SCI-EXPANDED, SSCI, AHCI ve ETKİ FAKTÖRÜ (= Impact Factor)
Transkript
SCI-EXPANDED, SSCI, AHCI ve ETKİ FAKTÖRÜ (= Impact Factor)
TÜRK TIP DÝZÝNÝ Giriþ ® Institute for Scientific Information (ISI ) tarafýndan kullanýlan Science Citation SCI-EXPANDED, SSCI, AHCI ve ETKÝ FAKTÖRÜ (= Impact Factor) ® ® Index (SCI ), Science Citation Index -Expanded (SCIE), Social Sciences Citation Index® (SSCI®) ve Arts and Humanities Citation Index (AHCI®), uzun Ahmet ASAN süreden beri kullanýlmasýna raðmen, 2001 yýlýndan itibaren, ülkemizdeki Özet Bu çalýþmada, Institute for Scientific Information (ISI)'nin tarihsel geliþimi, bugünkü durumu, dergi seçim kriterleri ve etki faktörü (= Impact Factor) hakkýnda bilgi verilmiþtir. Ayrýca, Türkiye ve bazý ülkelerin dünya bilimine katký oranlarý, rakamsal olarak tablolar halinde sunulmuþtur. Türkiye'nin dünya bilimine olan katký oraný, 2003 yýlýnda, ilk defa % 1'in üzerine çýkmýþtýr. Ayrýca, Trakya Üniversitesi adresli yayýnlarýn, Trakya Üniversitesi 'nin kuruluþundan bugüne, SCI-Expanded kapsamýnda olan dergilerdeki yayýn durumu ortaya konmuþtur. akademik yükseltilmelerde özellikle bu indeksler tarafýndan taranan dergilerde makale yayýnlama durumu getirildikten sonra, akademisyenler arasýnda daha fazla konuþulur hale gelmiþtir. Gerçekten SCI, SCIE, SSCI ve AHCI nedir? Türkiye'deki akademisyenler için ne gibi bir önemi vardýr? Neden ülkemizdeki ® akademik yükseltilmelerde özellikle SCIE, SSCI ve AHCI kapsamýndaki dergilerde yayýn yapýlmasý istenmektedir? Bu çalýþmada, yukarýdaki sorulara cevap verilmeye çalýþýlacaktýr. Bu makale, yazarýn daha önce yayýnladýðý çalýþmanýn (Asan, 2004) daha geniþ ve güncellenmiþ bir þeklidir. SCI, SCIE, SSCI ve AHCI, merkezi Philadelphia (ABD)'da bulunan ISI'nin SCI-Expanded, SSCI, AHCI and Impact Factor kullandýðý indekslerdir. ISI kýsaca, düzenli olarak binlerce bilimsel dergiyi Abstract The article review contains detailed information on historical development and ® tarayarak, içeriðini okuyucularýna duyuran bir sistemdir. Ýnternete geçiþle beraber ISI'nin önemi daha da artmýþtýr. ISI bu hizmeti çok çeþitli þekillerde current status of Institute for Scientific Information (ISI ), journal selection process okuyucularýna sunmaktadýr: Her hafta yayýnladýðý Current Contents isimli and impact factor (IF). Furthermore, contribution rates of Turkey and some dergiyle, disketle, CD ve internet yoluyla. Ancak bunlar arasýnda internet çok ön countries to world science are presented. The contribution rate of Turkey to the plana çýkmýþtýr. Current Contents dergisi, 7 farklý alanda tarama yapmaktadýr: world science was over the 1 % in 2003 for the first time. In addition, historical Bunlar: Yaþam Bilimleri (Life Sciences-1355 dergi), Ziraat, Biyoloji ve Çevre development and current status of publications in journals which are reviewed Bilimleri (Agriculture, Biology and Environmental Sciences-1070 dergi), Fizik, ® by SCI -Expanded in Trakya University are presented in this article. Kimya ve Yer Bilimleri (Physical, Chemical and Earth Sciences-1080 dergi), Klinik Týp (Clinical Medicine-1150 dergi), Mühendislik, Bilgisayar ve Teknoloji (Engineering, Computing and Technology-1130 dergi), Sosyal ve Davranýþ Bilimleri (Social and Behavioral Sciences-1630 dergi), Sanat ve Ýnsan Bilimleri (Arts and Humanities-1100 dergi)]. Ayrýca iki koleksiyon: Business Collection-235 'den Prof. Dr. Ahmet ASAN Trakya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü 22030 EDÝRNE ahasan@trakya.edu.tr ahmsn@icqmail.com fazla dergi, Electronics ve Telecommunications Collection-200 'den fazla dergi. 221 222 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ Elektronik ortamda sunulan hizmet, sadece bunlardan ibaret deðildir; okuyucu, 1949'da Columbia Üniversitesi (ABD) Kimya Bölümü'nden mezun olmuþ, ilk konu, yazar, dergi adý ve/veya yazar adresi kullanarak tarama yapabilmektedir. yayýnýný 1950-51 periyodunda yazmýþ ve yayýnlanmasý 3 yýlý bulmuþtur (Cawkell CD ile sunulan hizmette de bu özelliklerden yararlanýlmaktadýr. ISI ayný ve Garfield, 2001). 1951 yýlýnda Johns Hopkins Üniversitesi bünyesinde, Týbbi zamanda kiþi ve dergiler için atýf taramasýna da imkan saðlamaktadýr. Özellikle Ýndeks Projesi' nde çalýþmýþ, burada bazý ödüller almýþ ve 1954'de kütüphane son 10 yýlda, bilimsel bilginin en güvenilir-otoriter kaynaðý basýlý dergilerdi. bilimciliði dalýnda yüksek lisansýný, 1961'de Pennsylvania Üniversitesi Bilginin primer kaynaðý yine bilimsel dergiler olarak kalýrken, bugün, bilgiyi (ABD)'nde doktorasýný tamamlamýþtýr. Garfield bu dönemde yaklaþýk 5 yýl içeren literatür internet yoluyla (World Wide Web = www) elde edilebilir hale boyunca Chemical Abstracts konularýyla uðraþmýþtýr. Daha sonra Household gelmiþtir. Finance Corporation þirketiyle temasa geçmiþ ve o dönemde eyalet limiti olan 500 ABD Dolarý kredi alarak ISI 'yi kurmuþtur. ISI, Dünyadaki Tüm Bilimsel Dergileri Kapsamýna Alýyor mu? Hayýr. Dünyada tüm bilimsel disiplinlerde yayýn yapan yaklaþýk 150,000'nin ISI, Philadelphia (ABD)'de kurulmuþtur; ancak, Ýngiltere, Güney Amerika ve üzerinde dergi vardýr (www.publist.com). Ocak 2004 itibariyle ISI Database, Asya'da da bürolarý vardýr (Heidi Muller, ISI; kiþisel Haberleþme). ISI bugün 16,000'den fazla uluslararasý dergi, kitap ve fen, sosyal bilimler ve insani bilimler profesyonelce çalýþan 7 milyondan fazla araþtýrýcýya hizmet vermektedir ve bu alanlarýnda bilimsel kongrelerde sunulan çalýþmalarý kapsamaktadýr. Bu hizmeti dünyanýn çeþitli ülkelerinde görev yapan 850 personelle yürütmektedir. kaynaklarýn en önemli kýsmýný, 8950 uluslararasý dergi oluþturmaktadýr (7 farklý Bu personelin çalýþtýðý ülkeler, ABD, Ýngiltere, Ýrlanda, Japonya ve Singapur alanda 8515 ve iki ayrý koleksiyonda 435 dergi olmak üzere toplam 8950 dergi). ISI, 'dur. dergiler arasýndan seçim yapmaktadýr. Bu dergiler hangi kriterlere göre seçilmektedir? Seçilen bir dergi, sonsuza kadar ISI kapsamýnda kalýr mý? Bu sorularýn cevaplarýný, ISI 'yi biraz daha tanýdýktan sonra verebiliriz. ISI 'nin Tarihsel Geliþimi ISI, 1958 yýlýnda Dr. Eugene GARFIELD tarafýndan kurulmuþ ve daha sonra (1992'de) Thomson Yayýn Grubuna geçmiþtir (1894 doðumlu Ray THOMSON tarafýndan kurulan Thomson Þirketi, profesyonel müþterilere sahip, 39,000 çalýþaný olan, 4 ana alanda ve 46 ülkede faaliyet gösteren uluslararasý bir þirketdir. Hukuk, vergi, muhasebe, yüksek eðitim, þirket eðitimi ve deðerlendirme, finansiyal servis, bilimsel araþtýrma ve saðlýk alanlarýnda faaliyet göstermektedir. Þirketin 2002 yýlý geliri 7.8, 2003 yýlý geliri ise 7.6 Milyar Amerikan Dolarý (USA $)'dýr). E. Garfield, 1952-2005 yýllarý arasýnda büyük bir çoðunluðu ISI'nin kullandýðý indeksler, etki faktörü v.s. konularýnda olmak üzere toplam 418 makale yayýnlamýþtýr. Dr. Garfield, 223 ISI 'nin Kronolojik Geliþimi ISI 'nýn geliþimi kronolojik olarak aþaðýda verilmiþtir (www.isinet.com). 1958: Dr. Eugene Garfield, ISI'yi kurdu. Current Contents (CC) of Chemical, Pharmaco-Medical and Life Sciences yegane üründü. Bu dönemde her sayýsý 32 sayfa olan bir dergiyle, 200 derginin içeriði okuyucularýna duyuruluyordu. 1960: ISI Current Abstracts of Chemistry and Index Chemicus kuruldu. 1961: ISI Atýf indeksi kurmak amacýyla Ulusal Saðlýk Enstitüsü'nden bir kaynak buldu ve daha sonra SCI'nin öncüsü olacak Genetics Citation Index üretilmeye baþlandý. Önce büyük bir interdisipliner indeks geliþtirildi. Science Citation Index (SCI) bu tarihde kuruldu. Bu dönemde 562 dergi taranýyordu ve 2 milyon atýf hakkýnda bilgi vardý. SCI 1964 yýlýnda 5 cild halinde ilk defa yayýnlandý; Bu tarihde 613 dergi taranýyor ve 1.4 milyon atýf içeriyordu. 1966: Atýflar teyp bandýyla elde edilebilir hale geldi. 1967: Yýlda 1,800 dergi taranýyordu. Her hafta 5,800 kaynaktan çýkan 224 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 yaklaþýk65,000 atýf sisteme kaydedilmeye baþlandý. CC Chemical Sciences sisteme girdi. 1969: CC Education, CC Behavioral, Social and Management'la beraber kuruldu. 1970: CC Agricultural, Food, and Veterinary Sciences, and CC Engineering and Technology yayýnlandý. 1971: Currents Contents 4,000 dergi tarýyor, her hafta 650 sayfalýk dergi içerikleri TÜRK TIP DÝZÝNÝ Web of Science'e üyelik oraný % 70'e çýktý. Derwent Innovations IndexSM kuruldu. 2000. ISI bu yýlla birlikte yeni bir asra girdi. 2001: Çalýþmalarý en çok atýf alan bilim adamlarýnýn listesinin yer aldýðý ve ücretsiz hizmet veren ISIHighlyCited.comSM baþladý. Ülkeler, araþtýrýcýlar, enstitüler, þirketler ve dergilerin performansýný bilimsel olarak ölçen ve güçlü bir deðerlendirme yapabilen ISI Essential Science IndicatorsSM kuruldu. Dergi sisteme dahil oluyordu. 1972: Tahminen 1 milyon bilim adamý, ISI'nin bilgi bankasýna ulaþmaya baþladý. kaynaklý literatür, patent, kimyasal bileþikler ve genetik sýra, kongre kitaplarý ve CC Life Sciences'in bireysel abonelikleri % 90 oranýnda yenileniyordu. Haftalýk diðer basýlý materyaller ve elektronik kaynaklardan oluþan, yegane karmaþýk ve okuyucu sayýsý tahminen 200,000 kiþiden fazlaydý. 1973: Social Sciences Citation Index (SSCI) kuruldu. 1975: ISI, JCR (= Journal Citation Reports®)'u yayýnlamaya baþladý. 1978: ISI 20. yýlýný kutladý. ISI'nin 9 ülkedeki ofisinde 470 kiþi çalýþýyor, 31 ayrý geliþmiþ bir platform olan ISI Web of Knowledge geliþtirildi. 2002: Current Drugs Ltd., Delphion Research Site ve Wila Werlag GMBH dilde yayýn yapan 5,200 dergi taranýyordu. Arts and Humanities Citation Index (AHCI) baþladý. 1988: ISI, Current Contents'i diskette sunmaya baþladý (Current Contents on Thomson þirketine geçti. Thomson ISI Marketing Takýmý, 2002 Benjamin Franklin Ödülü'nü aldý. 2003: Techstreet Inc. Thomson þirketine geçti. 2004: BIOSIS Publishing'in tüm varlýklarý Thomson Þirketi'ne geçti. Diskette). Bu dönemde þirket gelirlerinin % 85'i basýlý materyal üyeliklerinden, Bugünkü Durum ISI 3 ana indekse sahiptir. Temel olarak SCI, SCI bilgi bankasýnýn basýlý materyal % 15'i ise elektronik üyeliklerden kaynaklanýyordu. 1989: Science Citation Index'in CD versiyonu, Online Inc. Þirketi'nden “Yýlýn ve CD versiyonudur, SCIE ise web versiyonudur, % 60 daha fazla bilgi içermekte Ürünü” ödülünü aldý. 1990: ISI'de çalýþan personel sayýsý 550'ye çýktý. 1992: ISI, Thomson Þirketi'nin bir yan kuruluþu olan Thomson Business ve CD versiyonundan 2,000 adet daha fazla dergi taramaktadýr. SCIE çok sýklýkla güncellenmekte ve fonksiyonel derecesi oldukça yüksektir; ayrýca ISI bilgi bankalarýyla çapraz tarama yapýlabilmektedir (Heidi Muller, ISI; Kiþisel Information'e geçti. 1996: 20 yýldan daha az bir süre içinde, þirket gelirlerinin % 34'ü basýlý materyal Haberleþme). üyeliklerinden, % 66'i ise elektronik üyeliklerden kaynaklanýr hale geldi. 1997: ISI'nin internet hizmeti olan ISI Web of Science kuruldu. 1998: ISI 40. yýlýný kutladý. 7 ülkedeki çalýþan sayýsý 800'e çýktý. 35 ayrý dilde SCI-Expanded (SCIE) Multidisipliner bir indeksdir. Taranan dergi içeriklerine 1945 yýlýndan itibaren 8,000'den fazla dergi taranmaya baþladý. Bu dönemde, Amerika Birleþik 150 bilimsel disiplinde web versiyonunda 5,900'den fazla, SCI basýlý materyal ve Devletleri Kütüphaneler Birliði'ne baðlý araþtýrma kütüphanelerinin % 53'ü ISI CD versiyonunda ise 3,700'den fazla dergi taramaktadýr. Her hafta ortalama Web of Science'e üye idi. Leslie Singer, ISI'nin ilk kadýn baþkaný ve CEO'su oldu. 1999: Current Contents Connect'in bir bileþeni olan ISI Current Web Contents 17,750 yeni kayýt ve 362,000 yeni atýf sisteme girmektedir. 17 milyon'dan fazla kayýt vardýr. Ýçerdiði bazý disiplinler: Ziraat, Astronomi, Biyokimya, Biyoloji, kuruldu. ABD Kütüphaneler Birliði'ne baðlý araþtýrma kütüphanelerinin ISI Biyoteknoloji, Kimya, Bilgisayar, Nöroloji, Onkoloji, Pediatri, Farmakoloji, 225 ulaþýlabilmektedir; ancak bu tarih kurumun abone durumuna göre deðiþebilir. 226 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ Fizik, Bitki Bilimleri, Psikiyatri, Malzeme Bilimi, Matematik, Týp, Cerrahi, ISI kapsamýnda baþka indeksler de vardýr: Bunlar: ISI ChemistrySM, ISI Veteriner Bilimleri ve Zooloji. Ayrýca tüm alanlarda kongre kaynaklý yýllýk Proceedings., ISI Journal Citation Reports. On the Web (JCR) (TÜBÝTAK, A, B, 385,000 kayýt sisteme girmektedir. 1991 yýlýndan sonra, indeksdeki makalelerin C, olarak tanýmladýðý yaklaþýk 5,900 dergiyi bu raporlara göre gruplamaktadýr), ISI yaklaþýk % 70'i internetden tarama yapýlarak Ýngilizce dilinde tam metin veya Essential Science Ýndicators , Derwent Innovations Index , BIOSIS Previews, ö z e t o l a r a k e l d e e d i l e b i l i r d u r u m d a d ý r ( w w w. i s i n e t . c o m , CAB ABSTRACTS , NCBI GenBank databases, ISI Document Solution, http://atlas.ulakbim.gov.tr). Reaction Citation Index (kimya ile ilgili), Science Citation Index (100 disiplinden SSCI Multidisipliner bir indeksdir. Taranan dergi içeriklerine 1956 yýlýndan itibaren SM SM . fazla alanda, 3,700'den fazla fen ve teknik alanda yayýnlar yapan dergi kapsamaktadýr), ISI Web of Knowledge, Specialty Citation Indexes, Web of ulaþýlabilmektedir; ancak bu tarih kurumun abone durumuna göre deðiþebilir. Science (8,500 civarýnda önemli dergiyi taramaktadýr), (Kaynaklar: ISI Journal 50 disiplinde 1,725 dergi taramaktadýr. Her hafta ortalama 2,700 yeni kayýt ve Coverage, 2002; www.isinet.com). Yeni ürünler: INSPEC, AGRICOLA, 50,500 yeni atýf sisteme girmektedir. Toplam 3.15 milyon kayýt içermektedir. PubmedSM, PsycINFO ve Food Science and Technology AbstractsTM (Son ikisi Ýçerdiði bazý disiplinler: Antropoloji, Tarih, Endüstriyel Ýliþkiler, Hukuk, henüz hazýr deðil). Dilbilim, Felsefe, Psikoloji, Siyasal Bilimler, Halk Saðlýðý, Sosyal yayýnlar, Sosyal Yaþam, Sosyoloji, Þehir Çalýþmalarý, Kadýnlarla Ýlgili Çalýþmalar ve ISI' nin Dergi Seçim Kriterleri ISI, her bilimsel dergiyi kapsamýna alýp taramaz. Dünyadaki bilimsel dergi sayýsý Psikiyatri. 1992 yýlýndan sonra, indeksdeki makalelerin yaklaþýk % 60'ý çok fazladýr; hepsini taramak hem pratikten uzak, hem ekonomik deðil, hem de internetden tarama yapýlarak Ýngilizce dilinde tam metin veya özet olarak elde gereksizdir. Ayrýca görülmüþtürki, oldukça az sayýdaki dergi, önemli bilimsel edilebilir durumdadýr. sonuçlarý yayýnlamaktadýr. Bu prensip, Bradford yasasý olarak bilinmektedir (www.isinet.com; Garfield, 1979). 1930'lu yýllarýn ortalarýnda, SC Bradford, ana AHCI Multidisipliner bir indeksdir. Taranan dergi içeriklerine 1975 yýlýndan itibaren literatürü kapsayan 1,000 civarýnda dergiyi bir araya getirdi. Bu 1,000 derginin ulaþýlabilmektedir; ancak bu tarih kurumun abone durumuna göre deðiþebilir. çok az bir kýsmýnýn önemli bilimsel sonuçlar yayýnladýðýný fark etti; diðerleri ise Sanat ve insan bilimleri alanlarýnda yayýn yapan 1,144 dergi taramaktadýr. Her çok zayýf kalmýþlardý. Bradford anladýki, temel-ana dergiler tüm disiplinler için hafta ortalama 2,300 yeni kayýt ve 15,250 yeni atýf sisteme girmektedir. Toplam literatürün temelini oluþturmakta ve önemli makalelerin büyük çoðunluðu çok 2.5 milyon kayýt içermektedir. Ýçerdiði bazý disiplinler: Arkeoloji, Mimarlýk, az sayýdaki belirli dergilerde yayýnlanmaktadýr. Son atýf analizleri Sanat, Asya Çalýþmalarý, Klasikler, Dans, Folklor, Tarih, Dilbilim, Edebi göstermiþtirki, sadece 150 dergi atýflarýn yarýsýný ve yayýnlanan materyalin % Derlemeler, Edebiyat, Müzik, Felsefe, Þiir, Radyo-Televizyon-Film, Din, Dil ve 25'ini, yaklaþýk 2,000 dergi ise, atýflarýn % 95'ini ve yayýnlanmýþ makalelerin % Tiyatro. 2000 yýlýndan sonra, indeksdeki makaleler internetden tarama yapýlarak 85'ini kapsamaktadýr (Ocak 2004 itibariyle) (www.isinet.com; Garfield, 1996a). Ýngilizce dilinde tam metin veya özet olarak elde edilebilir durumdadýr Fakat bu rakamlar statik deðildir ve yýldan yýla deðiþebilir (Tablo 1). ISI Editoriyal Yönetimi'nin temel misyonu, ISI okuyucularý için en iyi, faydalý, Diðer Ýndeksler 227 228 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ etkili-güçlü bilgiler barýndýran yeni dergiler bulmak ve kullanýmý az olan dergileri ISI kapsamýndan çýkarmaktýr. ISI, dergi deðerlendirmesi, seçimi ve Dergi adý 2002'de aldýðý atýf sayýsý 2000 yýlý IF deðeri 2002 Yýlý Sýrasý 2001 Yýlý Sýrasý çýkarýlacak dergiler için 2 haftalýk periyotlarla karar almaktadýr. ISI Editoriyal Personeli, yýlda yaklaþýk 2,000 dergiyi deðerlendirmeye almaktadýr. Fakat J Biol Chem 370,056 7.3680 1 1 bunlarýn sadece % 10-12'si seçilmektedir. Ayrýca, zaten taranmakta olan dergiler Nature 326,546 25.8140 2 2 de deðerlendirme altýndadýr. Proceedings Natl. Acad. Sci. USA 315,820 10.7890 3 3 Dergi seçimi çok sýký kurallara baðlanmýþtýr. Bir derginin seçilmesi, sonsuza Science 296,080 23.8720 4 4 kadar ISI kapsamýnda kalacaðý anlamýna gelmez. Belirli periyotlarla yapýlan Physical Rev Letters 209,136 6.4620 5 6 incelemeler sonucunda, bir dergi temel standartlarý saðlamýyorsa, ISI J Amer Chem Soc 197,794 6.0250 6 5 Physical Rev B 172,077 3.0650 7 7 New Eng J Med 143,124 29.5120 8 9 bilgi için Ýngilizce dilinin uygun þekilde kullanýmý [örneðin, makalelerin Ýngilizce Astrophysical J 141,813 2.8220 9 11 baþlýðýnýn olmasý, anahtar kelimeler, makale özetleri ve kaynaklarýn Ýngilizce verilmesi Cell 139,765 32.4400 10 8 kapsamýndan çýkarýlabilir. Dergi seçimi için çok çeþitli teknikler kullanýlmaktadýr. Öncelikle, taranmasý önerilen derginin bazý temel standartlarý saðlamasý gerekir. Nedir bunlar? Derginin zamanýnda çýkmasý, bibliyografik (bu son kriter zorunlu deðildir)]. Her dergi, seçim veya redten önce, yoðun bir deðerlendirme iþlemine tabi Tablo 1. 2002 verilerine göre, en çok atýf alan ilk 10 derginin listesi, 2001'deki tutulur. Tek bir faktör seçimde etkili deðildir; dergi ile ilgili birçok faktör (nicelik sýralarý ve impact faktörleri (IF) (www.isinet.com, http://mounier.univ- ve nitelik olarak) birlikte deðerlendirilir ve karar verilir. Deðerlendirme tln.fr/rcmo/php_biblio/if2001.html) iþlemindeki en önemli temel kriter, derginin zamanýnda çýkmasýdýr. Bir derginin sýklýkla haftalar veya aylarca geç çýkmasý, kabul edilemez bir durumdur. Bu þart saðlandýktan sonra, ISI Editörleri kendilerine ilk ulaþtýrýlan derginin o sayýsýný dikkate alarak karar vermezler; derginin o sayýsýndan sonraki 2 sayýsýný da görmek isterler. ISI ayrýca dergi isimlerinin açýk ve dergi içeriðine uygun olmasýný, dergideki tüm makale baþlýklarý ve özetlerinin kýsa, öz, açýklayýcý ve anlaþýlýr olmasýný, kaynaklardaki bibliyografik bilgilerin tam olmasýný ve yazar adreslerinin eksiksiz olmasýný da isterler. Bir derginin coðrafik temsili, bir diðer göz önüne alýnan durumdur. Derginin uluslararasý üye altyapýsýnýn durumu, dergideki makale yazarlarý ve kaynak 229 230 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ gösterilen makalelerin yazarlarý arasýnda uluslararasý çeþitlilik dikkate alýnýr. deðerlendirilmeye alýnmaktadýr. Multidisipliner dergiler düþük self-citation Bilimsel araþtýrmada yer alan uygun bir global þartý yansýtmasý ve her kategoride oranlarýna sahiptirler. JCR Science versiyonunda listelenen tüm dergilerin % dengeli bir daðýlým saðlanmasý için, ISI en iyi bölgesel dergileri araþtýrýr. Ancak, 80'ni, self-citation'larýn % 20'sinden daha az bir orana sahiptirler. Ancak her belirli bir konu kategorisindeki tüm dergilerle bir bölgesel derginin konu kategorisi tek tek kendi özel normuna sahip olabilir. Self-citations toplam kýyaslanmasýndan ziyade, ISI Editörleri, o dergiyi ayný bölgedeki diðer atýflarýn yaklaþýk % 13.3'ünü oluþturmaktadýr. JCR'in 2002 yýlý fen-týp baskýsýnda dergilerle kýyaslarlar. Fakat dergi seçiminde kullanýlan temel standartlar burada listelenen 5,876 dergi incelenmiþ ve bazý sonuçlar ortaya çýkmýþtýr. Buna göre da geçerlidir. 4,816 dergide (% 82) self-citation vardýr. Ortalama self-citation oraný 12.41, Dergiler, disiplinler arasýnda büyük bir çeþitlilik gösterir; ayrýca disiplinspesifik atýf oranlarý arasýndaki çeþitlilik de çok fazladýr. Botanik ve matematik gibi daha küçük alanlarda, biyoteknoloji ve genetik gibi daha büyük alanlarda olduðu gibi çok fazla makale ve atýf üretilmez. Ayný þekilde bazý alanlarda, özellikle sanat ve insan bilimleri alanlarýnda atýf sayýsýnýn belirli bir deðere ulaþmasý daha uzun bir zaman alabilir. Oysa yaþam bilimleri (Life sciences) gibi diðer alanlarda, sadece birkaç yýl sonra atýflarýn maksimuma çýkmasý görülmedik bir durum deðildir. Bu gerçekler, atýf analizlerinin doðru bir þekilde yapýlmasýný gerekli kýlmaktadýr. Atýflarýn çeþitli tipleri kullanýlmaktadýr. ISI tarafýndan taranmakta olan dergiler için, atýf oraný, etki faktörü (IF) ve acil indeks (immediacy index) önemlidir. Yeni dergiler için ise, derginin editörü, danýþma kurulu üyeleri ve dergideki makale yazarlarýnýn, ISI kapsamýndaki dergilerde yaptýðý yayýnlar ve bunlara yapýlan atýflar ön plana çýkar. Önerilen dergide yayýnlanan makalelerin atýf durumlarý, çok sýký bir istatistik analize tabi tutulur. median ise 9.04'dir. 1,060 dergide self-citation oraný % 20'nin üzerindedir. Etki faktörü ve self-citation oraný arasýnda çok zayýf negatif bir iliþki vardýr (R2 = 0.0368). Yüksek etki faktörüne sahip dergiler (5.0 ve yukarýsý) düþük self-citation oranlarýna sahiptirler. Self-citation'larýn hesaba katýlmamasý sonucu, “revize edilmiþ etki faktörü” (IF) kavramý ortaya çýkmýþtýr. Örneðin, Nature Medicine Dergisi, 2001 yýlýnda yayýnlanan 156 makaleye 2002 yýlýnda 4.060 (61 tanesi selfcitation) atýf, 2000 yýlýnda yayýnlanan 171 makaleye 5,338 atýf (54 self-citation) atýf almýþtýr. Bu durumda belirtilen dergi için revize edilmiþ etki faktörü = [(406061)]+[(5338-54)] / [156+171] = 28.3880'dir (Tablo 2). Daha fazla bilgi için www.isinet.com sitesine bakýlabilir. ISI, JCR atýflar hakkýnda rapor hazýrlarken, makale tipleri [derleme, orijinal araþtýrma, editöre mektup, araþtýrma notu, letter v.s.] arasýnda ayýrým yapmaz ve her tip ayrý ayrý analiz edilmez. Dolayisiyle eðer bir dergi yüksek sayýda letter tipi makale yayýnlarsa, genellikle geçici bir süre için atýf alma oraný artar. Bu son kriterde ele alýnan en önemli nokta þudur: Bir dergide yayýnlanan Elektronik dergiler de, diðer dergiler gibi ayný seçim kriterlerine tabi tutulurlar. makaleler, uluslararasý alanda atýf alýyorsa deðerlidir; o zaman dergi de deðerli Ancak elektronik dergilerin formatý ISI için çok önemlidir (dergi adý, yayýn yýlý, hale gelir. Ýstatistik analiz sonucunda, atýf durumu belirli bir deðerin altýnda cild ve/veya sayý no, makale baþlýklarý, sayfa veya makale sayýsý, yazar isimleri ve kalan dergilerin ISI kapsamýna alýnmasý çok zordur (www.isinet.com, ISI Journal adresleri, tüm makalelerin tiplendirilmesi ve numarasý, derginin her sayýsýndaki Coverage, 2002). ISI kapsamýndaki dergiler içinde, en çok atýf alan ilk 10 dergi, içindekiler kýsmýnýn varlýðý). Internet siteleri seçilirken aþaðýdaki noktalara dikkat Tablo 1'de verilmiþtir. Kendi kendini atýf gösterme (= Self-citation = bir dergide edilmektedir: yayýnlanan makalelerin yine ayný dergi tarafýndan atýf gösterilmesi) oranlarý da 231 232 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ Tablo 2. Self-Citation'larýn çýkarýlmasýyla bazý dergiler için etki faktörü veriler) tabidirler. Sosyal bilimlerdeki etki faktörü (IF) ve atýf oranlarý genellikle deðerinin hesaplanmasý (Kaynak: E. Garfield, www.isinet.com) fen alanýndan daha düþüktür. Örneðin, 19. asýr romantik romaný ile ilgili bir Dergi Adý Etki Faktörü (IF) (A/D) Am J Reprod Immunol 1.9310 Biol Reprod 3.2570 1990 ve 1991 yýllarýnda yayýnlanan makalelere 1992'de alýnan atýf sayýsý (A) 224 1990 ve 1991 yýllarýnda yayýnlanan makalelere 1992'de alýnan self-ciation atýf sayýsý (B) 54 (A-B) Selfcitation'larýn çýkarýlmasý (C) 1990 ve 1991 yýllarýnda yayýnlanan makale sayýsý (D) makalenin aldýðý atýflar, önce yavaþ bir artýþ gösterebilir ve daha sonra yavaþlama Revize edilmiþ Etki Faktörü (IF) (E) ve ilerleyen süreçde dalgalanma görülebilir. Ayrýca AHCI kapsamýndaki dergilerde yayýnlanan makaleler, dergi kaynaklý olmayan literatürü (örneðin, kitaplar, müzik kompozisyonlarý, sanat ve edebiyat çalýþmalarý gibi) yoðun þekilde kullanma eðilimindedirler. Atýf analizleri bazen faydalýdýr ancak AHCI kapsamýndaki dergiler için ayný þeyi söylemek zordur. ISI'ye Taranmasý Ýçin Bir Dergi Nasýl Gönderilir? 170 116 1.4660 Herhangi bir okuyucu, bilimsel bir dergiyi ISI'ye taranmasý için önerebilir. ISI bu konuda sürekli piyasa araþtýrmalarý yapmaktadýr. Eðer bir okuyucu bir dergi 726 265 461 530 2.7570 1287 209 1078 582 1.8520 önerisi yapacaksa, Thomson-ISI'nin Philadelphia (USA)'daki Editoriyal Geliþim Bölümü'yle baðlantýya geçmesi gerekir. Ancak okuyucu aþaðýda verilen J Reprod Fertil 2.2110 Otorite-Yetki, doðruluk, geçerlilik, düzenli yayýn ve tasarým, uygulanabilirlik ve içerik, amaç, alana uygunluk, ziyaretçi-izleyici düzeyi ve yazým kalitesi. Genellikle, incelenen internet sitelerinin yalnýzca % 1015'i ISI Current Web Contents tarafýndan seçilmektedir. Seçilen sitelerin alan daðýlýmý: Yaþam bilimleri ve mühendislik % 20, klinik týp % 17, Ziraat, Biyoloji ve Çevre Bilimleri ve Sosyal Bilimler % 13, fizik, kimya ve yer bilimleri % 7.5 ve sanat ve insan bilgileri de sunmalýdýr: Derginin tam ismi, ISSN numarasý, editörün ismi ve adresi, dergiyi yayýnlayan kurumun isim ve adresi. Eðer mümkünse, derginin en son sayýsý ve daha sonraki 2 sayýsý da sunulmalýdýr. Ayrýca kýsa bir þekilde, bu derginin önemli özellikleri ve o alandaki diðer dergilerden farký da yazýlýp verilmelidir. Önerilecek dergilerin gönderileceði adres: Publication Processing Department, ISI, 3501 Market Street, Philadelphia PA 19104 USA (Kaynak: James Testa, Director, Editorial Development, Thomson-ISI, USA; www.isinet.com). www.aas.org, www.cancer.org, www.cdc.gov, www.cis.upenn.edu, www.cma.ca Etki Faktörü (Impact Factor = IF) Bu faktör, taranan dergilerdeki makalelerin aldýðý atýf durumlarýyla ilgili bir gibi. Bir okuyucu bir siteyi kapsamýna almasý için ISI'ye önerebilir. Öneri için, kavramdýr. Yapýlan hesaplamalar sonucunda ortaya çýkan rakam, derginin atýf current.web.contents@isinet.com e-mail adresi aracýlýðýyla baðlantý kurulabilir. durumuyla ilgili çok önemli bilgiler verir. Kütüphaneciler ve bilim adamlarý, ISI seçim için devamlý piyasa araþtýrmasý yapmaktadýr. 1920'li yýllarýn baþýndan beri, dergileri deðerlendirmeye tabi tutmuþlardýr. Gross bilimleri % 6 (www.isinet.com). Seçilen internet sitelerine örnekler: ve Gross (1927), 1920'li yýllarda atýf modeli için önderlik ettiler. Daha sonra Sosyal bilimler alanýndaki dergiler de fen alanýndaki dergiler gibi ayný seçim Estelle Brodman (1944), 1940'lý yýllarda fizyoloji alanýndaki dergilerin taranma kriterlerine (Yayýn standartlarý, editoriyal içerik, uluslararasý çeþitlilik ve atýflarla ilgili iþlemiyle ilgili çalýþmalar yaptý. ISI atýf indekslerinin geliþimi, sadece dergilerin 233 234 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ verimini deðil, bilgisayar yoluyla derlenen istatistik raporlarýn hazýrlanmasýna makalelerin diðer tiplere göre daha fazla atýf aldýklarýna dair yaygýn bir kaný ve atýf frekansý kavramýnýn geliþmesine de imkan tanýmýþtýr (Garfield, 2000). Bu varsa da, bu çok doðru deðildir. Birçok dergi tamamen metodlarla ilgili makaleler kavramýn kullanýmýyla ilgili ilk fikir, 1955 yýlýnda Garfield (1955) tarafýndan yayýnlamasýna raðmen, çok fazla atýf almazlar. Ancak þunu da unutmamak ortaya atýlmýþ, fakat, etki faktörü (IF) kavramý 60'lý yýllarda ISI tarafýndan gerekirki, literatürde en fazla atýf alan makaleler arasýnda metodlarla ilgili geliþtirilmiþtir. klasikleþmiþ olanlar da vardýr. Bir Derginin Etki Faktörü (IF) Deðerinin Hesaplanmasý Bir derginin IF'ü, derginin son yýlda, önceki 2 yýla ait makalelere ait aldýðý IF, dergilerin deðerlendirilmesinde kullanýlan çok önemli bir araçtýr, fakat akýllýca kullanýlmalýdýr. Bir dergide yayýnlanan materyalin derleme veya diðer atýflarýn, önceki iki yýlda yayýnlanan makale sayýsýna bölünmesiyle elde edilir. tiplerinin miktarý ve disiplinler arasý varyasyonlar göz önüne alýnmalýdýr. Zaten Bu hesaplamanýn nasýl yapýldýðýný, Cell dergisini örnek vererek açýklayalým ISI, dergi seçimi yaparken sadece IF deðerini dikkate almaz. Bir derginin IF (Garfield, 1995). Formül: Önceki 2 yýlda (1991 ve 1992) bir dergide (Cell) yayýnlanan makalelere, deðerini ve dergi listelerindeki sýrasýný etkileyen birçok artifakt vardýr. sonraki yýlda (1993) yapýlan atýf sayýsý / Belirtilen 2 yýlda (1991 ve 1992) bu Tablo 3. IF deðeri en yüksek olan ilk 10 derginin 2002 yýlý verileri listesi dergide çýkan makale sayýsý = 1993 IF. Örnek: Cell dergisinde 1991 ve 1992 yýllarýnda yayýnlanan makaleler, 1993 (Pudovkin ve Garfield, 2004). yýlýnda 33,696 atýf almýþtýr. 1991 ve 1992 yýllarýnda Cell dergisinde toplam 906 makale yayýnlanmýþtýr (1991'de 474 adet ve 1992'de 432 adet). O zaman Cell dergisinin 1993 yýlý IF deðeri = 33,696 / 906 = 37.2'dir. Ancak 5 yýllýk IF'lerin Sýra Dergi Adý 1 Annu Rev Immunol 2002 yýlý IF deðeri 54.4550 2002 yýlý rnIF deðeri 1.0000 2 Annu Rev Biochem 36.2780 .9998 3 Ca-Cancer J Clin 32.8860 .9997 hesaplanmasý daha doðrudur. 4 New Engl J Med 31.7360 .9995 5 Nature 30.4320 .9993 IF, editörler ve yayýncýlar için dergilerinin rekabet durumu hakkýnda sayýsal 6 Science 28.9560 .9991 bilgiler saðlar; ayrýca akademik deðerlendirmelerde de kullanýlýr. Ancak dergilerin deðerlendirilmelerinde IF tek parametre deðildir ve çeþitli sýnýrlamalara sahiptir. Örneðin derleme makaleler (review articles) genellikle 7 Nat Med 28.7400 .9980 8 Nature Immunol 27.8680 .9988 9 Cell 27.2540 .9986 10 Nature Genetics 26.7110 .9985 daha fazla atýf alýrlar. Dolayýsýyla sadece derleme makale yayýnlayan dergiler, eðer IF tek parametre olursa, kolaylýkla ön plana çýkarlar. 2002 yýlýnda IF deðeri en yüksek olan ilk 10 dergiden 2 tanesi derleme (= review) makaleler yayýnlayan Dergilerle Ýlgili Bazý Sayýsal Deðerler dergilerden oluþmuþtur ve ilk 2 sýradadýrlar (Tablo 3). Derleme makalelerde çok 1994 yýlý verilerine göre, sadece 337 derginin IF deðeri 3'den büyüktür (Garfield, referans gösterilmekte (genellikle 100'den fazla) ve böylelikle yayýnlanmýþ 1996b). 2,286 derginin IF deðeri ise 1'in altýndadýr (Baysal, 2002). Tablo 4'de, bazý literatürün tanýtýmýna katký saðlanmaktadýr. Ayrýca metodlarla ilgili týp dergilerinin IF deðerleriyle ilgili 1989 ve 1994 yýllarýna ait veriler 235 236 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 Garfield (1998b), 1981-1997 yýllarý arasýnda en çok atýf alan bilim adamlarýnýn Tablo 4. Bazý týp dergilerinin 1989 ve 1994 yýlý verileri (Garfield, 1996b) Dergi adý 1989 yýlý sýrasý J Biol Chem New Eng J Med Lancet JAMA Brit Med J Ann Internal Med Amer J Med Arc Internal Med Medicine Ann Rev Med 1 9 12 40 34 48 60 130 421 999 1994 yýlý sýrasý 1 10 11 41 45 51 75 138 502 1,118 1989 'a kadar aldýðý atýf sayýsý 1994'e kadar aldýðý atýf sayýsý 1994 yýlý IF deðeri 183,400 72,400 68,000 29,400 32,600 26,500 21,700 10,400 3,900 1,400 265,300 98,900 85,500 41,000 37,700 31,700 22,100 13,700 4,300 1,600 7.7160 22.6730 17.3320 6.8630 4.4110 9.8870 2.7030 4.1370 3.9000 2.8290 TÜRK TIP DÝZÝNÝ listesini yayýnlamýþtýr. Tablo 6'da, 1945-1988 yýllarý arasýnda SCI kapsamýndaki dergilerde çýkmýþ olan makalelerin atýf frekanslarýnýn daðýlýmý görülmektedir. Görüldüðü gibi, 1 atýf alan makale sayýsý toplamýn % 55.78'ini, 2-4 atýf alan makale sayýsý, toplamýn % 24.07'ini oluþturmaktadýr. 47 makale 5,000-9,999 arasýnda atýf almýþ, sadece 20 makale 10,000 ve üzerinde atýf almýþtýr. Tablo 6. 1945-1988 yýllarý arasýnda SCI kapsamýndaki dergilerde çýkmýþ olan makalelerin atýf frekanslarýnýn daðýlýmý (Garfield, 1998b). Tablo 5'de, 1981-1995 yýllarý arasýnda en çok atýf alan makaleler listesi yer almaktadýr. Tablo 5. 1981-1995 yýllarý arasýnda en çok atýf alan makaleler listesi (En çok atýf alan ilk 10 makale) (Garfield, 1998a). Yazar Dergi adý ve künyesi Aldýðý toplam atýf sayýsý Lowry OH Laemmli UK Bradford MM Sanger F Towbin H Southern EM Folch J Weber K Reynolds ES Davis BJ J Biol Chem 193: 265, 1951 Nature 227: 680, 1970 Analy Biochem 72: 248, 1976 P Natl Acad Sci USA 74: 5483, 1977 P Natl Acad Sci USA 76: 4350, 1979 J Molecular Biol 98: 503, 1975 J Biol Chem 226: 497, 1957 J Biol Chem 244: 4406, 1969 J Cell Biol 17: 208, 1963 Ann NY Acad Sci 121: 404, 1964 241,306 127,661 63,256 43,202 31,921 27,242 26,731 22,644 20,558 19,910 Atýf sayýlarý Bu atýflarý alan Makale sayýsý Yüzde (%) >10,000 5,000-9,999 4,000-4,999 3,000-3,999 2,000-2,999 1,000-1,999 999-999 800-899 700-799 600-699 500-599 400-499 300-399 200-299 100-199 50-99 25-49 15-24 10-14 5-9 1 Toplam 20 47 23 54 181 1,051 325 438 727 1,073 1,823 3,406 7,736 21,952 112,299 348,537 842,950 1,089,731 1,207,577 7,877,213 18,255,577 32,728,729 * * * * * * * * * * * 0.01 0.02 0.07 0.34 1.06 2.58 3.33 3.69 24.07 55.78 100.00 *: Eðer oran % 0.01'in altýndaysa, * þeklinde gösterilmiþtir. 237 238 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 Cell ve J Biol Chem dergilerinde çýkan makaleler, 1981-1998 içinde genellikle % TÜRK TIP DÝZÝNÝ 100'e yakýn oranlarda atýf almýþlardýr (Yalnýz Cell dergisinde 1998'de çýkan Etki Faktörü Deðerini Arttýran Sebepler Bir derginin IF deðeri nasýl artabilir? Dergi editörü, uluslararasý düzeyde ilgi makalelerin atýf oraný % 43.03'dür). Bu oranlar ayný dönemde Science dergisi için % görmeli, orijinal ve yenilik getirecek çalýþmalarýn yayýnlanmasýný saðlamalý, 98.84, Nature dergisi için % 95.00'dir (Garfield, 2000). Tablo 7'de, The Review of sýradan çalýþmalarý kabul etmekten kaçýnmalýdýr. Dergi Editörü ve Danýþma Scientific Instruments Dergisi'nin 1981-1998 yýllarý arasýndaki performansý Kurulu Üyeleri, uluslararasý düzeyde yayýnlarý ve atýflarý olan bilim adamlarý görülmektedir. arasýndan seçilmelidir (Garfield, 2003). Christopher (2003), IF deðerini etkileyen faktörleri þöyle sýralamýþtýr: Tablo 7. The Review of Scientific Instruments Dergisi'nin 1981-1998 yýllarý - Dergiye ulaþým durumu. Sadece ulaþýlabilen makaleler atýf alabilir. Dolayýsý ile arasýndaki performansý (Garfield, 2000) derginin daðýtýmý, ulaþtýðý okuyucu sayýsý, uluslararasý indeksler tarafýndan Yýl Toplam makale sayýsý Atýf gösterilen makale sayýsý Atýf gösterilme oraný (%) 406 397 316 411 542 645 444 571 753 806 490 1,280 622 676 1,190 793 834 868 355 331 275 340 460 552 389 491 653 692 407 1,071 508 523 895 538 418 119 87.42 83.35 87.00 82.71 84.86 85.57 87.59 85.97 86.71 85.85 83.04 83.67 81.66 77.36 75.20 67.84 50.11 13.71 IF deðeri taranýp taranmadýðý ve online elde edilebilirliði (internet) önemlidir. - Derleme makaleler genellikle diðerlerine göre 2 kat daha fazla atýf alýrlar. 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 Böylece çok derleme makale yayýnlayan dergiler daha çok atýf alýrlar. - Olgu sunumlarý (= case report), en az atýf alan çalýþmalardýr. Çok olgu sunumu yayýnlayan dergiler az atýf alýrlar. - Makale özetleri ve editöre mektup tipi yayýnlar, IF deðerine katký saðlar. - Yöntemlerle ilgili makaleler, genellikle orijinal çalýþmalarla benzer sayýda atýf alýrlar. 1.2880 0.9140 1.0950 1.0420 1.1440 1.1550 1.1770 - Bir derginin kendi kendini atýf göstermesi (= self-citation), makale okunmadan yapýlan atýflar, Ýngilizce yazýlan makaleleri atýf göstermeye olan eðilim ve kalitesi düþük çalýþmalarý atýf gösterme, dergide yayýnlanan her makalenin atýf almasýný kýsýtlar ve derginin IF deðerini olumsuz etkiler. Ayrýca týbbi makaleler, temel fen IF hesaplamalarýnda 2 yýllýk periyotlar kullanýlýyor, çünkü yapýlan atýf analizleri alanýndaki makaleleri, diðerlerine göre daha fazla atýf gösterirler. göstermiþtir ki, atýflarýn % 25'i makalenin yayýnlandýðý yýl ve sonraki 2 yýllýk Bir çalýþmayý atýf gösterme davranýþýnda motivasyonel faktörlerin anlaþýlmasý periyotta gerçekleþmektedir (Garfield, 2003). Primer alanlar moleküler biyoloji için, atýf ve atýf gösterilme arasýndaki iliþkiye bakýlabilir. Aþaðýdaki faktörlerin ve biyokimyadýr (www.isinet.com). araþtýrýcýlarý atýf göstermeye yönelltikleri düþünülebilir: çalýþmanýn önceden 239 240 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 tanýnma-bilinme durumu, çalýþmada kullanýlan metodolojinin iyi anlaþýlmasý, makaleyi atýf göstermeyi gerektirecek haklý nedenler bulma, çalýþmanýn doðruluðu, bir derginin kendi kendini atýf göstermesi (= self-citation) ve kendini çalýþmayý atýf göstermeye inandýrma (Kaynak: Dr. Eugene Garfield, www.isinet.com). IF deðeri, sadece ISI bilgi bankasý kapsamýnda olan dergilerdeki atýflarý gösterir; ders kitaplarý, monograflar, hükümet raporlarý, manualler, þirket yayýnlarý veya kongre kitaplarýný kapsamaz. 2001 yýlý verilerine göre, fen alanýndaki dergilerin IF deðerleri, 0 ile 50.34 arasýnda deðiþmektedir (50.34 deðeri için Ann Rev Immunol 2000 yýlý dergisi örnek verilebilir, Tablo 3). TÜRK TIP DÝZÝNÝ göstermek ve yorumlamak için kullanýlmaktadýr. rnIF Hesaplama (Pudovkin ve Garfield, 2004): rnIf = (K Rj + 1/K) Burada: Rj: Herhangi bir derginin (j) JCR sýrasý, K: Herhangi bir özel kategorideki dergi sayýsý. JCR kategorisindeki dergilerin sýralarý deðiþkenlik gösterebilir. Genetics dergisi, Genetics & Heredity için JCR kategorosinde 17. sýradadýr. 2000 yýlýnda bu kategoride 114 dergi vardý. Bu durumda, Genetics dergisi için rnIF deðeri: rnIFGenetics = (114 17 + 1)/114 = 0.860'dýr. Bu rakam arttýkça dergi kalitesinin de artacaðý ortadadýr. Tablo 3'e baktýðýmýzda görüyoruzki, IF deðerine göre Annu Rev Biochem 2. sýradadýr ancak, 1. sýrada olan Annu Rev Immunol'nin IF deðerinin % 66.6'sýna sahiptir. Cell Dergisi'nin IF deðeri Annu Rev Immunol'nin yaklaþýk yarýsýdýr. Bu durum, Cell Dergisi'nin önemsiz olduðunu göstermez. Halbuki Acil Ýndeks (= Immediacy Index) Bu indeks, bir dergide çýkan makalelere o yýl yapýlan atýflarýn, ayný yýl rnIF deðerlerine bakýldýðýnda, belirtilen 10 derginin .9900'un üzerinde bir yayýnlanan makale sayýsýna oranýdýr. Örnek: Review Scientific Instrument dergisi, deðere sahip olduklarý, yani bunlarýn en iyi dergiler olduklarý görülebilir 1998 yýlýnda 167 atýf almýþtýr; bu dergide ayný yýl yayýnlanan makale sayýsý ise (Pudovkin ve Garfield, 2004). Ancak rnIF deðerinin IF deðerine baðlý olduðunu 810'dur. Buna göre belirtilen derginin 1998 yýlýna ait immediacy indeks deðeri, da unutmamak gerekir. 167/810 = 0.06 'dýr (Garfield, 2000). Sýralanmýþ-Normalize Edilmiþ Etki Faktörü (= Rank-Normalized Impact Türkiye'deki Durum Baysal (2002)'ýn bildirdiðine göre, Türkiye'de toplam 644 akademik dergi vardýr (bugün bu sayýnýn 750-850 civarýnda olduðunu tahmin ediyorum). Bunlardan 12 Factor = rnIF) Etki faktörü, yetmiþli yýllardan beri oldukça tartýþmalý bir konu olmaya devam tanesini TÜBÝTAK, 172 tanesini ise çeþitli üniversiteler yayýnlamaktadýr. Bu etmektedir. Özellikle konu kategorileri arasýnda oldukça önemli farklýlýklar dergilerin yaklaþýk 200 adedi TÜBÝTAK dizininde yer almaktadýr vardýr. Örneðin, biyokimya/moleküler biyoloji alanýnda en yüksek IF deðeri (www.ulakbim.gov.tr). TÜBÝTAK'ýn bir dergiyi kapsamýna alýp taramasý, çeþitli 43.4290 iken, ziraat alanýnda 2.4000'dür. ISI, ISIHighlyCited.com sitesinde, en kriterlerin yerine getirilmesine baðlýdýr. Bugün Türkiye'de yayýnlanan bilimsel fazla atýf alan bilim adamlarýnýn listesini düzenli olarak yayýnlamaktadýr ve bu dergilerin sadece 5 tanesi SCIE ve SSCI kapsamýndadýr. Bu dergilerin isimleri ve site tüm kullanýcýlara ücretsiz olarak açýktýr. Konu kategorilerindeki farklýlýklar, 1992-2003 yýllarý arasýndaki Etki Faktörü (Impact Factor = IF) deðerleri Tablo bilim adamlarýnýn çalýþtýklarý alanlarda da görülmektedir. Örneðin, bir doktor 8'de verilmiþtir. Türkiye'de akademik olarak yükselmek için ISI kapsamýndaki için ortalama IF deðeri 1.9920 iken, bu deðer bir immunologist için 18.7390 dergilerde yayýn yapmak çok önemlidir. Kalitenin yükselmesi için belki bunu olabilir. Yaklaþýk 10 kat fark var. Daha sonra rnIF önerilmiþtir (Pudovkin ve yapmak zorundayýz, ancak ISI kapsamýndaki Türk Dergilerinin sayýsýnýn Garfield, 2004). rnIF, bir konudaki tüm dergilerin istatistiksel olarak sýralarýný 241 242 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ artmasý için tüm akademisyenler olarak çaba göstermeliyiz. Bunun için gerekli- Turkish J Chem, Dogaturk Kimya Dergi, Doga TU Kim D C, Doga J Turkish istenen þartlarý yerine getirmenin yaný sýra, dikkat etmemiz gereken baþka Chem, Doga TU Kim D, Doga Turkish Chem J, Doga T Kim D, Doga Kim Ser, noktalar da vardýr. Örneðin ISI kapsamýndaki bir dergiye sunmak için makale Doga TU Kim DC, Doga Turkish J Che B. hazýrlarken, eðer bir Türk Dergisi'nde yayýnlanmýþ makaleyi kaynak olarak göstermek istersek, Türk Dergisi'nin ismini uluslararasý kýsaltmalara uygun yazmalýyýz. Dergi adý yanlýþ yazýldýðý zaman, dolayýsiyla ISI Editörleri bu yanlýþ isme ulaþamazlarsa, o derginin atýf sayýsý gerçeðinden daha az çýkacaktýr. Bu durum derginin ISI kapsamýna alýnmasýný veya ISI kapsamýnda olan bir derginin durumunu muhafaza etmesini zorlaþtýracaktýr. Çünkü performansý düþük dergiler zaman içinde ISI kapsamýndan çýkarýlabilmektedir. Turkish Journal of Veterinary & Animal Sciences: TÜBÝTAK yayýnlýyor. Link: <http://journals.tubitak.gov.tr>. 1997 yýlýndan beri SCI tarafýndan taranýyor. ISI kapsamýndaki dergilerde 2002 yýlýnda 130 atýf almýþtýr. 1.1.1970-25.2.2005 arasý 833 atýf aldýðý görülüyor, ancak bu sayý çeþitli nedenlerle farklý olabilir. Dergide, 1.1.1997-5.3.2005 arasýnda 1174 makale yayýnlanmýþtýr. Bu dergide yayýnlanan makaleler, ISI kapsamýndaki dergilerde kaynak olarak gösterilirken, belirtilen dergi adýnýn 39 farklý þekilde yazýldýðý görülmüþtür: Turk J Vet Anim ISI Kapsamýndaki Türk Dergileri Ýle Ýlgili Bazý Bilgiler The Turkish Journal of Pediatrics: Hacettepe Üniversitesi yayýnlýyor. Link: Anim S S2, Turk J Vet Anim S S4, Turk J Vet Anim SC S, Turk J Vet Anim S S1, <http://tjp.dergisi.org>. 1985 yýlýndan beri SCI tarafýndan taranýyor, ISI Turkish J Vet Sci, Turkish J Vet Med SC, Doga-Turk J Vet Anim, Doga T J Vet kapsamýndaki dergilerde 2002 yýlýnda 218 atýf almýþtýr. 1.1.1970-26.2.2005 arasý Anim, Doga Doga TU Vet Hay D, Doga TU Vet Hay Derg, Doga T Vet ve Hay D, 2067 atýf aldýðý görülüyor, ancak bu sayý çeþitli nedenlerle farklý olabilir. Dergide, Doga Bil Der Vet Hay, Doga T Vet Hay Derg, Doga Bil Derg Vet Ha, Doga Turk 1.1.1985-5.3.2005 arasýnda 1286 makale yayýnlanmýþtýr. Bu dergide yayýnlanan Veterinerl, Doga Turk Vet Hay De, Doga TJ Vet Anin Sc, Doga Turk Vet ve Hay, makaleler, ISI kapsamýndaki dergilerde kaynak olarak gösterilirken, belirtilen Doga Vet Haydancilik, Doga TU J Vet Sci, Doga T J Vet Animal, Doga Bilim dergi adýnýn 8 farklý þekilde yazýldýðý görülmüþtür: Turkish J Ped, Turk J Ped, Derg Vet, Doga Vet ve Hayvanch, Doga Vet Hayv Tar Or, Doga Turkey J Vet An, Turk J Pediat, Turk J Pediot, Turkish J Pediatr, Turkish J Pediatrics, Turkish J Doga TU Vet Hay, Doga Bil Der Vet Har, Doga Vet ve Hayvancl, Doga Tubitak J Pediat, Turk J Pediatr. Vet A, Doga Tur Vet Hay Der, TUBITAK T J Vet Anim, TUBITAK J Vet Anim, Tu r k i s h J o u r n a l o f C h e m i s t r y : T Ü B Ý TA K y a y ý n l ý y o r. L i n k : TUBITAK Turkish J Ve. <http://journals.tubitak.gov.tr>. 1996 yýlýndan beri SCI tarafýndan taranýyor, Turk Psikoloji Dergisi: Türk Psikologlar Derneði yayýnlýyor. Link: ISI kapsamýndaki dergilerde 2002 yýlýnda 131 atýf almýþtýr. 1.1.1970-5.2.2005 www.psikolog.org.tr. 1995 yýlýndan beri SSCI tarafýndan taranýyor. Halen SSCI arasý 1174 atýf aldýðý görülüyor, ancak bu sayý çeþitli nedenlerle farklý olabilir. tarafýndan taranan tek Türk dergisidir. 1.1.1970-5.2.2005 arasý 140 atýf aldýðý Dergide, 1.1.1996-5.3.2005 arasýnda 654 makale yayýnlanmýþtýr. Bu dergide görülüyor, ancak bu sayý çeþitli nedenlerle farklý olabilir. Dergide, 1.1.1995- yayýnlanan makaleler, ISI kapsamýndaki dergilerde kaynak olarak gösterilirken, 5.3.2005 arasýnda 107 makale yayýnlanmýþtýr. Bu dergide yayýnlanan makaleler, belirtilen dergi adýnýn 18 farklý þekilde yazýldýðý görülmüþtür: Turk J Chem, ISI kapsamýndaki dergilerde kaynak olarak gösterilirken, belirtilen dergi adýnýn Turkish J Chem, DogaTurk Kim Derg, Doga T J Chem, Doga TR J Chem, Doga 6 farklý þekilde yazýldýðý görülmüþtür: Turk Psikol Derg, Turkish Psychol J, Turk 243 Sci, Turkish J Vet Animal, Turk J Vet Anim S S3, Turkis J Vet Anim SC, Turk J Vet 244 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ Psikoloji B, Turk J Psychol, Turkish J Psychol, Turk Psikoloji Dergis. olmayan iki Türk dergisi buna örnek olarak verilebilir: Hacettepe Bulletin of Social Sciences and Humanities: Hacettepe Üniversitesi Turkish Journal of Medical Sciences (TÜBÝTAK yayýnlýyor)'de yayýnlanan yayýnlýyor, ancak halen bu derginin yayýnlanýp yayýnlanmadýðý hakkýnda bilgi makaleler, ISI kapsamýndaki dergilerde kaynak olarak gösterilirken, belirtilen edinilemedi. Derginin Hacettepe Üniversitesi Kütüphanesi'nde sadece Cild 1-9 dergi adýnýn 28 farklý þekilde yazýldýðý görülmüþtür: Turk J Med Sci, Turkish J arasý ve 1969-1977 yýllarý arasýný kapsayan sayýlarý yer almaktadýr (Kaynak: Med Sci, Turk J Med Pharm Dog, Turk J Med Res, Turkish J Med Res, Turk J Med http://www.library.hacettepe.edu.tr/sureli/syh.htm). 1973 yýlýnýn baþýndan itibaren Biol Res, Turk J Med Pharm, Turkish J Med Biol R, Turk J Med Biol Res, Turkish SSCI tarafýndan taranmasý durdurulmuþtur. Bu derginin sadece 1970-1972 J Med Sci S, Turk J Med, Turkish J Med Sch IS, Turk J Med Res Res Med S, Doga yýllarý arasýnda SSCI tarafýndan tarandýðý görülmüþ, 1970 öncesi bilgilere Tr J Med Sci, Doga T J Med Sci, Doga Tip Eczacilik, Doga Turk J Med Sci, Doga ulaþýlamamýþtýr. Bu dönemde sadece 40 makalenin taramaya alýndýðý tespit T Med Sci, Doga Bil Derg Tip, Doga Bilim Dergisi T, Doga TU Saghk Biliml, edilmiþtir. 1.1.1970-26.2.2005 arasý 33 atýf aldýðý görülüyor, ancak bu rakam Doga TU Tip Eczacili, Doga TU J Med Sci, Doga Turk Saglik Bil, Doga TU Tip çeþitli nedenlerle farklý olabilir. Bu dergide yayýnlanan makaleler, ISI Derg, Doga T J Med Pharm, Doga Turkish J Med S. kapsamýndaki dergilerde kaynak olarak gösterilirken, belirtilen dergi adýnýn 9 farklý þekilde yazýldýðý görülmüþtür: Hacettepe U B Social, Hacettepe U B, Hacettepe U Bulteni, Hacettepe B Social S, Hacettepe B Soc Scie, Hacettepe U Adm SC, Hacettepe B Soc Dec, Hacettepe B Soci Dec, Hacettepe B. Turkish Journal of Botany (TÜBÝTAK yayýnlýyor)'de yayýnlanan makaleler, ISI kapsamýndaki dergilerde kaynak olarak gösterilirken, belirtilen dergi adýnýn 26 farklý þekilde yazýldýðý görülmüþtür: Turk J Bot, Turk J Botany, Turkish J Bot, Turk Bot Derg, Turk Bot Dergisi, Doga Turk Bot Derg, Doga Turkish J Bot, Doga Turkish Journal of Earth Sciences: TÜBÝTAK yayýnlýyor. Dergi Internet T J Bot, Doga TU Botanik D, Doga TR J Bot, Doga TU Bot Dergisi, Doga Turk J sitesinde (http://journals.tubitak.gov.tr/earth/index.php) belirtildiðine gore, 2004 Bot, Doga Bot Derg, Doga TU Botanik, Doga Turk Botanik De, Doga J Bot, Doga yýlý baþýndan itibaren SCIE kapsamýna alýnmýþtýr; fakat ISI-Web of Science'ýn Turk Bot C, Doga Turk Bot Dergis, Doga TRJ Bot, Doga Turk Bot Derg C, Doga dergi listesinde bu dergiye henüz rastlanmamýþtýr. Ancak ISI Current Contents Turkish J Botan, Doga TR J Botany, Doga Turk Bot Der, Doga T J Bot Dergisi Physical, Chemical and Earth Sciences (CC/PC&ES) Editörü Rodney Chonka'yla (1.1.1970-5.2.2005 arasý 358 atýf aldýðý görülüyor, ancak bu sayý çeþitli nedenlerle farklý yapýlan haberlesme sonucunda, belirtilen derginin Web of Science, CC/PC&ES'i olabilir). Bu makalenin yazarý, 01.01.2001 tarihinden beri bu dergide Danýþma kapsayan SCIE tarafýndan taramaya alýndýðý teyit edilmiþ ve yaklaþýk Mart 2005 Kurulu (Advisory Board) üyesidir. baþýndan itibaren belirtilen ürünlerde görüleceði açýklanmýþtýr (5.3.2005 tarihi itibariyle henüz yer almadýðý görülmüþtür). 1.1.1970-25.2.2005 arasý 316 atýf aldýðý görülüyor, ancak bu sayý çeþitli nedenlerle farklý olabilir. Görüldüðü gibi, dergi isminin yazýlmasýnda bütünlük olmasý çok önemlidir. Zaten ISI, internetde dergi atýflarýyla ilgili tarama yapýlýrken, dergi isimlerinin yanlýþ yazýlabileceðini belirtmektedir (ISI Web of Science'in bu konudaki uyarýsý: Dergi isminin farklý yazýlmasý, ISI kapsamýnda olmayan birçok dergi için de Hint: Look for variants. Papers are sometimes cited incorrectly). TÜBÝTAK'ýn geçerlidir. Aþaðýda TÜBÝTAK tarafýndan yayýnlanan ve ISI kapsamýnda yayýnladýðý Türk dergilerinin ISI kapsamýndaki dergilerde aldýðý atýflarla ilgili 245 246 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ tarama yapýlýrken, çok fazla sayýda, Doga Bilim Derg, Doga Bil Derg C, A, B, dergi için de geçerlidir. Baysal (2002)'ýn bildirdiðine göre, ISI kapsamýndaki TUBITAK Doga Bilim Derg., v.s. gibi isimlere de rastlanmýþ, ancak bunlarýn 2,286 derginin IF deðeri 1'in altýndadýr. Yurtsever (2002a)'e göre, Türkiye'deki hangi dergiye ait olduðu tespit edilememiþtir. Benzer durumlar diðer dergiler araþtýrmacýlar genellikle IF deðeri düþük olan dergilere makale gönderiyorlar. için de geçerlidir. Bu tabloya göre ortaya çýkan durum þudur: Dergi ismini Yurtsever ve Ark. (2002b)'nýn tespitlerine göre, 1998'de Türkiye adresli kaynaklar kýsmýnda yazarken, uluslararasý kýsaltmalar dikkate alýnmalýdýr. yayýnlarýn en fazla çýktýðý bazý yabancý dergiler þunlardýr: J Appl Poly Sci Türkiye'deki dergilerin genellikle biri Türkçe diðeri Ýngilizce olmak üzere iki (1998'de Türkiye adresli yayýn sayýsý 221, IF deðeri 0.8860), Transplant Proc (1998'de ismi vardýr. Bundan kaçýnýlmalý, ya tamamen Türkçe isim veya tamamen Türkiye adresli yayýn sayýsý 200, IF deðeri 0.7400), Acta Crystallogr C-Cryst Str Ýngilizce isim kullanýlmalýdýr, çift isim yukarýdaki örneklerde görüldüðü gibi (1998'de Türkiye adresli yayýn sayýsý 184, IF deðeri 0.5570), Water Sci Technol dergi isminin farklý þekillerde yazýlmasýna ve atýf sayýsýnýn düþük çýkmasýna (1998'de Türkiye adresli yayýn sayýsý 178, IF deðeri 0.8960), Phytochem (1998'de neden olabilmektedir. Ayrýca dergi isimleri tespit edilirken, ismin mümkün Türkiye adresli yayýn sayýsý 238, IF deðeri 1.1790), Phys Lett B (1998'de Türkiye olduðunca kýsa, öz ve dergide yayýnlanacak makale içeriklerine uygun olmasýna adresli yayýn sayýsý 134, IF deðeri 3.5670). Görüldüðü gibi, Phys Lett B dýþýnda dikkat edilmelidir. diðer dergilerin IF deðerleri genellikle düþüktür. Tablo 8. Türkiye'de yayýnlanan, SCIE ve SSCI tarafýndan taranan dergiler ve 1973-1979 yýllarý arasýnda, Türkiye adresli makalelerin çýktýðý dergilerin IF 1992-2003 yýllarý arasýndaki Etki faktörü (IF) deðerleri (Kaynaklar: deðerleri çok deðiþken olmasýna raðmen, 1979 yýlýndan sonra (2000 yýlýna kadar) www.isinet.com; http://atlas.ulakbim.gov.tr; Baysal, 2002; http://mounier.univ- genel olarak Türk akademisyenlerinin çalýþmalarý, düzenli olarak IF deðeri tln.fr/rcmo/php_biblio/if2001.html; Denkel ve Ark., 1999; Yurtsever ve Ark., 2001; düþük dergilerde yayýnlanmýþtýr (Yurtsever ve Ark., 2002b). Yani Türk http://journals.tubitak.gov.tr/veterinary/abs.htm;http://www.bioreference.net/impact/if araþtýrýcýlarýn IF deðeri düþük dergilere yönelmeleri 1979'dan sonra artýþ 2001.htm; www.sciencegateway.org/impact/if03sz.htm) eðilimine girmiþtir. Yurtsever ve Ark. (2002b), 1973-2000 yýllarý arasýnda, Türkiye adresli yayýnlarýn aldýðý ortalama atýf sayýsýnýn, yýllara göre gittikçe azalma gösterdiðini vurgulamýþlar ve bu durumu þöyle açýklamýþlardýr: “Türk araþtýrýcýlar zaman içerisinde kaliteden ödün vererek, daha fazla yayýn yapma eðilimine girmiþlerdir”. Münferit olarak bazý yayýnlar çok atýf alabilir; ancak Türkiye adresli yayýnlarýn aldýðý ortalama atýf sayýsý 1979-2003 yýllarý arasýnda dalgalanma göstermekle beraber, özellikle 1995 yýlýndan sonra bir azalma eðilimi göze *Dergi kýsaltmalarý, ISI'nin kullandýðý þekliyle tabloya yazýlmýþtýr. **IF deðerlerine ulaþýlamamýþtýr. Görüldüðü gibi, IF deðerlerine ulaþtýðýmýz ilk 3 dergimizin IF deðerleri 0.4'ün çarpmaktadýr (Tablo 9). altýndadýr ve 2002 yýlýnda ciddi bir artýþ söz konusudur. Fakat Turk J Ped için atýf sayýlarý ve makale baþýna alýnan ortalama atýf sayýlarý (www.ulakbim.gov.tr, ISI 2003 yýlýnda tekrar bir düþüþ görülmektedir. Düþük IF deðerleri diðer birçok Web of Science, 1970-2004) 247 Tablo 9. Türkiye adresli yayýnlarýn 1973-2005 (05.03.2005) arasýndaki yayýn ve 248 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 Yýl 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 Yayýn sayýsý (a) 218 248 232 237 204 352 333 425 386 429 471 519 455 288 616 879 Atýf sayýsý (b) 1,448 1,530 1,996 1,843 1,298 2,594 2,740 3,074 3,067 2,688 2,502 3,753 3,104 2,959 5,228 5,600 Makale baþýna alýnan ort atýf sayýsý (b) / (a) Yýl 6,64 6,17 8,6 7,77 6,36 7,37 8,23 7,23 7,94 6,26 5,31 7,23 6,82 10,27 8,49 6,37 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Yayýn sayýsý 1,008 1,152 1,394 1,709 1,915 1,965 1,482 3,339 4,579 5,385 6,197 6,423 7,807 10,188 11,990 (AHCI 14,111 Hariç) (AHCI hariç, 3,500 05.03.2005) Atýf sayýsý 6,836 6,903 8,142 11,009 13,102 13,833 12,393 17,785 20,556 20,427 18,828 16,308 11,590 5,183 3,357 132 Makale baþýna alýnan ort atýf sayýsý (b) / (a) TÜRK TIP DÝZÝNÝ (2002)'a göre, Nature Dergisi'nde yayýnlanmak üzere, her hafta sadece biyoloji alanýnda ortalama 100 makale sunulmaktadýr. Bu rakam fizik alaný için 60-65'dir. Bu makalelerin 2/3'si daha hakemlere gönderilmeden dergi editörleri tarafýndan reddedilmektedir. SSCI kapsamýndaki dergilerde de makale reddetme oranlarý oldukça yüksektir. Denkel ve Ark. (1999), bu oranýn SCI kapsamýndaki dergilerden fazla olduðunu ileri sürmektedirler. Bazý örnekler verirsek: SCI 6,78 5,99 5,84 6,44 6,84 7,04 8,36 5,32 4,49 3,79 3,04 2,54 1,48 0,5 0,28 - kapsamýndaki bir dergi olan Nuclear Physics'de makale kabul oraný % 50 iken, SSCI kapsamýndaki dergiler olan Mind Dergisi'nde makale kabul oraný % 4.3 (1994 yýlý), Brit J Phil Sci için % 8 (1995 yýlý), Amer Econ Rev için % 14 (1974-1999, 25 yýllýk ortalama), Int J Middle East Stud için ise % 23'dür (1994-1995 yýllarý) (Denkel ve Ark., 1999). Türkiye'de, ISI kapsamýndaki dergilerde yapýlan yayýn sayýsý sürekli artýþ göstermektedir. Örneðin 1974-1988 yýllarý arasýnda Türkiye adresli yayýn sayýlarý 204 ile 879 arasýnda deðiþirken, bu rakam 2002'de 10,188'e çýkmýþtýr (Kaynaklar: www.ulakbim.gov.tr; ISI Web of Science 1970-2005; TÜBÝTAK Bil Yay Teþvik Kitapçýðý, 2003). Ancak yayýn sayýlarý tüm dünyada genel olarak artýþ Nature, Science v.s. gibi IF deðeri yüksek dergilerde yayýn yapmak çok zordur. 1970-2005 (17.02.2005) yýllarý arasýnda, Nature Dergisi'nde Türkiye adresli 29 makale çýkmýþtýr. Ayný dönemde Science Dergisi'nde ise Türkiye adresli 14 makale yayýnlanmýþtýr. Yine IF deðeri çok yüksek bir týp dergisi olan New Eng J Med Dergisi'nde, belirtilen dönem içinde Türkiye adresli 41 makale çýkmýþtýr. göstermektedir. Örneðin tüm dünyadaki yayýn sayýsý 1974 yýlýnda 432,249 iken, bu rakam 2002'de 1,114,055 'e çýkmýþtýr. Türkiye adresli yayýnlarýn tüm yayýnlar içindeki payý 1974-1988 arasýnda % 0.054 0.124 aralýklarýnda seyrederken, bu pay 2002'de % 0.9144 olmuþ, 2003 yýlýnda ilk defa % 1'in üzerine çýkmýþtýr (% 1.0217). Bu rakam, IF deðeri 29-40 arasýnda deðiþen Cell dergisi için 4, En çok atýf alan J Türkiye adresli 1970 yýlý öncesi yayýnlara ulaþýlamamýþtýr. Yurtsever ve Ark. Biol Chem için 13'dür. Ayný dönemde IF deðeri düþük bir dergi olan Biologia (2002b)'nýn Türkiye adresli yayýnlarla ilgili bazý tespitleri þöyledir: “1973-1999 (1994-2003 arasý IF deðeri 0.05 ile 0.283 arasýnda deðiþiyor) Dergisi'ndeki Türkiye yýllarý arasýnda SCI kapsamýndaki dergilerde Türkiye adresli yayýn sayýsý 38,311'dir. adresli makale sayýsý 45'dir. Bu rakam Turk J Chem için 504, Turk J Pediatr için Bunlarýn 30,252'si tam makale, geriye kalaný makale dýþý (not, mektup, kitap tanýtýmý, 1,156'dýr. v.s.) yayýnlardýr. Türkiye'de basýlan ve SCI tarafýndan taranan 3 dergideki (Turk J IF deðeri yüksek olan dergilerde makale reddetme oraný çok yüksektir. Abbott 249 Chem, Turk J Pediatr ve Turk J Vet Anim Sci) makaleler çýkarýldýðýnda, kalan rakam ayný dönem için 29,022'dir. 1973-1999 yýllarý arasýnda, Türkiye adresli makale 250 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ sayýsýnda en fazla artýþ, mühendislik ve temel bilimlerle karþýlaþtýrýldýðýnda, saðlýk gerçeðinden farklý hesaplanmýþ olabilir. Taranan üniversite isimleri için bakýnýz: bilimlerinde gerçekleþmiþtir. Fakat saðlýk bilimlerinde özellikle son dönemlerde tam http://www.ulakbim.gov.tr/servisler/yayinveatiftarama/siralama/universite.uh ml makale dýþý yayýn sayýsýnda önemli bir artýþ söz konusudur. Örneðin, 1999'da saðlýk bilimlerinde yayýnlanan 3,343 makalenin 2,447 tanesi tam makaledir (% 26.8'i tam makale dýþý). Ayný yýl sýrasýyla mühendislik ve temel bilimlerdeki toplam yayýn-tam makale sayýlarý þöyledir: 1,116 1,111 (Tam makale dýþý yayýn oraný % 0.45), 2,010 1,903 (Tam makale dýþý yayýn oraný % 5.32). Saðlýk bilimlerinde yaklaþýk 5 kat fazla makale dýþý yayýn yapýlmasý, vaka takdimleri (= case report)'nin fazla olmasýyla açýklanabilir”. Çünkü üniversite isimleri yazarlar tarafýndan çok farklý þekillerde yazýlabilmektedir. Ayrýca, Tek bir makalede deðiþik üniversitelerden yazarlar olabilir, bu durumda bir yayýn farklý üniversitelere ait olabilir. Dolayýsýyla Üniversite yayýn sayýsý toplamýyla Türkiye toplamý farklý çýkabilir. 2002 yýlý verilerine göre Ankara adresli 3,099 (% 32.48), Ýstanbul adresli 2,202 (% 23.04) ve Ýzmir adresli 755 (% 7.91) yayýn çýkmýþtýr (Üç büyük þehirde, 2002 yýlýnda Türkiye'deki tüm yayýnlarýn % 63.48'i çýkmýþtýr). 2003 yýlý verilerine göre ise, SSCI ve AHCI kapsamýndaki dergilerde, Türkiye adresli yayýnlar, SCIE'e göre Ankara adresli 3,843 (% 30.76), Ýstanbul adresli 2,822 (% 22.58) ve Ýzmir adresli oldukça düþüktür. Fakat SSCI ve AHCI kapsamýndaki dergilerde tüm dünyada 1,054 (% 8.43) yayýn çýkmýþtýr (Üç büyük þehirde, 2003 yýlýnda Türkiye'deki tüm çýkan yayýn sayýsý, SCIE kapsamýndaki dergilere göre de zaten düþüktür. SSCI yayýnlarýn % 61.78'i çýkmýþtýr) (Kaynak: ISI Web of Science 1999-2004). 2001 yýlý kapsamýndaki dergilerde Türkiye adresli makale sayýsý, 1970-1999 yýllarý verilerine göre, öðretim üyesi baþýna düþen yayýn sayýsý bakýmýndan, ilk 10 arasýnda yýllýk 16 (1971'de) ile 215 (1998'de) arasýnda deðiþmiþ, belirtilen dönem üniversite þöyle sýralanmýþtýr: Bilkent, Koç, ODTÜ, Hacettepe, Baþkent, içinde Türkiye adresli toplam yayýn sayýsý ise 1,916 olmuþtur. SSCI'e giren yayýn Boðaziçi, Sabancý, ÝTÜ, Fatih ve Iþýk Üniversitesi (Tablo 8). itibariyle Türkiye, 1998 yýlýnda dünyada 33. sýradayken, SCI için ayný yýl 27. sýrayý almýþtýr (Yurtsever ve Ark., 2001). SSCI'de Türkiye adresli makale sayýsý 2000'de 246, 2001'de 356, 2002'de 351, 2003'de 528 ve 2004'de 525 olmuþtur. Yayýn sayýsý 2003 ve 2004'de artmýþtýr. AHCI kapsamýndaki dergilerde ise Türkiye adresli makale sayýsý 1985'de 8, 1998'de 29 'dur (Denkel ve Ark., 1999). Tüm dünyada SSCI kapsamýndaki dergilerde çýkan yayýn sayýsý, 1985'de 124,785; 1998'de 141,609'dur. Bu rakamlar ayný dönem itibariyle AHCI için 117,848 ve 111,398'dir (Denkel ve Ark., 1999). Dünyada 2004 yýlý SSCI sayýsý ise 132,592'dir. Türkiye ve Dünya 'daki Bazý Üniversitelerde Durum Türkiye'deki bazý üniversitelerin 2002 ve 2003 yýllarýnda ISI kapsamýndaki dergilerde yapýlan yayýn sayýlarý Tablo 10'da verilmiþtir. Üniversitelerimizin yayýn sayýsý belirlenirken, X University, University X ve üniversiteye özgü isimlere göre tarama yapýlmýþtýr. Eðer Üniversitelerin isimleri yazarlar tarafýndan farklý yazýlmýþsa, bu tip yayýnlar maalesef tespit edilememiþtir; dolayýsýyla o üniversitenin yayýn sayýsý 251 252 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 Tablo 10. Türkiye ve dünyadaki bazý üniversitelerin ve TÜBÝTAK'ýn 1999 - 2003 yýllarý arasýnda, ISI kapsamýndaki dergilerde yaptýklarý yayýn sayýlarý (Kaynaklar: www.ulakbim.gov.tr; ISI Web of Science 1999-2003; http://www.ulakbim.gov.tr/servisler/yayinveatiftarama/siralama; Http://sciserv3.ulakbim.gov.tr/wos) Yýllara göre yayýn sayýlarý ]Üniversite 1999 2000 2001 2002 2003 Öðr. Üyesi baþýna düþen Yayýn sayýsý (2001) Hacettepe Ýstanbul Ankara ODTÜ ÝTÜ Ege Gazi Atatürk Dokuz Eylül Fýrat Çukurova Marmara Selçuk Baþkent Akdeniz Mersin Erciyes Bilkent Boðaziçi Ondokuz Mayýs Gaziantep KTÜ Ýnönü Uludað Yüzüncü Yýl Süleyman D. Trakya Dicle Cumhuriyet Osmangazi Celal Bayar Anadolu 873 553 572 379 385 320 296 104 165 125 132 192 82 137 87 26 120 189 155 128 62 149 84 120 65 38 61 46 66 76 48 47 928 609 538 419 403 271 281 101 194 122 131 185 107 112 108 25 141 200 164 115 84 115 100 107 68 45 73 78 57 66 65 84 945 753 631 503 453 339 349 208 285 164 147 195 156 126 141 95 154 199 211 141 97 145 116 110 85 75 109 78 75 85 72 88 1,009 938 708 514 500 477 425 423 310 282 259 258 237 229 207 191 211 208 204 180 177 177 159 159 150 153 133 123 119 118 117 114 1,051 1,150 894 590 502 593 561 574 393 351 324 282 265 236 253 287 316 235 214 257 195 200 246 221 190 217 139 158 159 162 128 110 0,708 0,283 0,388 0,740 0,560 0,276 0,253 0,210 0,290 0,270 0,250 0,230 0,200 0,700 0,320 0,292 0,360 0,800 0,670 0,250 0,470 0,230 0,320 0,129 0,216 0,173 0,240 0,195 0,200 0,255 0,202 0,176 253 TÜRK TIP DÝZÝNÝ Kýrýkkale 21 Pamukkale 45 Kocaeli 79 Yýldýz Teknik 63 Koç 53 Adnan Menderes 36 Harran 23 Gaziosmanpaþa 11 Afyon Kocatepe 5 Abant Ýzzet Baysal23 Sakarya 31 Mustafa Kemal 9 Karaelmas 13 Kafkas 14 Fatih 25 Sabancý 15 Sütçü Ýmam 24 Onsekiz Mart 5 Balýkesir 19 Niðde 37 Kadir Has 0 Atýlým 0 Muðla 8 Yeditepe 10 Dumlupýnar 0 Iþýk 6 Çankaya 0 Galatasaray 0 Bilgi 3 Doðuþ 0 Bahçeþehir 0 Maltepe 0 Kültür 9 Beykent 0 Haliç 0 Mimar Sinan 7 Ýstanbul Ticaret 0 Ufuk 0 Yaþar 0 Okan 0 Ýzmir Ekonomi 0 Çað 0 TÜBÝTAK 113 254 49 48 75 47 61 27 39 12 19 27 36 8 20 13 35 25 11 20 17 23 7 1 2 14 5 12 6 2 8 3 2 4 6 0 0 1 0 0 0 0 0 0 142 74 71 91 69 48 56 66 19 23 17 32 12 25 28 50 41 34 28 32 20 20 10 9 11 10 14 16 4 4 1 3 2 2 1 0 1 1 0 0 0 1 0 185 110 104 97 86 84 79 75 62 54 54 50 51 56 49 47 44 44 42 39 31 26 20 19 18 16 15 15 7 7 7 7 6 4 3 3 2 1 0 0 0 2 0 139 140 125 157 82 98 124 114 74 85 98 77 71 92 66 74 52 26 42 52 46 25 32 25 36 15 22 16 4 16 17 10 13 9 6 1 0 0 0 1 0 0 1 117 0,331 0,264 0,276 0,154 0,770 0,252 0,324 0,126 0,068 0,074 0,096 0,063 0,092 0,280 0,510 0,590 0,088 0,193 0,129 0,117 0,290 0,200 0,076 0,104 0,130 0,500 0,250 0,065 0,071 0,020 0,066 0,029 0,013 0,000 0,003 0,000 0,000 0,000 0,000 - SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ Not: Türkiye'nin % olarak dünya bilimindeki yeri (2003 için): % 1.0217. Türkiye ilk defa % 1'in üzerine çýkmýþtýr. Not 5: Yurtdýþý Üniversitelere ait yayýn sayýlarýna, AHCI kapsamýndaki makaleler dahil deðildir. Yurtdýþýndaki Bazý Üniversiteler Bazý ülkelerde 1999-2003 yýllarýnda ISI kapsamýndaki dergilerde yapýlan yayýn sayýlarý ise, Tablo 11'de verilmiþtir. 2002 yýlý yayýn sayýsýO ülkedeki yayýnlar içindeki payý (%)2003 yýlý yayýn sayýsýO ülkedeki yayýnlar içindeki payý (%) Tablo 11. Bazý ülkelerin 1999 - 2003 yýllarý arasýnda ISI kapsamýndaki dergilerde yapýlan yayýn sayýlarý (www.ulakbim.gov.tr; ISI Web of Science 1999-2003; http://www.ulakbim.gov.tr/servisler/yayinveatiftarama/siralama; Http://sciserv3.ulakbim.gov.tr/wos). Harvard Üniv (ABD) Toronto Üniv (Kanada) Oxford Üniv (Ýngiltere) Yale Üniv (ABD) Berlin Üniv (Almanya) Birmingham Ü. (Ýngiltere) Liverpool Üniv (Ýngiltere) New York Üniv (ABD) Leicester Üniv (Ýngiltere) Tulane Üniv (ABD) Exeter Üniv (Ýngiltere) Yýllara göre yayýn sayýlarý Ülke ABD Ýngiltere Japonya Almanya Fransa Kanada Çin Ýtalya Ýspanya Avustralya Rusya Hollanda Hindistan G. Kore Ýsveç Ýsviçre Brezilya Belçika Polonya Tayvan Ýsrail Türkiye Danimarka Avusturya Not 1:Türkiye ve yurtdýþýndaki bazý üniversiteler, 2002 yýlýndaki yayýn sayýlarýna göre sýralanmýþlardýr. Not 2: Yayýn sayýlarýna, tam makale (= full text article), derleme makale (= review article), araþtýrma notu veya kýsa bildiri (= short communication), editöre mektup (= letter to the editor), dergilerde yayýnlanan kongre özetleri (= meeting abstract), kitap tanýtýmý (= book review) v.s. gibi her türlü yayýn dahil edilmiþ, yayýn tiplerinin ayrýca analizi yapýlmamýþtýr. Not 3: Ýstanbul Üniversitesi'nin yayýn sayýsý 2003 için tam olarak tespit edilememiþtir. Tüm yazarlar “Istanbul Univ” diye adres belirtmiyorlar, bazýlarý da “Univ Istanbul” yazýyorlar. Bu þekilde tarama yapýnca, Ýstanbul'daki baþka üniversitelere ait yayýnlar da listelenebilmektedir. Örnek: Eðer adreste “X Univ, Istanbul” diye yazýlmýþsa, bu adres “Univ Istanbul” olarak bulunmaktadýr; halbuki bu tip adres verilen yayýnlar Ýstanbul Üniversitesi'ne ait deðildir. Not 4: 2003 yýlý AHCI kapsamýndaki makaleler, Kasým 2003'e kadar yayýnlanan makaleleri kapsamaktadýr. 255 256 1999 2000 2001 2002 2003 Dünya bilimine katký oraný (%) (2003) 386,321 104,052 80,995 82,280 58,018 45,439 25,045 37,786 26,356 26,792 28,773 23,713 18,515 14,032 17,728 16,571 12,085 12,355 10,268 10,089 11,561 6,197 9,187 8,888 394,586 108,333 83,953 83,136 58,470 46,402 32,037 39,043 26,593 27,930 29,043 24,224 18,772 15,364 18,107 17,306 13,534 12,401 10,967 10,726 11,924 6,423 9,629 8,839 387,671 103,886 82148 82745 56929 45,612 37,444 40,004 27,769 27,664 26,812 23,874 19,678 17,817 18,214 16,787 14,050 12,544 12,060 11,904 11,748 7,807 9,455 9,416 394,312 103,882 85,888 83,870 57,487 46,967 42,150 41,574 29,493 28,886 27,538 25,199 20,935 19,600 18,517 17,350 16,128 13,230 12,679 12,650 12,344 10,188 9,681 9,479 408,566 113,570 93,441 90,835 61,455 50,050 51,120 46,821 32,021 32,004 27,537 27,815 23,562 23,328 19,547 19,271 17,350 14,641 14,491 14,297 15,496 12,515 10,936 10,541 33.35 9.27 7.63 7.41 5.02 4.09 4.17 3.82 2.61 2.61 2.25 2.27 1.92 1.90 1.60 1.57 1.41 1.19 1.18 1.17 1.26 1.02 0.89 0.86 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ ISI Kapsamýndaki Trakya Üniversitesi Adresli Yayýnlarýn 1980 - 2005 Yýllarý Yýllara göre yayýn sayýlarý Ülke 1999 Finlandiya Yunanistan Meksika Norveç Y. Zelanda Arjantin Çek Cum. Macaristan G. Afrika Singapur Portekiz Ukrayna Mýsýr Þili Ýran Romanya Slovakya Bulgaristan Hýrvatistan Nijerya Pakistan Kuveyt Irak 8,464 5,431 5,342 5,712 5,528 5,015 4,823 4,568 4,756 3,621 3,534 4,604 2,438 2,150 1,191 1,933 2,221 1,707 1,380 862 682 657 58 2000 8,741 6,073 5,660 5,834 5,479 5,389 5,016 4,987 4,611 4,248 3,804 4,462 2,589 2,401 1,469 2,105 2,102 1,682 1,452 877 641 567 56 2001 8,810 6,482 6,312 6,077 5,478 5,478 5,178 4,900 4,704 4,616 4,129 4,387 2,706 2,414 1,790 2,142 2,185 1,589 1,453 748 640 569 85 2002 8,874 7,058 6,259 6.206 5,530 5.713 5,541 4,984 4,977 4,969 4,606 4,251 2,872 2,694 2,392 2,381 2,200 1,706 1,541 848 798 586 81 Arasýndaki Durumu 2003 9,610 8,310 9,409 6,613 5,833 5,829 6,157 5,386 5,029 5,792 5,485 4,229 3,285 3,047 3,275 2,641 2,262 1,827 1,808 867 888 620 100 Dünya bilimine katký oraný (%) (2003) ISI kapsamýndaki dergilerde Trakya Üniversitesi adresli yayýn sayýlarý, 19801993 yýllarý arasýnda 0 ile 6 arasýnda seyretmiþ, fakat 1994 yýlýndan sonra bir artýþ eðilimine girmiþtir. Yýllýk yayýn sayýsý 1997 yýlýna kadar (1997 hariç) en fazla 13 0.78 0.68 0.77 0.54 0.48 0.47 0.50 0.44 0.41 0.47 0.45 0.34 0.27 0.25 0.27 0.21 0.18 0.15 0.15 0.07 0.07 0.05 0.008 olmuþtur. Yayýnlarýn büyük bir kýsmýnýn (% 84.63'nün) Týp ve Fen Edebiyat Fakültelerinden çýktýðýný görüyoruz. Tablo 12'de bu durum açýkça görülmektedir. Tablo 12. 1980- 2005 yýllarý arasýnda ISI Kapsamýndaki Trakya Üniversitesi adresli yayýnlarla ilgili bazý veriler (www.ulakbim.gov.tr, ISI Web of Science,http://sciserv3.ulakbim.gov.tr/wos, (www.ulakbim.gov.tr, ISI Web of Science, http://sciserv3.ulakbim.gov.tr/wos, http://www.ulakbim.gov.tr/servisler/yayinveatiftarama/siralama/; ISI Web of Science) 1980-2005 (5.3.2005) Yýllarý Arasý Tüm dünyada ISI kapsamýndaki dergilerde: 1999 : 973,136; 2000 : 956,418 ; 2001 : 999, 603 ; 2002 : 1,114,055 ; 2003 : 1,224,872; 2004: 1,146,065 (AHCI hariç); 2005 (05.03.2005'e kadar, AHCI hariç): 269,851 adet yayýn çýkmýþtýr. Not 1: Ülkeler, 2002 yýlýndaki yayýn sayýlarýna göre sýralanmýþlardýr. Not 2: AHCI kapsamýndaki makale sayýsý, 2003 yýlý için Kasým ayýna kadar olan sayýlardýr; dolayýsý ile 2003 yýlý rakamý deðiþebilir. 257 258 Fakülte ve bölümler Yayýn Sayýsý % Týp Fak. Fen-Ede. Fak. (Fizik) (Kimya) (Biyoloji) (Matematik) Ziraat Fak. Müh. Mim. Fak. (Makine Müh.) (Mimarlýk) Çorlu Müh. Fak. (Çevre Müh.) (Ýnþ Müh.) (Makine Müh.) Eðitim Fak. Teknik Eðitim Fak. Ýktisadi Ýdari Bil. Fak. Toplam 550 221 97 56 39 29 106 24 21 3 9 4 3 2 1 0 0 911 60.37 24.26 10.64 6.15 4.28 3.18 11.63 2.63 2.30 0.33 0.99 0.44 0.33 0.22 0.11 0 0 2005 (05.3.2005 Öðr. Üyesi Sayýsý (31.12.2004) Öðr. Üyesi baþýna düþen yayýn sayýsý (2004) 175 79 12 19 19 6 94 28 14 7 17 5 7 4 24 3 19 0.81 0.37 0.50 0.68 0.47 0.17 0.30 0.14 0.14 0.28 0.12 0.20 0.14 0 0 0 0 Yayýn Sayýsý 32 12 3 7 2 0 5 3 3 0 1 0 0 1 1 0 0 54 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ Tablo 12'de, ISI Kapsamýnda Trakya Üniversitesi adresli yayýnlarýn 1980-2005 Üniversitesi adresli yayýn sayýsý eksik çýkmaktadýr. Çünkü trakia, traka, trakaya yýllarý arasýndaki durumu ayrýntýlý olarak verilmiþtir. Trakya Üniversitesi'nin diye tarama yapýlmaz. Benzer durumlar, diðer üniversiteler için de geçerli sosyal bölümlerinden ISI kapsamýndaki dergilerde sadece 1 (bir) yayýn çýkmýþtýr olabilir. Trakya Üniversitesi adresli yayýnlara ulaþmak için sadece Trakya Univ (05.03.2005 tarihi itibariyle). Gerçi 1980-2004 yýllarý arasýnda SSCI kapsamýndaki veya Univ Trakya kelimelerini kullanýlarak tarama yapýlmakta ve dolayisiyle dergilerde Trakya Üniversitesi adresli 19 yayýn görünüyor; ancak bu 19 yayýndan adresi farklý yazýlan yayýnlara ulaþýlamamaktadýr. 15 tanesinin Týp Fakültesinden, 2 tanesinin Trakya Üniversitesi Armaðan Dönertaþ Enegelli Çocuklar Eðitim Merkezi'nden, 1 tanesinin ise Mimarlýk Makale Yazýmý ve Dergi Seçiminde Dikkat Edilecek Bazý Hususlar Bölümü'nden çýktýðýný görüyoruz. Yurtsever ve Ark. (2002b)'ý, yayýn sayýlarý Uluslararasý dergilerin editörleri, danýþma kurulu üyeleri ve hakemleri, bazý hakkýnda þu görüþleri öne sürmektedirler: “Yayýn sayýlarýyla ilgili bilgi verilirken genel noktalara çok dikkat ederler. Yazar, makalesini dergiye göndermeden önce amaç, kurumlarýn veya kiþilerin salt sayýsal ölçütlere dayanarak bir sýralamasýný yapmak deðil, Türkiye'de bilimin son yýllardaki geliþmesindeki dinamiklerin bir aþaðýdaki sorularý kendine sorabilir: - Çalýþmanýn yapýlma gerekçesi nedir? Çalýþmanýn yapýldýðý alanda hangi boþluk saptamasýný yapmaktýr. Sýralamalardan kaçýnýlmasýnýn temel nedeni, yayýn sayýsý veya doldurulmaya çalýþýldý? Çalýþmanýn yapýldýðý alanda, daha önce yapýlan kiþi baþýna düþen yayýn ve atýf sayýlarý gibi tek bir kýstasa dayanan karþýlaþtýrmalarýn çalýþmalarýn içinde bu çalýþmanýn yeri nedir? - Çalýþma bilime bir katký saðlýyor mu? -Çalýþmada kullanýlan metodolojinin uluslararasý geçerliliði var mý? - Çalýþmada hangi sonuçlar bulundu? Bu sonuçlar ne anlam taþýyor ve ne gibi bir yayýnlarýn niteliðine iliþkin birçok etkeni örtüyor olmasý ve doðal olarak da ciddi hatalarý içermesidir. Farklý kýstaslarýn hangi formüllerle birleþtirileceði konusunda oluþmuþ bir genel görüþ de yoktur”. Trakya Üniversitesi akademisyenleri adres verdiklerinde genel olarak Trakya University yazmalarýna raðmen, University of Trakya, Faculty Tekirdag, University Traka, TU, University Tekirdag, Trakia University, Thrace University, University of Thrace, Turku Univ, Trankya Univ, Trakya Medical Fak, Tekirdag University, Democritus Univ of Thrace, Trakya U, Univ Thrakien, Trakaya Univ, Edrine, v.s. gibi yanlýþ adres vermeler de olmaktadýr. Ayrýca ev adreslerini veren, Adrese Edirne diye þehir ismi yazmayan veya üniversite ismi vermeden direkt fakülte ismi yazan araþtýrýcýlar da vardýr (ISI Web of Science 1980-2005). Bu gibi durumlarda makale sayýlarý yanlýþ hesaplanabilmektedir. Ancak bu þekilde adresleri hatalý verilen bazý makalelerin tam metinlerine ulastýðýmizda, adres hatalarýnýn olmadýðý görülmüþtür. Doðru olaný Trakya University veya Türkçe yazýyorsak Trakya Universitesi'dir. Aksi halde Trakya 259 önemi olabilir? - Bulunan sonuçlarýn daha önce yapýlmýþ benzer çalýþmalardan elde edilen sonuçlarla benzerlik veya farklýlýklarý var mý? Varsa nelerdir ve bunlarýn muhtemel nedenleri ne/neler olabilir? - Kaynaklarda verilen literatürler uluslararasý düzeydemi? Dünyanýn herhangi bir yerindeki bir okuyucu bu literatürlere kolay ulaþabilirmi? - Çalýþmanýn dil kalitesi nasýldýr? Çalýþma profesyonel bir dille yazýlmýþmý? Doðaldýr ki, detaya inildiðinde çok daha fazla dikkat edilmesi gereken noktalar vardýr; bunlar genel olabileceði gibi (Makale baþlýðý ve özet kýsmý metni iyi yansýtýyor mu, anahtar kelimeler iyi seçilmiþ mi, metinde fazla tekrar var mý, makalenin organizasyonu nasýl?, v.s.), o alana-disipline has özellikler de olabilir. Makalenin kaynaklar bölümündeki referans sayýsýný gereksizce arttýrmak doðru deðildir. Tipik bir araþtýrma makalesi, 25-35 arasýnda referans göstermektedir. ISI Web of Science'de makale tararken ekrana gelen makale özetlerinde yazar anahtar 260 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 TÜRK TIP DÝZÝNÝ kelimelerine ilave olarak “keywords plus” yer almaktadýr. Bunlar ISI tarafýndan CIGALI'ya teþekkürlerimi sunarým. konulmakta ve atýf gösterilen makalelerin baþlýklarýndan türetilmektedir (E. Kaynaklar: Garfield, www.isinet.com). Günümüzde bazý dergiler spesifik konularda yayýn yaptýklarý için, hazýrlanan makaleye en uygun derginin seçimi çok önemlidir. Birçok makalenin sadece o derginin yayýn alanýna girmediði için reddedildiði çok görülen bir durumdur. Ayrýca artýk birçok dergi sadece online olarak makalelerin gönderilmesini istemektedir, bu konuyu da araþtýrýp ona göre davranmak gerekir. Bazý dergiler hakem isimleri de istemektedirler. Hakem isimleri verirken dikkatli olmak ve uluslararasý yayýn ve atýflarý olan uzmanlarýn isimlerinin sunulmasý yararlý olacaktýr. A. ISI®'nin kullandýðý indeksler: SCI-Expanded, SSCI® ve AHCI: Tarihsel geliþim, bugünkü durum ve etki faktörü (IF). OrLab Online Mikrobiyoloji Dergisi 2 (5): 1-21, 2004. Link: http://www.mikrobiyoloji.org/pdfler/702040501.pdf - http://www.publist.com/ - Cawkell Ae, Garfield E. "Institute for Scientific Information" Chapter 15 of A Century of Science Publishing, p.149-160, Ed. E.H. Fredriksson, IOS Press, 2001. Link: http://garfield.library.upenn.edu/reversepub.html - Heidi Muller. Territory Executive Germany & Middle East Thomson ISI-UK, kiþisel haberleþme. - http://www.isinet.com/ - http://atlas.ulakbim.gov.tr/ (Bu siteden bazý üniversiteler ve bazý Resmi Kuruluþlar yararlanabilir) - ISI Current Contents, Journal Coverage. As of January 2002. Thomson-ISI, UK, 195 S, 2002 - Gross PLK, Gross EM. College libraries and chemical education. Science. 66: 385-389, 1927. - Brodman E. Methods of choosing physiology journals. Bull Med Libr Assn. 32: 479-483, 1944. - Garfield E. The use of JCR and JPI in measuring short and long term journal impact. Croation Med J. 41 (4): 368-374, 2000. Link: http://www.garfield.library.upenn.edu/papers/croatianmedj41(4)p368-374y2000.pdf Sonuç Bu çalýþmadaki amaç, okuyucuyu rakamlara boðup, sadece sayýsal veriler vermek -Garfield E. Citation indexes to science: a new dimension in documentation through association of ideas. Science 122 (3159): 108-111, 1955. deðildir. Türk akademisyenler arasýnda son yýllarda çok konuþulur hale gelen ISI -Garfield E. "The Impact of Cumulative Impact Factors". Proceedings of the 8th IFSE Conference, Barcelona, 1995, p.58-81. Presented at the Eighth International Conference of the International Federation of Science Editors, Barcelona, July 9-13, 1995. Talk partially based on: "Impressions of Spanish Research Output as seen in t h e I S I S c i e n c e I n d i c a t o r s R e p o r t . " J u l y 1 9 9 5 . L i n k : http://www.garfield.library.upenn.edu/papers/impactofcumimpfacs.pdf 'nin tarihsel geliþimi ve dergi seçim kriterleri hakkýnda bilgi vermek, ISI kapsamýndaki Türk dergilerini tanýtmak ve Türkiye'nin ISI kapsamýndaki dergilerde yapýlan yayýnlarýyla ilgili bazý sayýsal veriler sunmak ve bunlarý yorumlamaktýr. Türkiye'deki bazý üniversitelerin yaptýklarý yayýn sayýlarý verilirken, o üniversitedeki öðretim üyesi baþýna düþen yayýn sayýsý da dikkate alýnmalýdýr. Ancak bu parametre de tek baþýna yeterli deðildir; yayýn sayýlarýna etki eden birçok faktör vardýr. Teþekkür Bu makalenin hazýrlanmasýnda, e-mail ile gönderdiði bilgilerle destek olan ve katký saðlayan, ISI'de görevli Sn Julie ALLEY, ISI 'nin Almanya ve Ortadoðu sorumlusu Sn. Heidi MULLER; gönderdiði 2002 yýlý ISI kitapçýðýyla katký saðlayan, ISI'nin Orta Doðu ve Afrika (Fransýzca Konuþulmayan Ülkeler) mali sorumlusu Sn. Jeroen PRINSEN ve Turk J Earth Sci ile ilgili bilgileri gönderen ISI Current Contents Physical, Chemical and Earth Sciences (CC/PC&ES) Editörü Sn. Rodney CHONKA'ya teþekkür ederim. Ayrýca, makaleyi dikkatlice okuyarak deðerli önerilerde bulunan Trakya Üniversitesi Týp Fakültesi Öðretim Üyesi Sn Dr. Bülent Sabri 261 Link: http://garfield.library.upenn.edu/essays/v6p468y1983.pdf - Garfield E. "How can impact factors be improved?" British Medical Journal, 313 (7054) p. 411-413, 1996b. Link: http://www.garfield.library.upenn.edu/papers/bmj313(7054)p411y1996.html - Baysal B. Türkiye'de bilimsel dergiler. 21. Yüzyýlda bilimsel yayýncýlýk: Hedefler ve Yaklaþýmlar Sempozyumu Kitabý. S. 6-15, 2002. TÜBÝTAK Yay., Ankara. Link: http://journals.tubitak.gov.tr/kitap/sempozyum/index.html - Garfield E. The use of Journal Impact Factors and Citation Analysis for evaluation of science, (Utah)". Presentation at the 41st Annual Meeting of the Council of Biology Editors, Salt Lake City, UT. May 4, 1998a. - Garfield E. "The use of Journal Impact Factors and Citation Analysis for evaluation of science, (Oslo)". Presentation (Unpublished) - at "Cell Separation, Hematology and Journal Citation Analysis" Mini Symposium in tribute to Arne Bøyum, Rikshospitalet, Oslo, April 17, 1998b, No:441. - Garfield E. The meaning of the impact factor. Int J Clin Health Psychology. 32 (2): 363-369, 2003. Link: http://www.garfield.library.upenn.edu/papers/meaningofif2003.pdf - Christopher MM. The impact factor: Getting a grip. Vet Clin Pathol 32 (3): 68-100, 2003. Link: http://www.vetclinpathjournal.org/VOL32/VCP3203_098-100.pdf - http://mounier.univ-tln.fr/rcmo/php_biblio/if2001.html - James Testa. Director, Editorial Development, Thomson-ISI, USA; Link: http://www.isinet.com/ - Denkel A, Kaðýtçýbaþý Ç, Pak NK, Pamuk Þ. Türkiye'de sosyal bilimlerin uluslararasý yayýn performansý. 16 S. TUBA Yayýnlarý. Ankara, 1999. Link: http://www.tuba.gov.tr/kitap15.html - Yurtsever E, Gülgöz S, Yedekçioðlu ÖA, Tonta M. Sosyal bilimler atýf dizininde (SSCI) Türkiye: 1970-1999. 262 SAÐLIK BÝLÝMLERÝNDE SÜRELÝ YAYINCILIK - 2005 142 S. TUBA Yayýnlarý. 2001, Link: http://www.tuba.gov.tr/kitap29.htm - http://journals.tubitak.gov.tr/veterinary/abs.htm - http://www.bioreference.net/impact/if2001.htm - Yurtsever E. Türkiye'de bilimsel yayýn potansiyeli. 21. Yüzyýlda bilimsel yayýncýlýk: Hedefler ve Yaklaþýmlar Sempozyumu Kitabý. S. 42-55, 2002a. TÜBÝTAK Yay., Ankara. Link: http://journals.tubitak.gov.tr/kitap/sempozyum/index.html - Yurtsever E, Gülgöz S, Yedekçioðlu ÖA, Tonta M. Saðlýk Bilimleri, Mühendislik ve Temel Bilimlerde "Türkiye'nin Uluslararasý Atýf Dizinindeki Yeri 1973-1999". TUBA Yayýnlarý. 2002b, Ankara. - http://www.ulakbim.gov.tr/ - Abbott A. How Nature are selected? 21. Yüzyýlda bilimsel yayýncýlýk: Hedefler ve Yaklaþýmlar Sempozyumu Kitabý. pp. 30-41, 2002. TÜBÝTAK Yay., Ankara. Link: http://journals.tubitak.gov.tr/kitap/sempozyum/index.html - ISI Web of Science. - TÜBÝTAK Bilimsel Yayýnlarý Teþvik Programý Kitapçýðý, 74 S, Ankara, 2003. Link: http://www.tubitak.gov.tr/pdtdb - http://www.ulakbim.gov.tr/servisler/yayinveatiftarama/siralama - http://sciserv3.ulakbim.gov.tr/wos - Garfield E. Citation Indexing. New York: John Wiley & Sons, 1979. - Garfield E. The significant scientific literature appears in a small core of journals. The Scientist. 10 (17), Sept. 17, 1996a. - Pudovkin AI and Garfield E. "Rank-normalized Impact Factor: A way to compare journal performance across subject categories" Presented at the American Society for Information Science and Technology Annual Meeting, Providence, RI. November 17, 2004 . Published in Proceedings of the 67th Annual Meeting of the American Society for Information Science & Technology, vol:41, p.507-515, 2004. Link: http://garfield.library.upenn.edu/papers/asistranknormalization2004.pdf Veya http://garfield.library.upenn.edu/papers/ranknormalizationasist2004published.pdf - http://www.library.hacettepe.edu.tr/sureli/syh.htm ISI'nin kurucusu Dr. Eugene GARFIELD Adres: President & Founding Editor. The Scientist. 3535 Market Street, Suite 200 Philadelphia, PA 19104, U.S.A. Tel: 00 1 215 243 2205 - Fax: 00 1 215 387 1266 e-mail: garfield@codex.cis.upenn.edu Kiþisel Ýnternet Adresi: http://www.garfield.library.upenn.edu 263