gözümüz daha yükseklerde
Transkript
gözümüz daha yükseklerde
faaliyet raporu 2002 . . . e d r e l k e s k ü y a h a d z ü m ü z gö içindekiler çlar› Trafik Sonur 01 a çl u Mali Son liyetleri eler 02 nemli Geliflm 02 Y›l› Faa k Geliflimi 0 2 2002 Y›l› Ö 3 fi 0 tü ta S Uçufl ve Tra ler Hukuki e 4 u 0 flm n j› isyo Ticari Geli THY’nin M lu Baflkan›’n›n Mesa 07 uru Teknik Yönetim K lu, Denetim Kurulu lar› ru u K san Kaynak m ti ‹n e Yön Yat›r›mlar 08 Hizmetler jileri Projeleri 09 lo Bilgi Tekno 10 m ru u Mali D altmalar 11 mler ve K›s ri e T 19 21 22 23 25 26 29 92 2002 • 01 r e l e iflm l e g li m e n ö › l › y 2002 28 Mart 2002 ‹ki adet B737-800 filomuza kat›ld›. 15 Nisan 2002 Prifltina hatt› aç›ld›. 7 Haziran 2002 Airbus THY’ye A340’lar› en iyi uçuran ve en iyi hizmet veren havayolu flirketi olmas› nedeniyle "A340 ‹flletmecili¤inde Mükemmeliyet Ödülü" verdi. 10 Haziran 2002 Tüm A340 uçaklar›m›z›n "Business Class" koltuklar›nda kiflisel bilgisayar kullan›lmaya baflland›. 1 Temmuz 2002 THY ile SunExpress Havayollar› AntalyaMünih-Antalya hatt›nda "code share" uçufllar›na bafllad›. 1 A¤ustos 2002 IranAir ile Ortakl›¤›m›z aras›nda akdedilen "code-share" anlaflmas› çerçevesinde ‹stanbulTahran-‹stanbul seferleri IranAir ile ortak yap›lmaya baflland›. 27 A¤ustos 2002 THY, k›vr›k kanat uçlar›n›n üreticisi Aviation Partners Boeing taraf›ndan "Yetkili Montaj Merkezi" ilan edildi. 16 Eylül 2002 ‹stanbul-Ankara-‹stanbul hatt›nda "Business Class" uygulamas› bafllad›. 28 Ekim 2002 Kuala Lumpur hatt› kapan›rken, Hong Kong hatt› aç›ld›. 02 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu hukuki statü Türk Hava Yollar› A.O. 20 May›s 1933 tarihinde 2186 say›l› Kanunla "Hava Yollar› Devlet ‹flletmesi" ad› alt›nda Ankara’da kurulmufl ve Milli Savunma Bakanl›¤›’na ba¤l› olarak faaliyete geçmifltir. 1935 y›l›nda Bay›nd›rl›k Bakanl›¤›’na ba¤lanm›fl, 1938 y›l›nda "Devlet Hava Yollar› Umum Müdürlü¤ü" ad›n› alarak 1939 tarihinden itibaren faaliyetlerini Ulaflt›rma Bakanl›¤›’na ba¤l› olarak sürdürmüfltür. 1955 y›l›nda 6623 say›l› Kanunla özel hukuk kurallar› ile sevk ve idare edilen bir flirket yap›s›na kavuflturularak, "Türk Hava Yollar› Anonim Ortakl›¤›" ad› alt›nda faaliyetlerine devam etmifltir. 9 Kas›m 1984 tarih ve 18570 say›l› Resmi Gazete’de yay›nlanan baz› Kamu Kurum ve Kurulufllar› hakk›nda 233 say›l› Kanun Hükmünde Kararname ile bir Kamu ‹ktisadi Kuruluflu olarak bu kanun kapsam›nda yer alm›flt›r. 25 Eylül 1990 tarih ve 20646 say›l› Resmi Gazete’de yay›nlanan 22 A¤ustos 1990 tarih ve 90/822 say›l› Bakanlar Kurulu Karar› ile Ortakl›¤›m›z›n 3291 say›l› kanun kapsam›na al›narak özellefltirilecek K‹K’ler aras›nda yer almas›na karar verilmifltir. Yüksek Planlama Kurulu’nun 30 Ekim 1990 tarih ve 90/18 say›l› karar› ile Kuruluflumuzun yeni statüsüne göre düzenlenen ana sözleflmesi kabul edilmifl ve 5 Kas›m 1990 tarihinde Ticaret Sicili’ne tescil ettirilmifltir. Ortakl›¤›m›z 27 Kas›m 1994 tarih ve 22124 say›l› Resmi Gazete’de yay›nlanarak yürürlü¤e giren Özellefltirme Uygulamalar›n›n Düzenlenmesi ve Baz› Kanun Hükmünde Kararnamelerde ›z istikrarla Ortakl›¤›m i¤i ak›lc› devam ett a y a m la u uyg lufla ve tüm kuru ri le ji te ra st ruhu ›m çal›flma yay›lan tak De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair 4046 say›l› Kanun kapsam›na al›n›p, mezkur kanunun 35. maddesi uyar›nca Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›’na ba¤l› ‹ktisadi Devlet Teflekkülü olmufltur. An›lan kanunun 20/a maddesi taht›nda ana sözleflmesi mezkur kanundaki hükümlere paralel hale getirilmek amac›yla Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›’n›n 5 Aral›k 1996 tarihli onay› al›narak tadil edilmifl ve Sermaye Piyasas› Kurulu’nun 5 Temmuz 2002 tarih ve 33/953 say›l› karar› ile onaylanan ve Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›k makam›n›n 8 Kas›m 2002 tarih ve 1006 say›l› Olur’u ile uygun bulunan ana sözleflme de¤ifliklikleri de 17 Ocak 2003 tarihli ola¤anüstü Genel Kurul’da kabul edilerek yürürlü¤e girmifltir. da 02 y›l›nda 0 2 , a d n u c sonu ›l› SPK rdürerek, y sü › ›n ›¤ ›l rl 7,3 ka i öncesi 13 rg e v re ö g 4,9 esas›na i sonras› 10 rg e v , L T n trilyo karla i rekor bir ib g L T n o y tril baflarm›flt›r. kapatmay› 2002 • 03 Türk Hava Yollar›’n›n misyonu Türkiye’nin bayrak tafl›y›c›s› olarak THY’nin misyonu, afla¤›daki amaçlarla hava tafl›mac›l›k hizmeti sunmaktad›r: Ortakl›¤›n uzun menzilli uçufl a¤› (network) yap›s›n› büyüterek, küresel havayolu flirketi kimli¤ini gelifltirmek, Ortakl›¤›n teknik bak›m ünitesini, bölgesinde önemli bir teknik bak›m üssü haline getirerek teknik bak›m hizmetleri sa¤lay›c›s› olma kimli¤ini/vasf›n› gelifltirmek, Ortakl›¤›n yer hizmetleri ve uçufl e¤itimi dahil stratejik önemi olan her türlü sivil havac›l›k hizmeti alan›nda hizmet sa¤lay›c›s› olma kimli¤ini gelifltirmek, Ortakl›¤›n yurtiçi hava tafl›mac›l›¤›ndaki lider konumunu muhafaza etmek, Ortakl›¤›n yurtd›fl›ndaki imaj›n› gelifltirecek ve pazarlama imkanlar›n› yükseltecek flekilde kendi uçufl a¤›n› tamamlayacak küresel bir havayolu ittifak› ile iflbirli¤ine girerek kesintisiz ve kaliteli uçufl hizmeti sunmas›n› sa¤lamak, ‹stanbul’u önemli bir uluslararas› uçufl merkezi (hub) haline getirmek. 04 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu yönetim kurulu baflkan›’n›n mesaj› Türk Hava Yollar›, gerek Türkiye’de, göre vergi öncesi 137,3 trilyon TL, %70,8, d›fl hatlarda %68,6 ve gerekse dünyada ve özellikle de vergi sonras› 104,9 trilyon TL gibi toplamda %68,9 ile Türk Hava havac›l›k sektöründe krizler y›l› olan rekor bir karla kapatmay› baflarm›flt›r. Yollar›’n›n bugüne kadarki en iyi de¤erlerine ulaflm›flt›r. 2001 y›l›nda, zaman›nda yapt›¤› de¤erlendirmeler sonucunda 2002 y›l›ndaki bu mali baflar›n›n en uygulamaya koydu¤u etkin maliyet sevindirici yönlerinden biri, daha Filosunda kargo uça¤› olmamas›na azalt›c› önlemler, planl› kapasite önceki y›llardaki faaliyet zarar›n› ra¤men, Ortakl›¤›m›z 2002 y›l›nda kullan›m›, esnek filo anlay›fl›, yerinde 157,6 trilyon TL gibi rekor bir 119 bin ton ile rekor bir kargo ve süratle al›nan kararlar sonucunda faaliyet kar›na dönüfltürmüfl tafl›mas› gerçeklefltirerek 225,5 y›l› karla kapatmay› baflaran nadir olmas›d›r. trilyon TL gelir elde etmifltir. Kargo utilizasyonu da 2001 y›l›nda %58 havayollar›ndan biri olmufltur. 2001 y›l›nda uygulanan önlemler iken 2002 y›l›nda %68’e Ortakl›¤›m›z istikrarla uygulamaya paketi kapsam›nda yer alan kapasite yükselmifltir. devam etti¤i ak›lc› stratejileri ve tüm azalt›lmas› ile bir havayolunun kurulufla yay›lan tak›m çal›flma ruhu kapasitesinin etkin kullan›m›n›n en iyi Ortakl›¤›m›z 2002 y›l›nda, muhasebe sonucunda, 2002 y›l›nda da göstergesi olan yolcu doluluk sisteminde dünyadaki pek çok karl›l›¤›n› sürdürerek, y›l› SPK esas›na oranlar›, 2002 y›l›nda iç hatlarda havayolunun uygulad›¤› flekilde ve 2002 • 05 genel kabul görmüfl muhasebe imzalayan ve uygulamaya koyan ilk ilkelerinden dönemsellik ilkesine havayollar›ndan biri olmufltur. görevinde baflar›lar diliyorum. Baflta yolcular›m›z olmak üzere uygun olarak, yolcu bilet sat›fl bedelinin tafl›ma hizmeti Türk Hava Yollar›’n›n 2002 y›l›nda çal›flanlar›m›z, sendikam›z, ifl gerçekleflti¤inde faaliyet gelirleri elde etti¤i baflar›da yolcu ve kargo ortaklar›m›z ve iflbirli¤i yapt›¤›m›z içinde yer almas› ve henüz tafl›mas›n›n yan› s›ra, bölgenin en tüm kurulufllar›n destek ve katk›lar› uçulmayan biletlerin kupon büyük ve en güvenilir bak›m ile Ortakl›¤›m›z›n baflar›s›n›n paylar›n›n gelir tablosu ile merkezlerinden biri olan Bak›m önümüzdeki y›llarda daha da iliflkilendirilmeyip "gelecek aylara ait Merkezi ile modern ve ça¤dafl artaca¤›na inan›yorum. gelirler", bu kuponlara düflen donan›mlara sahip Uçufl E¤itim komisyon paylar›n›n da "gelecek Merkezi’nde verilen hizmet aylara ait giderler" hesab›nda sat›fllar›n›n da önemli katk›s› bilançoda gösterilmesi uygulamas›na olmufltur. Yönetim Kurulu ad›na, geçmifltir. 2002 y›l›n›n bu kadar baflar›l› bir y›l Bu muhasebe uygulamas› de¤iflikli¤i olmas›nda eme¤i geçen Yönetim Cem M. KOZLU yap›lmam›fl olsayd›, geçmifl y›llarla Kurulumuza, baflta Genel Yönetim Kurulu Baflkan› karfl›laflt›r›ld›¤›nda SPK esas›na göre Müdürümüz Say›n Yusuf Bolay›rl› vergi öncesi kar›m›z 233,8 trilyon TL, olmak üzere tüm yöneticilerimize, vergi sonras› kar›m›z ise 156 trilyon özverili ve baflar›l› çal›flmalar› ile TL olacakt›. bizleri destekleyen çal›flma arkadafllar›m›za teflekkürlerimizi Türk Hava Yollar›, Avrupa Havayollar› sunuyorum. taraf›ndan yolcu memnuniyetine yönelik olarak haz›rlanm›fl olan ve Türk Hava Yollar›’na uzun y›llar yolculara seyahat öncesi, seyahat baflar› ile hizmet veren Say›n Yusuf s›ras›nda ve seyahat sonras›nda Bolay›rl›’n›n emeklili¤i nedeni ile bu yüksek bir hizmet standard› vermeyi kurumun yönetiminde bayra¤› taahhüt eden "Havayolu Yolcu devralm›fl olan Say›n Abdurrahman Hizmet Taahhütnamesi" için tüm Gündo¤du’nun flirketi daha ileri haz›rl›klar›n› tamamlayarak tafl›yaca¤›na inan›yor ve yeni 2002 • 07 yönetim kurulu (31.12.2002) Cem M. KOZLU Yönetim Kurulu Baflkan› Yusuf BOLAYIRLI Yönetim Kurulu Baflkan› Vekili Ahmet ERTU⁄RUL Üye Mehmet GÖK Üye Önder DO⁄U Üye Alaaddin KUDAY Üye Turgut BOZKURT Üye Yalç›n ER‹fi‹K Denetim Kurulu Üyesi ‹brahim PEKTAfi Denetim Kurulu Üyesi fiefik BÜYÜKYÜKSEL Denetim Kurulu Üyesi Yusuf BOLAYIRLI Genel Müdür denetim kurulu genel müdür 08 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu trafik sonuçlar› Toplam Trafik Sonuçlar› 1998 1999 2000 2001 2002 KONMA SAYISI 108.155 113.964 117.916 109.028 102.607 UÇULAN KM (000) 129.665 138.742 149.349 143.617 138.058 ARZED‹LEN KOLTUK-KM (M‹LYON) 21.416 23.101 26.001 24.890 24.071 ÜCRETL‹ YOLCU-KM (M‹LYON) 13.814 13.903 17.396 15.679 16.594 YOLCU DOLULUK ORANI (%) 64,5 60,2 66,9 63,0 68,9 ARZED‹LEN TON-KM (M‹LYON) 2.974 3.117 3.502 3.574 3.285 ÜCRETL‹ TON-KM (M‹LYON) 1.481 1.578 1.976 1.968 2.118 GENEL DOLULUK ORANI (%) 49,8 50,6 56,4 55,1 64,5 ÜCRETL‹ YOLCU (000) 10.504 10.410 12.031 10.277 10.383 KARGO (TON) 95.010 110.598 125.742 104.778 118.906 POSTA (TON) 4.065 4.249 4.595 4.648 5.999 FAZLA BAGAJ (TON) 1.705 1.881 2.624 2.524 2.187 11.282 11.759 12.480 11.242 10.984 PERSONEL (YIL SONU) (TOPLAM) 2002 • 09 mali sonuçlar Tekdüzen Muhasebe Sistemine Göre (milyon TL) 1998 1999 2000 2001 2002 ‹fiLETME GEL‹R‹ 354.777.019 541.672.304 959.662.893 1.665.236.226 2.171.619.433 ‹fiLETME G‹DER‹ 361.028.924 649.647.344 1.087.205.111 1.837.236.504 2.152.412.536 ‹fiLETME KARI/(ZARARI) (6.251.905) (107.975.040) (127.542.218) (172.000.278) 19.206.896 D‹⁄ER FAAL‹YETLERDEN OLA⁄AN GEL‹R 14.286.372 38.408.599 35.728.573 159.125.631 196.467.307 D‹⁄ER FAAL‹YETLERDEN OLA⁄AN G‹DER 3.344.480 5.301.600 8.719.398 31.845.838 131.755.070 F‹NANSMAN G‹DERLER‹ 3.557.426 12.297.519 11.957.025 21.417.159 249.208 OLA⁄AN KAR/(ZARAR) 1.132.561 (87.165.560) (112.490.068) OLA⁄AN DIfiI GEL‹R 9.323.263 40.032.779 OLA⁄AN DIfiI G‹DER 2.993.988 20.381.596 VERG‹ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARfiILI⁄I 1.999.663 NET KAR/(ZARAR) 5.462.173 (66.137.644) 83.669.926 61.312.556 111.054.387 24.093.063 12.856.882 24.973.439 7.961.281 - - - 32.398.092 (67.514.377) (64.034.394) 19.943.304 67.403.616 YIL SONU KURU (1 ABD dolar›) 312.720 540.098 671.765 1.439.567 1.634.501 ORTALAMA KUR (1 ABD dolar›) 259.825 417.094 623.354 1.220.517 1.503.494 1998 1999 2000 2001 2002 ‹fiLETME GEL‹R‹ 354.777.019 541.672.304 959.662.893 1.665.236.225 2.255.511.670 ‹fiLETME G‹DER‹ 1.849.765.894 2.173.408.963 SPK Kanunu Seri XI No:1 Tebli¤ Uyar›nca (milyon TL) 361.028.924 653.722.218 1.094.169.382 ‹fiLETME KARI/(ZARARI) (6.251.905) (112.049.914) (134.506.489) (184.529.669) 82.102.707 D‹⁄ER FAAL‹YETLERDEN OLA⁄AN GEL‹R 14.286.372 38.319.322 34.724.275 158.920.291 200.298.421 D‹⁄ER FAAL‹YETLERDEN OLA⁄AN G‹DER 3.344.480 4.042.760 7.240.369 31.253.906 124.593.621 F‹NANSMAN G‹DERLER‹ 3.557.426 12.297.519 11.957.025 21.417.159 249.208 OLA⁄AN KAR/(ZARAR) 1.132.561 (90.070.871) (118.979.608) (78.280.443) OLA⁄AN DIfiI GEL‹R 9.323.263 40.122.056 62.316.854 111.381.184 27.201.800 OLA⁄AN DIfiI G‹DER 2.993.988 20.381.594 12.856.882 24.973.438 47.442.683 VERG‹ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARfiILI⁄I 1.999.663 - - - 32.398.092 NET KAR/(ZARAR) 5.462.173 (70.330.409) (69.519.636) 8.127.303 104.919.324 YIL SONU KURU (1 ABD dolar›) 312.720 540.098 671.765 1.439.567 1.634.501 ORTALAMA KUR (1 ABD dolar›) 259.825 417.094 623.354 1.220.517 1.503.494 157.558.299 ri e l t e y i l a a f 2 2002 y›l› iz ise 10.67 n› kapasitem klar›n›n ya çak muzdaki u lo fi a d n u Y›l son olmak olcu uça¤› y ü m tü i, aded k m 66, koltu üzere topla Yolcu uça ir olmufltur. kiralanan b a d ›n z a b I s›ra ACM o ça¤› ile karg r. u o rg a k t ade irilmiflti › gerçekleflt ›¤ ›l c a m fl› ta 2002 • 11 uçufl ve trafik geliflimi uçufl operasyonu 2002 y›l›nda filomuza iki adet B737800 tipi uçak kat›lm›fl olup, kira süreleri dolan iki adet B737-400 uça¤› iade edilmifltir. Mahan Air’e üç adet A310-300 tipi uça¤›n sat›fl anlaflmas› yap›lm›fl, 26 Haziran 2002 ve 18 Ekim 2002 tarihlerinde iki adedi teslim edilmifltir. Böylece, y›l sonunda filomuzdaki uçak adedi, tümü yolcu uça¤› olmak üzere toplam 66, koltuk kapasitemiz ise 10.672 olmufltur. Yolcu uçaklar›n›n yan› s›ra ACMI baz›nda kiralanan bir adet A300-200 kargo uça¤› ile kargo tafl›mac›l›¤› gerçeklefltirilmifltir. 2002 Y›l Sonu ‹tibariyle Filo Yolcu Uçaklar› Uçak Y›l Sonu Adedi Filo Yafl› A340-300 7 6,54 A310-300 5 14,25 B737-400 14 9,76 B737-500 2 10,55 B737-800 26 3,13 9 8,79 3 6,64 66 6,89 RJ100 RJ70 Toplam Toplam Koltuk Kapasitesi (Y›l Sonu ‹tibariyle) 2002 10.672 2001 10.855 2000 11.917 1999 11.620 1998 10.911 10.000 10.500 11.000 11.500 12.000 12 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu Toplam Yolcu Da¤›l›m› Özel Kira %3 Hac %1 ‹ç Hat %47 D›fl Hat %49 Bölgelere Göre D›fl Hatlar Yolcu Da¤›l›m› Kuzey Afrika %4 Güney Afrika %1 Ortado¤u %10 Kuzey Amerika %4 Uzakdo¤u %11 Avrupa %70 trafik geliflimi 2002 y›l›nda gerçekleflen blok uçufl saat ve uçak bafl›na ortalama günlük uçufl saatleri 2001 y›l› de¤erleriyle karfl›laflt›rmal› olarak afla¤›da verilmifltir. Uçufl Saatleri A340-300 A310-200 A310-300 B737-400 B737-500 B737-800 RJ100 RJ70 B727-200-F A300-200 (*) Toplam Toplam Blok Uçufl Saati 2001 2002 36.255 36.942 7.013 21.169 18.316 53.220 46.546 6.776 6.459 94.564 105.250 25.376 20.694 8.511 7.501 428 559 798 253.871 242.506 (*) ACMI baz›nda kiral›k kargo uça¤› Ortalama Günlük Uçufl Saati 2001 2002 14:11 14:28 05:14 08:17 08:00 09:04 08:37 09:17 08:51 10:57 11:18 07:44 06:18 07:46 06:51 01:10 2002 y›l›nda 4,9 milyonu iç, 5 milyonu d›fl, 123 bini hac ile umre ve 344 bini özel kira seferlerimizde olmak üzere toplam 10,4 milyon yolcu tafl›nm›flt›r. Toplam trafik faaliyetlerinde kapasite (arzedilen koltuk-km) %3,3 azalt›l›rken, trafik (ücretli yolcu-km) %5,8 artm›fl, bunun sonucunda yolcu doluluk oran› da bugüne kadarki en iyi de¤erine ulaflarak 5,9 puan art›flla %68,9 olarak gerçekleflmifltir. Y›l içinde toplam 119 bin ton kargo tafl›nm›flt›r. 2002 y›l sonu itibariyle 103 noktaya uçufl yap›lm›fl olup, 138 milyon km katedilmifltir. 2002 • 13 trafik sonuçlar› ‹ç Hatlar 1998 1999 2000 2001 2002 KONMA SAYISI 62.910 66.783 66.872 58.239 51.542 UÇULAN KM (000) 34.154 36.654 36.979 32.298 28.782 ARZED‹LEN KOLTUK-KM (M‹LYON) 4.724 4.988 5.077 4.333 3.858 ÜCRETL‹ YOLCU-KM (M‹LYON) 3.289 3.371 3.588 2.876 2.732 YOLCU DOLULUK ORANI (%) 69,6 67,6 70,7 66,4 70,8 ARZED‹LEN TON-KM (M‹LYON) 583 611 620 778 468 ÜCRETL‹ TON-KM (M‹LYON) 303 294 314 292 278 GENEL DOLULUK ORANI (%) 52,0 48,1 50,6 37,5 59,4 ÜCRETL‹ YOLCU (000) 6.031 6.067 6.491 5.189 4.970 KARGO (TON) 33.530 35.288 36.835 24.627 26.346 POSTA (TON) 1.698 1.921 1.901 1.771 1.759 721 714 918 801 896 FAZLA BAGAJ (TON) D›fl Hatlar 1998 1999 2000 2001 2002 45.245 47.181 51.044 50.789 51.065 UÇULAN KM (000) 95.511 102.088 112.370 ARZED‹LEN KOLTUK-KM (M‹LYON) 16.692 18.113 20.924 20.557 20.213 ÜCRETL‹ YOLCU-KM (M‹LYON) KONMA SAYISI 111.318 109.276 10.525 10.532 13.808 12.803 13.862 YOLCU DOLULUK ORANI (%) 63,1 58,1 66,0 62,3 68,6 ARZED‹LEN TON-KM (M‹LYON) 2.391 2.506 2.882 2.796 2.817 ÜCRETL‹ TON-KM (M‹LYON) 1.178 1.284 1.662 1.676 1.840 GENEL DOLULUK ORANI (%) 49,3 51,2 57,7 59,9 65,3 4.473 4.343 5.540 5.088 5.413 KARGO (TON) 61.480 75.310 88.907 80.151 92.560 POSTA (TON) 2.367 2.328 2.694 2.877 4.240 984 1.167 1.706 1.723 1.291 ÜCRETL‹ YOLCU (000) FAZLA BAGAJ (TON) 10,4 milyon m la p to a d 2002 y›l›n ›flt›r. yolcu tafl›nm 19 bin ton 1 m la p to e Y›l içind m›flt›r. kargo tafl›n 103 u itibariyle 2002 y›l son p›lm›fl olup, fl ya noktaya uçu katedilmifltir. km 138 milyon 14 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu 1993-2002 ‹ç Hat - D›fl Hat Ayr›ml› Tafl›nan Ücretli Yolcu (000) D›fl Hatlar ‹ç Hatlar 2002 5.413 4.970 2001 5.088 5.189 2000 5.540 6.491 1999 6.067 4.343 1998 6.031 4.473 1997 5.619 1996 4.647 5.115 1995 4.166 4.942 1994 3.657 4.216 1993 3.422 0 2.000 3.058 2.677 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 Toplam Trafik Sonuçlar› 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 KONMA SAYISI 67.442 78.009 84.006 89.966 99.109 108.155 113.964 117.916 109.028 102.607 UÇULAN KM (000) 79.806 94.854 103.018 109.370 123.083 129.665 138.742 149.349 143.617 138.058 ARZED‹LEN KOLTUK-KM (M‹LYON) 13.028 15.084 16.612 17.823 19.992 21.416 23.101 26.001 24.890 24.071 7.675 9.133 10.832 12.305 13.705 13.814 13.903 17.396 15.679 16.594 58,9 60,5 65,2 69,0 68,6 64,5 60,2 66,9 63,0 68,9 6.099 7.274 8.599 9.281 10.266 10.504 10.410 12.031 10.277 10.383 68.617 83.899 89.663 90.389 107.042 99.075 114.847 130.337 109.426 124.905 ÜCRETL‹ YOLCU-KM (M‹LYON) YOLCU YÜKLEME FAKTÖRÜ (%) ÜCRETL‹ YOLCU (000) KARGO VE POSTA (TON) 2002 • 15 1993-2002 Tafl›nan Ücretli Yolcu Say›s› 1993-2002 Tafl›nan Kargo ve Posta (000) (Ton) 14.000 150.000 12.031 12.000 10.266 10.504 10.410 8.599 7.274 8.000 124.905 120.000 9.281 10.000 130.337 135.000 10.277 10.383 105.000 6.099 6.000 109.426 114.847 107.042 99.075 89.663 90.389 90.000 83.899 4.000 75.000 2.000 60.000 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 68.617 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 1993-2002 Yolcu Yükleme Faktörü 1993-2002 Arzedilen Koltuk-Km ve Ücretli Yolcu-Km (%) (Milyon) Arzedilen Koltuk-Km 2002 68,9 30.000 2001 63,0 27.000 2000 66,9 24.000 1999 60,2 21.000 1998 64,5 18.000 1997 68,6 15.000 1996 69,0 12.000 1995 65,2 9.000 1994 60,5 6.000 1993 58,9 3.000 56 58 60 62 64 66 68 70 Ücretli Yolcu-Km 26.001 24.890 23.101 24.071 21.416 19.992 16.612 17.823 15.084 13.028 17.396 15.679 16.594 13.705 13.814 13.903 12.305 10.832 9.133 7.675 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 16 • 2002 Uçufl A¤› - Tarife Yap›s› TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu 16 Eylül 2002 tarihi itibariyle ‹stanbul- Tarifeli Hatlar Ankara-‹stanbul hatt›nda Business 15 Nisan 2002 tarihi itibariyle Prifltina Class uygulamas› bafllat›lm›flt›r. uçufllar› bafllat›lm›flt›r. 2002 y›l›nda tarifeli iç hatlarda kapasite bir önceki y›la göre %11,2 Ercan Havaliman›’ndaki pist bak›m› ve azalt›l›rken, trafik %5,3 oran›nda 2002 K›fl Tarife döneminde Kuala apron çal›flmalar› nedeniyle 10 Eylül düflmüfl, bunun neticesinde yolcu Lumpur hatt› kapat›larak, 28 Ekim 2002 tarihinden itibaren K›br›s doluluk oran› 4,4 puan art›flla %70,6 2002 tarihinde Hong Kong hatt› seferlerimiz, Ercan Havaliman› yerine olarak gerçekleflmifltir. Tafl›nan yolcu aç›lm›flt›r. Geçitkale Havaalan›’na yap›lm›flt›r. say›s› 4,9 milyon olurken, 26 bin ton 21 Ocak 2002 tarihinde Sivas hatt›, Adana Havaliman›’ndaki onar›m 8 Mart 2002 tarihinde de çal›flmalar› nedeniyle, meydan 4 Kas›m Tarifeli d›fl hatlarda kapasite %2,6 Kahramanmarafl hatt› kapat›lm›flt›r. 2002-13 Ocak 2003 tarihleri aras›nda oran›nda azalt›l›rken, trafik %6,9 art›fl trafi¤e kapat›lm›flt›r. Bu tarihler göstermifl ve yolcu doluluk oran› 6 25 Mart 2002 tarihi itibariyle Ankara- aras›ndaki tüm ‹stanbul-Adana- puan artarak %68,3 olarak Samsun-Ankara uçufllar›m›z ‹stanbul, Ankara-Adana-Ankara ve gerçekleflmifltir. Tafl›nan yolcu say›s› 5 kald›r›lm›flt›r. Adana-Cidde-Adana seferleri iptal milyon olurken, 84 bin ton kargo edilmifltir. tafl›nm›flt›r. kargo tafl›nm›flt›r. 28 Ekim 2001 tarihi itibariyle durdurulan Osaka seferlerimiz, 8 fiubat 2002 tarihi itibariyle Seul ba¤lant›l› olarak yeniden bafllat›lm›flt›r. 2002 • 17 Tarifeli iç ve bölgesel da¤›l›ml› d›fl hatlar trafik sonuçlar› afla¤›daki tabloda verilmektedir: Arzedilen Koltuk-km 02/01 (% De¤iflim) -11,2 -2,6 -2,0 2,3 12,9 8,9 -29,8 23,8 Tarifeli ‹ç Hatlar Tarifeli D›fl Hatlar Avrupa Kuzey Afrika Ortado¤u Uzakdo¤u Kuzey Amerika Güney Afrika Ücretli Yolcu-km 02/01 (% De¤iflim) -5,3 6,9 1,8 4,4 16,3 24,8 -11,2 32,6 Yolcu Doluluk Oran› (%) 2001 66,3 62,3 63,9 67,3 61,0 62,9 55,8 65,4 2002 70,6 68,3 66,5 68,8 62,8 72,1 70,5 70,0 Özel Kira Seferleri Hac ve Umre Seferleri Kargo 2002 y›l›nda özel kira seferlerinde 2.276 konma yap›lm›flt›r. Bunlar›n 1.906 adedi d›fl hat, 370 adedi ise iç hatt›r. 2001 y›l›na göre özel kira seferlerinde %43,1 art›fl olmufltur. D›fl hatlarda gerçeklefltirilen seferler %91,7 ile Avrupa, %4,2 ile Ortado¤u, %2,4 ile Uzakdo¤u, %1,2 ile Kuzey Afrika ve %0,5 ile Amerika bölgesine yap›lm›flt›r. 22 Ocak - 16 fiubat aras›nda gidifli, 25 fiubat - 21 Mart tarihleri aras›nda dönüflü yap›lan hac seferlerinde toplam 108.634 hac› tafl›nm›flt›r. 2002 y›l› THY Kargo için, 2001 y›l›nda yaflanan ve havac›l›k sektörünü derinden etkileyen olumsuzluklar nedeniyle azalan kargo trafi¤inin yeniden canland›¤› bir y›l olmufltur. 3 - 17 Kas›m tarihlerinde gidifli, 5 - 17 Aral›k tarihlerinde dönüflü yap›lan umre seferlerinde ise toplam 14.387 yolcu tafl›nm›flt›r. 2002 y›l›nda kargo trafi¤ini art›rmak ve mevcut kargo kapasitesini en iyi flekilde de¤erlendirmek üzere hizmet çeflitlendirilmesine gidilmifltir. Yolcu Uçaklar› Tarifeli D›fl Hatlar Kargo Da¤›l›m› (Ton) Toplam Kargo Da¤›l›m› (Ton) Güney Afrika %3 Kuzey Afrika %1 Ortado¤u %9 ‹ç Hatlar %22 Kuzey Amerika %13 Avrupa %51 D›fl Hatlar %78 riyle 2 tarihi itiba 0 0 2 n a is N 5 r. 1 bafllat›lm›flt› r› a fll u ç u a Prifltin Uzakdo¤u %23 hinde Hong ri ta 2 0 0 2 28 Ekim ç›lm›flt›r. Kong hatt› a rihi itibariyle ta 2 0 0 2 l lü y 16 E ra-‹stanbul a k n A lu b n ‹sta siness Class a h tt›nda Bu at›lm›flt›r. bafll uygulamas› 18 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu Kargo takibinin acentelerimiz 2002 y›l›nda, yolcu uçaklar›m›z ile 2002 y›l›nda en çok kargo tafl›nan taraf›ndan WAP teknolojisi ile cep 110.794 ton kargo tafl›nm›fl olup, hatlar; s›ras›yla New York, Maastricht, telefonunun yan› s›ra web sitemiz bunun 26.346 tonu iç hatlarda, Frankfurt, Londra ve Bangkok üzerinden de yap›lmas› sa¤lanm›flt›r. 84.448 tonu d›fl hatlarda olmufltur. gerçekleflmifltir. 2002 y›l›nda kargo sisteminde karar 2002 y›l›nda iç hatlarda bir önceki y›la destek modülünün yan› s›ra kamyon 2002 y›l›nda yolcu uçaklar›m›z›n kargo göre %7 oran›nda art›flla 7,4 milyon tafl›malar› ve palet/konteyner ULD kapasitelerinin yetersiz kald›¤› ABD dolar›, d›fl hatlarda %15 oran›nda takibini sa¤layan programlar noktalar›n kargo taleplerini karfl›lamak art›flla 142,5 milyon ABD dolar› olmak gelifltirilerek kullan›ma aç›lm›flt›r. üzere Frankfurt, Nürnberg ve üzere toplam 150 milyon ABD dolar› TACTIC Kargo Otomasyon Sistemi Maastricht’e ACMI baz›nda kiralanan kargo geliri sa¤lanm›flt›r. (*) yurtd›fl›nda 48, yurtiçinde befl olmak kargo uça¤› ile 8.112 ton kargo üzere toplam 53 noktada on-line tafl›mas› gerçeklefltirilmifltir. THY Kargo havac›l›k sektöründe yurtiçi olarak hizmet vermektedir. kargo pazar›n›n tamam›n› elinde Bunun yan› s›ra “hard block” kapasite bulundurmakta olup, d›fl hat kargo New York - ‹stanbul sektöründe H›zl› baz›nda kargo uça¤› kiralanarak 879 pazar›ndaki pay› ise 2002 y›l›nda %44 Kargo Tafl›ma ve H›zl› Kurye hizmeti ton ilave kargo tafl›mas› olmufltur. bafllat›lm›flt›r. gerçeklefltirilmifltir. Akaryak›t Petrol Ofisi A.fi. bayisi oldu¤umuz Türk Konma say›s› Yolcu Seferleri Kargo Seferleri 2001 109.028 108.716 312 2002 102.607 102.354 253 02/01 % De¤. -5,9 -5,9 -18,9 Hava Yollar› Akaryak›t Benzin ‹stasyonu, yeni bina ve tesisi ile 2002 y›l›n›n Mart ay›nda tamamen otomasyona geçmifl ve (her tafl›ta verilen kart ile yak›t verme) tafl›t Kargo (Ton) Yolcu Seferleri Kargo Seferleri 104.778 97.668 7.110 118.906 110.794 8.112 13,5 13,4 14,1 4.648 5.999 29,1 tan›ma sistemi ile hizmete girmifltir. 2002 y›l›nda Ortakl›¤›m›z yurtiçi ve yurtd›fl› uçufllar›nda jet yak›t Posta (Ton) tafl›mac›l›¤› yaparak, 1,5 milyon ABD dolar› civar›nda tasarrufta bulunmufltur. (*) Kargo gelirleri ortalama ABD dolar› kurlar› baz al›narak hesaplanm›flt›r. bir iç hatlarda a a d ›n ›l y 2 0 20 n›nd göre %7 ora r›, a ›l y i k e c n ö ola ilyon ABD d art›flla 7,4 m da %15 oran›n lar› a rd a tl a h ›fl d yon ABD do il m ,5 2 4 1 art›flla yon lam 150 mil p to re e z ü olmak kargo geliri ABD dolar› sa¤lanm›flt›r. 2002 • 19 ticari geliflmeler Sat›fl ve Pazarlama 2002 y›l›nda ‹talya, Çekoslovakya ve Romanya’da IATA acente komisyonlar› %9’dan %7’ye indirilmifltir. Avrupa havayollar›n›n Avrupa hükümetleri, Avrupa Komisyonu ve yolcu temsilcileri ile karfl›l›kl› görüflmelerden sonra hizmet standartlar›n› belirleyerek yolculara seyahat öncesi, seyahat s›ras›nda ve seyahat sonras›nda belli bir hizmet seviyesini sa¤lamak amac› ile haz›rlanan "Havayolu Yolcu Hizmet Taahhütnamesi" Ortakl›¤›m›z taraf›ndan da kabul edilmifl ve bu konuda tüm haz›rl›klar tamamlanarak uygulamaya bafllanm›flt›r. Miles&Miles Özel Yolcu Program› Miles&Miles üyesi yolcular›m›z, mil durumu, kiflisel bilgiler, promosyonlar, üyelik rehberi, haber bülteni, eksik mil iflleme, hesap özeti dökümü ve Miles&Miles Program detaylar› ve kurallar› ile ilgili bilgilere www.tkmilesandmiles.com adresinden ulafl›p, ifllem yapabilmektedirler. Ayr›ca, yolcular›m›za ‹stanbul Atatürk ve Ankara Esenbo¤a Havaliman›’nda ayn› fonksiyonlar› kiosklardan gerçeklefltirme imkan› sunulmufltur. CIP salonlar›n›n kullan›m› ile ilgili "CIP Express" ad› alt›nda 1 Mart 2002 tarihi itibariyle yeni bir uygulama bafllat›lm›flt›r. Yeni uygulama ile, ekonomi s›n›f› bilete sahip tüm yolcular belirli bir bedel karfl›l›¤›nda Türkiye içindeki CIP salonlar›ndan yararlanabilmektedirler. Code-Share Anlaflmalar› Miles&Miles Program›; s›k uçan üyelerimizin Türk Hava Yollar› ile anlaflmal› havayollar› uçufllar›ndan, otel konaklamalar›ndan, oto kiralamalar›ndan ve Garanti Bankas› ile ortaklafla gelifltirilen co-branded kredi kart› olan Shop&Miles ile yap›lan harcamalardan kazan›lan miller karfl›l›¤› ücretsiz bilet, refakatçi bilet ve uçufl s›n›f›n› yükseltme gibi daha bir çok hizmetlerin sunuldu¤u Türk Hava Yollar› Özel Yolcu Program›’d›r. 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle Miles&Miles Özel Yolcu Program› toplam üye say›m›z 465.917 kifliye ulaflm›fl olup, üyelerimizden 456.208’i Classic, 9.709’u Elite kart sahibidir. Ortakl›¤›m›z ile SunExpress Havayollar› aras›ndaki "code share" anlaflmas› çerçevesinde, 1 Temmuz tarihi itibariyle, SunExpress’in Antalya-Münih tarifeli seferlerine Ortakl›¤›m›z›n uçufl kodu ve numaras› ile sat›fl yap›lmaya bafllanm›flt›r. Ortakl›¤›m›z ile ‹ran Havayollar› aras›nda "code share" anlaflmas› imzalanm›fl olup, 1 A¤ustos 2002 tarihi itibariyle ‹stanbul-Tahran hatt›nda ortak seferlere bafllanm›flt›r. Ortakl›¤›m›z ile Çin Havayollar› aras›nda 30 Haziran 2002 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere "code share" anlaflmas› imzalanm›fl olup, ayn› tarih itibariyle ‹stanbul-Beijing-fianghayBeijing-‹stanbul hatt›nda ortak uçufllara bafllanm›flt›r. Söz konusu seferler yaln›zca Ortakl›¤›m›z taraf›ndan gerçeklefltirilmektedir. ‹kili Hava Ulaflt›rma Anlaflmalar› Türkiye-Özbekistan aras›nda 24-25 Ekim tarihlerinde Taflkent’te yap›lan Sivil Havac›l›k toplant›s› sonucunda, Ortakl›¤›m›z ‹stanbul-Taflkent hatt›nda 4. frekans› elde etmifltir. Türkiye-Yemen aras›nda 13-14 Kas›m tarihlerinde Sanaa’da yap›lan Sivil Havac›l›k toplant›s› sonucunda, ‹kili Hava Ulaflt›rma Anlaflmas› yenilenmifl olup, söz konusu anlaflmaya "code share" maddesi eklenmifl ve her iki ülke havayoluna 14’er frekans uçufl hakk› tan›nm›flt›r. Türkiye-Japonya aras›nda 10-11 Eylül tarihlerinde Ankara’da yap›lan Sivil Havac›l›k toplant›s› sonucunda Ortakl›¤›m›z, ‹stanbul-Tokyo, ‹stanbulOsaka uçufllar›n› K›fl 02/03 tarife dönemi itibariyle, birleflik (coterminalize) olarak icra etme hakk›n› elde etmifltir. Türkiye ve Azerbaycan aras›nda 22-23 Ocak 2002 tarihlerinde yap›lan Sivil Havac›l›k toplant›s› sonucunda, Ortakl›¤›m›zca ‹stanbul-Bakü-‹stanbul hatt›nda haftada 12 sefer yapma hakk› elde edilmifltir. Türkiye ve Nijerya Sivil Havac›l›k Makamlar› aras›nda 14 Nisan 2002 tarihlerinde ‹stanbul’da yap›lan Sivil Havac›l›k toplant›s› sonucu iki ülke aras›nda ‹kili Hava Ulaflt›rma Anlaflmas› imzalanm›flt›r. a a Liman›’nd Atatürk Hav ak›m YB bulunan TH k amaçl› olarak e ço Merkezi’nd angar iki h planlanm›fl I. Bak›m Üssü d›r. bulunmakta metrekare, 0 0 .0 1 5 m la top ü ise 80.000 ve II. ss Ü ›m k a B II. r. I. lana sahipti metrekare a › anda iki A340, ayn Bak›m Üssü a bir fl B737 ya d e b , 0 1 3 A i ik bak›m RJ uça¤›na B737 ile üç . bilmektedir hizmeti vere 2002 • 21 teknik Atatürk Havaliman›’nda bulunan THY Ortakl›¤›m›z, Bak›m Merkezi’nin teknik A340 uçaklar›n›n Airshow sistemi Bak›m Merkezi’nde çok amaçl› olarak hizmet sat›fllar›ndan 44,7 milyon ABD yenilenmifltir. planlanm›fl iki hangar bulunmaktad›r. I. dolar›, hat bak›m hizmetlerinden Bak›m Üssü toplam 51.000 metrekare, (anlaflmal› firma) 1,8 milyon ABD dolar›, 10 Haziran 2002 tarihinden itibaren II. Bak›m Üssü ise 80.000 metrekare “surplus” malzeme sat›fl›ndan 5,5 tüm A340 uçaklar›m›z›n “Business alana sahiptir. I. ve II. Bak›m Üssü ayn› milyon ABD dolar›, “warranty”den 3,3 Class” koltuklar›nda kiflisel bilgisayar anda iki A340, iki A310, befl B737 ya da milyon ABD dolar› olmak üzere toplam kullan›lmaya bafllanm›flt›r. bir B737 ile üç RJ uça¤›na bak›m 55,3 milyon ABD dolar› gelir elde hizmeti verebilmektedir. edilmifltir. Mevcut hangar ve eleman kapasitesi ile 2002 y›l›nda; B737-800 uçak APU’lar›n›n ilk revizyonu gerçeklefltirilmifltir. 2002 y›l›nda özel hava tafl›mac›l›¤› flirketlerine ait uçaklara teknik hizmet THY filosundaki uçaklar›n kokpit verilmesi ve yurtiçi ile yurtd›fl› kap›lar›n›n kuvvetlendirilmesine iliflkin müflterilere teknik malzeme sat›fl› modifikasyonlar yap›lm›flt›r. yoluyla gelir elde edilmesi çal›flmalar› sürdürülmüfltür. Ortakl›¤›m›z, Aviation Partners Boeing firmas›n›n B737-700/800 için üretti¤i IranAir ve K›br›s Türk Hava Yollar›’na “Winglet Modifikasyonu”nu uygulamak ait toplam 11 adet CF6-80A3 motoru için “Yetkili Modifikasyon Merkezi ile, Onur Air’e ait üç adet CF6-80C2 Sertifikas›”n› alm›flt›r. ‹lk k›vr›k kanat motorunun, Air Anatolia’ya ait bir adet ucu montaj› 7-10 Ekim 2002 tarihleri CFM56-3C1 motorunun “overhaul”leri aras›nda SunExpress’in B737-800 tipi yap›lm›flt›r. uça¤›na uygulanm›flt›r. 22 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu insan kaynaklar› 2001 y›l› sonunda 11.242 olan toplam 1998-2002 Personel Verimlili¤i Geliflimi personel say›s›, 2002 y›l›nda %2,3 Y›llar Uçak Bafl›na Düflen Personel Say›s› Personel Bafl›na Düflen Yolcu Say›s› Personel bafl›na düflen yolcu say›s› 1998 152 931 geçti¤imiz y›la göre %3,4 artm›fl, 1999 157 885 sonuç itibariyle, personel bafl›na düflen 2000 171 964 üretim artm›fl, verimlilik yükselmifltir. 2001 163 914 2002 166 945 azalarak 10.984 olmufltur. E¤itim THY E¤itim Baflkanl›¤›’nda yerli ve Teknik Temel ve Tip kurslar›na 8.129 (mock-up), bir B737 "Economy Class" yabanc› havayolu flirketlerine Motor personel kat›lm›flt›r. kabin servis arac›, bir B737/A310/A340 hareketli acil tahliye Tip Kurslar›, Gövde Tip ve Aviyonik Sistemleri kurslar›, acentelere Bilet E¤itimlerin (e-learning) uzaktan e¤itim simülatörü ve bir A310 kanat üstü ç›k›fl Sat›fl ve Rezervasyon e¤itimleri, kargo modeliyle verilmesine Yönetici kap›s› e¤itim arac› (mock-up) acentelerine Kargo Sat›fl ve Tehlikeli E¤itimleri ile bafllanm›flt›r. Bugüne bulunmaktad›r. Maddeler e¤itimleri, tüm talep eden kadar 68 yurtd›fl› yöneticisi olmak müflterilere Davran›fl ve Kalite üzere toplam 121 yönetici bu Uçufl E¤itim Merkezi’nde kokpit e¤itimleri verilerek gelir elde e¤itimleri alm›flt›r. personeli için düzenlenen 105 kursa 1.270 kifli, kabin personeli için edilmektedir. Ayr›ca, Sivil Havac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nün verdi¤i yetki ile Uçufl E¤itim Merkezi kat›lm›flt›r. lisans s›navlar› ücret karfl›l›¤› yap›lmaktad›r. düzenlenen 116 kursa 2.919 kifli Uçufl E¤itim Merkezi, Kokpit ve Kabin E¤itimi olmak üzere iki bölümden 2002 y›l›nda Ortakl›¤›m›z d›fl›ndaki 2002 Ocak-Aral›k döneminde oluflmakta olup, kokpit e¤itimleri için kurulufllara verilen kokpit ve kabin planlamaya uygun olarak düzenlenen bir B737-400, bir RJ ve bir B737-800 e¤itiminden elde edilen toplam gelir Yolcu Sat›fl, Rezervasyon, Yolcu "Full Flight Simulator" bulunmaktad›r. 2,6 milyon ABD dolar›d›r. Hizmetleri, Harekat, Kargo, Kalite, Kabin E¤itim Binas› bünyesinde ise bir Bilgisayar, Teknik ‹ngilizce ve Uçak A340 "First Class" kabin servis arac› 2002 • 23 önemli projeler yat›r›mlar OKOM (Orta Kapasiteli Orta Menzilli) Uçaklar› Temini Projesi 2002 y›l› Yat›r›m Program› Orta Revizyon Teçhizat›, ‹dame-Yenileme Kapasiteli Orta Menzilli (OKOM) (‹malat Sektörü) ile I. Bak›m Üssü Tevsii Uçaklar› Temini, Uçak Motorlar› Temini, Projeleri olmak üzere 18 adet projeden Uçak Komponentleri Temini, Bilgisayar, oluflmaktad›r. Bafllang›ç ödene¤i Uçak Gelifltirme, Yer Teçhizat› toplam 139.330 milyar TL ve y›l sonu Ortakl›¤›m›z›n orta kapasiteli orta Yenileme, Genifl Gövdeli Uzun Menzilli ödene¤i toplam 210.138 milyar TL menzilli uçak ihtiyac›n›n karfl›lanmas› Uçaklar›n Temini, Genel Da¤›t›m tutar›ndad›r. için 6 Ekim 1997 tarih ve 125 say›l› Sistemi, Haberleflme Teçhizat›, Muhtelif Yönetim Kurulu Karar› ile 1997 y›l›nda Meydanlar Tesis ve Tevsii, Uçufl E¤itim, Y›l sonunda program›n nakdi Boeing firmas› ile 26 adet kesin siparifl Tafl›t Al›m›, Muhtelif ‹llerde Kargo gerçekleflmesi toplam 34.426 milyar TL ve 23 adet opsiyon olmak üzere Binalar› Yap›m› Tefrifli ve ve %53 oran›nda olup, finansal toplam 49 adet B737 yolcu uça¤› için Mekanizasyonu, ‹dame-Yenileme kiralama yolu ile iki adet B737-800 anlaflma imzalanm›flt›r. (Ulaflt›rma Sektörü), II. Bak›m Üssü, yolcu uça¤› temin edilen OKOM uçaklar› temini projesi dahil edildi¤inde Y›l içinde finansal kiralama yoluyla iki toplam 143.069 milyar TL ve %68 adet B737-800 uça¤› temin edilmifl ve oran›na ulafl›lmaktad›r. böylelikle Boeing firmas› ile yap›lan anlaflma çerçevesinde 2002 y›l› sonuna kadar 26 adet kesin siparifl B737-800 yolcu uça¤›n›n temini finansal kiralama yoluyla tamamlanm›flt›r. Uçak Motorlar› Temini Projesi Proje kapsam›nda filomuzda bulunan çeflitli uçak tiplerine ait motor ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas› planlanm›fl olup, y›l içinde bir adet B737-800 uçak motoru temin edilmifltir. a direkt Yolcular›m›z metlerden biri z hiz sundu¤umu n hizmeti asyo olan rezerv ir numara kb yurtiçinde te 44 0 THY (4 n e d n ri e z ü . erilmektedir 444 0 849) v internet sat›fl ve Miles&Miles ilgili gelen r› ile uygulamala bu numara ça¤r›lar da planmaktad›r. eva üzerinden c asyon izden rezerv Web sitem r›m›za lan yolcula a t e il b k ra D, yapa Türkiye, AB , " e m e tl e "ofiste bil an Almanya’d e v re te il g ‹n in lculuklar iç bafllayan yo imi" se bilet tesl re d a la y a st bafll› "po ›fl›nda belli d rt u y e v i ve yurtiç n›nda a "havaala d n r› la n la a hava ri alternatifle biletleme" d›r. sunulmakta 2002 • 25 hizmetler 444 0 THY- Uçufl Hatt› Projesi baflvurduklar›nda dönüfl uçufllar› için On-line Internet Hizmetleri de binifl kart›n› alabilmektedirler. Yolcular›m›za telefonla rezervasyon hizmeti yurtiçinde 444 0 THY - Siteden sunulan on-line hizmetler on- E@sy Check-in 444 0 849 nolu ça¤r› merkezimiz ile lineB‹LET, tarife görüntüleme, Miles&Miles hizmetleri, Kay›p Bagaj verilmektedir. Miles&Miles üyeleri ile Faks ve e-mail check-in hizmeti, Takibi, Kargo Takibi, Kalk›fl-Var›fl on-line bilet hizmetinden faydalanan ‹stanbul ç›k›fll› d›fl hat Business Class Bilgileri ve ifl baflvurusudur. müflterilerimizden gelen ça¤r›lara da yolculara verilmektedir. Web sitemizden rezervasyon yaparak bu numara üzerinden hizmet sunulmaktad›r. Alternatif Check-in Return Check-in Yolcular›m›za Esenbo¤a Havaliman›’na Almanya’dan bafllayan yolculuklar için gitmeden bilet sat›fl ve check-in "postayla adrese bilet teslimi" ve yurtiçi Türk Hava Yollar›, ‹stanbul, Ankara, ifllemlerini Havafl’›n terminalinde ve yurtd›fl›nda belli bafll› ‹zmir, Antalya, Adana, Bodrum, yapt›rabilme imkan› sa¤lamaktad›r. Bu havaalanlar›nda "havaalan›nda Dalaman, Trabzon, Gaziantep, hizmet bagajl›, bagajs›z, iç hat, d›fl hat biletleme" alternatifleri sunulmaktad›r. Samsun, Erzurum, Malatya, Kayseri, tüm yolcular›m›z için geçerlidir. bilet alan yolcular›m›za "ofiste biletleme", Türkiye, ABD, ‹ngiltere ve Van, Elaz›¤, Diyarbak›r, Konya, Denizli, Londra, Frankfurt, Paris ve Atina Ayr›ca, THY yurtd›fl› bürolar› taraf›ndan Otel Check-in istasyonlar› aras›nda ayn› gün içinde haz›rlanan lokal sitelere www.thy.com web sitemizden link verilmektedir. Bu gidifl ve dönüfl yapacak bagajs›z Türk Hava Yollar›’n›n anlaflmal› siteler flu an için ABD, Japonya, yolcular›m›z için "Return Check-in" otellerinde konaklama yapan tüm Macaristan, Singapur ve Almanya hizmeti sunmaktad›r. Bagajs›z seyahat yolcular›m›za havaliman›na gitmeden ofisleri taraf›ndan yerel dillerde eriflime eden yolcular›m›z dönüfl uçuflu için binifl kartlar›n› alabilme imkan› aç›lan sitelerdir. rezervasyonlar› varsa bu hizmetten sunulmaktad›r. yararlanarak, gidifl seferi için kontuara 26 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu bilgi teknolojileri projeleri SCOPE Uçufl Planlama ve Operasyon Sistemi Ortakl›¤›m›z›n bilgi ifllem operasyonu; kontrollerinin bilgi ifllem sistemleri ile saniyede toplam 995 milyon bilgisayar yap›lmas›n› sa¤lamak üzere gelifltirilen komutu iflleme kapasiteli iki ana gider sisteminin uçufl noktalar›m›za bilgisayar ve 88 sunucu ile yayg›nlaflt›r›lmas› çal›flmalar› 1 May›s 2002 tarihinde kullan›ma yürütülmektedir. ‹stanbul kapsam›nda 76 yurtd›fl› ve 17 yurtiçi aç›lan Netline/Ops Sistemi ile Kampüsü’nün yan› s›ra, 22 yurtiçi, 150 istasyon flefine e¤itim verilmifl, operasyonel günler kapsam›ndaki yurtd›fl› THY bürosu, 485 yurtiçi ve 249 istasyonlar›n sistemlere eriflimlerini uçufllara grafiksel arayüz programlar› yurtd›fl› acenteyi kapsayan bir veri sa¤lamak üzere donan›m ve iletiflim arac›l›¤› ile kuyruk atamas› yap›lmas› ve iletiflim a¤› iflletilmektedir. 39 yurtd›fl› altyap›lar› kurulmufltur. günün de¤iflen koflullar›na göre ve 20 yurtiçi havaliman›nda TROYA uçufllar›n güncellenmesi mümkün sistemi ile on-line check-in Ayn› kapsamda kargo handling olmaktad›r. Bu sistemde uçufl baz›nda sa¤lanmaktad›r. giderlerinin denetimi ve izlenmesine yap›lan de¤ifliklikler ve üretilen yönelik yaz›l›mlar gelifltirilerek mesajlar eflzamanl› olarak Uçufl kullan›ma aç›lm›flt›r. Harekat Merkezi (UHM) ve Mesaj Ayr›ca, ola¤anüstü bir durumda bilgi ifllem hizmetlerinin sürdürülebilmesi için Antalya’da yedek bilgi ifllem Da¤›t›m Sistemleri’ne aktar›lmaktad›r. TRACES - Uçufl Muhasebesi merkezi kurulmufl olup, yüksek h›zl› Netline/Slot Sistemi 3 Eylül 2002 data devreleri arac›l›¤› ile bu merkeze TRACES gelir de¤erlendirme ve MIS tarihinde kullan›ma aç›lm›fl olup, bu 2002 y›l›nda on-line bilgi ak›fl› sistemlerinde uçufl muhasebesi için sistem ile slot koordinasyon (SCR) sa¤lanmaya bafllanm›flt›r. ‹htiyaç gelifltirilen yaz›l›mlar tamamlanarak mesajlar›n›n otomatik üretilerek halinde kritik sistemlerimiz yedek kullan›ma haz›r hale getirilmifltir. gönderilmesi, Meydan merkezden hizmet vermeye haz›r tutulmaktad›r. Gider Sistemleri Koordinatörleri’nden gelen mesajlar›n TROYA rezervasyon ve yolcu hizmetleri yorumlanarak istatistiki bilgilerin sisteminde kullan›lan iç hat ücret güncellenmesi mümkün olmaktad›r. hesaplama yaz›l›m›, günün ihtiyaçlar›na uygun olarak TOPS yolcu ücret sistemi Uçufllarla ilgili akaryak›t, handling- kapsam›nda yeniden gelifltirilerek konma konaklama-üstgeçifl ve ikram kullan›ma haz›rlanm›flt›r. gibi giderlerin günlük operasyon baz›nda izlenmesi ve anlaflma ve tarifelerin sistem içinde tutularak gider lem ›z›n bilgi ifl Ortakl›¤›m plam to ; saniyede u n o sy ra e p o utu isayar kom g il b n o y il 995 m na asiteli iki a iflleme kap u ile e 88 sunuc v r a y a is g il b ve 20 39 yurtd›fl› . ir d te k e iflletilm YA an›nda TRO l m u li b a n v a ta h ‹s i . iç tedir yurt -in yürütülmek n› s›ra, 22 yurtiçi, -line check n o e il i a m y e ün sist Kampüsü’n d›r. su, 485 ro ü b Y H ¤lanmakta T sa › ›fl d rt u y 150 centeyi 9 yurtd›fl› a 4 2 e v i iç rt yu m a¤› ir veri iletifli kapsayan b 2002 • 27 Yolcu Hizmetleri Sistemleri Bagaj›n› kaybeden yolcunun, bagaj›n›n Miles&Miles Özel Yolcu Program› ak›betini internetten ö¤renebilmesinin üyelerinin kazand›klar› uçufl millerini Global Rezervasyon Sistemleri’nden yan› s›ra, cep telefonundan da bu otellerde de sertifika karfl›l›¤›nda Galilo’yu kullanan seyahat hizmete ulaflmas› sa¤lanm›flt›r. Ayr›ca kullanabilmeleri ve seyahat etmeyi acentelerine, uçufllar›m›z›n koltuk cep telefonlar›ndan uçufllar›m›z›n planlad›klar› parkurlarda ödül bilet planlar›n› sistemlerinde görerek kalk›fl/var›fl bilgileri de alabilmeleri için gereken mil bilgisini rezervasyon yapabilmeleri olana¤› sorgulanabilmektedir. web sitemizden ö¤renebilmeleri sa¤lanm›flt›r. Ayr›ca Miles&Miles getirilmifltir. Web sitemizde tüm d›fl hat uçufllar›n›n üyeleri, web sitemizde yapabildikleri Bilet ücret hanelerinin yetersiz kalmas› “ekonomi” ve “business” kabini koltuk tüm ifllemleri, ‹stanbul ve Ankara sebebi ile, Türkiye’de sat›lan d›fl hat planlar› görüntülenerek yolcular›m›za havalimanlar›na kurulan kiosklar ile de biletlerinde ücretin ABD dolar› rezervasyon s›ras›nda koltuk seçme yapabilme imkan›na kavuflmufllard›r. cinsinden gösterilmesi ve bilet imkan› sa¤lanmaktad›r. ücretlerinin muhasebe sistemlerine Türk liras› cinsinden aktar›m› için, TRACES, TROYA ve SOS sistemlerinde düzenlemeler yap›lm›fl ve 1 Mart 2002 tarihinde uygulamaya geçilmifltir. 28 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu IBRIS Bagaj Efllefltirme Sistemi Bütünleflik ‹letiflim Sistemi (B‹S) GALILEO Türkiye Uçak park pozisyonlar›n› kapsayan Bütünleflik ‹letiflim Sistemi (B‹S) 11 Galileo dünyan›n her noktas›ndaki radyo frekansl› yerel veri iletiflim a¤›n›n Kas›m 2002 tarihinde Ortakl›¤›m›z seyahat acentelerine otel, araba ve kuruluflunu takiben IBRIS Bagaj personelinin hizmetine girmifltir. Bu uçak rezervasyonu ve biletleme Efllefltirme Sistemi Ankara Esenbo¤a sistem ile, gelen mesajlara (sesli mesaj, hizmetleri sa¤layan bir Genel Da¤›t›m Havaliman›’nda kullan›ma aç›lm›flt›r. e-posta, faks gibi) telefon veya kiflisel Sistemi’dir. Ortakl›¤›m›z, 1995 y›l›ndan bilgisayarlarla, intranet ve internetten beri, Galileo International’›n Türkiye ulafl›labilmekte, faks çekme/alma temsilcisidir. Galileo Türkiye faaliyetleri imkan› sa¤lanmakta, yaz›y› sese kapsam›nda Galileo Rezervasyon Bak›m Merkezi Bilgi Sistemleri dönüfltürebilen "Text to Speech" Sistemi’nin seyahat acentelerine I. ve II. Bak›m Hangarlar› ile Motor özelli¤i ile e-postalar›n telefon ile pazarlanmas› sürdürülmüfl olup, 2002 Bremze’ye kurulan 13 kamera ile tam dinlenebilmesi ve gelen telefon y›l› sonu itibari ile 199 seyahat acentesi ölçekli olarak hangarlarda ve hangar ça¤r›lar›n›n sesli mesaj olarak kiflisel Galileo sistemini kullanmaktad›r. önlerinde bulunan uçaklar›n canl› bilgisayarlardan dinlenebilmesi olarak izlenmesine yönelik Hangar sa¤lanmaktad›r. ‹zleme Sistemi kurulmufltur. Ayr›ca, hangar içlerindeki uçak pozisyonlar› anl›k olarak flematik biçimde intranet üzerinde izlenebilmektedir. mi efltirme siste fll e j a g a B IS IBR bo¤a Ankara Esen kullan›ma nda Havaliman›’ aç›lm›flt›r. ) Sistemi (B‹S m fli ti e ‹l k fli Bütünle 02 tarihinde 11 Kas›m 20 rsonelinin pe Ortakl›¤›m›z ifltir. irm hizmetine g eri, 5 y›l›ndan b 9 9 1 , ›z ›m ¤ rkiye Ortakl› tional’›n Tü a rn te In o le Gali . temsilcisidir 2002 • 29 MAL‹ DURUM Ortakl›¤›m›z›n Türk liras› ve döviz cinsinden 2001 ve 2002 y›l› karfl›laflt›rmal› faaliyet sonuçlar› flu flekildedir: Milyon TL Toplam Net Sat›fl ve Gelirler Toplam Faaliyet Giderleri Faaliyet Kar›/Zarar› (Finansman Giderleri Hariç) Finansman Giderleri Vergi ve Yasal Yükümlülük Karfl. Bilanço Net Kar›/Zarar› YIL SONU KURU (1 ABD dolar›) ORTALAMA KUR (1 ABD dolar›) 31.12.2002 (Tek Düzen) 31.12.2001 (Tek Düzen) 31.12.2002 (SPK) 31.12.2001 (SPK) 2.392.179.803 (2.292.128.887) 100.050.916 (249.208) 1.935.416.244 (1.894.055.781) 41.360.463 (21.417.159) 2.483.011.891 (2.345.445.267) 137.566.624 (249.208) 1.935.537.700 1.905.993.238 29.544.462 (21.417.159) 32.398.092 67.403.616 19.943.304 32.398.092 104.919.324 8.127.303 1.634.501 1.503.494 1.439.567 1.220.517 1.634.501 1.503.494 1.439.567 1.220.517 Ortakl›¤›m›z›n 2002 mali y›l›, Vergi Usul Kanunu Hükümleri’ne uygun olarak haz›rlanan mali kay›tlarda 99.801.708 milyon TL vergi öncesi tekdüzen esas› dönem kar› ile sonuçlanm›flt›r. Bu mali tablolarda 08.06.2001 tarih 62 say›l› Yönetim Kurulu Karar› do¤rultusunda, 2002 y›l›nda sat›lan Ortakl›¤›m›za ait iki adet JT8D-15 motor ile 13.05.2002 tarih 49 say›l› Yönetim Kurulu Karar› do¤rultusunda sat›lan iki adet A310-300 uça¤› ve bir adet yedek motorundan elde edilen toplam 68.289.699 milyon TL sat›fl kar› gelir tablosuna intikal ettirilmeyerek, vergi kanunlar› çerçevesinde 32.089.172 milyon TL Maliyet Revize Fonu, 36.200.527 milyon TL Sabit K›ymet Yenileme Fonu oluflturulup Sermaye ve Kar Yede¤i olarak Öz Kaynaklara intikal ettirilmifltir. Ortakl›¤›m›z önceki y›l ve dönemlerde yolcu bileti sat›fl bedellerini, sat›fl gerçekleflti¤inde gelir olarak kaydetmekteydi. Daha önceki dönemlerde Sermaye Piyasas› Kurulu Ba¤›ms›z Denetim Raporunda ve Baflbakanl›k Yüksek Denetleme Kurulu önerilerinde yer alan bu hususa iliflkin gerekli bilgi ifllem altyap›s› 2002 y›l› sonu itibariyle tamamlanm›flt›r. Buna göre dünyadaki pek çok havayolunun uygulad›¤› flekilde ve Genel Kabul Görmüfl Muhasebe ‹lkelerinden dönemsellik ilkesine uygun olarak yolcu bilet sat›fl bedelinin tafl›ma hizmeti gerçekleflti¤inde faaliyet gelirleri içinde yer almas› ve henüz uçulmayan biletlerin kupon paylar›n›n ise "gelecek aylara ait gelirler", bu kuponlara düflen komisyon paylar› da "gelecek aylara ait giderler" olarak bilanço hesab›na kaydedilmesi uygulamas›na geçilmifltir. Benzer flekilde Shop&Miles uygulamas› kapsam›nda sat›lan millerin kullan›lmayan k›sm› da "gelecek aylara ait gelirler hesab›"na kaydedilmifltir. Garanti Bankas›’ndan garanti edilmifl mil tutar› karfl›l›¤› al›nan ve henüz mil yükümlülü¤ü do¤urmayan k›s›m ise "al›nan siparifl avanslar› hesab›" olarak de¤erlendirilmifltir. Bu muhasebe uygulamas› de¤iflikli¤i sebebiyle 142.362.897 milyon TL tutar›ndaki sat›lm›fl fakat henüz uçulmam›fl yolcu bileti kupon paylar›, kullan›lmam›fl mil yükümlülükleri ve mile dönüflmemifl mil avans› ilgili gelir gider hesaplar›ndan indirilerek bilançoda gösterilmeye bafllanm›flt›r. Sonuç olarak gelir tablomuz bu politika de¤iflikli¤i olmaks›z›n geçen seneyle ayn› baza getirilince 2001 y›l›nda tekdüzen esasl› 20 trilyon TL olarak oluflan kar 12 kat artarak 242 trilyon TL’ye ulaflmaktad›r. Bununla birlikte,SPK Tebli¤leri gere¤ince Vergi Usul Kanunu’na göre haz›rlanan kanuni defterlere girilmeksizin, ‹MKB’de yay›nlanan mali tablolar›m›zda, sonuç olarak, 2001 y›l sonunda 8.127.303 Milyon TL (6.7 milyon ABD dolar›) olan Ortakl›¤›m›z SPK esasl› ticari kar›, 2002 y›l›nda 137.317.417 milyon TL (84 milyon ABD dolar›) ticari kara yükselmifltir. SPK esasl› bu kar uçufl muhasebesi de¤iflikli¤i olmaks›z›n geçen sene ile ayn› baza getirilince 96.768.780 milyon TL artarak 234.086.096 milyon TL’ye ulaflmaktad›r Ortakl›¤›m›z 2002 y›l›nda tekdüzen muhasebe sistemine göre 67.403.615 milyon TL net kar elde etmifltir. 30 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu SERMAYE DURUMU Ortakl›¤›m›z Sermaye Piyasas› Kurulu’nun (SPK) 26.10.1990 tarih, 815 say›l› karar›yla ve 700 milyar TL sermaye tavan› ile kay›tl› sermaye sistemine geçmifltir. Toplu Konut ve Kamu Ortakl›¤› ‹daresi Baflkanl›¤›, Yüksek Planlama Kurulu’nun 17.07.1989 tarih, 89/12 say›l› karar›na istinaden Ortakl›¤›m›z sermayesine ifltirak etmifltir. Ancak, daha sonra, Ortakl›¤›m›z 27.11.1994 tarihinde 22124 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e giren, Özellefltirme Uygulamalar›n›n Düzenlenmesi ve Baz› Kanun Hükmünde Kararnamelerde De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair 4046 Say›l› Kanun kapsam›na al›n›p, T.C. Baflbakanl›k Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›’na ba¤lanm›flt›r. 31.12.2001 tarihi itibariyle Ortakl›¤›m›z kay›tl› sermayesi 500 trilyon TL, ç›kar›lm›fl sermayesi ise 175 trilyon TL’dir. KAYITLI SERMAYE ÇIKARILMIfi SERMAYE 500.000.000.000.000 TL 175.000.000.000.000 TL Ortakl›¤›m›z›n 31.12.2001 tarihi itibariyle ç›kar›lm›fl sermaye da¤›l›m› afla¤›da gösterilmifltir: H‹SSEDARIN ADI T.C. BAfiBAKANLIK ÖZELLEfiT‹RME ‹DARES‹ BfiK. D‹⁄ER ORTAKLAR T.C. BAfiBAKANLIK ÖZELLEfiT‹RME ‹DARES‹ BfiK. T.C. BAfiBAKANLIK ÖZELLEfiT‹RME ‹DARES‹ BfiK. TOPLAM SERMAYE M‹KTARI (TL) GRUP TÜRÜ H‹SSE ADED‹ 101.788.947.557.834 3.211.052.441.166 70.000.000.000.000 1.000 175.000.000.000.000 A A B C HAM‹L‹NE HAM‹L‹NE NAMA NAMA 101.788.947.558 3.211.052.441 70.000.000.000 1 175.000.000.000 2002 • 31 ‹fiT‹RAKLER‹M‹Z VE BA⁄LI ORTAKLIKLARIMIZ fiirketin Unvan› BA⁄LI ORTAKLIKLAR THY SRL (**) Sun Express A.fi. (*) ‹fiT‹RAKLER Emek ‹nflaat ve ‹flletme A.fi. Uçak Servisi A.fi. (USAfi) TOPLAM Sermaye Pay› Oran› % Sermaye Taahhüdü Ödenmifl Sermaye 254.016.480 24.000.000.000 100 50 6.000.000.000 254.016.480 18.000.000.000 6.000.000.000 570.000.000.000 600.254.016.480 0,3 10 0 0 6.000.000.000 6.000.000.000 570.000.000.000 594.254.016.480 2000 2001 1.055.604.342 24.050.093.760 937.579.071 B‹LANÇOMUZA ‹NT‹KAL EDEN KAR PAYLARI (TL) Emek ‹nflaat ve ‹flletme A.fi. Qualiflyer Yer Hizmetleri Ltd. fiti. (*) (*) Qualiflyer gruptaki fiilen sona ermifl olan üyeli¤imizin hukuken de sona erdirilmesi hususunda Ortakl›¤›m›z Yönetim Kurulu’nun 05.10.2001 tarihli toplant›s›nda karar al›nm›flt›r. EMEK ‹NfiAAT VE ‹fiLETME A.fi. Faaliyet konusu inflaat ve iflletmeciliktir. Büyük ortaklar› (%49) T.C. Emekli Sand›¤› ve (%49) T.C. K›z›lay Derne¤i’dir. GÜNEfi EKSPRESS A.fi. Türkiye’nin turistik charter pazar›nda seferler yapan bir havayolu flirketidir. Di¤er büyük orta¤› (%50) Condor’dur. THY SRL Sermayesinin tamam› Ortakl›¤›m›za ait olmak üzere (tek ortakl›) Moldovya kanunlar› taht›nda Kiflinev merkezli "Türk Hava Yollar› SRL" unvanl› flirket kurulmufl olup, 12.10.2000 tarihi itibariyle söz konusu flirket faaliyete geçerek Kiflinev hatt› aç›lm›flt›r. Ancak, ticari faaliyetlerimizde kesintiye yol açmaks›z›n ticari temsilcilik statümüzün tescil edilmesi ve flirketin tasfiyesi hususunda Ortakl›¤›m›z Yönetim Kurulu’nun 05.10.2001 tarihli toplant›s›nda karar al›nm›flt›r. UÇAK SERV‹S‹ A.fi. Ortakl›¤›m›z›n açm›fl oldu¤u 5 y›ll›k ikram ihalesine iliflkin olarak USAfi’›n ana orta¤› Gate Gourmet Holding A.G. (GGH) ile Ortakl›¤›m›z aras›nda 15.11.2001 tarihinde imzalanan hisse devir sözleflmesinin 2. maddesi gere¤i; GGH USAfi’›n toplam sermayesinin %5’ine tekabül eden B grup hisselerini bedelsiz olarak Ortakl›¤›m›za (%10’u Nisan 2002 itibariyle geri kalan %5’lik k›s›m 01.01.2003 itibariyle %1,25 01.01.2004 itibariyle %1,25 01.01.2005 itibariyle %1,25 01.01.2006 itibariyle %1,25 olmak üzere) devretmeyi kabul etmifltir. ‹lk y›l için verilmesi öngörülen ve USAfi ödenmifl sermayesinin %10’luk k›sm›na tekabül eden beheri 1000 TL’den 570 milyon adet, 570 milyar TL nominal de¤erli B grubu hisse 01.04.2002 tarihinde Ortakl›¤›m›za devir ve temlik edilerek, fiziki senetler 21.06.2002 tarihinde Ortakl›¤›m›za teslim edilmifl olup, 31.12.2002 itibariyle Ortakl›¤›m›z›n USAfi’›n ödenmifl sermayesinde ifltirak pay› %10 olarak gerçekleflmifltir. 32 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu DÖV‹Z VE DÖV‹ZE ENDEKSL‹ GEL‹R VE G‹DERLER Ortakl›¤›m›z›n 2002 y›l› faaliyetlerinden elde etti¤i 2.392.179.802.771.160 TL gelirin 2.145.798.051.120.690 TL’lik k›sm›n› döviz ve dövize ikame edilebilir gelir teflkil etmektedir. Ortakl›¤›m›z›n 2002 y›l› dövizli harcamalar› ise 1.313.954.721.717.860 TL’dir. Sonuç olarak Ortakl›¤›m›z›n Türk ekonomisine net döviz katk›s› 831.843.329.402.823 TL karfl›l›¤› 435.557.495 ABD dolar› döviz ve dövize ikame edilebilir gelir olmufltur. Y›llar itibariyle bu de¤erler TL ve ortalama kurdan çevrilmifl ABD dolar› de¤erleri afla¤›daki tablolarda gösterilmifltir. TÜRK L‹RASI (Milyon) YILLAR 1998 1999 2000 2001 2002 GEL‹R G‹DER FARK 302.574.563,8 473.154.508,7 845.926.701,6 1.647.000.951,9 2.145.798.051,1 193.655.718,1 354.239.739,1 600.427.870,9 1.265.809.494,8 1.313.954.721,7 108.918.845,7 118.914.769,6 245.498.830,7 381.191.457,1 831.843.329,4 GEL‹R G‹DER FARK 1.156,4 1.133,4 1.356,3 1344,6 1297,4 728,4 831,7 949,5 1025,4 861,9 428,0 301,7 406,8 319,2 435,5 ABD DOLARI (Milyon) YILLAR 1998 1999 2000 2001 2002 DÖV‹Z ve DÖV‹ZE ENDEKSL‹ GEL‹R ve G‹DERLER (M‹LYON ABD DOLARI) 1,400 1,200 1,000 800 600 400 Gelir 200 Gider Fark 0 1998 1999 2000 2001 2002 Ortakl›¤›m›z, ‹stanbul Ticaret Odas›’n›n en fazla döviz geliri sa¤layan kurulufllar› teflvik amac›yla düzenledi¤i "Baflar›l› ‹hracatç›lar Ödülü" s›ralamas›nda 1994 y›l›ndan bu yana her y›l alt›n plaket alma baflar›s›n› sürdürmüfltür. 2002 y›l› döviz girdisi 857.798.029,54 ABD dolar› olarak gerçekleflmifltir. Ortakl›¤›m›z›n 1994 y›l›ndan bu yana döviz girdi rakamlar› afla¤›daki gibidir: ÖDÜL YILI DÖV‹Z G‹RD‹S‹ YIL / ABD DOLARI 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 1994 / 675.790.753 1995 / 706.937.927 1996 / 816.097.499 1997 / 820.049.961 1998 / 806.132.022,15 1999 / 974.997.975,50 2000 / 937.813.179,11 2001 / 901.124.924,63 SIRALAMA ÖDÜL 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. ALTIN PLAKET ALTIN PLAKET ALTIN PLAKET ALTIN PLAKET ALTIN PLAKET ALTIN PLAKET ALTIN PLAKET ALTIN PLAKET 2002 • 33 2001-2002 YILI KARfiILAfiTIRMALI GENEL TABLO 2001 2002 01/00 De¤iflim % GEL‹RLER Bilet Geliri Fazla Bagaj Geliri Posta Geliri Kargo Geliri Özel Kira Geliri Hac Geliri ‹flletme ‹çi Di¤er Gelir Di¤er Faaliyetlerden Ola¤an Gelir Ola¤and›fl› Gelir ve Karlar TOPLAM GEL‹R 1.367.857.533.205.020 12.504.666.577.487 5.025.725.456.276 160.118.818.895.006 20.237.057.048.493 47.331.738.437.982 52.160.686.493.232 159.125.631.171.066 111.054.386.860.137 1.935.416.244.144.700 1.711.743.688.200.690 13.529.606.328.524 8.679.421.170.227 225.513.197.598.246 37.479.129.392.963 39.800.658.955.513 134.873.731.005.660 196.467.307.397.581 24.093.062.721.756 2.392.179.802.771.160 25,1 8,2 72,7 40,8 85,2 (15,9) 158,6 23,5 (78,3) 23.6 G‹DERLER Direkt ‹flletme Giderleri Yolcu Servis Giderleri Direkt Bak›m Giderleri Genel ‹mal Giderleri Pazarlama, Sat›fl, Da¤›t›m Giderleri Genel ‹dari Giderler Di¤er Faaliyetlerden Ola¤an Giderler Finansman Giderleri Ola¤and›fl› Gider ve Zararlar TOPLAM G‹DER 545.603.530.770.351 92.487.703.499.255 151.254.380.990.576 653.394.028.093.310 278.681.074.494.944 115.815.786.410.348 31.845.837.972.251 21.417.159.086.256 24.973.438.667.991 1.915.472.939.985.280 620.190.679.331.082 130.058.123.790.113 196.046.701.004.643 712.471.320.147.021 365.550.180.726.589 128.095.531.334.836 131.755.069.619.678 249.207.754.588 7.961.280.921.765 2.292.378.094.630.310 13,7 40,6 29,6 9,0 31,2 10,6 313,7 (98,8) (68,1) 19,7 KAR-ZARAR VERG‹ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER 19.943.304.159.416 - 99.801.708.140.846 (32.398.092.373.228) 400,4 - NET KAR-ZARAR 19.943.304.159.416 67.403.615.767.618 238,0 24.889.653.667 15.679.266.179 10.277.423 104.778 63 253.871 109.028 143.616.679 4.648 24.071.004.377 16.593.898.265 10.382.909 118.587 69 242.506 102.607 138.056.860 5.999 (3,3) 5,8 1,0 13,2 9,5 (4,5) (5,9) (3,9) 29,1 151.139 10:11 165 94 914 566 1.317 152.690 10:06 168 101 924 569 1.345 1,0 (0,8) 1,6 7,3 1,0 0,6 2,1 MAL‹ DURUM TRAF‹K Arzedilen Koltuk-Km Ücretli Yolcu-Km Ücretli Yolcu Say›s› Tafl›nan Kargo Ton Yolcu Utilizasyonu (%) Uçufl Saati Konma Say›s› Uçulan Km. Tafl›nan Posta Ton TOPLAM SEFERLERDE ORTALAMALAR (YOLCU UÇAKLARI) Uçak Bafl›na Ortalama Ücretli Yolcu Say›s› Uçak Bafl›na Ortalama Günlük Uçufl Süresi Uçak Bafl›na Toplam Personel Say›s› Sefer Bafl›na Tafl›nan Yolcu Say›s› Toplam Personel Bafl›na Yolcu Say›s› Ortalama H›z (Km/Saat) Ortalama Menzil (Km) 34 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. ÖZET B‹LANÇOSU (TEK DÜZENE GÖRE) AKT‹F I. DÖNEN VARLIKLAR 31.12.2002 31.12.2001 A. Haz›r De¤erler 1- Kasa 2- Al›nan Çekler 3- Bankalar 4- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri 5- Yoldaki Paralar 6- Di¤er Haz›r De¤erler TOPLAM (A) 122.462.322.767 275.918.894.542 369.296.045.220.668 (820.950.751.825) 4.022.306.901.319 372.895.782.587.471 80.579.424.293 635.957.887.877 100.934.391.328.883 (2.646.945.096.891) 5.736.449.120.990 104.740.432.665.152 B. Menkul K›ymetler 1- Hisse Senetleri 2- Öz.K.Sen. Bono 3- Kamu Kesimi Tah. Sen. ve Bono 4- Di¤er Menkul K›ymetler 5- Menkul K›y. De¤. Düfl. Kar. (-) TOPLAM (B) 11.910.721.910.775 3.850.000.000.000 15.760.721.910.775 13.015.050.421.115 13.015.050.421.115 C. Ticari Alacaklar 1- Al›c›lar 2- Alacak Senetleri 3- Alacak Senetleri Reeskontu (-) 4- Verilen Depozito ve Teminatlar 5- fiüpheli Ticari Alacaklar 6- fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› (-) TOPLAM (C) 126.211.534.273.369 11.723.564.796.552 (11.723.564.796.552) 126.211.534.273.369 89.225.343.082.366 287.913.400 5.720.626.205.499 (5.720.626.205.499) 89.225.630.995.766 D. Di¤er Alacaklar 1- Ortaklardan Alacaklar 2- ‹fltiraklerden Alacaklar 3- Ba¤l› Ortaklardan Alacaklar 4- Personelden Alacaklar 5- Di¤er Çeflitli Alacaklar 6- Di¤er Alacak Senetleri Reeskontu (-) 7- fiüpheli Di¤er Alacaklar 8- fiüpheli Di¤er Alacaklar Karfl›l›¤› TOPLAM (D) 10.000.000.000.000 108.141.434.424 1.902.301.294.268 32.681.740.136.189 533.394.893 (525.804.162) 44.692.190.455.613 27.487.324.101 58.601.214.603 26.056.631.000.990 533.394.893 (525.804.162) 26.142.727.130.425 E. Stoklar 1- ‹lk Madde ve Malzeme 2- Yar› Mamuller 3- Mamuller 4- Ticari Mallar 5- ‹flletme D›fl› Stoklar 6- Di¤er Stoklar 7- Stok De¤er Düflüklü¤ü Karfl›l›¤› (-) 8- Verilen Siparifl Avanslar› TOPLAM (E) 94.664.772.659.293 652.554.768.178 310.580.430.767 95.627.907.858.238 67.841.075.451.102 178.042.631.253 883.975.382.834 68.903.093.465.188 F. Gelecek Aylara Ait Gid. ve Gel. Tah. 1- Gelecek Aylara Ait Giderler 2- Gelir Tahakkuklar› TOPLAM (F) 20.114.788.359.036 9.078.040.962.783 29.192.829.321.819 19.525.165.423.602 6.749.717.575.904 26.274.882.999.506 G. Di¤er Dönen Varl›klar 1- Devreden KDV 2- ‹ndirilecek KDV 3- Di¤er KDV 4- Peflin Ödenen Vergiler ve Fonlar 5- ‹fl Avanslar› 6- Personel Avanslar› 7- Say›m ve Tesellüm Noksanlar› 8- Di¤er Çeflitli Dönen Varl›klar 9- Di¤er Dönen Varl›klar Karfl›l›¤› (-) TOPLAM (G) 31.174.730.810 57.660.053.093 314.919.763.426 278.423.561.199 4.120.011.925 686.298.120.453 37.694.000.474 486.469.389.436 52.366.102.939 246.815.447.537 944.643.865 824.289.584.251 685.067.264.527.742 329.126.107.261.403 DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI 2002 • 35 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. ÖZET B‹LANÇOSU (TEK DÜZENE GÖRE) / devam II. DURAN VARLIKLAR 31.12.2002 31.12.2001 17.866.908.315.575 17.866.908.315.575 17.138.897.552.858 17.138.897.552.858 934.279.137.099 934.279.137.099 778.668.988.135 778.668.988.135 6.000.000.000 9.547.500.000.000 24.254.016.480 (6.000.000.000) 534.778.236.465 10.106.532.252.945 3.000.000.000 12.264.000.000 24.254.016.480 (6.000.000.000) 534.778.236.465 568.296.252.945 867.362 51.140.045.815.529 248.248.469.348.778 333.709.481.769.080 6.755.904.519.214 384.867.532.118 (476.498.409.225.223) 1.021.131.617.403 85.819.664.607.116 250.581.156.851.381 867.362 31.318.280.901.155 152.965.684.137.130 293.586.962.481.542 4.738.409.794.661 258.210.824.487 (332.869.429.798.780) 8.453.224.413.404 75.373.318.284.842 233.824.661.905.803 E. Maddi Olmayan Duran Varl›klar 1- Haklar 2- fierefiye 3- Kurulufl ve Örgütlenme Gideri 4- Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri 5- Özel Maliyetler 6- Di¤er Maddi Olmayanlar Duran Varl›klar 7- Birikmifl Amortismanlar (-) 8- Verilen Avanslar TOPLAM (E) 7.642.127.830.163 1.384.820.232.575 (5.283.230.419.644) 3.743.717.643.094 5.144.247.511.579 1.304.863.584.125 (3.606.675.392.034) 2.842.435.703.670 F- Özel Tükenmeye Tabi Varl›klar 1- Arama Giderleri 2- Haz›rl›k ve Gelifltirme Giderleri 3- Di¤er Özel Tükenmeye Tabi Varl›klar 4- Birikmifl Tükenme Paylar› (-) 5- Verilen Avanslar TOPLAM (F) 4.720.147.880.167 (3.546.646.157.726) 1.173.501.722.440 2.835.776.551.364 (1.594.432.914.062) 1.241.343.637.301 G. Gelecek Y›llara Ait Gid. ve Gel. Tah. 1- Gelecek Y›llara Ait Giderler 2- Gelir Tahakkuklar› TOPLAM (G) 19.748.848.816.772 19.748.848.816.772 19.899.863.331.078 19.899.863.331.078 77.641.623.780 33.653.339 77.675.277.120 62.676.494.494 62.676.494.494 304.232.620.016.428 989.299.884.544.170 7.511.673.045.136.001 276.356.843.866.285 605.482.951.127.688 3.831.524.163.289.300 A. Ticari Alacaklar 1- Al›c›lar 2- Alacak Senetleri 3- Alacak Senetleri Reeskontu (-) 4- Verilen Depozito ve Teminatlar 5- fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› (-) TOPLAM (A) B. Di¤er Alacaklar 1- Ortaklardan Alacaklar 2- ‹fltiraklerden Alacaklar 3- Ba¤l› Ortakl›klardan Alacaklar 4- Personelden Alacaklar 5- Di¤er Çeflitli Alacaklar 6- Di¤er Alacak Senetleri Reeskontu (-) 7- fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› (-) TOPLAM (B) C. Mali Duran Varl›klar 1- Ba¤l› Menkul K›ymetler 2- Ba¤l› Menkul K›y. De¤. Düfl. Kar. 3- ‹fltirakler 4- ‹fltiraklere Sermaye Taahhütü (-) 5- ‹fltirakler Sermaye Paylar› D. Düfl. Kar. 6- Ba¤l› Ortakl›klar 7- Ba¤l› Ortakl›klara Ser. Taah. (-) 8- Ba¤l› Ortakl›klara Ser. Pay. De¤. Düfl. Kar. (-) 9- Di¤er Mali Duran Varl›klar 10- Di¤er Mali Duran Var. De¤. Düfl. Kar (-) TOPLAM (C) D. Maddi Duran Varl›klar 1- Arazi ve Arsalar 2- Yeralt› ve Yerüstü Düzenleri 3- Binalar 4- Tesis, Makine ve Cihazlar 5- Tafl›tlar 6- Demirbafllar 7- Di¤er Maddi Duran Varl›klar 8- Birikmifl Amortismanlar 9- Yap›lmakta Olan Yat›r›mlar 10- Verilen Avanslar TOPLAM (D) H. Di¤er Duran Varl›klar 1- Gelecek Y›llarda ‹ndirilecek KDV 2- Di¤er KDV 3- Elden Ç›kar›lacak Stoklar ve MDV'ler 4- Di¤er Çeflitli Duran Varl›klar TOPLAM (H) DURAN VARLIKLAR TOPLAMI AKT‹F (VARLIKLAR) TOPLAMI NAZIM HESAPLAR 36 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. ÖZET B‹LANÇOSU (TEK DÜZENE GÖRE) / devam PAS‹F I. KISA VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR 31.12.2002 31.12.2001 739.393.936.328 739.393.936.328 550.425.607.920 550.425.607.920 160.717.518.280.700 5.480.025.190.907 92.406.175.114 166.289.949.646.721 174.367.526.605.762 9.141.225.142.745 101.430.065.421 183.610.181.813.928 C. Di¤er Borçlar 1- Ortaklara Borçlar 2- ‹fltiraklere Borçlar 3- Ba¤l› Ortakl›klara Borçlar 4- Personele Borçlar 5- Di¤er Çeflitli Borçlar 6- Di¤er Borç Senetleri Reeskontu (-) TOPLAM (C) 214.369.812.576 18.863.076.284.471 19.077.446.097.047 385.671.726.509 651.143.809.545 1.036.815.536.054 D. Al›nan Avanslar TOPLAM (D) 32.490.077.908.366 32.490.077.908.366 164.948.468.250 164.948.468.250 E. Ödenecek Vergi ve Yükümlülükler 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 2- Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 3- Vadesi Geçmifl Ertelenmifl Vergi ve Di¤er Yük. 4- Di¤er Yükümlülükler TOPLAM (E) 19.565.598.937.002 7.771.365.095.975 98.937.735.847 27.435.901.768.825 15.507.965.287.503 5.500.503.524.146 100.402.651.325 21.108.871.462.974 F. Borç ve Gider Karfl›l›klar› 1- Dönem Kar› Ver. ve Di¤. Yas. Yük. Kar. 2- Dönem Kar›n›n Pefl. Öd. Ver. ve Di¤. Kar. (-) 3- K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› 4- Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› TOPLAM (F) 32.398.092.373.228 (40.930.793.461.329) 21.518.321.400.000 503.785.898.220 13.489.406.210.118 14.923.607.180.000 443.703.340.740 15.367.310.520.740 G. Gelecek Aylara Ait Gel. ve Gid. Tah. 1- Gelecek Aylara Ait Gelirler 2- Gider Tahakkuklar› TOPLAM (G) 133.017.883.192.473 120.832.283.263.146 253.850.166.455.620 2.275.789.815.736 122.277.307.534.883 124.553.097.350.619 157.438.970 157.438.970 6.507.873.543 6.507.873.543 513.372.499.461.999 346.398.158.634.028 A. Mali Borçlar 1- Banka Kredileri 2- Uzun Vadeli Kredi Anapara Tak. ve Faizleri 3- Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri 4- Ç›kar›lm›fl Bono ve Senetler 5- Ç›kar›lm›fl Di¤er Menkul K›ymetler 6- Menkul K›ymetler ‹hraç Fark› (-) 7- Di¤er Mali Borçlar TOPLAM (A) B. Ticari Borçlar 1- Sat›c›lar 2- Borç Senetleri 3- Borç Senetleri Reeskontu (-) 4- Al›nan Depozito ve Teminatlar 5- Di¤er Ticari Borçlar TOPLAM (B) H. K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar 1- Hesaplanan KDV 2- Di¤er KDV 3- Say›m ve Tesellüm Fazlalar› 4- Di¤er Çeflitli Yabanc› Kaynaklar TOPLAM (H) KISA VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI 2002 • 37 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. ÖZET B‹LANÇOSU (TEK DÜZENE GÖRE) / devam II. UZUN VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR 31.12.2002 31.12.2001 - 550.425.607.920 550.425.607.920 10.710.841.119.562 10.710.841.119.562 - 59.999.093.696 59.999.093.696 94.547.630.894 94.180.098.092 188.727.728.986 - - 97.021.226.031.701 2.136.185.999.211 99.157.412.030.912 69.949.154.294.435 1.111.298.334.330 71.060.452.628.765 F. Gelecek Y›llara Ait Gel. ve Gid. Tah. 1- Gelecek Y›llara Ait Gelirler 2- Gider Tahakkuklar› TOPLAM (F) - - G. Di¤er Uzun Vadeli Yabanc› Kaynaklar 1- Gel. Y›l. Ait Ertelenen ve Terkin Edilen KDV 2- Di¤er Uzun Vadeli Yabanc› Kaynaklar TOPLAM (G) - - 109.928.252.244.170 71.799.605.965.671 A. Mali Borçlar 1- Banka Kredileri 2- Ç›kar›lm›fl Tahviller 3- Ç›kar›lm›fl Di¤er Menkul K›ymetler 4- Menkul K›ymetler ‹hraç Fark› (-) 5- Di¤er Mali Borçlar TOPLAM (A) B. Ticari Borçlar 1- Sat›c›lar 2- Borç Senetleri 3- Borç Senetleri Reeskontu (-) 4- Al›nan Depozito ve Teminatlar 5- Di¤er Ticari Borçlar TOPLAM (B) C. Di¤er Borçlar 1- Ortaklara Borçlar 2- ‹fltiraklere Borçlar 3- Ba¤l› Ortakl›klara Borçlar 4- Di¤er Çeflitli Borçlar 5- Di¤er Borç Senetleri Reeskontu (-) 6- Kamuya Olan Ertelenmifl veya Tak. Ba¤. Borç. TOPLAM (C) D. Al›nan Avanslar TOPLAM (D) E. Borç ve Gider Karfl›l›klar› 1- K›dem Tazminat› Karfl›l›klar› 2- Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› TOPLAM (E) UZUN VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI 38 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. ÖZET B‹LANÇOSU (TEK DÜZENE GÖRE) / devam III. ÖZKAYNAKLAR A. Ödenmifl Sermaye 1- Sermaye 2- Ödenmemifl Sermaye TOPLAM (A) B. Sermaye Yedekleri 1- Hisse Senedi ‹hraç Primleri 2- Hisse Senedi ‹ptal Karlar› 3- MDV Yeniden De¤erleme Art›fllar› 4- ‹fltirakler Yeniden De¤. Art›fllar› 5- Di¤er Sermaye Yedekleri TOPLAM (B) C. Kar Yedekleri 1- Yasal Yedekler 2- Statü Yedekleri 3- Ola¤anüstü Yedekler 4- Di¤er Kar Yedekleri 5- Özel Fonlar TOPLAM (C) D. Geçmifl Y›llar Karlar› TOPLAM (D) E. Geçmifl Y›llar Zararlar› (-) TOPLAM (E) F. Dönem Net Kar› Veya Zarar› TOPLAM (F) ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI PAS‹F (KAYNAKLAR) TOPLAMI NAZIM HESAPLAR 31.12.2002 31.12.2001 500.000.000.000.000 (325.000.000.000.000) 175.000.000.000.000 500.000.000.000.000 (325.000.000.000.000) 175.000.000.000.000 181.185.157.700 145.037.848.805.347 3.868.043.228 32.089.172.373.348 177.312.074.379.623 181.185.157.700 100.426.613.927.961 1.066.417.502 100.608.865.503.163 417.010.819.428 7.806.888.830.769 8.566.017 49.665.002.078.513 57.888.910.294.729 417.010.819.429 7.806.888.830.770 8.566.017 15.057.880.412.581 23.281.788.628.797 - - (111.605.467.603.971) (111.605.467.603.971) (131.548.771.763.386) (131.548.771.763.386) 67.403.615.767.618 67.403.615.767.618 19.943.304.159.416 19.943.304.159.416 365.999.132.838.000 989.299.884.544.170 7.511.673.045.136.001 187.285.186.527.989 605.482.951.127.688 3.831.524.163.289.300 2002 • 39 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. ÖZET GEL‹R TABLOSU (TEK DÜZENE GÖRE) 01.01.2002-31.12.2002 01.01.2001-31.12.2001 A. Brüt Sat›fllar 1- Yurtiçi Sat›fllar 2- Yurtd›fl› Sat›fllar 3- Di¤er Gelirler TOPLAM (A) 882.183.685.518.218 1.370.477.676.870.370 134.873.731.005.659 2.387.535.093.394.249 645.832.083.218.640 1.036.925.472.047.386 52.160.686.493.232 1.734.918.241.759.258 B. Sat›fl ‹ndirimleri (-) 1- Sat›fltan ‹adeler 2- Sat›fl Iskontolar› 3- Di¤er ‹ndirimler TOPLAM (B) (72.375.994.551.776) (143.539.666.190.645) (215.915.660.742.421) (61.430.824.585.829) (8.251.191.059.932) (69.682.015.645.761) C. Net Sat›fllar (A-B) 2.171.619.432.651.827 1.665.236.226.113.497 (1.658.766.824.272.860) (1.658.766.824.272.860) (1.442.739.643.353.493) (1.442.739.643.353.493) BRÜT SATIfi KARI VEYA ZARARI 512.852.608.378.966 222.496.582.760.004 E. Faaliyet Giderleri (-) 1- Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri 2- Pazarlama, Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri 3- Genel Yönetim Giderleri TOPLAM (E) (365.550.180.726.590) (128.095.531.334.837) (493.645.712.061.426) (278.681.074.494.945) (115.815.786.410.348) (394.496.860.905.293) 19.206.896.317.540 (172.000.278.145.289) 248.314.860.437 23.339.916.309.932 2.534.320.577.145 729.476.055.453 166.334.496.629.549 3.280.782.965.063 196.467.307.397.581 25.105.698.102 7.963.409.214.784 219.583.641.669 326.797.101.831 13.017.468.097.367 125.108.413.957.607 12.464.853.459.708 159.125.631.171.066 (6.764.097.113.165) (124.104.581.319.464) (886.391.187.047) (131.755.069.619.678) (3.373.210.284.873) (27.960.931.132.065) (511.696.555.313) (31.845.837.972.251) (33.869.003.664) (215.338.750.925) (249.207.754.588) (19.237.319.494.104) (2.179.839.592.152) (21.417.159.086.256) OLA⁄AN KAR VEYA ZARAR 83.669.926.340.855 (66.137.644.032.730) I. Ola¤and›fl› Gelir ve Karlar 1- Önceki Dönem Gelir ve Karlar 2- Di¤er Ola¤and›fl› Gelir ve Karlar TOPLAM (I) 6.942.563.227.526 17.150.499.494.229 24.093.062.721.756 5.541.258.519.424 105.513.128.340.713 111.054.386.860.137 J. Ola¤and›fl› Gider ve Zararlar 1- Çal›flmayan K›s›m Gider ve Zararlar› 2- Önceki Dönem Gider ve Zararlar› 3- Di¤er Ola¤and›fl› Gider ve Zararlar TOPLAM (J) (2.427.221.575.405) (2.394.250.808.696) (3.139.808.537.665) (7.961.280.921.765) (1.626.370.903.107) (9.739.014.086.929) (13.608.053.677.955) (24.973.438.667.991) 99.801.708.140.846 19.943.304.159.416 (32.398.092.373.228) - 67.403.615.767.618 19.943.304.159.416 D. Sat›fllar›n Maliyeti (-) 1- Sat›lan Mamuller Maliyeti 2- Sat›lan Ticari Mallar Maliyeti 3- Sat›lan Hizmet Maliyeti 4- Di¤er Sat›fllar›n Maliyeti TOPLAM (D) FAAL‹YET KARI VEYA ZARARI F. Di¤er Faaliyetlerden Ola¤an Gel. ve Karlar 1- ‹fltiraklerden Temettü Gelirleri 2- Ba¤l› Ortakl›klardan Temettü Gelirleri 3- Faiz Gelirleri 4- Komisyon Gelirleri 5- Konusu Kalmayan Karfl›l›klar 6- Menkul K›ymet Sat›fl Kar› 7- Kambiyo Karlar› 8- Reeskont Faiz Gelirleri 9- Faaliyet ‹le ‹lgili Di¤er Gelir ve Karlar› TOPLAM (F) G. Di¤er Faaliyetlerden Ola¤an Gider ve Zararlar (-) 1- Gelir Ort. Sen. Faiz Gideri 2- Komisyon Giderleri 3- Karfl›l›k Giderleri 4- Menkul K›ymet Sat›fl Zararlar› 5- Kambiyo Zararlar› 6- Reeskont Faiz Giderleri 7- Di¤er Giderler ve Zararlar TOPLAM (G) H. Finansman Giderleri (-) 1- K›sa Vadeli Borçlanma Giderleri 2- Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri TOPLAM (H) DÖNEM KARI VEYA ZARARI K. Dönem Kar› Vergi ve Di¤er Yasal Yüküm. DÖNEM NET KARI / ZARARI 40 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. F‹NANSAL ANAL‹Z ORANLARI 2002 2001 AÇIKLAMA 1,33 1,15 0,76 0,95 0,75 0,34 ‹DEAL‹=M‹N 1.5 ‹DEAL‹=M‹N 0.80 ‹DEAL‹= 0.20 0,37 0,59 0,31 0,45 KRED‹ VEREN AÇISINDAN ‹DEAL‹=1 ‹DEAL‹=M‹N 1.00 171.694.765 (17.272.051) 0,63 1,70 0,69 2,23 ‹DEAL‹=MAX 0.50 ‹DEAL‹=MAX 2.00 401,48 1,93 ‹DEAL‹=M‹N 4.00 20 36 20 46 2002 ARALIK 0,03 2,20 0,07 0,18 2001 ARALIK 0,01 2,75 0,03 0,10 L‹K‹D‹TE ORANLARI CAR‹ ORAN (DÖNEN VARLIK/K.V. BORÇ) AS‹T-TEST ORANI ((DÖN. VARL.-STOK-D‹⁄ER DÖNEN VARL.)/K.V. BORÇ) NAK‹T ORANI ((HAZIR DE⁄.+MEN.KIYMET)/K.V. BORÇ) F‹NANSAL YAPI ORANLARI ÖZKAYNAK/TOPLAM AKT‹F ORANI ÖZKAYNAK/TOPLAM BORÇ ORANI NET ‹fiLETME SERMAYES‹ (DÖNEN VARLIK-KISA VADEL‹ BORÇ) (Milyon TL) KALDIRAÇ ORANLARI KALDIRAÇ ORANI (TOPLAM BORÇ/TOPLAM AKT‹F) TOPLAM BORÇ/ÖZKAYNAK FA‹Z ÖDEME GÜCÜ ((VERG‹ ÖNCES‹ KAR+F‹N. G‹D.)/F‹NANSMAN G‹DER‹) DEV‹R HIZLARI (GÜN) ALACAK DEV‹R HIZI=((KISA VADEL‹ ALACAKLAR*365)/NET SATIfiLAR) BORÇ DEV‹R HIZI=((T‹CAR‹ BORÇ*365)/SATIfi MAL‹YET‹) DUPONT MODELI NET KAR MARJI (NET KAR/NET SATIfi) * AKT‹F DEV‹R HIZI (NET SATIfi/AKT‹F TOPLAMI) =AKT‹F KARLILIK ORANI ÖZKAYNAK KARLILIK ORANI 2002 • 41 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. E⁄‹L‹M YÜZDELER‹NE GÖRE 2001 ve 2002 YILLARI B‹LANÇOLARI B‹LANÇO KALEMLER‹ AKT‹F 31.12.2001 31.12.2002 DÖNEN VARLIKLAR Haz›r De¤erler Menkul K›ymetler Ticari Alacaklar (Net) Stoklar Gelecek Aylara Ait Gid. ve Gel. Tah. Di¤er Dönen Varl›klar Di¤er Alacaklar Dönen Varl›klar Toplam› %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %356 %121 %141 %139 %111 %83 %171 %208 DURAN VARLIKLAR Ticari Alacaklar Di¤er Alacaklar Mali Duran Varl›klar Maddi Duran Varl›klar Maddi Olmayan Duran Varl›klar Özel Tükenmeye Tabi Varl›klar Gelecek Y›llara Ait Gid. ve Gel. Tah. Di¤er Duran Varl›klar Duran Varl›klar Toplam› %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %104 %171 %1778 %107 %132 %95 %99 %124 %110 AKT‹F TOPLAMI %100 %163 B‹LANÇO KALEMLER‹ PAS‹F 31.12.2001 31.12.2002 KISA VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR Mali Borçlar Ticari Borçlar Di¤er Borçlar Al›nan Avanslar Ödenecek Vergi ve Yükümlülükler Borç ve Gider Karfl›l›klar› Gelecek Aylara Ait Gid. ve Gel. Tah. K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar K›sa Vadeli Yabanc› Kaynaklar Toplam› %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %134 %91 %1840 %19697 %130 %88 %204 %2 %148 UZUN VADEL‹ YABANCI KAYNAKLAR Mali Borçlar Ticari Borçlar Di¤er Borçlar Al›nan Avanslar Borç ve Gider Karfl›l›klar› Gelecek Y›llara Ait Gid. ve Gel. Tah. Di¤er Uzun Vadeli Yabanc› Kaynaklar Uzun Vadeli Yabanc› Kaynaklar Toplam› %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %0 (*) %32 %0 %140 %0 %0 %153 ÖZKAYNAKLAR Ödenmifl Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Geçmifl Y›llar Karlar› Geçmifl Y›llar Zararlar› Dönem Net Kar› veya Zarar› %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %176 %249 %0 %85 %338 Özkaynaklar Toplam› %100 %195 PAS‹F TOPLAMI %100 %163 01.01.200131.12.2001 01.01.200231.12.2002 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %100 %138 %310 %130 %115 %230 %125 %(11) %123 %414 %1 %(127) %22 %32 %5 (*) %338 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. E⁄‹L‹M YÜZDELER‹NE GÖRE 2001 VE 2002 YILLARI GEL‹R TABLOLARI GEL‹R TABLOSU KALEMLER‹ (M‹LYON TL) A- BRÜT SATIfiLAR B- SATIfi ‹ND‹R‹MLER‹ (-) C- NET SATIfiLAR (A - B) D- SATIfiLARIN MAL‹YET‹ (-) BRÜT SATIfi KARI VEYA ZARARI (C - D) E- FAAL‹YET G‹DERLER‹ (-) FAAL‹YET KARI VEYA ZARARI (C - D - E) F- D‹⁄ER FAAL. OLA⁄AN GEL‹R VE KARLAR G- D‹⁄ER FAAL‹YET. OLA⁄AN G‹DER VE ZARARLAR (-) H- F‹NANSMAN G‹DERLER‹ (-) OLA⁄AN KAR VEYA ZARAR I- OLA⁄AN DIfiI GEL‹R VE KARLAR J- OLA⁄AN DIfiI G‹DER VE ZARARLAR (-) DÖNEM KARI VEYA ZARARI K- DÖNEM KARI VE D‹⁄. YAS. YÜK. KAR. (-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI (*) ‹lgili hesaplar›n 2001 y›l›nda bakiyesi olmay›p, 2002 y›l›nda bakiye vermektedir. 42 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu Ba¤›ms›z Denetim Raporlar› - Sermaye Piyasas› Kurulu Seri XI Tebli¤i’ne göre Düzenlenen Ba¤›ms›z Denetim Raporu Sayfa 43 - Uluslararas› Muhasebe Standartlar›’na göre Düzenlenen Ba¤›ms›z Denetim Raporu Sayfa 65 2002 • 43 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) TÜRK HAVA YOLLARI ANON‹M ORTAKLI⁄I 1 OCAK 2002-31 ARALIK 2002 DÖNEM‹NE A‹T BA⁄IMSIZ DENET‹M RAPORU 1. Türk Hava Yollar› Anonim Ortakl›¤›’n›n ("Ortakl›k") 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle düzenlenmifl bilançosunu ve bu tarihte sona eren y›la ait gelir tablosunu incelemifl bulunuyoruz. ‹ncelememiz genel kabul görmüfl denetleme ilke, esas ve standartlar›na uygun olarak yap›lm›fl ve dolay›s›yla hesap ve ifllemler ile ilgili olarak muhasebe kay›tlar›n›n kontrolü ile gerekli gördü¤ümüz di¤er denetleme yöntem ve tekniklerini içermifltir. 2. 1 Ocak 2001 - 31 Aral›k 2001 dönemine ait ba¤›ms›z denetim raporumuzda, Ortakl›¤›n finansal tablolar›nda, yolcu ve kargo bedellerini bilet sat›fl› gerçekleflti¤inde gelir olarak, tafl›ma hizmetinin maliyetini ise uçufl hizmetini ifa etti¤inde gider olarak kaydetti¤ini ve Ortakl›¤›n, gelirlerini tafl›ma hizmetini gerçeklefltirdi¤inde (uçufl bazl›) kay›t edebilmek için gerekli sistem çal›flmalar›na devam etti¤ini, ancak 25 Mart 2002 tarihli denetim raporumuz tarihi itibariyle bu çal›flmalar sonuçlanmad›¤›ndan uçufl geliri tutar›n›n kesin olarak saptanamad›¤›n› belirtmifltik. Not 11a’da detayl› olarak belirtildi¤i gibi Ortakl›k dünyadaki pek çok havayolunun uygulad›¤› flekilde ve Genel Kabul Görmüfl Muhasebe ‹lkelerinden dönemsellik ilkesine uygun olarak 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle gerekli bilgi ifllem altyap› sistemleri tamamlayarak yolcu ve kargo tafl›ma gelirlerinin, tafl›ma hizmeti tamamland›¤›nda faaliyet geliri olarak kaydedilmesi uygulamas›na geçmifltir. E¤er Ortakl›k bu uygulamaya 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle geçmifl olsayd› 31 Aral›k 2002 tarihinde biten y›la ait vergi öncesi dönem kar› tahmini olarak 39.972.081 Milyon TL daha yüksek olacakt›. 3. Not 11’de aç›kland›¤› üzere 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle Ortakl›k tarihsel istatistikler kullanarak uçulmayan ve geçerlili¤ini yitirmifl biletler hakk›nda tahmini hesaplamalar sonucu 45.594.117 Milyon TL’yi gelir olarak kaydetmifltir. Not 33’te aç›kland›¤› üzere A tipi yer iflletme ruhsat›n›n iptali sonucu 18.203.028 Milyon TL gelir olarak kaydedilmifltir. Ancak, Türk Vergi Mevzuat›’na göre bu kalemlerin gelir olarak kayda al›nmalar› 31 Aral›k 2002 tarihinden sonraki dönemlerde gerçekleflece¤i için vergi karfl›l›¤› ayr›lmam›flt›r. 4. Ortakl›¤›n gelirlerinin ve giderlerinin ço¤u yabanc› para cinsinden ifllemlerden oluflmaktad›r. Yabanc› paraya ba¤l› bilet ücretleri Not 11’de detayl› olarak belirtildi¤i gibi acentelerin ve bürolar›n raporlama dönemlerine göre sat›fl geliri hesab›na kaydedilmektedir. Bilet sat›fl›ndan do¤an alacaklar tahsil edildi¤inde oluflan kur fark› tutar›, kur fark› geliri hesab› yerine sat›fl hesab›na kaydedilmektedir. Üçüncü flah›slardan elde edilen yabanc› para cinsinden mal ve hizmet teslimleri ile ilgili ödeme esnas›nda oluflan kur fark› tutar› da, kur fark› gideri hesab› yerine sat›fllar›n maliyeti ve faaliyet giderleri hesaplar›na kay›t edilmektedir. Ortakl›¤›n, 31 Aral›k 2002 tarihi itibari ile bu ifllemlerle ilgili brüt sat›fllar›na 32.975.292 Milyon TL, sat›fllar›n maliyetine 50.233.712 Milyon TL ve faaliyet giderlerine 1.470.371 Milyon TL tutar›nda dahil etti¤i kur fark› geliri veya gideri mevcuttur. 5. Görüflümüze göre, söz konusu mali tablolar, yukar›da belirtilen ikinci, üçüncü ve dördüncü paragraflardaki hususlar›n etkisi d›fl›nda, Türk Hava Yollar› Anonim Ortakl›¤›’n›n 31 Aral›k 2002 tarihindeki gerçek mali durumunu ve bu tarihte sona eren hesap dönemine ait gerçek faaliyet sonucunu, mevzuata ve bir önceki hesap dönemi ile tutarl› bir flekilde uygulanan Sermaye Piyasas› Kurulu taraf›ndan yay›mlanan genel kabul görmüfl muhasebe ilkelerine uygun olarak do¤ru bir biçimde yans›tmaktad›r. ‹stanbul, 7 Mart 2003 DRT DENET‹M REV‹ZYON TASD‹K YEM‹NL‹ MAL‹ MÜfiAV‹RL‹K A.fi. Member firm of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU Zeki Kurtçu Sorumlu Ortak, Bafldenetçi 44 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) AYRINTILI B‹LANÇO (Milyon TL) AKT‹F I. DÖNEN VARLIKLAR A. Haz›r De¤erler 1. Kasa 2. Bankalar 3. Di¤er Haz›r De¤erler B. Menkul K›ymetler 1. Hisse Senetleri 2. Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonolar› 3. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar› 4. Di¤er Menkul K›ymetler 5. Menkul K›ymetler De¤er Düflüklü¤ü Karfl. (-) C. K›sa Vadeli Ticari Alacaklar 1. Al›c›lar 2. Alacak Senetleri 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 4. Di¤er K›sa Vadeli Ticari Alacaklar 5. Alacak Reeskontu (-) 6. fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› (-) D. Di¤er K›sa Vadeli Alacaklar 1. Ortaklardan Alacaklar 2. ‹fltiraklerden Alacaklar 3. Ba¤l› Ortakl›klardan Alacaklar 4. K›sa Vadeli Di¤er Alacaklar 5. Alacak Reeskontu (-) 6. fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› (-) E. Stoklar 1. ‹lk Madde ve Malzeme 2. Yar› Mamuller 3. Ara Mamuller 4. Mamuller 5. Emtia 6. Di¤er Stoklar 7. Stok De¤er Düflüklü¤ü Karfl›l›¤› (-) 8. Verilen Siparifl Avanslar› F. Di¤er Dönen Varl›klar II. DURAN VARLIKLAR A. Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 1. Al›c›lar 2. Alacak Senetleri 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 4. Di¤er Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 5. Alacak Reeskontu (-) 6. fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› (-) B. Di¤er Uzun Vadeli Alacaklar 1. Ortaklardan Alacaklar 2. ‹fltiraklerden Alacaklar 3. Ba¤l› Ortakl›klardan Alacaklar 4. Uzun Vadeli Di¤er Alacaklar 5. Alacak Reeskontu (-) 6. fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› (-) C. Finansal Duran Varl›klar 1. Ba¤l› Menkul K›ymetler 2. Ba¤l› Menkul K›y. De¤. Düfl. Karfl›l›¤› (-) 3. ‹fltirakler 4. ‹fltiraklere Sermaye Taahhütleri (-) 5. ‹fltirakler De¤er Düflüklü¤ü Karfl›l›¤› (-) 6. Ba¤l› Ortakl›klar 7. Ba¤l› Ortakl›klara Sermaye Taahhütleri (-) 8. Ba¤l› Ortakl›klar De¤er Düflüklü¤ü Karfl. (-) 9. Di¤er Finansal Duran Varl›klar D. Maddi Duran Varl›klar 1. Arazi ve Arsalar 2. Yerüstü ve Yeralt› Düzenleri 3. Binalar 4. Makine, Tesis ve Cihazlar 5. Tafl›t Araç ve Gereçleri 6. Döfleme ve Demirbafllar 7. Di¤er Maddi Duran Varl›klar 8. Birikmifl Amortismanlar (-) 9. Yap›lmakta Olan Yat›r›mlar 10. Verilen Siparifl Avanslar› E. Maddi Olmayan Duran Varl›klar 1. Kurulufl ve Teflkilatlanma Giderleri 2. Haklar 3. Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri 4. Di¤er Maddi Olmayan Duran Varl›klar 5. Verilen Avanslar F. Di¤er Duran Varl›klar AKT‹F TOPLAMI Ba¤›ms›z Denetim’den Geçmifl 31.12.2002 31.12.2001 687.378.378 317.634.063 367.529.598 100.720.040 122.462 80.579 363.384.829 94.267.054 4.022.307 6.372.407 9.772.675 12.449.548 11.910.722 13.015.051 3.850.000 (5.988.047) (565.503) 123.083.202 87.378.536 124.160.550 88.239.061 288 21.485.859 14.660.181 (1.077.349) (860.813) (21.485.858) (14.660.181) 28.788.169 26.441.909 10.240.960 108.141 27.487 18.439.594 26.414.947 (526) (525) 91.823.796 67.655.463 87.142.847 60.826.868 8.174.480 7.192.250 (3.804.111) (1.247.630) 310.580 883.975 66.380.938 22.988.567 331.522.604 17.866.908 17.866.908 29.886.223 29.886.223 8.444.570 6.000 9.547.500 (1.527.420) 24.254 (6.000) 400.236 250.581.159 1 51.140.046 248.248.469 333.709.482 6.755.905 384.868 (476.498.409) 1.021.132 85.819.665 4.917.220 2.943.653 1.973.567 19.826.524 276.356.845 17.138.898 17.138.898 778.669 778.669 568.296 3.000 12.264 24.254 (6.000) 534.778 233.824.662 1 31.318.281 152.965.684 293.586.963 4.738.410 258.211 (332.869.430) 8.453.224 75.373.318 4.083.780 1.886.998 2.196.782 19.962.540 1.018.900.982 593.990.908 2002 • 45 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) AYRINTILI B‹LANÇO (Milyon TL) / devam PAS‹F I. KISA VADEL‹ BORÇLAR A. Finansal Borçlar 1. Banka Kredileri 2. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri 3. Tahvil Anapara Taksitleri ve Faizleri 4. Ç›kar›lm›fl Bonolar ve Senetler 5. Di¤er Finansal Borçlar B. Ticari Borçlar 1. Sat›c›lar 2. Borç Senetleri 3. Al›nan Depozito ve Teminatlar 4. Di¤er Ticari Borçlar 5. Borç Reeskontu (-) C. Di¤er K›sa Vadeli Borçlar 1. Ortaklara Borçlar 2. ‹fltiraklere Borçlar 3. Ba¤l› Ortakl›klara Borçlar 4. Ödenecek Giderler 5. Ödenecek Vergi, Harç ve Di¤er Kesintiler 6. Ertelenen ve Taksite Ba¤lanan Devlet Alacaklar› 7. K›sa Vadeli Di¤er Borçlar 8. Borç Reeskontu (-) D. Al›nan Siparifl Avanslar› E. Borç ve Gider Karfl›l›klar› 1. Vergi Karfl›l›klar› 2. Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› Ba¤›ms›z Denetim’den Geçmifl 31.12.2002 31.12.2001 504.005.483 340.096.672 742.960 567.017 742.960 567.017 189.141.716 226.195.687 183.684.345 217.012.769 5.457.371 9.182.918 58.805.471 30.306.618 14.212.404 8.533.514 27.438.647 21.117.216 18.890.462 655.888 (1.736.042) 32.639.780 165.049 222.675.556 82.862.301 32.398.092 190.277.464 82.862.301 II. UZUN VADEL‹ BORÇLAR A. Finansal Borçlar 1. Banka Kredileri 2. Ç›kar›lm›fl Tahviller 3. Ç›kar›lm›fl Di¤er Menkul K›ymetler 4. Di¤er Finansal Borçlar B. Ticari Borçlar 1. Sat›c›lar 2. Borç Senetleri 3. Al›nan Depozito ve Teminatlar 4. Di¤er Ticari Borçlar 5. Borç Reeskontu (-) C. Di¤er Uzun Vadeli Borçlar 1. Ortaklara Borçlar 2. ‹fltiraklere Borçlar 3. Ba¤l› Ortakl›klara Borçlar 4. Ertelenen ve Taksite Ba¤lanan Devlet Alacaklar› 5. Uzun Vadeli Di¤er Borçlar 6. Borç Reeskontu (-) D. Al›nan Siparifl Avanslar› E. Borç ve Gider Karfl›l›klar› 1. K›dem Tazminat› Karfl›l›klar› 2. Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› 131.497.931 10.762.199 10.762.199 59.999 59.999 120.675.733 118.539.547 2.136.186 86.726.324 553.080 553.080 189.184 94.180 95.004 85.984.060 84.872.762 1.111.298 III. ÖZ SERMAYE A. Sermaye B. Sermaye Taahhütleri (-) C. Emisyon Primi D. Yeniden De¤erleme De¤er Art›fl› 1. Duran Varl›klardaki De¤er Art›fl› 2. ‹fltiraklerdeki De¤er Art›fl› 3. Borsa'da Oluflan De¤er Art›fl› E. Yedekler 1. Yasal Yedekler 2. Statü Yedekleri 3. Özel Yedekler 4. Ola¤anüstü Yedek 5. Maliyet Art›fl Fonu 6. Serm. Eklenecek ‹flt. His. ve Gayr. Sat›fl Kazançlar› 7. Geçmifl Y›l Kar› F. Net Dönem Kar› G. Dönem Zarar› (-) H. Geçmifl Y›llar Zararlar› (-) 1. ........... Y›l› Zarar› 2. ........... Y›l› Zarar› 383.397.568 175.000.000 181.185 145.041.717 145.037.849 3.868 89.978.083 417.011 49.665.011 7.806.889 32.089.172 104.919.324 (131.722.741) (131.722.741) - 167.167.912 175.000.000 181.185 100.427.680 100.426.614 1.066 23.281.789 417.011 15.057.889 7.806.889 8.127.303 (139.850.045) (70.330.409) (69.519.636) 1.018.900.982 593.990.908 PAS‹F TOPLAMI 46 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) AYRINTILI GEL‹R TABLOSU (Milyon TL) A. Brüt Sat›fllar 1. Yurtiçi Sat›fllar 2. Yurtd›fl› Sat›fllar 3. Di¤er Sat›fllar Ba¤›ms›z Denetim’den Geçmifl 31.12.2002 31.12.2001 2.366.122.532 1.734.918.241 846.212.555 645.832.083 1.370.477.677 1.036.925.472 149.432.300 52.160.686 B. Sat›fllardan ‹ndirimler (-) 1. Sat›fltan ‹adeler (-) 2. Sat›fl ‹skontolar› (-) 3. Di¤er ‹ndirimler (-) (110.610.862) (72.375.995) (38.234.867) (69.682.016) (61.430.825) (8.251.191) C. Net Sat›fllar 2.255.511.670 1.665.236.225 (1.655.139.664) (1.442.739.643) 600.372.006 222.496.582 (518.269.299) (363.876.220) (154.393.079) (407.026.251) (277.225.681) (129.800.570) ESAS FAAL‹YET KARI (ZARARI) 82.102.707 (184.529.669) F. Di¤er Faaliyetlerden Gelirler ve Karlar 1. ‹fltiraklerden Temettü Gelirleri 2. Ba¤l› Ortakl›klardan Temettü Gelirleri 3. Faiz ve Di¤er Temettü Gelirleri 4. Faaliyetle ‹lgili Di¤er Gelirler ve Karlar 200.298.421 248.315 23.394.105 176.656.001 158.920.291 8.109.972 150.810.319 (124.593.621) (31.253.906) (249.208) (33.869) (215.339) (21.417.159) (19.237.319) (2.179.840) 157.558.299 (78.280.443) 27.201.800 3.028.386 6.942.563 17.230.851 111.381.184 326.797 5.541.259 105.513.128 (47.442.683) (2.427.222) (42.366.332) (2.649.129) (24.973.438) (1.626.371) (9.739.014) (13.608.053) 137.317.416 8.127.303 (32.398.092) - 104.919.324 8.127.303 D. Sat›fllar›n Maliyeti (-) BRÜT SATIfi KARI (ZARARI) E. Faaliyet Giderleri (-) 1. Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri (-) 2. Pazarlama, Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri (-) 3. Genel Yönetim Giderleri (-) G. Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar (-) H. Finansman Giderleri (-) 1. K›sa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 2. Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) FAAL‹YET KARI (ZARARI) I. Ola¤anüstü Gelirler ve Karlar 1. Konusu Kalmayan Karfl›l›klar 2. Önceki Dönem Gelir ve Karlar› 3. Di¤er Ola¤anüstü Gelirler ve Karlar J. Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar (-) 1. Çal›flmayan K›s›m Giderleri ve Zararlar› (-) 2. Önceki Dönem Gider ve Zararlar› (-) 3. Di¤er Ola¤anüstü Giderler ve Zararlar (-) DÖNEM KARI (ZARARI) K. Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülükler (-) NET DÖNEM KARI (ZARARI) 2002 • 47 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) AYRINTILI FON AKIM TABLOLARI (Milyon TL) CAR‹ DÖNEM 31.12.2002 KAYNAKLAR 1- Faaliyet Kar›ndan Sa¤lanan Kaynaklar a) Faaliyet Kar› b) Amortismanlar (+) c) Fon Ç›k›fl› Gerektirmeyen Di¤er Giderler (+) d) Fon Girifli Sa¤lamayan Gelirler (-) 2- Ola¤anüstü Kardan Sa¤lanan Kaynaklar a) Ola¤anüstü Kar b) Fon Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (+) c) Fon Girifli Sa¤lamayan Gelirler (-) 3- Dönen Varl›klar›n Tutar›nda Azal›fl 4- Duran Varl›klar›n Tutar›nda Azal›fl 5- K›sa Vadeli Borçlarda Art›fl 6- Uzun Vadeli Borçlarda Art›fl 7- Sermaye Art›r›m› (Nakit Karfl›l›¤›) 8- Emisyon Primi 401.342.760 209.062.703 259.752.111 - 157.558.301 56.376.019 46.678.604 (860.813) - 86.407.746 - KAYNAK KULLANIMLARI 1- Faaliyet Zarar›ndan Dolay› Kaynak Kullan›m› a) Faaliyet Zarar› b) Amortismanlar (-) c) Fon Ç›k›fl› Gerektirmeyen Di¤er Giderler (-) d) Fon Girifli Sa¤lamayan Di¤er Gelirler (+) 2- Ola¤anüstü Zarardan Dolay› Kaynak Kullan›m› a) Ola¤anüstü Zarar 20.240.883 b) Fon Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (-) (2.427.222) c) Fon Girifli Sa¤lamayan Gelirler (+) 3- Ödenen Vergi ve Benzerleri 4- Ödenen Temettüler 5- Dönen Varl›klar›n Tutar›nda Art›fl 6- Duran Varl›klar›n Tutar›nda Art›fl (Yeniden De¤er. Hariç) 7- K›sa Vadeli Borçlarda Azal›fl 8- Uzun Vadeli Borçlarda Azal›fl 9- Sermayede Azal›fl NET ‹fiLETME SERMAYES‹NDEK‹ DE⁄‹fi‹M 1- Net ‹flletme Sermayesindeki Art›fl 2- Net ‹flletme Sermayesindeki Azal›fl ÖNCEK‹ DÖNEM 31.12.2001 86.407.746 131.510.720 10.079.929 - 110.300.252 12.339.931 14.774 401.342.760 209.062.703 - (7.361.997) 78.280.443 (45.620.530) (40.263.565) 241.655 17.813.661 - 379.343.010 4.186.089 - 145.947.778 70.900.796 (423.874) - 205.835.501 - 25.839.294 - 48 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) NAK‹T AKIM TABLOLARI (Milyon TL) CAR‹ DÖNEM 31.12.2002 A- DÖNEM BAfiI NAK‹T MEVCUDU B- DÖNEM ‹Ç‹ NAK‹T G‹R‹fiLER‹ 1- Sat›fllardan Elde Edilen Nakit a) Net Sat›fl Has›lat› b) Alacaklardaki (Sat›fllardan Kaynaklanan) Azal›fllar c) Alacaklardaki (Sat›fllardan Kaynaklanan) Art›fllar (-) 2- Di¤er Faaliyetlerden Gelirler ve Karlardan Dolay› Sa¤lanan Nakit 3- Ola¤anüstü Gelir ve Karlardan Sa¤lanan Nakit 4- K›sa Vadeli Borçlardaki Art›fl (Al›mlarla ilgili olmayan) a) Menkul K›ymet ‹hraçlar›ndan b) Di¤er Art›fllardan 5- Uzun Vadeli Borçlardaki Art›fl (Al›mlarla ilgili olmayan) a) Menkul K›ymet ‹hraçlar›ndan b) Di¤er Art›fllardan 6- Sermaye Art›r›m›ndan Sa¤lanan Nakit 7- Emisyon Priminden Sa¤lanan Nakit 8- Di¤er Nakit Giriflleri ÖNCEK‹ DÖNEM 31.12.2001 100.720.040 29.081.269 2.663.448.579 1.933.881.038 2.212.764.503 1.621.717.454 2.255.511.670 1.665.236.225 - - (42.747.167) (43.518.771) 199.437.609 27.201.800 158.678.636 111.381.184 147.132.141 - 147.132.141 10.079.929 - 10.079.929 C- DÖNEM ‹Ç‹ NAK‹T ÇIKIfiLARI 1- Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Ç›k›fllar› a) Sat›fllar›n Maliyeti 1.655.139.664 b) Stoklardaki Art›fllar 26.724.815 c) Borçlardaki (Al›mlardan Kaynaklanan) Azal›fl 27.871.052 d) Borçlardaki (Al›mlardan Kaynaklanan) Art›fl (-) e) Amortisman ve Karfl›l›klar Gibi Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (-) f) Stoklardaki Azal›fl (-) 2- Faaliyet Giderlerinden Dolay› Nakit Ç›k›fl› a) Araflt›rma ve Gelifltirme Giderleri b) Pazarlama Sat›fl ve Da¤›t›m Giderleri 365.550.181 c) Genel Yönetim Giderleri 126.421.570 d) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler (-) (193.688.250) 3- Di¤er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlardan Dolay› Nakit Ç›k›fllar› a) Di¤er Faaliyetlerle ‹lgili Giderler ve Zararlar 150.891.168 b) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler ve Zararlar (-) (19.545.662) 4- Finansman Giderlerinden Dolay› Nakit Ç›k›fllar› 5- Ola¤anüstü Gider ve Zararlardan Dolay› Nakit Ç›k›fl› a) Ola¤anüstü Gider ve Zararlar b) Nakit Ç›k›fl› Gerektirmeyen Giderler ve Zararlar (-) 6- Duran Varl›k Yat›r›mlar› Nedeniyle Nakit Ç›k›fllar› 7- K›sa Vadeli Borçlar›n Anapara Ödemeleri a) Menkul K›ymetler Anapara Ödemeleri b) Di¤er Ödemeler 8- Uzun Vadeli Borçlar›n Anapara Ödemeleri a) Menkul K›ymetler Anapara Ödemeleri b) Di¤er Ödemeler 9- Ödenen Vergi ve Benzerleri 10- Ödenen Temettüler 11- Di¤er Nakit Ç›k›fllar› 66.832.597 12.354.705 29.749.059 2.396.639.021 1.862.242.267 1.709.735.531 1.313.904.960 1.442.739.643 20.410.715 (103.624.868) (45.620.530) - 298.283.501 295.405.666 278.681.075 129.800.570 (113.075.979) 131.345.506 18.071.825 29.798.512 (11.726.687) 249.208 21.417.159 45.015.461 24.973.438 24.973.438 - 41.182.835 - 69.989.986 32.714.348 32.714.348 - 13.293 13.293 170.826.979 85.751.592 D- DÖNEM SONU NAK‹T MEVCUDU 367.529.598 100.720.040 E- NAK‹T ARTIfi VEYA (AZALIfi) 266.809.558 71.638.771 2002 • 49 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) SATIfiLARIN MAL‹YET‹ TABLOLARI (Milyon TL) ÜRET‹M FAAL‹YET‹ A- Dolays›z ‹lk Madde ve Malzeme Giderleri B- Dolays›z ‹flçilik Giderleri C- Genel Üretim Giderleri D- Yar› Mamul Kullan›m› 1- Dönem Bafl› Stok (+) 2- Dönem Sonu Stok (-) ÖNCEK‹ DÖNEM 31.12.2001 - - - ÜRET‹LEN MAMUL MAL‹YET‹ E- Mamul Stoklar›nda De¤iflim 1- Dönem Bafl› Stok (+) 2- Dönem Sonu Stok (-) CAR‹ DÖNEM 31.12.2002 - - - I- SATILAN MAMUL MAL‹YET‹ - - - T‹CAR‹ FAAL‹YET A- Dönem Bafl› Emtia Stoku (+) B- Dönem ‹çi Al›fllar (+) C- Dönem Sonu Emtia Stoku (-) II- SATILAN EMT‹A MAL‹YET‹ - - - III- SATILAN H‹ZMET MAL‹YET‹ 1.655.139.664 1.442.739.643 SATIfiLARIN MAL‹YET‹ (I+II+III) 1.655.139.664 1.442.739.643 50 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) KAR DA⁄ITIM TABLOSU (Milyon TL) Ba¤›ms›z Denetim’den Geçmifl 31.12.2002 31.12.2001 A- Dönem Kar›n›n Da¤›t›m› 1- Dönem Kar› 2- Geçmifl Y›llar Zararlar› 3- Ödenecek Vergiler (Cari) 4- Ertelenmifl Vergiler 5- Birinci Tertip Yedek Akçe NET DA⁄ITILAB‹L‹R DÖNEM KARI 6- Ortaklara Birinci Temettü a) Adi Hisse Senedi Sahiplerine b) ‹mtiyazl› Hisse Senedi Sahiplerine 7- Yönetim Kurulu'na ve Memurlara Temettü 8- Ortaklara ‹kinci Temettü a) Adi Hisse Senedi Sahiplerine b) ‹mtiyazl› Hisse Senedi Sahiplerine 9- ‹kinci Tertip Yedek Akçe 10- Statü Yedekleri 11- Özel Yedekler FEVKALADE YEDEK AKÇE B- Hisse Bafl›na Kar (MTL / %) C- Hisse Bafl›na Kar Pay› (MTL / %) Rapor tarihi itibariyle kar da¤›t›m tablosu kesinleflmemifltir. 137.317.417 (131.722.741) (32.398.092) - 8.127.303 (139.850.044) - (26.803.416) (131.722.741) - - - - - - - 599,54 TL/%59,95 - 46,44 TL / %4,64 - - 2002 • 51 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) 1- Ortakl›k, yurtiçinde ve yurtd›fl›nda her türlü yük ve insan hava tafl›mac›l›¤› ve buna iliflkin servis, tedarik, onar›m ve depolama ifllerini yapmak üzere 1933 y›l›nda Hava Yollar› Devlet ‹flletmesi ad› ile kurulmufltur. 8 Haziran 1984 tarihli 233 say›l› Kanun Hükmünde Kararname ile Kamu ‹ktisadi Teflekkülü niteli¤i kazanan Ortakl›¤›m›z›n 22 A¤ustos 1990 tarih ve 90/822 say›l› Bakanlar Kurulu Karar› ile 3291 say›l› kanun kapsam›na al›narak özellefltirilmesine karar verilmifltir. 2- Sermayenin %10 ve daha fazlas›na sahip ortaklar›n: Ad› T.C. Baflbakanl›k Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› Pay Oran› %98,17 Pay Tutar› 31.12.2002 31.12.2001 171.788.948 171.788.948 ‹liflikteki mali tablolarda özel flah›slara ait 1.644.075 TL (Tam) tutar›ndaki sermaye pay› Ortakl›k 1984 y›l›nda 233 say›l› Kanun kapsam›na al›n›rken dikkate al›nmam›fl, bilahare Ortakl›¤›n 3291 say›l› Kanun kapsam›na al›nmas›na istinaden yüksek Planlama Kurulu’nun 30 Ekim 1990 gün ve 90/18 say›l› karar›yla onaylanan ana sözleflmesi gere¤i söz konusu hisseler T.C. Baflbakanl›k Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› ad›na kaydedilmifltir. 3- Ana Sözleflme 17 Ocak 2003 tarihinde Ola¤anüstü Genel Kurul toplant›s›ndaki yap›lan de¤iflikliklere göre düzenlenmifltir. 1 Adet C grubu imtiyazl› hisse senedinin sa¤lad›¤› imtiyazlar ilgili ana sözleflme maddelerinde belirtildi¤i flekilde afla¤›daki gibidir: Ana Sözleflme Madde 7: Nama yaz›l› hisselerin devrinde (C) grubu hisseyi temsilen seçilen Yönetim Kurulu üyesinin olumlu oyu bulunmas› flartt›r. Ana Sözleflme Madde 10: Yönetim Kurulu 7 üyeden oluflur. 7 üyeden birisinin (C) grubu hissedar›n gösterece¤i adaydan seçilmesi zorunludur. Ana Sözleflme Madde 14: Afla¤›daki konularda Yönetim Kurulu’nun alaca¤› kararlar›n geçerlili¤i (C) grubundan seçilen Yönetim Kurulu üyesinin olumlu oy kullanmas›na ba¤l›d›r. - ‹flbu Ana Sözleflmenin 3.1. maddesinde belirtilen aç›kça olumsuz etkileyecek kararlar›n al›nmas›; - Genel Kurula Ana Sözleflme de¤iflikli¤i önerilmesi; - Sermaye art›r›lmas›; - Nama yaz›l› hisselerin devrinin onaylanmas› ve devrin pay defterine ifllenmesi; - Ortakl›¤›n Sermaye Piyasas› Kurulu’na sundu¤u son y›ll›k bilançosunda yer alan aktif toplam›n› beher sözleflme baz›nda %5’ini geçen ve Ortakl›¤› do¤rudan ve dolayl› olarak ba¤layan her türlü ifllem yapmas›, taahhüt alt›na sokacak her türlü kararlar›n al›nmas› (flöyle ki Kamu Pay›n›n Ortakl›k sermayesindeki pay› %20’nin alt›na düfltü¤ünde bu bent hükmü kendili¤inden ortadan kalkacakt›r); - Ortakl›¤›n baflka flirketlerle birleflmesi, feshi veya tasfiyesi; - Münhas›ran pazar flartlar› dahilinde veya di¤er kaynaklarla operasyon giderini dahi karfl›lamayan hatlar haricinde, herhangi bir uçufl hatt›n›n kald›r›lmas› veya sefer say›s›n›n belirgin bir flekilde azalt›lmas›na iliflkin kararlar›n al›nmas›. Ana Sözleflme Geçici Madde 1: Ortakl›k Yönetim Kurulu Üyeleri, Denetçileri ve Genel Müdürü Ortakl›k sermayesindeki kamu pay› %50’nin alt›na düflünceye kadar kanunda öngörülen flartlar haiz olmak kayd›yla, T.C. Baflbakanl›k Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›n›n teklifi ve Baflbakan’›n onay› ile atan›r. 4- Ortakl›¤›n kay›tl› sermaye tutar› 500.000.000 TL’dir (2001: 500.000.000 TL). 5- Cari dönem içerisinde sermaye art›r›m› yap›lmam›flt›r. 6- Cari dönemde menkul k›ymet ihraç edilmemifltir. 7- Cari dönemde Ortakl›¤›n itfa edilen borçlanmay› temsil eden menkul k›ymetleri yoktur. 8- Cari dönemde maddi duran varl›k hareketleri: 52 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) a) Sat›n al›nan, imal veya infla edilen maddi duran varl›klar›n maliyeti: b) Sat›lan veya hurdaya ayr›lan maddi duran varl›k maliyeti: c) Cari dönemde ortaya ç›kan yeniden de¤erleme art›fllar›: - Varl›k maliyetlerinde (+) - Birikmifl amortismanlarda (-) 31.12.2002 33.467.057 88.240.908 31.12.2001 34.451.348 182.575.013 212.145.072 145.818.390 137.092.368 88.911.349 d) Yap›lmakta olan yat›r›mlar›n niteli¤i, toplam tutar›, bafllang›ç ve bitifl tarihi ve tamamlanma derecesi: 31.12.2002 Projenin Ad› Yer Teçhizat Yenileme ve Tafl›t Al›m› Uçufl E¤itim Projesi Ortakl›k Bilgisayar Yaz›l›m ve Donan›m› ile Haberleflme Teçhizat› Filo Uçak Al›mlar› Uçak Komponentleri ve Ekipmanlar› ‹nflaat ‹flleri ve Teçhizatlar› Bak›m Üstleri ve ‹dame Yenileme (Ulaflt›rma Sektörü) Atölye Tak›m ve Teçhizatlar› Proje Süresi 2002-2003 2002-2003 Toplam Proje Tutar› 35.627.000 26.023.000 Gerçekleflme Oran› % %1,0 %1,1 Projenin Toplam Harcamalar› 342.158 280.820 31.12.2002 Yap›lmakta Olan Yat›r›mlar - 1999-2003 1997-2004 2002-2003 1986-2003 2002-2002 2002-2003 39.523.000 2.360.897.442 75.583.000 76.348.000 1.475.000 30.287.000 %23,9 %0,4 %30,3 %69,2 %49,4 %6,9 9.452.717 9.365.200 22.868.230 52.845.791 728.146 2.076.505 965.337 12.238 16.500 27.057 2.645.763.442 %3,7 97.959.567 1.021.132 Proje Süresi 2001-2002 2001-2001 Toplam Proje Tutar› 8.766.554 9.768.000 Gerçekleflme Oran› % %36,5 %0,2 Projenin Toplam Harcamalar› 3.202.513 15.544 31.12.2002 Yap›lmakta Olan Yat›r›mlar 142.882 - 1998-2005 1997-2005 1998-2005 1986-2002 2001-2001 2001-2001 38.232.000 927.657.942 35.726.500 37.397.000 2.676.000 10.781.000 %55,0 %1,2 %25,0 %73,2 %18,7 %16,3 21.027.672 11.413.647 8.946.975 27.375.869 500.946 1.758.831 7.945.087 7.441 342.313 4.454 11.047 1.071.004.996 %6,9 74.241.997 8.453.224 TOPLAM 31.12.2001 Projenin Ad› Yer Teçhizat Yenileme ve Tafl›t Al›m› Uçufl E¤itim Projesi Ortakl›k Bilgisayar Yaz›l›m ve Donan›m› ile Haberleflme Teçhizat› Filo Uçak Al›mlar› Uçak Komponentleri ve Ekipmanlar› ‹nflaat ‹flleri ve Teçhizatlar› Bak›m Üstleri ve ‹dame Yenileme (Ulaflt›rma Sektörü) Atölye Tak›m ve Teçhizatlar› TOPLAM 9- Cari ve gelecek dönemlerde yararlan›lacak yat›r›m indiriminin toplam tutar›: 285.951.031 TL 2002 • 53 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) 10- ‹flletmenin ortaklar, ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klarla olan alacak borç iliflkisi: 31.12.2002 Alacaklar Ticari Ticari Olmayan 1) Ortaklar T.C. Baflbakanl›k Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› 2) Ba¤l› Ortakl›klar Sun Ekspress A.fi. 3) ‹fltirakler Uçak Servisi A.fi. (USAfi) Borçlar Ticari Ticari Olmayan 10.240.960 1.007.121 - 112.104 - 7.044 - 5.258.468 - 31.12.2001 1) Ortaklar 2) Ba¤l› Ortakl›klar Sun Ekspress A.fi. 3) ‹fltirakler Qualiflyer Alacaklar Ticari Ticari Olmayan 204.489 - Borçlar Ticari Ticari Olmayan 83.690 - 27.487 - 11- Bilanço kalemlerinde uygulanan de¤erleme, envanter ve amortisman ay›rma yöntemleri ile bunlarda ve di¤er muhasebe politikalar›nda önceki dönemlere göre yap›lan de¤ifliklikler afla¤›daki gibidir: a) Gelir Tahakkuklar›: 2001 y›l›nda Ortakl›¤›m›z yolcu ve kargo bedelleri THY bürolar› taraf›ndan sat›fl gerçekleflti¤inde; IATA acenteleri taraf›ndan sat›fl›n yap›ld›¤› ay sonlar›nda, di¤er acentelerde ise sat›fl›n yap›ld›¤› ay içinde önceden belirlenen raporlama dönemlerine göre THY’na bildirilen tarihlerde gelir olarak kaydedilmekteydi. Ortakl›¤›m›z gerekli bilgi ifllem altyap›s›n› 2002 y›l› sonu itibariyle tamamlayarak dünyadaki pek çok havayolunun uygulad›¤› flekilde ve Genel Kabul Görmüfl Muhasebe ‹lkelerinden dönemsellik ilkesine uygun olarak tafl›ma hizmetinin gerçekleflti¤inde faaliyet gelirleri içinde yer almas› ve henüz uçulmayan biletlerin kupon paylar›n›n ise sat›fl avans› olarak kaydedilmesi uygulamas›na geçmifltir. Yolcu gelirlerine iliflkin olarak acentelere verilecek komisyonlar tafl›mac›l›k hizmeti gerçekleflti¤inde gider olarak kaydedilmektedir. Tafl›mac›l›k hizmeti öncesi sat›lan biletlerin komisyon giderleri dönen varl›klara peflin ödenmifl gider olarak kaydedilmektedir. Ortakl›¤›m›z tarihsel istatistikler kullanarak uçulmayan ve geçerlili¤ini yitirmifl biletler tutar›n› tahmini hesaplamalar yaparak, di¤er faaliyet gelirlerine kaydetmifltir. Ortakl›¤›m›z bu uygulama de¤iflikli¤inin 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle mali tablolara olan etkisini 39.972.081 TL olarak belirlemifl ve bu tutar› önceki dönem gider ve zararlar› hesab›na kaydetmifltir. b) Menkul K›ymetler: Menkul k›ymetler yurt d›fl› borsalarda ifllem gören hisse senetlerinden oluflmufl olup bilanço tarihinden önceki befl ifl günü boyunca ilgili borsada oluflan günlük a¤›rl›kl› ortalama fiyatlar›n›n ortalamas› üzerinden de¤erlenmektedir. c) Stoklar: Stoklar›n de¤erlemesinde elde etme maliyeti ve net gerçekleflebilir de¤erin düflük olan› esas al›nmaktad›r. Stoklar ‘Hareketli A¤›rl›kl› Ortalama Maliyet Yöntemi’ kullan›larak belirlenmektedir. d) Finansal Duran Varl›klar: Ba¤l› ortakl›klar ve SITA INC taraf›ndan verilen depozito sertifikalar›n›n bedelsiz edinilenleri nominal de¤er üzerinden, ba¤l› menkul k›ymetler elde etme maliyeti üzerinden ve bedelsiz olarak elde edilen ifltirakler borsa ve teflkilatlanm›fl di¤er piyasalarda ifllem gördü¤ü için elde etme tarihindeki piyasa de¤erinden kay›t edilmifltir. Borsa ve teflkilatlanm›fl di¤er piyasalarda ifllem gören ifltirakler bilanço tarihinden önceki befl ifl günü boyunca ilgili borsada oluflan günlük a¤›rl›kl› ortalama fiyatlar›n›n ortalamas› üzerinden de¤erlenmektedir. e) Duran Varl›klar: Maddi duran varl›klar T.C. Maliye Bakanl›¤›’n›n saptad›¤› yeniden de¤erleme katsay›lar› çerçevesinde de¤erlenmektedir (Arazi ve arsalar ile tesis, makine ve cihazlar grubu içinde yer alan komponentler hariç). Maddi duran varl›klar yeniden de¤erlenmifl tutarlar› üzerinden normal amortisman metoduna göre amortismana tabi tutulmaktad›r. Maddi olmayan duran varl›klar içinde yer alan haklar ve di¤er maddi olmayan duran varl›klar 5 y›ll›k sürede eflit taksitlerle itfa olunmaktad›r. 54 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) f) Alacak ve Borç Reeskontu: 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle haz›rlanan mali tablolarda avans, depozito ve teminat niteli¤indeki alacaklar d›fl›nda kalan Türk Liras› ve yabanc› para cinsinden üç aydan uzun vadeli alacaklar ve borçlar reeskonta tabi tutulmufltur. g) Borç ve Gider Karfl›l›klar›: - K›dem Tazminat› Karfl›l›klar›: ‹fl Kanunu'na göre hesap dönemi sonu itibariyle, k›dem tazminat›na hak kazanm›fl personele ileride ödenmesi muhtemel borç yükü hesaplanmakta ve gerekli karfl›l›k Sermaye Piyasas› Kurulu'nun düzenlemeleri do¤rultusunda ayr›lmaktad›r. - Özel Yolcu Mil Yükümlülü¤ü Karfl›l›¤›: Ortakl›¤›m›z, üyelerine "Miles and Miles" ad›nda bir S›k Uçufl Program› (frequent flyer program) dahilinde birikmifl mesafe üzerinden ücretsiz uçufl ödülü (mil) vermektedir. Ücretsiz seyahatin artan maliyet yöntemi ile hesaplanan tahmini maliyeti, program üyeleri seyahat ettikçe yükümlülük olarak kaydedilmektedir. Ortakl›¤›m›z ayr›ca "Shop and Miles" ad›nda bir program dahilinde kat›l›mc› firmalara mil sat›fl› yapmaktad›r. Bu sat›fltan elde edilen has›lat gelecek dönemlere ait gelirler hesab›nda takip edilmekte ve tafl›ma hizmeti tamamland›¤›nda faaliyet geliri olarak kaydedilmektedir. - Dahili Sigorta Risk Karfl›l›¤›: Y›llar itibariyle sigorta prim/hasar istatistikleri göz önüne al›narak iç sigorta fonundan karfl›lanmas› kararlaflt›r›lan riskler tespit edilerek piyasa araflt›rmas› neticesi saptanan sigorta primleri üzerinden dahili sigorta risk karfl›l›¤› ayr›lmaktad›r. - fiüpheli Alacaklar: Ortakl›k 3 ay› aflk›n tahsil edilmemifl alacaklar›na iliflkin geçmifl y›llardaki benzer alacaklar›n tahsil edilemez risklerini göz önüne alarak karfl›l›k ay›rmaktad›r. - Aleyhte Davalar: Ortakl›k aleyhine aç›lan ve teminat› olmayan davalar›n kaybedilme riskine karfl›l›k ay›rmaktad›r. - Tamir Edilememe Risk Karfl›l›¤›: Ortakl›¤›m›z yurtd›fl› firmalarda tamir amac›yla bulunan stoklar›n tamir edilememe riskine yönelik karfl›l›k ay›rmaktad›r. h) Yabanc› para cinsinden varl›k ve borçlar: Dönem içinde tamamlanan yabanc› paral› ifllemler, ilgili tarihlerdeki kurlarla TL'ye çevrilerek hesaplara yans›t›lm›flt›r. Bilançoda yer alan yabanc› paraya ba¤l› varl›klar, (baz› Ortado¤u ülkelerindeki alacaklar d›fl›nda) bilanço tarihindeki T.C. Merkez Bankas› al›fl de¤erleme kurlar› kullan›larak, borçlar ise Sermaye Piyasas› Kurulu’nun Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›na göndermifl oldu¤u duyuru gere¤i bilanço tarihindeki T.C. Merkez Bankas› döviz sat›fl kurlar› ile de¤erlemeye tabi tutulmufltur. Bu ifllemlerden do¤an kur farklar› sat›fllara, sat›fllar›n maliyetine ve faaliyet giderleri dahil olmak üzere ilgili gelir ve gider hesap gruplar›na kaydedilmektedir. ›) Finansal Kiralama: Ortakl›k, finansal kiralama yolu ile elde edilen uçaklar, yer teçhizatlar›, yedek motor ve simülatöre iliflkin kira tutarlar›n›, ilgili kira sözleflmelerinin geçerli oldu¤u dönemler boyunca her y›l sözleflme flartlar› dahilinde gider kaydederek muhasebelefltirmektedir. i) Hibe Krediler: Hibe krediler uçak al›m› ile ilgili sat›c› firma taraf›ndan malzeme, e¤itim, finansal yard›m fleklinde bedelsiz olarak Ortakl›¤a sunulan mal, hizmet ve nakit tutarlar›ndan oluflmakta olup, finansal kiralama yoluyla filoya kat›lan uçaklarla ilgili kira sözleflmelerinde sözleflmenin akdi ile hak edilen finansman üretici firmadan sa¤lanan hibe krediler temerrüt halinde iadesi hiçbir zaman söz konusu olmad›¤›ndan gelir olarak kay›tlara al›nm›flt›r. j) Bak›m Giderleri: Her y›l yap›lmas› gereken küçük bak›m ve tamir giderleri ile finansal kiralama sözleflmesi kapsam›nda iade edilen uçaklar›n cari y›ldaki büyük bak›m giderleri gerçekleflti¤i anda gider olarak kaydedilmektedir. Bir y›ldan uzun süreli aral›klarla meydana gelen büyük bak›m giderleri di¤er dönen ve duran varl›klar hesab›na kaydedilerek bir sonraki bak›ma kadar olan süre içindeki dönemlere eflit da¤›t›larak giderlefltirilmektedir. k) Vergi: fiirket kurumlar vergisi ve gelir vergisi stopaj›na tabidir. Kurumlar vergisi oran› vergiye tabi kurum geliri üzerinden %30 ve vergiler üzerinden fon pay› oran› %10 olarak belirlenmifltir. Vergiye tabi kurum kazanc›, birçok karfl›l›klar gibi kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesi ve al›nan temettüler gibi vergiye tabi olmayan gelirler ile yat›r›m indirimlerinin düflülmesi yoluyla bulunmaktad›r. Kurumlar vergisine ek olarak, da¤›t›lmas› durumunda temettü üzerinden gelir vergisi stopaj› öngörülmektedir. Sonuç olarak kar›n da¤›t›lmamas› durumunda toplam vergi oran› %33 olacak, da¤›t›lmas› durumunda ise ilave olarak gelir vergisi stopaj› yükümlülü¤ü de do¤acakt›r. Gelir vergisi stopaj› halka aç›k flirketlerde %5, di¤er flirketlerde ise %15 olarak ilan edilmifltir. Ayr›ca vergiye tabi kurum kazanc›ndan indirilen yat›r›m indirimi kurumlar vergisinde, %19,8 oran›nda gelir vergisi stopaj ve fon pay›na tabidir. 2002 • 55 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) 12- Bilanço tarihinden sonra ortaya ç›kan ve aç›klamay› gerektiren hususlar afla¤›daki gibidir: - 1 Ocak 2003 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere k›dem tazminat tavan› çal›fl›lan her tam y›l için 1.260 TL’den 1.324 TL’ye yükseltilmifltir. - 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n menkul k›ymetler hesab› içerisinde yer alan ve Paris Borsas›’nda ifllem gören 202.735 adet France Telecom hisse senedinin borsa fiyat› 27 fiubat 2003 tarihi itibariyle 31 Aral›k 2002 tarihindeki fiyat› olan 17,15 Euro’dan 20,12 Euro’ya yükselmifltir. Bu nedenle 27 fiubat 2003 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n sahip oldu¤u France Telecom hisse senetleri bilanço tarihine göre yaklafl›k olarak 1.155,791 TL de¤er kazanm›fl bulunmaktad›r. - 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n menkul k›ymetler hesab› içerisinde yer alan ve ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›’nda ifllem gören 570,000,000 adet USAfi hisse senedinin borsa fiyat› 27 fiubat 2003 tarihi itibariyle 31Aral›k 2002 tarihindeki fiyat› olan 14,020 TL’den 15,185 TL’ye yükselmifltir. Bu nedenle 27 fiubat 2003 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n sahip oldu¤u USAfi hisse senetleri bilanço tarihine göre yaklafl›k olarak 635,345 TL de¤er kazanm›fl bulunmaktad›r. - 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n ‹fltirakler Sermaye Paylar› USAfi’›n ana orta¤› Gate Gourmet Holding A.G. (GGH) ile Ortakl›¤›m›z aras›nda 15.11.2001 tarihinde imzalanan hisse devir sözleflmesinin 2. Maddesi gere¤i, USAfi sermayesinin %1.25’lik k›sm›na tekabül eden 71.250.000 adet, 71.250 TL nominal de¤erli hisse senedinin Ortakl›¤›m›za devri 02.01.2003 tarihinde gerçeklefltirilmifltir. USAfi sermayesinde ifltirak pay›m›z %11,25 oran›nda 641.250 TL nominal de¤ere yükselmifltir. - Ba¤l› Ortakl›¤›m›z Sun Ekpress A.fi. sermayesinde gayrikabulü rücu "Taahhütname ve yetki belgesi"ne istinaden emaneten Yusuf Bolay›rl›’ya tahsis edilmifl bulunan %5’lik hisse yine ayn› taahhütname ve yetki belgesi çerçevesinde ve ayn› mahiyette taahhütname ve yetki belgesi tanzimi suretiyle 06.02.2003 tarihinde Sertaç Haybat’a devredilmiflti. Ancak 17.02.2003 tarihinde Sn. Yusuf Bolay›rl›’n›n emekli olmas› nedeniyle %5’lik hisse 21.02.2003 tarih, 17 say›l› Yönetim Kurulu Karar› ile Ortakl›¤›m›z Genel Müdürü Sn. Abdurrahman Gündo¤du’ya devredilmifltir. - Filomuzda operasyonel kiralama metodu ile kiralanm›fl olan E3241 seri no.lu RJ100 uça¤›n›n 8 Ocak 2003 tarihinde Diyarbak›r’da düflmesi sonucu, Ortakl›¤›m›z›n filosundaki RJ100 uçaklar›n say›s› dokuzdan sekize inmifltir. 13- fiarta ba¤l› olaylar; fiarta ba¤l› giderler: Ortakl›k aleyhine aç›lan ve flarta ba¤l› zarar olarak 2.994.513 TL karfl›l›k ayr›l›p gelir tablosuna yans›t›lan davalar haricinde, flirket aleyhine aç›lan ancak sigorta kapsam›nda bulunan davalar tutar› 1.769.153 TL’dir. 14- fiirketin gayrisafi kar oranlar› üzerinde önemli ölçüde etkide bulunan muhasebe tahminlerinde herhangi bir de¤ifliklik yoktur. 15- 31.12.2002 tarihi itibariyle mali tablolara kay›tl› aktif de¤erler üzerinde herhangi bir ipotek veya teminat bulunmamaktad›r. 16- 31.12.2002 tarihi itibariyle aktif de¤erler üzerindeki toplam sigorta tutar› 507.011.125 TL'dir (31.12.2001: 475.629.819 TL). ‹ktisadi K›ymet Cinsi Binalar Simülatör ve ana bilgisayar› Tesis, makine ve cihazlar Uçak Tafl›tlar TOPLAM Net Defter De¤eri 48.920.567 19.931.651 20.649.606 0 4.353.365 93.855.189 Sigorta De¤eri 80.539.345 18.888.294 122.932.959 246.850.677 37.799.850 507.011.125 Kapsam Yüzdesi % 164,63 94,77 595,33 868,29 17- 31.12.2002 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n alacaklar› için alm›fl oldu¤u teminat mektuplar›n›n toplam tutar› 88.476.918 TL’dir (31.12.2001: 102.816.299 TL). 18- 31.12.2002 tarihi itibariyle verilen teminat mektuplar›n›n toplam› 61.252.227 TL’dir (31.12.2001: 59.602.878 TL). Ba¤l› Ortakl›klardan Sun Express A.fi. lehine 2.900.000 USD ve 2.556.459 EURO tutar›nda referans mektubu (Letter of Comfort) verilmifltir (31.12.2001: 2.900.000 USD ve 6.500.000 DEM). Ayn› tarih itibariyle Ortakl›k mevcut finansal ve operasyonel kiralama borcu 2.565.698.752 TL’dir (31.12.2001: 2.680.956.618 TL). 56 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) 19- 31.12.2002 tarihi itibariyle Ortakl›k banka hesaplar›nda Johannesburg’da 79.752 TL teminat mektubu karfl›l›¤› bloke mevduat bulunmaktad›r (31.12.2001: 51.022 TL). Milano’da 674.321 TL bloke mevduat bulunmaktad›r. 20- Bilançoda maliyet bedeli üzerinden gösterilmifl menkul k›ymetlerin ve finansal duran varl›klar›n borsa rayiçlerine göre, borsa rayiçleri üzerinden gösterilmifl menkul k›ymetlerin ve finansal duran varl›klar›n maliyet bedellerine göre de¤erleri afla¤›da belirtilmifltir: 31.12.2002 Menkul K›ymetler (France Telecom) ‹fltirakler (Uçak Servis A.fi.) Kay›tl› De¤er (Milyon TL) 5.922.674 8.020.080 Maliyet Bedeli (Milyon TL) - Borsa Rayici (Milyon TL) 5.922.674 8.020.080 Kay›tl› De¤er (Milyon TL) 12.449.548 Maliyet Bedeli (Milyon TL) - Borsa Rayici (Milyon TL) 12.449.548 31.12.2001 Menkul K›ymetler (France Telecom) 21- Menkul k›ymetler ve ba¤l› menkul k›ymetler grubu içinde yer al›p iflletmenin ortaklar›, ifltirakleri ve ba¤l› ortakl›klar taraf›ndan ç›kar›lm›fl bulunan menkul k›ymet yoktur. 22- Mali tablolardaki "di¤er" ibaresini tafl›yan hesap kalemlerinden dahil oldu¤u grubun toplam tutar›n›n %20'sini veya bilanço aktif toplam›n›n %5'ini aflan kalemlerin isim ve tutarlar› afla¤›daki gibidir: a- K›sa Vadeli Di¤er Alacaklar KTHY Sat›fl› Turbandan Alacaklar A Tipi Ruhsat ‹ptal Alacaklar› Petrol Ofisi Alacaklar› Uçucu Personele Verilen E¤itim Bedeli Boeing Firmas›ndan Alacaklar Yurtd›fl› Firmalardan Teknik Malzeme Al›m› ‹fl Avanslar› Personel Avanslar› SITA Yat›r›m Sertifikas›ndan Alacaklar Malzeme Sat›fl›ndan Alacaklar Personelden Alacaklar Libya Ofak Bloke Nedeniyle Alacaklar Vergi Dairesinden Alacaklar Di¤er 31.12.2002 18.439.594 11.587.342 3.824.102 230.745 1.146.895 523.480 314.654 278.424 201.429 147.494 78.874 78.345 17.990 9.820 31.12.2001 26.414.947 24.584.118 930.030 157.460 52.366 58.601 172.496 246.815 b- Di¤er Dönen Varl›klar Peflin Ödenen Vergiler Peflin Ödenen Giderler Yurtd›fl› ‹ade Al›nacak KDV Teknik Hizmet Gelir Tahakkuklar› Di¤er Gelir Tahakkuklar› ‹kram Firmalar› ‹skonto Gelir Tahakkuklar› ‹ndirilecek KDV Di¤er Dönen Varl›klar 66.380.938 40.930.793 17.840.116 2.868.057 2.600.203 1.498.992 544.498 57.660 40.619 22.988.567 19.525.165 2.944.803 31.186 487.413 c- Uzun Vadeli Di¤er Alacaklar KTHY Sat›fl›ndan Alacaklar Personelden Uzun Vadede Alacaklar SITA Yat›r›m Sertifikas›ndan Alacaklar 29.886.223 27.359.796 1.592.148 934.279 778.669 778.669 35.183 177.878 2002 • 57 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) d- Di¤er Maddi Olmayan Duran Varl›klar Özel Tükenmeye Tabi Varl›klar Özel Tükenmeye Tabi Varl›klar Amortisman› Uça¤a Tak›lan ‹lave Komponentler Uça¤a Tak›lan ‹lave Komponentler Birikmifl Amortisman› RJ Simülatörü Modifikasyon RJ Simülatörü Modifikasyon Amortisman› A340 B/C Koltuklar› Modifikasyonu A340 B/C Koltuklar› Modifikasyon Özel Tükenmeye Tabi Varl›klar Amortisman› B737-800 Uça¤› Koltuk Modifikasyonu B737-800 Uça¤› Koltuk Modifikasyonu Amortisman› 31.12.2002 1.973.567 1.384.820 (584.755) 3.461.473 (3.095.272) 10.381 (4.449) 986.331 (394.532) 261.963 (52.393) 31.12.2001 2.196.782 1.304.864 (349.426) 1.839.064 (1.394.201) 10.381 (2.965) 986.331 (197.266) - e- Di¤er Duran Varl›klar Uzun Dönemli Peflin Ödenen Uçak Giderleri Uzun Dönemli Peflin Ödenen Büyük Bak›m Giderleri A Tipi Ruhsat Yer Hizmetleri Ruhsat Belgesi Elden Ç›kar›lacak Stoklar Di¤er 19.826.524 18.820.424 920.309 77.642 8.149 19.962.540 16.621.206 995.844 2.274.672 62.676 8.142 400.236 534.778 (134.542) 534.778 534.778 - 18.890.462 18.494.369 127.634 62.454 78.672 40.847 86.486 - 190.277.464 79.364.032 12.258.893 11.848.477 2.994.513 486.381 503.786 15.529.572 67.291.810 82.862.301 72.835.996 2.281.114 4.478.457 1.870.168 950.722 445.844 - - 95.004 95.004 149.432.300 56.607.754 52.957.088 3.772.175 4.900.248 2.866.803 1.708.799 2.412.004 8.298.820 940.734 14.967.875 52.160.686 6.529.596 24.266.678 4.595.734 3.781.184 6.178.581 1.241.831 5.418.989 148.093 f- Di¤er Finansal Duran Varl›klar SITA INC. SITA INC. De¤er Düflüfl Karfl›l›¤› g- K›sa Vadeli Di¤er Borçlar DHM‹ Protokol Borçlar› Lufthansa Sistem Yaz›l›m Borçlar› Hatal› Banka Kay›tlar› Mahiyeti Tespit Edilemeyen Banka Giriflleri Ray Sigortaya Borçlar Di¤er h- Di¤er Borç ve Gider Karfl›l›klar› Finansal Kiralama Gider Tahakkuku Gelecek Aylara Ait Gelirler Frequent Flyer Karfl›l›¤› Aleyhte Davalara Ayr›lan Karfl›l›k Vergi ‹htilafl› Davalara Ayr›lan Karfl›l›k ‹ran Air Hibe Karfl›l›¤› Shop And Miles Mil Yükümlülükleri Yolcu Bileti Uçufl Taahhütleri i- Uzun Vadeli Di¤er Borçlar Lutfhansa Sistem Yaz›l›m Borçlar› j- Di¤er Sat›fllar Sigorta Harc› Geliri D›flar›ya Verilen Hizmetler Al›nan Komisyonlar Reklam Geliri Galileo Sistem Geliri Malzeme Sat›fl Kar› Duty Free Gelirleri Bilet ‹ptal Geliri Uçak ve Komponent Kira Geliri Di¤er 58 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) k- Di¤er ‹ndirimler Uçuflu Gerçekleflmemifl Bilet Sat›fllar› Uçuflu Gerçekleflmemifl Mil Sat›fllar› Çevre Kirlili¤i Önleme Fonu OHAL Bölgesi ‹ndirimleri 31.12.2002 38.234.867 37.058.098 917.307 259.462 31.12.2001 8.251.191 886.113 7.365.078 l- Faaliyetle ‹lgili Di¤er Gelirler ve Karlar Kur Fark› Gelirleri Reeskont Faiz Geliri Al›fl Iskontolar› Komisyon Gelirleri Uçak Kiralama Geliri Menkul K›ymet De¤erleme Geliri Reklam Gelirleri Di¤er 176.656.001 165.195.456 5.645.442 2.856.823 2.534.321 423.959 150.810.319 125.108.414 4.846.946 219.584 2.899.696 13.017.468 4.580.249 137.962 17.230.851 7.718.351 2.877.529 1.909.500 1.389.540 996.508 899.991 196.170 213.746 105.161 51.762 872.593 105.513.128 2.649.129 1.983.880 7.130 270.106 207.564 61.157 115.116 4.176 13.608.053 2.504.649 10.211.344 595.976 185.221 902 88.693 21.268 124.593.621 92.981.256 26.816.574 3.909.399 719.031 107.745 59.619 31.253.906 29.286.817 50.380 454.999 836.277 619.167 6.268 m- Di¤er Ola¤anüstü Gelir ve Karlar A Tipi Ruhsat ‹ptal Geliri Yurtd›fl› Firmalardan Al›nan Yedek Parça ve Tamir Hibe Kredileri 5 Y›ll›k ‹kram Anlaflmas›na ‹stinaden Usafl'a Bedelsiz Al›nan Hisse Senetlerinin 2002 y›l› 12 ayl›k geliri Yap› Kredi Protokol Geliri Sigorta ve Tazminat Gelirleri Hibe Malzeme Geliri Hibe Kredisi Geliri MDV Sat›fl› Di¤er Tazminat ve Ceza Gelirleri Ayr›lan Personelden Kesilen Tazminat Geliri Uçak Sat›fl Geliri Di¤er n- Di¤er Ola¤anüstü Gider ve Zararlar Sat›lan veya ‹ade Edilen Uçaklar›n Büyük Bak›m Giderleri Gecikme Faizi MDV Kay›t Düflme Gideri Emekli Personel Sosyal Yard›m Tazminat ve Ceza Giderleri 1999 Y›l› Ek Vergileri 2002 Y›l› Ek Vergiler (Deprem Vergisi) Di¤er o- Di¤er faaliyetlerden giderler ve zararlar Kur Fark› Giderleri Kambiyo Zararlar› DHM‹ Faiz Giderleri Vizesiz Yolcular Garanti Bankas› Co-Branded Faiz Gideri Stok De¤er Düflüklü¤ü Alacak Reeskontu Di¤er 1.874.037 1.878.690 604.766 2.393.863 4.049.336 59.744 25.608 93.206.394 1.420.690 23- 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle Di¤er K›sa Vadeli Borçlar içerisinde ödenecek giderler hesab›nda Ortakl›k yurtiçi ve yurtd›fl› bürolar›nda görev yapan personele ödenecek ücret tahakkuklar› 14.212.404 TL’dir (31.12.2001: 22.323.194 TL). 2002 • 59 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) 24- Ortaklar, ifltirakler ve ba¤l› ortakl›klardan alacaklar nedeniyle ayr›lan flüpheli alacak yoktur. 25- Vadesi gelmifl ve vadesi gelmemifl alacaklara iliflkin 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle flüpheli alacaklar 21.485.859 TL’dir (31.12.2001: 14.660.706 TL). 26- ‹fltirakler, ba¤l› ortakl›klar ve ba¤l› menkul k›ymetler hesab›nda yer alan ortakl›klar›n isimleri, ifltirak oran ve tutarlar› afla¤›daki gibidir: Ba¤l› Ortakl›klar Sun Express A.fi. (*) THY SRL Tutar 18.254 24.000 254 Sermaye Taahhütleri (-) (6.000) ‹fltirakler Uçak Servis A.fi. (USAfi) Ba¤l› Menkul K›ymetler Emek ‹nflaat ve ‹flletme A.fi. 31.12.2002 ‹fltirak Oran› 31.12.2002 Net Dönem Kar/Zarar 31.12.2001 Net Dönem Kar/Zarar %50 %100 4.417.930 - 119.650 - %10 21.721.844 - %0,3 1.366,726 408.750 8.020.080 8.020.080 6.000 6.000 (*) Ortakl›k Yönetim Kurulu’nun 12 Ocak 1990 tarih ve 15 no’lu karar›yla flirket sermayesinde %40 ifltirak pay› ile, Lufthansa Alman Hava Yollar› ile müfltereken kurulmas› kararlaflt›r›lan ortak Charter flirketinin (Sun Express A.fi.) kurucu ortaklar›ndan Meftun Yurdagül ve Atilla Parla’ya ait %10’luk hisseye tekabül eden sermaye paylar›n›n THY A.O. taraf›ndan ad› geçenlerden al›nan gayrikabili rücu ‘Taahhütname ve Yetki Belgesine’ istinaden Sun Express A.fi.’ne ödenmesine karar verilmifltir. 1999 Mart ay› itibariyle Lufthansa’n›n %40 ifltirak pay› Condor’a, Meftun Yurdagül ve Atilla Parla’n›n %10’luk hisseleri de Yusuf Bolay›rl› ve Gürol Yüksel’e devredilmifl bulunmaktayd›. Ancak 17.02.2003 tarihinde Sn. Yusuf Bolay›rl›’n›n emekli olmas› nedeniyle, %5’lik hisse 21.02.2003 tarih, 17 say›l› Yönetim Kurulu Karar›yla Ortakl›¤›m›z Genel Müdürü Sn. Abdurrahman Gündo¤du’ya devredilmifltir. Bu hisseler Sun Ekspress A.fi.’nin kurulufl safhas›nda ba¤›ms›z Ortaklara emaneten verilmifl olup, bu kiflilerin hisseler üzerinde tasarruf hakk› bulunmamaktad›r. Hali haz›rda Sun Ekspress sermayesine ait hisse senetleri bas›l› olmad›¤›ndan, bu hisse senetleri fiziken mevcut olmay›p, satma ve devretme yetkisi de tamamen THY A.O.’ya aittir. Borsalar ve Teflkilatlanm›fl Di¤er Piyasalarda ifllem görmeyen Ba¤l› Ortakl›k, ‹fltirak ve Ba¤l› Menkul K›ymetlerimiz olan Sun Express ve Emek ‹nflaat A.fi.’nin mali tablolar› Sermaye Piyasas› Kurulu Standartlar›’na göre ba¤›ms›z denetime tabi tutulmam›flt›r. Uçak Servis A.fi. (USAfi)’nin mali tablolar› ba¤›ms›z denetimden geçmifltir. 27- ‹fltirakler ve ba¤l› ortakl›klarda içsel kaynaklardan yap›lan sermaye art›r›m› nedeniyle, Emek ‹nflaat ve ‹flletme A.fi.’den elde edilen bedelsiz hisse senedi tutar› cari y›l içerisinde 2.802 TL’dir. 28- Tafl›nmazlar üzerinde sahip olunan ayni hak yoktur. 29- Maddi duran varl›klarda son üç y›lda yap›lan yeniden de¤erleme de¤er art›fllar› afla¤›daki gibidir: Y›l 31.12.2000 31.12.2001 31.12.2002 Maddi Duran Varl›k Maliyetlerinde Yeniden De¤erleme 131.029.019 137.092.368 212.145.072 Birikmifl Amortismanlarda Yeniden De¤erleme De¤er Art›fl Fonu 92.035.335 88.911.349 145.818.390 Yeniden De¤erleme De¤er Art›fl Fonu 38.993.684 48.181.019 66.326.681 60 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) 30- 31.12.2002 tarihi itibariyle Ortakl›¤›m›z›n yabanc› para ile temsil edilen ve kur garantisi olmayan alacaklar› ayn› tarihte T.C. Merkez Bankas› taraf›ndan aç›klanan döviz al›fl kurlar› ile, borçlar ise Sermaye Piyasas› Kurulu’nun Ba¤›ms›z Denetim Kurulufllar›na yapm›fl oldu¤u duyuru gere¤i, döviz sat›fl kuru ile de¤erlenmifltir. ABD Dolar› cinsinden döviz al›fl kuru 1.634.501 TL (Tam), döviz sat›fl kuru 1.642.384 TL (Tam) ile de¤erlenmifltir. Ortakl›k faaliyet gösterdi¤i sektör itibariyle fazla say›da dövizli alaca¤› ve borcu oldu¤undan Ortakl›¤›n dövize ba¤l› alacak ve borçlar› ile aktifteki mevcut yabanc› paralar›n dökümü ABD Dolar› karfl›l›¤› olarak afla¤›daki gibidir: Muhtelif Bankalardaki Mevduat Ticari Alacaklar Di¤er Alacaklar Di¤er Dönen Varl›klar Verilen Siparifl Avanslar› Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksit ve Faizleri Ticari Borçlar Di¤er Borçlar Al›nan Siparifl Avanslar› Borç ve Gider Karfl›l›klar› Banka Kredileri 31.12.2002 Döviz Miktar› TL Karfl›l›¤› (ABD Dolar›) (Milyon TL) 224.188.243 366.435.908 69.660.890 113.860.795 20.181.243 32.986.263 9.627.500 15.736.159 52.695.131 86.130.245 458.068 752.323 119.582.563 196.400.489 974.389 1.600.321 19.873.416 32.639.780 46.991.562 77.178.190 31.12.2001 Döviz Miktar› TL Karfl›l›¤› (ABD Dolar›) (Milyon TL) 70.292.864 101.191.287 45.201.592 65.070.721 18.769.613 27.020.115 10.274.346 14.790.610 52.358.326 75.373.318 764.709 1.106.160 62.794.551 90.832.946 211.539 305.993 14.500 20.974 55.214.236 79.867.945 764.709 1.106.160 31- 31.12.2002 tarihi itibariyle Ba¤l› Ortakl›klardan Sun Express A.fi. lehine 2.900.000 USD (31.12.2001: 2.900.000 USD) ve 2.556.459 EURO (31.12.2001: 6.500.000 DEM) tutar›nda referans mektubu (Letter of Comfort) verilmifltir. 32- Kategorileri itibariyle y›l içinde çal›flan personelin ortalama say›s›: Daimi Personel - Kapsam ‹çi - Kapsam D›fl› Sözleflmeli (*) Geçici Personel (**) TOPLAM 31.12.2002 31.12.2001 6.950 999 10 3.125 11.084 7.517 1.069 12 3.319 11.917 (*) Kabin Memurlar›, ilk iki y›llar›n› birer y›ll›k hizmet akdi ile çal›flt›klar›ndan "Belirli Süreli Hizmet Akitli" veya "Sözleflmeli" karfl›l›¤› gösterilmifltir (K.H.K.’de yer alan "Sözleflmeli" statüde personelimiz yoktur). (**) Geçici Sözleflmeli Personel ve Part-time olarak çal›flt›r›lan üniversite ve yüksekokul ö¤rencileri "Geçici" karfl›l›¤› gösterilmifltir. 33- Mali tablolar› önemli ölçüde etkileyen ya da mali tablolar›n aç›k, yorumlanabilir ve anlafl›labilir olmas› aç›s›ndan aç›klanmas› gerekli olan di¤er hususlar: -Yurtd›fl›nda bulunan baz› banka hesaplar›nda çeflitli ülkelerin döviz politikalar›ndaki uygulamalar ve ambargo dolay›s›yla Türkiye’ye transferinde güçlük çekilen mebla¤lar bulunmaktad›r. - 1989 y›l› sonunda savafl nedeniyle kapanan Irak ofisimizin 1989 y›l› sonuna kadar yapm›fl oldu¤u sat›fltan ötürü oluflan mevduat›m›z 31.12.2002 itibariyle 2.909.721 USD karfl›l›¤› 4.764.806 TL için 2002 y›l›nda da transfer gerçekleflmemifl ve karfl›l›k ayr›lmak suretiyle mali tablolara yans›t›lm›flt›r. - Ayr›ca Ortakl›¤›m›z Kahire’deki banka mevduat› için ülkede 2003’de yaflanan devalüasyon neticesinde 601.379 TL karfl›l›k gideri ay›rm›flt›r. - 31.12.2002 itibari ile; Ortakl›¤›m›z, filosuna finansal kiralama yöntemi ile kat›lan B737-800 ve A-340 uçaklar›yla ilgili olarak finansörler taraf›ndan karfl›lanmayan toplam 52.505.116 USD karfl›l›¤› 85.819.665 TL'lik k›sm› ödemifltir. THY söz konusu uçaklar› finansal kiralama dönemi sonunda sat›n alma opsiyonuna sahiptir. E¤er Ortakl›k bu opsiyonunu kullan›rsa uçaklar›n mülkiyeti, finansman ömrü olan 12 y›l sonunda THY’ye geçecek ve bu tutarlar uçak 2002 • 61 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) B‹LANÇO D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) maliyeti de¤eri olarak Maddi Duran Varl›k Grubuna intikal ettirilecektir. E¤er Ortakl›k finansal kiralama dönemi sonunda sat›nalma opsiyonunu kullanmaktan vazgeçerse söz konusu uçaklar sat›l›p bu avanslar Ortakl›¤a geri ödenecektir. Bu do¤rultuda Ortakl›k yap›lan ödemeleri "Verilen Siparifl Avans›" olarak maddi duran varl›klar hesab›na kaydetmifltir. Yabanc› para cinsinden olan siparifl avanslar› dönem sonu kurlar›ndan de¤erlemeye tabi tutulmakta olup, kur farklar› gelir tablosuna yans›t›lmaktad›r. Ortakl›¤›m›z ayr›ca söz konusu uçak al›mlar› ile ilgili olarak üretici firmadan 73.827.305 USD karfl›l›¤› hibe kredi alm›fl olup, uçak teslimi ile do¤an ve ola¤anüstü gelir olarak kaydedilen bu hibe kredi 2002 y›l› için 146.790 USD karfl›l›¤› 196.170 TL’dir. - Ortakl›¤›m›z havaalan› ve terminal binalar›n›n, bak›m onar›m merkezlerinin, e¤itim binalar›n›n ve bilgi ifllem merkezlerinin bulundu¤u arsalar Devlet Hava Meydanlar› ‹flletmesi’nden (DHM‹) kiralanm›flt›r. Bu arsalar›n üzerindeki binalar Ortakl›¤›m›z taraf›ndan yapt›r›lm›fl ve Ortakl›¤›m›z sabit k›ymetlerine kaydedilmifltir. Arsa kira sözleflmesi, sözleflmenin ilgili maddesine istinaden her y›l otomatik olarak yenilenmektedir. 31 Aral›k 2002 tarihi itibari ile bu tür binalar›n net defter de¤erleri 25.542.652 TL’dir. Maliye Bakanl›¤›’nca Ortakl›¤›m›za 49 y›l süre ile irtifak hakk› tesis edilen arazi üzerine Ortakl›¤›m›zca yapt›r›lan binan›n net defter de¤eri 220.009 TL’dir. Ayr›ca, 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle yap›lmakta olan yat›r›mlardaki 5.000 TL’lik muhtelif meydanlardaki binalar da DHM‹’den kiralanan arsa üzerine yap›lm›flt›r. - Ortakl›¤›m›z›n açm›fl oldu¤u 5 y›ll›k ikram ihalesi Uçak Servis A.fi. (USAfi) taraf›ndan kazan›lm›fl ve 01 Ocak 2002 tarihinde ikram anlaflmas› imzalanm›flt›r. Yap›lan anlaflma çerçevesinde USAfi’›n ana orta¤› Gate Gourmet Holding A.G. (GGH) ile Ortakl›¤›m›z aras›nda yap›lan hisse devir sözleflmesine istinaden GGH USAfi’›n toplam sermayesinin %15’ine tekabül eden B grup hisselerini bedelsiz olarak Ortakl›¤›m›za devredecektir. Yine sözleflme gere¤i 21 Haziran 2002 tarihinde ilk %10 hissenin mülkiyeti al›nm›fl olup, 2003, 2004, 2005 ve 2006 y›llar›nda %1,25 oranlar›nda hissenin mülkiyeti devral›narak %15’e tamamlanacakt›r. Bu çerçevede USAfi sermayesinin ilk %10’luk k›sm›na tekabül eden ve 21 Haziran 2002’de bedelsiz olarak teslim al›nan 570 milyon adet hisse teslim tarihindeki borsa rayici üzerinden 9.527.500 TL karfl›l›kl› olarak ba¤l› menkul k›ymetler ve kazan›lmam›fl gelirler hesaplar›na al›nm›flt›r. Kazan›lmam›fl gelir tutar› befl y›ll›k ikram anlaflmas› süresince gelir olarak kaydedilmektedir. -Ocak-Aral›k 2002 döneminde sat›fllar›n maliyetinde 50.233.712 TL (31.12.2001: 87.341.729 TL) ve faaliyet giderlerinde 1.470.371 TL (31.12.2001: 1.088.227 TL) tutar›nda dahil edilen kur fark› gideri ve brüt sat›fllarda 32.975.292 (31.12.2001: 26.398.737 TL) kur fark› geliri mevcuttur. - Ortakl›k 2001 y›l› içerisinde üçüncü flah›slara yer hizmeti verilebilmesi için yaklafl›k 13,648,035 Milyon TL karfl›l›¤› A tipi ruhsat elde etmifltir. Ancak 16 Nisan 2002 tarihinde yap›lan Özellefltirme Yüksek Kurulu toplant›s›nda Ortakl›¤›n üçüncü flah›slara yer hizmeti vermemesi yönünde bir karar al›nm›flt›r. 14 Ocak 2003 tarihinde T.C. Ulaflt›rma Bakanl›¤› taraf›ndan söz konusu A tipi ruhsat›n iptaline ve Devlet Hava Meydanlar› ‹flletmesi ‘DHM‹’ne ödenmifl olan ABD Dolar› cinsinden tutarlar›n Ortakl›¤a iadesi ve kalan borcun silinmesine karar verilmifltir. Bu sebepten dolay› Ortakl›k A tipi ruhsat ile ilgili olarak 2002 y›l›nda kaydetmifl oldu¤u 10.544.532 TL tutar›ndaki gideri iptal etmifl ve 2001 y›l›nda giderlefltirdi¤i 7.718.351 TL’yi ise 2002 y›l›nda di¤er ola¤anüstü gelirler hesab›na kaydetmifltir. -29 Kas›m 2002 tarihli Yönetim Kurulu toplant›s›nda, Ortakl›¤›n 31 Aral›k 2000 tarihinde K›br›s Türk Hava Yollar› A.fi.’ndeki hisselerinin Turban Turizm A.fi.’ne sat›fl›ndan kalan 17.077.439 ABD Dolar› tutar›ndaki alaca¤›n›n TL’ye çevrilerek ayn› koflullarda faiz iflletilmesine karar verilmifltir. Bu karara istinaden T.C. Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› ile yap›lan yaz›flmalar neticesinde söz konusu alacak 9 Aral›k 2002 tarihli Merkez Bankas› Döviz Sat›fl kurundan 26.733.518 TL olarak TL’ye çevrilmifl ve faiz iflletilmeye bafllanm›flt›r. 62 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) GEL‹R TABLOSU D‹PNOTLARI (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) 1- Dönemin tüm amortisman giderleri ile itfa ve tükenme paylar›: a) Amortisman Gideri aa) Normal Amortisman Gideri ab) Yeniden De¤erlemeden Do¤an Amortisman Gideri b) ‹tfa ve Tükenme Paylar› 31.12.2002 56.541.891 16.544.989 39.996.902 2.261.349 31.12.2001 44.140.994 15.917.450 28.223.544 1.479.537 31.12.2002 33.666.786 1.024.888 2.303.622 216.537 2.556.481 7.370.021 1.527.420 660.004 5.422.545 54.748.344 31.12.2001 30.213.677 437.169 5.292.166 619.167 836.227 2.030.902 565.503 1.267.609 31.12.2002 419.554.309 26.375 249.208 419.829.892 31.12.2001 418.467.747 6.890.537 21.417.159 446.775.443 2- Karfl›l›k giderleri afla¤›daki gibidir: K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› Gideri Dahili Sigorta Risk Karfl›l›¤› Gideri fiüpheli Alacak Karfl›l›¤› Gideri Alacak Reeskontu Tamirdeki Stok Malzemeleri Tamir Edilememe Risk Karfl›l›¤› Gideri Özel Yolcu Mil Yükümlülü¤ü Karfl›l›¤› Gideri Menkul K›ymet De¤er Düflük Karfl›l›¤› Gideri Aç›lan Davalar Karfl›l›¤› Gideri France Telecom De¤er Düflüklü¤ü Karfl›l›¤› Gideri TOPLAM 41.262.420 3- Dönemin tüm finansman giderleri: a) Üretim maliyetine verilenler b) Sabit varl›klar›n maliyetine verilenler c) Do¤rudan gider yaz›lanlar TOPLAM 4- Cari döneme ait finansman giderlerinin ortaklar, ba¤l› ortakl›klar ve ifltiraklerle ilgili k›sm› yoktur. 5- Cari dönemde ba¤l› ortakl›klara ve ifltiraklere verilen hizmet karfl›l›¤›nda elde edilen gelirlerin toplam› 2.042.479 TL’dir (31.12.2001: 2.528.783 TL). Al›nan hizmetler karfl›l›¤›nda yap›lan giderlerin toplam› 48.458.161 TL’dir (31.12.2001: Al›nan hizmetler karfl›l›¤›nda yap›lan gider yoktur). 6- Cari döneme ait ortaklar, ba¤l› ortakl›klar ve ifltiraklerden al›nan faiz tutar› 240.960 TL’dir. 7- Yönetim kurulu baflkan ve üyeleriyle genel müdür, genel koordinatör, genel müdür yard›mc›lar› gibi üst düzey yöneticilere cari dönemde sa¤lanan ücret ve benzeri menfaatlerin toplam tutar› 809.228 TL’dir (31.12.2001: 621.336 TL). 8- Binalar ve komponentler hariç maddi duran varl›klar, yeniden de¤erlenmifl tutarlar› üzerinden, binalar ve komponentler ise tarihi maliyet tutarlar› üzerinden normal amortisman yöntemine göre amortismana tabi tutulmaktad›r. Y›ll›k amortisman oranlar› binalar için %2, uçaklar ve yedek motorlar için %6,6, simülatör için %10 ve di¤er maddi duran varl›klar için %20 olarak uygulanmaktad›r. Amortisman hesaplama yöntemi ile bu yöntemlerde yap›lan de¤iflikliklerin dönemin amortisman giderlerinde meydana getirdi¤i art›fl (+) veya azal›fl (-) yoktur. 9- Stok maliyeti hareketli a¤›rl›kl› ortalamaya göre hesaplanmaktad›r. 10- Stok çeflidi çok fazla oldu¤u için, y›l sonunda bir kere stok say›m› yerine y›l boyunca günlük olarak sistem taraf›ndan otomatik olarak örnekleme yöntemine göre seçilen stoklar devaml› olarak say›lmaktad›r. 11- Brüt sat›fllar›n %20’sini aflan hurda ve döküntü sat›fllar› yoktur. 12- Ortakl›¤›n sat›fllar› ile ilgili ald›¤› teflvik ve sübvansiyon yoktur. 2002 • 63 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) GEL‹R TABLOSU D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) 13- Önceki döneme iliflkin gelir ve karlar ile giderler ve zararlar›n detay› afla¤›daki gibidir: Önceki Dönem Gelir ve Karlar›: Geçmifl y›l e¤itim gider tashihi CFM INTL, HAMILTON ve AIRBUS INDUSTRI firmalar›ndan al›nan 2001 tarihli credit note’lar›n muhasebeleflmesi KTHY faturalar›ndan kaynaklanan önceki dönem gelirleri Tel Aviv Müdürlü¤ü 2001 y›l›nda teflvik primi iade komisyonu Air France’dan gelen malzeme al›m› faturas›n›n mükerrer masraflaflt›r›lmas› Türksan Turizm sat›fl komisyon bedeli Zürih Müdürlü¤ü 2001 y›l›na ait iade komisyonu 2001 y›l›nda gidere verilen ancak hibe malzeme geliri oldu¤u anlafl›lan mebla¤ AEROFLOT royalty gideri 2001 dönemi tahakkuk-fatura fark› Geçmifl y›la ait yolcu geliri ‹kram firmalar› 2001 y›l› indirimi Transworld Air’den 2001 y›l›na ait alaca¤›m›z tutar Paris 2001 dönemi handling indirimi Clearing House kanal›yla hizmet ald›¤›m›z firmalar›n faturalar›n›n reject edilmesi nedeniyle gelire al›nmas› SN 25372 uça¤›n›n tesliminde sa¤lanan credit note Chicago Müdürlü¤ü oto sigorta, akaryak›t vergi iadesi ve geçmifl y›llara ait credit note’lar›n kapan›fllar› Biflkek ve Amman Müdürlükleri’nin vergi dairesinden alacaklar EB‹ destek hizmetleri geliri Newyork Müdürlü¤ü teknik ofis kiras›n›n fazla hesaplanmas› nedeniyle Teknik malzeme depo hareketlerine iliflkin düzeltme fiam Müdürlü¤üne ait tahmini olarak girilen giderlerin tahakkukundan sonra yap›lan kay›t Boeing Firmas›na ait credit note’lar›n muhasebelefltirilmesi Bilet, kargo ve di¤er gelirler Brüksel 2000 y›l› akaryak›t gider iptali Önceki döneme ait yurtd›fl› firmalardan al›nan yedek parçalar için düzenlenen credit note’lar toplam› ILFC Firmas› taraf›ndan TC-JDI uça¤›na ait 2000 y›l› finansal kira ›skontosu Önceki döneme ait çek tahsili (NTS Firmas›) 2000 y›l› maddi duran varl›k al›mlar›na iliflkin düzeltme Lyon 2000 y›l› iade al›nan KDV tutar› Tehlikeli madde içeren kargonun uça¤a verdi¤i zarar›n tahmini Swissair kargo handling ULD cihaz› kullan›m faturalar› Bakü’de önceki y›llara iliflkin geri al›nacak KDV tutar› 2000 y›l› tahakkuk ettirilen giderlerin iptali Di¤er 481.567 31.12.2002 31.12.2001 1.976.916 - 994.298 686.133 374.416 374.287 313.944 262.838 253.178 149.494 140.834 197.318 109.399 100.494 306.485 177.887 - 99.338 75.974 70.462 87.909 42.671 39.829 38.983 37.893 34.388 894.296 6.942.563 428.523 33.168 475.131 48.321 1.539.331 61.177 65.078 66.723 61.164 106.784 849.336 217.010 210.845 5.541.259 64 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (SERMAYE P‹YASASI KURULU SER‹ XI TEBL‹⁄‹’NE GÖRE DÜZENLENEN) GEL‹R TABLOSU D‹PNOTLARI / devam (Aksi belirtilmedikçe Türk Liras› tutarlar (Milyon TL) yabanc› para cinsinden tutarlar ise tam olarak gösterilmifltir.) Önceki Dönem Gider ve Zararlar›: Uçufl Muhasebesi kayd›n›n 2001 y›l›na ait etkisi Geçmifl y›la ait operasyonel giderler (Konma konaklama, handling, akaryak›t, ikram, üstgeçifl) Yurtd›fl› büro giderleri Komisyon giderleri Hava emniyeti gideri Interline giderleri Faiz Gideri Code share giderleri Noksan tahsil. iptal ve tashihleri Geçmifl y›llara ait tamir gideri E¤itim gideri 2001 y›l› JEPPESEN Muhtelif firmalar taraf›ndan THY’ye düzenlenen geçmifl döneme ait iade faturalar› Geçmifl y›l hibe kredi iptali Posta idaresi geçmifl y›llara itirazlar Geçmifl y›l sigorta gideri Lufthansa ile yap›lan anlaflma gere¤i personelin 2001 y›l›na ait harc›rah ve seyahat gideri 2001 y›l›nda Atraxis firmas›ndan al›nan meteoroloji hizmeti Teknik malzeme depo hareketlerine iliflkin düzeltmeler 2000 teslimi 7 adet B737-800 uça¤›na ait 2000-2001 dönemi gözetim ve yeddi emin ücreti Botafl firmas›na 1999 y›l›nda düflen TC-JEP uça¤›n›n enkaz kald›rma hizmeti için ödenen Geçmifl y›l teflvik primi gideri Royalty gideri Birleflmifl Milletler tazminat›n›n Hava Kuvvetleri’ne ait k›sm› K.T.H.Y. teknik hizmet faturas› Tripoli Temmuz, A¤ustos, Eylül 2000 kurumlar vergisi 2000 y›l› Visa/Mastercard cezalar›na iliflkin iadeler Di¤er giderler TOPLAM 31.12.2002 31.12.2001 39.972.080 448.224 35.076 8.180 5.285 169.311 27.073 16.056 116.898 436.668 72.956 15.408 568.946 58.373 114.306 27.702 43.345 27.339 72.274 28.604 102.228 42.366.332 2.672.923 54.294 55.557 1.935.931 9.924 1.032.828 780.474 67.202 317.193 72.535 50.462 1.778.559 37.804 91.390 155.785 27.817 110.702 487.634 9.739.014 2002 2001 599,54 / %59,95 599,54 / %59,95 46,44 / %4,64 46,44 / %4,64 14- Cari dönem 104.919.324 TL kar ile kapanm›flt›r (2001 kar› 8.127.303 TL). Hisse Bafl›na Kar (TL/%) a. Adi hisse senedi sahiplerine b. ‹mtiyazl› hisse senedi sahiplerine 15- Ortakl›¤›n dönem içinde gerçeklefltirdi¤i hizmet miktarlar›ndaki de¤iflmeler afla¤›daki gibidir: Arz Edilen Koltuk / Km Ocak-Aral›k 2001 Ocak-Aral›k 2002 De¤iflim : 24.889.653.667 : 24.071.004.377 : %(3) 16- Ortakl›¤›n dönem içinde gerçeklefltirdi¤i hizmet sat›fl miktarlar›ndaki de¤iflmeler afla¤›daki gibidir: Ücretli Yolcu/Km Ocak-Aral›k 2001 Ocak-Aral›k 2002 De¤iflim : 15.679.266.179 : 16.593.898.265 : %6 2002 • 65 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) BA⁄IMSIZ DENETÇ‹ RAPORU Türk Hava Yollar› Anonim Ortakl›¤› Yönetim Kurulu Baflkanl›¤›na 1. Türk Hava Yollar› Anonim Ortakl›¤›’n›n (“fiirket”) Türk Liras›n›n 31 Aral›k 2002 tarihindeki sat›n alma gücüne eflde¤er olarak haz›rlanan 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle bilançosunu ve bu tarihte sona eren y›la ait gelir, özsermaye de¤iflim ve nakit ak›m tablolar›n› denetlemifl bulunuyoruz. Bu mali tablolardan fiirket yönetimi sorumludur. Bizim sorumlulu¤umuz, yapt›¤›m›z denetime dayanarak bu mali tablolar üzerinde görüfl bildirmektir. 2. Denetimimizi, Uluslararas› Denetim Standartlar›'na uygun olarak yapt›k. Bu standartlar, denetimin mali tablolarda önemli bir yanl›fll›¤›n olup olmad›¤› konusunda makul bir güvenceyi sa¤lamak üzere planlanmas›n› ve yap›lmas›n› gerektirmektedir. Bir denetim, mali tablolardaki tutarlara ve aç›klamalara baz olan kan›tlar›n, test usulü incelenmesini içerir. Denetim, ayn› zamanda, uygulanan muhasebe ilkelerinin ve yönetim taraf›ndan yap›lan önemli muhasebe tahminlerinin ve genel olarak, mali tablolar›n sunumunun de¤erlendirilmesini de içerir. Denetimimizin, beyan etti¤imiz görüflümüze makul bir baz teflkil etti¤i kan›s›nday›z. 3. 16 Nisan 2002 tarihli raporumuzda fiirket’in 2001 y›l› mali durumunun ve bu tarihte sona eren y›la ait faaliyet sonuçlar›n›n, ve nakit ak›mlar›n›n Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar›'na (“UFRS”), 36 numaral› Uluslararas› Muhasebe Standard› (UMS) “Varl›klarda De¤er Düflüklü¤ü” haricinde uygun olarak haz›rland›¤›n› belirttik. fiirket, Eylül 2001’de Amerika Birleflik Devletleri’nde ticari uçaklar kaç›r›larak gerçeklefltirilen terörist sald›r›lar sonucu ikinci el uçak fiyatlar›ndaki düflüflün geçici veya kal›c› olup olmad›¤› 2001 y›l› raporu tarihi itibariyle belirsizli¤ini sürdürdü¤ünden dolay› UMS 36’y› baz› uçaklar› için uygulamam›flt›r. fiirket yönetimi söz konusu uçaklar›n fiyatlar›ndaki düflüklü¤ün 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle devam etmesinden dolay› ve bu de¤er düflüklü¤ünün kal›c› oldu¤u düflüncesiyle, 2002 y›l›nda, kay›tl› de¤erdeki düflüflü, faaliyet giderlerine de¤er düflüfl gideri olarak kaydetmifltir. 2002 y›l›nda söz konusu uçaklara ait de¤er düflüfl karfl›l›k gideri 248 Trilyon TL (vergi öncesi) olup, 2001 y›l›nda kaydedilmesi gereken 145 Trilyon TL’yi de (yaklafl›k tutar olup vergi öncesidir) içermektedir. Sonuç olarak, e¤er de¤er düflüklü¤ü 2001 y›l› mali tablolar›na kaydedilseydi, 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle sabit k›ymetlerin net defter de¤eri ve ertelenmifl vergi yükümlülü¤ü s›ras›yla 145 Trilyon TL ve 29 Trilyon TL daha düflük ve 31 Aral›k 2001 tarihinde sona eren y›la ait net zarar, 31 Aral›k 2002 tarihinde sona eren y›la ait net kar ve 31 Aral›k 2001 tarihi itibariyle birikmifl zarar 116 Trilyon TL daha yüksek olacakt›. 4. Görüflümüze göre, yukar›daki 3. paragrafta aç›klanan hususla ilgili do¤abilecek düzeltmelerin etkileri d›fl›nda, yukar›da bahsedilen mali tablolar, fiirket’in 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle mali durumunu ve bu tarihte sona eren y›la ait faaliyet sonuçlar›n›, ve nakit ak›mlar›n› Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar›'na uygun olarak arzetmektedir. DRT DENET‹M REV‹ZYON TASD‹K YEM‹NL‹ MAL‹ MÜfiAV‹RL‹K A.fi. Member firm of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU ‹stanbul, 7 May›s 2003 66 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) 31 ARALIK 2002 VE 2001 TAR‹HLER‹ ‹T‹BAR‹YLE B‹LANÇOLAR (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 31.12.2002 (Milyon TL) 355.000.990 9.772.674 122.069.035 12.498.974 71.759.000 8.532.701 52.788.535 31.12.2001 (Milyon TL) 123.199.116 16.288.977 114.058.074 1.548.021 58.080.547 20.315.169 51.561.805 632.421.909 385.051.709 24.837.979 3.837.000 8.436.483 2.424.459.411 41.899.565 30.860.649 2.056.730 1.459.636 3.020.805.348 48.947.956 TOPLAM DURAN VARLIKLAR 2.503.470.438 3.104.130.319 TOPLAM VARLIKLAR 3.135.892.347 3.489.182.028 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 742.960 300.454.567 155.087.911 5.370.572 47.489.688 53.137.319 83.817.514 67.434.785 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 738.326 320.965.024 276.279.681 109.500 31.968.519 12.176.189 67.786.885 48.281.985 713.535.316 758.306.109 1.680.056.258 119.997 7.042.247 55.547.217 76.721.751 6.660.772 720.176 2.128.412.744 246.930 10.494.830 31.523.666 67.569.483 - 1.826.148.242 2.238.967.829 1.475.577.862 108.826.170 (988.195.243) 1.475.577.862 108.826.170 95.944.069 (1.188.440.011) 596.208.789 491.908.090 3.135.892.347 3.489.182.028 VARLIKLAR Kasa ve Nakit De¤erler Menkul K›ymetler Ticari Alacaklar (Net) Grup fiirketlerinden Alacaklar Stoklar K›sa Vadeli Verilen Siparifl Avanslar› Peflin Ödenen Vergi Di¤er Alacaklar ve K›sa Vadeli Varl›klar Not 5 6 7 8 9 11 22 10 TOPLAM DÖNEN VARLIKLAR Uzun Vadeli Verilen Avanslar Özsermaye Metoduna Göre De¤erlenen ‹fltirak Di¤er Finansal Varl›klar Maddi Duran Varl›klar (Net) Di¤er Uzun Vadeli Alacaklar ve Varl›klar BORÇLAR Uzun Vadeli Kredilerin Cari Dönem Taksitleri K›sa Vadeli Finansal Kiralama Borçlar› Sat›c›lar Grup fiirketlerine Borçlar Di¤er K›sa Vadeli Borçlar Al›nan Depozito ve Teminatlar Bilet Sat›fl Avanslar› Di¤er Gider Tahakkuklar› 11 12 12 13 14 Not 15 16 17 18 19 20 21 TOPLAM KISA VADEL‹ BORÇLAR Banka Kredileri Uzun Vadeli Finansal Kiralama Borçlar› Uzun Vadeli Ticari Borçlar Hibe Krediler (Net) Uzun Vadeli Ertelenmifl Vergi Borçlar› K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› Di¤er Uzun Vadeli Borçlar 15 16 23 22 24 18 TOPLAM UZUN VADEL‹ BORÇLAR ÖZSERMAYE Sermaye Yedekler Yeniden De¤erleme Fonu Birikmifl Zarar TOPLAM ÖZSERMAYE TOPLAM BORÇ VE ÖZSERMAYE 25 26 2002 • 67 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) 31 ARALIK 2002 VE 2001 TAR‹HLER‹NDE SONA EREN YILLARA A‹T GEL‹R TABLOSU (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) Faaliyet Gelirleri Faaliyet Giderleri Not 2002 (Milyon TL) 30 31 2.575.073.781 (2.554.905.367) FAAL‹YET KARI Di¤er Faaliyetlerden Gelirler Di¤er Faaliyetlerden Zararlar 33 34 F‹NANSMAN G‹DERLER‹, PARASAL KAZANÇ VE VERG‹ ÖNCES‹ KAR Finansman Giderleri (Net) Parasal Kazanç 32 VERG‹ ÖNCES‹ KAR/(ZARAR) Vergi NET KAR/(ZARAR) Hisse Bafl›na Kar/(Zarar) (TL) 22 2001 (Milyon TL) 2.695.755.415 (2.608.694.403) 20.168.414 87.061.012 40.132.959 (20.132.275) 194.512.829 (40.297.797) 40.169.098 241.276.044 (373.962.603) 615.994.029 (1.989.034.769) 1.701.095.403 282.200.524 (46.663.322) (81.955.756) (7.836.726) 200.244.768 (54.500.048) 1.144 (314) 68 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) 31 ARALIK 2002 VE 2001 TAR‹HLER‹NDE SONA EREN YILLARA A‹T ÖZSERMAYE DE⁄‹fi‹M TABLOSU (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) Sermaye (Milyon TL) Yedekler (Milyon TL) Yeniden De¤erleme Fonu (Milyon TL) 31 Aral›k 2000 Bakiyesi ‹laveler Cari Dönem Zarar› 1.446.586.005 28.991.857 - 108.826.170 - 95.944.069 - (1.133.939.963) (54.500.048) 31 Aral›k 2001 Bakiyesi Ç›k›fllar Cari Dönem Kar› 31 Aral›k 2002 Bakiyesi 1.475.577.862 1.475.577.862 108.826.170 - 95.944.069 95.944.069 108.826.170 - (1.188.440.011) 200.244.768 (988.195.243) Birikmifl Zarar (Milyon TL) 2002 • 69 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) 31 ARALIK 2002 VE 2001 TAR‹HLER‹NDE SONA EREN YILLARA A‹T NAK‹T AKIM TABLOSU (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) FAAL‹YETLERDEN KAYNAKLANAN NAK‹T AKIMLARI Vergi Öncesi Net Dönem Kar›/(Zarar›) Faaliyetlerden Sa¤lanan Nakit Ak›m›na Ulaflmak ‹çin Yap›lan Düzeltmeler: Amortisman K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› Faiz Geliri Sabit K›ymet Sat›fl (Kar›)/Zarar› Ertelenmifl Vergi Üzerindeki Parasal (Kar)/Zarar De¤er Düflüklü¤ü Karfl›l›¤› ‹fltirak (Kar›)/Zarar› Sabit K›ymetlerde Hibe Kredileri ‹çin Yap›lan Düzeltmeler Faiz Giderleri Stok De¤er Düflüfl Karfl›l›¤›ndaki Art›fl/(Azal›fl) Hibe Kredilerdeki De¤iflim Finansal Kiralama Üzerindeki Kur Fark› Gideri/(Geliri) (parasal kazanç ile netlefltirilmifltir) ‹fltirakin Piyasa De¤eri ‹le De¤erlenmesi ‹fltirak ve Menkul K›ymetler De¤er Düflüklü¤ü Karfl›l›¤› USAfi Hisse Transferi Ertelenmifl Gelir ‹tfas› fiüpheli Alacak Karfl›l›¤›ndaki Art›fl/(Azal›fl) ‹flletme Sermayesindeki De¤iflikliklerden Önceki Faaliyet Kar› Ticari Alacaklardaki (Art›fl)/Azal›fl Grup fiirketlerinden Alacaklardaki (Art›fl)/Azal›fl Stoklardaki (Art›fl)/Azal›fl Peflin Ödenmifl ve Di¤er Varl›klardaki (Art›fl)/Azal›fl Di¤er Uzun Vadeli Varl›klardaki (Art›fl)/Azal›fl K›sa ve Uzun Vadeli Verilen Avanslardaki (Art›fl)/Azal›fl Ticari Borçlardaki (Azal›fl)/Art›fl Grup fiirketlerine Borçlardaki (Azal›fl)/Art›fl Tahakkuklar ve Di¤er Borçlardaki (Azal›fl)/Art›fl Al›nan Avanslardaki (Azal›fl)/Art›fl Bilet Sat›fl Avanslar›ndaki (Azal›fl)/Art›fl Uzun Vadeli Ticari Borçlardaki (Azal›fl)/Art›fl Faaliyetlerden elde edilen nakit Ödenen K›dem Tazminatlar› Ödenen Faizler Ödenen Gelir Vergisi Faaliyetlerden Elde Edilen Net Nakit YATIRIM FAAL‹YETLER‹NE ‹L‹fiK‹N NAK‹T AKIMLARI Menkul K›ymetlerdeki Art›fl Finansal Varl›k (Al›m›)/Sat›fl› Maddi Duran Varl›k Sat›fl›ndan Elde Edilen Nakit Al›nan Faiz Maddi Duran Varl›k Al›m› Yat›r›m Faaliyetlerinde (Kullan›lan)/Sa¤lanan Edilen Net Nakit F‹NANSMAN FAAL‹YETLER‹NE ‹L‹fiK‹N NAK‹T AKIMLARI Sermayedeki Nakit Art›fl› Finansal Kiralama Borcu Ödemeleri Kredilerden Sa¤lanan Nakit Kredi Ödemeleri Finansman Faaliyetlerinde Kullan›lan Net Nakit NAK‹T DE⁄ERLERDEK‹ NET ARTIfi/(AZALIfi) SENE BAfiINDAK‹ KASA VE BANKALAR SENE SONUNDAK‹ KASA VE BANKALAR 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 282.200.524 (46.663.322) 263.577.488 12.594.723 (25.719.673) (9.096.710) (1.847.173) 376.901.236 (1.780.500) 86.707.710 (3.452.583) 279.139.666 11.020.706 (14.207.925) (17.206.392) (133.138.507) 7.697.083 206.444.706 (1.015.001) (949.911) (321.948.440) 12.979.059 (2.220.256) 2.304.491 671.199.896 (10.315.452) (10.950.953) (13.678.453) (1.222.756) 7.044.419 26.337.841 (121.191.770) 5.261.072 32.453.715 40.961.096 16.030.663 (126.926) 641.802.392 (3.442.455) (94.706.760) (40.930.793) 502.722.384 350.390.215 (16.281.126) 759.303 3.620.072 629.609.567 12.537.489 (348.257) 208.911 63.946.146 7.363.492 12.669.086 4.403.922 (160.436) (33.268.633) (886.715) (21.621.904) (169.791) 674.282.877 (24.697.028) (220.541.302) (2.405.099) 67.011 77.411.585 25.719.673 (101.730.651) (937.481) 93.752 (632) 137.564.536 14.207.925 (67.354.944) 84.510.637 (269.267.488) (715.541) (269.983.029) 231.801.874 123.199.116 355.000.990 28.991.857 (350.047.548) (114.059.379) (435.115.070) 78.440.114 44.759.002 123.199.116 429.044.547 70 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 1- fi‹RKET’‹N FAAL‹YET ALANI VE YIL ‹Ç‹NDEK‹ ÖNEML‹ OLAYLAR Türk Hava Yollar› A.O. (“fiirket” veya “THY”) 1933 y›l›nda Türkiye’de kurulmufltur. fiirket’in ana faaliyet konusu yurt içi ve yurt d›fl›nda yolcu ve kargo hava tafl›mac›l›¤› yapmakt›r. 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle fiirket’in hissedarlar› ve hisse da¤›l›m› afla¤›daki gibidir: Türkiye Cumhuriyeti Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› Di¤er %98,17 %1,83 %100,00 2- MAL‹ TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAK‹ ESASLAR ‹liflikteki finansal tablolar Uluslararas› Muhasebe Standartlar›na (“UMS” veya “IFRS”) ve UMS Yorumlama Komitesi’nin yay›mlad›¤› yorumlara göre haz›rlanm›flt›r. Enflasyon Düzeltmesi fiirket’in yasal kay›tlar› tarihsel maliyet esas›na göre düzenlenmifl olup, maddi duran varl›klar yeniden de¤erlemeye tabi tutulmaktad›r. Uluslararas› Muhasebe Standartlar›’na göre düzenlenen ekteki mali tablolar UMS 29’un (Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Raporlama) öngördü¤ü üzere Türk Liras›’n›n al›m gücündeki de¤iflimi yans›tmak üzere yeniden de¤erlenmifltir. UMS 29 uygulamas› hiperenflasyonist ekonomilerin para birimi ile haz›rlanan mali tablolar›n›n bilanço tarihindeki ölçüm biriminden gösterilmesini, geçen dönem bakiyelerin de ayn› birimden gösterilmesi için yeniden de¤erlenmesini öngörmektedir. UMS 29 uygulamas›n› gerektiren durumlardan biri, üç y›ll›k kümülatif enflasyon oran›n›n yaklafl›k %100 veya üzerinde olmas›d›r. Türkiye’de Devlet ‹statistik Enstitüsü taraf›ndan yay›mlanan toptan eflya fiyat endeksi baz al›nd›¤›nda, söz konusu kümülatif oran 31 Aral›k 2002 tarihinde sona eren üç y›ll›k dönem için %227’dir. Enflasyona göre yap›lan yeniden de¤erleme, Devlet ‹statistik Enstitüsü taraf›ndan yay›mlanan toptan eflya fiyat endeksi kullan›larak bulunan katsay›lar esas al›narak hesaplanm›flt›r. Ekte sunulan mali tablolar›n düzeltilmesinde kullan›lan sözkonusu endeks ve katsay›lar afla¤›da belirtilmifltir. (1994 ortalama endeksi: 100): 31 December 2000 31 December 2001 31 December 2002 Endeks Katsay› 2,626.0 4,951.7 6,478.8 2.4671 1.3083 1.0000 Enflasyon düzeltmeleri afla¤›da belirtilen yöntemler izlenerek mali tablolara yans›t›lm›flt›r: • Bilanço tarihindeki cari para biriminden ifade edilmeyen tüm tutarlar toptan eflya fiyat endeksi ile de¤erlenmifltir. Ayr›ca geçen dönem bakiyeleri de benzeri flekilde yeniden de¤erlenmifltir. • Parasal aktif ve pasif kalemler bilanço tarihindeki cari para birimi ile gösterildiklerinden yeniden de¤erlenmemifltir. Parasal kalemler nakit olarak tutulan para ile nakit cinsinden tahsil edilecek veya ödenecek kalemleri ifade etmektedir. • Mali tablolara maliyet de¤erleriyle aktar›lan parasal olmayan aktif ve pasif kalemler ile özsermaye kalemleri al›m gününden bilanço gününe kadar oluflan toptan eflya fiyat endeksindeki de¤iflim sabit k›ymetler için ilk al›fl maliyetine ve birikmifl amortisman›na uygulanarak belirlenmifltir. fiirket kay›tlar›na göre yap›lan her türlü yeniden de¤erleme elimine edilmifltir. • Gelir tablosundaki tüm kalemler ilgili katsay›lar kullan›larak endekslenmifltir. • fiirket’in net parasal varl›¤› veya borcu üzerindeki enflasyonun etkisi gelir tablosunda parasal kazanç ve kay›p olarak gösterilmifltir. 2002 • 71 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) Enflasyon ve Döviz Kurlar› fiirket’in faaliyetlerinin önemli bir bölümü, özellikle gelirler ve giderler ABD Dolar› cinsinden oluflmaktad›r. E¤er fiirket mali tablolar›n› UMS 21 no’lu standart uyar›nca ABD Dolar› cinsinden haz›rlam›fl olsa idi, Türk Liras›’n›n ABD Dolar› karfl›s›nda u¤rad›¤› devalüasyonun, resmi enflasyon oran›ndan farkl› olmas› nedeniyle mali tablolar daha farkl› sonuçlar do¤urabilirdi. Türk Liras›’n›n ABD Dolar› karfl›s›ndaki devalüasyon oran›n›n, toptan tüketici fiyat endeksi ile karfl›laflt›r›lmas› afla¤›daki gibi verilmifltir: Y›l Devalüasyon oran› USD Toptan eflya fiyat endeksi 2002 2001 %13,5 %30,8 %114,3 %88,6 31 Aral›k 2002 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas›’n›n aç›klam›fl oldu¤u dolar kuru 1.634.501 TL’dir. 3- BÖLGESEL RAPORLAMA 3.1. Faaliyet Alanlar› fiirket a¤›rl›kl› olarak bir tek endüstri alan›nda faaliyet göstermektedir. Ana faaliyet alan› yurt içinde ve d›fl›nda Türkiye ba¤lant›l› yolcu ve kargo hava tafl›mac›l›¤› yapmakt›r. Ayr›ca fiirket’in ifltirakleri de havayolu iflletmecili¤ine iliflkin faaliyetlerde bulunmaktad›r. 3.2. Co¤rafi Alanlar Gelir analizi, THY’nin hizmet verdi¤i uçufl hatlar› baz al›narak yap›lmaktad›r. Türkiye’de yap›lan yolcu ve kargo tafl›ma gelirleri, yurtiçi hizmet geliri olarak kaydedilmektedir. Tarifeli ve tarifesiz bütün yurtd›fl› uçufl gelirleri uçuflun yap›ld›¤› co¤rafi bölgelere göre kaydedilmektedir. 4- ÖNEML‹ MUHASEBE POL‹T‹KALARININ ÖZET‹ ‹liflikteki mali tablolar›n haz›rlanmas› s›ras›nda uygulanan önemli muhasebe politikalar› afla¤›daki gibi aç›klanm›flt›r. 4.1. Gelir Kaydedilmesi ve Komisyon Giderleri Yolcu ve kargo tafl›ma gelirleri, tafl›ma hizmeti tamamland›¤›nda faaliyet geliri olarak kaydedilmektedir. Sat›lan ancak henüz kullan›lmayan (uçulmayan) biletler, bilet sat›fl avans› olarak kaydedilmektedir. fiirket tarihsel istatistikler kullan›larak uçulmayan ve geçerlili¤ini yitirmifl biletler hakk›nda tahmini hesaplamalar yapabilmektedir ve 2002 y›l›nda, yaklafl›k 29.387 Milyar TL tutar›ndaki kullan›lmayan bilet faaliyet geliri içerisinde kaydedilmifltir. Yolcu gelirlerine iliflkin olarak acentalara verilecek komisyonlar tafl›mac›l›k hizmeti gerçekleflti¤inde gider olarak kaydedilmektedir. Tafl›mac›l›k hizmeti öncesi sat›lan biletlerin komisyon giderleri dönen varl›klara peflin ödenmifl gider olarak kaydedilmektedir. 4.2. Menkul K›ymetler Menkul k›ymetler yurt d›fl› borsalarda ifllem gören hisse senetlerinden oluflmufl olup, bilanço tarihinden önceki befl ifl günü boyunca ilgili borsada oluflan günlük a¤›rl›kl› ortalama fiyatlar›n›n ortalamas› üzerinden de¤erlenmektedir. 4.3. Stok De¤erlemesi Stoklar maliyet ya da net gerçekleflebilir de¤erinin düflük olan› ile hareketli a¤›rl›kl› ortalama maliyet metodu kullan›larak de¤erlenmektedir. 4.4. ‹fltirakler ‹fltirak oran› %20 ile %50 aras›nda de¤iflen ve Ortakl›k taraf›ndan kontrol edilmeyen ifltirakler özkaynak yöntemiyle kaydedilmektedir. ‹fltirak oran› %20’den az olan ifltiraklerden borsada ifllem gören ifltirakler bilanço tarihindeki piyasa de¤erleriyle, di¤er ifltirakler ise UMS 29’a göre endekslenmifl maliyet üzerinden kaydedilmektedir. 72 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 4.5. Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varl›klar Tarihi maliyet de¤erleriyle gösterilen maddi ve maddi olmayan duran varl›klar al›m tarihinden itibaren endekslenmifl tutarlar›ndan kay›tlara al›nm›flt›r. Maddi ve maddi olmayan duran varl›klar, tamir edilebilir yedek parçalar hariç, tüm kategoriler için normal amortisman yöntemi kullan›larak amortismana tabi tutulmaktad›r. Tamir edilebilir yedek parçalar grup olarak amortismana tabi tutulmaktad›r. Aktiflerin ekonomik ömürleri ve hurda de¤eri afla¤›da belirtilmifltir: Ekonomik Ömür - Arsa - Bina - Uçak 15-20 - Motorlar - Komponentler - Tamir Edilebilen Yedek Parçalar - Simülatör - Makina ve Ekipman - Döfleme ve Demirbafllar - Tafl›tlar - Di¤er Maddi Duran Varl›klar 50 %10-30 15 10 2-3 10 6.5 5 5 5 Hurda de¤eri %30 - 31 Aral›k 2002 itibariyle, enflasyon oran›n›n, Dolar’›n TL karfl›s›ndaki de¤er kazanc›ndan daha fazla gerçekleflmesi nedeniyle, uçaklar›n endekslenmifl TL net defter de¤erleri ABD Dolar› cinsinden net defter de¤erinin oldukça üstünde kalm›flt›r. Bu nedenle, uçaklar›n net defter de¤erleri Dolar baz›ndaki net defter de¤erlerine indirgenmifltir. Bu de¤er azal›fl›, direkt olarak uçak baz›nda Yeniden De¤erleme Art›fl rakam›n› aflmamas› kofluluyla, ilgili Yeniden De¤er Art›fl› hesab›ndan mahsup edilmifl ve kalan k›s›m ise gider yaz›lm›flt›r. Daha sonra bu de¤erlerin, uçaklar›n tahsil edilebilir de¤erlerini afl›p aflmad›¤› kontrol edilmifltir. UMS 36’ya “Varl›klarda De¤er Düflüklü¤ü” göre tahsil edilebilir de¤er tespitinde, varl›ktan beklenen nakit ak›mlar›n›n bugünkü de¤eriyle net sat›fl fiyat›n›n büyük olan› kullan›lm›flt›r. Net sat›fl fiyat›n›n tespitinde Ortakl›k yönetiminin uluslararas› uçak fiyat kataloglar›na göre gelifltirdi¤i tahminlerin düflük olan› kullan›lm›flt›r. Kay›tl› de¤erdeki düflüfl faaliyet giderlerine de¤er düflüfl gideri olarak kaydedilmektedir. 4.6. Hibe Krediler Hibe krediler uçak ve motorlar›n, sat›n al›mlar›nda veya finansal kiralama yöntemiyle elde edilmelerinde al›nmaktad›r. fiirket, hibe kredileri aktiflerin maliyetinden düflmekte ve bu aktifleri ekonomik ömürleri veya finansal kiralama süresince amorti etmektedir. Faaliyet kiralamas›na iliflkin hibe krediler, ertelenmifl gelir olarak kaydedilmekte ve finansal kiralama süresince amorti edilmektedir. 4.7. Bak›m ve Onar›m Giderleri Maddi duran varl›klar›n ve kiralanan varl›klar›n düzenli bak›m› ve onar›m› için yap›lan harcamalar ilgili döneme faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir. Büyük bak›mlar periyodik bazda gider olarak tahakkuk ettirilmektedir. 4.8. S›k Uçufl Program› THY, üyelerine “Miles and Miles” ad›nda bir S›k Uçufl Program› (frequent flyer program) dahilinde birikmifl mesafe üzerinden ücretsiz uçufl ödülü vermektedir. Ücretsiz seyahatin artan maliyet yöntemi ile hesaplanan tahmini maliyeti, program üyeleri seyahat ettikçe yükümlülük olarak kaydedilmektedir. THY, ayn› zamanda “Shop & Miles” Program› dahilinde kat›l›mc›lara mil kredisi satmaktad›r. Bu gelirin bir k›sm› ertelenmifl gelir olarak kaydedilmekte ve seyahat sa¤land›kça gelir olarak kaydedilmektedir. 4.9. Vergi Cari y›l vergi gideri cari y›l sonucunun kanunen kabul edilmeyen giderlere ve istisnalara göre düzeltilmesine göre hesaplanmaktad›r. Vergi gideri bilanço tarihinde geçerli olan vergi oranlar› kullan›larak hesaplanm›flt›r. 2002 • 73 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) Ertelenmifl vergi iliflikteki finansal tablolarda kay›tl› olan varl›k ve borçlar›n, vergi hesaplamas›na baz olan benzer kalemler ile aras›ndaki zamanlama farklar›n›n bilanço metoduna göre muhasebelefltirilmesinden oluflmufltur. Prensip olarak, ertelenmifl vergi borçlar› tüm geçici zamanlama farklar› için kayda al›nmakta, ertelenmifl vergi varl›¤› ise geçici zamanlama farklar›n›n kullan›labilece¤i vergilendirilebilir kar›n olmas›n›n muhtemel oldu¤u durumda kayda al›nmaktad›r. Ertelenmifl vergi, ilgili varl›klardan faydalan›lmas› veya borçlar›n ödenmesi beklenilen zamanlarda uygulanacak vergi oranlar› üzerinden hesaplanmaktad›r. Ertelenmifl vergi gelir tablosunda gelir veya gider olarak muhasebelefltirilmektedir. Peflin ödenmifl kurumlar vergisi ve kurumlar vergisi borçlar› ayn› vergi dairesi taraf›ndan tarh edildi¤i için netlefltirilmifltir. Ertelenmifl vergi varl›klar› ve borçlar› da tahmini gerçekleflme tarihlerine göre netlefltirilmifltir. 4.10. Emeklilik ve K›dem Tazminat› Provizyonu Türkiye’deki ‹fl Kanunlar› gere¤i emeklilik ve k›dem tazminat provizyonlar› iliflikteki finansal tablolarda gerçeklefltikçe provizyon olarak ayr›lmaktad›r. UMS 19’a uygun olarak gelecek y›llarda ödenecek emeklilik tazminat›n›n bilanço tarihindeki bugünkü de¤erinin hesaplanmas› için enflasyon oran›ndan ar›nd›r›lm›fl uygun faiz oran› ile iskonto edilmifltir. Emeklilik tazminat giderine dahil edilen faiz maliyeti faaliyet sonuçlar›nda faiz gideri olarak gösterilmektedir. 4.11 ‹liflkili fiirketler ‹liflikteki mali tablolarda, THY’nin ortaklar›, iliflkili olarak bilinen di¤er flirketler ve bu flirketlerin direktör ve yöneticileri iliflkili taraf olarak adland›r›lm›fllard›r. 4.12. Yabanc› Para ‹fllemleri Y›l içerisinde gerçekleflen döviz ifllemleri ifllem tarihindeki kurlar kullan›larak Türk Liras›’na çevrilmektedir. Bilançoda yer alan dövize ba¤l› varl›k ve borçlar bilanço tarihinde geçerli olan kurlar kullan›larak Türk Liras›’na çevrilmifllerdir. Bu çevirimden ve dövizli ifllemlerin tahsil/tediyelerinden kaynaklanan kambiyo karlar›/zararlar› gelir tablosunda yer almaktad›r. 31 Aral›k tarihleri itibariyle y›l sonu ve ortalama ABD Dolar› kuru afla¤›daki gibidir: 31 Aral›k 2000 31 Aral›k 2001 31 Aral›k 2002 Y›l Sonu Kuru 671.765 1.439.567 1.634.501 Ortalama Kur 605.932 1.196.780 1.504.597 4.13. Finansal Kiralama fiirket finansal kiralama ve faaliyet tipi kiralama yöntemiyle uçak, simülatör, bilgisayar ekipman› ve tafl›t araçlar› kiralamaktad›r. UMS 17 no’lu standart›n öngördü¤ü üzere, fiirket finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktif ve pasiflerini kiralama taksitlerinin bugünkü de¤erine eflit olarak kaydetmektedir. Finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktiflere ekonomik ömürleri süresince amortisman ayr›lmaktad›r. Faaliyet tipi kiralamalar faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir. 4.14. Mali Enstrümanlar Mali Varl›klar fiirket’in temel mali varl›klar› nakit ve nakit benzeri kalemler, hisse senetleri, ticari alacaklar, ba¤l› flirketlerden alacaklar ve finansal duran varl›klard›r. Ticari alacaklar ve iliflkili flirketlerden alacaklar›n defter de¤eri, tahsil edilemeyen tutarlar için gerekli karfl›l›klar ayr›ld›ktan sonra, uzun vadeli alacaklar›n reeskonta tabi tutulmas› haricinde, yaklafl›k pazar de¤erine ulaflt›¤› tahmin edilmektedir. Üç aydan uzun vadeli alacaklar, reeskonta tabi tutulmufltur. Menkul k›ymetler, bankalarla yap›lan devlet tahvili ve hazine bonosuna dayal› k›sa vadeli repo sözleflmelerinden oluflmakta olup, sat›n alma bedeli üzerine bilanço tarihi itibariyle faiz tahakkuk ettirildi¤inden, yaklafl›k pazar de¤erine ulaflmaktad›r. Hisse senetleri de borsa de¤erinden de¤erlenmifltir. 74 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) Sun Express ve Uçak Servis A.fi. d›fl›nda olan ve Ortakl›¤›n önemli bir etkisinin olmad›¤› veya kontrol etmedi¤i finansal duran varl›klar, makul de¤erleri güvenilir bir biçimde ölçülemedi¤i için maliyet de¤erinden gösterilmifllerdir. Ortakl›k, Sun Express üzerinde önemli bir etkiye sahip oldu¤u için bu ifltiraki özsermaye metoduna göre muhasebelefltirmifltir. Uçak Servis A.fi. sat›fla haz›r yat›r›m olarak s›n›fland›r›lm›flt›r ve makul de¤erdeki de¤iflim gelir tablosuna yans›t›lmaktad›r. Mali Borçlar Mali Borçlar ilgili anlaflmalar›n özüne göre s›n›fland›r›lm›flt›r. Faize tabi banka borçlar›, ticari ve di¤er borçlar, ba¤l› flirketlere borçlar ve finansal kiralama borçlar› önemli mali borçlar› oluflturmaktad›r. Faize tabi yabanc› paraya ba¤l› krediler y›l sonu kurundan de¤erlenmifltir. Finansal giderler tahakkuk esas›na göre muhasebelefltirilmekte olup, ilgili dönemde ödenmedikleri takdirde di¤er gider tahakkuklar› hesab›nda izlenmektedir. Ticari ve di¤er borçlar ile ba¤l› flirketlere borçlar pazar de¤erine yaklafl›k olan nominal de¤erlerinden gösterilmektedir. Kredi Riski fiirket’in kredi riski temel olarak ticari alacaklar›na iliflkindir. Bilançoda gösterilen tutar fiirket yönetiminin önceki tecrübelerine ve cari ekonomik flartlara ba¤l› olarak tahmin etti¤i flüpheli alacaklar düflüldükten sonraki net tutardan oluflmaktad›r. fiirket’in kredi riski çok say›da müflterilerle çal›flt›¤›ndan dolay› da¤›lm›fl durumda oldu¤undan önemli bir kredi riski yo¤unlaflmas› yoktur. Fiyat Riski • Döviz Kuru Riski Ortakl›k iflinin özelli¤inden dolay› yabanc› paralar ile Türk Liras› aras›ndaki kur de¤ifliminden etkilenmektedir. Ortakl›¤›n bilet gelirinin ço¤u Euro ve Amerikan Dolar’›ndan, giderlerin ço¤unlu¤u ise Amerikan Dolar› ve Türk Liras›’ndan oluflmaktad›r. • Faiz Riski Leasing ifllemlerine ba¤l› faiz oranlar› LIBOR’a ba¤l›d›r, dolay›s›yla fiirket uluslararas› pazardaki faiz oranlar›ndaki de¤iflimden etkilenmektedir. fiirket faiz oranlar›na ve kur de¤iflimine karfl› risklerini s›n›rland›rmaya yönelik hedging anlaflmalar› yapmam›flt›r. • Piyasa Riski THY, k›sa vadeli repo sözleflmelerine dayal› hazine bonosu ifllemleri ve bankada gerçeklefltirdikleri günlük mevduat ifllemleri arac›l›¤›yla yat›r›mlar›n› gerçeklefltirmektedir. Bu yat›r›mlar, piyasa koflullar›ndan dolay› meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle de¤ifliklik göstermektedir. • Nakit Riski Genel olarak biletler önceden sat›lmakta ve tafl›mac›l›k sonradan gerçeklefltirilmektedir. Dolay›s›yla fiirket, gelirlerini önceden tahsil edip ve tafl›mac›l›k maliyetini sonradan gerçeklefltirdi¤inden dolay› avantaj elde etmektedir. fiirket ayr›ca tahsil ve ödeme süresi aras›ndaki farktan dolay› da avantaj elde etmektedir. fiirket’in müflterilerinden ortalama tahsilat süresi 30 gün ve sat›c›lar›na ödeme süresi ortalama 60 gündür. 4.15. Netlefltirme Finansal varl›k ve yükümlülükler, tan›mlanan tutarlar›n netlefltirilmesi için bir zorunluluk veya niyet varsa veya varl›k yükümlülük ile denklefliyorsa, netlefltirilmifl ve bilançoda net olarak gösterilmifltir. 4.16. Tahmin Uygulamas› Finansal tablolar›n Uluslararas› Muhasebe ‹lkeleri’ne uygun olarak haz›rlanabilmesi, yönetimin raporlanan varl›k ve yükümlükleri, koflullu borçlar› ve gelir ve giderleri etkileyebilecek tahminler yapmas›n› gerektirmektedir. Gerçek sonuçlar bu tahminlerden farkl› olabilir. 2002 • 75 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 4.17. Hisse Bafl›na Kar 33 no’lu UMS “Hisse Bafl›na Kar” halka aç›k veya aç›lmakta olan flirketler için hisse bafl›na kar›n veya kar› azalt›c› etkisi bulunan kalemlerden sonraki hisse bafl›na kar›n (dilutive profit veya suland›r›lm›fl kar) dipnotlarda belirtilmesini öngörmektedir. Hisse bafl›na kar› azalt›c› etkisi bulunan (dilutive equity instruments) özkaynak kalemi bulunmamaktad›r. Toplam hisse adedinin 2002 ve 2001 tarihlerindeki a¤›rl›kl› ortalamas› ve hisse bafl›na kar›n hesaplanmas› afla¤›da gösterildi¤i gibidir: 1 Ocak tarihi itibariyle toplam hisse hisse adedi (tam de¤er) Bedelsiz hisse art›r›m› (yeniden de¤erleme fonu kaynakl›) (tam de¤er) Ç›kar›lan yeni hisseler (nakit art›fl›) (tam de¤er) 31 Aral›k tarihi itibariyle hisse adedi (tam de¤er) Toplam hisse adedinin y›l içerisindeki a¤›rl›kl› ortalamas› (tam de¤er) Dönem Net Kar›/(Zarar›) (Milyon TL) Hisse Bafl›na Kar/(Zarar) (TL) 2002 2001 175.000.000.000 175.000.000.000 175.000.000.000 162.660.070.000 12.339.930.000 175.000.000.000 173.444.830.740 200.244.768 1.144 (54.500.048) (314) 5- KASA VE NAK‹T DE⁄ERLER Kasa ve nakit de¤erlerin dökümü afla¤›daki gibidir: Kasa Al›nan Çekler Banka 350.580.302 Di¤er Haz›r De¤erler 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 122.462 275.919 114.756.036 4.022.307 355.000.990 105.429 832.087 7.505.564 123.199.116 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2002’de yabanc› para banka bakiyeleri 341.671.897 Milyon TL’dir. Vadeli Mevduatlar Tutar Para Birimi Aç›l›fl Tarihi Faiz % Vade 70.000.000 35.000.000 40.000.000 20.750.000 22.700.000 USD USD USD USD EUR 29.11.2002 09.12.2002 16.12.2002 31.12.2002 30.12.2002 %3,01 %2,81 %2,81 %1,60 %3,20 02.01.2003 09.01.2003 16.01.2003 02.01.2003 02.01.2003 Tutar Para Birimi Aç›l›fl Tarihi Faiz % Vade 8.000.000 2.500.000 2.300.000 10.000.000 5.000.000 11.300.000 Milyon TL Milyon TL Milyon TL USD USD USD 24.12.2001 28.12.2001 31.12.2001 24.12.2001 27.12.2001 28.12.2001 %60,5 %60,5 %49 %2,8 %2,8 %3,5 03.01.2002 03.01.2002 02.01.2002 02.01.2002 03.01.2002 04.01.2002 114.415.070 57.207.535 65.380.040 33.915.896 38.668.928 309.587.469 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 10.467.193 3.270.998 3.009.318 18.835.282 9.417.641 21.283.869 66.284.301 fiirket’in Johannesburg’da 79.752 Milyon TL tutar›nda, Milano’da 674.321 Milyon TL tutar›nda bankalardan ald›¤› teminat mektubuyla ilgili olarak bloke hesab› bulunmaktad›r. 76 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 6- MENKUL KIYMETLER Menkul k›ymetlerin dökümü afla¤›daki gibidir: 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 15.583.979 (9.661.305) 3.850.000 9.772.674 17.028.880 (739.903) 16.288.977 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 143.554.894 (21.485.859) 122.069.035 133.239.442 (19.181.368) 114.058.074 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) Günefl Ekspress Havac›l›k A.fi. (SUN EXPRESS) Türkiye Cumhuriyeti Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› (*) Uçak Servisi A.fi (USAfi) THY SRL Sita 1.007.121 10.240.960 7.044 108.141 1.135.708 267.553 35.963 1.244.505 Grup fiirketlerinden Alacaklar K›sa Vadeli 12.498.974 1.548.021 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 62.890.015 8.868.985 71.759.000 47.448.407 10.632.140 58.080.547 France Telecom Hisseleri France Telecom De¤er Düflüklü¤ü Repo * * Repo 02.01.2003 vadeli olup, faiz oran› %35,88’dir. 7- T‹CAR‹ ALACAKLAR Ticari alacaklar›n dökümü afla¤›daki gibidir: Ticari Alacaklar fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› 8- GRUP fi‹RKETLER‹NDEN ALACAKLAR Grup flirketlerden alacaklar›n dökümü afla¤›daki gibidir: (*) Türkiye Cumhuriyeti Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›’ndan olan alacak için %40 faiz uygulanmaktad›r. 9- STOKLAR Stoklar›n dökümü afla¤›daki gibidir: Yedek Parça, Uçufl Ekipman› Di¤er Stoklar 2002 • 77 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 10- D‹⁄ER ALACAKLAR VE KISA VADEL‹ VARLIKLAR Di¤er Alacaklar ve K›sa Vadeli Varl›klar›n dökümü afla¤›daki gibidir. ‹ndirilecek KDV Geri Al›nacak Vergi Teknik Bak›m Gelir Tahakkuku A Tipi Ruhsat ‹ptal Alaca¤› Peflin Ödenmifl Faaliyet Tipi Kiralama Giderleri Peflin Ödenmifl Sat›fl Komisyonlar› Peflin Ödenen A Tipi Yer Hizmetleri Ruhsat Ücreti Petrol Ofisi A.fi.’ye Verilen Depozito Peflin Ödenmifl Kira Giderleri Peflin Ödenmifl Di¤er Giderler Uçak Üreticilerinden Alacaklar Personelden Alacaklar ‹fl Avanslar› Fon Transferi K›s›tlanan Banka Hesaplar› (*) Di¤er Alacaklar 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 88.835 2.868.057 3.362.514 11.587.347 5.710.162 3.501.164 3.824.102 663.560 3.716.424 1.146.895 588.577 314.920 13.349.559 2.066.419 52.788.535 49.319 636.496 10.672.332 10.181.962 8.928.539 615.519 5.044.324 1.216.850 76.673 68.516 12.046.156 2.025.119 51.561.805 * Bankalardan fon transferleri k›s›tlamalar› ‹ran ve Libya bankalar›nda tutulan fonlarla ilgilidir. Bu tutarlar, ilgili sat›fl bürolar›nca Türkiye’ye transferi veya gider ödemesi olarak 3 aydan uzun ancak 1 y›ldan k›sa bir zaman içinde kullan›labilir olduklar› için K›sa Vadeli Di¤er Aktifler alt›nda s›n›flanm›flt›r. 11- VER‹LEN AVANSLAR Verilen avanslar›n dökümü afla¤›daki gibidir: a) K›sa Vadeli: Gelecek Y›lda Tahsil Edilecek Ön Ödemeler Toplam Verilen K›sa Vadeli Avanslar b) Uzun Vadeli: Uçak için Verilen Avanslar Faaliyet Tipi Kiralamalar için Verilen Avanslar Verilen Di¤er Avanslar Toplam Verilen Uzun Vadeli Avanslar 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) - 20.315.169 20.315.169 7.190.402 15.537.259 2.110.318 24.837.979 10.076.875 18.399.993 2.383.781 30.860.649 78 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 12- F‹NANSAL DURAN VARLIKLAR Özsermaye metoduna göre muhasebelefltirilen ifltirakler afla¤›daki gibidir: Günefl Ekspress Havac›l›k A.fi. (Sun Express) 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 3.837.000 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 2.056.730 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 15.479 1.376.691 (976.456) 688 11.101.281 (3.081.201) 8.436.483 67.011 15.248 Maliyet de¤eri üzerinden gösterilen di¤er finansal duran varl›klar afla¤›daki gibidir: Qualiflyer Yer Hizmetleri Ltd. Emek ‹nflaat ve ‹flletme A.fi. Sita Inc.1.376.692 Sita De¤er Düflüklü¤ü THY SRL Uçak Servisi A.fi. (USAfi) USAfi De¤er Düflüklü¤ü 686 1.459.636 Ortakl›¤›n açm›fl oldu¤u 5 y›ll›k ikram ihalesi Uçak Servis A.fi. (USAfi) taraf›ndan kazan›lm›fl ve 1 Ocak 2002 tarihinde ikram anlaflmas› imzalanm›flt›r. Yap›lan anlaflma çerçevesinde USAfi’›n ana orta¤› Gate Gourmet Holding A.G.(GGH) ile Ortakl›k aras›nda yap›lan hisse devir sözleflmesine istinaden GGH, USAfi’›n toplam sermayesinin %15’ine tekabül eden B grup hisselerini bedelsiz olarak Ortakl›¤a devredecektir. Yine sözleflme gere¤i 21 Haziran 2002 tarihinde ilk %10 hissenin mülkiyeti al›nm›fl olup, 2003 ve 2006 y›llar› aras›nda her y›l %1,25 oran›nda hissenin mülkiyeti devral›narak %15 tamamlanacakt›r. Bu çerçevede USAfi sermayesinin ilk %10’luk k›sm›na tekabül eden ve 21 Haziran 2002’de bedelsiz olarak teslim al›nan 570 milyon adet hisse, teslim tarihindeki borsa rayici üzerinden 11.101.281 Milyon TL, karfl›l›kl› olarak ba¤l› menkul k›ymetler ve sonraki y›llara ait gelirler hesaplar›na al›nm›flt›r. Sonraki y›llara air gelir tutar› befl y›ll›k ikram anlaflmas› süresince gelir olarak kaydedilmektedir. fiirket’in finansal duran varl›klar›n›n 31 Aral›k 2002 itibariyle detaylar› afla¤›daki gibidir: fiirketin Ünvan› Günefl Ekspress Havac›l›k A.fi. (Sun Express) Emek ‹nflaat ve ‹flletme A.fi. Sita Vakf› THY SRL Uçak Servis A.fi. (USAfi) fiirketin ve Faaliyetin Yeri Sahiplik Oran› Sahip Olunan Oy Hakk› Türkiye Türkiye %50 %0,3 %50 %0,3 Hollanda Kiflinev Turkey %0,1’den az %100 %10 Yok %100 %10 Ana Faaliyet Alan› Hava Tafl›mac›l›¤› ‹nflaat, Bilgi ve Telekomünikasyon Hizmet Sat›fl Bürosu Catering - Yeniden De¤erleme Kapan›fl Bakiyesi Kapan›fl Bakiyesi Net Defter De¤eri 31 Aral›k 2001 Net Defter De¤eri 31 Aral›k 2002 Düflüklü¤ü Birikmifl De¤er 101,689,766 101,078,977 - 16,836,663 - Yeniden De¤erleme 31 Aral›k 2002 - 2,326,048 Cari Y›l Amortisman› Ç›k›fllar 14,510,615 1 Ocak 2002 Aç›l›fl Bakiyesi Birikmifl Amortisman 117,915,640 - Ç›k›fllar 31 Aral›k 2002 1,715,259 57,305,221 50,183,539 - 184,022,944 - (3,385,171) 15,055,069 172,353,046 234,206,483 - (3,484,573) 8,032,789 229,658,267 ve Tafl›tlar ve Binalar 116,200,381 Simülatör Düzenlemeleri ‹lavaler 1 Ocak 2002 Aç›l›fl Bakiyesi Maliyet Ekipman, Teknik Arsa, Yer Üstü 13- MADD‹ DURAN VARLIKLAR 45,862,347 30,895,216 - 190,880,559 - (887,402) 15,085,184 176,682,777 221,775,775 - (3,222,044) 2,452,695 222,545,124 ve Yaz›l›m Demirbafllar Ekipmanlar, Di¤er 203,294,035 151,796,807 27,473,556 302,396,485 - (52,918,083) 25,518,895 329,795,673 481,666,848 - (95,644,568) 10,396,797 566,914,619 Motorlar Yedek Uçaklar ve 92,281,015 119,249,560 - 155,425,700 - (6,315,583) 52,164,556 109,576,727 274,675,260 - (6,315,583) 79,133,101 201,857,742 Yedek Parçalar Tamir Edilebilir Komponent ve 1,173,237 61,515 - - - - - - 61,515 - (1,111,732) 10 1,173,237 Yat›r›mlar Yap›lmakta olan 501,605,621 453,265,614 27,473,556 849,562,351 - (63,506,239) 110,149,752 802,918,838 1,330,301,521 - (109,778,500) 101,730,651 1,338,349,370 Varl›klar Toplam Sahip Olunan 2,500,783,949 1,960,117,421 410,954,150 762,900,443 (17,698,992) (47,628,761) 149,967,466 678,260,730 3,133,972,014 (137,330,001) (78,471,281) 129,912,779 3,219,860,517 ile Al›nan Uçaklar Finansal Kiralama (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI TÜRK HAVA YOLLARI A.O. 18,415,778 11,076,376 4,709,093 33,292,274 - - 3,460,270 29,832,004 49,077,743 - 435,271 48,642,472 Simülatör K›ymetler ve ile Al›nan Sabit Kiralama Yolu Di¤er Finansal 2,519,199,727 1,971,193,797 415,663,243 796,192,717 (17,698,992) (47,628,761) 153,427,736 708,092,734 3,183,049,757 (137,330,001) (78,471,281) 130,348,050 3,268,502,989 Varl›klar ile Al›nan Kiralama Yolu Toplam Finansal 3,020,805,348 2,424,459,411 443,136,799 1,645,755,068 (17,698,992) (111,135,000) 263,577,488 1,511,011,572 4,513,351,278 (137,330,001) (188,249,781) 232,078,701 4,606,852,359 Toplam 2002 • 79 80 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 14- D‹⁄ER ALACAKLAR VE UZUN VADEL‹ AKT‹FLER Di¤er Alacaklar ve Uzun Vadeli Aktifler’in dökümü afla¤›daki gibidir: Peflin Ödenen A Tipi Yer Hizmetleri Ruhsat Ücreti Peflin Ödenen Uçak Finansman Giderleri Peflin Ödenen Eximbank USA Garanti Ücreti Personelden Alacaklar ‹fltirak Sat›fl›ndan Alacaklar (*) Di¤er Alacaklar 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 3.669.340 9.166.596 1.592.148 27.359.795 111.686 41.899.565 2.976.179 3.577.811 10.097.370 32.165.839 130.757 48.947.956 (*) ‹fltirak Sat›fl›ndan Alacaklar, THY’nin K›br›s Türk Hava Yollar›’ndaki hissesini 31 Aral›k 2000 tarihindeki sat›fl›yla ilgilidir. THY, bu sat›fl ile ilgili alaca¤›n› TL’ye çevirmifl ve Aral›k 2002’den bafllamak üzere %40 faiz iflletmifltir. Bu alaca¤›n vadesi henüz belirlenmedi¤i için, 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle hesab›n bakiyesi, Di¤er K›sa Vadeli Alacaklar hesap grubundan Di¤er Uzun Vadeli Alacaklar hesap grubuna s›n›flanm›flt›r. 15- BANKA KRED‹LER‹ Banka kredilerinin dökümü afla¤›daki gibidir: Uzun Vadeli Banka Kredilerinin Cari Dönem Taksitleri Uzun Vadeli Banka Kredileri 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 742.960 742.960 738.326 720.176 1.458.502 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 229.056.279 199.844.695 337.926.715 1.355.883.912 2.122.711.601 (142.200.776) 397.331.974 392.964.680 677.540.264 1.358.272.746 2.826.109.664 (376.731.896) 1.980.510.825 2.449.377.768 300.454.567 1.680.056.258 1.980.510.825 320.965.024 2.128.412.744 2.449.377.768 355.845.866 1.624.664.959 1.980.510.825 456.441.791 1.992.935.977 2.449.377.768 16- F‹NANSAL K‹RALAMA BORÇLARI Gelecek y›llara ait finansal kiralama ödemeleri afla¤›daki gibidir: 1 y›ldan az 1-2 y›l aras› 2-5 y›l aras› 5 y›ldan fazla Eksi: Gelecek y›llara ait faiz gideri Mali tablolarda gösterilen Finansal kiralama borçlar›n›n bugünkü de¤eri Gösterimi: K›sa Vadeli Borçlar (*) Uzun Vadeli Borçlar Faiz Aral›¤›: De¤iflken oranl› borçlar Sabit oranl› borçlar 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle, ABD Dolar› cinsinden ifade edilen finansal kiralama borçlar›n›n faiz oranlar› LIBOR art› %0,02 ve %1,44 aras›ndad›r. 2002 • 81 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 17- GRUP fi‹RKETLER‹NE BORÇLAR Grup flirketlerine borçlar afla¤›daki gibidir: Sun Express Uçak Servisi A.fi. (USAfi) 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 112.104 5.258.468 5.370.572 109.500 109.500 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 19.565.599 7.773.953 214.370 18.494.369 (1.736.042) 2.220.256 522.151 435.032 47.489.688 20.299.123 7.196.853 504.612 6,660,772 6,660,772 - 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 16.168.371 21.233.937 11.283.522 4.451.489 53.137.319 11.960.371 215.818 12.176.189 18- D‹⁄ER KISA VE UZUN VADEL‹ BORÇLAR Di¤er k›sa vadeli borçlar›n dökümü afla¤›daki gibidir: Ödenecek Vergi ve Fonlar Ödenecek SSK Primleri Personele Borçlar DHM‹ Protokol Borcu DHM‹ Protokol Borcu Reeskontu USAfi Gelir Tahakuku Ertelenmifl Gelir Di¤er Borçlar 2.984.608 983.323 28.983.911 Di¤er uzun vadeli borçlar›n dökümü afla¤›daki gibidir: USAfi Gelir Tahakuku 19- ALINAN DEPOZ‹TO VE AVANSLAR Al›nan avanslar›n dökümü afla¤›daki gibidir: Al›nan Depozito ve Teminatlar Mil Kredi Sat›fllar› için Al›nan Avanslar T.C. Diyanet ‹flleri Baflkanl›¤›’ndan Al›nan Depozito Di¤er Al›nan Avanslar 82 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 20- B‹LET SATIfi AVANSLARI Bilet Sat›fl Avanslar› Mil Sat›fl›ndan Do¤an Mil Yükümlülü¤ü Karfl›l›¤› 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 68.287.942 15.529.572 83.817.514 67.786.885 67.786.885 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 16.688.035 6.435.117 14.212.404 12.535.055 11.848.477 3.480.894 2.136.186 98.617 67.434.785 9.816.719 10.660.624 16.223.653 5.859.609 3.690.849 960.092 1.070.439 48.281.985 21- D‹⁄ER G‹DER TAHAKKUKLARI Di¤er gider tahakkuklar›n›n dökümü afla¤›daki gibidir: Teflvik Primi Tahakkuku POAfi Gider Tahakkuklar› Maafl Tahakkuklar› Bak›m Onar›m Gider Tahakkuklar› S›k Uçufl Program› Gider Tahakkuklar› Yasal Yükümlülük Karfl›l›¤› Dahili Sigorta Risk Karfl›l›¤› Di¤er Yükümlülükler 22- ÖDENECEK VERG‹ Türk Vergi Kanunlar›na göre, kurumlar vergisi oran› %30’dur ve bu orana ilave olarak %10 fon uygulanmaktad›r. Da¤›t›lan temettüden ilave gelir stopaj› düflülmektedir. Yat›r›m indirimi kurumlar vergisi matrah›ndan düflülebilir. Ancak %18 vergi ve ilave stopaja (toplam efektif oran %19,8) tabidir. Efektif vergi oran› 2002 y›l› için %33; 2001 y›l› için %19,8 olarak tahmin edilmifltir. Ödenecek Kurumlar Vergisi afla¤›daki gibidir: Ödenecek Kurumlar Vergisi Peflin Ödenen Vergi ve Fonlar 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 32.398.092 (40.930.793) (8.532.701) - 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) (32.398.092) (49.557.664) (81.955.756) (7.836.726) (7.836.726) Vergi giderinin ana kalemleri afla¤›dakilerden oluflmaktad›r: Cari Vergi Gideri Ertelenmifl Vergi Gideri Vergi Gideri 2002 • 83 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) Geçici Zamanlama Farklar›: Ertelenmifl Vergi Aktifi/(Borcu) fiüpheli Banka Alaca¤› Karfl›l›¤› Peflin Ödenmifl Gider Düzeltmesi fiüpheli Alacaklar Karfl›l›¤› Stoklar›n Endekslenmesi K›sa Vadeli Finansal Kiralama Borcu Bilet Sat›fl Avans Karfl›l›¤› Gider Tahakkuklar› Sabit K›ymetlerin De¤erlemesi Uzun Vadeli Finansal Kiralama Borcu K›dem Tazminat› Karfl›l›¤› Uzun Vadeli Varl›klara Yap›lan Düzeltme Kayd› Hibe Kredilere Yap›lan De¤ifliklik A Tipi Ruhsat ‹ptal Geliri Ertelenmifl Gelir Alacak Reeskontu Borç Reeskontu Menkul K›ymetler ve Finansal Varl›klar De¤er Düflüklü¤ü Banka Hesaplar› Faiz Tahakkuku Devreden Zarar Ertelenmifl Vergi Aktifi/(Pasifi) 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 1.770.841 676.825 (3.680.799) 73.105.663 (13.837.502) 10.580.947 (703.154.298) 554.418.565 25.318.178 (2.300.453) 2.323.942 (6.006.999) 2.930.739 355.526 (572.895) 2.524.503 (55.547.217) 1.073.000 (1.412.306) 1.242.907 (89.432) 59.009.599 13.421.796 (9.133.216) (528.224.577) 421.425.723 13.378.758 (5.692.682) 2.077.976 223.005 (31.463) 1.207.246 (31.523.666) Bilançodaki ertelenmifl vergi aktifi hareketinin gelir tablosundaki net ertelenmifl vergi kazanc› ile mutabakat› afla¤›daki gibidir: Geçici Zamanlama Farklar›ndan Kaynaklanan Net Ertelenmifl Vergi Kazanc›/(Gideri) Efektif Vergi Oran›ndaki Art›fltan Kaynaklanan Net Ertelenmifl Vergi Kazanc›/(Gideri) Net Ertelenmifl Vergi Kazanc›/(Gideri) Yeniden De¤erleme Fonundan Düflülecek Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü Ertelenmifl Vergi Aktifinden/(Pasifinden) Do¤an Parasal Kazanç/(Kay›p) Ertelenmifl Vergideki Net De¤iflim 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) (45.564.629) (3.993.035) (49.557.664) 23.686.940 1.847.173 (24.023.551) (7.836.726) (7.836.726) (23.686.940) (31.523.666) 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 282.200.524 93.126.172 (46.663.322) (9.239.338) (1.537.876) (13.625.575) 3.993.035 81.955.756 13.852.910 (19.023.077) 22.246.231 7.836.726 Tahmin edilen vergi geliri ile mali tablolarda belirtilen vergi gelirinin mutabakat› afla¤›daki gibidir: Vergi Öncesi Kar/(Zarar) Beklenen Vergi Geliri (2002 için %33 ve 2001: %19,8) Mutabakat Kalemleri: Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Birikmifl Zarar Vergilendirilemeyen Parasal Kay›p/Kazanç Efektif Vergi Oran›ndaki De¤iflimden Kaynaklanan Ertelenmifl Vergi Gideri Gerçek Vergi Gideri 84 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 23- H‹BE KRED‹LER (NET) Hibe kredilerden kazan›lmam›fl gelir afla¤›daki gibidir: Brüt Hibe Kredileri Birikmifl Amortisman 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 20.650.286 (13.608.039) 7.042.247 23.796.496 (13.301.666) 10.494.830 24- KIDEM TAZM‹NATI KARfiILI⁄I Türkiye’de mevcut ifl kanunlar› çerçevesinde, fiirket çal›flanlar› ifl akitleri sebebsiz yere sona erdi¤inde veya 25 y›ll›k hizmetlerini tamamlayarak (kad›nlar için 20 y›l) emekli olduklar›nda veya askerlik görevi için ça¤›r›ld›klar›nda toplu para almaya hak kazan›rlar. Ödenecek miktar tamamlanan her hizmet y›l› için bir brüt maaflt›r. Brüt maafl ifl aktinin bitti¤i tarihteki brüt maaflt›r, ancak 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle üst limit TL 1,260,150,000’dir (31 Aral›k 2001: TL 978,020,000). Emeklilik öncesi gerekli olan çal›flma süresi 1999’da yürürlü¤e giren yeni yasaya dayanan de¤iflken bir skalaya göre artmaktad›r. Yukar›da belirtilen bu sistem fonlanmayan tan›mlanm›fl emeklilik ikramiyesi olarak s›n›flanabilir. Finansal tablolardaki karfl›l›k, kazan›lm›fl emeklilik ikramiyelerinin tahmini bugünkü de¤erlerini yans›tmaktad›r. Gelir tablosunda kayda al›nan k›dem tazminat› yükümlülü¤ü afla¤›daki gibidir: Cari Hizmet Maliyetleri Faiz Maliyeti 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 8.590.606 4.004.117 12.594.723 6.145.958 4.874.748 11.020.706 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 67.569.483 12.594.723 (3.442.455) 76.721.751 81.245.805 11.020.706 (24.697.028) 67.569.483 Bilançoda kayda al›nan k›dem tazminat› yükümlülü¤ündeki de¤iflim afla¤›daki gibidir: Dönem Bafl› Ayr›lm›fl Karfl›l›k Gelir Tablosundaki Gider Ödemeler Dönem Sonu ‹tibari ile Ayr›lan Karfl›l›k Ödenecek yükümlülü¤ün ve ilgili limitin gelecekteki art›fl etkileri düflünülerek, tahmini kazan›lm›fl k›dem tazminat› yükümlülü¤ü (Türk Liras› olarak) y›ll›k yaklafl›k %6 oran›nda iskonto edilmifltir. 2002 • 85 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 25- SERMAYE fiirketin sermaye yap›s› afla¤›daki gibidir: Türkiye Cumhuriyeti Özellefltirme ‹daresi (Ö.‹.) Di¤er Nominal Sermaye (Tarihi) Endeksleme Etkisi Endekslenmifl Grup % 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) A, B ,C 98(*) 224.768.511 224.768.511 A 2 4.201.338 4.201.338 228.969.849 1.246.608.013 1.475.577.862 228.969.849 1.246.608.013 1.475.577.862 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle fiirket’in ç›kar›lm›fl ve ödenmifl sermayesi her biri 1.000 TL nominal de¤erli 104.999.999.999 adet A grubu hisse, 70.000.000.000 adet B grubu hisse ve 1 adet C grubu hisseden oluflmaktad›r. A grubu hisseler adi hisselerdir. B grubu hisseler nama yaz›l›d›r. C grubu hisse ise Özellefltirme ‹daresi’ne ait 1.000 TL nominal de¤erli özel hisseler olup afla¤›da belirtilen imtiyazlara sahiptir: Ana Sözleflme 17 Ocak 2003 tarihinde Ola¤anüstü Genel Kurul toplant›s›ndaki yap›lan de¤iflikliklere göre düzenlenmifltir. Ana Sözleflme Madde 7: Nama yaz›l› hisselerin devrinde (C) grubu hisseyi temsilen seçilen Yönetim Kurulu üyesinin olumlu oyu bulunmas› flartt›r. Ana Sözleflme Madde 10: Yönetim Kurulu 7 üyeden oluflur. 7 üyeden birisinin (C) grubu hissedar›n gösterece¤i adaydan seçilmesi zorunludur. Ana Sözleflme Madde 14: Afla¤›daki konularda Yönetim Kurulu’nun alaca¤› kararlar›n geçerlili¤i (C) grubundan seçilen Yönetim Kurulu üyesinin olumlu oy kullanmas›na ba¤l›d›r. a) Ana Sözleflmede de¤ifliklik b) Sermaye art›r›lmas› ve/veya azalt›lmas› c) Nama yaz›l› hisselerin devrinin pay defterine ifllenmesi d) Personel yönetmeli¤inin özellikle iflten ç›kartmaya iliflkin esaslar›n belirlenmesi e) Ba¤›ms›z denetim kuruluflunun atanmas› f) Üst düzey yöneticilerin ücret ve ikramiyelerinin belirlenmesi g) Kar›n da¤›t›m önerisi h) Ana sözleflmenin 30. maddesinde yer alan temsil yetkisini gösterir belgenin fleklinin belirlenmesi ›) Ortakl›¤›n strateji kararlar› ile yat›r›m kararlar›n›n al›nmas› i) Ortakl›k taraf›ndan yeni bir flirket veya flirketler kurulmas›, kurulu bulunanlara ortak olunmas› ve/veya bunlarla birleflilmesi, flirket sat›n al›nmas› Ana Sözleflme Geçici Madde 4: Ortakl›k Yönetim Kurulu Üyeleri, Denetçileri ve Genel Müdürü, Ortakl›k sermayesindeki kamu pay› %50’nin alt›na düflünceye kadar kanunda öngörülen flartlar haiz olmak kayd›yla, T.C. Baflbakanl›k Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›’n›n teklifi ve Baflbakan’›n onay› ile atan›r. (*): Özel flah›slara ait 1.644 adet hisse THY 1984 y›l›nda özellefltirme program›na al›nd›¤› s›rada dikkate al›nmam›flt›r. Bilahare, THY’n›n Yüksek Planlama Kurulu’nun 30 Ekim 1990 tarihli karar›yla onaylanan ana sözleflmesi gere¤i söz konusu hisseler Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› ad›na kaydedilmifltir. 86 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 26- YASAL YEDEKLER Türk Ticaret Kanunu’na göre flirketler karlar›n›n bir k›sm›n› birinci ve ikinci kanuni yedek ad› alt›nda kanuni yedek akçe olarak ay›rmak zorundad›r. Ay›r›m afla¤›da belirtildi¤i gibidir: a. Birinci yasal yedek akçe, y›ll›k net ticari kar›n %5’i oran›nda ve ödenmifl sermayenin %20’sine kadar ayr›lmaktad›r. b. ‹kinci yasal yedek akçe ise birinci tertip yasal yedek akçe ve birinci temettüden sonra kalan kardan, ödenmifl sermayenin %5’den fazla olan nakit temettü da¤›t›mlar›n›n %10’u kadar ayr›lmaktad›r. Yasal yedek akçeler ödenmifl sermayenin %50’sini afl›ncaya kadar da¤›t›lamazlar, ancak faaliyetlerin devam›n› sa¤lamak, personel çal›flt›rmak veya ekonomik durgunluk oldu¤unda birikmifl karlar›n tükenmesi durumunda zararlar›n kapat›lmas›nda kullan›labilirler. Birikmifl karlar yukar›da belirtilen yasal yedek akçelere ba¤l› olmak üzere da¤›t›labilirler. 27- fiARTA BA⁄LI OLAYLAR a) Verilen Teminatlar: Verilen Teminat Mektuplar› 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 61.252.227 77.984.354 b) Al›m Taahütleri: fiirket’in sat›n almas› kendi tercihine ba¤l› olan yaklafl›k olarak 1,2 Milyar ABD Dolar› tutar›nda uçak al›m taahhüdü vard›r. THY bu opsiyonunu güvence alt›na almak için 5,2 Milyon ABD Dolar› depozit ödemifltir. Opsiyonun kullan›lmamas› durumunda, depozitonun üretici firmadan tahsili mümkün de¤ildir. c) Referans Mektubu: Sun Express’eVerilen Referans Mektubu 31 Aral›k 2002 31 Aral›k 2001 2.900.000 ABD $ 2.556.459 EURO 2.900.000 ABD $ 6.500.000 DEM d) Devlet Hava Meydanlar› ‹flletmesi’ne ait arsa üzerine infla edilen arazi ve binalar›n yasal yap›s›: THY’nin havaalan› ve terminal binalar›n›n, bak›m onar›m merkezlerinin, e¤itim binalar›n›n ve bilgi ifllem merkezlerinin bulundu¤u arsa Devlet Hava Meydanlar› ‹flletmesinden kiralanm›flt›r. Bu arsan›n üzerindeki binalar THY taraf›ndan yapt›r›lm›fl ve fiirket’in sabit k›ymetlerine kaydedilmifltir. Ancak üzerinde binalar›n oldu¤u bu arsa THY’nin sabit k›ymeti de¤ildir. Arsa Maliye Bakanl›¤›’n›n mal›d›r ve kullan›lmak üzere Devlet Hava Meydanlar› ‹flletmesine tahsis edilmifltir. DHM‹ arsay› THY’na finansal kiralama yoluyla kiralam›flt›r. fiirket arsan›n kira bedelini DHM‹’ye ödemektedir. fiirket’in DHM‹ ile yapt›¤› kiralama anlaflmas› bir y›l için geçerlidir. E¤er taraflardan herhangi bir itiraz gelmezse, anlaflma, her sene bafl›nda kendi kendine yenilenmektedir. DHMI’nin gayri resmi yapm›fl oldu¤u iddialara göre THY binalar›n inflas›ndan 10 y›l sonra DHM‹’ye kira ödeyecektir. En son 1996 y›l›nda DHM‹ bir bina üzerinde hak iddia etmifl ve bir daha di¤er binalar için hak iddia edilmemifltir. Yöneticilerin düflüncesine göre THY, DHM‹’den kiralad›¤› arsa üzerindeki binalar için kira ödemek zorunda de¤ildir. Bu soruna çözüm getirecek yetkili merci Maliye Bakanl›¤›’d›r. Anlaflmazl›¤›n THY aleyhine sonuçlanmas› durumunda THY havaalan›ndaki binalar için kira ödemek zorunda kalacakt›r. e) THY, k›dem tazminat›n› UMS 19 (yenilenen)’e göre iskonto etmifltir (not 23). ‹skonto edilmifl k›dem tazminat› yükümlülü¤ü 76.721.751 Milyon TL’dir. 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle THY’nin tüm çal›flanlar›n› iflten ç›karmas› durumunda ödeyece¤i miktar ise 118.539.547 Milyon TL’dir. 2002 • 87 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 28- FAAL‹YET T‹P‹ K‹RALAMA BORÇLARI Faaliyet tipi kiralama borçlar›n›n dökümü afla¤›daki gibidir: Uçak Finansal Kiralama Borcu Bir y›ldan az 1-2 y›l 219.087.697 2-5 y›l 140.632.466 5 y›l üstü 31 Aral›k 2002 (Milyon TL) 31 Aral›k 2001 (Milyon TL) 64.058.392 304.695.982 41.594.142 423.778.555 365.934.163 45.403.083 757.627.370 29- B‹LANÇO TAR‹H‹NDEN SONRA ORTAYA ÇIKAN HUSUSLAR • 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n menkul k›ymetler hesab› içerisinde yer alan ve Paris Borsas›’nda ifllem gören 202.735 adet France Telecom hisse senedinin borsa fiyat› 7 May›s 2003 tarihi itibariyle 31Aral›k 2002 tarihindeki fiyat› olan 17.15 Euro’dan 19.17 Euro’ya yükselmifltir. Bu nedenle 7 May›s 2003 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n sahip oldu¤u France Telecom hisse senetleri bilanço tarihine göre yaklafl›k olarak 808.700 TL de¤er kazanm›fl bulunmaktad›r. • 31 Aral›k 2002 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n menkul k›ymetler hesab› içerisinde yer alan ve ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›’nda ifllem gören 570.000.000 adet USAfi hisse senedinin borsa fiyat› 7 May›s 2003 tarihi itibariyle 31Aral›k 2002 tarihindeki fiyat› olan 14.020 TL’den 12.361 TL’ye düflmüfltür. Bu nedenle 7 May›s 2003 tarihi itibariyle Ortakl›¤›n sahip oldu¤u USAfi hisse senetleri bilanço tarihine göre yaklafl›k olarak 949.024 TL de¤er kaybetmifl bulunmaktad›r. • Filomuzda operasyonel kiralama metodu ile kiralanm›fl olan E3241 seri no’lu RJ100 uça¤›n›n 8 Ocak 2003 tarihinde Diyarbak›r’da düflmesi sonucu, Ortakl›¤›m›z›n filosundaki RJ100 uçaklar›n say›s› dokuzdan sekize düflmüfltür. • 14 Ocak 2003 tarihinde T.C. Ulaflt›rma Bakanl›¤› taraf›ndan A tipi ruhsat›n iptaline ve Devlet Hava Meydanlar› ‹flletmesi ‘DHM‹’ne ödenmifl olan ABD Dolar› cinsinden tutarlar›n Ortakl›¤a iadesi ve kalan borcun silinmesine karar verilmifltir. Bu sebebten dolay› Ortakl›k A tipi ruhsat ile ilgili olarak 2002 y›l›nda kaydetmifl oldu¤u 10.544.532 TL tutar›ndaki gideri iptal etmifl ve 2001 y›l›nda giderlefltirdi¤i 7.761.707 TL’yi ise 2002 y›l›nda di¤er ola¤anüstü gelirler hesab›na kaydetmifltir. • 1 Ocak 2003 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere k›dem tazminat tavan› çal›fl›lan her tam y›l için 1.260 TL’den 1.324 TL’ye yükseltilmifltir. 88 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 30- BÖLGESEL B‹LG‹ Trafik Geliri Analizi: Tarifeli Hizmetler Yolcu Kargo ve Posta Tarifesiz Hizmetler Di¤er Gelirler Toplam Gelir 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 2.072.920.548 252.683.853 2.325.604.401 2.203.976.996 266.625.520 2.470.602.516 44.267.130 205.202.250 34.470.754 190.682.145 2.575.073.781 2.695.755.415 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 1.006.474.811 210.110.924 22.454.067 60.262.237 155.485.369 384.118.217 1.838.905.625 1.081.744.158 224.069.318 23.308.759 60.435.061 203.212.676 355.540.065 1.948.310.037 Tarifeli seferlerin co¤rafi da¤›l›m› afla¤›daki gibidir: - Avrupa - Orta Asya - Güney Afrika - Kuzey Afrika - Kuzey Amerika - Uzak Do¤u Yurtiçi 486.698.776 Toplam Tarifeli Hizmetler Uçufl Geliri 522.292.479 2.325.604.401 2.470.602.516 2002 • 89 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 31- FAAL‹YET G‹DERLER‹ Faaliyet giderlerinin dökümü afla¤›daki gibidir: 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 328.465.313 134.725.019 140.368.284 203.937.321 168.583.475 442.479.618 315.171.690 50.917.547 20.563.872 29.042.942 263.577.489 67.014.469 376.901.236 13.157.092 2.554.905.367 466.707.933 141.615.016 149.197.965 248.001.968 202.991.452 546.678.672 329.243.332 75.837.806 18.140.728 32.733.465 279.139.668 99.001.160 19.405.238 2.608.694.403 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 25.719.673 185.281.715 1.736.043 212.737.431 14.207.925 316.847.569 Kur Fark› Zarar› Faiz Gideri-Üçüncü fiah›slar Finansal Kiralama Faiz Gideri K›dem Tazminat› Faiz Maliyeti Reeskont Gideri Finansman Gideri (495.713.882) (282.528) (86.425.182) (4.004.118) (274.324) (586.700.034) (2.107.130.063) (44.477.485) (161.967.221) (4.874.748) (1.640.746) (2.320.090.263) Finansman Gideri (Net) (373.962.603) (1.989.034.769) Akaryak›t Giderleri Bak›m Giderleri Yolcu Hizmet Giderleri Konma Konaklama Giderleri Yer Hizmetleri Giderleri Personel Giderleri Sat›fl ve Pazarlama Giderleri Genel Faaliyetler Genel Yönetim Giderleri Sigorta Giderleri Amortisman Giderleri Faaliyet Kiralama Giderleri De¤er Düflüfl Karfl›l›¤› Di¤er 32- F‹NANSMAN G‹DERLER‹ (NET) Finansman giderlerinin dökümü afla¤›daki gibidir: Faiz Geliri Kur Fark› Geliri Reeskont Geliri Finansman Geliri 331.055.494 90 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 33- D‹⁄ER FAAL‹YETLERDEN GEL‹RLER Di¤er faaliyetlerin dökümü afla¤›daki gibidir: Komisyon Geliri Reklam Geliri (*) Ifltirak Gelirleri Uçak/Helikopter Kiralama Gelirleri (*) Sigorta Hasar Tazmin Geliri Sabit K›ymet Sat›fl Geliri Alacak Dekontlar› Hisse Senedi Yat›r›m›n›n Piyasa Fiyat›ndan De¤erlenmesi Önceki Y›llar Kar› Hibe Krediler Geliri Bedelsiz Malzeme Geliri De¤er Düflüfl Karfl›l›¤› ‹ptali Konusu Kalmayan Provizyonunun ‹ptali A Tipi Ruhsat ‹ptal Geliri Di¤er 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 2.705.554 1.780.500 1.134.107 9.096.710 3.243.065 5.751.384 1.106.782 1.019.088 3.137.777 7.761.707 3.396.285 40.132.959 7.861.658 46.612 4.977.112 2.808.747 17.206.392 2.801.795 16.281.126 1.031.681 3.013.790 904.161 133.138.507 1.015.002 3.426.246 194.512.829 (*) 4.900.248 Milyon TL tutar›ndaki Reklam Geliri ve 940.734 Milyon TL tutar›ndaki Helikopter Kira Geliri, 1 Ocak - 31 Aral›k 2002 döneminde Di¤er Sat›fllar hesab›na s›n›flanm›flt›r. 34- D‹⁄ER FAAL‹YETLERDEN ZARARLAR Di¤er Faaliyetlerden Zararlar›n dökümü afla¤›daki gibidir: DHM‹/USAfi/Petrol Ofisi Faiz Gideri Ceza Giderleri Karfl›l›k Giderleri Finansal Duran Varl›klar De¤er Düflüklü¤ü Di¤er Giderler 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 113.207 86.590 2.881.948 12.979.059 4.071.471 20.132.275 69.175 19.653.933 17.409.813 759.303 2.405.573 40.297.797 2002 • 91 TÜRK HAVA YOLLARI A.O. (ULUSLARARASI MUHASEBE STANDARTLARI’NA GÖRE DÜZENLENEN) F‹NANSAL TABLO NOTLARI (Tüm tutarlar UMS 29’a göre 31 Aral›k 2002 tarihindeki Türk Liras› (TL)’n›n sat›n alma gücüyle ifade edilmifltir.) 35- ‹L‹fiK‹L‹ KURULUfiLARLA OLAN ‹fiLEMLER Ekteki mali tablolarda fiirket’in sermayedarlar› ve ifltirakleri iliflkili kurulufl olarak gösterilmifltir. ‹liflkili Kurulufllarla olan ifllemler afla¤›daki gibidir: 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) Sun Express’e Verilen Hizmetler USAfi’a Verilen Hizmetler 2.080.331 221.188 2.301.519 4.269.022 4.269.022 Sun Express’ten Al›nan Hizmetler USAfi’tan Al›nan Hizmetler 522.027 54.081.900 54.603.927 - 2002 (Milyon TL) 2001 (Milyon TL) 287.940 1.092 289.032 46.612 46.612 ‹fltiraklerden sa¤lanan temettü gelirleri afla¤›daki gibidir: France Telecom Emek ‹nflaat ve ‹flletim A.fi. 92 • 2002 TÜRK HAVA YOLLARI faaliyet raporu TER‹MLER VE KISALTMALAR Arzedilen Koltuk-Kilometre Her uçufl baca¤›nda arzedilen koltuk ve uçulan kilometrenin çarp›m› ile elde edilen de¤erdir. Ücretli Yolcu-Kilometre Her uçufl baca¤›nda tafl›nan ücretli yolcu ve uçulan kilometrenin çarp›m› ile elde edilen de¤erdir. Arzedilen Ton-Kilometre Her uçufl baca¤›nda uça¤›n o hatta tafl›yabilece¤i belirlenen ücretli yük kapasitesi (yolcu, bagaj, kargo ve posta) ve uçulan kilometrenin çarp›m› ile elde edilen de¤erdir. Ücretli Ton-Kilometre Her uçufl baca¤›nda tafl›nan ücretli yükün (yolcu, bagaj, kargo ve posta) ton cinsinden ifadesi ve uçulan kilometrenin çarp›m› ile elde edilen de¤erdir. Yolcu Yükleme Faktörü Ücretli yolcu kilometrenin arzedilen koltuk kilometreye oran› olup, arzedilen koltuk kapasitesinin % olarak kullan›m›n› ifade eder. Genel Doluluk Oran› Ücretli ton kilometrenin arzedilen ton kilometreye oran› olup, arzedilen yük kapasitesinin (yolcu dahil) % olarak kullan›m›n› ifade eder. Ücretli Yolcu Ayr› sefer numaralar› ile noktadan noktaya tafl›nan ve bilet ücretinin %25 veya daha fazlas›n› ödeyen yolcular›n toplam›d›r. Blok Saat Uça¤›n kalk›fl için motorlar›n› çal›flt›rd›¤› an ile iniflten sonra motorlar›n› durdurdu¤u an aras›nda geçen süredir. Uçulan Kilometre Ücretli uçufl say›s› ile uçulan kilometrenin çarp›m› neticesinde elde edilen de¤erdir. Ortalama Günlük Uçak Utilizasyonu Uçak tipine göre filodaki ayn› tip uçak adedi ve uçaklar›n toplam ücretli uçufl saatinin hizmette tutuldu¤u gün say›s›na bölünmesi neticesinde elde edilen de¤erdir. uçufl noktalar› AVRUPA Amsterdam Atina Bakü Barselona Basel Berlin Brüksel Budapeflte Bükrefl Cenevre Düsseldorf Frankfurt Hamburg Hannover K›ev Kiflinev Kopenhag Köln Lefkofle Londra Lyon Madrid Manchester Milano Moskova Münih N›ce Nürnberg Odesa Paris Prag Prifltina Roma Saraybosna S›mferopol Sofya Stokholm Strasburg Stuttgart Tiflis Tiran Üsküp Viyana Varflova Zagrep Zürih AVRUPA KUZEY AMER‹KA KUZEY AMER‹KA Atlanta* Baltimore* Boston* Cleveland* Dallas* Denver* Detroit* Durham* Houston* Los Angeles* Las Vegas* Miami* Minneapolis* New York Orlando* Pittsburgh* San Diego* San Francisco* Seattle* St Louis* Raleigh* fiikago Washington* TÜRK‹YE AFR‹KA AFR‹KA GÜNEY AMER‹KA Cape Town Cezayir Johannesburg Kahire Tripoli Tunus ‹STANBUL EDREM‹T (*) Amerika iç hat uçufllar› American Airlines ile yap›lmaktad›r. ANKARA ‹ZM‹R Code-Share Uçufllar› DEN‹ZL‹ BODRUM ANTALYA DALAMAN KONY Filomuz ASYA Singapur fiam fianghay Tahran Taflkent Tel Aviv Tokyo Cidde Dubai Hong Kong Karaçi Kuveyt Osaka Riyad Seul Almaty Amman Aflkabat Bahreyn Bangkok Beijing Beyrut Biflkek A340-300 Uçak Adedi: 7 ASYA A310-300 Uçak Adedi: 5 B737-400 Uçak Adedi: 14 B737-500 Uçak Adedi: 2 B737-800 SAMSUN TRABZON KARS A⁄RI ERZURUM RJ100 Uçak Adedi: 9 ERZ‹NCAN RJ70 ELAZI⁄ KAYSER‹ YA ADANA MALATYA D‹YARBAKIR GAZ‹ANTEP fiANLIURFA MUfi BATMAN MARD‹N VAN Uçak Adedi: 3 Finar Kurumsal Tasar›m taraf›ndan üretilmifltir. Uçak Adedi: 26 HY 44 0 T 4 9 0 84 BUL ‹STAN 3 63 - 444 9 4 1 4 6 663 köy 3 ARI › Yeflil asyon: 212 YOLL NASI n a A m V li B‹ HA ava zerv TÜRK YÖNET‹Ms› Atatürk H 3 47 44 Re om.tr c 6 L a . GENE önetim Bin Faks: 212 6 /www.thy :/ Y Genel 663 63 00 y.com http 2 h t 1 Tel: 2 ustomer@ c : il a m e-