkin sigorta yönetmelikleri yay›nlanm›flt›r. Ne var ki, mevcut yönetmelikler yabanc› brokerlerin Türkiye'de flubeler arac›l›¤›yla faaliyet göstermelerine iliflkin koflullar getirmekte ve bu durum s›n›r ötesi hizmetlerin sunumun önünde bir engel teflkil etmektedir. ❖ Sigorta eksperlerinin faaliyetlerine iliflkin bir Yönetmelik yay›nlanm›flt›r. Son olarak, sigorta eksperlerinin mesleki yeterliliklerine, muhasebe ve kay›t sorumluluklar›na ve faaliyetlerine iliflkin kurallar›n uygulanmas›na iliflkin bir Yönetmelik yay›nlanm›flt›r. ❖ Sigorta ve bireysel emeklilik alanlar›ndaki uyum k›smidir. ❖ Ba¤›ms›z bir düzenleyici ve denetleyici kurum kurulmas› bir önceliktir. ❖ Sermaye yeterlili¤i hesaplamas›, sigorta gruplar›n›n denetimi ve motorlu tafl›t sigortalar›nda asgari teminat tutarlar› alanlar›nda daha fazla uyum gerekmektedir.” Raporda sigortac›l›k ve bireysel emeklilik alan›ndaki ilerlemelere at›fta bulunulurken bu alanlarda uyumun henüz tam anlam›yla gerçeklefltirilemedi¤inin de alt› çizilmifltir. Avrupa Komisyonu'nun sigortac›l›k ve bireysel emeklilik sektörlerini düzenleyecek ba¤›ms›z bir denetleme kurumunun bulunmamas› konusundaki de¤erlendirmeleri, önümüzdeki dönemde bu konunun daha s›k gündeme gelece¤ini göstermektedir. ■ 23 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Finansal Krize ‹liflkin OECD Eylem Plan› Müge SOYSAL TSRfiB, AB ve Uluslararas› ‹liflkiler inansal krizin etkilerinin hissedilmesiyle birlikte dünya genelinde liderlerin, yeni bir uluslararas› finansal yap› ve küresel ekonomik yönetiflimin tasarlanmas› konusuna odakland›klar› görülmektedir. Bu nedenle, söz konusu yeni yap›ya ait özelliklere iliflkin müzakerelerin gelecek döneme damgas›n› vurmas› beklenmektedir. F Küresel krizde hem k›sa dönemli acil planlar hem de küresel yönetiflim yap›s›n›n yeniden gelifltirilmesi için ortak bir tav›r üzerinde görüfl birli¤i sa¤lanmas›na ra¤men, söz konusu ortak tavr›n, di¤er birçok uluslararas› kurulufl aras›nda daha iyi bir koordinasyon ve uyumun sa¤lanmas›n› gerektirdi¤i görülmektedir. Krizin meydana getirdi¤i tehditlerin tan›mlanmas› için gelifltirilen çabaya OECD (‹ktisadi ‹flbirli¤i ve Geliflme Teflkilat›) de önümüzdeki dönemde daha kapsaml› bir flekle kavuflturulmas› beklenen bir plan ile katk›da bulunmay› amaçlamaktad›r. Bu say›da, OECD'nin finansal kriz sonucunda meydana gelen tehditlere iliflkin izleyece¤i eylem plan› mercek alt›na al›nmaktad›r. Kriz Sonras› Müzakerelerde OECD'nin Katk›s› OECD, yaklafl›k 40 y›ldan beri üye ülkelerde büyüme ve kalk›nman›n geliflimine yönelik politikalar hakk›nda tavsiyelerde bulunmaktad›r. OECD'nin genel kabul görmüfl tavsiyelerinin özellikle iki alanda öncelik 24 kazand›¤› dikkat çekmektedir. Buna göre, krizi takiben yeni bir uluslararas› finansal yap›n›n tasarlanmas› ve uzun dönemli büyüme ve esnekli¤in sa¤lanmas› için krizin etkilerinin iyi analiz edilmesi OECD için öncelikli kat›l›m sa¤lanmas› gereken alanlar› teflkil etmektedir. Finansal Yap› Sütunu Küresel bir finansal yap›n›n yeniden infla edilmesi için sistemsel boyut ve farkl› politika alanlar› aras›ndaki dayan›flman›n göz önünde bulundurulmas› ile kapsaml› bir yaklafl›m›n gelifltirilmesi konusunda genifl bir mutabakat›n sa¤land›¤› görülmektedir. Söz konusu sütunda üç politika alan›n›n özellikle dikkat çekici oldu¤u gözlenmektedir. Bu politikalardan ilkini düzenleyici, rekabet ve vergi politikalar› ile flirket yönetifliminde tutarl›l›¤›n sa¤lanmas› konusunda hükümetin rolü teflkil etmektedir. Gereksiz risk alman›n önlenmesi için finansal sistem içerisinde ihtiyatl› bir tavr›n belirlenmesi ad›na teflviklerin tasarlanmas›n›n ise öncelikli ikinci politika oldu¤u görülmektedir. Son önemli politika önceli¤ini ise tüketicinin korunmas› ve finansal e¤itimin artt›r›lmas› oluflturmaktad›r. Zira bu politika kriz sonras›nda finansal hizmetlerde güvenin yeniden tesis edilmesi ve giderek artan piyasa karfl›tl›¤›n›n önlenmesinde önemli bir rol üstlenmektedir. Söz konusu politikalara ek olarak, finansal piyasalar ve s›n›r ötesi yat›r›m konular›na iliflkin vergi ile ilgili yeni bir projenin gelifltirilmesi de uygun görülmüfltür. Uzun Dönemli Büyüme Sütunu Devam eden küresel finansal krizin k›sa dönemli ekonomik görünümü olumsuz olarak etkiledi¤i görülmektedir. Krizin beklenenden çok uzamas› ve derinleflmesi durumunda krizin uzun dönemli büyüme üzerindeki sonuçlar›n›n belirsiz olmas› beklenmektedir. Böylece, OECD krizin kökeni, sonuçlar› ve uzun dönemli ekonomik büyüme ve esnekli¤in sa¤lanmas› için gelifltirilen politikalar hakk›nda daha iyi bir anlay›fl gelifltirilmesi ad›na bir analiz gerçeklefltirmektedir. Di¤er uluslararas› kurulufllar ve akademik çevrelerden üyelerin de ayn› konu üzerinde çal›flt›klar› görülmektedir. Böylece, yap›lan çal›flmalar aras›nda bir sinerji yarat›lmas› için gayret gösterilmektedir. OECD'nin büyüme sütunu kapsam›ndaki çal›flmalar›n›n devam eden makro-ekonomik gözetimi ve emsal taramas› ile birlikte yürütülmesi öngörülmektedir Bu alanda OECD'nin katk›lar›n›n flekillendirilmesi ve yay›lmas› için çeflitli araçlar kullan›laca¤› dikkat çekmektedir. Özellikle, finansal piyasalar üzerinde gerçeklefltirilen Ekonomik Anket çal›flmalar› ülkelerin gözetiminde bugüne kadar büyük önem teflkil etmifl olup söz konusu çal›flmalar›n önümüzdeki dönemde de öneminin artmas› beklenmektedir. Büyüme konusu son dönemde ‹rlanda, Amerika Birleflik Devletleri ve Euro Alan›na iliflkin olarak gerçeklefltirilen anketlerde ele al›nm›fl olup finansal piyasalara iliflkin anketler ise gelecek y›l ‹zlanda, ‹talya ve Birleflik Krall›k gibi ülkeler için planlanmaktad›r. Ayn› zamanda, finansal piyasalar›n düzenlenmesine iliflkin analiz OECD'nin “Büyüme ‹çin” adl› yay›n›n›n gelecek say›s›nda yer alacakt›r. Söz konusu çal›flman›n rekabet, yat›r›mc› ve kredi sa¤lay›c›lar›n›n korunmas›na iliflkin düzenlemeler üzerinde odaklanmas› beklenmektedir. Ayr›ca, Nisan 2009 da bafllayarak 2010'da da devam edecek olan konjonktürel makro (mali ve parasal) ve mikro finansal politikalar›n güçlendirilmesine iliflkin yeni bir proje için çal›flmalar›nda da bafllat›ld›¤› görülmektedir. Buna ek olarak, daha birçok yeni muhtemel alanda çal›flma tekliflerinin de mevcut oldu¤u görülmektedir. Söz konusu teklifler aras›nda konut piyasalar› (Nisan 2009'da bafllamas› beklenmektedir) finansal piyasalar ve ekonomik performans ve ekonomik esnekli¤i belirleyicilere iliflkin konular bulunmaktad›r. Ayr›ca, sektörel konular üzerinde çal›flmalar›n da gelifltirilmesi beklenmektedir. OECD'nin farkl› politikalar üreten topluluklar› bir araya getirme konusunda genel kabul görmüfl kabiliyetinin mevcut oldu¤u da görülmektedir. Bu amaçla, istihdam, sosyal konular, göç ve kalk›nma gibi politika alanlar›n›n uzun dönemli büyümenin sürdürülmesi aç›s›ndan OECD bünyesinde önemli bir katk› 25 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA oluflturdu¤u dikkat çekmektedir. Bu nedenle söz konusu durgun kriz ortam›nda reformlar›n canl› tutulmas› büyük önem teflkil etmektedir. Bu çerçevede krizin savunmas›z sosyal gruplar üzerindeki etkilerini hafifletmek amac›yla sosyal politikalar›n rolünün yap›lan politika müzakerelerinde ön planda tutulmas› öngörülmektedir. Finansal aciliyetlerin yönetiminin ise kamu finansman› üzerinde önemli bir bask› oluflturmas› beklenmektedir. Bu nedenle, OECD bünyesinde uzun dönemli maliyetlere neden olmayacak önceliklerin belirlenmesi önem teflkil edecektir. ‹klim de¤iflikli¤i gibi tehditlerin de yenilikçi üretkenlik arac›l›¤›yla büyümeyi teflvik etmesi de öngörülmektedir. Bu nedenle, sürdürülebilir bir büyümenin sa¤lanmas› için ön koflul olarak piyasalar›n aç›k tutulmas›n›n korumac› bask›lar karfl›s›nda desteklenmesi büyük önem tafl›maktad›r. Böylece, ba¤›flta bulunan ülkelerin kamu finansmanlar› üzerindeki krize iliflkin bask›lara ra¤men yabanc› deste¤in finansman›n›n muhafaza edilmesi gerekmektedir. Dublin OECD Çal›flma Metodunun ‹flletilmesi OECD'nin rekabet, vergi, yönetiflim, sigorta ve emeklilikle ilgili konulara iliflkin uluslararas› finansal düzenlemeler ve yönetiflimde genel kabul görmüfl liderlik vasf›, organizasyonun himayesi alt›ndaki gözden geçirilebilir yasal araçlar ile mevcut gözetim ve emsal tarama mekanizmalar›n›n krize yönelik olarak uyarlanabilir olmas› OECD'yi krize yönelik kapsaml› reform seçeneklerinin önerilmesi konusunda kabil k›lmaktad›r. OECD'nin çal›flma metodunda Kat›l›m ve Güçlendirilmifl Ba¤ kapsam›nda yer alan ülkelerin aktif kat›l›m› da öngörülmektedir. Söz konusu kat›l›m kriz sonras› müzakerelerde OECD komitelerinde gözlemci olarak yer alan OECD üyesi olmayan ülkelerin tecrübelerinden yararlan›lmas› ve daha genifl 26 Roma tehditlerin keflfedilmesine olanak sa¤layacakt›r. OECD üyesi ve OECD üyesi olmayan ülkelerin birlikte iflbirli¤i içinde olmalar› uluslararas› ticaret ve yat›r›mlarda güvenin tesis edilmesine katk›da bulunulmas› ve krizden do¤an korumac› bask›lara karfl›l›k verilmesine de katk› sa¤layacakt›r. OECD, küresel yönetiflimde daha etkili ve güçlü bir katk› sa¤lanmas› için önümüzdeki dönemde di¤er uluslararas› kurulufllar ile aktif bir iflbirli¤i kapsam›nda etkinlikler gelifltirmeyi planlamaktad›r. ■ AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Ekonomik Krizin Avrupa Birli¤i ve Türk Sigorta Sektörüne Etkileri Onur ACAR TSRfiB, Mali ve Finansal Düzenlemeler Ekonomik Kriz Nas›l Bafllad›? 2001 sonras›nda ABD ekonomisini canland›rmak için h›zla indirilen faizler kredi kullanma talebini büyük ölçüde art›rm›flt›r. Ayr›ca, yine bu dönemde düflük gelirlilerin konut sahibi olabilmelerini kolaylaflt›rmak amac›yla yap›lan yeni düzenlemeler subprime mortgage denilen düflük kaliteli kredilerin önünü açm›flt›r. Düzgün bir risk de¤erlendirmesi yap›lmadan ve kredi kullanan›n geçmifline bak›lmadan verilen kredilerin büyüklü¤ü h›zla artm›fl, bu da emlak fiyatlar›n›n yükselmesini, yükselen emlak fiyatlar› ise ipotekli gayrimenkule ikinci hatta üçüncü ipotek yap›larak yeni kredi al›nabilmesini sa¤lam›flt›r. Yat›r›m bankalar›, mevcut kredi alacaklar›n› satarak, yani menkul k›ymetlefltirerek yeni kaynaklar elde etmifl ve bunlarla da yeni krediler kulland›rm›flt›r. Düflük kaliteli kredi alacaklar›n›n birden fazla kere menkul k›ymetlefltirilmesi sonucunda menkul k›ymetin kayna¤› olan kredi alaca¤›n›n kalitesi takip edilemez hale gelmifltir. Piyasalarda azalan risk duyarl›l›¤›, finansal aktörleri hedge fonlar ve türev ürünler gibi kar odakl› ancak denetimi ve takibi zay›f riskli ürünlere yöneltmifltir. 2007 y›l›na gelindi¤inde emlak fiyatlar› gerileyip ipote¤e giren ev sahipleri ödeme yapmamaya bafllay›nca alacaklar›n› tahsil edemeyen bankalar, borçlar›n› ödeyecek kaynak “Finansal kriz gerek Avrupa Birli¤i gerekse Türk Sigorta fiirketlerini do¤rudan etkilememekle birlikte, piyasalardaki düflüfllerin flirketlerin yat›r›mlar›n› etkilemesi ve finansal krizin h›zla ekonomik krize dönüflerek büyümede yavafllamaya yol açmas›, sigorta ve reasürans flirketlerinin prim büyüklü¤ünü olumsuz yönde etkilemektedir.” bulamam›fl ve mali sistem krize girmifltir. Bankalar birbirine bile borç vermeyince likidite krizi bafllam›fl, tüm dünyada düflük faiz yüksek likidite dönemi kapanm›flt›r. Amerika'da bankac›l›k sektöründe bafllayarak dünyaya yay›lan finansal kriz, likidite ve kredi daralmas› nedeniyle h›zla ekonomik büyümeyi, dolay›s›yla iflsizlik oranlar›n› etkilemeye bafllam›fl ve sonuç olarak finansal kriz ekonomik krize dönüflmüfltür. Dünyadaki krizin büyüklü¤ünü anlamak için Türk Finans Sektörünün büyüklü¤üne bakmak yeterlidir. Türkiye'de 2007 sonu GSYH 660 Milyar Dolar, finans sektörünün toplam aktif büyüklü¤ü 600 Milyar Dolar, sigorta sektörünün ise 15 Milyar Dolard›r. 2008 y›l›nda dünyada finans sektöründe oluflan zarar›n ise 1 Trilyon Dolar›n 27 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA üzerinde oldu¤u tahmin edilmektedir. ❖ Bundan sonra yap›lmas› gerekenler: ❖ Risk ifltah›ndaki art›fl› dikkate alan etkin düzenlemelere gidilmesi ❖ Sermaye yeterlili¤inin güçlendirilerek piyasada güvenin sa¤lanmas› ❖ Likidite yönetimi baflta olmak üzere risk yönetiminin güçlendirilmesi ❖ Bilanço d›fl› kalemler baflta olmak üzere denetimin daha etkin hale getirilmesi ❖ Piyasada fleffafl›¤›n artt›r›lmas› ❖ Kredi derecelendirme sisteminin yeniden yap›land›r›lmas› Ekonomik Krizin AB Sigorta Piyasas›na Etkileri Genel olarak Avrupa sigorta flirketleri, finansal ürünleri sigorta eden ve mortgage sigortas› yapan flirketler d›fl›nda, finansal krizden do¤rudan etkilenmemifltir. Sigorta flirketleri, sigortal›lara olan yükümlülüklerini zaman›nda yerine getirebilmek için aktif-pasif yönetimini dikkatli flekilde yapmakta ve yükümlülüklerini nakit ak›fl› ve risk profilleri iyi belirlenmifl uygun ve çeflitlendirilmifl varl›klarla karfl›lamaktad›r. Bu itibarla, sigorta flirketlerinin bankalarda yafland›¤› gibi likidite ve sermaye yeterlili¤i problemi bulunmad›¤›n› söylemek yanl›fl olmayacakt›r. Ayr›ca, kriz döneminde sektörde birleflme ve devralmalar çok fazla artmam›fl, zaten oldukça fazla olan yo¤unlaflma oranlar› sabit kalm›flt›r. Ancak, flirketler gerek finansal kriz sonras›nda piyasa de¤erlerindeki ve yat›r›m portföylerindeki düflüfller nedeniyle gerekse krizin ekonomik kriz halini almas› sonras›nda prim hacminde yaflanan düflüfller nedeniyle krizden olumsuz etkilenmifl, karl›l›k oranlar› azalm›flt›r. Ayr›ca, bir finansal grubun parças› olan sigorta flirketleri di¤er grup flirketlerindeki olumsuzluklardan da etkilenmifltir. Avrupa Birli¤i sigorta piyasas›nda 2007 y›l› sonuçlar›na bak›ld›¤›nda primlerin 2006 y›l›na göre reel bazda sadece %1.2 oran›nda artt›¤› görülmektedir. 2008 y›l›nda harcamalardaki düflüfle paralel olarak AB sigorta sektörünün 28 büyüme lokomotifi olan hayat sigortalar›na olan talep de azalm›flt›r. Bu çerçevede, krizin esas hissedildi¤i 2008 y›l›nda ve ekonomik büyümenin ciddi oranda yavafllayaca¤› hatta ekonomik küçülme (resesyon) görülece¤i tahmin edilen 2009 y›l›nda ise prim büyüklü¤ünün reel bazda küçülece¤i tahmin edilmektedir. fiirketler faiz riski, kur riski gibi piyasa risklerine daha aç›k hale gelmifltir. ‹flte bu çerçevede, risk yönetiminin önemi ve yeni risk bazl› sermaye yeterlili¤i düzenlemeleri öngören Solvency II düzenlemeleri ile ilgili çal›flmalar ön plana ç›kmaktad›r. Solvency II, flirketlerin karfl› karfl›ya kald›¤› riskleri dikkate alarak sermaye yeterlili¤ini do¤ru flekilde hesaplamalar›n›, etkin risk yönetimi yapabilmelerini, daha etkin denetlenmelerini ve daha fleffaf olmalar›n› sa¤layacakt›r. Dolay›s›yla, Solvency II sistemi, flirketlerin olas› krizlere karfl› koyabilme kabiliyetlerinin güçlendirilmesi, poliçe sahiplerine yönelik yükümlülüklerinin yerine getirilmesi ve bu süreçte olas› risklerin erken bir aflamada tespit edilmesi için son derece önemlidir. Ekonomik Krizin Türk Sigorta Sektörüne Etkileri Finansal ürünlerin sigortalanmas›n›n ülkemizde henüz geliflmedi¤i, dolay›s›yla bu alandaki reasürans talebinin de s›n›rl› oldu¤u, finansal reasürans uygulamalar›n›n bulunmad›¤›, türev ürünler, hedge fonlar gibi riskli ürünlerin çok fazla kullan›lmad›¤› ve yat›r›mlar›n devlet tahvili, hazine bonosu gibi riski az alanlara yönlendirildi¤i dikkate al›nd›¤›nda finansal kriz Türk sigorta flirketlerini olumsuz yönde etkilememifltir. Yabanc› ortakl›kl› sigorta flirketlerinin, önemli aktif büyüklü¤e sahip ortaklar›n›n güçlü mali bünyelerinden fayda sa¤layaca¤›, ancak ana ortaklar›n›n yaflamas› muhtemel olumsuzluklardan da etkilenece¤i unutulmamal›d›r. Ayr›ca, ülkemizin Avrupa Birli¤i üyelik süreci sektörün düzenleme ve denetleme altyap›s›n›n güçlendirilerek krizlere daha dayan›kl› hale gelmesi aç›s›ndan önemli bir f›rsat olmufltur. Özellikle 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu sonras›nda yasal düzenlemeler büyük ölçüde Avrupa Birli¤i mevzuat›yla uyumlu hale getirilmifl, yeni sermaye yeterlili¤i ve teminat sistemi ile flirketlerin mali yap›lar› güçlendirilmifl, teknik karfl›l›klara iliflkin düzenlemeler yap›lm›fl, gerek yerinde gerekse uzaktan denetimin etkinli¤i art›r›lm›fl, flirketlerin iç sistemlerine iliflkin düzenlemelere gidilmifltir. Yine bu dönemde Güvence Hesab›n›n kapsam› geniflletilmifl ve etkin bir bilgi ifllem altyap›s› oluflturulmas› için Sigorta Bilgi Merkezi kurulmufltur. Di¤er taraftan, finansal krizin yol açt›¤› ekonomik yavafllama sonucunda di¤er harcamalar gibi sigorta talebinde de düflüfl meydana gelmesi kaç›n›lmaz olup, sigorta sektörünün son y›llarda gayrisafi milli hâs›lan›n oldukça üzerinde büyümesine karfl›n, finansal krizin ekonomik bir krize dönüflmesi nedeniyle 2008 y›l›nda sigorta sektöründe reel olarak beklenmektedir. sermayeleri takviye için daha fazla kârl›l›k bask›s›, ifl seçiminde hassasiyet ve özellikle zarar edilen branfllarda artan fiyatlar görülebilecektir. Ayr›ca, özellikle döviz kurlar›ndaki art›fl nedeniyle reasürans maliyetlerinde yaflanabilecek art›fllar›n sigorta fiyatlar›n›n da artmas›na neden olabilece¤i unutulmamal›d›r. PR‹M ÜRET‹M‹ 2007 / 9 2008 / 9 De¤iflim (%) HAYAT DIfiI ...........6.974.502.374 ......7.622.467.344...................9,29 HAYAT....................1.054.394.145 ......1.229.600.919.................16,62 TOPLAM................8.028.896.519 ......8.852.068.264.................10,25 Kârl›l›k aç›s›ndan bak›ld›¤›nda ise sektörde önemli bir sorun bulunmamaktad›r. 2008 y›l›n›n ilk 9 ayl›k verileri incelendi¤inde, teknik karlar›n önemli ölçüde artmakta oldu¤u, mali kârlarda ise bir önceki y›la göre yavafllama oldu¤u görülmektedir. Sektörün y›l›n ilk 9 ay›nda vergi sonras› net bilanço kâr› 615 Milyon YTL'ye ulaflarak 2007 y›l›n›n toplam net kâr›na yaklaflm›flt›r. Y›l›n son 3 ay›nda üretimde görülen yavafllamaya paralel olarak karl›l›k oranlar›n›n da etkilenece¤i öngörülmekle birlikte, sektörün 2008 y›l›n› önceki y›llara oranla daha yüksek kârla kapatmas› beklenmektedir. ‹lk 9 ayl›k veriler sektörün bir önceki seneye göre %10 büyüdü¤üne iflaret etmekle birlikte, esas duraklama son 3 ayl›k verilerde yaflanmaktad›r. Nitekim, 2007 y›l›n› bir önceki y›la göre %14 nominal büyüme kaydederek 11 Milyar YTL prim hacmiyle kapatan sek2005 2006 2007 2008 - 9 ay tör, 2008 y›l›n›n ilk 11 Teknik Kâr............................155.652.411 ...........25.052.692..........313.408.172 ..........417.483.194 Mali Kâr ...............................337.780.681 .........285.867.357..........512.246.294 ..........367.561.330 ay›nda 10.5 Milyar YTL Vergi Sonras› Net Kâr .........348.414.898 .........230.498.831..........629.537.903 ..........614.815.171 büyüklü¤e ulaflm›flt›r. Y›lsonunda bir önceki y›l›n prim büyüklü¤ünün afl›lmas› beklenirken, reel olarak sektörde küçülme yaflanacakt›r. Ekonomik yavafllama sonucu otomotiv pazar›ndaki küçülme toplam prim üretimi içinde büyük a¤›rl›¤a sahip motorlu tafl›t sigortalar›n› olumsuz etkilemekte olup, bu branfllarda prim üretiminde azalma görülmektedir. 2009 y›l›nda da ekonomideki daralmadan ötürü ayn› seyrin devam edece¤i öngörülmektedir. Prim hacmi düflünce, eriyen Sonuç olarak, güçlü mali yap›ya sahip ve yat›r›mlar›n› do¤ru yönlendiren sigorta flirketleri krizden daha az etkilenecektir. Bu dönemde hayat sigortalar› ve bireysel emeklilik sisteminin özellikle kriz dönemlerinde gerekli bir koruma alan› oldu¤u tüketiciler taraf›ndan daha iyi anlafl›lacakt›r. Sigorta flirketleri de risk yönetimlerine önem vermeli ve özellikle Avrupa Birli¤i'nde çal›flmalar› devam eden Solvency II düzenlemelerini yak›ndan takip etmelidir. ■ 29 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA GDO’lar›n Zararlar› ve Sigorta Hüseyin ARSLAN TSRfiB, Hukuk ve Mevzuat enetik araflt›rmalar alan›nda sa¤lanan büyük geliflmeler neticesinde elde edilen genetik yap›s› de¤ifltirilmifl organizmalar›n (GDO) tar›m sektöründe yayg›n olarak kullan›lmaya bafllanmas› birçok tart›flmay› beraberinde getirmifltir. Sigorta sektörünü ilgilendiren boyutuyla, GDO'lar›n neden olabilecekleri muhtemel zararlar nedeniyle ortaya ç›kacak sorumluluklara iliflkin tart›flmalara k›saca de¤inmekte fayda bulunmaktad›r. G GDO'lar Genetik mühendisli¤i çal›flmalar› genelde üç bafll›k alt›nda toplan›r. K›rm›z›: T›p ve sa¤l›k uygulamalar›, ilaç ve afl›lar›n gelifltirilmesi, gen tedavileri, Yeflil: Bitkiler, tar›msal ürünleri, hayvan yemleri, Gri: Sanayi üretimi. Bu çal›flman›n konusu olan “yeflil” genetik çal›flmalar›n amac›, genellikle, zararl›lara, hastal›klara veya kullan›lan zirai ilaçlara karfl› direnç gösterebilen bitkiler ve hayvanlar üretmektir. Böylelikle daha az kimyasal ve gübre kullanarak verimli ürünler elde etmek, düflük kaliteli topraklarda üretim yapmak, ürünlerin kurakl›k ve don gibi koflullara dayanmas›n› sa¤lamak ve k›sa yetifltirme süreleriyle ürün elde etmek mümkün olmakta ve ekonomik olarak daha karl› üretim yap›labilmektedir. Tar›mda kullan›lan GD bitkiler, genelde soya fasulyesi, m›s›r, kolza tohumu ve pamuktan elde edilmekle beraber pirinç, fleker pancar›, 30 patates de s›kl›kla kullan›lmakta, do¤ada var olmayan renklerde çiçekler üretilmektedir. GDO'lar›n neden olabilecekleri zararlar her zaman kolay tespit edilememekte ve çok uzun vadelerle etkilerini gösterebilmektedir. ‹nsan sa¤l›¤›na do¤rudan verilen zararlar›n yan›nda, baz› hastal›klar›n seyrini etkileyebilmekte ve çocuklarda geliflim bozukluklar›na yol açabilmektedir. Ayr›ca GDO'lar komflu arazideki, hatta bazen üretim yap›lan tüm bölgedeki tar›m ürünlerini etkileyebilmekte ve bu ürünlerin etkilenmesi sonucu ürün kalitesi bozulmakta, organik üretim izni ile üretim yap›lmas› halinde bu özel izinlerin iptali ve bu nedenle ekonomik zarara u¤ran›lmas› söz konusu olabilmektedir. Baflka tar›m ürünlerinin etkilenmesi sonucunda zincirleme etki nedeniyle öngörülemeyen sonuçlar da ortaya ç›kabilmektedir. GDO'lar›n Neden Oldu¤u Zararlardan Sorumluluk GDO'lar›n neden oldu¤u zararlar›n tazminin nas›l bir hukuki rejim içinde de¤erlendirilece¤ine yönelik tart›flmalar temel olarak ikiye ayr›lmaktad›r. ABD, ‹ngiltere, Kanada ve Latin Amerika ülkelerinde yayg›n olan görüfle göre GDO'lar›n yetifltirilmesinde kullan›lan yöntemlerin üçüncü kiflilere zarar vermesi halinde bu zararlardan do¤an sorumluluk hallerinin klasik sorumluluk teorileri ile aç›klamak mümkündür. ABD'de GDO üretimine iliflkin güvenlik tedbirleri de mevcut ürün temelli düzenlemelere dayanmaktad›r. GDO üretimine temkinli yaklaflan Avrupa Birli¤inde ise GDO'lar›n özel bir hukuki sorumluluk rejimine tabii tutulmas› gerekti¤i görüflü hâkimdir. Buna ba¤l› olarak AB düzenlemeleri d›fl›nda bu konuda ulusal mevzuatlar›nda özel düzenlemeler getiren Almanya, Fransa, ve Avusturya'da, GDO'lar›n ölüm, yararlanma ve di¤er ekonomik zararlara neden olmas› halinde s›k› sorumluluk halleri düzenlenmifltir. Avusturya hukukunda, GDO'lar›n neden oldu¤u bir kaza halinde, üretim yapan flirketlerin her tür sa¤l›k, mal ve çevre zararlar›na karfl› sorumlu oldu¤u ve zarar gören tüm mallar›n eski hale getirilmesiyle yükümlü oldu¤u hükme ba¤lanmaktad›r. Bu ülkede, GDO üretimi yapan tüm flirketlerin insan sa¤l›¤›na ve mala karfl› verilecek zarar talepleri için sorumluluk sigortas› yapt›rmalar› zorunlu tutulmaktad›r. Almanya'da ise benzer hukuki düzenlemeler bulunmakla beraber burada yükümlülükler do¤rudan “yönetici seviyesine” yüklenmektedir. Tüzel kiflili¤i olmayan tar›m üretim tesislerinde bu yükümlülük yönetici konumundaki çiftçilerde bulunmaktad›r. Bu ülkede de sorumluluk sigortas› yapt›r›lmas›n› zorunlu tutulmaktad›r. 2008 yaz›nda Fransa'da kabul edilen GDO'lar hakk›nda kanun ile hem GDO üretimine iliflkin riskleri de¤erlendirerek Hükümeti bilgilendirmekle görevli bir yüksek merci kurulmufl hem de GDO üreticilerine sorumluluk sigortas› yapt›rmalar› zorunlu hale getirilmifltir. Finlandiya ve Norveç gibi baz› ülkeler ise, Çevresel Sorumluluk Direktifinin kapsam›n› genifl tutarak konuya iliflkin sorumluluklar› 31 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA genel çevre sorumlulu¤u rejimleri içinde ele almaktad›rlar. Hiç flüphesiz, bu özel düzenlemelerin yan›nda kusura dayal› sorumluluk rejimi de uygulama bulabilecek ve zarar görenler tazminat taleplerini özel hükümlerle birlikte (aflan talepler bak›m›nda) ya da özel hükümlere baflvurmadan ileri sürebilecektir. GDO üretiminin yürürlükteki mevzuata uygun olarak yap›lmas›na ra¤men zarar oluflmas› hali gibi durumlarda ise kusura dayal› sorumluluk söz konusu olmayacakt›r. GDO Zararlar›na ‹liflkin Tazminat Fonlar› GDO risklerine iliflkin olarak hem GDO üretimi yapanlar›n üçüncü kifli sorumluluk sigortas› yap›lmas› düflünülebilir hem de GDO olmayan üretim (ya da genel anlam›yla organik tar›m) yapanlar›n, komflu arazide GDO üretimi yap›lmas› nedeniyle maruz kalabilecekleri risklere karfl› sigorta yapt›rmas› mümkün olabilmelidir. Ancak GDO risklerinin sigortalanmas› konusunda, sigortac›lar›n karfl›laflaca¤› ilk zorluk öncelikle riskin do¤ru flekilde de¤erlendirilmesi için gerekli kesin bilgiye sahip olunmamas› olabilir. Bu durum, primlerin çok yüksek ya da çok düflük belirlenmesine, belirli risklerin teminat d›fl› b›rak›lmas›na neden olabilecektir. Ayr›ca üçüncü kifli sorumluluk sigortalar› bak›m›ndan, sorumluluk rejimleri bak›m›ndan karfl›lafl›lan zorluklar da uygulamay› güçlefltirmektedir. Bu zorluklar› aflabilmek amac›yla, birçok ülkede tazminat fonlar› oluflturulmaya bafllanm›flt›r. Bu fonlar›n oluflturulmas› ve iflletilmesine iliflkin farkl› yöntemler kullan›lmakla beraber, hemen hemen hepsinde yaln›zca kusura dayanmayan riskler teminat alt›na al›nmaktad›r. Bu fonlar› oluflturan kaynaklar daha çok GDO üreticilerinden elde edilmekle beraber baz› ülkelerde Devlet deste¤i de sa¤lanmaktad›r. Örne¤in Danimarka'da belirli bir limitin üzerindeki hasarlar› Devlet karfl›lamakta, bir sonraki y›l kat›l›mc›lardan al›nan paylar Devletin ödedi¤i hasar› tazmin 32 edecek flekilde yeniden düzenlenerek Fonun kendi kendine yeter hale gelmesi sa¤lanmaya çal›fl›lmaktad›r. Hollanda'da ise, tamamen bu ülkenin piyasa koflullar›na özgü olarak, üreticiler bir havuz kurulmas›n› da öngören, sözleflmeye dayal› bir tazminat sistemi oluflturmufllard›r. Ülkemizde ise 2005 y›l›nda yürürlü¤e giren 5363 say›l› Tar›m Sigortalar› Kanunun “Havuz taraf›ndan teminat alt›na al›nacak riskler” bafll›kl› 12inci maddesi GDO risklerini öngörmemektedir ancak bu madde tar›m sektörü bak›m›ndan önemli görülecek di¤er risklere iliflkin teminatlar›n Kurulun teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenece¤ini düzenlemektedir. 2009 y›l› için yay›nlanan ilgili Bakanlar Kurulu Karar› da dahil olmak üzere henüz GDO riskleri teminat alt›na al›nmam›flt›r. Ayn› flekilde yukar›da de¤inildi¤i gibi, Ülkemiz için çevre kirlili¤i sorumluluk sigortas› kapsam›nda konu de¤erlendirildi¤inde de ülkemizde yaln›zca kimyasal at›klara ve deniz çevresinin petrol ve di¤er zararl› maddelerle kirletilmesine iliflkin zorunlu sigortalar bulunmaktad›r. Dolay›s›yla, bu hükümlerin GDO'lar bak›m›ndan de¤erlendirilmesi mümkün de¤ildir. Kaynaklar: “Managing Liability Associated with Genetically Modified Crops” Richard Y Boadi “Liability and Compensation Schemes for Dmage Resulting from the Presence of Genetically Modified Organisms in Non-GM Crops” Bernhard A. Koch (ed.) Reports April 2007 “Benefits, Risks and Insurance of Genetically Modified Organisms” Matti Sjörgen “Allocating Unknown Risks: Liability for Environmental Damages Caused by Deliberately Released Genetically Modified Organisms” Prof. Lucas Bergkamp “Loi du 25 juin 2008 relative aux organismes génétiquement modifiés” www.vie-publique.fr www.tarsim.org.tr 33 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ 2007 ve 2008 Y›llar›n›n 9 Ayl›k Mali Tablolar›n›n Karfl›laflt›r›lmas› Mehmet KALKAVAN TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s› yelerimizin 2008 y›l›n›n üçüncü üç ayl›k dönemi ile 2007 y›l›n›n ayn› dönemine ait bilanço ve gelir tablolar› Ü afla¤›da karfl›laflt›rmal› olarak verilmifltir. Branfllar itibariyle karfl›laflt›rma yap›labilmesi için, Hazine Müsteflarl›¤› taraf›ndan yay›mlanan “Sigorta Branfllar›na ‹liflkin Tebli¤ (2007/1) ile ihdas edilen yeni sigorta branfllar› esas al›nm›flt›r. I- HAYAT DIfiI fi‹RKETLER A- B‹LANÇO 1- Aktif 2008-3 2007-3 Aktifeki Pay›(%) De¤iflim % Cari Varl›klar 9.712.090.734 78 7.476.208.367 70 30 Nakit ve Nakit Benzeri Varl›klar Finansal Varl›klar ile Riski Sigortal›lara Ait Finansal Yat›r›mlar Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Gelecek Aylara Ait Giderler Di¤er Cari Varl›klar 3.219.168.709 26 2.295.099.542 22 40 2.588.356.890 2.959.729.926 85.762.365 39.065.271 693.111.245 126.896.329 21 24 1 0 6 1 2.072.775.721 2.868.965.828 100.461.296 24.677.882 40.689.146 73.538.952 19 27 1 0 0 1 25 3 -15 58 1.603 73 Cari Olmayan Varl›klar Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Finansal Varl›klar Maddi Varl›klar Maddi Olmayan Varl›klar Gelecek Y›llara Ait Giderler Di¤er Cari Olmayan Varl›klar 2.815.604.048 5.731.288 1.500 258.076 2.274.446.535 482.322.710 43.205.857 389.286 9.248.796 22 0 0 0 18 4 0 0 0 3.155.208.724 15.335.655 1.500 296.632 2.703.481.798 413.439.066 20.754.497 109.743 1.789.832 30 0 0 0 25 4 0 0 0 -11 -63 0 -13 -16 17 108 255 417 12.527.694.782 100 10.631.417.092 100 18 AKTIF TOPLAMI 34 Aktifeki Pay›(%) S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ Hayat D›fl› branfllarda faaliyet gösteren sigorta flirketlerinin Aktif Toplam› geçen y›l›n ayn› dönemine göre yaklafl›k %18 oran›nda bir art›fl göstererek 12.528 milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Cari Varl›klar %30 oran›nda artarken Cari Olmayan Varl›klarda %11 oran›nda bir azal›fl meydana gelmifltir. Cari Varl›klar›n aktif içerisindeki pay›nda 8 puanl›k bir art›fl meydana gelerek %78'e yükselmifltir. Cari Olmayan Varl›klar›n aktif- teki pay› ise 8 puanl›k azal›flla %22'ye gerilemifltir. Cari varl›klardaki art›fl›n temel belirleyicileri, Nakit ve Nakit Benzeri Varl›klar kalemi ile gelecek aylara ait giderler olmufltur. Gelecek aylara ait giderler hesab› içerisinde, 01 Ocak 2008 tarihinden itibaren ertelenmifl üretim giderleri de izlenmeye bafllad›¤›ndan, söz konusu hesap aktifin %0'›ndan %6's›na ulaflacak bir hacme sahip olmufltur. 2- Pasif K›sa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflardan Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Ödenecek Vergi Vb. Yüküm. Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Aylara Ait Gelirler Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflara Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Di¤er Yükümlülükler ve Karfl›l›klar Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Y›llara Ait Gelir ve Gider Tahakkuklar› Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler Özsermaye Ödenmifl Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Geçmifl Y›llar Karlar› Geçmifl Y›llar Zararlar›(-) Dönem Net Kar› PASIF TOPLAMI 2008-3 Pasifteki Pay›(%) 2007-3 Pasifteki Pay›(%) De¤iflim % 6.806.282.610 2.280.896 697.429.802 45.652.033 85.608.157 5.493.926.141 169.394.271 36.052.764 265.714.988 10.223.558 54 0 6 0 1 44 1 0 2 0 5.162.282.031 2.077.633 670.024.543 27.753.175 71.097.121 4.177.981.499 142.601.177 30.479.860 23.829.507 16.437.515 49 0 6 0 1 39 1 0 0 0 32 10 4 64 20 31 19 18 1015 -38 166.769.440 269.840 5 193.383 69.724.459 2.375.878 42.180.752 52.025.122 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 196.757.200 123.268 0 80.146.706 191.994 36.874.411 6.078.595 72.731.140 0 611.085 2 0 0 1 0 0 0 1 0 0 -15 119 --100 1 89 -61 -42 -8414 5.554.642.732 2.998.740.825 149.440.924 2.193.796.928 185.272.474 - 425.712.599 453.104.179 44 24 1 18 1 -3 4 5.272.377.861 2.508.700.084 24.166.647 2.756.630.950 28.346.278 392.756.253 347.290.155 50 24 0 26 0 4 3 5 20 518 -20 554 -208 30 12.527.694.782 100 10.631.417.092 100 18 Özsermaye bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre %5'lik bir art›flla 5.6 Milyar TL'ye ulaflm›flt›r. Ancak, bu art›fla ra¤men bu kalemin Pasif Toplam› içerisindeki pay›nda dört puanl›k bir azal›fl meydana gelmifltir. K›sa Vadeli Yükümlülüklerin pasif içerisindeki pay› 5 puanl›k art›flla %54'e ulaflm›flt›r. Teknik karfl›l›klar›n pasifteki pay› %39'dan %44'e yükselmifltir. Bu art›fl büyük oranda 5684 say›l› Kanun ile getirilen yeni karfl›l›klar ve mevcut 35 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ karfl›l›klar›n hesaplamas› fleklinin de¤ifltirilmesidir. Bu husus, 2007 y›l› ile 2008 y›l›n›n ara dönemleri karfl›laflt›r›l›rken göz önünde tutulmal›d›r. 2008 y›l› Eylül ay› sonu itibariyle, sektör 453 Milyon TL net kâr elde etmifl olup bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine k›yasla %30'luk bir art›fl› ifade etmektedir. B- KÂR/ZARAR HESABI 1- Teknik Sonuçlar YAZILAN PR‹MLER 2007-3 De¤iflim% 2008-3 2007-3 De¤iflim(%) Yang›n DASK Nakliyat Kaza Mühendislik Tar›m Sa¤l›k Seyahat Sa¤l›k Hukuksal Koruma Ferdi Kaza Kredi KMA Mali Soruml. Hayat D›fl› Toplam 1.151.683.310 206.817.729 317.472.600 2.544.699.150 394.619.899 114.246.987 942.165.769 15.728.988 23.947.098 353.761.269 30.043.697 1.531.648.422 7.626.834.917 1.064.406.955 173.829.881 274.269.417 2.623.248.594 384.737.573 81.694.415 854.750.186 10.731.135 27.907.275 287.755.937 12.552.758 1.178.618.247 6.974.502.374 8 19 16 -3 3 40 10 47 -14 23 139 30 9 167.357.761 -65.338 76.982.179 166.561.039 43.094.042 -1.218.494 19.054.755 200.532 16.417.563 156.481.616 -5.348.745 -278.645.676 360.871.235 76.253.570 5.362.204 67.058.437 57.287.223 28.052.891 -4.129.189 -983.281 3.801.752 14.681.648 97.478.951 883.697 -129.963.103 215.784.802 119 -101 15 191 54 -70 -2038 -95 12 61 -705 114 67 Trafik Kasko 1.371.889.820 2.204.732.583 1.148.841.523 2.205.407.718 19 0 -366.530.771 130.006.202 -141.183.121 -516.763 160 -25258 Elemanter branfllarda yaz›lan primlerde bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre %9'luk bir art›fl kaydedilmifl ve prim üretim tutar› 7.627 milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Sektörün elemanter branfllardaki teknik kar› ise geçen y›l›n ayn› döneminde 216 milyon TL iken bu dönemde %67'lik bir art›flla 361 milyon TL'ye ulaflm›flt›r. 2007 y›l› ilk dokuz ayl›k toplam prim üretiminin %38'ini oluflturan kaza branfl›nda 2008 y›l› ayn› döneminde bir daralma meydana gelmifl ve toplam içindeki pay› %33'e gerilemifltir. Ancak, bu branflta, geçen y›l›n ayn› döneminde 57 Milyon TL olan teknik kar bu dönemde 167 Milyon TL'ye yükselmifltir. Kaza branfl› prim üretiminin %87'si kasko alt branfl›ndan elde edilmektedir. Kasko'daki prim üretiminde yüzdesel bir art›fl olmazken, 2007 y›l› ilk dokuz ay› ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda 2008'de poliçe say›s›n›n %5 art›flla 2.551.107'ye ulaflt›¤› görülmüfltür. Poliçe bafl›na prim üretimi 907 TL'den 864 TL'ye gerilemifltir. Sektör, kasko'da 2007 Eylül sonunda 516,763 TL zarar etmifl iken, 2008 y›l›n›n ayn› döneminde 130 Milyon TL'lik bir kar 36 TEKN‹K KÂR 2008-3 rakam› elde edilmifltir. Sektör prim üretimine kaza branfl›ndan sonra en fazla katk›y› sa¤layan branfl KMA mali sorumluluk branfl›d›r. Bu branfltaki üretimin %90'›n› trafik branfl› oluflturmaktad›r. Geçen y›l›n ayn› döneminde trafikte 141 milyon TL'lik bir teknik zarar oluflmufl iken bu zarar miktar› %160'l›k art›flla 367 milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Sa¤ üstteki tabloda da görülece¤i üzere, 852 Milyon TL'lik yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 602 Milyon TL'lik yat›r›m giderleri ve 50 Milyon TL'lik di¤er faaliyetlerden kaynaklanan giderler sonucunda, 2008 y›l›n›n ilk dokuz ay› sonunda 200 Milyon TL mali kar yaratm›flt›r. Bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine göre %14'lük bir azal›fl› ifade etmektedir. Yat›r›m gelirlerinde %55'lik bir art›fl meydana gelmifl olup Kambiyo Karlar› ve ‹fltiraklerden Elde Edilen Gelirler bu art›fl›n temel belirleyicileri olmufltur. Ayn› dönemde yat›r›m giderlerinde %96'l›k bir art›fl meydana gelmifltir. 2- Mali Sonuçlar Yat›r›m Gelirleri Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler Finansal Yat›r›mlar›n Nakde Çevr. Elde Edilen Karlar Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi Kambiyo Karlar› ‹fltiraklerden Gelirler Ba¤l› Ortak. ve Müflterek Yönetime Tabi Tefleb. Gel. Arazi, Arsa ile Binalardan Elde Edilen Gelirler Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler Di¤er Yat›r›mlar Hayat Teknik Bölümünden Aktar›lan Yat›r›m Gel. Yat›r›m Giderleri Yat›r›m Yönetim Giderleri (-) Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-) Yat›r›mlar›n Nakte Çevr.Oluflan Zararlar (-) Hayat D›fl› Teknik Böl. Aktar›lan Yat›r›m Gelirleri (-) Türev Ürünler Sonucunda Oluflan Zararlar (-) Kambiyo Zararlar› (-) Amortisman Giderleri (-) Di¤er Yat›r›m Giderleri (-) Di¤er Faaliyetlerden Gelir &Giderler(+/-) Karfl›l›klar Hesab› (+/-) Reeskont Hesab› (+/-) Zorunlu Deprem Sigortas› Hesab› (+/-) Enflasyon Düzeltmesi Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Varl›¤› Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü Gideri (-) Di¤er Gelir Ve Karlar Di¤er Gider Ve Zararlar (-) Önceki Y›l Gelir Ve Karlar› Önceki Y›l Gider Ve Zararlar›(-) Net Dönem Kar› Veya Zarar› 2008-3 2007-3 De¤iflim(%) 852.296.198 380.200.691 47.477.856 80.679.769 182.439.945 131.562.601 1.574.817 26.730.223 12.800 1.539.674 77.821 -602.417.519 - 8.029.059 - 3.376.371 551.584.689 343.998.193 38.605.997 23.698.997 50.467.334 84.323.463 7.449 8.118.804 470.685 1.806.941 86.827 -306.709.442 -3.595.893 -2.529.401 55 11 23 240 262 56 21.041 229 -97 -15 -10 96 123 33 - 5.246.146 -8.862.077 -41 - 415.225.135 -137.404.760 - 31.057.048 -2.079.000 - 49.728.576 - 46.481.632 1.674.924 2.665.583 24.067.230 - 2.641.322 24.078.468 - 52.931.809 14.676 - 174.694 200.150.102 -146.732.349 -6.417 -114.801.568 -29.394.398 -787.338 -11.495.554 -10.097.266 -1.288.549 2.359.760 0 5.344 -1.481.369 13.676.276 -14.986.117 709.409 -393.043 233.379.693 183 -100 20 6 164 333 360 -230 13 -450.302 78 76 253 -98 -56 -14 2008-3 Aktifeki Pay›(%) 2007-3 Aktifeki Pay›(%) De¤iflim % 9.449.293.409 I- HAYAT - EMEKL‹L‹K fi‹RKETLER‹ A- B‹LANÇO 1- Aktif Cari Varl›klar Afla¤›da verildi¤i üzere Hayat ve Emeklilik branfllar›nda faaliyet gösteren sigorta flirketlerinin Aktif Toplam› geçen y›l›n ayn› dönemine göre yaklafl›k %23 oran›nda bir art›fl göstererek 12.150 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Cari Varl›klar %23 oran›nda artarken Cari Olmayan Varl›klarda %24 oran›nda bir art›fl meydana gelmifltir. Cari varl›klar ile Cari Olmayan Varl›klar›n aktif içindeki paylar› karfl›laflt›r›lan dönemlerde de¤iflmezken söz konusu oranlar s›ras›yla %78 ve %22 oran›nda gerçekleflmifltir. 78 7.710.858.415 78 23 Nakit ve Nakit Benzeri Varl›klar Finansal Varl›klar ile Riski Sigortal›lara Ait Finansal Yat›r›mlar Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Gelecek Aylara Ait Giderler Di¤er Cari Varl›klar 889.431.345 7 529.140.454 6 68 5.114.786.671 3.309.347.836 2.544.695 12.876.787 83.196.969 37.109.105 43 27 0 0 1 0 4.743.483.879 2.372.020.331 1.914.594 18.714.239 8.522.079 37.062.841 48 24 0 0 0 0 8 40 33 -31 876 0 Cari Olmayan Varl›klar Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Finansal Varl›klar Maddi Varl›klar Maddi Olmayan Varl›klar Gelecek Y›llara Ait Giderler Di¤er Cari Olmayan Varl›klar 2.701.246.852 2.539.527.917 11.130 109.068 10.206.350 111.323.238 12.316.420 9.323.836 18.428.892 22 21 0 0 0 1 0 0 0 2.185.720.913 1.975.559.447 0 167.332 103.390.980 84.249.876 11.550.911 5.532.163 5.270.205 22 20 0 0 1 1 0 0 0 24 29 --35 -90 32 7 69 250 12.150.540.261 100 9.896.579.328 100 23 AKT‹F TOPLAMI 37 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ 2- Pasif 2008-3 Pasifteki Pay›(%) 2007-3 Pasifteki Pay›(%) De¤iflim % K›sa Vadeli Yükümlülükler 5.769.120.509 47 4.499.304.155 45 28 Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflardan Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Ödenecek Vergi vb. Yüküm. Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Aylara Ait Gelirler Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler 6.121.578 3.114.094.516 31.484.985 31.599.359 2.463.785.403 67.803.654 17.753.744 18.491.815 17.985.455 0 26 0 0 20 1 0 0 0 1.169.595 2.168.185.775 3.093.904 40.387.300 2.185.411.810 62.978.860 12.269.668 10.709.074 15.098.169 0 22 0 0 22 1 0 0 0 423 44 918 -22 13 8 45 73 19 Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflara Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Di¤er Yükümlülükler ve Karfl›l›klar Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Y›llara Ait Gelir ve Gider Tahakkuklar› Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler 5.090.579.457 156.543 2.538.442.965 122.545 2.516.830.519 2.848.262 10.397.468 118.120 21.663.034 42 0 21 0 0 21 0 0 0 0 4.332.684.504 205.743 1.974.245.176 4.785.817 90.713 2.304.772.453 241.817 38.067.788 0 10.274.996 44 0 20 0 0 23 0 0 0 0 17 -24 29 -100 35 9 1.078 -73 #SAYI/0! 111 Özsermaye Ödenmifl Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Geçmifl Y›llar Karlar› Geçmifl Y›llar Zararlar›(-) Dönem Net Kar› 1.290.840.295 913.243.699 115.889.150 229.198.388 74.727.063 203.928.996 161.710.993 11 8 1 2 1 2 1 1.064.590.669 785.170.571 389.767 294.392.954 13.860.521 167.085.975 137.862.830 11 8 0 3 0 2 1 21 16 29.633 -22 439 22 17 12.150.540.261 100 9.896.579.328 100 23 PAS‹F TOPLAMI Özsermaye bir önceki döneme göre %21 oran›nda art›fl göstererek 1.291 Milyon TL'ye yükselmifltir. Her iki dönemde de Özsermayenin Pasif Toplam› içindeki pay› de¤iflmemifl olup %11 oran›nda gerçekleflmifltir. K›sa vadeli yükümlülüklerin pasif içerisindeki pay› 2 puanl›k art›flla %47'ye ulafl›rken, bir önceki döneme k›yasla %28 oran›nda artarak 5.769 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Uzun Vadeli Yükümlülüklerin Pasif Toplam› içindeki pay› ise %2 azalarak %42'ye gerilerken, 2007 y›l›n›n ayn› dönemine göre %17'lik bir art›flla 5.091 Milyon TL'ye yükselmifltir. K›sa Vadeli 38 Yükümlülüklerin, %23 olan Toplam Pasif art›fl oran›n üstünde bir art›fl göstermesi, %44 oran›nda bir art›fl gösteren Esas Faaliyetlerden Alacaklar kaleminden kaynaklanmaktad›r. Toplam Pasif içindeki pay› %41 olan k›sa ve uzun vadeli Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›, bir önceki dönem göre k›sa vadeli karfl›l›klarda %13 artarken, uzun vadeli karfl›l›klarda ise %9 oran›nda bir art›fl göstermifltir. 2008 y›l› Eylül ay› sonu itibariyle, sektör 161 Milyon TL'lik net kar elde etmifl olup bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine k›yasla %17'lik bir art›fl› ifade etmektedir. Hayat branfl› prim üretiminde bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre %17'lik bir art›fl yaflanm›fl ve prim üretimi 1.230 Milyon TL olarak gerçekleflmifltir. Hayat branfl› Teknik Kâr› %67 oran›nda azalarak 51 Milyon TL'ye Mali kardaki art›fl ile beraber hayat/emeklilik flirketlerinin flirketlerin brüt bilanço kâr› %15 artarak 211 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. B- KÂR/ZARAR HESABI 1- Teknik Sonuçlar 2008-3 Yaz›lan Primler Hayat Teknik Kâr Emeklilik Teknik Kâr Hayat/Emeklilik Mali Kâr Kâr Hayat D›fl› Faaliyet Kâr› Toplam Kâr (Vergi öncesi) Net Kâr gerilemifltir. Emeklilik branfl›nda ise bir önceki dönemde 114 Milyon TL tutar›nda teknik zarar mevcut iken, 2008 ilk dokuz ay› sonunda 6 Milyon TL teknik kâra ulafl›lm›flt›r. 1.230.306.417 50.864.294 5.747.665 167.411.228 224.023.187 -12.821.356 211.201.831 161.710.992 2007-3 De¤iflim% 1.054.394.145 153.216.167 -114.130.264 144.951.697 184.037.600 -885.434 183.152.166 137.862.832 17 -67 -105 15 22 1.348 15 17 2- Mali Sonuçlar Hayat-Emeklilik flirketlerinin aktiflerinin toplam› 2008'in ilk dokuz ay› itibariyle bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre %23 artarak 11.307 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. fiirketlerin yükümlülüklerine bak›ld›¤›nda pasifin yaklafl›k yar›s›n› sigortac›l›k teknik karfl›l›klar›n›n oluflturdu¤u anlafl›lmaktad›r. Teknik karfl›l›klar›n %85'ini ise Hayat Matematik Karfl›l›klar› oluflturmaktad›r. Matematik karfl›l›klar, 2007'ye De¤iflim(%) göre %7 art›fl göstermifltir. 11 2008-3 2007-3 Yat›r›m Gelirleri Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler Finansal Yat›r›mlar›n Nakde Çevr. Elde Edilen Karlar Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi Kambiyo Karlar› ‹fltiraklerden Gelirler Ba¤l› Ortak. ve Müflterek Yönetime Tabi Tefleb. Gel. Arazi, Arsa ile Binalardan Elde Edilen Gelirler Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler Di¤er Yat›r›mlar Hayat Teknik Bölümünden Aktar›lan Yat›r›m Gel. 223.811.387 110.207.792 34.235.192 59.336.900 8.026.057 1.134.850 4.351.512 113.360 584.213 5.821.512 200.958.586 97.548.737 46.966.614 30.311.036 10.195.684 3.110.259 2.015.835 2.174.662 160.912 244.014 8.230.833 Yat›r›m Giderleri Yat›r›m Yönetim Giderleri (-) Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-) Yat›r›mlar›n Nakte Çevr.Oluflan Zararlar (-) Hayat D›fl› Teknik Böl. Aktar›lan Yat›r›m Gelirleri (-) Türev Ürünler Sonucunda Oluflan Zararlar (-) Kambiyo Zararlar› (-) Amortisman Giderleri (-) Di¤er Yat›r›m Giderleri (-) 48.694.458 -1.682.325 -11.715.418 -3.260.248 -7.610.137 -6.648.609 -17.358.270 -419.452 48.990.490 -1.647.191 -3.915.683 -1.867.374 -13.345.736 0 -13.102.086 -14.787.856 -324.564 -1 2 199 75 -43 --49 17 29 Di¤er Faaliyetlerden Gelir &Giderler(+/-) Karfl›l›klar Hesab› (+/-) Reeskont Hesab› (+/-) Zorunlu Deprem Sigortas› Hesab› (+/-) Enflasyon Düzeltmesi Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Varl›¤› Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü Gideri (-) Di¤er Gelir ve Karlar Di¤er Gider ve Zararlar (-) Önceki Y›l Gelir ve Karlar› Önceki Y›l Gider ve Zararlar›(-) Net Dönem Kar› veya Zarar› -7.705.700 -3.228.023 -162.872 7.589 -248.567 5.987.433 -9.532.928 46.418 -574.749 167.411.228 -7.016.399 -7.247.099 2.691 1.431.404 -212.256 12.311.637 -13.258.335 302.186 -346.628 144.951.697 10 -55 5.952 ---99 17 -51 -28 -85 66 15 13 -27 96 -21 -64 -100 100 -30 139 -29 224 Milyon TL'lik yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 49 Milyon TL'lik yat›r›m giderleri ve 8 Milyon TL'lik di¤er faaliyetlerden kaynaklanan giderler sonucunda, 2008 y›l›n›n ilk dokuz ay› sonunda 167 Milyon TL mali kâr yaratm›flt›r. Bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine göre %15 oran›nda bir art›fl› ifade etmektedir. Yat›r›m gelirlerinde %11'lik bir art›fl meydana gelmiflken, yat›r›m giderlerinde %1'lik bir azal›fl meydana gelmifltir. Yat›r›m Gelirleri içindeki pay› %27 olan Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi, bir önceki döneme k›yasla %96 oran›nda artarak, en dikkat çekici kalem olmufltur. ■ 39 HAZ‹NE MÜSTEfiARLI⁄I S‹GORTACILIK GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü Hayat Sigortac›l›¤›nda Yeni Dönem Haziran 2007 tarihli ve 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu sigortac›l›k sektörü için bir milat niteli¤indedir. Söz konusu Kanun sonras› ikincil mevzuat çal›flmalar› tamamlanm›fl olup; bu çal›flmalar kapsam›nda, baflta bilgi teknolojileri olmak üzere sigortac›l›ktaki geliflmeler ve uluslararas› en iyi uygulamalar dikkate al›narak kiflilerin bilgilendirilmesi, sektörün gözetimi ve denetimi ile ilgili konular yeniden ele al›nm›flt›r. 3 Sigortal›lar›n bilgilendirilmesine yönelik yeni bir sistem getiren “Sigorta Sözleflmelerinde Bilgilendirmeye ‹liflkin Yönetmelik” 28 Ekim 2007 tarihli ve 26684 say›l› Resmî Gazete'de yay›mlanm›fl ve 01 Mart 2008 tarihinde yürürlü¤e girmifltir. Halihaz›rdaki gözetim ve denetim sisteminin, geliflmifl ülkelerde oldu¤u gibi riske dayal› gözetim ve denetim ilkesi çerçevesinde yeniden yap›land›r›larak yeni gözetim mekanizmalar› ile donat›lmas› amac›yla haz›rlanan “Sigorta Bilgi Merkezi Yönetmeli¤i” de 09 A¤ustos 2008 tarihli ve 26962 say›l› Resmî Gazete'de yay›mlanm›flt›r. Yukar›da belirtilen düzenlemeler, 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu'nun 12' inci maddesi ile benimsenen serbest tarife sisteminin hayat sigortalar›nda da uygulanmas›na zemin haz›rlam›flt›r. Bahse konu çal›flmalar›n paralelinde haz›rlanan “Hayat Sigortalar› Yönetmeli¤inde De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair Yönetmelik” 13 Ocak /2009 tarihli ve 27109 say›l› Resmî Gazete'de yay›mlanm›flt›r. Söz konusu Yönetmelik de¤iflikli¤i ve 31 Aral›k 2008 tarihli Devlet Bakanl›¤› Makam›'n›n onay› ile getirilen 40 ve 01 Mart 2009 tarihinde yürürlü¤e girecek yeni düzenlemeler maddeler halinde afla¤›da sunulmaktad›r. 1) ‹rat ödemeli hayat sigortalar› hariç olmak üzere hayat sigortalar›nda tarife tasdik zorunlulu¤u kald›r›lmaktad›r. 2) Risk primi içermeksizin sadece birikim priminin al›naca¤› sermaye itfa sigortalar› tan›mlanm›fl ve böylece yeni bir ürün sunulmas›na imkan sa¤lanm›flt›r. 3) Gider pay› ve arac› komisyonu (veya istihsal masraf›) tarifelerin özelliklerine göre flirketler taraf›ndan serbestçe belirlenecektir. 01 Mart 2009 tarihinden itibaren akdedilecek olan birikim priminin al›nd›¤› veya irat ödemesinin yap›ld›¤› hayat sigortas› sözleflmelerinde, gider pay› ve arac› komisyonunun (veya istihsal masraf›) her bir y›l itibar›yla toplam›, bilgilendirme formunun ve poliçenin ilk sayfas›nda en az 14'lük puntolarla yaz›lacakt›r. Kesintilerden birinin maktu di¤erinin oran olarak belirlendi¤i durumlarda ise maktu olarak kesilecek tutar ile belirlenen oran›n ayr› ayr› belirtilmesi gerekmektedir. Fesih ve ifltira halinde yap›labilecek kesintilerin de ilgili flirketlerce belirlenebilece¤i; ancak söz konusu kesintilerin yine bilgilendirme formunun ve poliçenin ilk sayfas›nda en az 14'lük puntolarla yaz›laca¤› hüküm alt›na al›nm›flt›r. Bu sayede, yukar›da belirtilen kesintilere iliflkin sigortal›lara do¤ru, yeterli ve aç›k bilginin sa¤lanmas›na yönelik gerekli düzenlemeler yap›lm›flt›r. 4) ‹rat ödemeliler hariç olmak üzere, ilk defa uygulamaya konulacak hayat sigortas› tarife ve kâr pay› teknik esaslar› ile bu esaslara iliflkin de¤ifliklikler, flirketlerce uygulamaya konulmadan on ifl günü öncesinde elektronik ortamda Müsteflarl›¤a gönderilecektir. Söz konusu elektronik bildirime iliflkin esaslar ayr›ca duyurulacak olup, bu konudaki çal›flmalar Müsteflarl›k nezdinde devam etmektedir. 5) Devlet Bakanl›¤› Makam›n›n 31 Aral›k 2008 tarihli onay›na göre bir y›ldan uzun süreli ferdî kaza, sa¤l›k ve hastal›k sigortalar› tarifeleri de sigortac›l›k esas›na ve genel kabul görmüfl aktüeryal tekniklere göre sigorta flirketleri taraf›ndan serbestçe belirlenebilecektir. Bu tarifeler, Sigorta fiirketleri ve Reasürans fiirketlerinin Kurulufl ve Çal›flma Esaslar›na ‹liflkin Yönetmeli¤in “‹lan ve reklamlar ile yeni ürünler” bafll›kl› 25' inci maddesinin üçüncü f›kras› kapsam›nda de¤erlendirilecektir. Özetle, yeni dönemde irat ödemeli hayat sigortalar› d›fl›nda tasdik zorunlulu¤u kald›r›lm›fl; kesinti oranlar›n›n sigortac›l›k esas›na ve genel kabul görmüfl aktüeryal tekniklere göre sigorta flirketleri taraf›ndan serbestçe belirlenmesi esas› benimsenmifltir. Tarife tasdik zorunlulu¤u yerine kiflilerin bilgilendirilmesi esas›na dayanan ve gerekti¤i hallerde kamu müdahalesine imkân veren güçlendirilmifl bir gözetim anlay›fl› getirilmifltir. Bahse konu kamu müdahalesi çerçevesinde, Hazine Müsteflarl›¤› sigortal›lar ve lehdarlar›n›n hak ve menfaatlerinin korunmas› aç›s›ndan uygulanmalar›nda sak›nca görülen teknik esaslara iliflkin hususlar›n de¤ifltirilmesini flirketlerden talep edebilecektir. ■ 41 TSEV TSEV 2008 Y›l›n› Baflar›l› Çal›flmalar› ‹le Tamamlad› 1094 Kifli TSEV E¤itimlerine Kat›ld› SEV, 2008 y›l›nda, haz›rlad›¤›, temel sigortac›l›k e¤itim program›, k›sa süreli e¤itim programlar›, mevzuat uyum e¤itim programlar› ve talebe göre e¤itim programlar› kapsam›nda, sektöre 137 e¤itim program› sundu ve bu e¤itim programlar›na 1094 kifli kat›ld›. TSEV, 2008 y›l›nda yapt›¤› çal›flmalarla, Türk sigorta sektörünün kaliteli ve nitelikli iflgücüne sahip olabilmesi ve rekabet gücünün artt›r›lmas› amaçlar› ile yeni ç›kan mevzuatlar› da dikkate alarak, sektörün ihtiyaçlar›na yönelik olarak, e¤itim programlar›n› çeflitlendirdi. Uluslararas› standartlarda hizmet sunan ve bunu ISO 9001:2000 Kalite Sertifikas›yla belgeleyen TSEV, sektöre sundu¤u kaliteli ve nitelikli e¤itim programlar› ile kat›l›mc› say›s›n› yaklafl›k %66 oran›nda art›rd›. 2007 y›l›nda 661 kiflinin kat›l›m gösterdi¤i e¤itim programlar›na bu y›l 1094 kifli kat›ld›. TSEV ayr›ca, 2008 y›l›nda, AB’ne uyum çerçevesinde ç›kar›lan yeni sigortac›l›k yasas› ile ç›kar›lan çok say›daki yeni düzenlemelere iliflkin mevzuat uyum e¤itim programlar› da düzenledi. Sektörün farkl› kademelerinde çal›flan birçok kifliye getirilen yeni yükümlükler ile ilgili olarak aç›lan e¤itim programlar› sektörden büyük ilgi gördü. T 42 TSEV 2008 Y›l›nda Sektöre Sundu¤u Hizmetlerini de Çeflitlendirdi SEV, e¤itim programlar›, araflt›rma, yay›nlar, projeler ve kütüphane hizmetlerinden oluflan faaliyetlerini, 2008 y›l›nda özel istihdam bürosu, dan›flmanl›k, kurumsal s›nav hizmeti, organizasyon düzenleme gibi farkl› hizmetlerle çeflitlendirdi. Vak›f Müdürü Prof. Dr. Suna Özyüksel, “Sektörün geliflim ve de¤iflim sürecinde Vakf›m›z›n sektöre sundu¤u hizmetlerin kapsam› her geçen gün daha da geniflliyor. Sektörün ihtiyaç duydu¤u ve duyaca¤› kurumsal hizmetleri profesyonel olarak sunuyoruz. Tüm hizmetlerimiz ile kurumlara bilimsel ve objektif çözümler üretiyoruz” dedi. TSEV dan›flmanl›k hizmetleri kapsam›nda, ar-ge çal›flmalar›, müflteri araflt›rmalar›, verimlilik araflt›rmalar›, ürün araflt›rmalar› gibi piyasa ve kamuoyuna yönelik araflt›rmalar gerçeklefltiriyor. Kurum içi yönetim faaliyetlerini desteklemek amac› ile çal›flanlar›n meslek- T te yükselme yeterliliklerinin belirlenmesi, ara kademe yöneticilerinin mesleki ve psikolojik yeterliliklerinin belirlenmesi amac› ile alan›nda uzman akademisyenler ile kurumsal s›nav hizmetleri sunuyor. Ayr›ca, personel seçimlerinde kullan›lan psikolojik testlerin uygulanmas›, kurumsal e¤itim ihtiyaçlar›n›n saptanmas›, flirket personelinin kat›ld›¤› e¤itim programlar›n›n, bireysel etkinlik düzeylerinin ve kurumsal verimlili¤e katk›s›n› de¤erlendirilmesi konular›nda da profesyonel destek sa¤l›yor. Bunlara ilaveten, kurumsal toplant›lar, seminerler, konferanslar ve etkinlikler düzenlemek isteyen flirketlere de bu toplant›lar› ve etkinlikleri için organizasyon düzenleme hizmetleri de sunuyor. Di¤er taraftan, 2008 y›l›nda kurdu¤u Özel ‹stihdam Bürosu ile TSEV, sektörün ihtiyaç duydu¤u nitelikli personel ihtiyac›n› karfl›lamak için alt yap› çal›flmalar›n› da tamamlad›. TSEV’in Uluslararas› Platformlardaki Farkl›l›¤› 007 y›l›nda ve 2008’in ilk alt› ay›nda gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar›n›, ‹ngilizce e-bülteniyle uluslararas› platformlarla da paylaflan TSEV, yapt›¤› çal›flmalarla yurtd›fl›ndaki sigorta enstitülerinin de takdirini kazand›. Bu çerçevede, faaliyetleri ve etkinlikleri hakk›nda detayl› bilgi vermek üzere, TSEV, Meslekî Sigorta E¤itimi Veren Ulusal Enstitüler Avrupa Konferans›’na konuk konuflmac› olarak davet edildi. TSEV ayr›ca, 2007 y›l›ndaki eficert üyeli¤inin yan› s›ra, 2008 y›l›nda da, Küresel Sigorta E¤itim Enstitüsü (IGIE) ve AfroAsya Sigortac› ve Reasürörler Federasyonuna (F.A.I.R.) da aktif üye olarak kat›larak, uluslararas› platformdaki iliflkilerini geniflletti. Bununla birlikte, TSEV, Orta Do¤u, Türkî Cumhuriyetler ve Balkanlar’da geliflmekte 2 olan ülkelerin sigortac›l›k sektörlerine e¤itim vb. hizmetler verilmesi ve Türk Sigorta sektörünün deneyim ve kazan›mlar›n›n aktar›lmas› için yapt›¤› çal›flmalar›na da devam etti. 43 TSEV 2008 Y›l›nda TSEV Seminerleri Sektörü 9 Farkl› Konuda Buluflturdu SEV, 2008 y›l›nda sektörün ve sektör çal›flanlar›n›n mesleki ve kiflisel deneyimlerine ›fl›k tuttu¤u, sektörün farkl› aktörlerini bir araya getirdi¤i, dokuz farkl› konu bafll›¤›nda seminer düzenledi. Anadolu Sigorta Genel Müdürü Mustafa Ali Su, Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürü Dr. Ahmet Genç, Tekfen Holding Kurumsal ‹fllerden Sorumlu Baflkan Yard›mc›s› Doç. Dr. Reha Yolalan, AB Uzman› Dr. M. Can Baydarol, TSEV Müdürü Doç. Dr. Suna Özyüksel, Bilkent Üniversitesi Dünya Sistemleri, Ekonomileri ve Stratejik Araflt›rmalar Enstitüsü Baflkan› Prof. Dr. Orhan Güvenen ve ‹stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö¤retim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’in de konuflmac› olarak T kat›ld›¤› seminerler, Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›’n›n tamamlay›c› dersleri olmas›n›n yan› s›ra genel kat›l›ma da aç›ld› ve sektör çal›flanlar›n›n yo¤un kat›l›m› ile gerçekleflti. Seminerler dizisinde konuflmac› olarak yer alan ünlü simalar›n da sunumlar› oldukça renkli geçti. Foto¤rafç›, yazar ve flair Akgün Akova’n›n foto¤raflar›yla tüm kat›l›mc›lar› etkiledi¤i “Yarat›c›l›k” konusunda verdi¤i seminer, sunumunda sektöre meditasyon yapt›ran Psikolog Dr. Davut ‹brahimo¤lu’nun “Pozitif Düflünce, Enerjilerimiz ve Motivasyon Üzerine Etkileri” konulu semineri kat›l›mc›lar taraf›ndan ilgiyle dinlendi. Sigorta Sektörü ‹çin “Türk Müzi¤i Koro”su Kuruldu SEV sadece e¤itim, araflt›rma ve dan›flmanl›k hizmetleri ile de¤il ayn› zamanda sigorta sektörünün farkl› firma ve branfllar›nda çal›flan kiflileri bir araya getirmek, birlikte keyifli saatler geçirmelerini sa¤lamak amac› ve çal›flmalar› s›ras›nda ortaya ç›karacaklar› birlik ve paylafl›m duygusunun kiflilere ve kurumlara oldu¤u kadar sektöre de büyük katk› sa¤layaca¤› inanc›yla TSEV Türk Müzi¤i Korosu kurdu. 6 Ekim 2008’de ilk konserini veren koro, sektörden büyük takdir toplad›. T 44 Sektörün ‹nsan Kaynaklar› Yöneticileri, 2008’de TSEV E¤itim ve ‹K Platformlar›nda Bulufltu SEV, ilkini 2007 y›l›nda düzenledi¤i e¤itim ve ‹K platformlar›n›n ikincisini May›s ay›nda, üçüncüsünü Kas›m ay›nda e¤itim ve insan kaynaklar› yöneticilerinin kat›ld›¤› sabah kahvalt›s› eflli¤inde düzenledi. T Vak›f Müdürü Prof. Dr. Suna Özyüksel, platformlar›n toplanmas›n›n amac›n›, Türk sigorta sektörünün iflgücü niteli¤inin artt›r›lmas› için, TSEV’in gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar› paylaflmak, sigorta flirketleri ile iflbirli¤i içerisinde sektörün e¤itim, istihdam sorunlar›n› ve ihtiyaçlar›n› saptamak ve çözüm önerileri üretmek oldu¤unu belirtti. Özyüksel ayr›ca, platformlar›n, sektörün geliflmesinde, sigorta flirketlerinin iflbirli¤ini artt›rd›¤› görüflünde birleflen e¤itim ve insan kaynaklar› yöneticilerinin talebi üzerine, 2009 y›l›nda TSEV çat›s› alt›nda dört defa yap›laca¤›na dair karar al›nd›¤›n› söyledi. 45 TSEV Sektörün Dünyaya Aç›lan Kap›s› TSEV TSEV, Avrupa’daki Sigorta Enstitülerine Türk Sigorta Sektörünü ve Faaliyetlerini Anlatt› er y›l sadece Avrupa’da faaliyet gösteren sigorta enstitülerinin kat›l›m› ile kapal› olarak gerçekleflen, Meslekî Sigorta E¤itimi Veren Ulusal Enstitüler Avrupa Konferans›, Sigorta sektörünü ilgilendiren çeflitli konularda yap›lan sunumlarla hem bilgi paylafl›m›n›, hem de sigorta enstitülerinin birbirlerini tan›yarak iletiflim a¤› kurulmas›na olanak sa¤l›yor. H 2007 y›l›ndan beri Konferans’a aktif olarak kat›lan TSEV, bu y›l da, Stockholm Ekonomi Üniversitesi’nin Riga’daki Merkezi’nin ev sahipli¤inde düzenlenen Konferans’a konuflmac› olarak davet edildi. Bu çerçevede, TSEV’i temsilen Uluslararas› ‹liflkiler Birimi Uzman› Özge Zihnio¤lu’nun, yabanc› yat›r›mc›lar›n oldu¤u kadar yurtd›fl›ndaki sigorta enstitülerinin de ilgisini çeken, Türk sigorta sektörü ile TSEV’in faaliyetleri hakk›nda yapt›¤› sunum dinleyiciler taraf›ndan büyük bir ilgi gördü. TSEV, EF‹CERT Genel Kurulu’na Kat›ld› SEV, EF‹CERT Genel Kurulu’na Kat›ld› TSEV, geçen y›l aktif üye olarak kat›ld›¤›, finansal hizmetler sektöründe meslekî e¤itim için ortak standartlar getirmeyi amaçlayan ve bu çerçevede “Finansal Dan›flman” ve “Finansal Planlamac›” ûnvanlar›na karar veren Avrupa Finansal Belgelendirme Organizasyonu (eficert)’nun 2008 y›l›nda yap›lan Genel Kurul’una kat›ld›. Genel Kurul’da Finansal Dan›flman ve Finansal Planlamac› sertifikalar›n›n yan› s›ra Sigorta Arac›lar› için Avrupa Sertifikas› (ECII) T 46 verilmesinin koflullar› tart›fl›ld›. TSEV taraf›ndan da bu sertifikalar›n verilmesi için çal›flmalar h›zla devam ediyor. Malezya Sigorta Enstitüsü, TSEV’i Ziyaret Etti ›zla geliflmekte ve büyümekte olan Türk sigorta sektörü, Avrupa’dan Asya’ya birçok farkl› kurum ve kuruluflun ilgisini çekiyor. Bu kurulufllardan biri olan Malezya Sigorta Enstitüsü, Türk sigorta sektörünü ve bu sektörde faaliyet gösteren TSEV’i daha yak›ndan tan›mak amac›yla TSEV’i ziyaret etti. Yap›lan toplant›da, TSEV Müdürü Prof. Dr. Suna Özyüksel ve Uluslararas› ‹liflkiler Birimi Uzman› Özge Zihnio¤lu, Malezya Sigorta Enstitüsü temsilcilerine, TSEV’in yap›s›, e¤itim programlar› ve faaliyetleri hakk›nda H detayl› bilgiler verdi. Ayr›ca, iki ülke sigorta sektörlerine iliflkin bilgi al›flveriflinde bulunuldu. TSEV, Türk Sigorta Sektörünün Faydalanmas› Amac›yla “Sürdürülebilirlik için Sigorta-BM Çevre Program› Finans Giriflimi (UNEP FI)” Raporunu Türkçelefltirdi ölgesel aktiviteler, çal›flma programlar›, e¤itimler ve araflt›rmalar yoluyla, finansal kurumlarda çevre ve sürdürülebilirlik alanlar›nda en iyi uygulaman›n benimsenmesi için çal›flmalar yapan, BM Çevre Program› ile finans sektörü aras›nda küresel düzeyde bir ortakl›k olan BM Çevre Program› Finans Giriflimi (UNEP FI) Sigorta Çal›flma Grubu’nun B 2007 y›l›nda haz›rlad›¤› “Sürdürülebilirlik için Sigorta” raporu, TSEV taraf›ndan Türkçe’ye tercüme edildi. Türk sigorta sektörü çal›flanlar›n›n da faydalanabilmesi amac›yla tercümesi yap›lan, tercümesinin ayn› zamanda UNEP FI web sitesinde de yay›nlanacak olan rapora www.tsev.org.tr adresinden ulafl›labiliyor. Sigorta Sektörünün Hizmetinde Sigorta Sektörünün Hizmetinde Sektörün ihtiyaç duydu¤u nitelikli iflgücüne en k›sa sürede ve en do¤ru flekilde ulaflabilmesini amaçlayan TSEV Özel ‹stihdam Bürosu’nun web sayfas› www.tsevkariyer.com yay›na girdi. ‹fl arayanlar ve iflverenleri TSEV Kariyer’de buluflturan TSEV Özel ‹stihdam Bürosu, sigorta sektörünün istihdam gücünün gelifliminde etkin bir referans kurum olma amac›yla çal›flmalar›na h›zla devam ediyor. Vak›f Müdürü Prof. Dr. Suna Özyüksel TSEV S Özel ‹stihdam Bürosu web sayfas›n›n sektöre katk›lar› konusunda flunlar› söyledi. “TSEV Kariyer, ifl arayanlar›n özgeçmifllerini ücretsiz olarak b›rakabildikleri etkin bir veri bankas› olma yolunda ilerliyor. Bu sayede sektörde iflverenlerin arad›klar› nitelikli çal›flana ulaflmalar›nda etkin ve h›zl› bir çözüm yarataca¤›na inan›yoruz.” TSEV Özel ‹stihdam Bürosu hakk›nda detayl› bilgiye www.tsevkariyer.com adresinden eriflilebiliyor. 47 GÜVENCE HESABI Trafik Sigortas›n›n, Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk Sigortas› ‹le ‹lgili Uygulamas› A. Kadir KÜÇÜK Güvence Hesab› Müdürü 925 Say›l› Karayolu Tafl›ma Kanunu kapsam›nda flehirleraras› veya uluslararas› yolcu tafl›mac›l›¤› yapan tafl›mac›lar, Kanunun 17' nci maddesi gere¤i duraklamalar dahil olmak üzere yolcunun kalk›fl noktas›ndan var›fl noktas›na kadar geçecek süre içerisinde meydana gelecek kazalar nedeniyle yolcunun ölümü, yaralanmas› ya da eflyas›n›n zarara u¤ramas›ndan dolay› sorumludurlar. 4 Tafl›mac›lar kendilerine yüklenen bu sorumluluklar› karfl›lamak üzere, ayn› Kanunun 18' inci maddesiyle yolculara gelecek bedeni zararlar için Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk Sigortas›n› (Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas›) yapt›rmak zorundad›rlar. Tafl›mac›lar ayr›ca yolcular›n kendilerine ve eflyalar›na, karfl› araçlara, karfl› araçlardaki yolculara veya di¤er fleylere gelebilecek maddi ve bedeni zararlara karfl› sorumluluklar›n› karfl›lamak üzere ayr›ca Karayollar› Trafik Kanununun 91' inci maddesinde öngörülen Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas›n› (Trafik Sigortas›) da yapt›rmak zorundad›rlar. Yolcu tafl›mac›l›¤› yapanlar›n sorumluluklar›ndan kaynaklanan gerek maddi 48 ve gerekse bedeni zararlar› karfl›lamak üzere yukar›da aç›klanan her iki poliçeyi de ayn› zamanda yapt›rmalar› zorunludur. Yapt›r›lan bu iki sorumluluk poliçesinin aç›klamalardan da anlafl›laca¤› gibi bedeni zararlar karfl›s›nda çak›flan yönleri bulunmaktad›r. Zira her ikisi de sorumluluk poliçesidir ve her iki poliçede de tafl›y›c›n›n sorumlulu¤undan kaynaklanan bedeni zararlar›n karfl›lanmas› söz konusudur. Bu durumda zarar, öncelikle hangi poliçeden karfl›lanacakt›r? Veya bu poliçelerden zararlar ne flekilde karfl›lanacakt›r? Sorular› gündeme gelmektedir. 4925 Say›l› Karayolu Tafl›ma Kanunu'nun 18' inci maddesi, bu Kanun kapsam›ndaki tafl›mac›lar›n yapt›rmas› gereken sorumluluk sigortalar›n› belirlemekte ve ayn› Kanunun 19' uncu maddesi ile de meydana gelen zarar›n öncelikle tafl›mac›n›n sorumluluk sigortas›ndan karfl›lanaca¤›, bu sorumluluk sigortas› ile karfl›lanamayan zararlar için 2918 Say›l› Karayollar› Trafik Kanununa göre yap›lmas› zorunlu olan malî sorumluluk sigortas›na müracaat edilece¤i aç›klanm›flt›r. Bu maddeye paralel olarak Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk Sigortas› Genel fiartlar›n›n B.8 maddesi de “Meydana gelen zarar öncelikle bu sigortadan karfl›lan›r. Sigorta sözleflmesinin hiç yap›lmam›fl olmas›, yap›lm›fl fakat geçersiz hale gelmifl olmas›, süresinin bitmifl olmas› veya meydana gelen zarar›n bu sigorta teminatlar›n›n üzerinde bulunmas› halinde teminatlar›n üzerinde kalan k›s›m için; s›ras›yla 13/10/1983 tarih ve 2918 say›l› Karayollar› Trafik Kanununa göre yap›lmas› zorunlu olan mali sorumluluk sigortas›na ve varsa ihtiyari mali sorumluluk sigortas›na baflvurulur” fleklinde düzenlenmifltir. Genel flartlar›n bu maddesinde her ne kadar sözleflmenin hiç yap›lmam›fl olmas›, geçersiz olmas› veya süresinin bitmifl olmas› halleri ifade edilmifl olsa dahi, esas olarak cümlenin “meydana gelen zarar›n bu sigorta teminatlar›n›n üzerinde bulunmas› halinde teminatlar›n üzerinde kalan k›s›m için 2918 Say›l› KTK göre yap›lmas› zorunlu olan Trafik Sigortas›na veya varsa ihtiyari mali sorumluluk sigortas›na baflvurulur” fleklindeki tan›m›yla zarar›n sadece teminat› aflan k›sm› için bu sigortalara gidilebilece¤i, aksi halde bu sigortalara 49 GÜVENCE HESABI gidilemeyece¤i aç›kça ifade edilmifltir. Ancak, Genel fiartlar›n bu maddesi yaz›ld›¤› tarihte Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas› Güvence Hesab›n›n kapsam›nda bulunmuyordu. Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas›, Sigortac›l›k Kanununun yay›m tarihi olan 14 Haziran 2007 tarihinden itibaren Güvence Hesab› kapsam›na dâhil edilmifltir. O tarihten evvel burada ki bofllu¤un nas›l doldurulaca¤›, teminata kadar olan zararlar›n sigorta aç›ndan ne flekilde ödenece¤i tam olarak belli de¤ildi. Bu tür zararlar ço¤unlukla trafik sigortas›ndan ödenmifltir. ❖ Bugün Trafik Sigortas› bulunan ancak Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas› bulunmayan araçlarda meydana gelen ve teminat›n alt›nda kalan bedeni zararlar nas›l karfl›lanacakt›r? ❖ Trafik Sigortas› bu tür tafl›mac›l›k yapan araçlarda sadece teminat›n üzerinde mi geçerli olacakt›r? ‹flte konunun en can al›c› sorular› bunlard›r.. Öncelikle burada Trafik Sigortas›n›n teminat›n üzerinde geçerli olaca¤› muhakkakt›r. Bu flekilde yap›lm›fl olan trafik poliçelerinde daha az hasar isabet edece¤i de muhakkakt›r. Çünkü burada trafik poliçesine hasar isabet etmesi için zarar›n mutlaka geçerli teminat›n üzerinde olmas› gerekmektedir. Zaten bu durum düflünülerek Bakanl›kça yürürlü¤e konulan Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas›nda Tarife Uygulama Esaslar› Hakk›nda Yönetmelik'in 9' uncu maddesinin 2 'nci f›kras› ile 4925 Say›l› Karayolu Tafl›ma Kanununa tabi flehirleraras› ve uluslar aras› yolcu tafl›mac›l›k sigortas› yapt›rd›klar›n› belgelemeleri durumunda, trafik sigortas› priminde yüzde 20 oran›nda indirim yap›lmas› hükme ba¤lanm›flt›r. Böylece daha hasar isabet etme olas›l›¤› bulunan trafik sigortas›nda gereksiz prim tahsilinin önüne geçilmesi amaçlanm›flt›r. 50 Sorunun ikinci cevab›n› ise, Güvence Hesab›'n›n kapsam›n› tan›mlayan 5684 Say›l› Sigortac›l›k Kanunun 14'üncü maddesinin (c) f›kras› ile vermek mümkündür. F›krada rizikonun meydana geldi¤i tarihte geçerli olan teminat tutarlar› dahilinde sigortas›n› yapt›rmam›fl olanlar›n neden olduklar› bedensel zararlar Güvence Hesab›'ndan karfl›lanaca¤› hüküm alt›na al›nm›flt›r. Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas› da Güvence Hesab› kapsam›nda bulundu¤una göre, bu sorunun da cevab› Güvence Hesab› olmaktad›r. Sonuç olarak rizikonun meydana geldi¤i tarihte geçerli poliçenin olmamas›, hiç yap›lmam›fl olmas›, geçersiz olmas› veya süresinin bitmifl olmas› gibi nedenlerle Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas› ile karfl›lanamayan ve teminat s›n›rlar› içinde kalan bedeni zararlar için Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas› kapsam›nda teminat sa¤lama zorunlulu¤u bulunan Güvence Hesab›na baflvurulmas› mümkündür. Zarar miktar› kaza tarihindeki geçerli teminat›n üzerinde ise, teminat›n üzerinde kalan k›s›m için varsa arac›n Trafik Sigortas›ndan karfl›lanmas› gerekecektir. fiayet Trafik Sigortas› da bulunmuyor ise, bu takdirde teminat›n üzerinde kalan k›s›m için de yine Trafik Sigortas› kapsam›nda teminat sa¤lama zorunlulu¤u bulunan Güvence Hesab›na baflvurulmas› mümkündür. Yolcu tafl›mac›l›¤› ifli ile u¤raflanlar›n yine bedeni tazminatlara iliflkin bir de Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› yapt›rma mecburiyetinde olduklar›n› hat›rlat›rsak, tazimat ödemelerinde öncelik s›ras›n›n biraz daha kar›flaca¤› muhakkakt›r. Ayr›ca bütün bu poliçeleri yapt›rma zorunlulu¤u bulunan tafl›mac›lar›n ve poliçeleri yapan sigortac›lar›n ifllerini biraz daha kolaylaflt›rmas› aç›s›ndan temennimiz, bu tür ifller için bütün teminatlar› kapsayan ve öncelik s›ras›n›n söz konusu olmad›¤› tek bir poliçenin uygulamaya konulmas›d›r. ■ SEGEM Sigortac›l›k E¤itim Merkezi Sigorta Acenteleri Teknik Personel E¤itimini Bafllat›yor EGEM’in 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu’nun 24. ve 31. maddelerine dayan›larak haz›rlanan kurulufl yönetmeli¤i, 1 Haziran 2008 tarihinde Resmi Gazete’de yay›nland›. Sigortac›l›k E¤itim Merkezi (SEGEM), Doç. Dr. Fuat Erdal’›n Merkez Müdürü olarak göreve bafllamas›yla da 15 Ekim 2008 tarihinde faaliyete bafllam›fl oldu. S Sigortac›l›k sektöründe acente, teknik eleman, aktüer, eksper vb konumlarda çal›flanlar›n ortak standartlar›n›n bulunmamas›; sektörde çal›flanlar›n, yeterli mesleki e¤itime sahip olmamalar›; halk aras›nda risk ve sigortac›l›k bilgisinin eksikli¤i, sigorta bilincinin yetersizli¤i; sektörün benzer ülkelere göre gerekli büyüklü¤e sahip olmamas› ve gelifltirilme ihtiyac› ve özellikle Türki cumhuriyetlerden, Ortado¤u ve Balkanlardan gelen e¤itim talepleri sigortac›l›k sektöründe bir çat› organizasyonun kurulmas›n› nedenlerini oluflturmaktad›r. Sigortac›l›k E¤itim Merkezi, bir yandan sigortac›l›kla ilgili özellik tafl›yan mesleki nitelikteki konular için gerekli e¤itimlerin verilmesi, sertifikasyon ve s›navlar›n tarafs›z bir flekilde yap›lmas› gibi önemli bir misyona sahipken, öte yandan da, yapaca¤› organizasyonlarla, toplumda risk ve sigorta bilincinin oluflturulmas›, sigortac›l›¤›n tan›t›m, teflvik ve gelifltirilmesi ve sektörde istihdam edilenlerin Avrupa Birli¤i standartlar›na uyum ve yak›nsamas›na çal›flacakt›r. Kurulufl ve yap›lanma süreci devam eden SEGEM, 2009 y›l› sonuna kadar tamamlanmas› öngörülen sigorta acenteleri teknik personel e¤itimini bafllatm›fl ve ilk duyuru, Hazine Müsteflarl›¤› ve SEGEM’in web sitesinde (www.segem.org.tr) yay›mlanm›flt›r. S‹GORTA ACENTELER‹ TEKN‹K PERSONEL E⁄‹T‹M DUYURUSU 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanununa dayan›larak haz›rlanan Sigorta Acenteleri Yönetmeli¤inin Geçici 1’ inci maddesi uyar›nca, ayn› yönetmeli¤in 19’ uncu maddesiyle zorunlu k›l›nan sigorta acenteleri teknik personel e¤itimi yap›lacakt›r. Bu amaçla, afla¤›da belirtilen 18 il merkezinde Nisan ay›n›n ikinci haftas›ndan itibaren temel sigortac›l›k e¤itimi verilecektir. E¤itim program› ve baflvuru ile ilgili ayr›nt›l› bilgiler, Sigortac›l›k E¤itim Merkezi web sitesinde (www.segem.org.tr) ayr›ca yay›mlanacakt›r. SEGEM, temel sigortac›l›k e¤itimi verilecek il merkezlerinde de¤ifliklik yapmaya ve e¤itimi takiben yaln›zca e¤itim konular›n› kapsayan s›nav yapmaya yetkilidir. Sigorta Acenteleri Yönetmeli¤i hükümleri uyar›nca ilan olunur. E⁄‹T‹M MERKEZLER‹ Akdeniz Bölgesi Do¤u Anadolu Bölgesi : Antalya – Adana : Malatya - Van – Erzurum Ege Bölgesi : ‹zmir – Afyon G. Do¤u Anadolu Bölgesi : Gaziantep Mardin – Urfa ‹ç Anadolu Bölgesi : Ankara – Kayseri - Konya Marmara Bölgesi : ‹stanbul Avrupa Yakas› - ‹stanbul Anadolu Yakas›, Bursa Karadeniz Bölgesi : Trabzon Zonguldak – Samsun 51 TRAMER 2008 Y›l›nda Trafik Sigortalar›nda %14 Prim Art›fl› Yafland› Mehmet ÜST TRAMER Trafik Sigortas› Bilgi Merkezi Müdürü rafik Sigortas› Bilgi Merkezi taraf›ndan haz›rlanan istatistiksel tablolar incelendi¤inde, trafik sigortalar›nda poliçe prim üretimini 2007 y›l›nda 1 Milyar 485 Milyon T TL ile kapatan sigorta sektörü, 2008 y›l›nda yaklafl›k 1 Milyar 696 Milyon YTL prim üretimi gerçeklefltirerek önceki y›la göre %14'lük bir büyüme sa¤layarak enflasyonun üzerinde bir büyüme gerçeklefltirmifltir. Poliçe adetleri ise, bir önceki y›la göre %3,5 artarak, iki y›l aras›ndaki poliçe adedi fark› 368 bine ulaflm›flt›r (Bkz. Tablo 1). 2007-2008 Y›l› Tarife Basama¤› Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe Adetleri ve Prim Üretimi Fark› Bin TL Tablo 1: 2007 TAR‹FE BASAMAK KODU 1. Basamak 2. Basamak 3. Basamak 4. Basamak 5. Basamak 6. Basamak 7. Basamak Genel Toplam 2008 Fark Poliçe Adedi Poliçe Primi (*) Poliçe Adedi Poliçe Primi (*) Adet Fark Art›fl Yüzdesi (%) Prim Fark Art›fl Yüzdesi (%) 622.800 418.949 640.476 3.394.680 1.665.216 1.491.694 2.252.980 10.489.795 99.977 66.758 102.111 486.239 236.901 201.495 291.550 1.485.030 359.374 399.040 521.155 3.392.723 2.086.706 1.278.159 2.820.794 10.857.951 66.169 75.518 101.895 537.950 327.965 195.118 391.217 1.695.832 -263.426 -19.909 -119.321 -4.957 421.490 -213.535 567.814 368.159 -42,2970 -4,7521 -18,6301 -0,1459 25,3114 -14,3149 25,2028 3,5097 -33.808 8.761 -216 51.711 91.064 -6.377 99.667 210.801 -33,8155 13,1229 -0,2113 10,6349 38,4396 -3,1649 34,1850 14,1951 Not: Poliçe adedi ve Prim üretimi poliçe bafllang›ç tarihine göre ilgili cari y›la ait bilgilerdir. TÜ‹K taraf›ndan yay›nlanan Ekim 2008 araç verileri ile yine ayn› döneme ait yürürlükte olan poliçe bilgileri araç türleri baz›nda karfl›laflt›r›ld›¤›nda 2008 sonu itibariyle sektör genelinde sigortas›zl›k oran›n›n %24,90 oldu¤u görülmüfltür. Bu oran›n yüksek ç›kmas›nda en önemli pay›n %67'nin üzerinde sigortas›zl›k oran›na ve yaklafl›k olarak 52 3,5 milyon yürürlükte poliçeye sahip olan Traktör ve Motosikletlerden kaynakl› oldu¤u görülmektedir. 2008 Ekim ay› verileri ile TÜ‹K taraf›ndan yay›nlanan Ekim 2008 araç adetlerinin kullan›ld›¤› sigortas›zl›k oran› tablosu afla¤›da yer almaktad›r. Arafl Türleri Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe Adedi ve Sigortas›zl›k Oran› Tablo 2: Araç Türü Poliçe Adedi Yürürlükteki Poliçe Adedi 6.054.827 312.780 166.652 1.723.303 601.324 404.814 658.979 11.000 9.933.679 6.256.826 315.641 156.869 1.812.390 593.768 466.077 685.537 11.722 10.298.830 OTOMOB‹L M‹N‹BÜS (8-14 KOLTUK) OTOBÜS KAMYONET KAMYON TRAKTÖR MOTOS‹KLET VE YÜK MOTOS‹KLET‹ ÖZEL AMAÇLI TAfiIT Genel Toplam Tescilli Sigortas›zl›k Araç Adedi Oran› 6.765.680 383.061 199.722 2.051.245 745.209 1.354.731 2.167.462 37.106 13.704.216 7,52% 17,60% 21,46% 11,64% 20,32% 65,60% 68,37% 68,41% 24,85% 2006 y›l›nda üretilen poliçeler için 2008 y›l› sonu itibariyle elde edilen hasar/prim oran› %86,68, 2007 y›l›nda üretilen poliçeler için ise %79,72 olarak gerçekleflmifltir.(Bkz.Tablo 3) Not: Poliçe adedi ve Prim üretimi poliçe bafllang›ç tarihine göre ilgili cari y›la ait bilgilerdir. Traktör ve Motosiklet hariç tutuldu¤unda ise sigortas›zl›k oran› %10,16 olmaktad›r. Di¤er taraftan hasar verileri incelenecek olursa, Sektör genelinde, 2003 y›l› bafllang›ç tarihli poliçelerden 470.937 Bin TL prim üretimi elde edilmifl ve ilgili poliçeler için 2008 sonu itibariyle toplam 435.848 Bin TL hasar tazminat› ödenmifltir. Hasar/prim oran› ise %92,55 olarak gerçekleflmifltir. 2004 y›l› bafllang›ç tarihli poliçeler de¤erlendirildi¤inde ise; 803.627 Bin TL prim üretimine karfl›l›k 2008 y›l› sonu itibariyle toplam 656.506 Bin TL hasar tazminat› gerçekleflmifl ve hasar/prim oran› %81,69 olmufltur. 2005 y›l› bafllang›ç tarihli poliçeler de¤erlendirildi¤inde ise; 1.045.907 Bin YTL prim üretimine karfl›l›k 2008 y›l› sonu itibariyle toplam 875.908 Bin TL hasar tazminat› gerçekleflmifl ve hasar/prim oran› %83,75 olmufltur. “Chain Ladder” metodu ile yap›lan tahminler do¤rultusunda, 2007 y›l›nda üretilen poliçeler için 2012 y›l›nda hasar/prim oran›n›n %103,09 civar›nda, 2008 y›l› bafllang›çl› poliçeler için ise 2013 y›l›nda %160 olarak tahmin edilmifltir. 2008 bafllang›çl› poliçelerde hasar/prim oran›n›n bu derecede yüksek ç›kmas›n›n nedeni muallâk hasarlar›n olmas› gerekti¤inden çok daha yüksek görünmesidir.(Bkz.Tablo 3). Bu oran muallâk hasarlar›n düfltü¤ü oranda düflecektir. Y›llar Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe Üretimi ve Ödenen Birikimli Hasar Tazminat Tutar› Da¤›l›m› (Poliçe Y›l› - UWY baz›nda) Tablo 3: Prim Üretimi Ödeme Durumu Y›l 2003 470.937 MUALLAK ÖDENEN 8.929 83.420 2004 803.627 MUALLAK ÖDENEN 17.939 135.672 19,11% 67.467 476.840 67,73% 2005 1.045.907 MUALLAK ÖDENEN 52.765 186.402 22,87% 2006 1.216.462 MUALLAK ÖDENEN 2007 1.433.714 2008 1.641.620 Y›l H/P 1. Y›l H/P 3. Y›l H/P 4. Y›l 72,41% 34.044 366.677 85,09% 37.816 377.331 88,15% 40.513 386.381 90,65% 43.079 92,55% 392.769 77.290 542.685 77,15% 82.814 558.766 79,84% 86.774 569.732 81,69% 114.297 637.933 71,92% 129.673 720.995 81,33% 137.184 738.724 83,75% 145.356 754.832 86,07% 154.562 88,14% 767.311 48.622 222.905 22,32% 156.757 778.833 76,91% 186.979 855.282 86,68% 201.949 879.024 88,86% 213.979 898.191 91,43% 227.532 93,76% 913.041 MUALLAK ÖDENEN 106.837 277.399 26,80% 383.797 759.263 79,72% 460.300 859.751 92,07% 497.154 883.617 96,31% 526.768 902.884 99,72% 560.133 103,09% 917.812 MUALLAK ÖDENEN 312.170 293.598 36,90% 975.359 120,04% 1.169.780 995.165 1.126.875 19,61% 25.705 315.299 H/P 2. Y›l 139,90% 1.263.437 1.158.156 H/P 5. Y›l H/P 92.270 83,55% 579.151 147,51% 1.338.698 153,64% 1.423.488 159,99% 1.183.410 1.202.975 53 TRAMER 2008 YILINDA ZORUNLU KARAYOLU TAfiIMACILIK MAL‹ SORUMLULUK S‹GORTASINDA %24 PR‹M ARTIfiI GÖZLEND‹ Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk sigortalar›nda 2007 y›l›n› 8 Milyon TL prim üreti- mi ile kapatan sigorta sektörü, 2008 y›l›nda yaklafl›k 10 Milyon YTL üretim gerçeklefltirerek önceki y›la göre %24'lük büyüme sa¤lam›flt›r. Poliçe adetleri de bir önceki y›la göre yaklafl›k %8 artm›flt›r. (Bkz. Tablo 4). Tablo 4: 2007 - 2008 Y›l› Tarife Basama¤› Baz›nda Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk Sigortas› Poliçe Adetleri ve Prim Üretimi Fark› - Bin TL 2007 Tarife Basamak Kodu 1 2 3 4 5 6 7 SEKTÖR TOPLAMI Poliçe Adedi 5.195 935 770 22.655 8.093 4.052 2.234 43.934 2008 Prim Üretimi* 1.101 197 137 3.872 1.561 804 746 8.148 Poliçe Adedi 3.177 1.538 1.063 28.446 9.056 4.511 3.978 51.769 TÜRK‹YE GENEL‹NDE 4 ARAÇTAN 3'Ü KASKOSUZ Afla¤›daki Tablo:2' de araç tescil adetleri için TÜ‹K' in en son Ekim verilerinin yay›nlanm›fl olmas› sebebiyle TRAMER' in veri taban›nda ki Ekim ay› itibariyle yürürlükte olan Kasko poliçeleri k›yaslanm›flt›r. Kasko Sigortas›nda Ekim 2008 sonu Fark Prim Üretimi* 719 328 224 5.108 1.867 960 867 10.073 Poliçe Adedi -2.018 603 293 5.791 963 459 1.744 7.835 Art›fl Yüzdesi -38,85 64,49 38,05 25,56 11,90 11,33 78,07 17,83 Prim Üretimi* -382 131 87 1.236 306 156 391 1.925 Art›fl Yüzdesi -34,70 66,50 63,50 31,92 19,60 19,40 82,14 23,63 itibariyle toplam poliçe adedi 2.807.240 olup, yürürlükte olan poliçe adedi ise 3.454.540'd›r. ‹lgili poliçelere iliflkin aç›lan hasar dosyas› adedi toplam 842.535 olup, hasarl› araç oran›n›n Otomobil, Minibüs, Otobüs ve Kamyonet araç türlerinde sektör geneline oranla daha yüksek gerçekleflti¤i görülmektedir. Tablo 1: Araç Türleri Baz›nda Kasko Sigortas› Poliçe Adedi ve Sigortas›zl›k Oran› Yürürlükte Olan Poliçelere Ait Veriler Poliçe Adedi Otomobil 1.706.431 Minibüs (8-14 Koltuk) 82.166 Otobüs 57.909 Kamyonet 641.875 Kamyon 248.128 Traktör 60.866 Motosiklet ve Yük Motosikleti 8.368 Özel Amaçl› Tafl›t 1.497 Genel Toplam 2.807.240 Meri Poliçe Adedi 2.098.020 100.452 68.508 791.559 299.814 84.822 9.718 1.647 3.454.540 Hasar Dosya Adedi 539.282 27.909 24.686 197.741 48.365 3.045 1.147 360 842.535 KAZA TESP‹T TUTANA⁄I UYGULAMASINDA 2008 YILI SONUÇLARI Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤›' uygulamas› için Trafik Sigortas› Bilgi Merkezi TRAMER web uygulamalar› ile 24 saat kesintisiz hizmet 54 Hasarl› Araç Adedi 416.909 21.590 17.340 154.175 40.882 2.739 1.021 292 654.948 Hasarl› Araç Oran› 19.87 21.49 25.31 19.48 16.64 3.23 10.51 17.73 18.96 Araç Kaskolu Kaskosuz Say›s› Araç Oran› Araç Oran› 6.765.680 31.01 68.99 383.061 26.22 73.78 199.722 34.30 65.70 2.051.245 38.59 61.41 745.209 40.23 59.77 1.354.731 6.26 93.74 2.167.462 0.45 99.55 37.106 4.44 95.56 13.704.216 25.21 74.79 vermeye devam etmektedir. TRAMER, kaza tespit tutanaklar›n› ve kaza resimlerini veritaban›nda depolayarak Türkiye'de meydana gelen maddi hasarl› kazalarla ilgili çok yönlü ve önemli bir veri taban› oluflturmaktad›r. Tablo 1: ‹l Baz›nda Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤› Adetleri Da¤›l›m› Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤› Adetlerinin Durumlar›na Göre Da¤›l›m› Tablo 2: DURUM fi‹RKET ONAYI ‹LE SONUÇLANAN KOM‹SYON ONAY ‹LE SONUÇLANAN DE⁄ERLEND‹RME AfiAMASINDA D‹⁄ER ‹PTAL TUTANAKLAR TOPLAM KTT SAYISI TOPLAM KTT SAYISI (‹PTALLER HAR‹Ç) ADET YÜZDE (%) 428.594 26.320 1.381 846 14.215 471.356 457.141 93,77 5,76 0,30 0,18 3,02 1 Nisan tarihinden itibaren merkeze iletilen kaza tespit tutanaklar›ndan elde edilenz istatistiklere göre, günde yaklafl›k 1.650 adet tutanak sisteme girilmekte ve bu tutanaklar ortalama 1 gün 10 saat içerisinde sonuçlanmaktad›r. 1 A¤ustos 2008 tarihinden itibaren 'Yeflil Kart Sigortalar›' da sisteme dâhil edilmifltir. Yine bu tarihten 2008 y›l› sonuna kadar 385 adet yeflil kart sigortas›na sahip yabanc› plakal› arac›n kar›flt›¤› kaza sistemimize girilmifltir. 2008 sonu itibariyle en çok kazan›n gerçekleflti¤i il 181.135 kaza ile ‹stanbul olurken, en az kazan›n gerçekleflti¤i il sadece 75 kaza ile Kilis olmufltur. Y›lsonu itibariyle Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas›ndan elde edilen di¤er detayl› veriler ise afla¤›daki tablolarda mevcuttur. Tablo 3: ‹llere Göre Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutanak Adetleri (Araç Adedine Göre ‹lk On ‹l) ‹l Ad› Nisan May›s Haziran Temmuz A¤ustos Eylül Ekim Kas›m Aral›k Toplam Yüzde (%) ‹STANBUL ANKARA ‹ZM‹R ANTALYA BURSA KONYA ADANA MAN‹SA ‹ÇEL BALIKES‹R TÜRK‹YE GENEL‹ 19.208 5.167 3.972 1.367 2.278 436 685 385 565 330 44.530 20.743 5.717 4.341 1.546 2.593 505 692 381 646 370 49.288 20.681 5.894 4.129 1.637 2.641 572 697 424 693 421 50.562 18.587 5.782 4.121 1.700 2.588 715 631 458 718 631 50.169 19.204 5.877 4.226 1.818 2.686 819 730 520 751 721 53.096 23.819 6.636 4.495 1.670 2.953 830 884 555 762 484 58.742 23.296 6.728 4.564 1.688 2.782 879 880 560 741 509 58.867 21.203 6.236 4.240 1.544 2.499 850 785 412 745 376 53.155 14.394 4.216 2.960 1.229 1.826 730 621 365 587 328 38.732 181.135 52.253 37.048 14.199 22.846 6.336 6.605 4.060 6.208 4.170 457.141 39,62% 11,43% 8,10% 3,11% 5,00% 1,39% 1,44% 0,89% 1,36% 0,91% 2008 YILI ‹Ç‹NDE TRAMER'DE YAfiANAN GEL‹fiMELER ❖ Yeflil Kart Mali Sorumluluk Sigortas›'nda Online Poliçe uygulamas› bafllad›. ❖ Kaza Tespit Tutana¤› Projesi 1 Nisan 2008 itibariyle bafllad›. ❖ Kaza tespit tutana¤› uygulamas› için haz›rlanan animasyon filmi, tüm ulusal ve yerel TV ve radyo kanallar›na yay›nlanmak üzere gönderildi. ❖ Kaza Tespit Tutana¤› e-E¤itimi haz›rland›. ❖ Trafik Sigortalar›nda Serbest Tarife Projesi uygulamaya geçti. Ekim 2008 Araç Adetleri 2.683.435 1.191.052 907.696 639.831 496.890 432.583 402.395 370.509 357.590 290.582 13.704.216 ❖ Trafik Sigortalar›nda Rehber Tarife çal›flmalar› tamamland›. ❖ Sigorta Bilgi Merkezi Yönetmeli¤i yay›nland› ve alt yap›s› oluflturuldu. ❖ TRAMER yeni ofisine tafl›nd›. ❖ Kaza Tespit Tutana¤›, poliçe ve hasar dosyalar›n›n sorgulanabildi¤i SMS projesi tamamland›. ❖ Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› (Online) Gerçek Zamanl› Poliçe Uygulamas› test için flirketlerin kullan›m›na aç›ld›. ❖ TRAMER, Kaza Tespit Tutana¤› projesi ile Kamudan Vatandafla kategorisinde 2008 6.eTR ödülünü ald›. ■ 55 DASK Zorunlu Deprem Sigortas› Poliçelerini Yenileyenlere ‹ndirim Uygulamas› Kas›m 2008 günü Resmi Gazetede yay›nlanan tebli¤ ile Zorunlu Deprem Sigortas› Tarife ve Talimat› de¤iflmifl, 01 Ocak 2009 günü yürürlükte olacak yeni tarifemiz ile bina yap› tarzlar›na göre belirlenen metrekare birim fiyatlar›, asgari tutar ve azami teminat de¤erleri duyurulmufltur. 14 Yeni tarifeye göre ödenecek primin asgari tutar›, deprem bölgesine ve yap› tarz›na göre bir ayr›m yap›lmaks›z›n 30 TL'den 25 TL' ye düflürülmüfltür. Ayr›ca bir mesken için verilebilecek azami teminat tutar› da yap› tarz› ayr›m› yap›lmaks›z›n 120 bin TL'den 140 bin TL'ye ç›kart›lm›flt›r. Yap› tarzlar›na göre metrekare birim fiyatlar› afla¤›daki de¤erlere yükselmifltir; Bu rakamsal de¤iflikliklerin yan›nda yine tarife 56 Yap› Tarz› Sigorta Bedeli Hesab›na Esas Metrekare Bedeli (TL) A-Çelik, betonarme, karkas yap›lar ............................550 B-Y›¤ma Kâgir Yap›lar ...............................................395 C-Di¤er Yap›lar ...........................................................205 de¤iflikli¤i ile ayn› gün yürürlü¤e girmek üzere “ %20 Yenileme ‹ndirimi ” uygulamas› da bafllam›flt›r. Bu uygulama ile poliçenin süresinin sonunda sigortan›n 30 gün içinde yenilenmesi durumunda tarife fiyatlar› üzerinden %20 oran›nda indirim sa¤lanacakt›r. Önceki dönem tarifelerinde de geçerli olan ve ayn› apartman ve sitelerde en az 8 ba¤›ms›z bölümü içeren toplu sigortalarda uygulanan %10' luk grup poliçe indirimi de yine tarife fiyat› üzerinden “%20” olarak de¤iflmifltir. “ZORUNLU DEPREM S‹GORTASI” na Yönelik Reklam ve Tan›t›m Kampanyalar› Son H›zla Devam Ediyor” Profesyonel olarak yürütülen iletiflim kampanyas› ile reklam tan›t›m faaliyetleri, yap›lan alg› araflt›rmalar› ve iletiflim planlar› çerçevesinde uygulamaya konulmufltur. Buna göre 2006 Kas›m ay›nda ilk ad›m› at›lan reklam tan›t›m faaliyetlerinin, yo¤un emek harcanan çal›flmalar sonucu ilk olumlu geri dönüflleri görülmeye bafllam›flt›r. Kurumun ilk önceli¤i Reklam ve Tan›t›m stratejisinin belirlenmesi olmufltur. Bununla birlikte DASK'›n hedeflerini, amaçlar›n›, Türkiye'nin deprem gerçe¤ine yönelik söylemler ve mesajlar› sigortal›lara, sigorta flirketleri ve acentelere, medya camias› ve kamuoyunun dikkatine do¤ru biçimde aktarabilmek için gerek iletiflim gerekse çal›flmalar devam etmektedir. 16 Ekim 2008 de Mövenpick Otel'de gerçeklefltirilen Bas›n Toplant›s› ile Reklam ve Tan›t›m kampanyas›n›n amac› ve hedefleri hakk›nda bas›n mensuplar›na bilgilendirme yap›lm›fl ve 17 Ekim'de yeni tan›t›m kampanyas› start alm›flt›r. Yap›lan bas›n toplant›s› öncelikle DASK Yönetim Kurulu Baflkan› ‹dris SERDAR ve ard›ndan Kurum ‹darecisi Eureko Sigorta Genel Müdürü Okan UTKUER‹'nin bilgilendirmeleri ile bafllam›fl ve DASK ve Zorunlu Deprem Sigortas› hakk›nda yap›lan bilgilendirmelerin ard›ndan 3 ayr› konseptte çekilen, yönetmenli¤ini Fatih K›z›lgök'ün yapt›¤› ve 100 kiflilik bir yap›m ekibi ile çal›fl›lan reklam filmleri bas›n mensuplar›na sunumu gerçeklefltirilmifltir. Yönetim Kurulu Baflkan› ‹dris SERDAR haz›rlad›¤› konuflmas›nda, Türkiye'nin bir deprem ülkesi oldu¤u ve ülkenin tamam›n›n güvence alt›nda olmas› için Zorunlu Deprem Sigortas›n›n ülkenin geneline yay›lmas› ve 57 DASK toplumun bu alanda bilinçlenmesinin gerekti¤inin alt›n› çizerek, gerçeklefltirilen bu kampanya ile birlikte Zorunlu Deprem Sigortas› kullan›m›n›n artaca¤›na inand›¤›n› sözlerine eklemifltir. Yap›lan tüm çal›flmalar›n ayn› zamanda Türkiye'nin gelece¤ine yap›lan bir yat›r›m olarak görülmesi ve düflük bir prim karfl›l›¤›nda konut sahiplerinin geleceklerini garanti alt›na alabileceklerine dikkat çeken SERDAR, konuflmas›nda sigortan›n sadece maddi kay›plar için güvence sa¤lamakla kalmad›¤›n›, konutlar›n büyük k›sm›n›n sigortalanmas› ile gelecekte olabilecek büyük depremler nedeniyle konulmas› muhtemel sürpriz vergilerin de bugünden önüne geçilebilece¤inin de alt›n› çizmifltir. Konuflmas›n› rakamsal verilerle aç›klamalar YIL 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 TOPLAM 58 DEPREM SAYISI 1 17 21 20 31 41 22 42 31 226 DOSYA SAYISI 6 338 1.558 2.504 587 3.488 498 969 397 10.345 yaparak sürdüren ‹dris Serdar, DASK'›n kuruldu¤u günden bu yana y›llar itibariyle sigortalanan konut say›lar›, gerçekleflen depremler ve bu depremler neticesinde ödenen hasar tazminatlar› hakk›nda da bilgi vermifltir. 2008 y›l› için Zorunlu Deprem Sigortal› konut say›s›n›n 2,8 milyon oldu¤unu belirterek 13 milyon konuta sahip Türkiye için bu rakam›n sigortac›l›k aç›s›ndan az›msanm›yacak bir rakam olmas›na ra¤men yeterli görülmedi¤ini, arzu edilen rakamlar›n alt›nda kald›¤›n› ifade etmifl. DASK olarak, Türkiye'deki güvence alt›na al›nan konut say›s›n› art›rmak için çal›flmalar›n tüm h›z›yla sürdürülece¤ini sözlerine eklemifltir. Ard›ndan sözü alan Kurum ‹darecisi ve Eureko Sigorta Genel Müdürü Okan UTKUER‹ de, Kurumun sigortas›z konut kalmamas› amac›yla bafllatt›¤› reklam kampanyas›na dair detaylar hakk›nda bilgi verirken ÖDEME(TL) kampanyan›n deste¤i ile poliçe say›s›nda önemli derecede art›fl 23.022 beklediklerini ifade etmifl, ayr›ca 127.497 2.284.835 baflar›l› geçece¤ine inan›lan 5.203.990 reklam kampanyas›n›n ilk olumlu 768.927 geri dönüflünün, “Sallanmay›n” 8.107.968 bafll›kl› gazete ilan› ile 15. 1.296.133 Golden Drum yar›flmas›nda 1.356.598 büyük ödülü almas› oldu¤unu 416.785 aç›klam›flt›r. 19.585.754 59 DASK Reklam Kampanyas›n›n Hedefi Öncelikle DASK'›n yeni reklam ve iletiflim kampanyas›, mevcut poliçe sahiplerini, zorunlu deprem sigortas› olmayan konut sahiplerini ve yeni konut alacak kiflileri hedeflemektedir. Kampanya ile hedef kitle nezdinde poliçe sat›fl›n› h›zland›rmak, zorunlu deprem sigortas›n› yurt genelinde yayg›nlaflt›rmak, deprem ve buna karfl› al›nabilecek önlemlerin bafl›nda sigorta fark›ndal›¤›n› artt›rmak ve halk› bu konuda bilinçlendirmek amaçlanmaktad›r. Bu nedenle hedef kitlenin Zorunlu Deprem sigortas› yapt›rmas› için ''SALLANMAYIN'' söylemi kullan›lm›flt›r. Buradaki amaç ne zaman ve nas›l olaca¤› bilinmeyen bu do¤al afet riskine karfl›l›k oyalanmadan harekete geçmek ve yine “SALLANMAYIN “ diyerek deprem sars›nt›s›na güvence oluflturacak sigortal› olma davetini bir kez daha yinelemek olmufltur. Reklam filmlerinde depremin ihmale gelmedi¤i ve geçirilen her sürede kendi konutumuza elimizle önemli ölçüde zarar verdi¤imizi ima edilmektedir. Kampanya, kolay ve ucuza sahip olunabilen zorunlu deprem sigortas›n› yapt›rmayan kiflilere, depremi göstermeden, korkutmadan, moral bozmadan, bu hasar›n ve kayb›n bir anlamda da sorumlusu olduklar› mesaj›n› vermektedir. Bu alg›y› güçlendirmek için balyoz simge olarak kullan›lm›flt›r. Filmlerdeki karakterler ellerindeki balyozlarla sahip olduklar› konutlar›na ciddi ölçüde hasar verirken, anlat›mda verdikleri bu hasar›n fark›nda bile olmad›klar›n› ve bofla geçen zaman içinde olas› bir deprem sonras› gerçekleflebilecek hasar aras›nda sa¤lam ve yarat›c› bir ba¤ kurulmaktad›r. Televizyon, radyo, internet, bas›n, billboard/raket mecralar› kullan›larak 60 planlanan kampanyan›n iletiflimi televizyon reklam filmi, bas›n ilan›, radyo spotundan oluflmakta ve çeflitli promosyon malzemeleri ile de desteklenmektedir. TARS‹M Devlet Destekli Tar›m Sigortalar› Sistemi 2008 YILINDA TARIM S‹GORTALARI M. Haflim ALTINÖZLÜ TARS‹M Genel Müdür Yard›mc›s› evlet Destekli Tar›m Sigortalar› Sistemi yaklafl›k 2,5 y›l› geride b›rakm›fl bulunuyor. Yeni sistemin uygulanmaya bafllamas›yla birlikte ilk etapta tar›m sigortalar›nda; bütünsellik, standardizasyon, verimlilik ve ölçek ekonomisi, yüksek güvence, sürdürülebilirlik hedeflenmifl ve bu hedeflerde önemli ölçüde yol al›nm›flt›r. Tar›msal üretimin devam› için gerekli olan, çiftçi, kamu ve özel sektör aras›nda risk paylafl›m›na dayanan bu sistem sonucunda elde edilen veriler, flu an ulafl›lan noktan›n ne derece baflar›l› oldu¤unu aç›kça ifade etmektedir. Baflta küresel ›s›nmayla birlikte, mevsimsel geçifller aras›ndaki dengesizlikler, üretimin do¤al koflullardan etkilenmesi, tar›msal ürünlerdeki miktar ve kalite kay›plar› gibi pek çok etken, üretici geliri ve ülke ekonomisinde istikrars›zl›¤a sebep olmaya devam edecek, bu flekilde gelecekte tar›m sigortalar›n›n önemi daha da artacakt›r. Devlet Destekli Tar›m Sigortalar› Sistemi, gerek kurumsal, gerek yap›sal, yasal ve teknik altyap› aç›s›ndan kendini sürekli olarak yenilemektedir. Sigortal›l›k oran›n› artt›rmak amac›yla, üreticinin koflullar›na ve ihtiyaçlar›na yönelik çal›flmalar gelifltirilip, sisteme h›zl› bir flekilde entegre edilmektedir. Temel amaç, ülkemizin tar›msal üretim yap›lan her bölgesine, tar›m yap›lan her ürüne, mümkün olan en genifl kapsaml› sigorta güvencesini sa¤layabilmek, çiftçinin güvenini kazanm›fl, örnek gösterilen bir kurum olarak alg›lanmakt›r. D 2008 y›l›nda bir önceki y›la göre, hem sigortalanm›fl toplam de¤er, hem de prim üretimi %50'lerin üzerinde artm›flt›r. 2008 y›l›nda sigortal› alanlar›n ve sigortalanm›fl süt s›¤›r› say›s›n›n %30'lar›n üzerinde olmas›, toplam poliçe say›s›n›n %20 büyüme ile yaklafl›k 261.000 ulaflmas› da bu kanaati do¤rulamaktad›r. Poliçe say›s› Bitkisel Ürün Sigortalar›'nda 250.225, Hayvan Hayat Sigortalar›'nda 8.099, Sera'da 2.490, Kümes Hayvanlar› Hayat Sigortas›'nda 118 ve Su Ürünleri Sigortas›'nda 13 adettir. Bu y›l sigortal› varl›klar›n toplam de¤eri 2.2 Milyar TL'yi geçmifltir. Toplam prim üretimi ise; yaklafl›k 98 Milyon TL olarak gerçekleflmifltir. 2008 y›l› ile ilgili olarak, üreticilere yap›lm›fl olan hasar ödemesi 44.100.874 TL’dir Sigortalanm›fl toplam aç›k alan 4.428.162 dekar, sera alan› 7.027 dekar olup, sigortalanm›fl süt s›¤›r› say›s› 73.595, sigortalanm›fl bal›k çiftli¤i say›s› 13'dür. 2006-2007-2008 YILLARI DE⁄ERLEND‹RMES‹ (YILLAR) Poliçe Say›s› (Adet) Sigortal› Büyükbafl Hayvan Say›s› Sigortalanm›fl Bal›k Çiftli¤i Sigortalanm›fl Toplam Sera Sigortalanm›fl Tavuk Çiftli¤i 2006 2007 2008 12.330 6.710 1.118 10 218.938 55.520 6 1.456 35 260.945 73.595 13 2.490 118 Y›llar Toplam Sigorta Bedeli (Bin TL) Toplam Prim Üretimi (Bin TL) Toplam Ödenen Hasar (Bin TL) 2006 2007 2008 211.290.593 1.478.414.663 2.224.971.605 4.450.853 64.103.578 98.443.549 894.938 43.905.527 44.100.874 61 TARS‹M Tüm y›l boyunca mevcut biDevlet Destekli Tar›m Sigortalar› (Ocak - Aral›k 2008) lincin artt›r›lmas› ve tar›m sigorPoliçe Toplam Sigorta Toplam Prim tas›n›n faydalar›n›n aktar›lmas› Branfl Ad› Say›s› Bedeli (TL) Bedeli (TL) amac›yla ülkemizin önde Bitkisel Üretim 250.225 1.573.804.574 72.668.851 gelen tar›m ve hayvanc›l›k Sera 2490 315.508.650 3.758.149 fuarlar›na kat›l›m sa¤lanm›fl, Hayvan Hayat 8099 264.314.417 20.089.686 ulusal-yerel televizyon ve yaz›l› Su Ürünleri 13 46.341.370 1.166.332 Kümes Hayvanlar› 118 25.002.594 760.531,21 bas›nda reklam, tan›t›m, haber çal›flmalar› gerçeklefltirilmifl, çok say›da köy, ilçe ve ilde tan›t›m-bilgilendirme toplant›lar›n›n yan› s›ra; eksperlere DEVLET DESTEKL‹ B‹TK‹SEL ÜRÜN yönelik tekamül e¤itimleri düzenlenmifltir. S‹GORTASI PR‹M ÜRET‹M‹N‹N ‹LLERE GÖRE Ayr›ca üniversitelerle iflbirli¤i yap›lm›fl, ö¤renciDA⁄ILIMI (2008) lerin kariyer planlamalar›na destek olunabilmesi amac›yla, tan›t›m toplant›lar› S›ra No ‹l Prim Üretimi (TL) düzenlenmifl, tar›m sigortalar› anlat›lm›flt›r. TARS‹M TEKNOLOJ‹S‹ ‹LE GÖZ KAMAfiTIRIYOR Bilgi sistemleri ve teknolojinin en ileri uygulamalar›ndan faydalan›lmakta, Tarsim’in mevcut sisteminde yer alan 23 sigorta flirketi ve 5000’e yak›n acentesi, gerçek zamanl› olarak Türkiye’nin her yerinden ayn› anda ifllem yapabilmektedir. Tarsim dünyada benzer sistemleri kurmak isteyen ülkelere yard›mc› olacak kapasiteye ulaflmak üzeredir. Veriler de¤erlendirildi¤inde, bu sonuca ulafl›lmas›nda teknolojik altyap›ya yap›lan büyük yat›r›m›n etkisi büyüktür. S‹STEM‹ GEL‹fiT‹RMEK ‹Ç‹N BUNDAN SONRA NE YAPILAB‹L‹R? Ulafl›lan bu tablo bizleri gururland›rmaktad›r, ancak daha yap›lacak çok fley oldu¤u, kat edilecek uzun bir yol oldu¤unun da bilincindeyiz. Devrim niteli¤indeki bu sistemin ülkemizde çok daha büyük geliflmeler kaydedebilmesi için, öncelikle köy ve ürün çeflidi baz›nda tar›msal parametrelerin belirlenmesi ve y›ll›k verim kay›tlar›n›n tutulmas› gerekmektedir. Meteorolojik karakterli do¤al risklerin meydana gelme frekans›n›n tahmin edilebilmesi için belde baz›nda meteorolojik ölçüm sistemlerinin kurulmas› önem tafl›maktad›r. 62 1 2 MALATYA BURSA 11.944.296 8.177.062 3 4 5 6 7 8 9 10 MAN‹SA ADANA ORDU MERS‹N KONYA ED‹RNE G‹RESUN ANKARA 4.802.774 4.066.010 3.930.557 3.407.584 3.009.060 2.843.199 2.380.664 2.206.874 DEVLET DESTEKL‹ HAYVAN HAYAT S‹GORTASI PR‹M ÜRET‹M‹N‹N ‹LLERE GÖRE DA⁄ILIMI (2008) S›ra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ‹l Prim Üretimi (TL) ‹ZM‹R AYDIN BURSA DEN‹ZL‹ TEK‹RDA⁄ MAN‹SA KONYA BALIKES‹R ISPARTA TOKAT 2.224.798 1.586.388 1.513.006 1.491.781 914.837 658.754 650.556 648.059 513.230 512.501 Kurakl›k ve sel gibi çiftçinin ihtiyaç duydu¤u katastrofik nitelikteki risklerin teminat alt›na al›nabilmesi amac›yla, gerekli teknik alt yap›n›n oluflturulmas›, araflt›rma ve haz›rl›klar›n tamamlanmas›n›n sisteme katk›lar› büyük olacakt›r. 2009 YILINDA Ç‹FTÇ‹LERE SUNULAN KOLAYLIKLAR E¤itim, tan›t›m ve yay›m çal›flmalar›yla, sigorta bilincinin tüm tar›m kesiminde oluflmas› hedeflenmektedir. Sigorta bilincinin tabana yay›lmas›yla birlikte, sistem ileriki y›llarda daha da güçlenecektir. Bu do¤rultuda; Tarsim ve T.C. Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› iflbirli¤i ile çiftçi e¤itim programlar›na a¤›rl›k verilmesi, çiftçi ve Tarsim aras›nda önemli bir köprü görevi üstlenen acenteler ve eksperlerin e¤itimi, sistemin geliflimi aç›s›ndan faydal› olacakt›r. Tarsim, 2009 y›l› itibariyle, tar›msal ürünlerini sigortalatmak isteyen çiftçilere, yeni kolayl›klar ve daha genifl kapsam sunmaktad›r. T.C. Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› taraf›ndan üreticilere sa¤lanan desteklerin, tar›m sigortas› deste¤i ile entegre edilmesi çal›flmalar›na bafllanacakt›r. Bu projenin hayata geçmesiyle, tar›m sigortas› sistemi çok daha koordineli ve sistematik bir flekilde geliflmeye devam edecektir. Yeni y›l ile birlikte, Tar›m Sigortalar›’nda ilk defa sigorta yapt›ranlar için tarife primleri üzerinden, % 5 bafllang›ç indirimi, ayn› parselde veya iflletmede, hasars›z geçen bir dönemi takip eden yeni y›lda yeniden sigorta yapt›r›lmas› durumunda, % 10 yenileme indirimi, poliçe prim tutar›n›n tamam›n›n peflin ödenmesi durumunda ise % 10 peflin ödeme indirimi uygulanmaktad›r. Ayr›ca hasar önleyici ve azalt›c› önlemleri al›nan, dolu a¤› örtülen ürünler için dolu teminat› prim fiyat›n›n % 50’si, rüzgâr pervaneleri, 63 TARS‹M sisleme ve ya¤murlama sistemleri kullan›lan ürünler için, don teminat› prim fiyat›n›n % 25’i oran›nda, Hayvan Hayat Sigortalar›’nda ise; poliçe yenileme durumlar›nda, hasar-prim dengesi do¤rultusunda, çeflitli oranlarda indirimler yap›labilmektedir. Kooperatiflerde, toplam sigortalanabilir hayvan say›s›n›n 300 ve üzerinde olmas› durumunda tarife üzerinden % 10, hastal›klardan arî iflletme belgesine sahip iflletmeler için, iflletme baz›nda, mevcut tarife üzerinden % 10 indirim uygulanabilmekte; ayr›ca, baz› teminatlar ve ürünler için müflterek sigorta oranlar› düflürülmüfl olup, böylelikle bir hasar durumunda çiftçi için daha fazla tazminat alabilme imkân› yarat›lmaktad›r. ■ 64 DIfi BASIN Standard & Poor's, Reasürans Sektörü Hakk›nda Rapor Haz›rlad› tandard & Poor's, reasürans sektörünün risk yönetim tekniklerinin uygulanmas›nda gösterdi¤i ilerleme, reasürans için mevcut fiyatland›rma seviyeleri ile bu seviyelerin flirketler üzerindeki etkilerini inceleyen iki rapor yay›nlad›. ‹lk rapor, küresel reasürans flirketlerinin artan kat› düzenlemeler ve rekabet üstünlü¤ü f›rsat› gibi “karmafl›k riskler” ile karfl› karfl›ya bulundu¤unu ortaya koyarak söz konusu f›rsat ve zorluklar›n flirketlere risk yönetimi konusunda ilerleme flans›n› beraberinde getirdi¤ini belirtiyor. S Rapor, risk yönetiminde sigorta flirketlerinin daha fazla ilerleme kaydettiklerini ifade ederek reasürans flirketlerinin ise daha fazla riske maruz kald›klar›n› ve bu nedenle söz konusu flirketler taraf›ndan risk yönetiminde ilerleme sa¤laman›n rekabet üstünlü¤ünü beraberinde getirece¤i düflüncesinin benimsendi¤ini ifade ediyor. Standard & Poor's taraf›ndan yay›nlanan ikinci rapor ise küresel reasürans pazar›n›n mevcut durumu ve 2009 y›l›nda reasürans sektörünü ilgilendirecek konular› inceleyerek özellikle kredi krizinin söz konusu sektör üzerindeki etkilerini de¤erlendiriyor. Raporda sert makro-ekonomik rüzgarlar ve dönemsel tehditlerin reasürans flirketleri aç›s›ndan 2008 y›l›nda fiyatland›rmada hakim olan düflüfl trendini devam ettirmeyece¤ine yer veriliyor. Analistler, orta vadede sektörde hâkim olacak bafll›ca endiflenin flirketlerin artan fiyatland›rma trendine ayak uyduramamalar› oldu¤unu ortaya koyuyor. Zira, düflük fiyatland›rman›n sektörde olumsuzluk yarataca¤› muhtemel görülüyor. (Kaynak: Insurance Journal, 9 Eylül 2008) AB Ekonomilerini Durgunluk Bekliyor vrupa Komisyonu, Avrupa’n›n en büyük ekonomileri olan ‹ngiltere, Almanya ve ‹spanya’n›n 2008 y›l›n› durgunluk içerisinde sonland›raca¤›na yönelik tahminde bulundu. Buna göre Komisyon, Euro kullan›lan ülkelerde bu sene için daha önce %1,7 olmas› beklenen büyüme oran›n›n %1,3’te kalaca¤›n› öngörüyor. Buna ek olarak veriler, Nisan ve Haziran aylar›nda Euro-bölgesi ekonomilerinin %0,2 oran›nda küçüldü¤üne de dikkat çekiyor. A Komisyon Euro-bölgesinde görülen küçülmenin temel nedenlerinin d›fl sat›mlardaki yavafllama ile tüketici harcamalar›n›n azalmas› oldu¤unu ifade ederek özellikle ‹ngiltere, Almanya ve ‹spanya ekonomilerinde gözlenen gerilemenin sürmesinden endifle ediyor. Söz konusu üç ülke d›fl›nda di¤er Bat› Avrupa ülkelerindeki ekonomik büyüme konusunda daha iyimser olan Komisyon, petrol fiyatlar›n›n düflmesini takiben enflasyonun gerilemesi sonucunda AB ekonomilerinin toparlanaca¤› umudunu tafl›yor. (Kaynak: ABHaber.com, 10 Eylül 2008) 65 DIfi BASIN Avrupa, Uluslararas› Finansal Krizle Mücadelede Amerika’y› Örnek Alm›yor üksemburg Baflbakan› ve üçüncü kez Eurogroup Baflkan› seçilen JeanClaude Juncker mevcut uluslararas› finansal krizle mücadelede Avrupa’n›n mevcut politikas›n› de¤ifltirmemesi ve Amerika’y› taklit etmemesi gerekti¤ini savundu. L Juncker, Euro bölgesinin krizde olmad›¤›n› belirterek bu y›l Alman ekonomisinde %1,6 ila %1,8 oranlar›nda büyüme beklendi¤ini ve di¤er pazarlar›nda krize karfl› olumlu reaksiyon verdi¤ini belirtti. Avrupa genelinde tek endiflenin enflasyon oldu¤unu ifade eden Juncker, Avrupa Merkez Bankas› ile beraber hükümetler ve di¤er aktörlerin enflasyonun kontrol alt›nda tutulmas› konusunda sorumlu olduklar›n› da sözlerine ekledi. Juncker, uluslararas› krizle mücadelede neden Amerika’y› örnek alan eden bir finansal plan›n öne sürülmedi¤ine yönelik sorular karfl›s›nda Juncker 1970’lerde Avrupa’daki krizin büyük bütçe aç›klar›, kamu borçlar› ve yüksek vergi uygulamalar›na neden oldu¤unu hat›rlatarak Amerika’n›n öngördü¤ü finansal pakete yönelik flüphelerini dile getirdi. Ayn› zamanda, uluslararas› krize karfl› Avrupa’da mali konsolidasyon politikalar›n›n korunmas›n›n yan›nda enflasyon ve bütçe a盤›n›n da kontrol alt›nda tutulmas›n›n önemli oldu¤unu sözlerine ekledi. (Kaynak: Euractive.com, 18 Eylül 2008) AB‘nin Finansal Krizle Mücadelede Ortak Tavr› ünyay› etkisi alt›na alan finansal kriz ile mücadelede önlem almak konusunda flu ana kadar ortak bir tutum benimseyemeyen Avrupa Birli¤i sonunda piyasalara güven verecek önlemleri ele ald›. D Krize karfl› ortak politikalar gelifltirmek üzere Lüksemburg’da bir araya gelen AB Maliye Bakanlar› finansal kriz ile ortak mücadele etme ve zor durumdaki finans kurulufllar›na müdahale etme konular›nda fikir birli¤ine vard›lar. Toplant›n›n ard›ndan yap›lan aç›klamada topluluk bünyesindeki bankac›l›k sisteminin 66 istikrarl› ve sa¤l›kl› bir yap›ya kavuflturulmas›, mevduatlar›n korunmas› için gerekli önlemlerin al›nmas› konusunda ortak görüfl birli¤ine var›ld›¤› ancak bankalara sa¤lanacak mali deste¤in geçici olaca¤›n›n ve hükümetlerin vergi mükellefinin paras›n› bu ifllerde kullan›rken dikkatli davranmalar›n›n gerekti¤inin vurguland›¤› dikkat çekti. Aç›klamada ayr›ca topluluk üyesi ülkelerde mevduat garantisinde alt s›n›r›n 20.00 Euro’dan 50.000 Euro’ ya ç›kart›lmas›n›n da kabul edildi¤i belirtildi. (Kaynak: Euractive, ABHaber, 8 Ekim 2008) Zor Durumda Olan Bankalara Yard›m Paketi vrupa Euro bölgesinde yer alan 15 Avrupa ülkesinin devlet ve hükümet baflkanlar› 13 Ekim 2008 tarihinde dünya piyasalar›n› etkisi alt›na alan mali krizi görüflmek üzere Paris’te bir araya geldi. A Liderler, görüflmede her ülkenin uygulamaya koyaca¤› bir eylem plan› üzerinde fikir al›flveriflinde bulundu. Euro bölgesinde yer almayan ‹ngiltere'nin Baflbakan› Gordon Brown’un da kat›ld›¤› toplant›da liderler, ‹ngiltere taraf›ndan uygulanan bankalar›n kamulaflt›r›lmas› ile bankalar aras›nda kredi al›flveriflinin güvenli hale getirilmesi örne¤ini tart›flt›. Bankalar ile ilgili olarak ‹ngiltere’yi örnek almay› planlayan Almanya’n›n Baflbakan› Angela Merkel, bankalar›n yeterli sermayeye kavuflmas› halinde güven içinde hareket edebileceklerini bu nedenle de bankalara sermaye yard›m›nda bulunulmas›n›n gündeme gelmesinin muhtemel oldu¤unu belirtti. Böylece Merkel, zor durumda olan Alman finans kuruluflu Hypo Real Estate'›n kurtar›lmas› için haz›rlanan yard›m paketinin di¤er zorda olan bankalar için de haz›rlanaca¤› sinyalini de vermifl oldu. Toplant›da ev sahipli¤i yapan Fransa Cumhurbaflkan› Nicolas Sarkozy ise söz konusu mali krizle Avrupa ve dünya genelinde koordineli biçimde mücadele edilmesi ve ülkeler aras›nda iflbirli¤inin yarat›lmas› gerekti¤i görüflünü ifade ederek aksi halde bireysel hareketlerin daha fazla soruna yol açabilece¤ine dikkat çekti. Angela Merkel (Kaynak: Euractive, 13 Ekim 2008) 67 DIfi BASIN Avrupa Parlamentosu’nun Oyu, Ba¤l› Sigorta fiirketlerini Rahatlatt› vrupa Parlamentosu Ekonomi ve Parasal ‹fller Komitesi, Avrupa Birli¤i’nde faaliyet gösteren sigorta ve reasürans flirketleri için risk bazl› bir sermaye düzenleme rejimi kurmay› hedefleyen Solvency II için haz›rlanan direktif tasla¤›nda baz› de¤ifliklikler yap›lmas› yönünde geçti¤imiz ay oy kulland›. Sermaye yeterlili¤i, öz kaynak kullan›m› ve riskleri gibi önemli konulara yönelik olarak al›nan komite oyu, Solvency II direktifi üzerinde mutabakat sa¤lanmas› aç›s›ndan uzmanlar taraf›ndan önemli bir ad›m olarak nitelendirildi. A Solvency II düzenlemesi alt›nda ba¤l› sigorta ve reasürans flirketlerine muamelede baz› de¤ifliklikler yap›lmas› yönündeki komite oyunun özellikle Avrupa Risk Yönetimleri Birlikleri Federasyonu (FERMA) için bir zafer niteli¤inde oldu¤u vurguland›. Zira, direktifte öngörülen de¤iflikli¤e göre ba¤l› sigorta ve reasürans flirketlerinin art›k mevcut durumda Solvency II kapsam›ndaki sigorta flirketleri için geçerli olan kurallara tabii tutulmak yerine ölçülülük ilkesi ile sadelefltirilmifl bir sermaye yeterlili¤i düzenlemesinden yararlanmalar› öngörülüyor. Brüksel merkezli Avrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu (CEA) Genel Sekreteri Michaela Koller ise komite oyunun flirketlerinin sermaye yeterlili¤inin hesaplanmas› ve düzenlemesini öngören direktifin uygulamaya konulmas› için öngörülen takvimin aksamamas› aç›s›ndan olumlu bir geliflme oldu¤unu belirtti. Uzmanlar, 2012 y›l›nda yürürlü¤e girmesi beklenen Solvency II direktifi’ndeki de¤iflikliklerin önemli bir ad›m oldu¤unu belirterek ba¤l› sigorta flirketleri ve FERMA’ n›n direktifin uygulanmas› konusunda da Avrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik Denetçileri Komisyonu ile iflbirli¤i içerisinde olmalar›n›n önemli oldu¤unu ifade etti. (Kaynak: Business Insurance Europe, 20 Ekim 2008) 7. Asya - Avrupa Zirvesi (ASEM) in'in baflkenti Pekin’de 7. Asya-Avrupa Zirvesi (ASEM) gerçeklefltirildi. 27 Avrupa Birli¤i üyesi ve 16 Asya ülkesinden 43 liderin kat›ld›¤› Zirve’de liderler, krizin uluslar aras› mali sistemde kapsaml› reformlar›n gerçeklefltirilmesi ve söz konusu mali reformlar kapsam›nda Uluslararas› Para Fonu’nun (IMF) yetki ve görev kapsam›n›n art›r›lmas› yönünde mutab›k kald›. Ç 7. Asya-Avrupa Zirvesi sonras›nda düzenlenen bas›n toplant›s›nda konuflan Çin Baflbakan› Ven Ciabao, küresel krizle mücadelede ülkeler aras›ndaki iflbirli¤inin güçlendirilmesi gerekti¤ini belirterek finansal yenili¤e ve finansal kontrole daha fazla ihtiyaç oldu¤unu sözlerine ekledi. 68 Almanya Baflbakan› Angela Merkel ise mali reformlar kapsam›nda piyasalarda denetim ifllevini üstlenecek bir kuruma ihtiyaç oldu¤unu dile getirdi. Toplant› sonras›nda liderler ayr›ca ABD Baflkan› George W. Bush’un ça¤r›s›yla gelecek ay Washington’da düzenlenecek finans kriziyle ilgili toplant›ya kat›lacaklar›n› ve söz konusu toplant›da ortak tutumun iflbirli¤inden yana olaca¤›n› belirterek Asya-Avrupa ortakl›¤›n›n güçlendirilmesi yönündeki hedeflerini ifade ettiler. (Kaynak: ABHaber.com, 25 Ekim 2008) Günther Verheugen Avrupa ‹flsizlik ve S›f›r Büyüme ‹le Karfl› Karfl›ya vrupa Birli¤i genelinde küresel krizin etkilerinin Avrupa’da daha fazla hissedilece¤ine yönelik endiflelerin art›fl gösterdi¤i belirtiliyor. Uzmanlar, küresel kriz sonucunda reel sektörün en fazla etkilenecek sektör oldu¤unu vurgularken iflsizli¤in artabilece¤ine iflaret ediyorlar. A Temmuz-Eylül 2008 döneminde iflsizlik oran›n›n %11,3 olarak kaydedildi¤ini ve bu rakamla iflsizli¤in son 5 y›l›n en yüksek de¤ere ulaflt›¤›n› bildiriyor. Alman Federal ‹stihdam Dairesi ve Alman ‹flverenler Birli¤i’nden yap›lan aç›klamalar ise finans krizinin Almanya’da istihdam piyasas›n› olumsuz yönde etkileyece¤ini ifade ederken Merkezi Hamburg’daki Dünya Ekonomi Enstitüsü Direktörü Thomas Straubhaar da 2009 y›l›nda iflsizli¤in % 8’e yükselece¤i tahmininde bulundu. Finansal krizle ilgili de¤erlendirmelerde bulunan AB Komisyonu Baflkan Yard›mc›s› ve Komisyon’un sanayiden sorumlu üyesi Günther Verheugen ise Avrupa’n›n çok düflük, hatta s›f›r büyümeye haz›rl›kl› olmas› gerekti¤ini belirtti. Almanya Ekonomi Bakan› Peer Steinbrueck de hükümetlerin mali kurulufllar› kurtarma çabalar›na karfl›l›k küresel mali piyasalar›n hala çökme tehlikesi ile karfl› karfl›ya oldu¤unu ifade etti. ‹spanya’dan gelen veriler ise ‹spanya’da (Kaynak: ABHaber.com, 27 Ekim 2008) 69 DIfi BASIN Türkiye’nin 2008 Y›l› ‹lerleme Raporu Yay›nland› vrupa Komisyonu’nun aday ülkelerin bir y›ll›k dönemde üyeli¤e iliflkin faaliyetlerini de¤erlendirmek üzere haz›rlad›¤› son “‹lerleme Raporu” 5 Kas›m 2008 tarihinde yay›nland›. Buna göre Türkiye’nin 2008 Y›l› ‹lerleme Raporu genel olarak incelendi¤inde raporda Türkiye’nin AB üyeli¤i sürecinde ilerleme kaydedilmesini taahhüt etti¤i alanlarda kapsaml› çal›flmalar yapmad›¤› vurgusu dikkat çekiyor. A Raporda siyasi aç›dan Cumhurbaflkan› Abdullah Gül’ün geçti¤imiz Eylül ay›nda Ermenistan’a gerçeklefltirdi¤i ziyaret ile iç güvenli¤in korunmas› ad›na Türk Silahl› Kuvvetlerinin ülkenin güney do¤usundaki olaylara karfl› tutumu, AB nezdinde olumlu geliflmeler olarak karfl›lan›rken AB Komisyonu taraf›ndan Türkiye’ye di¤er pek çok alanda elefltiriler yöneltiliyor. Türkiye’nin 2008 ‹lerleme Raporu’nda siyasi kriterlere uygunluk alt›nda yöneltilen bafll›ca elefltirilerin siyasi partiler aras›ndaki gerilim, kamu yönetiminde bürokratik hantall›k, üst düzey atamalarda siyasileflme, bas›nda ifade özgürlü¤ü k›s›tlamalar›, yarg› ba¤›ms›zl›¤› ve yolsuzlukla mücadelede strateji eksikli¤i ile iflkence art›fl›, aile içi fliddet ve namus cinayetleri konular›nda yo¤unlaflt›¤› dikkat çekiyor. Raporda ayr›ca, Vak›flar Kanunu’yla gayrimüslim az›nl›klar›n mülk edinme sorunu gibi birçok konuda iyileflme sa¤land›¤› belirtilmesine ra¤men kültürel haklar konusunda RTÜK’ün getirdi¤i k›s›tlamalar nedeniyle Türkçe d›fl›ndaki yay›nlar›n "ifllevsiz” oldu¤u belirtiliyor. Türkiye’de iflgücüne kat›lan kad›n oran›n›n 2007’de yüzde 24,8’e geriledi¤i ve bu oran›n AB ve OECD üyeleri aras›nda en düflük oran oldu¤unu bildiren raporda kad›nlar›n siyasette yeterince temsil edilmemesi, aile içi fliddet, namus cinayetleri ve k›z çocuklar›n›n erken yaflta evlendirmeye zorland›r›lmas›n›n Türkiye’deki cinsiyet eflitli¤i aç›s›ndan halen önemli sorunlar oldu¤unu ortaya koyuyor. Raporda d›fl iliflkilere yönelik olarak, K›br›s konusunda Türkiye'nin Birleflmifl Milletler çat›s› alt›nda yürütülen görüflmelerde kapsaml› çözüm bulunmas› taahhüdüne ba¤l›l›¤› takdirle karfl›lan›rken, Ek Protokol’ün uygulanmas› ve K›br›s Rum kesimiyle iliflkilerin normallefltirilmesi yönünde ad›m atmad›¤› ifade ediliyor. (Kaynak: Euractive, 7 Kas›m 2008) Solvency II’nin Uygulamas›nda Gecikme vrupa Komisyonu’ndan bir temsilci 2012 y›l›nda uygulamaya girmesi beklenen Solvency II düzenlemelerinin Avrupa Parlamentosu ile Fransa dönem baflkanl›¤› aras›ndaki “grup deste¤i” konusundaki anlaflmazl›k nedeniyle birkaç ay daha ertelenerek 2013 y›l›n›n bafl›nda uygulamaya geçmesinin öngörüldü¤ünü belirtti. Avrupa Komisyonu ‹ç Pazar Genel Müdürlü¤ü Sigorta ve Bireysel Emeklilik Birimi Baflkan› Karel Van Hulle ise Avrupa Sigorta ve Emeklilik A 70 Denetçileri Komitesi’nin (CEIOPS) Frankfurt’da gerçeklefltirilen konferans›nda Solvency II’nin Ocak 2013 itibariyle fiilen uygulamaya girece¤ini ifade etti. Konferans ertesi verdi¤i demeçte Van Hulle, geçen hafta Fransa dönem baflkanl›¤›n›n söz konusu direktifteki grup deste¤i bölümünün ç›kar›lmas› yönünde iletti¤i önerinin Solvency II’yi daha da fazla geciktirme riski tafl›d›¤›n› belirtti. (Kaynak: Business Insurance Europe, 19 Kas›m 2008) Euro Alan› Tarihinin ‹lk Resesyonunu Yafl›yor üresel mali krizin etkilerinin giderek yay›lmas› ile birlikte Avrupa Komisyonu, Euro Alan›n›n ilk kez olarak resesyona girdi¤ini aç›klad›. Veriler, Euro Alan›nda ikinci ve üçüncü çeyrekte %0,2’lik daralman›n gerçekleflti¤ini ortaya koydu. K Almanya ekonomisinin ikinci ve üçüncü çeyrekte s›ras›yla %0,4 ve %0,5 oranlar›nda darald›¤› ve söz konusu ekonomide 2008 y›l› son çeyre¤inde de daralman›n beklendi¤i haberlerine ek olarak ‹talya ve ‹spanya’n›n da y›l›n üçüncü çeyre¤i için daralma öngördükleri belirtiliyor. Ayr›ca, Ekonomik Kalk›nma ve ‹flbirli¤i Örgütü (OECD) taraf›ndan da 30 üyeye sahip alan›n resesyona girdi¤i aç›klanarak 2009 y›l› itibariyle Euro Alan›nda %0,5, Amerika’da %0,9, Japonya’da ise %0,1’lik daralma olaca¤› yönünde tahminlerde bulunuldu. (Kaynak: ‹KV Bülten, 10–16 Kas›m 2008) Ernst&Young ‘a Göre Finansal Çalkant›lar Sigorta Düzenlemelerini Teflvik Ediyor rnst&Young Global Sigorta Merkezi’nden yap›lan aç›klamada sigorta sektörünün mevcut finansal çalkant›y› sektör aç›s›ndan düzenleyici bir k›lavuzun gelifltirilmesi için itici güç olarak kullanmas› gerekti¤i bildirildi. E Ernst&Young aç›klamas›nda son geliflmelerin finansal piyasalar›n birbirine ba¤l› oldu¤unu gösterdi¤ini belirterek risk yönetimlerinin artt›r›lmas›n›n gerekli oldu¤una dikkat çekti. Ernst&Young Solvency II Grubu lideri Philipp Keller ise Avrupa’daki Solvency II gibi riske duyarl› yaklafl›m ile riske dayal› sermaye yeterlili¤i düzenlemelerinin do¤ru zamanda uygulanmas› gereken do¤ru kararlar oldu¤unu ifade etti. Ernst&Young ayr›ca olumsuz geliflmelerin sonuçlar›n›n tahmin edilebilmesine yönelik bütünsel bir yaklafl›m›n oluflturulabilmesi için Solvency II düzenlemelerinin k›sa dönemli likidite testleri ve nakit ak›fl› analizleri ile tamamlanmas› gerekti¤ini vurgulad›. Ayr›ca, Ernst & Young aç›klamada standart say›sal gerekliliklere ek olarak flirkete özel tehdit senaryolar›n›n test edilmesine de sigorta sektörü ve düzenleyiciler taraf›ndan gereken önemin verilmesi gerekti¤ini ifade etti. (Kaynak: Business Insurance Europe, 12 Kas›m 2008) 71 DIfi BASIN ‹fl Dünyas›ndan Liderler, Finansal Piyasalarda Denetimin Artt›r›lmas›n› Destekliyor eçti¤imiz ay Washington’da düzenlenen G20 Zirvesi öncesinde uluslararas› hukuk flirketi Allen&Overy taraf›ndan finansal krizle ilgili bir anket çal›flmas› düzenlendi. Ankete Asya, Avrupa ve Amerika’dan yönetim kurulu baflkanlar›, direktörler ve ortaklardan oluflan 700’den fazla temsilci kat›ld›. G Anket sonuçlar› incelendi¤inde ifl dünyas›ndan liderlerin küresel krize karfl›l›k kredi derecelendirme flirketleri, hedge fonlar ve yap›land›r›lm›fl finansman alanlar›nda denetimin artt›r›lmas›n› destekledikleri dikkat çekti. Ankete kat›lanlar›n dörtte üçü kredi derecelendirme kurulufllar› üzerindeki denetimin artt›r›lmas›n› desteklediklerini aç›klarken kat›l›mc›lar›n üçte ikisi ise denetimin hedge fonlar› üzerinde yo¤unlaflt›r›lmas› yönünde görüfl bildirdi. Anket kat›l›mc›lar›n›n %67’si ise finansal piyasalarda kullan›lan menkul de¤erler ve kredi çeflitleri üzerindeki denetimin güçlendirilmesini desteklerken %77’si de türev ürünlerinin daha fazla saydaml›¤a kavuflmas› gerekti¤ini ifade etti. Ankete kat›lan yöneticilerin üçte ikisinden fazlas› ise özellikle hedge fonlar›nda uygulanan a盤a sat›fl uygulamas› üzerindeki yasa¤› desteklemediklerini belirtti. Anket sonucunu de¤erlendiren Allen&Overy k›demli ortaklar›, ankette finansal piyasalar›n nas›l bir denetime tabii tutulmas› konusunda z›t görüfllerin oldu¤unu belirterek Amerikal› (%56) ve ‹ngiliz (%55) kat›l›mc›lar›n küresel bir denetime karfl› oldu¤unu Avrupal› (%58) kat›l›mc›lar›n ise söz konusu denetimi desteklediklerini ifade etti. (Kaynak: Insurance Journal, 12 Kas›m 2008) 72 G-20 Zirvesi’nde Liderler, Finansal Reform Plan› Üzerinde Anlaflt› vrupa ve Amerika’y› ekonomik durgunlu¤a sürükleyen finansal krizin ard›ndan 15 Kas›m 2008 tarihinde Washington’da bir araya gelen dünyan›n en zengin yirmi ülkesinin liderleri, küresel finansal piyasalar›n reformu için bir aksiyon plan› üzerinde anlaflt›. G-20 Zirvesi’nde liderler, finansal piyasalarda istikrar›n sa¤lanmas› ve ekonomik büyümenin desteklenmesi için ek önlemlerin al›nmas› ve makro-ekonomik düzeyde iflbirli¤inin sa¤lanmas› gerekti¤i üzerinde uzlaflma sa¤lad›. Özellikle büyümenin sa¤lanmas› için dâhili talebi artt›racak mali önlemler ile yeni geliflen ekonomilerin finansal piyasalara eriflimine yönelik önlemlerin kabul edildi¤i Zirve’de liderler korumac›l›k politikas›na da karfl›t olduklar›n› vurgulad›lar. A Zirve’de liderler taraf›ndan finansal sitemin reforme edilmesi için k›sa ve uzun vadeli önlemleri içeren bir plan ortaya koyuldu. Söz konusu plan kapsam›nda geliflen ekonomilerin Uluslararas› Para Fonu gibi finansal kurulufllarda daha fazla söz ve temsil hakk›n›n olmas›; baflta finansal kurulufllar, araçlar ve piyasalar olmak üzere finansal düzenlemelerin kapsam›n›n gözden geçirilmesi; piyasalar aras›nda bütünlük sa¤lanmas› için iflbirli¤i yap›lmas› ve uluslararas› düzeyde muhasebe standartlar› ile denetim konular›nda uyumun sa¤lanmas› için önlemlerin hayata geçirilmesi konusunda mutabakat sa¤land›. (Kaynak: Euractive (ing), 17 Kas›m 2008) 73 DIfi BASIN Alman Sigorta fiirketleri Devlet Yard›m›na ‹htiyaç Duymuyor ünyay› etkisi alt›na alan küresel mali krizin ard›ndan Alman sigorta flirketleri, devlet yard›m›n› dört gözle bekleyen kamu bankalar›n›n tersine devlet taraf›ndan haz›rlanan 500 Milyar Euro tutar›ndaki kurtarma paketinden faydalanmay› düflünmediklerini aç›klad›. D Dünyan›n en büyük sigorta flirketlerinden Münich Re’nin Yönetim Kurulu Baflkan› DR. Nikolaus von Bomhard mevcut durumda yak›n zamanda Meclis’ten geçmesi beklenen kurtarma paketine Alman sigorta flirketlerinin ihtiyac› olmayaca¤›n› tahmin ettiklerini belirtti. Münich Re’ye ek olarak AMB Generali, Talanx, Hannover Re, Wuestenrot & Wuerttembergische (W&W) ve MLP de söz konusu fondan yararlanmay› düflünmediklerini ifade etti. Münich Re’nin Yönetim Kurulu Baflkan› Nikolaus von Bomhard ayr›ca mevcut krizin finans sektöründeki dengeyi risk yönetimi becerileri hüsranla sonuçlanan bankalar›n aleyhine sigorta flirketlerinin ise lehine çevirece¤ine inand›¤›n› belirterek Münich Re’nin krizden pazardaki di¤er oyunculardan daha güçlü bir konumda ç›kaca¤›n› ifade etti. Nikolaus von Bomhard 74 (Kaynak: Insurance Journal, 16 Ekim 2008) Avrupal› Risk Yönetimi Birlikleri Federasyonu ( FERMA ) Toplant›s› y›lda bir toplant› düzenleyen Avrupal› Risk Yönetimi Birlikleri Federasyonu (FERMA) derinleflen küresel kriz nedeniyle Brüksel’de topland›. Toplant› gündeminde olmamas›na ra¤men sigorta devi AIG’nin iflas› ile bankac›l›k ve sigorta hizmeti sunan Fortis’in ak›beti kat›l›mc›lar›n üzerinde durdu¤u bafll›ca konular oldu. 2 Konferans›n ilk günkü oturumunda Avrupa mevzuat›, Avrupa’daki düzenleyici mekanizmalar ile 2012 y›l›nda yürürlü¤e girecek Solvency II düzenlemeleri ve özellikle Solvency II kapsam›nda ba¤l› sigorta flirketleri için ne çeflit düzenlemeler benimsenmesi gerekti¤i konular›nda sunumlar düzenlendi. Sunumlar› takiben ise AB’nin sigorta sektöründeki haks›z rekabet ve grup muafiyeti düzenlemelerini la¤vetme çabalar› ile müflteri-sigor- tac› ve broker ifllemlerinde daha fazla fleffafl›¤›n olmas› gerekti¤i ele al›nd›. Konferans›n ikinci gününde ise FERMA taraf›ndan düzenlenen “Risk Yönetiminde Standartlaflt›rma Anketi 2008” sunumu ile kriz yönetimi programlar›n›n Avrupa’n›n büyük flirketleri nezdinde daha fazla fark›ndal›k kazand›klar›n›n alt› çizildi. Konferans sonras›nda düzenlenen bas›n toplant›s›nda konuflan Group Danone Risk Müdürü ve eski FERMA Baflkan› Thierry Van Santen, küresel finansal krize de¤inerek AIG’nin iflas›n›n beklenmedik oldu¤unu ve krizin bankalar nezdinde yetersiz bir risk yönetimi örne¤i oluflturdu¤unu sözlerine ekledi. (Kaynak: Insurance Journal, 6 Ekim 2008) 75 RÖPORTAJ T.C. Baflbakanl›k Hazine Müsteflarl›¤› Sigorta Denetleme Kurulu Baflkan› Arif Hikmet CESUR, Sigorta Sektöründe Yaflanan Geliflmelere De¤inerek Genel Bir De¤erlendirme Yapt› 2010 Y›l› Sigorta Sektörü Aç›s›ndan Olumlu ve Parlak Bir Y›l Olacakt›r... Gamze D‹LER TSRfiB Bas›n Reklam ve Halkla ‹liflkiler Yönetmeni ❖ Sizce sigortac›l›k sektörü 2008 y›l›n› nas›l geçirdi? Baflar›l› bir y›l m›yd›? Müsteflarl›¤›n›zca hedeflenen ve planlanan çal›flmalar›n›z aç›s›ndan genel bir de¤erlendirme yapar m›s›n›z? Sigortac›l›k sektörü 2008 y›l›n› yaklafl›k % 7,7 brüt prim art›fl› ile tamamlad›. Prim art›fl oran› y›ll›k enflasyon oran›ndan ar›nd›r›ld›¤›nda, 2001 y›l›ndan sonra ilk defa sigortac›l›k sektörünün reel olarak küçüldü¤ü ortaya ç›kmaktad›r. Y›l›n ilk alt› ay›nda reel büyüme kaydeden sektör, dokuz ayl›k dönem sonunda enflasyon oran›nda prim art›fl› sa¤layabilmifl ve y›l›n son üç ay›nda kendini iyice hissettiren global krizin etkisiyle de 2008 y›l›n› negatif reel büyüme ile kapatm›flt›r. Dolay›s›yla 2008 y›l›n›n ilk alt› ay›nda sektörde olumlu neticeler al›nm›fl iken, ikinci alt› ayda geliflmeler olumsuza dönmüfltür. 14/06/2007 tarihinde 5684 say›l› Sigortac›l›k 76 Kanununun yürürlü¤e girmesi ve akabinde de ikincil mevzuat›n h›zl› bir flekilde tamamlanmas› ile sigortac›l›k sektörü uzun bir aradan sonra sa¤lam bir mevzuat temeline kavuflmufltur. Müsteflarl›¤›m›z 2008 y›l›nda özellikle mevzuatla ilgili de¤iflikliklerin tamamlanmas›na odaklanm›fl ve bunu da büyük ölçüde tamamlam›flt›r. Ancak, hem mevzuat›n tamamlanmas› hem de sektörün büyümeye devam etmesi sayesinde 2008 y›l› bafl›nda oluflan olumlu beklentiler, y›l›n ikinci yar›s›nda bafllayan kriz ve negatif büyümenin etkisiyle bir miktar azalm›flt›r. ❖ 2009/2010 y›l› için beklenti ve hedeflerinizi ö¤renebilir miyiz? Ayr›ca Kurumunuzun ileriye dönük çal›flmalar›ndan bahsedebilir misiniz? Ekonomik krizin etkilerinin 2009 y›l›n›n ilk alt› ayl›k döneminde de sigortac›l›k sektöründe etkili olaca¤›n› düflünüyoruz. Ancak, Ülkemizde ekonomik kriz dönemlerinde toparlanma h›zl› bir flekilde gerçekleflmekte ve krizin sona ermekte ya da etkisinin azalmakta oldu¤unun ilk iflaretleri de kredi faizlerinin düflmesi nedeniyle özellikle tüketici kredilerinde ortaya ç›kmaktad›r. Tafl›t arac› ve konut kredileri baflta olmak üzere tüketici kredilerindeki art›fl sigortac›l›k sektörüne prim art›fl› olarak yans›maktad›r. Dolay›s›yla, ekonomik krizin etkilerinin 2009 y›l›n›n ikinci yar›s›ndan itibaren azalaca¤›n› ve bunun sonucunda da y›l›n ikinci yar›s›nda sigortac›l›k sektörünün tekrar büyümeye bafllayaca¤›n› tahmin etmekteyiz. Ancak, 1994 ve 2001 krizlerinde oldu¤u gibi ilk dönemlerde yaflanacak büyüme muhtemelen 2008 y›l›n›n son dönemi ile 2009 y›l›n›n ilk alt› ayl›k dönemindeki reel küçülmeyi ancak telafi edebilecektir. Di¤er yandan, yap›s› gere¤i birikimli hayat sigortalar›nda reel büyümenin biraz daha gecikmeli olarak kendini göstermesi beklenmektedir. 2010 y›l› sigortac›l›k sektörü aç›s›ndan olumlu ve parlak bir y›l olacakt›r. 5684 say›l› Kanunla getirilen yeni düzenlemelerin de etkisini tam olarak göstermesiyle 2010 y›l›ndan itibaren sigortac›l›k sektöründe sorunlar›n›n ciddi oranda azalaca¤›n›, mali yap›lar› güçlü, ürün çeflitlili¤i artm›fl ve güven veren bir sek- törün ortaya ç›kaca¤›n› ümit etmekteyiz. 5018 say›l› Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu kurumlar›na da stratejik plan yapma ve hedefler belirleme esas› öngörülmüfltür. Bu kapsamda, Müsteflarl›¤›m›z, 2009-2013 dönemini kapsayan Stratejik Plan›nda sigortac›l›k sektörü ile ilgili olarak düzenleme ve denetimin uluslararas› en iyi uygulamalar seviyesine yükseltilmesini amaç olarak belirlemifltir. Bu kapsamda, sermaye yap›s›, iç kontrol ve risk yönetim sistemleri güçlü, ürün çeflitlili¤i zengin, toplumun genifl kesimlerine yayg›nlaflm›fl, uluslararas› entegrasyonu yüksek, düzenleyici ve denetleyici çerçevesi uluslararas› en iyi uygulamalarla paralel bir sigortac›l›k ve bireysel emeklilik sistemi oluflturulmas› hedeflenmektedir. Denetimin uluslararas› en iyi uygulamalar seviyesine yükseltilmesi hedefi kapsam›nda ise Müsteflarl›¤›m›zda sürekli denetimi esas alan bir organizasyon yap›s› ile ileriye 77 RÖPORTAJ dönük, dinamik, çözüm odakl›, risk esasl› ve konsolide denetim modelinin gelifltirilmesi planlanmaktad›r. Bu kapsamda, denetim yaklafl›m›, denetim türleri ve metodolojisi ile süreçlerde de¤ifliklikler yap›lmaya bafllanm›fl olup çal›flmalar halen devam etmektedir. ❖ Sizce yeni Sigortac›l›k Kanunu sigortac›l›k sektörüne en büyük katk›y› hangi alanda yapt›, eksik gördü¤ünüz ya da günün koflullar›na göre düzenlenmesi gerekli yerler var m›? 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanununun sektöre sa¤lad›¤› katk›lar› iki ana bölümde toplamak mümkündür. ‹lk olarak uzun bir aradan sonra sektör tekrar sa¤lam bir mevzuat düzenlemesine kavuflmufltur. Gerek Kanun gerek Kanuna göre ç›kart›lm›fl olan ikincil mevzuat ile sigortac›l›k sektörünün geliflen yap›s›na ve artan ihtiyaçlar›na cevap veren ve sektörde rekabet gücünü art›r›c› nitelikte düzenlemeler yap›lm›fl, ayr›ca mevzuat AB uygulamalar›na da oldukça paralel hale getirilmifltir. 5684 say›l› Kanun kapsam›nda ç›kart›lm›fl olan alt düzenlemelere tam olarak uyumun sa¤lanmas› ile mali yap›s› güçlü, daha dinamik ve sigortal›lara karfl› daha fazla güven veren bir sektör ortaya ç›kacakt›r. Sigortal›l›k bilincinin geliflmesi ve sektöre karfl› güvenin artmas› sektörün büyümesini h›zland›racakt›r. Yeni Sigortac›l›k Kanunu ile getirilen önemli yeniliklerden biri de Kanunla kurulmufl olan yeni kurumlard›r. Tahkim sisteminin sigortac›l›k sektöründe anlaflmazl›klar›n çözümünde kurallar› ve süresi belli olan bir düzen getirmesi, acenteler ve eksperlerle ilgili ‹cra Komitelerinin bu alanlardaki mesle- 78 ki birli¤i sa¤lamas› ve standartlar› yükseltmesi, E¤itim Merkezinin sektörün e¤itim ihtiyac›n› karfl›lamas› ve e¤itimleri standart hale getirerek ve belirli aral›klarla tekrarlayarak sektör çal›flanlar›n›n e¤itim kalitesini yükseltmesi, ayr›ca Bilgi Merkezi sayesinde sektörle ilgili verilerin takip edilerek gerek flirketler aras›nda haks›z rekabetin önlenmesi gerek bilgi depolama ve veri taban› ile sahte hasarlar›n ve haks›z prim indirimlerinin önlenmesi mümkün olacakt›r. Kanunla kurulan bu kurumlar›n önemli ifllevler görece¤i ve sektörün geliflmesine ciddi katk› sa¤layaca¤› düflünülmektedir. ❖ Geliflmifl ülkelerle k›yaslad›¤›n›zda “Sorumluluk Sigortalar›n›n” ülkemizdeki durumunu nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Bu alanda neler yap›labilir? Bütün dünyada sorumluluk sigortalar›n›n geliflimi ekonomik kalk›nma, hukuk sisteminin geliflimi ve sigortac›l›k piyasas›n›n derinli¤i ile yak›ndan ilgilidir. Her ne kadar ülkemizde sorumluluk sigortalar›n›n say›s› ve niteli¤i geliflmifl ülkelerin çok gerisinde olsa da, son y›llarda ekonomik kalk›nma h›z›nda görülen art›fl, sorumluluk hukuku alan›nda yaflanan geliflmeler ve sigortac›l›k piyasas›n›n giderek dünya ile entegre olmas› sonucunda ürün çeflidinde yaflanan art›fla paralel olarak sorumluluk sigortalar›n›n say›s›nda da h›zl› bir art›fl yaflanmaktad›r. Sorumluluk sigortalar› devlet eli ile zorunlu hale getirilmekte ve bu flekilde üçüncü kiflilerin görecekleri zararlar sosyal nedenlerle güvence alt›na al›nmaktad›r. Ekonomideki geliflmelere paralel olarak yeni sorumluluk sigortalar›n›n ihdas edilmesi ve bu sigortalar›n›n kurulufl amaçlar›na uygun olarak iflledi¤inin ve bu zorunlulu¤a ilgili kifli ve kurulufllar taraf›ndan riayet edildi¤inin denetimi devlete düflen görevlerdendir. Di¤er yandan, sorumluluk sigortalar›n›n geliflmesinde ve yayg›nlaflmas›nda mesleki örgütlere de önemli görevler düflmektedir. An›lan kurulufllar›n, özellikle hizmet sektörlerindeki mesleki standartlar aras›na sorum- luluk sigortas›n› da dahil etmeleri ve sorumluluk sigortas›n› bir kalite unsuru olarak dikkate almalar› önem tafl›maktad›r. Ayr›ca, vatandafllar›n hak arama bilincinin geliflmesi de mal ve hizmet sunucular›n› sorumluluk sigortas› yapt›rmaya zorlamaktad›r. Hukuk sisteminin geliflmesi ile sorumluluk sigortalar›n›n geliflmesi aras›nda do¤rusal bir iliflkin bulunmaktad›r. Bu nedenle, hukuk sistemimizin geliflmesi sorumluluk sigortalar›n›n da önem kazanmas›na katk›da bulunacakt›r. Ülkemizde son dönemde artan yabanc› sigorta flirketlerinin faaliyetlerinin Türk sigortac›l›¤›n›n geliflimine olumlu katk›lar› olaca¤›n› düflünüyor musunuz? Bununla birlikte sektörün gelifliminde Türk Sigorta fiirketlerine ve devletin kurumlar›na düflen görevler sizce nelerdir? Son y›llarda artan yabanc› sermaye girifli nedeniyle 2008 y›l› sonunda gerek özkaynak gerek prim üretimi içindeki pay› aç›s›ndan 79 RÖPORTAJ yabanc› sermaye oran› % 50'nin üzerine ç›km›fl durumdad›r. Yabanc› sermayenin sigortac›l›k sektörüne karfl› bu kadar istekli olmas›, ülkemizde sigortac›l›k sektörünün geliflme potansiyelinin yüksekli¤ine ve sektörde büyük beklentilerin oldu¤una iflarettir. Sigortac›l›k sektöründe yo¤un olarak yaflanan yabanc› sermaye giriflinin know how, teknoloji ve kurumsal yönetim alanlar›nda sektöre önemli katk›lar sa¤layaca¤›n› düflünmekteyiz. Bütün bu geliflmelerin sektörde yeni ürünler, yeni pazarlama yöntemleri, yeni risk ve hasar yönetim sistemlerinin ortaya ç›kmas› gibi olumlu sonuçlar› olacakt›r. Ayr›ca hizmet kalitesine ve müflteri memnuniyetine önem veren yaklafl›m›n da gittikçe artt›¤› görülmektedir. Ancak, önemli olan hususlardan biri, bütün bu geliflmelerin kifli bafl›na prim üretim seviyesinin artmas›na ve sektörün finansal piyasalar içindeki a¤›rl›¤›n›n geliflmifl ülke seviyelerine ulaflmas›na katk›da bulunabilmesidir. BDDK'n›n Mart 2008 tarihli Finansal Piyasalar Raporuna göre sigortac›l›k sektörünün aktif büyüklü¤ü aç›s›ndan finansal piyasalar içindeki pay› 2007 sonu itibariyle sadece yüzde 2,7'dir. Bu oran elbette ki arzu etti¤imiz seviyeleri ifade etmemektedir ve bu sorunun sadece flirketlerin ya da sadece yabanc› flirketlerin çabalar› ile afl›lmas› da mümkün de¤ildir. Bu konuda hem sektöre hem de devlete büyük görevler düflmektedir. Sektör ve devletin birlikte hareket ederek, sigortac›l›¤›n tan›t›m›, yayg›nlaflt›r›lmas› ve sigorta bilincinin gelifltirilmesi için uzun vadeli planlar yap›lmas› ve bunlar›n uygulanmas› gerekmektedir. Son y›llarda sigortac›l›¤›n tan›t›m›na iliflkin giriflimler artm›flt›r. Müsteflarl›k olarak, sigorta bilincinin art›r›lmas› için önümüzdeki dönemlerde daha fazla çaba sarf etmeyi ve daha aktif olmay› planlamaktay›z. Bu konudaki geliflmeler k›sa süre içinde daha net olarak görülebilecektir. ■ 80