FMIS: 25 Years of World Bank Experience on What Works and What
Transkript
FMIS: 25 Years of World Bank Experience on What Works and What
DÜNYA BANKASI ARAŞTIRMASI Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri HÜKÜMETLER PARANIN NEREYE HARCANDIĞINI AÇIKLIYORLAR MI? DÜNYA BANKASI ARAŞTIRMASI Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Hükümetler Paranın Nereye Harcandığını Açıklıyorlar mı? THE WORLD BANK Washington, D.C. © 2013 Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası / Dünya Bankası The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank 1818 H Street NW, Washington DC 20433 Telefon: 202-473-1000; Internet: www.worldbank.org Bazı haklar saklıdır 1 2 3 4 16 15 14 13 Dünya Bankası Araştırmaları (World Bank Studies), Banka tarafından yapılan araştırmalarda elde edilen sonuçların, kalkınma projeleri ile uğraşanlarla en az gecikme ile paylaşılması amacıyla yayınlanmaktadır. Bu doküman Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası / Dünya Bankası personelinin bir ürünüdür. Bu belgede belirtilen bulgular, yorumlar ve varılan sonuçlar, Dünya Bankası Yönetim Kurulu’nun veya temsil ettikleri hükümetlerin görüşlerini yansıtmaz. Dünya Bankası, bu çalışmada yer alan verilerin doğruluğunu garanti etmez. Bu çalışmada bulunan herhangi bir haritada gösterilen ülke sınırları, renkler, ölçü birimleri ve diğer bilgiler, Dünya Bankası adına herhangi bir bölgenin hukuki durumunun belirlenmesiyle ilgili bir karar verildiği veya bu sınırların tasdiki veya kabulü anlamına gelmez. Bu dokümandaki hiçbir şey, her biri özel olarak saklı olan Dünya Bankası’na ait ayrıcalık ve dokunulmazlıklar üzerinde bir sınırlama veya feragat teşkil etmez veya bu anlama gelmez. Haklar ve İzinler Bu çalışma Creative Commons Attribution 3.0 Unported lisansı altında kullanılabilir (CC BY 3.0) http://creativecommons.org/licenses/by/3.0. Creative Commons Attribution lisansıyla, bu çalışmayı kopyalamak, dağıtmak, iletmek ve uyarlamak, ticari amaçlar için de dâhil olmak üzere aşağıdaki koşullara göre serbesttir: Kaynak: Bu çalışmaya lütfen aşağıdaki gibi kaynak gösteriniz: Dener, Cem, and Saw Young Min. 2013. Financial Management Information Systems and Open Budget Data: Do Governments Report on Where the Money Goes? Washington, DC. World Bank. 10.1596/978-14648-0083-2. License: Creative Commons Attribution CC BY 3.0 Çeviriler: Bu araştırmanın çevirisini yaparsanız, kaynak ile birlikte lütfen aşağıdaki feragatnameyi ekleyiniz: Bu çeviri Dünya Bankası tarafından yapılmamıştır ve resmi bir Dünya Bankası çevirisi olarak düşünülmemelidir. Dünya Bankası bu çevirideki herhangi bir içerik veya hatadan sorumlu tutulamaz. Haklar ve lisanslarla ilgili tüm bilgi isteklerinizi aşağıdaki adrese iletebilirsiniz: Office of the Publisher, The World Bank 1818 H Street NW, Washington, DC 20433, USA; faks: 202-522-2625; e-posta: pubrights@worldbank.org. ISBN (paper): ISBN (electronic): DOI: 978-1-4648-0083-2 978-1-4648-0084-9 10.1596/978-1-4648-0083-2 Kapak: Kapaktaki harita (MYBS Dünya Haritası/FMIS World Map) Dünya Bankası Harita Tasarım Birimi tarafından türetilmiştir. Kongre Kütüphanesi Kataloglama/Yayın Verisi Financial management information systems and open budget data : Do governments report on where the money goes? pages cm Includes bibliographical references and index. ISBN 978-1-4648-0083-2 (alk. paper) — ISBN 978-1-4648-0084-9 (ebook) 1. Finance, Public—Management—Data processing. 2. Management information systems. 3. Transparency in government. I. World Bank. HJ9745.F56 2013 352.40285—dc23 2013031240 İçindekiler Önsöz ........................................................................................................................................................................... i Teşekkür ................................................................................................................................................................. iii Yazarlar Hakkında ................................................................................................................................................ v Kısaltmalar............................................................................................................................................................ vii Yönetici Özeti ......................................................................................................................................................... ix Bölüm 1. Giriş .................................................................................................................................................. 1 Tanımlar .......................................................................................................................................................................3 Bütçe Saydamlığı Araçlarına Genel Bakış .......................................................................................................6 Bölüm 2. Yöntem ............................................................................................................................................ 9 Göstergelerin Tanımı ..............................................................................................................................................9 Verilerin Toplanması ........................................................................................................................................... 12 Verilerin Analizi ..................................................................................................................................................... 14 Gözlemlerin Doğrulanması ................................................................................................................................ 14 Sonuçların Raporlanması ................................................................................................................................... 15 Rehber Hazırlanması............................................................................................................................................ 15 Bölüm 3. Veriler ........................................................................................................................................... 17 Açık Bütçe Verileri Yayıncılığında Hükümet Uygulamalarının Durumu ........................................ 17 Kamu Mali Verilerinin Yayınlanması için Özel Web Sitelerinin Varlığı .......................................... 20 Bütçe Verilerinin Kaynağı ve Güvenilirliği .................................................................................................. 22 Kamu Mali Bilgilerinin Kapsamı ve Sunum Kalitesi ................................................................................ 25 Kamu Mali Bilgilerinin İçeriği ve Düzenliliği.............................................................................................. 29 Bilgilendirici Göstergeler ................................................................................................................................... 34 Bilgilerin Kaynağı Olan MYBS Çözümlerinin Özellikleri ....................................................................... 48 Bulguların PEFA Göstergeleri ile Karşılaştırılması .................................................................................. 51 Açık Bütçe Endeksiyle (OBI) Karşılaştırma ................................................................................................ 52 Diğer Göstergelerle Karşılaştırmalar ............................................................................................................ 54 Bölüm 4. İyi Uygulamalar ......................................................................................................................... 61 KM Verilerinin Özel Web Sitelerinde Zamanında Yayınlanması ........................................................ 63 MYBS Çözümlerinin Web Ortamında Görünürlüğü................................................................................. 70 Dinamik Sorgu Seçenekleriyle KM Bilgilerine Erişim ............................................................................ 76 Ayrıntılı bir Açık Bütçe Veri Seti Yayınlama ............................................................................................... 81 Web Sitelerinde Yayınlanan KM Bilgilerinin Güvenilirliği ................................................................... 85 Sunum Kalitesi ve Etkileşim .............................................................................................................................. 90 Açık Bütçe Verilerinin Etkin Kullanımı......................................................................................................... 95 MYBS Dünya Haritası ........................................................................................................................................ 100 Bölüm 5. Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler ................................................................. 103 Güncel ve Kapsamlı Bütçe Bilgilerine Ulaşılabilirlik ............................................................................ 104 Kaynak Olan Bilgi Sistemleriyle İlgili Detayların Açıklanması ........................................................ 104 Kullanıcı Tanımlı (Dinamik) Sorgu ve Raporlama Kabiliyetlerinin Varlığı ................................ 105 Güvenilir ve Birbirine Bağlı Açık Bütçe Verilerinin Yayınlanması ................................................. 106 Kamu Mali Verilerinin Kaynaklarının Doğrulanması ........................................................................... 107 Sunum Kalitesinin Artırılması ....................................................................................................................... 107 Açık Bütçe Verilerinin Etkin Kullanımının Özendirilmesi ................................................................. 108 Bölüm 6. Sonuçlar ..................................................................................................................................... 111 Bulgular................................................................................................................................................................... 111 Sonsöz ...................................................................................................................................................................... 116 Ekler ...................................................................................................................................................................... 117 Ek A. Göstergeler/Sorular ve Cevap Seçenekleri için Açıklamalar ................................................ 119 Temel Göstergeler .............................................................................................................................................. 119 Bilgilendirici Göstergeler ................................................................................................................................. 125 Ek B. FMIS & OBD Veri Setinin Açıklaması .............................................................................................. 129 Tanımlayıcı Veriler ............................................................................................................................................. 129 MYBS Özellikleri .................................................................................................................................................. 130 Diğer Göstergeler ................................................................................................................................................ 131 Sonuçlar .................................................................................................................................................................. 132 Ek C. Mali Saydamlık Araçlarına Genel Bakış ......................................................................................... 133 Giriş ve Amaç ........................................................................................................................................................ 133 Anketler ve Endeksler ....................................................................................................................................... 133 1. Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index / OBI) ............................................................................... 133 2. PEFA KMY (PFM) Değerlendirmesi...................................................................................................... 134 3. IMF Standart ve Kodlara Uyum Açısından Mali Saydamlık Raporu (ROSC) ....................... 136 4. Küresel Dürüstlük Endeksi (Global Integrity Index) ..................................................................... 136 5. Bilgi Edinme Hakkı (RTI) Endeksi ........................................................................................................ 137 6. BM e-Devlet Anketi ve Sıralaması ........................................................................................................ 138 Standartlar ve Normlar .................................................................................................................................... 139 7. IMF Mali Saydamlık için İyi Uygulamalar Kodu.............................................................................. 139 8. OECD Bütçe Saydamlığı için En İyi Uygulamalar ........................................................................... 139 Mali Saydamlık için Girişimler....................................................................................................................... 140 9. Mali Saydamlık için Küresel Girişim (GIFT) ..................................................................................... 140 10. Açık Hükümet Ortaklığı (Open Government Partnership / OGP)............................................. 140 Ek D. Geribildirimde Bulunanlar ................................................................................................................ 145 Kaynakça ............................................................................................................................................................. 147 Açık Veri Kaynakları ....................................................................................................................................... 148 Çevresel Faydalar Bildirimi .......................................................................................................................... 149 Kutular Kutu 1.1: Hükümete güven................................................................................................................................................. 5 Şekiller Şekil 1.1: MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasının olası etkileri ........................2 Şekil 1.2: MYBS ana modülleri ve diğer KMY sistemleri ile ara yüzler .............................................................3 Şekil 1.3: OLTP ve OLAP birleşiminden oluşan entegre MYBS çözümlerinin ana bileşenleri .................4 Şekil 2.1: FMIS & OBD veri setinin bileşenleri ......................................................................................................... 13 Şekil 3.1: MYBS kaynaklı OBD yayınları açısından mevcut hükümet uygulamalarının durumu ........ 19 Şekil 3.2: Gösterge 1 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ............................................................. 20 Şekil 3.3: Gösterge 2 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ............................................................. 21 Şekil 3.4: Gösterge 3 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ............................................................. 22 Şekil 3.5: Gösterge 4 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ............................................................. 23 Şekil 3.6: Gösterge 5 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ............................................................. 24 Şekil 3.7: Gösterge 6 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ............................................................. 24 Şekil 3.8: Gösterge 7 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ............................................................. 25 Şekil 3.9: Gösterge 8 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ............................................................. 26 Şekil 3.10: Gösterge 9 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar........................................................... 27 Şekil 3.11: Gösterge 10 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 28 Şekil 3.12: Gösterge 11 ve 12 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar............................................ 29 Şekil 3.13: Gösterge 13 ve 14 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar............................................ 30 Şekil 3.14: Gösterge 15 ve 16 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar............................................ 31 Şekil 3.15: Gösterge 17 ve 18 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar............................................ 32 Şekil 3.16: Gösterge 19 ve 20 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar............................................ 33 Şekil 3.17: Gösterge 21 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 34 Şekil 3.18: Gösterge 22 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 35 Şekil 3.19: Gösterge 23 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 36 Şekil 3.20: Gösterge 24 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 36 Şekil 3.21: Gösterge 25 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 37 Şekil 3.22: Gösterge 26 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 38 Şekil 3.23: Gösterge 27 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 38 Şekil 3.24: Gösterge 28 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 39 Şekil 3.25: Gösterge 29 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 40 Şekil 3.26: Gösterge 30 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 40 Şekil 3.27: Gösterge 31 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................41 Şekil 3.28: Gösterge 32 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................42 Şekil 3.29: Gösterge 33 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................43 Şekil 3.30: Gösterge 34 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................43 Şekil 3.31: Gösterge 35 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................44 Şekil 3.32: Gösterge 36 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................45 Şekil 3.33: Gösterge 37 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................45 Şekil 3.34: Gösterge 38 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................46 Şekil 3.35: Gösterge 39 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................46 Şekil 3.36: MYBS çözümlerinin desteklediği KMY topolojisi .............................................................................48 Şekil 3.37: MYBS çözümlerinin işlevselliği ................................................................................................................48 Şekil 3.38: MYBS çözümlerinin operasyonel durumu...........................................................................................49 Şekil 3.39: MYBS çözümlerinin kapsamı ....................................................................................................................49 Şekil 3.40: MYBS uygulama yazılımı çözümleri .......................................................................................................50 Şekil 3.41: MYBS teknolojik mimarisi..........................................................................................................................50 Şekil 3.42: PEFA skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırması (65 ekonomi) .............................51 Şekil 3.43: PEFA skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırması (121 ekonomi)...........................52 Şekil 3.44: OBI skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırılması (100 ekonomi) ...........................53 Şekil 5.1: MYBS çözümlerinden zamanında ve güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ........ 108 Şekil 6.1: Kamu mali verilerinin kaynağı ve kapsamı ........................................................................................ 114 Şekil B.1: FMIS & OBD veri seti….......……………………………………………………………………………………..… 129 Haritalar Harita 4.1: MYBS Dünya Haritası üzerinde görülebilen temel bilgiler ve web bağlantıları............... 100 Harita 4.2: MYBS Dünya Haritası (Haziran 2013 itibariyle) ........................................................................... 101 Tablolar Tablo 1.1: Mali saydamlık araçlarının bir özeti ..........................................................................................................7 Tablo 2.1: Temel ve bilgilendirici göstergeler ve bunlara verilen puanlar.................................................. 11 Tablo 2.2: Hükümet uygulamalarının durumunu belirlemek için FMIS & OBD gruplarının tanımı . 14 Tablo 3.1: Açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili mevcut hükümet uygulamalarının özeti ..... 18 Tablo 3.2: Gösterge 40 > Anadil ve diğer dilde yayın seçeneklerinin dağılımı .......................................... 47 Tablo 3.3: FMIS & OBD grupları ile 100 ülkenin OBI 2012 skorlarının karşılaştırması ......................... 53 Tablo 3.4: FMIS & OBD grupları ile 60 ülkenin OGP durumunun karşılaştırılması ................................. 54 Tablo 3.5: FMIS & OBD grupları ile 181 ülkenin MTEF uygulamalarının karşılaştırması ..................... 55 Tablo 3.6: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 sıralaması ve endekslerinin karşılaştırması .................. 56 Tablo 3.7: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksinin karşılaştırması (Çevrimiçi Hizmetler) ...... 56 Tablo 3.8: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksinin karşılaştırması (Telco Altyapısı) ................ 57 Tablo 3.9: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksi (İnsan Kaynakları)................................................... 57 Tablo 3.10: Açık Kaynak Politikalarının kapsamı ve bölgesel dağılımı ......................................................... 58 Tablo 3.11: Onaylanan açık kaynak politikalarının bölgesel dağılımı ........................................................... 58 Tablo 3.12: FMIS & OBD grupları ile 66 ekonomideki açık kaynak politikalarının dağılımı ................ 59 Tablo 4.1: KM bilgilerinin/açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili iyi uygulamalar ..................... 62 Tablo 4.2: KM bilgilerinin yayınlanmasında tarihsel eğilimler ve düzenlilik ............................................. 63 Tablo A.1: Temel göstergeler ………………………………………………………….…………………………………….…119 Tablo A.2: Bilgilendirici göstergeler ………………..……………………………………….….………………………..….125 Tablo B.1: Tanımlayıcı veriler …...…………………………………………………………………….……………...……….129 Tablo B.2: MYBS özellikleri …………………………………………………………………………………………..…..........130 Tablo B.3: Diğer göstergeler …………………………………………………………………………………………………....131 Tablo B.4: Sonuçlar ………………………………………………………………………………………………………………...132 Tablo C.1: Mali saydamlık araçlarına genel bakış ………………………………………………………..…...............141 Tablo D.1: Geribildirimde bulunanlar ……………………………………………………………………………...………145 Önsöz Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri: Hükümetler Paranın Nereye Harcandığını Açıklıyorlar mı? çalışması Dünya Bankası tarafından 2012 yılında yapılan kapsamlı bir tarama sonrasında mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS / FMIS) 1 güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkilerini ve bütçe saydamlığıyla ilgili potansiyel gelişmeleri araştırmak üzere başlatılmıştır. Bu kapsamda 198 ülkenin kamu maliyesi ile ilgili web sitelerinin içeriği ve belirlenen 176 MYBS platformunun açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkileri incelenerek ayrıntılı bir veri seti oluşturulmuştur. Araştırmanın kapsamı, bütçe gelir ve harcamalarının ayrıntıları ile bütçe uygulamalarında elde edilen sonuçlar hakkında hükümetler tarafından web sitelerinde paylaşılan verilerin belirlenmesi ile sınırlı olup, bütçe saydamlık düzeyinin ölçümü ya da karşılaşılaştırılması ile ilgili yeni bir gösterge veya sıralama geliştirilmesi amaçlanmamıştır. Geniş bir yelpaze oluşturan bütçe dışı fonlar, varlıklar, koşullu borçlar ve yarı-mali işlemler gibi mali disiplin ve saydamlığı ilgilendiren diğer önemli konuları böyle bir uzaktan inceleme ile değerlendirmek mümkün olmamıştır. Bu çalışmada bütçe verilerinin bildirimi ile ilgili bir dizi temel gösterge tanımlanmış ve basit bir puanlama sistemi ile mevcut durum ölçülmüştür. Bu çerçevede, açık bütçe verilerinin güvenilir ve anlamlı bir şekilde yayınlamasına ilişkin uygulama örnekleri incelenerek, iyi uygulamaların temel unsurları birkaç kategoride açıklanmıştır. Bütçe saydamlığını geliştirmek için MYBS kaynaklı güvenilir açık verilerin yayınlanmasıyla ilgili bazı öneriler de bu çalışmada sunulmaktadır. Son olarak, ilgili Kamu Maliyesi (KM / PF) web sitelerinin ve MYBS platformlarının alan adları MYBS Dünya Haritası (FMIS World Map) ile sunulmaktadır. Hedef Kitle Dünya Bankası çalışanları ve hükümet yetkilileri ile MYBS ve açık bütçe verileriyle ilgilenen diğer uzmanlar. Amaç Hükümetlerin güvenilir MYBS veri tabanlarından Kamu Maliyesiyle ilgili bilgileri açıklaması, eğer web sitelerinde yayınlanan veriler doğru, kolay erişilebilir ve vatandaşlar açısından anlamlı ise, saydamlık ve hesap verme sorumluluğunu geliştirebilir. Bu çalışma, MYBS kaynaklı bütçe verilerinin erişilebilirliği, kaynağı, güvenilirliği ve doğruluğunu/bütünlüğünü incelemek, iyi uygulamaları tanıtmak ve MYBS’nin bütçe saydamlığının iyileştirilmesine etkilerinin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olmak için güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili önerilerde bulunmak amacıyla yapılmıştır. Aktiviteler Ekim 2012 Kasım 2012 Ocak 2013 1 Proje çalışmasının resmen başlatılması (P143587 - Effects of FMIS on Budget Transparency) (veri toplama çalışması 2012 yılının ikinci çeyreğinde başlatıldı). Proje taslağının değerlendirilmesi (28 Kasım 2012 de kabul edildi). MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS and Open Budget Data) veri tabanı için veri toplama çalışmasının (198 ülkenin KM web siteleri taranarak) tamamlanması Bu dokümanda yer alan kısaltmaların İngilizce karşılıkları, yanlarında (italik ) harflerle gösterilmiştir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri i ii Önsöz Ocak 2013 Nisan 2013 Haziran 2013 Temmuz 2013 (2012 yılı ortalarında hazırlanan ilk veri setine dayalı, daha geniş bir envanter halinde). 198 ülkedeki 176 MYBS platformunun web sayfalarına Google Maps üzerinden erişim sağlayan MYBS Dünya Haritası (FMIS World Map) beta sürümünün güncellenmesi (ilk sürüm Haziran 2010 da yayınlandı). Toplanan veriler ve varılan sonuçları netleştirmek için ilgililerden görüş alınması amacıyla, ilk bulgular ve veri setinin hükümet yetkilileri ve proje ekipleri/yöneticileri ile paylaşılması. Varılan sonuçlarla ilgili karar toplantısının yapılması (19 Haziran 2013). Sonuç raporunun bir Dünya Bankası Araştırması olarak teslim edilmesi. Ana Kaynaklar 2 MYBS ve Açık Bütçe Verileri (The FMIS & Open Budget Data) – veri seti (data set) (Temmuz 2013 sürümü). MYBS Uygulayıcı Topluluğu (FMIS Community of Practice) web sitesinden erişilebilir (https://eteam.worldbank.org/FMIS). Cem Dener, Joanna A. Watkins ve William L. Dorotinsky. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri: 25 Yıllık Dünya Bankası Deneyimine Göre Neyin İşe Yarayıp Yaramadığı (Financial Management Information Systems: 25 Years of World Bank Experience on What Works and What Doesn’t), Dünya Bankası Araştırması, Nisan 2011. 2 İlgili web kaynaklarına ait alan adları (Uniform Resource Locators - URLs) alt çizgili olarak gösterilmiştir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Teşekkür Bu çalışma, Dünya Bankası Yoksulluğu Azaltma ve Ekonomi Yönetimi (PREM) Ağı içinde yer alan Yönetişim ve Kamu İdaresi (PRMPS) Grubu tarafından hazırlanmıştır. Yazarlar, Cem Dener ve Saw Young (Sandy) Min (PRMPS), bu dokümanın hazırlanmasına katkıda bulunan Dünya Bankası elemanlarından Birgül Meta’ya, MYBS’nin bütçe saydamlığına etkisinin ölçümü için yeni bir veri seti hazırlanmasına yaptığı değerli katkılarından dolayı, Angela Lisulo’ya veri toplama çalışmalarının ilk aşamasına verdiği destek için ve Jeffrey N. Lecksell’e (Kartograf, Dünya Bankası Harita Tasarım Birimi), kapak resmindeki haritanın yeniden tasarımından dolayı teşekkür ederler. Bu çalışmanın bulgularının mevcut tüm PEFA göstergeleri ile karşılaştırılabilmesi için verdikleri değerli destekten ötürü PEFA Sekreterliğine ve tanımlar ile ana bulgular üzerindeki yararlı yorumları için Joanna A. Watkins’e özellikle teşekkür ederiz. Ayrıca Jim Brumby, Young Kyu Kang, Adrian Fozzard ve Nick Manning tarafından bu çalışma süresince paylaşılan önerilerden ve hazırlanan son rapor üzerinde Vivek Srivastava, Verena Maria Fritz, Anupama Dokeniya, Maritza A. Rodriguez, Gert Van Der Linde, Leif Jensen, Paolo de Renzio ve Amparo Ballivian tarafından iletilen görüşlerden de yararlanma şansımız oldu. Son olarak, proje taslağı aşamasında Stephen Knack ve Ivor Beazley, son raporun değerlendirilmesi sürecinde de Nicola J. Smithers, Vivek Ramkumar (OBI/IBP), Xavier Rame (IMF) ve Marijn Verhoeven tarafından paylaşılan yorumlara teşekkür ederiz. Bu çalışma ile ilgili kısa dönemli danışmanlık hizmetleri Kore Emanet Fonu (Korean Trust Fund) kaynaklarından karşılanmıştır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri iii iv Teşekkür Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Yazarlar Hakkında Cem Dener, Dünya Bankası Yoksulluğu Azaltma ve Ekonomi Yönetimi (PREM) Ağı içinde yer alan Yönetişim ve Kamu İdaresi (PRMPS) Grubunda kıdemli kamu sektörü yönetişim uzmanı olarak çalışmaktadır. 2004 yılından bu yana kamu mali yönetiminin iyileştirilmesi ve Mali Bilgi Yönetim Sistemleri (MYBS) ile ilgili teknik çözümlerin geliştirilmesi için tüm bölgelerde çalışmaktadır. Dünya Bankasının Nisan 2011 de yayınlanan MYBS Araştırmasını hazırlayanlar arasındadır. Ayrıca, bölgesel bilgi paylaşımı ve öğrenme etkinlikleri ile uygulama topluluklarının oluşturulmasında etkin rol almaktadır. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği (Ankara, Türkiye) bölümünden lisans (1982), Cranfield Institute of Technology’den (Bedford, İngiltere) master (1985) ve Vrije Universiteit Brussel’den (Brüksel, Belçika) karmaşık sistemlerin modellenmesi üzerinde çalışarak aldığı doktora (1992) derecelerine sahiptir. Saw Young (Sandy) Min, Dünya Bankası Yoksulluğu Azaltma ve Ekonomi Yönetimi (PREM) Ağı içinde yer alan Yönetişim ve Kamu İdaresi (PRMPS) Grubunda genç profesyonel uzman olarak çalışmaktadır. Bütçe saydamlığı ve kamu mali yönetimi üzerine çalışmakta ve Mali Saydamlık için Küresel Girişim (GIFT) ekibinde de yer almaktadır. Kore Cumhuriyeti bütçe sürecine halkın katılımı üzerine yapılan incelemenin yazarlarından biridir ve “Beyond the Annual Budget: Global Experience with Medium Term Expenditure Frameworks” çalışmasına da katkıda bulunmıştur. Cornell Üniversitesi’nden master derecesine sahiptir ve halen George Mason Üniversitesinde Kamu Maliyesi üzerine doktora çalışmasına devam etmektedir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri v vi Yazarlar Hakkında Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Kısaltmalar AFR APEC BC BT (ICT) CoA COFOG COTS CSV DOC EAP ECA e-Gov EMYBS (IFMIS) FT GFSM GIFT HIC IBP KM (PF) KML KMY (PFM) LCR LDSW LIC LMIC MNA MoF MTBF MTEF MTFF MTPF MYBS (FMIS) OBD OBS ODF OECD OGP OLAP OLTP Afrika Bölgesi (Africa Region) Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (Asia-Pacific Economic Co-operation) Bütçe Sınıflandırması (Budget Classification) Bilişim Teknolojileri (Information and communication technology) Hesap Planı (Chart of Accounts) Hükümet İşlevleri Sınıflandırması (UN) Hazır Ticari Yazılım (Commercial off-the-shelf software) Virgülle Ayrılmış Değerler (Comma-Separated Values) Microsoft Word doküman formatı Doğu Asya ve Pasifik Bölgesi (East Asia and Pacific Region) Avrupa ve Orta Asya Bölgesi (Europe and Central Asia Region) Elektronik Devlet (e-Government) Entegre Mali Yönetim Bilgi Sistemleri (Integrated FMIS) Mali saydamlık (Fiscal transparency) Hükümet Mali İstatistikleri El Kitabı 2001 (IMF) Mali Saydamlık için Küresel Girişim (Global Initiative for Fiscal Transparency) Yüksek gelirli ülke (High-income country) Uluslararası Bütçe Ortaklığı (International Budget Partnership) Kamu Maliyesi (Public finance) Keyhole Biçimlendirme Dili (Keyhole Markup Language) Kamu Mali Yönetimi (Public Financial Management) Latin Amerika ve Karayipler Bölgesi (Latin America and Caribbean Region) Yerel olarak Geliştirilen Yazılım (Locally Developed Software) Düşük gelirli ülke (Low-income country) Alt-orta gelirli ülke (Lower-middle-income country) Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesi (Middle East and North Africa Region) Maliye Bakanlığı (Ministry of Finance) Orta Vadeli Bütçeleme Çerçevesi (Medium-term budgetary framework) Orta Vadeli Harcama Çerçevesi (Medium-term expenditure framework) Orta Vadeli Finansman Çerçevesi (Medium-term fiscal framework) Orta Vadeli Performans Çerçevesi (Medium-term performance framework) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri (Financial Management Information Systems) Açık Bütçe Verileri (Open Budget Data) Açık Bütçe Anketi (Open Budget Survey) Açık Belge Biçimi (Open Document Format) (2006 dan beri açık standart) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (Organization for Economic Cooperation and Development) Açık Hükümet Ortaklığı (Open Government Partnership) Çevrimiçi analitik işlemler (Online analytical processing) Çevrimiçi (mali) işlemler (Online transaction processing) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri vii viii OSS PDF PEFA PPT PREM PRMPS RDF SAR TS UMIC WWW XLS XML Kısaltmalar Açık Kaynaklı Yazılım (Open Source Software) Taşınabilir Belge Biçimi (Portable Document Format) (2008 den beri açık standart) Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (Public Expenditure and Financial Accountability) Microsoft PowerPoint sunum dosyası Yoksulluğu Azaltma ve Ekonomi Yönetimi (Poverty Reduction and Economic Management) Ağı PREM Yönetişim ve Kamu İdaresi (Governance and Public Sector Management) Grubu Kaynak Açıklama Çerçevesi (Resource Description Framework) Güney Asya Bölgesi (South Asia Region) Hazine Sistemi (Treasury System) Üst-orta gelirli ülke (Upper-middle-income country) World Wide Web Microsoft Excel dosya formatı (tablo verileri) Genişletilebilir İşaretleme Dili (Extensible Markup Language) (1998 den beri açık standard) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Yönetici Özeti Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Hükümetler Paranın Nereye Harcandığını Açıklıyorlar mı? Son yıllarda, bütçe saydamlığı ve açık verilerle ilgili konular gittikçe artan oranda tartışılmaktadır. Bu konuları tartışanların çoğu, gerçek anlamda saydamlık için hükümetlerin sadece web sayfalarında bütçe verilerini yayınlamasının yeterli olmadığını, bunun yanında yayınlanan verilerin anlamlı olmasının ve mali aktivitelerle ilgili tüm bilgilerin açıklanmasının önemli olduğunu vurgulamaktadır. Bu kapsamda, çok sayıda hükümet, mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS) geliştirilmesi için kurumsal kapasitenin artırılması ve teknolojiye önemli oranda yatırım yapmaktadır. Diğer taraftan, asıl sorulması gereken, tüm bu çabalara rağmen yayınlanan verilerin ve dokümanların ne kadarının güvenilir olduğudur. Yayınlanan veriler neyi kapsamaktadır? Mali disiplin ve saydamlıkla ilgili önemli konularda güvenilir bilgi var mıdır? Sivil toplum örgütleri ve uluslararası kuruluşlar, bazı önemli bütçe dokümanlarının varlığının, düzenliliğinin ve içeriğinin değerlendirilmesi ve yayınlanan bilgilerin uluslararası standartlara uygunluğunun kontrolü için bir dizi mali saydamlık aracı ve rehberi geliştirmişlerdir. Ancak bu araçlar, yayınlanan verilerin kaynağı ve güvenilirliği ile bu verileri elde etmekte kullanılan sistem ve veri tabanlarının emniyetine yeterince değinmemektedir. Hükümetler tarafından web sayfalarında yayınlanan kamu maliyesi ile ilgili bilgilerin güvenilir olması için ilgili bütçe verilerinin ideal olarak sağlam MYBS platformlarından elde edilmesi ve açık veri standartlarına uygun olması gereklidir.3 Açık bütçe verilerinin, MYBS platformları aracılığıyla etkili ve güvenilir bir şekilde yayınlanmasıyla ilgili rehber kaynak oldukça azdır. Bu araştırma, MYBS’nin açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkisini ve bütçe saydamlığı üzerindeki olası iyileştirmeleri inceleyen ve MYBS platformlarının açık bütçe verilerinin kaynağı olarak nasıl etkin kullanılabileceği ile ilgili önerilerde bulunan ilk çalışmadır. Bu amaçla çalışmada aşağıdaki beş araştırma sorusuna cevap aranmıştır: 1. 3 Bütçe verilerinin paylaşımı için hükümetlerin geliştirdiği mevcut web yayıncılığı platformlarının önemli özellikleri nelerdir? Kamu Maliyesi ile ilgili bilgiler, tüm gelirleri, giderleri, varlıkları ve borçları kapsar. Bütçe verileri genelde merkezi hükümet gelir ve giderlerini içerir. Sağlam MYBS platformları, sistemlerin güvenilirliğini ve emniyetini, operasyonların güvenliğini ve IT yönetişim ve denetim fonksiyonlarının etkinliğini garanti etmek için düzenli olarak IT denetimine (IT audit) tabi ortamlardır. Açık veri, hiçbir sınırlama olmaksızın (bedava/kanunen açık) isteyen herkesin erişimine açık (çevrimiçi), değiştirilebilir (bilgisayarla okunabilen) ve yeniden kullanılabilen formatta olmalıdır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri ix x Yönetici Özeti 2. MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin güvenilirliği ile ilgili kanıtlar var mıdır? 3. Bütçe saydamlığının artırılmasında MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin etkilerini gösteren iyi uygulamalar var mıdır? 4. Bütçe açısından “gerçeğin tek sürümünü” elde etmek neden zordur? 5. MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili uygulamaları geliştirmek için bir rehber oluşturulabilir mi? Bu çalışmada kullanılan kavramsal çerçeve birkaç önemli temele dayanır: Tüm bölgelerde geliştirilen MYBS çözümlerine dayalı onlarca yıllık deneyim; Hükümetlerin yayınladığı bütçe verilerinin güvenilirliği ve doğruluğunun, bunlara kaynak olan MYBS platformlarının kabiliyetleri ve emniyetine bağlı olduğunu gösteren kanıtlar; Açık hükümet verilerinin yayını için denenmiş endüstri standartlarının varlığı; Bütçe saydamlığı, hesap verme sorumluluğu ve katılımcı bütçelemenin artırılması için vatandaşların giderek artan talepleri; ve Kamu sektöründe yönetişimin iyileştirilmesi için Internet ve web tabanlı sistemlerin yaygın olarak kullanımı. Bu çalışmada, kamu maliyesi ile ilgili web sitelerinde, MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanması sayesinde kolayca elde edilebilecek, bütçe raporlarının doğruluğu, zamanında yayını ve güvenilirliği ile ilgili olası iyileştirmelere hükümetlerin dikkati çekilmektedir. Yöntem Bu çalışma için belirlenen araştırma sorularına uygun olarak, MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasında hükümetlerin web sitelerinin durumunu değerlendirmek için 20 temel ve 20 bilgilendirme amaçlı gösterge tanımlanmıştır. 198 ekonominin kamu maliyesi (KM) web siteleri (genelde Maliye Bakanlıkları) ziyaret edilerek ve bu göstergelere göre 176 MYBS çözümünün açık bütçe verilerine kaynak olarak kullanımına ait kanıtlar toplanarak ayrıntılı bir veri seti geliştirilmiştir. Bu çalışmanın kapsamına uygun olarak, araştırma ekibi sadece hükümetlerin bütçe operasyonları ile ilgili bilgi sunan web sitelerine odaklanmıştır. Temel göstergelerin her birine ayrı bir puan verilmiştir. 20 temel göstergeden elde edilen toplam puanlara göre web sitelerinin durumu, gözlemlenen iyi uygulamalar açısından dört gruba ayrılmıştır: A=Çok belirgin; B=Belirgin; C=Sınırlı ölçüde belirgin; D=En az düzeyde belirgin. İlk bulguların ilgili hükümet yetkilileriyle (e-posta aracılığıyla) paylaşılıp öneriler alınması ve muhtemel düzeltmelerin yapılabilmesi için bir anket formu kullanılmıştır. Sonuçlar, bölgesel ve ülke gelir seviyelerine göre karşılaştırmalı olarak analiz edilerek ve ilgili bütçe saydamlığı göstergeleri ile ilgileşim (correlation) yapılarak sunulmuştur. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Yönetici Özeti xi Bu çerçevede, MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasına ilişkin iyi uygulama örneklerinin çok belirgin olduğu hükümet KM web siteleri belirlenmiş ve bulunan sonuçları yaygın olarak paylaşmak amacıyla etkileşimli bir harita yaratılmıştır. Ayrıca hükümet yetkililerine web sitelerinin ve açık veri uygulamalarının iyileştirilmesinde yardımcı olmak amacıyla MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili bir rehber hazırlanmıştır. Temel Bulgular Dünya çapında 198 hükümet tarafından yaygın olarak kullanılan 176 MYBS platformu olmasına rağmen, MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili iyi uygulamalar sadece 24 ülkede (% 12) çok belirgin olarak göze çarpmaktadır. 20 temel göstergeye dayalı olarak, 198 hükümetin MYBS kaynaklı açık bütçe verilerini yayınlama performansı için ortalama puan 100 üzerinden 45.1’dir. Yaklaşık 93 (oldukça kapsamlı ve önemli bilgiler sunan) web sitesinin, KM bilgilerinin yayınlanmasında mevcut sistemlerden yararlanmakta olduğu görülmekle beraber, bu sitelerin çoğu henüz açık veri standartlarını desteklememektedir. Genel olarak, sadece 48 ülkede (% 24) sivil toplum ve vatandaşlar, web sitelerinde yayınlanan KM bilgilerinden (Vatandaşın Bütçesi / Citizens Budget ve saydamlıkla ilgili web siteleri) bütçeyi izlemek ve hükümetlere hesap sormak amacıyla faydalanma şansına sahiptir. Birçok ülkede dış denetim kuruluşlarının, hükümetlerin mali faaliyetlerini izlemek ve denetim amacıyla, MYBS platformlarını etkin olarak kullanmadıkları görülmektedir. Yüksek ve orta gelirli ekonomilerde hükümetler, bütçe verilerini merkezi sistemlerden çeşitli formatlarda dinamik olarak yayınlamakta iken, birçok düşük gelirli ülke KM web sitelerinde paylaşılan dokümanlarla statik bütçe verileri yayınlamaktadırlar. Bölgelere göre, ECA, LCR, SAR ve EAP mevcut veri tabanlarından bütçe verilerini yayınlamakta daha iyi performans göstermekte iken, MNA ve AFR statik bütçe verilerini PDF olarak yayınlamaktadır. AFR bölgesinde birçok hükümetin KM ile ilgili web siteleri yoktur. Bu çalışmanın bulgularının diğer önemli mali saydamlık göstergelerindeki gözlemlerle uyumlu olup olmadığını kontrol için MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS & OBD) göstergelerinden elde edilen sonuçlar, Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (Public Expenditure and Financial Accountability/PEFA), Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index/OBI) ve BM e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması gibi mali saydamlık araçları ile karşılaştırılmıştır. Sonuçların büyük ölçüde uyumlu olduğu ve FMIS & OBD sonuçlarının PEFA göstergeleriyle ve OBI sonuçlarıyla pozitif ilgileşimi olduğu bulunmuştur. Ayrıca, MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasında farklı açılardan göze çarpan bazı iyi uygulamaları paylaşmak için 53 ülkedeki çeşitli hükümet web sitelerinden (tüm bölgeler ve gelir düzeylerinden) 100 iyi uygulama örneği araştırma ekibi tarafından belirlenmiştir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri xii Yönetici Özeti Öneriler Bu çalışmanın gözlemlerine, iyi uygulamalardan öğrenilen derslere ve MYBS çözümlerinin ve açık bütçe veri portallarının geliştirilmesindeki deneyimlere dayanarak, hükümet yetkilileri, vatandaşlar / sivil toplum örgütleri ve denetim birimlerinin kullanımı için MYBS kanalıyla açık bütçe verilerinin yayınlanmasında hükümet uygulamalarının iyileştirilmesine yönelik olarak aşağıda özetlenen bir dizi temel ilke tanımlanmıştır. Güncel ve kapsamlı bütçe bilgilerine ulaşılabilirlik Bütçe planları ve uygulama sonuçları ile ilgili güncel ve düzenli bilgi paylaşımına odaklı özel hükümet KM web siteleri olmalıdır. Yayınlanan KM bilgilerinin (bütçe dışı mali ve yarı-mali işlemlerin yanı sıra, varlıklar ve şarta bağlı yükümlülükler dâhil) bütünlüğü ve bütçe uygulama performansının zaman serisi verileri ile sunumu çok önemlidir. Kaynak olan bilgi sistemleriyle ilgili detayların açıklanması Hükümet KM siteleri, kaynak olarak kullanılan bilgi sistemlerine ve ilgili bilişim teknolojileri uygulamalarına güven duyulması için birlikte çalışabilirlik standartlarının ve sayısal imzanın kullanımını teşvik ederek ve veri koruma ve bilgi güvenliği politikalarını açıklayarak, bu bilgi sistemlerinin temel özelliklerini paylaşmalıdır. Kullanıcı tanımlı (dinamik) sorgu ve raporlama kabiliyetlerinin varlığı Hükümet KM web siteleri, esnek ve kullanımı kolay dinamik sorgu ve raporlama seçenekleri ile etkileşimli çok boyutlu veri analizi için gerekli kabiliyetlere sahip olmalı ve tarihsel verilerin tutarlı şekilde sunulması sağlanmalıdır. Güvenilir ve birbirine bağlantılı açık bütçe verilerinin yayınlanması Açık bütçe verilerinin (ücretsiz, çevrimiçi, düzenlenebilir) MYBS veya veri ambarı kaynaklı olarak yayınlanması, genellikle organizasyonların kültüründe bir değişiklik gerektirir. Hükümetler bu alanda maksimum fayda sağlamak için "bağlantılı açık verilerin" (web linkleri ile erişilebilen) yayınlanması ile ilgili çeşitli yönergelerden yararlanabilir. Açık bütçe verilerine erişim, halka açık bilgilere değer katmak için fırsatlar da yaratır. Kamu mali verilerinin kaynaklarının doğrulanması Yayınlanan raporlarda sistem adı ve tarih/zaman damgasının olması, kaynak olarak kullanılan bilgi sistemlerinin güvenilirliği ve bütünlüğü ile ilgili önemli göstergelerdendir. Yetkisiz değişiklik ve erişim gibi risklere karşı verileri korumak için gereken önlemler uygulanmalı ve sistemlerin güvenilirliğini ve bütünlüğünü, operasyonların güvenliğini ve BT yönetişim ve denetim faaliyetlerinin etkinliğini garanti altına almak için gerekli gözetim mekanizmaları olmalıdır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Yönetici Özeti xiii Sunum kalitesinin artırılması Etkileşimli veri görüntüleme seçenekleri, grafik kullanıcı arabirimleri, geri bildirim mekanizmaları, gelişmiş arama/raporlama seçenekleri, yenilikçi araçlar (KM bilgilerinin etkileşimli haritalarla hızlı aranabilmesi), mobil uygulamalar aracılığıyla KM verilerine erişimin genişletilmesi ve günlük olarak güncellenen anahtar performans göstergeleri, KM web sitelerindeki sunum kalitesini önemli ölçüde artırmaktadır. Açık bütçe verilerinin etkin kullanımının özendirilmesi Bütçe gelirleri, harcamaları ve diğer mali faaliyetlerle ilgili anlamlı açık verilerin yayınlanması, hükümetler açısından halka paraların nasıl harcandığını açıklamak için çok önemlidir. Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget) gibi yayınlar bunu başarmak için yararlı olabilir. Açık bütçe verilerini yayınlayan web portalları aynı zamanda, bir yöre veya toplumdaki insanların hükümetin bütçe önceliklerine ortaklaşa karar vermesine ve uygulamaları izlemesine yarayan katılımcı bütçeleme sürecini desteklemek için de kullanılabilir. Katılımcı bütçelemenin sonuçları, cinsiyet eşitliğine duyarlı harcamalar ya da vatandaş öncülüğünde harcama sonuçlarının izlenmesi gibi detaylar KM web sitelerinde göze çarpmalıdır. Son olarak, hükümetin mali faaliyetlerinin etkin olarak izlenmesi ve değerlendirilmesi için denetim birimleri mümkün olduğunca KM web platformları ve bunlara kaynak olan bilişim sistemlerinden yararlanmalıdır. Sonuçlar Paranın nereye harcandığını görebiliyor muyuz? Bu çalışma, sadece çok az sayıda ülkenin MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerine kolay erişim olanakları sağladığını göstermektedir. Birçok hükümet KM web sitelerinde oldukça fazla bilgi yayınlamakta, ancak bunların içeriği "para nereye harcanıyor?" sorusunun cevaplanması için (her zaman) yeterli olmamaktadır. Bu nedenle, bu çalışmanın en önemli bulgusu, hükümet KM web sitelerinde gördüklerinizin gerçeğe (her zaman) uygun olmayabileceğidir. Birçok hükümetin yayınlanan bütçe verilerine güven duyulması için ek çaba göstermesi gereklidir. Vatandaşlar ve sivil toplum tüm mali faaliyetler hakkında açık verilere erişim taleplerini giderek artırdıkça, bu demokratik baskıya hükümetler dünya çapında cevap vermeye çalışmaktadır. Seçilen örnekler göstermektedir ki, açık bütçe verilerinin yayınlanması ve bütçe saydamlığının artırılması için yenilikçi çözümler, eğer hükümetlerden bu konuda bir taahhüt ve kamudan güçlü bir talep varsa, zor koşullarda bile çok az bir yatırımla kısa sürede geliştirilebilir. Bu çalışmanın sonuçlarının, dünya çapında bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili hükümet uygulamalarının durumunu kapsamlı bir şekilde sunması ve tüm mali faaliyetlerle ilgili güvenilir bilgilere erişim sağlayarak, saydamlık, hesap verme sorumluluğu ve katılımcı Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri xiv Yönetici Özeti bütçelemeyi desteklemek için KM web yayıncılığı platformlarının iyileştirilmesine yönelik tartışmalara katkıda bulunması beklenmektedir. Bu alanda ileride yapılacak araştırmalar, bütçeyle birlikte diğer mali faaliyetlerle ilgili ek bilgileri de toplama / yayınlama ve kullanıcıların yayınlanan bilgileri nasıl algıladığının daha iyi öğrenilmesi gibi önemli konulara eğilebilirler. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Bölüm 1. Giriş Hükümetlerin, kaynakların stratejik tahsisi (büyümeyi teşvik ve yoksulluğu azaltmak için), operasyonel verimlilik (israfı en aza indirmek ve gelirlerle uyumlu harcamalar yapmak için) ve mali disiplini (bütçenin güvenilirliğini) artırmak amacıyla başlattığı kamu mali yönetim (KMY) reformları, dünya çapında değişik aşamalarda devam etmektedir. Bu çalışmaların bir parçası olarak çoğu hükümet mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS) geliştirilmesi için kurumsal kapasitenin güçlendirilmesine ve teknolojiye önemli yatırımlar yapmıştır. Son on yıl içinde, MYBS platformları bütçe saydamlığını artırmanın önemli bir parçası olmuştur. Kamu maliyesi (KM) ile ilgili bilgilerinin vatandaşlara MYBS platformları ile açıklanması, eğer açıklanan bilgiler doğru, kolayca erişilebilir ve anlamlı ise saydamlığı artırabilir. Mali saydamlık, eğer toplum açık bütçe verilerinin yayınlanmasındaki amacı olumlu olarak algılarsa ve bu saydamlık uzun süre devam ettirilebilirse, sonuçta hükümete olan güveni artırabilir. Ancak, hükümetin tüm mali aktivitelerini kapsayan ve açık bütçe verilerine kaynak olan güçlü MYBS çözümlerinin tasarlanması ve MYBS’nin bütçe saydamlığı üzerindeki etkilerinin ölçülebilmesi, karşılaşılan önemli zorluklar arasındadır. Web yayıncılığı kalitesini veya açık bütçe verilerinin kaydedilmesi ve raporlanmasına temel olan bilgi sistemlerinin performansını değerlendirmek için yaygın olarak kabul görmüş bir değerlendirme kıstası yoktur. Temel KMY değerlendirmeleri tipik olarak, hükümetlerin değişik sektörler için tahsis ettikleri kaynakları ve bu kaynak dağılımlarının ülkenin makroekonomik çerçevesi ve sektör önceliklerine göre eşitliğini, verimliliğini ve etkenliğini analiz etmektedir. Ancak bu değerlendirmeler için tanımlanan göstergeler, ilgili analizlerde ve web yayıncılığında temel alınan bilgilerin kaynağı ve güvenilirliğini kontrol etmekte yetersiz kalmaktadır. Hükümet web sitelerinde yayınlanan bilgilerin güvenilir olabilmesi için ilgili bütçe verilerinin ideal olarak güvenilir MYBS platformlarından elde edilmesi ve açık veri standartlarına uygun olması gereklidir. Hükümetlerin çoğu kullanışlı bütçe verileri sağlayabilen MYBS çözümlerine sahip olmasına rağmen, bütçe verilerinin bu amaçla tasarlanmış web sitelerinde ve güvenli sistemlere dinamik bağlantılarla, kolay anlaşılabilen ve bilgisayarda okunabilen formatlarda ne ölçüde tutarlı ve zamanında yayınlandığı açıkça izlenememektedir. Ayrıca, KM bilgilerinin kapsam, bütünlük ve kalitesi büyük ölçüde değişkenlik göstermektedir ve bütçe verilerinin güvenilirliğinin ve yeniden kullanılabilirliğinin artırılmasına yönelik genel kabul görmüş bir rehber bulunmamaktadır. Bu çalışma, bu gibi az bilinen alanlara ışık tutmak ve MYBS’nin açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkisini göstermek amacıyla, araştırma bulgularını bir interaktif coğrafi harita ile birlikte sunmak için hazırlanmıştır. Açık bütçe verilerinin kullanımının, hesap verme sorumluluğu ve saydamlığın artırılması, yolsuzlukların azaltılması ve vatandaşların hükümete güveninin geliştirilmesine katkısı iyi bilinmekle beraber (bakınız Şekil 1.1), bu konular bu çalışmanın kapsamı dışındadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 1 2 Giriş Bu çalışmada birkaç anahtar soruya cevap aranmıştır: 1. 2. 3. 4. 5. Bütçe verilerinin açıklanması için tasarlanmış mevcut hükümet web yayıncılığı platformlarının önemli özellikleri nelerdir? MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin güvenilirliği ile ilgili kanıtlar var mıdır? Bütçe saydamlığının artırılmasında MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin etkilerini gösteren iyi uygulamalar var mıdır? Bütçe açısından “gerçeğin tek sürümünü” elde etmek neden zordur? MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili uygulamaları geliştirmek için bir rehber oluşturulabilir mi? Şekil 1.1: MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasının olası etkileri MYBS >>> Açık Bütçe Verileri >>> Bütçe Saydamlığı >>> Hükümete Güven FMIS Araştırmanın kapsamı MYBS: Tüm gelir ve giderlerin günlük olarak kaydedilmesi MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayını: çevrimiçi değiştirilebilir / yeniden kullanılabilir sorgulanabilir ücretsiz / yasal olarak açık Bütçe saydamlığında olası iyileştirmeler için: güvenilir zamanında doğru anlamlı kamu mali bilgilerinin yayınlanması Hükümetin mali aktivitelerine olan güveni sağlamak için: saydamlığın sürdürülmesi anlamlı sonuçlar gösterilmesi güvenilir MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanması Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MYBS (FMIS) = mali yönetim bilgi sistemi. Bu çalışma altı bölüme ayrılmıştır. Çalışmanın gerekçesi ve amaçları, tanımlar ve ilgili bütçe saydamlık göstergeleri ve standartlarının özeti birinci bölümde yer almaktadır. Açık bütçe verileri yayıncılığının önemli yönlerini belirlemek için kullanılan yöntem ile MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili hükümet uygulamalarını gruplandırmak için kullanılan basit puanlama sistemi ikinci bölümde açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, 198 ekonomiden toplanan veriler sunulmakta ve bütçe verilerinin yayınlanmasında gözlemlenen genel modeller tanımlanmaktadır. Dördüncü bölümde, MYBS kanalıyla güvenilir ve anlamlı bütçe verilerinin yayınlanmasına ilişkin iyi uygulamalardan bazıları vurgulanmakta ve sonuçların etkileşimli coğrafi harita ile sunumu açıklanmaktadır. Açık bütçe verilerinin MYBS aracılığıyla yayınlanması için hükümet uygulamalarındaki olası iyileştirmeleri kapsayan öneriler beşinci bölümde sunulmaktadır. Altıncı bölümde bu çalışmanın ana bulguları özetlenmekte ve sonuçlar sunulmaktadır. Ek A, B ve C, sırasıyla çalışma yöntemini, veri setinin detaylarını ve mali saydamlık göstergelerini açıklamakta olup, Ek D ise geribildirimde bulunanları listelemektedir. Kaynakça ve açık veri referansları çalışmanın sonunda sunulmuştur. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Giriş 3 Tanımlar Genel olarak, mali yönetim bilgi sistemleri, hükümetlerin bütçeyi planlamasına, uygulamasına ve izlemesine yarayan otomasyon çözümleridir. Modern MYBS platformları hükümetlerin mali düzenlemeler ve raporlama standartlarına uymasına yardımcı olmakta ve merkezi web tabanlı bilişim teknolojilerine (BT) dayalı çözümler sayesinde ülke çapında bütçe operasyonlarını desteklemektedir. MYBS platformları ayrıca KM bilgilerinin halka açılmasını kolaylaştırarak bütçe saydamlığını, hükümetlerin hesap verme sorumluluğunu ve katılımcılığı artırmaktadır. MYBS ana modülleri ve ara yüzleri Şekil 1.2’de gösterilmiştir. Şekil 1.2: MYBS ana modülleri ve diğer KMY sistemleri ile ara yüzler Politika Geliştirme ve Gözden Geçirme Bütçe Hazırlama B FMIS: F = B + T (+ O) Kamu Yatırımları Denetim ve Değerlendirme T Bütçe Ödenek Tahsis ve Yönetimi Hazine Sistemi (Bütçe Uygulamaları) VA Mali Raporlar / Bütçe İnceleme Taahhüt Kontrol ve Yönetimi MYBS VT Muhasebe Web Portal / VA Yayınlama+İzleme Açık Bütçe Borç ve Yardım Verileri Yönetimi Piyasa İşlemleri / Menkul Kıymetler Satın Alma ve Tedarik Günlük Operasyonlar O Hazine Tek Hesabı Nakit Yönetimi O Harcama ve Gelir Yönetimi Vergi ve Gümrük Varlık/Envanter Yönetimi Bordro ve İK Yönetimi Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: Bu raporda, MYBS/FMIS (F) genel olarak temel bütçe hazırlama (B) ve hazine/bütçe uygulama (T) sistemlerini (bazı durumlarda diğer (O) modüller dahil) içerir. Ok işaretleri ana modüller arasındaki bağlantıları (mavi), modüller arası/diğer sistemlerle ara yüzleri (gri) ve politika geliştirme ve gözden geçirme süreci ile bağlantıları (kırmızı) gösterir. Ana MYBS modülleri ve bunların KMY uygulamalarına katkıları daha detaylı olarak Dener, Watkins ve Dorotinsky (2011) tarafından açıklanmıştır. MYBS VT = mali yönetim bilgi sistemi veri tabanı; VA = veri ambarı; İK = insan kaynakları. MYBS ve diğer KMY bilgi sistemleri (örneğin e-ihale, bordro, borç yönetimi), merkezi bir veri ambarı (VA/DW) ile bağlantılı olarak tüm günlük finansal işlemleri kaydedip raporlayabildiği ve bütçe analizi, karar destek, performans izleme ve web yayıncılığı için güvenilir birleştirilmiş sonuçlar sunabildiği zaman, bu platformlar Entegre MYBS (EMBYS) çözümleri olarak ifade edilebilir. EMYBS (Integrated FMIS / IFMIS) çözümleri uygulamada nadir olarak görülür ve gerçekçi olmayan beklentileri önlemek için bu terim MYBS temel işlevleri ile eşanlamlı olarak kullanılmamalıdır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 4 Giriş Gelecek nesil EMYBS çözümleri (Şekil 1.3), etkin tahminler, planlama, performans izleme ve karar desteğe yardımcı olmak amacıyla, çevrimiçi işlemler (OLTP) için KMY operasyonel sistemleri ile çok boyutlu çevrimiçi analitik işlemler (OLAP) için güçlü VA kabiliyetlerini birleştirmektedir. Yenilikçi EMYBS çözümleri ayrıca çok sayıda iç (kamu kuruluşları) ve dış (vatandaşlar, sivil toplum kuruluşları, işletmeler) kullanıcılara dinamik sorgu seçenekleri ile daha detaylı analiz olanakları sunmakta ve açık bütçe verilerinin yayınlanmasını desteklemektedir. Şekil 1.3: OLTP ve OLAP birleşiminden oluşan entegre MYBS çözümlerinin ana bileşenleri Entegre Mali Yönetim Bilgi Sistemi (EMYBS/IFMIS) Web Portal - Intranet Operasyonel Sistemler Planla İzle/Değ. MYBS Veri Tabanı Uygula KMY Denetle OLAP E T L Raporla MYBS : İşbirliği ve Koordinasyon Ara yüzler VA : Aylık Güncelleme / Dinamik Sorgu Seçenekleri BI BI BI Veri Ambarı DM Açık Bütçe Verileri DM Birleştir Böl / Parçala Detayları Göster DM Çok boyutlu analitik sorgular Web Portal - Internet OLTP Muhas. Kamu Kuruluşları Vatandaşlar, STK, İşletmeler Images: jscreationzs / FreeDigitalPhotos.net Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: OLTP = çevrimiçi işlemler; OLAP = çevrimiçi analitik işlemler; ETL = ayıkla, dönüştür, yükle (extract, transform, load); BI = iş zekâsı (business intelligence); DM = veri madenciliği (data mining); MYBS = mali yönetim bilgi sistemi; KMY = kamu mali yönetimi; VA (DW) = veri ambarı (data warehouse); STK = sivil toplum kuruluşu. Bu çalışmada açık bütçe verileri (OBD), hiçbir sınırlama olmaksızın (bedava/kanunen açık) halkın erişimine açık (çevrimiçi), değiştirilebilir (bilgisayarda okunabilen) ve yeniden kullanılabilen formatta hükümet bütçe verileri anlamına gelmektedir. Açık bütçe verileri yayınlanırken, kişisel veya gizli bilgilerin gizliliğini korumak için gereken şartlar dikkate alınmalıdır. Kamu mali (KM) bilgileri, bütçe verilerini ve hükümetin finansal aktivitelerinin diğer bileşenlerini (örneğin, bütçe dışı fonlar, vergi harcamaları, yarı finansal faaliyetler, duran varlıklar, koşullu yükümlülükler) içerir. Bu çalışma, sadece bütçe verilerinin açıklanması ile ilgili kanıtları toplamak için tasarlanmıştır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Giriş 5 Mali saydamlık (MS), halka maliye politikası ve elde edilen başarılar hakkında anlamlı bilgilerin hazır sunulması olarak tanımlanır. Bütçe saydamlığı, devlet gelirleri, tahsisleri ve harcamaları ile ilgili (ideal olarak tüm kamu sektörü için) bütçe verilerinin tam olarak açıklanması anlamına gelir. Hükümete güven, geçmiş performansa ve hükümet ile kurumların gelecekte nasıl hareket edecekleri ile ilgili görüşlere dayalı olarak, hükümetin politika kararlarını, yasaları ve yönetmelikleri uygulamasıyla ilgili mevcut yükümlülüklerini halkın genel olarak değerlendirmesi olarak tanımlanır (Kutu 1.1). Kutu 1.1: Hükümete güven Hükümete güven, vatandaşların hükümet ve kamu görevlilerinden, "sürekli bir denetimin yokluğunda dahi", duyarlı, dürüst ve yetkin olmalarını bekledikleri, çok boyutlu bir kavramdır. a Güvenle ilgili eğilimler, çoğu kez hükümetlere güvenin uzun vadede düşme olasılığı ile ilgili endişeler yüzünden, son zamanlarda yakından incelenmiştir. Ancak, kamu kurumlarına güvenin etkenlerini anlamak ve gözlemsel olarak ölçmek için çok az sayıda çalışma yapılmıştır. Manning ve diğerleri (2010) tarafından vurgulandığı gibi, hükümete güven kavramının ne kadar önemli olduğunun belli olmasına karşın, bazı büyük tanımsal sorunlar ve bu kavramı ölçmek için kullanılabilecek ölçütlerin gücü hakkında sorular vardır. Performans, güven, meşruiyet ve güvenilirlik gibi terimler sık sık birbirinin yerine kullanılmakta ya da en azından belli bir duruma göre çok özel anlamları olabilmektedir. Anketlerden ortaya çıkan hükümete güvenin çeşitli ölçüleri, analiz ölçütü (neye güven duyuluyor?) ve katılımcıların güven veya itimat kavramlarını anketörlerle aynı şekilde anlayıp anlamadığı çoğu zaman belirsizdir. Bu çalışma raporunda yapılan varsayıma göre, hükümetin performansıyla ilgili görüşler geçmişte yapılanların değerlendirmesine bağlıdır, kamu kurumlarının güvenilirliği ile ilgili görüşler gelecek hakkında bir tahmin gerektirir ve güven ve meşruiyet üzerine görüşler bunların her ikisine de bağlı olup, sırasıyla genel ve özel kıstaslara göre değil, hükümetin güncel bir değerlendirilmesi ile ilgilidir. Bu tanımlar dikkate alındığında, bu çalışma bütçe saydamlığı ve hesap verme sorumluluğunu artırmak amacıyla KM bilgilerinin halka açıklanmasıyla ilgili mevcut hükümet web yayıncılığı uygulamalarını değerlendirmektedir. MYBS çözümlerinin güvenilir ve anlamlı açık bütçe verilerini yayınlamak için kullanımı, ilgili göstergeler yardımıyla değişik açılardan incelenmiş, yayınlanan veriler, bunlara kaynak olan bilgi sistemleri ve bütçe saydamlığını artırmak için tasarlanan platformlar hakkında önemli kanıtlar toplanmıştır. Bu çalışma MYBS’nin hükümete olan güvenle doğrudan bir ilişkisi olduğunu savına dayanmaz. Ana varsayıma göre, eğer hükümetler MYBS kaynaklı açık bütçe verilerini güvenilir, güncel ve anlamlı olarak yayınlamada ve vatandaşların katılımını özendirmede minimum koşulları sağlayabilirlerse, bu tür iyi uygulamalar bütçe saydamlığını ve hesap verme sorumluluğunu artırabilir ve sonuçta hükümetlerin finansal faaliyetlerine güven duyulmasına katkıda bulunabilir. a Miller ve Listhaug, 1990; Manning, Shepherd ve Guerrero, 2010, s.358 de atıfta bulunulmuştur. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 6 Giriş EMYBS platformları karmaşık sistemler (complex systems) olarak düşünülebilir – yani, yeni (emergent) davranışlara yol açacak şekilde doğrusal olmayan biçimde etkileşen, farklı özellikte bileşenlerden oluşan bir yapıdır. Yeni davranışların belirmesi (emergence), karmaşık sistem ve modellerin, çok sayıda ve nispeten basit etkileşimlerden ortaya çıkma şeklidir. Bu tür bilişim sistemleri ‘organize karmaşıklık’ sergilerler ve esas güçlük, belli sayıda birbirine bağlı KMY fonksiyonlarını, ülke çapında dağıtık operasyonları destekleyecek bir merkezi sistem sayesinde bütünleştirmek ve karar destek, performans izleme ve web yayıncılığı için mevcut düzenlemeleri iyileştirici, yenilikçi araçlar sunmaktır. Açık kaynak (open source), yazılımların tasarım, geliştirme ve ücretsiz dağıtımını kapsayan ve kaynak koda pratikte erişim olanağı sunan bir yaklaşımdır. MYBS platformlarının modernizasyonu/geliştirilmesi ve açık kaynak çözümleri açılarından, yenilik (innovation) mevcut olan bir şeyin iyileştirilmesi, icat (invention) ise bir şeyi yapma tarzının değiştirilmesi anlamında kullanılmıştır. Açık verilerin ve bilgilerin yayınlanmasında kullanılan açık veri / içerik lisanslama (open data / content licensing) kuralları ve açık veri katalogları, birçok hükümetin web sitesinde görülmektedir.4 Bütçe Saydamlığı Araçlarına Genel Bakış Geçtiğimiz yıllarda açık verilerle ilgili görüşmeler küresel olarak ivme kazanmıştır. Örneğin, birçok ülke ve organizasyon, bütçe operasyonları, bütçe dışı fonlar ve yarı finansal faaliyetlerle ilgili güncel ve güvenilir bilgilerin toplanması ve açıklanmasında karşılaşılan güçlükler üzerine görüşmeler yapmaktadır.5 Uluslararası Bütçe Ortaklığı (International Budget Partnership / IBP) bu görüşmeler için oluşturulan en geniş platformlardan biridir. Dünya Bankası bu sürece katılarak ve diğer kalkınmayı destekleyen ortaklarla birlikte bu konuları savunarak, verilerin açıklığı ile ilgili görüşmelerde proaktif ve kararlı bir tutum sergilemiştir. Banka, kalkınma ile ilgili tüm verileri Nisan 2010’dan itibaren web sitelerinden ücretsiz indirilebilir hale getirmiştir.6 Open Development Technology Alliance7 (aynı zamanda BT Bilgi Platformu olarak da bilinir) hesap verme sorumluluğunu geliştirmek ve teknoloji destekli vatandaş katılımı sayesinde kamu hizmetlerinin sağlanmasını ve kalitesini artırmak için kurulmuştur (örneğin, cep telefonlarının kullanımı, etkileşimli haritalar ve sosyal medya). Açık hükümet verileri üzerine görüşmeler ve özellikle de bütçe saydamlığı, Dünya Bankası Yoksulluğu Azaltma ve Ekonomi Yönetimi (PREM) Ağı içinde yer alan Yönetişim ve Kamu İdaresi (PRMPS) Grubunun özel olarak ilgilendiği alanlardır. Dünya Bankası, küresel olarak bütçe saydamlığını, halkın katılımını ve hesap verme sorumluluğunu özendiren bir girişim 4 5 6 7 Açık Tanımı (Open Definition) veri ve içerik açısından ‘açıklığın’ tanımlanması ile ilgili ilkeleri belirler. Creative Commons lisansları ücretsiz yasal araçlar yardımıyla yaratıcılığın ve bilginin paylaşımını ve kullanımını sağlar. Veri Katalogları web sitesi dünyadaki açık veri kataloglarının kapsamlı bir listesini sunar. http://www.data.gov/opendatasites Dünya Bankası Açık Veri Portalı: http://data.worldbank.org Open Development Technology Alliance Dünya Bankası Enstitüsü ve BT Sektör Biriminin ortak bir girişimi olup diğer Banka birimleri (Networks / Regions) tarafından desteklenmektedir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Giriş 7 olan Mali Saydamlık için Küresel Girişim (Global Initiative for Fiscal Transparency/GIFT) için de öncülük yapan uluslararası kuruluşlardan biridir. 8 BOOST, MYBS veri tabanlarındaki detaylı hükümet harcama bilgilerini kolay anlaşılabilir bir veri setine (XLS) dönüştürmek ve pivot tablolar ve etkileşimli coğrafi haritalar yardımıyla detaylı analizler yapmak için Dünya Bankası tarafından geliştirilmiş bir diğer yararlı araçtır. Harcama bilgileri, kamu kuruluşlarıyla ilgili bilgiler, servis sunumu ve hane bazında verilerle birleştirilerek, kapsamlı harcama analizlerinin yapılmasına yarayabilir. Son on yıl içinde bir dizi mali saydamlık aracı geliştirilmiştir (bunların genel bir özeti Ek C’de sunulmuştur). Bu araçlar işlevlerine göre üç kategoride toplanabilir (Tablo 1.1). Tablo 1.1: Mali saydamlık araçlarının bir özeti # 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Mali Saydamlık Aracı A. Anket ve endeksler Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index / OBI) PEFA KMY Değerlendirmesi IMF Mali Saydamlık Raporu (ROSC) Küresel Dürüstlük Endeksi (Global Integrity Index) Bilgi Edinme Hakkı (Right to Information) Endeksi BM e-Devlet Anketi ve Sıralaması B. Standartlar ve normlar IMF Mali Saydamlık için İyi Uygulamalar Kodu OECD Bütçe Saydamlığı için En İyi Uygulamalar C. Mali saydamlıkla ilgili girişimler Mali Saydamlık için Küresel Girişim (GIFT) Açık Hükümet Ortaklığı (OGP) Ülke sayısı Başlangıç Son yayın 100 121 (açık: 65) 93 119 93 193 2006 2005 1999 2004 2011 2003 2012 2011 2012 n/a n/a 1998 2002 2007 - n/a 55 (+5) 2011 2011 - Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: Haziran 2013’te elde edilen veriler. PEFA = Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk; KMY = kamu mali yönetimi; IMF = Uluslararası Para Fonu; FT = mali saydamlık; OECD = Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı; - = yok; n.a. = uygulanamaz. Bu araçların çoğu halkla paylaşılan bazı önemli bütçe dokümanlarının mevcudiyeti, düzenliliği ve içeriği ile halkın bu bilgilere erişim mekanizmalarını değerlendirmek için tasarlanmıştır. Ancak, önemli bir eksiklik olan hükümetlerin web sitelerinde yayınladıkları KM bilgilerinin kaynağı, güvenilirliği, kalitesi ve anlaşılabilir olması ile ilgili durumu kontrol etmezler. Bir diğer önemli sorun, hükümetler tarafından değişik formatlarda yayınlanan açık verilerin karşılaştırılmasındaki zorluktur. IBP tarafından Şubat 2012’de yayınlanan 2012 Açık Bütçe Anketine9 göre birçok hükümet ulusal bütçelerinde saydamlık ve mali sorumlukla ilgili temel standartlara uymamaktadır. G8 liderleri tarafından 18 Haziran 2013’te imzalanan Açık Bütçe Bildirgesi (Open Data Charter) saydamlığı, yenilikçiliği ve mali sorumluluğu desteklemek açısından önemli bir 8 9 IMF’nin Mali Saydamlık web sitesi ilgili linkleri sunar: http://www.imf.org/external/np/fad/trans Open Budget Survey 2012, www.openbudgetindex.org Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 8 Giriş gelişmedir. Bu bildirgeye göre tüm G8 üyelerinin onayladığı beş stratejik ilke belirlenmiştir: hükümetlerin verilerin kalitesini, miktarını ve yeniden kullanımını artırmaya yönelik ilkelere uygun olarak, verileri açık olarak yayınlamaları beklenmektedir. G8 üyeleri ayrıca ilgili verileri yayınlayacakları 14 üst düzey alan (“Finans ve Sözleşmeler” dâhil) belirlemiştir. Her G8 üyesinin açık veri hareket planını, bu bildirge ve belirlenen ilkelere göre daha fazla veriyi nasıl sunacağının detaylarıyla birlikte Ekim 2013 tarihine kadar açıklaması beklenmektedir. Ayrıca, G8 zirvesinde açıklanan Lough Erne Deklerasyonu gelecek dönemler için kabul edilen ilkeleri (biri açık verilerle ilgilidir) belirlemektedir: “Hükümetler yasalar, bütçeler, harcamalar, ulusal istatistikler, seçimler ve hükümet sözleşmeleri ile ilgili bilgileri, okunması ve yeniden kullanımı kolay ve halka hesap verebilecek şekilde yayınlamalıdır. Açık verilerle ilgili bu gelişmeler, yayınlanan verilerin güvenilirliğini ve bunlara temel olan sistemlerinin bütünlüğünü sağlamanın önemini vurgulamaktadır. İyi uygulama örnekleri göstermiştir ki, açık hükümet verileriyle ilgili projelerin başarısı, güçlü politik taahhütlerin olması, kurumsal kabiliyetlerin geliştirilmesi, teknolojik platformlar ve kaynaklar yanında, halktan ve sivil toplum örgütlerinden gelen talebe çok bağlıdır. Bu alanda umut verici gelişmeler ve bazı başarılar olmasına rağmen, açık verilerin yararlarından halkın tam olarak faydalanabilmesi için aşılması gereken zorluklar vardır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Bölüm 2. Yöntem Mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS) güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkilerini ölçmek ve analiz etmek için altı aşamalı bir yaklaşım benimsenmiştir: I III II Göstergelerin Verilerin toplanması tanımı Verilerin analizi IV Gözlemlerin doğrulanması V Sonuçların raporlanması VI Rehber hazırlanması Göstergelerin Tanımı İlk olarak, mevcut web yayıncılığı platformlarının özellikleri hakkında bilgi toplamak için temel göstergeler (sorular) ve MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili hükümet uygulamalarının değerlendirilmesi için gerekli ölçütler (puanlar) belirlenmiştir. Göstergeler, MYBS’nin açık bütçe verileri yayınlamaya etkisini incelemek için iki kategoride tanımlanmıştır: Temel göstergeler: Açık bütçe verilerinin kaynağı, kapsamı ve güvenilirliği ile ilgili 10 olgusal ana sorudan toplam 20 temel gösterge türetilmiştir. Bilgilendirici göstergeler: Diğer önemli özellikler hakkında yararlı bilgiler sunan 10 ilave sorudan da toplam 20 bilgilendirici gösterge türetilmiştir. Her gösterge aşağıda listelenen soruların alt gruplarından biri ile ilişkilidir. Tüm soruların, alt grupların ve göstergelerin detayları Ek A’da sunulmuştur. Her gösterge ile ilgili sorular ayrıca Tablo 2.1’de gösterilmiştir (örneğin, I-1 göstergesi Q-3 sorusu ile ilgilidir). Temel göstergelerle ilgili sorular Q1. Maliye Bakanlığının kamu maliyesi (KM) ile ilgili bilgileri yayınlamak için özel bir web sitesi var mıdır? Q2. Web tabanlı MYBS platformunu açıklayan bir web sitesi veya doküman var mıdır? Q3. Web sitelerinde yayınlanan KM bilgilerinin kaynağı nedir? Q4. KM bilgileri vatandaşlar veya bütçe kuruluşları açısından anlamlı mıdır? Q5. Bütçe sınıflandırması (budget classification / BC) / hesap planının (chart of accounts / CoA) veri yapısı veya tam listesi yayınlanıyor mu? Q6. Yıllık bütçe planları ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 9 10 Yöntem Q7. Orta vadeli harcama çerçevesi (medium-term expenditure framework / MTEF) 10 ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? Q8. Kamu yatırımları / yatırım bütçe planları11 ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? Q9. Bütçe uygulama sonuçları ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? Q10. Merkezi hükümet bütçe operasyonlarının dış denetimi ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? Bilgilendirici göstergelerle ilgili sorular Q11. Çevrimiçi yayınlanan kamu harcama/gelir bilgilerinin ayrıntı düzeyi nedir (planlara karşı gerçek durum, sektörel ve bölgesel detaylar ve benzeri)? Q12. Açık hükümet/açık bütçe girişimlerini paylaşmak için özel bir web sitesi var mı? Q13. MYBS’nin bir parçası olarak, eyalet/yerel hükümetlerin veya belediyelerin kamu mali yönetimi (KMY) ihtiyaçlarını destekleyen web tabanlı bir uygulama var mı? Q14. Tüm bütçe seviyelerini kapsayan bir uyumlu kamu muhasebe sistemi var mı (birleşik bütçe sınıflandırması ve/veya hesap planı)? Q15. Maliye Bakanlığının dışında hükümet bütçe raporları yayınlayan diğer web siteleri var mı (örneğin, İstatistik Ofisi)? Q16. KM bilgilerine erişim, web yayıncılık standartları veya KM raporlama sıklığı ile ilgili politikaları/düzenlemeleri açıklayan bir web sitesi var mı? Q17. KMY ile ilgili görev ve sorumlulukları açıklamak amacıyla bu alandaki düzenlemelere12 bağlantıları içeren bir web sayfası var mı? Q18. Yayınlanan KM verileri IMF GFS ve/veya UN COFOG standartları ile uyumlu mu? 13 Q19. KM bilgileri/kullanıcı memnuniyeti hakkında geribildirim yapılabilen veya web erişim istatistiklerini sunan bir web sayfası var mı? Q20. KM bilgilerini çevrimiçi yayınlarken dış izleyiciler için hangi diller kullanılmaktadır? 10 11 12 13 MTEF üç aşamadan oluşur: (i) orta vadeli finansman çerçevesi (medium-term fiscal framework / MTFF); (ii) orta vadeli bütçeleme çerçevesi (medium-term budgetary framework / MTBF); ve (iii) orta vadeli performans çerçevesi (medium-term performance framework / MTPF). Bu gösterge yatırım planlarının müstakil olarak yayınlanmasını vurgulamak için kullanılır (yıllık bütçe planları veya ulusal kalkınma plan/stratejileri içinde yer almayanlar). Yönetmelikler, organik bütçe kanunu, satın alma kanunu gibi dokümanlara çevrimiçi erişilebilmesi. IMF GFS: Uluslararası Para Fonu (International Monetary Fund) Hükümet Mali İstatistikleri (Government Finance Statistics). UN COFOG: Birleşmiş Milletler Hükümet İşlevleri Sınıflandırması (Classification of the Functions of Government). Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Yöntem 11 Tablo 2.1: Temel ve bilgilendirici göstergeler ve bunlara verilen puanlar Göst. I-1 I-2 I-3 I-4 I-5 I-6 I-7 I-8 I-9 I-10 I-11 I-12 I-13 I-14 I-15 I-16 I-17 I-18 I-19 I-20 Bilgi I-21 I-22 I-23 I-24 I-25 I-26 I-27 I-28 I-29 I-30 I-31 I-32 I-33 I-34 I-35 I-36 I-37 I-38 I-39 I-40 Q Temel göstergeler Puan KM verilerini yayınlamak için özel bir web sitesinin varlığı Q1.3 KM ile ilgili bilgileri yayınlamak için özel bir web sitesi var mıdır? 0-2 Q2.1 MYBS platformunu açıklayan bir web sitesi veya doküman var mıdır? 0-2 Açık bütçe verilerinin kaynağı ve güvenilirliği Q3.1 KM verilerinin kaynağı nedir? 0-3 Q3.3 Açık bütçe verilerinin varlığı (çevrimiçi, değiştirilir/yeniden kullanılır, ücretsiz) 0/1 Q3.5 Sistem adı dinamik/statik raporlarda görünüyor mu? 0/1 Q3.6 Sistem zaman damgası dinamik/statik raporlarda görünüyor mu? 0/1 KM bilgilerinin kapsam ve sunumu Q4.1 Kalite: KM verilerinin sunum kalitesi nasıldır? 0-2 Q4.2 İçerik: Yeterli düzeyde ayrıntı var mı? 0/1 Q4.3 Sunulan bütçe sonuçlarını anlaması kolay mı (Vatandaşın Bütçesi)? 0-2 Q5.1 BC/CoA detayları yayınlanıyor mu? 0/1 KM bilgilerinin içerik ve düzenliliği Q6.1 Onaylanan yıllık bütçe yayınlanıyor mu? 0/1 Q6.2 Evet ise: Yıllık bütçe planlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı 0/1 Q7.1 MTEF dokümanları yayınlanıyor mu? 0/1 Q7.2 Evet ise: MTEF dokümanlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı 0/1 Q8.1 Kamu yatırım planları yayınlanıyor mu? 0/1 Q8.2 Evet ise: Kamu yatırım planlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı 0/1 Q9.1 Bütçe uygulama sonuçları yayınlanıyor mu? 0/1 Q9.3 Evet ise: Bütçe uygulama sonuçlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı 0/1 Q10.1 Merkezi hükümet bütçe faaliyetlerinin dış denetim raporu yayınlanıyor mu? 0/1 Q10.2 Evet ise: Dış denetim raporlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı 0/1 Q Bilgilendirici göstergeler Puan Q11.1 Kamu harcamaları > Konsolide bütçe sonuç raporları yayınlanıyor mu? 0/1 Q11.2 Kamu harcamaları > Sektör analizleri yayınlanıyor mu? 0/1 Q11.3 Kamu harcamaları > Bölgesel analizler yayınlanıyor mu? 0/1 Q11.4 Kamu harcamaları > Cinsiyet eşitliğine göre analizler yayınlanıyor mu? 0/1 Q11.5 Kamu harcamaları > Çocuklar ve gençlerle ilgili detaylar yayınlanıyor mu? 0/1 Q11.6 Kamu harcamaları > Borç verileri yayınlanıyor mu? 0/1 Q11.7 Kamu harcamaları > Yabancı yardım/hibeler yayınlanıyor mu? 0/1 Q11.8 Kamu harcamaları > Eyalet/yerel hükümet KM bilgileri yayınlanıyor mu? 0/1 Q11.9 Kamu harcamaları > Mali tablolar yayınlanıyor mu? 0/1 Q11.10 Kamu harcamaları > Kamu ihaleleri ve sözleşmeler yayınlanıyor mu? 0/1 Q12.1 Açık hükümet/açık bütçe web sitesi var mı? 0/1 Q13.1 MYBS, eyalet/yerel hükümet ihtiyaçlarına da destek veriyor mu? 0-2 Q14.1 Tüm bütçe seviyelerini kapsayan uyumlu bir kamu muhasebe sistemi var mı? 0/1 Q15.1 KM verileri İstatistik web sitesinde de yayınlanıyor mu? Başka web sitesi var mı? 0 - 3 Q16.1 Bilgi edinme haklarını açıklayan bir web sitesi var mı? 0/1 Q17.1 KMY görev ve sorumluluklarını açıkça belirten web sitesi var mı? 0/1 Q18.1 Yayınlar belirli uluslararası raporlama standartlarına uygun mu? 0/1 Q19.1 Web istatistikleri (web sitesiyle ilgili ziyaretçi ve erişim raporları) var mı? 0/1 Q19.2 İletişim ve geribildirim için hangi web platformları var? 0-3 Q20.1 KM bilgilerini yayınlamak için hangi diller kullanılıyor? - Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MYBS (FMIS) = mali yönetim bilgi sistemi; KM = kamu maliyesi; BC = bütçe sınıflandırması; CoA= hesap planı; MTEF = orta vadeli harcama çerçevesi; KMY (PFM) = kamu mali yönetimi; - = yok. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 12 Yöntem 20 temel gösterge ile ilgili ölçütler (puanlar) KM verilerinin yayını ile ilgili mevcut hükümet uygulamalarının durumunu belirlemek için kullanılmıştır (Tablo 2.1). Puanlar, her göstergenin cevap seçenekleriyle (0 ile 3 arası) bağlantılıdır. Tüm puanların toplamı ( Puan), MYBS ve diğer kaynaklardan açık bütçe verilerinin yayınlanması için her ülkenin platformlarının gücünü gösteren toplam skoru bulmak için (0 ile 100 arası) normalize edilmiştir: ∑ ∑ Temel göstergelerin çoğu (40 üzerinden 31’i) tüm veri toplayıcılardan tutarlı cevaplar alınmasını sağlamak ve ilgili kanıtları yorumlarken tutarsızlıkları önlemek için basit bir puanlama düzeni (0 veya 1) kullanılarak ölçülmüştür. Bilgilendirici göstergeler, bilgi edinmede kolaylık, bazı geniş kabul görmüş raporlama standartlarına uyum ve sunum seçenekleri hakkında ilave geribildirimler, veri setini tamamlamak üzere eklenmiştir. Toplam skor, ‘veri analizi’ bölümünde açıklandığı gibi, mevcut hükümet uygulamalarının bir karşılaştırmalı analizi ve bölgesel ve gelir seviyesine göre ortaya çıkan modellerin açıklanması suretiyle her ülkenin hangi grup içinde yer aldığını belirlemekte kullanılmıştır. Verilerin Toplanması MYBS'nin bütçe saydamlığına etkilerini araştırmak için, hükümet KM web siteleri gözden geçirilerek (genellikle Maliye Bakanlığı veya diğer ilgili kamu kuruluşlarının web siteleri) ve gerek MYBS gerekse diğer platformlar kanalıyla yayınlanan KM bilgilerinin kaynağı ve güvenilirliği hakkında kanıt toplanarak (web bağlantıları/URL'ler ve ilgili belgeler/raporlar), araştırma ekibi14 tarafından kapsamlı bir veri seti (bağlantılı verilerin yer aldığı bir tablo) oluşturmuştur. Tüm soruların cevapları üç veri toplayıcı/yorumcu tarafından doğrudan web sitelerinden elde edilmiştir. Hemen hemen tüm göstergeler/sorular, web sitelerinde bulunan kanıtlara dayalı olarak, web yayınlama platformlarının önemli özelliklerini (kaynak, güvenilirlik, dinamik sorgu seçenekleri ve benzeri) ve KM bilgilerinin yayınlanma şekillerini (kapsam, sıklık, düzenlilik ve benzeri) ölçmek için tasarlanmıştır. MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS & OBD) veri seti, temel ve bilgilendirici göstergelere (skorlar ve kanıtlar) ilave olarak, tanımlayıcı veriler, MYBS çözümleri ve diğer ilgili göstergelere ait bir dizi ek bilgiyi sunmak amacıyla altı bileşenden oluşur. MYBS çözümleri hakkında toplanan ek bilgiler (kapsam, operasyonel olduğu yıllar, uygulama yazılımlarının türü, teknolojik mimari ve benzeri) ve ilgili web adresleri, mevcut sistemlerle ilgili daha kapsamlı geribildirim sağlamak için dâhil edilmiştir. 14 Web sitelerini gözden geçiren araştırmacı ekip, Bayan Saw Young (Sandy) Min, Bayan Birgül Meta ve Bay Cem Dener’den oluşmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Yöntem 13 Veri setinin bileşenleri Şekil 2.1’de özetlenmiştir. Şekil 2.1: FMIS & OBD veri setinin bileşenleri Tanımlayıcı veriler • Ekonominin adı + Gelir seviyesi • Nüfus + Gayri safi mili gelir (GNI) + Kişi başı gelir (GNIPC) Temel göstergeler • 10 ana sorudan türetilen 20 temel gösterge • Temel göstergeleri ölçmek için puanlama Bilgilendirici göstergeler • 10 ilave sorudan türetilen 20 bilgilendirici gösterge • Bilgilendirici göstergeleri ölçmek için puanlama MYBS (FMIS) özellikleri • Sistem adı (orijinal + kısaltılmış) • Topoloji + operasyonel durum + işlevsel kapsam • Uygulama yazılımı türü + teknolojik mimari Diğer göstergeler • Seçilen PEFA göstergeleri • OBI skorları + e-Gov sıralaması + MTEF durumu • Açık kaynak politika ve düzenlemeleri + diğer konular Sonuçlar • FMIS & OBD uygulamalarının detayları • Toplam puanlar + Skorlar + Gruplar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: PEFA = Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (Public Expenditure and Financial Accountability); MTEF = orta vadeli harcama çerçevesi; OBI = Açık Bütçe Endeksi; MYBS/FMIS = mali yönetim bilgi sistemi. Tüm temel ve bilgilendirici göstergeler Ek A da, diğer veri seti bileşenleri de Ek B de açıklanmıştır. Soruların çoğu ilgili KM yayıncılığı web sitelerinin içerikleri hakkında gözlemlenebilir gerçekleri ölçmek için tasarlanmış ve verileri toplayan ekip çeşitli özelliklerin varlığını tutarlı olarak kontrol edebilmek için çalışmalarını iyi koordine etmişlerdir. Sadece Q4 göstergesi, "kalite" ve "içerik" için belirli ölçütlere göre, kısmen yorumcuların görüşlerini yansıtmaktadır. Bu sorular KM web sitelerini ilk kez ziyaret edenlerin, bütçe verilerinin sunumu ve ilk bakışta görünen ayrıntı düzeyi hakkında ilk algılamalarının bir ölçüsü olarak dâhil edilmiştir. Böylece, Q4.1 (Kalite) ve Q4.2 (İçerik) soruları başlıca KM yayın sitelerinin ana sayfasında görünenler hakkında dış yorumcuların değerlendirmelerini yansıtmakta ve Q4.3 Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget) türü yayınların kapsamını vurgulamaktadır. Buradaki cevaplar üç araştırmacının ilk algılamalarına dayandığı için ilk bakışta çok belirgin olmayan bazı web sitesi özelliklerinin gözden kaçırılması gibi bir risk de vardır. Ancak, araştırmacılar 198 ekonomi ile ilgili tüm KM web sitelerini en az iki kez ziyaret ettikleri için, toplanan kanıtlar ve skorların ilgili hükümet uygulamalarının durumu hakkında yararlı geribildirim sağlayacağını düşünmektedirler. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 14 Yöntem Ulusal dillerde hazırlanmış çok sayıda web sayfasının taranması ile ilgili güçlükleri aşmak için araştırmacılar hükümet KM web sitelerini ziyaret ederken Google Chrome web tarayıcısı ve mevcut makine çevirisi seçeneklerini kullanmışlardır. Çevirilerin kalitesi, web sitesinin içeriğini anlamak, yayınlanan KM bilgilerin kaynağını ve güvenilirliğini kontrol etmek ve raporlar/verilerin içeriğini ayrıntılı görüntülemek için çoğu zaman yeterli olmuştur. Bununla birlikte, bazı dillerde makine çevirisi seçenekleri olmadığından ekibin bazı önemli ayrıntıları gözden kaçırma olasılığı da vardı. Bu gibi durumlarda, KM web yayıncılığı sitelerinin çeşitli yönlerini ve bunlara kaynak olan sistemlerle bağlantıları açıklığa kavuşturmak için araştırmacılar ilgili ülke yetkililerine ve KMY reformlarına destek veren proje ekiplerine ulaşmaya çalışmıştır. Sonunda önemli KM web sitelerinin çoğu, ekip tarafından bazı sonuçlara ulaşılmasına ve iyi uygulamaların belirlenmesine olanak verecek şekilde, yeterli düzeyde anlaşılarak taranmıştır. Verilerin Analizi MYBS veya diğer kaynaklardan açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili hükümet uygulamalarının durumunu yansıtan toplam skorların (0 - 100) hesaplanmasında sonra, iyi ülke uygulamalarının ayırt edilmesi ve MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanması için yenilikçi çözümlerin vurgulanması için, taranan web siteleri araştırma ekibi tarafından dört gruba (A - D) ayrılmıştır (Tablo 2.2). Tablo 2.2: Hükümet uygulamalarının durumunu belirlemek için FMIS & OBD gruplarının tanımı Grup Skor Mevcut durum A 75 - 100 Çok belirgin B 50 – 74 Belirgin C 25 – 49 Sınırlı ölçüde belirgin D 0 – 24 En az düzeyde belirgin İlgili hükümet uygulamalarının açıklaması Kapsamlı bilgiler veriliyor; MYBS açık verileri zamanında yayınlamak için kullanılıyor; web sitesinde gezinmek çok kolay; dinamik sorgu seçenekleri var. Önemli oranda bilgi veriliyor; MYBS nadiren açık verileri yayınlamak için kullanılıyor; düzenli güncellenen statik web sayfaları var. Bazı bilgiler yayınlanıyor; KM web sitelerinin içeriğini iyileştirmek ve açık bütçe verilerini yayınlamak için devam eden çalışmalar var. En az düzeyde bilgi veya hiçbir bilgi yok; Maliye Bakanlığı web sitesi veya yayınlanan bütçe bilgisi yok; Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MYBS/FMIS = mali yönetim bilgi sistemi. 198 ekonomiden toplanan verilerin detaylı bir analizi ve bütçe verilerinin yayınlanmasında gözlemlenen genel modeller üçüncü bölümde sunulmuştur. Gözlemlerin Doğrulanması Bu envanter çalışmasının bulguları, toplanan kanıtların kontrol edilmesi, diğer bakış açılarının yansıtılması ve gözlemlerin doğruluğunun artırılması için ilgili hükümet yetkilileri ile paylaşılmıştır. İlk bulguları paylaşmak için ülkeye özgü anket formları otomatik olarak veri setinden oluşturulmuş ve ilgili hükümet yetkilileri geribildirimde Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Yöntem 15 bulunmaya davet edilmiştir. 43 hükümet yetkilisinden alınan cevaplar, veri seti ve toplanan kanıtları iyileştirmek için kullanılmıştır. Örnek ülke sistemlerini ve bütçe saydamlığını destekleyen iyi uygulamaları belirlemek ve tanıtmak için araştırma ekibi belirli ülkelerle ayrıca temasa geçmiş ve KM web sitelerinde bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili hükümet uygulamaları hakkında daha fazla bilgi edinerek, bu bilgilere kaynak olan MYBS veri tabanlarının güvenilirliği ve bütünlüğü ile ilgili açıklamalar istemiştir. Sonuçların Raporlanması Ekip daha sonra her temel gösterge hakkında gözlemlerini ve bulgularını kaydetmiştir (bkz. Bölüm 3). Çalışmanın bulgularının diğer mali saydamlık endekslerinin temel göstergeleri ile uyumlu olup olmadığını belirlemek için FMIS & OBD skorlarının dağılımı, Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (PEFA), Açık Bütçe Endeksi (OBI) ve BM e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması gibi mali saydamlıkla ilgili parametreleri ölçen göstergelerle karşılaştırılmıştır. Son olarak, güvenilir ve anlamlı bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili iyi uygulamaların bazıları özetlenerek, sonuçlar etkileşimli coğrafi harita ile Google Maps üzerinden (MYBS Dünya Haritası / FMIS World Map) sunulmuştur (Bkz. Bölüm 4). MYBS Dünya Haritası, bulguların görünürlüğünü artırmak ve iyi uygulamalara kolay ve kamuya açık erişim sağlamak için her yıl güncellenecektir. Rehber Hazırlanması Bu çalışmada son aşama olarak, KM bilgi kaynaklarının güvenilirliği ve bütünlüğü ile, yayınlanan bütçe verilerinin sunumu ve kalitesini artırmak için önemli yönlerin vurgulanması amacıyla araştırma ekibi tarafından bir rehber hazırlanmıştır. Bu rehber, hükümetlere KM bilgilerini yayınlama uygulamalarının nasıl geliştirilebileceği hakkında yardımcı olmayı ve kolayca gerçekleştirilebilecek iyi uygulamaların bazılarını göstererek web sitelerinde çok az KM bilgisi yayınlayan veya hiç yayınlamayan hükümetleri teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu rehberde yer alan öneriler Bölüm 5’ye sunulmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 16 Yöntem Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Bölüm 3. Veriler Bu bölümde, 198 ekonominin hükümet web siteleri ziyaret edilerek ve bütçe verilerinin yayınlanmasında 176 mali yönetim bilgi sistemi (MYBS) platformunun kullanımıyla ilgili kanıtlar toplanarak oluşturulan ayrıntılı bir veri setine dayalı, açıklayıcı veri analizi sunulmaktadır. Açık Bütçe Verileri Yayıncılığında Hükümet Uygulamalarının Durumu Açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili hükümet uygulamalarının mevcut durumu, 20 temel gösterge (Tablo 3.1) yardımıyla hesaplanan skorlara dayalı olarak dört grup halinde sunulmuştur. Güvenilir MYBS çözümlerinden kaynaklanan açık bütçe verileri, gözden geçirilen 198 ekonomiden sadece 24 ünde (% 12) çok belirgin olarak göze çarpmaktadır. Çoğu durumda, zamanında ve anlamlı bütçe verilerinin eksikliği, etkisiz bütçe izleme yöntemleri veya fonların kötü kullanımı için büyük fırsatlar olduğunun bir göstergesi olabilir. Eğer siyasi irade ve taahhüt varsa, sadece mevcut hükümet web sitelerinde MYBS veya diğer veri tabanlarına dayalı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla bile bütçe saydamlığında önemli iyileştirmeler elde edilebilir. Web yayıncılığı uygulamaları (Şekil 3.1) Dünya Bankası'nın farklı Bölgeleri arasında ve farklı gelir düzeyi olan ülkeler arasında önemli ölçüde değişkenlik göstermektedir. Değerlendirilen 198 kamu maliyesiyle (KM) ilgili web sitesi için araştırma ekibi tarafından belirlenen ortalama skor 100 üzerinden 45.1 olmuştur. Yaklaşık 69 KM web sitesi (% 35) önemli bütçe bilgileri sunmakla beraber, bu bilgilerin sadece küçük bir kısmı MYBS kaynaklı açık bütçe verileri niteliğindedir. Kırk beş hükümet (% 23) web ortamında çok az bütçe bilgisi vermekte ya da hiç yayın yapmamakta, ayrıca 60 hükümet (% 30) KM veri kaynağı olarak MYBS veri tabanlarının kullanımı konusunda yeterli kanıt sunmadan, çoğunlukla arşiv belgelerine dayalı bazı bilgiler sağlamaktadır. Gelir düzeyi. Yüksek gelir düzeyindeki ülkeler (HIC) bütçe verilerini düzenli olarak yayınlama eğiliminde olmalarına rağmen (grup A veya B deki 54 ülkeden 32’si veya % 59’u), bu ekonomilerin çoğu web sitelerinde açık bütçe verilerinin kaynağı ile ilgili kanıt sunmamaktadır. Üst-orta gelir (UMIC) ve alt-orta gelir düzeyindeki ülkelerin (LMIC) çoğu benzer eğilimler göstermektedir. Düşük gelir düzeyindeki ülkelerin (LIC) çoğunda bütçe verileriyle ilgili çok az yayın yapılmakta ya da hiç yapılmamaktadır (grup C veya D deki 38 ülkeden 29’u veya % 76’sı). Otuz beş kırılgan devlet arasında grup C veya D içinde yer alan 29’u (% 83) KM bilgilerinin yayınlanması ile ilgili olarak web ortamında çok az izlenebilmekte veya hiç görünmemektedir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 17 18 Veriler Tablo 3.1: Açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili mevcut hükümet uygulamalarının özeti Grup MYBS kaynaklı OBD yayınlarında iyi uygulamalar A Çok belirgin Ekonomiler %E (çok kapsamlı bilgi) 24 12 % Bölgeler %B 16 10 % Almanya; Amerika Birleşik Devletleri; Arjantin; Avustralya; Brezilya; Ekvator; El Salvador; Guatemala; Hindistan; Hollanda; İngiltere; İrlanda; İspanya; Kolombiya; Kore Cumhuriyeti; Meksika; Nikaragua; Paraguay; Peru; Rusya Federasyonu; Singapur; Slovenya; Türkiye; Yeni Zelanda; B Belirgin (önemli oranda bilgi) 69 35 % 57 34 % Afganistan; Arnavutluk; Avusturya; Bahreyn; Bangladeş; Belçika; Bhutan; Bolivya; Bosna-Hersek; Bulgaristan; Cape Verde; Çin; Çek Cumhuriyeti; Danimarka; Dominik Cumhuriyeti; Endonezya; Ermenistan; Estonya; Fas; Filipinler; Finlandiya; Fransa; Gabon; Güney Afrika; Gürcistan; Gana; Hırvatistan; Honduras; Hong Kong SAR; İsveç; İsviçre; İtalya; İzlanda; Japonya; Kanada; Kenya; Kırgızistan; Letonya; Lübnan; Litvanya; Makedonya; Madagaskar; Malezya; Malta; Moritus; Moldova; Namibya; Nepal; Norveç; Pakistan; Polonya; Portekiz; Romanya; Sırbistan; Slovak Cumhuriyeti; Solomon Adaları; Sri Lanka; Şili; Tanzanya; Tayland; Doğu Timor; Tonga; Uganda; Ukrayna; Uruguay; Ürdün; Venezuela; Vietnam; Zambiya C Sınırlı ölçüde belirgin (bazı bilgiler yayınlanıyor) 60 30 % 56 33 % Andorra; Angola; Antigua ve Barbuda; Azerbaycan; Bahamalar; Batı Şeria ve Gazze; Beyaz Rusya; Birleşik Arap Emirlikleri; Botsvana; Burkina Faso; Cezayir; Cibuti; Çin; Dominik; Etiyopya; Fiji; Fildişi Sahili; Gambiya; Grenada; Gine-Bissau; Guyana; Haiti; Irak; İsrail; Jamaika; Kamboçya; Kazakistan; Kıbrıs; Kosova; Kosta Rika; Lao PDR; Lesotho; Liberya; Lüksemburg; Macaristan; Makao SAR; Malavi; Maldivler; Moritanya; Mikronezya; Mısır; Moğolistan; Mozambik; Nijerya; Panama; Papua Yeni Gine; Ruanda; Samoa; Suudi Arabistan; Senegal; Sierra Leone; Saint Lucia; Svaziland; Tayvan; Tacikistan; Trinidad ve Tobago; Tunus; Umman; Yemen; Yunanistan; Zimbabve D En az düzeyde belirgin (en az düzeyde bilgi veya hiç bilgi yok) 45 23 % 39 23 % Barbados; Belize; Benin; Bruney Sultanlığı; Burundi; Çad; Ekvator Ginesi; Eritre; Gine; Güney Sudan; İran; Kamerun; Karadağ (eski Yugoslavya); Katar; Kiribati; Komoros; Kongo; Kongo Demokratik Cumhuriyeti; Kore Demokratik Cumhuriyeti; Kuveyt; Küba; Libya; Lihtenştayn; Mali; Marshall Adaları; Monako; Myanmar; Nauru; Nijer; Orta Afrika Cumhuriyeti; Özbekistan; Palau; San Marino; Sao Tome ve Principe; Seyşeller; Somali; Saint Kitts ve Nevis; Saint Vincent ve Grenadinler; Sudan; Surinam; Suriye Arap Cumhuriyeti; Togo; Türkmenistan; Tuvalu; Vanuatu Toplamlar 198 168 Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: 198 "Ekonomi", Dünya Bankası üyesi 188 ülkenin tümünü ve büyük ekonomilerinden bazılarını kapsamaktadır (Avrupa Birliği [AB], Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü [OECD] ve Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği [APEC] teşkilatı üyelerinden). "Bölgeler", kamu sektörü yönetimiyle ilgili reformları uygulamak için danışmanlık ve finansal destek almakta olan 168 Dünya Bankası üyesi ülkeyi içermektedir. Bölgesel dağılım. Bölgeler arasında, Avrupa ve Orta Asya (ECA), Latin Amerika ve Karayipler (LCR), Doğu Asya ve Pasifik (EAP) ve Güney Asya (SAR) ülkelerinde, kapsamlı/doyurucu bilgi yayınlama açısından çok sayıda iyi uygulama görülmektedir (bu bölgelerdeki ülkelerin % 45-50’si A veya B grubundadır). Afrika'da (AFR) ve Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MNA) Bölgelerinde sadece birkaç iyi uygulama örneği vardır (ülkelerin % 25’inden azı). Çoğu AFR ve MNA ülkesi bütçe verilerini yayınlama açısından web ortamını çok az kullanmakta veya hiç kullanmamakta olup, büyük bir kısmı C veya D grubundadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 19 AB ülkeleri (27 üzerinden 23’ü) ve OECD üyeleri (34 üzerinden 31’i) web sitelerinde kapsamlı ve önemli bütçe verileri yayınlamalarına rağmen, sadece bazıları açık bütçe verilerinin kaynak ve güvenilirliği ile ilgili kanıtlar sunmaktadır (AB'de 6, OECD’de 11). Benzer şekilde, APEC üyesi ekonomiler (21 üzerinden 18’i grup A veya B’de) iyi tasarlanmış web sitelerine sahip olmalarına rağmen, sadece 7 ülke MYBS kaynaklı açık bütçe verileri yayınlamaktadır. Şekil 3.1: MYBS kaynaklı OBD yayınları açısından mevcut hükümet uygulamalarının durumu Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: LIC = düşük gelirli ülke; LMIC = alt-orta gelirli ülke; UMIC = üst-orta gelirli ülke; HIC = yüksek gelirli ülke; AFR = Afrika Bölgesi; EAP = Doğu Asya ve Pasifik Bölgesi; ECA = Avrupa ve Orta Asya Bölgesi; LCR = Latin Amerika ve Karayipler Bölgesi; MNA = Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesi; SAR = Güney Asya Bölgesi. Bu bölümün geri kalan kısmında, ülkelerin gelir düzeylerine ve bölgelere göre verilerin analizinden elde edilen ayrıntılı bulgular aşağıdaki sırayla sunmaktadır: KM verilerinin yayınlanması için özel web sitelerinin varlığı Bütçe verilerinin kaynağı ve güvenilirliği [ I-3 ile I-6 arası ] KM bilgilerinin kapsamı ve sunum kalitesi [ I-7 ile I-10 arası ] Önemli KM bilgilerinin içeriği ve düzenliliği [ I-11 ile I-20 arası ] Bilgilendirici göstergeler [ I-21 ile I-40 arası ] Bilgilerin kaynağı olan MYBS çözümlerinin özellikleri Bulguların PEFA göstergeleri ile karşılaştırılması Açık Bütçe Endeksiyle (Open Budget Index) karşılaştırma Diğer göstergelerle karşılaştırmalar Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri [ I-1, I-2 ] 20 Veriler Kamu Mali Verilerinin Yayınlanması için Özel Web Sitelerinin Varlığı Bu kategoride iki gösterge (I-1 ve I-2) vardır ve ilgili sorulara (Q1 ve Q2’den türetilen) verilen cevaplar aşağıda özetlenmiştir. I-1 Puan 2 1 0 KM ile ilgili bilgileri yayınlamak için özel bir web sitesi var mıdır? Cevaplar Ekonomiler %E Bölgeler %B KM verileri için özel bir web sitesi var ve bütçeyle ilgili 125 63.1 % 102 60.7 % yayın/raporlara bağlantılar ana sayfadan açıkça görülüyor Bütçe veri bağlantıları ana sayfadan açıkça görülemiyor veya 41 20.7 % 37 22.0 % ayrı ayrı web sitelerinde yayınlanıyor (ana sayfaya bağlantısız) KM bilgilerinin yayınlanması için özel bir web sitesi yok. 32 16.2 % 29 17.3 % Organizasyon yapıları ve web uygulamalarındaki farklılıklar göz önüne alınarak, ilgili web siteleri aşağıdaki sıralamaya göre taranmıştır: İlk olarak Maliye Bakanlığı (MB / MoF) web siteleri taranarak, tüm soruların cevaplarının belirli bir kaynaktan elde edilip edilemeyeceğine bakılmıştır. MoF web sitesine ek olarak, İstatistik ve Merkez Bankası web siteleri ile diğer bakanlık/kurum web yayıncılığı platformları da ziyaret edilerek, MoF web sayfalarında yer almayan diğer bilgilerin (örneğin, yatırım planları, denetim raporları, ihaleler) bulunmasına çalışılmıştır. Hükümetlerin çoğu (198 üzerinden 166’sı veya % 83.8) KM verilerinin yayınlanması için özel web sitelerine sahiptir ve bunların 125’inde (% 63.1) ana sayfadan bütçe verilerine bağlantılar açıkça görülmektedir. KM web sitesi olmayan 32 hükümetin (% 16.2) çoğu LIC veya LMIC gelir düzeyindedir (Şekil 3.2). Kırılgan ülkelerin çoğunda (35 ülkeden 23’ü) belirli KM web siteleri vardır, ancak yayınlanan bilgilerinin kapsamı sınırlıdır. Bölgesel dağılımlar benzer özellikler göstermektedir. Ülkelerin çoğunda (168 üzerinden 139’u veya % 82.7) KM bilgilerini yayınlamak için özel web siteleri vardır ve 102 hükümet web sitesi (% 60.7) ilgili yayınlara kolay erişim olanakları saplamaktadır. KM yayıncılık web sitesi olmayan 29 hükümetten (% 17.3) çoğu AFR bölgesindedir. Tüm AB ülkeleri (27), OECD üyeleri (34) ve APEC üyesi ekonomiler (21) kapsamlı ve önemli KM bilgileri yayınlayan belirli web sitelerine sahiptir. Şekil 3.2: Gösterge 1 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler I-2 Puan 2 1 0 21 MYBS platformunu açıklayan bir web sitesi veya doküman var mıdır? Cevaplar Ekonomiler %E Bölgeler %B MYBS çözümlerinin özelliklerini veya FMIS uygulamasının 92 46.5 % 74 44.1 % mevcut durumunu sunan özel bir web sitesi var. MYBS uygulaması ile ilgili yalnızca yayınlanmış referans 83 41.9 % 77 45.8 % doküman(lar) var. MYBS çözümü ile ilgili bilgi veren bir web sitesi veya 23 11.6 % 17 10.1 % doküman yok Hükümetlerin yaklaşık yarısı (198 üzerinden 92’si veya % 46.5) MYBS'nin durumu hakkında yararlı bilgiler sağlayan ve işlevselliği ile teknoloji mimarisini tanıtan web sitelerine sahiptir. Ancak, geri kalan 106 ülkenin MYBS platformları hakkında çok az bilgi vardır ya da yoktur: 83 ekonomi MYBS işlev ve kapsamını kısmen açıklayan bazı raporlar yayınlamakta, ancak 23 ekonomi MYBS hakkında hiçbir bilgi vermemektedir. Bu durum tüm gelir düzeylerinde göze çarpmaktadır (Şekil 3.3). Dünya Bankası bölgeleri arasında 74 ülke MYBS ile ilgili özel web sitelerine sahiptir. LCR ülkeleri, belirli web sitelerinde sunulan kapsamlı bilgilerle MYBS çözümlerinin açıklanması açısından en bilgilendirici olanlarıdır. AFR, ECA, EAP ve SAR, MYBS platformları hakkında yararlı bilgiler sunan çok sayıda ülke ile bu bölgeyi izlemektedir. Çoğu AFR ve MNA ülkelerinin MYBS platformları hakkında web ortamında hiçbir bilgi yoktur. 35 kırılgan devletten sadece sekizinde (% 23) MYBS çözümlerini açıklayan özel web siteleri vardır. AB ülkeleri (27) ve OECD üyelerinin (34) çoğu ile tüm APEC ekonomileri (21) MYBS platformlarını özel web siteleri kanalıyla veya yayınlanan dokümanlarla açıklamaktadırlar. Yedi HIC hükümetinin bütçe verilerini veya MYBS platformlarını sunan web siteleri yoktur ve 11 UMIC/LMIC hükümeti web ortamında çok az bilgi sunmakta veya hiç görünmemektedir. Şekil 3.3: Gösterge 2 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 22 Veriler Bütçe Verilerinin Kaynağı ve Güvenilirliği Bu gruptaki dört göstergeden (I-3 ile I-6 arası) elde edilen sonuçlara göre, sadece küçük bir grup ülke web sitelerinde yayınlanan KM verilerinin kaynağı ve güvenilirliği ile ilgili kanıtlar sunmaktadır. Bilgilerin çoğu 198 ekonomi tarafından kullanılan 176 MYBS platformları ile bağlantılı olmayıp, MYBS kaynaklı açık bütçe verileri (çevrimiçi, ücretsiz, düzenlenebilir/yeniden kullanılabilir) yayınlamaya az sayıda ülke ilgi göstermektedir. I-3 Puan 3 KM verilerinin kaynağı nedir? Cevaplar Ekonomiler %E Bölgeler %B Dinamik web sitesi (MYBS veri tabanı ile bağlantılı); raporlar 12 6.1 % 8 4.8 % için etkileşimli sorgu seçenekleri (CSV, XLS, ODF, XML, PDF). Arjantin; Brezilya; Kolombiya; Finlandiya; Almanya; Kore Cumhuriyeti; Meksika; Peru; Rusya Fed; Türkiye; İngiltere; ABD Dinamik web sitesi (bazıları veri tabanlarına bağlı); önceden 2 22 11.1 % 17 10.1 % tanımlı bir yayın listesinden sunulan veriler (genelde PDF, XLS). Bolivya; Şili; Çin; Danimarka; Ekvator; El Salvador; Estonya; Gürcistan; Hindistan; Japonya; Kırgızistan; Malta; Hollanda; Nikaragua; Paraguay; Portekiz; Singapur; İspanya; İsveç; Tayvan; Çin; Doğu Timor; Ukrayna 1 Statik web sitesi (veri tabanına bağlantısız); kaynağı belirtilmeyen veriler (genelde PDF). 132 66.7 % 114 67.9 % 0 Yayınlanan KM bilgisi yok. 32 16.1 % 29 17.2 % Dinamik web sitelerine (kullanıcı tanımlı raporları çevrimiçi oluşturulabilen) sahip 34 hükümet arasından 12’si (genelde HIC ve UMIC) çoğunlukla MYBS veri tabanları ile bağlantılı etkileşimli sorgular aracılığıyla ayrıntılı bilgi kümelerine erişim sağlamaktadır. Çok sayıda ülke (132 veya % 66.7; çoğunlukla HIC ve MIC) kaynak belirtilmeden sunulan çeşitli belgelerin yer aldığı statik web sitelerine sahiptir (Şekil 3.4). LCR bölgesi iyi uygulamalar açısından lider durumda olup (2 veya 3 puanlı 11 ülke), ECA ile EAP onu takip etmektedir (her birinde 2 veya 3 puanlı 6 ülke). Diğer bölgeler KM verilerini çoğunlukla statik web sitelerinden sunmaktadır. AFR bölgesinde KM verilerinin kaynağını açıklayan çok az ülke vardır. On AB ülkesi ve 15 OECD üyesi dinamik web sitelerine sahiptir, ancak gelişmiş ülkelerin çoğunda statik web siteleri vardır. Benzer şekilde, sadece 10 APEC ekonomisinde dinamik KM web yayıncılığı vardır. Kırılgan devletlerin çoğu (35 üzerinden 21) statik web sitelerine sahiptir. Sadece Doğu Timor ve Kırgızistan dinamik web sitesi olan LIC ülkeleridir. Şekil 3.4: Gösterge 3 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler I-4 23 Açık bütçe verilerinin varlığı (çevrimiçi, değiştirilir/yeniden kullanılır, ücretsiz) Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 52 26.3 % 146 73.7 % Bölgeler 38 130 %B 22.6 % 77.4 % Birçok hükümetin MYBS veri tabanları ve açık devlet girişimleri olmasına rağmen, açık bütçe verilerinin paylaşılması yaygın bir uygulama değildir. Açık verilerin ne ölçüde yayınlandığını anlamak için araştırma ekibi bütçe raporlarını yayınlayan diğer açık veri portallarıyla birlikte "kamu harcama raporlarının" formatlarını taramıştır. Açık bütçe verileri 52 ekonomide göze çarpmakla birlikte, yalnızca bunların yaklaşık yarısında MYBS veri tabanları ile bağlantılıdır (dinamik web siteleriyle ilgili I-3 kanıtlarına göre). Bazı LIC ve LMIC ülkeleri (51 üzerinden 13) açık veriler yayınlamaktadır (Şekil 3.5). LCR ve ECA ülkeleri (birlikte 25), açık bütçe verilerini yayınlamakta lider durumdadır ve açık bütçe verilerini en az paylaşanlar AFR ülkeleridir. 35 kırılgan devletten sadece üçü açık bütçe verilerini kullanarak bazı raporlar üretebilmektedir. Açık bütçe verileri gelişmiş ülkelerin de yarısından azında görülmektedir (12 AB üyesi, 19 OECD üyesi ve 10 APEC ekonomisi açık bütçe verileri yayınlamaktadır). Şekil 3.5: Gösterge 4 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-5 Sistem adı dinamik/statik raporlarda görünüyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 18 9.1 % 180 90.9 % Bölgeler 16 152 %B 9.5 % 90.5 % Statik veya dinamik web sitelerinde sık yayınlanan “bütçe uygulama raporlarında”, bu verilere kaynak olan MYBS platformunun adı nadir olarak yazılmaktadır. Çoğu ülke KM bilgilerini veri kaynağı hakkında herhangi bir belirti olmadan PDF dosyaları aracılığıyla sunmaktadır. Sadece 18 ülke (4 HIC, 8 UMIC, 5 LMIC, 1 LIC) yayınlanan bilgilerin kaynağı olarak MYBS çözümün adını açıkça belirtmektedir (Şekil 3.6). Bölgeler arasında, ilgili iyi uygulamalar 9 LCR ülkesinde görülmektedir. Sadece bir kırılgan devlet bazı bütçe uygulama raporlarında sistem adını belirtmektedir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 24 Veriler AB, OECD ve APEC ekonomilerinin çoğu düzenli bütçe raporlarının bir parçası olarak sistem adını yayınlamamaktadır (sadece 3 AB ülkesi, 4 OECD üyesi ve 3 APEC ekonomisi tarafından yayınlanan raporlarda sistem adı görünmektedir). Şekil 3.6: Gösterge 5 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-6 Sistem zaman damgası dinamik/statik raporlarda görünüyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 28 14.1 % 170 85.9 % Bölgeler 24 144 %B 14.3 % 85.7 % Bu göstergeye göre gözlemlenen durum sistem adına benzemektedir. Birçok ekonomi, sık yayınlanan "bütçe uygulama raporları" veya web sitelerinde paylaşılan diğer belgelerde, verilerin kaynağı olan MYBS çözümlerinden alınan sistem tarih/saatini belirtmemektedir. Bunu yapan 28 ülke arasında 8 HIC, 10 UMIC, 9 LMIC ve 1 LIC vardır (Şekil 3.7). Aynı şekilde, bütçe saydamlığına ve hesap verme sorumluluğuna daha iyi odaklanmış ve MYBS ile daha uzun bir çalışma geçmişi olan LCR ülkelerinde 11 iyi uygulama örneği vardır. Sadece bir kırılgan devlet bazı bütçe yürütme raporlarında sistem saatini belirtmektedir. AB, OECD ve APEC ekonomilerinin çoğunda sistem zaman damgası sık yayınlanan bütçe raporlarının bir parçası olarak yazdırılmamaktadır (sistem zaman damgası sadece beş AB üyesi ülke, beş OECD üyesi ve sekiz APEC ekonomisinde görülmektedir). Şekil 3.7: Gösterge 6 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 25 Kamu Mali Bilgilerinin Kapsamı ve Sunum Kalitesi Hükümet web sitelerinde yayınlanan KM verilerinin kapsamı ve sunum kalitesi iki sorudan (Q4 ve Q5) türetilen dört gösterge (I-7 ile I-10 arası) kullanılarak analiz edilmiştir. Bu bölümde, kaliteyi ve kapsamı ölçmek zor olduğundan, I-7 ve I-8 göstergelerinin kısmen verileri inceleyen ekibin takdirine bağlı olarak değerlendirildiğini not etmek önemlidir. Bu sorular, bütçe verilerinin sunumu ve ilk bakışta görünen ayrıntı düzeyi hakkında ilk kez ziyaret edenlerin algısını ölçmek için kullanılmıştır. Diğer göstergeler ise daha özel olup, kapsamla ilgili soruları tamamlamak için eklenmiştir. I-7 Puan 2 1 0 Kalite: KM verilerinin sunum kalitesi nedir? Cevaplar Ekonomiler %E Bölgeler %B İyi kalite (sunulan raporlar bilgilendirici ve erişimi ve 69 34.8 % 50 29.8 % okuması kolaydır). Kısmen kabul edilebilir (yayınlanmış KM bilgilerinin bazıları 97 49.0 % 89 53.0 % yararlıdır). İstenen düzeyin altında (yayınlanmış KM bilgilerinin çoğu 32 16.2 % 29 17.2 % bilgilendirici değil). Kolay anlaşılır formatlarda bütçe performansı hakkında kapsamlı bilgi veren 69 hükümet arasında 30 HIC, 16 UMIC, 17 LMIC ve 6 LIC vardır. Ancak, KM web sitelerinin büyük bir kısmının (% 49) raporlama kalitesi sadece kısmen kabul edilebilir: raporların çoğu fazla bilgilendirici değil veya çok ayrıntılıdır ya da sonuçların nasıl yorumlanacağı konusunda net talimatlar yoktur. Sunum kalitesine çok az dikkat eden veya hiç dikkat etmeyen 32 web sitesi vardır (Şekil 3.8). Bölgelerde, nispeten az sayıda KM yayın sitesinde (% 29.8) bütçe sonuçları düzenli güncellenmekte ve iyi yönetilmektedir. LCR en fazla sayıda iyi kaliteli web sitesi ile öne çıkmakta (15), ardından ECA (10), EAP (9) ve AFR (7) gelmektedir. Bölgesel KM web sitelerinin yaklaşık yarısı bazı yararlı veriler sunmakla beraber, bunlarda kapsamlı iyileştirmeler yapılması gereklidir ve sadece altı kırılgan devlet bilgilendirici ve ayrıntılı raporlar sunmaktadır. AB, OPEC ve APEC üyelerinin çoğu bütçe sonuçlarını zamanında yayınlayan iyi kaliteli web sitelerine sahiptir. Şekil 3.8: Gösterge 7 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 26 Veriler I-8 İçerik: Yeterli düzeyde ayrıntı var mı? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 148 74.7 % 50 25.3 % Bölgeler 123 45 %B 73.2 % 26.8 % Bu gösterge, web sitelerinde yayınlanan bilgilerin içeriğiyle ilgili hızlı bir değerlendirme yapılmasını sağlamaktadır. Diğer endeksler (örneğin, OBI, ROSC) önemli yayınların içeriğini gözden geçirdiği için bu gösterge yayınlanan raporların detayını görmek ve içeriğini analiz etmek için tasarlanmış değildir. İlk bakışta belirgin olmayan bazı özellikleri gözden kaçırma olasılığı her zaman var olacağı için bu gösterge dikkatli kullanılmalıdır. Ekonomilerin büyük bir kısmı çeşitli konularda önemli bilgiler paylaşmasına rağmen, 50 kadarı yayınların içeriği hakkında çok az bilgi vermekte ya da hiç açıklama yapmamaktadır. Kapsanan konuların seviyesi LIC’den HIC’ye doğru artmaktadır. Hemen hemen tüm AB, OECD ve APEC üyesi ekonomilerin bütçe performansı hakkında yararlı ayrıntılar sunan kapsamlı web siteleri vardır. LCR en yüksek sayıda kapsamlı web sitesine sahiptir (123 üzerinden 28’i) ve ardından ECA (27), EAP (21), AFR (27), MNA (13) ve SAR (7) gelmektedir. Birkaç EAP ve MNA ülkesi gibi birçok AFR ülkesi (% 44), bütçe uygulama sonuçlarını paylaşmak için yetersiz web içeriğine sahiptir. Kırılgan devletlerin yarısından fazlası web sitelerinde bütçe sonuçları hakkında çok az detay vermekte ya da hiç bilgi vermemektedir (Şekil 3.9). Şekil 3.9: Gösterge 8 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler I-9 Puan 2 1 0 27 Sunulan bütçe sonuçlarını anlaması kolay mı (Vatandaşın Bütçesi)? Cevaplar Ekonomiler %E Bölgeler %B Evet (vatandaşlar için anlamlı biçimde sunulmuş kapsamlı 15 7.6 % 12 7.1 % bilgiler; etkileşimli olarak sunulan sonuçlar). Evet (bütçe süreci ile ilgili temel bilgiler ve anlamlı biçimde 33 16.7 % 26 15.5 % sunulmuş bazı sonuçlar). Hayır (Vatandaşın Bütçesi: çok kısıtlı bilgi veya yok). 150 75.7 % 130 77.4 % Bu gösterge, anlamlı bütçe verilerinin vatandaşlar için basit ve kolay anlaşılır biçimde çevrimiçi erişilebilir olup olmadığını ölçer. Birçok ülkede, bu tür belgeler/web içeriği Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget) olarak adlandırılmakta ve mali saydamlığın önemli bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Açıkçası, Vatandaşın Bütçesi inandırıcı ve güncel olmalı ve bilgi kaynağı güvenilir olmalıdır. Bu çalışma, sadece karşılaştırmalı analiz için bu tür belge veya web sitelerini bulmayı ve içeriğini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır; bu tür belgelerin detaylı analizi ve bütçe planlamasında vatandaş geribildirimlerinin etkisinin incelenmesi bu çalışmanın kapsamı dışındadır. 198 hükümetin sadece yaklaşık 15’i, özel Vatandaşın Bütçesi web siteleri kanalıyla anlamlı bütçe verilerine erişim ve geribildirim olanakları sunan etkileşimli platformlara sahiptir. Ayrıca 33 hükümet bütçe harcamalarının bazı önemli yönleri hakkında vatandaşlara yararlı bilgiler sunmaktadır. Ancak, çoğu hükümet bütçe sonuçları hakkında vatandaşlara anlamlı bilgiler vermemektedir. Bu gözlemler tüm gelir düzeyleri için geçerlidir (Şekil 3.10). Gelişmiş ülkeler arasında sadece nispeten az sayıda hükümetin etkileşimli Vatandaşın Bütçesi web siteleri vardır - AB, OECD ve APEC üyelerinin yaklaşık % 35-40’ı. Daha çok LCR ve ECA bölgelerinde kolay anlaşılır grafik kullanıcı ara yüzü olan yaklaşık 12 Vatandaşın Bütçesi web sitesi vardır. Diğer bölgelerde ise çoğunlukla statik bilgiler sunan yaklaşık 26 faydalı Vatandaşın Bütçesi web sitesi bulunmaktadır (kolay anlaşılır biçimde bütçe performansını açıklayan PDF dosyaları). Ancak, bölgelerdeki birçok ülkede ve özellikle AFR ülkelerinin çoğunda, Vatandaşın Bütçesi gibi yayınları sunan web siteleri yoktur. 35 kırılgan devletin sadece üçünde sınırlı bilgi sağlayan kullanışlı Vatandaşın Bütçesi web sitesi vardır. Şekil 3.10: Gösterge 9 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 28 Veriler I-10 Bütçe Sınıflaması (BC)/Hesap Planı (CoA) detayları yayınlanıyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 93 47.0 % 105 53.0 % Bölgeler 75 93 %B 44.6 % 55.4 % Yeterince detaylı bölümlere sahip bir bütçe sınıflandırması (BC), kapsamlı ve güvenilir KM veri kümelerinin üretimi için çok önemlidir. Defteri kebirde (general ledger) işlemleri ve bakiyeleri (akışları ve stokları) tutarlı biçimde kaydetmek için de bir birleşik hesap planı (CoA) gereklidir. BC ve CoA birbiriyle ilişkilidir: bu sınıflandırmalara göre kayıtların birbiri ile bağlantısını sağlamak ve bütçe ile hazine hesaplarını düzgün bir şekilde ilişkilendirmek için BC’nin CoA’nın bir alt kümesi olarak tasarlanması önerilir. Birçok ülke CoA ve Ekonomik bölümler için aynı sayıda basamak ve alt bölüm kullanmaktadır. Bu gösterge, KM verilerini kaydedip raporlamakta kullanılan ana parametreleri açıklamak ve KM web sitelerinde BC ve CoA için sunulan ayrıntıların seviyesini kontrol etmek için tasarlanmıştır. 198 hükümetten 93’ü web sitelerinde BC / CoA'nın ayrıntılarını sunmaktadır. HIC ve MIC’lerin yaklaşık yarısı (% 50.6), birçok AB üyesi (27 üzerinden 21’i), OPEC ülkesi (34 üzerinden 27’si) ve APEC ekonomilerinde (21 üzerinden 14’ü) olduğu gibi, BC / CoA'nın veri yapılarını (veya bazen tam listesini) yayınlamaktadır (Şekil 3.11). LCR, ECA ve SAR ülkelerin yarısından fazlası BC / CoA ayrıntılarını yayınlarken, bu durum AFR, EAP ve MNA ülkelerinin sadece % 34’ünde görülmektedir. 35 kırılgan devletten 10’u web sitelerinde BC / CoA listelerini yayınlamaktadır. Bu sonuçlar, birçok ekonomide en az sayıda rakam kullanarak maksimum bütçe bilgisi yakalamak ve çok sayıda tarihsel işlemi depolayarak bu verilere hızlı erişim için BC / CoA veri yapılarının tasarımına (veya optimizasyonuna) yeterince dikkat edilmediğinin bir göstergesi olabilir. Şekil 3.11: Gösterge 10 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 29 Kamu Mali Bilgilerinin İçeriği ve Düzenliliği Bu grupta, 5 sorudan (Q6 ile Q10 arası) türetilen 10 göstergeyle (I-11 ile I-20 arası) önemli bütçe belgelerin varlığı ve seçilmiş kategorilerdeki yayınların düzenliliği ölçülmektedir. Önemli bütçe uygulama raporlarının (tüm gelirler ve harcamalar için plan/gerçekleşme rakamları) sıklığı ve düzenliliği I-17 ve I-18 (Q9) ile ölçülmüştür. Ayrıca, bu alanla ilgili bilgilendirici göstergeler (I-21 ile I-30 arası) web ortamında yayınlanan kamu harcama raporlarının belirli bölümleri hakkında bilgi toplamak için kullanılmıştır. Bu detayların bazıları (örneğin, sektörel analiz veya yerel bütçeler düzeyinde harcamalar) temel harcama raporları ile aynı sıklıkta yayınlanmamaktadır. Çeşitli raporlardaki KM verilerinin detaylarının analizi ya da derinlemesine incelemesi bu çalışmanın kapsamı dışındadır. Ancak, daha fazla analiz yapılmasına yardımcı olmak için belirli ayrıntılara hızlı erişim sağlayan ilgili web bağlantıları veri setine dâhil edilmiştir. I-11 I-12 Puan 1 0 Onaylanan yıllık bütçe yayınlanıyor mu? Evet, ise: Yıllık bütçe planlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 153 77.3 % 45 22.7 % Düzenlilik 120 - Bölgeler 128 40 %B Düzenlilik 76.2 % 98 23.8 % - Çoğu HIC ve MIC onaylanan yıllık bütçelerini KM web sitelerinde yayınlamaktadır. HIC ve UMIC’lerin yaklaşık % 82’si raporlama düzenliliği açısından iyi uygulama örneklerine sahiptir – yani, en azından son beş yıl içinde kesintisiz yayın yapmaktadır (bunun düzeyleri Şekil 3.12 de her çubuğun üzerinde bir çizgi ile göstermiştir) - ve yaklaşan bütçe yılından önce web ortamında onaylanan bütçelerini sunmaktadır. 120 kadar ekonomi (% 78.4), bazen bütçe yılının başlamasından sonra olsa da, düzenli olarak onaylanmış bütçelerini yayınlamaktadır. Hemen hemen tüm AB, OECD ve APEC hükümetleri düzenli olarak onaylanan yıllık bütçelerini yayınlamaktadır. Bölgelerdeki ülkelerin çoğu (AFR hariç) onaylanan yıllık bütçe planlarını ilgili bütçe yılı öncesinde yayınlamakta ve yaklaşık 98’i (% 76) bunu düzenli olarak yapmaktadır (AFR bölgesinde ise ülkelerin sadece % 52’si düzenli olarak plan yayınlamaktadır). 35 kırılgan devletten 20’si onaylı bütçelerini yayınlamakta ve 13'ü düzenli olarak bunu yapmaktadır. Şekil 3.12: Gösterge 11 ve 12 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar R e g Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri R e g 30 Veriler I-13 I-14 Puan 1 0 Orta Vadeli Harcama Çerçevesi (MTEF) dokümanları yayınlanıyor mu? Evet, ise: MTEF dokümanlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 103 52.0 % 95 48.0 % Düzenlilik 64 - Bölgeler 81 87 %B Düzenlilik 48.2 % 44 51.8 % - HIC ve MIC’lerin yaklaşık yarısı çok yıllı ya da orta vadeli harcama çerçevesi (MTEF) planlarını yayınlamakta ve 64’ü bu planları düzenli olarak güncellemektedir (en azından son beş yıl içinde, her yıl gözden geçirerek). LMIC ve LIC ekonomilerde MTEF bilgilerinin yayınlanma düzenliliği nispeten düşüktür (Şekil 3.13). AB, OECD ve APEC ekonomilerinin yaklaşık % 80'i MTEF planlarını yayınlamakta ve düzenli olarak güncellemektedir. Yaklaşık 44 ECA, LCR ve SAR ülkesi MTEF verilerini düzenli olarak yayınlamaktayken, MTEF verilerinin düzenli yayını AFR, MNA ve EAP ülkelerinde çok daha az yaygındır. 35 kırılgan devletin 10’u MTEF planlarıyla ilgili bazı raporlar yayınlamakta, ancak çoğu bunu düzenli olarak yapmamaktadır. Şekil 3.13: Gösterge 13 ve 14 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar R e g R e g Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-15 I-16 Puan 1 0 Kamu yatırım planları yayınlanıyor mu? Evet, ise: Kamu yatırım planlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 44 22.2 % 154 77.8 % Düzenlilik 32 - Bölgeler 38 130 %B Düzenlilik 22.6 % 27 77.4 % - Sadece 44 hükümet kamu yatırım planlarını yayınlamaktadır (Şekil 3.14). Ancak, birçok durumda (örneğin, Ukrayna) kamu yatırımları onaylanan yıllık bütçelerin bir parçası olarak dâhil edilebilmekte ve MTEF belgelerinde listelenmektedir; dolayısıyla, bu gösterge paylaşılan tüm kamu yatırım planlarını tam olarak izleme olanağı sunmayabilir. AB, OECD ve APEC ekonomilerine benzer oranlarda, bu 44 ekonomi arasında HIC ve MIC’lerin yaklaşık % 60’ı yatırım planlarını düzenli olarak yayınlamaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 31 Bölgelerdeki hükümetlerden nispeten az sayıda bir grup (genelde LCR ve ECA) çok yıllı yatırım planlarını düzenli olarak yayınlamakta ve bu ülkelerin çoğunda yatırım planlarını ayrı ayrı yayınlanmamaktadır. Çok sayıda ülke (AFR hariç) yatırımlarını onaylanan yıllık bütçe planları içinde sunmakta; tüm Bölgelerde yatırım planlarını yayınlamanın gerçek oranı % 50 olarak tahmin edilmektedir. Yatırım planları kırılgan devletlerin sadece birkaçı tarafından yayınlanmaktadır (Şekil 3.14). Şekil 3.14: Gösterge 15 ve 16 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar R R Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-17 I-18 Puan 1 0 Bütçe uygulama sonuçları yayınlanıyor mu? Evet, ise: Bütçe uygulama sonuçlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 147 74.2 % 51 25.8 % Düzenlilik 117 - Bölgeler 124 44 %B Düzenlilik 73.8 % 96 26.2 % - Ekonomilerin çoğu (büyük ölçüde HIC ve MIC) bütçe uygulama sonuçlarını farklı aralıklarla yayınlamaktadır (Şekil 3.15) – 147 ülkeden 50’sinde aylık, 18’inde üç aylık, kalan 78’inde yıllık. Bu ülkeler arasında, yaklaşık % 80’i bu sonuçları düzenli olarak yayınlamaktadır. Sadece küçük bir grup ülkede bütçe performansının aylık güncellemelerle yayınlandığı ve büyük bir kısmında sonuçların yıllık olarak sunulduğu görülmektedir. Birçok ülkede mevcut MYBS platformlarından daha sık (aylık) KM bilgileri yayınlamak suretiyle bu alanda önemli iyileştirmeler yapma şansı olduğu görünmektedir. Bölgelerdeki hükümetlerin büyük bir kısmı, bütçe uygulama sonuçlarını çoğunlukla düzenli yayınlamaktadır. Birçok ülke bütçe performans raporlarını yıllık yayınlamaktadır (planlanan ve gerçekleşenleri karşılaştırarak). LCR, ECA, EAP ve SAR bölgelerinde az sayıda hükümet bütçe uygulama durumunu aylık yayınlamak için mevcut MYBS yeteneklerinden faydalanmaktadır. Ancak, AFR, MNA ve diğer bölgelerdeki çoğu ülke, uygulama döneminde performans izleme için mevcut sistemlerden faydalanmamakta ve yıllık sonuçları bütçe yılının tamamlanmasından sonra yayınlamaktadır. Bu nedenle, bütçe raporlarının sık sık (aylık) yayınlanmamasından dolayı önemli bir fırsat maliyeti vardır. Kırılgan devletlerin yaklaşık % 50’si benzer bir durum sergilemektedir: 35 ülkeden 14’ü bu bilgileri çoğunlukla yıllık olarak yayınlamaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 32 Veriler Bütçe uygulama sonuçları, AB, OECD ve APEC ekonomilerinin % 80’inden fazlasında düzenli güncellemelerle sunulmaktadır. Ancak, MYBS veri tabanlarına dayalı olarak bütçe performansının aylık yayınlanması nadir olarak görülmektedir (Gösterge I-3 ve I-4 ile ilgili açıklamalarda yer aldığı gibi). Şekil 3.15: Gösterge 17 ve 18 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar R e g R e g Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-19 I-20 Puan 1 0 Merkezi hükümet bütçe faaliyetlerinin dış denetim raporu yayınlanıyor mu? Evet, ise: Dış denetim raporlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 76 38.4 % 122 61.6 % Düzenlilik 61 - Bölgeler 59 109 %B Düzenlilik 35.1 % 44 64.9 % - Bu gösterge, bütçe ile ilgili denetim raporlarının dış denetim kuruluşlarının web sitelerinde yayınlanıp yayınlanmadığını incelemektedir. Ekonomilerin çoğunda, dış denetim raporlarının yayınlanması kanunen gereklidir. Ancak, bu tür raporlar genellikle mevzuata uymak için parlamentolara sunulmakta ve vatandaşları bilgilendirmek için web ortamında nadiren yayınlanmaktadır. KM web sitelerinde bu tür raporların yayınlanması birçok ekonomide bütçe saydamlığını ve hesap verme sorumluluğunu artırabilir. Bu nedenle, mevcut uygulamaların iyileştirilmesi için önemli fırsatlar bulunduğu görülmektedir. Bu çalışmada, 76 hükümetin bütçe uygulama performansı ile ilgili bazı raporları dış denetim web sitelerinde yayınladığı (genellikle bütçe yılının kapanmasından sonra 6-12 ay içinde) ve bunların 61’inin (% 81, genelde HIC ve MIC) bu tür değerlendirmeleri düzenli olarak sunduğu belirlenmiştir (Şekil 3.16). 38 LIC içinde sadece altısı dış denetim raporlarını düzenli yayınlamakta olup, AB, OECD ve APEC hükümetlerinin de yarısından azı aynı durumdadır. Özetle, çoğu ülke web ortamında dış denetim raporlarını düzenli olarak sunmaya yeterince dikkat etmemektedir. Bölgeler arasında, LCR, ECA, EAP ve SAR ülkelerinin bir bölümü bütçe uygulamalarına ilişkin dış denetim raporlarını yayınlamakta, ama sadece birkaçı bunu bütçe yılının kapanmasından sonra altı ay içinde yapmaktadır. Kırılgan devletler içinde 35 ülkeden sadece altısı bazı denetim raporlarını yayınlamakta ve bu ülkelerin sadece dördü düzenli olarak yayın yapmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 33 Şekil 3.16: Gösterge 19 ve 20 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar R e g Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri R 34 Veriler Bilgilendirici Göstergeler KM yayıncılığı web sitelerinin diğer önemli özellikleri hakkında ek bilgiler sağlamak için 10 sorudan (Q11 ile Q20 arası) türetilmiş 20 bilgilendirici gösterge (I-21 ile I-40 arası) vardır. I-21 ile I-30 arası göstergeler, daha fazla analiz için KM web sitelerinde görünen raporların belirli bölümleriyle ilgili ek geribildirim sağlayarak bütçe uygulama raporlarının içeriğini açıklamak için tasarlanmıştır. I-21 Kamu harcamaları > Konsolide bütçe sonuç raporları yayınlanıyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 140 70.7 % 58 29.3 % Bölgeler 116 52 %B 69.0 % 31.0 % Hükümetlerin çoğu (özellikle HIC ve MIC) konsolide bütçe sonuçlarını farklı aralıklarla yayınlamaktadır (Şekil 3.17). Hemen hemen tüm AB, OECD ve APEC üyeleri konsolide bütçe sonuçlarını daha sık sunmaktadır (aylık/üç aylık). Bölgelerdeki 168 ülkenin 116’sı (en çok LCR, ECA, SAR ve EAP) konsolide bütçe sonuçlarını bütçe yılı boyunca düzenli yayınlamaktadır. Ayrıca, 35 kırılgan devletin 16’sı yıllık konsolide bütçe sonuçlarını güncellemelerle sunmaktadır. Şekil 3.17: Gösterge 21 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-22 Kamu harcamaları > Sektör analizleri yayınlanıyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 145 73.2 % 53 26.8 % Bölgeler 119 49 %B 70.8 % 29.2 % Sektör analizi, öncelikli alanlarda harcamalarının etkinliğini izlemek için önemlidir. Daha iyi tahmin ve karar destek için MYBS diğer veri tabanları ile ilişkilendirilip, bütçe verilerine belirli boyutlar eklenerek kapsamlı bilgi sunmakta kullanılabilir. Bu tür analitik işlem platformları kamu sektöründe nadir olarak görülmektedir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 35 Hükümetlerin çoğu (özellikle HIC ve MIC) sektör bazında harcamalarla ilgili analizler yayınlamaktadır (Şekil 3.18). Kapsamlı sektör analizi, AB, OECD ve APEC ekonomileri tarafından yayınlanan çok sayıda bütçe uygulama raporunda da mevcuttur. Ancak, bu raporların çoğu bütçe değerlendirmelerinin bir parçası olarak her yıl yayınlanmakta ve sadece birkaç durumda bütçe uygulama dönemi boyunca sektörel analiz yapılmaktadır. Bölgelerde toplam 119 ülke sektör analizi yayınlamaktadır. LCR, ECA, SAR ve AFR ülkeleri sektörel analiz yayınlamada öncülük etmektedir (genel olarak eğitim, sağlık, enerji ve ulaştırma sektörlerine odaklı). Son olarak, 35 kırılgan devletin 19’u yıllık bütçe performans değerlendirmelerinin bir parçası olarak sektör analizi yayınlamaktadır. Şekil 3.18: Gösterge 22 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-23 Kamu harcamaları > Yöresel analizler yayınlanıyor mu? Puan 1 0 - Cevaplar Evet Hayır n/a Ekonomiler %E 58 29.3 % 138 69.7 % 2 1.0 % Bölgeler 47 119 2 %B 28.0 % 70.8 % 1.2 % Harcamalarının yöresel analizi hakkında bilgiler, eyalet/il/ilçe düzeyinde bütçe performansının değerlendirilmesi için önemlidir. MYBS veri tabanları ile bağlantılı olduğunda, yöresel harcama tarzları KMY uygulamalarını geliştirmek için (aylık güncellemelerle) dinamik olarak izlenebilir. Yayınlanan az sayıda bütçe uygulama raporu bu gibi konularda odaklıdır. HIC ve MIC’lerden bazıları harcamaların yöresel analizini yayınlamakta ve sonuçları coğrafi haritalama (geomapping) ile sunmaktadır. Ancak, LIC seviyesinde yöresel analize fazlaca dikkat edilmemektedir (Şekil 3.19). AB, OECD ve APEC hükümetlerinin yaklaşık yarısı düzenli olarak yöresel harcama analizi yayınlamaktadır. Yöresel analiz yayınlayan 47 Bölge ülkesinin 41’i ECA, LCR, EAP ve AFR bölgelerindedir; diğer Bölgelerdeki ülkeler yöresel harcama tarzları hakkında web ortamında çok az bilgi yayınlamaktadır. 35 kırılgan devletin sadece yedisi yöresel harcamalarla ilgili bazı raporlar sunmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 36 Veriler Şekil 3.19: Gösterge 23 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-24 Kamu harcamaları > Cinsiyet eşitliğine göre analizler yayınlanıyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 29 14.6 % 169 85.4 % Bölgeler 22 146 %B 13.1 % 86.9 % Cinsiyet eşitliği analizi, 29 hükümet tarafından yayınlanan harcama raporlarında yer almaktadır (Şekil 3.20), ancak yıllık bütçe planlarının çoğunda özel bir toplumsal "cinsiyet eşitliği" bölümü yoktur. Benzer şekilde, sadece bazı AB, OECD ve APEC hükümetleri toplumsal cinsiyet eşitliğine odaklı raporlar yayınlamaktadır. 18 LCR, AFR ve EAP ülkesi dışında, Bölge ülkelerinin çoğu bütçe uygulama raporlarında (çoğunlukla yıllık olarak yayınlanan) toplumsal cinsiyet eşitliğiyle ilgili analizler sunmamaktadır. Sadece 5 kırılgan devlet toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı bütçe analiziyle ilgili bazı bilgileri yayınlamaktadır. Şekil 3.20: Gösterge 24 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler I-25 37 Kamu harcamaları > Çocuklar ve gençlerle ilgili detaylar yayınlanıyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 24 12.1 % 174 87.9 % Bölgeler 19 149 %B 11.3 % 88.7 % Çocuklar ve gençlerle ilgili kamu harcamalarının analizi 24 hükümet tarafından yayınlanan raporlarda yer almaktadır (Şekil 3.21), ancak yıllık bütçe planlarının çoğunda çocuklara adanmış özel bir bölüm yoktur. Benzer şekilde, yalnızca birkaç AB, OECD ve APEC ekonomisi çocuklara odaklı raporlar yayınlamaktadır. Çocukların ve gençlerin çeşitli ihtiyaçları için özel harcamaları yayınlayan 19 Bölge ülkesinin 14’ü AFR, LCR ve EAP bölgesinde olmakla beraber; çoğu Bölge ülkesi bu tür bilgiler yayınlamamaktadır. 35 kırılgan devletin sadece üçü çocuklar/gençler için harcamalara ilişkin bazı verileri sunmaktadır. Şekil 3.21: Gösterge 25 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-26 Kamu harcamaları > Borç verileri yayınlanıyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 145 73.2 % 53 26.8 % Bölgeler 120 48 %B 71.4 % 28.6 % Borç veren kuruluşların raporlama gereksinimleri nedeniyle, LIC ve MIC'lerin çoğu dış borçlarla ilgili bazı verileri yayınlama eğilimindedir, ancak iç borç veya devlet borçları hakkında bilgiler daha az görülmektedir. Çok sayıda hükümet, yurt içi ve/veya dış borçlarla ilgili bilgileri yayınlamaktadır (Şekil 3.22). Bunlardan HIC ve MIC'ler (122) genellikle yılda bir kapsamlı bilgi yayınlamaktadır. Ayrıca, LIC’lerin yaklaşık % 60’ı web sitelerinde borç verilerini paylaşmaktadır. Hemen hemen tüm AB, OECD ve APEC ekonomileri KM web sitelerinde iç/dış borç verilerini sunmaktadır. Bölge ülkelerinin çoğu borçları hakkında önemli bilgiler yayınlamaktadır. AFR, LCR ve ECA ülkelerinin büyük bir kısmı çoğunlukla yıllık bazda borç verileri yayınlamakta; ve 35 kırılgan devletin 20’si de iç/dış borçlarıyla ilgili verileri paylaşmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 38 Veriler Şekil 3.22: Gösterge 26 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-27 Kamu harcamaları > Yabancı yardım/hibeler yayınlanıyor mu? Puan 1 0 - Cevaplar Evet Hayır n/a Ekonomiler %E 123 62.1 % 73 36.9 % 2 1.0 % Bölgeler 105 62 1 %B 62.5 % 36.9 % 0.6 % Dış yardım/hibe sağlayan kalkınma ortakları ve bağışçılar, çoğunlukla LIC ve LMIC’lerden, sağlanan fonların kullanımıyla ilgili düzenli (yıllık/aylık) raporlar istemektedir. Bağışçılar ayrıca çeşitli ülkelere bütçe desteği veya KMY reformları (yatırımlar, danışmanlık desteği ve kurumsal kapasite geliştirme) için sağlanan fonlar hakkında bilgi sunmakla da yükümlüdürler. Bu gerekliliklere rağmen, ekonomilerin çoğu web sitelerinde yardım/hibe fonlarının kullanımı hakkında kapsamlı bilgi yayınlamamaktadır. Dış yardım/hibe detayları 198 ekonominin 123’ünün kamu harcama raporlarında yer almaktadır (Şekil 3.23). LIC grubunun yarısı (38 üzerinden 19) web sitelerinde yabancı yardım verileri yayınlamaktadır. AB, OECD ve APEC ekonomilerin büyük bir kısmı (% 75 civarında) web ortamında gelişmekte olan ülkelere sağlanan yardım/hibe bilgilerini paylaşmaktadır. Bütün Bölgelerde 105 ülke kayda değer yardım/hibe verileri yayınlamakta ve kırılgan devletlerin yaklaşık yarısı aldıkları yardım/hibeler hakkında bilgi vermektedir. Şekil 3.23: Gösterge 27 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler I-28 39 Kamu harcamaları > Eyalet/yerel hükümet KM bilgileri yayınlanıyor mu? Puan 1 0 - Cevaplar Evet Hayır n/a Ekonomiler %E 75 37.9 % 121 61.1 % 2 1.0 % Bölgeler 59 107 2 %B 35.1 % 63.7 % 1.2 % Bütçe harcama raporlarının bir parçası olarak eyalet/yerel hükümet harcamaları hakkında KM verilerinin web ortamında düzenli yayını yaygın bir uygulama değildir (Şekil 3.24). 198 ekonomiden 75’i (özellikle HIC ve MIC), bazıları sektörel harcamaya da odaklanarak, gelirlerin ve harcamaların dağılımı hakkında önemli bilgiler (aylık/yıllık) yayınlamaktadır. Ancak, çok sayıda ekonomi web yayınlarında bu tür ayrıntıları kapsamamaktadır. AB, OECD ve APEC ekonomilerinin yaklaşık % 70’i bu tür verileri yayınlamaktadır. Bölge ülkeleri arasında 59’u (% 35.1) yerel harcamalarla ilgili verileri yayınlamaktadır. LCR ve ECA ülkelerinin yaklaşık yarısı önemli oranda veri sağlamaktadır (bazıları coğrafi haritalama ile). AFR ülkeleri bu konuda yeterli bilgi sunmamaktadır. 35 kırılgan devletin altısı yerel harcamalar hakkında bazı bilgiler yayınlamaktadır. Şekil 3.24: Gösterge 28 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-29 Kamu harcamaları > Mali tablolar yayınlanıyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 106 53.5 % 92 46.5 % Bölgeler 85 83 %B 50.6 % 49.4 % Hükümet mali tabloları (gelir tablosu, bilanço ve nakit akış tablosu) bütçe işlemleri ile ilgili akışları ve stokları içermektedir. IMF'nin GFSM 2001 ve Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları (IPSAS) mali ve mali olmayan varlıkların ve yükümlülüklerin değerini bildiren ayrıntılı bilançoların da dâhil edilmesini isterler. Ancak, birçok ülkede bu tür mali tablolardaki veriler gerekli olandan çok daha azdır. HIC’lerin çoğu mali tablolarını düzenli yayınlamaktadır, ancak birçok MIC ve LIC bunu yapamamaktadır. Genel olarak, 198 hükümetin 106’sı web ortamında mali tablolarını paylaşmaktadır (Şekil 3.25). AB, OECD ve APEC ekonomilerinin çoğunda (% 85) önemli ölçüde bilgi düzenli olarak yayınlanmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 40 Veriler Tüm Bölgeler göz önüne alındığında, 168 ülkeden 85’i web ortamında denetlenmiş mali tablolarını paylaşmaktadır. LCR, ECA, AFR, SAR ve EAP içindeki daha büyük ekonomiler mali tablolara ilişkin önemli bilgiler yayınlamaktadır. Ancak, birçok AFR ve MNA hükümetleri bu konuda çok az bilgi vermekte veya hiç vermemektedir. 35 kırılgan devlet arasında 11’i mali tablolarıyla ilgili bazı bilgiler vermektedir. Şekil 3.25: Gösterge 29 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-30 Kamu harcamaları > Kamu ihaleleri ve sözleşmeler yayınlanıyor mu? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 53 26.8 % 145 73.2 % Bölgeler 41 %B 24.4 % 127 75.6 % Sadece az sayıda hükümet (çoğu HIC) kamu ihaleleri ve imzalanan sözleşmelerin uygulanması hakkında kapsamlı bilgileri özel web siteleri/portallarda yayınlayarak iyi uygulama örnekleri sergilerler (Şekil 3.26). AB, OECD ve APEC ekonomileri arasında bile, % 50’den azı ihaleler ve imzalanmış sözleşmeler hakkında önemli bilgiler yayınlamaktadır. LCR, ECA ve EAP’deki birkaç ülke dışında, çoğu Bölge hükümeti satın alma faaliyetleri hakkında kapsamlı bilgi vermemektedir. Kırılgan devletler arasında 35 ülkeden beşi ihaleler hakkında bazı bilgiler sağlamaktadır. Şekil 3.26: Gösterge 30 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 41 I-31 Açık hükümet/açık bütçe web sitesi var mı? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 61 30.8 % 137 69.2 % Bölgeler 41 127 %B 24.4 % 75.6 % Bu gösterge, Açık Hükümet Ortaklığı’nın (OGP) bir parçası olarak veya ayrıca başlatılan ülkeye özgü açık devlet/açık veri girişimlerinin web adreslerini belirlemekte kullanılmıştır. Bu tür web siteleri 61 ekonomide görülmektedir (Şekil 3.27) ve yeni açık hükümet/açık bütçe web sitelerinin ortaya çıkmasında 2011'den bu yana bir artış gözlenmektedir. Çok sayıda HIC ve UMIC’de (106 üzerinden 49) birçok yönden (e-hizmetler, bilgi edinme ve benzeri) önemli ölçüde veri sunan açık veri web sitelerine vardır. Sadece 92 LIC’ten 12’si ve LMIC’lerde bu tür portallar oluşturulmuştur. AB, OECD ve APEC ekonomilerinin % 80'den fazlasında açık hükümet web portalları vardır. Bölge ülkeleri arasında, ECA ve LCR’da 62 ülkeden 24’ü yararlı açık hükümet web portallarına sahiptir ve tüm Bölgelerde toplam 41 açık devlet/açık veri portalı vardır. 35 kırılgan devletin sadece biri açık hükümet web siteleri aracılığıyla yararlı bilgiler sağlamaktadır. Şekil 3.27: Gösterge 31 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-32 Puan 2 1 0 - MYBS, eyalet/yerel hükümet ihtiyaçlarına da destek veriyor mu? Cevaplar Ekonomiler %E Bölgeler %B Evet (merkezi MYBS çözümü, dağıtık yerel idare (SNG) 16 8.1 % 15 8.9 % otomasyonunu, veri toplamayı ve raporlamayı destekliyor). Evet (MYBS çözümü, SNG’lere veri toplama ve birleştirme 10 5.0 % 10 6.0 % kabiliyetleri sağlıyor). Hayır 170 85.9 % 141 83.9 % n/a 2 1.0 % 2 1.2 % Bu gösterge, yerel hükümetlerin (sub national government / SNG) dağıtık yapıdaki bütçe işlemleri için merkezi web tabanlı MYBS uygulamaları tarafından sağlanan destek hakkında kanıt toplamak için tasarlanmıştır. Sadece az sayıda hükümet (26 veya % 13.1) eyalet/yerel bütçe kullanıcılarını desteklemek için MYBS tabanlı çözümler sunmaktadır (Şekil 3.28). Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 42 Veriler Ekonomilerin çoğunda, eyalet ve yerel bütçe kullanıcıları KMY ihtiyaçları için kendi otomasyon çözümlerine güvenmekte veya elle çalışmaktadır (% 85.9). Yerel bütçe uygulamalarını da destekleyen MYBS çözümlerine sahip 16 ekonominin 14’ü HIC ve MIC'ler arasındadır. Ancak, bu tür MYBS desteğinin fonksiyonel kapsamı, ödeme taleplerinin sunulması, bütçe raporları üretimi ve sonuçlarının konsolidasyonu ile sınırlıdır. AB, OECD ve APEC ekonomileri arasında, KMY uygulamaların merkezi olmayan yapısı nedeniyle, sadece bazıları bu gibi yerel uygulamaları destekler. Bölgeler arasında, LCR ülkeleri iyi uygulamaların yarısından fazlasından sorumludur (15 üzerinden 8). Kırılgan devletler arasında, sadece Afganistan yerel bütçe kullanıcıları için de bazı destekler sağlayan bir merkezi MYBS çözümüne sahiptir. Şekil 3.28: Gösterge 32 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-33 Tüm bütçe seviyelerini kapsayan uyumlu bir kamu muhasebe sistemi var mı? Puan 1 0 - Cevaplar Evet Hayır n/a Ekonomiler %E 65 32.8 % 131 66.2 % 2 1.0 % Bölgeler 55 111 2 %B 32.7 % 66.1 % 1.2 % Birçok MYBS uygulamasında ana hedeflerinden biri, tüm bütçe seviyelerini destekleyen bir birleşik CoA'ya dayalı bütçe raporlarının zamanında ve kapsamlı olarak hazırlanmasıdır. Bu gösterge, bir birleşik CoA ve uyumlu muhasebe uygulamaları ile ilgili kanıtlar sunan web sitelerinin belirlenmesi için tasarlanmıştır. Yaklaşık 65 hükümet (özellikle HIC ve MIC) merkez ve eyalet/yerel bütçe düzeyinde birleşik CoA ve uyumlu muhasebe sistemleri ile ilgili dokümanlar sunmaktadır (Şekil 3.29). AB, OECD ve APEC ekonomilerinin yaklaşık % 65’ı dağıtılmış çözümlerden yararlanarak ve merkezi bir MYBS aracılığıyla sonuçları birleştirerek, iyi uygulamaları örnekleri sergilemektedir. Bölge ülkeleri arasında 55’i (özellikle ECA, LCR ve AFR) bütçe sonuçlarının birleştirilmesini ve izlenmesini iyileştirmek için uyumlu muhasebe uygulamalarına ve birleşik CoA'ya sahiptir. Kırılgan devletler arasında altısı uyumlu muhasebe uygulamalarından faydalanmaktadır. Özetle, çok sayıda ülke günlük KMY faaliyetlerini birleşik CoA ve uyumlu muhasebe uygulamaları olmaksızın sürdürmektedir. Merkezi MYBS çözümleri ve yasal/operasyonel çerçevelerdeki değişiklikler, özellikle LIC ve LMIC ülkelerinde operasyonel verimlilik ve harcamalarda tasarruf açısından önemli faydalar sağlayabilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 43 Şekil 3.29: Gösterge 33 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-34 Puan KM verileri İstatistik web sitesinde de yayınlanıyor mu? Başka web sitesi var mı? Cevaplar Ekonomiler %E Bölgeler %B 3 Hem İstatistik, hem de diğer siteler KM verileri yayınlıyor 23 11.6 % 16 9.5 % 2 Diğer web siteleri KM verilerini yayınlıyor (KM verileri yayınlayan İstatistik web sitesi yok). 36 18.2 % 31 18.5 % 1 İstatistik web sitesinde KM verileri yayınlanıyor. 39 19.7 % 30 17.9 % 0 İstatistik web sitesinde KM verileri yayınlanmıyor. 100 50.5 % 91 54.1 % Bu gösterge KM bilgilerinin yayınlanabildiği başka web sitelerini (İstatistik, Merkez Bankası ya da diğer) belirlemek için geliştirilmiştir. Ülkelerin yaklaşık yarısında, İstatistik ofislerinin web siteleri, kamu maliyesi üzerinde ayrı bir bölüm olmasa bile, milli muhasebe (kamu + özel sektör sonuçları) hakkında yararlı bilgiler sağlamaktadır. Ülkelerin bir kısmı (39), ana bütçe yayıncılığı web sitelerine ek olarak, İstatistik web sitelerinde ilave KM verileri sunmaktadır. Ek bütçe raporları, İstatistik sitelerinin KM verileri içermediği 36 ekonomide diğer hükümet web sitelerinde de görülmektedir. Son olarak, 23 ülke hem İstatistik ve hem de diğer web sitelerinde kapsamlı KM verileri yayınlamaktadır. AB, OECD ve APEC ekonomileri benzer eğilimler sergilemektedir. Bölgesel eğilimler gelir düzeyi dağılımlarına çok benzemektedir (Şekil 3.30). 35 kırılgan devletten üçü kamu web sitelerinde KM verileri sunmaktadır. Şekil 3.30: Gösterge 34 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 44 Veriler I-35 Bilgi edinme haklarını açıklayan bir web sitesi var mı? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 53 26.8 % 145 73.2 % Bölgeler 34 134 %B 20.2 % 79.8 % Çoğu ülke, kamuya açık bilgilere erişim haklarıyla ilgili politikalar hakkında çok az açıklama yapmaktadır. İncelenen 198 ülke arasında sadece 53 ekonomi (özellikle HIC ve UMIC), bilgi edinme hakkı politikası veya ilgili belgelerin ayrıntılarını sunan özel web sitelerine sahiptir (Şekil 3.31). İlgili bilgilerin yayınlanmasında iyi uygulamalar, AB (% 65), OECD (% 70) ve APEC (% 52) ekonomilerinde daha fazla göze çarpmaktadır. Bölge ülkeleri arasında, sadece 34’ü ilgili bilgileri yayınlamaktadır. LCR, ECA ve EAP ülkelerinden bazılarında (34 üzerinden 31) bilgilere erişim için çeşitli seçenekler sunan iyi uygulamalar görülmektedir. Kırılgan devletlerde bu tür web siteleri yoktur. Şekil 3.31: Gösterge 35 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-36 KMY görev ve sorumluluklarını açıkça belirten web sitesi var mı? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 143 72.2 % 55 27.8 % Bölgeler 117 %B 69.6 % 51 30.4 % Web sitelerinin çoğu KMY görev ve sorumlulukları hakkında yararlı bilgiler sağlamaktadır (genellikle KM kuruluşlarının ana web sayfalarında). Yaklaşık 143 ekonomi, özel KM yayın sitelerinde KMY görevlerini ve organizasyon yapısını açıklamaktadır (Şekil 3.32). Tüm AB, OECD ve APEC ekonomilerinde de bu konuda kapsamlı bilgiler sunulmaktadır. Bölgelerde, 117 ülke (% 69.6) organizasyon yapısı ve KMY görevleri hakkında yararlı bilgiler sağlamaktadır. Bu tür açıklamalar AFR bölgesinde çok daha az görülmektedir (ülkelerin yaklaşık % 52’si). 35 kırılgan devlet arasında 16’sı KMY görevleri hakkında yararlı bilgiler sunmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 45 Şekil 3.32: Gösterge 36 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-37 Puan 2 1 0 Yayınlar belirli uluslararası raporlama standartlara da uygun mu? Cevaplar Ekonomiler %E Bölgeler %B IMF GFS raporları yayınlanıyor (Harcamaların UN COFOG 54 27.3 % 44 26.2 % uyumlu fonksiyonel sınıflandırması dâhil). UN COFOG uyumlu fonksiyonel sınıflandırmaya göre harcama 9 4.5 % 7 4.2 % raporları yayınlanıyor. Bütçe raporları sadece ulusal standartlarla uyumlu. 135 68.2 % 117 69.6 % Bu gösterge KM web sitelerinde belirli raporların (IMF'nin Hükümet Mali İstatistikleri/Government Finance Statistics ve BM'nin COFOG) yayınını izlemeye yarar. Hükümetlerin çoğu ülkeye özgü raporlama standartları ile uyumlu bütçe raporları yayınlamaktadır (Şekil 3.33). Uluslararası kabul görmüş raporları, 36’sı HIC ve UMIC olan 54 ekonomi, özel KM web sitelerinde yayınlanmaktadır. AB, OECD ve APEC ekonomileri arasında GFS ve COFOG ile uyumlu raporlamanın oranı % 40 civarındadır. GFS ve/veya COFOG uyumlu olan 44 Bölge ülkesinin 16’sı ECA’dadır. 35 kırılgan devletten sadece altısı GFS ve/veya COFOG uyumlu raporları web ortamında yayınlamaktadır. Şekil 3.33: Gösterge 37 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 46 Veriler I-38 Web istatistikleri (web sitesiyle ilgili ziyaretçi ve erişim raporları) var mı? Puan 1 0 Cevaplar Evet Hayır Ekonomiler %E 29 14.6 % 169 85.4 % Bölgeler 23 145 %B 13.7 % 86.3 % Web sitesi trafiği (ziyaretçi sayısı, en çok ziyaret edilen web sayfaları ve benzeri) hakkında geribildirim sağlayan bazı iyi uygulamalar vardır. Çoğu kamu kuruluşu tarafından dâhili olarak yönetildiği ve istatistikler paylaşılmadığı için bu tür araçları kamuya açık web sayfalarında bulmak zordur. Ancak, bazı ülkeler bu gibi istatistikleri paylaşmaktadır (Şekil 3.34). Şekil 3.34: Gösterge 38 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. I-39 Puan 3 2 1 0 İletişim ve geribildirim için hangi web platformları var? Cevaplar Ekonomiler %E Bölgeler %B Bir dizi geribildirim seçeneği mevcut (telefon / sohbet / faks 100 50.5 % 81 48.2 % / posta / e-posta / formlar / web istatistikleri). Etkileşimli geribildirim seçeneği var (telefon / sohbet / faks / 28 14.2 % 23 13.7 % posta). Statik geribildirim seçeneği var (e-posta / geribildirim 45 22.7 % 41 24.4 % formları / web istatistikleri). Yok veya yetersiz. 25 12.6 % 23 13.7 % Çok sayıda hükümet (özellikle HIC ve MIC) geribildirim (Şekil 3.35) sağlamak için birçok seçenek sunmaktadır. ECA, LCR, EAP ve SAR ülkelerinin çoğunda iyi uygulamalar vardır. Şekil 3.35: Gösterge 39 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler I-40 47 KM bilgilerini yayınlamak için hangi diller kullanılıyor? KM web yayıncılığı sitelerinin çoğunluğu anadilde ve diğer dillerde erişim seçenekleri sunduğundan web sayfalarında gezinmek kolaydır. Web sitelerini tararken çevrimiçi makine çeviri araçlarını kullanarak (örneğin, Google Translate), bu çalışmadaki soruların çoğuna cevap bulmak etmek mümkün olmuştur. KM web sitelerinde bulunan çeşitli dil seçenekleri Tablo 3.2’de listelenmiştir. Tablo 3.2: Gösterge 40 > Anadil ve diğer dilde yayın seçeneklerinin dağılımı Dil English French Spanish Arabic Russian Portuguese Chinese German Dutch Other Toplamlar Kodu eng fre spa ara rus por chi ger dut - Anadil 54 23 21 18 3 7 4 4 3 61 198 İkinci 82 8 3 6 1 9 109 Üçüncü 19 1 1 1 6 28 Tümü 155 31 21 21 10 9 4 5 3 76 335 Kaynak: Dünya Bankası verileri. KM yayıncılığı web sitelerinin çoğuna (54 anadilde, 101 diğer dillerde) İngilizce olarak erişilebilir. 109 ekonomi kendi KM bilgilerini en az bir başka dilde de sunmasına rağmen, ikinci dil seçeneklerinin çoğunda (103) önemli daha az bilgi sağlanmakta ve önemli bütçe raporları sadece ana dilde sunulmaktadır (Kanada, Malta ve Polonya hariç). Bazı ülkeler bütçe sonuçlarını azaltılmış kapsamla üçüncü bir dilde de yayınlamaktadır (198 üzerinden 28). Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 48 Veriler Bilgilerin Kaynağı Olan MYBS Çözümlerinin Özellikleri FMIS & OBD veri seti, web ortamında izlenebilen 176 MYBS platformunun önemli özelliklerini içermektedir (ilgili alanların tanımı için bkz. Ek B). Dünya Bankası tarafından finanse edilen 60 ülkedeki 109 MYBS projesinin (71 tamamlanmış + 30 devam eden + 8 planlanmış; altı ayda bir güncellenir) ayrıntılarını içeren mevcut MYBS veri tabanından ilgili bazı alanlar yeni veri setine dahil edilerek tutarlı şekilde kullanılmıştır. Ekip, ek veriler toplamak ve tüm 176 MYBS platformlarının durumunu anlayabilmek için bu veri tabanında yer almayan diğer ülkelerin web sitelerini de ziyaret etmiştir. Bu genişletilmiş anketin sonuçları, birçok ülkede açık bütçe verileri için kaynak olarak kullanılabilecek MYBS platformların temel özelliklerini açıklamak için aşağıda birkaç grupta sunulmaktadır. Bu veri seti aynı zamanda MYBS Dünya Haritası için de kaynak olarak kullanılmıştır. 176 MYBS ile ilgili açıklamalara erişim sağlanan alan adlarına ek olarak, yeni veri seti tüm operasyonel sistemlerin tam adını ve kısaltmasını içerir. Kapsam, fonksiyon, teknolojik mimari veya uygulama yazılımı platformlarına göre farklı tip MYBS çözümlerini tanımlamak için birçok ülke tarafından paylaşılan standartlar veya herhangi bir ortak adlandırma kuralı olmadığı görülmektedir. Ülkeler genelde bu sistemlere benzersiz adlar verse de, ağırlıklı olarak LCR, ECA ve AFR bölgelerinde yıllar içinde birkaç bölgesel tanım ortaya çıkmıştır. Aslında sadece MYBS temel işlevlerini ifade etmesine ve güvenilir açık bütçe verileri yayınlanması için diğer KMY sistemleri ile tam bütünleşmiş bir veri ambarı içermemesine rağmen, entegre MYBS (IFMIS) veya bunun farklı dil sürümleri birçok ülkede popüler olmuştur. Birinci bölümde açıklandığı gibi, IFMIS çözümleri pratikte çok nadirdir ve bu terimin MYBS temel işlevleri ile eşanlamlı olarak kullanımı yanıltıcı olabilir. KMY topolojisi açısından, 198 ekonomiden 166’sı (% 83.8) değişik bütçe seviyeleri için dağıtık işlemleri destekleyen merkezi MYBS çözümlerinden faydalanmaktadır (Şekil 3.36). Kalan 32 ekonomi (% 16.2) uygulayıcı bakanlıklar tarafından yönetilen dağıtık MYBS çözümlerine sahiptir ve merkezi sistem dağıtık veri tabanlarındaki verileri birleştirmek için kullanılmaktadır. KM web sitelerindeki sistemlerle ilgili açıklamalara göre, 120 ülkede (% 68.2) faal olan MYBS çözümlerinin çoğu, bütçe hazırlama, uygulama, muhasebe ve finansal raporlama gibi temel fonksiyonları (B+T) desteklemektedir (Şekil 3.37) ve bunların bazıları ek modüllere sahiptir (insan kaynakları yönetim bilgi sistemi/bordro, tedarik, varlık yönetimi ve benzeri). Diğer 56 MYBS çözümü (% 31.8) sadece temel bütçe uygulama, muhasebe ve raporlama yeteneklerine sahiptir ve genellikle Hazine Sistemleri (T) olarak adlandırılırlar. Şekil 3.36: MYBS çözümlerinin desteklediği KMY topolojisi Şekil 3.37: MYBS çözümlerinin işlevselliği Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: KMY = kamu mali yönetimi; MYBS (FMIS) = mali yönetim bilgi sistemi. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 49 Araştırma ekibi MYBS platformlarının operasyonel durumunu belirlemek için mevcut web sitelerinden ve web ortamında bulunan referans belgelerden yararlanmıştır (Şekil 3.38). İlk bulgular daha sonra hükümet yetkililerinin bazıları tarafından doğrulanmış ve veri seti buna göre güncellenmiştir. Sonuçlar göstermektedir ki, 176 MYBS çözümünden 114’ü (% 64.8) günlük bazda KMY fonksiyonlarını desteklemek için kullanılmaktadır ve kısmen faal olan 9 pilot uygulama vardır. 48 ekonomide MYBS çözümlerini iyileştirmek için modernizasyon projeleri sürdürülmektedir ve yeni çözümler geliştirmek için planlanan 5 proje vardır. Mevcut sistemlerin çoğu (176 üzerinden 123 veya % 70) 2005 yılından bu yana faaldir ve operasyonel verimliliği artırmak ve zamanında karar desteği sağlamak üzere tasarlanmış nispeten yeni web-tabanlı platformlardan yararlanmaktadırlar. Şekil 3.38: MYBS çözümlerinin operasyonel durumu Kaynak: Dünya Bankası verileri. 106 ekonomide (% 60) MYBS platformları bütçe uygulayıcısı bakanlıkların (genelde Maliye Bakanlığı) hem merkezi hem de yerel düzeyde bütçe işlemlerini (C+L) web tabanlı sistemlerle desteklemektedir. Kalan 70 ülkedeki MYBS platformları ise genelde bakanlıklar için merkezi bütçe işlemlerini (C) desteklemek için tasarlanmış olup, eyalet/yerel bütçe düzeyinde çeşitli kamu kurumları ihtiyaçları için dağıtık sistemlere sahiptir (Şekil 3.39). Şekil 3.39: MYBS çözümlerinin kapsamı Kaynak: Dünya Bankası verileri. Buna ek olarak, ekonomilerin büyük bir kısmı (176 üzerinden 97’si veya % 55.1) MYBS çözümlerini kamu sektörü ihtiyaçlarına uyarlanmış ticari yazılım paketlerini (COTS) kullanarak geliştirmişlerdir (Şekil 3.40). Yaklaşık 66 ekonomi (% 37.5), özellikle kaynak kodu ve veri tabanlarına tam erişim hakkına sahip olmak ve lisanslama ve destek maliyetlerini azaltmak için yerel olarak geliştirilen yazılım (LDSW) çözümlerinin uygulanmasına ve bu plarformların sürekliliğinin sağlanmasına önemli zaman ve kaynak Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 50 Veriler ayırmıştır. Kalan 13 ekonomide (% 7.4) MYBS ile ilgili ayrıntılar yayınlanmadığı için veya operasyonlar genelde elle yürütüldüğünden, uygulama yazılımlarının türü tam olarak bilinmemektedir. Teknolojideki gelişmeler ve World Wide Web altyapısının hızla genişlemesi nedeniyle, son on yılda geliştirilen MYBS platformlarının çoğu web tabanlı çözümlerdir (176 üzerinden 149’u veya % 84.7). Diğer 27 çözüm (% 15.3) genellikle dağıtık mimariye dayalı eski sistemlerdir ve istemci-sunucu platformu üzerinde çalışmaktadır (Şekil 3.41). Şekil 3.40: MYBS uygulama yazılımı çözümleri Şekil 3.41: MYBS teknolojik mimarisi Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MYBS (FMIS) = mali yönetim bilgi sistemi; COTS = Hazır Ticari Yazılım (Commercial off-the-shelf software); LDSW = Yerel olarak Geliştirilen Yazılım (Locally Developed Software). Son olarak, bilişim teknolojisi (BT / ICT) çözümlerinin geliştirilmesi ve kurumsal kapasite artırımı ile değişim yönetimi için danışmanlık desteği sağlamak amacıyla 176 ekonomide tamamlanan veya başlatılan MYBS projelerin tipiyle ilgili bilgiler de veri setinde yer almaktadır. 148 ekonomide (% 84) kullanılan sistemler yeni anahtar teslimi çözümler olarak tasarlanmış ve uygulanmıştır (ilk defa geliştirilen veya bir önceki sistemin yerine). Yaklaşık 23 sistem (% 13.1) mevcut MYBS çözümlerinin iyileştirilmiş veya genişletilmiş hali olarak geliştirilmiştir. Kalan sistemler genelde kırılgan devletlerde acil teknik yardım projeleri sırasında COTS çözümlerinden birinin KMY uygulamalarını desteklemek için hızla devreye alınmasıyla ortaya çıkmıştır. Web sitelerinde çoğu MYBS çözümünün uygulama süresi ve maliyeti hakkında ayrıntılı bilgi verilmemiştir. Ancak, Dünya Bankası'nın MYBS Veri Tabanı, 60 ülkede Dünya Bankası tarafından finanse edilen yaklaşık 109 projenin (yılda iki kez güncellenir; son güncelleme Temmuz 2013; ayrıntılar için bkz. https://eteam.worldbank.org/FMIS ) maliyet/süre ve diğer önemli yönleriyle ilgili (kapsam, fonksiyonel modüller, tedarik yaklaşımı, alınan dersler ve benzeri) güvenilir bilgiler sağlamaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 51 Bulguların PEFA Göstergeleri ile Karşılaştırılması Araştırma ekibi bu çalışmanın bulguları ile karşılaştırmalı bir analiz için Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (PEFA) KMY Performans Ölçüm Çerçevesinin (PFM Performance Measurement Framework) mali saydamlıkla ilgili bazı göstergelerini kullanmıştır (ayrıntılar için bkz. Ek B). Ocak 2013 itibariyle, 121 ekonomi için PEFA değerlendirmeleri yapılmış olmasına rağmen, sadece 65 ülke web ortamında PEFA sonuçlarını yayınlamıştır; 32 ülkenin PEFA sonuçlarının açıklanmasına hükümetler tarafından izin verilmediği için bu ekonomiler bu analizin dışında tutulmuştur. Kalan 24 ekonomi için taslak PEFA raporları mevcut olmasına rağmen, bunların web ortamında açıklanma durumu bilinmemektedir. FMIS & OBD skorları 65 ekonomi için kamuya açık PEFA göstergeleri ile karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma için PEFA gösterge skorları 1 ile 4 arasında rakamlara dönüştürülmüştür (A = 4; D = 1; diğer skorlar - B+, B, C+, C ve D+ - 0.5 artımlarla eşit olarak dağıtılmıştır). Seçilen 10 göstergenin ilgileşimi (correlation) yanında, PEFA göstergelerinin tam setini de gösterebilmek için iki dağılım şeması hazırlanmıştır (ortalamalar hesaplanırken NR / NA / NU puanları gibi –puanlama dışı- skorlar hariç tutulmuştur): Seçilen mali saydamlıkla ilgili 10 gösterge için PEFA skorlarının ortalaması (Avg 10) FMIS & OBD skorları ile karşılaştırılmıştır. 31 PEFA göstergesinin tümü için skorların ortalaması (Avg) FMIS & OBD skorları ile karşılaştırılmıştır. Her iki şema da göstermektedir ki, FMIS & OBD skorları ile 65 ekonominin PEFA skorları arasında pozitif bir ilgileşim vardır ve yüksek PEFA skoru olan ülkeler KM verilerinin yayınlanmasında ve MYBS kaynaklı açık bütçe verileri yayıncılığında daha iyi performans göstermektedir (Şekil 3.42). Seçilen 10 PEFA göstergesi için gözlenen eğilimler, PEFA göstergelerinin tümü için ortaya çıkan duruma çok benzemektedir. Bu ise FMIS & OBD skorlarının, 65 ekonominin PEFA değerlendirmelerindeki performansları tutarlı biçimde yakalayabildiğini göstermektedir. Şekil 3.42: PEFA skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırması (65 ekonomi) Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: Avg 10 FMIS & OBD skorları ile karşılaştırma için seçilen 10 PEFA göstergesinin ortalamasıdır. Avg ise tüm 31 PEFA göstergesinin ortalamasıdır. NR/NA/NU skorları ortalama hesaplanırken hariç tutulmuştur. PEFA = Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk; MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBD = açık bütçe verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 52 Veriler Sonraki adım olarak, FMIS & OBD skorları daha geniş bir analizi için 121 ülkeye ait PEFA göstergelerinin (Açık + Son + Taslak değerlendirmeler) tam seti ile de karşılaştırılmıştır. Son ve Taslak raporlar içindeki bireysel ülke puanları veri setinde açıklanmamıştır. Ancak, 10 seçilmiş göstergenin ilgileşimi ile birlikte PEFA göstergelerinin tam setini 121 ekonominin tümü için çizebilmek amacıyla, bu ortalama skorlar iki ek dağılım şeması hazırlanarak sunulmuştur (Şekil 3.43). Şekil 3.43: PEFA skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırması (121 ekonomi) Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: Avg 10 FMIS & OBD skorları ile karşılaştırma için seçilen 10 PEFA göstergesinin ortalamasıdır. Avg ise tüm 31 PEFA göstergesinin ortalamasıdır. NR/NA/NU skorları ortalama hesaplanırken hariç tutulmuştur. PEFA = Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk; MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBD = açık bütçe verileri. Bu şemalar da FMIS & OBD skorları ile PEFA skorları arasında pozitif bir ilgileşim göstermektedir. Benzer eğilimler, FMIS & OBD temel göstergelerinden elde edilen sonuçların PEFA göstergelerine göre gözlenen durumla büyük ölçüde uyumlu olduğunu ortaya koymaktadır. Açık Bütçe Endeksiyle (OBI) Karşılaştırma 2012 Açık Bütçe Anketi (OBS) (ayrıntılar için bkz. Ek B) 100 ülkede bütçe saydamlığı, katılım ve denetim mekanizmalarının durumunu ölçmektedir. OBS 125 sorudan oluşmaktadır ve değerlendirilen ülkelerdeki bağımsız araştırmacılar tarafından hazırlanmaktadır. Açık Bütçe Endeksi (OBI) bütçe saydamlığı ile ilgili 95 soru için verilen cevapların basit ortalaması olarak hesaplanır. OBI değerlendirmesinde her ülkeye 0'dan 100'e kadar değişebilen bir puan15 verilir. OBS, seçilen ülkelerde önemli bütçe belgelerinin içeriğinin açıklığa kavuşturulması ve karşılaştırılmasında yararlı olmaktadır. Ancak, yayınlanan bütçe belgelerindeki bilgilerin kaynağı ve ilgili veri tabanlarının güvenilirliğini/bütünlüğü hakkında hiçbir soru içermemektedir. FMIS & OBD göstergeleri, OBS sorularını tamamlamak için açık bütçe verilerinin yayınlanmasının yanı sıra, bu daha az bilinen yönlerle ilgili ek bilgiler sağlamaktadır. FMIS & OBD ve OBI skorlarının 100 ekonomi için dağılımı (Şekil 3.44), bu skorlar arasında pozitif bir ilgileşimin varlığını ortaya koymaktadır. 15 OBI: 0…20: Yetersiz veya hiç bilgi yok | 21…40: Minimum | 41…60: Biraz | 61…80: Kayda değer | 81…100: Kapsamlı Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 53 Şekil 3.44: OBI skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırılması (100 ekonomi) Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBI = Açık Bütçe Endeksi; OBD = açık bütçe verileri. Tablo 3.3, FMIS & OBD uygulama gruplarının bu 100 ülke için dağılımını (OBI puanlarına göre) gözlemleri netleştirmek amacıyla özetlemektedir. Tablo 3.3: FMIS & OBD grupları ile 100 ülkenin OBI 2012 skorlarının karşılaştırması OBI 2012 0 - 20 21 - 40 A 1 1 B 4 12 C 13 1 D 8 1 Toplam 26 15 41 - 60 61 - 80 81 - 100 Toplamlar 7 10 4 23 23 7 2 48 5 19 1 10 36 17 6 100 Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: OBI = Açık Bütçe Endeksi; - = yok. Bu çalışmanın bulgularının çoğu, açık bütçe verilerinin yayınıyla ilgili hükümet uygulamalarının mevcut durumu (FMIS & OBD uygulama grupları), önemli bütçe belgelerinin yayınlanması ve kapsamını ölçen OBI skorları ile karşılaştırıldığında (gölgeli alanda vurgulanan 100 ülkeden 92’si) tutarlıdır. Sadece birkaç istisnai durumda (gölgeli alan dışında) ekonomiler açık bütçe verilerinin yayınına hazır olma açısından, OBI skorlarına göre daha iyi performans göstermektedir (örneğin, Grup A içinde yer alan ve OBI skorları sırasıyla 12 ve 31 olan Bolivya ve Ekvator). Bunun nedeni, iyi tasarlanmış bir web sitesi olmasına ve yayınlanan açık bütçe verileri ve kaynak MYBS arasında açıkça bir bağ bulunmasına rağmen, yayınlanan bütçe belgelerinin içeriği ve türlerinin OBI’den daha yüksek skor alınması için yeterli bulunmaması olabilir. Ayrıca, bütçe verilerini yayınlama açısından web üzerinde hiç görünmeyen birkaç ülkenin, OBI puanları 40’ın üzerindedir Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 54 Veriler (örneğin, D grubundaki, OBI puanı 43 olan Mali). Büyük olasılıkla bunun nedeni OBI değerlendirmesinin web ortamında açıklanmayan bütçe belgelerine dayanmasıdır. On ülke yüksek OBI puanlarına sahiptir (60 üzerinde) ve bu ülkelerde MYBS kaynaklı açık bütçe verilerini yayınlama açısından iyi uygulamalar (Grup A) görülmektedir (Brezilya, Almanya, Kore Cumhuriyeti, Meksika, Yeni Zelanda, Rusya Federasyonu, İspanya, İsveç, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri). Genel olarak, daha yüksek OBI skorları olan ekonomiler güvenilir MYBS veri tabanlarından açık bütçe verileri yayınlamakta çok daha iyi performans gösterme eğilimindedir ve düşük OBI puanları olanların performansı daha azdır. Bu nedenlerle, bu çalışma için seçilen göstergelerin OBS sorularıyla ilgili olan KM web sitelerinin ana özelliklerini tutarlı olarak yakaladığı görülmektedir. Diğer Göstergelerle Karşılaştırmalar Bulguların geçerliliği üzerinde son bir kontrol olarak, araştırma ekibi FMIS & OBD skorlarını diğer ilgili girişimler ve araçlarla - Açık Hükümet Ortaklığı, MTEF uygulamaları, BM e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması ve Açık Kaynak Politikaları - karşılaştırmıştır. Açık Hükümet Ortaklığı Açık Hükümet Ortaklığı / Open Government Partnership (OGP) 20 Eylül 2011 tarihinde başlatılmıştır. O tarihten beri 55 üye bildirgeyi onaylayarak gruba katılmıştır (Haziran 2013 itibariyle); resmen 2013 yılında bildirgeyi onaylaması beklenen 5 ülke de taahhütlerini geliştirme sürecindedir. OGP katılım durumu ile FMIS & OBD gruplarının bir karşılaştırması Tablo 3.4’te sunulmuştur. Onaylanmış bildirimleri olan hükümetlerin çoğu (55 üzerinden 47) yüksek FMIS & OBD skorlarına (Grup A ve B) sahiptir ve 11 hükümetin nispeten düşük skorları (Grup C ve D) vardır. OGP ekonomilerinin çoğunun KM web yayıncılığı uygulamalarını geliştirmek için MYBS kaynaklı açık bütçe verilerini yayınlamaya hazırlandığı görülmektedir. On dört ülke OGP beyanlarını onaylamış ve halen MYBS kaynaklı açık bütçe verileri yayınlamada iyi uygulamaları sürdürmektedir (Arjantin, Brezilya, Kolombiya, El Salvador, Guatemala, Kore Cumhuriyeti, Meksika, Hollanda, Paraguay, Peru, İspanya, Türkiye, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri). Grup A'da yer alan iki ülke taahhütlerini geliştirme sürecindedir (Avustralya, İrlanda). Tablo 3.4: FMIS & OBD grupları ile 60 ülkenin OGP durumunun karşılaştırılması OGP 0 Taahhütlerini geliştirenler > 1 Taahhütlerini yerine getirenler > Toplamlar A 2 14 16 B 33 33 C 3 7 10 D 1 1 Toplam 5 55 60 Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: OGP = Açık Hükümet Ortaklığı / Open Government Partnership; - = yok. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 55 Orta Vadeli Harcama Çerçevesi Uygulamaları Dünya Bankası tarafından yayınlanan bir raporda16 yer alan, 181 ekonomide orta vadeli harcama çerçevesine (MTEF) geçiş süreci (1990-2010) ile ilgili veri setinden yararlanılarak, araştırma ekibi bu çalışmanın bulgularını MTEF uygulamalarının mevcut durumu ile karşılaştırmıştır (Tablo 3.5). Bu çalışmada, MTEF giderek daha zorlu üç aşamalı bir dizi olarak görülmektedir: orta vadeli finansman çerçevesi (MTFF), orta vadeli bütçe çerçevesi (MTBF) ve orta vadeli performans çerçevesi (MTPF). Bütçe performansının ölçülmesi ve değerlendirilmesine önem vererek MTPF uygulayan19 ülkenin hepsi tutarlı şekilde yüksek FMIS & OBD skorlarına sahiptir. MTBF ve MTFF grubuna dâhil çok sayıda hükümet (113) vardır ve bunların çoğu da yüksek FMIS & OBD skorlarına sahiptir. Hiçbir MTEF uygulaması olmayan 49 ekonomiden dördünün nispeten yüksek FMIS & OBD puanları vardır (Grup A’daki Bolivya, Ekvator, El Salvador ve Guatemala). Bu durum, çeşitli aşamalardaki MTEF uygulamaları ile güvenilir MYBS veri tabanlarından açık bütçe verilerinin yayını arasında bir paralellik olduğunu göstermektedir. Ancak, hiçbir MTEF uygulaması olmayan bazı hükümetler, bütçe uygulama performansını sunmak (plana karşı gerçekleşen; sonuçlar) ve bütçelerinin değerlendirilmesi için yararlı geribildirim sağlamak açısından önemli oranda bütçe verileri yayınlayabilir. Tablo 3.5: FMIS & OBD grupları ile 181 ülkenin MTEF uygulamalarının karşılaştırması MTEF (2010) 0 MTEF yok 1 MTFF A 4 9 B 10 36 C 20 18 D 15 8 Toplam 49 71 2 MTBF 3 MTPF - Bilinmiyor Toplamlar 7 7 27 22 12 1 81 10 6 54 3 10 36 42 19 17 198 Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MTEF = orta vadeli harcama çerçevesi; MTFF = orta vadeli finansman çerçevesi; MTBF = orta vadeli bütçe çerçevesi; MTPF = orta vadeli performans çerçevesi; - = yok. BM e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması 2012 BM e-Devlet 2012 anketinin genel sonucuna göre: “hükümetler, kapsayıcı, sürdürülebilir kalkınma için sinerji yaratmak amacıyla, katmanlı hükümet yapıları arasındaki kurumsal bağlantılara daha fazla önem vererek ve kaynaştırıcı, koordineli ve entegre süreçler ve kurumlara yönelik bir dönüştürücü rol için e-Devlet'in kapsamını genişleterek, e-devlet - ve eyönetişim – açısından giderek daha fazla yeniden düşünmeye başlamalıdır". KMY alanında çok sayıda bütçe kullanıcısına zamanında bilgi sağlayan güvenilir MYBS çözümleri ile bu tür bir dönüşümin başlatılması mümkündür. Bu nedenle, e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması, çevrimiçi hizmetler, ICT altyapısı ve insan kaynakları açısından, MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasına hazır olmanın bir başka ilgili ölçüsüdür. 16 “Yıllık bütçenin ötesinde: Orta vadeli harcama çerçeveleriyle ilgili global deneyimler” / “Beyond the annual budget : Global experience with medium-term expenditure frameworks,” Dünya Bankası, Eylül 2012. doi:10.1596/978-0-8213-9625-4 License: Creative Commons Attribution CC BY 3.0. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 56 Veriler Tablo 3.6, BM 2012 e-Devlet Gelişmişlik Sıralamasında yer alan 190 ekonomide FMIS & OBD gruplarının dağılımını göstermektedir. Hem e-Gov'12 sıralaması hem de endeks değerleri açısından, FMIS & OBD skorları bu ekonomilerin çoğunda tutarlı biçimde gözlenir. Tablo 3.6: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 sıralaması ve endekslerinin karşılaştırması eGov Sıralama A 1 - 40 13 41 - 80 7 81 - 120 5 121 - 160 161 - 190 Toplamlar 2 27 B 23 18 18 C 2 12 10 D 2 3 7 Toplam 40 40 40 13 6 78 15 13 52 10 11 33 40 30 190 eGov Endeks 0.00 - 0.20 0.21 - 0.40 0.41 - 0.60 A 2 7 B 3 16 29 C 3 23 17 D 4 17 7 Toplam 10 58 60 0.61 - 0.80 0.81 - 1.00 Toplamlar 9 9 27 22 8 78 8 1 52 4 1 33 43 19 190 Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: - = yok. e-Devlet sıralamasının üst seviyelerindeki 40 ülkeden yaklaşık % 90’ı mevcut açık bütçe verileri yayınlama uygulamaları açısından Grup A veya B içindedir. e-Devlet (e-Gov) sıralamasında aşağı indikçe, FMIS & OBD grupları C ve D’ye doğru kayar. Az sayıda ekonomi bu eğilimin istisnasıdır (190 üzerinden 15 veya % 8); ancak ekonomilerin çoğu FMIS & OBD grupları ve e-Devlet sıralamasında tutarlı bir dağılım gösterirler. e-Devlet endeksleri açısından, her indeks aralığındaki ülkelerin % 90’ından fazlası tutarlı bir dağılım gösterir ve 190 ekonomi arasından sadece 11’i genel eğilimi gösteren gölgeli alanın dışındadır. EGDI. e-Devlet Gelişmişlik Endeksi kamu hizmetlerinin sunumunda bilişim teknolojilerini (ICT) kullanmak için hükümetlerin istek ve kapasitesini ölçen bir bileşik göstergedir. EGDI en önemli üç boyut ile ilgili normalize skorların bir ağırlıklı ortalamasıdır: çevrimiçi hizmetlerin kapsam ve kalitesi; telekomünikasyon altyapısının gelişmişlik durumu; ve mevcut insan kaynakları. Online hizmetlerin geliştirilmesindeki dört aşama: (a) başlangıç, (b) gelişmiş, (c) işlemsel ve (d) birleşik (gittikçe artan gelişmişlik seviyesi) olarak tanımlanmıştır. Ekonomilerinin sadece yaklaşık % 23’ü (190 üzerinden 43) nispeten yüksek FMIS & OBD gruplarında olup, birleşik veya işlemsel çevrimiçi hizmetler için 0.60’dan yüksek EGDI puanları vardır. Ülkelerin büyük çoğunluğu web siteleri aracılığıyla yeni ortaya çıkan veya gelişmiş hizmetler sunmakta olup, bu durum bu çalışmanın bulguları ile tutarlıdır (Tablo 3.7). Tablo 3.7: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksinin karşılaştırması (Çevrimiçi Hizmetler) eGov’12 (OS) 0.00 - 0.20 0.21 - 0.40 0.41 - 0.60 0.61 - 0.80 0.81 - 1.00 Toplamlar A 1 B 4 20 C 10 29 D 19 10 Toplam 33 60 9 9 8 27 32 12 10 78 10 3 52 3 1 33 54 25 18 190 Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: - = yok. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 57 Telekomünikasyon altyapı endeksi. Telekomünikasyon (Telco) altyapı endeksi 100 kişi başına beş göstergenin bir aritmetik ortalamasıdır: (a) tahmini internet kullanıcıları, (b) ana sabit telefon hatlarının sayısı, (c) mobil abonelerin sayısı, (d) sabit Internet abonelerinin sayısı, (e) sabit geniş bant tesislerinin sayısı. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU), bu verilerin ana kaynağıdır. Telekomünikasyon altyapı endeksi ile FMIS & OBD grupların karşılaştırması Tablo 3.8’de sunulmuştur. Tablo 3.8: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksinin karşılaştırması (Telco Altyapısı) eGov’12 (TI) 0.00 - 0.20 0.21 - 0.40 0.41 - 0.60 0.61 - 0.80 0.81 - 1.00 Toplamlar A 4 8 3 9 3 B 24 23 14 13 4 C 29 9 9 4 1 D 22 3 5 1 2 Toplam 79 43 31 27 10 27 78 52 33 190 Kaynak: Dünya Bankası verileri. 190 ekonomiden sadece yaklaşık 37’si (% 19) telekomünikasyon altyapısı endeksi için 0.60 üstünde EGDI puanlarına sahiptir. Ancak, ülkelerin çoğunda Internet bağlantısı ve geniş bant erişimi yetersizdir ve bu ekonomilerdeki göreceli düşük FMIS & OBD puanlarını analiz ederken bu durum dikkate alınması gereken önemli bir boyuttur. İnsan kaynakları endeksi. İnsan kaynakları endeksi iki göstergenin ağırlıklı ortalamasıdır: (a) yetişkinlerde okur-yazarlık oranı ve (b) kombine birinci, ikinci ve üçüncü seviye okula kayıt oranı: üçte iki ağırlık okur-yazarlık oranına ve üçte-bir ise okula kayıt oranına verilmiştir. İnsan kaynakları için EGDI endeksine göre FMIS & OBD gruplarının dağılımı Tablo 3.9'da sunulmaktadır. Bu ekonomilerin çoğunun (190 üzerinden 142 ya da % 75) 0.60 üzeri puanı olup, nispeten yüksek FMIS & OBD gruplarına sahiptir. Ülkelerin çoğu tabloda gölgeli alanda gösterilen eğilim çizgisi boyunca dağılmıştır. Tablo 3.9: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksi (İnsan Kaynakları) eGov’12 (HC) 0.00 - 0.20 0.21 - 0.40 0.41 - 0.60 0.61 - 0.80 0.81 - 1.00 Toplamlar A B C D Toplam 1 7 19 27 1 3 13 20 41 78 7 11 15 19 52 3 3 6 10 11 33 4 13 31 52 90 190 Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: - = yok. Özetle, bu çalışmanın bulguları EDGI endeksleri ile büyük ölçüde uyumludur. İnsan kaynakları endeksi ülkelerin çoğunda yüksektir, ancak çevrimiçi hizmet ve Telco altyapı endeksleri, FMIS & OBD gruplarının da yüksek olduğu ekonomilerinin sadece yaklaşık % 20’sinde yüksektir ve bu, EGDI endeksleri ile uyumlu olarak açık bütçe verileri yayınlamak için çok daha iyi bir hazırlık düzeyini göstermektedir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 58 Veriler Açık Kaynak Politikaları CSIS Açık Kaynak Politikaları Anketinin17 yedinci güncellemesi 2010 yılında yayınlanmıştır. Anket açık kaynak yazılımının (OSS) kullanımı ile ilgili hükümet politikalarını izler. Anket dört kategoriye ayrılır: (a) araştırma ve geliştirme amaçlı, (b) zorunlu (OSS kullanılması zorunludur), (c) tercihli (OSS kullanımı tercih edilir, ancak zorunlu değildir) ve (d) tavsiye niteliğinde (OSS kullanımına izin verilir). Ankette ayrıca bir girişimin, ulusal mı, bölgesel mi veya yerel düzeyde mi yapıldığına ve kabul olup olmadığına, incelenmekte olduğuna veya reddedilme durumuna bakılır. Çalışmanın bulgularına göre, 362 açık kaynak politikası girişiminin (Tablo 3.10) 227’si ulusal düzeyde (66 ekonomi), 117’si eyalet veya yerel hükümet düzeyinde (22 ekonomi) ve 18’i uluslararası düzeydedir (AB, OECD, BM). Bu açık kaynak politikalarının yaklaşık % 69’u onaylanmıştır (Tablo 3.11). Anket sonuçları, zorunlu, tercihli ya da tavsiye niteliğindeki politikalara göre, açık kaynak araştırma ve geliştirme girişimlerinin onayına daha büyük bir ilgi olduğunu göstermektedir. Tablo 3.10: Açık Kaynak Politikalarının kapsamı ve bölgesel dağılımı Politika kapsamı Ulusal Eyalet/Yerel Uluslararası Toplamlar R&D 69 25 5 Tavsiye 66 19 12 Tercih 60 52 1 Zorunlu 32 21 - Toplam 227 117 18 99 97 113 53 362 Bölge Avrupa Asya Latin Amerika Kuzey Amerika Onaylandı 126 59 31 16 Önerildi 35 20 15 11 Reddedildi 10 2 11 10 Toplam 171 81 57 37 Afrika Orta Doğu Toplamlar 8 5 245 1 2 84 0 0 33 9 7 362 Kaynak: Dünya Bankası verileri. Tablo 3.11: Onaylanan açık kaynak politikalarının bölgesel dağılımı Bölge Avrupa Asya Latin Amerika Kuzey Amerika Afrika Orta Doğu Toplamlar R&D 45 19 8 Tavsiye 37 16 6 Tercih 36 22 12 Zorunlu 8 2 5 Toplam 126 59 31 5 3 1 81 8 1 2 70 2 4 2 78 1 0 0 16 16 8 5 245 Kaynak: Dünya Bankası verileri. 17 CSIS Açık Kaynak Politikaları Anketi / CSIS Open Source Policy Survey, 2010 Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Veriler 59 Tablo 3.12, ulusal ve eyalet/yerel düzeyde açık kaynak politikaları için FMIS & OBD grupların dağılımını göstermektedir. FMIS & OBD grupları ile kamu sektöründe açık kaynak politikalarının kullanımı arasında pozitif bir ilgileşim olduğu ve bunun da sonuçta açık bütçe verilerinin yayınlanmasını teşvik ettiğini görülmektedir. Ulusal düzeyde, 66 hükümetin 60’ı (% 91) bu konuda iyi uygulamalara sahiptir. Eyalet/yerel hükümet seviyesinde açık kaynak politikaları olan 22 ekonominin tümünün yüksek FMIS & OBD skorları vardır. Tablo 3.12: FMIS & OBD grupları ile 66 ekonomideki açık kaynak politikalarının dağılımı OSS politikaları / FMIS & OBD grupları > Ulusal seviyede: 66 ekonomi > Eyalet/Yerel seviyede: 22 ekonomi > A 22 10 B 38 12 C 4 - D 2 - Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: OSS = açık kaynaklı yazılım; MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBD = açık bütçe verileri; - = yok. Buradaki karşılaştırmalı analizler göz önüne alındığında, bu çalışma için belirlenen göstergelerin, KM verilerinin saydamlığıyla ilgili diğer göstergelerle karşılaştırıldığında tutarlı sonuçlar ürettiği sonucuna varılabilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 60 Veriler Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Bölüm 4. İyi Uygulamalar Bu çalışmanın bulguları, dünyada 198 hükümet tarafından kullanılan 176 MYBS platformuna rağmen, güvenilir MYBS çözümlerine dayalı açık bütçe verilerini paylaşma açısından iyi uygulamaların sadece 24 ülkede (% 12) çok belirgin olduğunu göstermektedir. Bu çalışma için iyi uygulama, MYBS’den elde edilen kapsamlı, güvenilir ve zamanında KM bilgilerinin, dinamik sorgu ve raporlama seçenekleri ile birlikte, gezinmesi kolay hükümet web sitelerinde yayınlaması olarak basitçe tanımlanabilir. İyi uygulamaların belirlenmesinde amaç, kullanıcıların KM veri yayıncılığının farklı alanlarında iyi performans sergileyenlerden öğrenmesi ve ilgili bilgilerin paylaşılmasının sağlanmasıdır. Bu bölüm, açık bütçe verileri ve saydamlıkla ilgili zorlukların aşılmasında etkili olan iyi uygulamalar hakkında bilgi paylaşmak için tüm MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS & OBD) uygulama gruplarından seçilmiş örneklere genel bir bakış sağlar. Bu bölümün sonunda, çalışmanın bulgularının görünürlüğünü artırmak için Google Maps üzerinde geliştirilen bir coğrafi harita uygulaması olan MYBS Dünya Haritası (FMIS World Map) tanıtılmaktadır. İyi uygulama örnekleri seçilirken, aşağıdaki ölçütler kullanılmıştır: Zamanında yayın (I-1): Özel web siteleri aracılığıyla tutarlı KM bilgilerini düzenli olarak yayınlama geleneği. MYBS platformunun görünürlüğü (I-2): KM bilgilerini yayınlamak için kullanılan kaynak MYBS çözümleri veya veri ambarı (DW) hakkında kapsamlı bilgilerin varlığı. Dinamik sorgu seçenekleri (I-3): MYBS veri tabanları veya DW üzerinde kullanıcı tanımlı (dinamik) sorgularla tüm gelir, ödenek ve harcama bilgilerine erişim. Açık bütçe verileri (I-4): MYBS kaynaklı ayrıntılı açık bütçe verilerinin yayınlanması. KM verilerinin güvenilirliği (I-5 ve I-6): Yayınlanan raporlarda sistem adı/zaman damgasının görünürlüğü. Sunum kalitesi (I-7 ve I-8): Bütçe verilerini görüntülemek ve yeterli arama/indirme seçenekleri sunmak için etkileşimli ve kullanıcı dostu grafik ara yüzlerinin varlığı. Açık verilerin etkin kullanımı (I-9): Maliye politikası, bütçe performansı ve başarılarla ilgili anlamlı açık verilerin paylaşılması (Vatandaşın Bütçesi). Bazı örnekler göstermektedir ki, eğer siyasi irade ve hükümetten taahhüt varsa, zor ortamlarda bile, bütçe saydamlığını artırmak için yenilikçi çözümler çok az bir yatırımla hızla geliştirilebilir. Tüm Bölgelerden seçilen örnekler listelenen iyi uygulama kategorilerinden her biri için KM yayıncılığı web sitelerinden görüntüler ve ilgili alan adı / uniform resource locators (URL) ile birlikte sunulmuştur (53 hükümet web sitesinden seçilen 100 örnek). Çok belirgin entegre MBYS (IFMIS) çözümlerinin önemli özellikleri, Dijital Bütçe ve Muhasebe Sistemi / Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 61 62 İyi Uygulamalar Digital Budget and Accounting System veya DBAS18 ve diğer gelişmiş/gelişmekte olan platformlar (örneğin, Brezilya, Rusya Federasyonu) da dâhil olmak üzere sunulmuştur. İyi uygulamaların gelir düzeyleri, coğrafi bölgeler ve FMIS & OBD gruplarına göre dağılımı Tablo 4.1’de gösterilmiştir. Tablo 4.1: KM bilgilerinin/açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili iyi uygulamalar Gelir Düzeyi # Yüksek gelirli 20 Üst-orta gelirli 17 Alt-orta gelirli 12 Düşük gelirli 4 Bölge Afrika Doğu Asya ve Pasifik Avrupa ve Orta Asya # 4 13 Kuzey ve Güney Amerika 16 Orta Doğu ve Kuzey Afrika Güney Asya 15 Bazı iyi uygulamaları vurgulamak için seçilen hükümet web siteleri Almanya; Amerika Birleşik Devletleri; Avustralya; Avusturya; Çin; Danimarka; Estonya; Finlandiya; Fransa; Hollanda; İngiltere; İrlanda; İspanya; İsveç; Japonya; Kore Cumhuriyeti; Norveç; Singapur; Slovenya; Tayvan; Yeni Zelanda Arjantin; Brezilya; Çin; Dominik Cumhuriyeti; Ekvator; Kolombiya; Malezya; Moritus; Meksika; Peru; Rusya Federasyonu; Şili; Tayland; Türkiye; Uruguay; Ürdün; Venezuela Bolivya; Guatemala; El Salvador; Endonezya; Fas; Filipinler; Hindistan; Nikaragua; Pakistan; Paraguay; Vietnam; Zambiya Batı Şeria ve Gazze; Doğu Timor; Gambiya; Madagaskar Bazı iyi uygulamaları vurgulamak için seçilen hükümet web siteleri Gambiya; Madagaskar; Moritus; Zambiya Avustralya; Çin; Doğu Timor; Endonezya; Filipinler; Japonya; Malezya; Kore Cumhuriyeti; Singapur; Tayvan; Tayland; Vietnam; Yeni Zelanda Almanya; Avusturya; Danimarka; Estonya; Finlandiya; Fransa; Hollanda; İngiltere; İrlanda; İspanya; İsveç; Norveç; Rusya Federasyonu; Slovenya; Türkiye Amerika Birleşik Devletleri; Arjantin; Bolivya; Brezilya; Dominik Cumhuriyeti; Ekvator; El Salvador; Guatemala; Kolombiya; Meksika; Nikaragua; Paraguay; Peru; Şili; Uruguay; Venezuela 3 Batı Şeria ve Gazze; Fas; Ürdün 2 Hindistan; Pakistan FMIS & OBD Grubu # Bazı iyi uygulamaları vurgulamak için seçilen hükümet web siteleri 24 Almanya; Amerika Birleşik Devletleri; Arjantin; Avustralya; Brezilya; Ekvator; El Salvador; Guatemala; Hindistan; Hollanda; İngiltere; İrlanda; İspanya; Kolombiya; Kore Cumhuriyeti; Meksika; Nikaragua; Paraguay; Peru; Rusya Federasyonu; Singapur; Slovenya; Türkiye; Yeni Zelanda B 26 Avusturya; Bolivya; Çin; Danimarka; Dominik Cumhuriyeti; Endonezya; Estonya; Fas; Filipinler; Finlandiya; Fransa; İsveç; Japonya; Madagaskar; Malezya; Moritus; Norveç; Pakistan; Şili; Tayland; Doğu Timor; Uruguay; Ürdün; Vietnam; Venezuela; Zambiya C 3 Batı Şeria ve Gazze; Çin; Gambiya; Tayvan A Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBD = açık bütçe verileri. Seçilen örnekler aşağıdaki bölümlerde açıklanmaktadır. İlgili web bağlantıları (alan adları) MYBS Uygulama Topluluğu web sitesinde paylaşılan FMIS & OBD veri setinde mevcuttur: https://eteam.worldbank.org/FMIS 18 DBAS/dBrain (Kore Cumhuriyeti Strateji ve Maliye Bakanlığı’nın IFMIS çözümü), bütünleşik hükümet yaklaşımını özendirdiği için 2012 Birleşmiş Milletler Kamu Hizmeti Ödüllerinden (UNPSA) birini kazanmıştır (EAP Bölgesi, Kategori 4 Birincisi). Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 63 KM Verilerinin Özel Web Sitelerinde Zamanında Yayınlanması Çok sayıda KM web sitesi, onaylanan yıllık bütçe planları (198 üzerinden 153’ü veya % 77) ve bütçe uygulama sonuçları (198 üzerinden 147’si veya % 74) hakkında tarihsel bilgiler sağlamaktadır. Ancak, bu ekonomilerin sadece yaklaşık % 60’ı iyi uygulamaları takip etmekte ve düzenli yayın yapmaktadır: MTEF ve yatırım planlarının yanı sıra bütçenin dış denetim bilgilerini yayınlama performansı beklenen seviyelerin çok altındadır (Tablo 4.2). Tablo 4.2: KM bilgilerinin yayınlanmasında tarihsel eğilimler ve düzenlilik MTEF Yatırım planları Bütçe uygulama Dış denetim Yılından Bütçe planları beri # Ekon Düzenli # Ekon Düzenli # Ekon Düzenli # Ekon Düzenli # Ekon Düzenli 3 0 0 1 0 1980 3 0 0 2 0 1990 2000 2010 Toplam % 29 104 17 153 77 29 80 8 120 61 12 58 33 103 52 12 44 8 64 32 6 30 8 44 22 6 22 4 32 16 27 103 15 147 74 27 81 8 117 59 13 54 8 75 38 13 45 2 60 30 Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MTEF = orta vadeli harcama çerçevesi. Bu KM web sitelerinin çoğu son on yıl içinde oluşturulmuş olmasına rağmen, bunlardan bazıları büyük oranda tarihsel bilgi sağlamaktadır. Brezilya 1980’den itibaren yıllık bütçe planları ve bütçe uygulama sonuçlarını paylaşarak, bu kategoride en iyi performans sergileyen ülke olarak öne çıkar. LCR bölgesinde birkaç ülke daha (Arjantin, Şili) 1980'lerden beri tarihsel veriler paylaşmaktadır, ancak hükümetlerin çoğu son on yılı kapsayan veriler yayınlamaktadır. Bu bölümde sunulan hükümet web siteleri, açık bütçe verileri ile ilgili devam eden iyileştirme girişimleriyle birlikte, bu çalışma sırasında gözlenen iyi uygulamaların bazılarını örneklerle açıklamaktadır. Afrika Moritus / Mauritius Maliye ve Eknonmik Kalkınma Bakanlığı / Ministère des Finances et du Développement Économique web sitesi (http://www.mof.mu), organizasyon, mevcut ve geçmiş ulusal bütçe, mevzuat ve kamu borçlarıyla ilgili önemli bilgiler sunar. Bütçe bölümü program esaslı bütçe tahminleri ve gerçekleşmelerinin yanı sıra, kapsamlı bilgiler veren kamu sektörü yatırım programı çevrimiçi sistemini içerir. Belgeler PDF, DOC ya da XLS formatlarda indirilebilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 64 İyi Uygulamalar Doğu Asya ve Pasifik Avustralya / Australia Merkezi Bütçe sitesi, Avustralya Hükümetinin bütçe dokümanlarına erişim için giriş adresidir (http://www.budget.gov.au). Bir dizi ayrıntılı bütçe bilgisi mevcuttur: bütçe konuşmaları, strateji, gelirlerin ve harcamaların ayrıntıları, ödenekler, portföy raporları, bütçe uygulama performansı, yıl ortası ekonomik ve mali görünüm ve bütçe kesin sonuçları. Eski bütçelerle ilgili bölüm, 1996'dan itibaren bütçe performansıyla ilgili benzer bilgiler sunar. Raporların çoğu PDF formatında mevcuttur. Japonya / Japan Maliye Bakanlığı (http://www.mof.go.jp) web sitesi önemli KM bilgilerini açık veri formatında sunar. Politika belgeleri, toplam net bütçe ve bilanço, bütçe uygulama performansı ve hazine işlemleri, PDF, XML veya XLS formatlarında yayınlanmaktadır. Hükümet mali istatistiklerinin bazıları İstatistik web sitesinden de (e-Stat) açık veri formatlarında (PDF, CSV, XLS, DB) mevcuttur. Bakanlığın ana sayfası, ilgili devlet kurumları, günlük haberler ve vatandaşlar ve işletmeler için geribildirim seçenekleri için web bağlantıları da içerir. Kore Cumhuriyeti / Republic of Korea Strateji ve Maliye Bakanlığı web sitesi (http://www.mosf.go.kr) ekonomik politika, performans göstergeleri, yayınlar, bütçe uygulama performansı ve e-uygulamalar hakkında geniş bilgi sunar. Diğer önemli özellikler arasında Dijital Bütçe ve Muhasebe Sistemi (DBAS/dBrain) web bağlantıları, hazine tahvilleri, çevrimiçi ihale sistemi, istatistiki bilgiler, çocuklar, gençler ve araştırmacılar için eğitimsel dokümanlar, bilgi edinme hakkı politikası ve şikâyetlerin sunulması için araçlar yer alır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 65 Yeni Zelanda / New Zealand Yeni Zelanda Hazinesi / Kaitohutohu Kaupapa Rawa web sitesi (http://www.treasury.govt.nz) hükümetin finansal işlemleri, bütçe performansı, ekonomi, devlet sektörü ve mali istatistiklerle ilgili geniş bilgilere erişim olanağı sağlar. Ana sayfada gezinmek kolaydır ve önemli KM web sitelerine bağlantılar vardır. Hazine Twitter özet bilgi akışı, hızlı bağlantılar ve cari faiz bölümleri gibi başlıklar vatandaşlar ve işletmeler için yararlı geribildirim sağlamaktadır. Mobil bütçe sitesi ve mali zaman serileri (1972-2012), kamu maliyesiyle ilgili anlamlı bilgiler ve ayrıntılı bir açık bütçe veri seti sunmaktadır. Singapur / Singapore Maliye Bakanlığı (http://www.mof.gov.sg) ana sayfasında gezinmek kolaydır ve bütçe süreci ile ilgili geniş bilgiler verilmektedir. Bütçe arşivleri 1996 yılından bu yana politikalar, kamu harcamaları ve sonuçlarının ayrıntılarını sunar. Bireyler, sivil toplum örgütleri ve işletmeler bir kamu danışma bölümü aracılığıyla görüşlerini ve önerilerini gönderebilirler. Mobil uygulamalar, bütçe planları ve uygulama performansının ayrıntıları hakkında daha fazla bilgi edinmek için web sitesinden indirilebilir. Basit bir bütçe sınavı ve yayın indirme sayfaları, kolay anlaşılır formatta ek bilgiler sağlar. Avrupa ve Orta Asya Fransa / France Ekonomi ve Maliye Bakanlığı / Ministère de l'Économie et des Finances web sitesi (http://www.economie.gouv.fr) düzenli olarak güncellenen KM bilgilerine doğrudan erişim olanağı sağlar. Kamu danışma ve iletişim seçenekleri arasında, sosyal medya ve WebTV bağlantıları vardır. Bütçe ve kamu maliyesi web sitesinde, bütçe performansı ve sonuçları hakkında detaylı bilgilerin anlamlı biçimlerde düzenli sunulduğu Performans Forum web sayfası vardır. Hazine Genel Müdürlüğü / Direction Générale du Trésor web sitesi (http://www.tresor.economie.gouv.fr) hazine ve borç yönetimine ilişkin kapsamlı veriler sunar. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 66 İyi Uygulamalar Almanya / Germany Maliye Bakanlığı / Bundesministerium der Finanzen web sitesinde federal bütçe ile ilgili (http://www.bundesfinanzministerium.de) sık sık güncellenen kapsamlı bilgiler vardır. Hizmetlerle ilgili web sitesi, önemli birimler, veriler ve raporlar ile strateji belgelerine erişim sağlar. Ana sayfada, önemli mesajları iletmek ve devam eden reform çalışmalarındaki ilerlemeleri paylaşmak amacıyla, vatandaşlar ve işletmelerle iletişim için bir dizi seçenek vardır (video, grafik, ses ve resimler). Bütçe uygulama performansı aylık olarak raporlanmaktadır. Rusya Federasyonu / Russian Federation Maliye Bakanlığı ana sayfası (http://www.minfin.ru) bütçe, emeklilik ve yerel yönetim reform çalışmaları, rezerv ve milli servet fonları, bütçe uygulama performansı, kamu borçları ve denetim sonuçları hakkında kapsamlı bilgilere erişim sağlar. Federal kurumların web sitelerine linkler sayesinde kullanıcılar ayrıntılı bir açık bütçe veri setini görüntüleme ve indirme olanağına sahiptir. Çok yıllı bütçe çerçevesi, belirli faaliyetlerle ilgili yönetmeliklerin güncellemeleri ve tüm Maliye Bakanlığı bilgi sistemlerinin tanımı ile birlikte sunulmaktadır. Yeni bütçe portalı (pilot) (www.budget.gov.ru) oldukça etkileyicidir. İsveç / Sweden Maliye Bakanlığı (MB) web sitesi (http://www.sweden.gov.se), bakanlığın sorumluluklarını, temel program faaliyetlerini, haberleri ve yayınları sunar. Ulusal ekonomi ve bütçe hakkında detaylı bilgiler web sitesinin "politika alanları" başlığı altında yayınlanmaktadır. Maliye Bakanlığı web sayfası, finansal istikrar çerçevesi, son mevzuat, ilgili kurumlara bağlantılar ve vatandaşlar ve işletmeler için çeşitli etkileşim seçeneklerini de içerir. Bütçe politika hedeflerinin izlenmesi ve harcama tavanı için tahminlerin yanı sıra, son KM tahminleri de ayrıca ilgili web sayfaları ve belgeler vasıtasıyla sunulmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 67 Kuzey ve Güney Amerika Arjantin / Argentina Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministerio de Economía y Finanzas Públicas (MECON) (http://www.mecon.gov.ar) Arjantin’de KM bilgilerinin ana kaynağıdır. Web sitesinde gezinmek kolaydır ve organizasyon, ilgili mevzuat, programlar ve bütçe performansı ile dosya sorgulama, dokümantasyon ve bilgi merkezleri, yenilikler ve ihaleler gibi diğer önemli yönler hakkında kapsamlı bilgiler sağlar. InfoLEG (Información Legislativa y Documental) bölümü, tüm ilgili yasal belgelere çevrimiçi erişim olanağı sunar. Brezilya / Brazil Brezilya Maliye Bakanlığı / Ministério da Fazenda (http://www.fazenda.gov.br) ana sayfası, birçok açıdan ayrıntılı bilgi kümelerine erişim sağlayan ve çok sayıda iç ve dış KM web sitesine bağlantılar içeren, en kapsamlı federal hükümet web sitelerinden biridir. Devlet Hazinesi / Tesouro Nacional, yeni MYBS (SIAFI) kaynaklı ayrıntılı bütçe uygulama raporları yayınlayan çağdaş bir web sitesine sahiptir (https://www.tesouro.fazenda.gov.br). Kamu harcamalarının etkinliğini artırmak amacıyla, bir veri ambarı sayesinde SIAPE, SIAFI ve SIGPLAN sistemlerinden veri ayıklanarak, karar destek ve performans izleme için bilgi üretilmektedir. Bir başka önemli bilgi kaynağı, Planlama ve Bütçe Yönetimi Bakanlığı / Ministério do Planejamento, Orçamento e Gestão tarafından oluşturulan (http://www.planejamento.gov.br) Federal Bütçe portalıdır. Portal, federal bütçe ve yatırım planlarına, Hızlandırılmış Büyüme Programına / Programa de Aceleração do Crescimento ve çok yıllı planlara erişim sağlar. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 68 İyi Uygulamalar Şili / Chile Maliye Bakanlığı / Ministerio de Hacienda (http://www.hacienda.cl) web sitesi, KM faydaları, süreçleri ve programları ile mali saydamlık faaliyetleri hakkında kapsamlı bilgiler sunar. Politika oluşturma ve uygulamada vatandaş katılımı için özel bir web sayfası vardır. Belgeler bölümü, Sistema de Información para la Gestión Financiera del Estado (SIGFE) veri tabanlarından elde edilen bütçe planları ve yürütme performansı ile ilgili tüm tarihsel ve güncel verilere erişim için web bağlantılarını içerir. Kolombiya / Colombia Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı / Ministerio de Hacienda y Crédito Público (http://www.minhacienda.gov.co) kamu maliyesi hakkında önemli bilgiler sunmak için bilgilendirici ve kolay gezinilebilen bir web sitesi oluşturmuştur. SIIF Nation ve Saydamlık Portalına linkler sayesinde, bütçe uygulama performansı, toplanan gelirler ve harcama detayları, yatırımlardaki ilerleme ve imzalanan tüm önemli sözleşmelerin detayları dâhil, merkezi ve yerel bütçe faaliyetleri hakkında ayrıntılı bilgiye erişim olanağı vardır. Ekvator / Ecuador Maliye Bakanlığı / Ministerio de Finanzas (http://www.finanzas.gob.ec) ana sayfası KM ve tarihsel eğilimler hakkında kolay anlaşılır formatta kapsamlı bilgiler sunar. SIGEF (Sistema Integrado de Gestion Financiera) ve Hükümet Sonuçları / Gobierno por Resultados portalı linkleri, sektörel ve bakanlık harcamaları ve gelirleri hakkında ayrıntılı bilgilere erişim sağlar. Bakanlık web sitesi, açık ve kolay anlaşılır mesajlar ile vatandaşlar ve sivil toplumu bilgilendirmek için oldukça fazla multimedya seçeneği (YouTube, sunumlar, SIGEF e-Learning platformu) sunar. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 69 Meksika / Mexico Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı / Secretaría de Hacienda y Crédito Público web sitesi (http://www.shcp.gob.mx) KM, bütçe gelirleri ve harcamaları, hazine işlemleri, yönetmelikler ve bütçe saydamlığı hakkında geniş bilgiler sunar. Saydamlık portalı ve bilgi edinme (InfoMex) web sitesi kanalıyla vatandaşlar ve işletmeler için bir dizi geribildirim mekanizması sağlanmıştır. Federal hükümet sözleşmeleri, raporlar, ücretler, yönetmelikler, sübvansiyonlar, hizmetler, imtiyazlar ve verilen izinlerle ilgili bilgiler de verilmektedir. KM veri tabanlarından raporlar sunmak için dinamik sorgu seçenekleri vardır. Orta Doğu ve Kuzey Afrika Fas / Morocco Ekonomi ve Maliye Bakanlığı / Le Ministère de l'Economie et des Finances portalı (http://www.finances.gov.ma) önemli KM bilgilerine ve devlet bütçe uygulamaları, yönetmelikler ve kamu borçları hakkında güncel verilere erişim sağlar. Cinsiyet eşitliğine duyarlı bütçe bölümü ve KM kurumlarına linkler de açık bütçe verileri sunmaktadır. Genel Hazine / Trésorerie Generale web sitesi, e-hizmetler ve formlarla birlikte, kamu harcamalarının ve vergilerin detaylarını sunar. Geçmiş dönem verilerine veri tabanları ve belgeler bölümünden ulaşabilirsiniz. Güney Asya Hindistan / India Maliye Bakanlığı, Hindistan devlet bütçesi, KM istatistikleri, kamu borçları, ihaleler ve aylık ekonomik raporlarla ilgili kapsamlı bilgileri düzenli olarak sunar (http://www.finmin.nic.in). Hükümet muhasebe ve raporlama fonksiyonları Controller General of Accounts için Ulusal Bilişim Merkezi/National Informatics Center tarafından geliştirilen e-Lekha sistemiyle desteklenmektedir. Bütçe uygulama raporlarının çoğu e-Lekha sisteminden üretilip yayınlanmaktadır. Maliye Bakanlığı web sitesinde yayınlanan raporlar PDF formatında görüntülenip indirilebilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 70 İyi Uygulamalar MYBS Çözümlerinin Web Ortamında Görünürlüğü Bu bölümde KM bilgilerinin yayınlanmasında kullanılan MYBS platformlarının temel özelliklerini sunan bazı web siteleri tanıtılmaktadır. Afrika Madagaskar / Madagascar Maliye ve Bütçe Bakanlığı (MoFB), Entegre Kamu Mali Yönetim Sistemini / Système Intégré de Gestion des Finances Publiques (SIGFIP) tanıtmak için özel bir web sitesi hazırlamıştır. Web sitesi, sistemin işlevsel modüllerini ve kullanıcılarını açıklamakta, diğer KMY sistemlerine bağlantıları sunmakta ve sistemin gelişim tarihi ile sistem yönetiminden sorumlu birimleri açıklamaktadır. MoFB SIGFIP platformunu bir dizi çok parçalı bilgi sistemi arasında veri alışverişini kolaylaştırmak için kullanmaktadır. Doğu Asya ve Pasifik Avustralya / Australia Merkezi Bütçe Yönetim Sistemi web sitesi Avustralya'nın yeni entegre MYBS geliştirme sürecinin ayrıntılarını sunar. Beklenen faydalar ve yeni sistem ile gelen değişiklikler yanında, projenin gelişim süreci ve mevcut durum ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Web sitesi sistemin uygulama aşamaları hakkında tüm paydaşlara zamanında geribildirim sağlamakta ve değişim yönetimi faaliyetlerini desteklemektedir. İletişimi ve koordinasyonu geliştirmek için sunumlar ve çeşitli geribildirim mekanizmaları da mevcuttur. Endonezya / Indonesia Maliye Bakanlığının özel web sitesi (http://www.depkeu.go.id) 2014 yılında işletime hazır olması beklenen SPAN (Devlet Hazine ve Bütçe Sistemi / Sistem Perbendaharaan dan Anggaran Negara) çözümünün temel özelliklerini ve gelişim evrelerini sunar. Bir içerik yönetim platformu üzerine inşa edilen SPAN web sitesi, büyük değişim yönetimi faaliyetleri ile ilgili yararlı güncellemelerin yanı sıra, blog mesajları, haberler ve yaklaşan etkinliklerin duyurularını paylaşmakta kullanılır. SPAN hizmete alındığında KM bilgilerinin ana kaynağı olabilecektir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 71 Kore Cumhuriyeti / Republic of Korea Dijital Bütçe ve Muhasebe Sistemi / Digital Budget and Accounting System (DBAS) web sitesi (https://www.digitalbrain.gov.kr) kapsamlı KM bilgilerine ve açık bütçe verilerine erişim sağlar. DBAS veya dBrain sistem modülleri ve sistem geliştirme aşamaları detaylı olarak sunulmuştur. KM politikası, orta vadeli finansman planı, bütçe sistemi, devlet tahvilleri, nakit yönetimi, tedarik / ihaleler ve mali istatistiklerle ilgili bilgiler kullanıcı dostu bir formatta sunulmakta ve düzenli olarak güncellenmektedir. Vatandaşlar / işletmeler sorular sorabilir ve raporları çeşitli biçimlerde indirebilirler. Malezya / Malaysia Hükümet Mali Yönetim ve Muhasebe Sistemi / Government Financial and Management Accounting System (GFMAS) 2006 yılından bu yana Muhasebe Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan muhasebe sistemidir. GFMAS web sitesi bu entegre sistemin kabiliyetlerini sunar (finansal planlama, bütçe kontrolü ve devlet muhasebesi). Maaş yönetimi, hükümet kredileri, yatırımlar ve kamu hesaplarının hazırlanması da kapsanmaktadır. Çevrimiçi istatistik sistemi ve veri marketi (data-mart) bölümleri, bütçe uygulamasının durumu ile, KM tarihsel verileri hakkında yararlı bilgiler sağlar. Avrupa ve Orta Asya Fransa / France CHORUS merkezi ve yerel düzeylerde, mali, bütçe ve muhasebe yönetimini destekleyen entegre bir çözümdür (SAP tabanlı). CHORUS web sitesi, sistemin geliştirme aşamaları ve sistem işlevselliği hakkında detaylı bilgiler sunar. Sistem tüm bakanlıklara ve programlarda zamanında ve güvenilir KM bilgileri sağlar. Bir başka önemli KM bilgi kaynağı Hükümet Açık Veri portalıdır (http://www.data.gouv.fr). Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 72 İyi Uygulamalar Rusya Federasyonu / Russian Federation Maliye Bakanlığı, yeni entegre MYBS çözümünün (e-Budget) tasarım ve uygulaması ile ilgili gelişmeleri düzenli olarak sunmak için özel bir web sitesi hazırlamıştır. Yasal ve düzenleyici çerçeve, uygulamanın durumu, iş planları, sistem işlevselliği ve çalışma grubu faaliyetleri, tek bütçe portalı, devlet ve belediye ödeme sistemi ve diğer bileşenlerin geliştirilmesi ile ilgili güncellemelerle birlikte açıklanmaktadır. Yeni e-bütçe sisteminin 2016 yılında faaliyete geçmesi beklenmektedir. Şu anda, açık bütçe verilerinin çoğu Federal Hazine Otomasyon Sistemi veri tabanlarından yayınlanmaktadır. İngiltere / United Kingdom Merkezi Muhasebe ve Raporlama için Çevrimiçi Sistem / Online System for Central Accounting and Reporting (OSCAR) web sitesi, kamu harcamaları veri tabanından alınan kapsamlı açık bütçe verilerine erişim sağlar. Bu veri seti, kamu harcamalarına ait verilere daha fazla doğrudan erişim olanağı sağlamakta ve standart tablolama yazılımı ile kullanılabilmektedir. OSCAR Hazine yönetimine önemli yönetim bilgileri ve açık raporlama için veri sağlamak üzere kullanıcı dostu bir sistem olarak tasarlanmıştır. Sistemin tam olarak faaliyete olduğu görülmektedir ve 2012-13 yıllarının ilk altı ayını (Nisan-Eylül) kapsayan veriler son zamanlarda yayınlanmıştır. Kuzey ve Güney Amerika Arjantin / Argentina Sistema Integrado de Información Financiera (SIDIF) web sayfası Arjantin'in MYBS platformu hakkında ayrıntılı bilgi sağlar. Sistemin kavramsal modeli, işlevselliği, kapsamı, gelişimi ve yükseltmeleri, eğitim kılavuzları ve diğer sistemlerle ara yüzleri açıkça sunulmaktadır. Web sitesinde ayrıca, bilgi isteme, SIDIF ile ilgili etkinlikleri izleme ve ilgili kurslara katılım için seçenekler vardır. SIDIF web sitesi gelişmeleri aktarmak ve iyi uygulamalar hakkında bilgi vermek için düzenli olarak güncellenmektedir. SIDIF, MECON web sitesinde yayınlanan KM bilgilerinin kaynağıdır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar Bolivya / Bolivia Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministerio de Economía y Finanzas Públicas (http://www.economiayfinanzas.gob.bo) ana sayfasında gezinmek kolaydır ve bu web sitesi personel verileri, sözleşmeler, yayınlar, yasal çerçeve ve diğer birimlere bağlantılara erişim sağlar. 2000 yılından bu yana ayrıntılı bütçe bilgileri SIGMA (Sistema Integrado de Gestión y Modernización Administrativa) kanalıyla yayınlanmaktadır. Kaynak yönetiminde saydamlığın artırılmasına ek olarak, SIGMA, zamanında ve güvenilir bilgi sağlar, planlama sistemi ve kamu yatırımları ile bağlantılıdır ve sonuçları takip sistemine geribildirim sağlar. Brezilya / Brazil SIAFI, Brezilya'nın Federal Hükümet Entegre Mali İdare Sistemidir (Sistema Integrado de Administração Financeira). 1987’den beri hizmet veren ve böylece en eski MYBS çözümlerinden biri olan SIAFI, bütçe uygulama, muhasebe ve raporlama desteği sağlamak için geliştirilmiştir. Tüm SIAFI modüllerinin yavaş yavaş göç edeceği yeni SIAFI (Ocak 2012’den beri hizmette) web tabanlı bir uygulamadır. Federal Hükümet'in birlikte çalışabilirlik standartları (e-ping) ile uyumludur. Yeni SIAFI, Borç ve Alacak Hesapları modüllerini içerir. SIAFI web sitesi sistem işlevselliğini, raporları ve dinamik sorgu seçeneklerini sunar. SIOP (Sistema de Presupuesto y Planeamiento) portalı Federal Hükümet'in yeni bütçe hazırlama sistemine erişim sağlar (açık kaynak yazılımına dayalıdır ve Brezilya’da eyaletler tarafından ücretsiz kullanılabilir). Aylık, üç aylık veya yıllık bütçe raporları, mevcut ve önceki yıllar için indirebilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 73 74 İyi Uygulamalar Şili / Chile Sistema de Información para la Gestión Financiera del Estado (SIGFE) Şili'de 2007 yılından beri hizmet vermektedir. Yeni sürümü, tüm gelirlerin ve harcamaların günlük izlenmesi, nakit yönetimi, çok yıllı bütçe taahhütlerinin ve programların izlenmesi ve belge ve iş akışı yönetimi (elektronik belgeleri destekleyen) de dâhil olmak üzere önemli fonksiyonları desteklemek için bütçe hazırlama (COTS tabanlı) ve uygulama (LDSW) modüllerini birleştiren karma bir çözümdür. Nikaragua / Nicaragua 2002 yılından beri kullanılan Sistema Integrado de Gestión Financiera (SIGFA), bütçe planlaması, uygulaması, muhasebe ve raporlama işlevlerinin desteklemek için 2009 yılında bir web tabanlı sisteme yükseltilmiştir. Maliye Bakanlığı, KMY reformları ve yeni gereksinimleri desteklemek için yeni web tabanlı MYBS çözümünü seçme aşamasındadır. SIGFA web sitesi, KMY reformları (1996 yılından beri) ve SIGFA’yı diğer KMY sistemleriyle birleştiren e-SIGFA platformu hakkında faydalı bilgiler sunar. Venezuela / Venezuela Kamu Maliyesinin İdare ve Kontrolü için Entegre Sistem / Sistema Integrado de Gestión y Control de las Finanzas Públicas (SIGECOF) bütçe hazırlama, uygulama ve raporlama işlevlerini destekler. Sistem, Planlama ve Maliye Bakanlığı web sitesi aracılığıyla bütçe uygulama performansı hakkında yararlı bilgiler sağlamak için Borç Yönetimi Sistemi ve Kamu Yatırım Yönetimi ile bağlantılıdır. Sistem geliştirme aşamaları, yasal dayanak ve dijital kütüphaneye SIGECOF web sitesinden erişilebilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 75 Orta Doğu ve Kuzey Afrika Ürdün / Jordan Maliye Bakanlığı (http://www.mof.gov.jo), bütçe hazırlama, uygulama, muhasebe ve raporlama işlevlerini desteklemek için 2005 yılında Hükümet Mali Yönetim Bilgi Sisteminin (GFMIS, http://www.gfmis.gov.jo) kurulumunu başlatmıştır. GFMIS platformunun geliştirilmesi 2012 yılında tamamlanmış olup, sistemin 2013 yılında hizmete girmesi beklenmektedir. GFMIS sitesi sistem geliştirme sürecini, ilgili yayınları ve değişim yönetimi faaliyetlerini sunar. GFMIS’in çevrimiçi KM yayıncılığı için bilgi kaynağı olması beklenmektedir. Güney Asya Hindistan / India Muhasebat Genel Kontrolörü / Controller General of Accounts (CGA) tüm bütçe seviyeleri için bir yönetim muhasebe sistemi olan e-Lekha’yı geliştirmiştir. Sistem genelde ödemeler ve devlet muhasebesi işlemleri, CoA'nın merkezi güncellemeleri ve nakit yönetimi için kullanılır. Merkez Plan Aktivitelerini İzleme Sistemi / Central Plan Scheme Monitoring System (CPSMS) tüm fon tahsisleri ve ödemelerin ülke çapında (2018 yılına kadar tüm eyaletlere genişleyerek) izlenmesi için 2011 yılında hizmete girmiştir ve ödemeler için Temel Bankacılık Çözümleri / Core Banking Solutions ile ara yüzlere sahiptir. CGA şimdi bütçe hazırlama, uygulama, muhasebe ve raporlama süreçlerini birleştirmek için bir entegre MYBS çözümü (GFMIS) geliştirmektedir. Pakistan / Pakistan Pakistan Denetim Dairesi / Audit Department tarafından PIFRA (Finansal Raporlama ve Denetimi Geliştirme Projesi) kapsamında geliştirilen Finansal Muhasebe ve Bütçeleme Sistemi, bütçe yürütme, muhasebe ve raporlama süreçlerini destekler. PIFRA web sitesi, projenin amaçları, beklenen sonuçlar, işlevsel modüller, maliyet ve bileşenleri hakkında yararlı bilgiler sağlar. Projenin ilk aşaması 2004 yılında, bir bordro modülünü de içeren ikinci aşaması ile 2011 yılında tamamlanmıştır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 76 İyi Uygulamalar Dinamik Sorgu Seçenekleriyle KM Bilgilerine Erişim Bu bölüm, MYBS veri tabanlarından kullanıcı tanımlı veya önceden tanımlanmış raporlar oluşturmak için dinamik sorgu seçenekleriyle KM verilerine erişim kabiliyetleri ile bağlantılı iyi uygulama örneklerini açıklamaktadır. Doğu Asya ve Pasifik Çin / China Maliye Bakanlığı, merkezi ve yerel yönetim faaliyetleri ile ilgili KM verileri yayınlayan kapsamlı bir web sitesine sahiptir (http://www.mof.gov.cn/) Merkezi bütçe gelir ve giderleriyle ilgili raporlar üreten, yerel bütçelerin performansını izlemeye yarayan ve devlet muhasebesine ilişkin tarihsel verileri bulmak için kullanılabilen dinamik sorgu seçenekleri vardır. Vatandaşların katılımıyla ilgili bir bölümün yanı sıra çevrimiçi hizmetler (formlar ve raporları indirmek için) ve devam eden KMY reformlarının güncel bilgileri de yer almaktadır. Doğu Timor / Timor-Leste Doğu Timor Bütçe Saydamlık Portalı / TimorLeste Budget Transparency Portal ulusal bütçe uygulamaları hakkında geniş bilgi sağlar. Portal ilgili MYBS veri tabanlarından günlük olarak güncellenir ve kamu, sivil toplum ve kalkınma ortaklarının erişimine açıktır. Portal bütçeyi izlemek için çok sayıda dinamik sorgu seçenekleri sunar (planlar, gerçekleşmeler, taahhütler, yükümlülükler) ve raporlar çeşitli biçimlerde indirilebilir (PDF, DOC, XLS, XML ve HTML). Avrupa ve Orta Asya Danimarka / Denmark Maliye Bakanlığı / Finansministeriet web sitesi (http://uk.fm.dk), kullanıcıların her kurum için kamu harcamalarının ayrıntılarına inebileceği yayınlarla ilgili bir bölümü ve dinamik sorgu pencerelerini içerir. MYBS çözümü KM veri tabanı için bilgi kaynağıdır ve özel bir bütçe programı düzeyi ve kuruluş seçerek ilgili harcamaların listesini (planlar ve gerçekleşmeler) üretmek mümkündür. Sorgu filtresi, rapor ayrıntı seviyesi ile birlikte pencerenin üst kısmında gösterilir. Görüntülenen açık bütçe verileri CSV formatında indirilebilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar Estonya / Estonia Maliye Bakanlığı / Rahandusministeerium web sitesi (http://www.fin.ee/riigieelarve) yaklaşık 2,700 yerel yönetim de dâhil olmak üzere 3,100 civarında kurumdan oluşan kamu sektörünün, bütçe uygulamadaki genel durumunu konsolide sonuçlarla sunar. Bütçe faaliyetlerinin ayrıntıları Statistics Estonia web sitesi ve veri tabanlarında bulunabilir. Gelir, gider ve genel hükümet borçları, istatistik veri tabanından kapsamlı bir dizi sorgulama ve filtreleme seçenekleriyle ayrıntılı olarak izlenebilir. Hollanda / Netherlands Maliye Bakanlığı / De Rijksoverheid ana sayfası bütçe performansı ile ilgili kapsamlı bir dizi Belge ve Yayınları düzenli güncellemelerle sunar. Kullanıcı tanımlı arama/sorgu seçenekleri bakanlık veya rapor türlerine göre ilgili yayınları ayıklamak için belirtilebilir ve arama sonuçlarını detaylandırmak için de seçenekler vardır. Bütçe dokümanları, yıllık planlar, rehberler ve diğer raporlar, arşivlerden PDF veya XLS dosyaları olarak seçilebilir ve indirilebilir. Devlet bütçesi, vergiler ve diğer kamu maliyesi bilgileriyle ilgili raporlar ayrıca Ulusal Bütçe web sayfasından da elde edilebilir. Türkiye / Turkey Maliye Bakanlığı eBudget / eBütçe web sitesi KM veri tabanlarından kapsamlı açık bütçe verilerine erişim sağlar. Kullanıcı tanımlı veya standart raporlar çevrimiçi oluşturulabilir ve çeşitli biçimlerde (XLS, PDF) indirilebilir. Dinamik sorgu seçenekleri, raporlama dönemi, rapor türü ve bütçe kurumlarının belirlenmesi ve istenen bütçe sınıflandırması bölümlerinin yanı sıra, görüntülenecek satır/sütunları seçmek için kullanılabilir. Portal, kamuya açık erişim sağlama yan sıra, hükümet yetkilileri tarafından güvenli iç erişim için de kullanılır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 77 78 İyi Uygulamalar Kuzey ve Güney Amerika Arjantin / Argentina Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministry of Economy and Public Finance (MECON) dinamik sorgu seçenekleri ile temel kamu maliyesi bilgilerini sunmak için özel bir web sitesine sahiptir. Seçilen açık bütçe verileri ekranda görülebilir veya daha fazla analiz için indirilebilir (PDF, RTF). Raporlarda bilgi kaynağı (Business Intelligence veri tabanı) belirtilir ve dosyaların oluşturulması ile ilgili tarih/saat damgası bulunur. MECON Bilgileri web sayfası, raporların kapsamı ve dönemi hakkında belirgin açıklamalarla birlikte, tüm önemli KM bilgilerine doğrudan erişim sağlar. Bolivya / Bolivia Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministry of Economy and Public Finance, örneğin, hükümetin mali tabloları (1991 yılından beri) ve finansal kurumların bilanço ve diğer raporları (2003 yılından beri) gibi bir dizi bütçe dokümanına erişim için dinamik sorgu seçenekleri sağlar. Başka bir yayın web sitesi 2000 yılından beri yerel finans müdürlükleriyle ilgili 30'dan fazla rapora erişim sağlar. Açık bütçe verileri ekranda görülebilir ya da PDF veya XLS formatlarında indirilebilir. Brezilya / Brazil SIAFI portalı, HTML ya da Elektronik Tablo formatında açık bütçe verileri oluşturmak için bir dizi dinamik sorgu seçeneği sağlar. Son veri tabanı güncellemesinin yapıldığı ay sağ üst köşede gösterilir ve rapor tipi, yıl ve diğer parametreler mevcut seçenekler arasından seçilebilir. Personel giderleri veya diğer giderler ile yatırım projelerinin maliyetleri hakkında raporlar oluşturmak için mevcut sorgu seçeneklerden biri burada gösterilmektedir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar Meksika / Mexico Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı / Secretaría de Hacienda y Crédito Público (http://www.shcp.gob.mx) dinamik sorgu seçenekleriyle kapsamlı KM verilerine erişim sağlar. Önceden tanımlanmış raporlar, tüm kamu sektörünün, federal hükümet ve bütçe kuruluşları ile sosyal güvenlik idaresinin bütçe performansını kapsamaktadır. Kullanıcı tanımlı raporlar, raporun türü, dönemi, görüntülenecek tutar ve sunum biçimini seçerek oluşturulabilir. Raporlar KM veri tabanlarından çevrimiçi görüntülenebilir ve PDF veya XLS formatlarında indirilebilir. Paraguay / Paraguay Maliye Bakanlığı / Ministerio de Hacienda web sitesi (http://www.hacienda.gov.py) gezinmesi kolay ve önemli KM bilgilerine erişim sağlayan bir platformdur. Çevrimiçi Hizmetler bölümü devlet kayıtları, kaynak aktarma talepleri, SIARE (MYBS'nin yeni sürümü), Kamu Yatırımları Milli Sistemi, Vergilendirme, Ulusal Kayıt ve İhalelerle ilgili bölümlere erişim için çeşitli sorgu seçeneklerini içerir. Sorgu pencereleri ilgili veri tabanlarına erişim sağlamak ve raporları çevrimiçi (dosya indirme / yazdırma seçenekleri ile) oluşturmak için kullanılabilir. Peru / Peru Ekonomi ve Maliye Bakanlığı / Ministerio de Economía y Finanzas web sitesi içindeki Ekonomik Saydamlık Portalı / Portal de Transparencia Económica kanalıyla bütçe performansı hakkında kapsamlı bilgiler sunar. Çok sayıda dinamik sorgu seçenekleri ile bütçe uygulama, kamu ve özel yatırımlar, hazine işlemleri, borçlar ve devlet muhasebesi ile ilgili MYBS kaynaklı raporlar oluşturulabilir. Bu raporlar çeşitli formatlarda (XLS, Grafik, PDF) görüntülenebilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 79 80 İyi Uygulamalar Amerika Birleşik Devletleri / United States ABD Hükümeti saydamlığı, katılımı ve işbirliğini geliştirmek için 2010 yılında Açık Hükümet Girişimini / Open Government Initiative başlatmıştır. Yönetim ve Bütçe Ofisi (Office of Management and Budget) 2007 yılından bu yana imzalanan her federal sözleşmenin (taşeronlar dâhil) ve ilgili yükümlülüklerin (harcamalar veya fiili nakit ödemeler hariç) detaylarını açıklamak için halk tarafından hiçbir ücret ödemeden erişilebilen, tek aranabilir bir web sitesi olarak USAspending.gov platformunu oluşturmuştur. Performance.gov portalı seçilen alanlarda hükümetin performansı hakkında yararlı bilgiler sunar. ABD Hazinesi de bütçe performansı ile ilgili özel bir web sitesini güncel tutmakta ve Vatandaşın Bütçesi raporunu yayınlamaktadır. Uruguay / Uruguay Ekonomi ve Maliye Bakanlığı (Ministerio de Economía y Finanzas) portalı etkileşimli sorgulama seçenekleri ile önemli KM verilerine erişim sağlar. Ulusal Genel Hazine (Tesorería General de la Nación) ve Genel Muhasebe Ofisi (Contaduría General de Nación) düzenli olarak ilgili detayları yayınlamaktadır. Bütçe uygulamaları sorgu bölümü, Entegre Finansal Bilgi Sistemi (SIIF) kaynaklı raporları çevrimiçi oluşturmak için kullanılabilir. Güncel ve önceki dönem bütçeleri detaylı olarak analiz edilebilir. Güney Asya Hindistan / India Maliye Bakanlığı (Ministry of Finance) ve Muhasebat Genel Kontrolörü (Controller General of Accounts) web sitelerinin Veri ve İstatistikler bölümü, kamu maliyesiyle ilgili ayrıntılı raporlar oluşturmak için dinamik sorgu seçenekleri sunmaktadır. Seçilen raporlar sistem adı ve tarih/zaman damgası içeren bir PDF dosyası olarak görüntülenebilir. Devlet kredi verileri, harcama tabloları, denetim raporları, ulusal KM özeti, merkezi hükümet borçları ve diğer alanlarda ayrıntılı raporlar indirilebilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 81 Ayrıntılı bir Açık Bütçe Veri Seti Yayınlama Bu bölümde ayrıntılı bir açık bütçe veri seti yayınlanması ile ilgili birkaç iyi uygulama örneği tanıtılmaktadır. Doğu Asya ve Pasifik Avustralya / Australia Maliye ve Serbestleşme Bakanlığı (Department of Finance and Deregulation) web sitesinin Yayınlar ve Raporlar bölümü son on yılda yayınlanan önemli belgeleri sunmaktadır. Bu dokümanlar arasında, web yayıncılığı, içerik yönetimi, açık veriler, bilgi güvenliği, bilişim (ICT) altyapısı ve açık kaynak kodlu yazılımlar için kılavuz gibi köklü standartlar vardır. Kamu Sektörü Bilgilerini yayınlamakta kullanılan Avustralya Hükümeti için Rehber de Açık Hükümet web sitesinde mevcuttur (http://data.gov.au). Kore Cumhuriyeti / Republic of Korea Strateji ve Maliye Bakanlığının DBAS web sitesi, ayrıntılı bir açık bütçe veri setine erişim sağlar. Raporlar, seçilen bütçe sınıflandırması bölümleri veya diğer parametrelere göre, doğrudan DBAS veri ambarından üretilebilir ve çevrimiçi görüntülenebilir. Dosya indirme bölümü, çeşitli işletim sistemleri üzerinde birçok formatta (PDF, DOC, XLS, PPT ve benzeri) ve dilde görüntüleme seçenekleri sunar. Bütçe durumu, konsolide sonuçlar (genel, merkez ve yerel bütçe düzeyleri) ve finansal göstergeler, haberler ve ekonomik raporlarla birlikte her gün güncellenerek sunulmaktadır. Tayvan / Taiwan, China Bütçe, Muhasebe ve İstatistik Genel Müdürlüğü / Directorate General of Budget, Accounting and Statistics (DGBAS) web sitesi, Hükümet Bütçe Muhasebesi / Government Budget Accounting sisteminin veri tabanlarından elde edilen geniş kapsamlı KM bilgileri sunar. Merkezi ve özel bütçelerin yanı sıra, kent ve yerel yönetim bütçeleri, DGBAS web sitesinden ilgili kanun ve yönetmelikler, istatistikler ve diğer ekonomik raporlarla birlikte, çeşitli biçimlerde (XLS, PDF) izlenebilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 82 İyi Uygulamalar Vietnam / Vietnam Maliye Bakanlığı web sitesi, mevcut bilgi sistemlerinden (http://www.mof.gov.vn) devlet ve yerel bütçe uygulamalarının performansı hakkında kapsamlı açık bütçe verileri sunar. Yeni Hazine ve Bütçe Yönetim Bilgi Sisteminin / Treasury and Budget Management Information System (TABMIS) açık bütçe verilerinin yayınlanmasını desteklemek için 2013 yılında tam olarak faaliyete geçmesi beklenmektedir. Tüm bütçe raporları, yatırımlar ve kesin hesaplar düzenli olarak güncellenmekte ve çevrimiçi paylaşılmakta olup, görüntülenen sonuçlar XLS formatında indirilebilir. Avrupa ve Orta Asya İrlanda / Ireland Kamu Harcamaları ve Reform Bakanlığı (Department of Public Expenditure and Reform) halkın parasının nasıl harcandığı, tahsisi ve muhasebesi konusunda açık veriler yayınlamak üzere 2012 yılında İrlanda Stat projesini başlatmıştır. Hükümet Performans Ölçümü / Government Performance Measurement web sitesi üç politika alanıyla ilgili (Ekonomi, Ulaşım, Çevre) yararlı ve anlamlı performans bilgileri sunar ve 2014 yılında dört alan daha eklenecektir (Sağlık, Eğitim, Kamu Güvenliği, Hükümet). Pilot proje için dört kategoride (başarılar, eylemler, maliyetler, karşılaştırmalar) 480 üzerinde gösterge belirlenmiştir. Düzenli olarak güncellenen göstergeler çevrimiçi izlenebilir ve PDF, XLS veya DOC formatlarında indirilebilir. Hollanda / Netherlands Hollanda hükümetinin (https://data.overheid.nl) açık veri portalı, devlet kuruluşlarının veri setlerine açık referanslar ile birlikte, paylaşıma açık hükümet verileri ve ulusal Sicil Açık Verileri hakkında bilgi sağlar. Açık veri setlerinden biri, CSV formatında indirebilen Devlet Bütçesidir (giderler, yükümlülükler ve gelirlerin bakanlık bütçeleri bazında özeti). Diğer veri setleri, eğitim, ulusal yollar, mevzuat ve daha fazlası hakkında bilgi sağlar. Maliye Bakanlığı / Ministerie van Financiën web sitesi devlet bütçesi ile ilgili ilave açık verilere erişim sağlar. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 83 Norveç / Norway Maliye Bakanlığı / Finansdepartementet Devlet Bütçesinin / Statsbudsjettet performansı ile (http://www.statsbudsjettet.no) ilgili kapsamlı bilgi yayınlamak için özel bir web sitesi oluşturmuştur. Önceden tanımlanmış raporlar çevrimiçi görüntülenebilir ve çeşitli formatlarda (HTML, PDF, XLS) indirilebilir. Devlet bütçesinin çeşitli yönleriyle ilgili ayrıntılı bilgilerin yanı sıra, politika belgeleri, hükümetin öncelikleri, yeni kurallar ve mevzuat değişiklikleri ile basın bültenleri düzenli olarak yayınlanmaktadır. İngiltere / United Kingdom Birleşik Çevrimiçi Bilgi Sistemi / Combined Online Information System (COINS), HM Hazinesi tarafından yönetilen İngiltere Hükümeti harcamalarının veri tabanıdır. Tüm raporlar, XLS / CSV formatında çıktı için (2005 yılından itibaren herhangi bir dönem için), özellikle SQL ve VBA kullanılarak, merkezi olarak inşa edilmiştir. COINS içinde üç veri akımı (tahminler, bütçe planları / gerçekleşmeler, denetlenmiş sonuçlar) vardır ve ana tahminler, ulusal istatistikler, kamu harcamaları istatistiksel analizi, performans izleme, mali yönetim, ad hoc bilgi/raporlar ve kamu hesapları için kullanılır. Veriler, COINS üzerindeki verilerinin sahipliğini koruyan merkezi hükümet birimleri tarafından sağlanmaktadır. Kuzey ve Güney Amerika Brezilya / Brazil Ulusal Hazine web sayfalarının Tarihsel Seriler bölümü ve diğer kısımları ve Federal Bütçe portalı, ayrıntılı bir açık bütçe veri seti üretmek için bir dizi raporlama seçenekleri sunar. Raporların çoğu bir düzenlenebilir Elektronik Tablo formatında görüntülenebilir veya indirilebilir. Bilgi Edinme portalı çeşitli kamu web siteleri ve mevcut açık verilere erişim için yöntemleri açıklar. Vatandaş Bilgi Servisi / Serviço de Informações ao Cidadão (www.acessoainformacao.gov.br/sistema) açık hükümet verilerine ve diğer bilgilere erişim sağlar. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 84 İyi Uygulamalar Şili / Chile Bütçe Müdürlüğü / Dirección de Presupuestos (DIPRES) Yayınlar web sitesi ayrıntılı bir açık bütçe veri setine çeşitli formatlarda (PDF, XLS, CSV, XML) erişim sağlar. Hükümet mali istatistikleri düzenli olarak yayınlanır ve merkezi hükümet ile kamu işletmelerinin faaliyetlerine ilişkin önemli KM bilgileri, bütçe uygulama güncellemeleri (aylık/üç aylık) ve kamu borçlarıyla birlikte sunulur. Raporlar ayrıca, dönem, kurum ve içerik türü açısından kategorize edilmiştir. Kolombiya / Colombia Entegre Finansal Bilgi Sistemi / Sistema Integrado de Información Financiera (SIIF Nation) genel bütçenin birleştirilmiş sonuçlarına ilişkin zamanında ve güvenilir bilgi sağlar ve merkezi hükümet ile merkez dışı birimlerinin bütçe uygulamalarını kontrol eder. Bölgesel yardımlar bölümü, ilgili bilgilere kolay erişim için tüm bölgeleri kapsayan etkileşimli bir harita içerir. Guatemala / Guatemala Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministerio de Finanzas Públicas (http://www.minfin.gob.gt) web sitesi, üzerinde merkezi hükümet ve belediyelerle ilgili SIAF (Sistema Integrado de Administración Financiera) kaynaklı açık bütçe verileri bulunan önemli KM veri portallarına çeşitli bağlantılar içerir. Yerel Hükümet Portalı SIAF Muni veri tabanından dinamik raporlar yayınlayarak, etkileşimli bir harita üzerinden belediyelerin bütçe performansını sunar. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 85 Web Sitelerinde Yayınlanan KM Bilgilerinin Güvenilirliği Bu bölümde sunulan örneklerde, MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin güvenilirliğinin sağlanmasının bir parçası olarak sistem adı ve tarih/zaman damgası içeren raporlar sunan web siteleri tanıtılmaktadır. Afrika Gambiya / The Gambia Entegre Mali Yönetim Bilgi Sistemi / Integrated Financial Management Information System (IFMIS) bütçe hazırlama, uygulama, muhasebe ve raporlama için (donör-finansmanlı projeler dâhil) 2007 yılında Maliye ve Ekonomik İşler Bakanlığı (MoFEA) tarafından hizmete alınmıştır. 2011 yılından bu yana, sistemi tüm merkezi hükümet kuruluşları tarafından kullanılmaktadır. IFMIS Defteri Kebir raporları sistem adı ve tarih/zaman damgasını bulunmaktadır. Aylık bütçe uygulama sonuçları MoFEA web sitesinde yayınlanmaktadır. Sistem adı Tarih/zaman damgası Zambiya / Zambia Entegre Mali Yönetim ve Bilgi Sistemi / Integrated Financial Management and Information System (IFMIS) devlet bütçesinin hazırlanması ve uygulanması için kullanılır. Bilgi kaynağını açıklamak için bazı bütçe raporları sistem adını ve tarih damgasını içerir. Sistem adı (IFMIS) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Tarih damgası 86 İyi Uygulamalar Doğu Asya ve Pasifik Kore Cumhuriyeti / Republic of Korea Dijital Bütçe ve Muhasebe Sistemi / Digital Budget and Accounting System (DBAS) web sitesi dinamik sorgu seçenekleri ile kapsamlı, açık bütçe verilerine erişim sağlar. DBAS sistem adı ve tarih/zaman damgası bütçe belgeleri üzerinde görünmese de, DBAS kaynaklı güvenilir verilere hızlı erişim sağlamak için önceden tanımlanmış çok sayıda rapor vardır. Tayland / Thailand Hükümet Mali Yönetim Bilgi Sistemi / Government Financial Management Information System (GFMIS) web sitesi, bütçe uygulama performansı, temel göstergeler ve diğer önemli yönlerle ilgili ayrıntılı bir açık bütçe veri set sunar. Sistemden oluşturulan raporların çoğu, bilgi kaynağını ve yayın tarihini açıklamak için sistem adı ile tarih/zaman damgasını bir altbilgi olarak içerir. Sistem adı (GFMIS) Gün/saat damgası Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 87 Avrupa ve Orta Asya Slovenya / Slovenia Maliye Bakanlığı (Ministrstvo za finance) web sitesi önemli MYBS modüllerine, MFERAC Tekdüzen Muhasebe Sistemine ve Bütçeleme ve Analiz için SAPPrA web uygulamasına erişim sağlar. Kamu maliyesi bültenleri ve diğer bütçe raporları bu sistemlerden üretilmekte ve başlıkta tarih / zaman damgasını, altbilgi bölümünde ise sistem adını içermektedir. Sistem adı Tarih/zaman damgası Kuzey ve Güney Amerika Bolivya / Bolivia Sistema Integrado de Gestión y Modernización Administrativa (SIGMA) platformu bütçe ve performans yönetimi ile ilgili güvenilir bilgiler sağlar. Hemen hemen tüm raporlarda, sol üst köşesinde sistem adının ve sağ üst köşesinde tarih / zaman damgasının görüldüğü bir başlık bölümü bulunmaktadır. Önceki bütçe yıllarına ait raporların tarih ve zamanı en son yayın tarihini yansıtmakta ve sistemden oluşturulan kayıtların tutarlılığını göstermek amacıyla, sabit kalmaktadır. Sistem adı (SIGMA) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Tarih/zaman damgası (SIGMA’dan) 88 İyi Uygulamalar Brezilya / Brazil Sistema Integrado de Administração Financeira (SIAFI) platformu, etkileşimli sorgulama seçenekleri veya arşivlenmiş belgeler ile sistem veri tabanlarından güvenilir bilgi sağlayan web tabanlı bir uygulamadır. Sistemi adı ve tarih / zaman damgası çoğu bütçe raporlarının başlığında görünür. Sistem adı (SIAFI) Tarih/zaman damgası (SIAFI’den) Dominik cumhuriyeti / Dominican Republic Sistema Integrado de Gestión Financiera (SIGEF) platformu bütçe uygulamalarıyla ilgili zamanında ve güvenilir bilgi sağlar. Bakanlık web sitesinde yayınlanan raporlar, sistem adı ve tarih / zaman damgasının yer aldığı bir başlık bölümünü içerir. SIGEF veri tabanına dayalı diğer aylık istatistikler de Bakanlık web sitesinde mevcuttur. Sistem adı (SIGEF) Tarih/zaman damgası (SIGEF’den) Nikaragua / Nicaragua Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı (Ministerio de Hacienda y Crédito Público) genel bütçeden belediyelere yapılan transferleri yönetmek için TRANSMUNI (Sistema de Transferencias Municipales) çözümünü kullanmaktadır. TRANSMUNI web sitesinde yayınlanan raporların neredeyse tümünde sistem adı ve tarih / zaman damgası içeren bir başlık bölümü bulunmaktadır. Sistem adı (TRANSMUNI) Tarih/zaman damgası Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 89 Orta Doğu ve Kuzey Afrika Batı Şeria ve Gazze / West Bank and Gaza Mali Yönetim Bilgi Sistemi / Financial Management Information System (BISAN) bütçeleme ve mali yönetim işlevlerini destekler. Mali işlemler hakkında BISAN kanalıyla üretilen raporlarda, yayınların veri kaynağını belirtmek için alt bölümde, ek açıklamalarla birlikte sistem adı ve tarih damgası yer almaktadır. Sistem adı Tarih damgası Güney Asya Hindistan / India E-Lekha sistemi bakanlıklar ve ilgili alt birimlere ayrılan bütçe ile senkronize olarak harcamaların günlük raporlamasını destekler. e-Lekha, mali izleme ve kontrol işlevlerinin yanı sıra, gerçek zamanlıya yakın raporlama kabiliyetine sahiptir. Bakanlık web sitesinde yayınlanan raporlar, sistem adı ve tarih / zaman damgasının yer aldığı bit altbilgi bölümünü içerir. Sistem adı Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Tarih/zaman damgası 90 İyi Uygulamalar Sunum Kalitesi ve Etkileşim Bu bölümde açık bütçe verilerinin sunum kalitesinin iyileştirilmesi için yenilikçi çözümler ve son derece etkileşimli web sitelerinin kullanımını gösteren bazı iyi uygulama örnekleri tanıtılmaktadır. Doğu Asya ve Pasifik Avustralya / Australia Maliye ve Serbestleşme Bakanlığı’nın, tüm kamu ihaleleri ve sözleşmeler hakkında kapsamlı bilgi veren, bakımlı ve bilgilendirici bir İhale web sitesi vardır. İhale kurallarıyla ilgili bir dizi rehber, ICT satın alma faaliyetlerini desteklemek üzere tasarlanmış özel belgeler de dâhil olmak üzere, mevcuttur. Yıllık tedarik planları, duyurular ve sözleşmelerle birlikte, eğitim / mesleki gelişim fırsatları, düzenli olarak güncellenmektedir. Kore Cumhuriyeti / Republic of Korea Strateji ve Maliye Bakanlığı / Ministry of Strategy and Finance ve Dijital Bütçe ve Muhasebe Sistemi / Digital Budget and Accounting System (DBAS veya dBrain) web siteleri, iyi tasarlanmış grafik kullanıcı ara yüzleri aracılığıyla kapsamlı bilgiler sunar. Çok çeşitli açık veri görüntüleme ve indirme seçenekleriyle birlikte, geribildirim mekanizmaları ve sosyal medya bağlantıları mevcuttur. Bir tanıtım filmi ve diğer belgeler, dBrain modülleri, gelişmiş bütçe performans izleme kabiliyetleri, geliştirme aşamaları, alınan dersler, kullanıcı anketleri, uluslararası işbirliği ve diğer konularda bilgiler vermektedir. Yeni Zelanda / New Zealand Yeni Zelanda Hazinesi web sitesi, mobil uygulamalar ve diğer etkileşimli araçlar (Twitter, Facebook, YouTube ve benzeri) aracılığıyla kapsamlı KM bilgilerine erişim sağlar. Yeni bütçe uygulaması (NZ Bütçe), mobil cihazlar üzerinde (iPad, iPhone, Android) 2012 ve 2013 bütçe verileriyle birlikte, bütçe ile ilgili videolar, bütçe konuşması, yönetici özeti ve vergi mükellefleri için önemli bilgileri sunmak için Aralık 2012 yılında hizmete sunulmuştur. Tablet sürümü Bütçe Ekonomik ve Mali Güncellemeler ile Yıl Ortası güncellemeler hakkında ek bilgiler sağlar. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 91 Filipinler / Philippines Filipinler Hükümeti kamu idaresini güçlendirmek ve KMY performansı ile hizmet sunumunu iyileştirmek için Entegre Mali Yönetim Bilgi Sistemi (GIFMIS) projesini başlatmıştır. Önemli KMY gözetim kurumları (Denetim Kurulu, Bütçe ve Yönetim Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine) bu faaliyetleri desteklemek için kendi web sitelerinin içeriğini ve çevrimiçi hizmetleri geliştirmektedir. KMY ile ilgili web siteleri 2012 yılında büyük ölçüde yenilenmiş ve birçok önemli hizmet (Vatandaş Portalı, Bütçe 101, Benim Bütçem, KMY Portalı, e-Ödeme) vatandaşların hizmetine sunulmuştur. Singapur / Singapore Maliye Bakanlığı MYBS veri ambarından güncel açık veriler yayınlamak için son derece etkileşimli ve bilgilendirici bir bütçe web sitesine sahiptir. Her bütçe yılı, bütçe hazırlama, uygulama ve sonuçları hakkında kapsamlı bilgiler içeren ayrı web sitelerinde sunulmaktadır. Bütçe 2013 mobil uygulaması (iPhone, iPad) vatandaşların son Singapur bütçesiyle ilgili bilgiler yanında, basın bültenleri ve duyurular, videolar, bütçe sınavı ve bütçe konuşması için e-posta aboneliğine erişimini sağlar. Avrupa ve Orta Asya Avusturya / Austria Maliye Bakanlığı (Bundesministerium für Finanzen) vatandaşların vergi iadelerini ve elektronik bildirgeleri isteyebildiği, şirketlerin de satış vergisi ve gelir veya kurumlar vergisi ödeyebildiği Finans Online hizmetini sağlar. Ticaret Hizmetleri Portalı elektronik faturalama (Ocak 2014 tarihinden itibaren zorunlu) ve dijital imza kullanarak çalışanların kaydı için kullanılan bir başka merkezi elektronik hizmet platformudur. Performansa dayalı yönetimi, Tüm Avrupa için Çevrimiçi Kamu İhale sistemi ve diğer hizmetlere linkler, kamuda hizmet sunumunun kalitesini artırmak için entegre bir platform oluşturmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 92 İyi Uygulamalar Finlandiya / Finland Suomi.fi Fin kamu yönetiminin vatandaşlara tek noktadan hizmet veren (one-stop service) web sitesidir. Portalda e-hizmetler ve formları, ilgili kurumların alan adları, bilgi paketleri, mevzuat ve kamu idaresinden haberler vardır. Bir hizmet haritası, kamu sektöründeki hizmetler için iletişim ve adres bilgileri sağlar. Vatandaşın Hesabı hizmeti, bir başvuru veya soruşturmanın ilerleyişini kontrol etmek, bir başvuruyu ile ilgili olarak ek bilgi göndermek ve tekrar kayıt açma zorunda kalmadan farklı kuruluşların hizmetleri arasında geçiş yapmak için kullanılabilir. Rusya Federasyonu / Russian Federation Maliye Bakanlığı, 2012 yılında ülke çapında hizmete giren Federal Hazine Otomasyon Sisteminin / Federal Treasury Automation System ardından, hizmet sunumu ve saydamlığı artırmak için entegre bir MYBS çözüm olan e-Bütçe sistemini geliştirmektedir. Devam eden reformların bir parçası olarak, vergi yükümlülüklerini kontrolü, sürücü lisansına başvuru veya yenileme, trafik cezalarının ödenmesi ve diğer hizmetler için akıllı telefonlar / tabletler üzerinde (Android, iOS, Windows Phone) çalışan bir mobil uygulama (Kamu Hizmetleri) geliştirilmiştir. Maliye Bakanlığı portalı da emeklilik durumu, göç, hibe ve sosyal yardım talepleri ve gayrimenkul edinme hakkında bilgiler sağlar. İspanya / Spain Maliye ve Kamu Yönetimi Bakanlığı (Ministerio de Hacienda y Administraciones Públicas) yerel bütçeler ve çevrimiçi hizmetlere erişim ile ilgili bilgi vermek üzere Özerk Topluluklar için özel bir portal oluşturmuştur. Vatandaşlar ve kullanıcılar çevrimiçi hizmetlerden faydalanmak için dijital sertifika ile giriş yapabilirler. Tüm elektronik hizmetler ve bilgi sistemlerinin listesi ile birlikte, merkezi ve yerel bütçelere ilgili son verileri görüntülemek için bir coğrafi haritalama (geomapping) uygulaması da vardır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 93 Türkiye / Turkey Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemi (KBS) portalı, 60,000 civarında merkezi ve yerel birimde çalışan 200,000'den fazla kamu çalışanı için önemli MYBS modüllerine ve çevrimiçi hizmetlere erişim sağlamak üzere Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından geliştirilmiştir. Sistem, çeşitli harcama yönetimi modüllerinin yanı sıra, tüm personel kayıtlarını yönetmek ve bordro hesaplarının / ödemelerinin otomasyonu için kullanılmaktadır. Kuzey ve Güney Amerika Brezilya / Brazil Ülke Genel Kontrolörlüğü, halkı bilinçlendirmek ve bütçe harcamalarının izlenmesini teşvik amacıyla özel bilgilendirici bir web sitesi hazırlamıştır. “Kamu Parasını Akıllı Kullanma” / “Olho Vivo no Dinheiro Público” programı, kamu kaynaklarının kullanımının izlenmesi için vatandaşlara bir öğrenme platformu olarak tasarlanmıştır. Yerel liderler, konseyler, yerel hükümet yetkilileri, öğretmenler ve öğrenciler kamu sektöründe saydamlık ve hesap verme sorumluluğunun önemi ve yasal hükümlere uyum (bir uzaktan eğitim seçeneği dâhil) konusunda bilgilendirilmektedir. Şili / Chile Budget Müdürlüğü / Dirección de Presupuestos (DIPRES) kamu maliyesi ve ekonomik göstergelere ilişkin açık bütçe verilerinin yanı sıra, yasa ve yönetmelikler, sunumlar, konuşmalar ve istatistiklere erişim sağlayan kolay kullanımlı “Belgeler” web sitesine sahiptir. Her KM web sitesinin, bilgi edinme, yönetmelikler, ihale duyuruları, sözleşmeler ve geribildirim mekanizmaları ile ilgili alan adlarına kolay erişim olanağı sağlayan, saydamlıkla ilgili özel bir web sayfası vardır. Ayrıca, İhale Kurumunun / Dirección Chile Compra çok bilgilendirici bir web sitesi vardır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 94 İyi Uygulamalar Kolombiya / Colombia Mali Saydamlık Portalı / Portal de Transparencia Económica (http://www.pte.gov.co), farklı sektörlerde bütçe uygulama performansını göstermek ve bütçe programları, yatırımlar ve orta vadeli bütçe çerçevesi ile ilgili tarihsel verileri paylaşmak için etkileşimli sorgu seçenekleri sunmaktadır. Web sitelerinin çoğu çeşitli formatlarda (XLS, PDF, HTML) açık bütçe verilerini destekler. Portal, tedarik, borçlar, varlıklar ve sektörel ve bölgesel harcama ayrıntıları hakkında ek bilgiler sunmak için KM kurumlarına tüm önemli web bağlantılarını içerir. El Salvador / El Salvador Maliye Bakanlığı / Ministerio de Hacienda yeni Mali Saydamlık Portalı / Fiscal Transparency Portal üzerinden, gelirler, harcamalar, yatırımlar, kamu borçları ve satın almanın yanı sıra, kamu maliyesi, insan kaynakları ve dış ticaret istatistikleri hakkında önemli bilgiler sunar. Bütçe izleme bölümü, çeşitli kurumların bütçe uygulama hızlarının (plan ve gerçekleşen) anlık görüntülerini düzenli güncellemelerle yansıtır. İstenilen raporları hazırlamak ve açık veri formatında (XLS, PDF) indirmek için çok sayıda etkileşimli sorgu seçeneği vardır. Meksika / Mexico Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı’nın / Secretaría de Hacienda y Crédito Público son derece etkileşimli ve kolay gezinilen bir Bütçe Saydamlık / Transparencia Presupuestaria portalı vardır. Portal, kamu yatırımları, kamu maliyesi, performans değerlendirme sistemi, Vatandaşın Bütçesi ve federal kurumlar hakkında ayrıntılı bilgiler sunar. İlgili verilerin coğrafi haritalama (geomapping) ile sunumu, harcamaların ayrıntıları ile ilgili yararlı geribildirim sağlar (kim, neden, nerede, nasıl). Performans Değerlendirme Sistemi / Sistema de Evaluación del Desempeño kamu politikaları ve bütçe programlarının performansını izlemek ve amaç ve hedeflerle uyumu doğrulamak için kullanılabilir. Online öğrenmeyi desteklemek için özel bir Finansal Eğitim / Educación Financiera web sitesi de vardır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 95 Açık Bütçe Verilerinin Etkin Kullanımı Bu bölümde, vatandaşların / sivil toplum örgütlerinin bütçe harcamalarının performans ve saydamlığını kolayca izleyebilmesi amacıyla açık bütçe verilerini etkin biçimde sunan hükümet web siteleri tanıtılmaktadır. Doğu Asya ve Pasifik Kore Cumhuriyeti / Republic of Korea Strateji ve Maliye Bakanlığı DBAS web sitesi bütçe harcamalarının detayları hakkında geniş bilgiler sağlar. Kore Kamu Maliyesi Enstitüsü / Korean Institute of Public Finance (KIPF), vergi mükelleflerinin paranın nasıl harcandığını anlamasına yardımcı olacak biçimde açık bütçe verileri sunan InfoGraphic web sitesine sahiptir. KIPF sitesi, hükümetin çeşitli seviyelerine vergilendirme, bütçeleme ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile ilgili politika odaklı araştırma sonuçlarını sunar ve kamu politikaları oluşturulması ve uygulanmasında hükümete yardımcı olur. Filipinler / Philippines Kamu Mali Yönetimi reformu web sitesi muhasebe ve denetim reformları, GIFMIS projesi, merkezi hazine tek hesabı ile nakit yönetimindeki iyileştirmeler ve diğer etkinlikler dâhil devam eden reformlar hakkında ayrıntılı bilgi sunar. Bütçe Yönetimi Bakanlığı (DBM) tarafından başlatılan yeni uygulamalar bütçe tekliflerinin çevrimiçi sunulmasını da içerir. DBM Budget ng Bayan web sitesi, tüm bütçe süreçleri ve performans göstergeleri yanında açık bütçe verilerini sunmaktadır. Singapur / Singapore Maliye Bakanlığı web sitesi, ev halkı ve işletmeler yararına önemli bütçe girişimleriyle ilgili belirgin açıklamaların yer aldığı Singapur Hükümet Bütçesi hakkında önemli bilgiler sunar. Vatandaşlar ve sivil toplum örgütleri görüşlerini paylaşabilir ve Bakanlık alınan tüm görüşleri özetleyen ve yeni bütçenin hazırlanmasında bunların nasıl dikkate alındığını web üzerinde açıklayan yanıtlar verir. Videolar ve ilgili bütçe dokümanları / konuşmalar, bütçe planlama / uygulama süreciyle ilgili yararlı ek geribildirim sağlamaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 96 İyi Uygulamalar Avrupa ve Orta Asya Almanya / Germany Maliye Bakanlığı / Bundesministerium der Finanzen web siteleri, sosyal medya ve mobil uygulamalar ile federal bütçe bilgilerine erişim olanağı sağlar. Federal Bütçe / Bundeshaushalt (http://www.bundeshaushalt-info.de) gelir ve giderlerini gösteren etkileşimli web sitesi (bütçe bölümleri, fonksiyonel kategori ve tüm devlet kurumlarının harcama gruplarına göre) iyi uygulama örneklerinden biridir. Sonuçlar hem grafik ve hem de tablo halinde görüntülenebilir ve açık bütçe verileri olarak (PDF, XLS) indirilebilir. Açık Harcama / Offener Haushalt platformu, Federal Maliye Bakanlığı web sitesi ve diğer ilgili kaynaklarda mevcut verileri kullanarak, federal ve yerel bütçeleri görselleştirmek, analiz etmek ve yorumlamak için tasarlanmış ticari olmayan bir projedir. Norveç / Norway Mali Yönetim Müdürlüğü / Directorate for Financial Management (DFØ) devlet kurumlarına ortak platformlar yoluyla temel KMY hizmetleri sağlamak için kolay gezilebilen ve yenilikçi bir portal oluşturmuştur. DFØ ulusal muhasebe yönetiminden ve standart CoA, muhasebe standartları ve hükümetin nakit durumunu gözetmekten sorumludur. DFØ aynı zamanda bordro, muhasebe, e-Ticaret, e-Fatura ve diğer hizmetleri yönetmekte ve tüm sistemlerin operasyonel durumunu (Agresso, EFB, SAP, Entegrasyon Motoru) çevrimiçi izleyebilmektedir. DFØ deneyimlerin değişimi için forumlar organize etmekte ve profesyonel ağlar aracılığıyla iyi uygulamaları yaymaktadır. Kamu maliyesiyle ilgili anlamlı bilgi sağlamak için Maliye Bakanlığı vatandaşlar ve sivil toplum örgütleri için anlaması ve gezinmesi kolay bir web portalı (http://www.ungokonomi.no) geliştirmiştir. Bu portal ekonomi ve bütçe konularında düzenli güncellemeler sağlar. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 97 Rusya Federasyonu / Russian Federation Maliye Bakanlığı bütçe sistemiyle ilgili temel performans göstergelerinin düzenli güncellemeleri için bir web sitesi oluşturmuştur. Bütçe verileri (federal ve konsolide), makroekonomik göstergeler ve hükümet programları, grafikler / çizelgeler ile sunulmuştur ve PDF veya XLS formatlarında indirilebilir. Federal Hazine / Federal Treasury (FT) bütçe uygulamasıyla ilgili temel göstergeleri izlemek ve yayınlamak için yararlı bir veri marketi / data-mart sistemi geliştirmiştir. Bir diğer önemli web platformu federal ve yerel düzeyde ihalelerle ilgili tüm duyurular, sözleşmeler ve tedarikçilerin yayınlandığı ve düzenli olarak güncellenen tedarik portalıdır (procurement portal). Federal ve bölgesel gelirler ve harcamalar, yatırımlar, hükümetler arası transferler, satın alma ve diğer faaliyetlerle ilgili ayrıntılı açık bütçe verileri yayınlamak için (www.budget.gov.ru - test sürümü) yeni bir bütçe portalı 2013 yılı başlarında hizmete girmiştir. Vatandaşlar ve sivil toplum örgütlerinin olası iyileştirmelerle ilgili geribildirim paylaşabileceği bir tartışma forumu da vardır. MoF > Temel Performans Göstergeleri FT > Veri-marketi Bütçe portalı Türkiye / Turkey Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü MYBS veri tabanlarına (say2000i ve KBS) dayalı kapsamlı KM bilgilerine erişim sağlar. KBS için güvenli erişimin yanı sıra, otomatik bordro hesaplama (e-Bordro), döner sermaye fonları ve istatistiklerle birlikte, hizmet kalite standartları, düzenlemeler ve en son haberler bu portalda sunulmaktadır. Yerel yönetim bütçeleri ve diğer önemli göstergeler düzenli güncellemelerle grafiksel ve açık bütçe verileri (XLS, PDF) olarak yayınlanmaktadır. Maliye Bakanlığı web sitelerinde yayınlanan bütçe planları ile gerçek harcama verilerine dayalı olarak kamu harcamalarını izlemek ve kamu harcama ödenekleri / öncelikleri ve politikalarda olası iyileştirmeler hakkında parlamentoya raporlar sunmak için 2010 yılında bir sivil toplum web sitesi (Kamu Harcamalarını İzleme Platformu) oluşturulmuştur. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 98 İyi Uygulamalar İngiltere / United Kingdom "Benim Param Nereye Gidiyor?"/ “Where Does My Money Go?” web sitesi İngiltere kamu harcamalarıyla ilgili verilerin analizi ve görselleştirilmesi yoluyla vatandaş katılımını ve saydamlığı teşvik etmek üzere 2007 yılında oluşturulmuştur. "Açık Harcama" / “Open Spending” girişimi olarak genişletilen bu proje, halen 53 ekonomiden 212 KM veri seti içerir. Grafiksel kullanıcı ara yüzü, vergi gelirlerinin farklı birimler arasında nasıl bölündüğünü ve çeşitli fonksiyonlar için toplam ne kadar ve nereye harcandığını açıklar. Ülke ve Bölgesel Analiz bölümünde benzer saydamlık web sitelerine bağlantılar vardır. Kuzey ve Güney Amerika Arjantin / Argentina Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı, kamu yönetiminde saydamlığı artırmak için vatandaşlar ve sivil toplum için bir web sitesi hazırlamıştır. Ulusal bütçe uygulamaları hakkında önemli bilgiler basit bir dille sunulmaktadır. Vatandaşlar, bütçe gelir ve giderleri konusunda ek ayrıntılar ve önceki dönemlerle karşılaştırmalar için bütçe verilerine çizelgeler, grafikler ve tablolarla erişebilir. Seçilen raporları, sistem tarih / zaman damgası ile ve kullanıcı dostu sunumlarla çevrimiçi oluşturmak için dinamik sorgu seçenekleri vardır. Ziyaretçilerden geribildirim almak için bir anket formu da mevcuttur. Dominik Cumhuriyeti / Dominican Republic Vatandaş Portalı / Portal del Ciudadano (http://www.portaldelciudadano.gov.do), SIGFE veri tabanlarına dayalı olarak ve iş zekası sorgularından yararlanarak, bütçe uygulamaları hakkında kapsamlı bilgiler sunar. Bir dizi hızlı erişim sorgusu vardır: Ne harcanıyor? Kim harcıyor? Nasıl harcanıyor? ve Nereye harcanıyor? İlgili kamu kurumlarına bağlantılar, geribildirim formlarıyla birlikte yer almaktadır. Raporların çoğu, sistem adı ve tarih / zaman damgası açıkça belirtilerek SIGEF veri tabanlarından oluşturulur (ve yeniden yaratılabilir). Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri İyi Uygulamalar 99 Brezilya / Brazil Brezilyalı Saydamlık Portalı / Portal da Transparência vatandaşlar ve sivil toplum örgütlerine anlamlı KM bilgileri sunma açısından güzel örneklerden biridir. Tüm önemli konularda bir dizi dinamik sorgu seçeneği sunar ve diğer devlet portallarına bağlantılar içerir: Federal Bütçe, Devlet Hazinesi, Kamu Hesapları, İhale Portalı, Planlama ve Yönetim Bilgi Sistemi, Milletvekillerinin Saydamlık Portalı, anayasal transferler ve diğerleri. Saydamlık Portalı Milletvekillerinin Saydamlık Portalı Muhasebat Genel Denetçisi Açık Hükümet Verileri Eyalet ve Belediyelerde Saydamlık Meksika / Mexico Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı’nın Bütçe Saydamlığı / Transparencia Presupuestaria portalı, bütçe harcamaları, yatırımlar, kamu sektörü maaşları ve diğer referans belgeler hakkında anlamlı bilgiler paylaşmak için Vatandaşın Bütçesi kullanır. Önceki Vatandaşın Bütçesi raporlarına da PDF olarak (2010 yılından beri) erişilebilir. Vatandaşın Bütçesi 2013 bir iPad uygulaması olarak da mevcuttur. Yatırım bölümü, federal portföydeki programlar / projelere ayrılan yıllık bütçenin uygulama birimleri veya eyaletler bazında dağılımını sunmak için etkileşimli haritalar kullanır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 100 İyi Uygulamalar MYBS Dünya Haritası Bu çalışmanın önemli çıktılarından biri de, 198 ekonominin KM web sitelerinin alan adlarıyla (URL) birlikte, bu ülkelerde önemli KMY operasyonlarını destekleyen 176 MYBS çözümüyle ilgili temel bilgilere erişim sağlayan MYBS Dünya Haritasının geliştirilmesidir. MYBS Dünya Haritası Google Maps üzerinde geliştirilen bir coğrafi haritalama uygulamasıdır; ve ücretsiz açık kaynak kodlu veri dönüştürme yazılımı (XLS den KML ye) ile Google tarafından sağlanan ücretsiz açık haritalama seçeneklerinden yararlanarak hazırlanmıştır. Üzerinde harf bulunan simgeler (A ile D arası) 198 hükümet web sitesinin FMIS & OBD grubunu yansıtmak üzere yer işaretleri (başkentler üzerinde) olarak kullanılmaktadır. Bir kullanıcı harita üzerinde simgelerden birini seçtiğinde, aşağıdaki temel bilgiler, varsa Açık Hükümet / Açık Veri web bağlantıları ile birlikte görüntülenir (Harita 4.1). Ülke adı … MYBS kısaltması [ İşlevsel kapsam: F / T ] Konum : Başkent [ Gelir düzeyi ] Sistem : MYBS çözümünün tam adı (ana dilde) Grup : A-D [ FMIS & OBD uygulamaları ] Durum : MYBS operasyonel durumu [ Den beri: yıl ] Alan adları : MYBS, Maliye Bakanlığı, Merkez Bankası, İstatistik ve Açık Hükümet/Açık Veri alan adı (URL) MYBS Dünya Haritasının beta sürümü Haziran 2012’de geliştirilmiş ve bu çalışmanın 2013 yılının Haziran ayında tamamlanmasından önce birkaç kez güncellenmiştir. MYBS Dünya Haritası bulguların görünürlüğünü artırmak ve iyi uygulamalara kolay ve halka açık erişim sağlamak için her yıl güncellenecektir (Harita 4.2). Harita 4.1: MYBS Dünya Haritası üzerinde görülebilen temel bilgiler ve web bağlantıları Kaynak: Dünya Bankası verileri. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Harita 4.2: MYBS Dünya Haritası (Haziran 2013 itibariyle) Kaynak: MYBS Dünya Haritası. http://maps.google.com/maps/ms?ie=UTF&msa=0&msid=213542822110887565899.0004c2f44512d9ce6795f Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 101 102 İyi Uygulamalar Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Bölüm 5. Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler Hükümetlerin özel web sitelerinde açık bütçe verileri yayıncılığına olan ilgisi, büyük ölçüde vatandaşlar ve sivil toplum gruplarının, kamu gelirleri, harcamalar ve borç detaylarının yanı sıra hükümet harcamalarının ve yatırımların sonuçlarını izlemek için giderek artan bilgi talepleri nedeniyle, son on yılda artmaktadır. Bazı hükümetler KM raporlarının güncelliğini, kalitesini ve kapsamını geliştirmiş olmasına rağmen, büyük bölümü, vatandaşlar ve sivil toplum kuruluşları tarafından indirilerek analiz edilebilen anlamlı bütçe verilerinin yayınlanmasına ve yayınlanan bilgilerin kaynağının ve güvenilirliğinin sağlanmasında önemli olan temel ilkelere yeterince dikkat etmemektedir. MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerini yayınlama konusunda rehber doküman bulmak da zordur. Bu boşluğu doldurmaya yardımcı olmak için hazırlanan bu önerilerin üç ana amacı vardır: Hükümetlere, yeni KM web siteleri/portallar geliştirilirken veya mevcut web sitelerinin içeriği, işlevselliği, biçimi veya sunum kalitesi iyileştirilirken, MYBS çözümlerine dayalı güvenilir açık bütçe verileri yayıncılığı için önemli ilkelerin anlaşılmasında yardımcı olmak. Sivil toplum örgütlerine, bütçe planlama ve uygulama süreçlerinin ve hükümetin performansının etkin bir şekilde izlenmesiyle ilgili daha fazla bilgi sunarak yardımcı olmak ve diğer ülke deneyimlerini sergileyerek kendi ülkelerinde vatandaş katılımını artırmak için bunlardan faydalanmalarını sağlamak. Denetim birimlerine, tutarlı bir raporlama için hükümet web sitelerinde sunulan KM bilgilerinin güvenilirliği ve işlem bazında kanıtların bunlara kaynak olan bilgi sistemlerinde mevcut olmasının sağlanması ile ilgili iyi uygulamaları sunarak, bütçe uygulamalarıyla ilgili iç/dış denetim görevlerinde mevcut yeteneklerin güçlendirilmesi için yardımcı olmak. Güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasında yol gösterici ilkeler aşağıda özetlenmiştir: Güncel ve kapsamlı bütçe bilgilerine ulaşılabilirlik Kaynak olan bilgi sistemleriyle ilgili detayların açıklanması Kullanıcı tanımlı (dinamik) sorgu ve raporlama kabiliyetlerinin varlığı Güvenilir ve birbirine bağlantılı açık bütçe verilerinin yayınlanması Kamu mali verilerinin kaynaklarının doğrulanması Sunum kalitesinin artırılması Açık bütçe verilerinin etkin kullanımının özendirilmesi Bu bölümde bu ilkelerin her biri, bazı iyi uygulama örneklerinden de faydalanılarak irdelenmiştir. Benzer uygulamaların ülkeler arası karşılaştırmasına yardımcı olabilecek deliller, FMIS & OBD veri seti ve MYBS Dünya Haritası ile ayrıca sunulmuştur. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 103 104 Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler Güncel ve Kapsamlı Bütçe Bilgilerine Ulaşılabilirlik KM bilgilerinin yayınlanmasına adanmış resmi web sitelerinin tasarımında aşağıdaki etkenler dikkate alınmalıdır. KM verilerine erişim için özel web sitelerinin varlığı. KM web sitelerinin alan adlarında (URL) sık değişikliklerden kaçınılmalıdır. Değişiklikler gerekli olduğunda (örneğin, kurumsal yeniden yapılanma ya da iki kurumun birleştirilmesi), referans URL'lerin sürekliliğini sağlamak için ilgili web bağlantıları belirgin açıklamalarla bir süre için muhafaza edilmelidir. Bütçe planları ve uygulama sonuçlarının zamanında ve düzenli yayınlanması. Önemli KM belgelerinin yayın programını (rapor adı, güncelleme sıklığı, yayıncı ve benzeri) sunmak için bir web sitesi oluşturulabilir. Bütçe planları, uygulama raporları ve diğer raporlar, daha sonra belirlenen web sitelerinde duyurulan programlara göre (örneğin, haftalık veya aylık) yayınlanmalıdır. Hükümetler bütçe verilerinin güncellenmesi ve arşivlenmesi için belirli yöntemlere de sahip olmalıdır. Yayınlanan KM bilgilerinin bütünlüğü. Ayrıntılı KM bilgileri, hem merkezi hükümetin, hem de mümkünse ilgili eyaletlerin/yerel yönetimlerin, mali faaliyetleriyle ilgili kapsamlı, güncel bir tablo sunmak için bütçe yılı içinde yayınlanmalıdır (Açık Bütçe Anketi / Open Budget Survey içinde önerilen önemli bütçe belgelerine bakınız). Hükümet Mali İstatistikleri (Government Finance Statistics) için IMF Veri Kalitesi Değerlendirme Çerçevesi (Data Quality Assessment Framework), veri toplama, işleme ve dağıtımının kalite ile ilgili yönlerini kapsamlı olarak sunan yararlı bir kılavuzdur.19 Bütçe uygulama performansının zaman serisi verileriyle sunulması. Karşılaştırmalı analizler ile saydamlık ve hesap verme sorumluluğu açısından değişimlerin zaman içinde gözlenmesini kolaylaştırmak için, politikalar, KM bilgileri ve önemli kazanımları sunan çevrimiçi bütçe arşivlerine vatandaşların erişimi sağlanmalıdır. Kaynak Olan Bilgi Sistemleriyle İlgili Detayların Açıklanması KMY bilgi sistemlerinin önemli yönleri, kritik fonksiyonel / teknik yetenekler, standartlar ve ilgili politikalar ile birlikte, özel web sitelerinde açıklanmalıdır. Kaynak olan bilgi sistemlerinin temel özelliklerinin sunulması. KM web siteleri, açık bütçe verilerine kaynak olan bilgi sistemlerinin (MYBS/FMIS, Veri Ambarı/DW ya da diğerleri) işlevselliği, operasyonel durumu, teknolojik mimarisi, kapsamı, kullanıcı sayısı ve diğer önemli yönleri hakkında yeterli bilgi içermelidir. 19 Kılavuza erişim için: http://dsbb.imf.org/images/pdfs/dqrs_gfs.pdf Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler 105 Birlikte çalışabilirlik standartları ve dijital imza kullanımını özendirilmesi. Hükümetin birlikte çalışabilirlik standartları - hükümette bilişim teknolojilerinin (BT) kullanımını düzenleyen politikalar ve şartnamelerin yanı sıra devlet kurumları arasındaki etkileşimin kuralları / biçimleri - özel bir web sitesinde açıkça tanımlanmalıdır. Sağlanan hizmetlerin kalite ve güvenilirliğinin garantiye alınmasının bir parçası olarak, KMY işlemlerinde dijital imza kullanılmalıdır. Verileri koruma ve bilgi güvenliği politikalarının açıklanması. KMY bilgi sistemlerinin doğru şekilde yönetimi için hükümetin verileri koruma ve bilgi güvenliği politikaları ve uygulamaları, ilgili yayınlarda veya MYBS web sitelerinde açıkça tanımlanmalıdır. Açık verileri yayınlarken, kişisel veya gizlilik dereceli bilgilerin gizliliğinin korunması için gerekli şartlar dikkate alınmalıdır. Kullanıcı Tanımlı (Dinamik) Sorgu ve Raporlama Kabiliyetlerinin Varlığı MYBS veri tabanları veya veri ambarı çözümleri üzerinde geliştirilen kullanıcı tanımlı (dinamik) sorgu araçları, entegre KMY sistemlerinin standart özellikleri haline gelmektedir. Verileri etkileşimli olarak çok boyutlu analiz edebilme kabiliyeti. Entegre MYBS çözümleri, çok boyutlu verileri farklı yönlerden analiz edebilmek üzere etkileşimli sorgu seçenekleri sunmak amacıyla, operasyonel sistemleri (OLTP çevrimiçi günlük işlemleri destekleyen ve veri bütünlüğü koruyan; minimal raporlama seçenekleri olan) güçlü DW çözümlerine (OLAP - çevrimiçi yüksek hacimli analitik işlemleri destekleyen ve ayrıntılı rapor yaratma seçenekleri olan) birleştirecek biçimde tasarlanmış olmalıdır. Önemli veri tabanlarının güncelleme sıklığının, verilerin yenilenme zamanını belirtmek için dinamik sorgu web sitelerinde görüntülenmesi gerekir. Esnek ve kullanıcı dostu dinamik sorgu, raporlama ve dosya indirme seçenekleri. Kaynak olan MYBS veri tabanı veya DW ile bağlantılı etkileşimli sorgulama ve raporlama platformları, kullanıcı tercihlerine göre ilgili bilgileri sunmak için idealdir. Sorgu sonuçları çeşitli şekillerde çevrimiçi görüntülenebilir (grafik, çizelge, tablo, metin) ya da iç ve dış raporlama ihtiyaçlarını desteklemek için (örneğin, XML, CSV, XLS, ODF, DOC) istenen açık veri formatlarında indirilebilir. Tarihsel verilerin tutarlılığı. Bilgilerin kaynağı olan veri tabanlarının bütünlüğü ve güvenilirliğinin bir doğrulaması olarak, entegre MYBS veya DW çözümlerindeki tarihsel verilerden, hükümet mali istatistiklerini veya önceki bütçe yıllarına ait diğer resmi raporları tutarlı olarak yeniden üretebilmek mümkün olmalıdır. Tarihsel verilerin (dondurulmuş) ve faaliyet raporlarının (bütçe yılı süresince düzenli güncellenir) ayrı ayrı sunumu ve sunulan verilerin değişmezliği ve tutarlılığı hakkında doğru açıklamalar, yayınlanan sonuçların doğru yorumlanmasına yardımcı olur. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 106 Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler Güvenilir ve Birbirine Bağlı Açık Bütçe Verilerinin Yayınlanması MYBS veri tabanları ile bağlantılı DW çözümlerinden açık bütçe verilerinin (ücretsiz, çevrimiçi, yeniden düzenlenebilir) yayınlanması, KM verilerinin doğruluğunu ve yeniden kullanılabilirliği artırmak için çok önemlidir. Açık bütçe verilerinin Internet üzerinden yayınlanması kültürel bir değişim gerektirir. Açık bütçe verilerinin yayınlanması, bütçe faaliyetleri hakkında daha fazla bilgi paylaşarak halkın güvenini kazanmaya kendilerini adamış olmaları beklendiğinden, politikacılar ve hükümet yetkililerinin zihniyetinde bir değişiklik gerektirir. Bu durum, motivasyonlarının doğru anlaşılması ve desteklenmesini sağlamak için bu değişimi etkin biçimde yönetmesi gereken KM yetkilileri ve bilişim uzmanları açısından da aşılması gerekli uyumsal (adaptive) ve teknik bir zorluktur. Açık veri yayınlama kılavuzlarından yararlanılması. Açık hükümet verileri için web yayıncılık standartlarını tanımlayan bazı kılavuzlar mevcuttur - Avustralya, Brezilya, Yeni Zelanda, AB Kamu Sektörü Bilgi Platformu, Dünya Bankası Açık Verileri. World Wide Web Konsorsiyumu, yayınlanan verilerin ve ilgili standartların (örneğin, Kaynak Tanımlama Çerçevesi/Resource Description Framework veya RDF) yapısını açıklamak için üst verilerin (metadata) önemini vurgulayarak, hükümetlerin verilerini açmaları ve paylaşmalarına yardımcı olacak belirli öneriler geliştirmiştir. Dünya Bankası, bir açık veri programının başlatılması ve geliştirilmesi için personeli ve hükümet yetkililerine temel bir kaynak seti sağlamak amacıyla, 2012 yılında Açık Hükümet Verileri için Araç Takımını / Open Government Data Toolkit yayınlamıştır. Bu toolkit beş bileşenden oluşur: (a) Açık Veri Temel Kavramları; (b) Teknoloji Seçenekleri; (c) Talep ve Taahhüt; (d) Arz ve Veri Kalitesi; ve (e) Hazırlık Değerlendirme Aracı. Bir başka yararlı referans, açık verilerin hukuki, sosyal ve teknik yönlerini sunan Açık Veri El Kitabıdır / Open Data Handbook. Bu kaynaklar açık bütçe veri portallarının geliştirilmesi sırasında çok yararlı olabilir. Açık bütçe verileri halka sunulan bilgilere değer katmak için fırsatlar yaratır. Bazı hükümetler, MYBS modernleşme çabalarının bir parçası olarak, ele geçirilmesi zor ve pahalı olan KM verilerine değer katarak yeni ürünlere ve daha iyi hizmet sunumuna fırsatlar yaratmak amacıyla açık bütçe verilerini yayınlamaktadır. KM web siteleri çözüm geliştiriciler için dosyaların tamamını indirme ve Uygulama Programlama Ara Yüzü / Application Programming Interface (API) gibi çoklu erişim seçenekleri sağlamalıdır. Açık hükümet verilerinin hukuki yönlerine dikkat edilmesi. Açık veri ideal olarak lisanssız olmalıdır (yani, herhangi bir telif hakkı, patent ya da ticari marka olmamalıdır). Ancak, makul ölçüdeki gizlilik, güvenlik ve ayrıcalık kısıtlamaları kabul edilebilir. Açık bütçe verilerinin hukuki yönleri, ya mevcut lisans / yasal seçenekler kullanılarak (örneğin, Creative Commons lisansları) ya da ülkeye özel yasal zorunluluklar tanımlanarak, hükümet web sitelerinde açıklığa kavuşturulmalıdır. Mevcut açık veri lisanslama seçenekleri arasında: (a) Halka ücretsiz olarak açık (hiçbir hak saklı değil: CCo); (b) Atıf yapma (yayınlayana atıfta bulunulmalıdır: CC-BY); ve (c) Benzer şekilde paylaşma (verinin geri paylaşılması gereklidir: CC-BY-SA) yer almaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler 107 Kamu Mali Verilerinin Kaynaklarının Doğrulanması Yayınlanan raporlarda sistem adı ve tarih / zaman damgasının görünmesi, bu verilere kaynak olan bilgi sistemlerinin güvenilirliği ve bütünlüğüyle ilgili önemli göstergelerden biridir. Resmi raporlarda sistem adı ve tarih / saat damgasının gösterilmesi. KM web sitelerinde yayınlanan tüm resmi raporlar / yayınlar üzerinde bilgi kaynağı açıkça belirtilmelidir. Oluşturulan raporlarda sistem adı ve tarih / zaman damgası yanında, ilgili MYBS yazılımının sürümü de görünmelidir. Bilgileri yetkisiz değişiklik veya erişimden korumak için önlemler alınması. KM bilgilerin bütünlüğü, verileri yetkisiz değişiklik ve erişime karşı korumak için uygun önlemler alınarak sağlanmalıdır. Ayrıca, yetkili erişimin reddi önlenerek bilginin kullanılabilirliği güvence altına alınmalıdır. Ayrıcalıklı erişim haklarının kullanımı da bilişim teknolojileri (BT) risk ve denetim birimleri tarafından izlenmelidir. Ayrıca, veri tabanlarının güvenilirliğini ve bütünlüğünü, operasyonların güvenliğini ve BT yönetişim ve gözetim faaliyetlerinin etkinliğini sağlamak için gerekli gözetim mekanizmaları mevcut olmalıdır. Sunum Kalitesinin Artırılması Etkileşimli veri görselleştirme seçenekleri, grafik kullanıcı arabirimleri, geribildirim mekanizmaları ve gelişmiş arama / raporlama seçenekleri, KM web sitelerinin sunum kalitesini önemli ölçüde artırmaktadır. KM bilgilerine erişim için arama seçenekli etkileşimli haritalar oluşturulması. Etkileşimli haritalar, KM bilgilerin detaylarını kullanıcı dostu bir formatta (örneğin, sektörler, bölgeler, cinsiyet eşitliği, program/faaliyetler) sunmak için çok yararlıdır. Önemli KM verilerini etkileşimli haritalar aracılığıyla (örneğin, Knoema, Tableau, RapidMiner, Ushahidi) süratle yayınlamak için bir dizi görselleştirme platformu mevcuttur (açık kaynak kodlu yazılımlar ve görselleştirme paketlerin halka açık ücretsiz sürümleri dâhil). Mobil uygulamalar aracılığıyla KM verilerine erişimin genişletilmesi. Hükümetler finansal faaliyetlerini giderek artan oranda mobil cihazlar (tablet / akıllı telefonlar) üzerinden vatandaşlarla paylaşmaktadır. Gelişmiş uygulamalardan bazıları çevrimiçi ödeme ve arama seçenekleri de sunmaktadır. Temel performans göstergeleri hakkında günlük güncellemeler yapılması. Veri marketleri (bir veri ambarında saklanan veri alt kümeleri veya data mart) için geliştirilmiş olan uygulamalar kritik KM bilgilerinin günlük olarak güncellenmesini destekleyebilir. Seçilen göstergelerin veri marketleri aracılığıyla zamanında sunumunu destekleyebilmek için, veri ambarlarının (DW) operasyonel sistemlerle (MYBS veri tabanları) kurulan bağlantılar üzerinden düzenli olarak (genellikle günlük) güncellenmesi gerekmektedir (bkz Şekil 5.1). Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 108 Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler Şekil 5.1: MYBS çözümlerinden zamanında ve güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması Bütçe sınıflandırması / Tüm bütçe düzeyleri tarafından paylaşılan birleşik hesap planı Tüm işlemlerin kaydedilmesi (OLTP) >>> günlük (gelirler/giderler + varlıklar/yükümlülükler + taahhütler) Tüm KM verilerinin birleştirilmesi ve doğrulanması >>> günlük/haftalık (muhasebe ve mali raporlama) Veri Ambarı / Data Warehouse (OLAP) >>> günlük / haftalık (planlar/sonuçlar + izleme + karar destek + yayınlama + denetim) KM Veri Yayıncılığı (Açık Bütçe Verileri) >>> haftalık/aylık (ulusal + uluslararası stand. > GFS 2001, COFOG ve benzeri) Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: OLTP = çevrimiçi işlemler; OLAP = çevrimiçi analitik işlemler; KM = kamu maliyesi; GFS = Hükümet Mali İstatistikleri / Government Finance Statistics; COFOG = Hükümet İşlevleri Sınıflandırması. Açık Bütçe Verilerinin Etkin Kullanımının Özendirilmesi Bütçe gelirleri, giderleri ve diğer mali faaliyetlerle ilgili anlamlı açık verilerin yayınlanması her hükümet için halka paranın nasıl harcandığının açıklanması açısından çok önemlidir. Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget) gibi yayınlar bunu başarmak için önemli bir araçtır. Hükümetin mali performansının ölçülmesi. Yüksek denetim kurumunun bir önceki bütçe yılında hükümetin mali performansı ile ilgili denetim raporlarının web sitesinde düzenli olarak (her yıl) yayınlanması gerekir. Bütçe uygulama performansının dinamik olarak izlenmesi ve denetlenmesi için gözetim ajanslarına MYBS veri tabanları ve bağlantılı veri ambarı (DW) çözümlerine salt okuma amaçlı erişim olanağı sağlanmalıdır. Vatandaşın Bütçesi ve geri bildirim mekanizmalarından yararlanılması. Vatandaşın Bütçesi, basit ve net bir dille temel bütçe bilgilerini açıklayan bir web sitesi veya belgedir. Vatandaşın Bütçesi ile ilgili bilgileri sunmak için düzenli olarak güncellenen bir web sitesinin kullanımı, bütçe saydamlığı ve katılımcılığı artırmak için hükümetin kararlı olduğunun önemli bir göstergesidir. IBP, Vatandaşın Bütçesi gibi bir platform geliştirmek isteyen hükümetlere yararlı ipuçları sunan bir rehber ("The Power of Making It Simple", Mayıs 2012) yayınlamıştır. Vatandaşın Bütçesi, bütçe hakkında neyi bilmek istedikleri vatandaşlara danışılarak hazırlanmalıdır. Vatandaşlar tarafından iletilen görüşler ve ilgili bütçe ayarlamaları, anlamlı açık bütçe verilerinin yayınlanmasını tamamlayacak şekilde Vatandaşın Bütçesi web sitelerinde paylaşılmalıdır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler 109 Halkla görüş alışverişinin ve bütçe sürecine katılımın sağlanması. Katılımcı bütçeleme, bir yöredeki veya toplumdaki insanların bütçe karar alma sürecine katılabileceği ve hükümetin bütçesini etkileyebileceği (Vatandaşın Bütçesinden farklı) bir süreçtir. Açık bütçe verilerinin yayını, halkın politikaların belirlenmesine ve bütçe izleme çalışmalarına katılımı ile tamamlanmalıdır. Halkın katılımı / yükümlülüğü ile ilgili ayrıntılı tartışmalar “The Core Principles for Public Engagement”20 ve “Deliberative Public Engagement: Nine Principles”21 içinde sunulmaktadır. Zamanında sağlanan bilgilerle bütçe uygulamalarının izlenmesi. Sivil toplum örgütleri, KM web sitelerinde yayınlanan bilgilere dayalı olarak ve hükümetin halkın parası ile ne yaptığını vatandaşların anlamasını sağlamak için basitleştirilmiş biçimde raporlar yayınlayarak, hükümetin bütçesinin izlenmesi ve analizinde önemli bir rol oynamaktadır. IBP’nin Vatandaşın Bütçesi ile ilgili rehberinde açıklandığı gibi, son yıllarda birkaç hükümet buna benzer bir görevi üzerlerine almıştır - örneğin, El Salvador, Gana, Hindistan, Yeni Zelanda ve Güney Afrika gibi. Son zamanlarda, temel performans göstergeleri ile ilgili önemli bilgileri günlük güncellemelerle sunmak için yeni bütçe portalları (örneğin, Rusya Federasyonu) hizmete girmiştir. Bütçe uygulamalarının izlenmesini geliştirmek için vatandaşlar ve sivil toplum örgütlerine anlamlı açık verilerin hükümetler tarafından zamanında güncellemelerle (günlük / haftalık) sunulması gereklidir. Anlamlı sonuçlar gösterilmesi. Hükümet politikalarının ve planların uygulanması ile ilgili durum, hükümetin eylemlerinde saydamlığı artırmak için operasyonların sonuçlarıyla birlikte açıkça sunulmalıdır. Buna ek olarak, katılımcı bütçeleme, cinsiyet eşitliğinin gözetilmesi ya da vatandaş öncülüğünde harcamaların izlenmesi ile ilgili sonuçlar, anlamlı neticelerin halka gösterilmesi için yayınlanmalıdır. 20 21 http://ncdd.org/rc/wp-content/uploads/2010/08/PEPfinal-expanded.pdf http://www.involve.org.uk/wp-content/uploads/2011/03/Deliberative-public-engagement-nineprinciples.pdf Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 110 Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Bölüm 6. Sonuçlar Gördükleriniz Gerçeğe (Her Zaman) Uygun Olmayabilir MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasında 198 hükümetin performansı için ortalama skor, 20 temel göstergeye dayalı olarak, 100 üzerinden 45.1’dir. Kapsamlı veya önemli bilgiler sunan yaklaşık 93 web sitesi KM verilerini yayınlamak için mevcut bilgi sistemlerinden yararlanıyor gibi görünmesine rağmen, çoğu henüz açık veriler (open data) sağlamamaktadır. Genel olarak, sadece 48 ülke (% 24) sivil toplum ve vatandaşların bütçeyi izlemek ve hükümetleri sorumlu tutmak için güvenebileceği KM bilgilerini yeterince iyi sunmaktadır. Ayrıca, birçok ülkede iç/dış denetim kurumlarının hükümetin mali faaliyetlerinin izlenmesi veya bütçe sonuçlarının denetimi sırasında MYBS platformlarını etkin olarak kullanmadığı görülmektedir. Bu çalışmanın bulguları, güvenilir açık bütçe verilerinin kaynağı olarak sağlam MYBS çözümlerinin geliştirilmesinin ve MYBS'nin bütçe saydamlığına etkilerinin ölçülmesinin, birçok ülke için büyük sorunlar olmaya devam ettiğini göstermektedir. Bu bölümde araştırmanın bulguları ve sonuçları özetlenmektedir. Bulgular Bu çalışma sırasında aşağıdaki araştırma soruları ele alınmıştır: 1. Bütçe verilerinin paylaşımı için hükümetlerin geliştirdiği mevcut web yayıncılığı platformlarının önemli özellikleri nelerdir? Bu araştırmada kullanılan 40 göstergeye göre toplanan veriler analiz edilerek, Dünya Bankası'nın farklı bölgelerindeki ülkeler arasında ve farklı gelir düzeylerinde web yayıncılığı uygulamaları açısından önemli farklılıklar bulunduğu belirlenmiştir. Dünya çapında 198 hükümet web yayıncılığı platformunun durumu: 24 hükümet (% 12), güvenilir MYBS çözümlerine dayalı olarak açık bütçe verilerini yayınlama açısından birçok iyi uygulamaya sahiptir. 69 hükümet (% 35) önemli oranda bütçe bilgisi paylaşmaktadır, ancak bu yayınların sadece küçük bir kısmı MYBS kaynaklı açık bütçe verileridir. 60 hükümet (% 30) yayınlanan KM verilerinin kaynağı olarak MYBS veri tabanlarının kullanımı hakkında yeterli delil sunmadan, çoğunlukla arşivlenmiş belgelerden, KM web sitelerinde bazı bilgiler paylaşmaktadır. 45 hükümet (% 23) web ortamında çok az bütçe bilgisi sunmakta veya hiç sunmamaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 111 112 Sonuçlar Gösterge 1: Hükümetlerin çoğu (198 üzerinden 166’sı veya % 83.8) KM bilgilerini yayınlamak için özel web siteleri hazırlamıştır ve bunların 125’i (% 63.1) bütçe verilerine erişim için ana sayfadan açıkça görülebilen bir bağlantı içermektedir. Gösterge 2: Hükümetlerin yaklaşık yarısı (198 üzerinden 92’si veya % 46.5) MYBS platformlarının işlevselliği ve mevcut durumu hakkında yararlı bilgiler veren web sitelerine sahiptir. Ayrıca 83 hükümet MYBS işlevselliği/kapsamı hakkında bazı raporlar yayınlamakta, ancak 23 hükümet MYBS ile ilgili hiçbir bilgi sunmamaktadır. Gösterge 3: Sadece 34 hükümetin (% 17.2) dinamik web siteleri vardır ve bunların 12’si çoğunlukla MYBS bağlantılı olan etkileşimli sorgular aracılığıyla kapsamlı bilgilere erişim sağlamaktadır. Çok sayıda ülkede (132 veya % 66.7) bilinmeyen kaynaklardan alınan çeşitli belgeler sunan statik web siteleri vardır. Gösterge 4: Açık bütçe verileri 52 ekonomi (% 26.3) tarafından paylaşılmakta, ancak bunların sadece yaklaşık yarısının MYBS veri tabanları ile bağlantılı olduğu görünmektedir. Gösterge 5: Sadece 18 hükümet (% 9.1) yayınlanan bilgilerin kaynağı olan MYBS çözümün adını bütçe raporlarında belirtmektedir. Gösterge 6: Sadece 28 hükümet (% 14.1) bütçe raporlarına kaynak olan veri tabanlarına doğrudan dinamik bağlantıların bir delili olarak, üzerinde sistem zaman damgası olan KM verileri sunmaktadır. Gösterge 7: 69 hükümet (% 34.8) bütçe performansı hakkında kolay anlaşılır formatlarda kapsamlı bilgi sağlamaktadır. KM web sitelerinin büyük bir kısmının (% 49) raporlama kalitesi kısmen kabul edilebilir olmasına rağmen, 32 hükümet web sitesi (% 16.2) sunum kalitesine çok az önem vermekte ya da hiç ilgi göstermemektedir. Gösterge 8: Bütçe uygulama raporlarındaki detayların genel durumu ile ilgili olarak, 148 ekonomi (% 74.7) çeşitli açılardan önemli veriler sunmakta, kalan 50 ülke ise yayınların içeriği hakkında çok az bilgi vermekte ya da hiç bilgi vermemektedir. Gösterge 9: Sadece 15 hükümet (% 7.6) vatandaşların anlamlı bütçe verilerine erişebileceği ve geribildirim sağlayacağı etkileşimli Vatandaşın Bütçesi web sitelerine sahiptir ve ayrıca 33 hükümet (% 16.7) vatandaşlara sadece bütçe harcamaları hakkında yararlı bilgiler vermektedir. Hükümetlerin çoğu (% 75.7) vatandaşlara anlamlı bütçe bilgileri sunmamaktadır. Gösterge 10: 93 hükümet (% 47) bütçe sınıflandırması/hesap planı (BC/CoA) detaylarını web sitelerinde sunmaktadır. Göstergeler 11 ve 12: 153 hükümet (% 77.3) KM web sitelerinde onaylanan yıllık bütçelerini yayınlamakta ve bunlardan 120’si bunu düzenli olarak (en azından son beş yıl içinde) yapmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Sonuçlar 113 Göstergeler 13 ve 14: 103 hükümet (% 52) çok yıllı planlarını veya MTEF programlarını yayınlamakta ve bunların 64’ü bu planları düzenli olarak (en azından son beş yıl içinde her yıl bunları gözden geçirerek) güncellemektedir. Göstergeler 15 ve 16: Sadece 44 hükümet (% 22.2) kamu yatırım planlarını, yıllık veya çok yıllı planlarından ayrı olarak yayınlamakta ve 32’si bunu düzenli olarak yapmaktadır. Göstergeler 17 ve 18: 147 hükümet (% 74.2) çeşitli aralıklarla bütçe uygulama sonuçlarını yayınlamakta ve 117’si bunu düzenli olarak yapmaktadır. Göstergeler 19 ve 20: 75 hükümet (% 37.9), bütçe uygulama performansı hakkında dış denetim web sitelerinde bazı raporlar yayınlamakta ve bunların 60’ı düzenli olarak bunu yapmaktadır. 2. MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin güvenilirliği ile ilgili kanıtlar var mıdır? İlk 10 temel göstergeden elde edilen kanıtlar, 198 ekonomide kullanılan 176 MYBS çözümüne rağmen, birçok hükümetin güvenilir açık bütçe verilerini sunmak için kapsamlı bir web yayıncılığı platformuna sahip olmadığını göstermektedir. Güvenilir MYBS çözümlerinden açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili iyi uygulamalar, sadece yaklaşık 24 hükümet web sitesinde (% 12) çok belirgin olarak görülmektedir. 3. Bütçe saydamlığının artırılmasında MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin etkilerini gösteren iyi uygulamalar var mıdır? Vatandaşların paranın nereye gittiğini anlayabilmesi için bütçe sonuçlarını anlamlı bir şekilde sunan hükümetlerin bazı iyi uygulama örnekleri vardır. Bu ekonomilerin tümü düzenli güncellemelerle Vatandaşın Bütçesini sunan web sitelerine sahiptir. Bazıları halkla istişareler ve katılımcı bütçeleme hakkında kanıtlar da sunmaktadır. Birkaçı halkla istişarelerin sonuçlarını ve KM politikası ve planlanan yatırımlardaki ilgili değişiklikleri yayınlamaktadır. Bazıları ise, etkileşimli izleme seçenekleri ile birlikte, katılımcı bütçeleme, cinsiyet eşitliğini gözeten bütçe ya da vatandaş öncülüğünde harcamaların izlenmesi ile ilgili sonuçları yayınlamaktadır. Seçilen iyi uygulama örnekleri ve yenilikçi çözümler dördüncü bölümde sunulmuştur. 4. Bütçe açısından “gerçeğin tek sürümünü” elde etmek neden zordur? Bilişim dünyasında, "gerçeğin tek sürümü" (single version of the truth / SVOT), bir kuruluşun tüm verilerini tutarlı ve artıksız (nonredundant) biçimde saklayan tek bir merkezi veri tabanı ya da en azından dağıtılmış senkronize veri tabanlarına sahip olma şeklinde özetlenebilecek bir veri deposu idealini anlatan teknik bir kavramdır. Benzer şekilde, "gerçeğin tek kaynağı" (single source of truth / SSOT), bilgi modellerinin her veri elemanının tam olarak bir kez saklanmasını sağlayacak şekilde yapılandırılması ile ilgili uygulamalar anlamına gelir. Çok parçalı ve dağıtık yapıda olan KMY operasyonel sistemleri ve veri ambarları nedeniyle zaman içinde belirli bir noktada KM bilgilerin en doğru sürümünü belirlemek çok güç olduğundan, Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 114 Sonuçlar KM / bütçe alanında bu ideallere ulaşmak çok zordur (veri depolarında saklanan değişmez tarihsel veriler hariç) (Şekil 6.1). Güvenilir açık bütçe verilerinin elde edilmesiyle ilgili temel sorunlardan bazıları aşağıda sunulmuştur: Tüm kamu kuruluşlarının ihtiyaçlarını destekleyen birleşik bütçe sınıflandırması / hesap planı (BC / CoA) veri yapısının geliştirilmesindeki zorluklar. Tüm ekonomik faaliyetleri analize uygun şekilde ayrıştırarak (program/aktivite ve sektör/bölgesel harcamaları yakalamak üzere) kaydetmek ve raporlamak için BC / CoA bölümlerinin yeterince detaylı tanımlanması (optimizasyon). Tüm KM işlemlerinin günlük olarak yakalanması ve muhasebe ve izleme ihtiyaçları için sonuçların haftalık / aylık olarak birleştirilmesi. Ülkeye özgü KM verilerinin, IMF GFS, COFOG veya diğer uluslararası kabul görmüş raporlama formatlarına (köprü tablolarla) tutarlı olarak dönüştürülmesi. Web ortamında KM verilerinin kaydedilmesi ve yayınlanması ile ilgili görev ve sorumlulukları tanımlayan gerekli yasa ve düzenlemelerin geliştirilmesi. KM bilgilerini yayınlamak için kullanılan MYBS veri tabanlarının bütünlüğünü ve güvenilirliğini sağlamak için gerekli gözetim mekanizmalarının oluşturulması. Merkezi Hükümet Bütçesi Bütçe sınıflandırması / Hesap planı Finansal olmayan Kamu Sektörü Genel Hükümet Merkezi Hükümet Kamu Sektörü* Şekil 6.1: Kamu mali verilerinin kaynağı ve kapsamı Özel Bütçeli Birimler Sosyal Güvenlik Fonları Eyalet Hükümetleri Yerel Hükümetler Finansal olmayan Kamu Kurumları Merkezi Veri tabanı MoF > MYBS Ara yüzler Dağıtık Veri Tabanları Diğer kamu birimleri Kamu Finans Kurumları Finansal Parasal Kamu Kurumları (Merkez Bankası) Finansal Parasal olmayan Kamu Kurumları * IMF Hükümet Mali İstatistikleri 2001 El Kitabında tanımlandığı şekilde, “kamu sektörü” kurumsal yapısı. Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MoF = Maliye Bakanlığı; MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Sonuçlar 115 Karmaşık sistemlerde tutarlılık ve kontrolü artırmak için Ana Veri Yönetimi / Master Data Management (MDM) bazı pratik çözümler sağlayabilir. Yeni sistemler geliştirilirken veya tüm MYBS altyapısı ve veri tabanları modernize edilirken, dikkatli bir tasarımla ve bazı endüstri standartları kullanılarak SVOT elde etmek mümkün olabilir. Eğer MYBS çözümleri tüm günlük işlemleri yakalamak için etkin olarak kullanılabilir (en azından merkezi hükümet düzeyinde) ve ilgili veri ambarları operasyonel sistemlerden düzenli olarak (ideal olarak her gün) güncellenebilirse, entegre sistemler sayesinde SVOT’a yakın bir ortam yaratılabilir. Gelişmiş MYBS çözümlerinden bazıları bu ideale çok yakın çalışan veri ambarlarına sahiptir. 5. MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili uygulamaları geliştirmek için bir rehber oluşturulabilir mi? Araştırma ekibi bu çalışmanın bulgularını kullanarak ve 1980'lerden bu yana 60 ülkede Dünya Bankası tarafından finanse edilen MYBS çözümlerinin geliştirilmesinde kazanılan deneyimlere dayalı olarak, MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili uygulamalarının geliştirilmesine yardımcı olmak amacıyla, hükümetler, vatandaşlar / sivil toplum örgütleri ve denetim birimlerine yol gösterici bazı ilkeler (Bölüm 5) önermiştir. Bu çalışmanın ana bulguları, çoğunlukla merkezi hükümet düzeyinde, 198 KM web sitesinin hızlı değerlendirmesine dayanmaktadır. Ancak, dağıtık yapıda mali özerklik ve eyalet/bakanlık düzeyinde MYBS çözümleri olan 30’dan fazla ekonomide eyalet, bölge veya yerel hükümet seviyelerinde KM yayın platformlarının de var olduğunu not etmek önemlidir (örneğin, Brezilya, Hindistan, İtalya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri). Bu gibi alt ulusal düzeylerde de, saydamlığı ve katılımcı bütçelemeyi teşvik eden bir dizi iyi uygulama vardır. Bu çalışmanın bulgularının diğer önemli mali saydamlık göstergelerindeki gözlemlerle uyumlu olup olmadığını kontrol için MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS & OBD) ile ilgili bulgular, Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (Public Expenditure and Financial Accountability/PEFA), Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index/OBI) ve BM e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması gibi mali saydamlık araçları ile karşılaştırılmıştır. Sonuçların büyük ölçüde uyumlu olduğu ve FMIS & OBD sonuçlarının PEFA göstergeleriyle ve OBI sonuçlarıyla pozitif ilgileşimi olduğu bulunmuştur. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 116 Sonuçlar Sonsöz Sonuç olarak, paranın nereye gittiğini görebiliyor muyuz? Bu çalışma göstermektedir ki, birçok hükümet KM web sitelerinde oldukça fazla bilgi yayınlamakta, ancak bunların içeriği "para nereye harcanıyor?" sorusunun cevaplanması için (her zaman) yeterli olmamaktadır. Vatandaşlar, sivil toplum örgütleri ve denetim birimleri için MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerine erişim olanakları sunan ülkelerin beklenenden çok daha az sayıda olduğu gözlenmiştir. Bu nedenle, bu çalışmanın en önemli bulgusu, hükümet KM web sitelerinde gördüklerinizin gerçeğe (her zaman) uygun olmayabileceğidir. Hükümetlerin yayınladıkları bütçe verilerine güven duyulması için birçok ülkede ek çabalar gösterilmesi gereklidir. Ancak, vatandaşlar ve sivil toplumun hükümetlerin tüm mali faaliyetleri hakkında açık verilere erişim talepleri giderek artmakta ve bu demokratik baskıya hükümetler dünya çapında cevap vermeye çalışmaktadır. Internet ve web teknolojilerinin yaygın kullanımı birçok ekonomide kamu sektörü yönetimini dönüştürmektedir. Herhangi bir ülke - gelir düzeyi, coğrafi konumu veya altyapı kısıtları ne olursa olsun- eğer hükümet güvenilir MYBS veri tabanlarından açık bütçe verileri yayınlanması için kararlı ise (teknoloji veya kapasite bu açıdan esas engel değildir), bütçe saydamlığı ile ilgili iyi uygulamaları başlatabilir. Mevcut MYBS platformlarından yararlanan etkili bütçe izleme mekanizmaları bütçe saydamlığının gelişmesine önemli ölçüde katkıda bulunabilir. Seçilen örnekler göstermektedir ki, bütçe saydamlığının artırılması için yenilikçi çözümler, eğer hükümetlerden bu konuda bir taahhüt ve kamudan güçlü bir talep varsa, zor koşullarda bile çok az bir yatırımla kısa sürede geliştirilebilir. Bu çalışmanın sonuçlarının (önemli bulgular ve sonuçlar, güncellenen FMIS & OBD veri seti, seçilen iyi uygulamalar, MYBS kaynaklı açık bütçe verileri yayıncılığı için öneriler ve MYBS Dünya Haritası), dünya çapında bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili hükümet uygulamalarının durumunu kapsamlı bir şekilde sunması ve tüm mali faaliyetlerle ilgili güvenilir bilgilere erişim sağlayarak, saydamlık, hesap verme sorumluluğu ve katılımcı bütçelemeyi desteklemek için KM web yayıncılığı platformlarının iyileştirilmesine yönelik tartışmalara katkıda bulunması beklenmektedir. Bu çalışma, bütçe dışı mali ve yarı-mali faaliyetler ve koşullu yükümlülükler hakkında zamanında ve güvenilir KM bilgilerinin toplanması ve açıklanması, yayınlanan KM bilgilerinin içeriğinin detaylı olarak analizi veya dünya çapında vatandaşlara ve sivil toplum gruplarına ulaşarak kullanıcı algılamaları ve çeşitli paydaşlar tarafından açık bütçe verilerinin kullanım düzeyi hakkında daha fazla bilgi edinilmesi ile ilgili diğer sorunları ele almak için tasarlanmamıştır. Bu önemli yönler gelecekteki çalışmalarda araştırılabilir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ekler Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 117 118 Ekler Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek A. Göstergeler/Sorular ve Cevap Seçenekleri için Açıklamalar Açık bütçe verilerinin (MYBS çözümlerinden yayınlanan) bütçe saydamlığına etkilerini değerlendirmek için iki kategoride 40 gösterge tanımlanmıştır: a) Temel göstergeler: Açık bütçe verilerinin kaynağı, kapsamı ve güvenilirliği ile ilgili 10 olgusal ana sorudan toplam 20 temel gösterge türetilmiştir. b) Bilgilendirici göstergeler: Diğer önemli özellikler hakkında yararlı bilgiler sunan 10 ilave sorudan da toplam 20 bilgi amaçlı gösterge türetilmiştir. Temel göstergeler, gözlemlenen özelliklerin ölçüm yöntemi, puanlaması ve kanıtları (ilgili web sayfalarının alan adları/URL) hakkında kısa açıklamalarla aşağıda sunulmuştur. Bilgilendirici göstergeler ve ilgili sorular temel göstergelerden sonra sunulmuştur. Temel Göstergeler Tablo A.1: Temel göstergeler Sorular # Q1. Maliye Bakanlığının kamu maliyesi (KM) ile ilgili bilgileri yayınlamak için özel bir web sitesi var mıdır? Q1.1 Q1.2 Q1.3 Q1.4 Gösterge 1 1 Göstergeler KM ana sayfasının alan adı (URL) Maliye Bakanlığının resmi adı KM ile ilgili bilgileri yayınlamak için özel bir web sitesi var mıdır? Q1.3 Evet ise > KM yayıncılığı web sitesi alan adı/URL Puan 0 1 2 Cevap Seçenekleri http……….. Bakanlığın resmi adı (ana dilde) Hayır Evet (ana sayfadan açıkça görünmüyor) Evet (ana sayfadan kolayca erişilebiliyor) http……….. Özel olarak hazırlanmış kamu maliyesi yayıncılığı web sitesi Yaklaşım: KM ile ilgili kuruluşlar ve açık bütçe verileri için özel olarak hazırlanmış web sitelerini belirlemek için aşağıdaki yaklaşım kullanılmıştır: a) Önce, tüm sorulara cevapların tek bir kaynakta bulunup bulunmadığını görmek için Maliye Bakanlığı giriş sayfası kontrol edilmiştir. b) Bazı KM bilgilerinin MoF web sitesinde bulunmadığı durumlarda (örneğin, yatırım planları, denetim raporları, ihaleler), ilgili kuruluşların görev/sorumluluklarına göre diğer web siteleri (örneğin, Ekonomi Bakanlığı, Planlama Teşkilatı gibi) ziyaret edilmiştir. c) MoF, İstatistik ve Merkez Bankası web sitelerine ek olarak, kalan soruları cevaplamak için diğer bakanlık/kuruluş web sayfaları da (örneğin, Hazine, Açık Bütçe portalı) ziyaret edilmiştir. Kanıt: İlgili web sitelerinin alan adları (URL) (Q1.1 ve Q1.4) ve KM ile ilgili ana kuruluşun resmi adı (Q1.2). Puan: 2 = KM için hazırlanmış özel bir web sitesi var ve bütçe ile ilgili bilgi/raporlara bağlantılar ana sayfadan açıkça görülebiliyor. 1 = KM bilgilerine bağlantılar ana sayfadan açıkça görünmüyor veya KM ana sayfasına bağlantısız farklı web sitelerinde yayınlanıyor. 0 = KM bilgilerini yayınlamak için özel olarak hazırlanmış bir web sitesi bulunamadı. Financial Management Information Systems and Open Budget Data 119 120 Ek A Sorular Q2. Web tabanlı MYBS platformunu açıklayan bir web sitesi veya doküman var mıdır? Gösterge 2 # Q2.1 2 Göstergeler MYBS platformunu açıklayan bir web sitesi veya doküman var mıdır? Q2.1 Evet ise > İlgili web sitesinin alan adı/URL Q2.2 Puan Cevap Seçenekleri 0 Hayır 1 Evet (sadece ilgili dokümanlara bağlantılar var) 2 Evet (MYBS ile ilgili web sitesi var) http……….. MYBS web sayfası Yaklaşım: Kamu maliyesiyle ilgili kuruluşların ya da diğer hükümet birimlerinin web siteleri taranarak, mevcut mali yönetim bilgi sistemi (MYBS) web sayfaları / portalları ile kamunun erişimine açık MYBS ile ilgili belgeler hakkında kanıtlar toplanmıştır. Kanıt: İlgili web sitesinin alan adı (URL) (Q2.2). Puan: 2 = Operasyonel MYBS çözümünün özelliklerini sunan ya da devam eden MYBS uygulamasının durumunu açıklayan özel bir web sitesi var. 1 = MYBS uygulamaları ile ilgili sadece yayınlanmış referans doküman(lar) var. 0 = KM ilgilerini yayınlamak için hazırlanmış özel bir web sitesi bulunamadı. Q3. Web sitelerinde Q3.1 0 KM verileri yayınlanmıyor 3 KM verilerinin kaynağı nedir? yayınlanan KM 1 Statik (kaynağı belirtilmeyen tablolar) bilgilerinin kaynağı 2 Dinamik (sistemlerden arşivlenen dokümanlar) nedir? 3 Dinamik (MYBS veri tabanından alınan veriler) Q3.2 Eğer Dinamik ise > İlgili web sitesinin alan adı (URL) http……….. Açık bütçe verilerinin varlığı (çevrimiçi, Q3.3 0 / 1 Hayır / Evet 4 değiştirilir/yeniden kullanılır, ücretsiz) Q3.4 Eğer açık bütçe verileri varsa > İlgili alan adı (URL) http……….. Q3.5 Q3.6 Q3.7 Gösterge 3 5 6 Sistem adı raporlarda görünüyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Sistem zaman damgası raporlarda görünüyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Q3.5 veya Q3.6 Evet ise > İlgili alan adı (URL) http……….. KM bilgilerinin kaynağı Yaklaşım: KM bilgilerinin kaynağı, ilgili veri tabanlarına (statik yayınlar/dinamik sorgu seçenekleri) bağlantılar gözden geçirilerek incelenmiştir. Kanıt: İlgili dinamik web sitesinin alan adı (URL) (Q3.2); KM bilgilerinin bir veri tabanı ile bağlantılı olması çok önemlidir. Puan: 3 = Raporlar için (örneğin, PDF, CSV, ODS, XLS, XML) etkileşimli sorgu seçenekleri sunan dinamik web sitesi (MYBS/VA ile bağlantılı) 2 = Önceden tanımlı bir yayın listesine göre veriler sunan (çoğunlukla PDF, XLS) dinamik web sitesi (bazıları veri tabanı ile bağlantılı) 1 = Kaynağı belirtilmeyen bilgiler (çoğunlukla PDF) yayınlayan statik web sitesi (veri tabanlarına bağlantısı olmayan) 0 = Web sitelerinde yayınlanan KM bilgisi bulunamadı Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek A 121 Sorular Gösterge 4 # Göstergeler Puan Cevap Seçenekleri Açık bütçe verilerinin varlığı Yaklaşım: Yayınlanan KM verilerinin formatının, açık bütçe veri standartlarına (çevrimiçi, düzenlenebilir, ücretsiz) uyum açısından değerlendirilmesi. Kanıt: Açık bütçe verileri ile ilgili web sitesinin alan adı (URL) (Q3.4). Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Gösterge 5 Sistem adının yayınlanan raporlarda görünmesi Yaklaşım: Web sitelerinde yayınlanan raporlarda, KM bilgilerinin kaynağı olan MYBS çözümünün adının göründüğünün kontrol edilmesi. Kanıt: Verilerin kaynağı olan MYBS çözümünün adının görülebildiği bir raporun yer aldığı web sitesinin alan adı (URL) (Q3.7). Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Gösterge 6 Sistem zaman damgasının raporlarda görünmesi Yaklaşım: Yayınlanan raporların kaynağı olan MYBS çözümünün zaman damgasının (raporun tarihi ve saati) göründüğünün kontrol edilmesi. Kanıt: İlgili MYBS çözümü/veri tabanının zaman damgasını içeren bir raporun yer aldığı web sitesinin alan adı (URL) (Q3.7). Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Q4. KM bilgileri vatandaşlar veya bütçe kuruluşları açısından anlamlı mıdır? Q4.1 7 Kalite: KM verilerinin sunum kalitesi nasıldır? 0 1 2 Q4.2 Q4.3 8 9 İçerik: Yeterli düzeyde ayrıntı var mı? Sunulan bütçe sonuçlarını anlaması kolay mı (Vatandaşın Bütçesi)? 0/1 0 1 2 Q4.4 Gösterge 7 Q4.3 Evet ise > İlgili web sitesinin alan adı (URL) İstenen seviyenin altında (bilgilendirici değil) Kısmen kabul edilebilir (bazı yararlı veriler) İyi kalitede (bilgilendirici + okuması kolay) Hayır / Evet Hayır Evet (temel bilgiler) Evet (kapsamlı bilgiler/etkileşimli) http……….. Sunum kalitesi Kanıt: Yorumcuların açık bütçe verilerinin genel sunum kalitesi ile ilgili algılamaları. İlgili web siteleri ilk kez ziyaret edilirken çok belirgin olmayan bazı özelliklerin gözden kaçırılması olasılığı her zaman bulunduğundan, bu gösterge dikkatli kullanılmalıdır. Puan: 2 = İyi kalitede (sunulan raporlar bilgilendirici ve erişimi ve okuması kolay). 1 = Kısmen kabul edilebilir (yayınlanan KM bilgilerinden bazıları yararlı). 0 = İstenen seviyenin altında (yayınlanan KM bilgilerinin çoğu bilgilendirici değil). Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 122 Ek A Sorular Gösterge 8 # Göstergeler Puan Cevap Seçenekleri Detay seviyesi Kanıt: Yorumcuların yayınlanan raporlardaki genel detay seviyesi ile ilgili algılamaları. İlgili web siteleri ilk kez ziyaret edilirken çok belirgin olmayan bazı özelliklerin gözden kaçırılması olasılığı her zaman bulunduğundan, bu gösterge dikkatli kullanılmalıdır. Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Gösterge 9 Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget) Yaklaşım: Bütçe verilerinin anlamlı şekilde sunulduğu iyi uygulamaları belirlemek için Vatandaşın Bütçesi ile ilgili web sitelerinin taranması. Kanıt: İlgili web sitesinin alan adı/URL (Q4.4). Puan: 2 = Evet (Vatandaşlar için anlamlı şekilde sunulan kapsamlı bilgiler. Oldukça etkileşimli.) 1 = Evet (Bütçe süreçleri ile ilgili yararlı temel bilgiler ve anlamlı şekilde sunulan bazı sonuçlar). 0 = Hayır (Bütçe sonuçlarını anlamlı şekilde açıklayan web sitesi bulunamadı) Q5. Bütçe sınıflandırması (BC) / hesap planının (CoA) veri yapısı veya tam listesi yayınlanıyor mu? Gösterge 10 Q5.1 10 Q5.2 BC/CoA detayları yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Q5.1 Evet ise > İlgili alan adı/URL http……….. Bütçe sınıflandırması (BC) / hesap planı (CoA) Yaklaşım: KM verilerinin temeli olan BC / CoA ile ilgili ayrıntılar ve geçmişte yapılan değişiklikleri belirlemek için KM web sitelerinin taranması. Kanıt: İlgili web sitesinin alan adı/URL (Q5.2). Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Q6. Yıllık bütçe planları ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? Q6.1 Q6.2 Q6.3 Gösterge 11 11 12 Onaylanan yıllık bütçe yayınlanıyor mu? Q6.1 Evet ise: Yayınlanma düzenliliği/sıklığı Ne zamandan beri 0/1 0 1 Yıl Hayır / Evet Düzenli değil Düzenli yayınlanıyor (son 5 yıl içinde) Yayınların başlangıç yılı Yıllık bütçe planlarının yayınlanması Kanıt: Kabul edilen yıllık bütçe planlarının KM web sitelerinde yayınlanmasının kontrolü. Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek A 123 Sorular Gösterge 12 # Göstergeler Puan Cevap Seçenekleri Yıllık bütçe planlarının düzenli olarak yayınlanması Kanıt: Yıllık bütçe planlarının en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q6.3) belirtilmesi. Puan: 0 (Düzenli değil) / 1 (Düzenli yayınlanıyor) Q7. Orta vadeli harcama çerçevesi (MTEF) ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? Gösterge 13 Q7.1 Q7.2 13 14 Q7.3 Q7.4 MTEF dokümanları yayınlanıyor mu? Q7.1 Evet ise: Yayınlanma düzenliliği/sıklığı Dönem Ne zamandan beri 0/1 0 1 3-5 Yıl Hayır / Evet Düzenli değil Düzenli yayınlanıyor (son 5 yıl içinde) MTEF dönemi (yıl olarak) Yayınların başlangıç yılı MTEF yayınları Kanıt: Orta vadeli harcama çerçevesi (MTEF) belgelerinin yayınlanmasının kontrolü. Yayınların döneminin (Q7.3) belirtilmesi. Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Gösterge 14 MTEF belgelerinin düzenli olarak yayınlanması Kanıt: MTEF belgelerinin en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q7.4) belirtilmesi. Puan: 0 (Düzenli değil) / 1 (Düzenli yayınlanıyor) Q8. Kamu yatırımları / yatırım bütçe planları ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? Gösterge 15 Q8.1 Q8.2 Q8.3 15 16 Kamu yatırım planları yayınlanıyor mu? Q8.1 Evet ise: Yayınlanma düzenliliği/sıklığı Ne zamandan beri Hayır / Evet Düzenli değil Düzenli yayınlanıyor (son 5 yıl içinde) Yayınların başlangıç yılı Kamu yatırım planları Kanıt: Kamu yatırım planlarının KM web sitelerinde yayınlanmasının kontrolü. Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Gösterge 16 0/1 0 1 Yıl Kamu yatırım planlarının düzenli olarak yayınlanması Kanıt: Kamu yatırım planlarının en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q8.3) belirtilmesi. Puan: 0 (Düzenli değil) / 1 (Düzenli yayınlanıyor) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 124 Ek A Sorular Q9. Bütçe uygulama sonuçları ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? # Q9.1 Q9.2 17 Bütçe uygulama sonuçları yayınlanıyor mu? Q9.1 Evet ise: Önemli belgelerin yayınlanma sıklığı Q9.3 18 Q9.1 Evet ise: Yayınlanma düzenliliği/sıklığı Q9.4 Gösterge 17 Göstergeler Ne zamandan beri Puan 0/1 1 2 3 4 0 1 Yıl Cevap Seçenekleri Hayır / Evet Haftalık Aylık Üç ayda bir Yıllık Düzenli değil Düzenli yayınlanıyor (son 5 yıl içinde) Yayınların başlangıç yılı Bütçe uygulama sonuçları Yaklaşım: Ağırlıklı olarak ekonomik, idari ve fonksiyonel sınıflandırmaya göre bütçe uygulama sonuçlarının KM web sitelerinde taranması. Kanıt: KM web sitelerinde bütçe uygulama sonuçlarıyla ilgili belgelerin, yayınlanma sıklığı (Q9.2) ve düzenliliği ile birlikte kontrolü. Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Gösterge 18 Bütçe uygulama sonuçlarının düzenli olarak yayınlanması Kanıt: Bütçe uygulama sonuçlarının en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q9.4) belirtilmesi. Puan: 0 (Düzenli değil) / 1 (Düzenli yayınlanıyor) Q10. Merkezi hükümet bütçe operasyonlarının dış denetimi ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu? Gösterge 19 Q10.1 19 Q10.2 20 Q10.3 Merkezi hükümet bütçe faaliyetlerinin dış denetim raporu yayınlanıyor mu? Q10.1 Evet ise: Yayınlanma düzenliliği/sıklığı Ne zamandan beri 0 / 1 Hayır / Evet 0 1 Düzenli değil Düzenli yayınlanıyor (son 5 yıl içinde) Yıl Yayınların başlangıç yılı Bütçe operasyonlarının dış denetimi Kanıt: KM web sitelerinde bütçe operasyonlarının dış denetimiyle ilgili raporların kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q10.3) belirtilmesi. Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Gösterge 20 Dış denetim raporlarının düzenli olarak yayınlanması Kanıt: Bütçe operasyonlarının dış denetim raporlarının en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü. Puan: 0 (Düzenli değil) / 1 (Düzenli yayınlanıyor) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek A 125 Bilgilendirici Göstergeler Tablo A.2: Bilgilendirici göstergeler Sorular Q11. Çevrimiçi yayınlanan kamu harcama/gelir bilgilerinin ayrıntı düzeyi nedir (planlara karşı gerçek durum, sektörel ve bölgesel detaylar ve benzeri)? # Q11.1 Q11.2 Q11.3 Q11.4 Q11.5 Q11.6 Q11.7 Q11.8 Q11.9 Q11.10 Q11.11 Q11.12 Gösterge 21 - 30 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Göstergeler Puan Konsolide bütçe sonuç raporları yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Sektör analizleri yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Yöresel analizler yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Cinsiyet eşitliğine göre analizler yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Cevap Seçenekleri Çocuklar ve gençlerle ilgili detaylar yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Borç verileri yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Yabancı yardım/hibeler yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Eyalet/yerel hükümet KM bilgileri yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Mali tablolar yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Kamu ihaleleri ve sözleşmeler yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet Diğer KM verileri? Q11.11 Evet ise > İlgili alan adı/URL 0 / 1 Hayır / Evet http……….. Kamu harcamaları > Bütçe harcamalarının çeşitli boyutlarının analizi Yaklaşım: Kamu harcamalarına ilişkin raporların bazı özel bilgileri bulmak için ayrıca taranması: (i) konsolide bütçe sonuçları; (ii) sektörel harcamalar; (iii) bölgesel harcamalar; (iv) cinsiyet eşitliği gözeten bütçeleme; (v) çocuklar için bütçe; (vi) borç verileri; (vii) yardım verileri; (viii) yerel hükümetlerle ilgili mali veriler; (ix) mali tablolar; (x) kamu ihaleleri ve sözleşmeler; ve (xi) varsa diğer KM verileri, ilgili alan adları ile birlikte (Q11.12). Kanıt: Kamu harcamalarının çeşitli alt kategorilerinde yayınlanan belirli raporların kontrolü. Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) <<< Diğer KM verileri (Q11.11) ile ilgili soru sadece ek bilgi için kullanıldığını (gösterge değil) lütfen not ediniz. Q12. Açık hükümet Q12.1 31 Açık hükümet/açık bütçe web sitesi var mı? 0 / 1 Hayır / Evet girişimlerini paylaşmak Q12.1 Evet ise > İlgili alan adı/URL http……….. için bir web sitesi var mı? Q12.2 Gösterge 31 Kanıt: Puan: Açık hükümet/açık bütçe web sitesi Açık hükümet veya açık bütçe web sitelerinin varlığının kontrol edilmesi ve ilgili web sitelerinin alan adlarının/URL belirlenmesi (Q12.2). 0 (Hayır) / 1 (Evet) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 126 Ek A Sorular Q13. MYBS’nin bir parçası olarak, eyalet / yerel hükümetlerin veya belediyelerin KMY ihtiyaçlarını destekleyen bir uygulama var mı? Gösterge 32 # Q13.1 Q13.2 32 Göstergeler MYBS, eyalet/yerel hükümet ihtiyaçlarına da destek veriyor mu? Puan Cevap Seçenekleri 0 Hayır 1 Evet (sadece veri toplama/konsolidasyon) 2 Evet (yerel hükümet otomasyon ihtiyaçlarına destek) Q13.1 Evet ise > İlgili alan adı/URL http……….. MYBS platformundan yerel hükümet (SNG) operasyonlarına destek Kanıt: Puan: Merkezi MYBS’nin yerel hükümet (SNG) operasyonlarına desteğinin kontrolü ve ilgili web sitesi alan adının/URL (Q13.2) belirlenmesi. 2 = Evet (Merkezi MYBS çözümü, dağıtık SNG otomasyonunu, veri toplamayı ve konsolidasyon ihtiyaçlarını destekliyor) 1 = Evet (MYBS çözümü SNG’ler için veri toplama ve konsolidasyon kabiliyetleri sağlıyor) 0 = Hayır Q14. Tüm bütçe Q14.1 33 Tüm bütçe seviyelerini kapsayan uyumlu bir kamu 0 / 1 Hayır / Evet seviyelerini kapsayan bir muhasebe sistemi var mı (birleşik BC ve/veya CoA)? uyumlu kamu muhasebe sistemi var mı? Q14.2 Q14.1 Evet ise > İlgili alan adı/URL http……….. Gösterge 33 Yerel hükümetler (SNG) için uyumlu bir muhasebe sistemi Kanıt: SNG operasyonlarını kaydedip raporlamak için uyumlu bir muhasebe standardının varlığının kontrol edilmesi ve ilgili alan adının/URL (Q14.2) belirlenmesi. Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Q15. Maliye Q15.1 34 KM verileri İstatistik web sitesinde de yayınlanıyor 0 - 3 ( lütfen aşağıdaki açıklamalara bakınız ) Bakanlığının dışında mu? Başka web siteleri var mı? hükümet bütçe raporları Q15.2 Q15.1 = 0 veya 1 > istatistik ana sayfası alan adı/URL http……….. yayınlayan diğer web Q15.3 İstatistikle ilgili kuruluşun resmi adı İstatistik ofisinin ana dilde resmi adı siteleri var mı (örneğin, Q15.4 Merkez Bankası ana sayfasının alan adı/URL http……….. İstatistik Ofisi)? Q15.5 Merkez Bankasının resmi adı Merkez bankasının ana dilde resmi adı Q15.6 Q15.1 = 2 veya 3 > diğer önemli alternatif KM http……….. yayıncılığı web sitesinin alan adı/URL Gösterge 34 Kanıt: Diğer KM yayıncılığı web siteleri KM yayıncılığı ile ilgili diğer web sitelerinin (İstatistik, Merkez Bankası veya diğer) varlığının kontrolü ve ilgili alan adlarının/URL (Q15.2, Q15.4 ve Q15.6) belirlenmesi. İstatistik kurumu ve merkez bankasının alan adı ve orijinal isimleri referans olarak dâhil edilmiştir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek A 127 Sorular # Göstergeler Puan Puan: 3 = Hem İstatistik hem de diğer web siteleri KM verileri yayınlıyor. 2 = Diğer web siteleri KM verileri yayınlıyor (KM verileri yayınlayan İstatistik web sitesi yok). 1 = İstatistik web sitesinde KM verileri yayınlanıyor. 0 = İstatistik web sitesinde KM verileri bulunamadı. Q16. KM bilgilerine Bilgi edinme haklarını açıklayan bir web sitesi var Q16.1 35 0 / 1 Hayır / Evet erişim, web yayıncılık mı? standartları veya KM Q16.2 Q16.1 Evet ise > İlgili alan adı/URL http……….. raporlama sıklığı ile ilgili politika/uygulamayı sunan bir web sitesi var mı? Gösterge 35 Cevap Seçenekleri Bilgi edinme hakkı Kanıt: KM bilgilerine vatandaşların erişim haklarını açıklayan veya ilgili bağlantıları içeren özel web sitelerinin varlığının kontrolü ve ilgili web sitesinin alan adı/URL (Q16.2). Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Q17. KMY ile ilgili görev KMY görev ve sorumluluklarını açıkça belirten web Q17.1 36 0 / 1 Hayır / Evet ve sorumlulukları ve ilgili sitesi var mı? düzenlemeleri içeren bir Q17.2 Q17.1 Evet ise > İlgili alan adı/URL http……….. web sayfası var mı? Gösterge 36 KMY görev ve sorumlulukları ile ilgili düzenlemeler Kanıt: KMY görev ve sorumluluklarıyla ilgili düzenlemeleri açıklayan veya ilgili bağlantıları içeren özel web sitelerinin varlığının kontrolü ve ilgili web sitesinin alan adı/URL (Q17.2). Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Q18. Yayınlanan KM Yayınlar belirli uluslararası raporlama standartlarına Q18.1 37 0 - 2 (lütfen aşağıdaki açıklamalara bakınız) verileri IMF GFS ve/veya uygun mu? UN COFOG standartları Q18.2 Eğer Diğer ise > Lütfen raporlama formatlarını Diğer raporlama formatları ile uyumlu mu? belirtiniz Gösterge 37 Kanıt: Puan: Raporlama standartları IMF GFS ve COFOG ile uyumlu bütçe raporlarının varlığının kontrolü. Varsa, diğer rapor formatlarının da belirtilmesi (Q18.2). 2 = IMF GFS ile uyumlu raporlar yayınlanıyor (UN COFOG’a göre harcamaların fonksiyonel sınıflandırması dâhil). 1 = UN COFOG fonksiyonel sınıflandırmasına göre harcama raporları. 0 = Sadece ulusal standartlarla uyumlu bütçe raporları. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 128 Ek A Sorular Q19. KM bilgileri / kullanıcı memnuniyeti hakkında geribildirim yapılabilen veya web erişim istatistikleri sunan bir web sayfası var mı? Gösterge 38 # Q19.1 Q19.2 38 39 Q19.3 Göstergeler Web istatistikleri (web sitesiyle ilgili ziyaretçi ve erişim raporları) var mı? İletişim ve geribildirim için hangi web platformları var? Eğer Diğer ise > Lütfen diğer geri bildirim mekanizmalarını belirtiniz Puan Cevap Seçenekleri 0 / 1 Hayır / Evet 0-3 (lütfen aşağıdaki açıklamalara bakınız) Diğer geri bildirim mekanizmaları Web istatistikleri (web sitesi trafiği ile ilgili raporlar) Kanıt: Web trafiğini izleme araçlarının varlığının kontrol edilmesi (web istatistikleri ve kullanım raporları). Puan: 0 (Hayır) / 1 (Evet) Gösterge 39 Geri bildirim / izleme Kanıt: KM web sitelerinde geri bildirim olanakları ve web trafiğini izleme araçlarının varlığının kontrol edilmesi. Diğer geri bildirim mekanizmalarının ayrıca belirtilmesi (Q19.3). Puan: 3 = Bir dizi geri bildirim ve izleme seçeneği var (telefon/sohbet/faks/posta/e-posta/geri bildirim formları/web istatistikleri). 2 = Etkileşimli geri bildirim seçenekleri var (telefon/sohbet/faks/posta). 1 = Statik geri bildirim seçenekleri var (e-posta/geri bildirim formları/web istatistikleri). 0 = Bulunamadı veya yeterli değil. Q20. KM bilgilerini çevrimiçi yayınlarken dış izleyiciler için hangi diller kullanılmaktadır? Gösterge 40 Q20.1 Q20.2 Q20.3 Q20.4 Q20.5 40 KM bilgilerini yayınlamak için hangi diller kullanılıyor? Yabancı dil #1 seçeneği? Yabancı dil #2 seçeneği? Yabancı dil #3 seçeneği? Diğer dillerde yayınlanan KM verilerinin içeriğindeki değişim Ana dilin kodunu belirtiniz (ISO 639-2 alpha-3) 0 1 Yabancı dil #1 kodunu belirtin Yabancı dil #2 kodunu belirtin Yabancı dil #3 kodunu belirtin Daha az detay Diğer dillerde aynı detay seviyesi Yabancı dillerde yayın Kanıt: KM web sitelerinde kullanılan yayın dil(ler)inin kodunun belirtilmesi (ISO 639-2 alpha-3). Puan: Kullanılmadı > Q20.5 için bilgilerin detay seviyesinin diğer dillerde farklı olup olmadığının kontrolü >>> 0 (Daha az detay) / 1 (Aynı detay seviyesi) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek B. FMIS & OBD Veri Setinin Açıklaması MYBS platformlarının açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkilerinin değerlendirilmesi amacıyla geliştirilen veri seti altı bileşenden oluşmaktadır (Şekil B.1). Şekil B.1: FMIS & OBD veri seti Tanımlayıcı veriler • Ekonominin adı + Gelir seviyesi • Nüfus + Gayri safi mili gelir (GNI) + Kişi başı gelir (GNIPC) Temel göstergeler • 10 ana sorudan türetilen 20 temel gösterge • Temel göstergeleri ölçmek için puanlama Bilgilendirici göstergeler • 10 ilave sorudan türetilen 20 bilgilendirici gösterge • Bilgilendirici göstergeleri ölçmek için puanlama MYBS (FMIS) özellikleri • Sistem adı (orijinal + kısaltılmış) • Topoloji + operasyonel durum + işlevsel kapsam • Uygulama yazılımı türü + teknolojik mimari Diğer göstergeler • Seçilen PEFA göstergeleri • OBI skorları + e-Gov sıralaması + MTEF durumu • Açık kaynak politika ve düzenlemeleri + diğer konular Sonuçlar • FMIS & OBD uygulamalarının detayları • Toplam puanlar + Skorlar + Gruplar Kaynak: Dünya Bankası verileri. Notlar: MYBS/FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; GNI = Gayri safi milli gelir; PEFA = Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (Public Expenditure and Financial Accountability); OBI = Açık Bütçe Endeksi; MTEF = orta vadeli harcama çerçevesi. Temel ve bilgilendirici göstergeler Ek A’da açıklanmıştır. Diğer bileşenler aşağıda tanımlanmıştır: Tanımlayıcı Veriler Tablo B.1: Tanımlayıcı veriler Veri alanı Açıklama Değerler Economy Ekonominin adı + bayrağı İlgili Wikipedia sayfasına bağlantı Level Gelir düzeyi; GNIPC bazında (2011) LIC LMIC UMIC HIC Düşük gelir düzeyi Alt-orta gelir düzeyi Üst-orta gelir düzeyi Yüksek gelir düzeyi Population Nüfus (2011) bin kişi GNI Gayri safi milli gelir (2011) milyon US$ (Atlas metodu) GNIPC Kişi başına düşen GNI (2011) US$ (Atlas metodu ve PPP) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri [US$1,025 veya daha az] [US$1,026 ile US$4,035] [US$4,036 ile US$12,475] [US$12,476 veya üstü] 129 130 Ek B MYBS Özellikleri Tablo B.2: MYBS özellikleri Veri alanı Açıklama Değerler FMIS / TS Sistemin kısaltılmış adı MYBS (FMIS) veya Hazine Sisteminin (TS) kısa adı FMIS Sistemin tam adı FMIS veya TS’nin orijinal dilde tam adı Topology KMY (PFM) topolojisi C D Functionality MYBS işlevsel kapsamı B Status MYBS uygulamasının durumu (bazı sistemlerin detayları ilgili hücrelerde açıklayıcı bilgi olarak sunulmuştur) 0 1 2 Merkezden yönetilen KMY operasyonları Dağıtık yapıda KMY operasyonları Bütçe planlama/hazırlama (MTEF, program / performansa göre bütçeleme) T Hazine sistemi (kamu harcama yönetimi) F MYBS / FMIS F = T + B (+O) O Diğer MYBS bileşenleri (ihaleler/satın alma, insan kaynakları/bordro) 3 4 T/F tamamlanmadı veya kullanımda değil T/F tamamen/kısmen kullanımda T/F pilot veya dar kapsamlı uygulama için kullanılıyor Sistemin geliştirilmesine devam ediliyor Proje hazırlık aşamasında Op yr MYBS kullanıma başlama yılı FMIS/TS çözümünün kullanımına başlandığı yıl Scope Bütçe seviyelerinin kapsamı (yerel bütçeler hariç) C Sadece merkezi hükümet bütçesi C+L Merkezi ve yerel (bölgesel) bütçe seviyeleri Type İlgili MYBS projesinin tipi 1 0 T/F yeni anahtar teslimi çözüm olarak tasarlanıp geliştirildi (ilk kez veya önceki sistemin yerine) Mevcut T/F çözümü iyileştirildi veya genişletildi Yeni T/F çözümü olağanüstü durumda geliştirildi Mevcut olağanüstü durum T/F çözümü iyileştirildi veya genişletildi Başka hükümet/bağışçı kuruluşun geliştirdiği mevcut T/F çözümü iyileştirildi veya genişletildi Proje uygulanmadı / Kullanımda değil Henüz belirlenmedi Yerel olarak Geliştirilen Yazılım (LDSW) Hazır Ticari Yazılım (COTS) 2 3 4 5 ASW Uygulama yazılımının tipi 0 1 2 ASW solution ASW geliştiricisi/adı COTS > ASW paketinin adı LDSW > ASW geliştirmekte kullanılan veri tabanı Arch ASW teknolojik mimari CS Web İstemci-sunucu (dağıtık sistemler / dağıtılmış operasyonel kullanım) Web tabanlı (merkezi sistem / dağıtılmış operasyonel kullanım) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek B 131 Diğer Göstergeler Bu çalışmanın bulgularını diğer değerlendirmelerle karşılaştırmak için bütçe saydamlığı, açık veriler ve e-yönetişim ile ilgili çeşitli göstergeler de dikkate alınmıştır. 66 ekonomide ulusal ve yerel yönetimler tarafından benimsenen açık kaynak kodlu yazılım politikalarının türlerini ve toplam sayılarını listelemek için veri setine ilave sütunlar eklenmiştir. Tablo B.3: Diğer göstergeler Veri alanı Açıklama Değerler PEFA yr Değerlendirmenin yılı En son PEFA değerlendirmesinin yapıldığı yıl Stat PEFA değerlendirme raporunun durumu www.pefa.org Public Final Draft Kamuya / halka açık Tamamlandı, ancak kamuya açık değil Taslak rapor tamamlandı; durumu bilinmiyor PI-5 [ PEFA ] Bütçe sınıflandırması [ tüm göstergelerin detay ve değerleri için bkz. > www.pefa.org ] PI-6 Bütçe dokümanlarındaki bilgilerin geniş kapsamlı olması PI-10 Önemli mali bilgilere halkın erişimi PI-12 Mali planlama, harcama politikaları ve bütçelemede çok yıllı perspektif PI-22 Muhasebe kayıt konsolidasyonunun zamanında ve düzenli yapılması PI-23 Hizmet sunan birimlere sağlanan kaynaklarla ilgili bilgilerin mevcudiyeti PI-24 Yıl içi bütçe raporlarının kalitesi ve güncelliği PI-25 Yıllık mali tabloların kalitesi ve güncelliği PI-26 Dış denetimin kapsamı, niteliği ve bütçeyi izlemesi D-2 Bağışçılar tarafından proje ve programlar hakkında bütçeleme ve raporlama için sağlanan finansal bilgiler. Avg 10 FMIS & OBD skorları ile karşılaştırma için seçilen 10 PEFA göstergesinin ortalaması. Avg 31 PEFA göstergesinin tümünün ortalaması. NR/NA/NU skorları ortalama hesaplamasına dâhil edilmemiştir. OBI_12 2012 Açık Bütçe Endeksi internationalbudget.org 0 - 20 21 - 40 41 - 60 61 - 80 81 - 100 OBI_10 2010 Açık Bütçe Endeksi Yukarıdaki gibi OGP Açık Hükümet Ortaklığı/Open Government Partnership girişimine katılım durumu 0 1 Taahhütler hazırlanıyor Taahhütler gerçekleştirildi MTEF MTEF uygulamasının durumu (2010 itibariyle) 0 1 2 3 - MTEF uygulanmıyor MTFF (orta vadeli finansman çerçevesi) MTBF (orta vadeli bütçeleme çerçevesi) MTPF (orta vadeli performans çerçevesi) Bilinmiyor Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Yetersiz veya hiç bilgi yok Asgari seviyede Bazı bilgiler var Kayda değer Oldukça kapsamlı bilgi var 132 Ek B Veri alanı Açıklama Değerler eGov12 UN e-Gov Sıralaması (2012) UNPAN e-Gov Anketi e-Gov endeksi e-Gov - Çevrimiçi hizmetler e-Gov - Telco altyapısı e-Gov - İnsan sermayesinin geliştirilmesi Ekonominin içinde yer aldığı Dünya Bankası Bölgesi 193 ülkenin sıralaması ile, bu sıralamanın hesabında kullanılan endekslerin değeri ankete dâhil edilmiştir. eGov eOS eTC eHC Region 0-1 0-1 0-1 0-1 AFR Afrika EAP Doğu Asya ve Pasifik ECA Avrupa ve Orta Asya LCR Latin Amerika ve Karayipler MNA Orta Doğu ve Kuzey Afrika SAR Güney Asya EU Avrupa Topluluğu EUR Euro bölgesi AME Amerika PAC Pasifik OTH Diğer alanlar OECD Üye APEC Üye Kırılgan M Zorunlu; OSS nin kullanımı gerekli. R R&D; OSS nin kullanımı gerekli. A Danışma, OSS nin kullanımına izin verilir. P Tercihli, OSS nin kullanımı tercihe bağlıdır. Yukarıdaki gibi Zone Çeşitli ülkelerin uluslararası kuruluşlara üyeliklerine göre içinde yer aldıkları alan OECD APEC Fragile Economies OSS Gov OECD üyelik durumu APEC üyelik durumu Kırılan devlet surumu Ekonominin adı Ulusal Açık Kaynaklı Yazılım Politikaları (66 ekonomide) CSIS Government Open Source Policies (2010) OSS Loc Eyalet/bölge/şehirlerde OSS politikaları (22 ekonomide) Hükümet yetkililerinden gelen dd-mmm-yy (15-May-13) doğrulama mesajının tarihi Verif date Sonuçlar Tablo B.4: Sonuçlar Veri alanı Açıklama Değerler Tot pts Toplam puan (20 temel gösterge) 0 - 26 Score FMIS & OBD skoru 0 - 100 Group FMIS & OBD Uygulama Grubu A (Çok belirgin) C (Sınırlı ölçüde) B (Belirgin) D (En az düzeyde belirgin) Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek C. Mali Saydamlık Araçlarına Genel Bakış Giriş ve Amaç Bu bölüm, mali saydamlığı (fiscal transparency / FT) teşvik etmek için son on yılda ortaya çıkan çeşitli küresel normların, endekslerin ve girişimlerin önemli yönlerini özetleyerek ana raporu tamamlamaktadır. Amaç, bu çalışmada izlenen yöntem ile belirli uluslararası araçlar arasındaki farklılıkların netleştirilmesidir. Mevcut FT araçları işlevlerine göre üç bölümde kategorize edilebilir: (a) anketler ve endeksler, (b) standartlar ve normlar ve (c) girişimler. İlgili web sitelerinden yapılan bir alıntıyla her araç için kısa bir açıklama yapılmaktadır ve belirtilen web bağlantıları yoluyla daha fazla bilgiye erişilebilir. Tüm araçların önemli yönlerini karşılaştırmak için bir özet tablo da (Tablo C.1) eklenmiştir. Bu araçlar mali/bütçe saydamlığının değerlendirilmesinde çeşitli boyutları dikkate alır. Mevcut çalışmada uygulanan yöntem, bu araçlarda kullanılmakta olanlardan daha farklıdır. Diğer araçlar, çoğunlukla kamuya açık bazı önemli bütçe belgelerinin varlığı ve düzenliliği ile ve halkın bilgi edinme mekanizmaları üzerine odaklanmışken, bu çalışma yayınlanan KM bilgilerinin kaynağı, güvenilirliği, kalitesi ve anlaşılabilir olmasını değerlendirmek için tasarlanmıştır. Çalışmanın amacı başka bir FT göstergesi veya standardı geliştirmek değildir. Aksine, MYBS’nin anlamlı açık bütçe verilerinin kaynağı olduğu iyi uygulamalardan bazılarını vurgulamak amacıyla, açık verilerin kaynağı ve güvenilirliği gibi daha az bilinen yönlere odaklanan bir envanter çalışmasıdır. Anketler ve Endeksler 1. Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index / OBI) http://www.openbudgetindex.org Açık Bütçe Anketi (Open Budget Survey), bütçe şeffaflığı ve hesap verme sorumluluğu ile ilgili belirli uluslararası iyi uygulama kıstaslarının anlaşılmasında ve bunların ilgili ülkelerde gözlemlenen uygulamalarda kullanılmasında, sivil toplum örgütleri ve bağımsız araştırmacılara yardımcı olmak için tasarlanmıştır. İlk Açık Bütçe Anketi 2006 yılında yayınlanmış ve o zamandan beri iki yılda bir yapılmıştır. Halen, Açık Bütçe Endeksi 100 ülkeyi (2012) kapsamaktadır. 2012 raporunda açıklandığı gibi, Anket 125 sorudan oluşmaktadır ve değerlendirilen ülkelerdeki bağımsız araştırmacılar tarafından tamamlanmaktadır. Bu soruların çoğu (95), hükümetlerin bütçe döngüsünün çeşitli noktalarında yayınlamak zorunda olduğu sekiz temel bütçe dokümanının halkın erişimine açık olması ve kapsamı ile doğrudan ilgilidir. Kalan 30 soru, bütçe sürecine halkın katılımı için fırsatlar ve bütçenin hazırlanması ve denetiminde yasama ve yüksek denetim organlarının görevleri ile ilgilidir. Açık Bütçe Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 133 134 Ek C Endeksi (OBI), ülkeler arasında ve zaman içinde karşılaştırmalar yapılabilmesi için bütçe saydamlığı ile ilgili 95 anket sorusuna verilen sayısal cevapların basit bir ortalaması olarak hesaplanır. OBI her ülkeye, bütçe sürecinde halka sunulan bilgilere dayanarak (0-100, beş eşit aralıkta) bir puan verir. Endeks, her ülkenin bütçe saydamlığı ve hesap verme sorumluluğu ile ilgili taahhütleri hakkında güvenilir bilgiler sağlamak için sekiz önemli bütçe belgesinin mevcudiyetini, sağlanan bilgilerin miktarını ve vatandaşlara bilgilerin ne kadar zamanında ulaştırıldığını değerlendirmektedir. 2. PEFA KMY (PFM) Değerlendirmesi http://www.pefa.org PEFA KMY Performans Değerlendirme Çerçevesi (Performance Measurement Framework) (2005 yılında tanıtılan; Ocak 2011’de revize edilen) bir KMY performans raporu ile, tüm ülkeler için kritik olduğu kabul edilen, güvenilir KMY uygulamaları açısından önemli yönleri belirlemek için kullanılan bir dizi üst düzey göstergeyi içermektedir. Gösterge, kapsamlılığı ve saydamlığı açık ve düzenli bir KMY sisteminin performansının kritik boyutlarından biri olarak tanımlar. Ayrıca, bütçe ve mali risk gözetiminin kapsamlı olup olmadığını ve mali ve bütçe bilgilerinin halkın erişimine açık olup olmadığını ölçmektedir. Göstergeler, A en iyi ve D en düşük skoru göstermek üzere, A dan D ye puanlanır. FT ile ilgili göstergeler aşağıda listelenmiştir: PI-5. Bütçe sınıflandırması Sağlam bir sınıflandırma sistemi harcamalarının aşağıdaki boyutlarda takibini sağlar: idari birimler, ekonomik, fonksiyonel ve programlar. Standart uluslararası sınıflandırmalar kullanıldığında, hükümet harcamaları GFS formatında raporlanıp, yoksulluğu azaltıcı ve diğer seçilen gruplarda harcamalar izlenebilir. PI-6. Bütçe dokümanlarındaki bilgilerin geniş kapsamlı olması Yasama organlarına inceleme ve onay için sunulan yıllık bütçe belgeleri (yıllık bütçe ve destekleyici belgeler), merkezi hükümet için mali tahminlerin, bütçe tekliflerinin ve geçmiş yıllarda gerçekleşen harcamaların tam bir resmini sunmalıdır. PI-10. Önemli mali bilgilere halkın erişimi Saydamlık, mali planların, pozisyonların ve hükümetin performansı hakkında bilgilerin, genel olarak halkın ya da en azından ilgili grupların kolayca erişimine açık olup olmadığına bağlıdır. PI-12. Mali planlama, harcama politikaları ve bütçelemede çok yıllı perspektif Harcama politikası kararlarının çok yıllı etkileri vardır ve bu kararlar orta vadede kaynakların durumu ile uyumlu olmalıdır. Çok yıllı program bütçelemeyi etkin olarak uygulayan ülkelerin, bu göstergeye göre birçok yönden iyi bir performans göstermesi muhtemeldir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek C 135 PI-22. Muhasebe kayıt konsolidasyonunun zamanında ve düzenli yapılması Finansal bilgilerin güvenilir şekilde raporlanması, muhasebecilerin kayıtlarının ve uygulamalarının sürekli denetimini ve doğrulanmasını gerekir - bu iç kontrolün önemli bir parçasıdır ve yönetim ve dış raporlama için iyi kaliteli bilgi sunulmasının temelinde yatmaktadır. PI-23. Hizmet sunan birimlere sağlanan kaynaklarla ilgili bilgilerin mevcudiyeti Topluma hizmet veren yerel servis birimleri, nakit transferleri, malzemelerin dağıtımı veya merkezi olarak işe alınan ve ücretleri ödenen personelin sağlanması gibi konularda, kullanımlarına ayrılmış kaynakları elde etmekte sık sık sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Uç hizmet birimleri için ayrılan kaynaklar bütçe belgelerinde açıkça belirtilmeyebilir, ancak ilgili bakanlıkların iç bütçe tahminlerinin hazırlanmasının bir parçası olması muhtemeldir. PI-24. Yıl içi bütçe raporlarının kalitesi ve güncelliği Bütçeden "para kazanma" kabiliyeti, hem maliye bakanlığına (ve hükümete) performansı izlemek ve gerektiğinde bütçeyi rayına oturtmak için yeni eylemlerin belirlenmesi için hem de bakanlıklara, birimlere ve ajanslara sorumlu oldukları işleri yönetmek için gerçek bütçe performansı hakkında zamanında ve düzenli bilgilerin sağlanmasını gerektirir. Bu gösterge, bütçenin tüm yönleri hakkında muhasebe sisteminden kapsamlı raporlar üretme yeteneği üzerinde durmaktadır (bakanlıklar, birimler ve ajanslara kaynak temini ile ilgili anlık raporlar yeterli değildir). PI-25. Yıllık mali tabloların kalitesi ve güncelliği Yılsonu konsolide mali tablolar KMY sisteminde saydamlık için önemlidir. Bilgileri tam olarak sunmak için bütün bakanlıklar, bağımsız kurumlar ve dağıtık yapıdaki birimlere ait detayları kapsamalıdır. Buna ek olarak, yılsonu mali tabloları zamanında hazırlama yeteneği, muhasebe sisteminin ne kadar iyi çalıştığının ve tutulan kayıtların kalitesinin önemli bir göstergesidir. PI-26. Dış denetimin kapsamı, niteliği ve bütçeyi izlemesi Yüksek kaliteli bir dış denetim, kamu kaynaklarının kullanımında saydamlığın sağlanması açısından temel bir gerekliliktir. Gerçek dış denetimin kalitesinin kilit unsurları, denetimin kapsamı/içeriği, dış denetim kuruluşunun bağımsızlığı da dâhil olmak üzere, uygun denetim standartlarına bağlı kalınması (bkz. INTOSAI ve IFAC/IAASB), raporlarda önemli ve sistemik KMY konuları üzerinde durulması ve mali tabloların güvenilirliği, işlemlerin düzenliliği ve iç kontrol ve tedarik sistemlerinin işleyişi gibi mali denetimin tüm unsurlarının performansıdır. D-2. Bağışçılar tarafından proje ve programlar hakkında bütçeleme ve raporlama için sağlanan finansal bilgiler Projeler ve programlar için bağışçıların verdiği desteğin öngörülebilirliği, bütçede belirli kalemlerin uygulanmasını etkiler. Bu yüzden bu konuda da mevcut sistemlerden güvenilir ve zamanında bilgiler elde edilmesi önemlidir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 136 Ek C 3. IMF Standart ve Kodlara Uyum Açısından Mali Saydamlık Raporu (ROSC) http://www.imf.org/external/NP/rosc/rosc.aspx ROSC mali saydamlık modülü, bir ülkenin güncel uygulamalarını belgelemek, Mali Saydamlık İyi Uygulamalar Kodu ile uyumu değerlendirmek ve mali saydamlığı geliştirmek için ülkeye özgü öncelikleri belirlemek için kullanılır. ROSC, ülkelerin belirli uluslararası kabul görmüş standart ve kodlara hangi ölçüde uyduğunu özetlemektedir. IMF, gerek Fonun gerekse Dünya Bankası’nın operasyonel çalışmaları için yararlı olduğu kabul edilen 12 alan ve ilgili standartları belirlemiştir: muhasebe; denetim; kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele; bankacılıkta denetim; kurumsal yönetim; verilerin yaygınlaştırılması; mali saydamlık; iflas ve alacaklı hakları; sigorta denetimi; para ve maliye politikasında saydamlık; ödeme sistemleri; ve menkul kıymetlerle ilgili düzenlemeler. Ülkelerin bu standartlara uyumunu özetleyen, üye ülkenin talebi üzerine hazırlanan ve yayınlanan raporlar, kurumların ulusal otoritelerle politika tartışmalarını netleştirmesine yardımcı olmak ve özel sektörde (derecelendirme kuruluşları da dâhil olmak üzere) risk değerlendirmeleri için kullanılır. Kısa güncellemeler düzenli olarak üretilir ve yeni raporlar birkaç yılda bir üretilmektedir. 1999 ile Mart 2013 arasında, tüm Bölgelerden ve ekonomik gelişme düzeylerinden 93 ülke, IMF'nin Standartlar ve Kodlar web sayfasında mali ROSC raporlarını yayınlanmıştır ve 29 ülke güncelleme ya da tam değerlendirme çalışmalarını başlatmıştır. 4. Küresel Dürüstlük Endeksi (Global Integrity Index) http://www.globalintegrity.org/report/methodology 2004 yılında kullanımına başlanan endeks 119 ülkeyi kapsamaktadır. Bu endeks, 320 eylemsel gösterge aracılığıyla önemli yönetişim ve yolsuzlukla mücadele mekanizmalarının varlığını, etkinliğini ve bunlara vatandaşın erişimini değerlendiren bir Dürüstlük Göstergeleri puan kartına dayanmaktadır. Bir ülkenin toplam puan kartını oluşturmak için basit toplama yöntemi kullanılır. Ülke için belirlenen baş araştırmacı orijinal göstergeleri ve alt göstergelerin değerlerini atar. Alt kategori değerlerini bulmak için daha sonra her gösterge skorunun kendi üst kategorisindeki ortalaması alınır. Sonuçta üst kategori skorunu bulmak için alt kategori skorunun da diğer alt kategori puanları ile ortalaması alınır. Genel bir ülke skoru bulmak için de kategori puanlarının ortalaması alınır. Global Dürüstlük Raporu ülkeleri toplanan puanlara göre beş performans "katı" içinde gruplar: Çok güçlü (90+) Güçlü (80+) Orta seviyede (70+) Zayıf (60+) Çok zayıf (< 60) Yönetişim ve yolsuzlukla mücadele mekanizmalarının özelliklerini kesin olarak ölçmek zor olduğundan, bazı kategoriler diğerlerine göre daha fazla alt başlık soruları içeren karmaşık bir matris gerektirir. Bazı kategoriler diğerlerinden daha uzun bir dizi alt gösterge / Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek C 137 sorulardan türetilmiş bile olsa, kategoriler eşit olarak değerlendirilir. Benzer şekilde, alt kategoriler kendi ana kategorileri içinde eşit değerlendirilir. Diğer bir deyişle, her bir skor (alt gösterge, gösterge ve benzeri) aynı alt kategori / kategori içinde benzerleri ile eşit ağırlıklıdır. Ancak, farklı kategorilerden göstergeler mutlaka eşit ağırlıklı olmayabilir. Eşit değerli kavramları kullanma ve alt öğeleri gerektiği gibi ekleme yaklaşımı, altı ana kavramsal kategoriyi eşit olarak yansıtan puan ağırlıkları üretmiştir. Eşit olmayan ağırlıklandırma sisteminin (daha fazla önemli konuların vurgulanması) için gerekli olduğu kabul edilmesine rağmen, bazı kategoriler, alt kategoriler ya da göstergelerin değerlemesi için ikna edici bir savunma henüz geliştirilmiş değildir. 5. Bilgi Edinme Hakkı (RTI) Endeksi http://www.rti-rating.org/index.php RTI Değerlendirmesi, belirli bir ülkede bilgi edinme hakkının garantisi için yasal çerçevenin gücünü değerlendirmek üzere 2011 yılında başlatılan bir sistemdir. Yasal çerçevenin ölçümü ile sınırlı olup, uygulamanın kalitesini ölçmez. Şu anda, endeks 93 ülkeyi kapsamaktadır. Bazı durumlarda, nispeten zayıf yasaları olan ülkeler olumlu uygulamalar nedeniyle çok açık olabileceği gibi, düzgün uygulanmadığı takdirde nispeten güçlü yasalar bile açıklığı garanti etmeyebilir. Bu sıra dışı durumlar haricinde, bilgi edinme hakkıyla ilgili güçlü bir yasa, zamanla açıklığın gelişmesine katkıda bulunabilir ve bilgiye erişim hakkını savunmak ve desteklemek için çalışanlara yardımcı olabilir. RTI Değerlendirmesinin uygulanması için geliştirilen yöntem 61 göstergeye dayalıdır. Her bir gösterge için yasal çerçevenin göstergeleri ne kadar iyi karşıladığına göre, ülkeler bir dizi skor aralığında (çoğu durumda 0-2 arası), en fazla 150 üzerinden puanlandırılırlar. Göstergeler, dünya çapında bilinen değişik bilgi edinme hakkı yasalarının karşılaştırmalı bir araştırması yanında, bilgi edinme hakkıyla ilgili geniş bir yelpazedeki uluslararası standartlar göz önüne alınarak geliştirilmiştir. Göstergeler aşağıdaki yedi ana kategoriye ayrılmıştır: Bölüm 1. Erişim hakkı 2. Kapsam 3. Talep yöntemleri 4. İstisnalar ve reddetme 5. Temyiz 6. Yaptırımlar ve güvenceler 7. Teşvik unsurları Toplam skor Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Maksimum puan 6 30 30 30 30 8 16 150 138 6. Ek C BM e-Devlet Anketi ve Sıralaması http://www2.unpan.org/egovkb/global_reports/index.htm İlk olarak 2003 yılında yayınlanan Küresel e-Devlet Kalkınma Araştırması, hükümetlerin bilgi ve iletişim (bilişim) teknolojilerini (BT) herkese erişim ve katılım olanakları sağlamak için nasıl kullandığının sistemik bir değerlendirmesini sunmaktadır. Her Anket, bölgeler ve ülkeler arasında göze çarpan farklı stratejileri ve e-devlet gelişimindeki ortak temaları irdelemektedir. Kapsamlı e-devlet uygulamaları incelenerek, e-devlet gelişimini özendirmede liderlik yapan ülkeler ile, kalkınma için henüz BT potansiyelinden yeterince yararlanamamış olanlar belirlenmektedir. Anket, siyasetçilerin e-devlet programlarıyla ilgili girişimlerdeki tercihlerinin anlaşılmasını geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bir ülkenin diğer dünya ekonomilerine göre konumu hakkında hükümet yetkilileri, araştırmacılar, sivil toplum ve özel sektör temsilcilerinin daha derin bir anlayış kazanması için yararlı bir araçtır. Anket sıralaması bu şekilde, herkese erişim sağlamaya çalışan üye devletlerin e-devlet girişimlerine katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bu sıralamada 193 ülke yer almaktadır. Anket dört bölümden oluşmaktadır: bilginin yayılması ve dışa açılması, erişim ve kullanılabilirlik, hizmet sunum kapasitesi ve vatandaş katılımı ve karşılıklı bağlantılar. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek C 139 Standartlar ve Normlar 7. IMF Mali Saydamlık için İyi Uygulamalar Kodu http://www.imf.org/external/np/pp/2007/eng/051507c.pdf Kod hükümetin yapısı ve mali durumla ilgili net bir görüntü sağlanmasına yardımcı olmak için bir dizi ilke ve uygulamaları tanımlar (1998 yılında yayınlanmış; 2007 yılında güncellenmiştir). Bu standart, ROSC mali saydamlık modülleri olarak adlandırılan mali saydamlık değerlendirmeleri gönüllü programını desteklemektedir. Dört alanı içerir: 8. Görev ve sorumlulukların açıklığı Açık bütçe süreçleri Bilgilerin halkla paylaşılması Dürüstlük/bütünlük ile ilgili güvenceler OECD Bütçe Saydamlığı için En İyi Uygulamalar http://www.oecd.org/dataoecd/33/13/1905258.pdf. OECD En İyi Uygulamalar raporu, 2002 yılında yayınlanan bir referans dokümanıdır. Bu kaynaklar, tüm ilgili mali bilgilerin zamanında ve sistematik bir şekilde tam olarak açıklanmasını desteklemekte ve temel bütçe raporları, özel açıklamalar, kalite ve dürüstlük/bütünlük alanlarında bir dizi en iyi uygulama hakkında bilgiler sağlamaktadır. En İyi Uygulamalar üç bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölümde hükümetlerin yayınlaması gereken temel bütçe raporları ve bunların genel içeriği listelenmektedir. İkinci Bölüm, finansal ve finansal olmayan performans bilgileri de dâhil olmak üzere, raporlarda kamuyu aydınlatmak için yer alması gereken özel bilgileri açıklamaktadır. Üçüncü Bölüm raporların kalitesini ve bütünlüğünü sağlamak için gerekli uygulamaları vurgulamaktadır. En İyi Uygulamalar, sadece sunumla ilgili nedenlerle belirli raporlar çevresinde düzenlenmiştir. Farklı ülkelerde farklı raporlama sistemlerinin olabileceği ve saydamlık için farklı alanların vurgulanabileceği kabul edilmektedir. En İyi Uygulamalar her alanda üye ülkelerin farklı deneyimlerine dayanmaktadır. En İyi Uygulamaların bütçe saydamlığı için resmi bir "standart" oluşturulması anlamına gelmediği de vurgulanmalıdır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 140 Ek C Mali Saydamlık için Girişimler 9. Mali Saydamlık için Küresel Girişim (GIFT) http://fiscaltransparency.net/ Mali Saydamlık için Küresel Girişim (Global Initiative for Fiscal Transparency / GIFT), küresel normların ve dünya çapında tüm ülkelerde mali saydamlık, katılımcılık ve hesap verme sorumluluğu ile ilgili önemli, sürekli iyileştirmelerin gelişimi ve kurumsallaştırılması üzerinde çalışan çok paydaşlı bir eylem ağı olarak 2011 yılında başlatılmıştır. GIFT, teşvikler, normlar, teknik yardım ve yeni teknolojiler geliştirerek bu amaçlara ulaşmayı hedeflemektedir. GIFT küresel ve ulusal düzeylerde mali saydamlık girişimlerini desteklemek üzere geniş bir yelpazedeki paydaşlarını - ulusal makamlar, özel sektör, sivil toplum ve uluslararası kuruluşlar – seferber etmektedir. GIFT küresel düzeyde, normları ve standartları uyumlu hale getirerek ve katılım, yasama organlarının rolü ile açık verilerle ilgili açıkları ele alarak, mali saydamlık için kural çerçevesini güçlendirmeye çalışmaktadır. GIFT ulusal düzeyde, uluslararası deneyimlerin paylaşımı sayesinde ve çok paydaşlı forumlar ve çalışma programlarının uygulanmasında teknik danışmanlık desteği sağlayarak, mali saydamlık üzerinde çalışan paydaşların katılımını kolaylaştırmaktadır. 10. Açık Hükümet Ortaklığı (Open Government Partnership / OGP) http://www.opengovpartnership.org Açık Hükümet Ortaklığı (Open Government Partnership / OGP), çok taraflı girişimleri teşvik eden ve saydamlığı teşvik, sivil katılımı artırmak, yolsuzlukla mücadele ve devleti daha açık, etkili ve hesap verebilir hale getirmek için yeni teknolojilerden faydalanma gibi konularda katılımcı hükümetlerden güçlü taahhütler bekleyen uluslararası bir organizasyondur. Bu girişim, sekiz ülke (Brezilya, Endonezya, Meksika, Norveç, Filipinler, Güney Afrika, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri) tarafından kabul edilen bir bildirge ile 20 Eylül 2011 tarihinde başlatılmıştır. Bu tarihten sonra 47 üye daha (Haziran 2013 itibariyle) bildirgeyi onaylayarak gruba katılmıştır; 5 ülkenin daha bildirgeyi 2013 yılında resmen onaylaması beklenmekte olup, bu ülkeler taahhütlerini geliştirme sürecindedirler. OGP, açık bir hükümet konusunda ortak arayış içinde olan, hükümetler, sivil toplum örgütleri ve özel sektör arasında diyalog ve paylaşım için uluslararası bir platform sağlamaktadır. OGP paydaşları arasında OGP’nin ilkelerini ve özel görevlerini destekleyen hükümetlerin yanı sıra, sivil toplum örgütleri ve özel sektör kuruluşları bulunmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek C 141 Tablo C.1: Mali saydamlık araçlarına genel bakış Kategori ANKETLER ve ENDEKSLER Araç Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index / OBI) PEFA KMY (PFM) Değerlendirmesi IMF Mali Saydamlık Raporu (ROSC) Ülke sayısı Den beri/ güncelleme 94 2006 Hükümetlerin ulusal düzeyde halkın bütçe bilgilerine açık erişimine İki yılda bir ve bütçe sürecine en son: 2010 katılımına olanak verip sonraki: 2012 vermediğinin değerlendirilmesi. 121 Açık: 65 2005 93 1999 Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Belirtilen amaçlar Yöntem http://www.openbudgetindex.org Açık Bütçe Anketi, her ülkeden sivil toplum araştırmacılarına bütçe sürecinin her dört aşaması için de yol göstermek için hazırlanmış ayrıntılı bir ankete dayanmaktadır. Ankette 123 soru vardır. Bütçe bilgilerine halkın erişimini değerlendiren bu soruların 92’sine verilen cevapların ortalaması alınarak Açık Bütçe Endeksi oluşturulur. Kalan 31 soru, bütçe sürecine halkın katılımı için fırsatlar ve hükümetin kilit gözetim kurumlarının yürütmeden hesap sorabilme kabiliyeti gibi konuları kapsar. KMY performansında ilerlemeyi ölçmek ve izlemek için ortak bir bilgi havuzu ve KMY reformları konusunda diyalog için ortak bir platform sağlayarak, etkin bir ülke ait KMY sisteminin gelişimine katkıda bulunmayı amaçlar. http://www.pefa.org ROSC ülkelerin, uluslararası kabul görmüş belirli standartlar ve kodlara uyum derecesini özetlemektedir. http://www.imf.org/external/NP/rosc/rosc.aspx PEFA çerçevesi bir ülkenin KMY sisteminin performansına genel bir bakış sağlayan, 31 gösterge ile bir KMY Performans Raporundan oluşan yüksek düzey bir analitik araç olarak oluşturulmuştur. Yerleşmiş uluslararası standartlar ve kodlar ile KMY alanında yaygın kabul görmüş diğer iyi uygulamalardan yararlanarak, ülke önderliğinde reform, donör uyumluluğu ve ülke stratejisine uygunluk ile sonuçların izlenmesinin önemini vurgulayan "KMY reformunu destekleyen güçlendirici yaklaşımın" bir bölümünü oluşturur. Göstergeler, A en iyi ve D en düşük puan olmak üzere, A dan D ye puanlanır. ROSC bir ülkenin güncel uygulamalarını belgelemek, Mali Saydamlık (FT) İyi Uygulamalar Kodu ile uyumunu değerlendirmek ve FT’nin geliştirilmesi için ülkeye özgü önceliklerin belirlenmesi için kullanılır. 142 Ek C Kategori STANDART ve NORMLAR Ülke sayısı Den beri/ güncelleme Küresel Dürüstlük Endeksi (Global Integrity Index) 119 2004 Bilgi Edinme Hakkı (RTI) Endeksi 93 BM e-Devlet Anketi ve Sıralaması 193 IMF Mali Saydamlık için İyi Uygulamalar Kodu n/a Araç Belirtilen amaçlar Yöntem Küresel Dürüstlük Endeksi, hükümetlerin hesap verme sorumluluğu için kullanılan önemli ulusal düzeyde yolsuzlukla mücadele mekanizmalarının varlığını ve etkinliğini ile bunlara vatandaşların erişim olanaklarını değerlendirir. http://www.globalintegrity.org/report Belirli bir ülkede bilgi edinme hakkını garanti için yasal çerçevenin gücünü değerlendirmektedir. Bu endeks yasal çerçevenin ölçümü ile sınırlıdır ve uygulamanın kalitesini ölçmez. http://www.rti-rating.org/index.php 2003 İki yılda bir ilki: 2004 son: 2012 Bilgi ve iletişim (bilişim) teknolojilerini (BT) herkese erişim ve katılım olanakları sağlamak için nasıl kullandığının sistemik bir değerlendirmesi. http://www2.unpan.org/egovkb/global_reports/index.htm 1998 Son güncelleme: 2007 Hükümetin yapısı ve mali durumla ilgili net bir görüntü sağlanmasına yardım için bir dizi ilke ve uygulama tanımlanması. http://www.imf.org/external/np/pp/2007/eng/051507c.pdf 2011 Küresel Dürüstlük Endeksi, her ülke için sistematik olarak toplanan 300'den fazla Dürüstlük Göstergesi birleştirilerek oluşturulur. 2009 Küresel Dürüstlük Endeksi için bu göstergeler 100,000'den fazla emsal değerlendirmeli soruları ve ülke uzmanları tarafından puanlanan cevapları içermektedir. Ülkeler arası karşılaştırmaların geçerli olmasını sağlamak için uluslararası düzeyde birkaç tur değerlendirme yapılmaktadır. Buna ek olarak, tüm değerlendirmeler ilave yerel ve uluslararası konu uzmanlarından oluşan bir ülkeye özgü, çift-kör emsal inceleme paneli tarafından gözden geçirilmektedir. 61 gösterge vardır. Her bir gösterge için yasal çerçevenin göstergeleri ne kadar iyi karşıladığına göre, ülkeler bir dizi skor aralığında (çoğu durumda 0-2 arası), en fazla 150 üzerinden puanlandırılırlar. Göstergeler, dünya çapında bilinen değişik bilgi edinme hakkı yasalarının karşılaştırmalı bir araştırması yanında, bilgi edinme hakkıyla ilgili geniş bir yelpazedeki uluslararası standartlar göz önüne alınarak geliştirilmiştir. Anket dört bölümden oluşmaktadır: bilginin yayılması ve dışa açılması, erişim ve kullanılabilirlik, hizmet sunum kapasitesi ve vatandaş katılımı ve karşılıklı bağlantılar. Ülkeler Anket skorlarına göre sıralanmaktadır. Dört alanı içerir: görev ve sorumlulukların açıklığı; açık bütçe süreçleri; bilgilerin halkla paylaşılması; dürüstlük/bütünlük ile ilgili güvenceler. 2012 yılında başlatılan bir güncelleme devam etmektedir. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek C 143 Kategori GİRİŞİMLER Ülke sayısı Den beri/ güncelleme OECD Bütçe Saydamlığı için En İyi Uygulamalar n/a 2002 Mali Saydamlık için Küresel Girişim (GIFT) n/a Araç Açık Hükümet Ortaklığı (Open Government Partnership / OGP) 55 taahhüt 5 devam ediyor Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 2011 2011 Belirtilen amaçlar Yöntem Tüm ilgili mali bilgilerin zamanında ve sistematik bir şekilde tam olarak açıklanmasını desteklemek ve temel bütçe raporları, özel açıklamalar, kalite ve dürüstlük/bütünlük alanlarında bir dizi en iyi uygulama hakkında bilgi sunmak. http://www.oecd.org/dataoecd/33/13/1905258.pdf Teşvikler, normlar, teknik yardım ve yeni teknolojiler yardımıyla mali saydamlık, katılımcılık ve hesap verme sorumluluğu ile ilgili önemli, sürekli iyileştirmelere katkıda bulunmak. http://fiscaltransparency.net Hükümetleri daha açık, etkin ve hesap verebilir hale getirmek için saydamlığı teşvik etmek, sivil katılımı artırmak, yolsuzlukla mücadele ve yeni teknolojilerin kullanımı. http://www.opengovpartnership.org En İyi Uygulamalar üç bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölümde hükümetlerin yayınlaması gereken temel bütçe raporları ve bunların genel içeriği listelenmektedir. İkinci Bölüm, finansal ve finansal olmayan performans bilgileri de dâhil olmak üzere, raporlarda kamuyu aydınlatmak için yer alması gereken özel bilgileri açıklamaktadır. Üçüncü Bölüm raporların kalitesini ve bütünlüğünü sağlamak için gerekli uygulamaları vurgulamaktadır. En İyi Uygulamalar her alanda üye ülkelerin farklı deneyimlerine dayanmaktadır; bütçe saydamlığı için resmi bir "standart" oluşturulması anlamına gelmemektedir. GIFT geniş bir yelpazedeki paydaşları harekete geçirir. GIFT küresel düzeyde, normları ve standartları uyumlu hale getirerek ve katılım, yasama organlarının rolü ile açık verilerle ilgili açıkları ele alarak, mali saydamlık için kural çerçevesini güçlendirmeye çalışmaktadır. GIFT ulusal düzeyde, uluslararası deneyimlerin paylaşımı sayesinde ve çok paydaşlı forumlar ve çalışma programlarının uygulanmasında teknik danışmanlık desteği sağlayarak, mali saydamlık üzerinde çalışan paydaşların katılımını kolaylaştırmaktadır. Açık Hükümet Ortaklığı (OGP) açık bir hükümet konusunda ortak arayış içinde olan, hükümetler, sivil toplum örgütleri ve özel sektör arasında diyalog ve paylaşım için uluslararası bir platform sağlamaktadır. OGP paydaşları arasında OGP’nin ilkelerini ve özel görevlerini destekleyen hükümetlerin yanı sıra, sivil toplum örgütleri ve özel sektör kuruluşları bulunmaktadır. 144 Ek C Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Ek D. Geribildirimde Bulunanlar Bu çalışmanın ilk bulguları hakkında aşağıdaki hükümet yetkilileri tarafından (Tablo D.1) sağlanan geribildirim, veri setinin ve toplanan delillerin kalitesini yükseltmek için çok faydalı olmuştur. Yazarlar tüm hükümet yetkililerine (43 ekonomiden) bu değerli destek için minnettardır. Ekip ayrıca, MYBS ve Açık Bütçe Verileri anketi ile ilgili yanıtlarının toplanmasına ve çalışmaların koordinasyonuna destek veren Dünya Bankası çalışanlarına ve diğer MYBS Uygulama Topluluğu (FMIS Community of Practice) üyelerine de içtenlikle takdirlerini sunmaktadır. Tablo D.1: Geribildirimde bulunanlar Ekonomi Hükümet yetkilileri Arnavutluk Odeta Kromici Arjantin Raul Rigo Ermenistan Azerbaycan Grigor Aramyan Nazim Gasimzade Bangladeş Ranjit Chakraborty Barbados Belize Botsvana Kolombiya Hırvatistan Kıbrıs Rum Kesimi El Salvador Finlandiya Gana Hong Kong SAR, Çin Endonezya İrlanda Kore Cumhuriyeti Dünya Bankası elemanları Evis Sulko Mamadou Deme, Alejandro Solanot Davit Melikyan Dilshad Dossani, Jonas Fallov Juanita Thorington-Powlett, Nancy Headley Zita Magana Perez Grace Nkateng David Morales Shirley Herreño Jeannette Estupinan Oscar E. Escobar Eduardo Rodriguez Marijana Müller Maria Dionysiou Lilena Martínez de Soto Marko Oja, Economics Dept. Sammy Arkhurst Ismaila Ceesay Thebe Ng MoF officials Hari Purnomo Joe Kirwan, John Palmer, Dept of Finance Hyangwoo Jeong, Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Diğerleri (FMIS CoP) Thomas Ferris 145 146 Ek D Ekonomi Hükümet yetkilileri Dünya Bankası elemanları Diğerleri (FMIS CoP) Ji-yeon Kim Kırgız Cumhuriyeti Nurida Baizakova Lao PDR Latviya Litvanya Sifong Oumavong Sintija Dadzīte Grazina Steponenaite Madagaskar MoF officials Moritus Myanmar Hollanda R. Kalleechurn MoF Budget Department Rense Posthumus Nicola Haslam, Emma Taylor Yeni Zelanda Nikaragua MoF officials Norveç Paraguay Polonya Rusya Federasyonu San Marino Singapur Slovak Cumhuriyeti Solomon Adaları Pål Ulla María Teresa de Agüero Piotr Dragańczuk Renold Rubies Roberta Mularoni Wang Shihui Katarína Kováčová Senka Maver, Vesna Derenčin Norman Hiropuhi Güney Sudan David Martin İspanya Tacikistan Amerika Birleşik Devletleri Carmen Castaño MoF officials Roman Chuprynenko, Konstantin Stanytskyy Dustin Brown, Regina Kearney Vietnam MoF officials Slovenya Ukrayna Zhanybek Ybraiym Uulu Minh Van Nguyen Anne-Lucie Lefebvre, Haja Andriamarofara Ian Storkey Daniela Felcman, Alberto Leyton Mamadou Deme Iwona Warzecha Irina Rostovtseva Timothy Bulman Parminder Brar, Adenike Oyeyiola Hassan Aliev Tetiana Kovalchuk Joanna Watkins Quyen Vu, Khanh Linh Thi Le Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Kaynakça Dener, Cem, Joanna A. Watkins, and William L. Dorotinsky. 2011. Financial Management Information Systems: 25 Years of World Bank Experience on What Works and What Doesn’t. World Bank Study. Washington, DC. World Bank. International Budget Partnership. 2012. The Power of Making It Simple: A Government Guide to Developing Citizens Budgets. International Budget Partnership. 2011. A Guide to Transparency in Public Finances: Looking Beyond the Budget. Rehberde yer alan sekiz önemli bütçe raporuna ek olarak beş açıklama dokümanını içerir: Extrabudgetary Funds Tax Expenditures Quasi-Fiscal Activities Contingent Liabilities Future Liabilities International Monetary Fund. 2012. Fiscal Transparency, Accountability, and Risk. Washington, DC: IMF. International Monetary Fund. 2012. Data Quality Assessment Framework for Government Finance Statistics. Washington, DC: IMF. Manning, Nick, Geoffrey Shepherd, and Alejandro Guerrero. 2010. “Why trust in government matters?” Chapter 2 of Results, Performance Budgeting and Trust in Government. Washington, DC: World Bank. National Coalition for Dialogue & Deliberation. 2009. The Core Principles for Public Engagement. National Consumer Council. 2008. Deliberative Public Engagement: Nine Principles. Padgett, John F., and Walter W. Powell. 2012. The Emergence of Organizations and Markets. Princeton: Princeton University Press (review of the book). Public Expenditure and Financial Accountability (PEFA) Program. Supreme Audit Institutions Performance Measurement Framework (SAI-PMF), Draft Version 2.0, September 2012. World Bank FMIS Database (1984-2013), updated July 2013. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri 147 Açık Veri Kaynakları Creative Commons (CC) Licenses for Open Source: http://creativecommons.org G8 Open Data Charter; Improving the transparency and accountability of government and its services, 18 June 2013. List of open data catalogs: http://www.datacatalogs.org Open Data Handbook: http://opendatahandbook.org Open Knowledge Foundation Open Data Guide: http://opendatacommons.org/guide Open Knowledge Foundation Guide: http://opengovernmentdata.org Publishing Open Government Data: http://www.w3.org/TR/gov-data Putting Government Data Online: http://www.w3.org/DesignIssues/GovData.html UN DevInfo: http://www.devinfo.org World Bank Open Data portal: http://data.worldbank.org World Bank Open Government Data Toolkit (OGD Toolkit), released in Nov 2012: http://data.worldbank.org/open-government-data-toolkit World Wide Web Foundation, Open Gov Data: http://webfoundation.org/projects/ogd 148 Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri Çevresel Faydalar Bildirimi Dünya Bankası, çevresel iz bölgesini azaltmayı taahhüt etmiştir. Bu taahhüde uygun olarak, Yayın ve Bilgi Bölümü elektronik yayıncılık seçeneklerini ve dünya çapında bölgesel merkezlerde bulunan isteğe bağlı baskı (print-on-demand) teknolojisini kullanmaktadır. Birlikte, bu girişimler baskı sayısının düşürülmesini ve nakliye mesafelerinin azaltılmasını sağlamakta ve kâğıt tüketiminin, kimyasal kullanımının, sera gazı emisyonlarının ve atıkların azalmasına neden olmaktadır. Yayın ve Bilgi Bölümü, Yeşil Basın Girişimi tarafından belirlenen kâğıt kullanımı için önerilen standartları izlemektedir. Mümkün olabildiğince, kitaplar % 50 ile % 100 arası kullanılmış geri dönüştürülmüş kâğıtlarla basılmakta ve kitap kâğıtlarımızdaki liflerin en az % 50’si ağartılmamış veya Tamamen Klorsuz (TCF), İşlenmiş Klorsuz (PKF) veya Gelişmiş Elementsel Klorsuz (EECF) işlemleri ile beyazlatılmış olmaktadır. Banka'nın çevre ile ilgili görüşleri hakkında daha fazla bilgi için: http://crinfo.worldbank.org/wbcrinfo/node/4 Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri: Hükümetler Paranın Nereye Harcandığını Açıklıyorlar mı? Dünya Bankası Araştırmaları (World Bank Studies) serisinin bir parçasıdır. Bu gibi raporlar Bankanın devam eden araştırma sonuçlarını paylaşmak ve kamuya açık tartışmaları teşvik etmek için yayınlanmaktadır. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri: Hükümetler Paranın Nereye Harcandığını Açıklıyorlar mı? çalışması, mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS / FMIS) güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkilerini ve bütçe saydamlığı ile ilgili potansiyel gelişmeleri araştırmak üzere Dünya Bankası tarafından 2012 yılında yapılan kapsamlı bir tarama sonrasında başlatılmıştır. 198 ülkenin kamu maliyesi ile ilgili web siteleri gezilerek ve belirlenen 176 MYBS platformunun açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkisi ile ilgili kanıtlar toplanarak, ayrıntılı bir veri seti yaratılmıştır. Bu çalışmanın amacı bütçe saydamlığı üzerine başka bir gösterge veya sıralama geliştirmek değildir. Araştırmanın kapsamı, bütçe gelirleri ve harcamalarının ayrıntılarını ve elde edilen sonuçları paylaşmak için hükümetler tarafından web sitelerinde açıklanan bütçe verileri ile sınırlıdır. Bu çalışma, güvenilir bütçe verilerinin araştırılması ve bazı iyi uygulama örnekleri ile birlikte “para nereye harcanıyor?” temel sorusuna bulunan cevapların paylaşılması için dünya çevresinde atılan bir turdur. Bu çalışma sadece çok az sayıda ülkenin vatandaşları, sivil toplum örgütleri ve denetim birimleri için MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerine erişim olanakları sağladığını göstermektedir. Ancak, vatandaşlar ve sivil toplumun tüm mali faaliyetler hakkında açık verilere erişim talepleri giderek artmakta ve bu demokratik baskıya hükümetler dünya çapında cevap vermeye çalışmaktadır. Seçilen örnekler göstermektedir ki, bütçe saydamlığının artırılması için yenilikçi çözümler, eğer hükümetlerden bu konuda bir taahhüt ve kamudan güçlü bir talep varsa, zor koşullarda bile çok az bir yatırımla kısa sürede geliştirilebilir. Hükümetlere KM bilgilerini yayınlama uygulamalarının nasıl geliştirilebileceği açısından yardımcı olmak ve çok az bilgi yayınlayanları veya hiç yayınlamayanları teşvik etmek amacıyla, MYBS kaynaklı güvenilir açık verilerin yayınlanması ile ilgili bazı öneriler de bu çalışmada sunulmaktadır. Dünya Bankası Araştırmaları tek kopya olarak veya sipariş üzerine çok sayıda temin edilebilir. Bu Dünya Bankası Araştırmalar Serisine, Dünya Bankası e-kütüphanesinden de çevrimiçi erişim olanağı vardır ( www.worldbank.org/elibrary ).