Ananas Yetiştiriciliği
Transkript
Ananas Yetiştiriciliği
TROPİK MEYVELER Doç. Dr. Bilge YILMAZ Türkiye, yaklaşık 18 milyon ton üretimi ile dünyanın en önemli meyve üreticisi ülkeler arasında yer almaktadır. Ülkemiz sahip olduğu değişik iklim ve toprak özellikleri bakımından meyve yetiştiriciliği konusunda oldukça şanslı bir konumdadır. Bu anlamda Ülkemizde meyvecilik konusunda çok önemli gelişmeler bulunmaktadır. Son yıllarda toplumların tüketim alışkanlığının değişmesiyle birlikte üreticilerimiz alternatif ürün yetiştiriciliğine ilgi duymaya başlamışlar ve değişik tropik iklim meyvelerine olan ilgi artmıştır. Dünya taze tropik meyve üretim ve ticareti son yıllarda önemli derecede artış göstermiştir ve Dünya toplam tropik meyve üretimi 2014 yılında 82 milyon tona ulaşmıştır. Bu eğilimin giderek yükseleceği tahmin edilmektedir. Dünyada yaygın olarak yetiştirilen başlıca tropik meyveler arasında mango, ananas, avokado ve papaya bulunmaktadır ve tropik meyve üretiminin % 78’ni oluşturmaktadır. Bu türleri litchi, guava, passiflora, rambutan vd. izlemektedir ve toplam üretimin % 22’ni kapsamaktadır (FAO, 2014). Ürün Üretim (ton) Mango 43 300 070 Ananas 24 785 762 Papaya 12 420 585 Tropik meyveler oldukça yüksek fiyatlar ile pazarda yer almaktadır. Her zaman için geleneksel meyvelere göre daha yüksek fiyatlar ile satılmaktadır. Bu meyveler özellikle mango, guava, ananas, cherimoya gibi türler mükemmel aromaları nedeniyle Dünya pazarında olduğu gibi ülkemizde de son yıllarda yüksek talep görmeye başlamıştır. Bu anlamda her yıl düzenli oranda artan bir ithalat miktarımız bulunmaktadır. Ancak yüksek fiyatlar ile ithalatının yapılması ve iç pazarda da yüksek fiyatlarla satılması önemli bir sorundur. Bu nedenle tropik meyvelerin ülkemizde yetiştiriciliğini sağlayarak ülkemizin tropik meyve ihtiyacını karşılamak ve alternatif ürün arayışı içerisinde olan üreticilerimize bu meyve türlerinden yetiştirilebilecek olanların önerisini yapabilmek oldukça önemlidir. Önemli Tropik Meyve Türleri; Mango, Ananas, Papaya, Guava, Litchi, Longan, Cherimoya, Sapodilla, White Sapote, Carambola, Pitaya, Rambutan Feijoa Ananas (Pinneapple) (Ananas comosus (L.) Merr.) Ananas birçok tropik ve subtropik iklim koşullarına sahip ülkelerde yetiştirilebilen en popüler tropik meyve türlerinden birisidir. Ananas meyvesinin kökeni Güney Amerika özellikle Paraguay ve Brezilya’nın güneydoğusudur. Eski literatürlerde, Christopher Columbus tarafından 1493 yılında Guadeloupe adasında bulunduğu ve Avrupa ülkelerinin Columbus’un seyahatlerine kadar bu meyveyi bilmedikleri ileri sürülmektedir. Karayip adalarından pahalı hediyeler olarak seferlerde Avrupa’ya getirilmekte ve önemli ziyafetlerde ikram edilmekteydi. İspanyollar ananasın Hawai adasına ilk 1527 yılında getirildiğine ve daha sonra Asya ve Batı Hint Adaları'nda yayılmaya başlandığını ileri sürmektedir. Ananas yetiştirmede bir yöntem bulma çabaları Avrupalı bahçıvanlar için iki yüzyıl sürdüğü ve böylece, 16. yüzyıla kadar, ananas yetiştiriciliğinin nadir kaldığı bildirilmektedir. O dönemlerde Ananas aynı zamanda İngiltere'nin Amerikan kolonilerinde bir sembol olarak dikkat çekmeye başladı. 1661 yılında, Jamaika kolonisi armasının (belirli bir aile veya devletin resmi sembolü) ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ananas önemli, nadir bir meyve durumuna geldi. Kutlamalarda kiralanmakta ve hatta bazı insanlar başkalarına yeniden sattı. Yani, bu şekilde ananas meyvesi sonunda misafirperverlik ve dostluk sembolü haline geldi. Önemli binaların mimarisinde bakır ve pirinç ananas kullanımı mimarların dikkatini çekti. Kapı başlıklarının içine ahşap ananas oyulmuş duvarlar, tokmaklar yapıldı. İnsanlar ananas tasarımları ile dokunmuş masa örtüleri, peçeteler, halı ve perdeler yaptı. Ananas üretimi 1720 yılında Avrupa seralarında başladı ve 1751 yılında, meyveyi ilk defa tadan George Washington çok beğendiğini bildirmiştir. Bir İngiliz kaptan olan John Kidwell ananas meyvesinin ticari gelişimi için çalışmaya başladı. Ananas meyvesinde çeşitli analizler yaptı ve 1880 yılında Smooth Cayenne çeşidini seçmiştir. Konserve yapımına başlamıştır. Ancak, ABD ananas konservesi üzerine yüksek vergi toplamaya başlayınca konserve sanayisi karsız bir iş haline gelmiştir ve kaptan işine kapatmak zorunda kalır. 1899’da James Dole (Ananas kralı) Hawai’ye gelir ve 1 yıl sonra Wahiawa bölgesinde ananas bahçeleri kurmaya başlar. 1901 yılında ilk ananas konserve imalathanesi inşa eder. İlk yıllar konserve yaygın değildir. Ancak 1911 yılında bir mühendis ananas dış kabuğu çıkarma makinesi icat eder. Dole bu makinayı ve o zaman dünyanın en büyük ananas üretim bölgesi olan lanai adasını satın alır ve ticaretini geliştirir. 1950 yılında dünya ananas üretiminin 3/1’i ve konservesinin % 60’ı Hawai’den karşılanır duruma gelmiştir. Dole 1958 yılında vefat etmiş ancak bugün bile Hawai Ananas Şirketi, Dole Gıda Şirketi olarak bilinmektedir. Ancak üretimi dünya üretiminin % 10’na kadar gerilemiştir. 1675 yılında kraliyet bahçıvanı tarafından İngiltere Kralı II. Charles’a ananas hediye edilirken Hawai’de Ananas labirent bahçesi Besin Değeri Ananas tatlı, etli ve lezzetli bir meyvedir. Meyvesi mükemmel bir C vitamini ile iyi bir A ve B vitamini kaynağıdır. • Meyveleri proteolitik enzim olan ve protein sindiren bromelain enzimince oldukça zengindir. Özellikle et yumuşatma özelliğiyle sindirime yardımcı olmaktadır. • C vitamini ve bromelain enziminden dolayı soğuk algınlığı ve öksürüğün giderilmesinde yardımcıdır. • Şişkinlik ve ödemin giderilmesinde etkilidir. • İltihap önleyici özelliğe sahiptir. Yaraların iyileşmesini hızlandırır. • Ağrı giderici özelliğe sahiptir. • Yağ eriticidir. Sağlıklı bir diyet meyvesidir. • Ananas, az bulunan, kemik ve bağ dokusu oluşturmak için gerekli bir mineral olan manganezin mükemmel bir kaynağıdır. Tablo 1. Ananas meyvesinin Besin İçeriği (100 g meyve) Su (g) 85 Enerji (kcal) 57 Enerji İçerikleri (g) Protein 0.4 Yağ 0.0 Toplam karbonhidrat 14 Lif 0.5 Mineral Elementler (mg) Kalsiyum 20 Demir 0.5 Fosfor 11 Manganez 0.9 mg (günlük ihtiyacın %46’sı) Potasyum 150 Vitamin C 47.8 mg A 130 (i.u.) B1 0.1 mg B3 0.5 mg B6 0.1 mg Asitler Folat 18 mcg Omega 3 17 mg Omega 6 23 mg Avokadonun gıda endüstrisinde kullanımı; Taze tüketim Parça konserve Meyve suyu Pasta, dondurma ve şekerleme sanayisi Ananas Nerelerde Kullanılır? Meyvesinde bulunan bromelain enziminden dolayı bira endüstrisinde temizleme maddesi, bazı endüstriyel işlemlerde jelatin sindirici olarak kullanılmaktadır. Yaprakları güçlü beyaz liflere sahiptir. Bazı çeşitler, Filipinler ve tayvan’da tekstil sanayisinde ip ve ipeksi kumaş üretimi amacıyla güçlü beyaz yaprak liflerinin çıkartılması amacıyla üretilmektedir. Lifler bazı özel kağıtların yapımı içinde kullanılır olmuştur. Tablo 2. 2013 Yılı Dünya Ananas Üretim Miktarı Ülkeler Üretim (Ton) Kostarika 2.685.131 Filipinler 2.458.420 Tayland 2.209.351 Endonezya 1.837.155 Hindistan 1.571.000 Nijerya 1.420.000 Çin 1.386.361 Meksika 771.942 Kolombiya 643.039 Gana 636.540 Vietnam 585.120 Venezuela 564.202 Peru 438.576 Tayvan 390.000 Güney Afrika 94.770 İsrail 213 Tunus 90 Toplam 24.785.762 (FAO, 2015) Tablo 2. 2012 yılı Dünya Ananas İhracat Miktarı (Ton) Ülkeler İhracat Miktarı (Ton) Taze meyve Parçalı konserve Kostarika 1.886.003 Filipinler 397.282 223.020 Hollanda 214.489 28.152 Belçika 169.499 3451 A.B.D. 112.806 3477 Honduras 92.462 2 Panama 79.855 - Ekvator 61.987 36 Fildişi sahilleri 58.911 - Meksika 56.405 795 Almanya 31.939 17.684 İspanya 24.679 4184 Guatemala 22.898 1459 Malezya 18.634 7824 Portekiz 13.490 1211 Çin 15.221 31.124 Tayland 3251 586.113 Türkiye 30 7 TOPLAM 3.367.217 565 1.111.511 (FAO, 2015) Tablo 3. 2012 yılı Dünya Ananas İthalat Miktarı Ülkeler İthalat Miktarı (Ton) Taze meyve Parçalı konserve A.B.D. 924.886 330.306 Hollanda 276.456 47.144 Almanya 180.626 97.555 Japonya 174.041 39.699 İngiltere 144.441 39.666 İtalya 144.337 17.215 İspanya 130.597 48.765 Kanada 121.312 22.691 Fransa 101.153 28.884 Kore 73.131 14.652 Çin 50.164 31.148 Rusya 49.377 55.863 Portekiz 45.944 9477 Polonya 19.692 17.178 Singapur 17.992 11.461 Türkiye 13.103 858 TOPLAM 2.939.461 1.085.778 (FAO, 2015) SİSTEMATİK YERİ Linnaeus (1753)’un sistematikte belirlediğine göre; Ananas Bromeliaceae familyasında yer almaktadır ve Ananas bu familya içerisindeki 50 cinsten birisidir. Bu cins 2000den fazla tür içermektedir ve birçoğu epifitik bitkilerdir. Familyası: Bromeliaceae Cinsi : Ananas (yakın cins Pseudananas) Türü: Ananas comosus (L). Merr. Alt Türler Ananas bracteatus : Yabani tür, tohumlu olsa da etli yenilebilir meyve, süs bitkisi Ananas fritzmuelleri : Yabani tür, tohumlu olsa da etli yenilebilir meyve Ananas parguazensis : Yabani tür Ananas nanus : Yabani tür, süs bitkisi Ananas lucidus : Sadece lif ürünü olarak kullanılır. Süs bitkisi kullnımı Ananas monstrosus : Yabani tür Ananas ananassoides : Yabani tür Ananas erectifolius : Yabani tür, meyve eti az ve olgunlukta kuru, uzun hemen hemen damarsız yapraklara sahiptir. İyi bir lif ürünüdür. Ananas bracteatus Ananas fritzmuelleri Ananas nanus Ananas parguazensis Ananas ananassoides Ananas lucidus Ananas erectifolius BOTANİK ÖZELLİKLERİ Bitki: Ananas dal ucunda çiçek salkımlı ve dal ucunda çoklu meyveye sahip tek çenekli yıllık bir bitkidir. Herdem yeşildir. Olgun ananas bitkisi çeşitlere göre değişmekle birlikte 1 – 1,5 m yüksekliğinde ve 1,5 – 1,8 m genişliğindedir. Bir ananas bitkisinin ana morfolojik yapısı • Kök, • Yaprak, • Çiçek sapı (meyve veren gövde) • Çoklu meyve - bileşik meyve veya birleşik meyve, • Taç, • Sürgünler ve • Adventif kökler den oluşmaktadır Çiçek sapı oluşmaktadır. ve sap üzerindeki çiçek salkımı apikal meristemden Taç Yaprak Daldırmada kullanılabilen sürgün Meyve oluşturmayan ilk sürgün Meyve Çiçek sapı İkinci sürgün Meyve oluşturan ilk sürgün Yaşlı ana bitkideki çiçek sapı Ana bitki Kök Gövde: Gövde bitkinin depo haznesi durumundadır ve % 11’in üzerinde nişasta içermektedir. Nişasta rezervleri güneş ışığının az olduğu dönemlerde erken sürgün gelişimi için kullanılmaktadır. Bitkinin gövde kısmı tüm yapraklar alınmadığı sürece görülmez. Gövde üzerinde her yaprağın koltuğunda yan gözler bulunur. Bu gözler kök sürgünleri ve yeni dikimlerde bitki oluşumunda etkilidir. Gövdenin iriliği yaprak ve taç boyutundan ziyade büyük ve iyi gelişen bitki açısından önemlidir. Çok sıcak tropik iklim koşullarında çok hızlı büyüyen bir bitki çok sayıda yaprak oluşturur ancak gövde de çok az nişasta depolar ve küçük meyve oluşturur. Sürgün: Ananas bitkisinde farklı sürgün formları bulunmaktadır. Bu sürgünler vejetatif çoğaltım materyali olarak kullanılmaktadır. 1. Taç (Crown) denilen meyvenin tepe kısmında oluşan kısa gövdeli ve yapraklı sürgünler bulunmaktadır. Yaygın kullanımı bulunmamaktadır. Çünkü bu sürgünler dikimden 24 ay sonra meyve oluşturmaktadır. 2. Bazı sürgünler (slip) meyvenin alt kısmında, çiçek sapı üzerinde grup halinde oluşmaktadır. Vejetatif çoğaltım da yaygın kullanılmaktadır. Bu sürgünler dikimden 14-16 ay içerisinde meyve oluşturmaktadır. 3. Yan sürgünler (side) ise gövdenin üst kısımlarından çıkmaktadır. Bu sürgünlerde dikimden sonra 18-20 ay içerisinde meyve oluşturmaktadır. 4. Kök sürgünleri (ratoon) ise gövdenin toprak kısmına yakın yerden çıkan sürgünlerdir. Çoğaltımda kullanıldığı zaman dikimden sonra 12-14 ay içerisinde meyve oluşturmaktadır. Yaprak: Ananas yaprakları uzun, kılıç şeklinde ve keskin kenarlı dişlere sahiptir. Ananas yaprakları güneş ışığını absorbe edebilmesinin yanı sıra hızlı su alımı bakımından da özel bir yapıya sahiptir. Yapraklar her 13 yaprak ilk yaprak ile 5 tur (Filotaksi=5/13) sonra aynı doğrultuya gelecek şekilde gövde üzerinde dizilerek büyüme göstermektedir. Yapraklarında su depolamak amacıyla kullanılan renksiz ve saydam su depolama dokusu vardır. Depolanan su kuraklık veya yetersiz nem koşullarında bitki tarafından kullanılmaktadır. Aynı zamanda, ananas bitkisinin yapraklarının alt yüzeylerinde tüyler bulunur ve bu tüyler küçük, saç gibi ve stomaların etrafında yer alır. Bu tüyler kurak dönemlerde su kaybını önlemeye yardım eder. Kök: Ananas bitkisi 2 farklı kök tipine sahiptir; 1. Toprak kökleri: Gövdenin dip kısmından başlar ve yeraltı kök sistemini oluşturacak şekilde büyür. 2. Koltukaltı kökleri: Yaprak koltuklarında gelişir. Su ve besin elementi emilimini direk sağlaması nedeniyle bitki için büyük bir uyum kaynağıdır. Köklerin ucundaki odunlaşmamış beyaz doku direk emilim sağlamaktadır. Yapraklı gövdede koltukaltı kökleri Ana kökler koltuk altı kökleri Kökler gelişme öncesinde kabuk boyunca aşağı ve dışarı doğru büyür Ana kök Yan kök Ananas bitkisinde ana köklerin miktarı bitki tipi ve ağırlığına göre değişmektedir. Taç kısmının sürgünleri yan ve çiçek sapından çıkan sürgünlere göre daha fazla kök oluşturur. Kök büyümesi dikimden hemen sonra başlar ve çiçeklenmeye yakın döneme kadar devam eder. Kış boyunca kök büyümesi yavaşlar ancak, sıcaklık ve toprak nemine bağlı olarak devam eder. Uzun ana kökler bitki tabanından yanlara doğru gelişir, toprak yüzeyinden aşağı fazla gelişmez. Kökler 1.5 m derinliğe kadar ilerleyebilir ancak birçok kök toprak yatağının içerisinde yayılmıştır. Ana kökler ilk 12 ay içerisinde oluşmaya başlar ve kök sürgünlerin ürünü hasat edilene kadar sonlanmalıdır. Kök sisteminin azaldığı yerlerde, kök sürgünlerden oluşan meyvelerin gelişimi anne bitkiye daha fazla bağlı hale gelecektir. Bu nedenle iyi bir kök sağlığını oluşturmak ve bitkilerin etrafında bulunan toprağı iyi muhafaza etmek önemlidir. Ana bitki üzerindeki en alttaki yaprakların alınması ve gövdenin etrafının toprakla örtülmesi yeni kök gelişimini teşvik eder ve kökleri gövdeden daha yukarı çeker. Çeşitlere göre kök büyümesinde farklılıklar oluşabilmektedir. Örneğin bazı çeşitler diğerlerinden daha fazla ana kök oluştururken bazılarında yan kökler oluşur. Çiçek: Ananas çiçeklenmeye başlamak için örneğin gündüz/gece uzunluğu gibi özel uyarıcı isteyen bir bitki değildir. Yalnız gece sıcaklığı çiçeklenme açısından önemlidir. Genellikle çiçeklenme başlangıcı kasım ayındadır ve tüm kış boyunca devam eder. Her gövde bir kere çiçek verir ve hasattan sonra ölür. Yan gözlerden oluşan gövdeler ile çiçeklenme devam eder. Vejetatif safha tamamlandığında tepe tomurcuğu çiçek sapı üzerinde gelişmeye başlar. Her brakte yaprak arasında çok sayıda morumsu-kırmızı sapsız çiçekler (100-200 çiçek) spiral şeklinde eksen etrafında dizilmeye başlar. Bu aşamaya kırmızı çiçek aşaması denir. Her çiçek 3 çanak, 3 taç, 6 erkek ve 1 dişi organ içermektedir. Çiçeklenme salkım üzerinde aşağıdan başlayarak yukarı doğru devam eder. Her çiçek bir meyve üretir. Çiçekler erken saatte açmaktadır (6-9 s) ve akşama kadar açık kalmaktadır. Çiçeklenme salkımın aşağı kısmından başlar ve günde 5-10 çiçek açar. Çiçeklenme 2-3 hafta sürmektedir. Anterler çiçeklenmeden hemen sonra çatlar ve çiçek tozu salmaya başlar. Hemen hemen tüm çeşitler yaşayabilir polen oluşturmaktadır ancak, kendine uyuşmazlık nedeni ile tozlanma gerçekleşmez. Bu nedenle kendine tozlamadan sonra tohum oluşmaz. Ancak çeşitler arası yada çeşitler ile yabani formlar arasındaki karşılıklı tozlanma ile bol miktarda tohum oluşumu gerçekleşir. Çiçeklerin tozlanma ihtiyacı bulunmamaktadır. Genellikle meyveler partenokarpiktir ve çekirdek oluşmaz. Tozlanma gerçekleştiğinde meyvede tohum oluşmaktadır. Bu da pazarda istenen bir durum değildir. Sinek kuşu ile tozlanma gerçekleşmektedir. Özellikle Güney Amerika’da gerektiğinde ana tozlayıcı olarak kullanılır. Meyve: Ananas teknik olarak bir birleşik meyve olarak adlandırılır. Çoklu meyve yapısı vardır. Her küçük meyve tam bir meyvedir. Çiçeklenme birleşik meyve dibinde başlar ve son göze kadar bir sarmal olarak devam eder. Küçük meyvelerin oluşumu durduğunda, büyüme noktası vejetatif safhaya geçer ve taç denilen üst kısım oluşur. İyi bir başlangıç ile çok sayıda küçük meyve oluşumunu sağlanır ve özenli bakım koşullarıyla birleşik meyvenin iyi şekillenmesi ve yüksek verimli bir meyve oluşumu elde edilir. Küçük meyveler olgunlaşmada çiçeklenme ile aynı sırayı izlediği için ananas meyvesinin alt kısmı olgun ve tatlıdır. Üst kısımdan daha iyi lezzete sahiptir. Ananas çilek ve turunçgil meyveleri gibi hiçbir nişasta rezervi içermediği için hasattan sonra tatlı olmaz. Çiçeklerden gelişen bireysel meyveler birleşerek bir kozalak şeklini oluşturmaktadır. Lif kaynağı olan sap ve oldukça etli öz ile birlikte meyveler bileşik, sulu, etli, 30 cm yada daha fazla yüksekliktedir. Sert, mumsu kabuklu, altıgen birimli meyve olgunlaştığı zaman koyu sarı, yeşil veya kırmızımsı olabilir. Meyve eti sarı - beyaz arasında değişmektedir. Eğer çiçekler tozlanırsa küçük, sert tohum oluşabilir ancak, genellikle istenmeyen tohumun gelişim izleri bulunur. Ekolojik istekleri: Ananas tropik yada tropik iklime yakın 300 Kuzey ve 250 Güney arasındaki düşük yükseltilerde yetiştirilebilen bir bitkidir. Tropik iklim bitkisi olmasına rağmen sıcak subtropik iklim koşullarına da adapte olabilmektedir. Büyüme için ideal sıcaklık 28 – 30 0C’dir. Meyve bağlama döneminde en iyi kalite 2224 0C’de elde edilmektedir. 20-21 0C’ye kadar olan düşük sıcaklık ile 32-33 0C’nin üstündeki sıcaklık değerleri iyi üretim değerleri sağlamaktadır. Hava sıcaklığı 20 0C’nin altına düştüğünde minerallerin emilimi zayıflar, metabolitlerin taşınımı durur. Hava sıcaklığı 15 0C’ye düştüğünde ise bitki büyümesi ciddi şekilde gerilemektedir. Sonuçta ananas yetiştiriciliğinde gündüz 28-300C arası, gece 20 0C istenen ideal sıcaklık değerleridir. Tropik bölgelerden subtropik iklim yada subtropik iklime benzer tropik bölgelerde meyve iriliğinde azalma, asitlikte yükselme ve kurumadde de azalma meydana gelebilmektedir.Soğuk ve sıcak arasındaki sıcaklık farkının belirgin olduğu subtropikal bölgelerde, düşük sıcaklık döneminde oluşan çiçek salkımında az çiçek oluşur, ancak sıcaklıkla birlikte olgunlaşan meyve lezzetli ve kokuludur. Aksine sıcaklık bakımından daha uygun koşullarda oluşan çiçekler, düşük sıcaklık değerlerinde bir anda olgunlaşıp meyveye ulaştığında çok fazla standar kalitenin dışında çok sayıda meyve oluşturacak. Ananas dona toleranslı değildir. Bitki 0oC’nin altına düşünce ölür. Bu değere çok yakın sıcaklıklarda 1-2 saat kaldığında yapraklarda zararlanmalar başlar. 8oC’de kara kalp denilen iç kısmın koyulaşması olan fizyolojik bozukluk başlar. Ananas bitkisi ışık istemektedir. Aşırı gölgeleme koşullarında meyve ağırlığı azalır, yapraklar dik ve yeşil olarak büyümeye başlar. Bununla birlikte, aşırı ışık koşullarında bir çoğunda "güneş yanığı" zararı, meyvede düşük asitlik, soluk renklilik ve kırılgan yapı gözlenmektedir. Deniz seviyesinden yükseklik Ananas yetiştiriciliğinde meyve kalitesi üzerinde önemli bir faktördür. Rakım yükseldikçe meyvede asitlik artmaktadır. Hawai’de 600 m yükseklikte yetiştirilmektedir. Konserve sanayisi için 1371-1738 m yükseklik de en uygun aroma oluşmaktadır. İdeal olarak yağış değeri yarısı ilkbahar yarısı da sonbaharda olmak üzere yaklaşık 1143 mm dir. Ananas kuraklığa toleranslı olmasına rağmen çeşide, yere ve hava nemine bağlı olarak yıllık 650-3800 mm arasında değişen yağış oranlarının altında meyve üretecek. Toprak: Ananas yetiştiriciliği için en iyi toprak drenajı iyi, organik madde içeriği yüksek, kumlu-tınlı ve toprak derinliği en az 60 cm olan bölgelerdir. Toprak pH’nın 4.5-6.5 arasında olması idealdir ancak pH 7.0 ve biraz daha yüksek olabilen (kanarya adaları) yerlerde de yetiştirilebilmektedir. Bazı önemli çeşitler: Ananas çeşitleri 4 ana grup içerisinde toplanmaktadır; 1. Smooth Cayenne 2. Red Spanish 3. Queen 4. Abacaxi (yerel grup) 5. Perolera (yerel grup) Yaprak Meyve Özellik Cayenne Queen Red Spanish Abacaxi (Perola) Perolera Diken Uç kısımlarda birkaç diken dikenli dikenli dikenli dikenli Taban rengi Soluk yeşil Kırmızımsı yeşil Kırmızımsı yeşil Pembe Soluk yeşil Şekil Silindirik Konik Küresel Konik Silindirik Gözler Yüzeysel Derin Derin - Geniş ve düz Orta eksen Orta Küçük Büyük Çok küçük - Ağırlık 2 kg ve daha fazla 0.5 – 1.2 kg 1 – 1.8 kg 1.3 -1. 4 kg 2.0 kg’a yakın Dış rengi Parlak turuncu Sarı Parlak turuncu Sarı Kırmızımsı sarı İç rengi Soluk sarı Koyu sarı Açık sarı, beyaz Açık sarı, beyaz Soluk sarı Lezzet Hafif asitli, tatlı Cayenne’den daha tatlı Asitli, aromatik Tatlı Cayenne’den daha az yoğun Konserve san. uygunluğu Mükemmel Orta Orta Zayıf Orta İhracat durumu İyi İyi Mükemmel Zayıf İyi 1. Smooth Cayenne Grubu; Dünyada en fazla ticari öneme sahip çeşit grubudur. Hem taze meyve hem de konserve sanayisinde önemli yeri bulunmaktadır. Bu çeşit grubu içerisinde yeralan önemli çeşitler; 1. Hawaiian Smooth Cayenne, 2. Cayenne lisse 3. Hilo, 4. Baron de Rotschild, 5. Cayenne Guadeloupe, 6. Cayenne Martinique 7. Typhone 8. St. Michael 9. Giant Kew 10. Champaka 11. Esmeralda 2. Red Spanish Grubu; Dünyada en fazla ticari öneme sahip ikinci çeşit grubudur. Bu çeşit grubu içerisinde yeralan önemli çeşitler; 1. Singapore 2. Cabezona 3. Selangor green 4. Piña de cumana 5. Castilla 3. Queen Grubu; Dünyada en fazla ticari öneme sahip üçüncü çeşit grubudur. Bu çeşit grubu içerisinde yeralan önemli çeşitler; 1. Natal Queen 2. Ripley Queen 3. Green Ripley 4. Red Ripley 5. Mac Gregor 6. Alexandria 4. Abacaxi Grubu (Perola); Bölgesel olarak önemi bulunan çeşit grubudur. Karayip adalarında yetiştiriciliği yaygındır. Bu çeşit grubu içerisinde yeralan önemli çeşitler; 1. Abachi abakka 2. Golden abachi 3. Sugar loaf 4. Abacaxi do pernambuco 5. Yupi 6. Eleuthera 7. Venezolano 5. Perolera (Mordinola) Grubu; Bölgesel olarak önemi bulunan çeşit grubudur. Kolombiya ve Venezuela’da yetiştiriciliği yaygındır. Bu çeşit grubu içerisinde yeralan önemli çeşitler; 1. Mordilona 2. Perolera 3. Mariquita 4. Amarillo 5. Malpure 6. Manzana 7. Monte Lirio Çoğaltım: Tohumla üretim çok kullanılan bir yöntem değildir. Ancak ıslah çalışmalarında kullanılır. Ananas vejetatif yöntemlerle kolayca çoğaltılabilmektedir. Genellikle kök sürgünleri (ratoon), taç (crown) ile meyve alt kısmından çıkan yan sürgünler (slip) ve gövdeden çıkan sürgünler (suckers) çoğaltımda kullanılmaktadır. Bu vejetatif materyallerin ağırlık, büyüme oranı, hasat tarihi ve diğer faktörler bakımından birbirinden farklı olmalarından dolayı ayrı tutulmaları önemlidir. Örneğin; taç sürgünleri 24 ay içinde, meyve alt kısmındaki çiçek sapından çıkan sürgünler 14-16 ay, yan gövde sürgünleri 18-20 ay ve kök sürgünleri 12-14 ay içerisinde meyve üretmektedir. Meyve alt kısmında çiçek sapının üstünden çıkan sürgünler en iyi dikim materyalleridir. Daha sonra yan gövde sürgünleri ve taç kısmı sürgünleri gelmektedir. Yan gövde sürgünleri kısa sürede meyve oluşturmakta ancak çiçek sapı üzerinden çıkan sürgünler iri ve birörnek meyve meydana getirmektedir. Taç sürgünlerinden oluşan bitkilerde çiçeklenme çiçek sapı üzerinde oluşan bitkilere göre 70 gün, gövde parçasından oluşan bitkilere göre 350 gün geç çiçeklenmektedir. Dikim sırasında farklı boyutlarda bitki oluşumunu ve rekabeti önlemek amacıyla kullanılacak dikim materyalleri büyük, orta ve küçük olarak sınıflandırılır. Kök sürgünleri 400-500 g, yan sürgünler 350-450 g aralığında olabilir. Çoğaltım amacıyla alınan sürgünlerde alt yapraklar kök oluşumunun kolaylaştırılması için kopartılır. Sürgünler alındıktan sonra direk toprağa dikmeden önce çürüme ve kök oluşumunun gecikmesini önlemek amacıyla gölge bir yerde 8- 10 gün kurutulur. Daha sonra köklendirme (perlit, kum vs.) ortamına dikim yapılır. Sıcaklık 230C ve aydınlık bir ortam olması uygundur. Yaklaşık 1 ay içerinde köklenme gerçekleşir. Önemli üretici ülkelerde tek bir yaprak parçası ile doku kültürü yoluyla köklendirme kullanılabilmektedir. Yan sürgün Taç sürgün Çiçek sapı sürgün Dikim: Dikim zamanı bölgeden bölgeye farklılık gösterebilir. En iyi ekim zamanı ilkbahar veya sonbahardır. Fideler, kullanılan dikim materyaline göre 5 - 10 cm derinliğe, ahır gübresi verilerek dikilir. Toprak siyah polietilen ile örtülerek yabancı ot kontrolü ve sağlıklı bir ürün sağlanabilir. Toprak derinliğinin 60-70 cm olması yeterlidir. Ananas kök sistemi 40-50 cm geçmemektedir. Yüksek yağış alan bölgelerde dikim sıklığı hektar başına yaklaşık 40.000-44.000 bitki dikilebilir. Serin hava ile düşük yağış alan bölgelerde hektar başına 63.000-64.000 yüksek sıklıkta dikim önerilir. Bir ananasın ekonomik ömrü yaklaşık 4 yıldır. Sonra bu tarla sökülmeli ve yeniden sürülerek hazırlık yapılmalıdır. Sulama: Ananas gelişme ve büyüme döneminde oldukça fazla su isteyen bir bitkidir. Yetiştirildiği bölgelerde Ağustos ayı başından itibaren verilen uyandırma suyu ve kış mevsimi yağışlarının başlangıcına kadar olan dönemde düzenli ve yeterli miktarlarda su ister. Kış mevsiminde ise gerekli su genellikle yağışlardan sağlanır. Özellikle hasat döneminde yağışlar yetersiz ise mutlaka sulama yapılmalıdır. Susuz kalan bitkilerde verim ve kalite düşer. Ananas yetiştiriciliğinde damla sulama sistemi kurulmalıdır. Gübreleme: Ananas yüksek oranda azot ve potasyum isteyen yüzlek köklü bir bitkidir. Azot meyve iriliği ve toplam verim için önemli olan bir elementtir. Birçok yetiştiricilik yapılan bölgelerde üre uygulamalarının verimi artırdığı görülmüştür. Mikro elementlerden magnezyum meyve ağırlığında önemlidir. Demirli şelatların kullanımıda irilik ve verimde artış sağlamaktadır.