ayen enerji a.ş. mordoğan rüzgar enerji santrali çed raporu
Transkript
ayen enerji a.ş. mordoğan rüzgar enerji santrali çed raporu
AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ ÇED RAPORU İZMİR İLİ, KARABURUN İLÇESİ, MORDOĞAN BELDESİ, BİTİKTEPE-DEĞİRMENDAĞIDÜZLENDAĞI-MORDOĞAN MEVKİİ ŞUBAT - 2011 AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Proje Sahibinin Adı AYEN ENERJİ A.Ş. Adresi Hülya Sok. No:37 G.O.P. / ANKARA Telefon Numaraları (0 312) 445 06 35 Faks Numaraları (0 312) 445 05 02 Projenin Adı Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali Proje Bedeli 41,448,890 € İzmir İli, Karaburun İlçesi, mordoğan Beldesi, Bitiktepe-Değirmendağı-Düzlendağı-Mordoğan Mevkii Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Beldesi, Mevkii) Proje için seçilen yerin koordinatları, zone; Mordoğan RES Alanı Koordinatları Koor. Sırası :Sağa- Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 27 Zon : 35 Ölçek Faktörü: 6 derecelik 463207 4266312 463672 4266434 464158 4266307 464703 4265772 464825 4265295 464723 4264864 464535 4264667 464508 4264537 464573 4264222 464470 4263773 464116 4263418 463716 4263314 463793 4262997 463682 4262534 463328 4262184 462863 4262059 462365 4262187 461284 4263280 461164 4263751 461300 4264249 461632 4264559 461939 4264643 462068 4264762 462371 4264874 462441 4265171 462551 4265279 462631 4265580 462812 4265747 462866 4265974 Koor. Sırası:EnlemBoylam Datum : WGS-84 Türü : Coğrafik D.O.M. :Zon :Ölçek Faktörü :38.54278909 26.57732897 38.54390767 26.58265830 38.54278293 26.58824156 38.53798345 26.59452229 38.53368967 26.59594615 38.52980154 26.59479768 38.52801873 26.59265085 38.52684611 26.59234771 38.52400999 26.59310938 38.51995957 26.59195066 38.51674616 26.58790818 38.51579269 26.58332540 38.51293909 26.58422505 38.50876209 26.58297597 38.50559342 26.57893425 38.50444765 26.57360796 38.50558022 26.56788976 38.51538370 26.55543159 38.51962301 26.55402897 38.52411680 26.55556141 38.52692484 26.55935294 38.52769503 26.56287027 38.52877295 26.56434371 38.52979515 26.56781379 38.53247461 26.56860088 38.53345252 26.56985711 38.53616844 26.57075883 38.53768100 26.57282664 38.53972893 26.57343414 Mordoğan RES Türbinleri Koordinatları 1 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Koor. Sırası :Sağa- Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 27 Zon : 35 Ölçek Faktörü: 6 derecelik 463900 4264318.97 463695 4265507.97 463670 4264924.97 463465 4265114.97 463273 4264705.97 463656 4264243.97 463374 4264250.97 463078 4264264.97 462754 4263778.97 462549 4263975.9 462104 4263744.9 462329 4263596.9 462474 4263368.9 462657 4263169.9 462861 4263000.9 Koor. Sırası:EnlemBoylam Datum : WGS-84 Türü : Coğrafik D.O.M. :Zon :Ölçek Faktörü :38.52485678 26.58538397 38.53556344 26.58297041 38.53030855 26.58271393 38.53201238 26.58035210 38.52831865 26.57817084 38.52417095 26.58258878 38.52422245 26.57935341 38.52433637 26.57595707 38.51994312 26.57226618 38.52170920 26.56990408 38.51960861 26.56481193 38.51828443 26.56740086 38.51623588 26.56907636 38.51445024 26.57118607 38.51293579 26.57353495 Projenin ÇED Yönetmeliği kapsamındaki yeri (sektörü, alt sektörü) Raporu Hazırlayan Kuruluşun/Çalışma Grubunun Adı Adresi ÇED Yönetmeliği EK-II Madde 29- 10 MW ve üzeri Rüzgâr enerji santralleri. Telefon Numaraları 0 312 213 31 38 - 0 312 213 31 44 Faks Numaraları 0 312 213 31 48 PTD Raporu Sunum Tarihi ŞUBAT - 2011 2 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. TOPÇUOĞLU MAD. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. Bişkek Cad. (8.Cad.) No:123/5-6 Emek/ANKARA AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI............................................................................. 6 (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri) ......................................................................................................................... 9 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU .......................................................... 16 II.1. Faaliyet Ünitelerinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim Alanlarına Mesafesi,............................................................................................................................. 16 II.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi,............................................................................................................................ 16 BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI.......................................... 18 III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Finans Kaynakları,..................................................... 18 III.2. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu,............... 18 III.3. Projenin Fayda – Maliyet Analizi,................................................................................. 18 III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri, ......................................................................................................... 19 III.5. Kamulaştırma, ............................................................................................................. 20 III.6. Diğer Hususlar............................................................................................................. 20 BÖLÜM IV: RÜZGAR ENERJİSİ SANRALİNDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİNİN AÇIKLANMASI ............. 21 IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki alanının Nasıl ve Neye göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Haritası üzerinde Gösterilecek)................................................... 21 IV.1.1. Proje Alanı Yakınlarında Bulunan Maden Ocaklarının Projeye Etkileri, Alınacak Önlemler,............................................................................................................................. 21 IV.2. Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı,................... 22 IV.2.1. Rüzgar Enerjisi Santrali Yerlerinin ve EİH Hat Güzergahının Jeolojik Özellikleri (Tektonik Hareketler, Topografik özellikler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşlumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi vb. 1/25.000’lik Jeoloji Haritası ve Kesitler)................. 22 IV.2.2. Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik, Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri İstihsali, Su Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Spor ve Benzeri Amaçlı Su ve/veya Kıyı Kullanımları, Diğer Kullanımlar), ........................................................................................................................ 29 IV.2.3.Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Erozyon, Mera, Çayır, Toprağın Mevcut Kullanım Durumları vb.), ....................................... 32 IV.2.4. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları) ............................................................................................................................ 34 IV.2.5. Orman Alanları (Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı Bunların Mevcut ve planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler),.................................................................................................... 42 IV.2.6. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, turizm Alan ve Merkezleri, Mera Knunu Kapsamındaki Alanlar),............................................................................................................................... 42 IV.2.7. Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Doğal Olarak Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Nadir ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler ve Bunların Yaşama Ortamları, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları ve Bu Türler İçin Alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanı Üzerindeki Vejetasyon Tiplerinin ve Örnekleme Alanlarının Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi, 3 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Projede Faaliyetten Etkilenecek Canlılar İçin Alınması Gereken Koruma Tedbirleri (İnşaat ve İşletme Aşamalarında)......................................................................................................... 43 IV.2.8. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, 25.09.1978 Tarih ve 16415 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan 7/16349 Sayılı bakanlar Kurulu Kararı İle Sınırlandırılmış Alanlar vb.)....................................................................... 50 IV.2.9. Bölgenin Genel İklim Koşulları, Sayılı Günler, Sıcaklık, Yağış ve Rüzgar Dağılımları, ............................................................................................................................................ 51 IV.2.10. Diğer Özellikler....................................................................................................... 56 IV.3. Sosyo – Ekonomik Çevrenin Özellikleri ....................................................................... 57 IV.3.1. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu) ................................................................................... 57 IV.3.2. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Limanlar, Konutlar, Turizm Alanları vb.)............................................................................... 63 IV:3.3. Diğer Özellikler......................................................................................................... 72 BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’TE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER ...................................................................................................... 73 (Bu Bölümde Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri Tanımlanır, Bu Etkileri Önlemek En Aza İndirmek ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari ve Teknik Önlemler V.1 ve V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı ve Ayrıntılı Şekilde Açıklanır.) .............................................. 73 V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler ....................................................................... 73 V.1.1. Arazinin Hazırlanması İçin Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları ve Kullanımları ............................ 73 V.1.2. Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları,............................................................................................... 74 V.1.3. Faaliyet Ünitelerinin İnşası İle İlgili İşlemler ............................................................... 74 V.1.4. İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma ve Depolama Gibi Toz Yayıcı İşlemler .... 74 V.1.5. Proje Kapsamında Oluşacak Katı Atık Miktarı ve özellikleri, Nasıl Bertaraf Edileceği ve Bu Konuda Yapılacak Çalışmalar ........................................................................................ 75 V.1.6. Proje Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Bu Suların Kullanımı Sonucu Oluşacak Atık Suların Hangi İşlemlerden Sonra Hangi Alıcı Ortama Nasıl Verileceği, Bu Konuda Yapılacak Çalışmalar ve Bu Suların Özellikleri ....................... 77 V.1.7. Rüzgar Enerji Santralinde ve EİH’nda Yapılacak Topraklama ve Paratoner Kurulması İle İlgili İşlemler.................................................................................................................... 78 V.1.8. Arazinin Hazırlanması ve Tesislerin İnşası Sırasında Yapılacak İşler Nedeni İle Meydana Gelecek Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi......................................................... 78 V.1.9. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı ............................ 84 V.1.10. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri.................................................................................................................................. 85 V.1.11. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personel İçin Kurulacak Şantiye Alanı ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği.................................................... 85 V.1.12. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar ..................... 86 V.1.13. Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi ........... 86 V.1.14. Diğer Faaliyetler ...................................................................................................... 86 4 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler ............................................................................................................... 86 V.2.1. Faaliyet Ünitelerinin Özellikleri, Boyutları, Kapasiteleri vb. Diğer Bilgiler.................... 86 V.2.2. Rüzgar Enerjisi Santralinin ve EİH’nın Bakımı İçin Ne Gibi İşlemler Yapılacağı, Kullanılacak Malzemeler, Çıkacak Atıkların Tür ve Miktarları, Özellikleri, Boyutları, Özellikleri ve Nasıl Bertaraf Edileceği .................................................................................................. 87 V.2.3. Meydana Gelen Elektrik ve Manyetik Alanlar ve Şiddetleri, Etkileri, Alınacak Önlemler, ............................................................................................................................................ 88 V.2.4. Işık Yansımasına Karşı Alınacak Tedbirler ................................................................ 90 V.2.5. Güvenliği Tehlikeye Atabilecek Riskler Olup Olmadığı (Kuş Göç Yolları vs.)............. 90 V.2.6. Hattın ve Trafonun Haberleşme İle İlgili Tesislere (PTT Hatları, Radyo, TV Vericileri vs.) Etkileri........................................................................................................................... 90 V.2.7. Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Tedbirlerin Tanımlanması...................................................................................................................... 90 V.2.8. Proje Ünitelerinin İşletilmesi Sırasında Oluşacak Gürültü Kaynakları ve Alınacak Önlemler.............................................................................................................................. 92 V.2.9. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemeleri ..................................................................................................................... 96 V.2.10. Diğer Faaliyetler ...................................................................................................... 96 V.3. Çevresel Fayda – Maliyet Analizi ................................................................................. 96 BÖLÜM VI: İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER ............................................. 98 VI.1. Arazi Islahı .................................................................................................................. 98 VI.2. Diğer Çalışmalar ......................................................................................................... 98 BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ........................................................................ 99 (Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji ve Alınacak Önlemlerin Alternatiflerin Karşılaştırılması Yapılacak ve Tercih Sıralaması Yapılacaktır.) ..................................................................... 99 BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI .....................................................................................103 VIII.1. Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve İşletme Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı ..........................................103 VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri” Başlığının İkinci Paragrafında Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program.....................................................................................109 BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI............................................................................................110 (Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Nasıl ve Hangi Yöntemlerle Bilgilendirildiği, Proje İle İlgili Halkın Görüşlerinin ve Konu İle İlgili Açıklamaların ÇEd Raporuna Yansıtılması) ...........................................................................................................................................110 BÖLÜM X: SONUÇLAR .....................................................................................................111 (Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde Başarı Sağlayabileceğinin Belirtildiği Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası Seçimler ve Bu seçimlerin Nedenleri) .....................................................111 5 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU TABLOLAR Tablo 1: Yıllara Göre Türkiye’deki Elektrik Tüketimi......................................................... 10 Tablo 2: Türkiye’deki Rüzgar Enerji Santralleri ............................................................... 11 Tablo 3: Teknik Bilgiler .................................................................................................... 12 Tablo 4: Türbin Koordinatları ........................................................................................... 17 Tablo 5: İzmir İli Arazi Sınıfları Dağılımı (ha) ................................................................... 33 Tablo 6: Arazilerin Kullanım Durumu ............................................................................... 33 Tablo 7: Tarım Alanlarının Dağılımı ................................................................................. 34 Tablo 8: Tarımsal Üretim Değerleri.................................................................................. 35 Tablo 9: İzmir İli Hububat Ekiliş Alanı ve Üretimi.............................................................. 35 Tablo 10: İzmir İli Baklagil Ekiliş Alanı ve Üretimi............................................................. 36 Tablo 11: İzmir İli Endüstri Bitkileri Ekiliş Alanı ve Üretim ................................................ 38 Tablo 12: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Flora Türleri....................................... 44 Tablo 13: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Amphibia Türleri ................................ 46 Tablo 14:Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Reptilia Türleri.................................... 47 Tablo 15:Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Aves Türleri........................................ 48 Tablo 16: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Mammalia Türleri .............................. 49 Tablo 17: İzmir İli Aylara Göre Sıcaklık Değişimleri ......................................................... 51 Tablo 18: Konya İli Yağış Dağılımı................................................................................... 52 Tablo 19: Aylara Göre En Düşük Bağıl Nem ve Ortalama Bağıl Nem Tablosu................. 52 Tablo 20: Aylık Ortalama Rüzgar Hızı, En Hızlı Rüzgar hızı Ve Yönü, Ortalama Fırtınalı Gün Sayısı, Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Tablosu........................................... 53 Tablo 21: Rüzgar Esme Sayıları Toplamı Tablosu........................................................... 54 Tablo 22: Rüzgar Yönlerine Göre Ortalama Hız .............................................................. 55 Tablo 23: Ortalama Yerel Basınç(hPa) ............................................................................ 55 Tablo 24: Ortalama Buharlaşma Miktarları (mm.) ............................................................ 56 Tablo 25: Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı ..................................................................... 56 Tablo 26: Ortalama Dolulu Gün Sayısı ............................................................................ 56 6 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 27: Ortalama Sisli Gün Sayısı................................................................................ 56 Tablo 28: Ortalama Kırağılı Gün Sayısı ........................................................................... 56 Tablo 29:Okul Öncesi ...................................................................................................... 57 Tablo 30:İlköğretim.......................................................................................................... 57 Tablo 31: Lise Ve Dengi Okullar ...................................................................................... 57 Tablo 32: Dersliğe Düşen Öğrenci Sayısı ........................................................................ 58 Tablo 33: Öğretmen Başına Öğrenci Sayısı .................................................................... 58 Tablo 34: Üniversitelerin Enstitü, Fakülte, Y.Okul, Öğrenci ve Öğretim Görevlileri Durumu58 Tablo 35: Yüksek Öğrenim Yurtlarının Yatak Kapasiteleri................................................ 59 Tablo 36: İzmir İlindeki Devlet ve Kamu Hastaneleri ........................................................ 60 Tablo 37: İzmir İlindeki Özel Hastaneler .......................................................................... 61 Tablo 38: Özel Hemodiyaliz Merkezleri............................................................................ 62 Tablo 39: Üniversite Hastaneleri...................................................................................... 63 Tablo 40: İzmir İli Sağlık Kurumları Dağılımı (2008)......................................................... 63 Tablo 41: Antik Kentler ve Ören Yerleri Tablosu .............................................................. 65 Tablo 42: İlçelere Göre Organize Sanayi Bölgelerindeki Sektörel İşyeri Sayısı(*) ............ 68 Tablo 43: İlçelere Göre Küçük Sanayi Sitelerindeki Sektörel İşyeri Sayısı ( * )................. 69 Tablo 44: Sanayi Tesislerinde İlçelere Göre çalışan Sayısı* ............................................ 70 Tablo 45: İzmir Turizm Hareketleri (Aralık 2008).............................................................. 72 Tablo 46: 2005-2006-2007-2008 Yılları On İki Aylık Dönemde Turizm Hareketleri .......... 72 Tablo 47: Toz Emisyon Faktörleri ve Emisyon Debileri .................................................... 75 Tablo 48: Araç ve Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri....................................................... 79 Tablo 49: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı ........................................... 79 Tablo 50: Ses Basıç Düzeyleri........................................................................................ 80 Tablo 51: Atmosferik Yutuş.............................................................................................. 81 Tablo 52: Nihai Ses Basınç Düzeyleri.............................................................................. 82 Tablo 53: Düzeltme Faktörleri......................................................................................... 82 Tablo 54: Ses Düzeyleri .................................................................................................. 83 7 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 55: Lgündüz Değerleri ........................................................................................... 84 Tablo 56: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri.......................................... 85 Tablo 57: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı ........................................... 92 Tablo 58: Ses Basınç Düzeyleri...................................................................................... 93 Tablo 59: Atmosferik Yutuş.............................................................................................. 93 Tablo 60: Nihai Ses Basınç Düzeyleri.............................................................................. 94 Tablo 61: Düzeltme Faktörleri.......................................................................................... 94 Tablo 62: Ses Düzeyleri .................................................................................................. 94 Tablo 63: Lg Değerleri ...................................................................................................... 95 Tablo 64: Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri........................................ 95 Tablo 65: Karbon Dioksit(CO2) Emisyonu (Küresel ısınmada, sera etkisi yaratan başlıca unsur)............................................................................................................................ 100 Tablo 66: Sülfür Dioksit (SO2) Emisyonu ( Asit yağmurlarını doğuran başlıca unsur)..... 100 Tablo 67: Nitrojen Oksit (NOX) Emisyonu (Asit yağmurlarını doğuran diğer bir unsur ve dumanlı sisin temel maddesi) ........................................................................................ 100 Tablo 68: İzleme Raporları Formu ................................................................................. 109 ŞEKİLLER Şekil 1: Rüzgâr Türbini İç Yapısı ..................................................................................... 13 Şekil 2: Proses İş Akım Şeması....................................................................................... 18 Şekil 3: İzmir İli Deprem Haritası...................................................................................... 28 Şekil 4:Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri............................................................................... 43 Şekil 5: Kış Aylarına Ait Rüzgar Grafiği............................................................................ 53 Şekil 6: Yaz Aylarına Ait Rüzgar Gülü ............................................................................. 54 Şekil 7: Gürültü Yayılım Grafiği........................................................................................ 84 Şekil 8: Gürültü yayılım grafiği (işletme aşamasında) ...................................................... 95 Şekil 9: İş Kazası İçin Acil Müdahale Planı .................................................................... 106 Şekil 10: Yangın İçin Acil Müdahale Planı...................................................................... 107 Şekil 11: Deprem İçin Acil Müdahale Planı .................................................................... 108 8 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri) İzmir ili, Karaburun ilçesine bağlı Mordoğan beldesi, Bitiktepe – Değirmendağı – Düzlendağı – Mordoğan mevkiinde Ayen Enerji A.Ş. tarafından Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali kurulması planlanmaktadır. Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite, kurulu gücü 2,1 MW olan 14 adet ve 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır. Mordoğan RES, 30 km uzunluğunda 34,5 kV çift devre 477 MCM havai hat ile Çeşme TM’ye bağlanacaktır. Çeşme TM’de 2 adet fider bu proje kapsamında donatılacaktır. Çeşme TM, Çeşme – İzmir II 154 kV hatta bağlanacaktır. 4628 sayılı yasa uyarınca ilk başvuru 24.01.2003 tarihinde yapılmış olup, lisans onayı alınmıştır. İnşaat öncesi dönem 14 ay, inşaat süresi de 12 ay olarak planlanmıştır. Projenin toplam tamamlanma süresi 26 aydır. Enerjinin yeterli, zamanında, kaliteli, ekonomik, güvenilir ve temiz olarak sunumu günümüzde ülkelerin gelişmişlik düzeylerini belirleyen en önemli göstergelerden biridir. Sanayinin olduğu kadar halkın günlük yaşantısının da en önemli girdilerinden olan enerjiye talep sürekli olarak artarken enerji kaynakları da hızlı bir şekilde tükenmektedir. Sürdürülebilir bir dengenin sağlanabilmesi için enerji kaynak çeşitliliğinin sağlanması ve konvansiyonel enerji kaynaklarının yanında, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanıma sunulması büyük önem kazanmıştır. Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu enerji, gelişmiş bir ülke olma çabalarına koşut olarak günden güne artmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın itici gücü olan enerji kaynaklarının çeşitlilik bakımından neredeyse tamamına sahip ülkemizde, yerli kaynaklarımız miktar bakımından yeterli değildir. Bu nedenle Türkiye enerji ithalatçısı bir ülke konumunda bulunmaktadır. Ülkemizin elektrik enerjisi talebi yılda ortalama % 8 artış göstermektedir. Bu tahminlere göre Türkiye'nin enerji ihtiyacının güvenli olarak karşılanması için, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de sonsuz, tükenmeyen, temiz ve dışa bağımlı olmayan yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelinmesi önem kazanmıştır. Yenilenebilir enerji kaynakları olarak bilinen hidrolik, rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle, dalga, gel-git enerjileri içerisinde en yaygın olan ve teknolojisi en hızlı gelişeni ise rüzgar enerjisidir. Rüzgar enerjisinin bu kadar hızlı gelişmesinin nedeni, doğada serbest bir halde ve bol olarak bulunması ile enerji kaynağı çeşitliliği yaratması yanında dışa bağımlı olmayan temiz bir enerji kaynağı olmasıdır. Rüzgar enerjisi sistemlerinin tasarımı, planlaması ve çalıştırılması için rüzgarın karakteristiklerinin tüm detaylarıyla bilinmesi gerekmektedir. Türbin yerleşimi ve rüzgar enerji potansiyelinin belirlenebilmesi için uzun süreli güvenilir verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun en iyi örneklerinden biri, Avrupa Birliği ülkelerindeki rüzgar enerjisi potansiyelini belirlemek için 200 den fazla yerde kurulan uygun meteoroloji istasyonlarının 10 yılı aşan verileri sonucu oluşturulan "Avrupa Rüzgar Atlas" ıdır. Bu Atlas, Ege Denizi ve buna komşu Yunanistan kıyılarının yüksek rüzgar enerjisi kapasitelerine sahip olduğunu göstermektedir. Ülkemizin özellikle Ege Denizi'ne kıyısı olan batı bölgelerinde yapılan rüzgar ölçümleri de bu potansiyeli doğrulamaktadır. Ülke bazında inceleme yapıldığında, Uluslararası Enerji Ajansının verilerine göre Türkiye’nin Haziran 2007 elektrik üretimi 15 172 GWh olarak, bir sene önceki aynı döneme 9 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU göre 1 267 GWh ile %9,1 artış göstermiştir. Jeotermal, rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik elde edilmesi Haziran 2006 rakamlarına oranla Haziran 2007’de %47,1 oranında, Ocak’tan Haziran’a 6 aylık karşılaştırma da ise 2007’nin ilk yarısında %106,8 artış göstermiştir. Tablo 1. Yıllara Göre Türkiye’deki Elektrik Tüketimi Düşük Olasılık Yıl Yüksek Olasılık GWh % Artış GWh % Artış 2007 185 032 6,2 188 343 8,1 2008 196 689 6,3 203 787 8,2 2009 209 081 6,3 220 701 8,3 2010 222 253 6,3 239 019 8,3 2011 236 255 6,3 258 858 8,3 2012 251 139 6,3 280 084 8,2 2013 266 961 6,3 302 491 8,0 2014 283 779 6,3 326 388 7,9 2015 301 941 6,4 351 846 7,8 2016 321 567 6,5 378 234 7,5 Jeotermal, rüzgar ve güneş enerjisindeki %106,8’lik artışa rağmen toplam enerjideki yeri malesef çok küçüktür. Türkiye’nin brüt elektrik enerjisi tüketimi (brüt üretim + dış alım – dış satım) 2005 yılında %7,2 artış ile 160,8 Milyar kWh, 2006 yılında ise %8,3 artış ile 174,2 Milyar kWh olmuştur. 2007 yılında fosil yakıtlardan elde edilen elektrik 2006’ya göre %20 civarında artarken, hidroelektrik kullanımı 2007’de gene %20 civarında azalmıştır. 2006 yılı için tüketim miktarı olan 174 230 GWh, 27 417,1 MW termik, 59,0 MW rüzgar ve 13 062,7 MW hidrolik olarak toplam 40 538,8 MW kurulu güç ile üretilmiştir. DPT Müsteşarlığı tarafından 2004 yılında belirlenen kalkınma hızı ve nüfus artışı değerlendirmelerine göre, 2020’de ülkenin nüfusunun 87,8 Milyon olması beklenmektedir. Kalkınma hızı kriz yılları dışında +%10 ile -%5 arasında sapmalar ile yakalanabilmektedir. Bu sapma oranları göz önüne alındığında 2016 yılında ihtiyaç duyulacak elektrik enerjisi 321 567 GWh veya 378 234 GWh civarında olacaktır. 2006 yılında toplam üretim 167 347 GWh olduğu göz önüne alınırsa, düşük olasılık ta bile 154 220 GWh’lik (%92,1’lik artış) ihtiyacı üretecek olan teknolojinin mümkün olduğunca yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak yapılması bir zorunluluk olmalıdır. Rüzgar potansiyeli oldukça yüksek olan ülkemizde özellikle son yıllarda rüzgar santrallerinin kurulması ve işletmeye alınması önemli bir artış söz konusudur. İşletmedeki rüzgar santrallerinin toplam kurulu gücü şekildeki harita üzerinden 112,9 MW iken, inşası devam eden rüzgar santrallerinin kurulu gücü ise 677,4 MW’dır. Ancak zaman içerisinde bitirilen ve işletmeye alınan santrallerle birlikte Eylül 2007 itibariyle bu rakam 146,25 MW’a yükselmiştir. Türkiye'nin de içinde bulunduğu Avrupa kıtasını ele aldığımızda Almanya, 2002 yılında tesis ettiği 3247 MW yeni kapasite ile toplamda 12 001 MW kurulu güce ulaşarak, tüm dünyadaki kurulu rüzgar gücünün % 38' ine ulaşmış durumdadır. Ülkemizde uygulamaları 1998 yılında başlayan rüzgar santralleri küçük ölçeklidirler. Şu anda, toplam kurulu gücü 17,4 MW olan iki santral "Yap-İşlet-Devret" modeliyle üretim yaparken, toplam kurulu gücü 1,7 MW olan bir diğer santral "Otoprodüktör" statüde üretim kWh’dır ve toplam üretim içerisinde çok küçük bir orana karşı gelmektedir. Ancak, şu anda ülkemizde yaklaşık 300 noktada rüzgar elektriği üretmeye yönelik ölçümler yapılmaktadır. 10 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 2. Türkiye’deki Rüzgar Enerji Santralleri Mevkii İzmir-Çeşme İzmir-Çeşme Çanakkale-Bozcaada İstanbul-Hadımköy Balıkesir-Bandırma İstanbul-Silivri İzmir-Çeşme Manisa-Akhisar Çanakkale-İntepe Çanakkale-Gelibolu Hatay-Samandağ Manisa-Sayalar İzmir-Aliağa Muğla-Datça Hatay-Samandağ Hatay-Samandağ Aydın-Didim İzmir-Çeşme Üretime Geçiş Tarihi 1998 1998 2000 2003 I/2006 II/2006 I/2007 I/2007 I/2007 II/2007 I/2008 I/2008 I/2008 Total (MW) II/2008 II/2008 II/2008 II/2008 II/2008 Balıkesir-Susurluk Osmaniye-Bahçe İzmir - Çeşme Balıkesir-Bandırma II/2008 I/2009 I/2009 I/2009 Tekirdağ-Şarköy Balıkesir-Havran I/2009 I/2009 Çanakkale-Ezine I/2009 Manisa-Kırkağaç II/2009 Manisa-Soma II/2009 Edirne-Enez II/2009 İzmir-Aliağa II/2009 İzmir-Aliağa II/2009 İzmir-Aliağa I/2010 İzmir-Foça I/2010 Balıkesir-Kepsut I/2010 Manisa-Soma-Kırkağaç I/2010 Balıkesir-Kepsut I/2010 TÜRBİN TEDARİK SÖZLEŞMESİ İMZALI PROJE TOPLAMI Türbin adet ve kapasitesi Kurulu Güç (MW) 3 adet 500 kW 1,50 12 adet 600 kW 7,20 17 adet 600 kW 10,20 2 adet 600 kW 1,20 20 adet 1.500 kW 30,00 1 adet 850 kW 0,85 49 adet 800 kW 39,20 6 adet 1.800 kW 10,80 38 adet 800 kW 30,40 13 adet 800 kW + 5 adet 900 kW 14,90 15 adet 2.000 kW 30,00 38 adet 800 kW 30,40 17 adet 2.500 kW 42,50 249,15 36 adet 800 kW 28,80 900 kW 35,10 2.500 kW 22,50 2.100 kW 31,50 2.500 kW 15,00 17 adet 800 kW ve 6 adet 900 kW 19,00 54 adet 2.500 kW 135,00 9 adet 2500 kW 22,50 15 adet 3000 kW 45,00 14 adet 2000 kW ve 1 adet 800 28,80 kW 8 adet 2000 kW 16,00 10 adet 2000 kW ve 1 adet 800 kW 20,80 32 adet 800 kW 25,60 176 adet 800 kW 140,80 15,00 15 adet 2.000 kW 30,00 36 adet 2500 kW 90,00 15 adet 2000 kW 30,00 15 adet 2000 kW 30,00 61 adet 900 kW 54,90 36 adet 2500 kW 90,00 57 adet 2500 kW 142,50 1.068,80 1.068,80 Mevkii Üretime Geçiş Tarihi Türbin adet ve kapasitesi Kurulu Güç (MW) İstanbul-Gaziosmanpaşa II/2008 12 adet 2.000 kW 24,00 İstanbul-Çatalca II/2008 20 adet 3.000 kW 60,00 Balıkesir-Şamlı II/2008 30 adet 3.000 kW 114,00 İNŞA HALİNDEKİ KAPASİTE TOPLAMI 198,00 Rüzgâr türbinleri, rüzgârdaki kinetik enerjiyi önce mekanik enerjiye daha sonra da elektrik enerjisine dönüştüren sistemlerdir. Bir rüzgâr türbini genel olarak kule, jeneratör, hız 11 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU dönüştürücüleri (dişli kutusu), elektrik-elektronik elemanlar ve pervaneden oluşur. Rüzgârın kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye çevrilir. Rotor milinin devir hareketi hızlandırılarak gövdedeki jeneratöre aktarılır. Jeneratörden elde edilen elektrik enerjisi enterkonnekte şebekeye verilmektedir. Temiz, çevreyi kirletmeyen, yakıt parası olamayan bir enerjidir. İngiltere’de geçen sene 1007 adet türbin kullanılarak elde edilen 557,5 MW’lık güç ile üretilen elektrik enerjisi ile 365.000 adet hanenin enerji ihtiyacı karşılanmış olup bu sayede 1.260.000 ton CO2, 14.600 ton SO2, 4400 ton NOx tasarrufu yapılmıştır. (www.bwea.com). Dış maliyet denilen bu maliyet bugün hiçbir biçimde 1-1,25 cent/kWh’ten az değildir. Enerji hatlarının ulaşmadığı uzak noktalarda kurularak bu tip yerlerin enerji ihtiyacı karşılanabilir. Rüzgar enerjisinde ham madde ulaştırma masrafı yoktur. Doğadaki rüzgar direkt olarak kullanılabilir. Rüzgar türbinleri karmaşık makineler değildir. Gayet basit bir şekilde operatöre ihtiyaç duyulmadan çalıştırılabilmektedirler. Tamamen otomatik olarak çalışabilecek şekilde dizayn edilmişlerdir. Ayrıca bu şekilde sadece periyodik bakımlarının yapılması ile 20-30 yıla yakın çalışabilirler. Örnek olarak, Vestas firmasının ilk ürettiği türbin, 2000 yılının Mart ayında 20. işletim yılını doldurmasına rağmen hiçbir parçasını kaybetmemiştir. Rüzgar türbinleri, patlama yapmazlar, radyasyon yaymazlar. Ayrıca her hangi bir radyoaktif ışınım tahribatı yapmazlar. Dolayısıyla tehlikeli değildirler. Montaj aşaması hariç bugüne kadar hiçbir rüzgar santralinde ölümlü kaza olmamıştır. Bakım sürelerinde alınabilecek tedbirler ile herhangi bir ufak kaza oluşması da engellenebilir. Yinede rüzgar türbini kazası sonucu ölüm riski %0,0006 gibi bir rakamdır (www.bwea.com). Artan petrol fiyatları veya aniden ortaya çıkan başka maliyetleri olmadığından vergi artırımı olarak vatandaşa yük olmazlar. Atmosfere veya yakındaki nehir ve denizlere ısıl emisyonları yoktur. Buna ilaveten başka bir atık üretimi de söz konusu değildir. Rüzgar yerli bir enerji kaynağıdır. Yerel kaynaklar kullanılarak üretilebilen türbin grupları ile dünya genelinde onbinlerce insana iş olanakları sunmuştur. Amerika’da yapılan bir çalışmaya göre, rüzgar enerjisinden üretilen 10 milyon kWh elektrik enerjisinin, yine aynı elektrik miktarını üreten kömür santraline göre %27, doğalgaz santraline göre %66 daha fazla iş imkanı sağlamaktadır (www.awea.org). Aşağıdaki tabloda teknik bilgiler verilmiştir. Tablo 3: Teknik Bilgiler Kurulu Güç 30,75 MW Yıllık Enerji Üretimi (Brüt) 95.813.670 kWh Yıllık Enerji Üretimi (Park) 80.720.560 kWh Türbin Tipi NEG MICON 750/48 Türbin Gücü 2100 kW – 1350 kW Generator Gerilimi 690 V AC Türbin Adedi 14+1 Öngörülen ortalama yıllık üretim miktarı 99,409,200 kWh/yıl Öngörülen sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi (tek hat şemasına uygun) Çeşme RES TM 380/33 kV 125 MVA trafonun 1 nolu OG barasına Öngörülen tesis tamamlanma süresi İnşaat öncesi dönem:14 ay Güç Faktörü 0,9 12 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. İnşaat dönemi: 12 ay AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Öngörülen proje kapasite faktörü % 43,8 Kapasite Kulanım Faktörü 35,6% Talep edilen lisans süresi 49 yıl Rüzgâr türbinleri, rüzgârdaki kinetik enerjiyi önce mekanik enerjiye daha sonra da elektrik enerjisine dönüştüren sistemlerdir. Bir rüzgâr türbini genel olarak kule, jeneratör, hız dönüştürücüleri (dişli kutusu), elektrik-elektronik elemanlar ve pervaneden oluşmaktadır. Rüzgârın kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye çevrilmektedir. Rotor milinin devir hareketi hızlandırılarak gövdedeki jeneratöre aktarılmakta ve Jeneratörden elde edilen elektrik enerjisi enterkonnekte şebekeye verilmektedir. Şekil 1: Rüzgâr Türbini İç Yapısı 1. Makina Yeri Makina yeri, rüzgâr türbininin dişli kutusu ve elektrik generatörü dahil kilit parçalarını içerir. Servis personeli, makina yerine türbin kulesinden girebilir. Makina yeri solunda, rüzgâr türbini pervanesi yani pervane kanatları ve göbek bulunur. 2. Pervane Kanatları Pervane kanatları, rüzgârı yakalar ve rüzgârın gücünü pervane göbeğine aktarır. Pervaneler fiberglas ve epoksi ile güçlendirilmiş karbon fiberinden yapılmıştır. Her kanat ana desteğe bağlanmış iki adet kanat kabuğundan oluşur. Kanatlar optimum enerji üretimini minimum gürültüde yapacak en hafif malzemeden tasarlanarak yapılmıştır. Her kanatta, 13 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU kanat üzerinde bulunan yıldırım alıcıları ve kanat içerisinde bulunan bakır iletken kablolarından oluşan yıldırımdan korunma sistemi vardır. 3. Göbek Pervane göbeği, rüzgâr türbininin düşük hız miline bağlıdır. 4. Düşük Hız Mili Rüzgâr türbininin düşük hız mili, pervane göbeğini dişli kutusuna bağlar. Bu mil aerodinamik frenlerin çalışması için hidrolik sisteme ait borular içerir. 5. Dişli Kutusu Dişli kutusunda, solda düşük hız mili bulunur. Sağdaki yüksek hız milinin, düşük hız milinden 100 kat hızlı dönmesini sağlar. 6. Mekanik Frenli Yüksek Hız Mili Mekanik frenli yüksek hız mili, dakikada yaklaşık 1500 devir hız ile döner ve elektrik generatörünü çalıştırır. Bir acil durum mekanik freni vardır. Mekanik fren, aerodinamik frenlerin çalışmaması durumunda veya türbin bakımdayken kullanılır. 7. Elektronik Kontrol Ünitesi Elektronik kontrol ünitesi, rüzgâr türbininin durumunu sürekli izleyen ve eğim mekanizmasını kontrol eden bir bilgisayar içerir. Bir arıza halinde (örneğin, dişli kutusu veya generatörün fazla ısınması) rüzgâr türbinini otomatik olarak durdurur ve telefon modem hattı vasıtasıyla türbin operatörünün bilgisayarına uyarı verir. 8. Hidrolik Sistem Hidrolik sistem, rüzgâr türbininin aerodinamik frenlerini içerir. 9. Soğutma Ünitesi Soğutma ünitesi, elektrik generatörünü soğutmak için kullanılan bir soğutma ünitesi içerir. Ayrıca dişli kutusundaki yağı soğutmak için kullanılan bir soğutma ünitesi içerir. 10. Kule Rüzgâr türbininin kulesi, makine yerini ve pervaneyi taşır. Genelde kulenin yüksek olması bir avantajdır, zira zeminden uzaklaştıkça rüzgâr hızları artar. Kuleler, dairesel veya kafes biçiminde olabilir. Dairesel kuleler türbinin tepesine ulaşmak için bir iç merdiven olabildiğinden personelin türbinlere bakması için daha güvenlidir. Kafes kulelerin avantajı başlıca daha ucuz olmasıdır. Dairesel kuleler içerisinde servis asansörü kullanılmaktadır. 11. Eğim Mekanizması Eğim mekanizması, pervane ile birlikte makine yerini rüzgâra karşı döndürmek üzere elektrik motorlarından yararlanılır. 14 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Eğim mekanizması, yelkovanı kullanarak rüzgâr yönünü algılayan elektronik kontrol ünitesi tarafından çalıştırılır. Rüzgâr, yön değiştirdiğinde normalde türbin bir defada sadece birkaç derece eğilir. 12. Anemometre ve Yelkovan Anemometre (Rüzgâr ölçer) ve yelkovan, rüzgâr hızı ve yönünü ölçmek için kullanılır. Anemometreden gelen elektronik sinyaller, rüzgâr türbininin elektronik kontrol ünitesi tarafından rüzgâr hızı yaklaşık 4 m/s'ye yaklaştığında rüzgâr türbinini çalıştırmak için kullanılır. Bilgisayar, türbini ve çevresini korumak için rüzgâr hızı 25 m/s'yi aştığında türbini otomatik olarak durdurur. Yelkovan, sinyalleri rüzgâr türbininin elektronik kontrol ünitesi tarafından rüzgâr türbinini rüzgâra karşı döndürmek üzere kullanılır. 15 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1. Faaliyet Ünitelerinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim Alanlarına Mesafesi, İzmir ili, Karaburun ilçesine bağlı Mordoğan beldesi, Bitiktepe – Değirmendağı – Düzlendağı – Mordoğan mevkiinde Ayen Enerji A.Ş. tarafından Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali kurulması planlanmaktadır. Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite, kurulu gücü 2,1 MW olan 14 adet ve 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır. Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali’ne en yakın yerleşim 600 m güneydoğusunda bulunan Mordoğan Beldesidir. Proje alanına yaklaşık 350 m mesafede Mordoğan beldesine ait bir konut bulunmaktadır. 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü yer almaktadır. İzmir ili, Anadolu Yarımadası'nın batısında, Ege kıyılarımızın tam ortasında yer alır. Kuzeyden Balıkesir, doğudan Manisa, güneyden Aydın illeri ile çevrilmiştir. İl toprakları, 37o 45' ve 39o 15' kuzey enlemleri ile 26o 15' ve 28o 20' doğu boylamları arasında kalır. İlin kuzey-güney doğrultusundaki uzunluğu yaklaşık olarak 200 km, doğu-batı doğrultusundaki genişliği ise 180 km'dir. Mordoğan, İzmir'e 80 km mesafade bir sahil kasabasıdır. Karaburun ilçesinin bir beldesi olup, buraya 20 km uzaklıktadır. Uzunada'nın tam karşısında yer alır. Proje sahasının yer bulduru haritası Ek-4 ‘te, 1/25000 ölçekli topoğrafik harita ise Ek2’de verilmiştir. Proje sahası İzmir’den kuş uçuşu 50 km, Urla’dan 30 km, Karaburun’dan 16 km mesafededir. Ulaşım İzmir’den Urla’ya kadar otoban, Urla’dan Mordoğan’a kadar asfalt yoldur. Mordoğan’dan proje sahasına 1 km stabilize yol mevcuttur. Proje sahasına ulaşım her mevsim mümkün olmaktadır. Rüzgar çiftliğinin kurulacağı bölge orman arazisi olup, tarıma elverişli değildir. Arazi üzerinde herhangi bir edinilmiş özel mülkiyet hakkı olmayıp, projenin gelişme sürecine göre gerekli izinler alınacaktır. II.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi, Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite, kurulu gücü 2,1 MW olan 14 adet ve 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır. Mordoğan RES, 30 km uzunluğunda 34,5 kV çift devre 477 MCM havai hat ile Çeşme TM’ye bağlanacaktır. Çeşme TM’de 2 adet fider bu proje kapsamında donatılacaktır. Çeşme TM, Çeşme – İzmir II 154 kV hatta bağlanacaktır. Rüzgar santralinde her bir türbin temeli için 3 m derinliğinde 16 mx16 m boyutlarında çukurlar açılacaktır. Daha sonra türbin gömülü elemanları konulup beton ile kapatılacaktır. Şalt sahası için boyutları 27 m x 12 m ve derinliği 0,5 m olan ve 250 m2 ve 20 m2 lik alanlarda ve 0,5 m derinliğinde çukur açılarak kontrol binası ve trafo merkezi inşa işlemleri gerçekleştirilecektir. Proje kapsamında 15 adet rüzgar türbini bulunacaktır. Türbin koordinatları aşağıdaki tabloda verilmiştir. 16 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 4: Türbin Koordinatları Türbin No T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 Sağa(Y) 463900 463695 463670 463465 463273 463656 463374 Yukarı(X) 4265318,97 4265507,97 4264924,97 4265114,97 4264705,97 4264243,97 4264250,97 T8 T9 463078 462754 4264264,97 4263778,97 T10 T11 462549 462104 4263975,9 4263744,9 T12 462329 4263596,9 T13 462474 4263368,9 T14 462657 4263169,9 T15 462861 4263000,9 17 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Finans Kaynakları, Projenin gerçekleşmesi ile ilgili gerekli olan finans kaynakları %25 oranında faaliyet sahibinin öz kaynakları ile %75 oranında yurt içi ve yurt dışından kredi sağlanmak koşulu ile karşılanacaktır. III.2. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu, Ayen Enerji A.Ş. uluslar arası bilgi ve tecrübelerin, teknolojinin ve finans modellerinin kullanılması ile 29.05.2008 tarihinden itibaren 49 yıl süreyle üretim faaliyeti göstermek üzere EPDK tarafından lisans verilen Mordoğan RES projesinin mümkün olan en kısa sürede kurulması ve işletmeye geçirilmesini amaçlamaktadır. Üretim Lisansı EK-1’de verilmiştir. Şekil 2. Proses İş Akım Şeması İzmir ili, Karaburun ilçesi’nde bulunan Mordoğan RES ile ilgili ilk çalışmalar 2000 yılında başlamıştır. 4628 sayılı yasa uyarınca lisans için ilk başvuru 19.11.2002 tarihinde yapılmış olup, lisans onayı alınmıştır. İnşaat öncesi dönem 14 ay, inşaat süresi de 12 ay olarak planlanmıştır. Projenin toplam tamamlanma süresi 26 ay olarak planlanmıştır. Tesisin inşaat aşamasında 20 kişi, işletme aşamasında 5 kişi çalışacaktır. Çalışacak personelin her türlü ihtiyaçlarını karşılamak için prefabrik şantiye kurulacaktır. III.3. Projenin Fayda – Maliyet Analizi, Yatırım Bedeli Ve Yıllık Giderler Mordoğan RES Projenin yatırım tutarı aşağıda verilmiştir. Keşif bedeline bilinmeyen giderler eklenerek projenin tesis bedeli bulunmuş; tesis bedeline mühendislik hizmetleri gideri ve kamulaştırma eklenerek proje bedeli bulunmuştur. Proje bedeline 1 yıl olan inşaat süresi için faiz eklenerek yatırım bedeli bulunmuştur. 18 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU TOPLAM YATIRIM TUTARI 1 İnşaat İşleri 5,227,500 € 2 Rüzgar Türbinleri Temin Ve Montajı 30,750,000 € 3 Keşif Bedeli (1+2) 35,977,500 € 4 Beklenmeyen Giderler 1,798,875 € 5 Enterkonnekte Sisteme Kadar Hat Ve Karşı Merkez Fider Donanım Bedeli 1,500,000 € 6 Tesis Bedeli (3+4+5) 39,276,375 € 7 Etüt Proje Bedeli 100,000 € 8 Sigorta 307,500 € 9 Kamulaştırma(Orman) 179,888 € 10 Kdv 1,585,127 € 11 Proje Bedeli (6+7+8+9+10) 41,448,890 € 12 Yatırım Dönemi Faizleri 972,144 € 13 Kredi Masrafları 154,190 € 14 Toplam Yatırım Tutarı (11+12+13) 42,575,224 € Yıllık giderler, işletme ve bakım gideri, yenileme gideri,genel giderler, sigorta amortisman giderinden oluşmaktadır. YILLIK İŞLETME GİDERLERİ İşçilik Personel Bakım, Onarım Malzeme Ve Yedek Parça Genel Giderler Sigorta Toplam Yıllık Amortisman ve 175,000.00 € 620,000.00 € 150,000.00 € 58,914.56 € 1,003,914.56 € 4,050,271.88 € Yıllık Gelirler Mordoğan RES projesinin geliri enerji gelirinden ve 21 boyunda alınacak olan karbon kredisinden oluşmaktadır. Enerji birim fiyatı, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda geçen 5,5 €¢/kWh alınmıştır. Karbon Emisyon Değeri 600 ton/GWh ve satış fiyatı 7€/ton alınmıştır. Mordoğan RES projesinin iç karlılık oranı 14.2 olarak hesaplanmıştır. III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri, Bu bölüm başlığı altında; proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak yatırımcı firma ve diğer firmalar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan faaliyet enerji iletim hattının yapılmasıdır. 19 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU III.5. Kamulaştırma, Rüzgar çiftliğinin kurulacağı bölge orman arazisi olup, tarıma elverişli değildir. Arazi üzerinde edinilmiş herhangi bir özel mülkiyet hakkı olmayıp, projenin gelişme sürecine göre gerekli izinler alınacaktır. III.6. Diğer Hususlar Bu başlık altında değerlendirilmesi gereken başka bir husus bulunmamaktadır. 20 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM IV: RÜZGAR ENERJİSİ SANRALİNDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİNİN AÇIKLANMASI IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki alanının Nasıl ve Neye göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Haritası üzerinde Gösterilecek) Yenilenebilir enerji kaynakları olarak bilinen hidrolik, rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle, dalga, gel-git enerjileri içerisinde en yaygın olan ve teknolojisi en hızlı gelişeni rüzgar enerjisidir. Rüzgar enerjisinin bu kadar hızlı gelişmesinin nedeni, doğada serbest bir halde ve bol olarak bulunması ile enerji kaynağı çeşitliliği yaratması yanında dışa bağımlı olmayan temiz bir enerji kaynağı olmasıdır. Bu bağlamda pek çok ülke ileriki yıllarda elektrik enerjisi gereksinimlerinin %10'unu rüzgar enerjisinden karşılamayı planlamaktadır. Çünkü rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle ve dalga gibi yenilenebilir enerji kaynakları arasında elektrik üretimi konusunda en fazla ümit veren yenilenebilir enerji kaynağı, rüzgar enerjisidir. Bu nedenle, pek çok ülke ulusal programlar ve teşvikler uygulayarak rüzgar enerjisi teknolojisini geliştirmeye çalışmaktadırlar. Fosil, nükleer ve diğer yöntemlerde atmosfere zararlı gazlar salınmakta, bu gazlar havayı ve suyu kirletmektedir. Rüzgârdan enerji elde edilmesi sırasında ise bu zararlı gazların hiçbiri atmosfere salınmaz, dolayısıyla rüzgâr enerjisi temiz bir enerjidir, yarattığı tek kirlilik gürültüdür. Pervanelerin dönerken çıkardığı sesler günümüzde büyük ölçüde azaltılmıştır. Rüzgar enerjisi temiz bir enerji kaynağıdır. Çevre dostu olan rüzgar enerjisi; asit yağmurlarına, atmosferik ısınmaya yol açmayan, CO2 emisyonunu azaltan, fosil yakıt tasarrufu sağlayan, radyoaktif etkisi olmayan bir yöntemdir. Ülkemizde elektrik enerjisi ağırlıklı olarak fosil yakıtlardan ve hidroelektrik santrallerinden sağlanmaktadır. Açıktır ki, bunlara ilave enerji kaynaklarına yönelinmez ise ülke topraklarında kısıtlı olan bu kaynakların hızlı kullanılması ile tükenmesi ve dışa bağımlı enerji tüketimi ortaya çıkacaktır. Özellikle su miktarının yeterli olmadığı dönemlerde elektrik üretimi su varlığına dayanan hidroelektrik santrallerini tamamlayacak alternatif enerji kaynakları önem kazanmaktadır. Bu anlamda günümüzde rüzgar enerjisi hem fosil enerji kaynaklarını hem de hidroelektrik enerji üretimini tamamlayıcı bir öğe olduğundan, kullanıldığı oranda enerji kaynakları itibariyle dışa bağımlılığı azalttığından ve yeni endüstri kollarının yaratılarak istihdam Rüzgar enerjisinden elde edilen her kilowatt saat elektrik enerjisi ile insanlar ve çevre aşağıdaki zararlı yüklerden korunmaktadır. Mordoğan RES için seçilen türbinler günümüz üretilen en modern türbinler olup, gerekse çevreye verilen ses düzeyi, gerekse estetik görünümleri bakımından mükemmel özelliktedir. Bu türbinlerden dünya çapında 2800 adet kurulmuş olup, çalışma güvenirliği ve performansı kanıtlanmıştır. Projeden etkilenecek alan belirlenirken, çevresel, ekonomik ve sosyal faktörlerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Proje etki alanı, gürültü ve parazit etkisi düşünülerek belirlenmiştir. Rüzgar türbini elektromanyetik etki alanı çok zayıftır ve türbinin dış cephesinde hemen hemen sonlanır, bu da yer seviyesinden 40-50 m. yukarıda kalır. Bu nedenle türbinlerin elektromanyetik etkisi değerlendirmeye alınmamıştır. 21 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Söz konusu faaliyetten kaynaklı toz oluşumunun sadece inşaat aşamasında ve kısa süreli gerçekleşecek olması ve bu tozun da yönetmelik sınır değerlerini aşmaması nedeni toz modellemesi yapılmamıştır. Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali’ne en yakın yerleşim 600 m güneydoğusunda bulunan Mordoğan Beldesidir. Proje alanına yaklaşık 350 m mesafede Mordoğan beldesine ait bir konut bulunmaktadır. 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü yer almakta olup; yapılan hesaplamalar sonucunda oluşacak gürültü düzeyi 500 m’den itibaren 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerin altında kalmaktadır. Yapılan araştırmalarda; türbinlerin haberleşmede parazit oluşturması 2-3 km’lik alanla sınırlı kaldığı görülmüştür. Ancak, rüzgar türbini teknolojisinde gelinden bugünkü nokta tüm bu olumsuzlukları minimuma indirmektedir. Mordoğan RES, 30 km uzunluğunda 34,5 kV çift devre 477 MCM havai hat ile Çeşme TM’ye bağlanacaktır. Çeşme TM’de 2 adet fider bu proje kapsamında donatılacaktır. Çeşme TM, Çeşme – İzmir II 154 kV hatta bağlanacaktır. IV.1.1. Proje Alanı Yakınlarında Bulunan Maden Ocaklarının Projeye Etkileri, Alınacak Önlemler, Proje alanı yakınlarında bulunan ER:3145958 ve ER:3145951 sayılı 2 adet IV. Grup arama ruhsatı ile ER:3059410 sayılı 1 adet II. Grup işletme ruhsatı bulunmakta olup RES kurulum ve işletim faaliyetlerinin Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen ruhsatlara dayalı çalışmalara engel olmayacak ve bu alanda bulunan malzemeyle ilgili kaynak kaybı olmayacaktır. Konu ile ilgili Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün 15.04.2009 tarih ve 27191 sayılı yazısı EK-12’de verilmiştir. Rüzgârdan enerji elde edilmesi sırasında zararlı gazların hiçbiri atmosfere salınmaz, dolayısıyla rüzgâr enerjisi temiz bir enerjidir, yarattığı tek kirlilik gürültüdür. Pervanelerin dönerken çıkardığı sesler günümüzde büyük ölçüde azaltılmıştır. Rüzgar santrali işletmeye geçtikten sonra çevreye ve civarında açılabilecek ocaklara herhangi bir olumsuz etkisi bulunmamaktadır. İleriki yıllarda yapılacak patlatmalı ocak işletmeciliğinden rüzgar santraline olabilecek en önemli çevresel etki vibrasyondur. IV.2. Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı, IV.2.1. Rüzgar Enerjisi Santrali Yerlerinin Jeolojik Özellikleri (Tektonik Hareketler, Topografik özellikler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşlumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi vb. 1/25.000’lik Jeoloji Haritası) JEOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ Stratigrafi İzmir İlinin stratigrafik istifine bakıldığında en altta Paleozoyik yaşlı temel kayaçlar ve onların üzerinde Tersiyer tortuları izlenir. 22 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Paleozoik İzmir ilinin en yaşlı kayaç birimleri, Menderes Masifini oluşturan Paleozoik yaşlı temel kayaçlarıdır. Özellikle ilin güneyinde geniş yüzlekler veren Menderes Masifinin çekirdeği mikaşist ve paragnyslardan oluşmakta olup, bunlar aşamalı olarak metablastik gözlü gnays ve sonunda anatektik granitik gnaysa geçiş yaparlar. Mika-şist ve gnayslardaki mineral topluluğu disten-stavrolit-almandinbiotit-muskovit-plagioklaz-kuvars'tır. Ana kayaçların genellikle prekambriyen ve/veya en alt paleozoik yaşlı olduğuna inanılmaktadır. Çekirdek pek çok sayıda zımpara taşı ve diasporit yatakları ile karakterize edilen düşük dereceli mikaşist, fillit ve mermerlerden oluşan bir örtü ile kuşatılmıştır. Şistler litostratigrafi korelasyonu ile alt paleozoik olarak değerlendirilmiştir. Mermerler için ise Devonien, karbonifer veya permo-Triyas yaş tahmin ediliyor. Örtü içindeki metamorfizma çok belirgin ve düzenli bir şekilde tavandan tabana doğru artmakta, bunun da çekirdekteki migmatitleşmeye bağlı olduğu düşünülmektedir. Kritik mineral toplulukları farklı derecedeki metamorfizmaya sahip olan yeşil şist fasiyesine işaret etmektedir (örneğin; granat-biotitmuskovit- albit-kuvars kloritoid-muskovit-paragonit-kuvars). Yukarıda adı geçen örtü alt veya şist ile üst veya mermer örtü olarak ikiye ayrılmaktadır. Alt örtü çoğunlukla merceksel ardalanmalar halindeki mermerler, metakonglomeralar içerir. Çeşitli tiplerdeki düşük dereceli metamorfizmaya uğramış pelit ile pisamitlerden oluşmaktadır. Üst örtü yaklaşık olarak bütünüyle karbonatlı kayaçlardan meydana gelmiştir. Bunların orjinal kalınlıklarının birkaç bin metreye kadar ulaştığı olasıdır. Burada neritik fasiyesin etkin olduğu tahmin edilmektedir. Dolomitik mermerler istifin en alt kısımlarını oluştururlar. Karbonifer Yaşlı Alandere Formasyonu: Ildır ve Reis Dere Köyleri arasında mostra verir ve koyu kahverengi ve siyah renklerde krinoid sapları içeren bol fosilli kireç taşlardan oluşmuştur. Alandere formasyonu ayrıca Ildır'ın kuzeydoğusu ile eski Balıklıova Köyü batısında dar bir alanda yüzler vermektedir. Reisdere çevresinde bu birim masif içyapılı gri ve açık kahverengi kireç taşlarından oluşmaktadır. Buradaki kireç taşlarının da en belirgin özelliği bol oranda Krinoid sapı ve mercek fosilleri içermesidir. Ildır'ın kuzey doğusunda bu birim siyah renkli bol fosilli kireç taşları, intra - formasyonal çakıl taşları ve ender olarakta yeşil kum taşı ara katıklarından oluşmaktadır. Tabanı Karaburun Yarımadası’nda görülmeyen Alandere formasyonunun yüzeyleyen kesimi 300 m'nin üzerinde, kalınlık verir. Alandere formasyonunun üst dokanağı Ildır'dan, Gerence Körfezine giden yol boyunca görülür ve koyu siyah renkli kireç taşlarından oluşan alt triyas kayaları doğrudan, açık gri renkte bol sünger spikülleri içeren mikritik dokuda kireç taşlarıyla oturur. Tam dokunak boyunca oksidasyon yüzeyi ve karstik erime boşluklu bir zon görülür. Mesozoik Karareis Formasyonu: Bu birim boz renkli kum taşları, çamur taşları, ince tabakalı siyah çörtler ve pelajik kireç taşları merceklerinden yapılıdır. Birimin üst bölümlerinde mafik denizaltı volkanitleri ve tüfleri bulunur. Karareis formasyonu fosilce fakirdir; merceksel kireç taşları yer yer dolomitleşmiştir ve yer yer ise sünger spikülleri ve radyolaryalar içerir. Karesis Formasyonu kırıntılı tortul girdisi bol deniz ortamı ürünüdür. Bu ortamda pelajik kireç taşları ve tabakalı çört mercekleri tortullaşmıştır. Yer yer olistostromal arakatkılar ve 500 m. boya erişen blokların varlığı tektonikce aktif bir tortullaşma alanına işaret etmektedir. Derinleşen ve açılan bu erken Triyas Havzası içinde zaman zaman mafik volkanizma oluşmuştur ve daha sonra Ladiniyen sırasından açılması durmuş olan havzada platform koşulları hakim olarak Cami Boğazı formasyonu üstte tortullaşmıştır. 23 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Gerence Formasyonu: Bu formasyonu çörtlü ince tabakalı kireç taşları marn, ammonitli kırmızı kireç taşları, kırmızı-yeşil çörtüler ve kumtaşı ara katkılarından oluşan bir özelliğe sahiptir. Gerence formasyonu heterojen litolojik özelliktedir ve kısa mesafelerde yanal fasiyes değişimi gösterir. Gerence Formasyonu'nun orta ve üst bölümlerinde kireç taşı ve çört kırıntılarından oluşan çakıl taşı ara katkıları yaygındır. Gerence Formasyonu en ince olduğu yerlerde 150-200 m. kalınlık verir ve Balıklıova kuzeyinde 500 m.'nin üzerinde bir kalınlığa erişir. Gerence formasyonu üzerinde geçişli bir dokunakla Cami Boğazı formasyonu gelir. Her iki birimin sınırında sarı renkli ince orta kalınlıkta kireç taşları bulunur ve bunlar üstte doğru yavaş yavaş Cami Boğazı formasyonunun masif ve gri renkli pembe damarlı kireç taşlarına geçer. Cami Boğazı Formasyonu: Cami Boğazı formasyonu beyaz ve açık gri renklerde masif kireç taşlarından oluşmuştur. Formasyonu morfolojisi, komşu birimlere oranla belirgin sarptır. Bu birim denize giren grubunun, (Karareis ve Gerence formasyonları) hem Karareis formasyonunu ve hemde Gerence formasyonunu üstlenmektedir. Birimin alt kesimleri pembe damarlı olmasıyla tipiktir ve bu özelliği nedeniyle antik çağlarda mermer olarak işletilmiştir. Çoğu kez çıplak gözle fosilsiz izlenimi vermesine rağmen, ince kesitlerde bol oranda alg yığışımı içerdiği ve foraminifer ostrakod, krinoid, sünger ve gastropat kavkı parçalarından oluşan biyolastik özellikte olduğu görülür. Güvercinlik Formasyonu: Bu formasyon stromatolitik laminalı dolomitler megalodonlu kireç taşları ve arada kırmızı renkli kum taşı merceklerinden oluşmuştur. Alt kesimde sarı renkli megalodonlu ince tabakalı kireç taşları ile başlar ve üste doğru stromatolitik laminalı dolomitler ile devam eder. Güvercinlik formasyonunun alt dokanağı Cami formasyonu ile geçişlidir. Üst dokanağı Nohutalan formasyonu ile geçişli ilişki sunar. Bu birim oldukça sığ bir karbonat tortullaşma havzasında oluşmuştur. Tortullaşmanın oluştuğu alana, zaman zaman kırıntılı malzeme girdisi gelişmiş ve çapraz katmanlama sunan kum taşı mercekleri oluşmuştur. İzmir Flişi: Kretase yaşlı İzmir flişi ilin birçok yerinde özellikle İzmir Körfezi ile Doğanbey Bucak Merkezi arasında geniş bir saha kaplar. Genellikle koyu esmer renkli olan flişler, çeşitli killi şist, mikalı kumtaşı, arkoz, konglomera, kristalen veya dolomitik kalker, kırmızımtrak pembe veya grimsi esmer renkli şistli kalker ve radiolaritlerle temsil olunmuştur. Bu tabakaları bazen kuvars, bazen kalsit, bazen de her iki minerale ait damarlar kesmiştir. Flişler içinde baskın olan çeşitli killi şistler ve bazen çok kristalize kireç taşları bu formasyonunu oldukça şiddetli bir kıvrımlanmaya ve başkalaşıma uğramış olduğunu göstermektedir. İzmir Körfezi ile Seferihisar ve Doğanbey arasında yeralan flişlerde dar alanlarda yer yer serpantinler yüzeylemektedir. Koyu yeşil, siyah veya açık yeşil renkli serpantinler sert ultrabazik kayaçların alterasyonu sonucu oluşmuştur. Oldukça kırıklı bir yapı gösterirler. Serpantinler sekonder olarak klorit içermektedirler. Serpantin oluşurken selonder olarak da magnetik oluşmuştur. Tekstür çok kataklastiktir. Melanj: İzmir-Ankara zonunun tipik birimidir. Bloklu yapıya sahiptir, (Kretase CampanianDanian) yaşlıdır. Birim çeşitli boyutlarda ultramafit,radyolarit,çörtlü kireç taşı, tüfit, çamur taşı,mermer ve değişik litolojik birimler karmaşığıdır. c)Tersiyer Yaşlı Magmatik Kayaçlar: Kozak Plütonu: Tersiyer yaşlı ilk kaya birimi olup ismini Kozak bucağından alan Kozak Plütonu genellikle gri renkli, orta taneli, bol çatlaklı ve eklemlidir. Küresel ayrışma gösteren plüton sık sık aplit damarları ile kesilmiş ve granodiyoritik bileşimdedir. Granodiyorit parfirdaykları genellikle Alt Triyas yaşlı çökelleri yer yer keserek kontakt metamorfizmaya uğratmıştır. Dokanaklarda bu formasyonlara ait anklavlar içerir. Olasılı yerleşme yaşının 24 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Eosen-oligosen olduğu düşünülmektedir. Ancak bazı araştırmacılar tarafından çeşitli yöntemlerle yapılan yaş tayinleri söz konusu plütonun yaşının Miyosen'e kadar çıkabileceğini düşündürür. Yuntdağı Volkaniteri: İl sınırları içerisinde geniş alanlar kapsamaktadırlar. Bunlar Akyürek ve Sosyal ( 1983 ) tarafından Yuntdağı volkanitleri olarak adlandırılmıştır. Avolkanitler içinde çeşitli türde lavlar, tüfler, silisleşmiş tüfler aglomeralar ve laharlar ayırtlanmıştır. Lavlar, siyah, gri, bordo ve sarı, yer yer çok sert ve bol çatlaklı olup akma yapıları izlenir. Genellikle dom şeklinde izlenirler ve bazı yerlerde de volkan çivilerine rastlanmaktadır. Özellikle Bergama grabeni içindeki domlar tipik olup graben ve domlar parçalanmıştır. Lavlar genellikle andezitlatit andezit-dasit ve riyodasitik bileşimdedirler. Tüfler daha çok dasitik, riyodasitik ve latit andezitik bileşimde, gri, sarı, beyaz renklerde olup yer yer kaolenleşmişlerdir. Beyaz hamur içinde küçük biotik ve cam parçaları ilk bakışta göze çarpar. Laharlar orta ve iri boyutta, köşeli, genellikle andezit bileşimli çakıl ve bloklardan oluşmuşlardır. Volkan bacalarından su ile doymuş materyalin sellenmelerle eteklere doğru kamalarıyla oluşmuşlardır ve genellikle tüf matrikslidirler .Aglomeralar tüf matriks içinde yer alan andezit ve dasit bileşiminde kayaç parçalarından oluşmuştur. Yuntdağı Volkanitleri, Dikili, güneyinde, Dikili - Çandarlı İlçe merkezleri arasında yoğun olup bu bölge Kozan ve diğerleri (1982) tarafından Karadağ volkanik alanı olarak adlanmıştır. Yuntdağ Volkanitleri, karasal çökellerden oluşan Soma Grubunun altında, üstünde, bazen de lav akıntıları ve tüfit düzeyleri şeklinde içinde yeralırlar.Yutdağı ve volkanitleri Soma Grubu çökelimi süresinnce değişik evrelerle devam ettiği ve orta Miyosen'den Pliyosen'e değin etkinliklerini sürdürdüklerini öne sürmek mümkündür. Yuntdağı volkanitlerinin toplam kalınlığı yaklaşık 550 m. kadardır. Rahamlar Aglomerası: İzmir ilinde yer yer Miyosen Tortulları üzerinde, yer yer de onunla girik olarak kalın aglomera yataklanmaları bulunmaktadır. Akyürek ve Soysal (1993) tarafından Rahmanlar Aglomerası olarak adlanan bu aglomeralar arasında tüfit ve silttaşı düzeyleride yer alır. Genellikle yarı köşeli ve yuvarlak andezit ve dasit çakıl ve bloklarının tüfsel bir matriksle tutturulmalarından oluşurlar. Yaklaşık 400 m. kalınlığa erişebilen bu birimler Yuntdağı volkanitlerinin oluştuğu dönemden sonra, bölgede bulunan yersel göllere taşınan çeşitli boyuttaki volkanik malzemenin göl ortamında çökelmesi ve çimentolanması ile oluşmuşlardır. METAMORFİZMA VE MAĞMATİZMA a)Mağmatizma Menderes Masifi içindeki mikalar üzerinde K-A ve Rb-Srmetotlarıyla yapılan jeokronolojik yaş ölçümleri 25-+3 milyon yıl yaş vermiştir. Bu devirden hemen sonra geniş bir volkanizma başlamıştır. Bu veriye göre ve de birçok araştırmacının da belittiği gibi Menderes masifinde Oligosen'den sonra bir sıcaklıkla cephesi yükselimi oluşmuştur. Sıcaklığa bağlı metamorfizma bölgedek i granodiyoritleri az da olsa etkilemiştir. Bu zaman aralığında (Eosen-Oligosen ) granit intrüzyonlar oluşmuştur. Kozak Plütonu da böyledir. Alt Miyosen 'in üst-orta Miyosen'in altı ( Burdigaliyen - Vindoboniyen) yaş aralığında yer yer fışkıran ve tortullaşmaya çok az katkı veren volkanizma, Alt Pliyosen yaş aralığında daha kuvvetli fışkırarak, tortullaşmaya daha çok katkı yapmıştır. Neojen Volkanitleri ( Yuntdağ Volkanitleri ) Geniş bir alanda yayılım gösterirler. Riyolitlerden bazaltlara kadar bir dizi gözlenirler. Saptanan en büyük yüzeyler andezitikdirler. Yapılan etütler volkanitlerin, hem asidik hemde bazik bir kimyasal bileşime sahip olduğunu göstermiştir. 25 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Karaburun - Çeşme Volkanitleri : Karaburun çevresi ve Çeşme’nin doğusunda Alt-Orta Miyosen yaşlı kalkalkalin volkanizma yüzlekler verir, Latit-andezit, andezit, dasit ve riyodasit türde lavlar izlenir. Yapılan radyometrik yaş belirlemelri 21,3,19,3,18,2,17,3 ve 17 milyon yıl gibi değerler vermiştir. (Borsi ve diğerleri 1972).Buda; Orta-Üst Miyosen zaman aralığına karşılık gelir. Araştırmacılara alınan 19 örneğin ana element kimyasal analizleri sonucuna göre; Karaburun - Çeşme Volkanitleri alkali-silis içeriklerine göre sınıflandırıldıklarında subalkalin kesimde kalırlar. Taylar sınıflamalarında andezit ve dasit olarak adlanabilirler. Streckeisen üçgen diyagramların da ise latit-andezit, andezit, dasit ve riyodasit türde oldukları anlaşılır. Ayrıca küçük dayklar biçiminde yer yer de alkali bazaltik nitelikli lavları da izleyebiliriz. Karaburun Çeşme Volkanitleri daha batıdaki Sakız Adası’nda da yüzlükler verirler. Urla Cumaovası Volkanitleri : Urla-Seferihisar - Cumaovası yörelerinde alkalin nitelikli, Orta Miyosen yaşlı hem bazik hem de asitik bir volkanizma etkimdir. Lavlar alkali bazaltik (hawait) trakitik, alkali riyolitik ve riyolitik türdedir. Alkali nitelikte olan bazaltik kayaçlar Urla Bölgesi’nde hawaitlerden, alkali trakitlere kadar değişen bir farklılaşma gösterirler. Bu seri kabuk altından türemiş alkali bazaltik bir mağmanın kabuk içine yavaş yerleşme ve bu yerleşme sırasındaki ortaç kimyadaki depolanmanın farklılaşması sonucu oluşmuştur. (İnnocenti ve Mezzuoli,1972). Bazık kayaçların kimyasal bileşimi ve rb. Sr. İzotopik bileşimleri, bunların alt kabuk olduğunu belirtir. Seferihisar ve Comaovası yörelerinde ise asidik, alkali riyolitik bir volkanizma görülür. Bu lavlar ise araştırıcılara göre alkali bazik mağma yükselimi sonucu gelişen anatektik olayların ürünleridirler. Alkali riyolitik kayaçlar yer yer perlit türündedir. Ve Cumaovası yöresinde belirgin volkanik domları oluştururlar. Domları oluşturan bu riyolit ve perlit türündeki çeşitli camsı kayaçlarda yapılan kimyasal analizler bölgedeki volkanizmanın iki evreli olduğunu söyletir. (Özgenç,1978). Bölgedeki alkali bazik ve alkali asidik lavlar bir arada bulunurlar. Bulunan radyometrik yaş, (11,3, 11,9 ve 12,5 milyon yıl) Orta Miyosen'dir. b) Metamorfizma İzmir İlinde özellikle güneyinde geniş yüzlekler veren Menderes Masifi’nin çekirdeğini oluşturan ana kayaçlar ( gnays ve gözlü gnays) genellikle prekambriyen ve/veya en alt palezoik yaşlı olup,kaledonian veya daha yaşlı metamorfizma ile değişime uğramıştır. Tüm araştırmaların yanlız bir çeşit metamorfizmanın Menderes Masifi’nin her iki (alt ve üst ) örtüsünü etkilediğini göstermektedir. Bu metamorfizma da çekirdeğin ve örtüsünün bazı bölümlerinin migmatitleşmesine neden olmuştur. Alt örtü çoğunlukla çeşitli tiplerdeki pelitler ile psamitlerden meydana gelmiş sedimanların düşük dereceli metamorforizmaya uğraması sonucunda oluşan şistlerden ibaret olup, bunların arasında ise merceksel ardalanmalar halinde mermerler yeralmaktadır. Üst örtü yaklaşık olarak bütünüyle karbonatlı kayaçlardan meydana gelmiştir. Burada neritik fasiyenin etkin olduğu tahmin edilmektedir. Bunlar ılıman derecedeki sıcaklık ve basınca maruz kalarak mermere dönüşmüşlerdir. Örtü içindeki metamorfizma derecesi çok belirgin ve düzenli bir şekilde tavandan tabana doğru artmaktadır. Buradaki kritik mineraller topluluğu (Granat-biotit-muskovit-albit-kuvarsi kloritoid-muskovit-peragonit-kuvars)farklı derecedeki metamorfizmaya sahip yeşilşist fasiyesine işaret etmektedir. Diasport/Korundum izogradı mermer içindeki geçilmektedir. (Önay,1949). Stratigrafi ve bölgesel jeolojik ilişkiler hakkında farklı görüşlere göre örtünün tektojenezi ve metamorfizmanın hersinian sonunda (Önay,1949,Schuiling, 1962)veya buna alternatif olarak Alpin başlangıcında (Wippern 1964,Brinkmann,1967) meydana geldiği tahmin edilmektedir. Jagör (Berne) tarafından yapılan ve İzdar (1975) ve Brinkmann (1976) tarafından rapor haline getirilen mika üzerindeki 26 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Rb-Sr determinasyonu (muskovit 66 -+ 4 milyon yıl biotit 22.2.-+1,3 milyon yıl) muskovit yaşının biraz yüksek gözükmesine rağmen, Alpin metamorfizmasına işaret etmektedir. Tektonik Ve Paleocoğrafya a) Tektonik Batı Anadolu, güncel geometresini Miyosen öncesi kazanmış KD gidişli, altı tane belirgin stratigrafik-yapısal topluluğa bölünebilir. (KAYA. O,1982,T.J.K.) 1-Trakya Topluluğu, 3-Balıkesir Topluluğu, 4-Tavşanlı Topluluğu, 5-Menderes Topluluğu,6-Teke Topluluğu, Topluluklar arasındaki sınırlar geç Paleojen'de oluşmuştur. Bu hatlar günümüze dek çok katlı çekim ve doğrultu atımlı faylara değişmiş, ilksel olarak güneydoğuya yatık itki faylarıdır. Bu sınırlar için " Yapısal bölme " deyimi uygundur. Akitaniyen - Tortoniyen statigrafik yapısal toplulukları KB'den GD'ya 1-Trakya Topluluğu'nun Gelibolu As Topluluğu, 2-Ege Kıyı Topluluğu, 3-Kuzey Menderes Topluluğu, 4-Güney Menderes Topluluğu, 5-Güneybatı Anadolu Topluluğudur. Akitaniyen-Tortoniyen stratigrafik-yapısal toplulukları, aleojen'de çekirdeklenmiş yapısal bölmeler boyunca KD gidişli veya bunları kesen K ve KKD gidişli çekim fayları ile birbirlerinden ayrılırlar. Torbalı -Akhisar çekim fayı ( büyük fayı ): KKD gidişli ile Doğanbey Gördes yapısal bölmesinin KD gidişini keser. Fay yaklaşık 4 km. arayla daha doğuda yer alan aynı gidişli Tire-Gördes büyük fayı ile beraber bir türümsel dizge oluşturur. ( Uzun bir addan sakınmak amacıyla Tire-Gördes deyimi yazılmayarak Torbalı-Akhisar adı altında çağrışımlı olarak bırakılmıştır. ) Batı blok bağıl alçalım gösterir. Büyük fay; a-büyüme fayı olarak açınmıştır. b- Volkanik merkezlerden geçer, c-Deprem odak dizilimi ile çakışır. Karaburun Ayvacık büyük fayı: Kuzey gidişlidir, doğu bloğu bağıl alçalım gösteren bir büyüme fayıdır. Sismik kayıtlardan bu fayın deniz içinde de devamlılığı anlaşılmıştır. Büyükfay a-deprem enerjisi yoğunluk dağılımı ile uyumludur. , b-deprem odak dizilimi ile çakışır. ,c- yaşlı volkanik merkezlerden (16.0-21.5 milyon yıl ) geçer, d- cevherleşme kuşakları, sıcaksu kaynakları ve güncel faylarla çakışır. Geç Paleojen -Orta Miyoen'de oluşmuş veya son şeklini kazanmış kırık hatları aşağıdaki gibi sıralanabilir: KD gidişli kırıklar: Pleojen'den kalıtsal gravite magmatik ve sismik gidişlerle tam veya yaklaşık çakışmalıdır. Kırıkların en sürekli olanları Paleojen itki faylarının Miyosen büyüme faylarına dönüşmüş olanlarıdır. “Yapısal bölmeler” olasılık paleojen gabbroid girmelerin ve Miyosen volkanik merkezlerin dizilimi bu kırıkları tanımlar. KD gidişli kırıklar ile, aynı magmatik ve yapısal hatları sınırlayan KB gidişli kırıkların yaşıt oldukları açıktır. K gidişli kırıklar: Paleojen granitoid girmelerinin olağan birincil sınırıdır; Miyosen büyüme fayları, volkanik merkez dizilimi, Paleojen’den kalıtsal bir bölüm gravite, magnetik ve sismik gidişlerle çakışır. KD ve KB gidişli kırıklar, türümsel olarak, güneyden kuzeye bir sıkıştırma ile ilgili makaslama yüzeyleri olmaktadır. Bunlar arasındaki açıyı ortalayan K gidişli kırıklar açılma çatlağı olarak tasarlanan oluşum mekaniğini tamamlar. Özellikle K ve KD gidişli faylar bağıl zamanı belirlenemeyen çok genç tektonik evrelerde doğrultu atımlı olarak yeniden işlenmiştir. Tortoniyen - Pliyosen Yapı: Yeni gelişen yapı iki örgütlü gidiş gösterir: a- Erken Miyosen 'den Güncel'e kadar etkin olan Torbalı - Akhisar (ve eşleniği, Tire, Gördes) büyük fayı doğusunda BKB gidişli, b-batısında DKD gidişli faylar. Fayların büyük bölümü eğimlenmiş fay bloklarını sınırlayan, dönmeli faylardır. Bu yöndeki özellikler şunlardır. 1- Grabenler bakışımsızdır(Yarım Graben); blokların kuzey yamacı fazla eğimli güney yamacı az eğimlidir. 27 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 2- Geç Miyosen - Pliyosen tortul dolguları güney yamaç üzerinde transgressif aşmalıdır. Grabenlerin sınır fayları kuzeye eğimli listrik faylardır. Blokların güney yamaçlarındaki faylar magma ve sıcak su yükselmelerine olanak sağlanmış olabilecek. antiletik bileşenlerdir. Depremsellik T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve Bakanlar Kurulu’nun 18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararıyla yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası’na göre; proje alanının içinde bulunduğu bölge, 1. derece deprem bölgesindedir. Proje ile ilgili olarak 17/08/1987 tarih ve 1634 sayılı ve 31/08/1989 tarih ve 4343 sayılı Genelgelerine ve ayrıca Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik ilgili hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca, proje alanında yapılacak tüm proje ve hesaplamalarda, temel yapı ile ilgili kısımların inşaatında yürürlükte olan tüm yapı ve deprem yönetmeliklerine, genel ve fenni şartnamelere ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Yönetmeliklerine uyulacaktır. FAALİYET ALANI Şekil 3: İzmir İli Deprem Haritası 28 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Heyelan ve Çığlar İzmir İli’nde, çığ olayı riski sadece Ödemiş, Bozdağ’da bulunmaktadır. Bu nedenle; zararların azaltılması ve oluşabilecek olaylarda hızlı müdahale edilebilmesi için İl genelinde Çığ Uyarı Birimi oluşturulmuş ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü’ne gönderilmiştir. IV.2.2. Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik, Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri İstihsali, Su Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Spor ve Benzeri Amaçlı Su ve/veya Kıyı Kullanımları, Diğer Kullanımlar), İzmir ili su kaynaklarına ilişkin genel bilgiler aşağıda verilmiştir. Yıllık Ortalama Yağış Miktarı Ortalama Akış Verimi Ortalama Akış / Yağış oranı Toplam su potansiyeli Yerüstü suyu potansiyeli Gediz Nehri Kuzey Ege suları Küçük Menderes Nehri Doğal göl yüzeyleri Gölcük Karagöl Belevi Gölü Gebekirse Gölü Barutçu (Akgöl) Gölü Baraj rezervuar yüzeyleri Alaçatı Barajı Balçova barajı Güzelhisar barajı Kavakdere Barajı Kestel barajı Seferihisar barajı Tahtalı Barajı Ürkmez barajı Gölet rezervuar yüzeyleri Ataköy göleti Balabandere göleti(KHGM) Dokuz Eylül göleti (KHGM) Mordoğan göleti Sandıdere göleti (KHGM) Ulamıs göleti (KHGM) Dikili Deliktas Göleti (KHGM) Karaburun Parlak Göleti (KHGM) Seferihisar Payamlı Göleti(KHGM) Bergama Göçbeyli Göleti (KHGM) Akarsu yüzeyleri Bakırçay nehri Gediz nehri Küçük Menderes nehri Toplam su yüzeyi Yeraltısuyu (kaynaklar dahil) : 687 mm : 5 l/s/km2 : % 23 olup, : 2,564 km3/yıl : 2,07 km3/yıl : 0,13 km3/yıl : 0,75 km3/yıl : 1,19 km3/yıl : 372 ha : 81 ha : 2 ha : 140 ha : 75 ha : 74 ha : 3 688 ha : 255 ha : 38 ha : 467 ha : 96 ha : 245 ha : 179 ha : 2 350 ha : 58 ha : 158 ha : 20 ha : 24 ha : 6 ha : 18 ha : 11 ha : 14 ha : 23 ha : 14 ha : 9 ha : 19 ha : 861 ha : 200 ha : 421 ha : 240 ha : 5 079 ha : 0,494 km3/yıl 29 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar İzmir ili sınırları içinde kullanılan içme suyu kaynakları; - Alaçatı Barajı - Balçova Barajı -Tahtalı Barajı - Halkapınar Kuyuları - Menemen ve Çavuşköy Kuyuları - Pınarbaşı Kuyuları - Buca Kuyuları İzmir İli sınırları içinde isletmeye açılmış barajlar; Alaçatı Barajı Yer :Çeşme Amacı :İçme ve Kullanma Suyu Su Kaynağı :Hırsızdere Göl Alanı :255 ha Yükseklik :(temelden) 17,3 m Kret Uzunluğu :395 m Göl Hacmi :17 hm3 Dolgu Hacmi :0,3 hm3 Yağış Alanı :42,2 km2 Balçova Barajı Yer : Balçova Amacı : İçme ve Kullanma Suyu Su Kaynağı :Ilıca Deresi Göl Alanı :38 ha Yükseklik :(temelden) 73,4 m Kret Uzunluğu :231 m Göl Hacmi :8,1 hm3 Dolgu Hacmi :1 hm3 Yağış Alanı :33 km2 Kapasite :400 lt/s Güzelhisar Barajı Yer :Aliağa Amacı :Sanayi Suyu Su Kaynağı :Güzelhisar Deresi Göl Alanı :492 ha Yükseklik :(temelden) 89 m Kret Uzunluğu :455 m Göl Hacmi :4.92 km3 Dolgu Hacmi :3,1 hm3 Yağış Alanı :450 km2 Kavakdere Barajı Yer Amacı :Seferihisar :Sulama 30 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Su Kaynağı :Kavakdere Göl Alanı :96 ha Yükseklik :(temelden) 43 m Kret Uzunluğu :428 m Göl Hacmi :14 hm3 Dolgu Hacmi :1,6 hm3 Yağış Alanı :27 km2 Kestel Barajı Yer :Bergama Amacı :Sulama taşkın Su Kaynağı :Kestel D. ve Bergama regülatörü ile derive edilen su Göl Alanı :245 ha Yükseklik :(temelden) 65 m Kret Uzunluğu :210 m Göl Hacmi :37 hm3 Dolgu Hacmi :1 hm3 Yağış Alanı :135 km2 Seferihisar Barajı Yer Amacı Su Kaynağı Göl Alanı Yükseklik Göl Hacmi Yağış Alanı :Seferihisar :Sulama :Seferihisar Deresi :179 ha :(temelden) 59 m :28,1 hm3 :41 km2 Tahtalı Barajı Yer :Menderes Amacı :İçme ve Kullanma Suyu Su Kaynağı :Tahtalı Çayı Göl Alanı :2350 ha Yükseklik :(temelden) 57,5 m Kret Uzunluğu :428 m Göl Hacmi :307 hm3 Dolgu Hacmi :3,1 hm3 Yağış Alanı :546 km2 Ürkmez Barajı Yer :Seferihisar Amacı :Sulama Su Kaynağı :Ürkmez Deresi Göl Alanı :58 ha Yükseklik :(temelden) 44,5 m Kret Uzunluğu :428 m Göl Hacmi :7 hm3 Dolgu Hacmi :1 hm3 Yağış Alanı :30,8 km2 31 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 1380 sayılı Su Ürünleri Kanununa göre İzmir İli’nde Selçuk, İzmir Körfezi, Bergama, Menemen, Çeşme, Karaburun, Dikili, Foça, Urla ve Seferihisar’da 10 alan Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından su ürünleri istihsal sahası olarak belirlenmiştir. IV.2.3.Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Erozyon, Mera, Çayır, Toprağın Mevcut Kullanım Durumları vb.), İzmir’in topraklarının büyük bölümü kalkersiz kahverengi topraklar sınıfına girmektedir. Alanı geniş olan diğer topraklar, kalkersiz kahverengi orman toprakları ile kırmızı Akdeniz topraklarıdır. Akarsu havzalarının düz bölümlerini oluşturan alüvyonel araziler geniş bir alanı kapsamaktadır. Geriye kalan topraklar ise kahverengi orman toprakları, kırmızı Akdeniz toprakları, rendzina toprakları ve organik topraklarıdır. Oluşumlarına göre toprak sınıfları aşağıda özetlenmiştir. Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu – 2008 İzmir İlinde islemeli tarım toprakları olarak kabul edilen toprakların %95,2’sinin tuzsuz, %3,3 hafif tuzlu, %0,4’ü orta tuzlu ve %0.1’i ise çok tuzludur. Tarım topraklarının %32.l’i asit, %60.8’i nötr, %7.1’i ise alkali reaksiyona sahiptir. Tarım topraklarının büyük bir kısmı organik madde yönünden fakir durumdadır. Analiz sonuçları ortalamalarına göre toprakların %l5.9’unda organik madde çok az, %50’sinde az, %25,5’inde orta, %6,4’ünde iyi, %2,2’sinde ise yüksek düzeydedir. İl topraklarının azotlu gübrelerle gübrelenmesi gerekmektedir. Azot noksanlığına yağışlar ve erozyon neden olmaktadır. Organik madde miktarını arttırıcı önlemlere başvurulması verimlilik ve artış için gereklidir. İzmir’in topraklarının büyük bölümü kalkersiz kahverengi topraklar girmektedir. Alanı geniş olan diğer topraklar, kalkersiz orman toprakları ile kırmızı topraklarıdır. Akarsu havzalarının düz bölümlerini oluşturan alüvyonel araziler geniş kaplamaktadır. Geriye kalan topraklar ise kahverengi orman toprakları, kırmızı toprakları rendzina toprakları ve organik topraklardır. 32 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. sınıfına Akdeniz bir alanı Akdeniz AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Arazi Sınıfları Tablo 5: İzmir İli Arazi Sınıfları Dağılımı (ha) Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu – 2008 İzmir İli’nde toprak islemeye elverişli arazileri oluşturan I, II, III ve IV. Sınıf arazilerin toplamı İl yüzölçümünün % 31’i olan 372.393 ha’dır. Kullanma Durumu Tablo 6: Arazilerin Kullanım Durumu Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu – 2008 Proje alanının arazi kullanım kabiliyet sınıflaması aşağıda verilmiştir. E20 t – 3 F VII es E 20 2 F VII es : Kırmızı kahverengi Akdeniz toprağı, çok sığ (20-0) ve eğim %20-%30 : Şiddetli su erozyonu : Fundalık : VII. Sınıf toprak özelliği : Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği VII. Sınıf Toprakların Özellikleri Bu sınıfa giren topraklar; - Çok dik eğim - Erozyon - Toprak sığlığı - Taşlılık - Yaşlık - Tuzluluk veya sodiklik gibi, kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engelleyen çok şiddetli sınırlandırmalara sahiptir. Fiziksel özellikleri tohumlama ve kireçleme yapmak, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları tesis etmek gibi iyileştirme, koruma ve kontrol uygulamalarına elverişli olmadığından, çayır ve mera ıslahı için elverişli kullanılma olanakları oldukça sınırlıdır. U 15 -3 F VI es U 15 3 :Kireçsiz Kahverengi Topraklar, sığ (50-20) ve eğim %12-%20 :Şiddetli su erozyonu 33 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. F VI es MORDOĞAN RES ÇED RAPORU :Fundalık :VI. Sınıf toprak özelliği :Eğim ve erozyon zararı, toprak VI. Sınıf Toprakların Özellikleri Bu sınıfa giren topraklar; - Dik eğim - Şiddetli erozyon zararı - Geçmişteki erozyonun olumsuz etkileri - Taşlılık - Sığ kök bölgesi - Aşırı yaşlık veya taşkın - Düşük nem kapasitesi - Tuzluluk veya sodiklik gibi düzeltilemeyecek sürekli sınırlandırmaları vardır. Bu sınırlandırmalardan bir veya birden fazlasının bulunduğu topraklarda kültür bitkilerinin yetiştirilmesi uygun değildir. Ancak çayır, mera ve orman için kullanılabilirler. Arazi Varlığı Haritası EK-16’da verilmiştir. IV.2.4. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları) İzmir İli tarım arazilerinin 1.774.505,8 da sulanan alan ve 1.674.439,1 da alanı sulanmayan kuru tarım arazisidir. DSİ etüt sonuçlarına göre sulanabilecek tarım arazisi alanı 3.041.650 dekardır. İzmir İli tarım alanlarının 1.456.716,6 da. tarla tarımı alanı, 936.342 da. zeytinlik, 413.101,2 da. sebze tarımı, 274.153 da. meyve alanı, 134.274 da. bağ alanı, 44.680 da. narenciye alanı, 11.590da. kavaklık, 7.850 da. süs bitkisi, 43.730 da. nadas ve 126.508 da. tarıma elverişli bos arazilerden oluşmaktadır. Tablo 7: Tarım Alanlarının Dağılımı Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 34 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 8: Tarımsal Üretim Değerleri Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 Bitkisel Üretim Meyve ve diğer uzun ömürlü bitkilerin tarımının yapıldığı alan toplamı 1.401.039,0 dekardır. Sebze ve süs bitkileri alanı toplamı 420.951,2 dekar, tarla alanları toplamı 1.456.716,6 dekardır. Tarla Bitkileri Buğdaygiller Tablo 9: İzmir İli Hububat Ekiliş Alanı ve Üretimi Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 Buğday Yıllara göre değişmekte birlikte en geniş alanda ekilisi yapılan tarla bitkisidir. Tüm ilçelerde ekilisi olan buğday, 2008 yılında 398.954 da alanda ekmeklik ve 52.512 da alanda durum ekilmiştir. Üretim miktarı iklim koşullarına bağlı olarak değişmekle birlikte yüksek verimli hibrit çeşitlerin kullanılması ile artmaktadır. 2008 yılı üretim miktarı 160.602 ton ekmeklik ve 23.986 ton durum olmak üzere 184.588 tondur. 35 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Arpa Arpa hayvan yemi olduğu kadar münavebe bitkisi olarak önem taşır. Bira ve yem sanayi için önemli olmasına karsın ekonomik olmadığı için ekiliş alanı azalmaktadır. İzmir İli’nde 1970’li yıllarda 250.000 dekara ulasan arpa ekim alanları 1990 ‘lı yıllarda 130.000 dekara düşmüştür. 2008 yılında 115.208 da alanda arpa ekimi yapılmış ve 31.940 ton arpa üretilmiştir. Dane Mısır Gıda ve yem sanayinin önemli ham maddesi olan mısırın üretimini artırmak amacıyla İzmir İli’nde uygulanmakta olan ikinci ürün projeleri ve yüksek verimli hibrit tohumlar sayesinde dane verimi artmıştır. 2007 yılı ekiliş alanı 106.964 da, üretim miktarı 105.306 tondur. 2008 yılı ekiliş alanı 106.964 da, üretim miktarı 191.973 tondur. Yaygın olarak yüksek verimli, orta erkenci hibrit çeşitlerin ekilisi yapılmaktadır. Yulaf İzmir İli’nde 2006 yılı yulaf ekilisi 13.115 da üretim miktarı 2.590 tondur. 2008 yılı ekilisi 17.161 da alanda üretim miktarı 3.823 tondur. Çavdar İzmir İli’nde 2006 yılı çavdar ekilisi 8.333 da üretim miktarı 1.642 tondur. 2008 yılı ekilisi 8.898 da alanda üretim miktarı 1.830 tondur. Baklagiller Tablo 10: İzmir İli Baklagil Ekiliş Alanı ve Üretimi Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 Nohut 2006 yılında 3.141 da üretim miktarı 432 ton iken 2008 yılında 2.925 da alandan 421,5 ton üretim sağlanmıştır. Kuru Fasulye 2006 yılında 3.538 da alanda ekilip 637 ton olan üretim miktarı, 2008 yılında 3.164 da alanda ekilip 581,8 ton ürün alınmıştır. Bakla 2006 yılı bakla ekiliş alanı 2.583 da, üretim miktarı 565 ton iken 2008 yılında 2.323 da alanda 494,7 ton üretim yapılmıştır. Diğer baklagillerden bezelye ve börülcenin ekiliş alanında önemli bir değişme olmamıştır. Bu ürünlerin verimlerindeki artış üretim miktarını artırmıştır. 36 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Yem Bitkileri TR3 Ege Bölgesinde en fazla hayvan varlığına sahip olan İzmir İli’nde son yıllarda yem ihtiyacını karşılamak amacıyla yem bitkileri tarımına önem verilmektedir. Tarla bitkileri içerisinde yem bitkilerinin ekiliş alanı payı 2007 yılında % 25,12 iken 2008 yılında % 38,16’ ya ulaşmıştır. Yem bitkileri üretiminin destekleme kapsamına alınması, süt sığırcılığının gelişmesi ve kültür ırkı hayvan çeşitlerinin yaygınlaşması ile üretim hızla gelişmiştir. İzmir İli’nde kesif yem üretiminde kendine yeterli olup, diğer illere yem bitkisi satısı yapılmaktadır. En önemli yem bitkileri mısır (silaj), yonca, fiğ ve yem şalgamıdır. Mısır (silaj) Hayvancılığın gelişmesi ve yem bitkisi desteklemelerinin verilmesi üzerine üretimi en fazla artan ve İzmir İli’nde en yüksek ekiliş alanına sahip yem bitkisidir. Pamuk üretimini bırakan üretici bu ürüne yönelmiştir. Birinci ve ikinci ürün olarak ekiliş alanı 2006 yılında 331.742 da, üretim miktarı 1.612.885 tondur. 2008 yılında 350.113 da alanda 1.592.469 ton silaj mısır üretimi sağlanmıştır. Fiğ: Mısır (silaj)’dan sonra en fazla ekilen yem bitkisidir. Kışlık ikinci ürün olarak buğday ve pamuk anızına ot üretimi ve yeşil gübre ihtiyacını karşılamak amacıyla ekilmektedir. Yazlık ürünlerin ekilisinden önce hasadı yapılabildiğinden yaygınlaştırılması gereken bir yem bitkisidir. Ülkemizde yas ot payı % 4’tür. İzmir İli 2007 yılı ekilisi 42.328 da kuru ot, 24.492 da yeşil ot ve 250 da dane olmak üzere 67.070 da üretim ise 25.639 ton yeşil ot, 15.843 ton kuru ot ve 35 ton danedir. 2008 yılında 50.356 da kuru ot, 16.230 da yeşil ot ve 350 da dane olmak üzere 66.936 da alanda ekim yapılmış ve 20.344 ton yeşil ot, 21.997,5 ton kuru ot ve 53,3 ton dane üretilmiştir. Yem Şalgamı 2008 yılında ekiliş alanı en fazla olan üçüncü yem bitkisi türü yem şalgamıdır. 2007 yılında 46.730 da alanda ekimi yapılmış ve 273.251 ton üretim sağlanırken, 2008 yılında 47.700 da alanda 281.190,6 ton üretim sağlanmıştır. Yonca: En fazla ekim alanına sahip dördüncü yem bitkisi yoncadır. 2007 yılında kuru ot yetiştiriciliği için 30.554 da, yeşil ot yetiştiriciliği için 6.857 da olmak üzere toplam 37.411 da alanda ekiliş olup üretim miktarı 45.393 ton kuru ot ve 33.925 ton yeşil ot üretilmiştir. 2008 yılında 6.915 da alanda yeşil ot ve 42.405 da alanda kuru ot ekimi yapılmış ve 44.562 ton kuru, 28.115 ton yeşil ot üretilmiştir. İzmir İli’nde bu dört yem bitkisi dışında hasıl mısır, tritikale, sudan otu, sorgum, hayvan pancarı ve üçgül ekilisi yapılmaktadır. 37 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Endüstriyel Bitkiler Tablo 11: İzmir İli Endüstri Bitkileri Ekiliş Alanı ve Üretim Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 Pamuk İzmir İli’nde tarımı yapılan tarla bitkileri içerisinde en geniş ekiliş alanına sahip bitkidir. Çiftçimizin donanımı ve üretim programı daha çok pamuğa göre düzenlenmiştir. Karlılık durumuna göre ekiliş alanı her yıl değişmektedir. Son yıllarda üretim maliyetinin artması, satış fiyatını düşmesi ve ithalat nedeniyle üretim alanı hızla azalmıştır. Ülkemizin ve dünyanın en kaliteli pamuğu olan “mıntıka” İzmir İli’nde yetişmektedir. 1980’li yıllara kadar önemli bir pamuk ihracatçısı olan ülkemiz, bu dönemden sonra dünyanın önde gelen pamuk ithalatçısı ülkelerden olmuştur. 1980–84 yıllarında % 4 olan dünya ticaretindeki payımız 2003–2004 yılında % 1 ‘e düşmüştür. Pamuk üretimimiz 1980–2000 döneminde % 7 oranında gerilemiştir. Maalesef ülkemiz, pamukta dışa bağımlı bir ülke haline gelmiştir. İzmir İli pamuk üretiminin ülke payına oranı 2003 yılı itibariyle % 9,1 seviyesindedir (TÜİK 2003 yılında sonraki ülke istatistik verileri açıklanmamıştır.). 2007 yılı pamuk ekiliş alanı 342.106 da, üretimi ise 132.318 tondur. 2008 yılında pamuk ekiliş alanı 208.493 da, üretimi ise 91.397,8 tona gerilemiştir. İzmir İli’nde Menderes, Bergama, Torbalı, Dikili ve Kınık ilçelerinde ekimi yapılmaktadır. Patates Özellikle Ödemiş, Kiraz, Tire, Beydağ ve Bayındır ilçelerinde yetiştirilir. Ödemiş ilçesi patates üretimi Ege Bölgesinin yemeklik ihtiyacını karşılamaktadır. 2007 yılı birinci ve ikinci ürün ekiliş alanı 112.237 da, üretim miktarı 287.363 tondur. 2008 yılı ekiliş alanı 113.030 da üretim ise 284.025tondur. Ekiliş alanları turfanda yemeklik patates üretimine yöneliktir. Pazarlama ağları geliştiği takdirde üretimi 6-8 kat artırmak mümkündür. Tütün Geleneksel ürünümüz olan tütün, diğer bitkilerin ekonomik olarak yetiştirilip, tarımın yapılamadığı kıraç ve fakir arazilerde küçük aile isletmeleri seklinde yetiştirilmektedir. Dünyanın en kaliteli tütününün yetiştirildiği İzmir İli’nde üretim kota konulması nedeniyle hızla azalmıştır. 2006 yılı ekiliş alanı 81.212 da, üretimi ise 6.227 tondur. 2008 yılı ekiliş alanı 50.195 da, üretimi ise 4.035 tondur Ayçiçeği 1970’li yılların basında 200 ton olan ayçiçeği üretimi 1979 yılından itibaren düzenli bir artış göstermiştir. 2007 yılında 10.896 da alanda ayçiçeği ekilmiş ve 1.312 ton yağlık ve 86 ton çerezlik ayçiçeği üretilmiştir. 2008 yılında 11.520 da alandan 1.775 ton yağlık ayçiçeği üretimi yapılmıştır. 38 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Bahçe Bitkileri Meyve Üretimi Ekolojik koşulların uygunluğuna bağlı olarak Đlimizde 2008 yılında 936.342 da zeytin alanı, 274.153 da meyve alanı, 134.274 da bağ alanı ve 44.680 da narenciye alanı olmak üzere toplam 1.389.449 da alanda meyvecilik yapılmaktadır. Đlimizde 4 yumuşak çekirdekli, 8 tas çekirdekli, 4 sert kabuklu, 3 turunçgil, 4 üzümsü meyve, 4 subtropikal meyve ve 2 aromatik olmak üzere 29 meyve türü yetiştirilmektedir. 2006 yılı verilerine göre ülkemiz zeytin (yağlık) üretiminin % 23,00’ü, Kiraz üretiminin % 17,14’ü ve mandalina (satsuma) üretiminin %14.03’ ü İzmir İli’nde gerçekleşmektedir. Mandarin Önemli bir mandarin üretim merkezi olan Đlimizde 2008 yılında 97.909 ton satsuma, 44 tonu diğer çeşitler olmak üzere 97.953 ton üretim yapılmaktadır. 1970 yılında 1 milyon kadar olan meyve veren ağaç sayısı 1992 yılında 1.214.600’e ve 2008 yılında 1.584.573‘e ulaşmıştır. Zeytin 2008 yılı İzmir İli zeytin üretimi 31.617 ton sofralık ve 319.194 ton yağlıktır. Elde edilen yağ miktarı 65.968 tondur. 2007 yılında 1.033.245 ad. Sofralık ve 12.216.328 ad yağlık olmak üzere toplam 13.249.573 adet olan meyve veren ağaç sayısı 2008 yılında 1.068.785 adet sofralık ve 12.355.610 adet yağlık olmak üzere toplam 13.424.395 adede ulaşmıştır. Zeytinin verimi yıllara göre peryodizite sebebiyle değişmektedir. Son yıllardaki kuraklık verimi olumsuz olarak etkilemiştir. İzmir, safralık, Ayvalık yağlık, uslu, memecik ve Gemlik üretimi yapılan önemli zeytin çeşitleridir. İncir 2008 yılı incir üretimi 21.085 tondur. 1970’li yıllarda 800.000 olan meyve veren ağaç sayısı 1992 yılında 1.350.820 adet, 2008 yılında 1.336.710 adet olmuştur. İncir verimi uzun yıllar 30-66 kg/ağaç arasında, üretim 22.000-55.000 ton arasında dalgalanmıştır. Kuraklık üretimi olumsuz olarak etkilemektedir. En yaygın çeşitler Bardacık ve sarıloptur. Kestane Türkiye üretimini %16’sını oluşturan Kestane Ödemiş, Beydağ, Kiraz ve Tire’de yetişmektedir. Toplam meyve veren ağaç sayısı 1970 yılında 140.000 iken 2008 yılında 305.000 adet olmuştur. Aynı yıl kestane üretimi 7.861 tondur. Sarı haşlama, kara haşlama ve ışıklar en çok yetiştirilen kestane çeşididir. Şeftali Türkiye üretiminin % 8’lik kısmını üreten İzmir İli’nde 1973 yılında 566.700 olan meyve veren ağaç sayısı 2008 yılında 6.630 si nektarın olmak üzere 1.342.040 olmuştur. Ancak 1970 yılından sonra kuruma, yaslanma, kuraklık ve kirazın ekonomik olarak ön plana çıkması sonucu cazibesini yitirmiştir. 2008 yılı üretimi 55.380 ton şeftali ve 132 ton nektarındır. En önemli üretim merkezleri Selçuk, Kemalpaşa, Tire, Torbalı ve Menemen ‘dir. 39 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Kiraz İzmir İli’nde kiraz üretiminin yaklaşık % 13’ü gerçekleştirilmektedir. 1973 yılında 194.440 olan ağaç sayısı kirazın ekonomik olarak ön plana çıkmasıyla hızla artmış ve 2007 yılında 1.878.742 adet, 2008 yılında 2.064.976 adede ulaşmıştır. Kiraza yönelişte dış satıma yönelik kaliteli ve erkenci çeşitler geliştirilmesi ve ekonomik olarak gelirinin yüksek olması önemli etmenlerdir. 2008 yılında kiraz üretimi 31.940 ton olmuştur. Üzüm İzmir İli 2008 yılı üzüm üretimi 33.792 ton çekirdekli sofralık, 57.880 ton çekirdeksiz sofralık, 735 ton çekirdekli kurutmalık, 27.815 ton çekirdeksiz kurutmalık ve 18.714 ton şaraplıktır. Türkiye üretimindeki payı % 6 civarındadır. Üzüm üretiminin % 75’i dünya pazarlarında ısrarla aranan sultaniyedir. Diğer önemli çeşitler razakı, perlet ve alphonsedir. Đlimizde toplam 129.661 da alanda bağcılık yapılmaktadır. Şaraplık üzüm üretimi son yıllarda artış göstermektedir. Nar 2008 yılı üretimi 3.310 ton, meyve veren ağaç sayısı 119.820 adettir. Sebze Üretimi İzmir İli önemli sebze üretim merkezlerinden biridir. 24 değişik türde üretim yapılmaktadır. Domates, biber, hıyar, karpuz, marul, enginar, bamya ve fasulye önemli sebzelerdir. 2006 yılı verilerine göre ülkemiz enginar üretiminin %32,48’i, hıyar (turşuluk) üretiminin % 27,17’si, domates (salçalık) üretiminin %17,83’ü ve ıspanak üretiminin % 10.77’ si İzmir İli’nde gerçekleşmektedir. Domates: 2007 yılı domates ekiliş alanı 96.335 da salçalık ve 40.014 da sofralık olmak üzere toplam 136.349 da’dır. Üretilen miktar ise 590.037 ton salçalık ve 189.921 ton sofralıktır. 2008 yılı domates ekiliş alanı 106.725 da salçalık ve 76.339 da sofralık olmak üzere toplam 183.064 da’dır. Üretilen miktar ise 704.438 ton salçalık ve 421.398 ton sofralıktır. Önemli çeşitler SC-212 WC156, pearson ve yerlidir. Biber: 2008 yılı biber ekiliş alanı 26.072 da salçalık, 11.568 da sivri biber ve 5.977 da dolmalık biberdir. Üretim miktarı ise 69.743 ton salçalık, 25.035 ton sivri ve 14.824 ton dolmalık biberdir. Önemli çeşitler çarliston, ege acı, tatlı sivri, yası dolmalık ve sarı dolmalıktır. Hıyar: 2008 yılı hıyar üretimi 46.627 tonu turşuluk ve 33.835 tonu sofralık olmak üzere 80.462 tondur. Ekiliş alanı 19.702 da turşuluk ve 12.498 da sofralıktır. Ülkemizde üretilen sofralık hıyar üretiminin % 6’sı turşuluk hıyar üretimini % 4’ü İzmir İli’nde yetişmektedir. Önemli çeşitler sakız, Çengelköy, bathalfa F1ve levina F1dir. 40 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Karpuz: 2008 yılı karpuz ekilisi 70.211 da, üretim miktarı 262.152 tondur. Önemli çeşitler Halep karası, crimson sweet, Washington ve sugar babydir. Marul: 2008 yılı marul üretimi, 13.883 ton göbekli, 2.722 ton kıvırcık olmak üzere 16.605 tondur. Marul ekiliş alanı 7.323 da göbekli ve 1.868 da kıvırcık olmak üzere 9.191 da’dır. Önemli çeşitler yedi kule, adi kara, granel rapistir. Enginar: 2008 yılındaki 9.540 ton üretim miktarı ile ülke üretiminin % 50’si İzmir İli tarafından karşılanmaktadır. Ekiliş alanı 8.000 da’dır. Önemli çeşitler sakız ve bayrampaşadır. Bamya: 2008 yılında 18.244 da alanda, 8.817 ton bamya üretilmistir. Fasulye (taze): 2008 yılında 25.821 da alanda, 27.854 ton üretim yapılmıştır. Örtü altı sebze yetiştiriciliği: İzmir İli’nde örtü altı seracılığın önemli bir yeri vardır. 2008 yılında 118,7 da cam, 6.988,5 da plastik, 340 da yüksek tünel ve 20 da alçak tünel olmak üzere toplam 7.467,2 da alanda örtü altı sebze tarımı uygulaması yapılmıştır. Cam seranın yatırım maliyetinin yüksekliği ve yöre ekolojik koşullarının uygun olusu üreticiyi plastik seracılığa yöneltmiştir. Menderes, Menemen, Torbalı ve Seferihisar en fazla örtü altı sebze yetiştiriciliğinin yapıldığı ilçelerdir. Örtü altı çiçek yetiştiriciliğinin son yıllarda getirisinin fazla olusu, örtü altı sebze tarımını olumsuz etkilemiştir. Hıyar: 2008 yılı örtü altı hıyar üretimi 108.784 ton, ekiliş alanı 4.75,5 dekardır. En çok üretilen çeşitler solara F1, bonika F1, maram F1 ve patara F1’dir. Domates: 2008 yılı örtü altı domates üretimi 21.738 ton, ekiliş alanı 747,4 dekardır. En çok üretilen çeşitler earlina, king globe, FC 21-21 ve H 2274’tür. Marul: 2008 yılı örtü altı marul üretimi 8.634,95 ton göbekli, 2.816 ton kıvırcık ve 816 ton aysberg olmak üzere toplam 12.266,95 tondur. Ekiliş alanları toplamı 2.257,3 da göbekli, 804 da kıvırcık ve 204 da aysberg olmak üzere 3.265,3 dekardır. Süs Bitkileri İzmir İli’nde kesme çiçek, iç ve dış mekan süs bitkileri üretimi 17 ilçe de örtü altı ve 14 ilçede açıkta süs bitkisi yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ülkemiz süs bitkileri üretimininde İzmir 3. 41 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Sırada olup, üretimdeki payı %12,5’dir. Örtü altı süs bitkileri üretiminde ise %29,6’lık payla Antalya’dan sonra ikinci sıradadır. Örtü altı süs bitkileri yetiştiriciliğinin en fazla yapıldığı ilçeler Menderes, Urla, Balçova ve Seferihisar’dır. Açıkta süs bitkisi yetiştiriciliği ise Karaburun, Urla, Bayındır ve Torbalı ilçelerinde yoğunluk kazanmıştır. Kesme Çiçek Üretimi: İzmir İli’nde gül, krizantem, gerbera ve lilium basta olmak üzere 17 kesme çiçek türü yetiştirilmektedir. 2008 yılında 1.685,2 da alanda 229.522.000 adet karanfil,1.377 da alanda 25.081.500 adet Nergis, 766 da alanda 113.450.000 adet gül ve 364 da alanda 28.307.000 adet Krizantem olmak üzere toplam 4.192,2 da alanda 396.360.500 adet süs bitkisi üretimi gerçekleşmiştir. Doğal Çiçek Soğanı Üretimi: İzmir İli’nde 2008 yılında İzmir İli’nden ihracat yapan üç firmanın doğa ve üretim kotası 10.720.491 adet doğal çiçek soğanı olup, 6.233.033 adedi ihraç edilmiştir. Üretim olarak adlandırılan çiçek soğanları Bornova, Menemen ve Urla ilçelerimizde firmalara ait alanlarda kültürel yollarla elde edilmektedir. IV.2.5. Orman Alanları (Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı Bunların Mevcut ve Planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler), Proje alanı meşçeresinin; a) b) c) d) İşletme Şekli : Baltalık Mevcut Ağaç cinsleri : Bt Meşçere tipleri : BKBt, BKBt-1 Ormansız sahalar :T BKBt (Bozuk karışık baltalık), BKBt (Bozuk karışık baltalık, kapalılığı 1 (gevşek kapalı)), T (Kayalık, taşlık), Faaliyet alanı yangın görmüş, gençleştirmeye ayrılmış veya ağaçlandırılan sahalardan değildir. Ayrıca çalışma alanında milli park, Av yaban hayatı, av üretme sahası, turizm alanı, özel çevre koruma bölgesi, sit alanını içerisinde kalmamaktadır. Proje kapsamında orman yangınları ile ilgili her türlü tedbir firma yetkililerince alınacaktır. Orman yangınları ve alınacak tedbirler ile ilgili bilgiler Bölüm V.2.7.’de belirtilmiştir. IV.2.6. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar), Proje alan, koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar içerisinde yer almamaktadır. 42 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU IV.2.7. Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Doğal Olarak Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Nadir ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler ve Bunların Yaşama Ortamları, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları ve Bu Türler İçin Alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanı Üzerindeki Vejetasyon Tiplerinin ve Örnekleme Alanlarının Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi, Projede Faaliyetten Etkilenecek Canlılar İçin Alınması Gereken Koruma Tedbirleri (İnşaat ve İşletme Aşamalarında) FLORA VE FAUNA İzmir ili, Karaburun ilçesinde yer alan faaliyet sahası üzerinde ve yakın çevresinde flora-fauna envanteri mevcut literatür taramaları yapılarak belirlenmiştir. FLORA Türkiye 3 floristik bölgenin kesiştiği bir coğrafyada yer almaktadır. Bunlar AvrupaSibirya, İran-Turan ve Akdeniz fitocoğrafik bölgeleridir. Bu bölgeler kendilerine has iklim ve farklı toprak tipleri içermektedir. Ayrıca bu bölgelerin birbirlerine geçiş teşkil eden alanlarında ve hatta içlerinde diğer bölge özelliğine sahip alanlar bulunması ülkemiz florasının zenginleşmesinde önemli rol oynamaktadır. Şekil 4:Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri P.H. Davis’in hazırladığı harita (http://www.dkm.org.tr/anadolu-caprazi/anadolu-caprazi-nedir.php) EUR.-SİB.(EUX): Avrupa-Sibirya Bölgesi (Öksin alt bölgesi) Col.: Öksin alt bölgesinin Kolşik sektörü MED.: Akdeniz Bölgesi (Doğu Akdeniz alt bölgesi) W.A: Batı Anadolu bölgesi T.: Toros Bölgesi A.: Amanos Bölgesi IR.-TUR.: Irano-Turanien Bölgesi 43 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU C.A.: İç Anodolu Bölgesi E.A.: Doğu Anadolu Bölgesi Mes: Mezopotamya X: Muhtemelen Avrupa-Sibirya bölgesinin Orta Avrupa/Balkan alt bölgesi İzmir ili, Karaburun ilçesinde yer alan proje alanı Akdeniz bölgesine aittir. Bu bölge ülkemizin güney ve batı kesimini kapsar. Proje alanında Akdeniz ve Doğu Akdeniz fitocoğrafik bulunmaktadır. Faaliyet alanında endemik tür bulunmamaktadır. bölge elementleri Faaliyet alanındaki bitki türlerinin familya bilgileri, Latince isimleri, varsa Türkçe isimleri, ait oldukları fitocoğrafik bölgeler, endemizm durumları, IUCN’e göre risk sınıfları, nisbi bolluk dereceleri ve habitat bilgileri tabloda belirtilmiştir. Familya, cins ve tür isimleri alfabetik olarak verilmiştir. Tablo 12: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Flora Türleri Familya ve Tür Adı Türkçe Adı Fitocoğrafik IUCN/ Nisbi Endemizm Habitat Bölge RDB Bolluk Amaryllidaceae Narcissus tazetta alttür tazetta - - 4 Pinus pinea ormanı, sahil yakını kayalık yerler, Quercus makiliği Akdeniz - - 3 maki, çalı yamaçlar Doğu Akdeniz - - 3 tepe kenarları, maki, tarla Çoban dikeni Doğu Akdeniz - - 4 kayalık yamaç, maki, Pinus orman açıklığı Filago pyramidata - - 3 taşlık tepe yamaçları, çalılıkta açık alan, yolkenarı, kumlu alan Jurinea mollis - - 3 orman, maki, firigana, çağıllık Pilosella x auriculoides - 3 meşe ve çam ormanı tahrip açıklığı, otlak, tepe yamaçları, çalılık Nergis Apiaceae Torilis arvensis alttür elongata Asteraceae Anthemis palestina Centaurea urvillei alttür urvillei Papatya Boraginaceae Alkanna tinctoria alttür anatolica Havacıva Doğu Akdeniz - - 4 kuru yamaçlar, kireçtaşı çağıllar, bozkır, maki, Pinus ormanı Doğu Akdeniz - - 3 moloz, kurak tepe, kumul - - 3 maki, taşlık yamaç, otlak - - 4 meşe çalılığı, çam ormanları açıklığı - - 3 2 kumlu yerler kumlu yerler - - 4 çam ormanı, meşe çalılığı, maki - - 3 kuru tepelikler, çam ormanı, çalılıklar Brassicaceae Alyssum fulvescens varyete fulvescens Erophila verna alttür praecox Campanulaceae Campanula macrostachya Caryophyllaceae Silene nocturna Spergularia rubra Cupressaceae Juniperus oxycedrus alttür oxycedrus Akdeniz Katran ardıcı Cyperaceae Carex illegitima Doğu Akdeniz 44 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Euphorbiaceae - - 3 orman açıklığı, taşlık alanlar, nadas tarlalar - - 4 nadas tarlaları, yolkenarları, bozkır, meşe ve çam korulukları Akdeniz - - 4 kireçtaşı taraçlar, yolkenarları, çam ormanları, meşe makisi Akdeniz - - 3 taşlı yamaçlar, maki, çam ormanları Doğu Akdeniz - - 4 maki ve çam altında Andrachne telephioides Fabaceae Medicago rigidula varyete rigidula Ononis pusilla Ononis spinosa alttür antiquorum Kayışkıran Trifolium glanduliferum varyete granduliferum Yonca Fagaceae Quercus cerris varyete cerris Saçlı meşe Akdeniz - - 3 karışık ve yaprak döken ormanlarda diğer Quercus türleri, Carpinus, Fagus, Castanae, Pinus Quercus ilex Çalı meşesi Akdeniz - - 3 makide Laurus, Phillyrea, Carpinus ile yamaçlarda Sarı püren Doğu Akdeniz - - 4 meşe ve ardıç makisi, kızılçam korulukları ve kireçtaşı kayalar Akdeniz - - 3 çorak yerler, çam ağaçları, Quercus çalılığı Akdeniz - - 4 Pinus, Fagus ve Quercus, Juniperus çalılıkları, maki, taşlı yer - - 4 Pinus korulukları, maki çalılık, kalkerli kayalı yamaçlar, kumullar Akdeniz - - 3 maki içinde kuru kayalık yerler, meşe çalılığı, kır kenarları Himantoglossum affine Doğu Akdeniz - - 3 kuru Quercus ormanları, maki, iğne yapraklı ormanlar, kalkerli yerler Ophrys attaviria Doğu Akdeniz - - 3 frigana, açık çam ormanları ve çalılıklar, kuru kalkerli topraklar Akdeniz - - 4 sahil Akdeniz - - 3 çalılık, maki - - 3 taşlık alan, kumlu alan - - 3 tepe kenarları, maki, meşe çalıları, karışık ormanlar, yol kenarları Doğu Akdeniz - - 3 taşlı yamaçlar Akdeniz - - 3 orman açıklığı, maki, taşlık tepe yamaçları - - 3 kumlu yerler, maki, aşınmış kıyılar Guttiferae Hypericum empetrifolium Lamiaceae Sideritis lanata Liliaceae Allium paniculatum alttür paniculatum Muscari neglectum Dağ sümbülü Oleaceae Jasminum fruticans Katırtırnağı Orchidaceae Pinaceae Pinus pinea Ranunculaceae Clematis cirrhosa Resedaceae Reseda alba Rosaceae Crataegus monogyna alttür azarelle Fıstık çamı Alıç Potentilla kotschyana Rubiaceae Crucianella angustifolia Rutaceae Ruta montana Scrophulariaceae Sedef otu 45 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Linaria simplex Akdeniz Violaceae Viola kitaibeliana Kaynak: Türkiye Bitkileri Veri Servisi(TÜBİVES) Baytop T., 2007: Türkçe Bitki Adları Sözlüğü TDK, ANKARA 2000: Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, ANKARA - - 3 seyrek makiler, kayalı ve taşlı yerler, nadas tarlaları - - 3 taşlık yamaç, moloz, maki, kıyı IUCN RED DATA BOOK Kategorileri EX: Tükenmiş EW: Doğada tükenmiş CR: Çok tehlikede EN: Tehlikede VU: Zarar görebilir LR: Az tehdit altında LR(cd): Koruma önlemi gerektiren LR(nt): Tehdit altına girebilir LR(lc): En az endişe verici DD: Veri yetersiz NE: Değerlendirilemeyen Nisbi Bolluk Dereceleri 1. Çok Nadir 2. Nadir 3. Orta Derecede Bol 4. Bol 5. Çok Bol veya Saf Populasyon Oluşturmakta FAUNA Faaliyet alanı için yapılan geniş kapsamlı literatür taraması sonucunda, bulunması muhtemel yaban yaşamı envanteri oluşturulmuştur. Yapılan fauna çalışması sonucunda, faaliyet alanında bulunan Amphibia, Reptilia, Aves ve Mammalia türleri tablolarda belirtilmektedir. Tablo 13: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Amphibia Türleri Familya Adı Tür Adı Türkçe Adı Habitat IUCN BUFONİDAE Bufo bufo bufo Siğillikurbağa Taş altı, toprak içi LR(lc) RDB BERN nt III PELOBATİDAE Pelobates syriacus Toprak kurbağası Toprak içi LR(lc) nt II SALAMANDRİDAE Triturus karelinii Pürtüklü semender Suya yakın orman ve taşlıklar nt II LR(lc) Kaynak: Demirsoy A., 1996: Türkiye Omurgalıları ‘Amfibiler’ Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K-1000-90, ANKARA http://www.iucnredlist.org/ IUCN Risk Sınıfları EW: Vahşi hayatta nesli tükenmiş CR: Ciddi tehlike altında EN: Tehlike altında VU: Hassas LR: Düşük risk LR(cd): Korumaya bağımlı LR(nt): Yakın tehdit altında LR(lc): En az endişe verici Bern Listeleri EK-II: Kesin koruma altındaki fauna türleri EK-III: Koruma altındaki fauna türleri 46 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Prof. Dr. Ali Demirsoy’a göre Red Data Book Kategorileri Ex: Tükenmiş türler E: Tehlikede olan türler V: Zarar görebilir türler R: Nadir türler I: Meçhul türler K: Yetersizce bilinen türler O: Tehlike dışı türler nt: Nadir veya tehdit altında olmayan türler Tablo 14:Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Reptilia Türleri Familya Adı Tür Adı Chamaeleo chamaeleon CHAMAELEONİDAE chamaeleon Türkçe Adı Habitat Bukalemun Ağaçlar - nt II EK-1 Orman kenarındaki taşlık, kumluk ve çalılık yerler - nt II EK-1 LR(lc) nt III EK-1 COLUBRİDAE Coronella austriaca austriaca Güney yılanı GEKKONİDAE Hemidactylus turcicus turcicus Geniş parmaklı Taş altı, kayalar arası keler IUCN RDB BERN AKK(*) Orman ve makiliklerde, İnce kertenkele taşlar ve yapraklar LR(lc) nt II arasında Kaynak: Demirsoy A., 2006: Türkiye Omurgalıları ‘Sürüngenler’ Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K-1000-90, ANKARA (*) T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü “2010-2011 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları” http://www.iucnredlist.org/ SCİNCİDAE Ablepharus kitaibelii kitaibelii IUCN RED DATA BOOK Kategorileri EX: Tükenmiş EW: Doğada tükenmiş CR: Çok tehlikede EN: Tehlikede VU: Zarar görebilir LR: Az tehdit altında LR(cd): Koruma önlemi gerektiren LR(nt): Tehdit altına girebilir LR(lc): En az endişe verici DD: Veri yetersiz NE: Değerlendirilemeyen Bern Listeleri EK-II: Kesin koruma altındaki fauna türleri EK-III: Koruma altındaki fauna türleri Prof. Dr. Ali Demirsoy’a göre Red Data Book Kategorileri Ex: Tükenmiş türler E: Tehlikede olan türler V: Zarar görebilir türler R: Nadir türler I: Meçhul türler K: Yetersizce bilinen türler O: Tehlike dışı türler nt: Nadir veya tehdit altında olmayan türler 47 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. EK-1 AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 15:Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Aves Türleri Familya Adı CAPRİMULGİDAE CERTHİİDAE CHARADRİİDAE COLUMBİDAE CORACİİDAE CORVİDAE EMBERİZİDAE FALCONİDAE FRİNGİLLİDAE Tür Adı Caprimulgus europaeus Türkçe Adı Çobanaldatan Halkalı cılıbıt Tahtalı Gökkuzgun Alakarga Boz çinte Kerkenez Habitat St, ÇB Or,ÇB SA Or,ÇB St, ÇB ÇB,Or ÇB ÇB, St IUCN LR(lc) LR(lc) LR(lc) LR(lc) LR(nt) LR(lc) LR(nt) LR(lc) Certhia familiaris Orman tırmaşıkkuşu Charadrius hiaticula Columba palumbus Coracias garrulus Garrulus glandarius Emberiza cineracea Falco tinnunculus Coccothraustes coccothraustes Lanius nubicus Anthus trivialis Ficedula parva Luscinia megarhynchos Parus lugubris Parus major Passer montanus Dendrocopos syriacus Kocabaş ÇB,Or LR(lc) ERL BERN STATÜ AKK L-3 II G EK-1 II Y EK-1 II T,KZ EK-1 Y EK-3 L-3 II G EK-1 III Y EK-3 L-3 II Y,G EK-1 L-3 II Y EK-1 Y,KZ EK-1 LANİİDAE Maskeli örümcekkuşu St,Or LR(lc) L-3 III G MOTACİLLİDAE Ağaç incirkuşu St LR(lc) II T,G MUSCİCAPİDAE Küçük sinekkapan ÇB, Or LR(lc) II T MUSCİCAPİDAE Bülbül ÇB,Or LR(lc) II G PARİDAE Ak yanaklı baştankara Or,ÇB LR(lc) II Y PARİDAE Büyük baştankara ÇB,Or LR(lc) II Y PASSERİDAE Ağaç serçesi ÇB,St LR(lc) III Y PİCİDAE Alaca ağaçkakan Or,ÇB LR(lc) II Y REGULİDAE ÇB,Or LR(lc) II Y,KZ Regulus regulus Çalıkuşu SYLVİİDAE Phylloscopus sibilatrix Orman çıvgını ÇB,Or LR(lc) G SYLVİİDAE Sylvia curruca Küçük akgerdan ÇB, Or LR(lc) II G SYLVİİDAE Sylvia melanocephala Maskeli ötleğen ÇB,Or LR(lc) II Y SYLVİİDAE Sylvia nisoria Çizgili ötleğen ÇB,Or LR(lc) II G,T SYLVİİDAE Sylvia rueppelli Kara boğazlı ötleğen ÇB,Or LR(lc) II G TURDİDAE Erithacus rubecula Kızılgerdan ÇB,Or LR(lc) II Y TURDİDAE Turdus iliacus Kızıl ardıç ÇB,Or LR(lc) III KZ Kaynak: Demirsoy A., 2008: Genel Zoocoğrafya ve Türkiye Zoocoğrafyası ‘Hayvan Coğrafyası’ Meteksan A.Ş.,ANKARA T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü “2010-2011 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları” http://www.iucnredlist.org/ EK-1 EK-1 EK-1 EK-1 EK-1 EK-1 EK-2 EK-1 EK-1 EK-1 EK-1 EK-1 EK-1 EK-1 EK-1 EK-2 Habitat St: Step Or: Orman SA: Sulak alan Dn: Deniz DK: Dağlık ve kayalık ÇB: Çalı ve bahçelik Yurt Statüsü Y: Yerli G: Göçmen T: Transit KZ: Kış ziyaretçisi BG: Bölgeler arası göç YG: Yükselti göçmeni R: Rastlantısal Ya: Yaz konukçusu YZ: Yaz ziyaretçisi European Red List Kategorileri L-1, LİSTE 1: Avrupa’da Yaşayan ve Soyu Tehlikede Olan Türler L-2, LİSTE 2 : Avrupa’da Dışında da Yaşayan ve Soyu Tehlikede Olan Türler L-3, LİSTE 3: Soyu Tehlike Altında Olmayan; Ama Avrupa’da Özel İlgi Gösterilen Türler L-4, LİSTE 4 : Soyu Tehlike Altında Olan Türler 48 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. - II AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU IUCN RED DATA BOOK Kategorileri EX: Tükenmiş EW: Doğada tükenmiş CR: Çok tehlikede EN: Tehlikede VU: Zarar görebilir LR: Az tehdit altında LR(cd): Koruma önlemi gerektiren LR(nt): Tehdit altına girebilir LR(lc): En az endişe verici DD: Veri yetersiz NE: Değerlendirilemeyen Bern Listeleri EK-II: Kesin koruma altındaki fauna türleri EK-III: Koruma altındaki fauna türleri Tablo 16: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Mammalia Türleri Familya Adı Tür Adı Türkçe Adı Habitat IUCN RDB BERN Orman, fundalık, makilik, CANİDAE Canis aureus Çakal LR(lc) nt meşelik Ağaçlık, fundalıklar ve ERİNACEİDAE Erinaceus concolor Kirpi LR(lc) nt III çalılıklar Otluk, ormanlık, açık LEPORİDAE Lepus europaeus Yabani tavşan LR(lc) nt III araziler Oryctolagus Kumlu, çalılık, LEPORİDAE Adatavşanı LR(nt) nt III cuniculus ağaçlık araziler İğneyapraklı ormanlar, SORİCİDAE Suncus etruscus Etrüsk sivrifaresi LR(lc) nt III bahçeler, kırlar VESPERTİLİONİDAE Nyctalus noctula Akşamcı yarasa Ormanlar, yerleşim yerleri LR(lc) V II Kaynak: Demirsoy A., 1996: Türkiye Omurgalıları ‘Memeliler’ Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K-1000-90, ANKARA T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü “2010-2011 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları” IUCN RED DATA BOOK Kategorileri EX: Tükenmiş EW: Doğada tükenmiş CR: Çok tehlikede EN: Tehlikede VU: Zarar görebilir LR: Az tehdit altında LR(cd): Koruma önlemi gerektiren LR(nt): Tehdit altına girebilir LR(lc): En az endişe verici DD: Veri yetersiz NE: Değerlendirilemeyen Bern Listeleri EK-II: Kesin koruma altındaki fauna türleri EK-III: Koruma altındaki fauna türleri Prof. Dr. Ali Demirsoy’a göre Red Data Book Kategorileri Ex: Tükenmiş türler E: Tehlikede olan türler V: Zarar görebilir türler R: Nadir türler I: Meçhul türler K: Yetersizce bilinen türler O: Tehlike dışı türler nt: Nadir veya tehdit altında olmayan türler Bern Sözleşmesi’nin Ek-2 ve Ek-3 listesinde yer alan fauna türleri için, sözleşmenin 6. ve 7. maddeleri uygulanacaktır. Bu maddeler: 49 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AKK EK-3 EK-1 EK-3 EK-3 EK-1 AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Madde 6 Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu türler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır: a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri; b)Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek; c) Yabani faunayı, bu Sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme, geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek; d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak; e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş hayvanlar ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti. Madde 7 1-Her Akit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. 2-III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü işletme şekli, 2. maddenin şartları gözönünde tutularak, populasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde düzenlenmiş olacaktır. 3-Alınacak önlemler; a)Kapalı av mevsimlerini ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları, b)Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını, c)Yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satışının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde düzenlenmesi hususlarını kapsamaktadır. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün "2010-2011 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları " Ek-1 (Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları), Ek-2 (Merkez Av Komisyonu’nca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları), Ek-3 (Merkez Av Komisyonu’nca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları) listeleri ilgili tablolarda gösterilmiştir. Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan yaban hayvanlarının avlanması, ölü yada canlı bulundurulması ve nakledilmesi yasaktır. Ek-3 listesinde yer alan yaban hayvanları Çevre ve Orman Bakanlığı’nca belirlenen 2010-2011 av döneminde belirtilen sürelerde avlanmasına Merkez Av Komisyonunca izin verilen av hayvanlarıdır. IV.2.8. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, 25.09.1978 Tarih ve 16415 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan 7/16349 Sayılı bakanlar Kurulu Kararı İle Sınırlandırılmış Alanlar vb.) Rüzgar santralinin kurulacağı arazi orman arazisi içerisinde kalmaktadır. Kullanılacak orman arazisi ve buradaki tesisler için 03.07.2004 tarihinde 25511 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'da "Savunma, ulaşım, enerji, haberleşme, su, atık su, petrol, doğalgaz, altyapı ve katı atık 50 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU bertaraf tesislerinin; sanatoryum, baraj, gölet ve mezarlıkların; Devlete ait sağlık, eğitim ve spor tesislerinin ve bunlarla ilgili her türlü yer ve binanın Devlet Ormanları üzerinde bulunması veya yapılmasında kamu yararı ve zaruret olması halinde, gerçek tüzel kişilere bedeli mukabilinde Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verilebilir" ifadesi bulunmaktadır. Bu kapsamda faaliyet gerçekleştirilirken Çevre ve Orman Bakanlığı’nın ilgili Orman Bölge Müdürlüğünden orman alanları ile ilgili gerekli izinler alınacaktır. Proje alanı, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 25.09.1978 tarih ve 16415 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile sınırlandırılmış alanlar, askeri yasak ve askeri güvenlik bölgeleri vb. içerisinde kalmamaktadır. IV.2.9. Bölgenin Genel İklim Koşulları, Sayılı Günler, Sıcaklık, Yağış ve Rüzgar Dağılımları, Akdeniz iklim kuşağında kalan İzmir’de yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçmektedir. Dağların denize dik ve ovaların İç batı Anadolu eşiğine kadar sokulması, denize etkilerin iç kesimlere kadar yayılmasına olanak vermektedir. Tablo 17: İzmir İli Aylara Göre Sıcaklık Değişimleri Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YILLIK Ortalama Sıcaklık o ( C) 7,9 8,2 10,5 14,6 19,1 23,8 26 25,4 21,9 17,5 12,6 9,5 16,4 Ortalama Yüksek o Sıcaklık ( C ) 12,3 12,9 15,6 19,5 23,7 28,5 31,3 30,9 27,4 22,9 17,6 13,6 21,4 Ortalama Düşük Sıcaklık o ( C) 4,3 4,4 6,1 10 14,2 18,3 20,5 20,2 17 13,3 8,8 6,1 11,9 Yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere aylık ortalama sıcaklık seviyeleri Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında en yüksek değeri göstermektedir. Aylık ortalama sıcaklık değeri en yüksek Temmuz ayında olup, aylık ortalama düşük sıcaklık değeri en düşük ay ise Ocak ayıdır. YAĞIŞ: İzmir’de iklim elemanları içinde en büyük değişkenliği yağış miktarı göstermektedir. Yıllık ortalama yağış miktarı 574,4mm olmasına karşın, genel atmosfer dolaşımında görülen değişmelere bağlı olarak bazı yıllarda yağış toplamı artmaktadır. Yıl içinde yağış miktarı ekim ayının ikinci yarısından itibaren artış göstermekte ve Mayıs ayına kadar devam etmektedir. Aylık ortalama yağış miktarının en yüksek olduğu aylar Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat’tır. Ortalama yağış değerlerine göre, sadece Aralık ayında düşen yağışların yıllık toplama katkısı %20 civarındadır. Yaz aylarında aylık yağış miktarının yıllık toplam içindeki payı ise,%2 düzeyine düşmektedir. 51 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 18: Konya İli Yağış Dağılımı Aylar Ortalama Toplam Günlük En Çok Ortalama Kar Yağış Miktarı Yağış Miktarı Yağışlı Günler (mm) (mm) Sayısı Ocak 94,6 117 0,4 Şubat 80,6 80,2 0,4 Mart 67,2 47,8 0,2 Nisan 46,4 51,7 0 Mayıs 20,7 39,1 0 Haziran 8,6 41,6 0 Temmuz 3,6 24,6 0 Ağustos 1,8 7,9 0 Eylül 14,3 40,6 0 Ekim 36,9 74,4 0 Kasım 90,2 87,3 0 Aralık 109,5 73 0,3 NEM İzmir’de bağıl nem oranı sıcaklığın yüksek, bulutluluğun az olduğu yaz aylarında düşüktür. Buna karşılık nemli hava akımlarının etkisine girildiği yılın soğuk döneminde artış görülmektedir. Yıl içinde Mart ayından itibaren azalmaya başlayan ortalama bağıl nem değeri en düşük oranına Temmuz ayında ulaşmaktadır. Tablo 19: Aylara Göre En Düşük Bağıl Nem ve Ortalama Bağıl Nem Tablosu Aylar En Düşük Bağıl Nem Ortalama Bağıl Nem (%) (%) Ocak 35 75 Şubat 26 73 Mart 24 74 Nisan 23 73 Mayıs 21 72 Haziran 22 67 Temmuz 20 66 Ağustos 18 69 Eylül 18 71 Ekim 21 75 Kasım 22 76 Aralık 23 76 YILLIK 18 72 RÜZGAR İzmir’in deniz kıyısında bulunması ve karadaki topografik farklılıklar sebebiyle rüzgarların genel olarak deniz-kara ve vadi-tepe arasında gidip gelen rüzgarlar olduğu 52 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU görülmektedir. Rüzgarlar, hem gündüz ve gece saatlerine hem de bölgelerin denizlere ve dağlara göre konumlarına bağlı olarak zıt yönlere dönmektedir. Tablo 20: Aylık Ortalama Rüzgar Hızı, En Hızlı Rüzgar hızı Ve Yönü, Ortalama Fırtınalı Gün Sayısı, Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Tablosu Ortalama Fırtınalı Gün Sayısı Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı 29,8 1,2 5,7 28,1 1,3 5,3 WNW 28,4 0,8 4,9 SSW 22,8 0,5 5 2,5 S 18,6 0,1 3,7 2,7 W 25,1 0,1 5 Temmuz 2,6 WNW 24 0,3 5,9 Ağustos 2,4 WNW 20,1 0,1 3,7 Eylül 2,4 WSW 19,1 0,1 3,7 Ekim 2,1 W 29,1 0,2 3,1 Kasım 2,2 SW 31 0,8 4,2 Aralık 2,3 SSW 27 1 5,2 YILLIK 2,4 SW 31 6,5 55,4 Ortalama Rüzgar Hızı (m/s) Yönü Ocak 2,4 SSW Şubat 2,5 W Mart 2,5 Nisan 2,5 Mayıs Haziran Aylar En Hızlı Rüzgar Hızı (m/s) Yıllık olarak en fazla esen rüzgarlar doğu-güneydoğu(ESE) yönünden gelmektedir. Bunu güney-güneydoğu (SSE),batı-kuzeybatı (WSW) ve güneydoğu (SE) yönleri izlemektedir. Kış aylarında hakim yönler güneydoğulu rüzgarlardır. Bu aylarda en fazla esen yön doğu-güneydoğu (ESE) olup, bunu güney-güneydoğu (SSE) ve güneydoğu (SE) yönleri izlemektedir. Yaz aylarında rüzgarlar en fazla doğu-güneydoğu ile batı-güneybatı arasında değişmektedir. Şekil 5: Kış Aylarına Ait Rüzgar Grafiği 53 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Şekil 6: Yaz Aylarına Ait Rüzgar Gülü Tablo 21: Rüzgar Esme Sayıları Toplamı Tablosu Aylar Yönler I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK N 66 50 52 79 61 82 97 83 65 74 60 82 851 NNE 86 80 99 75 76 119 165 131 100 86 85 104 1206 NE 61 69 66 65 69 69 116 106 89 98 72 97 977 ENE 199 167 161 143 119 141 180 181 187 190 178 196 2042 E 298 247 285 202 206 171 189 203 218 229 241 303 2792 ESE 930 807 765 580 639 563 566 631 608 713 833 874 8509 SE 475 368 331 298 292 226 192 214 263 356 398 477 3890 SSE 287 297 281 260 134 124 128 135 145 187 266 276 2520 S 100 109 114 94 61 39 43 41 52 49 76 119 897 SSW 57 44 60 85 65 70 61 49 45 48 45 65 694 SW 36 42 76 95 150 178 170 155 103 64 47 35 1151 WSW 79 104 183 317 471 535 535 540 473 264 150 57 3708 W 45 94 174 218 286 248 215 210 232 223 118 35 2098 WNW 98 92 165 178 168 134 133 119 126 203 128 69 1613 NW 57 54 81 68 72 69 63 52 52 72 69 62 771 NNW 84 75 70 92 77 88 101 90 94 92 102 114 1079 54 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 22: Rüzgar Yönlerine Göre Ortalama Hız Aylar Yönler I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK N 1,9 2,6 2,1 1,4 1,4 1,6 2,2 1,7 1,6 1,6 1,8 2 1,8 NNE 1,9 2,2 2,1 1,5 1,8 2,1 2,2 1,9 1,7 1,7 1,7 1,7 1,9 NE 1,7 2 1,9 1,5 1,7 1,8 2,1 1,9 1,8 1,5 1,4 1,6 1,8 ENE 2,2 2,1 1,7 1,5 1,4 1,5 1,7 1,7 1,6 1,9 1,8 1,9 1,8 E 2,4 2,3 2,2 1,9 1,6 1,5 1,7 1,6 1,8 1,7 1,9 2,2 1,9 ESE 2,2 2,3 2,2 1,9 1,9 1,9 1,7 1,7 1,8 1,91,8 1,9 2,1 2 SE 2,4 2,2 2,1 1,9 1,8 1,8 1,5 1,5 1,6 2 2 2,3 2 SSE 2,4 2,7 2,4 2,3 1,8 1,5 1,5 1,4 1,5 2,8 2,4 2,6 2,2 S 3,6 4 3,4 3,2 2,3 2,4 1,2 1,2 2,1 1,8 3,5 3,5 3,1 SSW 3,9 2,9 3 3 2,2 2,1 1,4 1,8 2,3 2,5 2,8 3,6 2,6 SW 3,8 2,6 3,1 3,6 3 3,4 3,2 2,9 3 2,9 2,4 3,3 3,1 WSW 3,4 3,5 3,7 4 3,9 4,4 4,2 4 3,8 3,4 2,7 2,5 3,9 W 2,5 2,7 3,2 3,9 3,8 4,3 4,3 4,2 4,1 3,2 3,2 3,3 3,8 WNW 2,9 3,2 3,3 3,3 3,3 3,7 3,6 3,6 3,4 2,2 3,1 2,8 3,3 NW 2 2,8 2,71,9 2,3 2,6 2,7 3,1 2,3 2,7 1,5 2,6 2,5 2,6 NNW 1,8 2,3 2 1,6 2,2 2 1,6 1,6 1,5 1,6 2,2 1,9 BASINÇ Tablo 23: Ortalama Yerel Basınç(hPa) Rasat Süresi/Aylar Oratlama Yerel Basınç 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık 1017,4 1016,6 1015,0 1012,5 1012,6 1011,2 1009,3 1009,9 1013,3 1016,2 1017,3 1017,4 1014,1 55 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BUHARLAŞMA Tablo 24: Ortalama Buharlaşma Miktarları (mm.) Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık Günlük en çok buharlaşma 6,1 4,8 39,0 8,2 9,6 11,8 14,0 14,0 16,5 260,0 4,8 4,5 260,0 Ortalama Buharlaşma 28,7 39,3 70,2 97,6 145,2 191,2 216,8 190,2 131,7 93,9 46,3 30,9 1282,0 KAR, DOLU, SİS VE KIRAĞI Tablo 25: Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı Aylar Yıllık 1 0,4 2 0,4 3 0,2 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 0,3 Yıllık 1,2 Tablo 26: Ortalama Dolulu Gün Sayısı Aylar Yıllık 1 0,1 2 0,2 3 0,2 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 0,1 Yıllık 0,4 Tablo 27: Ortalama Sisli Gün Sayısı Aylar Ortalama Kırağılı Gün Sayısı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık - - 0,1 - - - 0,1 0,2 0,1 - - - 0,4 Tablo 28: Ortalama Kırağılı Gün Sayısı Aylar Ortalama Kırağılı Gün Sayısı 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık 4,6 3,3 1,0 - - - - - - - 0,7 2,5 12,0 IV.2.10. Diğer Özellikler Bu başlık altında değerlendirilmesi gereken başka bir husus bulunmamaktadır. 56 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU IV.3. Sosyo – Ekonomik Çevrenin Özellikleri IV.3.1. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu) Eğitim İlk ve Orta Öğretim Bir eğitim, kültür ve üniversite şehri olan İzmir İli’nde (2006-2007 öğretim yılı ) 844 Okul Öncesi Okul, 1252 İlköğretim (Resmi+Özel) Okulu, 182 Genel ve 217 Meslek ve Teknik Lise olmak üzere toplam 2 495 adet okul bulunmaktadır. Okul öncesi Öğretim kurumlarında öğretmen sayısı 1 538, öğrenci sayısı 27 220 dir. İlköğretim Okullarındaki öğretmen sayısı 17 683, öğrenci sayısı 459 994 dur. Lise ve Meslek Liselerindeki öğretmen sayısı ise 10 058, öğrenci sayısı 165 278’dır. İlimizde toplam öğrenci sayısı 652 492 olup, öğretmen sayısı ise 29 279 ‘dur. İlimizde ayrıca 20 adet Özel Eğitim Okulu bulunmaktadır. Bu okullarda toplam 192 öğretmen ve 1473 öğrenci bulunmaktadır. İzmir İlinde Okulların Genel Durumu Tablo 29:Okul Öncesi Okul Sayısı Derslik Sayısı Öğretmen Sayısı Öğrenci Sayısı 844 1 726 1 538 27 220 Kaynak: www.izmir.gov.tr Tablo 30:İlköğretim Okul Sayısı 1 252 Derslik Sayısı 11 700 Öğretmen Sayısı 17 683 Öğrenci Sayısı 459 994 Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı 26 Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı 39 Kaynak: www.izmir.gov.tr Tablo 31: Lise Ve Dengi Okullar Genel Lise Okul Sayısı Derslik Sayısı Öğretmen Sayısı Öğrenci Sayısı Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı 182 3 321 6 013 100 649 17 30 Kaynak: www.izmir.gov.tr 57 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. Mesleki ve Teknik Lise 217 1 836 4 045 64 629 16 35 Toplam 399 5 157 10 058 165 278 16 32 AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 32: Dersliğe Düşen Öğrenci Sayısı Türkiye Ortalaması İzmir Ortalaması İlköğretim 59 39 Genel Lise 37 30 Meslek Lisesi 33 35 Eğitim Kademesi Kaynak: www.izmir.gov.tr Tablo 33: Öğretmen Başına Öğrenci Sayısı Türkiye Ortalaması İzmir Ortalaması Okul Öncesi 17 17 İlköğretim 30 26 Genel Lise 18 17 Meslek Lisesi 13 16 Eğitim Kademesi Kaynak: www.izmir.gov.tr Üniversiteler İzmir ilinde (Dokuz Eylül Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Yaşar Üniversitesi ve Ekonomi Üniversitesi Rektörlükleri olmak üzere) beş üniversite mevcuttur. Bu üniversitelerden; Dokuz Eylül Üniversitesinde 3.026 akademik personel ve 41.289 öğrenci, Ege Üniversitesinde 2.969 akademik personel ve 41.766 öğrenci, Yüksek Teknoloji Enstitüsünde 478 akademik personel ve 1 997 öğrenci, Ekonomi Üniversitesinde 351 akademik personel ve 4 932 öğrenci, Yaşar Üniversitesinde de 134 akademik personel ve 1.871 öğrenci olmak üzere toplam 6.958 akademik personel ve 91.855 öğrenci bulunmaktadır. Üniversitelerin Kampus Durumu: Dokuz Eylül Üniversitesi (Konak, Bornova, Buca, Balçova, Narlıdere, Karşıyaka, Urla ve Torbalı ilçelerinde olmak üzere) 13 ayrı yerleşim alanına dağılmış olarak hizmet sunmaktadır. Ege Üniversitesi, Bornova Kampusunda faaliyetlerini sürdürmektedir. Yüksek Teknoloji Enstitüsünün Kampus alanındaki inşaatların yapımı devam etmektedir. Tablo 34: Üniversitelerin Enstitü, Fakülte, Y.Okul, Öğrenci ve Öğretim Görevlileri Durumu 9 Eylül Üniv. Ege Üniv. Y.Tekn. Ens. Ekonomi Üniv. Yaşar Üniv. Toplam Fakülte Sayısı 10 11 3 5 4 33 Enstitü Sayısı 10 7 1 2 2 22 Yüksek Okul 10 13 0 2 2 27 Öğretim El. Say. 3 026 2 969 478 351 134 6 958 Öğrenci Sayısı 41 289 41 766 1 997 4 932 1 871 91 855 Kaynak: www.izmir.gov.tr 58 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 35: Yüksek Öğrenim Yurtlarının Yatak Kapasiteleri Kız Erkek Toplam Bornova Yurdu 3 018 2 192 5 210 Atatürk Yurdu 896 936 1 832 H. A. Yesevi Yurdu 744 760 1 504 H. A. Tatari Kız Yurdu 648 - 648 Urla Yurdu 304 384 688 Çeşme Yurdu 92 72 164 5 702 4 344 10 046 TOPLAM Kaynak: www.izmir.gov.tr Yüksek Öğrenim öğrencilerine yönelik olarak İzmir İli’nde altı (6) öğrenci yurdu bulunmakta, bu yurtlardaki 2006 Aralık ayı sonu itibariyle yatak kapasitesi 10.046’tür. Sağlık İzmir’de Sağlık Bakanlığına bağlı 27 hastanede 6384 adet yatak bulunmaktadır. Üniversite Hastanelerinde 3089 yatak, 16 adet olan Özel Hastanelerde ise 915 adet yatak bulunmaktadır. Hastanelerin yatak işgal oranları incelendiğinde, il merkezlerindeki devlet hastanelerinde ve üniversite hastanelerinde % 80’lere varan bu rakamın ilçe hastanelerinde ve özel hastanelerde % 30 civarında olduğu gözlenmektedir. Bu durum, İzmir’deki büyük hastanelerin özellikle çevre iller için son başvuru yeri olmasından kaynaklanmaktadır. Bütün bu sonuçlar, İzmir’deki sağlık hizmetlerinin koordinasyonunda ve hizmetin planlanmasında temel veri kaynakları olarak alınmaktadır. 59 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 36: İzmir İlindeki Devlet ve Kamu Hastaneleri S.B. Toplam Yatak Sayısı=6062 S.B. Yatak Doluluk Oranı %=73,1 Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 60 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 37: İzmir İlindeki Özel Hastaneler Özel Hastaneler Yatak Doluluk Oranı %=42,9 Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 61 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 38: Özel Hemodiyaliz Merkezleri Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 62 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 39: Üniversite Hastaneleri Üniversite Hast. Yatak Doluluk Oranı % = 78 Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 Tablo 40: İzmir İli Sağlık Kurumları Dağılımı (2008) *Belediye Hastanesi ve Kara Hastanesi Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 Kültürel Değerler Ülkemizin üçüncü büyük kenti olan İzmir her şeyden önce uluslar arası ticarete açık bir liman kentidir. İzmir’in görünümünü giderek değiştiren ticari ofisler, bürolar, banka ve sigorta şirket binaları bu görünümün tipik göstergeleridir. Öte yandan sanayi ve tarımsal üretime paralel olarak gelişen ihracata yönelik liman isletmesi tesisleri ve benzerleri kentin ticari çehresini oluştururlar. Kültürel zenginliklerin, ticari niteliği ağır basan bir kente belirleyici bir önem taşıması her zaman görülen bir olgu değildir. Oysa İzmir bu anlamda olağan dışı bir kültür zenginliğine sahiptir. Tiyatroları, kütüphaneleri, eğitimi, müzeleri ile İzmir’in kültür tarihindeki önemi inkar edilemez. Kültür varlıklarımız olarak medreseler, camiler, şadırvanlar bulunmaktadır. Efes Müzesi Efes Müzesi salonlarında sergilenmekte olan arkeolojik eserler bazı müzelerde olduğu gibi kronolojik olarak değil buluntu yerine göre sergilenmektedir. Yeşilova Höyüğü Smyrna (Tepekule)’de yapılan kazılar neticesinde İzmir’in tarihi MÖ 3.300/3.000 yıllarına yani Erken Tunç Çağı’na dayanmaktaydı. Ancak 2005 yılında Yeşilova Höyüğünde yapılan kazılar İzmir’in tarihinin M.Ö.9.000– 8.000’lere uzandığı ortaya koymuş neticesinde de 5 binyıl ile özleştirilen İzmir tarihi en az 3 binyıl daha eskiye gitmiştir 63 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tire Müzesi Tire müzesi 1936 yılında Atatürk’ün kurduğu Halkevlerinin Müzecilik kolu tarafından amatörce bir çalışma ile baslar.1945 yılında Nüfus memuru Faik TOKLOĞLU müzecilik kolunun basına geçer ve çalışmalarını tamamlayarak Milli Eğitim Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğüne bağlı Müze Memurluğu olarak hizmet verir. 1945-1970 yılları arasında İlçemizde bulunan Yeşil İmaret (Yahsibey) Camiinde hizmet vermekte iken, şimdiki adresi olan Cumhuriyet Mahallesi, Sanizade Meydanı No:10 da modern müze binasının yapılması ile hizmetini Müze Müdürlüğü olarak yapmaya baslar. Ödemiş Müzesi Ödemiş’te bir müze kurulması fikri 1974 yılında oluşmaya başlamıştır. Ödemişli eski eser koleksiyoneri Mutahhar Şerif BASOĞLU tarafından müze yapılmak üzere bağışlanan 2772m2 yüzölçümlü 64 pafta, 407 ada,29 parselin üzerine çadır formunda bodrum üzeri zemin kat olarak inşa edilmiştir. Birgi Çakırağa Konağı Ege bölgesinin, ilk yapılısındaki üslubu korunmuş ender konaklarından biri olan Çakırağa Konağı’nın 1761 tarihinde Şerif Ali Ağa tarafından yaptırıldığı genel kanıdır. Konakta, 19. yüzyılda yapıldığı düşünülen kalem isi süslemeler yer alır. Üç katlı, dış sofralı, çift köşk odalıdır. Alt kat duvarları tas örgü, diğer duvarları ahşap çatkı içine dolma teknikle inşa edilmiştir. 64 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 41: Antik Kentler ve Ören Yerleri Tablosu 65 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 IV.3.2. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri, Limanlar, Konutlar, Turizm Alanları vb.) Planlı Kentsel Gelişme Alanları İzmir kenti çevresindeki kentsel gelişmelere bir bütün olarak bakıldığında, oldukça geniş bir alanı kapsayan İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları dışındaki alanların bir bölümünde ve İzmir il sınırları dışında, komsu il ve ilçe merkezlerinde de İzmir’in saçaklanması olarak nitelendirebileceğimiz gelimseler göze çarpmaktadır. 2004 yılında yürürlüğe giren 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Yasası öncesinde 9 ilçe belediyesinden oluşan İzmir Büyükşehir Belediyesinin, 5216 sayılı Yasa sonrasında genişleyen sınırları; kuzeyde Aliağa, güneyde Selçuk ilçe merkezlerini içine alacak biçimde, Valilik merkez alınarak 50 kilometre yarıçaplı daire içinde büyütülmüştür. 5216 sayılı yasa öncesinde, İzmir’in etkisiyle oluşan kentsel gelişmenin boyutundan daha küçük olan İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları, yapılan yeni düzenleme sonrasında, bu gelişme alanlarının yanı sıra oldukça geniş bir kırsal alanı da içine alacak biçimde genişletilmiştir. Belirli bölgelerde kırsal alanları da içermesine rağmen, özellikle batıda Alaçatı-Çeşme bölgesinde ve Karaburun Yarımadası üzerinde gözlemlenen ve genel olarak İzmir kentinden kaynaklanan yoğun ikinci konut gelişmelerinin ve turizm gelişmelerinin Büyükşehir belediyesi sınırları dışında kalması, yapılan yasal düzenlemenin önemli olumsuz sonuçları olarak göze çarpmaktadır. Büyükşehir 66 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU belediye sınırları her ne kadar genişletilmiş de olsa, İzmir kentinin etkilerinin salt yönetsel sınırlarla tanımlanması olanaklı değildir. Kentsel gelişmelerin çevresel kaynaklar, gelimse eğilimleri ve altyapı olanaklarına bağlı olarak yönetsel sınırlardan bağımsız gelişme gösterdiği gözlenmektedir. Ancak, üretilen planlama kararlarının günümüzde geçerli olan mevzuat doğrultusunda kolay uygulanabilirliğini sağlamanın yolu, kentsel gelişmelerin yönetsel sınırlarla bağlantılı olarak tanımlanmasından geçmektedir. Kentsel Alanlarda Yoğunluk Günümüzde İzmir kent merkezi çevresindeki bütünleşmiş kentsel alana bakıldığında; 5216 sayılı Yasa öncesinde İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni oluşturan 9 ilçe belediyesinin (Konak, Karşıyaka, Bornova, Buca, Balçova, Gaziemir, Narlıdere, Güzelbahçe, Çiğli) yanı sıra, kuzey aksında Menemen ilçe belediyesi, Sasalı, Harmandalı, Ulukent, Koyundere ve Asarlık ilk kademe belediyelerinin, güneydoğuda Kaynaklar ilk kademe belediyesinin, güneyde Menderes ilçe belediyesi, Sarnıç ve Görece ilk kademe belediyelerinin, batıda Yelki ilk kademe belediyesinin bütünleşik olarak İzmir Merkez Kenti oluşturduğu görülmektedir. İzmir Merkez Kent, kuzeyde Menemen sonrasında var olan tarımsal alanlarla sonlanırken, Kent doğuda Bornova ile Kemalpaşa arasında ve Kaynaklar doğusunda esik oluşturan orman alanları ile sonlanmaktadır. Karşıyaka ve Bornova ilçelerinin kuzeyinde de esik oluşturan orman alanları ile sonlanan Merkez Kent, güneyde Tahtalı Barajı ve Baraj havzası içindeki tarım alanları ile sonlanmaktadır. Batıda Güzelbahçe ile Urla arasında kıyı kesiminde yapılaşma açısından bir kopuş yaşanmasa da, bu bölgede yapılaşmaların genel olarak ikinci konut niteliğinde olması ve dar bir kıyı boyunca sürmesi, Urla ile İzmir Merkez Kentin birbirinden ayrılmasını sağlarken, Merkez Kent güneybatıda ise Yelki ile Seferihisar arasında var olan tarım alanları ve bos alanlar ile sonlanmaktadır. İzmir Merkez Kent olarak tanımladığımız bölge içinde yer alan ve geçmişte kendi gelişme dinamiklerine bağlı olarak gelişme göstermiş olan yerleşmelerin son yıllarda doğrudan İzmir kentinin etkisi altında geliştiği, gerçeklesen yapılaşmaların büyük bölümünün İzmir’in etkisiyle oluştuğu, nüfuslarında yaşanan önemli artısın İzmir kentinin dinamiklerinden kaynaklanmaktadır. Kentsel Yenileme Alanları Batı aksı İzmir’de konut bölgesi olarak kabul edilmektedir. Güney kesimlerindeki orman ve eğimli alanlar kuzeyden ise Denizli sınırlamasından ötürü Urla yerleşmesine kadar doğrusal bir yapı göstererek homojen olarak gelişmektedir. İzmir kentine ve kentin merkez bölgesine yakın olması arada büyük boşluklara yol açacak, bölecek kullanışları olmadığından ötürü, hızla birincil konut alanına dönüşmektedir. Burada en önemli olay, Balçova’daki tarım alanları olmaktadır. Bu kesimde seracılığında eklenmesi ile ortaya çıkmış olan tarım alanları kentin orta kesiminde kalsalar bile başka bir kullanışa açılmayacak kadar kıymetlidirler. Bu denli kıymetli potansiyele sahip toprakların yeşil alanlar ile bezenmiş, kentsel yoğunluk içinde çok kıymetli bir öğe olacaktır. Bu alanların toplumsal faydaya açılacak binalardan çok daha değerli olacaktır. İzmir’in dördüncü aksı olarak kabul edilen güney aksı konut ve sanayi kullanışlarının görüldüğü aks olmaktadır. Havaalanı, Tahtalı Barajı gibi engelleyici niteliklerin yanı sıra havaalanı bağlantısı önemli derece düşünülen serbest bölge ve sanayi bölgesi ile küçük sanatlar gibi kullanışlar bölgenin gelişmesinde önemli rol oynayacak potansiyellerdir. Bu aksta yapılan toplu konut çalışmalarında aksı gelişme eğilimini arttırıcı önemli roller oynamaktadırlar. Kırsal Yerleşme Deseni İzmir il sınırları içinde 632 köyü bulunmaktadır. Kırsal yerleşme birimlerinin büyük bölümünün tek noktada kurulu olduğu, mezra türü dağınık yerleşimlerin az olduğu 67 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU görülmektedir. Ancak özellikle önemli karayolu aksları üzerinde kırsal yerleşmelerden kopuk küçük yerleşimlerin oluştuğu görülmektedir. Kırsal alanlarda yasayan nüfusun planlama dönemi içindeki değişimini belirlemek üzere ilçeler bazında kırsal nüfusların projeksiyonları yapılmış ve dönem içindeki olası değişimler tahmin edilmeye çalışılmıştır. 5216 sayılı Yasa ile İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları içine katılan köylerin büyük bir bölümü ilçe ve ilk kademe belediyelerinin mahallesi durumuna getirilirken, orman köyü niteliğindeki köylerin tüzel kişiliği korunmuştur. Bu köylerin bütününe bakıldığında nüfus artısının süreceği görülmektedir. Büyük bir bölümü kentle bütünleşmiş olan ancak orman köyü kabul edilmeleri nedeniyle köy statüsü korunan bu yerleşmelerin gelecekte de giderek İzmir kenti ile bütünleşecektir. İl sınırları içinde planlama dönemi içinde gerçekleşecek yatırımlar ve planın uygulanması sonrasında, kırsal nüfusta belirli bölgelerde bu eğilimin değişmesi de olası görülmektedir. Özellikle Bakırçay ve Küçükmenderes Havzalarında gerçekleşecek sulama yatırımları göç hızının azalmasına neden olacak gibi görünmektedir. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu İzmir İli’ndeki, ilçelere göre organize sanayi bölgelerindeki sektörel işyeri sayısı tablo 42'de, ilçelere göre küçük sanayi sitelerindeki sektörel işyeri sayısı ise tablo 43'de, sanayi tesislerinde ilçelere göre çalışan sayısı ise tablo 44'de verilmiştir. Tablo 42: İlçelere Göre Organize Sanayi Bölgelerindeki Sektörel İşyeri Sayısı(*) *:OSB’lerde yer alan firmaları kapsar Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 68 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 43: İlçelere Göre Küçük Sanayi Sitelerindeki Sektörel İşyeri Sayısı ( * ) *:KSS’lerde yer alan firmaları kapsar Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008 69 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 44: Sanayi Tesislerinde İlçelere Göre çalışan Sayısı* Limanlar İzmir İli yurdumuzun deniz yolu ihracatı bakımından önemli bir ilidir. Ege ve Akdeniz'in bütün limanları ile bağlantılıdır. Bu yüzden ülke ekonomisine olan katkısı fazladır. İzmir limanı eski liman (pasaport) ve yeni liman Alsancak olmak üzere iki bölümde faaliyetini yürütmektedir. Yolcu iskeleleri Konak, Karşıyaka, Alsancak, Pasaport, Üçkuyular, Bostanlı vapur iskeleleridir. Günlük sefer sayıları; Normal günde 57, Cumartesi-Pazar toplam 34 sefer yapılmaktadır. 2004 yılında İzmir Limanlarına yanaşan yolcu gemisi 1479 adet, yanaşan yük gemisi 6428 adet inen-binen yolcu sayısı 136.526 kişidir. Turizm Kültür Turizmi Doğal ve tarihi güzellikleri, turizme uygun iklim koşulları, yeterli konaklama ve ulaşım altyapısı ile İzmir, turizm potansiyeli yüksek illerimizden biridir. İzmir, turizme bugünkü anlamda yakın tarihte başlamış olmasına rağmen, tarihi özelliklerini incelediğimizde, her zaman turizmle iç içe olduğu görülür. Deniz, güneş, kum üçlüsünün yanı sıra İzmir-Merkez, Bergama, Çeşme, Ödemiş, Tire, Selçuk Müzeleri, Efes ve Bergama Ören yerleri ile kültürel turizm olanaklarını Türkiye’de ilk sunan ildir. Şehir merkezinde antik dönemden beri varlığını korumuş olan Smyrna (Tepekule), Kadifekale ve dünyanın en büyük agorası olarak bilinen kent merkezindeki Agora ile kendine has dokuya sahip Kemeraltı Çarsısı, camileri, kiliseleri, havraları, hanları, çeşmeleri turizm yönünden çekim merkezleridir. 70 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU İnanç Turizmi Turizm, insanların sürekli yasadıkları yer dışına yaptıkları seyahatler ve gittikleri yerlerde geçici konaklamalarından doğan ihtiyaçlarının karşılanması ile ilgili bütün faaliyetlerdir. Diğer bir değişle, insanlar, tarihin her çağında değişik nedenlerden dolayı seyahat etmişlerdir. Bu nedenlerin basında ise, sağlık ve din amacıyla yapılan seyahatler gelmektedir. İnanç Turizmi kapsamında İlimiz sahip olduğu değerlerle çok özel bir konuma sahiptir. Hıristiyanlar için dini açıdan çok önem taşıyan ve " Hac" yeri ilan edilen Meryem Ana Evi, Meryem Ana adına yapılmış ilk kilise olan "Çifte Kiliseler" ve Hz. İsa ‘nın en sevdiği havarisi olan St. John'un mezarının da içinde bulunduğu St. John Bazilikası, Yedi Uyuyanlar Mağarası ile İncil’de yer alan ve Anadolu’da Hıristiyanlığı yaymak için kurulan Yedi Kiliseler Ege Bölgesinde bulunmaktadır. Kitapta söz edilen kiliseler gerçek anlamda kiliseler olmayıp, Romalıların zulmünden kaçıp ibadet yapan ilk Hıristiyan topluluklarını ifade etmektedir. Günümüzde Yedi Kilise topluluğunun bulunduğu yerlerde göze çarpan kilise kalıntıları Hıristiyanlık resmi din olarak kabul edildikten sonra inşa edilmiş yapılara aittir. Yedi Kiliselerden üçü bugün İzmir il sınırları içindedir. Bunlar Ephesus (Efes), Smyrna (İzmir), ve Pergamon (Bergama) Kiliseleridir. Diğer kiliseler, Sardis (Sart), Philadelphia (Alaşehir), Thyatira (Akhisar) ve Laodicea (Goncalı) Kiliseleridir. Bu kiliselerin İzmir’de bulunması İzmir’i İnanç Turizmi açısından önemli bir çekim merkezi yapmaktadır. Kongre Turizmi Beş üniversitenin ilimizde bulunması, bilimsel kongre ve toplantıların ilimizde yapılmasına olanak sağlayacağı gibi, ülkemizde ilk Uluslar arası Sanayi Fuarı’na ev sahipliği yapması ile is, kongre ve fuarlar kenti olmaya layık bir ildir. İklim koşullarının uygun olması dolayısı ile kentimiz tüm yıl kongre turizmi imkânına sahiptir. Yat Turizmi Türkiye 8333 kilometre uzunluğunda kıyısı bulunan yarımadadır. Dolayısıyla yat turizmine olanak sağlayan koy sayısı da oldukça fazladır. Hâkim rüzgârlara karsı korunaklı, temiz, doğayla iç içe oluşları yatçıları cezbetmektedir. Ayrıca aynı bölgeler antik çağlarda denizcilikle yoğun olarak uğrasan toplumlara da yurt olduğundan özellikle Ege ve Akdeniz kıyılarındaki bu sakin koylar aynı zamanda antik yerleşmelerin kalıntılarının bulunduğu ören alanlarıdır. Koylar doğal yapılarıyla olduğu kadar bu arkeolojik değerleriyle de denizli turistleri çekmektedirler. Doğa Turizmi Doğanın farklı imkanlara sahip olduğu farklı koşulları, yaylalarda kamp, mağaracılık, dağcılık, trekking, sörf, dalış, kaya tırmanıcılığı, bisiklet ya da golf oynayarak, kus gözlemciliği yaparak kullanılması ve daha bunlar gibi doğanın pek çok alanda sağladığı alternatiflerin gezi, dinlenme, spor amacıyla kullanıma açılması doğa turizminin oluşmasına ortam sağlamaktadır. Yayla Turizmi Anadolu'nun, kıyılardan içerlere, batıdan doğuya doğru yükseklik artısının olması morfolojik, topoğrafik, doğal bitki örtüsü ve iklim şartlarında farklılık göstermesi yaylacılık hareketlerine elverişli bir ortam sunar. Buralar da son derece çekici bir çevre ve tatil yapma ortamı bulunurken orman içi boşluk ve çayır alanlar ile daha çok orman üst sınırlarında yer alan ortak alanlar ise dinlenme ortamının yanı sıra hayvancılık faaliyetlerine elverişli alanları teşkil ederler. 71 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 45: İzmir Turizm Hareketleri (Aralık 2008) Tablo 46: 2005-2006-2007-2008 Yılları On İki Aylık Dönemde Turizm Hareketleri IV:3.3. Diğer Özellikler Bu başlık altında değerlendirilmesi gereken başka bir husus bulunmamaktadır. 72 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’TE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER (Bu Bölümde Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri Tanımlanır, Bu Etkileri Önlemek En Aza İndirmek ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari ve Teknik Önlemler V.1 ve V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı ve Ayrıntılı Şekilde Açıklanır.) V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler V.1.1. Arazinin Hazırlanması İçin Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları ve Kullanımları İnşa işlemleri sırasında alanda rüzgar türbinleri, şalt sahası ve trafo inşası sırasında hafriyat oluşacaktır. Proje alanındaki tüm işlemler 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” ne göre değerlendirilecektir. Proje kapsamında hafriyat işlemlerinin gerçekleşeceği üniteler ve hafriyat miktarları aşağıda ayrı ayrı hesaplanmıştır. Rüzgar türbinleri için oluşacak hafriyat miktarı; Rüzgar santralinde her bir türbin temeli için 3 m derinliğinde 16 mx16 m boyutlarında çukurlar açılacaktır. Oluşacak hafriyat miktarı; 16mx16mx3m=768 m3 Proje kapsamında 15 adet rüzgar türbini yer alacağından toplam hafriyat; Toplam hafriyat miktarı= 15x768= 11.520 m3 Faaliyet sahasında 250m2lik alan Kontrol binası ve bu binanın dışında 20m2llik bir yer ise Trafo olarak ayrılacaktır. Kontrol binası yeri için arazi düzenlemeleri yapılacak olup, bu sırada oluşacak hafriyat ise; Hafriyat miktarı=Hafriyat alanı ×Hafriyat derinliği=(250m2+20m2)×0,50m=135m3 Kontrol Binası ve Trafodan çıkan Hafriyat Miktarı=135m3 Şalt Sahası için boyutlar 27m x12m=324m2 Hafriyat Miktarı=Hafriyat Alanı x Hafriyat Derinliği =324 m2x0,50m =162m3 Toplam Hafriyat Miktarı Rüzgar Türbinleri+Kontrol Binası ve Trafo Hafriyat Miktarı+Şalt sahası =11.520m3+135m3+162m3=11.817 m3 Hafriyat çalışmaları sırasında kullanılacak malzemelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik olanların taşınımları, depolanmaları ve kullanımları söz konusu değildir. 73 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU V.1.2. Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Faaliyet kapsamında alanda rüzgar türbinleri ve enerji nakil hattı ve şalt sahasının inşa işlemleri sırasında toplam 11.817 m3 hafriyat oluşacaktır. Oluşacak bu hafriyatlar; Çevre/peyzaj düzenlemesinde, Bölgedeki bozuk alanların düzeltilmesinde (eğime bağlı olarak),kullanılacaktır. V.1.3. Faaliyet Ünitelerinin İnşası İle İlgili İşlemler İzmir İli, Karaburun İlçesi’ne bağlı Mordoğan beldesi, Bitiktepe – Değirmendağı – Düzlendağı – Mordoğan mevkiinde kurulması planlanan rüzgar enerji santrali inşa işlemleri sırasında rüzgar türbinleri, şalt sahası, trafo merkezi, kontrol binası yapımları sırasında arazi kullanımı söz konusu olacaktır. Rüzgar santralinde her bir türbin temeli için 3 m derinliğinde 16 mx16 m boyutlarında çukurlar açılacaktır. Daha sonra türbin gömülü elemanları konulup beton ile kapatılacaktır. Şalt sahası için boyutları 27 m x 12 m ve derinliği 0,5 m olan ve kontrol binası ile trafo için de alanları sırayla 250 m2 ve 20 m2 ve derinliği 0,5 m olan çukurlar açılarak inşa işlemleri gerçekleştirilecektir. İnşaat öncesi dönem 14 ay, inşaat süresi de 12 ay olarak planlanmıştır. Projenin toplam tamamlanma süresi 26 ay olarak planlanmıştır. Tesisin inşaat aşamasında 20 kişi, işletme aşamasında 5 kişi çalışacaktır. Çalışacak personelin her türlü ihtiyaçlarını karşılamak için prefabrik şantiye kurulacaktır. Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite kurulu gücü 2,1 MW olan 14 adet ve türbin gücü 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır. V.1.4. İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma ve Depolama Gibi Toz Yayıcı İşlemler Proje kapsamınsa; rüzgar türbinlerinin, şalt sahasının, trafo merkezi ve kontrol binası kurulması sırasında hafriyat meydana gelecektir. Hafriyat işlemlerinden kaynaklanan toz oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat işlemleri sırasında toplamda yaklaşık 11.817 m3 hafriyat malzemesi oluşacaktır. Hafriyat işlemleri sırasında sahada 12 ay, ayda 26 gün ve günde 8 saat tek vardiya halinde çalışılacaktır. Hafriyat işlemleri inşaat aşaması boyunca peyderpey devam edecektir. Buna göre; Toplam hafriyat miktarı Hafriyat malzemesinin yoğunluğu Toplam hafriyat miktarı Toplam inşaat süresi Bir saatte yapılacak hafriyat miktarı = 11.817m3 = 1,6 ton/m3 = 11.817m3 x 1,6 ton/m3 =18.907,2 ton = (8 saat/gün x 26gün/ay x 12 ay/yıl) = 2496 saat = 18.907,2 ton /2496saat = 7,57 ton/saat olacaktır. Hafriyat malzemesi proje kapsamında yer alacak şantiye alanlarında depolanacak ve gerekli olduğu zamanlarda buradan alınarak kullanılacaktır. Hafriyat malzemesinin taşınması sırasında nakliye kamyonlarına 20 tondan fazla malzeme yüklenmemesine dikkat edilecektir. Buna göre bir günde yapılacak sefer sayısı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır; 74 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Bir günde yapılacak hafriyat miktarı = 18.907,2 ton/ (12ay x 26gün/ay) = 60,6 ton/gün Bir saat yapılacak sefer sayısı = 7,57 ton/saat / 20 ton/sefer= 0,378 sefer/saat = 1 sefer/saat olacaktır. İnşaat aşamasındaki toz emisyon faktörleri, emisyon değerleri ve bunlara göre hesaplanmış emisyon debileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 47: Toz Emisyon Faktörleri ve Emisyon Debileri Toz Faktörleri Emisyon Değerleri Emisyon Debileri Sökme 0,025 kg/ton 7,57 ton/saat x 0,025 kg/ton =0,189kg/saat Yükleme 0,01 kg/ton 7,57 ton/saat x 0,01 kg/ton =0,0757 kg/saat Nakliye 0,7 kg/km-araç (1 araç/saat x 0,7kg/km.araç x 0,1km) = 0,07 kg/saat Boşaltma 0,01 kg/ton 7,57 ton/saat x 0,01kg/ton = 0,0757kg/saat Toplam emisyon miktarı 0,4104 kg/saat Tesisin inşası sırasında yapılacak işlemler nedeniyle oluşacak toplam emisyon debisinin 0,4104 kg/saat olup; 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Yönetmeliği ”ndeki 1 kg/saat sınırının altında kalmaktadır. Bu nedenle toz modellemesi çalışması yapılmasına gerek kalmamıştır. İnşaat aşamasında savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılacak, malzeme üstü naylon branda ile kapatılacaktır. Hafriyat malzemesi sahada yeşil alanların düzenlenmesinde kullanılacaktır. Bu aşamada hafriyatın bitkisel toprak üst tarafa gelecek şekilde biriktirilerek üzerinin çimlenmesi sağlanacaktır. V.1.5. Proje Kapsamında Oluşacak Katı Atık Miktarı ve Özellikleri, Nasıl Bertaraf Edileceği, İnşaat aşamasında; Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında çalışacak olan personel sayısı yaklaşık 20 kişi olacaktır. Personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atık miktarı, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1.34kg değeri kullanılarak (www.cevreorman.gov.tr) şu şekilde hesaplanmakta Evsel nitelikli katı atık miktarı; 20 kişi x1,34kg/kişi-gün= 26,8 kg/gün Proje kapsamında; inşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atık miktarı toplam 26,8 kg/gün olarak hesaplanmış olup, bu atıklarla ilgili 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uyulacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin 8.Maddesine uygun olarak bu atıklar, çevreye zarar vermeden bertarafını ve değerlendirilmesini kolaylaştırmak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek ve gerekli tedbirler alınacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin katı atıkların toplanması ve taşınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi’nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” 75 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU nin 20. Maddesine uygun olarak, görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde gerekli ekipmana sahip en yakın belediye veya belediyeler tarafından ücreti mukabil olarak bertaraf edilecektir. Arazinin hazırlanması sırasında çıkacak bitkisel toprak ve hafriyat malzemesi; arazi tesviyesi ve peyzaj düzenleme çalışmalarında kullanılacağından hafriyat artığı malzeme oluşmayacaktır. Proje kapsamında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıkların (cam kağıt plastik vb.), Bu personelin yemek servisinden kaynaklanacak organik kökenli evsel nitelikli katı atıkların ve Çimento torbaları, sac ve metal parçaları, ambalaj ve kutular, kereste vb. inşaat kaynaklı atıkların yönetimi 14 Mart 1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne (05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik), 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik), 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik), 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı R.G.'de yayımlanarak yürürlüğe "Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik), 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, inşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü" Yönetmeliği’ne ve 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) göre yapılacaktır. İnşaat aşamasında alanda çalışacak çeşitli iş makineleri ve işletme döneminde de tesislerde bulunacak makine-ekipmanların bakım, onarım, yağlama vb. işlemleri sırasında yağlı üstübü, boş yağlama yağı tenekeleri, yağlı eldiven vb. atıkların açığa çıkması muhtemeldir. Bakım-onarım esnasında hangi işlemlerin yapılacağı ve ne miktarda malzeme kullanılacağı daha önceden belirlenemeyeceğinden, kullanılamaz duruma gelecek bu tür atıkların kesin miktarı da belirlenememiştir. Trafo merkezinde ise yapılacak binaların ve üniteler(akım trafosu, parafur, hat tıkacı, gerilim trafosu ve direkler) için hafriyat çalışmaları yapılacaktır. Hafriyat çalışmalarında çıkan malzeme(toprak, küskülük malzeme vb.) yapıların ve ünitelerin temel iç dolgularında değerlendirilecek, arta kalan malzeme ise saha düzenlenmesinde(yol, tretuvar vb.) kullanılacaktır. Dolayısıyla inşaat aşamasında hafriyat artığı oluşmayacaktır. İşletme aşamasında; Rüzgar enerji santrali projesinin işletilmesi sırasında personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli katı atıkların dışında herhangi bir atık oluşumu söz konusu olmayacaktır. Faaliyetin işletme aşamasında 5 kişinin çalışması planlanmaktadır. Bir kişinin günde ürettiği katı atık miktarı 1,34 kg/gün alındığında; oluşacak toplam evsel katı atık miktarı, 1,34 kg/gün-kişi x 5 kişi =6,7 kg/gün olacaktır. 76 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Personelin çeşitli kullanımları neticesinde oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin (05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) taşıma, depolama ve nihai bertarafı konularında ilgili maddelere uyularak toplanacaktır. Toplanacak bu evsel nitelikli katı atıklar, en yakın belediye tarafından ücreti karşılığında düzenli olarak alınacaktır. Ayrıca değerlendirilebilir nitelikte oluşabilecek evsel nitelikli katı atıklar(plastik, metal, cam vb.), 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”nin (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) ilgili hükümlerine uygun olarak ayrı biriktirme kaplarında biriktirilerek değerlendirilecektir. V.1.6. Proje Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Bu Suların Kullanımı Sonucu Oluşacak Atık Suların Hangi İşlemlerden Sonra Hangi Alıcı Ortama Nasıl Verileceği, Bu Konuda Yapılacak Çalışmalar ve Bu Suların Özellikleri Tesisin inşaat aşamasında gerekli olacak içme ve kullanma suyu ihtiyacı Ayen Enerji A.Ş. ve yüklenicileri tarafından yerel kaynaklardan, şebekeden ve tankerler ile civardaki yerleşim yerlerinden getirilecektir. Gerek duyulması halinde personelin içme suyu damacanalarla piyasadan temin edilecektir. Evsel Nitelikli Atıksular Mordoğan RES’de inşaat aşamasında 20 kişi, işletme aşamasında ise 5 kişi çalışacaktır. Personelin içme ve kullanma suyu kullanımı sonucu oluşacak atıksu üretimine ilişkin hesaplamalar aşağıda verilmektedir. Bir kişinin günde ortalama kullanacağı içme ve kullanma suyu miktarı 200 lt/gün kabul edilmiştir. İnşaat aşamasında: Projenin inşaat aşamasında, personelden kaynaklı su kullanımı ve inşaat işleri sırasında direk temellerine harç betonu yapmak için su kullanımı olacaktır. Kişi başına gerekli su miktarı 200 lt/gün alınırsa: İnşaat aşamasından çalışacak 20 işçinin oluşturacağı atık su miktarı; 20 N x 200 lt/gün = 4000 lt/gün N = 4 m3/gün olacaktır. Tesisin inşaat aşamasında gerekli olacak içme ve kullanma suyu ihtiyacı yerel kaynaklardan, şebekeden ve tankerler ile civardaki yerleşim yerlerinden getirilecektir. Gerek duyulması halinde personelin içme suyu damacanalarla piyasadan temin edilecektir. Ayrıca enerji iletim hattının inşaat çalışmalarında yapılacak beton imalatları için; trafo merkezinde ve arazide ulaşımın mümkün olduğu direklerde hazır beton (beton santralinde hazırlanarak mikser araçları ile direk yerine getirilen beton) kullanılacaktır. Ulaşım imkanlarının mümkün olmadığı direkler için ise yerinde döküm beton imalatı yapılacaktır. Hazır beton için gerekli su, beton tedarikçi firma tarafından betonun hazırlandığı yerde temin edilmektedir. Gerek hazır beton ve gerekse yerinde dökme beton imalatlarında kullanılacak sular, malzeme bünyesinde kalacağından herhangi bir atıksu oluşturmayacaktır. 77 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU İşletme aşamasında; Mordoğan RES projesinin işletme aşamasında 5 kişinin çalışması planlanmaktadır. İşletme aşamasından çalışacak 5 işçinin oluşturacağı atık su miktarı; 5 N x 200 lt/gün = 1000lt/gün N = 1 m3/gün olacaktır. Oluşacak evsel nitelikli atıksular; Sağlık Bakanlığının 19.03.1971 Tarih ve 13783 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan sızdırmasız fosseptik çukuruna yapılacak olup, fosseptik dolduğunda düzenli aralıklarla en yakın belediye tarafından ücreti karşılığı vidanjör ile çekilecek ve belediye izni ile uygun kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. V.1.7. Rüzgar Enerji Santralinde ve EİH’nda Yapılacak Topraklama ve Paratoner Kurulması İle İlgili İşlemler Topraklama sistemi: Rüzgar santrali içerisindeki tüm elektrik aksamı ilgili standartlara göre topraklanacaktır. Ayrıca çelik aksamdan yapılmış olan kuleler yıldırım ve diğer elektriksel boşalmalara karşı paratoner tesisatı ile donatılacaktır. Kuleler sadece bir noktadan değil birkaç noktadan ayrı ayrı topraklanacaktır. İşletme topraklaması yani trafoların nötr noktaları ise tamamen ayrı olarak topraklanacaktır. Topraklama detayları, ilgili standart ve yönetmenliklere uygun olarak ve sahanın toprak direncine göre yapılacaktır. Bu detay projeleri ilgili kuruma onaylattırılarak imalata geçilecektir. Izgara temelli direklerdeki topraklama direnci, herhangi bir topraklama elemanının konulmasından önce ölçülmektedir. Topraklama direncinin 20Ω’un altında olması durumunda herhangi bir ilave topraklama işlemine gerek duyulmamaktadır. Topraklama direncinin 20 Ω’dan büyük olduğu durumlarda pilon ayaklarının merkez noktasına bir topraklama kazıgı veya plâkası yerleştirilecek, bu kazık veya plâka da köşegen üzerindeki iki ayak bir iletken ile bu kazığa veya plâkaya bağlanacaktır. Bu işlem sonucunda toprak direncinin 20Ω’un altına düşmesi hâlinde başka bir topraklama uygulanmayacaktır. Direncin hala 20Ω’dan yüksek olması durumunda kontropualar ilâve edilecektir. Bu işlem, 20Ω’luk bir toprak direnci elde edilene veya bütün ayaklara kontrpua konulana kadar tekrarlanacaktır. Direnç ölçümü sırasında da çevre konusunda hassasiyet gösterilecek, ölçüm için kloritler veya iletkenlik tuzları kullanılmayacaktır. Ölçüm işlemleri, kazık veya dirençten irtibatla ayrılmış topraklama teli vasıtasıyla gerçekleştirilecektir. 21.08.2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. V.1.8. Arazinin Hazırlanması ve Tesislerin İnşası Sırasında Yapılacak İşler Nedeni İle Meydana Gelecek Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek oluşacak gürültü; tesislerin inşası aşamasında kullanılacak iş makineleri ve ekipmanlardan kaynaklanacaktır. 78 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Proje alanında meydana gelecek gürültü konusunda; inşaat aşamasında kullanılacak alet, ekipman ve makinelerde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca Hazırlanan ve 5/6/2002 tarihli ve 24776 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Makine Emniyeti Yönetmeliği’nde (98/37/AT) verilen esaslar sağlanacaktır. İnşaat işlemleri sırasında gürültü oluşturacak ekipmanlar ve gürültü seviyeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 48: Araç ve Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri Gürültü kaynağı Adet Ses Gücü Düzeyi (dB) Dozer 1 110 Lastikli yükleyici 1 105 Beton Mikseri 1 107 Mobil vinç 1 105 Kamyon 2 104 Yukarıdaki tabloda yer alan gürültü kaynaklarına ait toplam ses gücü düzeyinin 5004000 Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu amaçla desibellerle toplama işlemi tersine gerçekleştirilerek her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyi hesap edilmiştir. n L w 10 x log( 10 L w (i) 10 ) i 1 Lw 10 10 L w (i) = 10 log ( ) 4 Tablo 49: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Ses Gücü Düzeyi (dB) Gürültü Kaynakları 500 1000 2000 4000 Hz Hz Hz Hz Dozer 110 104 104 104 104 Lastikli yükleyici 105 99 99 99 99 Beton mikseri 107 101 101 101 101 Mobil vinç 105 99 99 99 99 Kamyon 104 98 98 98 98 Not: Toplam ses gücü düzeyinin 4 oktav bandına eşit olarak dağıldığı kabul edilmiştir. Toplam Her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar yine aşağıdaki tabloda verilmiştir. Lp L w 10log( Lp Q r Q ) 4πr 2 : x Mesafedeki Gürültü Seviyesi : Ses Düzeyi Sabiti (2 alınmıştır.) : x Mesafedeki Yarıçap 79 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 50: Ses Basıç Düzeyleri Ses Basınç Düzeyi (dB) Gürültü Kaynakları Dozer Lastikli yükleyici Beton mikseri Mobil vinç Kamyon Mesafe 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 500 Hz 62,04 56,02 48,06 42,04 36,02 30,00 26,48 57,04 51,02 43,06 37,04 31,02 25,00 21,48 59,04 53,02 45,06 39,04 33,02 27,00 23,48 57,04 51,02 43,06 37,04 31,02 25,00 21,48 56,04 50,02 42,06 36,04 30,02 24,00 20,48 1000 Hz 62,04 56,02 48,06 42,04 36,02 30,00 26,48 57,04 51,02 43,06 37,04 31,02 25,00 21,48 59,04 53,02 45,06 39,04 33,02 27,00 23,48 57,04 51,02 43,06 37,04 31,02 25,00 21,48 56,04 50,02 42,06 36,04 30,02 24,00 20,48 2000 Hz 62,04 56,02 48,06 42,04 36,02 30,00 26,48 57,04 51,02 43,06 37,04 31,02 25,00 21,48 59,04 53,02 45,06 39,04 33,02 27,00 23,48 57,04 51,02 43,06 37,04 31,02 25,00 21,48 56,04 50,02 42,06 36,04 30,02 24,00 20,48 4000 Hz 62,04 56,02 48,06 42,04 36,02 30,00 26,48 57,04 51,02 43,06 37,04 31,02 25,00 21,48 59,04 53,02 45,06 39,04 33,02 27,00 23,48 57,04 51,02 43,06 37,04 31,02 25,00 21,48 56,04 50,02 42,06 36,04 30,02 24,00 20,48 Atmosferik Yutuş Her frekansa göre atmosferik yutuş değerleri aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup bağıl nem (Q) % 72 alınmıştır. A atm f 2x r 7.4 x10 Q -8 80 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 51: Atmosferik Yutuş Frekans 500 500 500 500 500 500 500 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 4000 4000 4000 4000 4000 4000 4000 Mesafe 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 Atmosferik Yutuş 0,01 0,03 0,08 0,15 0,30 0,61 0,91 0,06 0,12 0,30 0,61 1,21 2,43 3,64 0,24 0,49 1,21 2,43 4,85 9,70 14,56 0,97 1,94 4,85 9,70 19,41 38,82 58,23 Nihai Ses Basınç Düzeyleri Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki nihai ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar yine aşağıdaki tabloda verilmiştir. Lp = Lp - Aatm 81 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 52: Nihai Ses Basınç Düzeyleri Gürültü Kaynakları Dozer Lastikli yükleyici Beton mikseri Mobil vinç Kamyon Mesafe 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 Nihai Ses Basınç Düzeyi (dB) 500 1000 2000 4000 Hz Hz Hz Hz 62,02 61,98 61,80 61,07 55,99 55,90 55,53 54,08 47,98 47,76 46,85 43,21 41,89 41,43 39,61 32,33 35,71 34,81 31,17 16,61 29,39 27,57 20,29 -8,82 25,57 22,84 11,92 -31,75 57,02 56,98 56,80 56,07 50,99 50,90 50,53 49,08 42,98 42,76 41,85 38,21 36,89 36,43 34,61 27,33 30,71 29,81 26,17 11,61 24,39 22,57 15,29 -13,82 20,57 17,84 6,92 -36,75 59,02 58,98 58,80 58,07 52,99 52,90 52,53 51,08 44,98 44,76 43,85 40,21 38,89 38,43 36,61 29,33 32,71 31,81 28,17 13,61 26,39 24,57 17,29 -11,82 22,57 19,84 8,92 -34,75 57,02 56,98 56,80 56,07 50,99 50,90 50,53 49,08 42,98 42,76 41,85 38,21 36,89 36,43 34,61 27,33 30,71 29,81 26,17 11,61 24,39 22,57 15,29 -13,82 20,57 17,84 6,92 -36,75 56,02 55,98 55,80 55,07 49,99 49,90 49,53 48,08 41,98 41,76 40,85 37,21 35,89 35,43 33,61 26,33 29,71 28,81 25,17 10,61 23,39 21,57 14,29 -14,82 19,57 16,84 5,92 -37,75 Ses Düzeyleri A ağırlık ses düzeylerinin hesaplanması için aşağıdaki tabloda yer alan düzeltme faktörleri kullanılmıştır. Tablo 53: Düzeltme Faktörleri Merkez Frekansı (Hz) Düzeltme Faktörü 500 -3,2 1000 0,0 2000 +1,2 4000 +1,0 82 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Yukarıdaki tabloda yer alan düzeltme faktörleri ile yapılan hesap sonucunda her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandı için bulunan ses düzeyleri ise aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 54: Ses Düzeyleri Gürültü Kaynakları Mesafe Dozer Lastikli yükleyici Beton mikseri Mobil vinç Kamyon 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 50 100 250 500 1000 2000 3000 500 Hz 58,82 52,79 44,78 38,69 32,51 26,19 22,37 53,82 47,79 39,78 33,69 27,51 21,19 17,37 55,82 49,79 41,78 35,69 29,51 23,19 19,37 53,82 47,79 39,78 33,69 27,51 21,19 17,37 52,82 46,79 38,78 32,69 26,51 20,19 16,37 Ses Düzeyi (dBA) 1000 2000 4000 Hz Hz Hz 61,98 63,00 62,07 55,90 56,73 55,08 47,76 48,05 44,21 41,43 40,81 33,33 34,81 32,37 17,61 27,57 21,49 -7,82 22,84 13,12 -30,75 56,98 58,00 57,07 50,90 51,73 50,08 42,76 43,05 39,21 36,43 35,81 28,33 29,81 27,37 12,61 22,57 16,49 -12,82 17,84 8,12 -35,75 58,98 60,00 59,07 52,90 53,73 52,08 44,76 45,05 41,21 38,43 37,81 30,33 31,81 29,37 14,61 24,57 18,49 -10,82 19,84 10,12 -33,75 56,98 58,00 57,07 50,90 51,73 50,08 42,76 43,05 39,21 36,43 35,81 28,33 29,81 27,37 12,61 22,57 16,49 -12,82 17,84 8,12 -35,75 55,98 57,00 56,07 49,90 50,73 49,08 41,76 42,05 38,21 35,43 34,81 27,33 28,81 26,37 11,61 21,57 15,49 -13,82 16,84 7,12 -36,75 Toplam Ses Düzeyi (dBA) 67,74 61,37 52,55 45,50 38,19 30,53 25,86 62,74 56,37 47,55 40,50 33,19 25,53 20,86 64,74 58,37 49,55 42,50 35,19 27,53 22,86 62,74 56,37 47,55 40,50 33,19 25,53 20,86 61,74 55,37 46,55 39,50 32,19 24,53 19,86 Lgündüz Değerleri En kötü senaryo kabulü ile her bir gürültü kaynağının aynı anda çalışması durumunda oluşacak eşdeğer gürültü düzeyleri ise hesaplanmış olup aşağıdaki tabloda verilmiştir. n L eq 10 x log( 10 L w (i) 10 ) i 1 L gündüz = L eq 83 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 55: Lgündüz Değerleri Mesafe Eşdeğer Gürültü Düzeyi (dBA) 50 100 250 500 1000 2000 3000 71,52 65,15 56,37 49,50 43,05 38,55 37,31 80 Gürültü Seviyesi (dBA ) 70 60 50 40 30 20 10 0 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 Mesafe (m ) Şekil 7: Gürültü Yayılım Grafiği İnşaat süresince makinelerin çalışması esnasında gürültü oluşacaktır. Sanayi tesislerinde kullanılan alet, ekipman ve makinelerin ses gücü düzeyleri ile ilgili düzenlemeler 3143 sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığının yetkisindedir. Sanayi tesislerinde çalışanların kulak sağlık ve konforu açısından maruz kaldıkları gürültü ve titreşim düzeyleri için; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanan ve 23.12.2003 tarihli ve 25325 sayılı resmi Gazetede yayımlanan “ Gürültü Yönetmeliği ile Titreşim Yönetmeliği’nde getirilen esaslar sağlanacaktır. Yukarıda bulunan değerler; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gürültü Yönetmeliği ile ve Tablo-12’de verilen 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nin 23. maddesinde belirlenen ve çevresel gürültü sınır değerlerini gösteren Tablo-5 ile karşılaştırılmıştır. 84 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 56: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) Lgündüz (dBA) Bina 70 Yol 75 Diğer kaynaklar 70 Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali’ne en yakın yerleşim 600 m güneydoğusunda bulunan Mordoğan Beldesidir. Proje alanına yaklaşık 350 m mesafede Mordoğan beldesine ait bir konut bulunmaktadır. 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü yer almaktadır. Yapılan hesaplamalar sonucunda oluşacak gürültü düzeyi 100 m’den itibaren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerin altında kalmaktadır. Söz konusu proje kapsamında kullanılacak iş makineleri aynı anda çalıştırılmayacağından ve gürültü kaynaklarının yerlerinin sabit değil değişken olması nedeniyle gürültü seviyesi hesaplanan değerin altında olacaktır. Dolayısıyla faaliyet sırasında oluşacak gürültünün yerleşim birimleri üzerinde olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Gürültü konusunda 09.12.2003 Tarih ve 25311 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”nin ilgili maddeleri uyarınca önlem alınacak, yine aynı yönetmeliğin ilgili maddeleri’nde belirtildiği gibi faaliyet alanında çalışanların gürültüden etkilenmemeleri için kulaklık, kask ve iş elbisesi vb. kullanmaları sağlanacak ve belirtilen hükümlere uyulacaktır. V.1.9. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı Proje kapsamında türbinlerin yerleştirileceği alanda bitki örtüsü temizlenecektir. Her bir türbin için 16mx16m=256 m2’lik alan; 15 adet türbin için toplamda 3840 m2’lik alan kullanılacaktır. Faaliyetin arazi hazırlanması ve inşası aşamasında bitki türleri için tek olumsuzluk direk ayaklarının ağaçlara isabet eden kısımlarında ağaç kesiminin yapılacak olmasıdır. Ancak Arazi çalışmaları sırasında endemik türe rastlanmamış olup, proje kapsamında ortadan kaldırılacak türler geniş yayılım gösteren türlerdir. Bu türlerin ortadan kalkması ile tür neslinin tehlikeye düşmesi söz konusu olmayacaktır. V.1.10. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri Rüzgar santralinin kurulacağı arazi orman arazisi olup, tarıma elverişli değildir. Arazi üzerinde herhangi bir edinilmiş özel mülkiyet hakkı olmayıp projenin gelişme sürecine göre gerekli izinler alınacaktır. V.1.11. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personel İçin Kurulacak Şantiye Alanı ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği Projenin inşaat aşamasında 20 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Çalışanların kalacağı yapılar kolay sökülüp takılabilen canlı ve çevreye zararsız malzemelerden üretilmiş prefabrik yapılardan teşkil edilecektir. Alanda kalmayacak personel için servis araçları tahsis edilecektir. Bunun yanında personelin sosyal ihtiyaçlarını (duş, wc, soyunma odaları vb.) karşılamaya yönelik prefabrikten sosyal ünitelerde kurulacaktır. Alanda temin edilemeyen ihtiyaçlar, civarda bulunan yerleşim birimlerinden sağlanacaktır. 85 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU V.1.12. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar Tesisin inşaatı sırasında iş makinelerinin kullanımından, direk dikim ve tel çekimi sırasında düşmeden kaynaklı yaralanma olayları söz konusu olabilecektir. Tesisin inşaatı sırasında ;”İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü” ve Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü” hükümlerine uyulacak ve olası tüm kaza ve risklerin en aza indirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. Çalışanlar yapılacak işin gerektirdiği işi güvenliği işi güvenliği malzemeleri ile donatılacak ve bunların sağlık ve iş güvenliği kurallarına uygun şartlar altında çalışmaları sağlanacaktır. V.1.13. Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi Rüzgar santrali içerisinde 2872 sayılı çevre kanunu, 2873 sayılı Milli parklar kanununa giren “milli parklar, tabiatı koruma alanları, tabiat anıtları, tabiat parkları başlığı altında yer alan herhangi bir alan bulunmamaktadır. Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında herhangi bir kültür ve tabiat varlığına rastlanıldığında en yakın müze müdürlüğüne veya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne haber verilecektir. V.1.14. Diğer Faaliyetler Bu bölümde incelenecek başka bir husus bulunmamaktadır. V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler V.2.1. Faaliyet Ünitelerinin Özellikleri, Boyutları, Kapasiteleri vb. Diğer Bilgiler İzmir ili, Karaburun ilçesine bağlı Mordoğan beldesi, Bitiktepe – Değirmendağı – Düzlendağı – Mordoğan mevkiinde Ayen Enerji A.Ş. tarafından Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali kurulması planlanmaktadır. Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite, kurulu gücü 2,1 MW olan 14 adet ve 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır. Mordoğan RES, 30 km uzunluğunda 34,5 kV çift devre 477 MCM havai hat ile Çeşme TM’ye bağlanacaktır. Çeşme TM’de 2 adet fider bu proje kapsamında donatılacaktır. Çeşme TM, Çeşme – İzmir II 154 kV hatta bağlanacaktır. 86 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Kurulu Güç 30,75 MW Yıllık Enerji Üretimi (Brüt) 95.813.670 kWh Yıllık Enerji Üretimi (Park) 80.720.560 kWh Türbin Tipi NEG MICON 750/48 Türbin Gücü 2100 kW – 1350 kW Generator Gerilimi 690 V AC Türbin Adedi 14+1 Öngörülen ortalama yıllık üretim miktarı 99,409,200 kWh/yıl Öngörülen sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi (tek hat şemasına uygun) Çeşme RES TM 380/33 kV 125 MVA trafonun 1 nolu OG barasına Öngörülen tesis tamamlanma süresi İnşaat öncesi dönem:14 ay Güç Faktörü 0,9 Öngörülen proje kapasite faktörü % 43,8 Kapasite Kulanım Faktörü 35,6% Talep edilen lisans süresi 49 yıl İnşaat dönemi: 12 ay V.2.2. Rüzgar Enerjisi Santralinin ve EİH’nın Bakımı İçin Ne Gibi İşlemler Yapılacağı, Kullanılacak Malzemeler, Çıkacak Atıkların Tür ve Miktarları, Özellikleri, Boyutları, Özellikleri ve Nasıl Bertaraf Edileceği Temiz enerji sistemlerinde rüzgar türbini dışında hareketli parçası olan ekipman bulunmadığından teferruatlı ve masraflı bakımlar gerekmez. Belirli aralıklarla akü kutup başlarında oksitlenme olup olmadığı kontrol edilecek, akülerin voltajı basit bir voltmetre ile ölçülecektir. Rüzgar türbini senede bir kez yağlama ihtiyacı olup olmadığının kontrolü için açılacak, aksamı kontrol edilecektir. Türbin bakımından çıkacak atık; 300 litre civarındaki tek dişli kutusu yağıdır. Dişli kutusu yılda bir kez değiştirilecektir. Tesisin inşaat ve işletme aşamasında araçlardan ve makinelerden kaynaklanacak atık yağlar dolayısıyla oluşacak kirlenmenin önlenebilmesi amacıyla yağ değişimleri esnasında 12.08.1996 tarih ve 5249 sayılı Petrol Atıkları ve Atık Yağlar Genelgesi hükümlerine uygun şekilde tedbirler alınacak ve 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik), 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) ve 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerin Kontrolü Yönetmeliği’ ne göre bertaraf edilecektir. Ayrıca makinelerin günlük, haftalık ve aylık bakımları düzenli bir biçimde yapılacak ve yağ sızmaları önlenecektir. 87 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU V.2.3. Meydana Gelen Elektrik ve Manyetik Alanlar ve Şiddetleri, Etkileri, Alınacak Önlemler, Elektromanyetik radyasyonlar dalga boylarına, frekanslarına ve enerjilerine bağlı olarak; radyo dalgaları, mikrodalgalar, infrared ışınları, görünür ışık, ultraviyole ışınları, xışınları, gama-ışınları ve kozmik ışınlar gibi türleri bulunmaktadır. Başlıca radyasyon türleri; iyonlaştırıcı radyasyon ve iyonlaştırıcı olmayan radyasyon olmak üzere iki grupta toplanabilir. İyonlaştırıcı radyasyon; madde içerisinden geçerken enerjisini ortama aktarmak suretiyle, ortamdaki atomları doğrudan veya dolaylı yollarla iyonlaştıran radyasyon türüdür. Örneğin; x ve gama-ışınları ile α, β ve nötron parçacıklarının yayılması gibi. Yeteri kadar enerjiye sahip olamadıkları için radyo dalgaları, mikrodalgalar, kızıl ötesi ışık, mor ötesi ışık (ultraviyole) ve görünür ışık iyonlaştırıcı olmayan radyasyon olarak isimlendirilirler. İyonlaştırıcı olmayan radyasyon nükleer radyasyon değildir. İyonlaştırıcı özelliğe sahip olmayan; sabit telekomünikasyon cihazları olan baz istasyonları, radyo ve televizyon vericileri ile elektrik iletim hatları, trafo merkezleri ve elektrikli ev aletlerinden (mikrodalga fırınlar, traş makinesi, saç kurutma makinesi v.b.) kaynaklanan radyasyon ise, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon olarak ifade edilen elektromanyetik radyasyon grubunda yer almaktadır. Bilim ve teknolojideki gelişmelere paralel olarak, bireysel, endüstriyel ve ticari amaçlı, yaşamın her alanında yaygın biçimde kullanılmaya başlanan, televizyon, radyo vericileri, bilgisayar, cep telefonu ve baz istasyonu vb. gibi yukarıda sıralanmış olan iyonlaştırıcı olmayan radyasyon yaydığı bilinen sistemlerin çevre ve insan sağlığı açısından bir takım risklere yol açtığı, bilim arasında tartışmalara ve sonucunda bir çok araştırmalar yapılmasına neden olmuştur. Yapılan araştırmalardan iyonlaştırıcı olmayan radyasyon kaynaklarının yarattığı manyetik alandan, çevre ve insan sağlığı etkilenmelerinin kaynakların yoğunluğuna ve frekanslarına bağlı olarak değişiklik gösterdiği anlaşılmıştır. Elektromanyetik alanlar (EMF, Elektromagnetik Field) terimi; mikrodalgalar dahil olmak üzere 0 Hz ile 300 GHz arasında frekansa sahip statik alanları, dalga boyu çok uzun (ELF, Extremely Low Frequency-Aşırı Derecede Düşük Frekans)) alanlar ve Radyo Frekansı (RF, Radiofrequency) alanlarını kapsamaktadır. A. Düşük frekanslı (0 Hz- 10 kHz) elektromanyetik ışınımların insan sağlığına etkileri: Düşük Frekans alanları insan bedeni üzerinde saç telinin havalanması gibi yüzeysel etkilere neden olmaktadır. Elektromanyetik ışınımın zararlı etkisinden korunmak için daha az maruz kalmaya yönelik kısıtlamalar verilmektedir. Bu kısıtlamalar vücutta ışınım sonucu oluşan akım yoğunluğu ve özgül soğurulma oranı gibi biyolojik açıdan anlamı olan büyüklük cinsinden verilmektedir. Bu büyüklükler doğrudan ölçülmediklerinden bunlar yerine dış elektrik ve manyetik alan güç yoğunluğu ölçülür. Bu konudaki standartlar mesleki ve genel halk sağlığı olmak üzere iki grupta verilmişlerdir. B. Yüksek frekanslı (10 kHz-300 GHz) elektromanyetik ışınımların insan sağlığına etkileri: İnsan vücudu yüksek frekans alanlarına duyarlıdır. Vücut tarafından yutulan enerji ısıya dönüşür. Yüksek frekans alan tüm vücut veya belli bir bölgede ısı oluşur. Isı içerde oluştuğu için, ısı algılayıcı olan derimiz tarafından algılanmaz. Bu yüzden vücut sıcaklığı kontrol sistemi etkilenir. Bu etki frekansa bağımlıdır. Bu zararlı etkileri azaltmak için elektromanyetik ışımasının belirli bir değerde olmasını öngören standartlar geliştirilmiştir. Elektromanyetik ışıma canlıya ulaştığında, bu canlı tarafından soğurulmaktadır. Özgül Soğurulma Hızı SAR ( Specific Absorption Rate): Özgül Soğurma Hızı SAR, elektromanyetik enerjinin vücut dokuları tarafından soğurulma hızıdır. Birimi W/kg’ dır. 88 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Bugüne dek yapılan araştırmalar, insan vücudunun bir derecelik sıcaklık artışını düzenleyemediğini ve sorunlar yarattığını göstermektedir. İnsan vücudunda bir derecelik sıcaklık artışı için bir kilogram doku başına 4 W güç soğurulması gerekmektedir. İnsanların genel yaşam alanlarında bu değerin 50’de biri olan 0.08 W/kg SAR sınırı olarak kabul edilmiştir. Özgül Soğurma hızının doğrudan ölçülmesi hemen hemen olanaksızdır. Bundan dolayı sınır değerlerin belirlenmesinde kolay ölçülebilen ve/veya gözlemlenebilen parametreler kullanılmaktadır. Bu parametreler elektrik alan şiddeti, manyetik alan şiddeti ve güç yoğunluğudur (Kaynak: www.cevreorman.gov.tr/belgeler/e-radrasyon.pdf) . Rüzgar türbinleri, patlama yapmazlar, radyasyon yaymazlar. Ayrıca her hangi bir radyoaktif ışınım tahribatı yapmazlar. Söz konusu proje kapsamında 15 adet türbin bulunmaktadır. Türbinlerin haberleşmede parazit oluşturması 2-3 km’lik alanla sınırlı kalmaktadır. ancak rüzgar türbin teknolojisinde gelinen bugünkü noktayla bu olumsuzluklar minimuma indirilmiştir. Rüzgar türbinlerinin elektromanyetik etki alanı ise çok zayıftır ve hemen hemen türbinin dış cephesinde sonlanır, bu da yer seviyesinden 40-50 m yukarıda kalır. Bu nedenle rüzgar santrallerinin elektromanyetik etkisi önemli düzeyde değildir. Yapılan araştırmalarda, elektromanyetik girişim ile TV ve radyo yayınlarının, havacılık ve denizcilik haberleşmelerinin olumsuz etkilendiği ortaya konmaktadır. Ancak radyo ve televizyon antenlerinin türbin yakınında olmadığı sürece bir çok frekansın etkilenmediği gözlenmiştir. Türbinlerin elektromanyetik girişim etkisi kanat büyüklüğü ve malzemesi ile ilişkili olarak değişmektedir. Metal malzemelerin kullanıldığı türbinlerde gürültü ve elektromanyetik girişim oranı yüksektir. Bu sorun polyester esaslı malzeme kullanılarak en aza indirilebilir. (Kaynak: http://www.ruzgarenerjisibirligi.org.tr/bilimsel/tez/CaginSen.pdf ) Ülkemizde elektrik, genel olarak iki çeşit hatla taşınmaktadır. Yüksek gerilim hattı (Türkiye’de 380kV ve 154kV); üretim merkezlerindeki elektrik enerjisini tüketim merkezlerindeki ana trafo merkezlerine taşırlar. Dağıtım hatları ise; trafo merkezlerindeki elektrik enerjisini daha düşük gerilimli trafolara ve/veya evlerimize ve iş yerlerimize ulaştırırlar. Ülkemiz enterkonnekte sistemi 50 Hz frekansında alternatif akımla işletilmektedir. İletim ve dağıtım hatları ve bu hatlar üzerindeki trafo merkezleri de çevrelerinde elektromanyetik alanlar oluştururlar. Ülkemizde enerji iletim hatlarından kaynaklı elektrik ve manyetik alanlara ilişkin özel bir standart bulunmamaktadır. Diğer taraftan yüksek gerilim hatlarına güvenli yaklaşımın sağlanabilmesi için, 22 Kasım 1978 tarih ve 16466 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği”nde emniyetli yaklaşım mesafe değerleri tanımlanmıştır. Bu yönetmeliğin 46. maddesinde yer alan yatay ve düşey mesafeler baz alınmak kaydı ile hattın tesisine izin verilmektedir. Anılan Yönetmelikteki iletim hatlarına güvenli yaklaşım mesafeleri, sadece can ve mal güvenliği açısından tanımlanmış düşey ve yatay mesafelerdir. Son yıllarda elektriğin iletimi ve dağıtımına bağlı elektrik ve manyetik alanlara maruz kalmanın biyolojik etkileri hakkında kaygılar ortaya çıkmaya başlamıştır. 1989 yılında ABD, Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü tarafından yayınlanan bir durum raporunda; “güç frekansında oluşan alanlara maruz kalmanın sağlığa zarar verici olarak nitelendirilmesi için yeterli bilimsel kanıt olmadığı” ve “bu alanlara maruz kalmayla ilgili güvenilir limitler oluşturmak için daha fazla araştırmaya gerek olduğu yönünde bir fikir birliği olduğu” belirtilmektedir. Proje kapsamında insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olabilecek her türlü yaklaşımlara karşı 30.11.2006 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik kuvvetli akım tesisleri yönetmeliği” 7. bölümde yer alan, “İşletme Güvenliğine ilişkin hükümler”’de belirtilen madde 59; “Kuvvetli Akım Tesislerine Girmek”, madde 60; “kuvvetli Akım Tesislerinde Çalışmak” ve madde 61; “Çalışanların Güvenliğini Sağlamak” için 89 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU gerekli tüm önlemler ve tedbirler alınacaktır. Topraklama işlemi yapılacaktır. Kurulacak olan tesisin enerji iletim hattı için “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği” nin öngördüğü gerekli her türlü emniyet tedbirleri ve mesafeleri dikkate alınarak planlanacaktır. Bu yönetmeliğin 44. maddesinde yer alan yatay ve düşey mesafeler sınır değerler aşağıdaki tablolarda verilmiştir. V.2.4. Işık Yansımasına Karşı Alınacak Tedbirler Işık yansımasını önlemek için türbinler uluslararası standartlarda, açık mat-gri renge boyanmıştır. Bu renk; yansımaları minimum düzeye indirgemektedir. V.2.5. Güvenliği Tehlikeye Atabilecek Riskler Olup Olmadığı (Kuş Göç Yolları vs.) Söz konusu projenin en önemli etkisi kuşlar üzerinde olacaktır. Kuş ölümleri daha çok toplu göçler sırasında karşılaşılan bir sorundur. Fakat bu sorun yüksek gerilim hatlarının yarattığı tehlikelerden büyük değildir. Danimarka’da Ornis Consult tarafından yapılan bir araştırma ile yerleşik kuşların türbinlere kolayca alışarak yuva yaptığı görülmüştür. Birçok göçmen kuş sürüsü de 150 metreden yukarıda uçtuğundan, türbin kanatları bunlar için bir tehlike teşkil etmemektedir. Kuşlarla ilgili hazırlanan ornitalog raporu Ek- 10’da, kuş göç yollarını gösterir harita ise Ek- 7’de verilmiştir. V.2.6. Hattın ve Trafonun Haberleşme İle İlgili Tesislere (PTT Hatları, Radyo, TV Vericileri vs.) Etkileri Rüzgar türbinlerinin haberleşmede parazit oluşturması 2-3 km’lik alanla sınırlı kalmaktadır. Yapılan araştırmalarda, elektromanyetik girişim ile TV ve radyo yayınlarının, havacılık ve denizcilik haberleşmelerinin olumsuz etkilendiği ortaya konmaktadır. Ancak radyo ve televizyon antenlerinin türbin yakınında olmadığı sürece birçok frekansın etkilenmediği gözlenmiştir. Enerji İletim Hattı bu proje kapsamında değerlendirilmemektedir. V.2.7. Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Tedbirlerin Tanımlanması Projenin orman alanlarına muhtemel olumsuz bir etkisi olmayacağı düşünülmektedir. Proje kapsamında yer alan ormanlık alanlar için 6831 sayılı Orman Kanununun 5192 sayılı Kanun ile değişik 17/3. maddesi gereğince gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında mevcut orman alanlarına olumsuz bir etkisi olmaması için aşağıda belirtilen önlemler alınacaktır. - Faaliyet alanına giriş ve çıkışlar kontrol altında tutulacak, - Civar ormanlarda çıkabilecek orman yangınlarına karşı işletme müdürlüğünün öngöreceği yangınla mücadele tedbirleri alınacaktır. - İşletme müdürlüğünün talebi halinde işçi ve iş makinesi imkanları orman yangınlarına sevk edilecektir. Ayrıca olası bir orman yangınına karşı gerekli ekipmanlar hazır bulundurulacak ve olası bir yangında yetkili birimlere yardım edilecektir. 90 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Orman yangınları için çalışan personele gerekli hizmet içi eğitimler verilecektir. Olabilecek herhangi bir orman yangınında çalışanlar tarafından müdahale edilerek, itfaiye ve ilgili orman işletmesine haber verilecektir. Yangın Söndürme: • Faaliyet alanında veya görülebilen bir çevrede çıkacak yangınlar en yakın Orman İdaresine bildirebilmek için bu idare ile irtibat halinde olunacak, çıkması olası yangınlar ivedi olarak idareye bildirilecektir. • Orman yangınlarının söndürülmesinde kullanılmak üzere, orman idaresinin talimatları doğrultusunda yeteri kadar araç-gereç bulundurulacaktır. Bu araç gereçler başka amaçlar için kullanılmayacak ve devamlı bakımları yapılacaktır. • Yakın çevrede çıkacak yangınlara Orman İdaresinin talimat beklenmeden eldeki araç-gereçlerle müdahale edilecek ve yangının söndürülmesine çalışılacaktır. • İşçiler orman yangınları söndürme konusunda eğitilecek, bu konuda Orman idaresiyle iletişim sağlanacaktır. Yangın Söndürme Sistemleri: Tesiste olası bir yangın durumuna müdahale etmek amacıyla koşullandırılmış yangınla mücadele ekipmanları bulunacaktır. Yangın Kontrolü - Proje alanında yangın çıkmasına karşı gerekli bütün önlemler alınacak ve yangın söndürme araçlarını kullanma eğitimi olan kişilerin, isin her bölümünde, her vardiyada bulunmasını sağlanacaktır. - Yangın söndürme araçlarının yangına mümkün olan en kısa zamanda müdahale edebilmesini sağlamak için uygun haberleşmeyi kuracak ve idame ettirecektir. - Yangın söndürme hizmetleri, bilgili bir kişi tarafından yürütülecektir. - Yangın söndürme teşkilatının kullanımı ve çağrılması için kural ve talimatlar yayınlayacak ve göze çarpacak şekilde, yangın söndürme hizmetlerinin nasıl çağırtılacağıyla ilgili talimatlar veren uyarılar asılacaktır. - Bütün ekipman, aletler ve personel, ayda asgari iki kere kontrol edilecek olan yangın söndürme teşkilatı için küçük bir uyarı verilmesi halinde hazır ve uygun durumda olacaktır. - Çalışma sahalarında veya başka bir yerde ateş yakılmasına izin verilmeyecektir. - Yangın fark edildiğinde öncelikle çevredekilere, binada çalışan personele ve daha sonra ilgililere haber verilecektir. - En yakın güvenlik ve itfaiye birimlerine haber verilecektir. - Acil müdahale ekibi ve ilgililer tarafından çevre güvenliği sağlanacaktır. - Dumanın yakıcı ve boğucu etkisine karşı ağız ve burun ıslak bez ile kapatılacaktır. - Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddeler yangın yerinden uzaklaştırılacaktır. 91 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU - Her yangın yerine ambulans gidecektir. - Proje sahasında olası bir yangın tehlikesine karşın yangınla mücadele ekipmanları hazır bulundurulacak olup, başlıcaları; yangın su hattı, gaz tüpleri, duman dedektörü, alev dedektörü V.2.8. Proje Ünitelerinin İşletilmesi Sırasında Oluşacak Gürültü Kaynakları ve Alınacak Önlemler Tesisin işletme aşamasında türbinlerin çalışmasına bağlı olarak gürültü oluşacaktır. Yeni türbin teknolojileri işletme esnasında meydana çıkan ses seviyesini en aza indirmektedir. Rüzgar türbinlerinden çıkan gürültüler mekanik ve aerodinamik olarak değerlendirilebilir. Gürültü düzeyi 106 dBA olarak alınmıştır. Tesis alanında 15 adet rüzgar türbini bulunacağından, türbinlerden kaynaklanacak toplam ses gücü düzeyi (LwT ) aşağıdaki formülle hesaplanmıştır; n LwT = 10 log ( 10lwi/10) = 10 log (15x(10106/10)) ≅ 118 dB i 1 Gürültü kaynaklarına ait toplam ses gücü düzeyinin 500-4000 Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu amaçla desibellerle toplama işlemi tersine gerçekleştirilerek her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyi hesap edilmiştir. n L w 10 x log( 10 L w (i) 10 ) i 1 Lw 10 10 L w (i) = 10 log ( ) 4 Tablo 57: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Ses Gücü Düzeyi (dB) Gürültü Kaynakları Toplam 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 112 112 112 112 Türbin 118 Not: Toplam ses gücü düzeyinin 4 oktav bandına eşit olarak dağıldığı kabul edilmiştir. Her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar yine aşağıdaki tabloda verilmiştir. Lp L w 10log( Q ) 4πr 2 Lp : x Mesafedeki Gürültü Seviyesi Q : Ses Düzeyi Sabiti (2 alınmıştır.) r : x Mesafedeki Yarıçap 92 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 58: Ses Basınç Düzeyleri Ses Basınç Düzeyi (dB) Gürültü Kaynakları Mesafe Türbin 50 100 250 500 1000 2000 3000 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 70,04 64,02 56,06 50,04 44,02 38,00 34,48 70,04 64,02 56,06 50,04 44,02 38,00 34,48 70,04 64,02 56,06 50,04 44,02 38,00 34,48 70,04 64,02 56,06 50,04 44,02 38,00 34,48 Atmosferik Yutuş Her frekansa göre atmosferik yutuş değerleri aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup bağıl nem (Q) % 72 alınmıştır. A atm f 2x r 7.4 x10 Q -8 Tablo 59: Atmosferik Yutuş Frekans 500 500 500 500 500 500 500 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 4000 4000 4000 4000 4000 4000 4000 Mesafe Atmosferik Yutuş 50 0,02 100 0,03 250 0,08 500 0,15 1000 0,31 2000 0,62 3000 0,93 50 0,06 100 0,12 250 0,31 500 0,62 1000 1,23 2000 2,47 3000 3,70 50 0,25 100 0,49 250 1,23 500 2,47 1000 4,93 2000 9,87 3000 14,80 50 0,99 100 1,97 250 4,93 500 9,87 1000 19,73 2000 39,47 3000 59,20 93 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 1. Nihai Ses Basınç Düzeyleri Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki nihai ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar yine aşağıdaki tabloda verilmiştir. Lp = Lp - Aatm Tablo 60: Nihai Ses Basınç Düzeyleri Nihai Ses Basınç Düzeyi (dB) Gürültü Kaynakları Mesafe 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Türbin 50 100 250 500 1000 2000 3000 70,02 63,99 55,98 49,88 43,71 37,38 33,55 69,98 63,89 55,75 49,42 42,78 35,53 30,78 69,79 63,52 54,83 47,57 39,08 28,13 19,68 69,05 62,04 51,13 40,17 24,28 -1,47 -24,72 2. Ses Düzeyleri A ağırlık ses düzeylerinin hesaplanması için aşağıdaki tabloda yer alan düzeltme faktörleri kullanılmıştır. Tablo 61: Düzeltme Faktörleri Merkez Frekansı (Hz) 500 1000 2000 4000 Düzeltme Faktörü -3,2 0,0 +1,2 +1,0 Yukarıdaki tabloda yer alan düzeltme faktörleri ile yapılan hesap sonucunda her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandı için bulunan ses düzeyleri ise aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 62: Ses Düzeyleri Ses Düzeyi (dBA) Gürültü Kaynakları Mesafe 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Türbin 50 100 250 500 1000 2000 3000 66,82 60,79 52,78 46,68 40,51 34,18 30,35 69,98 63,89 55,75 49,42 42,78 35,53 30,78 70,99 64,72 56,03 48,77 40,28 29,33 20,88 70,05 63,04 52,13 41,17 25,28 -0,47 -23,72 Toplam Ses Düzeyi (dBA) 75,73 69,36 60,53 53,48 46,15 38,48 33,81 Lgündüz Değerleri: Çalışma esnasında oluşacak eşdeğer gürültü düzeyleri hesaplanmış olup aşağıdaki tabloda verilmiştir. 94 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Tablo 63: Lg Değerleri Mesafe Eşdeğer Gürültü Düzeyi (dBA) 50 100 250 500 1000 2000 3000 78,74 72,37 63,54 56,49 49,16 41,49 36,82 90 80 Gürültü Seviyesi (dBA ) 70 60 50 40 30 20 10 0 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 M esafe (m ) Şekil 8: Gürültü yayılım grafiği (işletme aşamasında) Tablo 64: Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri Alanlar Lgündüz (dBA) Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar 60 Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar 65 Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar 68 Endüstriyel alanlar 70 Lakşam (dBA) Lgece (dBA) 55 50 60 55 63 58 65 60 Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali’ne en yakın yerleşim 600 m güneydoğusunda bulunan Mordoğan Beldesidir. Proje alanına yaklaşık 350 m mesafede Mordoğan beldesine 95 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU ait bir konut bulunmaktadır. 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü yer almakta olup; yapılan hesaplamalar sonucunda oluşacak gürültü düzeyi 500m’den itibaren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerin altında kalmaktadır. Dolayısıyla faaliyet sırasında oluşacak gürültünün yerleşim birimleri üzerinde olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Proje kapsamında işletme aşamasında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine riayet edilecektir. V.2.9. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemeleri Proje alanında sadece türbin yerleri için arazi düzenlenmesi yapılacak olup, peyzaj çalışmaları yapılmayacaktır. V.2.10. Diğer Faaliyetler Bu başlık altında belirtilecek husus bulunmamaktadır. V.3. Çevresel Fayda – Maliyet Analizi Rüzgar enerjisinin en önemli çevresel yararı konvansiyonel elektrik üretim yöntemleri ile karşılaştırıldığında hava kirleticileri ve sera gazları emisyonları olmamasıdır. Enerji hatlarının ulaşmadığı uzak noktalarda kurularak bu tip yerlerin enerji ihtiyacı karşılanabilir. Rüzgar enerjisinde ham madde ulaştırma masrafı yoktur. Doğadaki rüzgar direkt olarak kullanılabilir. Rüzgar türbinleri karmaşık makineler değildir. Gayet basit bir şekilde operatöre ihtiyaç duyulmadan çalıştırılabilmektedirler. Tamamen otomatik olarak çalışabilecek şekilde dizayn edilmişlerdir. Ayrıca bu şekilde sadece periyodik bakımlarının yapılması ile 20-30 yıla yakın çalışabilirler. Örnek olarak, Westas firmasının ilk ürettiği türbin, 2000 yılının Mart ayında 20. işletim yılını doldurmasına rağmen hiçbir parçasını kaybetmemişti. Rüzgar türbinleri, patlama yapmazlar, radyasyon yaymazlar. Ayrıca her hangi bir radyoaktif ışınım tahribatı yapmazlar. Dolayısıyla tehlikeli değildirler. Montaj aşaması hariç bugüne kadar hiçbir rüzgar santralinde ölümlü kaza olmamıştır. Bakım sürelerinde alınabilecek tedbirler ile herhangi bir ufak kaza oluşması da engellenebilir. Yinede rüzgar türbini kazası sonucu ölüm riski %0,0006 gibi bir rakamdır (www.awea.com). Artan petrol fiyatları veya aniden ortaya çıkan başka maliyetleri olmadığından vergi artırımı olarak vatandaşa yük olmazlar. Atmosfere veya yakındaki nehir ve denizlere ısıl emisyonları yoktur. Buna ilaveten başka bir atık üretimi de söz konusu değildir. Rüzgar yerli bir enerji kaynağıdır. Yerel kaynaklar kullanılarak üretilebilen türbin grupları ile dünya genelinde on binlerce insana iş olanakları sunmuştur. Amerika’da yapılan bir çalışmaya göre, rüzgar enerjisinden üretilen 10 milyon kWh elektrik enerjisinin, yine aynı elektrik miktarını üreten kömür santraline göre %27, doğalgaz santraline göre %66 daha fazla iş imkanı sağlamaktadır (www.awea.org). Rüzgar türbinleri modüler olup her hangi bir büyüklükte imal edilebilmektedir. İstenildiğinde kısa bir süre içinde sökülüp başka bir yere sorunsuz olarak parçalar halinde taşınabilir. Ayrıca tek olarak ya da gruplar halinde kullanılabilirler. Ömrünü tamamlamış rüzgar türbinlerinin söküm maliyetleri yoktur. Çünkü sökülen türbinlerin hurda değeri söküm maliyetlerini kolayca karşılamaktadır. Bu santrallerin ömürlerini tamamlamasından sonra türbinlerin kullanıldığı alan eski haline kolayca getirilebilmektedir. Genelde kırsal alanlara 96 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU kurulan bu santraller, arazi için ödenen satın alma veya kira bedelleri ile yöredeki insanlara ciddi bir ekonomik girdi sağlamaktadır. Ayrıca yapım aşamasında da, inşaat faaliyetleri yöredeki insanlara iş olanakları yaratır. Genellikle Rüzgar Enerjisi santralleri, rüzgarın çokluğu sebebiyle çıplak ve yüksek tepe ve tepeciklere kurulmaktadır. Bu tepeler ancak küçük ekonomik faaliyetler, hayvancılık, veya tarımsal faaliyetler için kullanılabilen yerlerdir. Her bir türbinin birbirlerinden uzaklıkları kanat çapına ve rüzgar rejimine bağlı olarak 50 ila 200 metre arasında değişmektedir. Rüzgar türbinleri arasında kalan arazinin ise başka faaliyetler için kullanılmasında hiçbir sakınca yoktur. Nitekim yurt dışında bu alanların tarımsal ve hayvancılık faaliyetleri için sıkça kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca dünya genelinde rüzgar santrallerinin offshore tabir edilen deniz üstünde kurulan tipleri oldukça yaygınlaşmaktadır. Bu durumda santral inşaatı için alan kaybı söz konusu bile olmamaktadır. Rüzgar santralleri, termik, hidrolik vb. santrallerle, ekonomik açıdan rekabet edebilecek düzeye gelmiştir. 97 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM VI: İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER VI.1. Arazi Islahı Söz konusu projenin ömrü 25 yıl olarak belirlenmiştir. Proje kapsamında ömrü tamamlanan ekipmanlar yenilenerek yeniden işletmeye alınacaktır. İşletme faaliyete kapandıktan sonra direkler sökülecek ve direklerin kapladığı alanlar doğal hanine getirilecektir. VI.2. Diğer Çalışmalar Bu başlık altında belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır. 98 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ (Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji ve Alınacak Önlemlerin Karşılaştırılması Yapılacak ve Tercih Sıralaması Yapılacaktır.) Alternatiflerin İzmir ili, Karaburun ilçesine bağlı Mordoğan beldesi, Bitiktepe – Değirmendağı – Düzlendağı – Mordoğan mevkiinde Ayen Enerji A.Ş. tarafından Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali kurulması planlanmaktadır. Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite, kurulu gücü 2,1 MW olan 14 adet ve 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır. Bir ülkenin enerji üretim ve tüketim miktarı o ülkenin zenginliğini, kişi başına düşen üretim ve tüketim miktarı ise o ülkenin kalkınmışlık seviyesini gösteren önemli kriterler olarak kabul edilmektedir. Ülkemizde son birkaç yıldaki ekonomik kriz dönemi hariç tutulursa ülke genelinde yıllık elektrik enerjisi tüketimi %8 ile%10 arasında artış göstermiştir. Bu artışın aynı ölçüde önümüzdeki yıllarda da gerçekleşeceği beklenilmelidir. Ülkemiz petrol, gaz, kömür gibi enerji kaynakları bakımından şanssız bir ülkedir. Ülkemizde 2000 yılında tüketilen enerjinin %68’i ithal edilmiştir. Enerji tüketimi arttıkça bu oranın daha da artması beklenmelidir. Bu dışa bağımlılığın düşürülmesi için alternatif kaynakların en yüksek derecede değerlendirilmesi ve kısa zamanda devreye sokulması gibi gözükmektedir. Bugün elektrik üretiminde ağırlıklı olarak kullanılan fosil yakıtların kısıtlı özellikte olması ve kullanılmaları durumunda meydana gelen çevre kirliliğinin olumsuz etkileri, örneğin iklimin değişmesi, alternatif enerji kaynaklarına yönelinmesine neden olmuştur. Ülkemizde elektrik enerjisi ağırlıklı olarak fosil yakıtlardan ve hidroelektrik santrallerinden sağlanmaktadır. Açıktır ki, bunlara ilave enerji kaynaklarına yönelinmez ise ülke topraklarında kısıtlı olan bu kaynakların hızlı kullanılması ile tükenmesi ve dışa bağımlı enerji tüketimi ortaya çıkacaktır. Özellikle su miktarının yeterli olmadığı dönemlerde elektrik üretimi su varlığına dayanan hidroelektrik santrallerini tamamlayacak alternatif enerji kaynakları önem kazanmaktadır. Bu anlamda günümüzde rüzgar enerjisi hem fosil enerji kaynaklarını hem de hidroelektrik enerji üretimini tamamlayıcı bir öğe olduğundan, kullanıldığı oranda enerji kaynakları itibariyle dışa bağımlılığı azalttığından ve yeni endüstri kollarının yaratılarak istihdam Rüzgar enerjisinden elde edilen her kilowatt saat elektrik enerjisi ile insanlar ve çevre aşağıdaki zararlı yüklerden korunmaktadır. - Rüzgar karakteristikleri - Türbin karakteristiği ve performansı - Türbinlerin ekonomik ömürleri ve garantileri - Denenmiş ve çalışır durumda olan türbinler ve performansları - Enterkonnekte sisteme bağlantı özellikleri - Fiyat ve finansman Ayen Enerji A.Ş. uluslar arası bilgi ve tecrübelerin, teknolojinin ve finans modellerinin kullanılması ile 29.05.2008 tarihinde EPDK tarafından lisans verilen Mordoğan RES projesinin mümkün olan en kısa sürede kurulması ve işletmeye geçirilmesini amaçlamaktadır. Enerji Üretim Lisansı Ek-1’de verilmiştir. Mordoğan RES için seçilen türbinler günümüz üretilen en modern türbinler olup, gerekse çevreye verilen ses düzeyi, gerekse estetik görünümleri bakımından mükemmel özelliktedir. Bu türbinlerden dünya çapında çok sayıda kurulmuş olup, çalışma güvenirliği ve performansı kanıtlanmıştır. 99 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Söz konusu Projenin alternatifi yoktur. Çünkü proje ile yenilenebilir enerji kaynaklarından olan rüzgar enerjisinden elektrik enerjisi üretilecek olup, projenin kendisi alternatif enerji üretimi projesi niteliğindedir. Proje yeri tanıtılan özellik ve kriterlere göre seçilmiş olup, Türkiye 'deki rüzgar enerjisi potansiyelinin kullanılması amacına uygun düşmektedir. Ayrıca Proje, 10.5.2005 tarihinde kabul edilen 5346 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun” (29.12.2010 tarihinde kabul edilen 6094 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”) amaçlarına mükemmel derecede hizmet edecek bir projedir ve yatırımın bölge ekonomisine bir hareket getireceği düşünülmektedir. Rüzgar Enerji Santrallerinin Üstünlükleri ve Sakıncaları Rüzgar türbinlerinin çevreye olan olumlu etkilerinin başında fosil yakıtlarının kullanımını azaltması ve yanma sonucu oluşan kirletici maddelerin (zararlı gazlar, havada uçan küller)emisyonunu meydana getirmez. Rüzgar türbinleri karbon oksitler, sülfür ve nitrojen gibi zararlı gazları yaymamaktadır. Dolayısıyla sera etkisine neden olmamaktadır. Amerikan Rüzgar Enerjisi Birliği (AWEA) verilerine göre hazırlanan var olan enerji kaynakları için hazırlanan ABD’deki emisyon miktarları aşağıda sunulmuştur. Tablo 65, 66 ve 67 de görüleceği gibi rüzgar türbinlerinin bu tür gaz emisyonları bulunmamaktadır. Tablo 65: Karbon Dioksit(CO2) Emisyonu (Küresel ısınmada, sera etkisi yaratan başlıca unsur) Salınan CO 2 / kWh (paund) 2.13 1.03 1.56 1.52 0 Yakıt Kömür Doğal Gaz Petrol ABD Ort. Rüzgar 1997 Üretimi kWh (milyon) 1,804 283.6 77.8 3,494 3.5 ToplamCO 2 Emisyonu (milyon paund) 3,842 292 121 5,312 0 Tablo 66: Sülfür Dioksit (SO2) Emisyonu ( Asit yağmurlarını doğuran başlıca unsur) Yakıt Salınan SO 2/ kWh ( Paund ) 1997 Üretim kWh (Milyon) ToplamSO 2Emisyonu (Milyon paund) Kömür 0.0134 1,804 24,173 Doğal Gaz 0.000007 283.6 2 Petrol 0.0112 77.8 871 ABD Ort. 0.0080 3.494 27,952 Rüzgar 0 3.5 0 Tablo 67: Nitrojen Oksit (NOX) Emisyonu (Asit yağmurlarını doğuran diğer bir unsur ve dumanlı sisin temel maddesi) Yakıt Kömür Salınan NO X /kWh 0.0076 1997Üretimi kWh 1,804 Toplam NO X Emisyonu 13,710 Doğal Gaz Petrol 0.0018 0.0021 283.6 77.8 510 163 ABD Ort. Rüzgar 0.0049 0 3.494 3.5 17,120 0 100 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Üstünlükleri Atmosferi kirletici etkiye sahip gazların salınmaması Temiz bir enerji kaynağı olması Kaynağının tükenmemesi (güneş, dünya ve atmosfer olduğu sürece ) Rüzgar tesislerinin kurulumu ve işletilmesinin diğer tesislere göre daha kolay olması Enerji üretim maliyetlerinin düşük olması Güvenirliğinin artması Bölgesel olması ve dolayısıyla kişilerin kendi elektriğini üretebilmesi Sonlu fosil kaynakların kullanımını azalması ve mevcut enerji üretim kaynaklarına destek olunması Türbinlerin oturduğu alanın küçük olması ve türbinler arası alanların kullanımına imkan vermesi Rüzgar gücünün elektriğe verimli dönüşümünü sağlanması Ömrü dolan türbinlerin sökülüp kaldırılmasının kolay olması ve arazi yönünden tekrar kullanılabilmesi Rüzgar türbinlerin bakımının kolay olması Türbinlerin 200 m ötesinde motor kanatlarının hışırtısı tamamen ağaç ve çalı yapraklarının yaptığı gürültü tarafından maskelenir Bir yerde 1000 KW ‘lık modern bir rüzgar türbini, diğer elektrik üreten kaynaklardan, ekseriya kömür yakan güç santrallerinden atmosfere verilen karbondioksit miktarının yılda 2.000ton kadarını azaltmış olur Rüzgar Enerjisi en ucuz yenilenebilir enerji kaynağıdır Rüzgar türbinleri sadece rüzgar estiği zaman enerji üretir ve enerji üretimi rüzgarın her hamlesi ile değişir Modern rüzgar türbinleri sadece her 6ayda bir bakım ve kontrol ister Aerodinamik, yapısal dinamik ve mikro-meteorolojideki teknolojik gelişmeler rüzgar türbin motoru alanında her m kare için yıllık enerji üretiminde % 5’lik bir artış sağlamıştır. Yeni teknoloji yeni rüzgar türbinlerinde sürekli olarak uygulanmaktadır Rüzgar enerjisi çevreye zararlı emisyonlar veye herhangi bir atık bırakmaz. 101 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Sakıncaları Rüzgarın sürekliliğinin olmadığı yerlerde enerji üretim değerinin sabit olmaması. Gürültü kirliliği oluşturması Fosil ve nükleer yakıtlardan elde edilen enerjiye oranla enerji üretiminin düşük olması şeklinde sıralanabilir. 102 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI VIII.1. Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve İşletme Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı Mordoğan RES projesi İzleme Programı kapsamında çevresel kaynaklar değerlendirilecek olup, projenin çevresel kaynaklara olabilecek etkileri izlenecektir. Projeden kaynaklanacak çevresel etkilerin asgari seviyede tutulması amacı ile projenin inşaat aşamasından işletme sonrasına kadar çevre mevzuatının ilgili kanun, yönetmelik ve tüzüklerine uygun hareket edilecektir. ÇED yönetmeliği Madde 18’de; Proje sahibi veya yetkili temsilcisi, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararını aldıktan sonra ilgili mevzuat uyarınca aldığı diğer izin ve ruhsatlar ile yatırımın başlangıç, inşaat, işletme ve işletme sonrası dönemlerinde çevresel izleme ve denetleme işleri konusunda uzman mühendisler tarafından yürütülecektir. Mordoğan RES Projesi için hazırlanan ÇED Raporu’nda projenin tesis edilmesi ve isletilmesi aşamalarında karşılaşılabilecek olumlu ve olumsuz etkiler incelenmiştir. Faaliyetin inşaatı için önerilen izleme programı ve projenin inşaat, isletme süreleri boyunca önerilen izleme programının amacı konusunda uzman kişiler tarafından ÇED Raporu’ndaki taahhütlere uygunluğun denetlenmesidir. Proje kapsamında yer alan inşaatın ilk aşamasında, yapılacak kazı çalışmaları, kazılar sonucu oluşacak toprağın taşınması işleri sırasında oluşacak gürültü, toz, vibrasyonlar veya trafiğin yoğunlaşması gibi durumlar yakın çevreyi rahatsız edebilir. Fakat inşaat döneminin sona ermesiyle bu etkiler de sonlanacaktır. Saha içerisinde çalışacak isçilerin güvenliğini sağlamak için inşaat aşamasında gerekli teknik ve yönetmeliklere uygun her türlü güvenlik tedbiri alınacak, isçilere kişisel korunma araçları verilecek ve kullanmaları sağlanacaktır. Ayrıca gerekli ikaz levhaları uygun yerlere asılacaktır. İnşaat alanında çalışmayan kişilerin, sahaya girmesini engellemek amacı ile tehlike, ihbar ve ikaz panoları ile engeller konulacak ve güvenlik görevlisi bulundurulacaktır. Projenin işletme aşamasında olabilecek muhtemel kazaları önlemek için çalışan isçilere, isçi sağlığı ve iş güvenliği eğitimi verilecek, gerekli tedbirler İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne uygun şekilde alınacaktır. Projenin inşaat aşamasında; kazı, dolgu, yükleme, boşaltma ve malzeme nakli dolayısıyla toz kaynaklı emisyonları azaltmak üzere tasıma üzeri branda kaplı kamyonlarla ve döküm esnasında ıslatma uygulanacaktır. Sahanın giriş çıkışlar güvenlik tarafından kontrol edilecektir. Projenin “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği” hükümlerinin öngördüğü kapsam dahilinde yapılması sağlanacaktır. Projenin inşaat ve isletme aşamalarında oluşması muhtemel ambalaj ve ambalaj atıkları, 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği“ (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. İnşaat aşamasında direklerin temelleri için kazı işlemi yapılacaktır, bu işlemler sadece is makineleri aracıyla yapılacak ve patlatma işlemi yapılmayacaktır. 103 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Proje isletme aşamasına geçmeden önce gerekli izinler ve ruhsatlar alınarak T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı’na sunulacaktır. Söz konusu projenin inşaat, isletme ve isletmeye kapanması sırasında her ne kadar çevresel açıdan kirlilik yaratacak bir unsur bulunmasa da uyulacak kanun ve yönetmelikler aşağıda verilmiştir. Gürültü Proje kapsamında oluşacak gürültü çalışacak araçlardan ve türbinlerden kaynaklanacaktır. Oluşacak gürültü seviyesi 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen hususlara uyulacaktır. Katı Atıklar Söz konusu proje kapsamında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık oluşumu söz konusudur. Bu atıklar yürürlükte bulunan 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine göre biriktirilerek mevcut katı atık depolama sahasına (katı atık bertaraf sahasına) götürülerek bertaraf edilecektir. Konuya ilişkin olarak, ilgili yerel yönetimlerin onayı alınacak ve atıkların bertarafına ilişkin olarak sürekli görsel denetimler yapılacaktır. Arazi hazırlığı ve inşaat aşamalarında oluşacak hafriyat atıkları, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, inşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hususlarına uyularak arazide geçici olarak depolanacak ve proje sahasının düzenlenmesinde kullanılacak olup hafriyat atığı oluşması beklenmemektedir. Su Kirliliği Proje kapsamında oluşacak atıksular, çalışacak personelin içme ve kullanma amaçlı ihtiyaç duyacağı suyun kullanımdan sonra oluşacak evsel nitelikli atık sulardan ibarettir. İnşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksular, 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası inşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri doğrultusunda açılacak olan sızdırmasız fosseptiğe aktarılacak ve belirli aralıklarla vidanjörle çekilerek ilgili Belediyenin kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. Konuya ilişkin olarak, ilgili yerel yönetimlerin onayı alınacak, atık suların deşarjına iliksin olarak denetimler yapılacak ve ilgili raporlar yetkililerin görüşlerine açık tutulacaktır. İşletme aşamasında herhangi bir atık su oluşumu söz konusu değildir. Ayrıca 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine uyulacaktır. 104 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Hava Kirliliği Projenin inşaat aşamasında toz oluşumu gözlenecek olup 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine uyulacak olup söz konusu Mordoğan RES projesinin isletme aşamasında hava kirliliği yaratmak gibi bir etkisi söz konusu değildir. Projenin inşaat aşamasında olabilecek muhtemel kazalara karsı öncelikle isçilerin eğitilmesi ve bilgilendirilmesi sağlanacaktır. İşçilerin olası kazalardan etkilenmesi durumuna karşı saha içerisinde personel için yapılacak geçici binada gerekli tüm ilk yardım malzemeleri bulundurulacaktır. Kaza anında kazazedenin proje sahasına en yakın sağlık gruplarına ulaştırılması sağlanacaktır. Ayrıca saha içerisinde 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği esaslarına göre gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Olası deprem durumlarında isçilerin can güvenliğini korumaları hususunda Gerekli eğitimler verilecektir. Proje alanında inşaat ve isletme dönemlerinde herhangi bir nedenle oluşacak olan alevlenmelerin önüne geçilmesi için ilk olarak sahada çalışacak olan personele gerekli eğitimler verilecektir. Acil Müdahale Planları 105 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Şekil 9: İş Kazası İçin Acil Müdahale Planı 106 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Şekil 10: Yangın İçin Acil Müdahale Planı 107 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Şekil 11: Deprem İçin Acil Müdahale Planı 108 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri” Başlığının İkinci Paragrafında Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, faaliyetin isletmesi ve isletme sonrası için önerilen izleme programı Bölüm VIII.1’de verilmiştir. Yeterlik belgesi Tebliği’nin Ek-4’ünde yer alan hususların bulunduğu, projenin inşaat ve işletme dönemine ait İzleme Raporları formu Tablo 68’de verilmiştir. Yatırımın başlangıç ve inşaat dönemlerinde Çevre ve Orman Bakanlığı’na verilmesi gereken İzleme raporlarının süresi 6 ay olarak düşünülmüştür. Tablo 68: İzleme Raporları Formu Nihai ÇED Raporu İzleme raporu Formu Raporu hazırlayan Kurum veya Kuruluşun Adı:Topçuoğlu Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. Yeterlilik Belge No : 87 Projenin Adı : MORDOĞAN RES ÇED raporu Projenin Adresi : İzmir İli, Karaburun İlçesi, Mordoğan Beldesi Projenin Sahibi : AYEN ENERJİ A.Ş. ÇED Olumlu Karar Tarihi : Yatırımın başlangıç ve inşaat dönemlerinde Bakanlığa verilmesi gereken İzleme raporlarının süreleri (Faaliyetin yeri, türü ve özelliğine göre Nihai ÇED Raporunda taahhüt edilen süreler) ( ) 3 ayda bir ( ) 6 Ayda bir ( ) 1 yılda bir Programın kapsamı; projeye bağlı yapılacak olan tüm çalışmalarda çevre ve sağlığa zararlı sonuçlar doğurabilecek faaliyetlerin, ÇED Raporunda taahhüt edilen hususların ve bu konuda uyulması gereken yasal yükümlülüklerin izlenmesi, denetlenmesi ve denetlemelerin raporlanmasıdır. İnşaat sürecinin izlenmesi; inşaat sürecindeki olumsuz etkilerin raporda belirtilen önlemlerle ilgili yönetmelik sınır değerlerini aşıp aşmadığı ve/veya berteraf edilip edilmediğinin kontrolü şeklinde gerçekleşecektir. Yukarıda belirtilen amaç ve kapsam dahilinde inşaat süresince, periyotlar halinde Çevre ve Orman Bakanlığı’na sunulacaktır. 109 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI (Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Nasıl ve Hangi Yöntemlerle Bilgilendirildiği, Proje İle İlgili Halkın Görüşlerinin ve Konu İle İlgili Açıklamaların ÇEd Raporuna Yansıtılması) Proje ile ilgili olarak halkı bilgilendirmek amacı ile ÇED yönetmeliğinin 9. maddesi gereği proje hakkında yöre halkını bilgilendirmek, görüş ve önerilerini almak amacı ile “Halkın Katılımı Toplantısı” yapılmıştır. Halkın Katılımı Toplantısında planlanan faaliyet ile ilgili olarak; proje kapsamında yapılacak çalışmalar, projeden kaynaklanacak çevresel etkiler ve bu etkilere karşı alınacak önlemler hakkında vatandaşlara bilgi verilmiştir. Proje ile ilgili halkta olumsuz bir tepki gözlenmemiştir. 110 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU BÖLÜM X: SONUÇLAR (Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde Başarı Sağlayabileceğinin Belirtildiği Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında Alternatifler Arası Seçimler ve Bu seçimlerin Nedenleri) İzmir ili, Karaburun ilçesine bağlı Mordoğan beldesi, Bitiktepe – Değirmendağı – Düzlendağı – Mordoğan mevkiinde Ayen Enerji A.Ş. tarafından Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali kurulması planlanmaktadır. Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite, kurulu gücü 2,1 MW olan 14 adet ve 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır. Mordoğan RES, 30 km uzunluğunda 34,5 kV çift devre 477 MCM havai hat ile Çeşme TM’ye bağlanacaktır. Çeşme TM’de 2 adet fider bu proje kapsamında donatılacaktır. Çeşme TM, Çeşme – İzmir II 154 kV hatta bağlanacaktır. Proje sahası İzmir’den kuş uçuşu 50 km, Urla’dan 30 km, Karaburun’dan 16 km mesafededir. Ulaşım İzmir’den Urla’ya kadar otoban, Urla’dan Mordoğan’a kadar asfalt yoldur. Mordoğan’dan proje sahasına 1 km stabilize yol mevcuttur. Proje sahasına ulaşım her mevsim mümkün olmaktadır. Ayen Enerji A.Ş. uluslar arası bilgi ve tecrübelerin, teknolojinin ve finans modellerinin kullanılması ile 29.05.2008 tarihinden itibaren 49 yıl süreyle üretim faaliyeti göstermek üzere EPDK tarafından lisans verilen Mordoğan RES projesinin mümkün olan en kısa sürede kurulması ve işletmeye geçirilmesini amaçlamaktadır. Enerji Üretim Lisansı EK-1’de verilmiştir. Teknik Bilgiler: Kurulu Güç 30,75 MW Yıllık Enerji Üretimi (Brüt) 95.813.670 kWh Yıllık Enerji Üretimi (Park) 80.720.560 kWh Türbin Tipi NEG MICON 750/48 Türbin Gücü 2100 kW – 1350 kW Generator Gerilimi 690 V AC Türbin Adedi 14+1 Öngörülen ortalama yıllık üretim miktarı 99,409,200 kWh/yıl Öngörülen sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi (tek hat şemasına uygun) Çeşme RES TM 380/33 kV 125 MVA trafonun 1 nolu OG barasına Öngörülen tesis tamamlanma süresi İnşaat öncesi dönem:14 ay Güç Faktörü 0,9 Öngörülen proje kapasite faktörü % 43,8 Kapasite Kulanım Faktörü 35,6% Talep edilen lisans süresi 49 yıl İnşaat dönemi: 12 ay Rüzgar santralinde her bir türbin temeli için 3 m derinliğinde 16 mx16 m boyutlarında çukurlar açılacaktır. Daha sonra türbin gömülü elemanları konulup beton ile kapatılacaktır. Şalt sahası için boyutları 27 m x 12 m ve derinliği 0,5 m olan ve 250 m2 ve 20 m2 lik alanlarda 111 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU ve 0,5 m derinliğinde çukur açılarak kontrol binası ve trafo merkezi inşa işlemleri gerçekleştirilecektir. Rüzgâr türbinleri, rüzgârdaki kinetik enerjiyi önce mekanik enerjiye daha sonra da elektrik enerjisine dönüştüren sistemlerdir. Bir rüzgâr türbini genel olarak kule, jeneratör, hız dönüştürücüleri (dişli kutusu), elektrik-elektronik elemanlar ve pervaneden oluşur. Rüzgârın kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye çevrilir. Rotor milinin devir hareketi hızlandırılarak gövdedeki jeneratöre aktarılır. Jeneratörden elde edilen elektrik enerjisi enterkonnekte şebekeye verilmektedir. Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu enerji, gelişmiş bir ülke olma çabalarına koşut olarak günden güne artmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın itici gücü olan enerji kaynaklarının çeşitlilik bakımından neredeyse tamamına sahip ülkemizde, yerli kaynaklarımız miktar bakımından yeterli değildir. Bu nedenle Türkiye enerji ithalatçısı bir ülke konumunda bulunmaktadır. Ülkemizin elektrik enerjisi talebi yılda ortalama % 8 artış göstermektedir. Bu tahminlere göre Türkiye'nin enerji ihtiyacının güvenli olarak karşılanması için, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de sonsuz, tükenmeyen, temiz ve dışa bağımlı olmayan yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelinmesi önem kazanmıştır. Yenilenebilir enerji kaynakları olarak bilinen hidrolik, rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle, dalga, gel-git enerjileri içerisinde en yaygın olan ve teknolojisi en hızlı gelişeni ise rüzgar enerjisidir. Rüzgar enerjisinin bu kadar hızlı gelişmesinin nedeni, doğada serbest bir halde ve bol olarak bulunması ile enerji kaynağı çeşitliliği yaratması yanında dışa bağımlı olmayan temiz bir enerji kaynağı olmasıdır. Rüzgar enerjisi sistemlerinin tasarımı, planlaması ve çalıştırılması için rüzgarın karakteristiklerinin tüm detaylarıyla bilinmesi gerekmektedir. Türbin yerleşimi ve rüzgar enerji potansiyelinin belirlenebilmesi için uzun süreli güvenilir verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun en iyi örneklerinden biri, Avrupa Birliği ülkelerindeki rüzgar enerjisi potansiyelini belirlemek için 200 den fazla yerde kurulan uygun meteoroloji istasyonlarının 10 yılı aşan verileri sonucu oluşturulan "Avrupa Rüzgar Atlas"ıdır. Bu Atlas, Ege Denizi ve buna komşu Yunanistan kıyılarının yüksek rüzgar enerjisi kapasitelerine sahip olduğunu göstermektedir. Ülkemizin özellikle Ege Denizi'ne kıyısı olan batı bölgelerinde yapılan rüzgar ölçümleri de bu potansiyeli doğrulamaktadır. Rüzgar çiftliğinin kurulacağı bölge orman arazisi olup, tarıma elverişli değildir. Arazi üzerinde edinilmiş herhangi bir özel mülkiyet hakkı olmayıp, projenin gelişme sürecine göre gerekli izinler alınacaktır. Tesisin inşaat aşamasında 20 kişi, işletme aşamasında 5 kişi çalışacaktır. Çalışacak personelin her türlü ihtiyaçlarını karşılamak için prefabrik şantiye kurulacaktır. Tesisin inşaat aşamasında gerekli olacak içme ve kullanma suyu ihtiyacı Ayen Enerji A.Ş. ve yüklenicileri tarafından yerel kaynaklardan, şebekeden ve tankerler ile civardaki yerleşim yerlerinden getirilecektir. Gerek duyulması halinde personelin içme suyu damacanalarla piyasadan temin edilecektir. Faaliyetin gerek inşaat gerekse işletme aşamasında 2872 sayılı çevre kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerle ilgili meri mevzuat hükümlerine riayet edilecektir. Sıvı atık oluşumu ve etkileri: İnşaat ve işletme aşamasında RES santral bünyesinde proses kaynaklı atıksu oluşumu söz konusu değildir. 112 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Proje kapsamında oluşacak atıksular, çalışacak personelin içme ve kullanma amaçlı ihtiyaç duyacağı suyun kullanımdan sonra oluşacak evsel nitelikli atık sulardan ibarettir. Oluşacak evsel nitelikli atıksular; Sağlık Bakanlığının 19.03.1971 Tarih ve 13783 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan sızdırmasız fosseptik çukuruna yapılacak olup, fosseptik dolduğunda düzenli aralıklarla en yakın belediye tarafından ücreti karşılığı vidanjör ile çekilecek ve belediye izni ile uygun kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. Katı atık oluşumu ve etkileri: Söz konusu proje kapsamında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık oluşumu söz konusudur. Bu atıklar yürürlükte bulunan 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine göre biriktirilerek mevcut katı atık depolama sahasına (katı atık bertaraf sahasına) götürülerek bertaraf edilecektir. Konuya ilişkin olarak, ilgili yerel yönetimlerin onayı alınacak ve atıkların bertarafına ilişkin olarak sürekli görsel denetimler yapılacaktır. Arazi hazırlığı ve inşaat aşamalarında oluşacak hafriyat atıkları, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, inşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hususlarına uyularak arazide geçici olarak depolanacak ve düzenli depolama sahasına verilerek bertaraf edilecektir. Konuya ilişkin olarak, ilgili yerel yönetimlerin onayı alınacak, atıkların bertarafına ilişkin olarak sürekli görsel denetimler yapılacak ve ilgili raporlar yetkililerin görüşlerine açık tutulacaktır. Hava ortamına etkiler: Proje kapsamınsa; rüzgar türbinlerinin döşenmesi ve şalt sahasının, kontrol binasının ve trafo merkezinin kurulması sırasında hafriyat meydana gelecektir. Hafriyat işlemlerinden kaynaklanan toz oluşumu söz konusu olacaktır. Proje kapsamında ünitelerin faaliyete geçmesiyle birlikte santralden kaynaklı toz emisyonu oluşumu söz konusu değildir. Projenin inşaat aşamasında toz oluşumu gözlenecek olup 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine uyulacaktır. İnşaat aşamasında bulunmamaktadır. kırma, öğütme ve depolama gibi toz yayıcı işlemler Gürültü oluşumu ve etkileri: Projenin inşaat aşamasında oluşacak gürültü, çalışacak makine ve ekipmanlardan, işletme aşamasında ise türbinlerin çalışmasına bağlı olarak gürültü oluşacaktır. Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali’ne yakın olan bölgede yerleşim yeri yoktur Faaliyet alanına en yakın yerleşim yeri 3,5 km güneydoğusunda Düzce köyü, 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü yer almaktadır. Yerinde yapılan inceleme neticesinde rüzgar santralinin kurulması planlanan 113 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU alana yaklaşık 1 km mesafede yazlık amaçlı kullanılan bir adet çiftlik evi olduğu tespit edilmiştir. Faaliyet alanına en yakın yerleşim yerinde oluşacak gürültü düzeyi 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerin altında kalmaktadır. Dolayısıyla projenin inşaat ve işletme aşamalarında oluşacak gürültünün yerleşim birimleri üzerinde olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Proje kapsamında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Makinelerden zamanla çıkacak atık yağların bertarafı konusunda, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine uyulacak ve bu konuda çıkartılacak mevzuat hükümlerine uyulacaktır. Tozdan korunma, konforu sağlama ve çabuk ulaşım gibi amaçlarla yapılan ve yük taşımadaki yollarının deforme olmaması, köprü ve sanat yapılarında çökme ve tahribat olmaması için kamyonların taşıma kapasitelerinin üzerinde yüklenmeyecek, buna rağmen köprü ve sanat yapılarında meydana gelecek çökme ve tahribatlar firma tarafından onarılacak ve kullanılır hale getirilecektir. Deformasyonun önlenmesi amacıyla uzun süreli yağış esnası sırasında ve sonrasında nakliyeye ara verilecektir. Nakliye esnasında malzemenin üzerinin örtülecek ve gerekli trafik işaretlemeleri yapılacaktır. Her türlü malzeme naklinde, Trafik Yasası ile belirlenmiş istiap hadlerine uyulacaktır. Proje kapsamında; 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”,(30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”) 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan ve 05.05.2009 tarih ve 27219 sayılı Resmi Gazete’de yapılan değişikliklerle ilave edilen “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği” 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”, (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”) 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiş olan ve 05.04.2005 tarih, 25777 sayılı Resmi Gazete değişikliği ile yayımlanan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ 22.07.2005 tarih ve 25883 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “ Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”) 14.03.2005 tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “ Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, (30.10.2010 tarih ve 27744 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”) 114 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan ve 19.12.2009 tarih ve 27437 sayılı Resmi Gazete’de değişikliği ile yayımlanan “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanun uyarınca çıkartılan yönetmelik, tüzük, genelge, tamim vb. hükümlerine uyulacaktır. 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ambalaj Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”) 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de değişikliği ile yayımlanan “Ömrünü tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan ve 31.07.2009 tarih ve 27305 sayılı Resmi Gazete ile 30.03.2010 tarih 27535 sayılı Resmi Gazete’de değişikliği ile yayımlanan “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan, 30.05.2009 tarih 27243 sayılı Resmi Gazete’de düzeltmeye gidilmiş olan ve 24.12.2009 tarih ve 27442 sayılı resmi Gazete ile 24.02.2010 tarih ve 27503 Sayılı Resmi Gazete’de değişikliği ile yayımlanan “Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik” 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” 26.08.2010 tarih ve 27684 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği” 1380 sayılı “Su Ürünleri Yönetmeliği” 19.07.2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren is Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik ile 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerle ilgili meri mevzuat hükümlerine riayet edilecektir. Ayrıca tesis için gerekli; izin, lisans, ruhsat vb. hususlarla ilgili yasal düzenlemelerin gerektirdiği kriterlere riayet edilecektir. 115 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Notlar ve Kaynaklar MTA Genel Müdürlüğü - Ankara Hava Kirliliği, Kontrol ve Denetim, Kimya Müh. Odası yayını, 1991 Çevre Kirlenmesi ve Kontrolü, Prof. Dr. Mehmet KARPUZCU Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Türk Çevre Mevzuatı Cilt I-II Müezzinoğlu, A. Hava Kirliği ve Kontrolünün Esasları Dokuz Eylül Yayınları, 2000 Meteoroloji Genel Müdürlüğü- Ankara Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Çalışma ve SOSYAL Güvenlik Bakanlığı Gürültü Yönetmeliği İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Akman , Y., 1998; Türkiye Orman Vejetasyonu Atalay, İ., 1994; Türkiye Vejetasyon Coğrafyası, Ege Ün. Basımevi, İZMİR. Bern Sözleşmesi İ I-II-III Davıs,P.H., 1985-1988 Flora of Turkey and Eeasth Aegean Island. Vol.1-10, Unıv.Press, EDINBURGH H.,1993; Türkiye Flora ve Vejetasyonu Bibliyografyası; Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu A., 1996; Türkiye Omurgalıları, METEKSAN A.,1982; Yaşamın Temel Kuralları A.,1996;Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası “Hayvan Coğrafyası”, METEKSAN Davis (1965-1988) “Flora of Turkey and East Aegean Islands” İzmir İl Çevre Durum Raporu - 2008 www.izmir.gov.tr www.awea.com 116 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EKLER Ek 1. Üretim Lisansı EK 2. 1/25.000 ölçekli Topoğrafik harita EK 3. 1/25000 ölçekli Jeoloji Haritası EK 4. Yer Bulduru Haritası EK 5. Fosseptik Planı EK 6. Türkiye Rüzgar Atlası EK 7. Kuş Göç Yollarını Gösterir Harita EK 8. Faaliyet Alanını Gösterir Fotoğraflar EK 9. 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı EK 10. Ornitalog Raporu EK 11. Meşçere Haritası EK 12. Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün 15.04.2009 Tarih ve 27191 Sayılı Yazısı EK 13. Arazi Varlığı Haritası EK 14. Topçuoğlu Madencilik San. Ve Tic. Ltd. Şti. Adına Büro Tescil Belgesi Ve Yeterlilik Belgesi 117 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EKLER 118 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 1. ÜRETİM LİSANSI 119 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 120 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 2. 1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTA 121 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 122 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 3. 1/25000 ÖLÇEKLİ JEOLOJİ HARİTASI 123 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 124 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 4. YER BULDURU HARİTASI 125 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU PROJENİN TÜRKİYE’DEKİ YERİ VE ULAŞIM YOLLARI FAALİYET ALANI 126 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 5. FOSSEPTİK PLANI 127 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 128 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 6. TÜRKİYE RÜZGAR ATLASI 129 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU TÜRKİYE RÜZGAR ATLASI 130 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 7. KUŞ GÖÇ YOLLARINI GÖSTERİR HARİTA 131 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 132 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 8. FAALİYET ALANINI GÖSTERİR FOTOĞRAFLAR FAALİYET ALANINI GÖSTERİR FOTOĞRAFLAR 133 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU RÜZGAR TÜRBİNİ DİKİLECEK YERLER ULAŞIM İÇİN KULLANILACAK STABLİZE YOL 134 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU RÜZGAR ÖLÇÜM DİREĞİ FAALİYET ALANININ YERLEŞİME EN YAKIN NOKTASINDAN GÖRÜNÜM 135 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 9. 1/100.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI 136 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 137 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 10. ORNİTOLOG RAPORU 138 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU AYEN Enerji Anonim Şirketi tarafından İzmir-Karaburun Mordoğan Beldesi sınırları içerisinde, Bitiktepe, Değirmendağı, Düzlendağı mevkilerinde, tesis edilmesi planlanan, 15 adet rüzgar türbininden oluşacak Mordoğan-RES projesiyle ilgili olarak hazırlanmış olan kapsamlı ornitoloji raporudur. İZMİR-KARABURUN MORDOĞAN-RES PROJESİ ORNİTOLOJİ RAPORU Günümüzde birçok ülkede yenilenebilir enerjiden giderek artan oranda istifade edilmesi önemli bir hedef haline gelmiştir. Rüzgar enerjisi santralleri bu konuda önemli bir rol oynamaktadır. Son zamanlarda dünya üzerinde bir çok ülkede giderek artan miktarlarda rüzgar enerjisi türbinleri tesis edilmektedir. Rüzgar enerjisinin sınırsız bir şekilde kullanımı öncelikle arazilerin korunmasına hizmet etmektedir. Türbinlerin tesis edildiği kesimler farklı bir endüstriyel kullanım nedeniyle dönüştürülememektedir. Rüzgar enerjisi santrallerinin açık alanların muhafaza edilmesine yönelik artıları yanında büyük ağırlığı kuşların korunmasına yönelik bir çok doğa koruma argümanları da geliştirilmiştir. Bunun en başta gelen nedeni arazileri korumaya hizmet eden rüzgar enerjisi santralleri üzerine pek çok araştırmanın gerçekleştirilmiş olmasıdır. Bu araştırmaların sonuçları rüzgar türbinlerinin kuşlar ve kuşlar tarafından kullanılan yaşam alanları üzerinde bazı olası risklerini ortaya koymuştur; Bunlar 1-Kolizyon, yani kuşların türbinlere veya direklere çarpma riski; 2-Yapım aşamasında kısa süreli habitat kayıpları; 3-İşletme ve yönetim nedeniyle uzun süreli habitat kayıpları; 4-Göç rotaları üzerinde bariyer oluşumu; 5-Ekolojik birliklerin kesintiye uğraması, yani habitat fragmentasyonudur. Bilindiği gibi Türkiye Batı palearktik bölge üzerinden geçmekte olan bazı önemli kuş göç güzergahlarının üzerinde bulunmaktadır. Bu güzergahlardan bazıları ana göç yolu olarak tanımlanırken bazıları da tali göç yolları olarak nitelenmektedir. Ana kuş göç yolları İstanbul Boğazı, Doğu Karadeniz Bölgesi ve Hatay gibi belli başlı güzergahlar üzerinden geçerken tali göç yolları çok daha geniş bir coğrafya üzerine yayılmıştır. Ayrıca cephe göçleri ve göç kayması gibi olguların varlığı Türkiye toprakları üzerinde geniş ölçekli bir göç hareketinin varlığının bileşenleridir. Son zamanlarda Türkiye genelinde rüzgar enerjisine doğru bir yönelim söz konusudur. Rüzgar enerjisi elde edilmesi açısından büyük bir potansiyel kullanılmak üzere beklemektedir. Bu temiz enerjiden olabildiğince istifade edilmesi Türkiye gibi enerji kaynakları sınırlı ve dışarıya bağımlılığı yüksek bir ülke açısından büyük önem taşımaktadır. Bu açıdan 139 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU bakıldığı zaman rüzgar enerjisi türbinlerinin sonuna kadar desteklenmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. Fakat tüm bu argümanlara rağmen gözden kaçırılmaması gereken bazı önemli noktalar söz konusudur. Bunlardan belki de en önemlisi rüzgar enerjisi türbinleriyle aynı doğal kaynaktan yararlanan kuşların göz ardı edilmemesidir. Türkiye gibi 500’den fazla kuş türünü barındıran; kuşlar açısından önemli olarak nitelenebilecek, ulusal ve uluslar arası ölçekte sulak alanlara sahip olan ve sınırları üzerinde önemli göç hareketlerinin gerçekleştiği bir ülkede söz konusu tesislerin yer seçiminden kurulum aşmasına kadar olan süreçte kuşlar ve göç güzergahlarının göz önünde bulundurulması oldukça önemlidir. Böylelikle hem doğanın önemli bir parçası olan kuşlara zarar verilmesinin önüne geçilebilirken hem de büyük mali kaynaklar kullanılarak tesis edilen rüzgar enerjisi santrallerinin sürekli olarak kullanılabilmesi mümkün olabilecektir. Bu bağlamda İzmir ili, Karaburun İlçesi Mordoğan Beldesi’nde Bitiktepe, Değirmendağı, Düzlendağı mevkilerinde tesis edilmesi planlanan RES projesiyle ilgili olarak 2010 yılı içerisinde tarafımızdan bir saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu saha çalışmasında proje alanının gerçekleştirileceği kesimler üzerinden veya proje sahasına yakın kesimler üzerinden geçen herhangi bir göç güzergahının bulunup bulunmadığı değerlendirilmiştir. Mordoğan-RES Projesi kapsamında Mordoğan Beldesi Bitiktepe-Değirmendağı ve Düzlendağı mevkilerinde deniz görüşüne ve hakim rüzgar koşullarına açık bir topoğrafya üzerinde toplam 15 adet türbinden oluşacak bir rüzgar enerjisi santrali tesis edilecektir. Rüzgar enerjisi santrali tesis edilmesi amacıyla seçilmiş olan bu alan bulunduğu bölgenin genelinde hakim olan koşullar gibi nispeten kuvvetli ve sürekli rüzgar koşulları altındadır. Bu nedenle RES tesis edilmesi amacıyla yapılmış olan yer seçiminin elektrik enerjisi üretimi açısından uygun olduğu düşünülmektedir. Türbinlerin tesis edileceği alanda baskın yapı maki karakterindedir. Proje sahası sınırları içerisinde ağaç formları bulunmamaktadır. (Resim 1). Bölge genelinde uzun yıllardan bu yana tarafımızdan ornitolojik gözlem çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle yarımadanın tamamına ve özelinde ise proje sahasına yönelik veriler mevcuttur. 140 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Resim 1. Mordoğan-RES Proje Alanı Genel Topoğrafya ve Bitki Örtüsü. Söz konusu ÇED Raporu rüzgar enerjisi santrali için hazırlanmış olup, enerji iletim hattı bu rapor kapsamında değildir. Bu nedenle yapılacak olan enerji iletim hattının lokal ve göçmen kuşlar üzerinde olası etkileri kümülatif olarak değerlendirilmemiştir. Mordoğan-RES proje sahasının yer aldığı alan, yakın çevresinde hakim olan topografik yapılara göre nispeten daha yüksek bir kesimde yer almaktadır. Sahanın genelinde kuş türleri tarafından tercih edilen sulak alanlar gibi kuşları çeken habitat tipleri yer almamaktadır Proje sahasına ulaşmak amacıyla gerçekleştirilen yolculuk esnasında türbinlerin yer alacağı yükseltilerin eteklerinde yer yer ağaçlık alanlar ile özellikle yerleşimler civarında daha yoğun olmak üzere bahçeliklere rastlamıştır. Bu kesimler, bahar dönemlerinde çok daha yoğun olmak üzere birçok ötücü türden çok sayıda bireye ev sahipliği yapmaktadır. Bilindiği gibi ötücü kuş türleri (Passeriformes) genellikle küçük vücutludurlar. Bu özellikleri nedeniyle sınırlı büyüklükteki alanlarda, çalılıklarda, ağaçlıklarda hızla uçarken ani manevralar yapabilme yeteneğine sahiptirler. Bu türlere bağlı bireylerin şartlar zorlamadıkça bulundukları kesimleri terk ederek yüksek kesimlere gelmeleri beklenmemektedir. Buna rağmen proje hayata geçirildikten sonra herhangi bir nedenle proje sahasına gelen ötücülerin hareket yeteneklerinin yüksekliği ve görerek uçuş yapmaları nedeniyle türbinlere ve pervanelere çarparak zarar görmeleri beklenmemektedir. 141 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Ötücü kuş türleri dışında proje alanının yakın çevresinde, deniz ortamında gözlenen başlıca kuşlar Martı türleri (Larus spp.) ve Karabatak türleridir (Phalacrocorax spp.) diğer bir grup ise martılardır (Larus spp.). Bu türler de sürekli olarak, yani yıl boyunca bu kesimlerde görülen bireylerdir. Lokal olan bu türler sürekli olarak aynı kesimlerde bulunmalarından dolayı çevreyi detaylı bir şekilde tanıma yeteneğine sahiplerdir. Ayrıca içerisinde Martıların da yer aldığı gündüz aktif türlerin büyük bir kısmı görerek hareket etmektedirler. Yani türbinler tesis edildikten sonra türbinleri fark edecek ve bu kesimlere uçmaktan kaçınacaklardır. Göç yolları ve proje alanının etkileşimi konusunda tarafımızdan gerçekleştirilen saha çalışmaları ve değerlendirmeler sonucunda proje alanı üzerinden geçen “ana” göç yolu bulunmadığı belirlenmiştir. Proje alanının yer aldığı İzmir İli sınırları üzerinden geçen bazı “tali” kuş göç güzergahları söz konusudur. Bu güzergahlardan birisi de kıyı hattını takip etmektedir. Bu güzergahı kullanan türler kuzey-güney yönlü göç hareketlerini kıyıya paralel olarak geçerek sergilemektedirler. Tarafımızdan bölgede gerçekleştirilmiş gözlem ve değerlendirmeler sonucunda proje sahası üzerinden geçen tali bir kuş göç yolunun bulunmadığı belirlenmiştir. Ayrıca alan içerisinde ve yakın coğrafyada kuş türlerini beslenme, dinlenme veya üreme gibi amaçlarla kitlesel olarak barındıran, kısa veya uzun süreli olarak destekleyen herhangi bir habitat bulunamamıştır. Sonuç olarak tüm bu bilgiler ışığında İzmir İli, Çeşme İlçesi Ovacık mevkiinde tesis edilmesi planlanan rüzgar enerjisi türbinlerinin lokal veya alan üzerinden geçmesi olası transit kuş türlerine ait bireylerle olumsuz etkileşimleri beklenmemektedir. Proje Sahasının Gediz Deltası Ramsar Alanı İle Etkileşimi Mordoğan-RES proje alanı İzmir il sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje sahasına çok uzak olmayan Gediz Deltası Türkiye’deki 13 Ramsar Alanından bir tanesidir. Bugüne kadar 200’den fazla kuş türünün kaydedilmiş olduğu bir sulak alandır. Kuşlar için önemli bir beslenme, dinlenme ve üreme alanı olması yanında göçmen kuşlar açısından da önemli bir konaklama ve kışlama alanıdır. Özellikle kış döneminde kuzey enlemlerinden gelen su kuşlarının kış mevsimini geçirdiği bir alan olması yanında ilkbahar ve sonbaharda gerçekleşen kuzey-güney doğrultulu geçiş güzergahı üzerinde olması nedeniyle de göçmen formlar açısından önemli bir dinlenme alanıdır. Bölgede kuzey-güney yönlü göç hareketlerini meydana getiren kuş türlerinin neredeyse tamamına yakını küçük vücutlu ötücü kuşlardır. Bölge üzerinden gerçekleşen göç 142 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU hareketlerinin yönleriyle ilgili olarak tarafımızdan Google görüntüsü üzerinde hazırlanmış olan grafik aşağıda verilmektedir (Şekil-1). Şekil-1. Mordoğan-RES Proje Sahası Civarındaki Kuş Aktiviteleri. Kırmızı Hat: Ötücü Kuş Türleri Göç Güzergahı Sarı Hat: Gediz Deltası Kış Ziyaretçisi Su Kuşları Güzergahı Beyaz Hat: Lokal Sucul Formlar ve Ötücülerin Günlük Aktivite Güzergahı Aynı görüntü üzerinde Mordoğan-RES alanı ile Gediz Deltası’nın konumları da işaretlenmiştir. Gediz Deltası’nın Mordoğan-RES proje alanına olan mesafesi kuş uçuşuyla yaklaşık olan 23 km civarındadır. Gediz Deltası’ndan proje alanına doğru, ya da proje alanı üzerinden geçen bir göç güzergahı bulunmamaktadır. Gediz Deltası’na özellikle kış döneminde kuzeyden gelen ve aralarında iri vücutlu formların da bulunduğu su kuşları, özellikle Al Boyunlu Kaz (Brantaruficollis) kışlama sonrasında yeniden kuzeye dönmektedirler. Buna karşılık kuzeyden gelip güneye doğru göç eden eden formlar ise kıyı hattını kullanmak yerine Gediz Deltası’ndan içerilere doğru yönelerek güneydoğu yönünde yolculuklarına devam etmektedirler (Şekil-1). Pelikan gibi iri vücutlu kuş türleri bölge civarında gerçekleştirdikleri lokal hareketler veya daha uzun süreli göç hareketleri esnasında karalar üzerinden geçiş yapmak yerine deniz yüzeyine yakın geçişler yaptığı belirlenmiştir. Yani deniz seviyesine göre oldukça yüksek olan Proje sahası üzerinden geçmek yerine deniz üzerinden ve deniz seviyesine çok yakın irtifadan geçiş yaparak türbinlerin bulunduğu yarımada çevresinden dolaşmayı tercih etmektedirler. Bu nedenle türbinler bu türler için risk 143 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU oluşturmamaktadır. Benzer durum Filamingolar için de geçerlidir. Filamingoların bu kesimlerde gerçekleştirdikleri günlük ya da mevsimsel göç uçuşları esnasında genellikle kuzey ve doğu yönlerine doğrudur. Yani güneye, proje alanına doğru bir uçuş söz konusu değildir. Bu göç aktivitesi ilkbahar yönünde ters istikametli olarak sergilenmektedir. Bu haliyle lokal göç güzergahları ve proje sahası arasında kayda değer bir etkileşim beklenmemektedir. Proje sahası civarında gerçekleşen kuş hareketlerinin başlıcaları az sayıdaki lokal ötücü türün ilkbahar döneminde bölgede gerçekleştirdikleri, rutin ve yoğun olmayan hareketliliktir. Bunun yanında bölgede, özellikle deniz ortamında sürekli olarak görülen Martı ve Karabatak türleri gibi nispeten iri vücutlu türler tarafından gerçekleştirilen günlük yer değiştirmeler söz konusudur. Bu süreçte Karabataklar kıyı bandına paralel ve genellikle su yüzeyine yakın uçuşlar sergilerler. Bu nedenle bu grup ile tesis edilecek türbinler arasında herhangi bir etkileşim beklenmemektedir. Diğer grup olan martılar ise çok farklı yönleri ve yükseklikleri kullanmaktadırlar. Bu nedenle genellikle gündüz saatlerinde aktif olan bu türler ile tesis edilmesi planlanan türbinler arasında, en azından tanıma dönemi olarak kabul edilebilecek zaman dilimi için etkileşim riski söz konusu olabilecektir. Bu nedenle bu riskleri ortadan kaldırmaya yönelik olarak bazı önlemler alınmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu önlemler metin içerisinde vurgulanmaktadır. RİSKLERİ ORTADAN KALDIRMAYA YÖNELİK ÖNLEMLER A) Pervane Renkleri Rüzgar türbinleri projesinden kaynaklanabilecek risklerin ortadan kaldırılabilmesi, ya da ortaya çıkabilecek etkilerin en aza indirilebilmesi öncelikle türbinlerin ve pervanelerin onlardan en çok etkilenebilecek canlılar olan kuşlar için görülebilir, fark edilebilir hatta uyarıcı özellikte olmasıyla sağlanabilecektir. Bu amaçla türbin direklerinin ve pervanelerin boyanması aşamasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar söz konusudur. Rüzgar türbinleri genel olarak beyaza boyanmaktadır. Bu uygulama dünya ölçeğinde yaygındır ve türbinlerin karasal ortamda kolayca seçilebilmesini sağlamaktadır. Seçilebilirliği daha da artırmak için pervane uçlarının beyazla kontrast oluşturacak bir renkte boyanması önerilmektedir. Bu amaçla kontrastın en yüksek seviyesi siyah veya ona yakın koyu tonlar kullanılabilmektedir. Diğer taraftan sisli havalarda ise sarı veya turuncu renk daha kolay seçilmektedir. Bir diğer nokta da kuşların turuncu renge olan duyarlılıklarıdır. Tüm bu nedenlerden dolayı pervane ucundan itibaren, pervane kanadının 1/3’i kadar kısmının göz alıcı ve kuşlar tarafından uzaktan fark edilecek bir şekilde boyanması gerekmektedir. Bu amaçla öncelikle turuncu rengin kullanılması yararlı olacaktır. Eğer turuncudan farklı bir renk düşünülürse bunun ya kırmızı olması ya da da birbirini takip edecek, en az bir metre genişlikte sarı ve siyah bantlar şeklinde gerçekleştirilmesi önerilmektedir. 144 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU Işıklandırma Bilindiği gibi, su kuşları başta olmak üzere göçmen kuş türlerinin 2/3’ü geceleri göç etmektedir. Bu durumda türbinlerin özellikle gece göç eden kuş türlerine bağlı bireyler açısından “fark edilebilir” olması büyük önem taşımaktadır. Karanlıkta gerçekleşen uçuşlarda renk, herhangi bir şekilde önem taşımayacağından dolayı bu durumda hem türbinlerin dizilişleri hem de ışıklandırma önemli olacaktır. Türbinlerin ışıklandırılması denildiğinde bu tüm türbinin aydınlatılması anlamına gelmemektedir. Aksine geçmiş dönemlerde gece aydınlatılan bazı türbinlerin kuşlar açısından görülmesi kolaylaştırılmış, cazip noktalar haline geldiği ve daha fazla çarpmaya neden olduğu görülmüştür. Bu nedenle aydınlatma tüm türbine yönelik olmamalıdır. Sadece türbin direğinin uç noktasına konulacak bir lamba bu amaç için uygun olacaktır. Belli aralıklarla yanıp sönecek bu lambanın renginin de kırmızı olması kuşlar açısından gündüz ve özellikle de gece saatlerinde çok daha dikkat çekici olacaktır. Türbinlerin Konumları Özellikle çok sayıda türbinin yer alacağı rüzgar enerjisi santralleri projelerimde türbinlerin proje alanlarındaki dizilimleri de önem taşımaktadır. Aralarında çok kısa mesafeler bırakılarak yan yana tesis edilen türbinlerin yaban hayatı bileşenlerinin, özellikle de kuşların günlük ve mevsimsel hareketlerini sınırlayabildiği ve riskler yarattığı bilinmektedir. Özellikle göç güzergahları üzerinde veya yakınlarında tesis edilecek rüzgar enerjisi santrali projelerinde bu risk çok daha büyüktür. Bu nedenle projelerin hazırlanması aşamasında bu noktaların göz önünde bulundurulması önem taşımaktadır. Mordoğan-RES projesi kapsamında tesis edilmesi planlanan 15 adet rüzgar türbininin arazide düzgün olmayan bir hat şeklinde konumlanması planlanmıştır. Türbinlerin bu konumları itibariyle lokal ve göçmen kuş türleri açısından kaydadeğer bir risk oluşturması beklenmemektedir. Projede Revizyon Olasılığı Bilindiği gibi rüzgar türbinleri projeleri kapsamında kullanılması düşünülen türbinlerin teknolojileri gün geçtikçe gelişmekte, sürekli olarak modern, sessiz ve daha verimli türbin modelleri üretilmektedir. Planlama aşamasında o günün koşulları göz önünde bulundurularak tercih edilen türbin tipleri inşaat aşamasına kadar geçen süre içerisinde, deyim yerindeyse “demode” bile olabilmektedir. Bazen gerçekleştirilen yeni planlamalarla türbin sayıları azaltılarak planlama aşamasında elde edilmesi düşünülen elektrik enerjisi çok daha az sayıda türbinden elde edilebilmektedir. Söz konusu bu proje kapsamında bu tip bir düzenlemenin gündeme gelmesi durumunda proje olanaklarının ve türbinlerin tesis edileceği topoğrafyanın elverdiği ölçüde türbinlerin 145 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU dizilişleri konusunda bir düzenleme gerçekleştirilebilir. Belli mesafelerde türbinler arasında geniş açıklıklar bırakılabilir. Eğer proje kapsamında planlanan türbin sayısında bir azaltma söz konusu olacaksa kalan türbinlerin bir arada, bir küme şeklinde tesis edilmesi lokal veya göçmen kuşlar açısından çok daha düşük risk anlamına gelecektir. Türbin sayılarının azaltılması durumunda, hat şeklinde ve birbirine yakın olarak dizilen türbinlerden kökenlenecek habitat parçalanmasının da önüne geçilmiş olacaktır. 146 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 11. MEŞÇERE HARİTASI 147 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 148 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 12. MADEN İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NÜN 15.04.2009 TARİH VE 27191 SAYILI YAZISI 149 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 150 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 151 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 13. ARAZİ VARLIĞI HARİTASI 152 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 153 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU EK 14. TOPÇUOĞLU MADENCİLİK SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ADINA BÜRO TESCİL BELGESİ VE YETERLİLİK BELGESİ 154 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 155 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 156 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN TANITIMI 157 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 158 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 159 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 160 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 161 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 162 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 163 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 164 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 165 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 166 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 167 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 168 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 169 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 170 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 171 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 172 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 173 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ. AYEN ENERJİ A.Ş. MORDOĞAN RES ÇED RAPORU 174 TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ.