Hızlı Okuma Kitabının ilk 47 Sayfasını PDF Olarak İndirmek İçin
Transkript
Hızlı Okuma Kitabının ilk 47 Sayfasını PDF Olarak İndirmek İçin
HIZLI OKUMA & ALGILAMA VE DİKKAT GELİŞTİRME TEKNİKLERİ SEFA GÜRBÜZ YÖNTEMİ (4 AŞAMA EĞİTİMİ) EGZERSİZ KİTABI © YASAL UYARI: Sefa GÜRBÜZ Yöntemi’nin ve bu kitabın tüm telif hakları “5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu” kapsamında eser sahibine aittir. Eser sahibinden izin alınmaksızın çoğaltılamaz, paylaşılamaz ve dağıtılamaz. Sefa Gürbüz Yöntemi ve Egzersiz Kitabı, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Kayıt- Tescil altına alınmıştır. KAYIT-TESCİL NO: IEE/2178 ISBN : 978-605-64660-0-7 KİTABIN ADI : Hızlı Okuma ve Dikkat Geliştirme Teknikleri (EGZERSİZ KİTABI) YAZARI : Sefa GÜRBÜZ EDİTÖR : Adem ŞAHİN KAPAK TASARIM : Ayhan HARİS BASKI EDİTÖRÜ : Faruk ŞAHİN BASKI SAYISI : 4. BASKI (Haziran - 2016) MATBAA SERTİFİKA NO : 24467 BASKI YERİ & CİLT : ŞAHİN OFSET MATBAA / YAYINEVİ Afyon Sk. Dinçer Apt altı No:9 Merkez / Sivas ÖNEMLİ UYARI Elinizdeki Hızlı Okuma, Algılama ve Dikkat Geliştirme Teknikleri Egzersiz Kitabı’nın 10 bölümden oluşan ilk 40 sayfası teorik bilgiler içermektedir. Öncelikle teorik bilgileri okuduktan sonra: DİKKATİNİZİ GELİŞTİRMEK İÇİN: Yapılması gereken çalışmalar sayfa 37’de bulunan “Dikkat Geliştirme Teknikleri” bölümünde bulunmaktadır. OKUMA HIZINIZI ARTIRMAK İÇİN: Günlük yapılması gereken çalışmalar sayfa 303’de bulunan EK-8: Çalışma Planı’nda açıklanmıştır. SEFA GÜRBÜZ KİMDİR? Sivas doğumlu olan Sefa GÜRBÜZ ilk, orta ve lise eğitimini memleketi Sivas’ta, Lisans Eğitimini ise dört yılını Konya Selçuk Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi Bilgisayar Sistemleri Öğretmenliği’nde olmak üzere; bir yılını da Polonya’da Krosno Üniversitesi “Bilgisayar Bilimleri”nde tamamlamıştır. Halen Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde Bilişim Teknolojileri Rehber Öğretmeni olarak görev yapmaktadır. “Eğitime” olan sevdası, onu “her yerde ve her yaşta eğitim” sloganıyla ulaşabildiği kadar insana öğrendiklerini paylaşma hedefini benimsetmiştir. Bu kapsamda Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü bünyesinde “Girişimcilik Eğitici Eğitmeni” olarak görevlendirilerek öğretmenlere yönelik “Girişimcilik Eğitici Eğitimleri” düzenlemiştir. Avrupa Birliği Komisyonu tarafından desteklenen projeler kapsamında bugüne kadar Amerika, Almanya, Fransa, Portekiz, İtalya ve İspanya başta olmak üzere 17 farklı ülkedeki eğitimlere ve çalışma ziyaretlerine katılarak yenilikçi eğitim tekniklerini öğrenme fırsatı bulmuştur. Türkiye Hızlı Okuma Şampiyonu Cahit ŞİMŞEK’in Hızlı Okuma Eğitici Eğitimine katılarak “Hızlı Okuma Eğitmenliği” sertifikasını almaya hak kazanmıştır. Ayrıca, Türkiye’nin önde gelen Hızlı Okuma Uzmanları’ndan biri olan Murat Tunalı’dan “Okuma Psikolojisi” eğitimi ve Dikkat Geliştirme alanında da uygulamalı eğitimler alarak bu alandaki bilgi ve tecrübesini artırmıştır. “Yapılandırmacı Yaklaşım Uygulamaları” ile öğrencilere yönelik “Okuma ve Algılama Hızını Artırma”, “Sınavlara Hazırlık Motivasyonu”, “Dikkat Geliştirme Teknikleri”, “Bilinçaltı Değişim Teknikleri”, “Hedef Belirlemenin Gücü”, “Teknoloji’nin Dikkat Dağınıklığına Etkisi”, “Öğrenme Stilleri” gibi konularda bu alanda yapılan bilimsel araştırmaları esas alarak aktif araştırma ve çalışmalar yapmaktadır. “Hızlı okuma, Algılama ve Dikkat Geliştirme” alanında bir yıl süren yoğun bir çalışmayla geliştirmiş olduğu özgün yönteme ait kitabı bulunmaktadır. Kendi geliştirmiş olduğu yöntemi ve yazdığı egzersiz kitabı, Kültür Bakanlığı tarafından tescil altına alınmıştır. Sefa GÜRBÜZ, kendi yöntemini kullanarak öğretmenlere, yetişkinlere ve öğrencilere yönelik “Hızlı Okuma, Algılama ve Dikkat Geliştirme” seminerleri düzenlemektedir. Hızlı okuma ve Dikkat Geliştirme Egzersiz kitabının yeni baskısının yanı sıra farklı konulardaki kitapları da yayına hazırlanmaktadır. Eğitim felsefesinin temelini oluşturan düşüncesi: “İnsanların çoğu, Yaratıcının bahşettiği algılama hızı ve gücünün çok az bir kısmını kullanır. İsteyen herkes algılama hızını, içsel motivasyonunu ve dikkat gücünü, özel teknikler kullanarak artırabilir.” İleri düzey İngilizce ve orta düzey Polonya Dili (Lehçe) bilmektedir. Evli ve bir çocuk babasıdır. İÇİNDEKİLER Önsöz……………………………………………………………………………………………………………………………. 1 Okumak Şart mıdır?…………………......................................................................................... 2 Yazarın Önsözü……………………………………….......................................................................... 3 Teşekkür……………..………………………………….......................................................................... 5 Amaç / Hedef Belirleme……………………................................................................................ 6 1. BÖLÜM MACERA BAŞLARKEN… Hızlı Okuma ve Algılama Nedir?.......................................................................................... 9 Sefa Gürbüz Yöntemi’nde Kullanılan Aşama ve Teknikler……………….……………………………… 9 1. Göz Kaslarını Geliştirme…………………………………………………………………………………. 10 2. Algılama Hızını Artırma…………………………………………………………………………………… 10 3. Yatay ve Dikey Görme Alanı Genişletme………………………………………………………….10 Aktif ve Yanal Görme Alanı……………………………………………………………………... 11 Görme ve Algılama Sistemi……………………………………………………………………… 12 Okuma Esnasında Gözün Hareketleri………….……………………………………………13 4. Tarama Hızını Artırma……………………………………………………………………………………. 14 5. Dikkati Güçlendirme………………………………………………………………………………………. 14 Hızlı okuma ve Dikkat İlişkisi..…………………………………………………………………. 14 Öğrencilerdeki ve Yetişkinlerdeki Dikkat Dağınıklığı Sebepleri ve Çözüm Önerileri………… 15 Okuma Hızını Yavaşlatan Alışkanlıklar..………………………………………………………………………..… 16 Ölümcül Soru: Hızlı Okursam Anlama Oranı Düşer mi?...................................................... 17 Okuma Hızı – Anlama Oranı Gelişim Grafiği....................................................................... 18 Yeni Alışkanlık Kazanmada Reddetme Süreci…...................................................................19 Okuma Hızı ve Anlama Oranı Ölçümü Nasıl Yapılır?........................................................... 20 Ne Kadar Hızlı Okuyabiliriz?................................................................................................ 20 Okuma Hızı Analiz Tablosu – Dakikada Binlerce Kelime Okuyabilir miyiz?......................... 21 Okuma Hızı Sabit midir, Her Metin Aynı Hızda Okunur mu?...........................………………… 22 Hızlı Okuma Alışkanlığı Unutulur mu?......................................................................……….. 22 Hızlı Okuma ve Göz Sağlığı……………………..………………………………………………………….............. 23 Gözleri Dinlendirme Teknikleri………………………………………………………………………………………. 23 Lens Kullanımında Göz Kasları Egzersizleri…………………………………………..………………………… 23 Hızlı Okuma ve Algılamada Ritim Kazanma Tekniği………………………………………………………… 24 Dudak Kıpırdatma & İçten Seslendirme Alışkanlığı…………………………………………………….…… 24 Çalışma Sürecinde Neye İhtiyacım Var?..............................................................................25 Sefa Gürbüz Yöntemi’ni Nasıl Uygulayabilirim?..................................................................25 Okuma Hedefi Belirleme…………………...………………………………………………………………………….. 26 Okuma Motivasyonu ve Psikolojisi………………………….……………………….……………………………. 26 2. BÖLÜM HIZLI OKUMA ALANINDA YAPILAN BİLİMSEL ÇALIŞMALAR Bilimsel Çalışma - 1……………………………………………………………………………………………………….. 27 Bilimsel Çalışma - 2……………………………………………………………………………………………………….. 28 Bilimsel Çalışma - 3……………………………………………………………………………………………………….. 28 3. BÖLÜM NEDEN HIZLI OKUMA VE ALGILAMA? Daha Fazla Okumak İçin Hızlı Okuma ve Algılama………………………………………………………….. 29 ÖSYM Sınav Stratejisini Değiştirdi!..................................................................................... 30 4. BÖLÜM ENGELLER ZİHİNDEDİR! Engeller Aşmak İçindir!....................................................................................................... 31 İnanç-Başarısızlık Döngüsü…………………………………………………………………………………………….. 32 İnanç-Başarı Döngüsü………………………………………………………………………………………………….… 32 5. BÖLÜM HIZLI OKUMA BECERİSİNİ KAZANMADA “İÇSEL MOTİVASYONUN” ÖNEMİ İçsel motivasyonun önemi..…………………………………………………………………………………….…..... 33 Motivasyon Cümleleri…......…………………………………………………………………………………….…..... 33 6. BÖLÜM 7/24 HIZLI OKUMA VE ALGILAMA Hızlı Okuma ve Algılama Egzersizlerini Her Gün Düzenli ve Sürekli Yapmanın Önemi….…. 34 Hızlı Okuma ve Algılama Egzersizlerini “Her An Her Yerde” Uygulamanın Önemi…………… 34 7. BÖLÜM SAĞ-SOL BEYİN YARIM KÜRELERİ Sağ-Sol Beyin Yarım Küresi Özellikleri …………………….……………………………………………….…… 35 Sağ - Sol Beyin Yarım Küresi İletişimi ve Çapraz Bağlantı……………………………………………..… 36 8. BÖLÜM DİKKAT GELİŞTİRME TEKNİKLERİ Dikkat Geliştirme Teknikleri…………………………………………..…………………………………………….… 37 9. BÖLÜM HIZLI OKUMA HURAFE(Cİ)LERİ 1. Grup Hızlı Okuma Hurafecileri ……………………………………….………………………………….……... 38 2. Grup Hızlı Okuma Hurafecileri ……………………………………….………………………………….…...... 38 Hızlı Okuma Hurafeleri……………….……………………………………….………………………………….…..... 39 10.BÖLÜM SIK SORULAN SORULAR Sık Sorulan Sorular ve Cevapları...……………………………………….………………………………….…..... 40 ÖN OKUMA EGZERSİZİ Ön Okuma: Kılavuz Hareketler ile Gözden Geçirme Egzersizi ……………....……….…………...... 42 GÖRME ALANI GENİŞLETME EGZERSİZİ Görme Alanı Genişletme Egzersizi…….……….……………………….………………………………….….....44 GÖZ KASLARINI GELİŞTİRME EGZERSİZLERİ Okuma Sürecinin Aşamaları..……………………………………………..……………………….………….…..... 46 Göz Kaslarını Geliştirme Egzersizi……………………………………………………………………..….…….…. 47 Gözün Sıçrama Hızını ve Ritmini Artırma Egzersizi…..………………………………………..….…….…. 48 GÖRME VE ALGILAMA HIZINI ARTIRMA EGZERSİZLERİ Görme ve Algılama Hızını Artırma Egzersizi -1……………..…….……………………….………….…..... 52 Görme ve Algılama Hızını Artırma Egzersizi -2……………..…….……………………….………….…..... 53 Görme ve Algılama Hızını Artırma Egzersizi -3……………..…….……………………….………….…..... 54 Görme ve Algılama Hızını Artırma Egzersizi -4……………..…….……………………….………….…..... 55 Görme ve Algılama Hızını Artırma Egzersizi -5……………..…….……………………….………….…..... 56 KILAVUZ OKUMA EGZERSİZİ Kılavuz Okuma Egzersizi…..……………………………………..…………………………………..……….…….…. 59 KILAVUZ İLE BLOK OKUMA EGZERSİZLERİ Kılavuz ile Blok Okuma Egzersizleri……..…..……………..…………………………………..……….…….…. 61 OKUMA - ANLAMA TESTLERİ VE GELİŞİM GRAFİKLERİ Okuma Testleri Yaparken Dikkat Etmeniz Gereken Konular……………………………………….….. 71 İlk Okuma Testi………………………………………………………………………………………………………….….. 73 Okuma Testi - 1………………………………………………………………………………………………………….…..75 Okuma Testi - 2………………………………………………………………………………………………………….…..77 Okuma Testi - 3………………………………………………………………………………………………………….…..80 Okuma Testi - 4………………………………………………………………………………………………………….…..83 Okuma Testi - 5………………………………………………………………………………………………………….…..86 Okuma Testi - 6………………………………………………………………………………………………………….…..90 Okuma Testi - 7………………………………………………………………………………………………………….…..95 Okuma Hızı ve Anlama Oranı Gelişim Grafikleri….…….……………………………………………….….. 101 ULUSAL SINAVLARA HAZIRLIKTA BİRKAÇ ALTIN TEKNİK & ÖNERİ Ulusal Sınavlara Hazırlıkta Birkaç Altın Teknik & Öneri ……….……………………….…………….…..105 Hızlı Okuma Teknikleriyle Paragraf Soruları Çözüm Teknikleri……….…………….…………….….. 108 AŞAMA EGZERSİZLERİ VE EKLER 1.AŞAMA EGZERSİZLERİ……….…………………………………………………………………………………….….. 125 2.AŞAMA EGZERSİZLERİ……….…………………………………………………………………………………….….. 165 3.AŞAMA EGZERSİZLERİ……….…………………………………………………………………………………….….. 211 4.AŞAMA EGZERSİZLERİ……….…………………………………………………………………………………….….. 251 Yararlanılan Kaynaklar & Bilimsel Çalışmalar……………………………….…………………………….….. 289 EKLER….……………………………………...................……………………………….…………………………….…..291 Uygulama Egzersizi Açıklaması……………..………………………………….......……………..….………..…. 297 Mum Çalışması için Uygulama Çizelgesi…….…………………………….......……………..….………..…. 301 Saat Çalışması için Uygulama Çizelgesi…………………………………….......……………..….………..…. 302 SEFA GÜRBÜZ YÖNTEMİ ÇALIŞMA PLANI…………………………….……...........……………………..…. 303 SON SÖZ……………….…………………………………...…..……………………….......……………..….………..…. 304 - ÖNSÖZ HEM ÖZEL HEM GÜZEL… Güzel bir dünyanın kapılarını mutluluğa aralamanın yolu okumaktan geçer… Önsözünü yazmakla hayatımın güzel işlerinden birine imza attığıma inandığım bu kitap, genç ve çalışkan eğitimci Sefa Gürbüz’ün muhteşem bir çalışması. Hem güzel hem özel bir emek ürünü. Güzel diyorum, çünkü satırlarının arasında gezinirken mutlu oldum. Özel diyorum, çünkü bu kitap kopyala yapıştır mantığının ötesinde bir değer taşıyor. Sefa GÜRBÜZ, çok kıymetli kaynaklardan yararlanmanın ötesinde kendine özel olarak geliştirdiği birçok metodu bizlerle paylaşmış. Üniversite imtihanlarında başarılı olmak ve hayalinizdeki fakültenin kapısından içeri girmek istiyorsanız okumaya ve tabii ki mümkün olduğunca hızlı okumaya ihtiyacınız olacak. Sayısalcı ya da sözelci olmanız asla fark etmez. Şunu çok net olarak söylemek isterim ki, bir matematik ya da fizik problemini çözmek için size rakamlardan çok harfler gerekir. Soruyu çok hızlı okuyup anlamını saniyeler içinde kavrayamazsanız formüllerin elinizden tutmasını beklemeyiniz. Rakamlar sizi yanıltacak formüller doğru sonuca ulaştıramayacaktır. Başarılı bir doktor olmayı amaç edinmişseniz, okuyacaksınız. Hem de çok ve hızlı okuyacaksınız. Çünkü sizin en değerli hazineniz zamandır ve tıp alanında yayımlanan onca makale okumanız için emrinize amade. Başarılı bir siyasetçi olmak ve meydanların nabzını elinizde tutmak arzusundaysanız yine elinizden tutacak olan kelimelerdir. İnsanların tercihleri sizin kullanacağınız kelimeler göre şekillenecektir. Başarılı bir iş adamı olmayı hedeflemişseniz, ürününüzü pazarlayacak ve onu layıkıyla tanıtacak cümlelere ihtiyacınız var. Ürününüzün ve hizmetinizin güzel olması onun mükemmel anlatımıyla taçlanabilir ancak. Ne kadar okumuşsanız o ölçüde ifade gücü kazanacaksınız. Ve şu güzelim dünyada barış tesis etmek gibi bir hayaliniz mi var? Yine okuyacaksınız. Çünkü kitabın okunmadığı yerlerde kan dökülüyor. Dünya savaşlarının en büyük nedenleri her zaman insanların ve devlet adamlarının birbirlerini anlamamaları olmuştur. Bu kitabın istikbalini görür gibiyim; çok konuşulacak ve periyodik aralıklarla genişletilmiş baskıları yapılacak. Sefa GÜRBÜZ kardeşimi, bu güzel eserinden dolayı kutluyorum. Yarınlara attığı imza çok parlak. Bu imza mutlaka kalıcı bir iz bırakacak. Ahmet Mahir PEKŞEN Şair - Yazar 1 OKUMAK ŞART MIDIR? Günün birinde böyle bir soru sorulsa ne cevap veririz acaba? Düşünür müyüz şöyle? Tartar mıyız içimizden geçenleri? Lüzumlu bulur muyuz? Yahut da “nereden çıktı bu soru?” sıkıntısıyla, vaziyeti kurtarmak maksadıyla bir şeyler söyleyerek geçiştirir miyiz? Kanaatimce çoğumuz verecek cevabı buluruz. Lüzumlu olduğunu söyleriz hemen. Kitap okumak, öğretmene göre, anne babaya göre, toplumun çoğu bireyine ve bana göre şarttır; lüzumludur. Olması gerekendir. İhtiyaçtır. Pekâlâ, insan ne için okur? İnsan bilgilenmek için okur, eğlenmek, zevklenmek için okur, işi, mesleği gereği okur, inceleme, araştırma yapmak için okur, fikri yapısının gelişmesi için okur, estetik ve sanat tarafını güçlendirmek için okur, bilgi tekrarı için okur, genel kültürünü artırmak için okur, tarih bilincini, çevre bilincini geliştirmek için okur. Not kaygısı için, iyi bir üniversiteyi garantilemek için, entel görünmek için, zaman değerlendirmek için okur. Dilini mükemmel öğrenmesi için okur. Ki listeyi uzatmak mümkündür. Pekâlâ, “Zamanı ve mekânı var mıdır bu okumaların?” diye sorunun devamı getirilse, cevabımız ne olur? Bana göre ne zamana, ne de mekâna ihtiyaç vardır kelimelerle buluşmak için. İnsanoğlu, harfleri tanıdığı günden, ömrünü noktalayacağı son güne kadar okuyup, ilmini, irfanını artırıp, hayatına renklerin en güzelini katabilir. “İnsan okumamak için bahane bulabilir mi?” dense sorunun devamında, elbette buna da verecek cevabımız olur. “Zamanım yok, onca işin arasında nasıl okuyayım, kitabı elime alınca ağırlık basıyor, uykum geliyor, kendimi toparlayamıyorum” bunlardan bir kaçı. Okuma alışkanlığının arzu edilen seviyede olmadığı sık sık dile getirilen bir mevzuu. Anne babalarının, ninelerinin ve dedelerinin, hatta öğretmenlerinin elinde kitap, gazete, dergi görmeyen bir çocuğu/genci okumaya teşvik etmek güçtür. Biz büyükler bu güçlüğü kendimizce yenmeye çalışır, hatta onları zorlarız. Lâkin zorlamadan önce okuma alışkanlığı edinilmeyişin sebepleri üzerinde fazla durmaz, çözüm yolları aramaya gitmez. İşte, bahanelerin arkasına sığınmamak için bir fırsat! Okumayı sevmek, hızlı okumak, kavramak üzerine ihtisas yapmış Sayın Sefa GÜRBÜZ’ün uzun uğraşlar neticesinde ortaya koyduğu bu eser ile tanıştıktan sonra, sanırım okumalar daha da zevkli hale gelecektir. Artık sayfalar serçe hafifliğinde çevrilecek, ikinci üçüncü sayfalar birbiri ardına devrilecek, kavrama yeteneğinin artmasıyla soluklar yeni kitaplarda dergilerde alınacaktır. Bunu umuyor, buna inanıyoruz. Değerli, araştırmacı-eğitimci yazarımız Sefa Gürbüz’ün de vurguladığı gibi, “hızlı okuma becerisi, düzenli kitap okuma alışkanlığı ile kazanılır ve gelişir” Teşekkürler Sefa Gürbüz; biz okurlara böyle bir hizmeti sunduğunuz için. Sonsuz teşekkürler. Fatma PEKŞEN / Yazar 2 - YAZARIN ÖNSÖZÜ Merhaba, Okuma ve algılama hızınızı artırabileceğiniz, dikkatinizi geliştirebileceğiniz profesyonel bir çalışma sürecine başlamak üzeresiniz. Elinizdeki bu kitapta amaçlarınıza en uygun teorik bilgileri, en etkin egzersizleri ve mükemmel uygulamaları bireysel çalışarak hedeflerinize ulaşmanız çok kolay… Okuma hızını artırmak isteyen insanlar genelde “Hızlı Okuma” kitapları satın alırlar ve sadece o kitaptaki teorik bilgileri okuyarak okuma hızlarını artıracaklarını düşünürler. Teorik bilgileri okuyup, kitapta önerilen teknikleri ve egzersizleri tam olarak uygulamadıklarından dolayı hızlı okumanın “ne” olduğunu öğrenmekle yetinen çoğu kişi bu beceriyi kazanamaz ve motivasyonlarını kaybederler. Hatta hızlı okumaya karşı önyargıları bile oluşur. Bazıları da internetten indirdikleri “Hızlı Okuma Bilgisayar Programları” ile bilgisayar başında kendi kendilerine çalışarak okuma hızlarını artırmaya çalışırlar. Bu grubun da hedeflerine ulaşmaları yöntem yanlışlığından dolayı çok zor olur. Çünkü bilgisayar programıyla hızlı okuma eğitimi, deneyimli eğitmenler gözetiminde yapılması gereken özel bir eğitimdir ve bilgisayar ekranında yapışan egzersizler çok verimli olmayabilir. Sefa GÜRBÜZ Yöntemi’nde ise klasik hızlı okuma tekniklerinin yanı sıra başka hiçbir yerde bulamayacağınız yepyeni ve özgün teknikler de size sunulmuştur. Bu Yöntem; basılı materyaller (kâğıt, dergi, gazete ve kitap) üzerinde yapılan egzersizleri ön plana çıkarmaktadır. Böylece göz ve beyin koordinasyonu basılı materyal üzerinde daha iyi sağlanır. Ayrıca bu yöntemde algılama hızını artıran, görsel&işitsel dikkati geliştiren ve dikkat dağınıklığını en aza indiren egzersizler ve teknikler de mevcuttur. Diğer yandan bu yöntem tasarlanırken, bilimsel veriler etkin şekilde kullanılmış; bu alanda yazılmış yerli ve yabancı tez, makale, kitap vb. kaynak taramaları oldukça kapsamlı bir şekilde yapılmıştır. Bu yöntemin tasarlanma amacı: İnsanların gizli kalmış potansiyellerini açığa çıkarmalarını sağlayacak teknikleri bilimi esas alarak bir araya getirmektir. Çalışmalarınız süresince egzersizleri sabırla uygulamanız başarıya ulaşmadaki en büyük yardımcınız olacaktır. Okuma ve algılama hızını artırmak ortalama zekâya sahip her insanın başarabileceği bir beceridir. Unutmayın ki hızlı okuma becerisi, düzenli kitap okuma alışkanlığı ile kazanılır ve gelişir… “Başarabilirsiniz.” Sefa GÜRBÜZ Hızlı Okuma ve Dikkat Geliştirme Uzmanı 3 4 TEŞEKKÜR Bana bu yöntemi geliştirmemi nasip eden Yüce Yaratıcı’ya… Disiplini, sabrı ve birçok güzel şeyi öğrendiğim Anne ve Babama… Bir yıl süren ve bazen günde 16 saati bulan yoğun çalışmalarımda her an beni destekleyen ve büyük bir sabır gösteren biricik Eşime… Yöntemi geliştirme sürecinde iken henüz dünyaya gözlerini açan ve ilk duyduğu sözcükler, “Hızlı Okuma” olan sevgili oğlum Haktan Alp’e… Müthiş fikirleriyle beni aydınlatan can dostum Hüseyin Alp’e… İlkokuldan üniversiteye kadar eğitim-öğretim hayatımda emeği geçen bütün öğretmenlerime… Bu güzel eğitimi isteyen herkese ulaştırmam için %100 destek veren Sivas Halk Eğitim Merkezi Müdürü Sayın Nihat MAZLUM’a… Eğitimlerim sırasında geri dönütleriyle bu yöntemi daha da verimli hale getirmemde bana ışık tutan tüm öğrencilerime… Bilgi ve tecrübeleriyle destek veren tüm dostlarıma… Ve insanlara yararlı bilgiler öğretmemi teşvik eden içimdeki çocuğa… Sonsuz Teşekkürler… 5 AMAÇ VE HEDEF BELİRLEME Bir işe başlamadan evvel; amaçlarınızı ve hedeflerinizi belirlemek, o işi başarılı bir şekilde devam ettirmek ve sonuçlandırmakta çok etkilidir. Amaçlarınızı ve okuma hızı hedefinizi belirledikten sonra dikkat enerjisi o işe daha fazla yoğunlaşır. Amaçlarınız ve hedefleriniz belli değilse, dikkat enerjisi dağılır. NEDEN HIZLI OKUMA, ALGILAMA VE DİKKAT GELİŞTİRME? Bu becerileri kazanmadaki en az 3 amacınızı aşağıya yazınız. 1. Amacım:_______________________________________________ 2. Amacım:_______________________________________________ 3. Amacım:_______________________________________________ HEDEFİM Hızlı okuma ve Algılama becerisini kazanma sürecinde, okuma hızınızı en az 2-3 kat artırabileceğinizi gibi dakikada 400 - 1000 kelime hıza da ulaşabilirsiniz. Peki sizin hedefiniz kaç kelime? MEVCUT OKUMA HIZIM : ________________ Kelime / 1 Dakika OKUMA HIZI HEDEFİM : ________________ Kelime / 1 Dakika BİR HAFTADA BİTİRMEYİ HEDEFLEDİĞİM KİTAP SAYISI __________ ÖNEMLİ OLAN HIZLI OKUMA TEKNİKLERİ SAYESİNDE DAHA FAZLA KİTAP OKUMAKTIR. TEK BAŞINA HIZLI OKUMAK NE İŞE YARAR Kİ? İSTER BAŞARACAĞINIZA, İSTERSENİZ BAŞARAMAYACAĞINIZA İNANIN; HER İKİ DURUMDA DA SİZ HAKLI ÇIKARSINIZ… 6 HIZLI OKUMA & ALGILAMA VE DİKKAT GELİŞTİRME TEKNİKLERİ SEFA GÜRBÜZ YÖNTEMİ (4 AŞAMA EĞİTİMİ) © GENEL AÇIKLAMALAR 7 8 BÖLÜM 1: MACERA BAŞLARKEN… A. HIZLI OKUMA VE ALGILAMA NEDİR? Hızlı okuma ve algılama tam bir dikkat meselesidir! Evet, işte aynen böyle… Hızlı okuyan insanların ortak özelliği metin üzerine tam ve diri bir dikkatle yoğunlaşabilmeleridir. Hızlı okuma ve algılama, uygulama düzeyinde bir davranıştır ve eski okuma davranışını değiştirme sürecidir. Yeni davranışları kazanma sürecinde dönüm noktası, eski davranışın yerine yenisini koyabilmektir. Bu durum değişime açık insanlar için çok kolay olurken, kapalı olanlar için zorlu bir süreçtir. Hızlı okuma davranışını öğrenirken, ilkokuldan bu yana güçlü bir alışkanlık haline gelmiş kelime kelime okuma davranışının yerine görme alanının genişliğinden yararlanarak bir bakışta en az 2 en fazla 5 kelimeyi birden blok okuma, göz kaslarını daha çevik kullanarak göz sıçrama sayısını artırma ve algılama sürecini hızlandırma becerilerinin kazanılması hedeflenmektedir. Sefa GÜRBÜZ Yöntemi’nin temelini oluşturan eğitim teorilerinden “Yapılandırmacı Yaklaşıma” göre hızlı okuma, yazı denilen şekillerin gözler aracılığıyla hızlı bir şekilde anlamlandırma işlemini yapmak üzere beyne gönderme işlemidir. Hızlı okumada gözlerin görevi, en kısa sürede daha fazla yazıyı beyne göndermektir. Beynin görevi ise gözlerden gelen yazı denen şekilleri; en kısa sürede anlamlandırma, keşfetme, yorumlama ve zihinde yapılandırmaktır. Okuma ve kavrama işlemini yapan beyindir, gözler sadece yazıların fotoğrafını çeker ve anlamlandırma işlemini yapması için beyne iletir. OKUMA SÜRECİ 3 AŞAMADAN OLUŞUR: 1. GÖRME : Kelimelerin algılanması (Göz) 2. TANIMA : Algılanan kelimelerin tanınması (Beyin) 3. ANLAMA : Tanınan kelimelerin anlamlandırılması (Beyin) B. SEFA GÜRBÜZ YÖNTEMİ’NDE KULLANILAN AŞAMA VE TEKNİKLER Bu yöntemde 4 Aşama mevcuttur, her aşamada kullanılan ve giderek seviyesi artan teknikler 5 başlık altında toplanabilir: 1. GÖZ KASLARINI GELİŞTİRME 2. ALGILAMA HIZINI ARTIRMA 3. GÖRME ALANI GENİŞLETME (Kelime gruplarını okuma) 4. TARAMA HIZINI ARTIRMA 5. DİKKATİ GÜÇLENDİRME(Dikkat dağınıklığını en aza indirme) 9 B.1. GÖZ KASLARINI GELİŞTİRME Gözün metin üzerindeki hareketi yani sıçrama hızı göz kaslarının hızlı hareketlerine bağlıdır. Göz kaslarının geliştirilmesi sayesinde metin üzerindeki hareket hızı artar ve beyne bilgi gönderme süresi azalır. Nasıl ki bir atletizm sporcusu düzenli bir fiziksel çalışmayla bacak kaslarını güçlendirmek zorunda ise, hızlı okumayı öğrenen bir kişi de göz kaslarını çevik hareketleri yapabilecek düzeye gelinceye kadar güçlendirmelidir. B.2. ALGILAMA HIZINI ARTIRMA Teknoloji çağının insan hayatına birçok yenilik ve kolaylık sunmasına rağmen zihin gücüne ve algılama hızına olumsuz etkileri vardır. Uzun süre TV izleyen ve bilgisayar oyunlarıyla vakit geçiren insanların beyinlerinin çalışma sistemi ve algılama hızı değişmektedir. Çünkü TV’de ve bilgisayar oyunlarında bilişsel öğrenme süreci çok azdır. Algılama sistemi hazır bilgiye alışır ve yüzeysel çalışır. Ancak günlük hayatta zihinsel çaba gösterilerek öğrenilmesi gereken birçok bilgi ve üzerinde dikkatle çalışılması gereken işler mevcuttur. Algı sistemi TV ve bilgisayardaki gibi yüzeysel çalışmaya alışmış insanlar yeni bilgiler öğrenirken ve dikkatlerini sabit bir işe toplamaları gerektiğinde zorluk yaşarlar. Ders çalışmakta zorlanan öğrencilerin çoğunda algılama sistemi, doğal yapısının dışında çok yüzeysel ve verimsiz çalışmaktadır. İşte bu problemlere çözüm olarak Sefa GÜRBÜZ Yöntemi’nde algılama sistemini doğal haline getirmeyi ve hızlandırmayı amaçlayan oldukça etkili teknikler kullanılmaktadır. B.3. YATAY VE DİKEY GÖRME ALANI GENİŞLETME Gözün satır üzerindeki görme alanı elips şeklindedir. Yani okuma sırasında elipse benzer (dairemsi) bir alan içerisindeki kelimeler görülür. Yavaş okuyan insanlar bu dairemsi alan içerisine sadece bir kelimeyi yerleştirirler. İşte görme alanı genişletme egzersizleri sayesinde tek kelimeye odaklanma alışkanlığımızı bırakarak kelime gruplarına odaklanmaya başlarız. Artık gözün satır üzerinde baktığı dairemsi alan içerisine birden fazla kelime sığmaya başlar. Genişleyen yatay ve dikey görme alanı sayesinde bir bakışta en az 2 en fazla 5 kelime birden görmek mümkündür bu durum kelimelerin uzunluğuna göre değişir. Böylece bir kitabın satırında ortalama 10-11 kelime olduğunu farz edersek satırın durumuna göre okuma sırasında satır boyunca 2-3 göz sıçraması(bakış) yeterlidir. 10 Örnek üzerinde inceleyelim: KELİME KELİME OKUMA (6 göz duruşu) Hızlı okuma tam bir dikkat meselesidir. 2’lİ Kelime Grupları (3 göz duruşu) Hızlı okuma tam bir 1 2 3’lü Kelime Grupları (2 göz duruşu) Hızlı okuma tam bir TEK BAKIŞ (1 göz duruşu) Hızlı okuma tam bir dikkat meselesidir. 1 2 3 4 5 6 dikkat meselesidir. 3 dikkat meselesidir. 2 1 1 1 Dakikada ortalama 150 kelime okuyan bir okuyucu, kelime kelime okuduğu için ortalama 150 göz duruşu yapıyor demektir. Yani her göz duruşunda bir kelime okuduğundan 150 göz duruşunda 150 kelime okur. Aynı okuyucu göz kaslarını güçlendirerek 1 dakikadaki göz sıçrama sayısını artırdığında ve kelime gruplarıyla okumayı öğrendiğinde okuma hızı değişimi şu şekilde olacaktır: 150 göz duruşu X 2’li Kelime Grubu 150 göz duruşu X 3’lü Kelime Grubu 150 göz duruşu X 4’lü Kelime Grubu 200 göz duruşu X 4’lü Kelime Grubu 250 göz duruşu X 4’lü Kelime Grubu 300 göz duruşu X 5’li Kelime Grubu = = = = = = Dakikada Dakikada Dakikada Dakikada Dakikada Dakikada 300 Kelime 450 Kelime 600 Kelime 800 Kelime 1000 Kelime 1500 Kelime B.3.1. AKTİF VE YANAL GÖRME ALANI İnsan gözü iki farklı görme alanına sahiptir. Bunlardan “Aktif Görme Alanı”, bakış sırasında net olarak görülen alanlardır. “Yanal Görme Alanı” ise, aktif görme alanının dışında kalan ve net olarak görülemeyen alanlardır. Aktif görme alanını genişleterek okuma esnasında kullanmaya başlamak, hızlı okumak için dönüm noktasıdır. Çünkü ilkokuldan bu yana çok dar bir görüş alanıyla kelimeleri tek tek okumaya alıştık. Aktif görme alanınızı genişleterek en az 2 kelime okumaya başladığınız ilk zamanlarda kelime grubunu tam olarak göremeyebilir ve anlayamayabilirsiniz. Pes etmeyin! Yeterli çaba gösterdiğinizde hızlı okuma ve anlama beceriniz zamanla gelişecektir. 11 GÖZ DURUŞU (BAKIŞI) Hızlı okuma tam bir dikkat meselesidir. Net Olmayan Yanal Görme Alanı DAİREMSİ (ELİPS) Aktif Görme Alanı Net Olmayan Yanal Görme Alanı B.3.2. GÖRME VE ALGILAMA SİSTEMİ Gözlerimizin bir tanesinin retina tabakasında 125 milyona yakın Fotoreseptör (ışık alıcı hücreleri) bulunmaktadır. Fotoreseptör hücreleri görünür ışığı dalga boyuna yani rengine uygun olarak elektrik enerjisine çevirir. Bu uyarılar da retinanın en iç tabakasında yer alan ganglion hücreleri uzantıları tarafından oluşturulan optik sinir ile beyindeki görme merkezlerine ulaştırılır. Okuma sırasında gözler metin üzerinde sürekli kayarak değil, sıçramalarla ilerler. Kelimeleri algılayabilmek için kısa bir süre durur ve ardından sıradaki kelimelere doğru sıçrama yapar. İşte bu duruşlar sırasında kelimeler göz tarafından algılanıp beyine gönderilir. Özetle okuma işlemi sırasında göz hareketi: Duraklama + Sıçrama + Duraklama …. şeklinde devam eder. GÖRSEL ALGILAMA İŞLEMİNİ YAPAN FOTORESEPTÖRLER 2 ÇEŞİTTİR: 1. KONİ FOTORESEPTÖRLERİ: Retina tabakasında ortalama 5 milyon Koni Fotoreseptör bulunur. Aktif görme alanını oluşturan hücrelerdir. Koni Fotoreseptörler retina üzerinde “fovea” denen sarı renkli bir alanda toplanmışlardır. Bir noktada toplanmaları neticesinde, aktif görme alanını oluştururlar. Aktif görme alanı, bakış sırasında net olarak görülen alanlardır. Okuma esnasında satır üzerinde Koni Fotoreseptörleri ne kadar aktif ve geniş alanda kullanılırsa, gözün bir bakışta gördüğü kelime sayısı artar. 2. ÇUBUK FOTORESEPTÖRLERİ: Retina tabakasında ortalama 120 milyon Çubuk Fotoreseptör bulunur. Çubuk Fotoreseptörleri retina üzerinde dağınık halde bulunur. Bu sebeple yanal görme alanını oluştururlar. Yanal görme alanı, aktif görme alanının dışında kalan ve net olarak görülemeyen alanlardır. 12 B.3.3. OKUMA ESNASINDA GÖZÜN HAREKETLERİ Okuma sırasında gözler metin üzerinde sürekli kayarak değil, sıçramalarla ilerler. Kelimeleri algılayabilmek için kısa bir süre durur ve ardından sıradaki kelimelere doğru sıçrama yapar. İşte bu duruşlar sırasında kelimeler göz tarafından algılanıp beyine gönderilir. *Aşağıda yavaş ve hızlı okuyucuların göz hareketleri görülmektedir: YAVAŞ OKUYUCUNUN GÖZ HAREKETLERİ HIZLI OKUYUCUNUN GÖZ HAREKETLERİ * Şekillerin Kaynağı: Hızlı Okuma Eğitiminin 10. Sınıf Öğrencilerinin Okuma Hızlarına Ve Anlama Düzeylerine Etkisi Yüksek Lisans Tezi - Aliye BOZAN, Çanakkale-2012 13 B.4. TARAMA HIZINI ARTIRMA Metin üzerinde istenilen bir bilgiyi hızlıca bulma esasına dayanır. Bazı durumlarda ihtiyacımız olan bilgiyi metnin tümünü okumaya gerek kalmadan, tarama işlemi yaparak buluruz. Hızlı okuyucular aynı zamanda hızlı tarama becerisine sahip olmalıdır. Hızlı taramayla birlikte dikkatin bir metin üzerinde artırılması da sağlanmış olur. B.5. DİKKATİ GÜÇLENDİRME Dikkat, zihin enerjisinin herhangi bir işe yoğunlaştırılmasıdır. Genel olarak 2 çeşit dikkat vardır: Görsel Dikkat ve İşitsel Dikkat. Günümüz insanı teknolojinin baş döndürücü hızla değişmesi karşısında belki de en büyük zararı dikkatini belirli bir işe toplayamama olarak görmüştür. Terimsel adıyla “Dikkat Eksikliği”, “Dikkat Bozukluğu” olan probleme; cep telefonu, bilgisayar, televizyon gibi sıklıkla maruz kalınan uyarıcılar sebep oluyor. Yapılan bilimsel araştırmalarda sıklıkla bilgisayar oyunu oynayan, bilgisayar ve televizyonlarda sürekli aksiyon&şiddet filmleri izleyen kişilerde “Dikkat Eksikliği” sorununun görülme olasılığı çok daha yüksek. Dikkat bozukluğu, ilerleyen yaşlarda yerini geç kalınan önemli randevular, unutulan işler, düzensizlik, huzursuzluk, uykusuzluk, dengesizlik gibi şikâyetlerle mesleki ve sosyal hayatı etkilemeye başlıyor. Kadınlarda ve erkeklerde benzer özellikler sergilese de kimi zaman önemli farklılıklar içerebiliyor. Dikkat bozukluğu probleminin erkeklerde hızlı araba kullanma, bağımlılıklara yatkınlık, çabuk sıkılma, sabırsızlık; kadınlarda ise alışveriş bağımlılığı, duygusal olarak aşırı hassasiyet, tepkisel davranışlar gibi şekillerde kendini gösteriyor. B.5.1. HIZLI OKUMA VE DİKKAT İLİŞKİSİ Hızlı okuma becerisinde dikkat çok önemlidir. Dikkat dağınıklığı önlenmeden yapılacak hızlı okuma, meyvesiz ağaca benzer. İşte bu sebeple Sefa GÜRBÜZ Yöntemi içerisinde dikkat geliştiren birçok egzersiz mevcuttur: - Görsel Dikkati artırmak için tek mum çalışması(Bakınız: Sayfa 37) - İşitsel Dikkati artırmak için şarkı dinleme çalışması ile egzersizlerin yoğun müzik eşliğinde ve sakız çiğneyerek yapılması oldukça verimli sonuçlar alınması sağlar. Dikkat Eksikliği’nin psikolojik bir rahatsızlık düzeyinde olup olmadığına dair tanı ve tedavi mutlaka bir psikolog ve hekim işbirliğinde yapılmalıdır. Bu kitaptaki teknikler herhangi bir tedavi niteliği taşımamakla beraber, tıp tedavisiyle birlikte dikkati güçlendirme amaçlı kullanılabilir. 14 B.5.2. ÖĞRENCİLERDEKİ VE YETİŞKİNLERDEKİ DİKKAT DAĞINIKLIĞI SEBEPLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Dikkat dağınıklığı, özellikle son 10 yılda daha belirgin bir şekilde yaşanan sorun haline gelmeye başlamıştır. Çünkü son 10 yılda teknolojinin baş döndürücü hızda ve her geçen gün gelişmesiyle özellikle yoğun görsel&işitsel uyarıcılar olan televizyonlar, bilgisayarlar ve akıllı telefonlar aracılığıyla hayatımızın neredeyse her anını doldurmuştur. Bu cihazlardaki görsel uyarıcıların yoğun etkisi altında kalan insan beyni; sıra öğrenmeye, kitap okumaya ve zihinsel aktivitelere geldiğinde aynı yoğunlukta görsel uyarıcı göremeyince tam kapasite çalışamamaktadır. Bu yüzden uzun süre televizyon izleyen, bilgisayar başında vakit geçiren; sıklıkla aksiyon ve şiddet içeren filmleri izleyen kişilerde dikkatini sabit bir işe toplayabilme becerisi zayıflamaktadır. Teknik olarak açıklamak gerekirse: Bilgisayar ve televizyon ekranlarındaki görüntüler aslında resimlerin peş peşe görüntülenmesiyle meydana gelir. Ekranlarda 1 sn’de gösterilen resim sayısı görüntünün kalitesini belirler ve Hertz(Hz) cinsinden ölçülür. Örneğin 60 Hz hızda çalışan bir bilgisayar ekranında saniyede 60 resim oluşturulur. Ekranda oluşturulan resim sayısı dakikada 3600, saatte ortalama 200 Bin’dir. Üstelik ekranlardaki görüntüler izlenirken insan beyni gelen hazır bilgileri işlerken zihinsel performans yoktur. Yani bireysel öğrenme süreci gerçekleşmediğinden zihin tembelleşmeye başlamaktadır. 1 saat boyunca 200 bin adet hazır resim görmeye alışan beyin, zihinsel performans gerektiren sabit bir iş üzerinde çalışırken dikkat dağılır, kişinin canı sıkılır, başlanılan birçok işin devamı gelmez… İşte dikkat dağınıklığı olan öğrencilerin okul başarılarının düşük olmasının ve ders çalışmaya başladıktan kısa süre sonra hayal âlemine girmesinin temel sebebi budur. Çünkü hazır görüntülere alışan beyin yeni bir bilgi öğrenirken zorlanmaya başlar. Algılama hızı düşer, zihin hantallaşır, unutkanlıklar başlar ve kişinin öğrenme süreci yavaşlar… Hızlı okuma ve dikkat geliştirme teknikleriyle bu sorun aşılabilir böylece ders çalışma ve kitap okuma alışkanlığı kazanmak kolaylaşır. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: 1. Uzun süre TV izlemekten, bilgisayar başında günlük 2 saatten fazla vakit geçirmekten uzak durunuz. 2. Dikkat geliştirme egzersizleri yapınız. Örneğin düzenli kitap okumak zihin tembelliğini giderir ve dikkati güçlendirir. 3. Aksiyon ve şiddet içeren filmleri olabildiğince az izleyiniz. 4. Koşuşturmaca ile geçen hayatımızda kitap okumaya da günlük en az 30 dk. ayırabilmek için Hızlı Okuma Tekniklerini öğrenerek kısa zamanda daha fazla sayfa kitap okumayı alışkanlık haline getiriniz. 15 C. OKUMA HIZINI YAVAŞLATAN ALIŞKANLIKLAR Okuma hızını ve anlama oranını düşüren okuma frenleri vardır. Hızlı Okuma Tekniklerini uygularken bu frenlerin farkında olmak ve çözüm stratejilerini uygulamak gerekir. Aksi halde okuma hızını artırmak zorlaşır. 1. HECE HECE - KELİME KELİME OKUMAK Nedeni : Okumanın parçadan bütüne doğru öğretilmesi (harf, hece, kelime) Sonucu : Okuma hızı düşer, anlama zorlaşır, geri dönüşler artar Çözümü : Blok okuma egzersizleri, göze ritm kazandıran egzersizler 2. İÇTEN VE DIŞTAN SESLENDİRME YAPMAK(Dudaktan ve gırtlaktan) Nedeni : Tekrarlayarak öğrenme anlayışı (Ezbercilik) Sonucu : Okuma hızını yavaşlatmasının yanı sıra, anlamayı da zorlaştırır. Çözümü : Blok okuma egzersizleri, göze ritm kazandıran egzersizler 3. BİLİNÇSİZ OKUMAK Nedeni : Bir amaç gütmeden, gayri ihtiyari ve plansız okumak. Sonucu : Bilgilerin akılda kalmasına engel olduğu gibi sıkılmalara neden olur. Çözümü : Okuma ve öğrenme yöntemlerini öğrenmek. 4. VERİMSİZ OKUMA ORTAMI Nedeni : Işıklandırma ve havalandırma dengesizliği. Çalışma yerinin verimsizliği. Sonucu : Göz çabuk yorulur. Dikkat dağınıklığı yaşanır ve okuyucu sıkılır. Çözümü : Öğrenmeye uygun okuma ortamı oluşturmak. 5. OKUDUĞUNU ANLAYAMAMAK VE YAVAŞ OKUMAK Nedeni : Okuma alışkanlığının olmayışı/Kelime hazinesinin az oluşu Sonucu : Okuma iştahını olumsuz etkiler. Okuma ve öğrenme verimini düşürür. Çözümü : Daha çok okumak. Kelime bilgisini geliştirmek. Öğrenmeyi öğrenmek. 6. GÖZ İDMANSIZLIĞI Nedeni : Göz kaslarının zayıf düşmesi ve göz tembelliği. Sonucu : Okuma sürecinde gözler çabuk yorulur, ağrır ve uyku gelir. Çözümü : Göz kondisyonunu yükseltici egzersizler yapmak. 7. PSİKOLOJİK NEDENLER / DİKKAT EKSİKLİĞİ Nedeni : Okuma sürecinde konsantre olamamak. Sonucu : Okunan bilgi anlaşılmaz ve öğrenme düzeyi düşer. Çözümü : Okuma ritüelleri geliştirmek ve buna uygun okumak. 8. HIZLI OKURSAM ANLAYAMAM İNANCI Nedeni: Önyargılara bağlı kaygı ve endişeler. Sonucu : Sürekli evham yaşayıp okumayı ve öğrenmeyi zorlaştırır. Çözümü : Mantığa dayalı “hızlı okuma tekniklerini” kararlı biçimde uygulamak. 16 D. ÖLÜMCÜL SORU: Hızlı okursam anlama oranı düşer mi? Hayır düşmez, tam tersine artar. Fakat okuma hızını artırmaya çalıştığınız ilk zamanlarda amaç algı sistemini hızlandırmak ve beyni yüksek hızda okumaya alıştırmak olduğu için ilk etapta okuduklarınızı tam olarak anlamakta zorluk yaşayabilirsiniz. Gerekli egzersizleri uyguladıkça gözlerimizi blok okumaya ve beyni yüksek okuma hızına alıştırdıktan sonra artan dikkatiniz sayesinde anlama oranınız her geçen gün daha yükselir. Bu konuda sabırlı olmanız çok önemlidir. DİKKAT! Hızlı okuma tekniklerini öğrenme sürecinin ilk 2-3 haftasında egzersizleri çok iyi derecede anlama kaygısını bir kenara bırakarak uygulamamız gerekir. Yani kendinizi anlamak için çaba gösteriniz ancak elinizden geldiği kadarıyla… Hızlı okuma tekniklerini uygulayan bir okuyucunun anlama oranının daha yüksek olmasının genel olarak 3 sebebi vardır: 1. İnsan beyni çok hızlı çalışır. Yavaş okuyan bir insanın göz kasları çevik olmadığı için beyne gönderdiği bilgi az olur, bu yüzden beyin kalan boşluğu başka şeylerle doldurur. Ortalama zekâya sahip her insan dakikada 600-800 kelime okuyabilecek göz ve beyin sistemine sahiptir. Eğer okuma hızı 150 kelime/dakika okursa beyin kalan zihin kapasitesini hayallerle, dışarıdan gelen seslerle doldurur, bu sebeple yavaş okuyan bir insanın uykusu gelir, sıkılır ve okuduğunu tam olarak anlayamaz. 2. Gözlerin bütüne odaklanması ile anlama oranı artar. Yani bir sıçrayışta yalnızca bir kelime okuyan bir okuyucu 6 kelimelik bir cümleyi 6 sıçrayışta okuyabilir. 6 sıçrayış demek veriyi 6 defa, “alma-uyarıya çevirme-gönderme-anlamlandırma” sürecini tekrar tekrar yapmak demektir. Beyine gelen 6 birimlik verinin işlenmesi daha uzun sürer. Hâlbuki 6 kelimelik bir cümleyi 1 ya da 2 sıçrama ile okuyarak algılama sürecini kısaltmış oluruz. 3. Uzun cümlelerde ya da paragraflarda kelimeler tek tek okunduğunda cümlenin başlangıcı unutulur. Bu sebeple okuyucu için geri dönüş yapma ihtiyacı doğar. Çünkü insandaki kısa süreli belleğin kapasitesi 7±2 birim ilkesiyle çalışır yani en az 5 en fazla 9 bilgi parçacığını hafızada tutabilir. 15 kelimeden oluşan uzun bir cümlenin kelimeleri tek tek okunduğunda ilk kelimeler unutulur, anlama azalır. ÖNEMLİ UYARI: Okuma hızını artırma egzersizlerini uygularken ilk zamanlarda okuduğunuzu tam olarak anlamakta zorluk yaşarsanız, “ANLAYAMIYORUM” yerine “ZAMANLA DAHA İYİ ANLAYABİLİRİM” cümlesini kullanınız. Eğer “ANLAYAMIYORUM” derseniz, beyniniz tüm gücünü anlaMAmanız için seferber eder ve kendini bloke eder! Zamanla daha iyi ANLAYABİLİRSİNİZ… 17 E. OKUMA HIZI - ANLAMA ORANI GELİŞİM GRAFİĞİ Hızlı okuma becerisini kazanma sürecinin ilk başlarında hedeflenen kazanımlar: Gözün ritmik hareketlerini hızlandırmak, görme alanını genişletmek ve algılama hızını artırmaktır. İşte ilk etapta okuduğunuzu tam olarak anlamakta zorluk yaşamanız doğaldır, çünkü öncelikle gözlerin blok okuma becerisini kazanması gerekir. Ardından zamanla beyin de hızlı okuma ve anlamaya uyum sağlar. Özetle hızlı okuma becerisini kazanma sürecinde, ilk zamanlarda egzersizleri yaparken okuduğunuz her şeyi tam olarak anlamasanız da “ZAMANLA DAHA İYİ ANLAYABİLİRİM” düşüncesiyle öğrendiğiniz hızlı okuma tekniklerini düzenli kitap okuyarak uyguladığınız sürece anlama oranınız her geçen gün artacaktır. GRAFİĞİN YORUMU: Yukarıdaki grafikte sürekli çizgi okuma hızını; kesik çizgi ise anlama oranını göstermektedir. Okuma hızı eğitim sırasında ve düzenli çalışma ile artış gösterir. Ancak anlama oranı ilk başlarda düşerken; hızlı okuma teknikleri kullanarak her gün düzenli kitap okunduğunda anlama oranı, hızlı okuma hızıyla birlikte artış göstermektedir. Bu da sabırla ve azimle kitap okumaktan geçer. DİKKAT! Hızlı okuma kursu sonrasında kursta öğrenilen teknikleri kullanarak düzenli kitap okumayan kursiyerlerin okuma hızı ve anlama oranı çok yüksek seviyelere çıkaMAmaktadır. ( Eğitimden önceki hıza göre 2-3 kat artış gözlenir ancak çok yüksek hızlara ulaşmak için kitap kurdu olmaktan başka yol yok…) 18 F. YENİ ALIŞKANLIK KAZANMADA “REDDETME” SÜRECİ Alışkanlıkları değiştirme sürecinin başlangıcında çoğu insanda “reddetme” tepkisi oluşur. Hızlı okuma ve algılama alışkanlığını kazanma sürecinde de çoğu kişide “reddetme” davranışları gözlenir. Bu aslında doğal bir süreçtir. Çünkü yıllardır alışılagelmiş kelime kelime okuma alışkanlığının yerine kelime gruplarıyla ve daha hızlı okuma becerisi kazanmak ilk zamanlarda bilinçaltı tarafından reddedilir. Reddetme sürecini hızlandıran temel etken hızlı okuma becerisini kazanma sürecinin ilk zamanlarında kişinin okuduğunu tam olarak anlayamamasıdır. Anlama oranı, öğrenilen hızlı okuma tekniklerini 40 gün boyunca her gün kitap üzerinde uygulayarak artar. Bu durumun farkında olmanız ve sabır göstermeniz reddetme sürecini kolayca atlatıp “değişime” ayak uydurmanıza vesile olur. Ayrıca her alışkanlık kazanma sürecinde olduğu gibi kişinin başarı inancı tam ise zamanla “reddetme” duygusu yerini “değişime” bırakır. GRAFİĞİN YORUMU: Başlangıçta çok güçlü olan reddetme oranı zaman geçtikçe azalmaktadır. Ortalama 40 gün sonra “reddetme” yerini “değişime” bırakır. İşte önemli olan ortalama 40 gün sabrederek ilgili davranışı kazanacak çalışmaları yapmaktır. 19 G. OKUMA HIZI VE ANLAMA ORANI ÖLÇÜMÜ NASIL YAPILIR? Okuma hızı ölçümünden önce bilmeniz gereken şeyler var: Okuma hızı metnin yapısına, türüne ve zorluğuna göre değişir. Metin içerisinde de önemli-önemsiz bilgilere göre değişen hızlarda okunur. Önemli bilgilerin olduğu satırlarda hız yavaşlarken genel bilgilerin olduğu satırlarda ise hız artar. Yani, hızlı bir okuyucu roman okurken hızının en yüksek değerlerine çıkabilirken, teknik bilgilerle dolu bir makaleyi ya da edebi şiiri aynı hızda okuyamaz. Elbette o makaleyi hızlı okuma becerisiyle normalden daha hızlı okur ve anlar ama yüksek hıza ulaşamaz. Bu durumu dikkate alarak okuma hızı ve anlama oranı ölçümüne göz atalım: Okuma hızı bir dakikada okunan kelime sayısıdır ve Anlama oranı 10 soruluk bir teste göre yüzde olarak hesaplanacaktır. OKUMA HIZI = ( Toplam Kelime Sayısı / Okuma Süresi ) X 60 ANLAMA ORANI(%) = Doğru Cevap Sayısı X 10 H. 1. NE KADAR HIZLI OKUYABİLİRİZ? Her şeyden önce şunu bilmek gerekir ki: Hızlı okumakla beraber ne kadar çok okuduğumuz önemlidir. Aksi halde okuma hızı sadece sınavlarda bize yardımcı olur ancak kitap okuma alışkanlığı olmadan geliştirilmesi mümkün değildir. Yetişkin bir okuyucu dakikada ortalama 150 kelime okur. Hızlı okuma eğitimi sonrasında ise dakikada 300-500 kelime hıza ulaşanlar olduğu gibi 600-800 kelime hızına erişenler de olabilmektedir. Yani okuma hızını en az 2 kat artırabilenler olduğu gibi 3 kat ve üstüne erişenler de olabilmektedir. Bu başarı şu kriterlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir: 1. İstek + İnanç + Motivasyon + Sabır = Başarı 2. Dakikadaki göz sıçrama sayısını artırma 3. Kelime gruplarıyla okuma becerisini kazanabilme 4. Kitap okuma alışkanlığı Bu beceriyi isteyen ve egzersizlere düzenli çalışan herkes başarabilir. Ancak 1000 kelime ve üzeri okumak daha fazla çaba ve zaman gerektiren bir beceridir. Fotoğrafik (Görsel) hafızası güçlü yaratılmış ve bu yeteneği kullanabilen kişilerin teknikleri uygulayarak yüksek hızlara ulaşma ihtimali daha yüksektir. Örneğin, 9. Cumhurbaşkanımız Süleyman DEMİREL Hızlı Okuma Eğitimi almıştır; okuma alışkanlığı sayesinde de dakikada ortalama 1000 kelime okumaktadır. ABD Başkanlarından John Kennedy de okuma hızı ortalama 1500 kelime/dk. dır. 20 OKUMA HIZI ANALİZ TABLOSU DÜZEY OKUMA HIZI (1 dakikada okunan kelime sayısı) ANLAMA YÜZDESİ 100 - 150 % 30 - 50 150 - 250 % 30 - 70 250 – 400 İdeal Okuma Hızı % 50 - 80 400 - 1000 % 30 - 50 1000 - 1500 % 30 - 50 ÇOK ZAYIF Göz Tembelliği, Görme Bozukluğu ya da Zihin Tembelliği kaynaklı ORTALAMA Türkiye Ortalaması HIZLI Basit Tekniklerle Ulaşılabilecek Hız ÇOK HIZLI Profesyonel Eğitimle Ulaşılabilecek Hız MÜKEMMEL Profesyonel Eğitim ve yoğun çaba gerekir H.2. DAKİKADA BİNLERCE KELİME OKUYABİLİR MİYİZ? Hızlı okuma teknikleri eğitimleri sırasında belki de zihinleri en fazla meşgul eden soru budur. Maddeler halinde bu önemli sorunun cevabını verelim. 1. Yapılan bilimsel çalışmalarda insan beyninin dakikada ortalama 400-600 kelime okuma gücüne sahip olduğu tespit edilmiştir. İstisnai olarak Görsel hafızası güçlü insanların bu hızı okunması kolay metinlerde 1500 kelime/dakika hıza ulaştırdığı bilinmektedir. (Ayrıca okuma hızı sabit değildir, metnin yapısına göre değişir.) 2. Seçmeli okuma veya ön okuma adı verilen okuma türleri mevcuttur. Bu okuma türlerinde metnin tüm kelimelerini okumak yerine, çok önemli bilgilerin bulunduğu kısımlar geniş görme alanı sayesinde kısa sürede taranabilir. Bu tür okumada anlama oranı oldukça düşüktür ve “okuma zevkinden” bahsedilemez. Seçmeli (ön okuma) esnasında sadece birkaç kelime okunduğundan kısa sürede metindeki kelimelerin tamamı okunmuş zannedilir. 3. Ülkemizde bu işin ticari anlamda değer kazanması, meseleyi abartılı reklam malzemesi konumuna getirdiğinden; bu durum hızlı okuma tekniklerine karşı önyargılar oluşturmakta ve insanımız önyargıları sebebiyle bilimi temel alan hızlı okuma eğitimlerinden mahrum kalmaktadır. ÖNEMLİ OLAN: Okuma hızını abartısız ve makul seviyede (2,3 ya da 4 kat) artırıp, bu sayede okunan kitap sayısını artırmaktır. Çok yüksek hızlarda okuma zevki azalır; insan okuduğundan zevk almaz ve okuduklarını hayatında uygulamaz ise gerçek okuma yapmış olamaz. 21 İ. OKUMA HIZI SABİT MİDİR, HER METİN AYNI HIZDA OKUNUR MU? Okuma hızı metnin yapısına, türüne ve zorluğuna göre değişir. Metin içerisinde de önemli-önemsiz bilgilere göre değişen hızlarda okunur. Önemli bilgilerin olduğu satırlarda hız yavaşlarken genel bilgilerin olduğu satırlarda ise hız artar. Yani, hızlı bir okuyucu roman okurken hızının en yüksek değerlerine çıkabilirken, teknik bilgilerle dolu bir makaleyi ya da edebi şiiri aynı hızda okuyamaz. • Özetleyecek Olursak: Okuma hızı her metnin yapısına ve zorluğuna göre değişir. • Bir metin içerisinde de bilgilerin yoğunluğuna göre okuma hızı değişir. • Edebi şiirler hızlı okunamaz. Hızlı okuma tekniklerini bilen okuyucular aynı zamanda yavaş da okuyabildikleri için şiirleri edebi üslupla okuyabilirler. J. PARAGRAF SORULARI HIZLI OKUNABİLİR Mİ? Elbette! Sınavlardaki paragraf soruları hızlı okuma teknikleri kullanılarak daha kısa sürede ve doğru olarak çözülebilir. Ancak zihin tembelliği olan kişiler hızlı okuma teknikleriyle bol bol kitap okuyarak öncelikle algı sistemini hızlandırmalı ve okuduğunu anlama oranını yükseltmelidir. Kitap okumadan kavrama gücünü artırmak un olmadan ekmek yapmaya benzer… K. HIZLI OKUMA ALIŞKANLIĞI UNUTULUR MU? Hızlı okuma alışkanlığı; araba sürmek, yüzmek, gitar çalmak gibi “psikomotor” yani beden-zihin ilişkisi olan bir beceridir. Sürücü ehliyetine sahip olup araba sürmeme ya da yüzmeyi öğrendikten sonra uzun yıllar yüzmeme durumunda bu becerileri yapabilme yetisi azalır. Hızlı okuma ve algılama tekniklerini öğrenen birinin unutmanın önüne geçebilmesi için öğrendiklerini devamlı olarak uygulayarak alışkanlığa dönüştürmesi gerekir. Böylece hızlı okuma becerisi gelişerek devam eder. Hızlı okuma becerisini sürdürebilmek için en önemli üç aktivite: 1. Düzenli Kitap Okuma Alışkanlığı (En önemlisi) 2. Hızlı okuma tekniklerini her zaman ve her yerde uygulamaya devam etmek 3. Hızlı okuma alışkanlığını istikrarla sürdürme, kelime kelime okuma alışkanlığını terk etmek(2-5 kelime grubuyla okumaya devam etmek) 22 L. HIZLI OKUMA VE GÖZ SAĞLIĞI Gözlerin aktif kullanıldığı her işte olduğu gibi egzersizleri uygularken de göz sağlığına dikkat etmek gerekir. Çalışmalar sırasında bir sonraki başlıkta açıklanacak olan “Gözleri dinlendirme tekniklerini”nden en az birini her 10’dk da bir uygulayınız. Bunun yanı sıra göz doktorları tarafından da tavsiye edilen “göz kaslarını güçlendirme egzersizlerinin” göz sağlığına şu açıdan yararı bulunmaktadır: 1. Televizyon, bilgisayar ve akıllı telefonlara sürekli bakmaktan kaynaklanan “Göz Kasları Tembelliği” ne sahip kişilerde göz kasları zayıflar. Göz egzersizleri sayesinde göz kasları daha iyi çalışır ve güçlenir. Böylece göz kaslarının tembelliği sorunu ortadan kalkar ve gözler okuma esnasında daha hızlı hareket eder. 2. Hızlı okumayla birlikte zamandan tasarruf sağlanır. Böylece okuma için ayrılan süre kısalacağı için gözler daha az yorulur. 3. Hızlı okuyan bir insanın göz sıçramaları daha az sayıdadır. Çünkü bir bakışta birden fazla kelimeye odaklanılır. Böylece daha az sayıda sıçrama yapan gözler hemen yorulmaz ve uzun süreli okumalarda problem yaşamaz. Yukarıda bahsedilen “Göz Kasları Tembelliği” ile kastedilen, bir göz hastalığı olarak bilinen göz tembelliği değil, uzun süre TV ve Bilgisayar ekranına sabit bakmaktan dolayı göz kaslarının çevikliğini yitirmesiyle ortaya çıkan durumdur. “Göz Tembelliği Hastalığı” ise tanı ve tedavisi mutlaka bir göz doktoru tarafından yapılması gereken ciddi bir hastalıktır. M. GÖZLERİ DİNLENDİRME TEKNİKLERİ 1. Avuç içlerini birbirini sürtüp ısıtınız ve gözlerinizi üzerlerine bastırmadan kapatınız. En az 10 sn bekleyiniz. 2. Göz masajı yapınız. Parmak uçlarınızla, kaş altına, gözlerin etrafına hafif vuruşlar yapınız. 3. Gözlerinizi kapatıp “zihinsel canlandırma”lar yapınız. Örneğin, başarmak istediğiniz herhangi bir şeyi “başarmış olduğunuz halinizi” canlandırabilirsiniz. N. LENS KULLANIMINDA GÖZ KASLARI EGZERSİZLERİ Lensler göz hareketinin çevikliğini ve sıçrama hızını düşürebilir. Hızlı okuma egzersizleri yaparken lenslerin çıkarılarak, yerine gözlük kullanılması yerinde olacaktır. Egzersizlerden sonra lensler tekrar takılıp kullanılabilir. 23 O. HIZLI OKUMA VE ALGILAMADA RiTiM KAZANMA TEKNİĞİ Okuma ve anlamlandırma sürecinde algılama sistemimizde kelimeler üzerindeki göz sıçramaları arasında bir ritim mevcuttur. Hızlı okuma esnasında algı ritmini hızlandırmak en önemli becerilerden biridir. Bu ritim “metronom” adı verilen bilgisayar programı yardımıyla hızlandırılabilir. Metronomun periyodik vuruş seslerinin yanı sıra çeşitli müzikler de dinleyerek birçok uyarıcı içerisinde işitsel dikkatinizi güçlendirebilirsiniz. Bir yandan müzik dinlerken, bir yandan metronomun ritmik sesi ile okuma egzersizleri yapmanız, algı sisteminizi birçok uyarıcı içerisinde aktif olarak kullanabilmeniz için etkili bir tekniktir. (Algıda Seçicilik Kuramı) P. DUDAK KIPIRDATMA & İÇTEN SESLENDİRME ALIŞKANLIĞI Okuma sırasındaki iç sesi 3 farklı açıdan ele almak gerekir: 1. Dudaktaki ve dildeki iç ses 2. Boğazdaki iç ses 3. Zihindeki iç ses. Okurken dudak kıpırdatmak, dili oynatmak ve boğazdan seslendirme yapmak ilkokuldan kalan ve okuma hızının artmasına en büyük engel olan alışkanlıklardır. Dolayısıyla, eğer okurken sizi yavaşlatan bu alışkanlıklardan herhangi biri varsa bunu terk etmeniz gerekiyor. (Ancak ezber yaparken dudak iç sesi kullanılabilir) Okurken sakız çiğnemek, hem dudak kıpırdatmayı engeller hem de dikkati artırır. Diğer yandan zihinde yapılan iç ses ise okuduğumuzu anlamamız için önemlidir. Dolayısıyla okuduğumuz kelimeleri zihnimizde tekrarlamak gerekir. Ancak çok yüksek hızlara ulaşabilmek için hızlı okuma sırasında zihinsel içsel ses bazen çok hızlanırken bazı yerlerde yapılmaz. (Zihinsel iç ses yok edilemez ama azaltılabilir veya çok hızlandırılabilir). Bu beceriye sahip olmak için okuyucunun kelime hazinesi çok zengin olmalıdır yani kelimeleri çok iyi tanımalıdır. KELİME HAZİNESİNİ GELİŞTİRMENİN ÖNEMİ: Kelime hazinesini geliştirmenin en etkili yolu düzenli kitap okumaktır. Kelime hazinesi geliştikçe artık kelimeler bir resim gibi algılanmaya başlar ve zamanla tanınan kelimeler için zihinsel içten seslendirmeye gerek duyulmaz. Metin içerisinde zihinsel iç seslendirmeyi ortadan kaldırmak mümkün değildir ancak kelime hazinesi geliştikçe sadece belli yerler rap şarkıcıları gibi çok hızlı bir şekilde zihin boyutunda içten seslendirilerek yavaşlama engellenmiş olur. 24 R. ÇALIŞMA SÜRECİNDE NEYE İHTİYACIM VAR? Hızlı okuma ve algılama alışkanlığı, egzersizlerin tam ve istenilen düzeyde yapılmasıyla yerleşen bir beceridir. Bu süreçte öğrencilerin bir kısmı daha ilk başta pes ederler. Açıkçası hemen pes eden bir kişiye dünyadaki hiçbir hızlı okuma eğitmeni ya da tekniği, hızlı okumayı alışkanlık düzeyinde öğretemez. Sefa Gürbüz Yöntemi’nde bulunan egzersizler, eksiksiz ve istenilen sıklıkla yapıldığında ortalama zekâya sahip her insan okuma ve algılama hızını artırabilir. Hızın artış oranı ise şu 4 faktör doğrudan etkilemektedir: 1. İSTEK: Hızlı okumayı ve algılamayı öğrenmeyi gerçekten istiyor musunuz? 2. İNANÇ: Başaracağına dair inancınız yeterli düzeyde mi? 3. MOTİVASYON: Çalışma motivasyonunuz yeterli mi? 4. SABIR: Egzersizleri uygulama sürecinde göstereceğiniz sabır yeterli mi? S. SEFA GÜRBÜZ YÖNTEMİ’Nİ NASIL UYGULAYABİLİRİM? Sefa GÜRBÜZ Yöntemi’nde 4 aşama bulunmaktadır. Kolaydan zora doğru aşama aşama ilerlersiniz. Uygulama sürecinde şu noktalara dikkat ediniz: 1. Dikkatinizi Geliştirmek için: Her aşamadaki dikkat geliştirme egzersizlerini bir hafta içerisinde 3 farklı gün, günde en az 1 saat süreyle çalışınız. Bir aşamaya 1 hafta zaman ayırdıktan sonra sonraki aşamaya geçiniz. Yani 4 aşamayı her hafta bir aşama olmak üzere toplam 4 haftada bitiriniz. 2. Okuma Hızınızı Artırmak için: Günlük yapılması gereken çalışmalar kitabın sonunda bulunan ekler bölümündeki “Günlük Çalışma Planı’ nda açıklanmıştır. (Bakınız: Sayfa 303’te bulunan EK-8) 4. Görme Alanı Genişletme Egzersizleri ve Göz Açıp Kapatma Tekniği: “Görme alanı genişletme egzersizlerini” uygularken gözlerinizi açıp-kapattıktan sonra o nesneye tekrar odaklanabilirsiniz. Göz açıp kapatma, görüntüyü netleştirir, tekrar odaklanmayı sağlar. 5. Çalışma Sayfasını Biraz Uzak Mesafeden Okuma ve Görüş Alanı İlişkisi: Çalışma sayfasına normalden biraz uzak ve sayfanın tam karşısından bakarak çalışmak, aktif görme alanından en yüksek seviyede yararlanmayı kolaylaştırır. 25 T. OKUMA HEDEFİ BELİRLEME Okumaya başlamadan önce hangi amaçla okunduğunu, ne kadar süre ya da kaç sayfa okunacağının belirlenmesidir. Hedef belirlemenin bir enerjisi vardır ve bu enerji, motivasyonu artırır. Hedef belirlenerek yapılan okumaların amacı belli olduğu için, insan zihni o amaca göre çalışmaya başlar. Örneğin bir kişi okumaya başlamadan önce “ne için okuduğunu, ne kadar okuyacağını, vb. belirlerse okuma süreci daha verimli tamamlanır. • • • Örnek Hedef Cümlesi 1: Hedefim kitabın 50 sayfasını okumaktır… Örnek Hedef Cümlesi 2: Hedefim yarım saat kitap okumaktır… Örnek Hedef Cümlesi 3: Hedefim günde en az 300 soru çözmektir… U. OKUMA MOTİVASYONU Okunması planlanan kitabı sonuna kadar zevkle okuyabilmek için okuma motivasyonu adımlarını uygulayabilirsiniz. Yeni bir kitap okumaya başlandığında ilk olarak “Ön Okuma” yapmak yani kitapla tanışmak çok önemlidir. OKUMA MOTİVASYONU ADIMLARI 1. Adım: Okuma Hedefi Belirle: Hangi amaçla, kaç sayfa okuyacağınızı ve kaç dakika okuyacağınızı belirleyiniz. 2. Adım: Ön Okuma: Okuyacağınız sayfalardaki başlıklara, resimlere göz gezdirip kılavuz hareketleri kullanarak konu hakkında ön bilgi alınız 3. Adım: Tam Okuma: Hızlı Okuma Tekniklerini kullanarak tam okuma yapınız 4. Adım: Hatırlama & Tekrar etme: Okuduğunuz metne dönüp hatırlama yapınız V. OKUMA PSİKOLOJİSİ Okuma’nın da bir psikolojisi vardır. Okuma psikolojiniz şu durumlarda bozulur: 1. Işık açısının ve kalitesinin uygun olmadığı ortamlarda 2. Yatarak ve televizyon karşısında 3. Uyumadan hemen önce yatağınızda 4. Eğik oturarak Bu tür ortamlara kitap okursanız okuduklarınız bir süre sonra size ninni gibi gelir. Ve en kötüsü de okuma davranışıyla uyku arasında zararlı bir ilişki oluşur. Bu nedenle yukarıda sıralanan durumların aksine televizyondan uzak, uygun ısı ve ışığın olduğu bir ortamda dik oturarak okumanız verimi artırır. 26 BÖLÜM 2: HIZLI OKUMA ALANINDA YAPILAN BİLİMSEL ÇALIŞMALAR “Hızlı okuma Teknikleri” konusunda Türkiye’de ve yabancı ülkelerde birçok araştırmalar yapılmaktadır. Aşağıda araştırma ve bilimsel çalışma örnekleri verilmiştir. Sefa GÜRBÜZ Yöntemi, işte bu bilimsel çalışmaları esas alarak gerçekçi ve verimli bir hızlı okuma teknikleri - öğrenme sistemini oluşturmak amacıyla tasarlandı. BİLİMSEL ÇALIŞMA 1: TEZ ADI : Hızlı Okuma Tekniğinin Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Okuma Hızlarına ve Okuduğunu Anlama Düzeylerine Etkisi HAZIRLAYAN : Nurhak Cem DEDEBALİ, Aydın-2008 TEZ DANIŞMANI : Prof. Dr. Asuman Seda SARACALOĞLU ONAY KURUMU : T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI (EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİMİ) EPÖ-YL-2008-0005 TEZ ÖZETİ Bu araştırmanın temel amacı, hızlı okuma tekniklerinin ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin okuma hızlarına ve okuduğunu anlama düzeyine etkisini ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu 2007-2008 eğitim öğretim yılın ilk yarıyılında İzmir ili Karşıyaka ilçesindeki bir devlet ilköğretim okulunun dört sınıfında öğrenim gören 48 farklı sekizinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. İki deney iki kontrol grubunun yer aldığı çalışmada deney gruplarında ilköğretim Türkçe ders programında yer alan etkinliklerin yanı sıra hızlı okuma teknikleriyle, kontrol gruplarında ilköğretim Türkçe ders programında yer alan etkinlikler işlenmiştir. Deney gruplarına 6 haftalık uygulama yapılmıştır. Araştırma verileri okuma hızı ölçümleri ve okuduğunu anlama testi aracılığı ile toplanmıştır. Veri toplama araçları deneysel işlemler öncesi öntest olarak, deneysel islemler sonrası sontest olarak ve deneysel islemlerin tamamlanmasından on iki hafta sonra kalıcılık testi olarak uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda hızlı okuma tekniklerinin öğrencilerin okuma hızlarına ve okuduğunu anlama düzeylerine olumlu etkilerinin olduğu bilimsel testlerle ispatlanmıştır. 27 BİLİMSEL ÇALIŞMA 2: TEZ ADI : Hızlı Okuma Eğitiminin 10. Sınıf Öğrencilerinin Okuma Hızlarına Ve Anlama Düzeylerine Etkisi HAZIRLAYAN : Aliye BOZAN, Çanakkale-2012 TEZ DANIŞMANI : Yrd. Doç. Dr. Yusuf AVCI ONAY KURUMU : T.C. ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TÜRKÇE EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI TEZ ÖZETİ Bu çalışmanın amacı, hızlı okuma eğitiminin 10. sınıf öğrencilerinin okuma hızlarına ve anlama düzeylerine etkisini ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu 2011-2012 eğitim öğretim yılının ilk yarıyılında Çanakkale ili Biga ilçesindeki Biga Anadolu Öğretmen Lisesinin üç sınıfında öğrenim gören kırk 10. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Kontrol grubuna ortaöğretim müfredatında yer alan etkinlikler uygulanırken deney grubuna bu etkinliklerin yanı sıra hızlı okuma eğitimi verilmiştir. Deney grubuyla 5 haftalık uygulama yapılmıştır. Araştırma verileri, okuma hızı ölçümleri ve okuduğunu anlama testleri aracılığı ile toplanmıştır. Veri toplama araçları deneysel işlemler öncesi öntest olarak, deneysel işlemler sonrası sontest olarak uygulanmıştır. Uygulama sonrasında grupların okuma hızı ve okuduğunu anlama öntest - sontest puanları arasında anlamlı farkın meydana gelip gelmediğini belirlemek için T- Testi. Sonuçların yorumlanmasında *p= .05 anlamlılık düzeyi kabul edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda hızlı okuma eğitiminin öğrencilerin okuma hızlarına ve okuduğunu anlama düzeylerine olumlu etkilerinin olduğu görülmüştür. BİLİMSEL ÇALIŞMA 3: ARAŞTIRMA ADI : A Preliminary Analysis of PhotoReading: No Sign of Magic ÜLKE : Amerika HAZIRLAYAN : Danielle S. McNamara (University of Memphis) ARAŞTIRMA KONUSU : Dakikada 10 Bin – 25.Bin kelime okumayı öğrettiğini iddia eden bir eğitim şirketinde eğitim sırasında bizzat öğrenciler üzerinde okuduklarını anlama, kavrama ve yapılandırma becerilerinin ölçülmesi ARAŞTIRMA SONUCU: İnsan beyni dakikada ortalama 600 kelime hızda okuduğunu kavrayabilir. Bu eğitimde belirtilen okuma hızı rakamlarının amacı reklam faaliyetidir ve insanları aldatmaktadır. Yapılan okuma testi analizlerinde, dakikada 10 Bin – 25 Bin kelime okuyabildiğini iddia eden kurs eğitimcisi ve öğrencilerinin okuduğunu anlama derecelerinin ciddi derece düşük olduğu bilimsel olarak tespit edilmiştir. 28 BÖLÜM 3: NEDEN HIZLI OKUMA VE ALGILAMA? Herkesin nedeni farklı olmakla birlikte genel olarak: Yetişkinler için: Daha fazla kitap, dergi, gazete vs. okumak Öğrenciler için: Okuma, bir öğrencinin ciddi zaman ayırdığı ve temel ihtiyaçlar(yemek, su, oksijen vb.) kadar önemli olan bir aktivitedir. Bu denli önem arz eden bir becerinin birçok öğrenci tarafından göz ardı edilmesi kimin işine yarıyor, tahmin edebilir misiniz? Ö-S-Y-M’nin. Ne ilgisi var? diyenleri bir sonraki sayfadaki istatistiksel bilgileri dikkatle incelemeye davet ediyorum. Şimdi, Neden hızlı okuma? Sorusunun cevabına genel olarak göz atalım: A. DAHA FAZLA OKUMAK İÇİN HIZLI OKUMA VE ALGILAMA Kitap, bilgi birikiminin vazgeçilmez bir parçası olup, insan gelişimine en çok katkı sağlayan araçtır. Geçmişte birçok büyüklerimiz başarılarının birçoğunu kitap okuma sayesinde kazanmışlardır. Osmanlı devletinin birçok hükümdarı kitap okuma sayesinde çoklu zekâ alışkanlığı kazanmış olup, pratik zekâları sayesinde birçok başarıya ulaşmışlardır. Diğer yandan bilgiye ulaşmanın en geçerli yolu okuma işlemidir. Çünkü teknoloji çağında yaşasak da bilgilerin %80’ini okuyarak elde ediyoruz. Bilimsel olarak yapılan onlarca araştırma sonucuna göre, zihin gelişiminin en kestirme yolu okumaktır. Okumanın; insanın ruh ve beden sağlığına, yaşam kalitesine, düşünce gücüne, düşünce hızına, yorumlama gücüne, zekâ gelişimine, kelime hazinesinin artmasına, özgüvenine, özsaygısına ve birçok alana olan etkisi şüphesizdir. Kitap okumak dikkati artıran mükemmel bir aktivitedir. Almanya’da yapılan bilimsel bir araştırma sonucuna göre düzenli kitap okuma alışkanlığına sahip öğrencilerin okuma, algılama ve düşünme hızının, olmayan öğrencilere göre %60 daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kitap okuma alışkanlığına sahip öğrencilerin beyinlerinin fiziksel yapısının, ruhsal ve duygusal zekâlarının da hiç kitap okumayan öğrencilere göre daha gelişmiş olduğu saptanmıştır. Hızlı okuma teknikleri sayesinde daha fazla kitap okuyabilirsiniz! Kitap okumak en faydalı beyin geliştirme yöntemidir. Kitap okumak sağ ve sol beyin yarım kürelerini beraber geliştirir. Çünkü kitap okurken sol tarafla takip edilen ve kavranan kavramlar sağ tarafta hayal edilir. Sağ lobun pasif kalması demek, insanın düşünce ve hayal gücünü verimli olarak kullanamaması demektir. Bu durum da “zihin tembelliğine” sebep olur. 29 B. ÖSYM SINAV STRATEJİSİNİ DEĞİŞTİRDİ! Bilindiği üzere Üniversite Giriş Sınavları, Lisansüstü Eğitim Sınavı, Kamu Personeli Seçme Sınavı ve diğer sınavlara ülkemizin artan nüfusu sonucu her yıl daha fazla aday katılmaktadır. Artan aday sayısı karşısında soru çeşidi üretmekte zorlanan ÖSYM, ölçme ve değerlendirme kriterlerine “verilen bilgileri en kısa sürede yorumlama, analiz etme ve değerlendirme” becerisini de eklemiştir. Bu durum gizli saklı değildir. 2009 yılından sonraki sınav soruları incelendiğinde meselenin ciddiyeti açık bir şekilde görülmektedir. Gelelim istatistiksel bilgilere: SON DÖRT YILIN YGS TÜRKÇE TESTİ TOPLAM KELİME SAYILARI 2010 YGS 3.430 Kelime 2011 YGS 3.710 Kelime 2012 YGS 4.120 Kelime 2013 YGS 4.010 Kelime Tablodan anlaşılacağı üzere, YGS’ deki soruların kelime sayısı artmaktadır. Tabloda verilen sadece Türkçe Testi’ne ait kelime sayısıdır. Diğer testleri de hesaba katınca: Bir öğrencinin sınavda; Okuması + Anlaması + Yorumlaması + Analiz etmesi + Değerlendirmesi gereken binlerce kelime, yüzlerce cümle ve onlarca soru vardır… Üstelik tüm soruları verilen kısıtlı süre içerisinde cevaplaması gerekmektedir. Bu bilgiler ışığında şunu kesin olarak ifade etmek gerekir ki: Artık ÖSYM, sadece öğrendiklerini test sorularında doğru cevaplayabilen değil; hızlı algılama, hızlı düşünme, hızlı karar verme, yorumlama, analiz, sentez, değerlendirme, bilgiyi farklı alanlarda kullanabilme gibi üst düzey becerilere sahip öğrencileri yani hem sınav konularına iyi çalışmış hem de “kitap okuma alışkanlığı” olan “okuma ve algılama hızı yüksek ” öğrencileri seçmektedir. ZİHİN TEMBELLİĞİ: Kitap okuma alışkanlığı olmayan birçok insanda zihin tembelliği vardır. Zihin tembelliği, öğrenme sürecini yavaşlatır ve zorlaştırır. İşte sınavlara çok çalıştığı halde kazanamayan öğrencilerin yaşadığı problem zihin tembelliğinden kaynaklanır. Öğrenci çok çalışıp konulara hakim olduğu halde algılama hızı düşük olduğundan bilgileri istenen hızda işleyememektedir. ÇÖZÜM: Zihin Tembelliği’nin bilinen en kolay ve etkili çözümü, düzenli kitap okuma alışkanlığıdır. Hızlı okuma ve Dikkat Geliştirme teknikleri sayesinde -eğer yoksa- kitap okuma alışkanlığı edinebilirsiniz. Evet, bunu başarabilirsiniz! 30 BÖLÜM 4: ENGELLER ZİHİNDEDİR! İnsanların hedeflerine ulaşma sürecindeki en büyük engelleri zihinlerindeki başarısızlığa dair düşünce ve inançlardır. Davranışlarımızı ve alışkanlıklarımızı zihnimizde yer etmiş inançlar belirler. Hızlı okuma ve algılama, uygulama düzeyinde bir davranış olduğundan dolayı aktif çalışmalar gerektirir. Hızlı Okuma egzersizleri her gün disiplinli ve düzenli bir şekilde yapıldığında başarıya ulaştırır. Aksi halde, düzenli yapılmadığı durumda ilerleme kaydedilemediğinden kişide hızlı okumaya karşı önyargılar oluşur. Bu önyargı, Hızlı Okuma Kitapları’ndan hızlı okumayı öğrenme beklentisi içinde olan kişilerde de olur. Kitap satın alınır, okunur ama kitapta verilen teknikler uygulanmaz ise Hızlı Okuma hakkında sadece teorik bilgiler öğrenilir ve beceri düzeyinde öğrenme gerçekleşmez. Hızlı okuma seminerine katıldıktan sonra, egzersizleri her gün düzenli yapma motivasyonuna sahip olmayan kişilerde de şu ön yargı oluşur: Hızlı okuma bir işe yaramaz! Bu kişilerin çoğu, eksikliği ilk önce kendilerinde aramadıkları için başkalarını da etkileyerek kendi önyargılarını onlara da yüklerler. Önyargıları kendilerini engellediği gibi başkalarına da sınırlar, engeller. Zihnimizdeki engelleri aşabilmek gerçekten zorlu bir iştir. Ancak Yüce Yaratıcı her insana engelleri aşabilecek irade ve zihin gücü bahşetmiştir… Hızlı okuma ve algılama becerisini kazanma sürecinde yapılan çalışmalar, etkisini zamanla göstermektedir. Çünkü Hızlı okuma ve algılama, davranış düzeyinde öğrenilen bir beceridir. İşte sabır bu noktada devreye girer. Aceleci davranan kişiler, çalışmaların hemen etkisini görmek ister. Göremeyince de motivasyonları düşer, pes eder, vazgeçerler... ENGELLER AŞMAK İÇİNDİR! Zihinsel engellere sahip olmayan insan yoktur. Engellerini aşabilen ya da aşamayanlar vardır. Siz artık, okuma ve algılama hızınızı artırma sürecinde yapmanız gerekenleri çok iyi biliyor ve sizi engelleyen düşüncelerin farkına varıyorsunuz ve onları değiştirebiliyorsunuz. Bu satırları okudukça okuma hızınızı artırma isteğiniz gittikçe artıyor, artmaya devam ediyor. Siz artık, okumanın önemini daha iyi anlıyor ve her geçen gün daha fazla kitap okuma isteği duyuyorsunuz. Bu kitap içerisindeki hızlı okuma egzersizlerini uyguladıkça: Birkaç kelimeyi, bir defada görüyor ve anlamaya başlıyorsunuz. Her geçen gün okuma hızınız artıyor ve bu sizi heyecanlandırıyor. Kitap okumak sizin için günlük bir alışkanlığınız haline geliyor Kitap okudukça daha fazla okuma isteği duyuyorsunuz. 31 32 BÖLÜM 5: HIZLI OKUMA BECERİSİNİ KAZANMADA “İÇSEL MOTİVASYONUN” ÖNEMİ Davranış düzeyinde öğrenilen her yeni bilgide olduğu gibi hızlı okuma ve algılama alışkanlığını edinme sürecinde, egzersizleri düzenli olarak uygulayabilmek için “içsel motivasyon” çok önemlidir. “İçsel Motivasyon”, her insanın kendi içinde oluşturduğu hayat enerjisidir. Bu enerji sayesinde zor gibi görünen hemen her bilgi ve beceri, sabır ve azimle üzerine düşüldüğünde kolayca öğrenilebilir. İçsel motivasyonunuzu yüksek tutabilmenizi sağlayacak olan aşağıdaki “Motivasyon Cümleleri” nin birer tanesini her gün akşam yatmadan hemen önce ya da gün içinde zihinsel olarak sakin olduğunuz anlarda 5 defa tekrar ediniz. Düzenli ve sistematik olarak tekrarlanan düşünceler alışkanlığa dönüşür. İlk başlarda saçma ya da komik gelebilir ancak etkisini fark edince hayatınızda başarmak istediğiniz her şeyde bu tür motivasyon cümleleri kullanabilirsiniz. MOTİVASYON CÜMLELERİ Hızlı okumayı öğrenebilecek güce sahibim. Ben değerliyim, kendimi ve insanları seviyorum. Sahip olduğum her şey için şükrediyorum. Artık okurken kelime gruplarına odaklanıyorum. Her gün düzenli olarak hızlı okuma ve algılama egzersizleri yapıyorum. Aktif görme alanım genişliyor. Birkaç kelimeyi, bir defada görüyor ve anlıyorum Kendimi olduğum gibi kabul ediyorum. Okumayı seviyorum. Okumak benim günlük alışkanlığım haline geliyor. Ders çalışırken daha iyi odaklanıyorum ve dikkatim artıyor. Yeni şeyler öğrenmek beni heyecanlandırıyor. Hedeflerimi yazılı hale getiriyorum. Okumak benim için çok zevkli bir tutku haline geliyor. Okuduklarımı anlıyor ve kolayca hatırlıyorum. Hızlı okuma alışkanlığını geliştirmek için düzenli kitap okuyorum. 33 BÖLÜM 6: 7/24 HIZLI OKUMA VE ALGILAMA A. HIZLI OKUMA VE ALGILAMA EGZERSİZLERİNİ HER GÜN DÜZENLİ VE SÜREKLİ YAPMANIN ÖNEMİ Yeni bir alışkanlığı yerleştirmek için en az 40 gün boyunca hiç ara vermeden o alışkanlığın çalışmalarını tekrar etmek gerekir. Çünkü yeni alışkanlığın zihinde ve hücresel bellekte kalıcı olarak yerleşmesi tekrar ile mümkündür. Alışkanlıklar tekrarlana tekrarlana kazanılır. Yeni alışkanlığın da zihinde kalıcı sinir ağı yani nöronlar (beyin hücreleri) arasında yeni bağlantılar oluşturması için en az 40 gün boyunca her gün disiplinli ve düzenli bir şekilde alışkanlığı kazanmayı kolaylaştıracak egzersizleri uygulamak gerekir. Zihin ve kaslar tekrar edilen bir şeyi otomatiğe bağlar. Örneğin, araba sürmeyi ilk öğrenirken, insanın eli ayağına karışır: Vitesi karıştırır, arabayı aniden durdurur vs. Ancak ilerleyen dönemlerde (ortalama 40 gün sonra), eğer o kişi her gün düzenli olarak araba kullandıysa, artık beyninde “araba sürmeyle” ilgili yeni beyin hücreleri ve bu hücreler arasında yeni bağlantılar oluşturulur. Böylece alışkanlık kazanılmış olur. B.HIZLI OKUMA VE ALGILAMA EGZERSİZLERİNİ “HER AN HER YERDE” UYGULAMANIN ÖNEMİ Hızlı okuma ve algılama becerisini vazgeçilmez alışkanlıklarınızdan biri haline getirmekte son derece kararlısınız. O halde aşağıda belirteceğim uygulamaları yapabilirsiniz. Ayrıca kendi bulduğunuz yeni uygulamaları da deneyebilir, sonuçlarını aşağıdaki listeye eklemem için bana iletebilirsiniz! Yaşamınızın her anında uygulayabileceğiniz örnek uygulamalar: • Çarşıda, pazarda, bilgisayar ekranında, işte, okulda, telefonda mesaj okurken vb. okuma işlemi yaptığını her yerde; gördüğünüz metinleri tek bakışta kelime gruplarına odaklanarak algılamaya çalışınız. Örn: Asansör 4 kişiliktir… • Göz kasları geliştirme egzersizlerini her yerde yapabilirsiniz • Yolda yürürken araçların plakalarına saniyenin dörtte biri gibi çok çok kısa bir süre baktıktan sonra gözlerinizi başka tarafa çevirin, içinizden tekrar edin ve doğruluğunu kontrol edin. Bu teknik görme ve algılama hızını artırır. • Televizyon izlerken haber yazılarını, filmlerdeki alt yazıları, reklam yazılarını vs. tek bakışla algılamaya çalışın. Önemli olan 3-4 kelime grubuna tek bakışta odaklanmanız ve tek bakışta okumanızdır. 34 BÖLÜM 7: SAĞ-SOL BEYİN YARIM KÜRELERİ A. SAĞ-SOL BEYİN YARIM KÜRESİ ÖZELLİKLERİ Beyin genel olarak bir bütün olsa da sağ ve sol yarım kürelerinin üstlendikleri misyonlar farklıdır. Örneğin, konuşma merkezi soldadır. Sağ beyin de mühendislik yeteneklerini ön plana çıkarır. Sağ beyin özellikle boyut ve hacim değerlendirmelerinde ön plana çıkar, bilgiyi şekil ve hayal gücü ile işleme de sağ beyin önemli görev üstlenir. Yani estetik zekâ için sağ beyine ihtiyaç vardır. Buna karşılık matematik işlemleri için de sol beyine ihtiyaç duyulur. Ünlü mimar ve mühendislerin sağ beyinlerinin çok gelişmiş olduklarını söyleyebiliriz. Müzikle uğraşan, müzik icra eden ya da enstrüman çalan müzisyenlerde de “ritim özelliğinden dolayı” sağ beyin daha iyi gelişmiştir. Aynı şekilde şairlerde ve ressamlarda da sağ beyin özellikleri baskın durumdadır. SOL BEYİN SAĞ BEYİN Mantıksal Matematiksel Parçadan Bütüne Ayrıntıya odaklanır Sözcüklerle düşünür Akılcı düşünce, mantık Kavrama Dil, hesaplama Yazma,konuşma Planlar Analiz ile çözümleme Ayrıntılarla ilgilenir Literal (kelime anlamı) Gerçekçidir Duyguları kontrol eder Adım, adım çalışır Zihinsel ağırlıklıdır Bilinç Soyutlama Sözlü talimatlara uyar İsimleri hatırlar Zamana yönelimlidir Duygusal RİTİM Bütünden Parçaya Bütüne Odaklanır Görüntülerle düşünür Hayal etme Rüyalar Yaratıcılık Boyut, hacim Müzik,sanat,renk Yapılandırır Sentez ile çözümleme Bütün ile ilgilenir Duygusal hareket eder. Duyguları serbest bırakır Eş zamanlı çalışır Sezgisel ağırlıklıdır. Üç boyutlu kavrama Yüzleri hatırlar Mekâna yönelimlidir Sanat ve Estetik Sıra dışı Fikirler 35 B. SAĞ - SOL BEYİN YARIM KÜRESİ İLETİŞİMİ VE ÇAPRAZ BAĞLANTI Beyinin her iki yarım küresini birbirine bağlayan “Korpus Kallosum” denen ve sinir liflerinin yaptığı köprüsel bir yapı vardır. Bu sinir ağları vasıtasıyla her iki yarım küre birbiri ile bağlantı içindedir ve sürekli bilgi alış verişi olur. “Korpus Kallosum” ne kadar iyi gelişmiş ise insanın bir bütün olarak beyinsel yeteneklerini sergilemesi ve beynini bir bütün olarak maksimum performansta kullanması o kadar artar ve üst düzeye çıkar. Eğer “Korpus Kallosum” iyi gelişmemişse o zaman sağ ve sol beyinden hangisi baskın ise kişi o özellikleri ön plana çıkararak hayatını sürdürür. Toplumda lider kişilerin, beynini global olarak iyi kullanmayı beceren kişiler olduğunu söyleyebiliriz. Bunlarda Korpus Kallosum iyi gelişmiştir. Bu kişilerin hangi ellerini iyi kullanıyor olması çok da önemli değildir. Çünkü bunlar her iki beyin kürelerini, her durumda çok iyi kullanabilirler. Beyin ve vücut ilişkileri çapraz yürür. Beyin korteksinden hareketlerimizle alakalı motor lifler üst boyun bölgesinde çapraz yaptığı için, sağ beyin, vücudun sol tarafını; sol beyin ise vücudun sağ tarafını idare eder. Bu nedenle beyninin sağ tarafında ki damarları tıkananların sol taraflarında felç olur ya da tersi olur. İşte bu nedenden dolayı günlük hayatında sol elini kullanan ve solak olanların sağ beyinleri baskın durumdadır. Eğer kişi sağ elini kullanıyorsa o zaman da sol yarım küre baskındır. Sol beyin mantıksal; sağ beyin ise duygusaldır. Sol beyin “parçadan bütüne”, sağ beyin ise “bütünden parçaya” ilkesiyle çalışır. İşte hızlı okuma ve algılama becerisinde sağ beyni de daha baskın kullanarak onun “bütüne odaklanma” özelliğinden faydalanırız. 36 BÖLÜM 8: DİKKAT GELİŞTİRME TEKNİKLERİ Günlük hayatta, öğrenme sürecinde ve sınavlarda ihtiyaç duyulan en önemli beceri yoğun dikkattir. Dikkat becerisi geliştirilebilir ve kalitesi artırılabilir niteliktedir. Bu amaçla aşağıdaki etkili ve verimli egzersizleri uygulayabilirsiniz: 1. KİTAP İÇERİSİNDEKİ 4 AŞAMALI EGZERSİZLER Egzersiz kitabınızın 125. Sayfasında başlayan dikkat geliştirme egzersizlerini açıklama kısmında anlatılan kurallara uyarak uygulayabilirsiniz. 1. Aşamadan başlayarak 4. Aşamaya kadar tüm egzersizleri çalışınız. 2. ÇALAR SAAT İLE KONSANTRASYON ÇALIŞMASI Bu çalışma aktif konsantrasyon ve içsel disiplinin sağlanması açısından oldukça verimli ve etkili bir çalışmadır. ÇALAR SAAT İLE KONSANTRASYON ÇALIŞMASI NASIL YAPILIR? 1. ADIM: Rahatsız edilmeyeceğiniz sessiz bir ortama geçiniz. (Cep telefonu, TV gibi dikkat dağıtıcıları kapatınız&uzaklaştırınız) 2. ADIM: Saniye çubuğuna sahip bir kol veya alarm saatinden 1 metre uzağa oturunuz. Saniye çubuğu 12’nin üzerine geldiği andan itibaren tüm dikkatiniz ile gözlerinizi başka yere kaydırmaksızın ve sadece geçen dakikayı aklınızda tutacak şekilde onu izleyiniz. Bu esnada olabildiğince az hareket etmelisiniz. (Hareketsiz durmaya çalışınız) 3. ADIM: İlk gün 1 dk, ikinci gün 2 dk… şeklinde 15 dk kadar çalışabilirsiniz 3. İKİ MUM İLE DİKKAT VE GÖRME ALANI GENİŞLETME ÇALIŞMASI Mum çalışması hem görsel dikkatinizi artıran hem de yatay görme alanınızı genişleterek bir bakışta daha fazla kelime görmenizi sağlayacak mükemmel bir tekniktir. Bu çalışmayı 40 gün boyunca günde 1 defa en az 10 dakika uygulamalısınız. Çalışma sonrasında kılavuz okuma çalışması yapabilirsiniz. MUM ÇALIŞMASI NASIL YAPILIR? 1. ADIM: Rahatsız edilmeyeceğiniz karanlık ve sessiz bir ortama geçiniz 2. ADIM: Oturduğunuz yerden 1 metre uzağa aralarında 15 cm mesafe olacak şekilde iki mum yerleştirip mumları yakınız 3. ADIM: En az 10 dakika boyunca, iki mum alevinin ortasına odaklanırken, bakışınızı sabitleyerek her iki alevi de görmeye çalışınız ÖNEMLİ: Çalışma esnasında hiç kırpmadan sürekli bakış olmamalıdır ve gözlerinizde yorulma hissederseniz gözlerinizi dinlendiriniz. (Gözleri Dinlendirme Tekniği için Bakınız: Sayfa 23) 37 BÖLÜM 9: HIZLI OKUMA HURAFE(Cİ)LERİ Ülkemiz insanına “hızlı okuma” denince söyleyecek kesin bir bilgisi(!) vardır. Üstelik bu bilgilerin çoğu da hurafeden ibarettir. Aşağıda belirteceğim hurafelerin yayılmasına sebep olan kişileri 2 gruba ayırıyorum: 1. GRUP HIZLI OKUMA HURAFECİLERİ: Bu kişiler genelde her şey hakkında söyleyecek sözü olan ve başkalarının motivasyonunu dibe vurduracak etki gücüne sahip kişilerdir. Her konuda yalan yanlış bilgilerini paylaşmayı(!) alışkanlık haline getirmiş bu kişiler, “Hızlı Okuma” konusunda kalıplaşmış olan “Hızlı okuyup nasıl anlayacaksın ki!” düşüncesini öne sürerek bilerek veya bilmeyerek diğerlerinin de isteklerini yok ederler. Bu kişilere ben hep “Motivasyon Hırsızları” derim… 2. GRUP HIZLI OKUMA HURAFECİLERİ: Bu kişiler de geçmişte “Hızlı Okuma” becerisiyle az çok ilgilenmiş ve başaramadıkları için kökleşmiş önyargıları olan kişilerdir. Bu kişiler ya bir hızlı okuma kitabı satın alıp egzersizlerini uygulamamış, ya internetten indirdiği hızlı okuma bilgisayar programına gelişigüzel çalışarak ya da herhangi bir hızlı okuma kursuna katılarak hızlı okumayı öğrenmeye çalışmış ancak başaramamış kişilerdir. Bu kişilerin başarısızlıklarının nedenleri: Hızlı okuma kitabı okuyarak öğrenememişlerdir, çünkü: Hızlı okuma kitaplarındaki sadece teorik bilgileri okumak bu beceriyi kazandırmaz. Teorik bilgileri öğrendikten sonra, hızlı okuma kitaplarında tavsiye edilen teknikleri disiplinli bir çalışmayla uygulamak gerekir. Bilgisayar programıyla çalışarak öğrenememişlerdir, çünkü: Basılı materyal(kitap, dergi, gazete) üzerindeki egzersizleri uygulamamışlardır. Ayrıca bilgisayar ekranı ile basılı materyal üzerindeki okuma ve algılama hızı farklılık göstermektedir. Hızlı okuma kursuna katılmasına rağmen öğrenemeyen kişiler de: Ya kurs dışında gerekli bireysel çalışmaları yapmamışlardır, ya katıldıkları kurs profesyonel değildir, ya da kursta öğrendikleri teknikleri kurs sonrasında düzenli kitap okuyarak tekrar etmediklerinden unutmuşlardır. 38 HIZLI OKUMA HURAFELERİ Aşağıda yazılan hurafelere cevap verirken kullandığım ironik üslup hurafelerin derin inançlara dönüşmesini engelleme amacından kaynaklanmaktadır! HURAFE 1: Hızlı okuyan hiçbir şey anlayamıyormuş, Anlasa da okuma zevkini öldürüyormuş… CEVAP 1: Bu hurafeye cevabımız “Ölümcül Soru: Hızlı Okursam Anlama Oranı Düşer mi?” başlığı altında verilmiştir. Okuma zevkini asıl öldüren, yavaş okuma yüzünden okunan kitabı yarıda bırakmaktır. Okuma hızının ölçülü şekilde artırılması sayesinde ise okunulan metnin bütünü daha zevkli ve dikkatli okunur. HURAFE 2: Hızlı okuma hemencecik unutuluyormuş… CEVAP 2: Bu hurafe, Hızlı okuma becerisini öğrenmiş ve sonrasında tek sayfa kitap okumamış, bilgiç(!) kişilere aittir… Hızlı okuma, sistematik süreç ile öğrenilen bir beceridir. Bu beceriyi öğrendikten sonra düzenli kitap okuyarak kullanımına devam edildiği sürece unutulmaz ve tam tersi daha da gelişir. HURAFE 3: Hızlı okuma kitabı okudum, bir işe yaramıyormuş! CEVAP 3: Eğer hızlı okuma kitabındaki teorik bilgilerle yetinip, bu kitaplarda önerilen egzersizleri düzenli bir çalışmayla uygulamadıysan, evet senin için bir işe yaramaz… HURAFE 4: Hızlı okuma kursuna gittim, bir işe yaramadı ki! CEVAP 4: Kurs esnasında ve sonrasında istenilen egzersiz ve uygulamalara yeterli düzeyde zaman ayırmadıysan ya da katıldığın kurs etkili ve verimli değilse, evet senin için bir işe yaramaz… Suçu hızlı okumaya atmayıp, kendini sorgula… HURAFE 5: Bazı insanlar dakikada binlerce kelime okuyormuş(!)… CEVAP 4: Bu tür okuma “seçmeli okuma” dediğimiz bir okuma türüdür. Seçmeli okumada metnin bütününe odaklanarak konu hakkında genel bir özet çıkarılabilir ve okuma zevkinden bahsedilemez… Abartmayalım! Bilimsel olarak insan beyni bir dakikada ortalama 600 kelime hızında okuduğunu kavrayabilir. HURAFE 6: Hızlı okuyan hızlı mı konuşur? Hızlı Okumayı öğrendikten sonra artık yavaş okuyamaz mıyız? CEVAP 4: Hızlı okuma zihinsel bir beceridir. Bu sebeple konuşma hızıyla herhangi bir bağlantısı yoktur. Hızlı okumayı öğrenen bir kişi, istediğinde yavaş istediğinde çok hızlı okuyabilir. Son model bir araba, 5 km hızla da gidebilir, 250 km hızla da… 39 BÖLÜM 10: SIK SORULAN SORULAR Bu bölümde Hızlı Okuma eğitimlerim sırasında en çok sorulan soruları ve cevaplarını bulacaksınız. Dikkat! Burada açıklanan soruları tekrar sormanız bu kitabı etkili ve verimli bir şekilde okumadığınızın kanıtı oluyor… SORU 1: Hızlı Okuma ve Dikkat Geliştirme eğitimi sonrasında öğrenme süreci hızlanır mı yani daha verimli ders çalışabilir miyim? CEVAP 1: Dikkat dağınıklığı yaşayan bir öğrenci ders çalışırken dikkatini uzun süre sabit bir işe toplamakta zorluk yaşayabilir. Sefa Gürbüz Yöntemi’nde kullanılan egzersiz ve teknikleri her gün düzenli uygulayan öğrencilerin ders çalışma alışkanlıklarının değiştiği hem kendileri hem de aileleri tarafından belirtilmektedir. Çünkü bu tekniklerin eğitim sırasında ve sonrasında düzenli uygulanması ile katılımcıların görsel ve işitsel dikkat eşiği yükselmekte, “Sistematik Duyarsızlaşmaya” tabi tutularak artık birden çok uyarıcı içerisinden bir tanesine olan aktif dikkat geliştirilebilmektedir. Diğer yandan kitap okuma alışkanlığı kazanmaya başlayan katılımcıların “Zihin Tembelliği” problemi azaldığından; etkili öğrenme becerileri, hafıza gücü ve algılama hızı artmaktadır. SORU 2: Hızlı okuma teknikleriyle okuduğumu anlayamıyorum. Ne yapmalıyım? CEVAP 2: Kitap okuma alışkanlığı olmayan kişilerde bu problemin görülme olasılığı çok yüksek. Çünkü kitap okumayan insanlarda “Zihin Tembelliği” vardır. Bu sebeple önce kitap okuma alışkanlığı edinerek bu sorunu aşmak gerekir. Ardından hızlı okuma becerisiyle az zamanda daha çok kitabı daha iyi anlayarak okumaya başlarsınız. Sabır ve azimle blok okuma tekniğini kullanarak kitap okumaya devam etmelisiniz. ÇÖZÜM: Hızlı okuma becerisini kazanma sürecinde yeni öğrenilen blok okuma tekniğinin alışkanlık düzeyinde öğrenilebilmesi için kılavuz eşliğinde okuma çalışmaları yapmak gerekir. Kitap okudukça ilk zamanlarda metinleri tam olarak anlamasanız da ortalama 40 gün sonrasında anlama oranınız günden güne artacaktır. SORU 3: Eğitim bittikten sonra yapmam gereken çalışmalar neler? CEVAP 3: Eğitimi bitirdikten kılavuz eşliğinde okuma çalışmaları yapmak, hızlı okuma alışkanlığını kazanmayı hızlandırır ve kolaylaştırır. 40