Türkçesi Varken
Transkript
Türkçesi Varken
ÖNSÖZ Yabancı dillerin Türkçemizi etkisi altına aldığı bilinci çağımızda öğrencilerimizde oluĢturmak adına Türkçe yürüttüğümüz TÜRKÇESĠ VARKEN projemizin sonuna gelmiĢ bulunmaktayız. YaklaĢık üç ay boyunca 7. sınıf öğrencilerimizle gerek ders ortamında gerekse de www.cinarfidani.com adlı internet sitemizde yürüttüğümüz çalıĢmamız sonucunda öğrencilerimizin ortak çalıĢması ile bir araya getirdiğimiz Türkçe karĢılığı olan kelimelerimizi Türkçesi Varken Sözlüğü adı altında bir araya getirdik. Hem kendilerinden Genç Çınarlarımıza sonraki kuĢaklara hem de faydalı olacağını düĢündüğümüz bu çalıĢmayı sizlerle paylaĢmaktan mutluluk duyuyoruz. Çınar Koleji Türkçe Zümresi Kadir KAÇAR A Güzelleri türkü söyler çığrıĢır Dilleri var bizim dile benzemez KARACAOĞLAN abaküs abes abluka absürt adaptasyon adapte adisyon afiş agresif ajan akademisyen akrobasi aksesuar aksiyon aktif aktivite aktör aktris aktüel akustik altenatif ambiyans amblem ambulans analiz hesap tahtası anlamsız kuşatma saçma uyarlama uymak hesap resimli duvar ilanı saldırgan casus öğretim üyesi cambazlık eklenti eylem, hareket etkin etkinlik erkek oyuncu kadın oyuncu güncel yankılanım seçenek hava belirtke cankurtaran çözümleme analitik analiz anarşi anchorman anekdot animasyon animatör anons anormal antipatik antoloji antre antreman antrenör aranjman aranjör arbede aroma asimilasyon asist arşiv aut avantaj avukat çözümsel çözümleme kargaşa ana haber sunucusu fıkra canlandırma canlandırıcı duyuru olağandışı sevimsiz derleme giriş alıştırma çalıştırıcı düzenleme düzenleyici çatışma hoş kokulu özümleme yardım, yardımcı belgelik dış üstünlük savunman B Milli his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin milli ve zengin olması milli hissin geliĢmesinde baĢlıca müessirdir. Türk dili dillerin en zenginlerindendir. Yeter ki bu dil Ģuurla iĢlensin.(2) MUSTAFA KEMAL ATATÜRK badire badminton badyguard balans bandaj bandrol barikat bariyer basketbol bay-bay berduş best-seller bibliografi bilye bilboard biyografi blender blue-jeans botanik boykot branç bravo brifing sıkıntı tüylü top koruma denge sargı denetim pulu engel engel sepet topu güle güle başıboş çok satar kaynakça misket duyuru tahtası özgeçmiş doğrayıcı kot bitki bilimi direniş kuşluk yemeği aferin bilgilendirme buket bungee-jumping büluğ büro bürokrasi by-pas bağlam zıpzıp atlama ergenlik yazıhane kamu yönetimi devre dışı bırakmak C-Ç Biz yetmiĢ sene esaret altında yaĢadık. Resmi dilimiz Rusça idi. Ağır baskılara rağmen ana dilimiz Türkçeyi muhafaza edip bugünlere getirdik. Siz bağımsız bir Türkiye Cumhuriyeti olarak ne gibi bir güçlüğe uğradınız, kimden baskı gördünüz de dilinizi bu hale soktunuz? (3) BAHTĠYAR VAHAPZADE casting catering cazibe cefa cemiyet center centilmen centrum cereyan chat check check-in check-out check point oyuncu seçimi yemek hizmeti çekicilik sıkıntı toplum merkez görgülü şehir merkezi akım sohbet yoklama, denetleme giriş işlemi çıkış işlemi denetim noktası ciklet cimnastik cursor cv sakız idman imleç özgeçmiş çaçaron çeşni çıngar geveze tat kavga D Kültürel kimliğini canlı tutmayı baĢarabilen kendi var oluĢuna öz güveni ve saygısı olan bu yüzden ürettiklerine kendi dillerinden isimler koyan bu yüzden kendi diliyle eğitim yapan, kültür üreten bir toplumun dili yok olmaz. (4) HAYATĠ DEVELĠ damping dart darülaceze data datebase deep-freeze dedektif dedektör defans deforme dejenere dekolte dekont dekoratif demet indirim oklama düşkünler yurdu veri veritabanı derin dondurucu hafiye bulucu savunma şekil bozulması yozlaşma açık hesap belgesi süsleyici bağlam departman depresyon deşarj deşifre detay detone didaktik diksiyon direkt direktif direktör disiplin dispanser diyabet diyetisyen dizayn dobra doktor doküman done download donör driver duayen dublaj duble dubleks dublör bölüm çöküntü boşalma çözülmüş ayrıntı uyuşumsuzluk öğretici söylem doğrudan yönerge yönetmen sıkı düzen bakımevi şeker beslenme uzmanı tasarım içten hekim belge veri indirme verici sürücü meslek piri seslendirme çift iki katlı yedek oyuncu E Miskin, zayıf Hoca Ahmed yedi atana rahmet Fars dilini bilir de sevip söyler Türkçeyi. (5) DĠVAN-I HĠKMET editör efemine efor ego egoist ekip ekipman ekonomik ekstra ekstre elastik element eliminasyon elit e-mail emperyalist empoze etmek endüstri enfeksiyon enjektör enstrüman enstrümental entegrasyon entelektüel enteresan enternasyonel entrika envanter yayımcı kadınsı çaba benlik bencil takım donanım hesaplı fazladan hesap özeti esnek öğe eleme seçkin elmek yayılımcı dayatmak sanayi bulaşma iğne çalgı aleti sözsüz uyum aydın ilginç uluslar arası oyun, hile döküm epik ergonomik espiri etnik etüt evham eyeliner exıt destansı elverişli nükte kavmi araştırma kuşku göz kalemi çıkış F Söz ola kese savaĢı Söz ola kestire baĢı Söz ola ağulu aĢı Bal ile yağ ede bir söz YUNUS EMRE fabrika fair-play faks fanatik fantastik faraziye fastfood faul fenomen feodalite ferdiyetçilik feyk fihrist fikstür filiz filtre final üretim evi dürüst durum belge geçer bağnaz hayali varsayım hazır yemek hata görüngü derebeyi bireycilik uydurma içindekiler takvim sürgün süzgeç sonuç final four finans finansman finish first-class fırst lady fitness fobi folklor fonksiyon fonksiyonel formalite format forvet fosil fotokopi fragman frekans fuar full full-time futbol son dört para para desteği bitiş birinci sınıf başhanımefendi sağlıklı yaşam yılgı halk bilimi işlev işlevsel gerekli işlem biçem ileri uç taşıl tıpkı çekim tanıtım filmi sıklık sergi tam tam gün ayaktopu G Türk demek, dil demektir. Dil inkılâbının amacı Türk dilinin kısırlaĢtırılması değil, yenileĢtirilmesidir. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK gala galaksi galeri galeyan gardırop global grafik go-kart gramer grand prix grev ön gösterim gökada sergiyeri coşma giyisilik küresel çizge yürüteç dil bilgisi büyük ödül iş bırakımı H Dil, insan topluluklarını, müĢterek fikir faaliyetleri içinde birleĢtirerek, onları millet haline getirir. Ord. Prof. REġĠT RAHMETĠ ARAT hacker half-time halüsinasyon hardware hat-trıck hepatit hijyen hipodrom hit hiyerarşi hiyeroglif hobi holigan hosting hoyrat kırıcı yarı sanrı donanım üçleme sarılık sağlığa uygun koşu alanı liste başı silsile resim yazısı uğraş sokak serserisi ana sistem kaba I-İ Bizi ezelden ebede kadar, bir millet halinde koruyan birbirimize bağlayan bu Türkçedir. YAHYA KEMAL BEYATLI ice-tea ideal ideoloji illegal illüzyon imaj imitasyon indeks inkılap insiyatif interaktif internet ipotek ironi iskonto işporta italik izbe izdiham izolasyon IQ buzlu çay ülkü düşüngü yasa dışı yanılsama görüntü taklit dizin devrim öncelik etkileşim genel ağ rehin gülmece indirim sergi yatık basık yığışma yalıtım zeka düzeyi J Dil hem tükenmeyen bir hazine hem de dermanı olmayan bir derttir. MEVLANA CELALEDDĠN-Ġ RUMĠ jakuzi jaluzi janti jenerasyon jeneratör jenerik jet-ski jimnastik joystik jön juri sağlık havuzu şerit perde kibar nesil üreteç tanıtım yazısı su kızağı idman yönetme kolu genç seçici kurul K Türkçe dünyanın en güzel lisanı değilse bile, en güzel lisanlarından biri olduğu Ģüphesizdir. CENAP ġAHABETTĠN kabine kakafoni kalibrasyon kalite kampüs kamus kaos bakanlar kurulu ses uyumsuzluğu ölçümleme nitelik yerleşke sözlük kargaşa kapasite kapital karambol kargo kariyer karizma kartvizit klasik klasör klişe koç kolaj koleksiyon kombine komedi komisyon komple komplike komplo kompüter komünikasyon konfeksiyon kongre konsantrasyon konsept konser kontenjan kontrast kontrol koordinasyon kopya korner kortej kotasyon kotra kapsama gücü anamal karmaşa yük meslek büyüleyici özellik tanıtım kartı geleneksel sıralaç basmakalıp çalıştırıcı kesyap derlem toplu güldürü kurul dolu karışık tuzak bilgisayar iletişim hazırgiyim kurultay yoğunlaşma kavram dinleti sayı zıtlık denetim eş güdüm çevriyazı köşe alay değer yelkenli kozmik kripto kriter kronik kronometre kros kulvar kütüphane evrensel şifreli yazı ölçüt süreğen süre ölçer kır koşusu yol kitaplık L Güzel dil Türkçe bize BaĢka dil gece bize Ġstanbul konuĢması En saf, en ince bize ZĠYA GÖKALP labirent laptop laser legal lider light likit limit link lirik lisan logo lojistik lojman lügat karmaşık dizüstü ışık yasal önder hafif sıvı sınır bağlantı coşkun dil ayırmaç donanım konut sözlük M Hangi sözlerle ninem gönlünü açmıĢsa bana Ben o sözlerle gönül vermedeyim sevgilimi Sözlerim ninni kadar duygulu olmak yaraĢır Bağlıdır çünkü dilim gönlüme, gönlüm dilime FARUK NAFĠZ ÇAMLIBEL maaş mabet maç magıc mağaza mahalli makro maksimum manifesto maraton marjinal market marketing mantalite matbaa materyal medya mega megapol melankoli memory mersi mesaj metafizik metafor metamorfoz aylık tapınak karşılaşma büyüleyici satımevi yöresel büyük en çok bildiri uzun koşu sıra dışı satış merkezi pazarlama anlayış basımevi araç-gereç basın-yayın dev dev şehir kara sevda bellek sağol ileti doğaötesi mecaz değişme metodoloji metraj metot metropol mikser milenyum minimum misyon modem mobil modifikasyon modern monoton montaj motivasyon mouse mönü mucit multimedya mülakat yöntem bilimi uzunluk yöntem anakent karıştırıcı binyıl en az amaç çevirge taşınabilir değiştirme çağdaş tekdüze kurgu güdüleme fare yemek listesi yaratıcı çoklu ortam görüşme N Türklüğün vicdanı bir Dini bir, vatanı bir Fakat hepsi ayrılır Olmazsa lisanı bir ZĠYA GÖKALP naif nakavt namzet natürel saf oyundışı aday doğal nagatif neşriyat network nickname nihilist nispet nobran no-frost nominal non-stop nostalji note book nötr numaratör numune nüans eksi yayım bilişim ağı takma ad hiççi oran davranışı kaba karlanmaz saymaca durmaksızın geçmişe özlem el bilgisayarı etkisiz sayıcı örnek ince ayrıntı O-Ö Dilini kaybeden bir millet her Ģeyini kaybetmiĢ demektir. PEYAMĠ SAFA obez obezite obje objektif off-road ofis ofsayt okey online operasyon çok şişman çok şişmanlık nesne tarafsız arazi yarışı işyeri açığa düşmek tamam çevrim içi işlem operatör opsiyon optimist organizasyon organizatör orijin otantik otoban otobiyografi otomatik otorite otoriter outlet işletmen seçme süreci iyimser düzenleme düzenleyici köken gerçek hız yolu özgeçmiş özdevimli sözügeçerlik sözügeçer fabrikadan satış ödem örf ötenazi şişkinlik gelenek ölme hakkı P Kati olarak bilinmelidir ki Türk milletinin milli dili ve milli benliği bütün hayatında hâkim ve esas kalacaktır. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK panel pankart pansiyon parantez parkur parodi part-time pasif açık oturum duyurumluk barınak ayraç koşu yolu gülünçleme yarı zamanlı edilgen pasör perakende performans periyodik periyot piknik play off polemik poligon politik partmanto potansiyel pozisyon pozitif prensip prestij prınter problem prodüksiyon prodüktör profesyonel prömiyer pas veren tekten başarım devinimli dönem mesire üst küme tartışma atış yeri siyasal askılık gizilgüç konum olumlu ilke saygınlık yazıcı sorun yapım yapımcı uğraşman açılış R Türk sözü, uyanan âleme ve milliyete âĢık, yüksek Türk gençliği ile hala uyuyan ve ıĢık bekleyen Türk halkı arasında bir kapıdır. Gençlik o kapıdan girmekle alçalmayacak, bilakis halkı yani kendi varlığını, kendi milliyetini yükseltecek, kendine bezeyecektir. (6) ÖMER SEYFETTĠN radikal radyasyon radyoterapi rafting randevu randıman rasat rasathane reaksiyon reaktif reel referandum referans reform refüj rehabilitasyon rehber rejisör reklam rekolte relaks restorasyon revizyon rezerv rezervasyon rezidans romantik rönesans rötar rutin köklü ışıma ışın tedavisi sal yarışı buluşma verim gözlem gözlemevi tepki ayıraç gerçek halk oylaması kaynak düzeltme orta kaldırım iyileştirme kılavuz yönetmen tanıtım (toplam,yıllık) ürün sakin onarım yenileme saklanmış yer ayırtımı konut duygusal yeniden doğuş gecikme alışılagelmiş S-Ş Cahil meclisinde satma güheri Ne bilsin kadrini beyni serseri Bir münasip söz bul kapat defteri Mukayyet ol, lisanına iyice bak (7) RUHSATĠ sabotaj safha sansasyon santra sarfiyat seans sektör self-servis sembol seminer sempatik sempatizan sempozyum senarist senkron senkronizasyon sensor sentez sertifika server serzeniş sezon shop show baltalama evre heyecan orta yuvarlak gider oturum bölüm seçal simge toplu çalışım canayakın taraftar bilgi şöleni oyun yazarı eş zaman eşleme sezici bireşim öğrenim belgesi sunucu başakalma mevsim dükkan gösteri showman sıklet silüet single sirkülasyon sistematik sit-com skor slayt smaç sofistike sofizm software solaryum sömestır spiker sponsor spontane sprint stant star start sticker stil stres subjektif suni sükunet sükse sürpriz gösteri adamı ağırlık gölge tekli dolaşım dizgeli durum güldürüsü sonuç yansı çivileme yanıltıcı bilgicilik yazılım güneş odası yarıyıl sunucu destekçi doğaçlama kısa koşu tezgah yıldız başlangıç çıkartma tarz gerginlik öznel yapay dinginlik gösteriş şaşırtı şaibe şarj şavk şematik leke doldurma ışık çizimsel T KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM KARAMANOĞLU MEHMET BEYĠ ARIYORUM GÖRENĠNĠZ, BĠLENĠNĠZ, DUYANINIZ VAR MI? BĠR FERMAN YAYINLAMIġTI; BUGÜNDEN SONRA DĠVANDA, DERGÂHTA, BERGAHTA, MECLĠSTE, MEYDANDA TÜRKÇEDEN BAġKA DĠL KONUġULMAYA DĠYE, HATIRLAYANINIZ VAR MI? DOLANIN YURDUN DÖRT BĠR YANINI, ÇARġIYI, PAZARI, KÖYÜ, ġEHRĠ FERMANA UYANINIZ VAR MI? NUTKUM TUTULDU, ġAġIRDIM MERAK ETTĠM, DOLANDIĞINIZ YERLERDEKĠ TÜRKÇE OLMAYAN ĠSĠMLERE, GÖRDÜKLERĠNE, DUYDUKLARINA ÜZÜLENĠNĠZ VAR MI? talk şov tebligat telekominikasyon telepati temaşa tempo tenis teori teorik terapi termometre termoterapi söz gösterisi bildiri uziletişim öteduyum görünç hız alantopu kuram kuramsal tedavi sıcak ölçer ısı tedavisi teyp tiraj tolerans total töhmet trajedi transfer transit travma trend treyking trio tripleks turist turistik turnike tüccar tünel türbülans kaset çalar baskı sayısı hoşgörü bütün suçlama ağlatı aktarım düzgeçiş sarsıntı eğilim dağ yürüyüşü üçlü üç katlı gezgin gezimsel çevirgeç satıcı içgeçit hava boşluğu U-Ü Bilgili lüzumlu söyler Lüzumsuz sözü gömerek gizler Bilgisiz ne söylerse, anlamadan söyler Onun kendi dili kendi baĢını yer (8) EDĠP AHMED YÜKNEKĠ ukala ultra ultraviyole umum unsur bilgiç aşırı morötesi genel, kamu ilke unvan usul san, ad yöntem, yol ültimatom ümmet ünite üniter üniversal üniversite üslup ütopik ütopya son uyarı inandaş topluluğu birim bütünbirim evrensel bilimler yurdu biçem, söyleyiş düşsel düş; düşsel ülke V Sözüne dikkat et, baĢın gitmesin Dilini tut, diĢin kırılmasın (9) YUSUF HAS HACĠP vasıta vasıtalı vatan vaziyet vebal vecibe vecize vefa velhasıl vesayet vesile video viraj vitrin viyadük araç dolaylı yurt, ülke konum yazık koşul özdeyiş sözünde durma kısaca, sözün özü buyruk nedence görüntü alıcı dönemeç, büküm sergilik köprü yol vizyon vukuat uzak görüşlülük olaylar Y Gönül kuyusuna vicdan akıtan Ġlim tezgâhında barıĢ dokutan Harf devrimi alfabeyi okutan Bu dil cumhuriyet dilidir GENÇLĠK! (10) AġIK HASRETĠ yahut yed i emin yeis yeknesak yekten yekün yemin yevmiye ya da güvenilir kişi üzüntü tekdüze birdenbire tutar, toplam ant içme gündelik Z Bir ülkenin kanunlarının çiğnenmesinden sonra en büyük suç, dilin çiğnenmesidir. WALTER LANOOR zabıt zafiyet zarf zaruri zalim zam zamir tutanak güçsüzlük belirteç kaçınılmaz acımasız artırım adıl zan zarafet zarf zevk zıt zihin zira zirve ziyafet ziyaret ziynet zorlu zorunlu zuhur zümre kuşku incelik belirteç beğeni karşıt beğeni çünkü doruk şölen görmeye gitme süs çelişmeli gerekli baş gösterme topluluk