Biyolojik İzleme Çalışmalarında Kullanılan Diyatome İndeksleri
Transkript
Biyolojik İzleme Çalışmalarında Kullanılan Diyatome İndeksleri
Biyolojik İzleme Çalışmalarında Kullanılan Diyatome İndeksleri Cüneyt Nadir SOLAK Dumlupınar Üniversitesi - Kütahya / TÜRKİYE Szczecin Üniversitesi - Szczecin / POLONYA Biyolojik İzleme Çalıştayı / Antalya - 2014 Diyatome nedir ? İnceleme metotları İndikatör özellikleri OMNIDIA programı Diyatome İndeksleri / Antalya - 2014 2 ORTAYA ÇIKIŞI İlk olarak Kretase (Cretaceous) dönemde ortaya çıkmıştır. Paleolimnolojik olarak geçmiş dönemlerdeki çevresel faktörlerin incelenmesi için kullanılmaktadır. Taylor ve ark. 2006 E- Epivalve - Epiteka - Üst kabuk H – Hipovalve - Hipoteka - Alt kabuk Taylor ve ark. 2006 DİYATOME EKOLOJİSİ Epifitik (bitkiüstü) Planktonik / Perifiton (epilitik, epifitik, epipelik, epipsammic) Epifitik (bitki üzerinde) Epipsammik (kumda) Epilitik (taşüstü) Metafiton (yüzücü) Fouling (gemi, iskele vb) - Gemilerin hızını % 30 azaltır ! - Pasanma, çürüme ! Diyatome nedir ? İnceleme metotları İndikatör özellikleri OMNIDIA programı Diyatome İndeksleri / Antalya - 2014 9 NEDEN DİYATOMELER - Abiotik ve biotik faktörler arasında geçiş elemanlarıdır ve organik kirliliğe diğer gruplardan daha hızlı cevap verirler, - Az bir hacimde oldukça fazla sayıda olabilirler (Örn. Birkaç cm2 lik alanda > 100 tür) yani az bir alandan oldukça zengin tür çeşitliliği elde edilebilir, - Örneklenmeleri oldukça kolaydır. İNCELEME METODU Früstül Taylor ve ark. 2006 Diyatome nedir ? İnceleme metotları İndikatör özellikleri OMNIDIA programı Diyatome İndeksleri / Antalya - 2014 12 Diyatomelerin ekolojik açıdan kullanımı Keşif (1830-1900) • • • • Yeni türlerin tanımlanması Yaşam döngüleri Temel fizyolojik özellikleri Coğrafik ve iklimsel dağılımları ilk ölarak indikatör tür kavramı Sistematizasyonu (1900-1970) • • • • Halobion Saprobion pH Sıcaklık gereksinimi Halen geçerli ve gelişim aşamasında… DOĞANIN EKOLOJİK AÇIDAN Nesneleştirme (1970- ) EN GÜÇLÜ İZLEME ARAÇLARIDIR (Smol & Stoermer 2010) - Kolkwitz and Marsson (1908) indikasyon ağırlıkları Jean PRYGIEL Fransa BDI & IDAP Jean Pierre DESCY Belçika CEE & DESCY Martyn KELLY İngiltere TDI Eugen ROTT Avusturya SID & TID Eva ACS Macaristan TDIL tür kompozisyonunun durumu - Patrick (1964-1971) - Avrupa ekolü - - Amerikan ekolü - Jan STEVENSON ABD Kentucky Diatom Pollution Tolerance Index Isabella LAVOIE Kanada IDEC-Eastern Canada Diatom Index 14 WFD (Water Framework Directive) 2000 / 60 / EC ; AB Ülkeleri Diyatome 2015 Use of Algae for Monitoring RIVERs - UAMRIVERS DESCY index (Descy 1979) IPS Specific Pollution Index (CEMAGREF 1982) SLA Sládeček index (Sládeček 1986) LMA Leclercq and Maquet Index (Leclercq & Maquet 1987) GDI Generic Diatom Index (Coste & Ayphassorho 1991) CEE index (Descy & Coste 1991) EPI-D Eutrophication Pollution Index Diatoms (Dell’uomo 1996) IDAP Artois Picardie Diatom Index (Prygıel et al. 1996), IBD Biological Diatom Index (Lenoır & Coste 1996) TDI Trophic Diatom Index (Kelly 1998) Diyatome nedir ? İnceleme metotları İndikatör özellikleri OMNIDIA programı Diyatome İndeksleri / Antalya - 2014 16 Table 1. OMNIDIA programında yeralan diyatome indeksleri (Blanco ve Bécares, 2010) IPS (Specific pollution index) BDI (Biological diatom index) CEE (European index) EPI-D (Eutrophication pollution index) SLA (Sladeček’s index) GDI (Generic diatom index) DI-CH (Swiss diatom index) bilinen tüm tatlısu formları kullanılmıştır CEMAGREF (1982) 209 yaygın takson kullanılmıştır Lenoir ve Coste (1996) 208 yaygın takson kullanılmıştır Descy ve Coste (1991) 250 yaygın takson kullanılmıştır Dell’Uomo (2004) 323 takson kullanılmıştır Sladeček (1986) Tüm cinsler kullanılmıştır Rumeau ve Coste (1988) 188 yaygın takson kullanılmıştır Hurlimann ve Niederhauser (2006) TDI (Trophic diatom index) SHE (Steinberg and Schiefele’s index) LMA (Leclercq and Maquet’s index) DAIpo (Diatom assemb. index for org. poll.) IDAP (Artois-picardie diatom index) DESCY (Descy’s index) PDI (Pampean diatom index) LOBO (Lobo’s index) SID (Rott’s Saprobic index) TID (Rott’s trophic index) Kelly ve Whitton (1995) 386 takson kullanılmıştır Steinberg ve Schiefele (1988) 210 yaygın takson kullanılmıştır Leclercq ve Maquet (1987) 226 takson kullanılmıştır Watanabe ve ark. (1988) 45 takson ve 91 cins kullanılmıştır Prygiel ve ark. (1996) 106 yaygın takson kullanılmıştır Descy (1979) 210 yaygın takson kullanılmıştır Gomez ve Licursi (2001) 239 yaygın takson kullanılmıştır Lobo ve ark. (2002) 650 yaygın takson kullanılmıştır Rott ve ark. (1997) 650 yaygın takson kullanılmıştır Rott ve ark. (1999) FRANSA DESCY Index Descy 1979 IPS-Spesific Pollution Coste 1982 GDI-Generic DI Rumeau & Coste 1988 CEE Coste & Descy 1991 IDAP-Artois Picardie Prygiel et al. 1996 BIOLOGICAL DIATOME INDEX (NF T 90-354) Prygiel & Coste 2000 Prygiel & Coste 1993, Prygiel ve ark. 2009 1980 - 2002 / 1332 istasyon 2007 / 3000 istasyon 18 POLONYA 1960 / 1999 25 nehir Fiziko-kimyasal ve biyolojik IPS & GDI Kwandrans ve ark. 1999 19 ( TÜRKİYE ) Diyatome İndeksleri / Antalya - 2014 20 DÜNYADAKİ EKOLOJİK BÖLGELER Türkiye, Avrupa’nın yüz ölçümünün 1/15 Ancak endemik tür sayısı daha fazla !!! Yüksek yapılı bitkilere göre; Avrupa ülkeleri 12000 tür 2750 endemik Türkiye 9000 tür 3000 endemik 1-Aşağı Tuna, 2-Trakya, 3-Batı Anadolu, 4-Kuzey Anadolu, 5-Orta Anadolu, 6-Güney Anadolu, 7-Batı Kafkasya, 8-Yukarı Fırat ve Dicle, 9-Asi, 10-Kura-Güney Kaspian TÜRKİYE DİYATOMELERİ… ? 29 Avrupa ≈ 2000 takson (Lange-Bertalot-kişisel görüşme) Türkiye 11 (+ 9-isimlendirilmemiş) takson (Solak ve ark. 2012, Levkov ve ark. 2013) Bergama-Pergamon Gediz River Basin Foged 1982 Amphora veneta f. globulosa Navicula accommoda f. robusta N. asklepieionensis N. pergamonensis N. pergamonensis f. acuminata Nitzschia dakariensis f. egyptica Esmekaya Lake Konya River Basin Spaulding et al. 2003 Aneumastus aksaraiensis Spaulding, Akbulut & Kociolek Cappadocia Konya River Basin Woodbridge et al. 2010 Clipeoparvus anatolicus Woodbridge, Roberts & Cox Türkmen Dağı kaynak suları Solak & Levkov 2013 Luticola rotunda Solak & Levkov Luticola angusta Solak & Levkov Luticola kemalii Solak & Levkov 30 Euplankton & Tychoplankton Euplankton ??? Tychoplankton Denys, L. (1991/2) A check-list of the diatoms in the Holocene deposits of the western Belgian coastal plain with a survey of their apparent ecological requirements. I. Introduction, ecological code and complete list. Service Geologique de Belgique, Profession paper 246, 41 pp. Teşekkürler…