Lütfen üstyapı boyutları için önce Uygunluk belgesini kontrol edin
Transkript
Lütfen üstyapı boyutları için önce Uygunluk belgesini kontrol edin
Lütfen üstyapı boyutları için önce Uygunluk belgesini kontrol edin veya Iveco Araç Ürün departmanı ile irtibata geçin 0 216 561 16 05 Yayýný Düzenleyen: IVECO S.p.A. Teknik Uygulama Strada delle Cascinette, 424/34 10156 Torino (TO) - Italy www.iveco.com Basým 603.95.037 2. baský 02/2010 Yayýný IVECO için hazýrlayan SATIZ TECHNICAL PUBLISHING c/o Iveco Customer Service Lungo Stura Lazio, 15 10156 Turin-Italy Güncellenmiþ veriler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 revizyon-09/2010 Güncellenmiþ veriler Ýlk - 02/2010 Basým 603.95.037 Önsöz Bu yayýn araç montaj ve uyarlamasý için veriler, özellikler ve talimatlarý sunar. Kalifiye, gerekli becerilere sahip personel için tasarlanmýþtýr. Üstyapýcý montajýn tasarlanmasý, uyarlanmasý ve uygulanmasýndan sorumludur ve hem bu yayýnda belirtilen hükümlere hem de geçerli kanunlara uyulmasýný saðlayacaktýr. Herhangi bir iþe baþlamadan önce çalýþacaðýnýz araç modelinin yayýnýnýn elinizde olduðundan emin olun. Ayrýca gözlük, eldiven, bot vs. gibi her türlü kaza önleme donanýmýnýn yaný sýra çalýþma, kaldýrma ve elleçleme donanýmlarýnýn bulunduðundan ve çalýþýr durumda olduðundan da emin olun. Son olarak aracý maksimum güvenliði saðlayacak koþullarda çalýþtýrdýðýnýzdan emin olun. Yukarýdaki hükümlere kesinlikle uyularak, ayrýca gösterilen bileþenleri kullanarak iþin yapýlmasý, iþin doðru ve güvenli bir þekilde yürütülmesini saðlar. Bu kýlavuzda yer almayan ve IVECOnun yazýlý izni olmaksýzýn yapýlan her türlü deðiþiklik, uyarlama veya montaj, IVECO sorumluluðunu ortadan kaldýracak ve özellikle araç garantisini geçersiz kýlacaktýr. IVECO iþin yapýlmasý için gereken her türlü açýklamayý sunabilecek yetkinliktedir ve ayný zamanda bu yayýnda yer almayan konularda da size yardýmcý olabilir. Her bir müdahaleden sonra IVECO tarafýndan belirlenen çalýþma, verim ve güvenlik koþullarý eski haline getirilmelidir. Gerekirse araç kurulumu için IVECO servis aðý ile temasa geçiniz. IVECO, araçla ilgili hiçbir deðiþiklik, uyarlama veya montajda sorumluluk kabul etmez. Bu yayýnda yer alan veri ve bilgiler, IVECO tarafýndan herhangi bir zamanda teknik veya ticari nedenlerle veya araçlarýn farklý ülkelerde geçerli kanuni kurallara uyumunu saðlamak için yapýlan deðiþiklikler sonucu güncellenmeyebilir. Bu yayýnýn içeriði ile gerçek araç arasýnda bir farklýlýk olmasý durumunda lütfen herhangi bir iþlem yapmadan önce pazarýnýzdaki Ürün Yöneticisi ile temasa geçiniz. Semboller - uyarýlar Ýnsanlar için tehlike Bu talimatlara eksik ya da yetersiz þekilde uyulmasý, insanlarýn hayatý için ciddi bir tehlikeye neden olabilir. Araçta ciddi hasar tehlikesi Bu talimatlara kýsmen veya tamamen uyulmamasý, araçta ciddi hasara neden olabilir ve bazen garantiyi de geçersiz kýlabilir. ! Genel tehlike Yukarýda açýklanan uyarýlarýn tehlikelerini içerir. Çevre koruma Aracýn mümkün olduðunca çevre dostu bir þekilde kullanýlmasýný saðlayan doðru davranýþlarý gösterir. NOT Bir bilgi için ilave açýklamayý gösterir. Önsöz Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 Sayfa üstbilgi ve altbilgisinin yorumlanmasý Araç tipi Bölüm baþlýðý D AILY 2.7 Bölüm numarasý sayfa numarasý ÞASÝ UYARLAMALARI 2-29 Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý Yardýmcý akslar, araçta kullaným için onaylanmamýþtýr. 2.8 Tahrik Hattýnýn Uyarlanmasý Dingil mesafesinin uyarlanmasýný takiben genel bir kural olarak þanzýman üzerinde çalýþma, yaklaþýk ayný dingil mesafesine sahip benzer bir aracýn þanzýmanýna göre yapýlýr. Standart üretim araçlarda kullanýlan kardan milleri eðimlerinin maksimum deðeri korunmalýdýr. Bu kural, süspansiyon ve arka tahrik aksýnda yapýlan her türlü uyarlamada da geçerlidir. Zorluk arz eden durumlarda IVECOdan yardým istenebilir. Önerilen yeni þanzýman uzunluðu ve eðimini gösteren bir diyagram, taleple birlikte sunulmalýdýr. Bölümleri yapmak ve takmak için tahrik hattý üreticisinin kýlavuzlarýnda verilen teknik talimatlar kullanýlabilir. Bu kýlavuzda yer alan teknik özelliklerin amacý þanzýmanýn doðru çalýþmasýný saðlamak, gürültüsünü sýnýrlandýrmak ve motor komplesinden aktarýlan gerilim birikmesini önlemektir. Bu durum hiçbir þekilde Üstyapýcýnýn tamamladýðý iþten sorumluluðunu ortadan kaldýrmaz. 2.8.1 Ýzin verilen uzunluklar Hem ara mil bölümleri, hem de LG veya LZ kayýcý miller (bkz. þekil 2.13) için elde edilebilir maksimum çalýþma uzunluklarý, araçta bulunan borunun dýþ çapýna ve maksimum çalýþma dönüþ hýzýna (formüle bakýnýz) göre belirlenebilir. Bunlar Tablo 2.16da belirtilmiþtir. Tablo 2.16da tanýmlanan kardan mili uzunluðu için boru çapý yeterli olmadýðýnda mevcut millerle ayný özelliklere sahip yeni bir mil bölümü kullanýlmalýdýr. Alternatif olarak bazý durumlarda daha büyük çapta borusu olan bir þanzýman mili kullanýlabilir. Gereken boru çapý, doðrudan Tablo 2.16dan elde edilen gerekli uzunluk ve maksimum dönüþ hýzýna uygun olarak belirlenebilir. Þekil 2.13 Toplam Uzunluk Toplam Uzunluk Toplam Uzunluk 91505 LG Kaydýrýcý bölümler Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý Bir Çekme Cihazýnýn Takýlmasý Basým 603.95.037 Baský sayýsý Ýlk02/2010 Konu baþlýðý Ýlk baský ay yýl Önsöz Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 BÖLÜM DÝZÝNÝ Bölüm Genel özellikler 1 Þasi uygulamalarý 2 Üstyapýlarýn montajý 3 PTO 4 Elektronik alt sistemler için özel talimatlar 5 Ek A Daily YOLCU TAÞIMACILIÐI A Ek B Daily CN B Bölüm dizini Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 Bölüm dizini Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY GENEL ÖZELLÝKLER 1-1 Index BÖLÜM 1 Genel özellikler Sayfa 1.1 Karoseri imalatçýsý talimatlarýnýn amacý 1-3 1.2 Deðiþiklikler ve montaj için IVECO onayý 1-3 1.3 Yükümlülükler 1-4 1.4 Garantiler 1-4 1.5 Onay talebi 1-4 1.6 Bilgisayar ortamýnda mevcut IVECO teknik belgeleri 1-5 1.7 Ticari markalar ve Logolar 1-5 1.8 Yasal Hükümler 1-5 1.9 Kazalarýn önlenmesi 1-6 1.10 Kullanýlacak malzemenin seçimi: Ekoloji Geri dönüþüm 1-6 1.11 Araç teslimatý 1-7 1.11.1 Þasinin Montajcý tarafýndan kabulü için tavsiye 1-7 1.11.2 Serviste araç bakýmý 1-7 1.11.3 Aracýn nihai müþteriye teslimi 1-7 1.12 Araç tanýmlamasý 1-8 1.13 Boyutlar ve aðýrlýklar 1-9 1.13.1 Genel Özellikler 1-9 1.13.2 Üstyapýnýn ve Yükün Aðýrlýk Merkezinin Belirlenmesi 1-10 1.13.3 Ýzin Verilen Aðýrlýklara Uyulmasý 1-14 1.14 Araç Parçalarýnýn Doðru Çalýþmasý ve Bakým amaçlý Eriþilebilirlik Talimatlarý 1-15 1.15 Kalite Sistemi Yönetimi 1-16 1.16 Araç bakýmý 1-16 1.17 Genel kurallar 1-17 Dizin Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 1-2 GENEL ÖZELLÝKLER D AILY Dizin Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 GENEL ÖZELLÝKLER D AILY 1. 1 1-3 Üstyapýcý talimatlarýnýn amacý Bu yayýnýn amacý, araç ve parçalarýnda iþlevsellik, güvenlik ve güvenilirlik saðlamak üzere orijinal bir IVECO aracýn üstyapý imalatý ve dönüþümü için veriler, teknik özellikler ve talimatlar sunmaktýr. Bu talimatlar ayný zamanda Üstyapýcýlarý aþaðýdaki konularda da bilgilendirir: - eriþilmesi gereken kalite seviyesi; - güvenlik unsurlarý açýsýndan operasyonlarýndaki yükümlülükleri; - nesnel ürün sorumluluðu açýsýndan yükümlülükleri. Hatýrlatmak isteriz ki IVECO ile iþbirliði, Üstyapýcýnýn teknik ve organizasyonel becerileri yeterliliðinde her zaman elinden gelenin en iyisini yapacaðý ve uygulamalarýn, daima profesyonel standartlarda tamamlanacaðý temeline dayanýr. Aþaðýdaki bilgiler çok ayrýntýlý deðildir ve sadece kendi teknik uzmanlýðýnýzýn uygulamaya geçirilmesinde bir temel olarak kullanýlabilecek asgari kural ve önlemleri belirtir. Bu kurallara tamamen veya kýsmen uyulmamasýndan kaynaklanan arýza veya kusurlar, aracýn ve mekanik parçalarýn garantisi kapsamýnda olmayabilir. 1.2 Deðiþiklikler ve montaj için IVECO onayý Deðiþiklikler, aþaðýdaki kýlavuzlarda belirlenen gerekliliklere göre yapýlmalýdýr. Aþaðýdakiler, ancak önerilen deðiþikliðin teknik deðerlendirmesi için gerekli dokümantasyonun (çizimler, hesaplamalar, teknik rapor, vs.) bir kopyasý (Ýngiliz pazarý için iki kopya) sunulduktan sonra IVECOnun onayý ile yapýlabilir: - yeni dingil mesafesinin, ayný araç için IVECO yelpazesinde bulunan minimum ve maksimum dingil mesafesi aralýðý dahilinde olmadýðý durumlarda dingil mesafesi deðiþiklikleri; - frenleme sistemi üzerinde yapýlan çalýþmalar; - süspansiyon sistemi üzerinde yapýlan çalýþmalar; - direksiyon simidi uyarlamalarý; - dengeleyici çubuklarý ve süspansiyonlarda deðiþiklikler; - kabin, kabin destekleri, kilit ve devirme cihazlarýnda deðiþiklikler; - emme sistemleri, motor egzozu ve SCR bileþenlerinde deðiþiklikler; - motor soðutma sistemi uyarlamalarý; güç ünitesi ve tahrik bileþeni uyarlamalarý; - ön ve arka akslar üzerinde yapýlan çalýþmalar; - ilave akslarýn takýlmasý; - yavaþlama frenlerinin takýlmasý; - kuyruk millerinin (PTO) takýlmasý; - lastik boyutlarýnýn deðiþtirilmesi; - baðlama cihazý (kancalar, beþinci tekerlek) uyarlamalarý; - elektrik/elektronik ünite uyarlamalarý. Aþaðýdaki standartlar kapsamýnda olan ve bu standartlara uyumlu olarak yapýlan diðer uyarlama veya montaj iþlemleri, ayrý bir IVECO onayý gerektirmez. Buna karþýlýk bu standartlar kapsamýnda olmayan her türlü uyarlama veya montaj, önceden IVECO onayý alýnmasýný gerektirir. Bilgisayar ortamýnda mevcut IVECO teknik belgeleri Basým 603.95.037 Ýlk - 02/2010 1-4 GENEL ÖZELLÝKLER D AILY Liabilities 1.3 Yükümlülükler IVECO tarafýndan verilen yetki, sadece orijinal bir IVECO araç üzerinde yapýlacak uyarlamanýn teknik/kavramsal fizibilitesi ve/veya montajý ile ilgilidir. Ancak Montajcý her durumda aþaðýdakilerden sorumludur: - uyarlama veya montaj projesi; - kullanýlan ürünlerin seçimi ve özellikleri; - uyarlama veya montajýn iþçiliði; - projenin ve uygulamasýnýn IVECO tarafýndan verilen tüm talimatlara uygunluðu; - projenin ve uygulamasýnýn aracýn ruhsatlandýrýldýðý ülkedeki geçerli tüm kanunlara uygunluðu; - aracýn iþlevselliði, güvenliði ve güvenilirliði ve genel olarak etkin performansý ve ayný zamanda deðiþiklik ve dönüþümlerin araç performansý ve teknik özellikleri üzerinde olabilecek etkileri. - sipariþin son hazýrlanmasýndan itibaren asgari 10 yýllýk bir süre ve takýlan tüm parçalar ve bileþenler için yedek parçalarýn temini. 1.4 Garantiler IVECO tarafýndan verilen yetki, sadece orijinal bir IVECO araç üzerinde yapýlacak uyarlamanýn teknik/kavramsal Üstyapýyý imal eden veya þasiyi uyarlayan Üstyapýcý/þasi dönüþtürücüsü, iþin bu kýlavuzda yer alan teknik özelliklere tam bir uyum içerisinde profesyonel bir þekilde yapýldýðýný garanti etmelidir. IVECO aþaðýdaki durumlarda araçlarýn kendi garantilerini reddetme hakkýný saklý tutar: - bu teknik özelliklere uyulmamasý veya izin verilmemiþ donanýmlarýn takýlmasý veya izin verilmemiþ uyarlamalarýn yapýlmasý; - gereken dönüþüm veya uygulama için uygun olmayan bir þasi kullanýlmasý; - Üretici tarafýndan iþlemlerin kusursuz bir þekilde uygulanmasý için verilen teknik özellikler, standartlar veya talimatlara uyulmamasý; - Üreticinin belirli müdahaleler için sunduðu orijinal yedek parça veya bileþenlerin kullanýlmamasý; - çalýþma sýrasýnda güvenlik kurallarý ve iþaretlerine uyulmamasý; - aracýn tasarým amacý dýþýnda baþka bir amaçla kullanýlmasý. Araç bileþenlerinin iþlevselliðinin korunmasý. Araç bileþenlerinin etkin çalýþmasý, tüm bileþen güvenli ve çalýþma koþullarý, ulusal ve uluslararasý kurallara uyum (örneðin AB Direktifleri) ve ayný zamanda kaza önleme standartlarý, doðal olarak izin verilen tüm dönüþüm ve uygulamalarda garanti edilmelidir. Tüm araçlarýmýz, ayrý belgelerde açýklanan þekilde garanti kapsamýndadýr. Üstyapýcý asgari olarak iþlemlerini eþdeðer bir þekilde yapabilecek düzenlemeleri hayata geçirmelidir. 1.5 Onay talebi Çalýþma, uyarlama veya montajý yapmak için onay veya destek talepleri, ilgili IVECO pazarlama ofislerine iletilmelidir. Onay alabilmek için Üstyapýcý, aracýn tahmini uygulama, çalýþma ve kullaným koþullarýný gösteren yeterli belgeleri sunmalýdýr. Çizimler, bu kýlavuzda yer alan talimatlardan farklý her türlü öðeyi belirtmelidir. Üstyapýcý, uyarlamayý ve/veya montajý ilgili yetkililere onay için sunmalýdýr. Yükümlülükler Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY GENEL ÖZELLÝKLER 1.6 1-5 Bilgisayar ortamýnda mevcut IVECO teknik belgeleri Aþaðýdaki teknik belgeler, internette adresinde mevcuttur: - araçlarýn dönüþüm ve donatým direktifleri; - teknik kartlar; - þasi kabin þemalarý; - þasi þemalarý; - araç yelpazesi ile ilgili diðer teknik özellikler. Üstyapýcý, uyarlamayý ve/veya montajý ilgili yetkililere onay için sunmalýdýr. 1.7 Ticari markalar ve Logolar Ticari markalar, isim plakalarý ve isimler, orijinal tasarýma göre uyarlanmamalý veya yerleri deðiþtirilmemelidir. Aracýn görünümü deðiþtirilmemeli veya uyarlanmamalýdýr. Dönüþüm veya kaplama düzeylerine baðlý ticari isim uygulamasý, IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr. Bunlar, IVECO ticari ismi veya logolarýnýn yanýna uygulanmamalýdýr. Montaj veya dönüþtürme iþlemi gereklilikleri karþýlamazsa IVECO ticari isim ve logolarý geri çekme hakkýný saklý tutar. Üstyapýcý tüm araç için bütün sorumluluðu kabul eder. Ýlave kompleler için talimatlar Kompleler eklendiðinde Üstyapýcý aracý teslim ederken gereken servis ve bakým talimatlarýný sunmak zorundadýr. Ayný sipariþi oluþturan tüm üniteler, ayný marka, model ve kalitede bileþenlerle donatýlmalýdýr. 1.8 Yasal Hükümler Montajcý, nihai ürünün hiçbir istisna olmaksýzýn ruhsatlandýrýldýðý ve/veya sürülmesi gereken (Karayollarý Kurallarý, Resmi Düzenlemeler vs.) bütün Ülkelerde yerel/baðýmsýz/ulusal düzeyde ve uluslararasý düzeyde (Avrupa Birliði Direktifleri, UNO/Cenevre tarafýndan yayýnlanan AEK Düzenlemeleri, vs.) geçerli yasal gerekliliklere uyumlu olduðunu kontrol etmelidir. Ayrýca kazalarýn önlenmesi, yardým talimatlarý, çevre vs. gibi konularda da tüm gerekliliklere uyulmasý gerekir. Bu direktifte belirtilen yasal yapýdaki öneriler, kazalarýn önlenmesi ile ilgili gereklilikler ve diðer yasal tipteki ifadeler IVECOya göre en önemli görülen unsurlar olup Montajcýnýn doðru bilgilere sahip olma konusundaki yükümlülük ve sorumluluklarýnýn hiçbir þekilde yerini almaz veya bunlarý ortadan kaldýrmaz. Bu nedenle IVECO, yetersiz bilgi veya geçerli yasal gerekliliklerin yanlýþ yorumlanmasýndan kaynaklanan hatalarýn sonuçlarýnda sorumluluk kabul etmez. Bilgisayar ortamýnda mevcut IVECO teknik belgeleri Basým 603.95.037 Ýlk - 02/2010 1-6 GENEL ÖZELLÝKLER 1.9 D AILY Kazalarýn önlenmesi Yetkisiz personel araç üzerinde çalýþmasýna veya aracý kullanmasýna izin vermeyin. Güvenlik cihazlarý kurcalanmýþsa veya hasar görmüþse aracýn kullanýlmasýna izin verilmez. Araçlara takýlan yapýlar ve cihazlar, aracýn kullanýlacaðý ülkelerde geçerli kaza önleme kurallarý ve güvenlik kurallarýna uygun olmalýdýr. Arýza ve iþlev kusurlarýnýn önlenmesi için teknik bilincin gerektirdiði tüm önlemler uygulanmalýdýr. Bu kurallara uyulmasý, yapý ve cihazlarýn üreticilerinin sorumluluðundadýr. Koltuklar, kýlýflar, kaplamalar, koruyucu paneller vs. gibi bileþenler yoðun bir ýsý kaynaðýna maruz kaldýðýnda potansiyel bir yangýn tehlikesi oluþturabilir. ! Kaynak ekipmanlarý ve alevle çalýþmadan önce bunlarýn çýkartýlmasýný saðlayýn. 1. 10 Kullanýlacak malzemenin seçimi: Ekoloji Geri dönüþüm Çalýþma ve tasarým aþamasýnda kullanýlacak malzemenin seçimine gittikçe daha büyük bir dikkat gösterilmektedir. Bu durum özellikle sektörde sürekli geliþmekte olan yerel ve uluslararasý kurallar ýþýðýnda ekoloji ve geri dönüþüm ile ilgili konularda geçerlidir. Bu baðlamda: - asbest, kurþun, halojen katký maddeleri, fluorokarbonlar, kadmiyum, cýva, altý deðerlikli krom vs. içeren tehlikeli veya potansiyel olarak tehlikeli maddelerin kullanýmý konusunda herkes yasaklarýn bilincinde olmalýdýr. - Ýþlenmesi sýnýrlý oranda atýk üreten ve ilk kullanýmlarýndan sonra kolay geri dönüþtürülebilen malzemeler kullanýn. - Alaþým sentetik malzemelerde, baþka yeniden deðerlendirilmiþ bileþenlerin eklenmesi ile kullaným olasýlýklarýný da öngörerek birbirleriyle uyumlu bileþenler kullanýn. Geçerli kurallara uygun gerekli iþaretleri yapýþtýrýn. - Aküler, çevre açýsýndan son derece tehlikeli maddeler içerir. Aküleri deðiþtirirken çevresel politikalar ve kanunlara uygun akü imhasý konusunda yeterli donanýma sahip servis aðý ile temasa geçmenizi öneririz. AB direktifi 2000/53 (ELVler) ile uyumu saðlamak için IVECO S.p.A., araçlarýna kurþun, cýva ve altý deðerli krom içeren parçalar takýlmasýný yasaklar (yukarýdaki direktifin Ek II kýsmýnda ifade edilen istisnalar hariç). Kazalarýn önlenmesi Ýlk - 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY GENEL ÖZELLÝKLER 1.11 1-7 Araç teslimatý 1.11.1 Þasinin Montajcý tarafýndan kabulü için tavsiye IVECO veya Yetkili Satýcýdan bir þasi/araç alan Montajcý, bir ön kontrol yapmalý, eksik öðeleri veya hasarý taþýyýcýya bildirmelidir. 1.11.2 Maðazada araç bakýmý Aracý maðazadaki bekleme döneminde bile kusursuz bir etkinlikte tutmak için belirli aralýklarla bakým iþlemleri yapýlmasý gerekli olabilir. Bu iþlemlerin maliyeti, o andaki araç sahibine aittir (Montajcý, Yetkili Satýcý veya Müþteri). 1.11.3 Aracýn nihai müþteriye teslimi Aracý nihai müþteriye teslim etmeden önce Montajcý aþaðýdaki iþlemleri yapmalýdýr: - uygulamayý hazýrlamak (araç ve/veya donaným) ve iþlevselliði ile güvenliðini kontrol etmek; - Yapýlacak iþlemle ilgili kalemler için IVECO aðý tarafýndan sunulan Ön Teslimat Ýnceleme listesinde gerekli kontrolleri yapmak (elbette PDInýn diðer kalemleri garanti kitapçýðýnda belirtilen þekilde yetkili satýcý sorumluðunda olacaktýr); - akü gerilimini ölçmek, dikkat edilmesi gereken unsurlar: a) optimum deðer 12,5 Vdir b) 12,1 V ve 12,49 V arasýnda akü düþük oranda þarj edilmelidir c) 12,1 Vden düþük deðerlerde akünün deðiþtirilmesi gerekir. Yetersiz þarj, kýsa devre veya korozyon sorunlarýndan kaçýnmak için akü bakýmý araç Müþteriye teslim edilinceye kadar düzenli aralýklarla yapýlmalýdýr. Gerekli bakým prosedürlerine uyulmazsa IVECO akü garantisi geçersiz kýlma hakkýný saklý tutar. - yolda bir iþlev testi yapmak (araç dönüþümü durumunda). Her türlü kusur veya sorun, PDI maliyetlerine dahil etme durumu olup olmadýðýný kontrol etmek için IVECO Yardým Servisine bildirilmelidir; - monte edilen aracýn ve ilave komplelerin servisi ve bakýmý için gerekli talimatlarý hazýrlamak ve nihai müþteriye vermek; - verilen plakalara yeni verileri kaydetmek; - Yapýlan iþlerin araç üreticisi tarafýndan verilen parametrelere ve yasal gerekliliklere uygun olduðuna dair onay vermek; yapýlan uyarlamalarla ilgili bir garanti hazýrlamak. Araç teslimatý Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 1-8 GENEL ÖZELLÝKLER D AILY Vehicles identification 12 Araç tanýmlamasý IVECO araçlarýn ticari atamasý, tip onayý (tasdiki) atamasý ile ayný deðildir. Aþaðýda kullanýlan kodlarýn anlamlarý ile birlikte iki ticari atama türü gösterilmiþtir: AYA (tx10) Sýnýf L S c CSýnýf Motor derecesi (BG: 10) Versiyon 2 9 L 1 0 3 5 S 1 2 D 5 0 C 1 5 C Arka tekerlekler GVW (t) tek tek ikiz 2.8 3.3 3.5 3.5-7.0 Süspansiyon - mekanik /P pnömatik N Süspansiyon G - P - P Versiyon V D Kamyon Van Çift CNG CNG motor Araç tanýmlamasý Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 1.13 GENEL ÖZELLÝKLER 1-9 Boyutlar ve aðýrlýklar 1.13.1 Genel Özellikler Araç boyutlarý ve akslar üzerinde izin verilen aðýrlýklar çizimlerde, teknik açýklamalarda ve daha genel olarak IVECO resmi web sitesindeki belgelerde gösterilmiþtir. Boþ aðýrlýk, standart donanýmlý araçlarý ifade eder. Özel donaným, aðýrlýk ve akslar üzerindeki aðýrlýðýnda yapýlan belirgin uyarlamalarý içerebilir. Þasinin Tartýlmasý Üretim faktörleri nedeniyle yayýnlanan aðýrlýklarda 29L, 35S ve 35C modellerinde ±%5 ve 40C, 50C, 60C, 65C ve 70C modellerinde ±%3 oranýnda bir farklýlýk olabilir. Bu yüzden üstyapý ve donanýmlarý takmadan önce aracýn þasi kabin durumunda tartýlmasý ve akslar üzerindeki aðýrlýk daðýlýmýnýn belirlenmesi tavsiye edilir. Üstyapý dönüþümleri Her bir model için üstyapý imal sýnýrlarý, temel olarak aþaðýdakiler ile tanýmlanýr: - akslar üzerindeki aðýrlýk daðýlýmý; - kullanýlan aynalarýn geniþliði; - arka alt koruma çubuðunun konumu. Akslar üzerinde izin verilen aðýrlýklara uygun daha yüksek deðerler, þasi, alt koruma çubuðu, aynalar vs. gibi bu tip bileþenlerin uyarlanmasýndan sonra IVECO tarafýndan onaylanabilir. Araçlarýmýzda lambalar ve dikiz aynalarý, 2350 mmye kadar geniþlikler için tasarlanmýþtýr. Boyutlar ve aðýrlýklar Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 1-10 GENEL ÖZELLÝKLER 1. 13.2 D AILY Üstyapýnýn ve Yükün Aðýrlýk Merkezinin Belirlenmesi Boylamasýna düzlemde yerleþtirme Üstyapý ve yükün aðýrlýk merkezi konumunun belirlenmesi için aþaðýdaki örnekler yol gösterici olarak kullanýlabilir. Her bir modele özgü teknik dokümantasyon (þasi kabin çizimi), standart formunda olan araçla izin verilen konumlarý gösterir. Kütleler ve aracýn tek bileþenlerinin konumlanmasý, þasi ve aðýrlýk daðýtým diyagramýnda verilmiþtir. Þekil 1.1 102452 L1 = W1 - L W sýrayla - L L1 = L = W2 W W = Üstyapý + yük (kg) W1 = Üstyapý ve ön aksa etki eden yük (kg) W2 = Üstyapý ve arka aksa etki eden yük (kg) L1 = Aðýrlýk merkezinin arka aks merkez çizgisine mesafesi (mm) L = Dingil mesafesi (mm) Yük aðýrlýk merkezi konumunun hesaplanmasý örneði 3450 mm dingil mesafesi ve aþaðýdaki aðýrlýklarý olan bir 40C13 aracý düþünün: GWW= 4.200 kg (izin verilen maksimum: önde 1.900 kg ve arkada 3.100 kg) BOÞ AÐIRLIK = 1955 kg (ön aksta 1340 kg ve arkada 615 kg) Ýzin verilen maksimum yük (üstyapý + yük) W = 4.200 1.955 = 2.245 kg olacaktýr. Ön aksta maksimum izin verilen deðere ulaþýlan aðýrlýk merkezi konumunu hesaplayalým. Dengeli daðýlmýþ bir yük varsayalým. Bu durumda 2.245 kgdan W1 = 1.900 - 1.340 = 560 kg ön aksý etkilerken kalan W2 = 2.245 - 560= 1.685 kg arka aksý etkileyecektir. Bu þekilde aþaðýdakiler elde edilir: 1. W1 = 560kg 2. L = 3450 mm 3. W = 2245 kg L1 = W1xL/W=860mm Yükün aðýrlýk merkezi (Üstyapý + yük), arka akstan 860 mmden daha uzakta olmamalýdýr; aksi takdirde ön aks aþýrý yüklenecektir. Boyutlar ve aðýrlýklar Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY GENEL ÖZELLÝKLER 1-11 Akslar üzerindeki yükü belirlemek için, yükleme yüzeyinin þekli, yükün farklý þekilde daðýtýlmasýný gerektirmediði sürece dengeli olarak daðýtýlmalýdýr. Donanýmlar söz konusu olduðunda aðýrlýk merkezinin gerçek konumu kullanýlmalýdýr. Üstyapý veya konteynýr inþa ederken yükleme ve boþaltma sistemleri, yük daðýlýmýnda aþýrý deðiþiklikleri ve/veya akslar üzerinde aþýrý yükleri içermeyecek þekilde tasarlanmalýdýr. Gerekli talimatlar da operatöre verilmelidir. Þekil 1.2 Dengeli yük daðýlýmý Dengesiz yük daðýlýmý Þekil 1.3 Dengeli yük daðýlýmý Dengesiz yük daðýlýmý (aks yüklerine ve minimum aks oranýna dikkat edin) 102453 Boyutlar ve aðýrlýklar Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 1-12 GENEL ÖZELLÝKLER D AILY Aðýrlýk merkezinin yüksekliði Þasi kabin ve yüksüz araçlar için aðýrlýk merkezinin yüksekliði, her bir modelin ayrý teknik dokümantasyonunda (þasi kabin diyagramý) verilmiþtir. Araç üstyapý ile ve tam yüklü olduðunda bu yükseklik, ulusal ve uluslararasý kurallar, özellikle hareket halinde boylamasýna denge ile ilgili ECE Direktifi 13 ve enlemesine denge ile ilgili ECE Direktifi I I I kapsamýnda izin verilen maksimum deðerlere uygun olmalýdýr. Aþaðýdaki durumlar görülebilir: a) sabit yükler b) hareketli yükler c) yüksek aerodinamik etkiye sahip yükler a) Sabit yükler: Tam yüklü olduðunda kontrol edin: Þekil 1.4 102454 Ht Wc . Hc + Wb . Hb Wc + Wb Hb (Wc Wb) . Ht - Wc . Hc Wb Wc = Þasi kabin araç boþ aðýrlýðý Hc = Þasi kabin aracýn aðýrlýk merkezi yüksekliði (yüklü durum) Wb = Üstyapý ve yük Hb = Zemine göre üstyapý ve yükün aðýrlýk merkezi yüksekliði Wt= Tam yüklü olduðunda araç aðýrlýðý Ht = Tam yüklü aracýn aðýrlýk merkezi yüksekliði Üstyapý ile ama yük olmadan aracý kontrol etmek için yukarýdaki formülü kullanýn, ama Wb için sadece araç boþ aðýrlýðýný kullanýn (Hc konumu, yüke ve süspansiyonun sapmasýna baðlýdýr). Boyutlar ve aðýrlýklar Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY GENEL ÖZELLÝKLER 1-13 Aþaðýdaki tablo, aracýn enlemesine dengesine göre genel aðýrlýk merkezini veren maksimum yaklaþýk yükseklikleri gösterir (yük + üstyapý ve/veya donaným). Tablo 1.1 Modeller Aðýrlýk merkezi yüksekliði (mm) 29L 35S 35C (ön enlemesine yaprak yay) 35C (ön boylamasýna çubuk) 40C 45C - 50C 60C - 65C - 70C 1400 1500 1800 1900 1950 2050 b) Hareketli yükler Viraj alýrken yükün yanal olarak hareket edebileceði (örneðin askýda yükler, sývý nakliyesi, hayvan nakliyesi vs.) teknik durumlarda, araç dengesini etkilemeye yetecek kadar yüksek dinamik enlemesine kuvvetler oluþabilir. ECE Düzenlemesi 111deki yönergelere referansla bu durumda aþaðýdakilere özel bir dikkat gösterilmelidir: - tam yüklü dönüþtürülmüþ bir aracýn aðýrlýk merkezi yüksekliðini tanýmlama; - aðýrlýk merkezinin dinamik baský ve yanal hareketini deðerlendirme; - yoðunluðu göz önünde bulundurma (sývýlar için); - sürüþ davranýþlarýnda dikkatli olmayý önerme. Deðerlendirmesi zor olan durumlar, onay için IVECOya bildirilmelidir. c) Yüksek aerodinamik etkiye sahip yükler Özellikle yüksek olan ve geniþ bir alaný kapsayan donatýlarda (örneðin reklam panelleri), yandan gelen bir rüzgar durumunda oluþan baský merkezi dikkatle deðerlendirilmelidir. ! Düþük bir aðýrlýk merkezi durumunda bile yüksek yan alana sahip dönüþtürülmüþ bir araç, yeterli enlemesine dengeyi garanti edemeyebilir ve devrilme tehlikesine maruz kalabilir. Bu yüzden aþaðýdakilere özel dikkat gösterilmelidir: - tam yüklü dönüþtürülmüþ bir aracýn aðýrlýk merkezi yüksekliðini tanýmlama; - aerodinamik baskýyý deðerlendirme; - sürüþ davranýþlarýnda dikkatli olmayý önerme. Deðerlendirmesi zor olan durumlar, onay için IVECOya bildirilmelidir. Dengeleyici Çubuklarýnýn Kullanýlmasý Mevcut olduðunda ek dengeleme veya denge çubuklarý, yay takviyeleri veya lastik bileþenlerin kullanýlmasý (madde 2.1 1e göre) yükün aðýrlýk merkezi yüksekliðini arttýrabilir, bu da karþýlaþtýkça ayrý olarak tanýmlanmalýdýr. Uyarlama, üstyapý türünün teknik özelliklerine, dingil mesafesine ve aracýn hem önü hem de arkasýnda süspansiyona etki eden enlemesine kuvvetlerin daðýlýmýna özel dikkat gösterildikten sonra yapýlmalýdýr. Ön aksta uyarlama, yük kabinin arkasýna (örneðin vinç) yerleþtirildiðinde veya üstyapý çok rijit olduðunda (örneðin van dönüþümü) yapýlabilir. Boyutlar ve aðýrlýklar Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 1-14 GENEL ÖZELLÝKLER 1. 13.3 D AILY Ýzin Verilen Aðýrlýklara Uyulmasý IVECO belgelerinde tanýmlanan tüm sýnýrlara uyulmalýdýr. Yol yüzeyi koþullarýndan baðýmsýz olarak doðru direksiyon ve frenleme özelliklerini saðlamak için her türlü yük durumunda ön aks üzerinde maksimum aðýrlýðýn aþýlmamasý þarttýr. Yükün arka uzantýda yoðunlaþtýðý (örneðin vinçler, arka lift, römorklar) veya kýsa dingil mesafesi ya da çok yüksek aðýrlýk merkezi olan araçlara özel dikkat gösterilmelidir. NOT Yardýmcý bileþenleri ve üstyapýlarý yerleþtirirken enlemesine yüklerin düzgün þekilde daðýtýldýðýndan emin olun. Frenleme özellikleri ve araç sürüþ dengesini etkilemeden lastiklerin izin verdiði yüke uygun olarak her bir tekerlek için nominal yükte +%4 farklýlýða (ilgili akstaki yükün %50si) izin verilir (örneðin: aksta izin verilen yük 3000 kg; her bir tekerlek tarafý için 1440 ila 1560 kgye izin verilir). Tek araçlar için aksi açýk bir þekilde belirtilmediði sürece ön aks üzerindeki aðýrlýðýn, gerçek araç aðýrlýðýnýn asgari %28i deðerinde (dengeli daðýtýlmýþ yükle veya arka uzantýya yoðunlaþmýþ veya olasý bir römorktan gelen yüklerle)olduðu düþünülmelidir. Ýzin Verilen Aðýrlýkta Deðiþiklikler Belirli uygulamalar için maksimum izin verilen aðýrlýklara özel istisnalar yapýlabilir, ancak bu durumda olasý araç takviyelerine ek olarak kullaným ile ilgili net sýnýrlamalar getirilebilir. Kanunlarýn zorunlu kýldýðý sýnýrlarý aþýyorsa bu tip istisnalar, Resmi Ýdari Yetkililerce onaylanmalýdýr. Onay talebi þunlarý içermelidir: - araç tipi, dingil mesafesi, tanýmlama numarasý, tasarlanan kullaným amacý; - yükün aðýrlýk merkezi konumlarý dahil akslar üzerindeki yüksüz aðýrlýk (örneðin vinç donanýmlý araçlar); - gerektiðinde araç bileþenlerinin takviyesi ile ilgili teklifler. Aracýn izin verilen aðýrlýðýnda indirgeme (güç düþürme), süspansiyon, frenler vs. gibi çeþitli bileþenlerin deðiþtirilmesini içerebilir ve varsa yük algýlama valfýnýn yeniden kalibrasyonunu gerektirebilir. Bu koþullarda gerekli talimatlar verilecektir. Boyutlar ve aðýrlýklar Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 1.14 GENEL ÖZELLÝKLER 1-15 Araç Parçalarýnýn Doðru Çalýþmasý ve Bakým amaçlý Eriþilebilirlik Talimatlarý Bir kural olarak herhangi bir türde donanýmý uyarlarken veya takarken, araç kompleleri ve parçalarýnýn her türlü çalýþma koþulunda doðru çalýþmasýný engelleyen hiçbir þey deðiþtirilmemelidir. Örneðin: - inceleme, bakým veya periyodik kontrol gerektiren noktalara rahat eriþim garanti edilmelidir (örneðin akünün deðiþtirilmesi, pnömatik süspansiyon kompresörü komplesine eriþim), kapalý üstyapýlar durumunda özel bölmeler ve kapýlar saðlanmalýdýr; - servis için çeþitli komplelerin sökülebilmesi olasýlýðý korunmalýdýr. Vites kutusu/debriyaj üzerindeki iþler veya ayarlamalar (örneðin süspansiyon çubuklarý), eklenen yapýnýn önemli elemanlarýný sökmeden yapýlabilmelidir; - soðutma sistemi (radyatör ýzgarasý, radyatör, hava geçitleri, soðutma devreleri vs.), yakýt beslemesi (pompa konumu, filtreler, boru çapý vs.) ve motor hava emiþi deðiþtirilmemelidir; - aracýn onaylanan gürültü seviyelerinde deðiþimi önlemek için gürültü önleme panelleri deðiþtirilmemeli veya hareket ettirilmemelidir. Açýklýk açmak gerekirse (örneðin üstyapýnýn boylamasýna lonjeronunun geçmesi için) bunlar, orijinal olarak kullanýlanlar ile eþdeðer yanmaz ve ses geçirmezlik özelliklerine sahip malzemeler kullanarak uygun þekilde kapatýlmalýdýr; - frenlerin ve akü kutusunun (özellikle vanlarda) yeterli havalandýrmasý garanti edilmelidir; - çamurluklarý ve tekerlek davlumbazlarýný yerleþtirirken zincirle kullanýldýðýnda bile arka tekerlekler serbest bir þekilde dönebilmelidir; - araç ayarlandýðýnda güvenlik nedenleriyle far hizasý kontrol edilmeli ve gereken þekilde ayarlanmalýdýr. Ayar iþlemini kullanma ve bakým kýlavuzunda verilen talimatlara göre yapýn; ayrý olarak verilen parçalar durumunda (örneðin stepne takozlarý), bunlarý geçerli ulusal kanunlara göre eriþilebilir ve güvenli bir þekilde yerleþtirip sabitlemek, Üstyapýcýnýn sorumluluðudur. Araç Parçalarýnýn Doðru Çalýþmasý ve Bakým amaçlý Eriþilebilirlik Talimatlarý Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 1-16 GENEL ÖZELLÝKLER 1.15 D AILY Kalite Sistemi Yönetimi IVECO bir süredir Üstyapýcýlar için Kalite Sistemi geliþtirme ve eðitimini desteklemektedir. Bu, sadece ürün yükümlülükleri ile ilgili yerel ve uluslararasý kurallara uyum saðlamak için deðil, ayný zamanda gittikçe artan yüksek kalite seviyesi taleplerini karþýlamak için de bir gerekliliktir. Bu da çeþitli sektörlerde yeni organizasyon þekilleri oluþturulmasýný ve daha yüksek bir verime ulaþma arayýþlarýný içerir. IVECO, Üstyapýcýlarýn aþaðýdaki unsurlarýn tanýmlanýp hazýr olduðu bir organizasyonla donatýlmýþ olmasýnýn gerekliliðine inanýr: - iþlevler ve sorumluluklar için organizasyon þemalarý; - Kalite Sistemi; - kalite hedefleri; - teknik tasarým dokümantasyonu; - ilgili kaynaklarla birlikte süreç ve kontrol aþamalarý; - ayný zamanda düzeltici iþlemlerle birlikte hazýrlanmýþ ürün iyileþtirme planý; - satýþ sonrasý hizmet; - personel eðitimi; - üretici yükümlülükleri dokümantasyonu. 1.16 Araç bakýmý Alýþýlagelmiþ çalýþma prosedürlerini sürdürerek donatýlarda gerekli kontrolleri yapmaya ek olarak Üstyapýcý, yapýlan uyarlamalardan etkilenen yönler için IVECO aðýndan temin edilebilen IVECO teslimat öncesi inceleme listesinde tanýmlanan kontrolleri de yapmalýdýr. Kalite Sistemi Yönetimi Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 1.17 GENEL ÖZELLÝKLER 1-17 Genel kurallar Bu direktifler, Montajcýlar için þunlarý tanýmlar: - dingil mesafesi: dönüþ aksý ile arka aksýn merkez çizgileri arasýndaki mesafe. Bu taným, AB Direktiflerinde belirtilen dingil mesafesi tanýmýndan farklýlýk gösterir. - arka uzantý: son aksýn merkez çizgisi ile þasi çerçevesi yapýsal elemanlarýnýn arka ucu arasýndaki mesafe. - þasi bölümünün A, B ve t boyutlarý: þekilde belirtilenler burada gösterilmiþtir. Þekil 1.5 91473 Genel kural Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 1-18 GENEL ÖZELLÝKLER D AILY Genel kural Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-1 Index BÖLÜM 2 Þasi uygulamalarý 2.1 Þasi uyarlamalarý için genel talimatlar 2.1.1 Özel Önlemler 2-5 2.2 Pas ve Boyaya karþý Koruma 2-7 2.2.1 Orijinal bileþenler 2-7 2.2.2 Eklenen veya uyarlanan boyalý parçalar 2-10 2.2.3 Önlemler 2-1 1 2.3 Þasinin Delinmesi 2-12 2.3.1 Vidalar ve somunlar 2-12 2.3.2 Þasiyi uyarlarken kullanýlacak malzemenin özellikleri 2-13 2.3.3 Þasi üzerindeki gerilimler 2-14 2.3.4 Þasiye Kaynak Yapýlmasý 2-15 2.3.5 Mevcut deliklerin kapatýlmasý 2-17 2.4 Dingil Mesafesinin Uyarlanmasý 2-18 2.4.1 Genel Özellikler 2-18 2.4.2 Onay 2-18 2.4.3 Direksiyon için sonuçlarý 2-18 2.4.4 Frenleme üzerindeki etki 2-19 2.4.5 Direksiyon için sonuçlarý 2-19 2.4.6 Þasi Gerilim Seviyesi 2-20 2.4.7 Traversler 2-20 2.4.8 Þasi takviyeleri 2-21 2.4.9 Þanzýmanlarda deðiþiklikler 2-21 2.5 Arka Uzantýnýn Uyarlanmasý 2-22 2.5.1 Genel Özellikler 2-22 2.5.2 Onay 2-22 2.5.3 Uzantýnýn Azaltýlmasý 2-22 2.5.4 Uzantýnýn Uzatýlmasý 2-22 Dizin Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-2 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Sayfa 2.6 Bir Çeki Kancasýnýn Takýlmasý 2-24 2.6.1 Çekme için uyarlama 2-24 2.6.2 Bileþenlerin ve çekme cihazlarýnýn kýsmi takýlmasý 2-24 2.6.3 Önlemler 2-24 2.6.4 Çeki kancasý ve orta akslý römorklar 2-25 2.6.5 Kanca türleri 2-26 2.6.6 Alçaltýlmýþ Arka Travers 2-27 2.7 Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý 2-29 2.8 Tahrik Hattýnýn Uyarlanmasý 2-29 2.8.1 Ýzin verilen uzunluklar 2-29 2.8.2 Tahrik Mili Konumlarýnýn Belirlenmesi 2-32 2.9 Emme/Egzozda Uyarlamalar 2-35 2.9.1 Emme 2-35 2.9.2 Motor egzozu 2-35 2.10 Motor soðutma ve emme sisteminde uyarlamalar 2-36 2.1 1 Süspansiyon üzerinde Çalýþma 2-37 2.12 Isýtma/Klima sistemi uyarlamalarý 2-39 2.12.1 Bir Yardýmcý Isýtma Sisteminin Takýlmasý 2-39 2.12.2 Bir Klima Sisteminin Takýlmasý 2-40 2.13 Paneller üzerinde iþlemler 2-41 2.13.1 Genel Özellikler 2-41 2.13.2 Tavan paneli Uyarlamalarý 2-42 2.13.3 Van ve kombi üstyapý uyarlamalarý 2-44 2.13.4 Çift Kabinler 2-50 2.13.5 Yolcu korumasý 2-51 2.14 Lastiklerin Boyutunun Deðiþtirilmesi 2-52 2.15 Frenleme Sisteminde Uyarlamalar 2-53 2.15.1 Genel notlar 2-53 2.15.2 Fren borularý 2-53 2.15.3 Araca borularýn takýlmasý 2-55 Dizin Ýlk 02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-3 Sayfa 2.15.4 Frenleme yük orantýlama valfýnýn ayarlanmasý için talimatlar 2-58 2.15.5 ESP (Elektronik Denge Kontrolü) 2-60 2.16 Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme 2-65 2.16.1 Topraklama noktalarý 2-68 2.16.2 Elektromanyetik uyumluluk 2-73 2.16.3 Ýlave donaným 2-80 2.16.4 Akým çekme 2-83 2.16.5 Ýlave Devreler 2-96 2.16.6 Dingil Mesafesi veya Uzantýdaki Deðiþiklikler kaynaklý Kablo Demeti Uyarlamalarý 2-97 2.16.7 Römork için hazýrlýk 2-97 2.16.8 Yan Ýþaret Lambalarý 2-98 2.16.9 Ön göðüsteki acil durum kumandasýnýn kullanýlmasý (isteðe baðlý) 2-101 2.17 Parçalarýn yeniden Yerleþtirilmesi ve Yardýmcý Kompleler ile Donanýmlarýn Monte Edilmesi 2-103 2.18 Retarderin Takýlmasý 2-106 2.19 Arka Alt Korumada Uyarlamalar 2-107 2.20 Arka çamurluklar ve çamurluk davlumbazlarý 2-108 2.21 Çamurluklar 2-108 2.22 Yan Korumalar 2-109 2.23 Takozlar 2-109 Dizin Basým 603.95.037 Ýlk - 02/2010 Revizyon-09/2010 2-4 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Dizin Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY 2-5 2222.2 2.1 Þasi uyarlamalarý için genel talimatlar Aþaðýdaki noktalara özel dikkat gösterilmelidir: - Þasinin taþýyan yapýlarýna kaynak yapýlmasý kesinlikle yasaktýr (2.3.4, 2.4 ve 2.5 maddelerinde açýklanan öðelerdeki istisnalar hariç); - Yan elemanlarýn flanþlarýnda deliklere izin verilmez (2.3.4 maddesinde açýklanan öðeler için hariç); - Perçinli baðlantýlar bulunduðunda ve aþaðýda açýklanan þekilde uyarlanabildiðinde bunlar flanþlý kafalý vidalar ve somunlarla ya da asgari 8.8 sýnýfýnda bir üst çapta yýldýz vidalar ve kendinden kilitli somunlarla deðiþtirilebilir. Aksi belirtilmediði sürece M12den büyük vidalar kullanýlmamalýdýr (maksimum delik çapý 13 mm); - vida kullanýlmasýný gerektiren baðlantýlar yeniden kurulursa, yeniden kullanmadan önce vidalarýn uygun olduðunu kontrol etmek ve doðru torka sýkmak gerekir; ! - Güvenlik bileþenleri yeniden monte edilirse daha önce kullanýlan vidalar yeniden kullanýlabilir ve bunlarý gereken torka sýkmak gerekir (deðeri öðrenmek için servis aðý ile temasa geçiniz). güvenlik bileþenlerinin yeniden monte edildiði ve perçinlerin vidalarla deðiþtirildiði durumlarda, 500 1000 km kat ettikten sonra baðlantýnýn kapanmasýný yeniden kontrol etmeniz gerekir. 2.1.1 ! Özel Önlemler Fren sistemi borularý ve elektrik kablolarýnýn yakýnýnda yapýlan kaynak, matkapla delme, taþlama ve kesme iþlemleri sýrasýnda bu öðelerin korunmasý için gereken önlemleri alýn. Gerekirse bunlarýn hepsini çýkartýn (2.15 ve 2.16 maddelerinde açýklanan gerekliliklere uyarak). Þekil 2.1 91444 Þasi uyarlamalarý için genel talimatlar Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-6 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Alternatör ve elektrikli/elektronik parçalarla ilgili önlemleri alýn. Diyot redresöründe hasardan kaçýnmak için motor çalýþýrken kesinlikle aküleri ayýrmayýn (veya izolatörü açmayýn). Aracý çekerek çalýþtýrmak gerekirse (kesinlikle karþý çýkýlan bir yöntemdir), ECUye asgari çalýþma gerilimi gitmesini saðlamak için akünün þarj edildiðinden ve baðlý olduðundan emin olun. Aküyü þarj etmeniz gerekirse araç devresinden ayýrýn. Motoru harici araçlarla çalýþtýrmak için ve elektrikli/elektronik bileþenlere hasar vermesi olasý akým dalgalanmalarýndan kaçýnmak için harici þarj cihazlarýnda çalýþtýrma iþlevi varsa bu ikisini birlikte kullanmayýn. Çalýþtýrma, sadece doðru kutupsallýðý saðlayarak harici akü arabasý ile yapýlmalýdýr. Topraklama baðlantýlarý Genel bir kural olarak aracýn orijinal topraklama baðlantýlarý deðiþtirilmemelidir. Bu baðlantýlarý hareket ettirmek veya ek topraklama noktalarý kullanmak gerekirse mümkün olduðunca þaside bulunan delikleri kullanýn ve: - mekanik olarak ve/veya uygun bir kimyasal ürünle þasi tarafýndaki ve terminal tarafýndaki boyayý çýkartarak çentikler veya çýkýntýlar içermeyen bir dayama düzlemi oluþturun; - kablo terminali ile metal yüzey arasýna uygun bir yüksek iletkenlikte boya sürün; - boyayý sürdükten sonra 5 dakika içerisinde topraklamayý baðlayýn. Sinyal seviyesinde topraklama baðlantýlarý için (örneðin düþük güç çekiþi olan sensörler veya cihazlar), her türlü koþulda standartlaþtýrýlmýþ noktalarý IVECO M1 (karter üzerinde, marþ motoru yakýnýnda) veya M2 (akü topraklama baðlantýsý) kullanmaktan kaçýnýn ve sinyal kablolarýnýn topraklama baðlantýlarýný elektrik kablolarý ve radyo kalkaný olarak görev yapan kablolardan ayrý noktalarda yapýn. Elektronik cihazlar söz konusu olduðunda topraklama baðlantýlarýný cihazlar arasýna baðlamaktan kaçýnýn; sadece uygun uzunlukta (mümkün olduðunca kýsa) tekli kablo topraklamalarý kullanýn. Frenleme ve elektrik sistemi Frenleme ve elektronik sistemle ilgili daha fazla bilgi için madde 2.15 ve 2.16ya bakýn. Þasi uyarlamalarý için genel talimatla Ýlk 02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY 2.2 NOT 2-7 Pas ve Boyaya karþý Koruma Þasiye takýlan tüm parçalar, IVECO Standardý 18-1600 Renk IC444 RAL 7021 70/80 cila ile boyanmalýdýr. 2.2.1 Orijinal bileþenler Tablo 2.1, orijinal araç bileþenleri için gereken koruma ve boya sýnýflarýný gösterir. Tablo 2.2, boyasýz veya alüminyum parçalarý ve Tablo 2.3 boyalý parçalarý sýnýflarýný gösterir. Tablo 2.1 Koruma kategorisi IVECO standardý 18 1600 (Program I) Sýnýf A B B2 B1 Parça gereklilikleri Atmosferik maddelerle doðrudan temas eden parçalar. Temel olarak yapýsal özellikleri doðrudan görüþ açýsýnda olan atmosferik maddelerle doðrudan temas eden parçalar. Etkilenen belirli örnekler Kapý Kapý aynalarý Ön cam silecekleri güneþlik metal yapýsý Metal tamponlar Kabin takma kilidi Kapý durdurma cihazý Üstyapý tespit elemanlarý (vidalar, cývatalar, somunlar, rondelalar), vs. Þasi ve tespit elemanlarý dahil parçalar. Izgaranýn altýndaki parçalar (kategori B). Dýþ kabin basamaklarý. Sadece arka akslar ve akslar için C Doðrudan görüþ açýsýnda olmayan atmosferik Motor ve parçalarý maddelerle doðrudan temas eden parçalar. D Atmosferik maddelerle doðrudan temas etmeyen Kabinin içine takýlan Pedallar Koltuk takviyeleri Tespit elemanlarý vs. parçalar. NOT Parçalar sadece kataforez kaplama veya pas yalýtýmý ile temin edilmelidir (Program III). Emay, þasi finisaj aþamasýnda uygulanacaktýr. Pas ve Boyaya karþý Koruma Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-8 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Tablo 2.2 Çeþitli boyasýz ve alüminyum parçalar ve bileþenler IVECO standardý 18 1600 (Program IV) IVECO Standardý Koruma türü Paslanmaz çelik 18-0506 1 Sýnýflar A B - B1 - B2 C D evet - - - evet - - - GEO 321-8 GEO 500-8 GEO 321-8 PM GEO 321-8 PML GEO 321-8 PL Geomet ( ) GEO 500-8 PL GEO 321-5 18-1101 GEO 500-5 evet GEO 321-5 PM - GEO 321-5 PML Evet Kategori B1 tekerlek GEO 321-5 PL GEO 500-5 PL FE/ZN 12 II FE/ZN 7 IV Galvanizleme FE/ZN 12 IV FE/ZN 7 IV LUB 18-1102 FE/ZN 7 IV S 1 - evet evet - - evet evet evet evet evet evet evet evet - FE/ZN 12 IV S Alüminyum - Anotsal oksidasyon 18-1148 evet Boyama Bkz. Program III evet Diðer metallerle birleþme, akü etkisi oluþturmamalýdýr. Altý deðerlikli kromsuz kaplamalar. Kromsuz kaplamalar. Pas ve Boyaya karþý Koruma Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-9 Tablo 2.3 Boyanan parçalar IVECO standardý 18 1600 (Program III) Döngü aþamasýnýn açýklamasý YÜZEYSEL MEKANÝK TEMÝZLEME ÖN ÝÞLEME KATAFOREZ Zýmparalama/kumlama Fýrçalama Zýmpara kaðýdýyla zýmparalama Demir fosfatlama (sadece önceden kaplanmamýþ demirli malzemeler için) B evet - Yüksek kalýnlýk (30-40 ì m ) evet 2 Orta kalýnlýk (20-30 ì m ) evet 3 Çift bileþen (30-40 ì m ) Tek bileþen (30-40 ì m ) Tek (130 °C) veya çift bileþen (30-40 ì m ) Toz (40-110 ì m ) Tek bileþen, düþük sýcaklýk (30-40 ì m ) 8 B1 5 B2 C D - evet SIYRILMAYA DAYANIKLI ASTAR Tek (130 °C) veya çift bileþen (30-40 ì m ) EMAY A Çinko fosfatlama Akrilik üst katman (>35 ì m ) PAS YALITIMI Sýnýflar evet - evet evet evet evet - evet evet evet evet evet evet 6 - evet evet - evet evet - evet - 4 - - 6 9 6 6 - - 3 evet evet evet evet ¨ - - - - evet evet - evet 7 evet 1 = Ýþlemi kesme çapaklarý, oksidasyon, kaynak talaþý, lazer kesim yüzeyleri varken yapýn. 2 = Ýki katmanlý üstyapý döngüsü. 3 = Üç katmanlý üstyapý döngüsü. 4 = Sadece üstyapý parçalarý için (ön cam silecekleri, Dikiz aynalarý vs.) tek ve çift bileþenli emaya alternatif olarak. 5 = Sadece arka akslar ve akslar için. 6 = Çalýþmalarýný etkileyeceði için ön iþleme veya boya banyolarýna batýrýlamayan parçalar hariç (örneðin mekanik parçalar). 7 = Sadece renk, IC vasýtasýyla çizimde belirtilmiþse 8 = Demirli sac metal veya ön kaplamalý yakýt depolarý için. 9 = Sadece motora takýlacak parçalar için. Pas ve Boyaya karþý Koruma Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-10 ÞASÝ UYGULAMALARI 2.2.2 D AILY Eklenen veya uyarlanan boyalý parçalar Eklenen veya uyarlanan tüm araç parçalarý (kabin, þasi, üstyapý vs.) pastan ve korozyondan korunmalýdýr. Demirli malzemelerde korumasýz alan olmamalýdýr. Tablo 2.4 (boyalý) ve Tablo 2.5 (boyasýz), IVECO orijinal bileþenlerinde kullanýlan ile ayný koruma saðlamak mümkün olmadýðýnda uyarlanan veya eklenen bileþenler için gereken asgari iþlemleri gösterir. Pas ve korozyona karþý ayný seviyede koruma garanti edildiði sürece farklý iþlemlere izin verilir. Kesinlikle gres giderdikten hemen sonra toz emay kullanmayýn. Hafif alaþým, pirinç ve bakýrdan parçalar korunmamalýdýr. Tablo 2.4 - Eklenen veya uyarlanan boyalý parçalar Sýnýf Döngü aþamasýnýn açýklamasý A-B-D(1) Mekanik yüzey temizleme (çapaklarýn / pasýn çýkartýlmasý ve uyarlanan parçalarýn temizlenmesi dahil) Fýrçalama/zýmparalama/kumlama Ön iþlem Gres giderme Pas önleme Çift bileþen (30-40 ì m) (2) Boya Çift bileþen (30-40 ì m) (3) (1) = Arka akslar, ön akslar ve motorda (Sýnýflar B1 ve C) uyarlamalara izin verilmez. (2) = Tercihen epoksi. (3) = Tercihen poliüretan. Tablo 2.5 - Eklenen veya uyarlanan boyasýz ve/veya alüminyum parçalar Koruma türü Paslanmaz çelik GEOMET Çinko iþleme (1) Sýnýf A B (1) evet - D evet (1) = Altý deðerlikli kromsuz Pas ve Boyaya karþý Koruma Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2.2.3 2-11 Önlemler Aþaðýdakiler gibi korunmalarý ve çalýþmalarý boyadan hasar görecek parçalarý korumak için özel önlemler alýnmalýdýr: - hava ve hidrolik kurulumlar için lastik veya plastik borular; - lastik veya plastik contalar, parçalar; - þanzýman milleri veya kuyruk millerinin (PTO) flanþlarý; - radyatörler; - amortisör ve hidrolik ya da havalý silindir kollarý; - tahliye ve hava alma valflarý (mekanik bileþenler, hava depolarý, soðuk çalýþtýrma ýsýtýcýsý tapasý, ön ýsýtma depolarý vs.); - yakýt tortusu filtresi; - isim plakalarý ve logolar. Motora ve motorun elektrikli ve elektronik bileþenlerine özel dikkat göstererek aþaðýdakileri korumak için yeterli önlemler alýnmalýdýr: - tüm motor ve topraklama kontaklarý dahil araç kablo tesisatýný; - sensör/aktüatör tarafý ve kablo tesisatý tarafýndaki tüm konnektörleri; - tüm sensörler/aktüatörler, volan, volan devir sensörü braketini; - tüm dizel yakýt sistemi borularýný (plastik ve metalik); - komple dizel yakýt filtresi tabanýný; - kumanda ünitesi ve kumanda ünitesi tabanýný; - tüm ses geçirmez kapaðýn iç tarafýný (enjektörler, ray, borular); - regülatör dahil common rail pompasýný; - araç elektrikli pompasýný; - depoyu; - ön kayýþ devresi ve ilgili kasnaklarý; - servo direksiyon pompasý ve ilgili boru tesisatýný. Tekerlekleri çýkarttýktan sonra boyamak ya da frenlerin kampana kapaklarýný yeniden boyamak gerekirse, kalýnlýkta artýþtan kaçýnarak ve en önemlisi jantlarýn baðlantý flanþlarýnda ve tespit somunlarý/saplamalarýnýn eþleþme yüzeylerinde boya birikmesini önleyerek poyralarýn takýlacaðý yüzey korunmalýdýr. Disk frenlerin yeterli oranda korunduðundan emin olun. ! Boyama iþlemi fýrýnda kurutma (maksimum sýcaklýk 80ºC) ile tamamlanacaðý zaman ýsýdan hasar görecek tüm parçalar çýkartýlmalýdýr. Pas ve Boyaya karþý Koruma Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-12 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Drilling the Chassis 2.3 Þasinin Delinmesi Þasiye kompleler veya yardýmcý üniteler monte etmek gerektiðinde genel bir kural olarak fabrikada yapýlan mevcut delikler kullanýlmalýdýr. ! 3.3.1 maddesinde belirtilenlere uyumlu olmadýðý sürece aracýn destek elemanýnýn flanþlarý hiçbir koþulda delinmemelidir. Yeni delik delinmesi gereken durumlarda (raflar, braketler vs. takýlmasý için), yan elemanýn dikey aðýna delik açýlmalý ve dikkatle çapaklarý temizlenip raybalanmalýdýr. Konum ve Boyut Yeni delikler yüksek gerilim alanlarýnda (yaylarýn destekleri gibi) ve yan elemanýn kesitiyle çeliþkili olarak yapýlmamalýdýr. Deliklerin çapý, çeliðin kalýnlýðýna orantýlý olmalýdýr. Bu, aksi belirtilmediði sürece hiçbir koþulda 13 mmyi aþmamalýdýr. Deliðin merkezinden yan elemanýn kenarlarýna mesafe 30 mmnin altýnda olmamalýdýr. Deliklerin merkezi, kesinlikle birbirinden veya mevcut deliklere göre 30 mmden daha düþük bir mesafede yer almamalýdýr. Delikler, Þekil 2.2de gösterildiði gibi kademelendirilmelidir. Yayý veya kiriþ desteklerini hareket ettirirken daima orijinal delik diyagramlarýný koruyun. Þekil 2.2 max 102420 2.3.1 Vidalar ve somunlar Genel olarak orijinal araçtaki benzer tespit elemanlarýylalarla ayný tür ve sýnýfta konnektörler kullanýn (Tablo 2.6). Genel bir kural olarak 8.8 sýnýfý malzemeler önerilir. Sýnýf 8.8 ve 10.9 vidalar sertleþtirilmeli ve tavlanmalýdýr. ± 6 mm çapýnda uygulamalar için paslanmaz çelik parçalar tavsiye edilir. Onaylanan finisajlar, Tablo 2.2de belirtildiði gibi Geomet ve çinko kaplamadýr. Vidalar kaynaða maruz kalacaksa Geomet finisaj önerilmez. Yer izin verirse flanþlý kafasý olan vidalar ve somunlar kullanýn. Kendinden kilitli somunlar kullanýn. Baðlantýnýn doðru tork ayarý için somunlar, bir tork anahtarý kullanarak sýkýlmalýdýr. Þasinin Delinmesi Ýlk 02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-13 Tablo 2.6 Vidalar için direnç sýnýflarý Direnç sýnýfý Çekme direnci (N/mm2) Kullaným Akma noktasý (N/mm2) 4.8 Yük taþýmayan vidalar 400 320 5.8 Düþük dirençli vidalar 500 400 8.8 Orta dirençli vidalar (traversler, baðlantý levhalarý, braketler) 800 640 1000 900 Yüksek dirençli vidalar (yay destekleri, dengeleyici çubuklarý ve amortisörler) 10.9 2.3.2 Þasiyi uyarlarken kullanýlacak malzemenin özellikleri Aracýn þasisini uyarlarken ve yan elemanlarýn doðrudan takviye edildiði uygulamalarda, kullanýlan malzeme, kalite (Tablo 2.7) ve kalýnlýk (Tablo 2.8) açýsýndan orijinal þasiye denk olmalýdýr. Belirtilen kalýnlýkta malzemeler bulmak mümkün olmazsa bir üst standart kalýnlýk kullanýlabilir. Tablo 2.7 Þasi IVECO Standardý 15-2110 ve 15-2812yi uyarlamak için kullanýlacak malzeme Çekme direnci (N/mm2) Çelik adý IVECO FEE420 Avrupa S420MC Almanya S420MC BK S420MC 530 Akma noktasý (N/mm2) A5 uzamasý 420 %23 Þasinin Delinmesi Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-14 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Tablo 2.8 - Daily: þasi boyutlarý, bölümü ve kalýnlýðý Tip Sýnýf kamyon 29L - 35S van Hafif camper 35C 35C - 50C kamyon 35C - 40C van 45C - 50C van 60C - 65C 70C kamyon van (1) = sadece 35C-40C (2) = sadece 45C-50C 2.3.3 Dingil mesafesi [mm] Þasi arka uzantýsý [mm] 3000 3450 3750 3950 (camper) 3000 kýsa uzantý 3000 uzun uzantý 3300 3950 3750 3950 3000 (1) 3450 3750 4100 (1) 4350 4750 (2) 3000 kýsa uzantý 3000 uzun uzantý 3300 3950 3000 kýsa uzantý 3000 uzun uzantý 3300 3950 3450 3750 4350 4750 3950 920 1355 1665 1825 840 1240 1460 1825 1665 1825 1240 1355 1665 1715 1885 2350 840 1240 1460 1825 840 1240 1460 1825 1355 1665 1890 2350 1825 AxBxt dingil mesafesi alaný yan eleman bölümü [mm] AxBxt arka uzantý alaný yan eleman bölümü [mm] 150 x 56 x 3 100 x 56 x 3 150 x 56 x 3 100 x 56 x 3 182 x 70 x 4 122 x 70 x 4 180 x 69 x 3 120 x 69 x 3 182 x 70 x 4 122 x 70 x 4 184 x 69 x 5 184 x 69 x 5 Þasi üzerindeki gerilimler Statik koþullarda aþaðýdaki gerilim deðerlerini aþmayýn: Tablo 2.9 Yelpaze Daily Þaside izin verilen statik gerilim (N/mm2) Yolda Arazi kullanýmý 120 80 Ulusal kanunlar gerektirdiðinde üstyapýcý gerilim sýnýrlarýnýn aþýlmadýðýný kontrol etmelidir. Kaynak iþlemi, malzemenin özelliklerinde bozulmaya neden olacaktýr. Bu yüzden termik olarak uyarlanmýþ bölgelerde gerilimi kontrol ederken direnç özelliklerinde yaklaþýk %15lik bir indirgeme düþünün. Þasinin Delinmesi Ýlk 02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2.3.4 ! 2-15 Þasiye Kaynak Yapýlmasý Kaynak iþlemleri sadece uzman, eðitimli personel tarafýndan uygun donanýmlar kullanarak ve kusursuz bir iþçilikte yapýlmalýdýr. Sistem üzerinde IVECO tarafýndan verilen talimatlara göre yapýlmayan veya gerekli yetilere sahip olmayan personel tarafýndan yapýlan müdahaleler, araç içi sistemlere aðýr hasar verebilir, bu da aracýn çalýþma güvenliðini ve verimini olumsuz etkileyerek garanti kapsamýnda olmayan hasarlara neden olabilir. Kaynaða þu durumlarda izin verilir: - dingil mesafesini veya arka uzantýyý uzatmak ya da kýsaltmak için yapýsal elemanlarý birleþtirirken; - Aþaðýda ayrýntýlarý verilen þekilde uyarlanacak bir yan elemanda L bölüm kiriþini takviye uygulamasýnda (bkz. Þekil 2.3). Þekil 2.3 91448 Ark kaynaðýnda elektrik ünitelerini ve ECUleri korumak için aþaðýdaki talimatlarý kesinlikle takip edin: - elektik kablolarýný ayýrmadan önce hiçbir yükün devrede olmadýðýný kontrol edin; - bir elektrik þalterinin takýlmasý durumunda (ana kontaktör) döngünün sonunu bekleyin; - negatif güç kutbunu ayýrýn; - topraða baðlamadan pozitif güç kutbunu ayýrýn ve negatif kutupla kýsa devre YAPTIRMAYIN; - ECU'lerin konnektörlerini ayýrýn, dikkatle çalýþtýrýn ve ECU konnektör pimlerine dokunmayýn; - ECU yanýnda kaynak durumunda araçtan ayýrýn; - kaynak makinesi topraklamasýný doðrudan kaynak yapýlacak parçaya baðlayýn; - plastik malzeme borularýný ýsý kaynaklarýna karþý koruyun ve gerekirse sökün; - yaprak yaylarýn veya havalý yaylarýn yakýnýnda kaynak yaparken kaynak püskürmelerine karþý yüzeyleri uygun þekilde koruyun; - yaprak yaylarla elektrot veya tabanca temasýnda kaçýnýn. Þasinin Delinmesi Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-16 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Kaynak hazýrlýðý için iþlemler Prosedürün bir parçasý olarak olasý takviyelerle örtülecek olan parçalarýn yaný sýra kaynak iþleminden etkilenecek þasi parçalarýndan boyayý çýkartmak ve oksitlenmesini gidermek gerekli olacaktýr. Çalýþma tamamlandýðýnda uyarlanan parça yeterli pas yalýtýmý ile korunmalýdýr (bkz. madde 2.2.2). a) Yan elemanlarý diyagonal veya dikey kesimle kesin. (Özellikle dingil mesafesi arasýndaki bölüm için diyagonal kesimin kullanýlmasýný öneririz) Þasi geniþliðinin deðiþtiði alanýn yaný sýra yan eleman profili alanlarýnda veya yüksek gerilim yoðunluðu (örneðin yay braketleri) olan alanlarda kesime izin verilmez. Kesimler, yan elemanda bulunan deliklerden yapýlmamalýdýr (bkz. Þekil 2.4). EVET EVET YES EVET YES EVET 91446 b) Yan elemanýn iç tarafýnda birleþtirilecek parçalara kaynak yapýlacak tüm uzunluk boyunca 60°de V þeklinde bir eðim verin (bkz. Þekil 2.5 91447 c) Dikkatle kurutulmuþ temel elektrotlar kullanarak gerilimlere ark kaynaðý yapýn. Önerilen elektrotlar þunlardýr: S 500 MC için (FeE490: QStE 500TM) Elektrotun çapý 2,5 mm, akým yoðunluðu yaklaþýk 90ADýr (elektrot çapýnýn her bir milimetresi için maksimum 40A). MIG-MAG kaynaðý kullanarak kaynak yapýlacak malzeme ile ayný özelliklerde bir kaynak çubuðu kullanýn (çap 1 ila 1,2 mm). Önerilen kaynak çubuðu: DIN 8559 - SG3 M2 5243 gaz DIN 32526-M21 veya DIN EN 439 FeE490 çok düþük sýcaklýklarda kullanýlýrsa þunlarý öneririz: PrEN 440 G7 AWS A 5.28 - ER 80S - Ni 1 gaz DINEN439-M21 Akým aþýrý yüklemesinden kaçýnýn. Kaynakta marjinal kesikler ve atýk malzeme olmamalýdýr. d) c) maddesinde açýklanan þekilde kaynak yaparak ters tarafta iþlemi tekrarlayýn. e) Yan elemanlarýn yavaþ ve dengeli þekilde soðumasýný bekleyin. Hava, su veya baþka araçlarla soðutmaya izin verilmez. f ) Taþlayarak kaynak iþlemlerden kaynaklanan fazla malzemeyi temizleyin. Þasinin Delinmesi Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-17 g) Ýç tarafta takviye L bölüm kiriþleri kullanýlmalýdýr. Bunlar çelikten yapýlmalý ve þaside kullanýlan çelikle ayný özelliklere sahip olmalýdýr. Minimum boyutlar, Þekil 2.3de verilmiþtir. Takviyeler, kaynak dikiþleri, delik kaynaðý, cývatalar veya perçinler kullanarak sadece yan elemanýn dikey aðýna sabitlenebilir (Huck perçinler de kullanýlabilir). Kaynak dikiþinin kesiti ve uzunluðu, delik kaynaklarýnýn, cývatalarýn veya perçinlerin sayýsý ve daðýlýmý, bölümün bükülme ve kayma hareketini aktarmaya yeterli olmalýdýr. 2.3.5 Mevcut deliklerin kapatýlmasý Mevcut deliklere yakýn baþka delikler açýyorsanýz (bkz. Þekil 2.2) mevcut delikler kaynakla kapatýlabilir. Ýþlemin baþarýlý olmasýný saðlamak için deliðin dýþ kenarýný hizalayýn ve lehimi sabitlemek için yan elemanýn iç tarafýna bakýr bir plaka uygulayýp (yan elemanla ayný) yan elemanýn her iki tarafýný kaynaklayýn. Malzemenin fazla kýsmýný taþlayýn. Delikleri kapatmak için hizalanan rondelalar da kullanýlabilir. Þasinin Delinmesi Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 Lütfen IVECO Araç Ürün departmanıyla temasa geçiniz, onay alınması gereklidir. 0 216 561 16 05 Dingil mesafesini değiştirmek IVECO’dan yazılı izin almadan mümkün değildir. D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-19 Tablo 2.10 Maksimum izin verilen dingil mesafesi uzatmasý Model Ön süspansiyon 29L, 35S 35C, 40C, 45C, 50C 35C, 40C, 45C, 50C 60C, 65C, 70C Enlemesine Enlemesine (maksimum izin verilen deðer: 1800 kg) Burulma çubuðu (maksimum izin verilen deðer: 1900 kg) Burulma çubuðu 2.4.4 Dingil mesafesi (mm) 4100 4100 4750 4750 Frenleme üzerindeki etki Genellikle dingil mesafesinin kýsaltýlmasýnýn frenleme özellikleri üzerinde olumsuz bir etkisi vardýr. Dingil mesafesi uyarlama sýnýrlarý, Tablo 2.1.1de gösterilmiþtir. Hangi koþullarda (fren silindirleri, minimum boþ aðýrlýklar, maksimum izin verilen aðýrlýklar, lastikler, aðýrlýk merkezi yüksekliði) bu deðerlere izin verildiðini görmek için ilgili IVECO departmanlarýna danýþýn. Tablo 2.11 Frenleme: dingil mesafesi uyarlama sýnýrlarý Model Versiyon 29L, 35S 35C, 40C 45C, 50C 45C, 50C 60C, 65C, 70C Kamyon, van Kamyon, van Van Kamyon Kamyon, van ! - Minimum (mm) 3000 3000 3000 3450 3300 Maksimum (mm) 3950 4100 4750 4750 4750 ASR sistemi donanýmlý araçlarda ayar verileri güncellenmelidir 2.4.5 - Dingil mesafesi Direksiyon için sonuçlarý Dönüþümün baþarýlý olmasýný saðlamak için aþaðýdaki þekilde ilerleyin: þasi tam dengede olacak þekilde uygun stantlar kullanarak aracý konumlandýrýn; kardan millerini, frenleme sistemi borularýný, kablo demetini ve yapýlan iþin doðru yapýlmasýný engelleyebilecek her türlü donanýmý ayýrýn; þasi üzerinde referans noktalarýný belirleyin (örneðin pilot delikler, süspansiyon destekleri); birleþme çizgilerinin, aracýn boylamasýna eksenine tam dik açýlarda olmasýný saðladýktan sonra referans noktalarýný, her iki yan elemanda üst flanþ üzerinde hafif bir zýmba iþaretleri sýrasý ile iþaretleyin; yay askýsý braketlerini yeniden yerleþtirirken daha önce yapýlan referans iþaretlerini kullanarak yeni konumu tanýmlayýn. Yeni ölçümlerin sol ve sað taraflar arasýnda ayný olduðunu kontrol edin. 2 mmden küçük farklar, 1500 mmden düþük uzunluklarýn diyagonal kontrolünden ortaya çýkmalýdýr. Baþka bir alet olmadýðý takdirde destekleri ve traverslerin köþebentleri þablon olarak kullanarak yeni delikler açýn. Destekleri ve traversleri perçinler veya cývatalarla sabitleyin. Cývata kullanýlýyorsa delikleri raybalayarak ve gevþemelerini önleyen bir cihazla donatýlmýþ somunlarý olan 10.9 kalibre cývatalar kullanarak destekleri sabitleyin. Yer izin verdiði sürece flanþlý kafalý vidalar ve somunlar kullanýn; Dingil Mesafesinin Uyarlanmasý Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-20 - ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY þasi kesilmiþse (sayfa 2-16, madde ada verilen kýlavuzlara göre yapýlmalýdýr) iþlemden etkilenen alan, referans noktalarý ile önceki noktalar arasýnda kalacak þekilde ikinci bir referans noktalarý çizgisi belirleyin. Her türlü durumda iþlem tamamlandýðýnda göz önünde bulundurulmasý gereken en az 1500 mm mesafe býrakýn. Bu iki referans çizgisinin içerisinde kesilecek alaný iþaretlemek üzere noktalar koyun, ardýndan madde 2.3.4de belirtilen þekilde devam edin. Kaynaktan önce eklenen kýsým dahil yan elemanlarýn tam hizalý olduðundan emin olun ve daha önce açýklanan þekilde kontrol etmek için her iki tarafta ve diyagonal olarak ölçüm yapýn. Takviyeleri madde 2.3.4de açýklanan þekilde takýn. Ek notlar - Yüzeyleri, madde 2.2.2de açýklanan þekilde pasa karþý koruyun. - Elektrik ve frenleme sistemlerini maddeler 2.15 ve 2.16da açýklanan þekilde eski durumuna getirin. - Tahrik hattý üzerinde çalýþma için madde 2.8de verilen talimatlarý takip edin. 2.4.6 Þasi Gerilim Seviyesi Bir dingil mesafesini uzatýrken, yan eleman mafsalýndaki yerel takviyeye ek olarak Üstyapýcý, ayný dingil mesafesi veya bir üst boy için IVECO tarafýndan tasarlanandan daha düþük olmayacak bir þekilde yan eleman bölümünün bölüm modülünü elde edebilmek için yeterli takviyeler saðlamalýdýr. Alternatif olarak yerel kanunlar izin verdiði sürece daha büyük alt þasi bölümleri kullanýlabilir. Üstyapýcý, eþit daðýtýlmýþ yük ve þasinin süspansiyon destekleri üzerine dayanan bir kiriþ olarak kabul edildiðini varsayarak bu tip gerilimin orijinal dingil mesafeli þasininkinden daha fazla olmadýðýný teyit etmelidir. Her türlü durumda ulusal standartlarca belirlenen daha kýsýtlayýcý sýnýrlara (varsa) uyulmalýdýr. En uzun orijinal dingil mesafesinden uzatýrken takviyeler, uzatmanýn uzunluðuna, üstyapý imalatýnýn türüne ve aracýn ne þekilde kullanýlacaðýna baðlý olmalýdýr 2.4.7 Traversler Bir veya daha fazla travers uygulama gerekliliði, uzatmanýn boyutuna, þanzýman mili desteðinin konumuna, kaynak alanýna, üstyapý tarafýndan oluþturulan kuvvetlerin giriþ noktasýna ve aracýn hangi koþullarda kullanýlacaðýna baðlýdýr. Ýlave traversler, önceden mevcut olanlarla ayný özelliklere sahip olmalýdýr (esneklik dayanýmý, burulma dayanýmý, malzemenin kalitesi, yan elemanlara baðlantý, vs.). Þekil 2.6, uygulamanýn bir örneðini gösterir. 600 mm üzerindeki her türlü uzatma için travers zorunludur. Genel bir kural olarak iki travers arasýndaki mesafe 1000 ila 1200 mmden fazla olmamalýdýr. Özellikle aðýr hizmet ve arazi kullanýmý için iki travers arasýndaki minimum mesafe 600 mmden az olmamalýdýr; bu sýnýr hafif þanzýman destek traversinde geçerli deðildir. Þekil 2.6 102421 Dingil Mesafesinin Uyarlanmasý Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 2.4.8 ÞASÝ UYGULAMALARI 2-21 Þasi takviyeleri Þekil 2.7, olasý çözümlere bazý örnekler gösterir. Takviye kesintisiz olmalý, kabine kadar araç þasisinin tüm uzunluðunu kaplamalýdýr. Bunlarý yan elemana birleþtirmek için açýsal bir profil düþünerek 8.8 sýnýfýnda cývatalar veya perçinler kullanýlmasý gerekir; bunlarýn çapý ve daðýlýmý, bölümün gerekli gücü sunmasýný saðlayacak þekilde olmalýdýr. Arka uzantý alanýnda ve yaklaþýk dingil mesafesinin yarýsýnda (hiçbir durumda ön akstan 2 mden az olmayacak þekilde) kaymaya dayanýklý bir birleþtirme yapýlmasýný tavsiye ederiz. Her türlü durumda takviye, yerel kanunlarýn gerektirdiði hesaplama standartlarýnýn tüm gerekliliklerini karþýlamalýdýr. Uyarlanan þaside, karþýlýk gelen bölümlerde orijinal aracýn þasisindekinden daha düþük bükülme gerilimleri olmalýdýr. Þekil 2.7 102422 1. Braket - 2. Plaka - 3. Cývatalar veya perçinler Delikleri kaynakla doldurulmuþ yan elemanlarýn flanþlarýna doðrudan güçlendirme plakalarý uygulanmasýna izin verilmez. Bunun sebebi ustalýkla yapýlmamýþ kaynaklarýn, orijinal bölümlerin mukavemetini bozmasýný önlemektir. Bu, sadece daha sonra üstyapýlarý takmanýn zor olduðunun kanýtlandýðý özel durumlarda ve özel IVECO onayý ile mümkündür. Kaynaktan sonra malzeme özelliklerinde bozulma sonucu bu uygulama zorunluysa çeþitli bölümlerde gerilimleri kontrol ederken malzeme teknik deðerlerinde yaklaþýk %15lik bir indirgeme düþünülmesi mantýklý olacaktýr. Takviyeyi boyutlandýrýrken Tablo 2.9da gösterilen araç þasisindeki statik gerilim aþýlmamalýdýr. Tablo 2.7de gösterilen malzemeyi kullanýn. Her türlü durumda ulusal standartlarýn belirlediði daha kýsýtlayýcý sýnýrlar geçerlidir. 2.4.9 Þanzýmanlarda deðiþiklikler Ýzin verilen deðiþiklikler için bölüm 2.8e bakýnýz. Dingil Mesafesinin Uyarlanmasý Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-22 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Modifying the Rear Overhang 2.5 Arka Uzantýnýn Uyarlanmasý 2.5.1 Genel Özellikler Arka uzantýnýn uyarlanmasýnda bu tip bir uyarlamanýn IVECO tarafýndan belirlenen yüklere göre akslar üzerindeki yük daðýlýmýnda deðiþiklik içereceði unutulmamalýdýr (bkz. madde 1.13). Üstyapýnýn arka kenarýndan maksimum mesafe ve çeki kancasý ile alt koruma çubuðu için tanýmlanan yerden yüksekliðin yaný sýra ulusal kanunlarca belirlenen sýnýrlamalara uyulmalýdýr. Þasinin ucundan üstyapýnýn arka kenarýna olan mesafe genel bir kural olarak 350 ila 400 mmyi aþmamalýdýr. Cývatalý arka traversin yeniden konumlanmasý gerekirse ayný standart baðlantý türü korunmalýdýr (baþka bir deyiþle vida sayýsý, boyutlar, direnç sýnýfý). Bir çeki kancasý takýlmasý planlandýðýnda gerektiðinde çeki kancasýný takmak ve çýkartmak için arka traversten bir sonraki en yakýn traverse yeterli mesafe (yaklaþýk 350 mm) býrakýlmalýdýr. Uyarlamalar uygun þekilde ve bu kýlavuzda yer alan teknik özelliklere göre yapýlýrsa orijinal olarak belirlenen çekilebilir aðýrlýk korunabilir. Her türlü durumda iþin sorumluluðu, iþi yapan kiþidedir. 2.5.2 Onay Burada açýklanan þekilde yapýlan her bir model için planlanan en kýsa standart deðere kýsaltmalarýn yaný sýra þasinin arka uzatmalarý, yazýlý IVECO izni gerektirmez. Yük daðýlýmýnýn önceden tanýmlanýp sabit olduðu özel kullaným araçlarýnda, genel boyutlarda braketler söz konusu olduðunda bölüm 1.13.3, Direktif EEC 97/27 ve ilgili yerel uygulamalarda belirtilen koþullarýn karþýlanmasý kaydýyla arka uzantýyý dingil mesafesinden %60 daha uzatmak mümkündür. 2.5.3 Uzantýnýn Azaltýlmasý Þasinin arka uzantýsýnýn uzunluðunu azaltýrken son travers ileri alýnmalýdýr. Uzantýnýn uzunluðunu kýsaltýrken arka traversin mevcut bir traverse çok yakýn olduðu belirlenirse, süspansiyon desteklerini etkilemiyorsa mevcut travers çýkartýlmalýdýr. ! ESP sistemli araçlar için bkz. madde 2.15.5. 2.5.4 Uzantýnýn Uzatýlmasý Uzunluðu arttýrmanýn çeþitli yöntemleri Þekiller 2.8, 2.9 ve 2.10da verilmiþtir. Þasi için düz kesime de izin verilir. Deðiþiklikten etkilenecek alana uygulanacak asgari takviye boyutlarý, Þekil 2.3de gösterilmiþtir. Þekiller 2.8 ve 2.9, 300 ÷ 350 mmyi aþmayan uzatmalar için planlanan çözümü gösterir; bu durumda takviye köþesi bölümleri, kiriþ ile þasi arasýnda bir baðlantý olarak görev yapar ve orijinal köþebent plakasý ile ayný kalýnlýk ve geniþliðe sahip olmalýdýr. Kiriþ ve plakalar arasýnda orijinal olarak perçinli baðlantý, gevþemeyi önlemek için bir üst çapta 8.8 kategorisinde cývatalar ve somunlar kullanarak oluþturulabilir. ! ESP sistemli araçlar için bkz. madde 2.15.5. Arka Uzantýnýn Uyarlanmasý Ýlk 02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-23 Artýþ 350 mmyi aþtýðýnda Þekil 2.10, kullanýlacak prosedürü gösterir. Þekil 2.8 Þekil 2.9 Þekil 2.10 102427 Uzatma belirli bir boyuta ulaþtýðýnda þasiye yeterli burulma rijitliði vermek için ilave bir travers takýlmasýnýn fizibilitesini, duruma göre incelemek gerekecektir. Ýki travers arasýndaki mesafe 1200 mmyi aþtýðýnda standart üretim ile ayný özelliklere sahip ilave bir travers eklenmesi gerekir. Arka Uzantýnýn Uyarlanmasý Basým 603.95.037 Ýlk 02/2010 2-24 ÞASÝ UYGULAMALARI 2.6 D AILY Bir Çeki Kancasýnýn Takýlmasý 2.6.1 Çekme için uyarlama Orijinal olarak çekme için tasarlanmayan bir araç, belirli bir çekme bölümü, baþka bir deyiþle çekme bölümünün tip onayý dokümantasyonunda gösterilen parçalar setini ekleyerek bu amaca göre uyarlanabilir (örneðin: þasi traversi, elektrikli kaplin mafsalý, araç N1 kategorisindeyse takograf, çeki kancasý vs.) Çekiþ yapamaz versiyon tip onayýndan çekiþ için ilgili versiyon tip onayýna dönüþüm, IVECOnun yazýlý izni olmaksýzýn yapýlabilir. 2.6.2 Bileþenlerin ve çekme cihazlarýnýn kýsmi takýlmasý Tip onaylý çekme bileþenlerinin ve cihazlarýnýn kýsmi montajý, IVECOdan özel izin gerektirir; bunlarýn geçerli kurallara uygunluðunu kontrol etmek tamamen Baþvuranýn sorumluluðundadýr ve kontrol, sonraki incelemelerden sorumlu Yetkililerin onayýna tabidir. 2.6.3 Önlemler Bir veya daha fazla birbirine yakýn aksý olan römorklar kullanýlýyorsa (orta akslý römorklar), özellikle dinamik dikey yüklerin etkileri yüzünden arka araç traversi yüksek gerilime maruz kalýr. Bu yüzden madde 2.6.2de verilen bilgileri dikkatle okumanýz istenmektedir. ! Çeki kancasý, ulusal kanunlarca izin verilen yüklere ve tip onayýna uygun olmalýdýr. Çeki kancalarý önemli güvenlik bileþenleri olduðundan hiçbir þekilde uyarlanmamalarý gerekir. Ýki kancayý traverse sabitlemek için çeki kancasý üreticisinin talimatlarýna ek olarak fren baðlantýsý ve elektrik sistemi için asgari alanlar, kanca pimi merkez çizgisi ile üstyapý arka yüzeyi arasýndaki maksimum mesafe gibi geçerli standartlarca belirlenen sýnýrlamalara da uyulmalýdýr. Kanca ataþman flanþýndaki delikler, araç arka traversindeki deliklerle eþleþmezse uygun takviyeler uyguladýktan sonra traversin delinerek uyarlanmasýna izin verilebilir. Üstyapýcý, üstyapýyý engelleme veya tehlike olmaksýzýn ataþmanýn gerekli manevra ve kontrolüne olanak tanýyacak þekilde inþa etmek ve takmakla yükümlüdür. Römork çeki çubuðunun hareket serbestliði garanti edilmelidir. Bir Çekme Cihazýnýn Takýlmasý Ýlk 02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2.6.4 2-25 Çeki kancasý ve orta akslý römorklar Merkez aks römorklarýnýn kullanýlmasý, bu amaca uygun çeki kancalarýnýn kullanýlmasýný gerektirir. Sadece bu amaçla temin edilen traverslere ve IVECOnun çeki kancasý takmak üzere sunduðu araçlara önceden izin alýnmaksýzýn bir çeki kancasý takýlabilir. Orijinal tasarýmýnda olmayan araçlara daha sonraki montajlar, IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr. Çeki kancasý takýlmasý için ray takviyesinin ayrýntýsý. Römork yüklerinin deðerleri ve izin verilen dikey yükler, çeki kancasý üreticisinin teknik dokümantasyonunda veya üretim veri plakasýnda yer alýr (örneðin DIN 74051 ve DIN 74052). Ayrýca deðerleri yukarýda belirtilen standartlarýn üstünde olan özel tip onaylý çeki kancalarý da vardýr. Bu kancalar her türlü durumda kullanýlan römorklara baðlý olarak kýsýtlamalara tabi olabilir (örneðin çeki çubuðu uzunluðu). Ayrýca bu, arka traversin daha fazla takviye edilmesini ve daha büyük boyda bir alt þasi lonjeronunun takýlmasýný gerektirebilir. Orta akslý römorklar için tasarlanan mekanik ataþman cihazlarý için Dc ve V deðerleri aþaðýdaki denklemlerde tanýmlanmýþtýr: (T . C) Dc = g . (T + C) 2 V = a . X2 . C L Dc = çene sýnýfýnýn temsili deðeri (kN). Bu, çeken araç ile römork arasýndaki yatay kuvvet için teknik referans kuvveti olarak tanýmlanýr. g = yerçekimi yüzünden hýzlanma (m/s2); T = T+S = çeken aracýn maksimum aðýrlýðý (ton cinsinden); çeken aracýn maksimum aðýrlýðý (ton cinsinden) + merkez akslý bir römorkun dikey yükü; R = römorkun maksimum aðýrlýðý (ton cinsinden); S = statik koþullarda baðlantý noktasýna aktarýlan statik dikey yük deðeri (ton cinsinden). C = merkez aks maksimum yükteyken römorkun maksimum aks yüklerinin toplamý (ton cinsinden). Merkez aks eksi statik dikey yük ile römorkun maksimum aðýrlýðýna eþittir (C = R S); V = teorik dinamik dikey yükün yoðunluk deðeri (kN); A = baðlantý noktasýnda eþdeðer hýzlanma için, çeken ünitenin arka süspansiyonunun bir fonksiyonu olarak aþaðýdaki deðerleri kullanýn: havalý süspansiyon için a = 1,8 m/s2; S < 0,1 R < 1000 kg olmalýdýr; - diðer süspansiyon türleri için a = 2,4 m/s2; X = yükleme yüzeylerinin uzunluðu (m); L = çeki çubuðunun teorik uzunluðu (çeki çubuðu çekme halkasýnýn merkezi ile römork aksýnýn merkez çizgisi arasýndaki mesafe (m)); X2/ L2 > 1 sonuç 1den küçükse 1 deðerini kullanýn. Þekil 2.11 132088 Römorkun yükleme yüzeyinin uzunluðu ve çeki çubuðunun teorik uzunluðu Bir Çekme Cihazýnýn Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 Revizyon09/2010 2-26 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Merkez akslý römorklar için çekme diþlisi sýnýfý hesaplama örneði S = 250 kg, 5 m yük yüzeyi uzunluðu ve 4 m teorik çeki çubuðu uzunluðu ile 3500 kg aðýrlýðýndaki orta akslý bir römorku çekmek için kullanýlacak maksimum 6250 kg aðýrlýðýnda bir 65C15 aracý düþünelim. Bu þekilde verilerden 1. S = 0.25 t 2. C = R S = 3.5 - 0.25 = 3.25 t 3. (T + S) = 6.25 + 0.25 = 6.5 t 4. X2 / l2 = 25 / 16 = 1.5 þunu elde ederiz: Dc = 9,81 x (6,5 x 3,25) / (6,5 + 3,25) = 21,3 kN, ve V = 1,8 x 1,5 x 3,25 = 8,8 kN 2.6.5 Kanca türleri Tablo 2.12 Üretimde mevcut tip onaylý kancalara örnek Tip Sýnýf D (kN) D C (kN) V (kN) GS500 GA381 A50-X S 22.5 22.5 - 25.0 25.0 EC onay no. e 11*94/20*0533*00 e 11*94/20*1613*01 Aþaðýdaki tablo orta akslý römorklar örneðinde üretim çeki çubuklarý için maksimum izin verilen statik dikey yük deðerleri Si gösterir. Tablo 2.13 Model 29L Maksimum S (kN) 140 35S, 35C, 40C 140 45C, 50C, 60C, 65C, 70C 140 Bir Çekme Cihazýnýn Takýlmasýsý Ýlk02/2010 Revizyon09/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-27 ) Bilyeli kancalar Üretici talimatlarýna göre bilyeli kancayý takarken ulusal ve uluslararasý kurallara (örneðin EC Direktifleri) göre belirlenen kýlavuzlara uymak þarttýr. Gerekirse montajcý, kanuni gerekliliklere uygunluðu kanýtlayan dokümantasyonu sunmalýdýr. Kamyon versiyonunun otomatik kancasý ayný zamanda bilyeli kanca için verilen ayný traverslere takýlabilir. ) Pimli kancalar (otomatik) Bunlar, uygun travers kullanýlmasý kaydýyla kamyon versiyonuna takýlýr. Doðrudan IVECO tarafýndan temin edilmediði sürece her ikisinin de geçerli standartlara göre tip onaylý olmasý gerekir. Bunlar, ilgili üreticiler tarafýndan verilen talimatlara göre takýlmalýdýr. 13 Kutuplu konnektör IVECO tarafýndan zaten takýlmamýþsa, madde 2.16.7de verilen talimatlarý takip ederek takýlabilir. 2.6.6 Alçaltýlmýþ Arka Travers Kullanýlan römork tipi, çeki kancasýnýn orijinal olarak tasarlanandan daha alçaða yerleþtirilmesini gerektiriyorsa, IVECO orijinal traversin alçaltýlmasý veya daha alçak bir konuma ilave bir travers (orijinal tipte) takýlmasý konusunda onay verebilir. Þekil 2.12 bir örneði gösterir. Yeni traversin yeni konumuna takýlmasý, önceki ile ayný þekilde, ayný tipte (çap ve sýnýf) cývata kullanarak yapýlmalýdýr. Yan eleman dikey aðýna birleþtirilmiþ C þeklinde bölüm kullanarak bir çekme traversi takviyesi örneði Þekil 2.12 147476 I. Þasi boylamasýna elemaný 2. Alçak travers Mafsallar için cývatalarýn gevþemesini önleyen bir cihaz kullanýlmalýdýr. Bir Çekme Cihazýnýn Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 Revizyon09/2010 2-28 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Yük hakkýnda notlar Statik çeki çubuðu yükünün arka akslar veya akslar üzerinde izin verilen yükü aþmamasý ve ön aks üzerine etki eden gerekli minimum yüke uyulmasý saðlanmalýdýr, bkz. madde 1.13.3. Çekilebilir Aðýrlýðýn Arttýrýlmasý IVECOnun bir römork çekmek üzere uygun kabul ettiði araçlar için normalde izin verileni aþan çekilebilir bir aðýrlýðý onaylama olasýlýðýný deðerlendirmek üzere bir talep yapýlabilir. Bu tip bir onay, uyulmasý gereken koþullarý ve gerektiðinde araç üzerinde yapýlacak uyarlama ve çalýþmalarla ilgili teknik özellikleri içermelidir. Bunlar içerisinde standart traverse olasý takviyeler (bkz. Þekil 2.12), mevcut olduðunda takviyeli bir traversin takýlmasý ve fren sisteminde yapýlacak çalýþmalar için talimatlarý içerir. Çeki kancasý, yeni kullanýma uygun olmalýdýr. Baðlantý flanþý, traversinkine eþleþmelidir. Traversi þasi çerçevesine tespit etmek için tercihen flanþlý kafalý somunlar ve cývatalar veya asgari 8.8 sýnýfýnda yýldýz vidalar kullanýn. Kendinden kilitli somunlar kullanýn. Derece plakalarý Bazý ülkeler, çeki cihazýnýn yanýna izin verilen maksimum çekilebilir aðýrlýk ile dikey yükü gösteren bir plaka takýlmasýný þart koþar. Bu takýlmamýþsa, Üstyapýcý tarafýndan hazýrlanmalýdýr. Bir Çekme Cihazýnýn Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 2.7 ÞASÝ UYGULAMALARI 2-29 Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý Yardýmcý akslar, araçta kullaným için onaylanmamýþtýr. 2.8 Tahrik Hattýnýn Uyarlanmasý Dingil mesafesinin uyarlanmasýný takiben genel bir kural olarak þanzýman üzerinde çalýþma, yaklaþýk ayný dingil mesafesine sahip benzer bir aracýn þanzýmanýna göre yapýlýr. Standart üretim araçlarda kullanýlan kardan milleri eðimlerinin maksimum deðeri korunmalýdýr. Bu kural, süspansiyon ve arka tahrik aksýnda yapýlan her türlü uyarlamada da geçerlidir. Zorluk arz eden durumlarda IVECOdan yardým istenebilir. Önerilen yeni þanzýman uzunluðu ve eðimini gösteren bir diyagram, taleple birlikte sunulmalýdýr. Bölümleri yapmak ve takmak için tahrik hattý üreticisinin kýlavuzlarýnda verilen teknik talimatlar kullanýlabilir. Bu kýlavuzda yer alan teknik özelliklerin amacý þanzýmanýn doðru çalýþmasýný saðlamak, gürültüsünü sýnýrlandýrmak ve motor komplesinden aktarýlan gerilim birikmesini önlemektir. Bu durum hiçbir þekilde Üstyapýcýnýn tamamladýðý iþten sorumluluðunu ortadan kaldýrmaz. 2.8.1 Ýzin verilen uzunluklar Hem ara mil bölümleri, hem de LG veya LZ kayýcý miller (bkz. þekil 2.13) için elde edilebilir maksimum çalýþma uzunluklarý, araçta bulunan borunun dýþ çapýna ve maksimum çalýþma dönüþ hýzýna (formüle bakýnýz) göre belirlenebilir. Bunlar Tablo 2.16da belirtilmiþtir. Tablo 2.16da tanýmlanan kardan mili uzunluðu için boru çapý yeterli olmadýðýnda mevcut millerle ayný özelliklere sahip yeni bir mil bölümü kullanýlmalýdýr. Alternatif olarak bazý durumlarda daha büyük çapta borusu olan bir þanzýman mili kullanýlabilir. Gereken boru çapý, doðrudan Tablo 2.16dan elde edilen gerekli uzunluk ve maksimum dönüþ hýzýna uygun olarak belirlenebilir. Þekil 2.13 Toplam Uzunluk Toplam Uzunluk Toplam Uzunluk 91505 LG Kaydýrýcý bölümler Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý Bir Çekme Cihazýnýn Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-30 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Kayýcý miller söz konusu olduðunda LG uzunluðu, kayýcý sap ara konumda olacak þekilde kardan mafsal merkezleri arasýnda ölçülür. Daima LG ve LZ bölümlerinin her ikisini de kontrol edin. Maksimum çalýþma devirleri, aþaðýdaki formülü kullanarak elde edilebilir: nG = nmaks iG nG = maksimum þanzýman mili devir sayýsý nmaks = maksimum motor devri sayýsý, bkz. Tablo 2.14 ig = en hýzlý viteste vites kutusu oraný, bkz. Tablo 2.15 Tablo 2.14 Maksimum motor devri sayýsý Motor Motor kodu (1) .10 .10 .11 .11 .12 .12 .13 .13 .14 .14 .15 .15 .14 EEV .18 .18 .17 EEV (1) = nmaks 3900 3900 3900 3900 3900 3900 3600 3600 3900 3900 3500 3500 3500 3500 3500 3500 F1AE0481F*A F1AE0481F*B F1AE0481U*A F1AE0481U*B F1AE0481G*A F1AE0481G*B F1AE0481V*A F1AE0481V*B F1AE0481H*A F1AE0481H*B F1CE0481F*A F1CE0481F*B F1CE3481L*C F1CE0481H*A F1CE0481H*B F1CE3481C*C Motor derece plakasýndaki motor kodunu kontrol edin Tablo 2.15 En hýzlý viteste vites kutusu oraný Vites kutusu iG 5S300 - 2830.5 6AS400 6S400 - 2840.6 1 0.8 0.8 Maksimum elde edilebilir þanzýman uzunluðu hesaplamasý örneði ZF S5-300 vites kutusu ile donatýlmýþ bir 35C13 ele alalým. Dýþ çapý 76,2 mm olan bir LZ kardan mili kullanmak istediðimizi varsayalým. Aþaðýdaki verilerden: 1. nmaks = 3600 dev/dak. 2. iG = b 0,8 aþaðýdakiler elde edilir: nG = 3600 / (0,8) = 4500 dev/dak. Bu deðer, maksimum 1.400 mm elde edilebilir uzunluða karþýlýk gelir. Ayný mildeki kardan mafsallarý dönmemelidir. Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-31 Borunun daha fazla kalýnlýðý sýnýfa, baþka bir deyiþle orijinal milin aktarmak zorunda olduðu torka ve tahrik hattýnýn (tork, kinematik zincir oranlarý, güç aksý yükü) tasarýmýna baðlýdýr. Boru kalýnlýðý için genel bir geçerliliðe sahip bir referans deðer verilemez. Örneðin daha büyük bir çapta boru kullanýldýðýnda, teorik olarak orijinal borunun burulma mukavemeti elde edilinceye kadar kalýnlýðý düþürülmelidir. Ancak unutulmamalýdýr ki borunun kalýnlýðýný belirlemek için aþaðýdaki noktalar hesaba katýlmalýdýr: kardan mafsalýn erkek elemanýnýn boyutu, adaptörlerin olasý gerekliliði ve mevcut borularýn boyutlarý. Bu yüzden boyutlarýna (yani kardan mafsalýnýn boyutuna) baðlý olarak þanzýman milinin üreticileri tarafýndan onaylanan atölyeler ile her bir ayrý durumda borunun kalýnlýðý belirlenmelidir. Minimum çalýþma uzunluðu (flanþtan flanþa) kayýcý bölümler için 600 mm ve ara bölümler için 300 mmnin altýna düþmemelidir. Tablo 2.16 Elde edilebilir kardan mili özellikleri 1310 KRÝTÝK ÞANZIMAN DEVRÝ BORU Ø 76,2 X 2,11 mm Azami izin verilen dönüþ devri (dev/dak.) Azami izin verilen dönüþ devri (dev/dak.) 1410 KRÝTÝK ÞANZIMAN DEVRÝ BORU Ø 76,2 X 2,4 mm LV mafsal merkezleri arasýnda mesafe (mm) LV mafsal merkezleri arasýnda mesafe (mm) Azami izin verilen dönüþ devri (dev/dak.) 1310 KRÝTÝK ÞANZIMAN DEVRÝ BORU Ø 88,9 X 1,65 mm ! LV mafsal merkezleri arasýnda mesafe (mm) 117798 Yukarýdaki elde edilebilir maksimum uzunluklar, orijinal milleri ifade eder. Dönüþümden elde edilen bölümler için daha kýsa miller (-%10) temin edilmelidir. Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-32 ÞASÝ UYGULAMALARI 2.8.2 D AILY Tahrik Mili Konumlarýnýn Belirlenmesi Birkaç bölüm içeren tahrik hatlarýnda her bir mil yaklaþýk ayný uzunlukta olmalýdýr. Genel bir kural olarak bir ara ve kayýcý mil arasýndaki uzunluk farký (bkz. Þekil 2.14) 600 mmyi aþmamalýdýr; iki ara mil arasýndaki fark ise 400 mmden fazla olmamalýdýr. Kayýcý miller için minimum çalýþma uzunluðu ile tam kapalý uzunluk arasýnda en az 20 mm ayrým olmalýdýr. En kullanýþlý seyir þekline uyarak statik düzenlemeyi mümkün olduðunca merkezi bir alana yerleþtirin. Tahrik hattýnýn gereken uzunluðu izin verilen uzunluðu aþtýðýnda Þekil 2.15de gösterildiði gibi ilave bir tahrik mili kullanýlmalýdýr. Þekil 2.14 102424 1. Motor, debriyaj, vites kutusu ekseni - 2. Ön mil (kayýcý) - 3. Mil desteði - 4. Arka mil (sabit bölüm) - 5. Arka aks kutusunun eðimi (statik yük) - 6. Arka aks kutusunun eðimi (maks. sýkýþtýrma) - 7. Arka aks kutusunun eðimi (maks. uzatma) - 8. Ön mil (kayýcý) ve aks kutusu ekseni ayný eðime sahip olmalýdýr Ara mil ve arka aks kutusunun eðimi, araçlarýn statik yük durumunda doðru bir þekilde hizalanmalýdýr. Motordebriyaj-vites kutusu eksenine göre bunlarýn eðimlerindeki fark, 1ºden fazla farklýlýk göstermemelidir. Bu da arka aks kutusu ile yay arasýna bir kama yerleþtirerek elde edilebilir. Arka aks eðiminin açýsý 4º ila 6º arasýnda olmalýdýr (nominal 5º). Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-33 Dingil mesafesinin uzatmasý belirgin oranda olduðunda Þekil 2.15de gösterildiði gibi bir yardýmcý ara mil takmak gerekebilir. Bu durumda araçlarýn statik yük durumunda motor-vites kutusu ekseni, ikinci ara mil ve arka aks mahfazasý ekseni arasýnda ayný eðim korunmalýdýr. Þekil 2.15 X° = maks 5°30 102425 1. Motor, debriyaj, vites kutusu ekseni - 2. Ön mil - 3. Arka mil desteði - 4. Ara mil (kayýcý) - 5. Arka mil (sabit bölüm) 6. Arka aks kutusunun eðimi (statik yük) - 7. Arka aks kutusunun eðimi (maks. sýkýþtýrma) - 8. Arka aks kutusunun eðimi (yüksüz) - 9. Vites kutusu, kayýcý ara mil ve arka aks kutusu ekseni ayný eðime sahip olmalýdýr. Esnek desteklere, IVECO teknik deðerleri ile benzer teknik deðerlere sahip traverslere birleþtirilmiþ en az 5 mm kalýnlýðýnda (bkz. Þekil 2.16) destek plakalarý takýlmalýdýr. Dingil mesafesini azaltýrken frezeli milin uzunluðu yaklaþýk 600 mmden düþükse ara millerin çýkartýlmasý tavsiye edilir. Þekil 2.16 102426 1. Ara mil - 2. Destek braketi - 3. Yatak plakasý - 4. Ara mil desteði Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-34 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Ayný durum, ayrý vites kutusu olan araçlarda da geçerlidir. Buna ilaveten genel bir kural olarak bu tip araçlarýn dingil mesafesi, standart üretim için (örneðin damperler) tasarlanan daha kýsa dingil mesafesi ölçülerinden daha fazla düþürülemez. Bu uyarlamalar için IVECOnun orijinal tahrik hattýnýn kullanýlmasý önerilir. Ancak bunun mümkün olmamasý halinde 420 N/mm2 (42 kg/mm2) deðerinden daha düþük olmayan bir akma noktasýna sahip sertleþtirilmiþ çelik borular kullanýlabilir. Kardan mafsallýnda uyarlamalara izin verilmez. Þanzýman veya þanzýmanýn bir parçasý uyarlandýðýnda uyarlanan her bir bölüme dikkatli bir dinamik dengeleme yapýlmalýdýr. ! Þanzýman, aracýn sürüþ güvenliði açýsýndan önemli olduðundan üzerinde yapýlan her türlü uyarlamanýn, maksimum çalýþma garantilerini taþýmasý gerektiði unutulmamalýdýr. Bu yüzden bu tip çalýþmalarý sadece son derece uzman ve þanzýman üreticisi tarafýndan onaylanmýþ þirketler yapmalýdýr. Bir Yardýmcý Aksýn Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-35 Modifications of the Engine Cooling System 2.9 Emme/Egzozda Uyarlamalar 2.9.1 Emme Motor hava emme ve egzoz sistemlerinin teknik deðerleri, IVECO onayý olmadan deðiþtirilmemelidir. Yapýlan iþlemler vakum seviyelerini (emme için) ve orijinal karþý basýncý (egzoz için) deðiþtirmemelidir. Tablo 2.17 Nominal motor devri ve tam yükte emme ve egzozda izin verilen maksimum karþý basýnç Motor Kodu Motor .10 .10 .11 .11 .12 .12 .13 .13 .14 .14 .15 .15 .14 EEV .18 .18 .17 EEV F1AE0481F*A F1AE0481F*B F1AE0481U*A F1AE0481U*B F1AE0481G*A F1AE0481G*B F1AE0481V*A F1AE0481V*B F1AE0481H*A F1AE0481H*B F1CE0481F*A F1CE0481F*B F1CE3481L*C F1CE0481H*A F1CE0481H*B F1CE3481C*C Egzozda karþý basýnç (kPa) 25 27 25 27 25 27 25 27 25 27 28 30 30 28 30 30 Emmede minimum/maksimum karþý basýnç (kPa)) 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 1.6 - 8.5 Aracýn egzoz sistemi üzerinde yapýlan her türlü çalýþma, kanuni kurallar gerektirdiðinde gürültü ve duman açýsýndan aracýn onaylanmasýný gerektirir. Hava emiþi, motordan sýcak hava ve/veya tozlu hava ya da kar ve yaðmur emiþini önleyecek þekilde konumlanmalýdýr. Vanlarýn gövdelerine dahil edilmesi gereken hava emiþi aparatlarý, filtrenin üst tarafýnda bulunan ana hortumun iki buçuk katýndan daha büyük bir çalýþma yüzeyine sahip olmalýdýr. Bu aparatlar (örneðin ýzgaradaki açýklýklar), engellenmelerine neden olmayacak bir boyutta olmalýdýr. Hava filtresinde deðiþiklik yapmak veya orijinal filtreyi daha düþük hava kapasitesi olan bir üniteyle deðiþtirmek yasaktýr. Motorun doðru çalýþmasýný deðiþtireceðinden ve egzoz emisyonlarýný olumsuz etkileyeceðinden donanýmlarda (yakýt enjeksiyon pompasý, regülatör, enjektörler, vs.) uyarlamalar yapmaya izin verilmez. 2.9.2 Motor egzozu Borular mümkün olduðunca düz döþenmeli, kývrýlma açýlarý 90°yi aþmamalý ve yarýçaplarý, dýþ çapýn en az 2,5 katý olmalýdýr. Kýsýtlamalardan kaçýnýn ve orijinallerden daha küçük olmayan etkili kesitler kullanýn. Egzoz boru tesisatý ve elektrik sistemi, plastik boru tesisatý, stepne (minimum 150 mm), plastik yakýt deposu (minimum 100 mm) vs. arasýnda yeterli boþluk býrakýn. Çelik koruma panelleri kullanýlýrsa daha düþük deðerler (örneðin 80 mm) onaylanabilir. Daha fazla kýsaltmalar, ýsý yalýtýmý kullanýlmasýný veya plastik borularýn çelik borularla deðiþtirilmesini gerektirir. Susturucu gövdesinde uyarlamaya izin verilmez ve ayrýca, donanýmlarda (enjeksiyon pompasý, regülatör, enjektörler vs.) motorun verimli çalýþmasýný bozacak ve egzoz gazý emisyonlarýný etkileyecek deðiþikliklere de izin verilmez. Motor Soðutma Sisteminde Uyarlamalar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-36 ÞASÝ UYGULAMALARI Daily Modifications to the engine cooling and intake system 2.10 Motor soðutma ve emme sisteminde uyarlamalar Özellikle radyatörle baðlantýlý olarak orijinal sistemin doðru çalýþmasý için, radyatör ve hortumlarýn serbest yüzeyi (boyutlar ve yerleþim) deðiþtirilmemelidir. Bununla birlikte yine de motor soðutma sistemi üzerinde çalýþma gerektirecek þekilde dönüþüm yapýlacaksa (örneðin kabinde uyarlamalar), þunlarý göz önünde bulundurunuz: - emme bölmesi, sýcak hava devridaimini önleyen lastik contalar takýlmýþ þekilde tamamen hava geçirmez olmalýdýr. Contalar, deforme olmadan veya gözle görülür ve hasara uðramadan 100°C sabit sýcaklýða, kýsa sürelerle 120°C sýcaklýða dayanmalarýný saðlayan bir kalitede olmalýdýr. Bölme, tüm güzergahý boyunca hava geçiþi bölümünü etkin tutmalýdýr; - radyatörün soðutulmasýnda kullanýlan hava geçidinin kullanýþlý alaný, standart kabini olan araçlarda bulunandan daha küçük olmamalýdýr. Motor bölmesinden maksimum hava çýkýþý saðlanmalý ve kalkan ya da bölme duvarý kullanma ihtimalini de deðerlendirerek bayat hava ceplerini veya havanýn geri akýþýný önlemeye dikkat edilmelidir. - sýcak hava çýkýþý saðlanmalýdýr; - fanýn çalýþmasý deðiþtirilmemelidir; - hortumlarý yeniden yerleþtirmek gerekirse bu iþlem, sistemin tamamen doldurulmasýný (bu da kesintisiz bir akýþta, aðýzda týkanýklýklar oluþturmadan yapýlmalýdýr) veya normal su akýþýný etkilemeden yapýlmalýdýr. En aðýr çalýþma koþullarýnda bile suyun maksimum dengeleme sýcaklýðý deðiþtirilmemelidir; - hortumlar, su devridaimini engelleyebilecek hava cepleri oluþturmayacak þekilde (baþka bir deyiþle, hava hücrelerinden kaçýnarak ve yeterli hava alma noktalarý saðlayarak) yerleþtirilmelidir. Bu yüzden su pompasýnýn motor çalýþtýrýldýktan hemen sonra pompaladýðýný ve daha sonra devrede basýnç olmadýðýnda dahi motor rölantideyken (gerekirse birkaç kez gaz verin) çalýþmaya devam ettiði kontrol edilmelidir. Buna ek olarak motor yüksüz þekilde çalýþýrken ve maksimum devirde su pompasý besleme basýncýnýn 1 bardan düþük olmadýðýný da kontrol edin. Soðutma devresinin çalýþmasýný kontrol etmek için suyun beslemesini, havalandýrýlmasýný ve devridaimini göz önünde bulundurarak aþaðýdaki þekilde ilerleyin: - ýsýtma sistemi besleme musluklarýný ve ýsýtýcý hava deliklerini açýn; - motor kapalýyken su devresini sabit 8 10 l/dak. akýþla doldurun ve hava boþaldýðýnda ýsýtýcý hava deliklerini kapatýn; - motoru çalýþtýrýp 5 dakika rölantide tutun; bu esnada besleme deposundaki su seviyesi, minimum iþaretinin altýna düþmemelidir; - su pompasý çýkýþ borusundaki basýncýn kademeli olarak ve basýnç dalgalanmalarý olmadan arttýðýný kontrol ederek kademeli olarak motor devrini yükseltin; - termostat açýlýncaya kadar motor devrini yüksek tutun, aþaðýdakilerin arasýna takýlan þeffaf borulardan hava baloncuklarýnýn geçtiðini kontrol edin: - motor çýkýþý ve radyatör; - doldurma haznesi ve su pompasý; - motor hava gidericisi ve doldurma haznesi. - termostatý açýktan 15 dakika sonra devrede artýk baloncuk kalmadýðýný kontrol edin. - termostat açýk ve motor rölantideyken su pompasý çýkýþ borusundaki ortalama basýnç, su sütunundan 500 mm daha yüksek olmalýdýr. Motor soðutma ve emme sisteminde uyarlamalar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 Daily ÞASÝ UYGULAMALARI 2-37 Work on the Suspension 2.11 ! Süspansiyon üzerinde Çalýþma Aracýn çalýþmasý için önemli parçalar olduðundan süspansiyon sistemleri ve yaylar (örneðin ilave yaprak yaylar, farklý kavis verme vs.) üzerinde yeniden iþlem yapmak için þirket onayý alýnmalýdýr. Genel bir kural olarak parabolik yaylarýn uyarlanmasýna izin verilmez. Bu yaylarla donatýlmýþ araçlarda süspansiyonun sertliðini arttýrmak için özel versiyonlarda veya iþlemlerde esnek lastik bileþenlerin takýlmasýna onay verilebilir. Çok özel durumlarda ve belirli kullanýmlar için parabolik yaya ekstra yaprak eklenmesi olasýlýðý deðerlendirilebilir. Bu iþlem sadece IVECO onaylý uzman þirketler tarafýndan yapýlmalýdýr. Ayný aksýn bir tarafýna parabolik yay ve diðer tarafýna yarý eliptik yay takmak yasaktýr. Frenleme sisteminde yük paylaþtýrma valfi (LAV) ile donatýlmýþ araçlarda arka süspansiyonun uyarlanmasý, bu LAV valfinin ayarlanmasýný gerektirir (bkz. madde 2.15). ! ESP donanýmlý araçlarda süspansiyonlarda uyarlamalara izin verilmez. Bkz. nokta 2.15.5 Mekanik bir Süspansiyonun Pnömatik veya Karýþýk Süspansiyona Deðiþtirilmesi Bu tip uyarlamalara sadece arka aksta izin verilir. Tam dokümantasyon ve montaj çizimlerinin sunulmasýnýn ardýndan Üstyapýcýlar tarafýndan önerilen olasý çözümler IVECO tarafýndan deðerlendirilebilir. Hava tahrikli yaylarýn boyutlarý ve montajý, tork tepki çubuklarý, süspansiyonun etkinliði ve araç ile pnömatik besleme sistemi davranýþýnýn etkisi, sadece uyarlamayý yapan þirkete aittir. Süspansiyon ve baðlantý bileþenleri aracýn güvenliði açýsýndan son derece önemlidir, bu yüzden uyarlamayý yapan þirket, gereken tasarým ve test önlemlerini almalýdýr. Yük paylaþtýrma valfi ile donatýlan araçlarda bunun, yaylardaki hava basýncý tarafýndan tahrik edilen pnömatik kontrollü LAV ile deðiþtirilmesi gerekir. Akstaki yükle baðlantýlý olarak orijinal araçtaki ile ayný frenleme performansýný oluþturabilmek için bunun kalibre edilmesi gerekir. Üstyapýcý, bu amaçla yapýlan talimat plakasýnda ilgili deðerlerin belirtildiðinden emin olmalýdýr. Süspansiyonun hava haznesi, ayrý hava kompresörü tarafýndan beslenen özel olarak tasarlanmýþ devreye baðlanmalýdýr. Süspansiyon üzerinde Çalýþma Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-38 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Arka süspansiyonda uyarlamalar Arka yayýn özelliklerinin deðiþtirilmesi (örneðin yaprak sayýsý, yaylanma oraný vs.), aracýn frenleme performansýný deðiþtirmemek için fren yükü paylaþtýrma valfinin ayarlanmasýný gerektirir. Süspansiyonlar üzerinde yapýlan çalýþmalar, aks(lar) üzerinde izin verilen yükler veya aracýn toplam aðýrlýðýnda büyük deðiþiklikler içeriyorsa geçerli fren kanunlarý gerekliliklerine uyum saðlamak için frenleme kuvvetlerini uyarlamak gerekli olabilir. Gerekli talimatlar, IVECO tarafýndan yayýnlanan dokümantasyonda verilecektir. Araç ABS sistemi ile donatýlmýþsa hiçbir ayarlama yapýlmasýna gerek yoktur. Arka yayýn teknik özelliklerindeki uyarlama, her iki aks üzerindeki yüklerin veya toplam aðýrlýðýn deðiþmesini gerektirmiyorsa, fren yükü paylaþtýrma valfinin bir IVECO yetkili temsilcisi tarafýndan ayarlanmasý gerekir. Aracýn frenleme kapasitesini deðiþtirmemek için, fren yükü paylaþtýrma valfinin derece plakasýnda verilen zemin yükü / fren basýncý oranýna (çeþitli yük koþullarýnda) uymak gerekir. Bu durumlarda fren yükü paylaþtýrma valfini ayarlamak için yeni yayýn sertliðine karþýlýk gelen delik 9a bir yük uygulayarak madde 2.15.4de verilen talimatlarý takip edin. Tüm yük koþullarýnda zemin yükü / fren basýncý oranýna uyulduðunu kontrol etmek þarttýr. Aksi durumda fren kanunlarýna uygunluðu kontrol ettirmek için IVECO ile temasa geçiniz. Yük paylaþtýrma valfinin derece plakasýndaki verilerin deðiþtirilmesi, plakanýn yeni verileri içeren yeni bir plakayla deðiþtirilmesini gerektirir. ! Pnömatik yay korumasý Üstyapý, kum, çamur veya taþlara karþý korumak için tekerlekleri pnömatik yaylardan ayýran bir ön bölme sacý içermelidir. Ön bölme sacý yayýn çevresinde 350 mm çapýnda bir boþluk býrakmalý ve pnömatik yaylarla diðer süspansiyon bileþenlerinin incelenme ve bakým iþlemleri için kolay eriþime olanak tanýmalýdýr. Süspansiyon üzerinde Çalýþma Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-39 Heating/Air conditioning system modifications 2.12 Isýtma/Klima sistemi uyarlamalarý 2.12.1 Bir Yardýmcý Isýtma Sisteminin Takýlmasý Yardýmcý bir ýsýtma sisteminin takýlmasý gerekli görüldüðünde IVECO tarafýndan önerilen türlerin kullanýlmasý tavsiye edilir. IVECOnun yardýmcý ýsýtýcý kullanýlmasýný beklemediði araçlarda montaj iþlemi, tedarikçi talimatlarýna göre (yani ýsýtýcý düzeneði boru tesisatý, elektrik sistemi vs.) ve aþaðýda verilen talimatlarý takip ederek yapýlmalýdýr. Konuyla ilgili tüm ulusal kural ve kanunlara uyulmalýdýr (baþka bir deyiþle incelemeler, tehlikeli kargo nakliyesi için belirli montaj iþlemleri, vs.). Yardýmcý ýsýtma sistemi, kullanýcýnýn donanýmýn performansýný bozma veya deðiþtirmeden sorumlu olmasý halinde onaya tabi olan araca özgü donanýmdan yararlanmamalýdýr. Ayrýca: - araç bileþenleri ve donanýmlarýnýn (yani soðutma sistemi) doðru çalýþtýðýndan emin olun; - akü kapasitesi ve alternatör çýkýþýnýn daha yüksek akým gereklilikleri açýsýndan yeterli olduðundan emin olmak için elektrik sistemini kontrol edin (bkz. madde 2.16). Yeni devreye bir koruma sigortasý takýn; - yeni eklenen yakýt sisteminin emiþini, motor yakýt geri dönüþ hattýna baðlanan hazneye baðlayýn. Araç yakýt deposundan doðrudan beslemeye, ancak bunun motor yakýt sisteminden baðýmsýz olmasý ve yeni devrenin tamamen sýzdýrmaz olmasý halinde izin verilir. - genel boyut ve ýsýnýn þasideki çeþitli üniteleri etkilediðini göz önünde bulundurarak boru ve kablo yollarýný, braketler ile hortumlarýn konumunu takip edin. Araç çalýþýrken tehlikeye yol açabilecek serimler ve düzenlemelerden kaçýnýn. Gerekirse kalkanlar veya korumalar kullanýn. Tüm kurulum, hýzlý ve kolay servis için iyi bir eriþim saðlayabilecek þekilde tasarlanmalýdýr. a) Bir su ýsýtýcýsý takarken orijinal araç ýsýtma ve motor soðutma devreleri de iþin içine girer (bkz. madde 2.10), ýsýtma sisteminin güvenilirliðini ve orijinal sistemin güvenli çalýþmasýný saðlamak için aþaðýda sýralanan talimatlarýn takip edilmesi tavsiye edilir: - yardýmcý donaným ile ana donaným arasýndaki baðlantýlarý tanýmlarken özel dikkat gösterilmelidir; gerekirse IVECOya danýþýn; Eklenen borular, soðutma sývýsýnýn korozyon etkisine dayanýklý pirinç veya baþka bir alaþýmdan yapýlmalý ve baðlama manþonlarý, IVECO Standardý 18-0400 gerekliliklerine uygun olmalýdýr; - boru tesisatý için makul bir düzenek belirleyin, kývrýmlardan ve sifonlamadan kaçýnýn; - sistemin doðru þekilde dolmasýný saðlamak için uygun bir havalandýrma valfi (hava alma noktalarý) takýn; - gerekirse ilave tapalar ekleyerek devrenin tamamen tahliye olabileceðinden emin olun; - ýsý kaybýný önlemek için doðru yalýtým kullanýlmalýdýr. b) Hava ýsýtýcýlarý kullanýldýðýnda ve montajýn doðrudan kabine yapýlmasý gerektiðinde motor egzoz sisteminin eklenen kuruluma temas etmediðinden emin olun (aracýn içinde yanma gazý devridaimini önlemek için) ve doðrudan hava akýþlarýndan kaçýnarak doðru sýcak hava daðýtýmýný saðlayýn. Isýtma/Klima sistemi uyarlamalarý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-40 ÞASÝ UYGULAMALARI 2.12.2 D AILY Bir Klima Sisteminin Takýlmasý Bir klima sisteminin takýlmasý gerekli görüldüðünde IVECO tarafýndan önerilen türlerin kullanýlmasý tavsiye edilir. Bu prosedür geçerli deðilse montaj, tedarikçi talimatlarý ve aþaðýdaki noktalara göre yapýlmalýdýr: - montaj, araç bileþenlerinin ve montajla birlikte takýlmasý olasý donanýmlarýn doðru çalýþmasýna müdahale etmemelidir; - akü kapasitesi ve alternatör çýkýþýnýn daha yüksek akým gereklilikleri açýsýndan yeterli olduðundan emin olmak için elektrik sistemini kontrol edin (bkz. madde 2.16.3). Yeni devreye bir koruma sigortasý takýn; IVECO ile baðlantýya geçerek kompresörün takýlmasý için bir yöntem belirleyin; motora takýlýrsa orijinal IVECO kompresörü kullanýn; - genel boyut ve ýsýnýn þasideki çeþitli üniteleri etkilediðini göz önünde bulundurarak boru ve kablo yollarýný, braketler ile hortumlarýn konumunu takip edin. Araç çalýþýrken tehlikeye yol açabilecek serimler ve düzenlemelerden kaçýnýn. Gerekirse kalkanlar veya korumalar kullanýn; - tüm kurulum, hýzlý ve kolay servis için iyi bir eriþim saðlayabilecek þekilde tasarlanmalýdýr. Araç teslimatýnda Üstyapýcý gerekli bulduðu tüm servis ve bakým talimatlarýný temin etmelidir. Ayrýca sistem çalýþmalarýna göre: a) kabinin içine takýlan donaným: - kondansatör, orijinal motor soðutma sistemi özelliklerini (motor radyatörünün yayma alanýnda azalma) bozmamalýdýr; - kondansatör için en iyi düzenleme, motor radyatörü ile birleþik deðil, ayrý bir bölmede, uygun þekilde havalandýrýlmýþ biçimde olmalýdýr; - kabindeki evaporatör-fan ünitesi düzeni (IVECO tarafýndan planlanmamýþsa), kontrol ve çalýþtýrma donanýmýna eriþimin kýsýtlanmayacaðý þekilde tasarlanmalýdýr; b) kabin tavanýna takýlan donaným: - donaným (kondansatör, evaporatör, fan) kabin tavanýna takýldýðýnda aðýrlýðýnýn, tavan montajý için izin verilenden daha yüksek olmadýðýndan emin olun. Ayrýca ünitenin aðýrlýðýna ve yapýlan uyarlamanýn kapsamýna baðlý olarak Üstyapýcý gerektiðinde tavan çerçevesine uygun takviyeler takmalýdýr; - IVECO tarafýndan temin edilmeyen kompresörlerle özel uygulamalar için (örneðin buzdolabý kutusu), yetkili IVECO ofisi ile temasa geçiniz. Isýtma/Klima sistemi uyarlamalarý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-41 Operations on panels 2.13 Paneller üzerinde iþlemler 2.13.1 Genel Özellikler Sürücü kabini üzerindeki her türlü çalýþma, önceden IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr. Uyarlamalar, uyarlamalarsan etkilenen alanda bulunan kontrol cihazlarýnýn (örneðin pedallar, baðlantýlar, anahtarlar, borular, vs.) çalýþmasýný engellememeli veya yük taþýyan elemanlarýn (dikmeler, takviye bölümleri vs.) mukavemetini deðiþtirmemelidir. Motorun soðutma sistemini ve hava giriþ borularýný etkileyebilecek çalýþmalar yaparken özel dikkat gösterilmelidir. Yükün konumunu belirlerken akslar üzerinde izin verilen yüklerin doðru daðýtýlmasýný saðlamak için kabin aðýrlýðýndaki deðiþiklikler dikkate alýnmalýdýr (bkz. madde 1.13). Ses bastýrma panellerinin veya koruyucu elemanlarýn (paneller, dolgular) çýkartýlmasýný gerektiren iþlemlerde, sökme iþlemini asgari düzeyde tutarak koruyucu elemanlarý orijinal konumlarýna geri yerleþtirmeye, önceki çalýþma kapasitelerini korumaya özen gösterin. Kontroller ve donanýmlar (kuyruk mili (PTO) devreye girme kontrolü, harici çalýþma silindiri kontrolü, vs.) aþaðýdaki koþullarda kabine takýlabilir: - doðru yerleþtirilmiþlerdir ve sürücünün kolay eriþebileceði bir konumdadýrlar; - ulusal yasalarýn gerekliliklerinin yaný sýra araç ve donanýmýn kullaným ve güvenlik gereksinimlerini de karþýlayan güvenlik, kontrol ve uyarý cihazlarý takýlmýþtýr. Özellikle kabin yatýrýldýðýnda, borularýn ve kablolarýn doðru yerleþtirildiðinden emin olun. Motor, ýsý kaynaklarý ve hareketli parçalardan uygun mesafeleri korumaya dikkat ederek gereken tespit elemanlarýný kullanýn. Yapýdaki tüm uyarlamalarda gerekli korozyon korumalarýný uygulayýn (bkz. nokta 2.2). Gövde kesildiðinde ve iþlenmemiþ panellere kaynak yapýldýðýnda mafsallarýn paslanmasýný önlemek için her iki yüzeyi de galvanize olan (I.S. 18-1317 sýnýf ZNT/F/10/2S veya I.S. 18-1318 sýnýf ZNT/10/2S) ve ayný zamanda bir yüzey koruma döngüsünden geçmiþ paneller kullanýlmasýný öneririz. Keçelerin doðru takýldýðýndan ve gereken alanlara sývý conta sürüldüðünden emin olun. Su, toz ve duman girmesine karþý kusursuz bir sýzdýrmazlýk saðlandýðýndan emin olun. Üstyapýcý, çalýþmadan sonra kabinin içeriden ve dýþarýdan kanuni gerekliliklere hala uygun olduðunu kontrol etmelidir. Paneller üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-42 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY 2.13.2 Tavan Paneli Uyarlamalarý Belirli yenilemeler yapabilmek için montaj ve uyarlama çalýþmalarý, kabinin mukavemetini muhafaza etmeye ve çalýþmasý ile korumasýný sürdürmeye özen göstererek yapýlmalýdýr. Tavana kompleler veya sistemler takarken (örneðin klima sistemleri, spoylerler), cihazýn aðýrlýðýnýn kabin için izin verilen aðýrlýðý aþmadýðýný kontrol edin. Bu sýnýrlar, takýlacak komple veya sisteme baðlý olarak talep üzerine verilecektir. Bir açýklýk verilmesi gerekirse aþaðýdaki þekilde ilerleyin: - baðlantý yarýçaplarý 50 mmden az deðildir; - var olan yivleri uyarlamayýn; - tavanýn kavisini deðiþtirmeyin. Bir spoylerin takýlmasý IVECO tarafýndan üretilen versiyonlar bir seçenek olarak mevcuttur. Uygun þekilde tasarlanýp kontrol edildiklerinden bu ürünlerin kullanýlmasý tavsiye edilir. Önceki versiyonlardan farklý bir spoyler takarken, Üretici tarafýndan temin edilen özel kýlavuzlarý takip edin. Ulusal kurallar gerektirdiðinde bu montajlarýn sorumlu acenteler tarafýndan incelenmesi gerekir. Tavan paneli ve kabin arka duvarýnda uyarlamalar Arka duvarýn tamamen çýkartýlmasý ve tavan panelinin kýsmen sökülmesi (örneðin motorlu karavanlar) gereken durumlarda iþlem, aþaðýdaki talimatlara göre yapýlmalýdýr: - belirtilen asgari birleþtirme yarýçaplarýna uymaya dikkat ederek Þekil 2.17de gösterilen biçimde kesim yapýn. Tavan komplesi seviyesinde arka traversin yapýsýný çýkartýn. Emniyet kemerlerinin üst baðlantýlarýnýn etkili kalabilmesi için direklerin deforme olmamasýný saðlayabilecek kapasitede uygun bir yapýyla direnci yeniden saðlamak gereklidir. Bunun için en az 800daN kompresyon gücüne sahip bir yapý takýlmalýdýr; - daha önce belirtilen genel talimatlarý takip ederek yeni yapýyla baðlantýyý yapýn. Paneller üzerinde iþlemler Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-43 Þekil 2.17 Bölüm A-A Bölüm B-B Bölüm D-D Bölüm C-C 140846 1. Tavan paneli 2. Sýnýr kesim alaný 3. Tavan paneli yan kaplamasý 4. Kapý giriþ halkasý 5. Dahili arka orta parça 6. Arka duvar 7. Kapý giriþi arka kaplamasý 8. Yan kaplama Paneller üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-44 ÞASÝ UYGULAMALARI 2.13.3 D AILY Van ve kombi üstyapý uyarlamalarý Tavan raylarýnýn takýlmasý Tavan raylarý sadece düþük tavanlý veya orta tavanlý vanlarda kullanýlmalý ve aþaðýdaki kýlavuzlarý takip ederek bu amaçla tavan panelinde bulunan özel tasarlanmýþ tespit elemanlarý (þekillere bakýnýz) kullanarak takýlmalýdýr. - tespit elemaný, boylamasýna ve enlemesine kuvvetlere gereken direnci saðlayarak bir baðlantý cihazý içermelidir. Dingil mesafelerinde toplam 3+3 tespit elemaný verilmiþtir; - viraj alýrken iyi dengeyi garanti edebilmek için toplam 150 kglik deðer aþýlmamalýdýr; - her bir tespit elemaný için izin verilen aðýrlýk, 25 kgý aþmamalýdýr. Þekil 2.18 140847 Tablo 2.18 Boyutlar (mm) 1 2 3 4 5 6 Van, dingil mesafesi: 3000, alçak tavan - kýsa uzantý 1760 754 932 1548 1548 1548 Van, dingil mesafesi: 3000, alçak tavan - uzun uzantý 1760 954 932 1548 1548 1548 Van, dingil mesafesi: 3000, orta yükseklikte tavan - kýsa uzantý 1895 734 932 1229 1229 1229 Van, dingil mesafesi: 3000, orta yükseklikte tavan - uzun uzantý 1895 734 932 1229 1229 1229 Van, dingil mesafesi: 3300, orta yükseklikte tavan 2549 1082 935 1229 1229 1229 Van, dingil mesafesi: 3950, orta yükseklikte tavan 2769 1512 1315 1229 1229 1229 Paneller üzerinde iþlemler Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-45 Tavan panelinde uyarlamalar a. Þeffaf bir tavan takýlmasý Þeffaf taban seçeneði, doðrudan fabrikadan temin edilir. Bu, mümkün olduðunda belirtilmelidir. Ýnþasý tamamlanmýþ araçlarda uyarlama, gereken önlemleri almak suretiyle aþaðýdaki þekilde ilerleyerek mümkündür. - Yedek Parça departmanýndan aþaðýdaki bileþenleri temin edin: Bileþen - Parça numarasý Miktar Þeffaf tavan 500360077 1 Orta parça 500360079 2 Destek 500360089 2 kesim alanýný belirleyin; olasý bir çözüm, aþaðýdaki diyagramda gösterilmiþtir: Þekil 2.19 kesim alaný 25 mm 102772 - orijinal tavan birleþme alanýndan yaklaþýk 25 mm býrakýn (bkz. Þekil 2.19); - Tavan kesilirken bu amaçla býrakýn 25 mmyi kullanarak dört tavan destek traversini tavanýn kalan kýsmýna kaynak yapýn (en rahat, etkin ve güvenli yöntemi kullanarak). - Þeffaf tavaný (500360077) yukarýdan tavan destek traversleri üzerine yerleþtirerek ve tüm birleþimin su geçirmez olmasýný saðlayarak uygun bir yapýþtýrýcý (örneðin Betafili, Gurit, Essex vs.) kullanmak suretiyle þeffaf tavaný yapýþtýrýn. Paneller üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-46 ÞASÝ UYGULAMALARI b. D AILY Bir tavan kapaðýnýn takýlmasý Çalýþmasý kasnaklarý etkilemediði ve yapýmýn, uyarlanan parçada su geçirmezlik ve mukavemet garanti etmesi kaydýyla tavana bir kapak takýlabilir. Þekil 2.20 bir montaj örneðini gösterir. Þekil 2.20 conta kesit kesme alaný 102773 Paneller üzerinde iþlemler Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-47 c. Tavan paneli yüksekliðinin uyarlanmasý Tavan panelinde üç dahili yükseklik mevcuttur: - alçak tavan = 1595 mm - orta tavan = 1900 mm - yüksek tavan = 2300 mm Araç üretimden çýktýktan sonra tavan yüksekliðinin ayarlanmasý son derece zorlu ve maliyetli bir iþlemdir. Ayrýca ayný tavan yapýlarýna sahip orta yükseklik ve yüksek tavan versiyonlarý ile sýnýrlýdýr. Þekil 2.21, iki versiyonun düzenini gösterir: burada, tavan panelinin tek parçalý bir yapý olduðunu görmek mümkündür. Orijinal tavan paneli ile doðru baðlantýyý saðlamak için Üstyapýcýnýn tavan kasnaklarýna uygun uyarlamasý olan bir yan panel çerçevesi yapmasý gerekecektir. Þekil 2.21 102433 Paneller üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-48 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY d. Yan pencerelerin yapýlmasý Vanlarda pencerelerin yapýlmasý, aþaðýda gösterilen özel önlemlerin alýnmasýný ve iþlemlerin yapýlmasýný gerektirir. Sac metal Þekil 2.22de gösterilen biçimde kesilmeli, aþaðýdaki asgari geniþliklere sahip çevresel profili korumaya özen gösterilmelidir: - 15 mm (lastik keçe ile sabitlenen pencerelerde); - 20 ÷ 25 mm (yapýþtýrarak sabitlenen pencerelerde). Gereken mukavemeti saðlamak için dahili bir destek yapýsý yapýlmalýdýr (bkz. Þekil 2.22). Baðlantý, þekilde gösterildiði gibi yapýlmalýdýr. Taban baðlantý noktasýna yeterli bir takviye saðlayarak pencerelerin bulunduðu alandaki direði çýkartýn. Þekil 2.22 yarý-yapýsal malzeme ile yapýþtýrma dahili destek yapýsý conta dahili destek yapýsý yarý-yapýsal malzeme ile yapýþtýrma dahili destek yapýsý conta kesme alaný 102434 Paneller üzerinde iþlemler Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-49 e. Ýç raflar Raflar, yeterince sert ve kendi kendilerini destekleyebilecekleri þekilde yapýlmalý ve düzenlenmelidir. Alt destek taban çerçevesi tarafýndan (traversler ve boylamasýna bölümler) desteklenmeli ve yükü dengeli daðýtacak þekilde yapýlmalýdýr. Yan yapýya tespit, hiçbir ön yükleme etkisi oluþturmadan yapýlmalýdýr ve aþaðýdakileri içerebilir: - önceden deliklerin bulunduðu yerlerde kutulu dikmeler; - üst baðlantý raylarý. f. Yapý ve taban üzerinde çalýþma Yukarýda verilen kýlavuz ve önlemlere uyun ve özellikle þunlara dikkat edin: - kutu bölümlerini delerken, yüksek gerilim yoðunluðunun olduðu alanlardan kaçýnýn; - tabana sabitlemede kullanýlan deliklerin su, toz ve egzoz gazý giriþine karþý korunmasý ve sýzdýrmazlýðýnýn saðlanmasý gerekir. Þekil 2.23 Regülasyon ünitesine rahat eriþim saðlayan açýk alan 112216 NOT Özel Dönüþümler: Burulma çubuklu ön süspansiyonu olan araçlarýn gövdesinde çalýþýrken, araç sürüþ ayarý ayarlama cihazýna eriþim imkaný sunulmalýdýr. Paneller üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-50 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY 2.13.4 Çift Kabinler Özel araçlar, belediye kullanýmý, itfaiye vs. için kullanýlan kabinler olan çift kabinleri (örneðin 8+1) yaparken, aðýrlýktaki artýþ yüzünden ve ekstra koltuk düzenlemelerini de göz önünde bulundurarak kabinin süspansiyonunun yükseltilmesi gerekip gerekmediði kontrol edilmelidir. Kabin üzerinde herhangi bir çalýþmaya baþlamadan önce orijinal süspansiyon cihazlarýnýn uygun olup olmadýðýný belirlemek için IVECO onayý gereklidir. Bir kural olarak IVECO tarafýndan benzer modeller için tasarlananlara eþdeðer çözümler kullanýlabilir. Kabinin bütünlüðünü ve rijitliðini korumaya yardýmcý olmasý için mümkün olduðunca arka yapýlara dokunulmamasýný tavsiye ederiz. Kapý açýklýðýnýn bozulmamasýna dikkat ederek kesim, yan tarafta yapýlabilir. Üstyapýcý, boylamasýna lonjeronlar ve dikmeleri içeren yük taþýyýcý yapýya gereken baðlantýlarý yapmalý ve yeni tabaný mevcut yapýya baðlamalýdýr. Gerekirse inceleme panelleri ekleyin. Çinko astar uygulamak suretiyle kaynak yapýlacak elemanlarýn yüzeylerini hazýrlarken dikkatli olun, astarlanan yüzeyin daha sonraki boya iþlemleri için uygun þekilde hazýrlanmasýný saðlamak üzere gereken önlemleri alýn (bkz. madde 2.2). Kabin süspansiyon sistemi, ilave aðýrlýk ve yeni boyutlara uyarlanmalýdýr. Bu iþlem, normal kabin hareketini engellemeden makul bir þekilde yapýlmalýdýr. Uygun bir kabin süspansiyon sistemi ararken aþaðýdaki noktalara dikkat edilmelidir: - standart araç için tasarlanan kabin davranýþý deðiþtirilmemelidir; - eklenen kabin bölümü, standart kabini etkilememeli veya süspansiyonu üzerine dayanmamalýdýr; - dikey, boylamasýna ve enlemesine düzlem boyunca kabinin normal osilasyonunu saðlayýn. Kabinde uyarlamalar yapýldýðýnda hava giriþi ve filtre gibi bileþenler etkilenebilir. Benzer gövde versiyonlarý için sunulan orijinal elemanlarýn kullanýlmasý iyi bir çözüm olabilir ve kanuni gerekliliklere uyulmasýný saðlar. ! Bu tip uyarlamalar aracýn çalýþmasýný ve güvenliðini (süspansiyon, kontroller) etkiler, bu da iþlemlerin dikkatle yapýlmasý ve güvenliði saðlamak için gereken tüm önlemlerin alýnmasý gerektiði anlamýna gelir. Paneller üzerinde iþlemler Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2.13.5 2-51 Yolcu korumasý Aþaðýda da ana hatlarý verildiði üzere hava yastýklarý, emniyet kemeri tespit noktalarý (kemer toplayýcýlarýnýn ve ön germe cihazlarýnýn konumlanmasý), koltuk tespiti yolcularýn genel güvenliðinin ayrýlmaz bir parçasýdýr. Bu bileþenlerde herhangi bir uyarlama, yolcularýn güvenliðini ve yasal gerekliliklere uyumu tehlikeye sokabilir. Hava yastýðý Hava yastýðýnýn doðru çalýþmasýný engelleyebilecek alanlarda uyarlama, çalýþma veya bileþen montajý yapýlmamalýdýr. Bu kategorinin içerisinde þunlar yer alýr: - aracýn ön yapýsý, taban sacý, ön bölme sacý, yan paneller ve ön göðüs tespit noktalarýnda deðiþiklikler; - kontrol ünitesi montaj alaný (zeminin altýnda, ön koltuklarýn arasýnda bulunur), sensör sistemi ve ilgili kablo tesisatý ile ilintili noktalarda deðiþiklikler; - ön göðüste hava yastýðý açýklýðýna yakýn bileþenlerin takýlmasý; - direksiyon milinde deðiþiklikler; - orijinalden baþka H noktalý koltuklarýn deðiþtirilmesi veya takýlmasý. Gerekirse daha fazla bilgi için yetkili bir IVECO atölyesi ile temasa geçiniz. NOT ! Yolcu tarafýna bir hava yastýðý takýldýðýnda çocuk emniyet koltuklarýnýn takýlmasý ve kullanýlmasý ile ilgili tüm yasal gerekliliklere uyun. Yardýmcý devreler özel bir sigorta vasýtasýyla aracýn ana devresinden ayrýlmalý ve korunmalýdýr. Emniyet kemerlerinin baðlanmasý Emniyet kemeri tespit noktalarýnýn bulunduðu alanlarda yapýlan çalýþmalar, EC sertifikasyonuna uygunluðu etkileyebilir. Çalýþmayý yapan þirket, geçerli tüm yasal gerekliliklere uygunluðu teyit etmelidir. Koltuklar Kilit sistemleri ile ilgili yasal gereklilikler uyarýnca koltuklar taban yapýsýna tespit edilmiþtir. Ýlave koltuklarýn yerinin deðiþtirilmesi veya ilave koltuk takýlmasý, yasal gerekliliklere uygunluðu saðlamak için IVECO montajýna benzer þekilde tabanýn altýndaki yapýda uygun tespit alanlarý yapýlmasýný gerektirir. Paneller üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-52 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Changing the Size of the Tyres 2.14 Lastiklerin Boyutunun Deðiþtirilmesi Lastiklerin, araç tip onayý sýrasýnda tasarlanana göre farklý boyutta veya farklý yükleme kapasitesinde lastiklerle deðiþtirilmesi IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr ve ayrýca EBL veya EBS sisteminin de yeniden programlanmasý ihtiyacýný da kontrol etmek gerekir. Lastiklerin boyutunun deðiþtirilmesi, jantlarýn daha büyük yükleme kapasitesi olan jantlarla deðiþtirilmesini gerektirebilir. Bu durumda stepne taþýyýcýsýnýn deðiþtirilmesi gerekip gerekmediðini kontrol edin. Ayný aksa farklý boyutta veya imalat türünde lastiklerin takýlmasý yasaktýr. Lastiklerin boyutunun deðiþtirilmesi, arka alt koruma siperinin yerden yüksekliðini etkileyebilir, bu yüzden ulusal kanuni gerekliliklere uygunluk teyit edilmelidir. Gerektiðinde destek braketleri, uygun, tip onaylý baþka braketlerle deðiþtirilebilir. Bkz. nokta 2.19. Daha büyük lastiklerin kullanýlmasý, dönüþ ve engebeli yolda seyir için tüm dinamik koþullar altýnda mekanik parçalarýn, tekerlek davlumbazlarýnýn vs. güvenlik marjlarýnýn daima teyit edilmesini gerektirir. Belirli durumlarda daha geniþ lastiklerin kullanýlmasý, süspansiyon bileþenleri için gereken alanýn ve tekerlek saplamalarýnýn vs. uzunluðunu deðerlendirmek için akslar üzerinde bir kontrol yapýlmasýný gerektirebilir. Toplam geniþlikleri tanýmlayan yerel ulusal yasalarýn olduðu durumlarda (örneðin Jersey vs.) bunlara uyulmalýdýr. ! Lastiklerin, farklý dýþ çapý olan baþka lastiklerle deðiþtirilmesi, araç performansýný (örneðin hýz, maksimum aþýlabilecek eðim, çekme kuvveti, frenleme kapasitesi, vs.) etkiler; bu yüzden Gövde bilgisayarýnýn (hýzölçer, takograf ve hýz sýnýrlayýcýyý içerir) yetkili bir atölye tarafýndan yeniden kalibre edilmesi gerekir. Farklý dýþ çapý olan lastiklerin kullanýlmasý, hýz, maksimum eðim oraný, çekme kuvveti, frenleme gücü vs. baðlamýnda araç performansýný etkiler. Takografýn yetkili bir atölye tarafýndan yeniden kalibre edilmesi gerekir. Yük kapasitesi ve ilgili referans hýz, daima aracýn performansý ile uyumlu olmalýdýr. Belirli bir araç için yük kapasitesi veya hýz sýnýrý olan lastikler seçildiðinde, aracýn izin verilen yükleri veya performansý uygun þekilde düþürülmelidir. Diðer taraftan daha büyük yük kapasitesi olan lastiklerin kullanýlmasý, akslar üzerinde izin verilen maksimum aðýrlýðý otomatik olarak arttýrmaz. Lastiklerin boyutlarý ve yük kapasitesi, uluslararasý ve ulusal kurallara (ETRTO, DIN, CUNA vs.) göre belirlenmiþtir ve ilgili lastik üreticilerinin kýlavuzlarýnda listelenir. Ýtfaiye araçlarý, kýþýn hizmet veren araçlar, havaalaný tankerleri, otobüsler vs. gibi özel kullanýlan araçlar için kanuni kurallarca özel performans gereklilikleri belirlenebilir. Kanuni gereklilikler þart koþtuðunda, deðiþtirilen parçalarýn incelenmesi ve ilgili uyarlamalarýn araç belgelerine girilmesi için aracýn ilgili devlet kurumuna sunulmasý gerekir. ! Araç donanýmlarýný takarken tekerleklerin sökülmesi gerekirse, geri montaj sýrasýnda jant ile baðlantý flanþý arasýndaki temas yüzeyinin temiz olmasýný ve korozyon içermemesini saðlamak þarttýr. Ayrýca IVECO tarafýndan belirlenen standartlara göre sýkma torklarý garanti edilmelidir (aþaðýdaki tabloya bakýnýz). Tablo 2.19 Iveco Standardý 17-4000e göre tekerlek sýkma torklarý BAÐLANTI ELEMANLARI SIKMA Diþ SINIF N. Tork [Nm] Açýklama 1 2 3 Min. Maks. TEKNÝK ÖZELLÝKLER S* Ön ve arka tekerlek tespiti (29L35S) Saplama M14 II 144 176 S Ön ve arka tekerlek tespiti (35C50 Somun M1 8x1.5 II 290 350 S Ön ve arka tekerlek tespiti (60C65C-70C) Somun M1 8x1.5 II 290 350 S * teknik özellik "S": güvenlik için sýkma (bkz. IVECO Standardý: 19-0405) ! Jant/somun veya cývata arasýnda bulunan dekoratif saplamalarý tespit etmek için braketler kullanýldýðýnda veya orijinal janttan daha kalýn jantlar kullanýldýðýnda, uygun diþ uzunluklarý ile tespit elemanýnýn geometrik iþlevi saðlanmalýdýr. Lastiklerin Boyutunun Deðiþtirilmesi Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-53 Modifications to the Braking System 2.15 Frenleme Sisteminde Uyarlamalar 2.15.1 Genel notlar ! Frenleme sistemi ve bileþenleri, sürüþ güvenliði ve araç kullanýmý açýsýndan son derece önemlidir. Aþaðýdaki parçalarda hiçbir deðiþiklik yapýlamaz: fren silindirleri ve kaliperleri, ayar üniteleri ve valfleri, el freni, fren kontrolü ve yardýmcý sistemler. Frenleme sisteminde yapýlacak her türlü uyarlama, IVECO onayý gerektirir. Yeni üniteler takýldýðýnda bunlarýn orijinal araca takýlan ile ayný markada olmasý tavsiye edilir. Yerel kanunlar gerektirdiðinde araç test için ilgili yetkililere sunulmalýdýr. 2.15.2 ! Fren borularý Hiçbir sebeple borulara kaynak yapýlmamalýdýr. Araç dingil mesafesinin uyarlanmasý halinde deðiþiklikten etkilenen fren borularý, yeni tek parçalý borularla deðiþtirilmelidir. Bu mümkün deðilse araçta orijinal olarak kullanýlanlar ile ayný türde baðlantýlar kullanýlmalýdýr. Borularý deðiþtirirken yeni borularýn asgari iç boyutlarý, mevcut borulardan küçük olmamalýdýr. Yeni borular araçta orijinal olarak kullanýlan ile ayný özelliklere sahip olmalý ve ayný malzemeden yapýlmýþ olmalýdýr. Montaj, boru tesisatý korunacak ve sistemin doðru çalýþmasý saðlanacak þekilde yapýlmalýdýr. Malzemenin temini ve takýlmasý için Servis Merkezlerimiz veya uzman atölyelerle temasa geçmenizi tavsiye ederiz. Metal borular Hidrolik sistem borularý için eklentiler ve deðiþimler aþaðýdaki þekilde olmalýdýr: - malzemeler, boyutlar, kaplinler için : ISO 4038 standardý - bükme yarýçaplarý (boru merkez hattýný ifade eder Ø = 4,76 mm) : min. 25 mm - sýkma torku: rijit borular, M1 0x 1 ve M1 2x1 baðlantý elemanlarý : 12 ÷ 16 Nm esnek borular, M1 0x 1 erkek baðlantý elemanlarý : 17 ÷ 20 Nm Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-54 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Plastik Borular Bunlar, havalý yaylarý entegre kontrol ünitesine baðlamak ve fren yük paylaþtýrma valfini kontrol etmek için havalý süspansiyonu olarak araçlarda kullanýlýr. Borularý deðiþtirirken plastik, aþaðýdaki yerlerde kullanýlmamalýdýr: - sýcaklýðýn 80 °C üzerine çýktýðý alanlarda (örneðin motor egzoz sisteminin 100 mm yakýnýnda); - sabit ve hareketli parçalar arasýnda, bu durumda özel esnek hortumlar kullanýlmalýdýr. Uyarlama sýrasýnda aþaðýdakilere dikkat edilmelidir: - malzeme ve boyutlar Standart DIN 73378 ve 74324 (maksimum çalýþma basýncý 11 bar) - bükülme yarýçaplarý min. 6 dýþ çap (boru merkez hattýný ifade eder) Hazýrlýk ve montaj Borunun sýzdýrmazlýðýný etkileyebilecek kusurlardan kaçýnmak suretiyle doðru aletler kullanarak boruyu dik açýlarda (maksimum izin verilen fark 15°) kesin. Borunun konnektöre doðru þekilde takýlmasýný saðlamak için, L borunun (bkz. þekil 2.24) konnektöre takýlacak kýsmýný silinmez mürekkep veya yapýþtýrýcý bant ile iþaretleyin. Kusursuz bir sýzdýrmazlýk saðlamak için iþaret konnektörle ayný seviyede oluncaya kadar boruyu konnektörün içine doðru itin. Sonraki iþlemlerde montaj hatasýndan kaçýnmak için boruyu iþaretleyin. Þekil 2.24 Boru strok sonu tanýmlamasý 15° maks Ýþaret d mm L mm 4 19.5 6 19.5 8 20.5 91463 Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-55 Bir kural olarak hýzlý kaplin konnektörleri kullanýlmalýdýr. Orijinal araçta kullanýlan ile ayný markalarýn kullanýlmasýný tavsiye ederiz. Gerektiðinde (örneðin kývrýmlarýn yakýnýnda), metal ek parçalarý olan konnektörler kullanýlmalýdýr. Boruyu konnektöre yerleþtirmeden önce konnektör, aþaðýda gösterilen sýkma torklarýný kullanarak bileþendeki (örneðin pnömatik valf) diþli yuvasýna vidalanmalýdýr. Tablo 2.20 Diþ Sýkma torku (Nm ± % 10) M 8 x 1 mm 5 M 12 x 1.5 mm 24 M 14 x 1.5 mm 28 Borunun daha önce iþaretlenen L uzunluðu kýsmýný, borunun boyutuna baðlý olarak 30 ila 120 N kuvvet uygulayarak konnektörün içine yerleþtirin. Vidalarken veya gevþetirken kaplin ve konnektör içten dönebileceði için bileþenlerin (valfler, vs.) deðiþtirilmesi mümkündür. ! Bir borunun deðiþtirilmesi gerektiðinde yeni baðlantýlar kullanýlmalý, eski baðlantýlar yeniden kullanýlmamalýdýr. 2.15.3 Araca borularýn takýlmasý Kullanmadan önce yeni borularýn içi güzelce temizlenmelidir (örneðin basýnçlý hava püskürterek). Borular doðru yerlerine sabitlenmeli ve tespit elemanlarý, borularý tam olarak sarmalýdýr: bunlar metal, lastik/plastik korumalý veya plastik olabilir. Þekil 2.25, þasi boyunca fren borularýný sabitlemek için kullanýlan tespit klipsleri ile birlikte komple iki braket örneði gösterir. Þekil 2.25 borular için 3 yuva (çap: 4 ÷ 6) boru çapý: 7.5 ÷ 8 boru çapý: 4.8 102435 Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-56 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Bir borunun þasi iskeletinden (yan eleman veya traversler) geçmesi gerektiðinde hasardan kaçýnmak için uygun önlemler alýnmalýdýr. Çeþitli tespit elemanlarý arasýnda yeterli mesafe býrakýn. Bir kural olarak maksimum 500 mm mesafe düþünülmelidir. Plastik borular için takarken konnektörlerdeki þekil bozukluðu ve gerginliði önlemek için boru serimlerini düzenlerken ve tespit braketleri ile klipsleri þasiye takarken gerekli önlemleri alýn. Tespit elemanlarýnýn doðru takýlmasý, borularýn þasinin sabit parçalarýna sürtünmemesini saðlayacaktýr. Hareketli parçalar ve ýsý kaynaklarýndan gereken emniyet mesafelerini koruyun. ! Sistem veya donaným üzerinde herhangi bir çalýþmayý tamamladýktan sonra aþaðýda verilen talimatlarý takip ederek sistemin havasý doðru bir þekilde alýnmalýdýr. Daha sonra frenleme sistemi doðru çalýþma ve etkinlik açýsýndan kontrol edilmelidir. Hidrolik fren sisteminden havanýn manuel olarak alýnmasý Her bir fren kaliperinde bir hava alma vidasý vardýr. Kaliperlerin her birinde aþaðýdaki iþlemleri dikkatle tekrarlayýn (þu sýralama kullanýlmalýdýr sað arka, sol arka, sol ön, sað ön): - hidrolik frendeki haznede bulunan fren hidroliði seviyesini kontrol edin, maksimum seviyeye kadar doldurun; - hava alma vidasýný çevreleyen fren alanýný temizleyin; - hava alma vidasýný koruyan lastik kapaðý çýkartýn; - þeffaf bir esnek tüp kullanarak bir ucunu hava alma vidasýnýn üstüne sabitleyin ve diðer ucunu, kýsmen fren hidroliði ile doldurulmuþ bir kaba batýrýn; - hava alma vidasýný bir tur gevþetin ve fren pedalýna tabana kadar basýn; - pedal tabanda basýlý tutulurken hava alma vidasýný sýkýn, ardýndan pedalý býrakýn; - kaliperden tüm hava çýkartýlýncaya kadar yukarýdaki iki adýmý tekrarlayýn; - fren sistemine hava girmesine neden olacaðýndan kaliperlerin havasýný alýrken fren haznesinin boþalmadýðýndan emin olun; - gerektiðinde yukarýdaki prosedürü diðer kaliperler için de tekrarlayýn. Hava alma iþlemi sýrasýnda hidrolik devreden tahliye edilen hidrolik yeniden kullanýlmamalýdýr. ! Sadece tanýmlanan türde, sadece hidroliðin kullanýlacaðý zaman açýlmasý gereken orijinal, mühürlü kaplarda bulunan yeni hidrolik kullanarak doldurun. Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-57 ABS/ABD/EBD bulunan araçlarda MODUS veya E.A.SY. kullanarak hidrolik frenleme sisteminden havanýn alýnmasý ABS/ABD/EBD sistemleri ile donatýlan araçlarda yukarýda açýklanan klasik, manuel hava alma iþlemi yeterli olmayabilir. Hava bulunmasý fren pedalý strokunun uzamasýna neden olur, bu da sistemin normal olmayan bir þekilde çalýþmasýna yol açabilir. MODUS veya E.A.SY.de bulunan program tarafýndan yürütülen þekilde manuel iþlemler yapýlmalýdýr. Bu program, Sistem doldurma / boþaltma öðesi altýnda tam tahliye (modülatörün ana devresi ve ikincil devresi) yapýlmasýný mümkün kýlar. Bir operatör modülatör solenoid valflerinin ve pompanýn ardý ardýna çalýþmasýný baþlatýr ve ayný anda fren pedalýný çalýþtýrýp kaliperdeki tahliye vidasýný býraktýðýnda (manuel prosedüre göre), hala sistemin ilgili parçalarýnda bulunan hava baloncuklarý dýþarý üflenir. Ardýndan bileþenin aþýrý ýsýnmasýndan kaçýnmak için solenoid valf ve pompa çalýþma süresini aþmamaya dikkat ederek her seferinde ekranda görünen talimatlarý takip edin. Aþýrý ýsýnma meydana gelirse sistem devre dýþý kalacak ve iþlemin yeniden baþlatýlabilmesi için belirlenen süre boyunca sistemin soðumasýný beklemeniz gerekecektir. ! Modülatörün deðiþtirilmesi durumunda (modülatör, Yedek Parça Departmaný tarafýndan önceden fren hidroliði ile doldurulmuþ þekilde temin edilir), üniteyi boþaltmamaya ve tam dolmadan pompasý ile solenoid valfinin çevrim yapmasýna neden olmamaya dikkat ederek sadece manuel tahliye prosedürünü izlemeniz yeterlidir. Motor bölmesinde þasiye yerleþtirilen ABS, ABD, EBD modülasyon cihazlarý hareket ETTÝRÝLMEMELÝDÝR. Dingil mesafesini uyarlarken arka aks sensörleri ile kontrol ünitesi arasýnda elektrik kablolarý, yeni kablolar veya doðru konnektörlere sahip uzatmalar kullanarak adapte edilmelidir. Modülatörün aþaðý kýsmýndaki fren boru tesisatýnýn da adapte edilmesi gerekir. Uyarý Her bir tekerleðe borularýn doðru baðlandýðýndan emin olmak için çalýþmayý yaparken büyük dikkat gösterilmelidir. Her bir uyarlamadan sonra özel donanýmlara sahip Yetkili bir Atölyede doðru çalýþma için gereken kontroller ve testleri yapýn. Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-58 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY 2.15.4 Frenleme yük orantýlama valfýnýn ayarlanmasý için talimatlar Yük paylaþtýrma valfi versiyonu Ýki tür paylaþtýrma valfi kullanýlýr (ABS olan modellere takýlmaz): - tek arka tekerleði olan araçlar için (29L ve 35S modelleri) çift devreli (çapraz) versiyon; - çift arka tekerleði olan araçlar için tek devreli versiyon. Yük paylaþtýrma valfi ayarý Bu ayar fabrikada her bir araç üzerinde yapýlýr. Ýlgili EC Direktiflerinin gerektirdiði yavaþlama ve yol tutuþ özelliklerine uyumlu olarak aracýn yüklenmesine veya standart gövdeler takýlmasýna olanak tanýr. Ayar ve kontrol verileri, ilgili derece plakasýnda verilmiþ olup plakanýn araç üzerindeki konumu, ayrý literatürde belirtilmiþtir. Fren yükü paylaþtýrma valfinin ayarlanmasý gerekirse bu iþlem, aþaðýda verilen talimatlarý takip ederek yapýlabilir (bkz. Þekil 2.26). NOT Yedek arka yaylar takýldýðýnda, arka süspansiyonun doðru þekilde oturmasý gerekir. Valfi doðru þekilde ayarlamak için valfte herhangi bir ayarlama yapmadan önce süspansiyon oturtulmalýdýr. Aracý kýsmi olarak yükleyin (maksimum aðýrlýðýnýn yaklaþýk 2/3ü) ve bozuk bir yüzey üzerinde ileri ve geri seyrederken çok sayýda frenleme yaparak birkaç tur atýn. - Basýnç göstergeleri 1 ve 2yi fren yükü paylaþtýrma valfinin üst ve alt kýsmýndaki basýnç test noktalarý 3e baðlayýn. - Paylaþtýrma valfi ayar kolu 7nin kelepçeleme vidasý 8i gevþetin. - Tanýmlanan referans deðere göre tahrik aksýný yükledikten sonra her bir modele ve arka yaya özgü ayar yükünü delik 9a uygulayýn. IVECO atölye kýlavuzlarýndaki özel deðerleri kontrol edin. Aþaðýdaki tabloda birkaç örnek gösterilmiþtir: Tablo 2.21 Modeller Arka yaprak yay tipi (parça no) 29L - 35S tekli yaprak (504054606 -...) 1.5 1500 35C yarý eliptik (504048792 -...) 3.5 1500 Ayar kolu üzerindeki yük (kg) Arka akstaki referans zemin yükü (kg) - Kelepçeleme vidasý 8i tanýmlanan 16 ÷ 19 Nm torka sýkýn. - Düzelticinin üst tarafýndaki devrede 100 bar kontrol basýncý elde edilinceye kadar fren pedalýna basýn. - Çýkýþ basýncýnýn, arka aksýn zemindeki aðýrlýðýna karþýlýk gelen yük paylaþtýrma valfi plakasýnda gösterilen deðere karþýlýk geldiðini teyit edin. Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-59 Þekil 2.26 102436 Örnek, 35C modelin tek devreli frenleme yükü paylaþtýrma valfini gösterir 1. Yük paylaþtýrma valfinin üst kýsmýndaki basýnç göstergesi - 2. Yük paylaþtýrma valfinin alt kýsmýndaki basýnç göstergesi - 6. Ana kolu - 7. Ayar kolu - 8. Kelepçeleme vidasý 9. Kalibrasyon yükünü uygulamak için delik Þekil 2.27 102437 35C araç için bir yük paylaþtýrma plakasý örneði Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-60 ÞASÝ UYGULAMALARI 2.15.5 D AILY ESP (Elektronik Denge Kontrolü) ESP, aracýn aktif güvenliðine katkýda bulunan elektronik bir iþlevdir Þekil 2.28de belirtilen bileþenler vasýtasýyla ve özellikle her bir tekerleðin (veya çift tekerlekler durumunda tekerlek çiftinin) frenleme iþlemi üzerine ayrý olarak etki eden bir elektro-hidrolik modülatör vasýtasýyla yanal dinamikler ve dengeyi kontrol eder. Þekil 2.28 137256 1. Hýzlanma sensörü 2. Yalpalama sensörü 3. Dönüþ açýsý sensörü 4. Elektro-hidrolik modülatör/kontrol ünitesi. ESP iþlevini yöneten kontrol ünitesinin doðru programlanmasý için aþaðýdaki parametreler önemlidir (bunlar ayný zamanda ürün çizelgesi için de þarttýr). - dingil mesafesi - GVW - süspansiyon tipi Bir deðerden ürün çizelgesinde bulunan bir baþka deðere geçmek üzere bu parametrelerde yapýlan deðiþiklikler onay gerektirmez, ama Teleservice aracýlýðýyla kontrol ünitesinin yeniden programlanmasýný içerir. Ürün çizelgesinde BULUNMAYAN deðerlerle sonuçlanan her türlü deðiþiklik, ESP sisteminde derece düþmesine neden olacaktýr. NOT ESP sisteminin yeniden programlanmasý veya derecesinin düþürülmesi, elektronik yönetim yazýlýmýnda ayarlama gerektirecektir. Bu iþlem sadece IVECO asistan servisi tarafýndan yapýlmalýdýr. Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-61 ESP sisteminin derecesinin düþürülmesi ! ESP sistemi derecesinin düþürülmesi, araç denge kontrolünün tamamen devre dýþý kalmasýna yol açacaktýr, bu da sürücünün artýk sistemden direksiyon yardýmý almayacaðý anlamýna gelir. Her ne kadar denge kontrolü devre dýþý kalmýþ olsa da aþaðýdaki iþlevler aktif kalacaktýr: - ABS (Kilitlenmeyi Önleyici Fren Sistemi) EBD (Elektronik Fren Kuvveti Daðýlýmý) - ASR (Kayma Önleme Regülatörü) - MSR (Motor Schleppmomenten Regelung) - HBA (Hidrolik Fren Yardýmý) - LAC (Uyarlamalý Yük Kontrolü) - Yokuþta Kalkýþ Desteði 2.15.5.1 Kamyondan çekici ünitesine dönüþtürme Kamyondan çekici ünitesine dönüþtürme IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr ve ESP sistemi bulunduðunda uygun deðildir. Dönüþüm için onay verilirse bu durumda ESP sisteminin derecesini düþürmek zorunludur. ! ESP sistemi derecesinin düþürülmesi, araç denge kontrolünün tamamen devre dýþý kalmasýna yol açacaktýr, bu da sürücünün artýk sistemden direksiyon yardýmý almayacaðý anlamýna gelir. 2.15.5.2 Vandan kamyona dönüþtürme Vandan kamyona dönüþtürme IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr ve ESP sistemi bulunduðunda uygun deðildir. Dönüþüm için onay verilirse bu durumda ESP sisteminin derecesini düþürmek zorunludur. ! ESP sistemi derecesinin düþürülmesi, araç denge kontrolünün tamamen devre dýþý kalmasýna yol açacaktýr, bu da sürücünün artýk sistemden direksiyon yardýmý almayacaðý anlamýna gelir. Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-62 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY 2.15.5.3 Brüt Araç Aðýrlýðýnda Deðiþiklik Aracýn brüt aðýrlýðýnýn deðiþtirilmesi, ESP sistemi varken sadece belirli durumlarda uygundur ve bu yüzden tüm durumlarda IVECO onayýna tabidir. Uygunluk varsa sistem yönetim yazýlýmýný güncellemek gerekirken diðer tüm durumlarda derece düþürmek þarttýr. Güncelleme veya derece düþürme, sadece IVECO Yardým Servisinin sorumluluðudur. 2.15.5.4 Dingil mesafesinin deðiþtirilmesi a) Ürün çizelgesinde yer almayan deðerlere deðiþtirme Dönüþüm, belirli bir araç modeli için üretimdeki deðerlerin hiçbirisine karþýlýk gelmeyen bir deðere yol açarsa ESP sistem yönetim yazýlýmýnýn derecesini düþürmek gerekir. ! ESP sistemi derecesinin düþürülmesi, araç denge kontrolünün tamamen devre dýþý kalmasýna yol açacaktýr, bu da sürücünün artýk sistemden direksiyon yardýmý almayacaðý anlamýna gelir. b) Ürün çizelgesinde yer alan deðerlere deðiþtirme Dönüþüm, belirli bir araç modeli için üretimdeki deðerlere karþýlýk gelen bir deðere yol açarsa ESP sistem yönetim yazýlýmýnýn güncellenmesi gerekir. Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-63 2.15.5.5 Süspansiyon sisteminin deðiþtirilmesi veya yenilenmesi Süspansiyon komplesinin tamamen yenilenmesine izin verilir, ancak seçilen yedek ünitenin belirli araç modeli için IVECO tarafýndan önceden onaylanmýþ olmasý gerekir. Ayrýca havalý süspansiyonu mekanik süspansiyon üniteleri (ve tersi þekilde) deðiþtirmek de mümkündür, bu durumda ünitelerin kullanýlan belirli araç modeli için önceden tip onaylý olmasý gerekir. Yukarýdaki iþlemler, IVECO onayýnýn ardýndan yapýlabilir ve her durumda ayrý deðerlendirilecek elektronik kontrol ünitelerinin güncellenmesini gerektirir. 2.15.5.6 Dengeleyici çubuklarýnýn deðiþtirilmesi veya yenilenmesi Dengeleyici çubuklarýn deðiþtirilmesi veya yenilenmesi, ESP sistemi olduðunda uygun deðildir. Dönüþüm onayý verilirse ESP sisteminin derecesini düþürmek zorunludur. ! ESP sistemi derecesinin düþürülmesi, araç denge kontrolünün tamamen devre dýþý kalmasýna yol açacaktýr, bu da sürücünün artýk sistemden direksiyon yardýmý almayacaðý anlamýna gelir. 2.15.5.7 Lastiklerin deðiþtirilmesi Bkz. paragraf 2.14 ! IVECO tarafýndan tip onaylý olmadýðý sürece lastik teknik deðerlerinin deðiþtirilmesi yasaktýr. Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-64 ! ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY ESP sistemi derecesinin düþürülmesi, araç denge kontrolünün tamamen devre dýþý kalmasýna yol açacaktýr, bu da sürücünün artýk sistemden direksiyon yardýmý almayacaðý anlamýna gelir. 2.15.5.8 Retarderlerin takýlmasý ve çýkartýlmasý Tüm retarder türleri, ESP sistemi tarafýndan kontrol edilen belirli parametreleri deðiþtirerek araç arka tekerlekleri üzerinde bir frenleme etkisi yaratýr. a) CAN aðý vasýtasýyla araca müdahale etmediði sürece IVECO onayýnýn ardýndan elektronik bir retarder takýlmasýna izin verilir. Bununla birlikte bu uyarlama ESP sistem yönetim yazýlýmýnýn derecesinin düþürülmesini gerektirir. b) Çeþitli kontrol ünitelerinin yazýlýmýnýn çalýþmasýna büyük etkisi olduðundan pazar sonrasý koþullarda CAN aðý üzerinden araca müdahale eden elektrikli bir retarderin takýlmasýna kesinlikle izin verilmez. Bununla birlikte teknik olarak orijinal donaným (seçenek 8653) olarak sipariþ edilmesi halinde bu tip bir retarder araçta bulunabilir. c) Herhangi bir retarder türünün sökülmesi, IVECO asistan servisinin müdahalesi ile araç elektronik kontrol ünitesinin güncellenmesini gerektirir. Aþaðýdaki dönüþümlere izin verilmez - ESP kontrol ünitesi konfigürasyon parametrelerinin uyarlanmasý; - Motor özellikleri verilerinde deðiþiklik; - Dönüþ açýsý, yalpalama ve hýzlanma sensörlerinin montajýnda uyarlama; - Bölüm 1 konu 1.13de tanýmlananlara uyumlu olmayan bir þekilde yük daðýlýmlarýna neden olabilecek üstyapýlarda uyarlama ve/veya kullanma; - Direksiyon kinematik oranýnýn uyarlanmasý. Frenleme Sisteminde Uyarlamalar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-65 Electrical System: Modifications and Drawing---Off Power 2.16 Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Genel Bilgiler Araç, normal gereksinimler için 12V elektrik sistemi üzerinde çalýþýr ve þasi, bir topraklama geri dönüþüdür. Bu, akü ve alternatör gibi ilgili bileþenler arasýnda bir akým geri dönüþ kablosu olarak görev yapar. Yalýtýmlý geri dönüþ kablosunun olmamasý halinde tüm bileþen negatif terminalleri þasi üzerinden baðlanýr. Üstyapýcý tarafýndan eklenen yardýmcý donaným veya devrelerin takýlmasýnda aþaðýda verilen talimatlar göz önünde bulundurulmalýdýr. Uyarlamanýn kapsamýna baðlý olarak araçla birlikte verilmek üzere uygun dokümantasyon (örneðin elektrik þemasý) temin edilmelidir. Kablolar ve konnektörler için orijinal araçta kullanýlanlar ile ayný renkler ve/veya kodlar kullanýlmasý, montaj iþlemini daha tutarlý kýlar ve onarým çalýþmasýný kolaylaþtýrýr. Üstyapýcýlar tarafýndan elektrik sisteminin etkin, doðru kullanýmýný saðlamak üzere ilave sistemler için belirli baðlantý noktalarý verilmiþtir. Çalýþma bütünlüðünü saðlamak ve bu þekilde araç garantisini korumak için temel tasarýmdaki uyarlamalarý elemek için bu koþul þarttýr. NOT Aracýn elektrik sistemi hakkýnda ilave bilgi için ayrý Atölye Kýlavuzu, yayýn no. 603.95.041e (Daily MY2009) bakýnýz. Bu kýlavuz IVECO Servis aðýnda mevcuttur ve IVECO Satýþ Organizasyonunun ilgili Departmanlarýndan talep edilebilir. Önlemler Araçlar, çalýþmalarýný kontrol eden karmaþýk elektrikli/elektronik sistemlerle donatýlmýþtýr. Sistem üzerinde iþlemler için önlemler IVECO talimatlarýna göre yapýlmayan veya kalifiye olmayan personel tarafýndan yapýlan sistem üzerinde çalýþmalar (örneðin kablo demetinin çýkartýlmasý, ilave devreler yapýlmasý, donanýmýn yenilenmesi, sigortalarýn deðiþtirilmesi vs.) sistemlere (kontrol üniteleri, kablo tesisat, sensörler, vs.) ciddi hasar verebilir, garanti kapsamýnda olmayan aðýr hasarlara (örneðin yangýn ve aracýn tahrip olmasý riski yaratacak þekilde kýsa devre yaptýrmak) sebep olmanýn yaný sýra aracýn güvenliðini ve çalýþmasýný tehlikeye atabilir. Elektrikli ve/veya elektronik bileþenlerin herhangi birisini çýkartmadan önce topraklama kablosunu akünün negatif terminalinden ayýrýn. Aracýn elektrik sistemine hasar vermekten kaçýnmak için dikkatle kablo üreticisi talimatlarýný takip edin. Kablolarda yükün tipine ve araç içerisinde ilgili yükün konumlanmasýna uygun bir bölüm olmalýdýr; Elektrik kablosu (+ direkt) aþaðýdaki þekilde olmalýdýr: - tek olarak oluklu kýlýflar (uygun çapta) içine yerleþtirilmeli ve farklý sinyalleri olan baþka kablolar ve negatif kablolarla birlikte olmamalýdýr; - yüksek ýsý (türbin, motor, egzoz manifoldu vs.) kaynaklarýndan en az 100 mm (referans deðer = 150 mm) mesafede yerleþtirilmelidir; - kimyasal madde kaplarýndan (aküler vs.) en az 50 mm mesafede yerleþtirilmelidir; hareketli parçalardan en az 50 mm mesafede yerleþtirilmelidir. Kablolarýn güzergahý mümkün olduðunca özel braketler ve kelepçelerle tanýmlanmalý ve askýda kalan parçalar olmasýndan kaçýnmak ve onarým ya da revizyon durumunda ayný kurulumu yeniden yapma imkaný (ve zorunluluðu) saðlamak için birbirlerine yaklaþtýrýlmalýdýr. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-66 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Kablolarda yükün tipine ve araç içerisinde ilgili yükün konumlanmasýna uygun bir bölüm olmalýdýr. Kablolarýn deliklerden ve çeþitli panellerin kenarlarýndan geçiþi, kablo kanallarý (oluklar dýþýnda) ile korunmalýdýr. Oluklu boru tüm kabloyu tamamen korumalý ve terminallerdeki lastik kapaklara birleþtirilmelidir (kablo ucu bölümleri ile veya bantlayarak). Ayrýca oluklu boru kelepçeleri (boylamasýna kesilmiþ) borunun keskin kenarý ile temas halinde olmamalýdýr. Adý geçen kablolarýn ve bunlarýn týrnaklarýný baðlamada kullanýlan tüm terminaller (+) lastik kapaklarla (açýk havaya maruz kalan veya su birikmesi olan bölgelerde hava geçirmez þekilde) korunmalýdýr. Gevþemeyi önlemek için mümkün olduðunca sýkma torku uygulayarak ve birden çok baðlantý olmasý halinde (tercihen bundan kaçýnýlmalýdýr) týrnaklarý yayarak týrnaklarýn terminallere (ayný zamanda negatif de) tespit edilmesi saðlanmalýdýr, Elektrik sistemi üzerinde herhangi bir çalýþma yapmadan önce ilk olarak negatif kutbu, ardýndan da pozitif kutbu ayýrmak suretiyle elektrik kablolarýný ayýrarak akünün izole edilmesi gerekir. Özel iþlevleri için gereken kapasitede sigortalar kullanýn. Kesinlikle daha yüksek kapasitede sigortalar kullanmayýn. Bunlarý sadece anahtarlarla ilgili sorunu ortadan kaldýrdýktan ve yardýmcý unsurlar ayrýldýktan sonra deðiþtirin. Kablo tesisatýnýn orijinal durumuna geri getirin (serim, korumalar ve birleþmeler, her türlü durumda kablonun bütünlüðünü bozacak þekilde yapýnýn metal yüzeyleri ile temas etmesini önleyin).gb Þasi üzerinde iþlemler için önlemler Þasi çerçevesi üzerinde çalýþýrken elektrik sistemini korumak için ilgili bileþenleri ve topraklama baðlantýlarýný ayýrýn, 2.1.1 ve 2.3.4 maddelerinde verilen kýlavuzlarý takip edin. Ýlave donaným takarken gerektiðinde endüksiyon akým dalgalanmalarýna karþý koruma saðlamak için diyotlar takýlmalýdýr. Analog sensörlerden gelen topraklama kablosu, sadece belirli bir alýcýya baðlanmalýdýr. Ýlave topraklama baðlantýlarý, bu sensörlerden yanlýþ çýkýþ sinyallerinin verilmesine neden olabilir. Düþük yoðunlukta sinyali olan elektrik bileþenlerinin kablo döngüleri, metal veri plakasýna paralel þekilde düzenlenmelidir, baþka bir deyiþle parazit kapasitesini düþürmek için þasi/kabin yapýsýna birleþmelidir. Ýlave kablo döngülerinden mümkün olduðunca uzaða yerleþtirilmelidir. Ýlave donanýmlar, sistem topraklamasýna çok büyük bir dikkatle baðlanmalýdýr (bkz. madde 2.16.1). Elektromanyetik parazitten kaçýnmak için ilgili kablo tesisatý, mevcut elektronik devreler boyunca takýlmamalýdýr. Elektronik sistemlerin kablo tesisatý (uzunluk, iletken tipi, düzen, kelepçeleme, baðlantý kalkaný örgüleri vs.) orijinal IVECO standartlarýný takip etmelidir. Herhangi bir çalýþma yaptýktan sonra orijinal sistemi dikkatle sýfýrlayýn. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-67 Motorun marþ basmasý ! Çalýþtýramama sorunu elektrik sistemindeki sorunlar yüzünden deðil, düþük akü geriliminden kaynaklandýðýnda aracý çekerek çalýþtýrmaktan kaçýnýn. Araçta hasarý önlemek için marþ sýrasýnda depolarda yeterli yakýt olmasýný saðlamak önemlidir. Yetersiz yakýt ile motoru çalýþtýrmayý denemek, enjeksiyon sisteminde ciddi hasara neden olabilir. Önce aküyü sabit baðlamadan motoru çalýþtýrmayýn. Akülerin þarj edilmesi gerekirse bunlarý araç devresinden ayýrýn. Acil durumda marþ için bir hýzlý akü þarj cihazý kullanmaktan KESÝNLÝKLE kaçýnýn: uygulanan yüksek gerilim yüzünden elektronik sistemler ve özellikle ateþleme ile besleme iþlevlerini yöneten kontrol üniteleri hasar görebilir. Yardýmcý yöntemler kullanarak marþ basýlýyorsa bu iþlem sadece aþaðýdaki prosedüre göre harici bir akü arabasý kullanarak yapýlmalýdýr: - tüm geçerli kaza engelleme önlemlerine uyun (eldiven kullanýlmasý dahil); - araç aküsüne benzer teknik özelliklere sahip bir akü arabasý kullanýn; - uygun bir kablo kullanarak akü arabasýnýn pozitif kutbunu, araç aküsünün pozitif kutbuna takýlan CBA kontrol ünitesinin pozitif kutbuna baðlayýn (bkz. Þekil 2.45 paragraf 2.16.4); - uygun bir kablo kullanarak akü arabasýnýn negatif kelepçesini boþalmýþ aküsü olan aracýn topraklamasýna baðlayýn; - manuel vites kutulu araçlarda motoru çalýþtýrýrken: anahtarý ON (açýk) konuma çevirin ve gösterge panelindeki tüm motor uyarý lambalarýnýn sönmesini bekleyin. Aracýn motorunu çalýþtýrýn. Marþ motoru 10 saniyeden daha uzun süreliðine kullanýlmamalýdýr. Marþ sýrasýnda gaz pedalýna basmayýn; - otomatik vites kutulu araçlarda motoru çalýþtýrýrken: anahtarý ON (açýk) konuma çevirip fren pedalýna basýn. Ön göðüsteki tüm motor uyarý lambalarýnýn sönmesini ve ekranda Gearbox OK (vites kutusu normal) mesajýnýn görünmesini bekleyin. Aracýn motorunu çalýþtýrýn. Marþ motoru 10 saniyeden daha uzun süreliðine kullanýlmamalýdýr. Marþ sýrasýnda gaz pedalýna basmayýn; - aracýn rölanti devrine ulaþmasýný bekleyin; - yeterli miktarda enerji birikmesini saðlamak ve akü arabasý ayrýldýðýnda elektronik kontrol ünitelerine hasar verebilecek akým dalgalanmalarýndan kaçýnmak için örneðin kýsa farlar, ýsýtýcý gibi aracýn elektrikli donanýmlarýný çalýþtýrmayýn; - önce araç negatif terminali, ardýndan akü arabasý negatif terminalini ayýrýn; - önce araç aküsü pozitif terminaline takýlan CBA kablosunu, ardýndan akü arabasý pozitif terminalini ayýrýn; - akü her türlü durumda daha sonrasýnda doðru yavaþ, düþük akýmla yeniden þarj etme prosedürünü kullanarak devreden ayýrmak suretiyle yeniden þarj edilmelidir; - motoru çalýþtýrmak için baþka cihazlar (akü þarj cihazý) kullanmayýn. Herhangi bir þüpheniz varsa IVECO servis aðý ile temasa geçiniz. - ! Prosedüre uyulmamasý sonucu elektronik kontrol ünitelerinde meydana gelen hasarlar, garanti kapsamýnda deðildir. Takýlan kontrol ünitelerinde benimsenecek önlemler için Bölüm 5.3e bakýnýz. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-68 ÞASÝ UYGULAMALARI 2.16.1 D AILY Topraklama noktalarý Topraklama kavramý Elektrik sistemi klasik olarak tek kutuplu bir sistemdir. Metal yapýlarýnýn herhangi bir noktasý veya izole edilmemiþ negatif terminallerinden herhangi birisi ayný anda referans potansiyeli veya TOPRAKLAMA olduðu için gövde, þasi, elektromekanik bileþenlerin metal haznesi, jeneratöre eþpotansiyelli geri dönüþ iletkeni olarak görev yapar. Bu yüzden topraklama, tüm sisteme referans olarak seçilmiþtir, klasik olarak sýfýr deðeri verilir. Bilinen imal nedenlerinden dolayý sistemin negatif aðýnda, þasi, motor ve gövdedeki bileþenlerin konumlarýna göre araçta çeþitli topraklama noktalarý vardýr. Diðer taraftan ideal olarak özellikle elektronik cihazlar için net tanýmlanmýþ bir referans saðlamak için tüm donanýmýn sadece tek bir topraklama noktasýna baðlanmalýdýr. Yukarýda belirtilen sebeplerden dolayý güçlü doðrudan akým yoðunluðu ile karakterize olan besleme topraklamasý (elektromekanik bileþenler için > 1 A) veya sistem topraklamasýný, elektronik sistemlerin belirli frekanslarý ve çok düþük akým yoðunluðu (mA, ìA) ile karakterize olan analog topraklamadan ayýrt edilmesi gerekir. Sinyal topraklamasý veya analog topraklamanýn tanýmý, elektronik sistemlerin EMCye (elektromanyetik uyumluluk) duyarlýlýðýna baðlýdýr, çünkü aracýn içinde veya dýþýnda bulunan sistemlerin verdiði parazit sinyalleri, sistemlerin kendilerinde arýzalara ve/veya bozulmaya neden olabilir. Bir sinyal topraklamasý için en iyi çözüm, akü negatif terminali ile baðlantýdýr. Parazit yayýlmasýndan kaynaklanan hem kesintisiz, hem de geçici bozukluklarý asgari düzeye indirmek için referans düzlemi veya sistem topraklamasýnýn tatmin edici düzeyde bir verim sunmasýnýn, baðlantý noktalarýnýn her birindeki kusursuz iletkenlik özelliklerine (sýfýra yaklaþan temas direnci) baðlý olduðunu hiçbir zaman unutmamak gerekir. Kýsaca ifade etmek gerekirse eþpotansiyelli elektrik iletkeni, yani araç içindeki tüm elektrikli/elektronik bileþenler için potansiyel referans olarak anlaþýlan topraklama, sistem topraklamasý ve analog topraklama olarak alt bölümlere ayrýlýr. Ýlke olarak aracýn orijinal topraklama baðlantýlarý deðiþtirilmemelidir. Bu tip baðlantýlarýn yerinin deðiþtirilmesi gerekirse veya ilave topraklama noktalarýna ihtiyaç varsa aþaðýdakilere dikkat ederek mümkün olduðunca þaside bulunan delikleri kullanýn: - çentikler veya çýkýntýlar içermeyen bir temas yüzeyi oluþturmak üzere mekanik olarak zýmparalayarak ve/veya uygun bir kimyasal ürünle þasi tarafýndaki ve ayrýca terminal tarafýndaki boyayý çýkartýn; - kablo terminali ile metal yüzey arasýna uygun bir yüksek elektrik iletkenliði özelliklerine sahip boya sürün; - boyayý sürdükten sonra 5 dakika içerisinde topraklamayý baðlayýn. Sinyal ilintili topraklama baðlantýlarýnda (örneðin sensörler veya düþük emiþe sahip cihazlar), motor topraklama baðlantýsý ve þasi topraklama baðlantýsý olarak standart noktalarý kullanmayýn. Ýlave sinyal topraklamalarý, güç topraklamalarýndan farklý noktalara yerleþtirilmelidir. Þekil 2.29 1. A 2. D B C 3. B 4972 C A 86686 4974 1. Topraklama baðlantýlarý: (A) ilk örnekte baðlantý doðrudur; (B) ikinci örnekte baðlantý yanlýþtýr 2. (A) vida, (B) kablo terminali, (C) rondela, (D) somun kullanarak topraklama noktasýna doðru kablo tespiti 3. Topraklamaya baðlanan kablo. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-69 Þekil 2.30 140860 m = güç topraklamalarým s = sinyal topraklamalarý ARAÇTAKÝ TOPRAKLAMA NOKTALARININ KONUMU Þekil 2.31 AKÜ TOPRAKLAMA MOTOR TOPRAKLAMA ÞASÝ KABLOSU TOPRAÐI 128823 m2. Sol þasi rayý motor bölmesi topraklamasý Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-70 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Þekil 2.32 128824 m3 + ms3. Fren servosunun altýndaki motor bölmesi topraklamasý Þekil 2.33 128825 m4. Sað ön lambanýn yanýnda motor bölmesi topraklamasý Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-71 Þekil 2.34 128826 m5. Sol ön lambanýn yanýndaki motor bölmesi topraklamasý Þekil 2.35 140853 m6 + ms6, m7 + ms7. Ön göðüste, merkezi gövdede ve takografýn altýnda dahili kabin topraklamasý Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-72 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Sistemdeki bir topraklama noktasýna baðlý negatif kablolar mümkün olduðunca kýsa olmalý ve birbirlerine yýldýz düzeninde baðlanmalýdýr, sýkma iþlemi de sýralý ve yeterli bir þekilde yapýlmalýdýr. Elektronik bileþenler söz konusu olduðunda aþaðýdaki talimatlar da takip edilmelidir: - elektronik kontrol üniteleri metal mahfazalarý olduðunda sistem topraklamasýna baðlanmalýdýr; - Elektronik kontrol ünitelerinin negatif kablolarý, akünün negatif terminaline baðlý bir sistem topraklama noktasýna baðlanmaldýr; - sistem topraklamasýna/akünün negatif terminaline baðlanmasalar bile analog topraklamalar (sensör) çok iyi iletkenliðe sahip olmalýdýr. Sonuç olarak kablo terminali rastgele direncine çok dikkat edilmelidir: oksidasyon, dikiþ kusurlarý vs.; - perdelenen devre metal kýlýfý, sadece sinyalin beslendiði kontrol ünitesine bakan uçta elektrikle temas etmelidir; - Birleþtirme konnektörleri varsa bunun yanýndaki perdelenmemiþ uzunluk d mümkün olduðunca kýsa olmalýdýr; - kablolar, referans düzlemine, baþka bir deyiþle þasi/gövde yapýsýna mümkün olduðunca yakýn olacak þekilde paralel döþenmelidir. Þekil 2.36 Çeþitli negatiflerin sistem topraklamasýna Y" veya "X" baðlanmasý 114077 Bir kablonun bir elektronik bileþene metal örgülü perdelenmesi Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2.16.2 2-73 Elektromanyetik uyumluluk Yayýlan ve iletilen elektromanyetik emisyonlar için aþaðýdaki muaflýk gerekliliklerine uyan elektrikli, elektromekanik ve elektronik cihazlar kullanýlmasýný öneririz: Araçta bulunan elektronik cihazlarýn elektromanyetik muafiyet seviyesi, verici anteninden 1 metre mesafede þu þekilde olmalýdýr: - Ýkincil iþlevleri olan (doðrudan araç kontrolüne etki etmeyen) cihazlar, 20 MHz ila 2 GHz arasýnda deðiþen frekanslar için 50 V/m muafiyet; - Ana iþlevleri olan (doðrudan araç kontrolüne etki etmeyen) cihazlar, 20 MHz ila 2 GHz arasýnda deðiþen frekanslar için 100 V/m muafiyet. 12 Vde güç alan cihazlarda geçici gerilim için maksimum izin verilen aralýk, tezgahta test edildiðinde suni aðýn terminallerinde (L.I.S.N.) ölçüldüðü þekliyle +60 Vdir. Aksi takdirde test araç üzerinde yapýlýrsa aralýðýn, parazit yapan cihaza yakýn en eriþilebilir noktada ölçülmesi gerekir. NOT 12V ile beslenen cihazlar, -300 V dalgalanmalar, pozitif +100 V dalgalanmalar, +/- 150 V ani artýþlar gibi negatif gürültülerden muaf olmalýdýr. Bunlar, 40 mS için 5 V ve 2 ms için 0 V gerilim indirgeme fazlarýnda doðru çalýþmalýdýr. Ayrýca bunlar, 40 Vye kadar yük boþaltma durumuna da dirençli olmalýdýr. Tezgahta ölçülen maksimum yayýlan emisyon seviyeleri ve cihazlar ile 12 V güç beslemeleri tarafýndan üretilmiþ iletilen emisyonlarýn seviyeleri aþaðýdaki tabloda verilmiþtir: Tablo 2.22 Emisyon türü yayýlan yayýlan Dönüþtü Bozunu rücü türü m türü 1 metre mesafe de anten yayýlan iletilen iletilen LISN 50 5 H 0.11 F iletilen dBìV/m cinsinden frekans aralýðý ve ses için kabul edilebilir sýnýrlar Dedektör türü 150 kHz 300 kHz 530 kHz 2 MHz 5.9 MHz 6.2 MHz 68-87 MHz Sadece 76108 MHz 30 - 54 sadece yayýn mobil MHz hizmetler 142-175 MHz 380-512 MHz 820960 MHz Geniþ bant Yaklaþ ýk pik 63 54 35 35 24 24 24 31 37 Geniþ bant Pik 76 67 48 48 37 37 37 44 50 Dar bant Pik 41 34 34 34 24 30 24 31 37 Geniþ bant Yaklaþ ýk pik 80 66 52 52 36 36 Geniþ bant Pik 93 79 65 65 49 49 Dar bant Pik 70 50 45 40 30 36 Geçerli deðil Ölçüm birimi dB V/m dB V Elektromanyetik uyumluluk ile ilgili EC Direktiflerine uygun elektrikli/elektronik donanýmlar, baþka bir deyiþle e. Ýþaretli (EC iþareti yeterli deðildir) araç uygulamalarý için uygun bileþenler kullanýn. Herhangi bir þüpheniz varsa IVECO Servis Aðý ile temasa geçiniz. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-74 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Aþaðýda, otomotiv endüstrisinde elektromanyetik uyumluluk ile ilgili geçerli Avrupa direktifi tarafýndan tanýmlanan iþaret türüne bir örnek yer alýr: Þekil 2.37 114476 a > 6 mm Herhangi bir þüpheniz varsa IVECO Servis Aðý ile temasa geçiniz. Bu seviyeler sadece sistem IVECO Yedek Parçalarýndan gelmiþse veya ISO, CISPR, VDE uluslararasý kurallara göre onaylanmýþsa geçerlidir. Besleme kaynaðý olarak ana veya yardýmcý bir þebeke elektrik aðýný (220 V AC) kullanan sistemlerde ilgili özelliklerin IEC kurallarýna uygun olmasý gerekir. Ýki yönlü radyo sistemleri En yaygýn uygulamalar þunlarý içerir: - CB (Þebeke Bandý) ve 2 m bantlar için amatör alýcý-verici üniteleri. - cep telefonlarý için alýcý-verici üniteleri. - alýcý ve uydu navigasyon üniteleri. Alýcý ve verici donanýmýnýn maksimum performansýný saðlamak için takýlacak antenin seçimi son derece önemlidir. Son derece iyi kalitede olmasý ve büyük bir özenle takýlmasý gerekir, antenin etkinliðini, bu yüzden de aktarým menzilini belirlediðinden montaj konumu da son derece önemlidir. Bu yüzden SWR (Sabit Dalga Oraný), kazanç ve oluþan elektromanyetik alan özellikleri önceden tanýmlanan sýnýrlar dahilinde kalmalýdýr, ayrýca empedans, etkin yükseklik, verim, yönlendirilebilirlik parametreleri, üreticinin teknik kartýnda yer alýr. 2 m amatör CB setleri, cep telefonlarý (GSM) ve uygu navigasyon sistemlerinin (GPS) takýlmasý, araç sistemine müdahale etmeden yapýlmalýdýr. Ýlave güç hatlarý, doðru boyda kablolar ve koruma ile uygun þekilde takýlmalýdýr. Bu üniteler geçerli yasal gerekliliklere göre tip onaylý olmalý ve sabit türde (portatif olmayan) olmalýdýr. Tip onayý olmayan alýcý-verici ünitelerinin veya yardýmcý yükselticilerin kullanýlmasý, standart araç içi elektrikli/elektronik cihazlarýn doðru çalýþmasýný etkileyebilir, sonucunda araç ve/veya sürüþ güvenliðine olumsuz etki edebilir. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-75 CB ve 2 m bant için amatör donaným. CB (27 MHz) ve 2m (144 MHz) setlerin montajý, araçta bulunan güç sistemini kullanmalýdýr. Baðlantý terminal 30a yapýlýr. Bu tip cihazlar yasal olarak tip onaylý ve sabit (portatif deðil) olmalýdýr. Verici kýsmý, aracýn elektronik bileþenlerinden ayrý bir alana yerleþtirin. Anten aracýn dýþýna, mümkünse büyük bir metalik tabana, aþaðý doðru inen baðlantý kablosuna mümkün olduðunca dik bir þekilde takýlmalýdýr. Montaj için talimatlarý ve üretici uyarýlarýný takip edin (bkz. Þekil 2.38). SWR, mümkün olduðunca bire yakýn olmalýdýr. Tavsiye edilen deðer 1,5ken maksimum izin verilen deðer hiçbir durumda 2den yüksek olmamalýdýr. ANTEN KAZANÇ deðerleri mümkün olduðunca yüksek olmalý ve normal durumda tipik CB radyo bandýnda (26.965-27.405 MHz) 1,5 dB civarýndaki ortalama deðerden sapmalarla yeterli mekansal tek tipliliði saðlamalýdýr. YAYILAN KABÝN ALANI deðeri mümkün olduðunca düþük olmalýdýr. Kalite hedefi olarak < 1 V/m deðerini öneririz. Her türlü durumda deðer, geçerli Avrupa yönergelerinde belirtilen sýnýrlarý aþmamalýdýr. Bu yüzden anten, daima yolcu bölmesinin dýþýnda olmalýdýr. Radyo-kablo-antenin etkin çalýþmasýný saðlamak ve antenin ayarlanýp ayarlanmadýðýný belirlemek için aþaðýdaki kýlavuzlarýn göz önünde bulundurulmasý tavsiye edilir: 1) SWR düþük kanallarda yüksek kanallardan daha yüksekse anteni uzatýn. 2) SWR yüksek kanallarda düþük kanallardan daha yüksekse anteni kýsaltýn. Anteni ayarladýktan sonra tüm kanallarda SWRnin yeniden kontrol edilmesi tavsiye edilir. Anteni takmak için en iyi konum tavanýn merkezidir, çünkü topraklama düzlemi her yönde orantýlýdýr; aracýn yan tarafýna veya baþka bir parçasýna takma, topraklama düzlemini araç aðýrlýðýna orantýlý yapar. Montajda kullanýlan kablolar aþaðýdakilere dikkat ederek baðlanmalý ve yerleþtirilmelidir: - en iyi kalitede, verici ve antenle ayný empedansa sahip düþük kayýplý koaksiyel anten kablosu kullanýn. (bkz. Þekil 2.39); - - Parazit ve arýzalarý önlemek için koaksiyel kablo, mevcut kablo tesisatýndan (TV, radyo, telefon, yükselticiler ve diðer elektronik cihazlar) uygun bir mesafede (minimum 50 mm) olmalýdýr. Kabinin metalik yapýsýndan asgarimesafeyi koruyun. Kablonun sol veya sað tarafta takýlmasý tercih edilir; anten desteðinin araç topraklamasýna kusursuz þekilde baðlanmasý için anteni sabit konumda takmak üzere gövdede açýlan deliðin alt kýsmýný temizleyin; anteni radyoya baðlayan koaksiyel kablo, büyük bir dikkatle takýlmalýdýr. Kabloyu sýkýþtýrabilecek veya þeklini bozabilecek kavisler veya kývrýmlardan kaçýnýn. Kablolarýn dolaþmasýndan kaçýnýn. Kabloyu mümkün olduðunca kýsaltýn. Koaksiyel kablodaki her türlü kusurun, radyo vericisinde ciddi parazite neden olabileceðini unutmayýn. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-76 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY - kabloyu yönlendirmek için mevcut delikleri kullanýn. Ýlave deliklerin açýlmasý gerekirse gövdeyi korumak için gereken tüm önlemleri alýn (pas koruyucu boya, kalkan vs. kullanýn); - maksimum güç aktarýmýný saðlamak için anten tabanýnda ve cihaz sabitlemesinde araç topraklamasýna iyi bir baðlantý saðlayýn. Radyo vericileri genel olarak ön göðüste vites kolu alanýna veya sürücünün üst tarafýnda tavan rayýna takýlýr (bkz. Þekil 2.40). Þekil 2.38 98915 1. Anten desteði - 2. Conta (yedek parçalar için P/N 244614) - 3. Sabit mafsal kapaðý (yedek parçalar için P/N 217522) - 4. Tespit vidasý M6x8.5 (2 Nmye tork) - 5. Anten (komple çubuk için yedek P/N 675120) - 6. Tavan - 7. Anten uzatma kablosu Þekil 2.39 99349 1. Anten konnektörü - 2. Topraklama kablosu - 3. Yalýtýcý - 4. Sinyal kablosu - 5. Kapasitör (100 pF) - 6. Kablo RG 58 (tipik empedans = 50 ?) - 7. Kelepçe - 8. Koruyucu kapak - 9. Konnektör (N.C SO - 239) alýcý-verici tarafý - 10. Test uygulamalý etiket - 11. 100 pF kapasitör, alt pime lehimlenmeli ve topraklama örgüsüne kývrýlmalýdýr - 12. Alt pim, kablonun çekirdek iletkenine lehimlenmelidir - 13. Somun Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-77 Electrical System: Modifications and Drawing---Off Power Þekil 2.40 119358 1. CB alýcý-verici ünitesinin konumu (Þebeke Bandý) Cep Telefonlarý için iki yollu sistemler Cep telefonu sistemleri, araçta bulunan güç sistemini kullanarak takýlmalýdýr. Yardýmcý bir sigorta ile Üstyapýcýnýn konektörüne baðlayýn. Cihazlar yasal olarak tip onaylý ve sabit (portatif deðil) olmalýdýr. Verici kýsmý aracýn elektronik bileþenlerinden ayrý düz, kuru bir alana, nemden ve titreþimlerden uzaða takýn. SWR, mümkün olduðunca bire yakýn olmalýdýr. Tavsiye edilen deðer 1,5ken maksimum izin verilen deðer hiçbir durumda 2den yüksek olmamalýdýr. ANTEN KAZANÇ deðerleri mümkün olduðunca yüksek olmalý ve normal durumda 870-960 MHz bandýnda 1,5 dB ve 1710 2000 MHz bandýnda 2 dB civarýndaki ortalama deðerden sapmalarla yeterli mekansal tek tipliliði saðlamalýdýr. YAYILAN KABÝN ALANI deðeri mümkün olduðunca düþük olmalýdýr. Kalite hedefi olarak < 1 V/m deðerini öneririz. Her türlü durumda deðer, geçerli Avrupa yönergelerinde belirtilen sýnýrlarý aþmamalýdýr. Bu nedenle anten daima araç kabininin dýþýna, mümkünse aþaðý inen baðlantý kablosuna mümkün olduðunca dik takýlan geniþ metal bir taban üzerine, Üretici talimatlarý ve uyarýlarýna uyarak takýlmalýdýr. En uygun anten konumu, kabin tavanýnýn ön kýsmýnda, diðer antenlerden en az 30 cm mesafededir. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-78 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Kablolarý baðlarken ve düzenlerken aþaðýdaki önlemlere uyun: - özellikle koruyucu kalkan baðlamýnda en iyi kalitede kablo kullanýn; - kablo güzergahý, mevcut kablo tesisatýndan uygun bir mesafede (minimum 50 mm) olmalýdýr. Kabinin metalik yapýsýndan asgari mesafeyi koruyun. Kabloyu aþýrý çekmekten veya kývýrmaktan kaçýnýn. Sol veya sað tarafta takýlmasý tercih edilir; - kesinlikle koaksiyel anten kablosunu uzatmayýn veya kýsaltmayýn; - kabloyu yönlendirmek için mevcut delikleri kullanýn. Ýlave deliklerin açýlmasý gerekirse gövdeyi korumak için gereken tüm önlemleri alýn (pas koruyucu boya, kalkan vs. kullanýn); - maksimum güç aktarýmýný saðlamak için anten tabanýnda ve cihaz sabitlemesinde araç topraklamasýna iyi bir baðlantý saðlayýn. Cep telefonlarý genel olarak ön göðüste vites kolu alanýna veya sürücünün üst tarafýnda tavan rayýna takýlýr. GPS anten kablosu ve navigasyon sisteminin takýlmasý GPS antenlerinin doðru ve dikkatli montajý, doðru çalýþma ve maksimum performans için son derece önemlidir. Antenler mümkünse görülemeyecekleri saklý bir konuma takýlmalýdýr. GPS anteninin düzenlenmesi hassas bir konudur. Uydudan alýnan sinyalin gücü çok zayýftýr (yaklaþýk 136 dBm), bu yüzden herhangi bir engel, alýcýnýn kalitesini ve performansýný etkileyebilir. SWR, mümkün olduðunca bire yakýn olmalýdýr. Tavsiye edilen deðer 1,5ken maksimum izin verilen deðer, GPS frekansý aralýðýnda (1575.42 ± 1.023 MHz) hiçbir durumda 2den yüksek olmamalýdýr. ANTEN KAZANÇ deðerleri mümkün olduðunca yüksek olmalý ve normal durumda 1575.42 ± 1.023 MHz bandýnda 1,5 dB civarýndaki ortalama deðerden sapmalarla yeterli mekansal tek tipliliði saðlamalýdýr. GPS anteni, gökyüzüne maksimum görüþ alaný saðlayan bir konumda takýlmalýdýr. Asgari görüþ açýsý, 90° olmalýdýr. Gökyüzünü görüþ imkaný, nesneler veya metalik yapýlarla engellenmemelidir. Montaj konumu yatay olmalýdýr. GPS anteni için ideal konum, araç ön camýnýn ortasý ve tabanýnda plastik ön göðsün altýdýr. Anteni kabindeki hiçbir metalik yapý türünün altýna takmayýn. GPS antenini, baþka bir antenden 30 cmden daha uzak bir mesafeye yerleþtirin. Kablolarý baðlarken ve düzenlerken aþaðýdaki önlemlere uyun: - özellikle koruyucu kalkan baðlamýnda en iyi kalitede kablo kullanýn; - kablo güzergahý, mevcut kablo tesisatýndan uygun bir mesafede (minimum 50 mm) olmalýdýr. Kabinin metalik yapýsýndan asgari mesafeyi koruyun. Kabloyu aþýrý çekmekten veya kývýrmaktan kaçýnýn. Sol veya sað tarafta takýlmasý tercih edilir; - kesinlikle koaksiyel anten kablosunu uzatmayýn veya kýsaltmayýn; - kabloyu yönlendirmek için mevcut delikleri kullanýn. Ýlave deliklerin açýlmasý gerekirse gövdeyi korumak için - gereken tüm önlemleri alýn (pas koruyucu boya, kalkan vs. kullanýn); maksimum güç aktarýmýný saðlamak için anten tabanýnda ve cihaz sabitlemesinde araç topraklamasýna iyi bir baðlantý saðlayýn. Navigasyon sistemleri, araçta bulunan güç sistemini kullanarak takýlmalýdýr. Yardýmcý bir sigorta ile Üstyapýcýnýn konektörüne baðlayýn. Cihazlar yasal olarak tip onaylý ve sabit (portatif deðil) olmalýdýr. Verici kýsmý aracýn elektronik bileþenlerinden ayrý düz, kuru bir alana, nemden ve titreþimlerden uzaða takýn. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-79 IVECO orijinal radyonun takýlmasý Radyo, iki konfigürasyonda gelir: - CD çalar ile - CD + MP3 çalar ile IVECO radyo, CAN aðý üzerinde sisteme dahil edilmiþtir ve aþaðýdakilere olanak tanýr: - konfor kontrol paneline mesaj tekrarlamasý - araç hýzýna göre ses seviyesi ayarý - Yakýnsama V2 sistemine entegrasyon - gövde bilgisayarý ile tanýma/hýrsýzlýk önleme sistemi Orijinal radyo yoksa, pazar sonrasý bir radyo takýlabilir. Þekil 2.41 Hava baðlantýsý Radyo konnektörü Kutu pimi Açýklama A1 CAN-B (CAN-H) A2 NC A3 CAN-A (CAN-L) A4 Sabit 12V (KL 30) A5 Otomatik Anten A6 NC A7 NC A8 GND (KL31) B1 LS RR + B2 LS RR - B3 LS RF + B4 LS RF - B5 LS LF + B6 LS LF - B7 LS LR + B8 LS LR - B9 MAUS Bus çýkýþý B 10 MAUS Bus giriþi 128829 Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-80 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY 2.16.3 Ýlave donaným Ayarlanan güç beslemesi sistem geriliminden daha yüksek bir gerilim gerektiriyorsa bunun, uygun bir DC/DC 1224V konvertör vasýtasýyla elde edilmesi gerekir. Konvertörün güç kablolarý, hiçbir bobin içermeden mümkün olduðunca kýsa olmalý ve referans düzleminden asgari mesafeyi korumalýdýr. ! NOT Önceden bulunan elektronik sistemlerle (Yavaþlatýcýlar, Ekstra ýsýtýcýlar, Kuyruk milleri (PTO), Klimalar, Otomatik þanzýmanlar, Telematikler ve Hýz sýnýrlayýcýlar) etkileþime girebilecek cihazlar takýlýrsa uygulamayý iyileþtirmek için IVECO ile temasa geçiniz. Temel sistemle parazit yaratabilecek iþlemler için sistemin doðru takýldýðýndan emin olmak üzere diyagnostik kontrolleri yapýlmasý gerekir. Bu testler araç içi diyagnostik ECUleri (Elektronik Kontrol Üniteleri) kullanarak veya IVECO servisi tarafýndan yapýlabilir. Çalýþmanýn IVECO yönergelerine uygunsuz þekilde yapýlmasý durumunda IVECO araç garantisini feshetme hakkýný saklý tutar. ! ! Onaylanmamýþ alýcý-verici cihazlarýn kullanýlmasý veya yardýmcý yükselticilerin takýlmasý, araca takýlan elektrikli/elektronik ünitelerin doðru çalýþmasýný etkileyebilir, sonucunda araç ve/veya sürücü güvenliðine olumsuz etki edebilir. Onaylanmamýþ alýcý-verici ünitelerin kullanýlmasýndan veya yardýmcý yükselticilerin takýlmasýndan k a y n a k l a n a n s i s t e m h a s a r l a r ý n d a n h i ç b i r i s i g a r a n t i k a p s a m ý n d a o l m a y a c a k t ý r. Araç sistemi, tüm standart donanýma gereken gücü saðlayacak þekilde tasarlanmýþtýr. Her bir donaným parçasýnýn kendi iþlevi için kendine özgü korumasý ve uygun kablo boylarý vardýr. Ýlave donanýmlarýn takýlmasý, uygun koruma hazýrlýðýný içermeli ve araç sistemini aþýrý yüklememelidir. Ýlave cihazlarýn topraklama baðlantýlarý, uygun boyda bir kablo ile yapýlmalýdýr. Mümkün olduðunca kýsa olmalý ve aracýn þasisine göre cihazýn hareketine olanak tanýmalýdýr. Eklenen yüklerin gerektirmesi sonucu daha yüksek kapasitede aküler kullanýlýrsa isteðe baðlý aküler veya daha yüksek kapasitede alternatörler takýlmasý tavsiye edilir. Sistemin bileþenlerinden bazýlarýna (örneðin marþ motoru) hasar vermemek için her türlü durumda akülerin kapasitesindeki artýþ, IVECO tarafýndan isteðe baðlý bir ekstra olarak sunulan maksimum deðerleri %20 ila 30 aþmamalýdýr. Daha büyük kapasiteler gerekirse aþaðýda açýklanan þekilde gereken yeniden þarj düzenlemelerini yaparak ilave aküler kullanýn. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-81 Yardýmcý aküler Araç devresine yardýmcý bir akü dahil edilmesi, araç sistemine entegre ayrý bir yeniden þarj sistemi gerektirecektir. Bu durumda tüm akülerin doðru þekilde yeniden þarj olmasýný saðlamak için orijinal olarak takýlanlarla ayný kapasitede yardýmcý aküler kullanýn. Yardýmcý akü takýlýrsa aþaðýdakileri kullanmak mümkündür: a) yeniden kombine edilen aküler (AGM veya jel) b) klasik aküler. Her iki durumda da akü, araçtaki yolculardan tamamen ayrýlmalýdýr. Aþaðýdaki durumlara karþý uygun bir hava geçirmez kap kullanýlabilir: - buhar kaçaðý (örneðin alternatör gerilim regülatörü arýzasý durumunda); - akü patlamasý; - aracýn devrilmesi halinde elektrolit kaçaklarý. a) tipi aküler kullanýlmasý durumunda: - yolcu bölmesi dýþ kýsmýna bir menfez açýlmalýdýr. b) tipi aküler takýlmasý durumunda aküler þunlarla donatýlmalýdýr: - Gazý dýþarý üflemek üzere asit püskürmelerini dýþarýya aktarmak üzere bir boru takýlmýþ bir sistemli kapak; - gözenekli bir ýzgara (alev tutucu) kullanan bir alev geri dönüþ sistemi. Ayrýca gaz çýkýþý, mekanik/elektrikli/elektronik elemanlar ve parçalarýn yaný sýra kývýlcým ateþlemesine yatkýn parçalardan mümkün olduðunca uzakta olmalýdýr. Egzoz, akünün içinde vakum oluþmayacak bir þekilde yerleþtirilmelidir. ! Eklenen akünün topraklama baðlantýsý, mümkün olduðunca kýsa, yeterli bölümde bir kablo kullanarak yapýlmalýdýr. Þekil 2.42 8888 102439 NOT. DÝYAGRAM, SADECE ÖRNEK AMAÇLI GÖSTERÝLMÝÞTÝR 1. Standart akü - 2. Yardýmcý akü - 3. Dahili regülatörü olan alternatör - 4. Marþ motoru - 5. Kontak anahtarý -6. Uzaktan kumanda anahtarlarý - 6B. Sadece yardýmcý aküden (2) güç alan yüklere göre boyutlanan uygun bir uzaktan kumanda anahtarý - 7. Akü yeniden þarj uyarý lambasý yoktur ! Tüm akülerin alt kýsmýndaki hatlarýn hepsi, olasý bir arýza durumuna karþý yeterli þekilde korunmalýdýr. Yeterli korumanýn saðlanmamasý, yangýn tehlikesine yol açabilir ve insanlar açýsýndan tehlikeli olabilir. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-82 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Yardýmcý alternatörler Aracýn elektrik sistemi, takýlan donaným parçalarýna gereken gücü beslemek üzere tasarlanmýþtýr. Kendi iþlevleri baðlamýnda tüm donaným parçalarý için hem özel koruma, hem de doðru kablo boyutlarý saðlanmýþtýr. Yardýmcý donaným parçalarýnýn eklenmesi, uygun korumalar içermeli ve araç sistemini aþýrý yüklememelidir. Standart aküye paralel olarak ekstra bir akü kullanýlmasý durumunda bir aðýr hizmet alternatörünün kullanýlmasý veya bir yardýmcý alternatör takýlmasý önerilir. Yanlýþlýkla akü baðlantýsýnýn ayrýlmasý sonucu takýlan elektrikli/elektronik donaným parçalarýna olasý bir hasardan kaçýnmak için yardýmcý alternatör, Zener diyot redresörlerle donatýlmýþ türde olmalýdýr. Ayrýca her bir tek alternatörde hatalý akü þarjýný gösteren bir uyarý lambasý veya bir LED olmalýdýr. Yardýmcý alternatör standart alternatörle ayný özelliklere sahip olmalý ve kablolarý doðru boyda olmalýdýr. Sistemde, bu kýlavuzda açýklananlar dýþýnda uyarlamalar yapýlmasý halinde (örneðin paralel olarak birkaç akü eklenmesi), iþlemin IVECO uzmanlarý ile birlikte yapýlmasý gerekir. Þekil 2.43 128830 128831 NOT. DÝYAGRAM, SADECE ÖRNEK AMAÇLI GÖSTERÝLMÝÞTÝR Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2.16.4 2-83 Akým çekme Aþaðýda, mevcut gücü çekmenin mümkün olduðu noktalarla ilgili bilgi ve gözlem talimatlarý verilmiþtir. Þekil 2.44 114081 1. Üstyapýcý baðlantý noktasý - 2. Kabin/motor bölmesi arasýndan kablolarýn geçiþi - 3. Üstyapýcýlarýn konnektörü (kabin iç kýsmý) CBAdan (aküde) akým çekilmesi Aküye pozitif (+) saðlamak ve hizmetleri (CBA) korumak için bir kontrol ünitesi takýlmýþtýr. Þekil 2.45 143781 Ref. 1 2 3 4 5 6 Ýþlev Alternatör motoru için pozitif +30 Motor açýklýðý merkezi ünitesi CVM için pozitif CPL Ön göðüs kontrol ünitesi ikincil yükleri için pozitif +30 CPL Ön göðüs kontrol ünitesi ana yükleri için pozitif +30 Kutu OPT için pozitif +30 Pozitif +30 Üstyapýcý arayüzü için kablo tesisatý Sigorta aralýðý (A) 500 150 70 70 50 - Bölüm (mm 2 ) 50 35 10 10 6 - Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-84 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Önlemler Genel olarak aþaðýdakiler mantýklý yaklaþýmlardýr: gerektiðinde kapaðýn yanýna takýlabilen uygun sigortalar kullanmak; eklenen kablolarý özel kýlýflar veya oluklarda korumak, bunlarý, madde 2.16.5e göre takmak. Ve CBA takarken aþaðýdakiler gereklidir: sigortalarý yerlerinden çýkartmaktan kaçýnýn; terminalleri saplamalara takýn ve somunlarla sabitleyin (M5 flanþlý somun, kendinden kilitli somun, vs.) Somunlarý torka (4 ÷ 6 Nm) sýkýn; ardýndan Þekil 2.45de gösterildiði gibi þeridin deliðini akü terminalinin saplama cývatasýna takarak (no. 6, Þekil 2.46da CBAya dahil) ve özel somunu gereken torka (8.8 ÷ 13.2 Nm) sýkarak CFO kontrol ünitesini (isteðe baðlý sigorta kontrol ünitesi) CBA kontrol ünitesine sabitleyin. Þekil 2.46 CBA AKÜ CBA AKÜ CFO 116173 Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-85 Akýmýn alýnabileceði tek noktalar (2) þekilde gösterilmiþtir. Gösterilmeyen noktalardan akým almak kesinlikle yasaktýr. Þekil 2.47 134133 1. Akü negatif terminalinin (-) elektrik sisteminden hýzlý ayrýlmasý için kol - 2. Tek akým alma noktalarý ! Onaylanmamýþ noktalardan akým çekilmesi kesinlikle yasaktýr. YANGIN TEHLÝKESÝ. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-86 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Ön göðsün altýndaki sigorta ve röle kutusu Yerine oturan bir çekmece ile kapatýlan özel bir bölmede bulunur. Þekil 2.48 140854 Sadece tanýmlanan türde ve nominal akým deðerlerinde sigortalar kullanýlmalýdýr Yangýn tehlikesi. Sigortalar, sadece tahrik olma sebebi ortadan kaldýrýldýktan sonra deðiþtirilmelidir. Kablolar, bütünlükleri açýsýndan kontrol edilmelidir. Tablo 2.23 Kullaným Sigorta Nominal kapasite F-12 7.5 A Sað kýsa far F-13 7.5 A Sol kýsa far far ayarý düzelticisi Cam regülatörü elektronikleri / gövde bilgisayarý / ünite motor bölmesi F-31 3A kontrol ünitesi Dýþa açýlan kapý F-32 15 A Hava ýsýtýcý / çakmak F-33 15 A F-34 15 A Akým çekme F-35 10 A Debimetre/ESP8 sensörleri/Yavaþlatýcý/ABS8 elektronikleri F-36 20 A Merkezi kilitleme Marþ anahtarý altýnda çeþitli yükler F-37 5A Gövde bilgisayarý güç beslemesi F-38 10 A Klima elektronikleri/arka sensör elektronikleri/radyo/takograf/motor F-39 15 A bölmesi kontrol ünitesi F-40 10 A Sol ýsýtmalý arka cam Sað ýsýtmalý arka cam F-41 10 A F-42 5A Geri vites lambalarý F-43 20 A Ön cam sileceði/far yýkayýcýsý Yedek F-44 F-45 3A Cam regülatörü elektronikleri F-46 Yedek F-47 25 A Sol cam regülatörü F-48 25 A Sað elektrikli cam Radyo elektronikleri/C1 veya C3 elektronikleri/kamera elektronikleri/arka F-49 15 A sensör elektronikleri/ýsýtmalý koltuklar/kurulum soketi Hava yastýðý F-50 5A F-51 5A Takograf F-52 Yedek F-53 7.5 A Gösterge paneli/ Arka sis lambasý Röle T01 T11 T12 T13 Table 2.24 Kullaným Sað ve sol kýsa farlar Isýtmalý arka cam Ön cam sileceði/ön cam yýkayýcýsý Hava ýsýtýcý/elektrikli çakmak/elektrik prizi/cam regülatörü elektronikleri/cam regülatörü Nominal kapasite 30 A 30 A 30 A 50 A Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-87 Motor bölmesindeki sigorta kutusu ve röle (Daily MY 2009 EURO V) Þekil 2.49 125315 Tablo 2.25 Sigorta F-0 F-1 F-2 F-3 F-4 F-5 F-6 F-7 F-8 F-9 F-10 F-11 F-14 F-15 F-16 F-17 F-18 F-19 F-20 F-21 F-22 F-23 F-24 F-30 Kullaným Kýzdýrma bujileri ABS8 veya EPS8 veya ASR ABS8 veya EPS8 veya ASR ECU ESV 1 (otomatik vites kutusu) ECU ESV 1 (otomatik vites kutusu) Kontak anahtarý Yan iþaret lambalarý Isýtýcý veya klima kontrol fanlarý Ön cam yýkayýcýsý Korna EDC 17 (ikincil yükler) Sað uzun far Sol uzun far römork giriþi EDC 17 (ana yükler) ECU ESV 1 Fan elektromanyetik kaplini Yakýt filtresi ýsýtýcýsý Yakýt pompasý EDC 17 (ana yükler) Isýtmalý aynalar ve ön cam 13 pimli römork soketi ECU ESVI kuyruk mili (PTO) Sol ve sað sis lambasý Nominal kapasite 60 A 40 A 30 A 30 A 30 A 30 A 20 A 40 A 20 A 7.5 A 15 A 7.5 A 7.5 A 5A 10 A 10 A 5A 25 A 15 A 25 A 15 A 15 A 15 A Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-88 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Tablo 2.26 Röle T02 T03 T05 T06 T07 T08 T09 T10 T14 T17 T19 T20 Kullaným Sað ve sol uzun farlar Korna Fan elektromanyetik kaplini güç beslemesi Fan elektromanyetik kaplini güç beslemesi Yan iþaret lambalarý Isýtýcý veya klima kontrol fanlarý EDC 17 (ana röle) Yakýt pompasý Sol ve sað sis lambasý Ön cam yýkayýcýsý Yakýt filtresi ýsýtýcýsý MODUS veya E.A.SY. diyagnozu Nominal kapasite 20 A 20 A 20 A 20 A 50 A 30 A 30 A 20 A 20 A 20 A 20 A 20 A Tablo 2.27 Kapalý kontrol ünitesi Havalý süspansiyon F-29 Havalý süspansiyon F-54 F-25 F-26 F-27 F-30 Kullaným Ön cam yýkayýcýsý açýk/kapalý 1.st/2.nd ön cam sileceði hýzý Isýtmalý dikiz aynalarý / ýsýtmalý ön cam ýsýtmasý Yavaþlatýcý açýkken fren lambalarýnýn etkinleþtirilmesi Nominal kapasite 40 A 40 A 10/20 A 10/20 A 20 A 20 A Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-89 Motor bölmesindeki sigorta ve röle kutusu (Daily MY 2006 EURO 4) Þekil 2.50 125315 Tablo 2.28 Sigorta F-0 F-1 F-2 F-3 F-4 F-5 F-6 F-7 F-8 F-9 F-10 F-11 F-14 F-15 F-16 F-17 F-18 F-19 F-20 F-21 F-22 F-23 F-24 F-30 Kullaným Ateþleme kýzdýrma bujileri ABS8 veya EPS8 veya ASR ABS8 veya EPS8 veya ASR ECU ESV1 (otomatik vites kutusu) ECU ESV 1 (otomatik vites kutusu) Kontak anahtarý Fan elektromanyetik kaplini Yan lambalar Isýtýcý veya klima fanlarý Ön cam yýkayýcýsý Uyarý kornasý EDC 16 (ikincil yükler) Sað uzun far Sol uzun far EDC 16, T02, T14 yardýmcý ýsýtýcý EDC 16 (ana yükler) ESVI ECU - T09 Fan elektromanyetik kaplini Yakýt filtresi ýsýtýcýsý Yakýt pompasý EDC 16 (ana yükler) Isýtmalý aynalar ve ön cam 13 pimli römork soketi ESVI ECU kuyruk mili (PTO) Sol ve sað sis lambasý Nominal kapasite 60 A 40 A 30 A 30 A 30 A 30 A 20 A 20 A 40 A 20 A 7.5 A 15 A 7.5 A 7.5 A 5A 10 A 10 A 5A 25 A 15 A 25 A 15 A 15 A 15 A Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-90 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Tablo 2.29 Röle T02 T03 T05 T06 T07 T08 T09 T10 T14 T17 T19 T20 Kullaným Sað ve sol uzun farlar Uyarý kornasý Fan elektromanyetik kaplini güç beslemesi Fan elektromanyetik kaplini güç beslemesi Yan lambalar Isýtýcý veya klima fanlarý EDC 16 (ana röle) Yakýt pompasý Sol ve sað sis lambalarý Ön cam yýkayýcýsý Yakýt filtresi ýsýtýcýsý MODUS veya E.A.SY. diyagnozu Nominal kapasite 20 A 20 A 20 A 20 A 50 A 30 A 30 A 20 A 20 A 20 A 20 A 20 A Tablo 2.30 Kontrol ünitesine T25 T26 T27 T30 Kullaným Ön cam sileceði açma/kapatma Ön cam sileceði hýzý 1.st& 2.nd Isýtmalý dikiz aynalarý / ýsýtmalý ön cam ýsýtmasý Yavaþlatýcý açýkken fren lambalarýnýn etkinleþtirilmesi Nominal kapasite 10/20 A 10/20 A 20 A 20 A Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-91 Motor bölmesindeki sigorta ve röle kutusu (Daily MY 2006 EURO 3) Þekil 2.51 125315 Tablo 2.31 Sigorta F-0 F-1 F-2 F-3 F-4 F-5 F-6 F-7 F-8 F-9 F-10 F-11 F-14 F-15 F-16 F-17 F-18 F-19 F-20 F-21 F-22 F-23 F-24 F-30 Ateþleme kýzdýrma bujileri ABS 8 veya EPS 8 ABS 8 veya EPS 8 Kullaným Yardýmcý yakýt filtresi ýsýtýcýsý Kontak anahtarý Fan elektromanyetik kaplini Yan lambalar Isýtýcý veya klima fanlarý Ön cam yýkayýcýsý Uyarý kornasý EDC 16 (ikincil yükler) Sað uzun far Sol uzun far EDC 16, T02, T14 yardýmcý ýsýtýcý EDC 16 (ana yükler) T09 Fan elektromanyetik kaplini Yakýt filtresi ýsýtýcýsý Yakýt pompasý EDC 16 (ana yükler) Isýtmalý aynalar ve ön cam 13 pimli römork soketi Kuyruk mili (PTO) Sol ve sað sis lambasý Nominal kapasite 60 A 40 A 30 A 20 A 30 A 20 A 20 A 40 A 20 A 7.5 A 15 A 7.5 A 7.5 A 5A 10 A 10 A 5A 25 A 15 A 25 A 15 A 15 A 15 A Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-92 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Tablo 2.32 Röle T02 T03 T05 T06 T07 T08 T09 T10 T14 T17 T19 T20 Kullaným Sað ve sol uzun farlar Uyarý kornasý Fan elektromanyetik kaplini güç beslemesi Fan elektromanyetik kaplini güç beslemesi Yan lambalar Isýtýcý veya klima fanlarý EDC 16 (ana röle) Yakýt pompasý Sol ve sað sis lambalarý Ön cam yýkayýcýsý Yakýt filtresi ýsýtýcýsý MODUS veya E.A.SY. diyagnozu Nominal kapasite 20 A 20 A 20 A 20 A 50 A 30 A 30 A 20 A 20 A 20 A 20 A 20 A Tablo 2.33 Kontrol ünitesine dahil olmayanlar T25 T26 T27 T30 Kullaným Ön cam sileceði açma/kapatma Ön cam sileceði hýzý 1.st & 2.nd Isýtmalý dikiz aynalarý / ýsýtmalý ön cam ýsýtmasý Yavaþlatýcý açýkken fren lambalarýnýn etkinleþtirilmesi Nominal kapasite 10/20 A 10/20 A 20 A 20 A Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-93 Ýsteðe baðlý sigorta kutusu (Daily MY 2006 EURO 3, EURO 4, EURO V) Þekil 2.52 125314 Tablo 2.34 Röle T04 T16 T15 T22 T18 T24 T23 T21 Çekme ref. 1 12 3 4 6 7 9 10 Kullaným ABS AÇIK konumda iken yavaþlatýcýyý kapatma Far yýkayýcýsý Hava ýsýtýcý Fan elektromanyetik kaplini 2. hýzýnd Çalýþtýrma onayý Kuyruk mili (PTO) tahrik etkinleþtirme Klima kompresörünün açýlmasý EC 16 için kompresör AÇIK sinyali Nominal kapasite 10/20 A 30 A 30 A 30 A 30 A 30 A 30 A 20 A Tablo 2.35 Sigortalar F-55 F-25 F-28 F-27 Çekme ref. 2 5 8 11 Yardýmcý klima Klima kontrol sistemi Arka diferansiyel kilidi Far yýkayýcýsý Kullaným Nominal kapasite 30 A 30 A 30 A 20 A Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-94 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Kabinin içinden dýþýna kablolarýn geçirilmesi Elektrik kablolarý, kabinin dýþýndan motor bölmesine, fren servosunun yanýndaki ön bölme sacý kaplinine açýlan beþ adet 10 mm çapýndaki delikten geçirilebilir. Motor bölmesinden kabine duman geçiþini önlemek için kablo geçiþ noktasýnýn sýzdýrmazlýðýný saðlayýn. Þekil 2.53 119355 ! Bu prosedüre uyulmamasý sonucu meydana gelen hasarlar, garanti kapsamýnda deðildir. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-95 Maxifuse ve megafuse sigortalar Yüksek emiþte akým çekimini korumak için sigorta tutucular IVECO maðazalarýndan temin edilebilir. Bunlar araçta bulunan alana baðlý olarak Üstyapýcý tarafýndan (akü çekme terminaline mümkün olduðunca yakýn bir þekilde) yerleþtirilmelidir. Þekil 2.54 119357 Kapasite IVECO ref. no. Kablo bölümü Kapasite IVECO ref. no. Kablo bölümü kit 40A 4104 0110 KZ 10 mm 2 kit 100A 4104 0112 KZ 25 mm2 kit 60A 4104 0111 KZ 10 mm 2 kit 125A 4104 0113 KZ 35 mm2 kit 150A 4104 0114 KZ 50 mm2 Birkaç kabloyu bir araya toplarken daha düþük ýsý daðýlýmýný dengelemek için tek bir kablonun nominal deðerine kýyasla akým yoðunluðunun düþeceðine dikkat edilmelidir. Motoru sýk çalýþtýrýlan araçlarda akým çekme ve kýsa motor dönüþ süresi olduðunda (örneðin soðutucu gövdesi olan araçlar) akünün verimli kalmasýný saðlamak için akü düzenli aralýklarla þarj edilmelidir. Fiþler ve terminallerle baðlantýlar, korumalý, dýþ havaya dayanýklý türde olmalýdýr. Araca orijinal takýlanlarla ayný türde bileþenler kullanýlmalýdýr. Özel gövde yapýmý veya araç dönüþümü sebebiyle ünitelerin ve komplelerin (çeþitli bileþenler vs.) yerlerinin deðiþtirilmesi gerekirse bu deðiþime ancak aþaðýdaki koþullarsa izin verilir: Bir bileþenin orijinal sisteme ait bir kablo güzergahýnýn hemen yanýna takýlmasý veya bir kablo güzergahýnýn deðiþtirilmesi gereken durumda bütünlüðünü korumak suretiyle (kesim yapýlmamalý) yeri deðiþtirilebilir. Þekil 2.55 ! EVET Normal Prosedüre uyulmamasý sonucu meydana gelen hasarlar, garanti kapsamýnda olmayacaktýr. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-96 ÞASÝ UYGULAMALARI 2.16.5 D AILY Ýlave Devreler Bunlar, bir sigorta vasýtasýyla aracýn ana devresinden ayrýlmalý ve korunmalýdýr. Kullanýlan kablolar, ilgili iþlevlere uygun boyda olmalý ve yalýtýmlarý düzgün olmalýdýr. Bunlar ayný zamanda kýlýflarda uygun korumalý olmalý (PVC uygun deðildir) veya birden çok iþlev olmasý halinde esnek kanallardan yönlendirilmeli (esnek kanallar için poliamit tipte 6 plastik kullanýlmasýný öneririz) ve darbe ve ýsý kaynaklarýndan korumalý bir yere doðru þekilde takýlmalýdýr. Diðer bileþenlerle, özellikle de üstyapýnýn elektrik içeren kenarlarýna takýlmasýndan kaçýnýn. Bu kablolarýn yapýsal bileþenlerden (traversler, profiller vs.) geçirilmesi, uygun kablo kanallarý veya korumalarý kullanarak yapýlmalýdýr; önce kablolar yalýtýmlý kablo kelepçeleri ile (örneðin naylondan yapýlmýþ) yeterli aralýklarda (yaklaþýk 200 mm) ayrý bir þekilde sabitlenmelidir. Harici paneller durumunda, su, toz veya duman giriþi riskini önlemek için kablo ve panelin her ikisinde de uygun bir sývý conta kullanýn. Elektrik kablo demetleri ile diðer bileþenler arasýna aþaðýdaki þekilde uygun bir mesafe koyun: - statik bileþenlerden 10 mm; - hareketli bileþenlerden 50 mm (minimum mesafe = 20 mm); - ýsý üreten bileþenlerden (örneðin motor egzozu) 150 mm. Mümkün olduðunda yüksek emilen yoðunlukta (örneðin elektrikli motorlar, solenoid valfleri) parazit yaratan sinyal kablolarý ve sensörler gibi düþük emilen yoðunluklara duyarlý sinyaller için, her iki durumda da aracýn metal yapýsýna mümkün olduðunca yakýn bir konumu koruyarak farklý bir kablo güzergahý izlemek iyi bir uygulamadýr. Fiþler ve terminal baðlantýlarý, hava koþullarýna dayanýklý bir þekilde ve araçta orijinal olarak kullanýlanlar ile ayný türde bileþenler kullanarak korunmalýdýr. Akým çekiþine göre aþaðýdaki tabloda gösterilen özelliklere sahip kablolar ve sigortalar kullanýn: Tablo 2.36 Maksimum kesintisiz akým 1 ) (A) 0 4 8 16 25 33 40 60 80 100 4 8 16 25 33 40 60 80 100 140 Kablo kesiti (mm2) Sigorta kapasitesi 2) (A) 0.5 1 2.5 4 6 10 16 25 35 50 5 10 20 30 40 50 70 100 125 150 1) 30 saniyeden daha uzun kullanýmlar için. 2) Konuma ve buna baðlý olarak mahfazada ulaþýlabilecek sýcaklýða göre maksimum kapasitelerinin %70 - %80ine kadar yüklenebilecek sigortalar seçin. ! Sigortalar, akým toplama noktasýna mümkün olduðunca yakýn baðlanmalýdýr. Önlemler - Elektrikli aksesuarlarýn yanlýþ takýlmasý, yolcu güvenliðini etkileyebilir ve araçta aðýr hasara neden olabilir. Herhangi bir sorunuz varsa IVECO ile temasa geçiniz. - Elektromanyetik gereklilikler (EMI) için tercihi bir yolun tanýmlandýðý sinyal aktarma kablolarýyla (örneðin ABS) baðlamaktan kaçýnýn. - Birkaç kabloyu bir araya toplarken daha düþük ýsý daðýlým kapasitesini telafi etmek için akým yoðunluðu, tek kablonun nominal deðeriyle ilintili olarak düþürülmelidir. - Sýk motoru çalýþtýrýlan araçlarda sýnýrlý motor çalýþma süreli güç çekiþleri varken (örneðin soðutmalý gövdesi olan araçlar), en üst düzeyde verimi korumak için düzenli akü þarjý gereklidir. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-97 2.16.6 Dingil Mesafesi veya Uzantýdaki Deðiþiklikler kaynaklý Kablo Demeti Uyarlamalarý Yeni bir dingil mesafesi ve uzantý yüzünden þasideki kablo uzunluðu deðiþirse standart araçta kullanýlan ile ayný özelliklere sahip su geçirmez bir baðlantý kutusu kullanýlmalýdýr. Kablolar, konnektörler, terminal bloklarý, kanallar vs. gibi kullanýlan bileþenler, orijinal olarak kullanýlanlar ile ayný türde olmalý ve doðru þekilde takýlmalýdýr. Elektronik kontrol cihazý iþlevi söz konusu olduðunda eklentilere izin verilmez: kablo, araçta kullanýlan ile ayný teknik özelliklere sahip ve uygun uzunlukta yeni bir kablo ile deðiþtirilmelidir. 2.16.7 Römork için hazýrlýk Arka lambalar römorkta da kullanýlmýþsa araca 13 pimli bir römork noktasý takýn. Doðrudan orijinal donaným arka lambalara baðlantýya izin verilmez. Orijinal araç arka lambalarýna baðlantý, akým aþýrý y ü k l e m e l e r i n i n a r a ç i ç i b i l g i s a y a r d a ç a l ý þ m a h a t a s ý o l a r a k g ö s t e r i l m e s i n e n e d e n o l a b i l i r. Sistemde bu kýlavuzda açýklananlar dýþýnda deðiþiklikler yapmak gerekirse (örneðin LED lambalarýnýn eklenmesi), iþlem, Iveco ile iþbirliði içerisinde yapýlmalýdýr. a) Üstyapýcý tarafýndan eklenen römork konnektörü Araç bir römork noktasý ile sipariþ edilmemiþse, yedek parça departmanýndan bir set sipariþ edilebilir. Þunlarý içerir: - elektronik kontrol ünitesi; - kontrol ünitesi tespit braketleri; - kontrol ünitesini kaput kablosu ve þasi kablosu bölümlemesi ile baðlamak için ön bað; - 13 kutuplu konnektörü olan þasi kablosu. Montaj Doðru montajý saðlamak için aþaðýdaki talimatlar izlenmelidir: - elektronik kontrol ünitesini, resimlerde gösterildiði gibi radyatörün yanýndaki brakete takýn. Þekil 2.56 128835 ÖNDEN GÖRÜNÜM 1. Elektronik kontrol ünitesi 2. Radyatör 128836 ARKADAN GÖRÜNÜM 1. Arayüzle baðlanan konnektörler Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-98 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY - Þasi kablosu ile kabin kablosu arasýndaki gri konnektörü ayýrýn. Diyagramda gösterildiði gibi arayüz baðlantýsý yapan baðý elektronik kontrol ünitesi ile araçta bulunan baðlantýlar arasýna baðlayýn. Þekil 2.57 128837 1. Braketli elektronik kontrol ünitesi 2. Kýrmýzý bant (eklenen 13 kutuplu þasi kablosuna baðlanýr) 3. Sarý bant (kabin/kaput kablosuna baðlanýr) 4. Araçta bulunan þasi kablosuna baðlayýn 5. Þasi topraklamasýna baðlayýn Þekil 2.57 128838 1. Þasi kablosuna baðlamak üzere (geri vites sensörü baðlantýsýnýn ayrýldýðý yerden) 2. Geri vites sensörüne baðlamak üzere 3. Þasi topraklamasýna baðlamak üzere 4. Kontrol ünitesi konnektörüne baðlamak üzere 5. Þasiye takmak üzere kablo 6. Römork için 13 pimli soket Baðlantýlar ve montaj hakkýnda ayrýntýlar için IVECOdan kablo þemalarýný isteyin. ! Yukarýdaki prosedüre uyulmamasý sonucu aydýnlatma sisteminde meydana gelen hasarlar, garanti kapsamýnda olmayacaktýr. Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-99 b) Fabrikada takýlan römork konnektörü (isteðe baðlý kalem 06520) Araç, römork konnektörü ile birlikte komple sipariþ edilmiþse, elektronik kontrol ünitesi (önceden yerine takýlmýþtýr), set þasi kablosu ve 13 kutuplu konnektörden oluþan tam devre teslim edilecektir. Þekil 2.59 Elektronik kontrol 13 kutuplu konnektör Arka lambalar Kabin kablosu ile baðlantýlar yok Chassis cable Arka lambalar 128839 NOT Diyagram, sadece örnek amaçlý gösterilmiþtir 13 pimli arayüzün açýklamasý Tablo 2.37 13 kutuplu konnektör pimi 1 2 3 4 Kablo no. 1120 2283 0000 1125 Açýklama 5 3335 6 1175 7 3334 8 9 10 11 2268 7777 8879 0000 Sol arka yön göstergesi ampulü Sað arka yön göstergesi ampulü Topraklama Sað arka gösterge ampulü Sol ön/sað arka yan lambalar; sol plaka lambasý, sol park lambasý Sað ön/sol arka yan lambalar; sað plaka lambasý, sað park lambasý Geri vites lambasý güç beslemesi CVMde sigorta F23dan sonra CVMde sigorta F16dan sonra Topraklama 12 6676 Römork baðlantý kablosu (topraklama) 13 0000 Topraklama Notlar 1 ampul (21 W, 12 V) 2 ampul (21 W, 12 V) 1 ampul (21 W, 12 V) 1 ampul (5 W, 12 V) 2 ampul (21 W, 12 V) 1 ampul (5 W, 12 V) 1 ampul (21 W, 12 V) Akü pozitif Kontakla çalýþan pozitif Park sensörleri varsa kablo temin edilecektir - Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-100 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY 2.16.8 Yan Ýþaret Lambalarý Yerel ve bazý ülkelerde geçerli AB standartlarý, üstyapýcýlar tarafýndan özel olarak üretilen araçlara, aracýn tüm uzunluðu boyunca yan iþaret lambalarý takýlmasýný þart koþar. Daily yelpazesi araçlar, yan iþaret lambalarýna elektrik vermek üzere gereken elektrik baðlantýsýný yapmak için özel terminallerle donatýlmýþtýr. Dýþ Üstyapýcýlar baðlantýlarý yapmaya ve ilgili ek yapýlara (kutular, vanlar, vs.) lambalarý takmaya dikkat etmelidir. Diþi konnektörün elektriksel özelliklerinin zamanla deðiþmemesi için IVECO tarafýndan temin edilen kapaðý yerinde býrakýn. Aþaðýda, yukarýdaki terminalin þasi-kabindeki konumunun bir çizimi yer alýr. ! Yan park lambalarýndan akým çekmek mümkün deðildir Þekil 2.60 0000 Topraklama (pim 1)3390 Sað taraf (pim 2) 3390 Sol taraf (pim 3) 140848 Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-101 Tablo 2.38 IVECO kodu Kullanýlacak arayüz Diþi konnektör 98435341 Yarým kovan Kablo terminali Conta (lastik parça) Araçtaki konnektör Erkek konnektör Parça numarasý Miktar 1 1 3 3 1 98435344 Kapak Konnektör iþlem þemasý: Tablo 2.39 Pim Kablo kodu 1 2 3 0000 3390 3390 Ýþlev Topraklama Araç sað iþaret lambalarý Araç sol iþaret lambalarý Kablo bölümü (mm2) 1 1 1 Maksimum akým (A) 10 10 10 Yan ýþýk kýsýcýlarýn zorunlu olmadýðý araçlarda her türlü durum için ilgili konnektörler mevcuttur. Yan ýþýk kýsýcýlarýn takýlmasý gerekirse gövde bilgisayarýnýn etkinleþtirilmesi için araç bir IVECO servis merkezine getirilmelidir. Toplam uzunluðu 6 mnin üstünde olan araçlarda yan iþaret lambalarý zorunludur. 2.16.9 Ön göðüsteki acil durum kumandasýnýn kullanýlmasý (isteðe baðlý) Ön göðüsteki Merkezi Acil Durum Kumandasý, tehlikeli durumlarda kullanýlýr. Þekil 2.61 140844 1. Acil durum kumandasý Ön göðüsteki merkezi acil durum kumandasýna basýldýðýnda araç aþaðýdaki þekilde davranýr: - motor kapanýr; - dönüþ sinyalleri yanar; - ikincil yükleri devre dýþý býrakmak için aküdeki ayýrýcý (CBA) çalýþýr; - kilitler açýlýr ve dönen ve sürgülü kapý açýlýr (orijinal Iveco parçasýysa) - aydýnlatma lambasý yanýk kalýr - yan lambalar söner ve tüm yükler engellenir Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-102 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Þekil 2.62 Ayýrýcý Ayýrýcýyý sýfýrlamak için sarý düðme Gösterge: KIRMIZI ayýrýcý açýk ÞEFFAF (kapalý) ayýrýcý kapalý 120375 Aracý orijinal durumuna geri getirmek için: - tekrar merkezi acil durum kumandasýna basýn; - ayýrýcýyý sýfýrlamak için kaputu açýn ve CBAdaki sarý düðmeye basýn; - anahtarý STOP (durma) konumuna çevirin; - aracý yeniden çalýþtýrýn. Harici tehlike kontrolü Bazý dönüþümler, dönüþüm çalýþma konumundayken yön göstergelerinin açýlmasýný gerektirir. Bu iþlev, siyah gövde bilgisayarý konnektörünün LN35 pimine kesintisiz bir negatif sinyal beslemek, ardýndan bunu çalýþýr hale getirmek için bir IVECO atölyesine gitmek suretiyle yönetilebilir. Þekil 2.63 120376 Elektrik Sistemi: Uyarlamalar ve Güç Çekme Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-103 Repositioning Parts and Mounting Auxiliary ssemblies A and Equipment 2.17 Parçalarýn yeniden Yerleþtirilmesi ve Yardýmcý Kompleler ile Donanýmlarýn Monte Edilmesi Donanýmý takmak üzere ünitelerin (çeþitli bileþenler, yakýt deposu, stepne vs.) hareket ettirilmesi gerekirse aþaðýdaki koþullarda iþleme izin verilir: - ilgili komplelerin iþlevselliði bozulmamalýdýr; - ayný orijinal baðlantý türü korunmalýdýr; - yeni aðýrlýk durumu ve daðýlýmý, araçta orijinal olarak belirlenen ile uyumlu olmalýdýr. Yüksek aðýrlýðý olan çýkýntýlý bileþenler (örneðin aküler) takmak yasaktýr, yapýsal elemanýn üzerine dayanmanýn yaný sýra destekler, destekleme yüzeyleri veya yan elemanlardan birisi gibi diðer elemanlara sabitlenmelidir. Tekerlek tutucu Stepne tutucusu olmayan kabin versiyonlarýnda veya stepne düzenini kaydýrmanýn gerekli olduðu araçlarda hýzlý çýkartmaya olanak tanýyan ve aracýn sunabileceði hizmete baðlý olarak asgari 7° veya daha büyük bir giriþ açýsý olan özel bir destek yapýlmalýdýr. Þekiller 2.64 ve 2.65, iki olasý çözümü gösterir. Stepneyi yan elemanýn aðýna takýlmýþ bir desteði olan aracýn yan tarafýna sabitlemek için yan elemanýn içinde veya dýþýnda yerel bir takviye plakasý kullanýlmasý tavsiye edilir. Bu plakanýn boyutu, hem tekerleðin aðýrlýðýný, hem de yan elemanda bulunmasý olasý diðer takviyeleri göz önünde bulundurmalýdýr. Þekil 2.64 114198 Araç þasisindeki bükülme gerilimini düþük seviyede tutmak için özellikle aðýr ünitelerde alanda bir travers kullanýlmasýný öneririz. Depolar, kompresörler vs. gibi ilave üniteler takarken benzer bir prosedür benimsenmelidir. Bunlarý yerleþtirirken aðýrlýklarýn daðýlýmýna dikkat edilmelidir (bkz. madde 1.13). Aracýn çalýþmasýna dikkat ederek yeterli yerden yükseklik saðlanmalýdýr. Parçalarýn yeniden Yerleþtirilmesi ve Yardýmcý Kompleler ile Donanýmlarýn Monte Edilmesi Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-104 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Yeniden yerleþtirme için gereken yeni delikler, yan elemanýn aðýnda, madde 2.3de verilen teknik özelliklere uygun þekilde, mümkün olduðunca mevcut delikleri kullanmaya özen göstererek açýlmalýdýr. Þekil 2.65 102451 Debriyaj kontrol deposu Bu, þasinin ön tarafýndadýr, depo kapaðý çýkartýlmamalýdýr, komplenin bakýma gereksinimi yoktur. Þekil 2.66 126198 Parçalarýn yeniden Yerleþtirilmesi ve Yardýmcý Kompleler ile Donanýmlarýn Monte Edilmesi Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 2-105 ÞASÝ UYGULAMALARI Yakýt deposu Yakýt deposu kapasitesi yetersizse veya depo, üstyapýcýnýn ihtiyaçlarýna uygun deðilse daha büyük kapasitede veya farklý þekilde bir depo takmak mümkündür. Deðiþimden önce yeni deponun aracýn orijinal konfigürasyonuna uygun olduðunun kontrol edilmesi önerilir. Aþaðýdaki tablo, orijinal depoya alternatif olarak bulunan farklý IVECO Depo türlerini gösterir. Tablo 2.40 Mevcut yakýt depolarý Þekilli depo (100 l.) Þekilli depo (70 l.) Ýkizkenar yamuk depo (90 l.) SOL Ýkizkenar yamuk depo (90 l.) SAÐ Dikdörtgen depo (70 l.) Dikdörtgen depo (90l.) Dikdörtgen depo (120l.) 128821 Deponun baþka türde bir depoyla deðiþtirilmesinin, gövde bilgisayarýnýn güncellenmesini gerektireceði unutulmamalýdýr. Gövde bilgisayarý seviye göstergesi sinyallerini iþleyip bunlarý belirli bir depo tasarýmýnýn boþalma kuralý ile iliþkilendirdiði için farklý türde depolarýn kullanýlmasý, yakýt tüketimi, artýk aralýðý vs. gibi ayarlarýn yeniden ayarlanmasý gerektiði anlamýna gelir NOT Yakýt depolarý tasdike tabidir. Parçalarýn yeniden Yerleþtirilmesi ve Yardýmcý Kompleler ile Donanýmlarýn Monte Edilmesi Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-106 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Retarder Installation 2.18 Yavaþlatýcýnýn Takýlmasý Þanzýmana (ayrý bir kurulum olarak) ekstra bir yavaþlatýcý (örneðin girdap akýmý çekiþli fren veya hidrolik fren) takýlabilir ve IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr. Bazý araçlarda montaj, tesislerimizde yapýlabilir (isteðe baðlý bir kalem olarak). Bu araçlara daha sonra yapýlacak montaj, orijinal kuruluma eþleþmelidir (talimatlar için yavaþlatýcý üreticisine danýþýn). Diðer durumlarda yavaþlatýcý üreticisinin atölyeleri, montajý, bu talimatlarýn 2.3, 2.8 ve 2.16 maddelerine göre yapmalýdýr. Montajý yapmaya yetkili þirket, doðru çalýþma, montaj ve iyi iþçilikten sorumludur. Tablo, üretimden sonra bir yavaþlatýcýnýn takýlabileceði aracý gösterir: Tablo 2.41 Model 29L, 35S, 35C 40C, 45C, 50C, 60C, 65C, 70C Ýzin verilen uygulama hayýr evet Yavaþlatýcý seçimi, aþaðýdaki formüle göre yapýlmalýdýr: ipQp R PTT ip Cf R' GVW = = = = arka aks oraný maksimum frenleme torku (Nm) kullanýlan lastiðin yüklenen yarýçapý (m) Brüt Araç Aðýrlýðý (Kg) Daily için bir yavaþlatýcýnýn maksimum frenleme torkunun hesaplanmasýna örnek 3.15 arka aks oraný ve 195/75 R16 lastikleri olan bir 50C15V/P araç ele alalým. = 3,15 1. iP 2. R' = 0,317m 3. GVW = 5200kg þunu elde ederiz: Cf = (5200-0.31 7 ) / 3,15 = 520 Nm Maksimum 500 Nm frenleme torku olan bir fren yavaþlatýcý takýlabilir. NOT ESP sistemli araçlar için bkz. madde 2.15.5. Yavaþlatýcýnýn Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÞASÝ UYGULAMALARI 2-107 Modifications to the Rear Underrun 2.19 Arka Alt Korumada Uyarlamalar Araçlarýmýza, AB Direktiflerine uygun bir þekilde bir arka alt koruma çubuðu takýlýr. Onay testleri sýrasýnda bulunan þekil bozukluðu düþüldükten sonra (ortalama 10 mm) çubuktan gövdenin en arka parçasýna izin verilen maksimum mesafe 400 mmdir. Þasi uyarlamalarýnýn arka uzantýyý etkilediði durumlarda, orijinal araçla ayný þekilde þasiye baðlantýyý koruyarak koruma çubuðu yeniden yerleþtirilmelidir (geçerli kanunlara uygun þekilde). Araçlarý uyarlarken veya özel donanýmlar (örneðin arka liftler) takarken alt koruma çubuðunun yapýsýný uyarlamak gerekli olabilir. Bu tip uyarlamalar orijinal direnç ve sertlik teknik özelliklerini deðiþtirmemelidir (varsa yerel kanuni kurallara uygunluðu saðlamak için). Uyarlamayý / montajý yapan þirket, gerektiðinde o anda geçerli yasalara uygunluðu gösteren gerekli belgeleri sunmalýdýr. Farklý bir alt koruma çubuðunun takýlmasý gerektiðinde geçerli standart ve kanunlara uygunluk kontrol edilmelidir. Gerektiðinde test sertifikalarý ve dokümantasyonu, ilgili resmi kuruluþa sunulmalýdýr. Arka Alt Korumada Uyarlamalar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-108 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Rear mudguards and wheel boxes 2.20 Arka çamurluklar ve çamurluk davlumbazlarý Kanatlarý olmadan temin edilen þasi kabinli araçlar, benzer araçlar için IVECO tarafýndan benimsenen eþdeðer çözümler kullanarak üstyapýcý tarafýndan tamamlanmalýdýr. Gövde þeklinin yaný sýra çamurluklarý ve tekerlek davlumbazlarýný yaparken þunlarý unutmayýn: - Zincirlerle birlikte kullaným koþullarý altýnda IVECO tarafýndan temin edilen dokümantasyonda verilen sýnýrlara uyarak tekerleklerin serbest hareketi saðlanmalýdýr; - maksimum lastik geniþliði, araç için tanýmlanan yasal sýnýrlara uymalýdýr; - bölümlerde ve titreþimlerde keskin deðiþimlerden kaçýnarak destekleme yapýsý yeterince saðlam olmalýdýr; - baðlantý, araç yan elemanlarýnýn dikey aðýna veya alt þasinin uzunlamasýna bölümlerine yapýlabilir. Ýlk durumda baðlantý sadece vidalarla veya doðrudan üstyapýnýn (örneðin gövde, van, vs.) altýna yapýlabilir (bkz. Þekil 2.67). Çamurluk davlumbazlarýnýn uygulanmasý gerektiðinde ilk iki adýmda verilen talimatlar da izlenmelidir. Þekil 2.67 91472 2.21 Çamurluklar Fabrikada takýlmadýðý sürece yasal olarak gerekliyse Üstyapýcý tüm araca çamurluklarýn takýlmasýný saðlamalýdýr. Bunlarý takarken tüm kurallara (örneðin boyutlar vs.) uyulmalýdýr. Arka çamurluklar ve çamurluk davlumbazlarý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 2-109 ÞASÝ UYGULAMALARI Side Guards 2.22 Yan Korumalar Bazý ülkelerde ulusal veya AB kurallarý, araca yan korumalar takýlmasýný gerektirir. Aracý tamamlayan Üstyapýcý, gereken kurallara uygunluðu saðlamalýdýr. Sabit platform veya kutu gövdeler vs. gibi kalýcý þekilde takýlan yapýlarda yan korumalar doðrudan temel yapýlarýna takýlabilir (taban çerçevesi, traversler). Buna karþýlýk hareketli yapýlarda (damperler, demonte gövdeler, çýkartýlabilir konteynýrlar gibi) yan korumalar, uygun braketler vasýtasýyla alt þasiye baðlanabilir veya doðrudan þasiye takýlabilir. Þasiye baðlanmasý durumunda Üstyapýcý mümkün olduðunca madde 2.3e uygun þekilde yan elemanlarýn dikey aðýnda bulunan mevcut delikleri kullanmalýdýr. AB kurallarýna göre harici koruma elemaný, yüzeyi dikey yönde uzayan tek bir lonjeron veya önceden belirlenen boylarý ve birbirlerine mesafeleri olan birkaç uzunlamasýna bölüm içerebilir. Yanýnda bulunan komple veya bileþenlerde bakým veya onarým çalýþmasý gerekirse hýzlý çýkartýlmalarýný veya y a t ý r ý l m a l a r ý n ý s a ð l a m a k i ç i n y a n k o r u m a l a r, k e n d i d e s t e k l e m e y a p ý l a r ý n a b a ð l a n m a l ý d ý r. Aþaðýdaki parçalarýn çalýþmasý ve bunlara eriþim saðlanmalýdýr. - fren sistemi donanýmý; - yakýt beslemesi; - süspansiyon; - stepne: - motor egzozu. Korumalar, uygun malzemeden (örneðin FeE420) olmalýdýr. Kurallarýn çeþitli gerekliliklerine uyumu saðlamak için (örneðin topraklama, gövde boyutlarý) montaja özel bir dikkat gösterilmelidir. Chocks 2.23 Takozlar Ýmal edilen tüm gövde versiyonlarýnda geçerli özel talimatlar vermek mümkün olmadýðýndan Üstyapýcý, imal edilen gövdenin türüne baðlý olan yan korumalarýn hazýrlarken ve takarken dikkatli olmalýdýr.Genellikle bunlar doðrudan fabrikada takýlýr. Aksi durumda veya orijinal konumlarýný deðiþtirmek gerektiðinde Üstyapýcý, yerel kurallara uygun þekilde yeni bir düzenleme bulmalýdýr. Yeni konum, kullanýcý tarafýndan çalýþtýrma için kolay eriþim saðlamanýn yaný sýra güvenilirlik ve güvenlik de saðlamalýdýr. Yan Korumalar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 2-110 ÞASÝ UYGULAMALARI D AILY Takozlar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-1 Index BÖLÜM 3 Üstyapýlarýn montajý Sayfa 3.1 Alt þasinin inþasý 3-3 3.1.1 Malzeme 3-3 3.1.2 Bölüm çubuðu boyutlarý 3-4 3.1.3 Alüminyum Alt Þasi 3-5 3.2 Alt þasiyi oluþturan elemanlar 3-6 3.2.1 Uzunlamasýna Lonjeron Profilleri 3-6 3.2.2 Traversler 3-8 3.3 Þasi ile karþý þasi arasýndaki baðlantýlar 3-10 3.3.1 Gövde Montajý Türünün Seçilmesi 3-10 3.3.2 Gövde Montaj Özellikleri 3-10 3.3.3 Braketlerle Baðlantý (esnek mafsal) 3-11 3.3.4 Esnek baðlantýlar 3-12 3.3.5 Ucývatalarla (kelepçeler) baðlantý 3-13 3.3.6 Uzunlamasýna ve Enlemesine Tespit için (rijit mafsal) Plakalarla Baðlantý 3-14 3.3.7 Karýþýk baðlantýlar 3-15 3.4 Kapalý Kasanýn Takýlmasý 3-16 3.4.1 Sabit kasa 3-16 3.4.2 Damper kutular 3-19 3.5 Yarý römorklar için çekici 3-21 3.6 Ayrýlamaz Malzemelerin Nakliyesi 3-24 3.7 Hacimli Malzemeler için Depolarýn ve Konteynýrlarýn Takýlmasý 3-25 3.8 Vinçlerin takýlmasý 3-27 3.8.1 Sürücü Kabini Arkasýndaki Vinç 3-28 3.8.2 Arka Uzantýdaki Vinçler 3-30 3.8.3 Çýkartýlabilir Vinçler 3-31 3.9 Arka Liftlerin Takýlmasý 3-32 Dizin Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-2 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY 3.10 Kurtarma Araçlarý 3-34 3.11 Belediye, Ýtfaiye ve Özel Hizmetler 3-34 3.12 Önkar küreyicilerin takýlmasý 3-35 3.13 Vinç Takýlmasý 3-35 3.14 Özel gövde dönüþümleri 3-36 3.14.1 Þasi ýzgaralarý 3-36 3.14.2 Karavanlar 3-36 3.14.3 Bir anten platformunun takýlmasý 3-37 Dizin Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI NOT 3-3 Aþaðýdaki genel talimatlar, 1. Bölümde genel kurallarda verilen genel talimatlarý tamamlar. 3.1 Alt þasinin inþasý Bir alt þasinin (yardýmcý þasi) amacý, yükün araç þasisi üzerinde eþit þekilde daðýlmasýný saðlamak ve aracýn belirli kullanýmýna göre ana þasinin mukavemetini ve rijitliðini arttýrmaktýr. 3.1.1 Malzeme Genellikle alt þasinin büyük gerilime maruz kalmamasý kaydýyla inþasýnda kullanýlan malzeme, araç þasisinde kullanýlandan daha düþük derecede olabilir. Ýyi kaynak yapýlabilme özellikleri ve Tablo 3.1de gösterilen deðerlerden (1) daha düþük olmayan sýnýrlarý olmalýdýr. Gerilim sýnýrlarý gerektirirse (örneðin vinç uygulamalarý) veya çok yüksek bölümlerden kaçýnýlacaksa, daha iyi mekanik özellikleri olan malzeme kullanýlabilir. Bu durumda takviye kiriþinin daha düþük atalet momentinin, þasi çerçevesinde daha yüksek bükülme gerilimleri anlamýna geleceði göz önünde bulundurulmalýdýr. Aþaðýda gösterilen bazý uygulamalarda düþünülen belirli malzemelerin özellikleri þu þekildedir: Tablo 3.1 Gövde üretim Standardý IVECO 1 5 - 2 11 0 ve 15-2812 için kullanýlacak malzeme Çelik adý IVECO FE360D AVRUPA S235JR ALMANYA S235JR BK 37/23CR IVECO FEE420 AVRUPA S420MC ALMANYA S420MC BK S420MC IVECO AVRUPA FE510D ALMANYA BK S355J2G3F S355J2G3F Kýrýlma yükü (N/mm2) Akma noktasý (N/mm2) 360 (1) 235 (1) 25% (1) 530 420 21% 520 360 22% Uzama A5 50D Alt þasinin inþasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-4 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.1.2 D AILY Bölüm çubuðu boyutlarý Aþaðýdaki tablo, IVECO tarafýndan önerilen C bölümü çubuklarý için Wx kitle katsayýsý deðerlerini gösterir. Belirtilen Wx deðeri, gerçek bölümü ifade eder ve bölüm çubuðu kaplin yarýçapýnýn oluþturulmasýný saðlar (basit dikdörtgenlerden oluþan bölümü göz önünde bulundurarak elde edilen deðerin 0,95 ile çarpýlmasýnýn ardýndan yaklaþýk olarak hesaplanabilir). Yeni C bölümün Wx kitle katsayýsý ve Jx atalet momentinin daha düþük deðerlere sahip olmamasý kaydýyla belirtilenlerin yerine farklý bölümlerin çubuklarý ikame olarak kullanýlabilir. Tablo 3.2 - Bölüm çubuðu boyutlarý Mukavemet katsayýsý Wx (cm 3 ) Önerilen C bölümü profili (mm) 16 W 19 80 X 50 X 4 20 W 23 80 X 60 X 5 24 W 26 80 X 60 X 6 27 W 30 80 X 60 X 7 100 X 50 X 5 31 W 33 80 X 60 X 8 100 X 60 X 5 34 W 36 100 X 60 X 6 37 W 41 100 X 60 X 7 42 W 45 80 X 80 X 8 100 X 60 X 8 46 W 52 120 X 60 X 6 120 X 60 X 7 53 W 58 120 X 60 X 8 59 W 65 140 X 60 X 7 120 X 70 X 7 66 W 72 140 X 60 X 8 120 X 80 X 8 73 W 79 160 X 60 X 7 80 W 88 180 X 60 X 8 89 W 93 94 W 104 105 W 122 123 W 126 220 X 60 X 7 127 W 141 220 X 60 X 8 160 X 70 X 7 80 X 60 X 4 180 X 60 X 7 80 X 50 X 5 140 X 80 X 8 180 X 60 X 8 200 X 80 X 6 200 X 60 X 8 142 W 160 200 X 80 X 8 240 X 60 X 8 161 W 178 220 X 80 X 8 240 X 70 X 8 179 W 201 250 X 80 X 7 260 X 70 X 8 202 W 220 250 X 80 X 8 260 X 80 X 8 221 W 224 220 X 80 X 8 280 X 70 X 8 225 W 245 250 X 100 X 8 280 X 80 X 8 246 W 286 280 X 100 X 8 290 W 316 300 X 80 X 8 316 W 380 340 X 100 X 8 440 380 X 100 X 8 480 400 X 100 X 8 180 X 70 X 7 Alt þasinin inþasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 3.1.3 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-5 Alüminyum Alt Þasi Alüminyum gibi çeliðe kýyasla farklý özellikleri olan malzemelerde, kural olarak alt þasinin hem boyutlarý hem de yapýlarý uygun þekilde uyarlanmalýdýr. Alt þasinin ana iþlevi ana yük taþýma iþlevini þasiye býrakýrken yükü daha eþit þekilde daðýtmak olduðunda, çelik için belirtilen ile ayný boyutlara sahip alüminyum boylamasýna lonjeronlar kullanýlabilir. Bazý tipik örnekler þunlardýr: sabit gövdeler, vanlar, kesintisiz ve yakýn aralýklý taþýyýcýlarý olan depolar veya doðrudan süspansiyon aský braketlerinin üstüne monte edilen taþýyýcýlar. Araç þasisi üzerinde yüksek gerilimlerin olduðu istisnai durumlar, yüksek boyutlarý veya kýrýlmaya dirençli baðlantýlarý olan çelik lonjeronlar gerektirir. Mukavemet ve sertlik baðlamýnda alt þasinin katkýda bulunmasý gereken durumlarda (damperler, vinçler, merkezi akslý römorklar vs. gibi yüksek yoðunlukta yükleri olan gövdeler) alüminyum önerilmez ve bu yüzden her bir uygulama için onaylanmasý gerekir. Unutulmamalýdýr ki takviye lonjeronlar için asgari boyutlarý belirtirken alüminyum için kabul edilen gerilim sýnýrýna ek olarak çeliðe kýyasla farklý esneklik katsayýsý da (çelik için 21.000 kg/mm2ye kýyasla yaklaþýk 7.000 kg/mm2) göz önünde bulundurulmalýdýr. Bu da lonjeronlar için daha büyük boyutlar ile sonuçlanacaktýr. Benzer þekilde þasi ile karþý þasi arasýndaki baðlantý kesme kuvvetlerinin aktarýmýný (plakalar vasýtasýyla baðlantý) garanti ettiðinde, tek bir bölümün her iki ucundaki gerilimleri kontrol ederken her iki malzemenin farklý esneklik katsayýlarýna göre bölüm için yeni bir nötr eksen tanýmlanmalýdýr. Alüminyum için destek talebi, kesinlikle çok büyük boyutlar ve çok iyi olmayan deðerler anlamýna gelir. Alt þasinin inþasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-6 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY Elements making up the subframe 3.2 3.2.1 Alt þasiyi oluþturan elemanlar Uzunlamasýna Lonjeron Profilleri Eklenen yapýnýn yan elemaný kesintisiz olmalý, mümkünse ön yayýn arka destek alanýný da içerecek þekilde aracýn ön kýsmýna doðru uzanmalý ve braketler üzerine deðil, aracýn þasisine dayanmalýdýr. Direnç bölümünde kademeli bir indirgeme saðlamak için, þasiyle temas eden ön ucun minimum 5 mm çapla uygun bir þekilde baðlanmasýný saðlayarak uzunlamasýna lonjeronun ön uçlarý 30°den daha yüksek olmayan bir açýyla yukarý doðru incelmeli veya baþka bir eþdeðer þekilde incelmelidir (bkz. Þekil 3.1). Þekil 3.1 91136 Arka kabin süspansiyonu bileþenleri (örneðin uzun kabinler ile) tüm bölüm kesitinin geçmesine olanak tanýmazsa Þekil 3.2de gösterilen þekilde ilerleyin. Bu da yüksek ön bükülme momentleri olduðunda (örneðin aracýn önüne doðru çalýþan kabinin arkasýnda bir vinç ile) minimum dirençli kesitin kontrol edilmesini gerektirir ve tespit elemaný mümkünse alt þasinin ön ucundan 250 mm daha uzakta olmamalýdýr. Þekil 3.2 102455 Alt þasiyi oluþturan elemanlar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-7 Lonjeron bölümünün þekli, alt þasinin iþlevine ve bunun üzerindeki yapýnýn türüne dikkat ederek belirlenir. Alt þasinin kendini aracýn þasisine esnek bir þekilde uyarlamasý bekleniyorsa açýk C bölümleri kullanýlmasý ve ilave rijitlik istendiðinde kutu tipi bölümler kullanýlmasý önerilir. Kutu tipi bölümden açýk türe kademeli geçiþi saðlamak için gereken özen gösterilmelidir. Bunun nasýl baþarýlacaðýna dair örnekler, Þekil 3.3de gösterilmiþtir. Þekil 3.3 Standart kutu tipi lonjeron profilleri Kutu tipinden açýk tipte bölüme kademeli geçiþ 102456 Alt þasinin uzunlamasýna lonjeronlarý ile araç arasýnda süreklilik olmalýdýr. Bu mümkün olmadýðýnda baðlantý levhasý braketleri takarak süreklilik geri kazanýlabilir. Lastik bir sürtünme önleme þeridi takýlýrsa, teknik özellikleri ve kalýnlýðý, üretimde orijinal olarak IVECO tarafýndan kullanýlanlara eþit olmalýdýr (sertlik 80 Shore, maksimum kalýnlýk 3 mm). Sürtünme önleme malzemesi kullanýlmasý, farklý bileþikte (örneðin alüminyum ve çelik) malzemeler kullanýldýðýnda korozyona neden olabilecek aþýndýrýcý etkileri önleyebilir. Her türlü durumda atalet momentleri ve direnci daha düþük olmayan benzer bölümler kullanmak mümkündür. Bu tip boyutlar, lonjeron profilleri üreticisi tarafýndan temin edilen teknik literatürden bulunabilir. Unutulmamalýdýr ki atalet momenti, uygulanacak bükülme momenti payýnýn hesaplanmasýna önemli bir faktör olmaya ek olarak ayný zamanda kullanýlan belirli baðlantý bölümü türü için gerekli burulma gerilimi derecesine en yeterli tepkiyi de ifade eder. Bu yüzden malzemeye uygulanan gerilim açýsýndan direnç momenti belirleyici bir faktördür. Alt þasiyi oluþturan elemanlar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-8 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.2.2 D AILY Traversler Alt þasinin iki lonjeronunu kavramak için mümkünse tespit elemanlarýna yakýn yerleþtirilmiþ yeterli sayýda travers gereklidir. Traversler açýk türde (örneðin C tipi) veya daha fazla rijitlik istenirse kapalý türde olabilir. Baðlantýya yeterli mukavemeti verebilmek için baðlantý noktalarýnda uygun köþebent plakalarý kullanýlmalýdýr (bkz. Þekil 3.4). Bu durumlarda baðlantý için daha fazla rijitlik gerekli olduðunda çalýþma prosedürü, Þekil 3.5de gösterilen biçimde yapýlabilir. Þekil 3.4 3.2.2 Þekil 3.5 Traversler Alt þasinin iki lonjeronunu kavramak için mümkünse tespit elemanlarýna yakýn yerleþtirilmiþ yeterli sayýda travers gereklidir. Traversler açýk türde (örneðin C tipi) veya daha fazla rijitlik istenirse kapalý türde olabilir. Baðlantýya yeterli mukavemeti verebilmek için baðlantý noktalarýnda uygun köþebent plakalarý kullanýlmalýdýr (bkz. Þekil 3.4). Bu durumlarda baðlantý için daha fazla rijitlik gerekli olduðunda çalýþma prosedürü, Þekil 3.5de gösterilen biçimde yapýlabilir. Þekil 3.6 102458 Alt þasiyi oluþturan elemanlar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 Çarpı 3-10 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY Connections between frame and counterframe 3.3 Þasi ile karþý þasi arasýndaki baðlantýlar 3.3.1 Gövde Montajý Türünün Seçilmesi Üretici tarafýndan zaten temin edilmemiþse uygun gövde türüne göre alt þasinin mukavemet ve sertlik saðlamasý baðlamýnda kullanýlacak baðlantý türünün seçimi son derece önemlidir. Alt þasi baðlantýsý esnek (braketler veya kelepçeler) veya kesme gerilimine dirençli þekilde rijit olabilir (uzunlamasýna veya enlemesine plakalar); seçim, eklenen ilave donanýmýn hem statik hem de dinamik koþullarda þasiye aktardýðý gerilim kuvvetlerini analiz ederek monte edilecek gövde türüne göre yapýlmalýdýr (bkz. noktalar 3.4 ila 3.9). Alt þasinin uzunluðu boyunca uygun þekilde alt bölümlere ayrýlan sabitleme cihazlarýnýn sayýsý, boyu ve türü, aracýn þasisi ile alt þasi arasýnda iyi bir baðlantý saðlayacak þekilde olmalýdýr. Vidalar ve kelepçeler, 8.8 sýnýfýndan daha yüksek bir mukavemet sýnýfýnda olmalý, somunlar, gevþemelerini önleyen cihazlarla donatýlmalýdýr. Ýlk tespit somunu mümkünse alt þasinin ön ucundan yaklaþýk 250 ila 350 mm mesafede olmalýdýr. Aracýn þasisinde önceden bulunan baðlantý noktalarý önce kullanýlmalýdýr. Gövdenin kabin arkasýna konsantre yükler uyguladýðý ve þasi çerçevesini aþýrý germeyi önlemek için ilave denge (örneðin vinçler, ön uçta devirmeli diþliler vs.) gerektirdiði durumlarda ilk montaj için yukarýda belirtilen mesafeye uyum saðlanmalýdýr. Gerekirse ilave tespit elemanlarý kullanýlmalýdýr. Takýlacak gövde orijinal þaside izin verilen farklý özelliklere sahipse (örneðin platform gövdesi þasisinde damper), Üstyapýcý uygun baðlantýlarý (örneðin þasinin arka alanýnda braketlerin baðlantý levhalarý ile deðiþtirilmesi) saðlamalýdýr. ! Gövdeyi þasiye baðlarken aracýn þasisinden kaynak yapýlamaz veya þasinin flanþlarýna delikler delinemez. Baðlantýnýn boylamasýna veya enlemesine sabitlemesini iyileþtirmek için yan elemanlarýn flanþlarýnda delikler olmasýna izin verilir, ancak bunlar bulunan herhangi bir traversin baðlantýsýný zayýflatmamak kaydýyla sadece elemanlarýn arka ucunda, 150 mmden fazla olmayacak bir uzunluk boyunca olmalýdýr (bkz. Þekil 3.12). Arka traversi veya alt koruma braketlerini þasiye baðlayan vidalarý kullanarak Þekil 3.11de gösterilen baðlantýlar kullanýlabilir. Diðer tüm durumlarda þasi flanþlarýna delik açýlmamalýdýr. 3.3.2 Gövde Montaj Özellikleri Esnek mafsallar (bkz. Þekil 3.8, 3.9 ve 3.10), þasi ile alt þasi arasýnda sýnýrlý harekete ve iki paralel çalýþan güçlü bölüm kullanýlmasýna olanak tanýr. Her biri atalet momentine orantýlý olarak bükülme hareketinin bir parçasýný taþýr. Alt þasi ile þasi arasýnda rijit tipte mafsal için (bkz. Þekil 3.11), mafsallarýn sayýsý ve konumunun sonuçta oluþan kesme gerilimini desteklemeye yeterli olmasý kaydýyla tek bir güçlü bölüm elde edilir. Alt þasiyi yan elemanlara sabitlemek için kesmeye dirençli plakalar kullanýldýðýnda braketler veya kelepçeler kullanarak yapýlan baðlantýlara kýyasla daha yüksek mukavemet kapasitesi olan tek bir güçlü bölüm oluþur. Bu, aþaðýdaki avantajlara sahiptir: - bölüme etki eden ayný bükme momenti altýnda alt þasi profilinin daha düþük yüksekliði; - ayný alt þasi profili boyutlarý altýnda daha yüksek bükülme momenti; - alt þasi yüksek mekanik özellikleri olan malzemelerden yapýldýðýnda mukavemet kapasitesinde daha fazla artýþ. Þasi ile karþý þasi arasýndaki baðlantýlar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 3.3.3 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-11 Braketlerle Baðlantý (esnek mafsal) Bu baðlantý türüne (esnek montaj) birkaç örnek, Þekil 3.8 ve 3.9da gösterilmiþtir. Þekil 3.8 1 2 mm 102460 1. Alt þasi 2. Þasi 3. Þimler Esnek bir mafsal saðlamak için tespit cývatalarýný sýkmadan önce þasinin braketleri ile alt þasininkiler arasýnda 1 ila 2 mm boþluk olmalýdýr. Büyük boþluklar, uygun þimler kullanarak düþürülür. Orantýlý uzunlukta cývatalar kullanýlmasý, baðlantýnýn esnekliðini iyileþtirir. Braketler, araç yan elemanlarýnýn aðýna sadece cývatalar veya perçinler vasýtasýyla sabitlenmelidir. Yükleri enlemesine yönlendirmek ve daha iyi kontrol edebilmek için þasinin üstünde braketlerin biraz çýkýntýlý olmasý önerilir. Braketler, yan elemanýn üst flanþý ile ayný hizada takýldýðýnda gövde yapýsýnýn yanal hareketi baþka araçlarla sabitlenmelidir (örneðin þasinin baðlandýðý kýlavuz plakalar kullanarak bkz. Þekil 3.10). Ön baðlantý esnek türde olduðunda (Þekil 3.9), þasinin maksimum burulmasý durumunda (örneðin arazide) bile uzunlamasýna sabitleme saðlanmalýdýr. Þasiye kutu tipi gövde takmak için fabrikada braketler takýlmýþsa yapýnýn montajý için bu braketler kullanýlmalýdýr. Alt þasiye veya gövdeye takýlan braketler, araca orijinal olarak takýlanlardan daha düþük olmayan mukavemet özelliklerine sahip olmalýdýr (bkz. Tablo 2.8 ve Tablo 3.1). Þasi ile karþý þasi arasýndaki baðlantýlar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-12 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.3.4 D AILY Esnek baðlantýlar Bir baðlantýda daha fazla esneklik gerekmesi durumunda (örneðin bozuk veya rüzgarlý yollarda kullanýlan van gövdesi versiyonlarý, depolar, özel araçlar arazi versiyonlarý vs. gibi çok rijit üstyapýlarý olan araçlarda) sürücü kabininin arkasýndaki alanda Þekil 3.9da gösterilen türde tespit elemanlarý kullanýlmalýdýr. Baþka bir deyiþle lastik bloklarý (1), sýralý ve paralel takýlan Belleville rondelalarý (2) veya bobin yaylarý (3) ile donatýlmýþ braketler kullanmak gereklidir. Þekil 3.9 3 102461 1. Lastik blok 2. Belleville rondelalarý 140855 3. Bobin yaylarý Esnek elemanýn özellikleri, üstyapý sertliði, dingil mesafesi ve aracýn tasarlanan kullaným amacýna (bozuk yol koþullarý) yeterli olmalýdýr. Ayrýca: - þasinin arka kýsmýna en yakýn tespit elemanlarý için sertlik kademeli olarak artmalýdýr; - genel baðlantý kapasitesi ayný zamanda arka süspansiyonun yanýna yerleþtirilen kýrýlmaya dirençli tespit elemanlarý içermelidir. Sonuç olarak kabinin arkasýndaki ilk tespit elemaný, daima Þekil 3.9da gösterilen çözümlerden birisini kullanarak oluþturulmalýdýr. Çözüm ayný zamanda sonraki tespit elemanlarý için de tekrarlanmalý, sadece özellikle araç dingil mesafesi uzun olduðunda sertliði deðiþmelidir. Örneðin lastik bloklarý olan braketlerde ayný sertlikte olan (sh = 83) ve M10 cývatalar ve 15 18 Nm sýkma torklarý ile ilk brakete çift ve sonraki tek olarak monte edilen elemanlar kullanýlmasýna özen gösterilmelidir. Tüm tespit türlerinde aþaðýdakilere uyulmalýdýr: - iyi, uzun süreli esneklik özellikleri saðlayan malzemeler kullanýn; - periyodik kontrol için uygun talimatlarý temin edin; - sýkma torkunu koruyun. Ayrýca þunlara da dikkat edin: a) bükülme ve burulma momentleri oluþturan (örneðin kabinin arkasýnda vinç) üstyapýlarda alt þasi bunlarý destekleyebilecek kadar büyük olmalýdýr; b) Aracýn hidrolik dengeleyiciler (örneðin vinç, üstten platformlar) vasýtasýyla kaldýrýldýðý dönüþümlerde, alt þasinin yeterli katký yapmasýný saðlamak ve orijinal þaside aþýrý bükülme momentlerini önlemek için esnek elemanýn gerilmesini sýnýrlamak þarttýr. Þasi ile karþý þasi arasýndaki baðlantýlar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 3.3.5 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-13 U cývatalarla (kelepçeler) baðlantý Bu türün en önemli baðlantýsý, Þekil 3.10da gösterilmiþtir. Üstyapýcý bu tip bir yapýda, U cývatalarý sýkarken þasilerin bükülmesini önlemek için U cývatalarýn bulunduðu noktada iki yan elemanýn flanþlarý arasýna tercihen metalden yapýlmýþ bir aralýk parçasý yerleþtirmelidir. Aracýn þasisine takýlan yapýyý enlemesine yönlendirmek ve daha iyi kontrol edebilmek için bu mafsal türü, Þekil 3.10da gösterildiði gibi alt þasi ve þasiye takýlan plakalar eklenmesi suretiyle desteklenmelidir. Bu montaj türünün yapýsý yüzünden aracýn tüm çevresinde kullanýlmasý önerilmez. Ancak eklenen yapýnýn kaymasýný önlemek ve rijitliði arttýrmak için hem boylamasýna hem de enlemesine sabitlemek üzere baðlantý levhalarý ile arkaya doðru pozitif bir baðlantý saðlamak gerekir. Bu amaçla Þekil 3.11de gösterildiði gibi þasinin arka ucunda cývata tipi baðlantýlar kullanmak da mümkündür. Þekil 3.10 1. Þasi 2. Alt þasi 3. U cývatalar 4. Kontra somunla kilit 5. Aralýk parçalarý 6. Baðlantý levhasý (gerekirse) Þasi ile karþý þasi arasýndaki baðlantýlar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-14 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.3.6 D AILY Uzunlamasýna ve Enlemesine Tespit için (rijit mafsal) Plakalarla Baðlantý Þekil 3.11de gösterilen bu baðlantý türü, alt þasiye kaynaklanan veya cývatalanan bir plaka vasýtasýyla yapýlýr ve cývata ya da perçinler vasýtasýyla þasiye sabitlenir. Bu da boylamasýna ve enlemesine baskýya iyi bir tepki saðlar ve araç þasisi ile alt þasi arasýnda maksimum rijitlik sunar. Þekil 3.11 102462 Bunlarýn kullanýmýnda þunlarý unutmayýn: - plaka, ana yan elemanlarýn dikey aðýna takýlmalýdýr. Sabitlemeden önce alt þasinin doðrudan üst flanþ üzerine, iki eþleþme yüzeyi arasýnda hiçbir boþluk olmadan doðru bir þekilde monte edilmesini saðlayýn; - baðlantý levhalarý, sadece þasinin merkezi ve arka bölümlerine takýlmalýdýr; - plakalarýn sayýsý, kalýnlýðý ve tespit cývatalarýnýn sayýsý, þasi ile alt þasi arasýnda bölümlerin kesme ve bükülme momentlerini aktarmaya yeterli olmalýdýr. Gereken tüm elemanlar mevcut olduðunda bu deðerler hesaplama ile doðru bir þekilde belirlenebilir. Alt þasinin yüksekliði mümkün olduðunca sýnýrlanmalýdýr (örneðin merkez akslý römorklarý çekerken, arka uzantýda vinç, arka liftler vs.). Aþaðýda Tablo 3.3de verilen talimatlarý takip edin: Tablo 3.3 Þasi / alt þasi bölümü Kýrýlmaya dayanýklý yükseklik oraný plakanýn merkez çizgisi arasýndaki maksimum mesafe (mm) 1) Asgari plaka özellikleri Modeller 3) Kalýnlýk (mm) Vida boyutu (plaka baþýna asgari 3 vida) 2) 1.0 700 35C, 40C 4 1.0 500 45C, 50C 4 M12 (plaka baþýna 3 vida) 1.0 500 60C, 65C, 70C 5 M12 (plaka baþýna 3 vida) M12 (plaka baþýna asgari 2 vida) 1) Plaka baþýna cývata sayýsýnýn arttýrýlmasý, plakalar arasýndaki mesafede orantýlý bir artýþ saðlar (cývata sayýsýnýn iki katýna çýkartýlmasý, plakalar arasýnda daha büyük bir mesafe saðlar). Yüksek gerilim alanlarýnda (örneðin arka yay veya arka havalý yay destekleri), plakalarý birbirine mümkün olduðunca yakýn takmak için düzenleme yapýlmalýdýr. 2) Hem plakalarýn hem de alt þasinin sýnýrlý kalýnlýðý olmasý durumunda daha uzun cývatalar kullanýlabilmesi için baðlantý, aralýk parçalarý kullanarak yapýlmalýdýr. 3) 29L ve 35S modelleri için kýrýlmaya dayanýklý plakalarýn takýlmasý her bir durum için ayrý olarak deðerlendirilmelidir. Þasi ile karþý þasi arasýndaki baðlantýlar Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 3.3.7 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-15 Karýþýk baðlantýlar Alt þasinin inþasý için verilen talimatlar (madde 3.1) ve madde 3.3ün genel kýsmýnda verilen talimatlar temelinde araç þasisi ile alt þasi arasýndaki montaj karýþýk türde olabilir, baþka bir deyiþle esnek baðlantýlar (braketler) ve rijit baðlantýlarý (boylamasýna ve enlemesine sabitleme için kýrýlmaya dayanýklý plakalar) makul bir þekilde kullanarak yapýlabilir. Bir kýlavuz olarak alt þasinin ön kýsmýnda esnek baðlantýlar olmasý önerilirken (her iki tarafta bir veya iki tane), tüm komple için (örneðin damperler, arka uzantýda vinç vs.) daha sert bir yapý gerekli olduðunda aracýn arka kýsmý için plaka baðlantýlar tavsiye edilir. Bu amaçla Þekil 3.12de gösterildiði gibi þasinin arka ucunda cývata tipi baðlantýlar kullanmak da mümkündür. Þekil 3.12 102463 Þasi ile karþý þasi arasýndaki baðlantýlar Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-16 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY Fitting Box Bodies 3.4 Kapalý Kasanýn Takýlmasý Boyutlar ve aðýrlýk merkezi Özellikle 1. bölümde açýklanan aðýrlýk merkezi yüksekliði hakkýndaki talimatlarý göz önünde bulundurarak, seyahatte nakledilen yükün maksimum dengesini saðlamak için uygun yapýsal önlemleri almak suretiyle aðýrlýðýn doðru þekilde daðýtýldýðýný kontrol edin. 3.4.1 Sabit kasa Yük daðýlýmýný belirlemek için gerekli hacimsel aðýrlýklarý bulmak için 1. Bölümdeki tabloya bakýnýz. Sadece karayolunda kullanýlmak üzere tasarlanmýþ standart kabinli araçlarda kutu gövdeler genellikle boylamasýna lonjeronlar ve traverslerden oluþan bir alt þasiye takýlýr. Boylamasýna lonjeronlarýn minimum boyutlarý, Tablo 3.4de tanýmlanmýþtýr. Tablo 3.4 Modeller 29L, 35S 35C, 40C, 45C, 50C 60C, 65C, 70C Minimum takviye bölümsel boylamasýna Dayaným modülü Wx Dingil mesafesi (mm) (cm 3 ) Tümü (1) 9 Tümü 16 3750ye kadar 21 3750 üstü 26 1) Tabaný ile birlikte gövde yapýsý, aracýn þasi çerçevesine yeterli burulma katkýsý yapabilecek þekilde yapýlmalýdýr. Baðlantý, yan elemanlarýn dikey aðý üzerinde düzenlenen braketleri kullanarak yapýlýr. IVECO braketleri temin etmemiþse madde 3.3de verilen teknik deðerlere göre takýlmalarý gerekir. Braketler veya kelepçeler kullanýldýðýnda yeterli boylamasýna koruma saðlamak için baðlantý levhalarý veya yan elemanlarýn üst flanþýndan cývatalar kullanarak arka uzantýda her iki tarafta rijit bir baðlantý önerilir (bkz. Þekiller 3.11 ve 3.12). Hiçbir koþulda ana yan elemanlarýn flanþlarýnda yeni delikler açýlamaz. Kutu gövdenin, alt þasinin üstüne yükseltilen destekler kullandýðý durumlarda (traversler gibi) Þekil 3.13de gösterildiði gibi boylamasýna baskýlarý kontrol edebilmek için bu destekleri uygun bir þekilde sertleþtirmek gerekecektir. Gövdenin ön paneli, yük taþýrken ani frenleme yapýldýðýnda oluþan kuvvetlere dayanmaya yetecek kadar güçlü olmalýdýr. Þekil 3.13 102464 1. Alt þasi 2. Braketler 3. Sertleþtirme orta parçalarý Kutu Gövdelerin Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-17 Vanlarýn Ýnþasý Gövdenin araç þasisine baðlantýsý için boylamasýna bölümler ve traverslerden oluþan bir çerçeve yapmak mümkündür, boylamasýna bölümler için asgari boyutlar Tablo 3.4de verilmiþtir. Þekil 3.14, üstyapýnýn yüksekliðini düþük tutmak için boylamasýna bölümlerin uzunluðu boyunca traversler ve braketlerin eklendiði bir inþa örneði gösterilmektedir. Bu durumda tekerlek hareketini düzeltebilmek için vanýn tabanýna arka çamurluk davlumbazlarý takmak zorundakalýnabilir. Þekil 3.14 102465 Kutu Gövdelerin Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-18 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY Taban, birbirine 700 mmden daha yakýn bir mesafede yerleþtirilmiþ ve rijit bir kendinden destekli yapý saðlamak üzere uygun þekilde baðlanmýþ traversler kullanarak inþa edilmiþse, boylamasýna lonjeronlarýn kullanýlmasý gerekmeyebilir (bkz. Þekil 3.15). Traverslerin gereken dengeye sahip olmasýný saðlamak ve araç þasinin öne doðru sertleþmesini önlemek için madde 3.4.1de verilen talimatlar takip edilmelidir. Þekil 3.15 102466 Yüksek burulma rijitliði olan gövde yapýlarýný takarken þasi çerçevesi deformasyonu olasýlýðýndan kaçýnmak için yapýnýn ön gövde baðlantýlarýnda esnek baðlantýlar kullanýlmalýdýr. Bu durum, özellikle araç arazide veya yarý arazi koþullarýnda kullanýlacaksa önemlidir. Ön bölme sacý Bu, ani frenleme sýrasýnda yükün oluþturduðu kuvvetlere dayanabilecek kadar güçlü ve saðlam olmalýdýr. Kabinle entegre gövdeler Bu tip gövdede kabine baðlantý, kabinin kendisine gerilim iletmeyecek þekilde yapýlmalýdýr. Gövdeyi kabine baðlarken: - yapý kabine kaynak yapýlmamalýdýr, sadece mekanik tespit elemanlarý kullanýlmalýdýr; - gövde yapýsý kendinden destekli olmalý ve kabin tarafýndan desteklenmemelidir; - herhangi bir þekilde uyarlanan kabinin tüm parçalarý, oksidasyon ve korozyona karþý korunmalýdýr (bkz. madde 2.2). Kutu Gövdelerin Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.4.2 3-19 Damper kutular Arkada ve tüm üç tarafta yatan platformlarýn kullanýlmasý, genellikle þasiyi belirgin bir gerilime maruz býrakýr. Bu yüzden aþaðýdaki talimatlara uyulmalýdýr. a) IVECOnun bir seçenek olarak sunduðu durumlarda modellerde dengeleyici kullanýlmasý tavsiye edilir. b) Alt þasi - araç türü ve özel çalýþma koþullarý için uygun olmalýdýr. - Yeterli boyutta yan elemanlar ve traverslere sahip olmalýdýr (bkz. Tablo 3.5) - ve arkada kutu tipi inþa ve çapraz tutucularla sertleþtirilmelidir (bkz. Þekil 3.6 ve 3.7). Ýlave yapýnýn ekstra sertlik saðlamasý için araç þasisine tespit baðlantýlarý önde esnek (braketler veya kayýþlar) ve arkada rijit (plakalar) (Þekil 3.11) olmalýdýr. Orijinal olarak omega braketlerle donatýlan araçlarda bu braketleri kullanmak mümkündür. c) Gövdenin arka pivotu alt þaside düzenlenmeli ve arka süspansiyon arka baðlantýsýna mümkün olduðunca yakýn yerleþtirilmelidir. Kasa yatýrma aþamasýnda araç dengesini etkilememek ve þasi üzerindeki gerilimi aþýrý þekildearttýrmamak için arka yay menteþesi ve baðlantýsý ile tandem merkez çizgisi arasýndaki mesafenin korunmasý tavsiye edilir. Bu mümkün olmadýðýnda takýlan alt þasi bölümlerinin normalden daha büyük olmasý ve arkada ekstra sertlik sunmasý gerekir. Daha yüksek hacimler için uzun kasalarýn gerektiði belirli durumlarda, daha uzun uzantýlar oluþturmak yerine daha büyük dingil mesafeleri kullanýlmasý önerilir. d) Desteklerin yeterince güçlü olmasý ve doðru ve uygun bir baðlantý konumu ayarlanmasýný saðlamak açýsýndan lift cihazýný yerleþtirirken özel dikkat gösterilmelidir: her türlü durumda lokalize yük boyunu düþürmek için yükün, kasa artý taþýnan yükün oluþturduðu tüm komplenin ön kýsmýna yerleþtirilmesi önerilir. e) Hem taban altý, hem de ön uç yatýrma diþlisi montajlarý için yatýrma gövdesinin kursu için bir kýlavuz olarak görev yapan uygun dengeleyici takýlmasý önerilir. f) Kaldýrma ünitesinin menteþesi, alt þasiye monte edilmelidir. Gövde üzerindeki kullanýlabilen hacim, akslar üzerinde maksimum izin verilen aðýrlýðý da göz önünde bulundurarak nakliye edilecek malzemenin yoðunluðuna uygun olmalýdýr (kazýnan malzemeler için yaklaþýk 1600 kg/m3 bir yoðunluk aðýrlýðý kullanýlýr). Düþük yoðunluðu olan bir yük taþýndýðýnda taþýnan yük artý armatürlerin maksimum aðýrlýk merkezi yüksekliði için belirlenen sýnýrlar dahilinde kullanýlabilen hacim arttýrýlabilir. g) Üstyapýcý, geçerli güvenlik kurallarýna da tam uyumu saðlayarak aracýn tüm parçalarýnýn iþlevselliðini ve güvenliðini saðlamalýdýr (örneðin lambalarýn, çeki kancasýnýn yerleþtirilmesi vs.), ayrýca yapý eklendikten sonra yatýrma iþlemleri sýrasýnda araç dengesinin garanti edilmesi de saðlanmalýdýr. Kutu Gövdelerin Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-20 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY Þekil 3.16 140852 1. Alt þasi 2. Gövde montaj braketleri 3. Kýrýlmaya dayanýklý plakalar 4. Yatýrma menteþe tarafý plakalarý Tabl0 3.5 Modeller 35C, 40C 45C, 50C, 60C, 65C, 70C Minimum boylamasýna takviye Dayaným modülü Boyutlar (mm) Wx (cm 3 ) 19 80x50x5 36 100x60x6 Kutu Gövdelerin Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-21 Tractor for half---trailers 3.5 Yarý römorklar için çekici Yelpaze, yarý römorklarý çekmek için özel araçlarý planlamaz. Ancak IVECO tarafýndan özel onayla þasi kabin aracý kullanarak dönüþüm yapmak mümkündür. Onay, Montajcýnýn uymasý gereken izin verilen aðýrlýklar ve kullaným açýklamalarý talimatlarýný sunar.Aþaðýdakiler bazý genel talimatlardýr. Beþinci tekerlek montajý Alt þasi (bkz. Þekil 3.17) gibi uygun bir yapý takýlmasýnýn amacý sadece beþinci tekerleðe yük taþýmasýný daðýtmak deðil, ayný zamanda þasinin burulma ve bükülme için uygun desteði almasýný da saðlamaktýr. Tablo 3.6, boylamasýna lonjeron bölümleri kullanmak için asgari boyutlarý verir. Ayrýca bunun uygulanmasýnda þunlarý unutmayýn: - yapý, beþinci tekerlek tarafýndan aktarýlan dikey ve yatay yükleri kaldýrmaya yetecek boyutta olmalýdýr; - yapý malzemesinin özellikleri için madde 3.1 altýnda belirtilenlere referans saðlanmalýdýr; - araç þasisine ve beþinci tekerleðin tabanýna iyi bir destek saðlamak için yapýnýn üst ve alt yüzeyleri düz olmalýdýr; - Yapýnýn bileþen parçalarý, özellikle de birkaç parça içerdiðinde tek bir ünite oluþturmasý için kaynak ve/veya perçinlerle birbirine birleþtirilmelidir; - Yapýnýn çekiciye montajý önde braketlerle ve merkezi alanda ve þasinin arkasýnda kýrýlmaya dayanýklý plakalarla yapýlmalýdýr. Yapýnýn tespiti, boylamasýna ve enlemesine kuvvetlere dayanacak çapta ve yeterli sayýda kendinden kilitli somunlarla takýlmýþ derece 8.8 cývatalarla yapýlmalýdýr. Tablo 3.6 Modeller Dingil mesafesi (mm) 35C, 50C 3450 Minimum takviye bölümü Dayaným modülü Wx Boyutlar (mm) (cm 3 ) 24 100x50x4 Kutu Gövdelerin Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-22 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY Þekil 3.17 102471 1. Boylamasýna lonjeronlar ve traversler 2. Beþinci tekerlek destek plakasý veya taban ünitesi 3. Kabin arka yapýsý, elektrik ve fren baðlantýlarý için destek (ayný zamanda stepne desteði olarak da kullanýlabilir) 4. Konik arka kýsým 5. Arka kanat desteði 6. Þasiye baðlantý Beþinci tekerlek Ýlgili üreticileri tarafýndan tasarlanan amaç için uygun olduðu beyan edilen yükleme kapasitesi, boyutlar ve performans seviyelerine sahip tüm beþinci tekerlekler, IVECO araçlarýnda kullanýlabilir. Ulusal ve/veya uluslararasý standartlar ve kurallara göre beþinci tekerlekler gerekliliklere uygun olmalý ve onaylý lastikler olmalýdýr. Beþinci tekerleðin destek yapýsýna tespiti, kullanýlan vidalarýn sayýsý, boyutlar, boylamasýna ve enlemesine tutucu konumlar, beþinci tekerlek üreticisi tarafýndan verilen talimatlara uyulmalýdýr. Aracýn ve kamu güvenliðinin temel bir parçasý olduðundan beþinci tekerlek hiçbir þekilde uyarlanmamalýdýr. Frenleme sistemi Üstyapýcý, yarý römork için özel frenleme sistemini saðlamalýdýr. ! Frenleme sistemi aracýn ve kamunun aktif güvenliði için kritik önem taþýdýðýndan büyük bir dikkatle tasarlanmalý ve hayata geçirilmelidir. Araçta orijinal olarak kullanýlanlar ile ayný türde bileþenler, borular ve baðlantýlar kullanýlmalýdýr. Frenleme sistemi performansý (servis, acil durum ve el frenleri), yavaþlama, sýcakken davranýþ, tepki süresi vs. baðlamýnda elde edilen toplam aðýrlýklara baðlý olarak ulusal standartlar ve kurallar veya AB Direktiflerine uygun olmalýdýr. Uygunluk ve uyum eðrileri için teknik dokümantasyon, ayný zamanda bunlarý talep eden yetkililer için de hazýrlanmalýdýr (aksi belirtilmemiþse). IVECO talep üzerine sistemin teknik özelliklerini ve orijinal aracýn frenleme kapasitesini veren teknik dokümantasyonu temin edebilir. Yarý römorklar için çekici Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-23 Aracýn orijinal bileþen ve parçalarýný temin eden üreticiden yarý römork frenlemesi için uygun hava kompresörleri mevcuttur. Elektrik sistemi Elektrik sistemi, madde 2.16da verilen genel talimatlara göre takýlmalýdýr. ! ESP sistemli araçlar için bkz. madde 2.15.5. Çekicinin yarý römorkla birleþtirilmesi Yarý römorklar, yoldaki komple mafsallý kamyonun çalýþma koþullarýný olumsuz etkileyebilecek aþýrý esnek þasi, uygun olmayan frenleme kapasitesi vs. gibi inþa özelliklerine sahip olmamalýdýr. Çekiciyi yarý römorkla birleþtirirken çeþitli çalýþma koþullarýnda ilgili tüm hareketler kontrol edilmelidir. Karayolunda kullanýlan araçlarda geçerli ulusal ve AB kurallarýna uygun þekilde tüm gerekli güvenlik gereklilikleri karþýlanmalýdýr. Yarý römorklar için çekici Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-24 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY Transport of Indivisible Materials 3.6 Ayrýlamaz Malzemelerin Nakliyesi Ayrýlmaz malzemelerin ve boyutlarý normali aþan yüklerin nakliyesi, çeþitli ülkelerde özel yasalarla düzenlenir. Yoðun dikey yükler ve frenleme sýrasýnda dinamik baskýyý takiben özel kuvvet konfigürasyonlarýnýn oluþtuðu nakliye sistemlerinde, doðrudan IVECO ile aracýn uygunluðu ile ilgili önleyici bir kontrol yapýlmalýdýr. Çekici ünite üzerinde yükü desteklemede kullanýlan yalpý, alt þasi biçiminde olmalýdýr. Zaman içerisinde baþka sýnýrlamalar tanýmlanabilir. Ayrýlamaz Malzemelerin Ayrýlamaz Malzemelerin Nakliyesi Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-25 Installation of Tanks and Containers for Bulk Materials 3.7 Hacimli Malzemeler için Depolarýn ve Konteynýrlarýn Takýlmasý Genel bir kural olarak araçlarýmýza depolarýn ve konteynýrlarýn takýlmasý, uygun bir yardýmcý þasi kullanýlmasýný gerektirir. Tablo 3.7, yardýmcý þaside kullanýlacak uzunlamasýna lonjeronlarýn boyutlarý için kýlavuzlar içerir. Þekil 3.18 Diðer uygulamalarda belirtildiði gibi kuvvetlerin boþaldýðý baðlantýlarýn konumlanmasý burada da benzerdir. Rijit baðlantýlar arka süspansiyon desteklerine karþýlýk gelen bir konuma takýlýr ve esnek baðlantýlar, ön süspansiyonun arka desteðine mümkün olduðunca yakýn yerleþtirilir. Farklý bir durumla karþýlaþýldýðýnda olasý bir çözüm, Tablo 3.7de verilene kýyasla daha büyük boyutta boylamasýna lonjeron profilleri vasýtasýyla yapýnýn takviye edilmesidir. Esnek baðlantýyý tanýmlamak için baðlantýlarýn takýlacaðý alan ve tasarlanan kullaným türünün yaný sýra araç þasisinin rijitlik özellikleri de hesaba katýlmalýdýr. Tablo 3.7 Bir deponun takýlmasý Modeller 35C, 40C, 45C, 50C 60C, 65C, 70C Dingil mesafesi (mm) Tümü 3750ye kadar 3750 üstü Minimum boylamasýna takviye Dayaným modülü Wx (cm 3 ) 16 21 26 Boyutlar (mm) 80x50x4 80x60x5 100x50x5 Tankerler veya daha genel olarak burulma açýsýndan çok rijit olan yapýlar, yüksek gerilim alanlarýndan kaçýnmak suretiyle araç þasisinin yeterli ve kademeli burulma esnekliðini korumasýný saðlayacak þekilde takýlmalýdýr. Hacimli Malzemeler için Depolarýn ve Konteynýrlarýn Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-26 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY Esnek baðlantýyý tanýmlamak için baðlantýlarýn takýlacaðý alan ve tasarlanan çalýþmanýn yaný sýra araç þasisinin rijitlik özellikleri de hesaba katýlmalýdýr. Bir kural olarak karayolunda kullaným için ilk ön esnek baðlantýnýn çalýþma sýrasýnda alt þasi ile þasi çerçevesi arasýnda birkaç milimetre boþluk býrakacaðý söylenebilir. Aþaðýdaki koþullara uyulmasý kaydýyla depolar, alt þasi takmadan doðrudan araç þasisine monte edilebilir: - þaryolar arasýndaki mesafe aktarýlacak yüke baðlý olarak belirlenmeli ve 800 mmyi aþmamalýdýr; - þaryolar, uygun bir geniþ yüzey genelinde yükün dengeli daðýlýmýna olanak tanýyacak þekilde takýlmalýdýr. Boylamasýna ve enlemesine kuvvetleri sýnýrlandýrmak için þaryolar arasýnda uygun braketler bulunmalýdýr; - diðer baðlantý çözümleri, IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr; - kendinden yataklý depolar, kabinin hemen arkasýnda ve arka aks alanýnda bulunan uygun montaj elemanlarýyla doðrudan þasi üzerine yerleþtirilebilir. Sayýsý ve daðýlýmý, kýsa dingil mesafesi olan araçlarda kullanýlan her iki tarafta asgari 2 montaj elemaný olan dingil mesafesine baðlýdýr; - montaj braketleri, yükü asgari 400 mm üst flanþ üzerine yaymaya yetecek kadar uzun olmalý ve süspansiyon montaj elemanlarýna yakýn yerleþtirilmelidir. Þasinin gereken burulma hareketlerine olanak tanýmak için esnek ön montaj elemanlarý kullanýlmalýdýr. Araca iki veya daha fazla ayrý konteynýr veya depo takýlmasý, yükün iyi bir þekilde daðýtýlmasýný ve kýrýlmaya dirençli baðlantýlar kullanan þasi/alt þasi için yeterli burulma rijitliði saðlayan bir alt þasi kullanýlmasýný gerektirir. Ýyi bir çözüm, konteynýrlarý birbirine birleþtiren rijit bir baðlantý kullanmaktýr. Bu þekilde araç tam yüklüyken ön aksýn aðýrlýðý ile aracýn toplam aðýrlýðý, minimum oranda olacaktýr (bkz. madde 1.13). Bu donanýmýn yapýsý göz önünde bulundurulduðunda iyi yol tutuþu saðlamak için aðýrlýk merkezi yüksekliðini mümkün olduðunca sýnýrlamaya özen gösterilmelidir (bkz. madde 1.13). Yoksa dengeleyici çubuklar kullanýlmasý önerilir. Araç hareket halindeyken ve depolar tam dolu deðilken sývýlarýn aktardýðý dinamik yükleri düþürmek için depolar ve konteynýrlarýn içine özel enlemesine ve boylamasýna ön bölme saclarý yerleþtirilmesi gerekir. Bu, aracýn yol tutuþunu ve direncini olumsuz etkileyebilir. Yanýcý sývýlar için konteynýrlar inþa ederken tüm montaj iþlemi, geçerli Ulusal / AB kurallarýnýn yaný sýra aracýn güvenli çalýþmasý için gerekli tüm güvenlik gereksinimlerine uygun olmalýdýr. Hacimli Malzemeler için Depolarýn ve Konteynýrlarýn Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.8 3-27 Vinçlerin takýlmasý Vinç seçimi, aracýn performansýna göre özelliklerine (aðýrlýk, maksimum kapasite) dikkat ederek yapýlmalýdýr. Vincin ve yükün konumlanmasý, araç için izin verilen yük sýnýrlarý dahilinde yapýlmalýdýr. Vinç montajý, belirli bir araç için hangilerinin geçerli olduðuna baðlý olarak kanuni gereklilikler, ulusal standartlar (örneðin CUNA, DIN) ve uluslararasý standartlara (örneðin ISO, CEN) uygun þekilde olmalýdýr. Vinç çalýþýrken dengeleyiciler kullanýlmalýdýr. Genel bir kural olarak vinç montajý, inþasý ilgili tüm genel teknik özellikleri hesaba katan uygun bir alt þasi kullanýlmasýný gerektirir (bkz. madde 3.1). Alt þasi için gereken boylamasýna lonjeronlarýn boyutlarý için tablolar 3.8, 3.9 ve 3.10a bakýn. Boylamasýna lonjeronlar hesaplama ile de belirlenebilir, boyutlar, vincin maksimum statik momentini (Mg) ifade eder ve vincin momenti + aþaðýda Þekil 3.19da verilen denkleme göre hesaplanan yükün momentidir. Örneðin vinç, vinç için gerekenden daha büyük bir bölüm katsayýsý (Wx) olan kendi alt þasisine sahip bir dampere takýlacaksa damper alt þasisi kullanýlmalýdýr. Tüm uygulamalarda daha büyük bölüm katsayýsý (Wx) gerektiren yapý veya yardýmcý kullanýlmalýdýr. Vincin kapasitesi (Mg deðeri), tabloda E (veya daha büyük deðerler için) ile iþaretli alana düþerse, bunlarýn her seferinde IVECO tarafýndan kontrol edilmesi ve montajýn yapýlmasýndan önce (IVECO tarafýndan) onaylanmasý gerekir. Þekil 3.19 WL WC M G kNm = g = WL = L = Wc = I = ! g (W L x L + W C x 1) 1000 102468 yerçekimi hýzlanmasý, 9,81 m/s2ye eþittir. vincin ucuna uygulanan aðýrlýk [kg]; WL yükün uygulandýðý nokta ile araç merkez çizgisi arasýndaki yatay mesafe [m]; kendi aðýrlýk merkezine uygulanan vincin kendi aðýrlýðý [kg]; vincin aðýrlýk merkezi ile araç merkez çizgisi arasýndaki yatay mesafe [m]. Üstyapýcý her seferinde aracýn dengesini teyit etmeli ve doðru çalýþmasýný saðlamak için gereken tüm önlemleri almalýdýr. Hem vinç üreticisi hem de Üstyapýcý dengeleyicilerin türü ve sayýsýný tanýmlamalý ve maksimum statik moment ile vinç konumuna baðlý olarak alt þasiyi yapmalýdýr. Vinçlerin takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-28 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.8.1 D AILY Sürücü Kabini Arkasýndaki Vinç Alt þasinin þasi çerçevesine montajý bir kural olarak standart braketleri kullanarak yapýlmalýdýr (bkz. Þekil 3.20), þasi çerçevesinin esneklik ve burulma özelliklerini korumak için gerektiðinde braketlere baþka esnek baðlantýlar (braketler veya kelepçeler) takýlýr. Bu montaj türünde kullanýlacak boyutlar ve alt þasi, Tablo 3.6da tanýmlanmýþtýr. Sadece karayolu araçlarý için alt þasi lonjeron profili yüksekliðinin düþürülmesi gerekirse (örneðin aracýn toplam yüksekliðini azaltmak için), alt þasinin montajý kýrýlmaya dayanýklý baðlantýlarla yapýlabilir. Bu uygulamalar için takviye lonjeronunun asgari boyutlarý Tablo 3.9da tanýmlanmýþtýr. Aracýn tüm kullanýlabilir uzunluðu boyunca sabit kesiti olan lonjeronlar kullanýlmasý tavsiye edilir. Vincin sebep olduðu eðilme momentinin, Tablolar 3.8 ve 3.9da A iþaretli kutulara karþýlýk gelen deðerlere eþleþtiði alanlarda lonjeronlarýn kesitinde olasý bir kademeli indirgemeye izin verilir. Vincin alt þasisi Þekil 3.20de gösterildiði gibi gövde boylamasýna lonjeronla entegre edilebilir. Gövde lonjeronunun daha küçük bir kesiti olduðunda Lv uzunluðu, ileri kontrollü kabini olan araçlarýn dingil mesafesinin %35inden düþük olmamalýdýr. Þekil 3.20 102478 1. Alt þasi 2. Baðlantýlar 3. Vinç mafsallarý 4. Dengeleyiciler Vinçlerin takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 3-29 ÜSTYAPILARIN MONTAJI Vinçleri çift kabinli araçlara (örneðin 6+1) takarken alt þasiyi kabin altýnda uygun þekilde uzatýn (bkz. Þekil 3.2), aksi takdirde þasi için izin verilen bükülme momentini aþmamak için kapasitesine baðlý olarak vinç dönüþünü sýnýrlamak gerekli olabilir. Bozuk yollarda kullanýlan araçlara vinç montajýnda, þasi burulma hareketini aþýrý kýsýtlamamak için ön ve merkezi kýsýmlarda þasi ile çerçeve arasýna esnek baðlantýlar koymak gerekebilir (bkz. Þekil 3.8). Bu tip durumlarda vinç sadece þasiye baðlý olduðundan boylamasýna lonjeron boyutlarý, vincin çalýþmasý ile oluþan momentlere dayanacak þekilde olmalýdýr. Kabinin arkasýnda bulunan donanýmýn çalýþmasý (örneðin yakýt deposu) engellenmemelidir. Orijinal baðlantý türünün yeniden kurulmasý kaydýyla bu donanýmýnýn yerinin deðiþtirilmesine izin verilir. Normalde vinç kabinin arkasýna yerleþtirildiðinde platform gövdesi veya donanýmý arkaya doðru taþýmak gerekir. Özel damper donanýmý durumlarýnda damper diþlisi ile mümkün olduðunca az bir þekilde geriye taþýnmasý gereken arka devirme menteþelerinin yerleþimine özel dikkat gösterilmelidir. NOT Tablolar 3.8 ve 3.9, alt þasi malzeme akma sýnýrýnýn 360 N/mm2 olduðunu gösterir. Tablo 3.8 Sürücü kabininin arkasýna takýlan vinçler (Alt þasi, braketler vasýtasýyla sabitlenir) Vinç kapasitesi Mg maksimum (kNm) Modeller Merkez çizgide þasi bölümü (mm) 0-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 35C, 40C 182x70x4 21 36 57 89 E 45C, 50C 182x70x4 21 36 57 89 105 E 60C, 65C, 70C 184x69x5 19 21 46 57 89 105 70-80 Alt þasi bölüm katsayýsýnýn asgari deðeri Wx (cm3) 1 E Tablo 3.9 Sürücü kabininin arkasýna takýlan vinçler (Alt þasi, kýrýlmaya dayanýklý plakalar vasýtasýyla sabitlenir) Vinç kapasitesi Mg maksimum (kNm) Merkez çizgide þasi bölümü (mm) 0-20 Modeller 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 35C, 40C 182x70x4 19 21 31 57 E 45C, 50C 182x70x4 19 21 31 57 89 E 60C, 65C, 70C 184x70x5 19 19 21 46 57 89 70-80 Alt þasi bölüm katsayýsýnýn asgari deðeri Wx (cm3) 1 E Takviye lonjeronunu vinç montaj alanýnda kapatýn. E = Her durumda ayrý kontrol edilecektir (gerilim ve dengeyi belirlemek için hesaplama ile birlikte teknik dokümantasyonu da sunun). I) Alt þasi daha yüksek bir direnç momenti gerektirdiðinde ayný moment vinç için de belirlenmelidir. Vinçlerin takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-30 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.8.2 D AILY Arka Uzantýdaki Vinçler Bu uygulama türünde alt þasinin gövdede kabin arkasýna kadar bulunan alanda aracýn tüm uzunluðu boyunca uzatýlmasý tavsiye edilir. Kullanýlacak boylamasýna lonjeronlarýn boyutlarý, Tablo 3.10da tanýmlanmýþtýr. Yükün arka uzantýda yoðunlaþtýðý durumlarda aðýrlýðýn araçtaki daðýlýmýna dikkat ederek ve karayolunda ve vinç çalýþýrken iyi bir performans için gerekli rijitliði saðlamak üzere alt þasi, vincin kapasitesine göre güçlendirilmeli ve sertleþtirilmelidir. Arka süspansiyon ve arka uzantý alanýnda kutu tipi yapýsý olan bölümler (bkz. madde 3.1) ve braketler kullanýlmalýdýr Lv uzunluðu Þekil 3.21de gösterilmiþtir. Þekil 3.3de gösterildiði gibi kutu tipinden açýk bölüme geçiþin kademeli bir süreç olmasýný saðlamak için gereken özen gösterilmelidir. Kutu tipi bölümden etkilenen alanda alt þasi araç þasisine kýrýlmaya dayanýklý mafsallarla (baþka bir deyiþle birbirinden azami 400 mm mesafede yerleþtirilmiþ yeterli sayýda plaka) sabitlenirken ön kýsýmda esnek montaj elemanlarý kullanýlmalýdýr. Her türlü yük durumunda ön akstaki aðýrlýðýn arka aks veya akslara oranýnýn araç için belirlenen sýnýrlarý aþmamasýna dikkat edilmelidir (bkz. madde 1.13). Alt þasinin gereken sertliði çeþitli faktörlere (yani vinç kapasitesi, destekleyen alt þasinin boyutu, araç aðýrlýðý, þasi uzantýsý) baðlý olduðundan olasý tüm durumlar için bilgi vermemize imkan yoktur. Bu nedenle gerekirse Üstyapýcýnýn araç denge testlerini yapmasý gerekir. Bu testlerin sonucunda alt þasi sertliðinin yetersiz olduðu görülürse üstyapýcýnýn alternatif yöntemlerle bunu saðlamasý gerekir. Aracýn iyi sürüþ özellikleri ve kabul edilebilir gerilim durumlarý olmasýný saðlamak için vincin arka uzantýsýnýn (Lv uzunluðu, bkz. Þekil 3.21) mümkün olduðunca sýnýrlandýrýlmasý gerekir. Bu deðer, dingil mesafesinin %40ýný aþmamalýdýr. NOT Tablo 3.10, alt þasi malzeme akma sýnýrýnýn 360 N/mm2 olduðunu gösterir. Tablo 3.10 Arka uzantýya takýlan vinçler (baðlantý levhalarýyla alt þasi montajý) Toplam tork Mg maksimum (kNm) Modeller Merkez çizgide þasi bölümü (mm) 0-20 20-30 30-40 40-50 50-60 35C, 40C 122x70x4 32 57 71 E 45C, 50C 122x70x4 32 57 71 110 E 60C, 65C, 70C 184x69x5 23 23 32 42 71 60-70 70-80 Alt þasi bölüm katsayýsýnýn asgari deðeri Wx (cm3) 1) E Not = Her durumda ayrý kontrol edilecektir (gerilim ve denge hesaplamalarýný içeren teknik belgeleri iletin). Vinçlerin takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3-31 Þekil 3.21 102479 1. Alt þasi 2. Kýrýlmaya dayanýklý plakalar 3. Montaj braketleri 4. Vinç montaj plakalarý 5. Dengeleyiciler 6. Alt þasi takviye alaný 3.8.3 Çýkartýlabilir Vinçler Çýkartýlabilir vinçlerin arka uzantýya montajý, vinç ile alt þasi arasýnda kullanýlan baðlantý türünün araç þasisinde ilave gerilime neden olmamasý kaydýyla önceki paragrafta verilen teknik özelliklere göre yapýlabilir. Aracýn vinçle veya vinçsiz kullanýlabileceðini göz önünde bulundurarak iki çalýþma durumuna uygun kullanýlabilir yük konumunun gövde üzerine kaydedilmesini öneririz. Araç römork çekme kapasitesini koruyorsa aracýn doðru baðlanmasý ile ilgili tüm kurallara uyulmalýdýr. Vinçlerin takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-32 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.9 D AILY Arka Liftlerin Takýlmasý Arka liftleri takarken kullanýlacak boylamasýna lonjeronlarýn boyutlarý aþaðýdaki þekilde deðerlendirilebilir: Tablo 3.11 vasýtasýyla, standart arka uzantýlar ve arka liftlerin neden olduðu ortalama bükülme momentleri ile; kapasitelerine baðlý olarak. Tabloda asgari kapasite deðerleri, hangi uygun dengeleyicilerin kullanýlmasý gerektiðinin üstünde tanýmlanmýþtýr; farklý arka uzantý uzunluklarý ve özel arka liftlerde (örneðin alüminyumdan), þasi üzerine etki eden bükülme momentleri, Þekil 3.22de verilen bilgilerle tanýmlanabilir; Üstyapýcý veya arka lift üreticisi, çalýþma dengesi ve güvenliðini saðlamaktan sorumludur. Her türlü durumda, özellikle de uygun bir alt þasinin olmadýðý özel kullanýmlarda (traverslerle üretilen vanlarýn gövdeleri veya kutu tipi gövdeler durumunda olduðu gibi), yükleme platformunun baðlantýsýnda gerilimin araç þasisi üzerine daðýtýlmasýný saðlayan bir yapý olmalýdýr. Ayrýca gereken mukavemeti ve rijitliði saðlamak için þasi ile alt þasi arasýndaki baðlantý, özellikle 1200 mm üstündeki uzantýlarda arka uzantý alanýnda arka süspansiyonun ön askýsýna kadar kýrýlmaya dayanýklý plakalarla (birbirlerinden 400 mmden fazla mesafede olmadan) yapýlmalýdýr. Þekil 3.22 tandem veya aks merkez çizgisi 91538 Wtl = Arka liftlerin aðýrlýðý WL = Arka lift kapasitesi Þasi üzerindeki bükülme momenti, aþaðýdaki formülü kullanarak hesaplanabilir: M [Nm] = WL x A + WTl x B dengeleyicileri olmayan arka liftler için M [Nm] = WL x C + WTl x D dengeleyicileri olan arka liftler için Arka Liftlerin Takýlmasý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 3-33 ÜSTYAPILARIN MONTAJI Þasinin gerilimi baðlamýnda kullanýlmalarý gerekli görünmese bile Üstyapýcý, her seferinde dengeleyici kullanma gerekliliðini deðerlendirmelidir. Platformun kapasitesine göre dengeleyici gereðini deðerlendirirken yükleme iþlemleri sýrasýnda süspansiyonun yön deðiþtirmesinden kaynaklanan araç denge ve davranýþý da göz önünde bulundurulmalýdýr. Platformun destekleme yapýsýna takýlmasý gereken dengeleyiciler hidrolik olarak çalýþmalý ve platformla tüm yükleme prosedürleri sýrasýnda kullanýlmalýdýr. Platformun tüm çalýþma aþamalarýnda aracýn dengesi, kanuni kurallara uyarak teyit edilmelidir. Arka lift çalýþýrken kaçýnýlmaz olan þasinin esnek hareketini dengelemek için Üstyapýcý, Tablo 3ç11de belirtilene kýyasla daha büyük boyda boylamasýna lonjeron profilleri kullanabilir. Tablo 3.11de gösterilen bölümlerin boyutlarý, arka uzantýlar için standarttýr. Daha uzun uzantýlar için daha büyük bölümler veya dengeleyiciler takmanýn gerekli olup olmadýðýný kontrol etmelisiniz (bkz. þekil 3.22). NOT Arka liftlerin montajý arka aks veya akslar üzerinde izin verilen maksimum aðýrlýk ve ön aks için belirlenen minimum yüke dikkat ederek yapýlmalýdýr (bkz. madde 1.13). Aksi durumda arka uzantýnýn indirgenmesi gerekecektir. Elektro-hidrolik arka liftler takýldýðýnda akülerin ve alternatörün kapasitesinin yeterli olduðunu kontrol etmek gerekir (bkz. madde 2.16). IVECO, arka lift kullanýlmadýðýnda arka liftin elektrik devresini araç elektrik devresinden ayýrmak için bir anahtar takýlmasýný önerir. Üstyapýcý, arka alt korumada yapýlacak uyarlamalardan veya farklý bir tür takýlmasýndan (bkz. madde 2.19) ve arka lambalarý görüþ imkanýný korumaktan, kalkýþ açýlarýndan, çeki kancasýnýn takýlmasýndan ve geçerli tüm Ulusal ve AB kurallarýna uyulmasýndan sorumludur. Tablo 3.11 Arka Liftlerin Takýlmasý (kamyon versiyonu) Arka lift kapasitesi, kN (kg) Modeller I) Dingil mesafesi (mm) 3 (300) 5 (500) 7.5 (750) 10 (1000) 12.5 (1250) Malzeme akma noktasýna (N/mm2) baðlý olarak asgari deðer alt þasi bölüm katsayýsý Wx (cm3) 1) 360 360 360 360 360 15 (1500) 360 29L, 35 S - E 35C, 40C 45C, 50C 3000 3450 16 21 26 + S 31 + S E 35C, 40C 45C, 50C 3750 4100 21 21 + S 26 + S 31 + S E 45C, 50C 4350 4750 26 26 + S 31 + S 36 + S E 60C, 65C, 70C 3450 3750 4350 4750 21 21 26 + S 26 + S 31 + S E 26 21 + S 26 + S 26 + S 36 + S E Malzeme akma sýnýrý = 360 N/mm2 Notlar. E = Her durumda ayrý kontrol edilecektir (gerilim ve denge hesaplamalarýný içeren teknik belgeleri iletin). S = Dengeleyiciler takýlmalýdýr. Van versiyonlarý söz konusu olduðunda þasi çerçevesine lokal takviyeler takýlmasý kaydýyla 3 kNye (300 kg) kadar kapasitesi olan arka liftler takýlabilir. Daha yüksek kapasiteler için montajýn her durumda ayrý olarak incelenmesi gerekir. Arka Liftlerin Takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-34 ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.10 D AILY Kurtarma Araçlarý Arýza donanýmýnýn takýlmasý, genellikle eþit yük daðýlýmý ve kurtarýlacak aracý taþýyabilecek bileþen parçalarý ve komplelerin þasisi ile doðru baðlantý saðlamak üzere belirli bir alt þasinin seçilmesinden sonra yapýlýr. Kurtarýlacak aracýn kaldýrýlmasý ve çekilmesi gerekiyorsa çekme aðýrlýklarý, kancadaki dikey yükler ve ön ile arka akstaki aðýrlýklar arasýndaki asgari orana dikkat edilmelidir. (Bunlar, IVECO tarafýndan verilen özel onaylarda tanýmlanýr). Üstyapýcýlar, hangi nakliye þekline (çekme aðýrlýðý, kancadaki yük, maksimum hýz vs.) onay verildiðine dair özel koþullarý göstermek üzere özel plakalar / etiketler kullanmalýdýr 3.11 Belediye, Ýtfaiye ve Özel Hizmetler Çoðu durumda kompaktör, kompresör veya yol fýskiyeleri gibi belediye araçlarýnýn hazýrlanmasý þunlarý gerektirir: - özellikle arka tarafta güçlü veya aracýn ön kýsmýnda esnek montaj elemanlarý olan bir alt þasi yapýlmasý; - þasinin arka uzantýsýnýn kýsaltýlmasý. Çok kýsa uzantýlar gerekli olduðunda traversin þasiye baðlantýsýna dokunmadan þasi, arka yay askýsýnýn hemen arkasýndan (veya pnömatik süspansiyonlarda devrilme önleme çubuðu baðlantýsýndan sonra) kýsaltýlabilir; - kabinin arkasýna dikey bir egzoz takýlmasý; - daha rijit veya asimetrik yaylarý olan arka süspansiyonlar kullanýlmasý; - arka lambalarýn yeniden düzenlenmesi. Çok yüksek oranda güvenilirlik ve güvenlik gerektiren iþlevler için (örneðin geri giderken motorun durmasý, þehir atýk toplama için donatýlan araçlarda, arka basamaklarda ayakta duran operatörlerle) IVECO vites kutularýna takýlmýþ geri vites anahtarlarý (geri vitesin devreye girdiðini belirmek için tasarlanan) kullanmayýn. Kurtarma Araçlarý Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.12 3-35 Ön kar küreyicilerin takýlmasý Aracýn önüne kanat veya kürek gibi kar temizleme donanýmlarýnýn takýlmasý, uygun destekleme yapýlarý kullanýlmasýný ve þasiye baðlantý ile ilgili madde 2.3de yer alan teknik özelliklere uyulmasýný gerektirir. Ayrýca bu tip bir donaným uygulamasý ile ilgili tüm kanuni gereklilikler ve kurallara da uyulmalýdýr. Aracýn önünde bulunan orijinal elemanlarýn (örneðin çeki kancasý) iþlevsel özellikleri ve olasý kullanýmý etkilenmemelidir. Aksi takdirde Üstyapýcý güvenlik standartlarý ve kurallarýna göre benzer elemanlar saðlamalýdýr. Talep üzerine ön aksta izin verilen maksimum yükte bir artýþ, kar küreði olarak kullanýlýp ortalama hýzda sürülen çoðu IVECO modeli için onaylanabilir. Talep edilen yüke uygunluk, montajý yapan üstyapýcý tarafýndan belgelenmeli ve garanti edilmelidir. 3.13 Vinç Takýlmasý Araca vinç montajý, aþaðýdaki noktalardan birisinde olmalýdýr: - þasinin önünde (öne montaj); - kabinin arkasýnda araç þasisine; - araç yan elemanlarý arasýna, ortaya veya tek tarafa doðru; - þasinin ucuna. Montaj iþlemi, aracýn üniteleri ve bileþenlerine ve akslar üzerinde izin verilen maksimum yüklere müdahale etmeyecek þekilde ve þirket talimatlarýný takip ederek yapýlmalýdýr. Vinç ünitesinin ve ilgili tahrik bileþenlerinin tespiti, madde 2.3de verilen talimatlara uygun þekilde, halat çalýþmalarýný ve özellikle vinç yanlara doðru çektiðinde enlemesine bileþen(ler)i göz önünde bulundurarak takviyeli alanlarýn lokal olarak montaj alanýna sýnýrlanmamasýný saðlayarak (bkz. madde 2.17) yapýlmalýdýr. Vincin kabin arkasýna montajý için vinç kapasitesine uygun boyutlarý ve yapýsý (sertleþtirme traversleri ve tutucular) olan uygun bir alt þasi tasarlanmalýdýr. Piyasada bulunan vinç türleri için özel talepler yapýldýðýnda araca daha önceden takýlan donanýmlar (damperler, vinç vs.) için kullanýlmakta olan hidrolik pompalar vasýtasýyla çalýþtýrýlan hidrolik sistemleri olan vinçler seçilmesini öneririz. Mekanik vinçler kullanýlmasý durumunda sürüþ þanzýmaný, maddeler 4.1 ve 4.2de verilen talimatlara uygun olmalýdýr. Sonsuz vida tipi vinçler için PTO düzeni bu tip sürüþ sisteminin düþük performansýný hesaba katmalýdýr. Akü ve alternatörün sýnýrlý kapasiteleri yüzünden daha düþük gereksinimler ve daha kýsa sürelerle kullaným için elektrikli vinçler kullanýlmalýdýr. ! Tüm güvenlik gereklilikleri, ulusal ve AB kurallarýna uyulmalýdýr. Ön kar küreyicilerin takýlmasý Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-36 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY Special bodconversions 3.14 Özel gövde dönüþümleri Özel gövde dönüþümleri (bazý örnekler aþaðýda sýralanmýþtýr) yapýldýðýnda, daha önce açýklanan genel çalýþa kriterleri takip edilmelidir. Paragraf 1.8de ifade edildiði gibi IVECO tarafýndan üretilen araçlar, geçerli standartlar ve kurallarca belirlenen gerekliliklere uygundur. Üstyapýcý yapýlan çalýþmalarda, özellikle de insan taþýma içeren gövde dönüþümlerinde bu gereklilikleri saðlamalý ve bunlara uymalýdýr. 3.14.1 Þasi ýzgaralarý Bunlar gövdelerin montajý veya mobil maðazalar, karavanlar gibi özel gövde versiyonlarý için özel olarak hazýrlanmýþtýr. IVECO tarafýndan temin edilen teknik belgelerdeki (þasi diyagramý) tanýmlanan talimatlar ve önlemlere uyun. 3.14.2 Karavanlar Aracýn toplam aðýrlýðýna uyulmasýna ve tek akslarýn fazla veya eksik yüklenmemesini saðlamaya özel dikkat gösterilmelidir. Aþaðýdakiler de dahil toplam taþýnacak kiþi sayýsý için yeterli yük marjý býrakýlmalýdýr: - bavul, perdeler, spor donanýmlarý; - su deposu kapasitesi, tuvalet tesisleri, gýda; - gaz þiþeleri vs. Yüklemenin doðru bir þekilde yapýlabilmesi için kullanýcýlara uygun kýlavuzlar saðlayarak yükün, gereken marjlara sahip özel bölmelere yerleþtirilebilmesini saðlayýn. Arka uzantý üzerinde yapýlacak herhangi bir çalýþma için madde 2.5de verilen talimatlarý takip edin. Gaz þiþelerini takmak için bölmeler yaparken özel bir dikkat gösterilmelidir. Bu iþlem gereken tüm güvenlik önlemlerini alarak geçerli kurallara uygun yapýlmalýdýr. Özel gövde dönüþümleri Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ÜSTYAPILARIN MONTAJI 3.14.3 3-37 Bir anten platformunun takýlmasý Anten platformu seçimi, araç performansý elde etmek için gerekli platform teknik özelliklerini göz önünde bulundurarak belirlenir. Anten sepeti ve yükü, izin verilen yük sýnýrlarýna göre yerleþtirilmelidir. Anten sepetini uygularken belirli bir araç için hangilerinin geçerli olduðunu kontrol ettikten sonra kanuni gereklilikler, ulusal kurallar (örneðin CUNA, DIN) ve uluslararasý kurallara (örneðin ISO, CEN) uyumlu olmak þarttýr. Çalýþma aþamalarýnda dengeleyiciler kullanýlmalýdýr. Anten sepeti, araca uygun bir alt þasi üzerinde takýlmalýdýr. Alt þasiyi inþa etmek için genel gerekliliklere uyun (bkz. madde 3.3) ve ayný zamanda bölüm boyutlarý için tablolar 3.2 ve 3.3e bakýn. Üstyapýcý ayný zamanda: - kesitte ani deðiþikliklerden kaçýnmak, þasiyi gerilim yoðunlaþma noktalarýna karþý korumak ve ön uzantýyý asgari düzeyde tutmak için alt þasiyi inþa ederken dikkatli olmalýdýr (ekteki fotoðrafa bakýnýz); Þekil 3.23 140845 BÝRÝNCÝ ALT ÞASÝ TESPÝTÝNÝN AYRINTISI - hidrolik sistemi, akýþ modülasyon valfleri içerecek þekilde uyarlayarak araç liftini/alt hýzý ayarlayýn; - aracýn yatay davranýþýna uygun þekilde ön aksýn zeminden kalkýþýný asgari düzeye indirin. Özel durumlar ayrý olarak kontrol edilmelidir. IVECOdan özel onay talep edin. ! Üstyapýcý her seferinde aracýn dengesini kontrol etmeli ve doðru kullaným için gereken tüm önlemleri almalýdýr. Vinç üreticisi ve Üstyapýcý, dengeleyicilerin türü ve sayýsýný belirlemekten ve maksimum statik moment ile vinç konumuna baðlý olarak uygun alt þasiyi inþa etmekten sorumludur. Özel gövde dönüþümleri Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 3-38 ÜSTYAPILARIN MONTAJI D AILY 29L 35S araçlarda üstten platformlar 29L-35S (tek tekerlekli) araçlarda bu dönüþümün montajý, ancak özel takviye kayýþlarý (CCM N° 14205 teknik özelliðini belirterek sipariþ edilebilir) taktýktan sonra mümkündür. Þekil 3.24 ÞASÝ KAYIÞINDAN GEÇEN KESÝTÝN AYRINTISI KABÝN BLOÐU ALT ÞASÝ ÝLK TESPÝT 145179 Kayýþlarýn asgari kalýnlýðý 4 mm olmalý ve kabin bloðu alanlarýnýn ön kýsmýndan alt þasi ilk tespit elemanýnýn arkasýna kadar þasi boylamasýna elemanlarýný kapsamaya yetecek kadar uzun olmalýdýr (bkz. Þekil 3.24), toplam uzunluk en az 1050 mm olmalýdýr. Ýlave kayýþlar, birbirlerine 110 mmden daha uzak olmayacak þekilde yerleþtirilmiþ perçinler kullanarak alt þasi kanadýna tespit edilmeli ve yüksek mukavemetli çelikten yapýlmýþ olmalýdýr. Özel gövde dönüþümleri Ýlk02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY PTO 4-1 Index BÖLÜM 4 PTO Sayfa 4.1 Genel Özellikler 4-3 4.2 Vites Kutusundan PTO 4-5 4.3 Aktarma Kutusundan PTO 4-8 4.4 Tahrik Hattýndan PTO 4-8 4.5 Motordan PTO 4-9 4.5. 1Motor ön ucundan tork çekiþi 4-9 4.6 PTO yönetimi 4-10 4.6.1 Genel özellikler 4-10 4.6.2 PTO modu 4-12 4.6.2.1 Mekanik Vites Kutusu 4-12 4.6.2.2 Otomatik Þanzýman 4-13 4.6.2.3 PTO için motor devri kontrolü 4-14 Dizin Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 4-2 PTO D AILY Dizin Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY PTO 4-3 44444. General Specifications 4.1 Genel Özellikler Yardýmcý kumanda ünitelerinin kontrolüne hareket çekiþi için farklý türlerde PTO monte edilebilir. Kullaným türüne ve gereken performansa göre uygulama aþaðýdaki þekilde yapýlabilir: - vites kutusu; - þanzýman; - motorun önü; Özellikler ve performans, takip eden paragraflarda ve talep üzerine temin edilecek ilgili dokümantasyonda verilmiþtir Kontrol edilecek cihaz için gereken gücün tanýmlanmasý için, özellikle de talep edilen deðerler yüksek olduðunda tahrik aktarým aþamasýnda emilen gücün de göz önünde bulundurulmasý gerekir (mekanik þanzýmanlar, kayýþlar ve diþliler için %5 ila 10 ve hidrolik kumandalar için daha yüksek deðerler). Güç toplamanýn esnek motor çalýþma kademesi dahilinde olmasýný saðlamak için PTO aktarým oranýný seçin; araç çalýþmasýnda dengesizlik ve sarsýntýdan kaçýnmak için düþük devirlerden (1000 dev/dakikadan düþük) kaçýnýn.Gereken torkta PTO devir sayýsýna göre alýnan güç. P(CV) M . n . i 9550 P(kW) M . n. i 7023 P = Kullanýlabilir güç M = PTO için izin verilen tork (Nm) n = PTO devri. i = Aktarým oraný = PTO çýkýþ devri / motor devri Kullaným türü Uygulamalar aralýklý veya kesintisiz olabilir. Aralýklý uygulamalarda PTO iþlemleri 30 dakikayý aþmaz. Kesintisiz uygulamalar, uzun PTO süreleri öngören uygulamalardýr. Uygulama, sabit bir motorunki ile kýyaslanabilir bir uygulamaysa uygulama koþullarýna (motor soðumasý, aktarým vs.) olanak tanýmak üzere tanýmlanan deðerleri düþürme olasýlýðý deðerlendirilmelidir. Planlanan toplama deðerleri, ayný zamanda sýklýk veya boyut açýsýndan torkta büyük farklýlýklar içermeyen kullanýmlar için de geçerlidir. Aþýrý yüklemeden kaçýnmak için bazý durumlarda (örneðin hidrolik pompalar, kompresörler) kavrama veya emniyet valfleri gibi cihazlarý kullanmak da gerekli olabilir. Genel Özellikler Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 4-4 PTO D AILY PTO þanzýmanlar Þanzýman üreticisinin talimatlarýna uymak için PTO cihazýn kullanýlmasýna kadar mekanizmanýn tasarým aþamasýna (açýlar, devir sayýsý, moment) ve gerçekleþtirme aþamasýnda dinamik davranýþa özel dikkat gösterilmelidir. Bu da þu anlama gelir: - boyutlar, maksimum güç ve tork koþullarýnda meydana gelebilecek kuvvetleri göz önünde bulundurmalýdýr - iyi homokinetik sonuçlar almak için açýlar, millerin uçlarýnda ayný deðerle verilmelidir (bkz. Þekil 4.1) ve maksimum deðer 7 olabilir - PTO ve kontrol edilecek ünitenin yataklarýna daha düþük yükler uygulandýðýndan Z çözümü W çözümüne tercih edilir. Özellikle ? açýsýnda boþlukta eðilmenmiþ bölümleri olan bir aktarma hattý oluþturmak gerekli olduðunda (Þekil 5.1de gösterildiði gibi), tümünün homokinetik sonucunun ancak ara bölümün ayný ? açýsýnda çatal ofseti ile donatýlmýþ olmasý ve ÷1 ve ÷2 uç açýlarý arasýnda eþitlik koþuluna uyulmasý kaydýyla garanti edilebileceði unutulmamalýdýr. Birden çok bölüm kullanan þanzýmanlarda 2.8.2 maddesinde verilen talimatlar takip edilmelidir. 0 Þekil 4.1 0 Çözüm Z 0 0 91522 Çözüm W Þekil 4.2 133340 Genel Özellikler Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY PTO 4.2 4-5 Vites Kutusundan PTO Vites kutusunun solunda yan parçada bulunan flanþlar veya tespit elemanlarý vasýtasýyla tahrikin vites kutusu grup diþli milinden alýnmasý mümkündür. Gereken teknik özellikler, çeþitli vites kutularý için talep üzerine temin edilen dokümantasyonda verilmiþtir. Tablo 4.1, çýkýþ devri ile motor devri arasýnda oranlarý olan farklý PTO türleri için mevcut tork seviyelerini gösterir. Deðerler, tabloda belirtilen koþullara karþýlýk gelir. Arada bir kullaným için daha yüksek deðerler, kullaným türüne baðlý olarak her bir durumda ayrý olarak onaylanmalýdýr. Aracýn boyuna uygun bir PTO takma imkanýný teyit etmek için aracý kontrol edin. Vites kutusuna uygulanan PTO sadece araç sabitken kullanýlmalý ve vites deðiþimi sýrasýnda senkromeçlerde aþýrý gerilimden kaçýnmak için debriyaj ayrýldýðýnda devreye sokulup devreden çýkartýlmalýdýr. PTO kullanýmda ve aracýn hareket halinde olduðu özel durumlarda vites deðiþtirilmemelidir. Tork konvertörü ile donatýlmýþ olan vites kutularýnda kural olarak normal vites kutularý için kullanýlanlar ile ayný PTO kullanýlabilir. Motor devri maksimum eðerin %60ýnýn altýnda olduðunda konvertörün hidrolik devir aþamasýnda olacaðý unutulmamalýdýr; bu aþamada emilen güce baðlý olarak motor devrinin sabit olmasýna raðmen PTO devri osilasyona tabi olacaktýr. Þekil 4.3 116948 1. PTO düzeni için kapak NOT PTO montajýndan sonra devir vites kutusundan doldurma ve yað seviyesi kontrolü iþlemini yapýn. Vites Kutusundan PTO Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 4-6 PTO D AILY Þanzýman PTO verileri Pazar sonrasý bir PTO uygulandýðýnda þanzýman ECUsü ve Gövde Bilgisayarýnýn (BC) yeniden programlanmasý gerekir. Elektrik ve pnömatik sistemde müdahale gereklidir. Bir PTOyu uygulamadan önce dikkatle paragraf 4.6 PTO yönetimi kýsmýný okuyun. Elektronik kontrol ünitesi yeniden programlama iþlemleri, uygun diyagnostik aletleri (IVECO yetkili satýcýlarýndan ve IVECO yetkili atölyelerinden temin edilebilir) kullanarak ve kullanýlan PTO hakkýnda bilgileri temin ederek IVECO kýlavuzlarýnda verilen talimatlara göre yapýlmalýdýr. Tablo 4.1 Vites kutusu PTO PTO seçeneði Montaj konumu Çýkýþ Dönüþ yönü (1) Flanþ Maksimum tork Cmax (Nm) (2) Toplam PTO oraný 5S300 06364 20Z1 Yanlaradoðru Arka Saat yönünde Pompa 120 1.00 6S400 6AS400 06365 23Z2 Arka Saat yönünde Pompa 180 1.04 Yanlaradoðru (1) PTO çýkýþýna önden bakýldýðýnda. (2) Alýnan maksimum tork, PTOdan 1500 dev/dak. çýkýþta bir motor devrini ifade eder. Daha yüksek devirler için alýnabilecek tork deðeri orantýlý þekilde düþürülmelidir. Herhangi bir arýzanýn nedeninin PTO olduðu belirlendiðinde ve bu durumda Üstyapýcý tarafýndan takýlan PTO, Tablo 4.1de belirtilenler ile ayný türde olmadýðýnda IVECO, vites kutusu garantisini geçersiz kýlma ve iptal etme hakkýný saklý tutar. Herhangi bir arýzanýn nedeninin PTO olduðu belirlendiðinde ve bu durumda Üstyapýcý tarafýndan takýlan PTO, Tablo 4.1de belirtilenler ile ayný türde olmadýðýnda IVECO, vites kutusu garantisini geçersiz kýlma ve iptal etme hakkýný saklý tutar. Þekil 4.4 Çalýþma yönü PTO TÝPÝ 20Z1 102472 Vites Kutusundan PTO Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY PTO 4-7 Pompalarýn Doðrudan Uygulanmasý Baþka donanýmlarýn (örneðin damper aparatýnýn veya vinçlerin kumandasý için) pompalarýnýn uygulanmasý, doðrudan PTO yapýldýðýnda, ara miller kullanmadan ve pompa boyunun þasi ve motor ünitesi (travers, þanzýman mili vs.) baðlamýnda güvenlik payýna olanak tanýdýðýný kontrol ettikten sonra pompanýn kütlesi ve PTO tarafýndan uygulanan statik ve dinamik torklar, vites kutusu duvarlarýnýn direncine uygunluklarý açýsýndan kontrol edilmelidir. Vites kutusunun motorda tek bir üniteye uygulandýðý durumlarda çalýþma motor devri alanýnda motor ünitesinde rezonans koþullarýnýn meydana gelmesinden kaçýnmak için atalet etkileri açýsýndan ilave kütlelerin deðeri teyit edilmelidir. ! Tork çekiþi için Tablo 4.1de tanýmlanan deðerleri koruyun. Uzun süre kullanýmda þanzýman yað sýcaklýðý 110 °Cyi aþmamalýdýr. Soðutma suyu sýcaklýðý 100 °Cyi aþmamalýdýr. Piyasadaki bütün PTO türleri, kesintisiz kullanýma uygun deðildir. Kullaným sýrasýnda söz konusu kuyruk miline (PTO) özgü teknik özelliklere (çalýþma süreleri, duraklamalar vs.) uyulmalýdýr. PTOlar 4 delikli UNI ataþman ile pompalarýn doðrudan montajý için bir flanþla donatýlmýþtýr. Çýkýþ, 21 ISO 14 frezeli mil içerir (Þekil 4.4). Vites Kutusundan PTO Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 4-8 PTO D AILY Power Take---off from Transfer Box 4.3 NOT Aktarma Kutusundan PTO Daily 4x2 Euro 4de yoktur. 4.4 Tahrik Hattýndan PTO Vites kutusundan sonra þanzýmana PTO uygulama onayý, IVECOya sunulmasý gereken tam dokümantasyonun incelenmesinin ardýndan verilir. Kullaným koþullarýna göre her bir durum için ayrý olarak çeþitli güç ve tork deðerleri deðerlendirilecektir. Genel bir kural olarak þunlarý unutmayýn: - tahrik toplama sadece araç sabit durumdayken kullanýlabilir; - PTO devri, seçilen vitese baðlýdýr; - PTO, hemen vites kutusunun aþaðý kýsmýnda olmalýdýr. Ýki veya daha çok bölümlü tahrik hattý olan araçlarda PTO ayný zamanda birinci ve ikinci bölümler arasýnda yer alan esnek desteðe de takýlabilir (madde 2.8.2de verilen göstergelere uyun); - yatay düzlemde ve dikey düzlemdeki tahrik hattýnýn açýlarý, mümkün olduðunca orijinal deðerlere yakýn tutulmalýdýr; tahrik hattýna eklenen aðýrlýklar ve rijitlik, denge kaybýna veya anormal titreþimlere neden olmamalý ya da araç hareketi sýrasýnda ya da motor çalýþýrken kullaným sýrasýnda þanzýman tahrik hattýna (motordan aksa) hasar vermemelidir. PTO kendi süspansiyonu ile þasiye sabitlenmelidir. - ! Þanzýman, araç sürüþ güvenliði açýsýndan önemli bir bileþendir. Þanzýman üzerindeki iþlemler, sadece tedarikçi tarafýndan onaylanan uzman þirketler tarafýndan yapýlmalýdýr. ! IVECOdan önceden yazýlý izin almaksýzýn kardan mili üzerinde yapýlan iþlemler, araç garantisinin hemen geçersiz olmasýna neden olacaktýr. Vites Kutusundan PTO Ýlk02/2010 Revi 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY PTO 4-9 Power Take---off from Engine 4.5 Motordan PTO Genel olarak bu kuyruk millerinin (PTO) kullanýmý, kesintisiz güç beslemesi gerektiren cihazlar için planlanmýþtýr Motor ön ucundan tork çekiþi 4.5.1 Güç, krank milinin ön kýsmýndan tork gereksiniminin sýnýrlý olduðu kayýþ tahrikli þanzýmanlar (örneðin klima ünitesi tahrikleri) vasýtasýyla alýnýr. Tabloda gösterilen veriler, Þekil 4.5de gösterilen inþa örneklerine göre yapýlan özel bir kasnakla yapýlan bir çizimi ifade eder. Tablo 4.2 Motorun önünden PTO Motor F1A Serisi .10 .10 .11 .11 .12 .12 .13 .13 .14 .14 F1c Serisi .14 .15 .15 .18 .18 .18 nmax Maksimum toplama deðerleri Maksimum Alýnabilecek Maksimum maksimum atalet momenti bükmemomen ti (Nm) (3) tork (Nm) (kgm2) Motor kodu (1) (dev/dak.)( 2) Maksimum yüksüz devir (dev/dak.) F1AE0481F*A F1AE0481F*B F1A0481U*A F1A0481U*B F1AE0481G*A F1AE0481G*B F1A0481V*A F1A0481V*B F1AE0481H*A F1AE0481H*B 3900 3900 3900 3900 3900 3900 3600 3600 3900 3900 4500 4500 4500 4500 4500 4500 4500 4500 4500 4500 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 F1CE3481L*C F1CE0481F*A F1CE0481F*B F1CE0481H*A F1CE0481H*B F1CE3481C*C 3500 3900 3900 3900 3500 3500 4200 4500 4500 4600 4200 4200 35 35 35 35 35 35 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 42 42 42 42 42 42 (1) Motor plakasýndaki motor kodunu teyit edin (2) Maksimum dereceye karþýlýk gelen maksimum devirler (3) Taban ön kenara göre Þekil 4.5 M8 x 80 drw. 16674934 (DAC 320-5) TAB 011-0119 TABAN ÜNÝTESÝ ÖN KENARI 102475 F1 A - F1C motor Motordan PTO Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 4-10 PTO D AILY PTO management 4.6 PTO yönetimi 4.6.1 Genel özellikler Araç, aþaðýdaki alternatif orijinal donaným seçenekleri ile donatýlabilir: a) sadece PTO (seçenek 6364/6365); b) PTO (seçenek 6364/6365) ve Genleþme Modülü (seçenek 8657); c) sadece Genleþme Modülü (seçenek 8657); Genleþme Modülü, belirli dönüþüm türlerini (ilave lambalar, alarmlar, pazar sonrasý PTOlar, vs.) yönetmek üzere tasarlanan elektronik bir arayüzdür. Kullaným teknik özellikleri ve prosedürlerinin bir açýklamasý için 12/2008de yayýnlanan özel Kýlavuzlara bakýn. Sadece PTOnun bulunduðu (a) örneðinde, gösterge paneline (Þekil 4.6, sayfa 4-11) aþaðýdakileri içeren bir kumanda paneli takýlýr: PTO bölümü devam etmekte olan durumunu gösteren bir uyarý lambasý (2) olan bir basma düðmeyi (1) kullanarak PTO devreye girip devreden çýkartýlmasýnýn yönetilmesini saðlar; VALF bölümü damper gövdesi (varsa) çalýþmasýný ve kaldýrma sistemine takýlan hidrolik distribütör ile etkileþimi yönetmek içindir. Damper gövdesi olmayan araçlarda VALF bölümü çalýþmaz. Damper gövdesinin çalýþmasý için 4-11. sayfadaki talimatlara bakýnýz. (b) örneðinde, PTO paneline ek olarak ön göðsün merkezinde Genleþme Modülünün çalýþmasý için özel bir düðme (6, Þekil 4.6, sayfa 4-11) bulunur. (c) örneðinde Üstyapýcý, PTO kumandalarýný yerleþtirme konumuna kendisi karar verir. PTO yönetimi Ýlk02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY PTO 4-11 Þekil 4.6 PTO KONTROL PANELÝ GENLEÞME MODÜLÜ ETKÝNLEÞTÝRME DÜÐMESÝ 147477 Damper kasasýnýn çalýþtýrýlmasý (varsa) Düðme (3), damper gövdesinin kaldýrýlmasýný kontrol eder: bu iþlem eþzamanlýdýr ve düðme býrakýldýðýnda iptal edilir. Sürekli yanan bir LED lambasý (5), damperli kamyonun kaldýrma iþleminin devam ettiðini gösterir. Düðme (4), damper gövdesinin indirilmesini kontrol eder: bu iþlem eþzamanlýdýr ve düðme býrakýldýðýnda iptal edilir. Üretici el kitaplarýndaki ilave iþlevlere ve güvenlik özelliklerine bakýnýz. PTO yönetimi Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 Revizyon 09/2010 4-12 PTO D AILY 4.6.2 PTO modu 4.6.2.1 Mekanik Vites Kutusu PTOnun etkinleþtirilmesi Bu iþlemin amacý, araca takýlan donanýmý çalýþmaya hazýrlamaktýr. Çalýþma sýralamasýný yaparken hatalardan kaçýnmak için sürücüye yardým edilmelidir. a) Donaným, araç durmuþken çalýþan türdeyse (sabit PTO) - aracý durdurun ve el frenini çekin; - debriyaj pedalýna basýn; - vites kutusunu boþa alýn; - debriyaj pedalýný basýlý tutarken PTO kontrol panelindeki (1) düðmesine basýp býrakýn (Þekil 4.6, sayfa 4-11). PTO etkinleþtirme göstergesi (2) önce yavaþ yanýp söner, ardýndan iþlem baþarýyla tamamlandýðýnda sabit yanýk kalýr; - el frenini indirin ve yavaþça debriyaj pedalýný býrakýn. b) Donaným, araç çalýþýrken de çalýþan türdeyse (sabit olmayan PTO), debriyaj pedalýný yavaþ bir þekilde býrakmadan önce çalýþma için doðru vitesi (birinci, geri vites veya boþ vites) devreye sokma gereði hariç temel olarak ayný prosedür geçerlidir. Motor devrini ayarlamak için bkz. paragraf 4.6.2.3. PTOnun devreden çýkartýlmasý Takýlan PTO türünden baðýmsýz olarak: - donanýmý durdurun; - debriyaj pedalýna basýn; - (1) basma düðmesine basýn: PTO devreden çýktýðýnda gösterge (2) söner; - debriyaj pedalýný býrakýn. ! Güvenlik sebepleriyle PTO devredeyken - vites deðiþtirmek (otomatik ayýrma dahil) mümkün deðildir - araç hýzý 15 km/saati aþmamalýdýr. PTO, tork çekiþi yokken devreden çýkartýlmalýdýr. NOT Bir pazar sonrasý PTO takýlýrsa araçta Sabit Hýz Denetimi seçeneði olduðundan emin olmak için bir kontrol yapýn. NOT Pazar sonrasý bir PTO taktýktan sonra uzaktan servis ile motor ECU yazýlýmýný güncellemek için IVECO Asistan Servisine danýþýn. PTO yönetimi Ýlk02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY PTO 4-13 4.6.2.2 Otomatik Þanzýman Kontrol sisteminin güvenlik sebepleriyle PTO durumunu tanýmasý gerektiðinden otomatik vites kutulu (6AS400) PTO versiyonlarý özeldir. PTOnun etkinleþtirilmesi Bu iþlemin amacý, araca takýlan donanýmý çalýþmaya hazýrlamaktýr. Çalýþma sýralamasýný yaparken hatalardan kaçýnmak için sürücüye yardým edilmelidir. a) Donaným, araç durmuþken çalýþan türdeyse (sabit PTO) - aracý durdurun ve el frenini çekin; - þanzýmaný boþa alýn; - PTO kontrol panelindeki (1) düðmesine basýp býrakýn (Þekil 4.6, sayfa 4-11). PTO etkinleþtirme göstergesi (2) önce yavaþ yanýp söner, ardýndan iþlem baþarýyla tamamlandýðýnda sabit yanýk kalýr. b) Donaným, araç çalýþýrken de çalýþan türdeyse (sabit olmayan PTO), çalýþma için doðru vitesi (birinci, geri vites veya boþ vites) devreye sokmak þart olacaktýr. Her iki durumda da vites kutusu boþta ve PTO doðru þekilde devrede olduðunda 1100 dev/dakikaya ulaþýldýðýnda ECU debriyajý kapatýr. Ayrýca birinci veya geri viteste alýþ da mümkündür: bu durumda vites kutusu kontrol ünitesi, yaklaþýk 900 dev/dakikada debriyajý kapatmak üzere düzenlenir. Motor devrini ayarlamak için bkz. paragraf 4.6.2.3. PTOnun devreden çýkartýlmasý Takýlan PTO türünden baðýmsýz olarak: - donanýmý durdurun; - (1) basma düðmesine basýn: PTO devreden çýktýðýnda gösterge (2) söner. ! Güvenlik sebepleriyle PTO devredeyken - vites deðiþtirmek (otomatik ayýrma dahil) mümkün deðildir - araç hýzý 15 km/saati aþmamalýdýr. PTO, tork çekiþi yokken devreden çýkartýlmalýdýr. NOT Bir satýþ sonrasý PTO takýlýrsa araçta Sabit Hýz Denetimi seçeneði olduðundan emin olmak için bir kontrol yapýn. NOT Pazar sonrasý bir PTO taktýktan sonra uzaktan servis ile motor ECU yazýlýmýný güncellemek için IVECO Asistan Servisine danýþýn. PTO yönetimi Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 Revizyon 09/2010 4-14 PTO D AILY 4.6.2.3 PTO için motor devri kontrolü Motor elektronik kontrol ünitesinde, motor ve PTO devrinin eþzamanlý ayarlamasýný yapan bir iþlev için hazýrlýk vardýr. Bu baðlantý türünün bir sonucu olarak her ikisinin de devrini Sabit Hýz Denetimi kolu ile ayarlamak mümkündür (Þekil 4.7). Þekil 4.7 139390 Ayrýca kontrol ünitesi, ayarlanan devri kontrol edebilir ve uygulanan yüke göre dengeyi koruyabilir ya da düzeltebilir. NOT Motor devri sadece araç sabitken, vites kutusu boþtayken, el freni devredeyken ve fren pedalý basýlý deðilken ayarlanabilir. Þekil 4.7deki seçiciyi ON (açýk) olarak ayarladýktan sonra devri iki þekilde arttýrmak veya düþürmek için Sabit Hýz Denetim kolunu + veya yönde ayarlamak mümkündür: a) kol 0,5 ila 2 saniye arasýnda çalýþtýrýlýrsa 50 dev/dakikalýk adýmlarda; b) 2 saniyeden daha uzun süreliðine kesintisiz kol çalýþmasýnýn her bir saniyesi için 400 dev/dakikalýk bir eðri ile. PTO çoklu anahtarýnda ayarlanan her bir konumda ve RES tuþuna en az 5 saniyeliðine basýlmasý durumunda (PTO aktifken) yeni bir devir sayýsý kaydetmek mümkündür. Bu iþlev varsayýlan olarak 0 konumu için aktiftir (çoklu anahtar baðlý deðil) ve diðer PTO modlarý (çoklu anahtar konumlarý 1, 2 ve 3) için kullanýlacaksa IVECO servis aðý tarafýndan özel etkinleþtirme gerektirir. NOT Sabit Hýz Denetimi ON (açýk) konumdayken Þekil 4.7deki seçiciyi OFF (kapalý) konuma çevirmek veya fren ya da debriyaj pedalýna (geçerliyse) basmak suretiyle motor rölanti devri durumuna dönmek mümkündür (ayar silinir). PTO yönetimi Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR 5-1 Index BÖLÜM 5 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR Sayfa 5.1 Elektronik sistem 5-3 5.2 Üstyapýcý konnektörleri 5-4 5.2.1 Kabinin içi 5-4 5.2.2 20 pimli Üstyapýcý konnektörü (61071) 5-5 5.2.3 12 pimli üstyapýcý konnektörü (72068) 5-8 5.2.4 Daily Hýrsýzlýk Önleme Sistemi 5-15 5.3 Elektronik kontrol üniteleri 5-17 5.3.1 Takýlan elektronik kontrol ünitelerinde alýnmasý gereken önlemler 5-17 5.3.2 ECUlerin yeniden yerleþtirilmesi 5-19 5.3.3 ECUlerin ayrýlmasý 5-19 Dizin Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 5-2 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY Dizin Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR 5-3 55555. Electronic system 5.1 Elektronik sistem Aþaðýda, araca takýlabilecek elektronik kontrol üniteleri ve konnektörlerin konumlarý gösterilmiþtir. ! Cihazlar veya elektrik devreleri, doðrudan aþaðýda açýklanan ünitelere baðlanmamalýdýr. Sadece aþaðýdaki paragraflarda listelenen konnektörleri kullanmak mümkündür. Þekil 5.1 140856 A. Gösterge paneli - B. Kontak anahtarý - C. Direksiyon simidi arayüzü - D. CPL ara baðlantý kontrol ünitesi. E. Gövde Bilgisayarý - F. Akü - G. Pozitif daðýtým kontrol ünitesi CBA (+30) - H. marþ motoru - I. sigorta kutusu SEÇENEK - L. Alternatör - M. Ara baðlantý kontrol ünitesi (motor) CVM - N. CGP (Kapý Yönetim Ünitesi). Elektronik sistem Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 5-4 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY Bodybuilder connectors 5.2 Üstyapýcý konnektörleri Bu konnektörleri kullanmak için Yedek Parça departmanýndan bir konnektör seti, terminal ve koruyucu lastik kepler sipariþ edilmelidir. ! Kýlavuzda aksi belirtilmediði sürece üstyapý ile araç arasýndaki her türlü arayüz, diyotlar ve röleler (temiz kontaklar) vasýtasýyla yapýlmalýdýr. ! ÜSTYAPICI KONNEKTÖRÜNE DOÐRUDAN BAÐLANTI KESÝNLÝKLE YASAKTIR. BU TALÝMATA UYULMAMASI, GARANTÝNÝN HEMEN GEÇERSÝZ OLMASINA NEDEN OLACAKTIR. 5.2.1 Kabinin içi Yeni Dailyde iki konnektör (61071 ve 72068) kullanýlmýþtýr. Bunlarýn amacý Montajcýlarýn araç elektrik sistemi ile arayüz kurabilmesini saðlamaktýr. Þekil 5.2 Konnektörler, yolcu tarafý bölmesi arkasýnda, kolay eriþilebilir bir alandadýr. 139392 Üstyapýcý konnektörleri Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 5.2.2 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR 5-5 20 pimli Üstyapýcý konnektörü (61071) Üstyapýcýlarýn araç elektrik sistemi ile etkin ve doðru bir þekilde arayüz kurabilmeleri için IVECO ilave sistemlerde kullanmak üzere özel baðlantý noktalarý hazýrlamýþtýr. Ýþlevsel bütünlüðü ve bu þekilde garantinin geçerliliðini saðlamak üzere temel sistemin kurcalanmasýndan ve sisteme müdahaleden kaçýnmak için bu tip bir hazýrlýk gereklidir. 20 yollu konnektör Þekil 5.3 101564 Araca birleþtirilecek karþý parça Tablo 5.1 Kod numarasý 500314817 500314820 500314821 Açýklama 20 yollu erkek tutucu mafsalý 0.3 ila 0.5 mm2 kablo için erkek kontak 1 ila 1,5 mm2 kablo için erkek kontak Üstyapýcý konnektörleri Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 5-6 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY Tablo 5.2 20 pimli konnektörün temel iþlevleri Pim 1 Açýklama Motor marþý Sinyal Giriþ maksimum 20 A Notlar Pozitif sinyal beslendiðinde marþ motoru güç alýr ve araç motorunu çalýþtýrýr. Ýþlem, sadece anahtar silindirde döndürüldüðünde gerçekleþir. Aracý çalýþtýrýrken HÝÇBÝR ÞEKÝLDE GÜVENLÝK KONTROLÜ YAPILMAZ, örneðin vites devrede vs. +12 V = motor marþý Açýk devre iþlem yok 2 3 4 Motor kapatma Servis frenlemesi Araç sabit Giriþ maksimum 10 mA Çýkýþ maksimum 500 mA (ayýrma diyotu ile arayüz) Çýkýþ maksimum 500 mA Çýkýþ maksimum 500 mA (ayýrma diyotu ile arayüz) 5 El freni 6 Akü pozitif Çýkýþ maksimum 15 A Dýþ lamba etkinleþtirme Çýkýþ maksimum 500 mA 7 8 Alternatör çalýþmasý Çýkýþ maksimum 500 mA (ayýrma diyotu ile arayüz) Debriyajýn etkinleþtirilmesi Çýkýþ maksimum 500 mA (ayýrma diyotu ile arayüz) 10 Geri vitesin etkinleþtirilmesi Çýkýþ maksimum 500 mA (ayýrma diyotu ile arayüz) 11 Kontakla çalýþan pozitif 9 Çýkýþ maksimum 5A Pozitif bir sinyal beslendiðinde araç motoru kapatýlýr +12 V = motor kapatma Açýk devre = iþlem yok Fren pedalýna basýldýðýnda pozitif bir sinyal üretilir. +12 V = servis freni aktif Açýk devre = servis freni aktif deðil Araç sabitken pozitif bir sinyal elde edilir. +12 V = araç park halinde Açýk devre = araç hareket halinde El freni çalýþtýrýldýðýnda bir topraklama sinyali üretilir. Topraklama = fren devrede Açýk devre = fren býrakýldý Ön göðüs baðlantý noktasý F32de bulunan sigorta ile pozitif korumalý. Yan lambalar açýkken pozitif bir sinyal elde edilir. +12 V = lambalar açýk Açýk devre = lambalar kapalý Araç alternatörüne marþ basýldýðýnda pozitif bir sinyal elde edilir. +12 V = Akü þarj oluyor Açýk devre = akü þarj olmuyor Debriyaj pedalýna basýldýðýnda devre açýlýr. +12 V = debriyaj devrede Açýk devre = debriyaj býrakýldý Geri vites devredeyken pozitif bir sinyal elde edilir +12 V = geri vites devrede Açýk devre = geri vites devrede Ön göðüs baðlantý noktasý F49da bulunan sigorta ile kontaktan çalýþan pozitif korumalý. Üstyapýcý konnektörleri Ýlk02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR 5-7 Tablo 5.2 (devamý) 20 pimli konnektörün temel iþlevleri Pim 12 13 Açýklama Sabit Hýz Denetimi AYAR + Sabit Hýz Denetimi AYAR - Sinyal Giriþ maksimum 10 mA Notlar Araç sabitken her bir atýmda motor devir sayýsý artar (atým baþýna 50 motor devri). Araç 30 km/saatten daha yüksek hýzda seyrederken araç hýzý ayarlanabilir. +12V = Ayar + aktif Açýk devre = Ayar + aktif deðil Giriþ maksimum 10 mA Araç sabitken her bir atýmda motor devir sayýsý düþer (atým baþýna 50 motor devri). Araç 30 km/saatten daha yüksek hýzda seyrederken araç hýzý ayarlanabilir. +12 V = Ayar - aktif Açýk devre = Ayar - aktif deðil 14 Sabit Hýz Denetimi OFF (kapalý) (teleservice)e baðlanarak etkinleþtirin) Giriþ maksimum 10 mA Sabit Hýz Denetimini etkinleþtirmek ve +//Devam komutlarýný kullanabilmek için anahtar ilk týklamaya çevrildiði anda pozitif bir sinyal uygulanmalýdýr. Pozitif sinyal kapatýldýðýnda Sabit Hýz Denetimi yeniden OFF (kapalý) konuma ayarlanýr. +12 V = Sabit Hýz Denetimi aktif Açýk devre = Sabit Hýz Denetimi aktif deðil 15 Sabit Hýz Denetimi DEVAM Giriþ maksimum 10 mA Araç sabitken pozitif bir sinyal verildiðinde Devam komutu, devir sayýsýný kayýtlý deðere geri ayarlar Araç 30 km/saatten daha yüksek hýzda seyrederken araç hýzý kayýtlý hýza ayarlanýr. +12 V = Devam aktif Açýk devre = Devam aktif deðil 16 17 Baðlý deðil Topraklama 18 Baðlý deðil 19 Baðlý deðil 20 Baðlý deðil Çýkýþ maksimum 15 A Üstyapýcý konnektörleri Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 5-8 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY 5.2.3 12 pimli üstyapýcý konnektörü (72068) 12 yollu konnektör Þekil 5.4 101554 Araca birleþtirilecek karþý parça Table 5.3 Kod numarasý 500314815 500314820 500314821 Açýklama 12 yollu erkek tutucu mafsalý 0.3 ila 0.5 mm2 kablo için erkek kontak 1 ila 1,5 mm2 kablo için erkek kontak Üstyapýcý konnektörleri Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR 5-9 Tablo 5.4 12 pimli konnektörün temel iþlevleri Pim Açýklama Sinyal Hýz sýnýrlayýcý Giriþ maksimum 10 mA 2 Programlanabilir hýz sýnýrlayýcý Giriþ maksimum 10 mA 3 Çoklu anahtar 4 Hýz sinyali (B7) 1 5 Otomatik anahtar Notlar Bir topraklama sinyali beslendiðinde araç hýzý 30 km/sa. ile sýnýrlanýr Topraklama = 30 km/saate sýnýrlý hýz aktif Açýk devre = hýz sýnýrlamasý yok Topraklama baðlandýðýnda sýnýrlama geçerli hýzda etkinleþir/devreden çýkar Topraklama = hýz sýnýrlamasý etkinleþtirildi/devreden çýkartýldý Açýk devre = iþlem yok PTO için mevcuttur Bkz. Teknik Özellik 1 Giriþ maksimum 500 mA Ýlk anahtar dönüþünü (anahtar ON (açýk) konumda) simüle etmek için beslenen pozitif sinyal Sadece ana yüklere güç verilir, anahtar tanýma olmadýðý için araç dýþarýdan çalýþtýrýlamaz: +12 V = anahtar aktif Açýk devre = Anahtar aktif deðil 6 PTO etkinleþtirme Çýkýþ maksimum 500 mA PTO devrede olduðunda bir topraklama sinyali mevcuttur Topraklama = PTO devrede Açýk devre = PTO devre dýþý. 7 Korna 8 Çoklu anahtar Çýkýþ maksimum 10 mA Ýlave kornalar (rölelerle arayüz) +12 V = korna aktif Açýk devre = iþlem yok PTO için mevcuttur 9 10 Motor devirleri (dev/dak.) 11 Baðlý deðil 12 Baðlý deðil Bkz. Teknik Özellik 2 Üstyapýcý konnektörleri Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 Revizyon 09/2010 5-10 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY Teknik Özellik 1 Araç hýz sinyali B7, aracýn takometrik sabiti yüzünden giriþ sinyali (atým jeneratöründen) ile ayný frekansa ve deðiþken iþ çevrimine sahip bir kare dalga sinyalidir. Þekil 5.5 ARAÇ HIZ SÝNYALÝ Atým aktarýcýsýndaki giriþ sinyali Atým aktarýcýsýndan çýkýþ sinyali Takograftan B7 sinyali 114186 Aþaðýda sinyalin elektrik özellikleri verilmiþtir: - Minimum gerilim seviyesi < 1,5 V - Maksimum gerilim seviyesi >5,5 V - Maksimum frekans 1,5 kHz - Atým süresi (TH) 0,67 ÷ 6,7 - Atým süresi toleransý 1% - Yük empedansý minimum deðeri 5.5 k - Yük empedansý tipik deðeri 5.5 k Üstyapýcý konnektörleri Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR 5-11 Þekil 5.6 Ýþlemci tasarýmcýsý için arayüz Üstyapýcý konnektörü Ýþlemci sinyali ZORUNLU ayýrma diyotu 120377 Von geriliminin düþmemesi için üstyapýcý bir ayýrma diyotu takmalýdýr. Von gerilimini düþürmemek ve araç arayüzünce belirlenen tepki süresini arttýrmak için sinyal iþleme tasarýmcýsý, maksimum 5 volt Vdcye ve yukarý çekme/aþaðý çekmeye sahip gösterilene eþit bir giriþ arayüzü saðlamalýdýr. Frekans aracýn bir fonksiyonuyken iþ çevrimi takometrik sabitin bir fonksiyonu olduðundan B7 sinyali okumasýnýn ardýndan hýz hesaplamasý, sinyalin hem frekansýnýn hem de iþ çevriminin kontrol edilmesini içerir. Aþaðýda B7 sinyalinden araç hýzýný hesaplama formülü yer alýr: TH Araç hýzý = 225 T burada hýz km/saat ve TH cinsinden ifade edilmiþ olup T, saniyenin binde biridir. Üstyapýcý konnektörleri Basým 603.95.037 Ýlk02/2010 5-12 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY Teknik Özellik 2 Motor devri sinyali Motor devri sinyali kare dalga olarak ifade edilir. Aþaðýda motor devir sinyalinin özellikleri verilmiþtir: Tablo 5.5 Özellikler C-IO R-IO I-Çýkýþ t-Yükseliþ R-ON V-I Devir baþýna atým Durum Hazne / VBat-ye VBat+ya Minimum 1.2 2.57 Tipik %10dan %90a sinyal çýkýþ süresi Çýkýþ akýmý < 0.05 A 5.4 13.5 4 Maksimum 1.85 2.65 50 10.5 Birim nF k mA s 33.8 15.7 V Þekil 5.7 Ýþlemci tasarýmcýsý için arayüz Üstyapýcý konnektörü Ýþlemci sinyali ZORUNLU ayýrma diyotu 143780 Von geriliminin düþmemesi için üstyapýcý bir ayýrma diyotu takmalýdýr. Von gerilimini düþürmemek ve araç arayüzünce belirlenen tepki süresini arttýrmak için sinyal iþleme tasarýmcýsý, maksimum 5 V Vdcye ve yukarý çekme/aþaðý çekmeye sahip gösterilene eþit bir giriþ arayüzü saðlamalýdýr. Üstyapýcý konnektörleri Ýlk02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 5-13 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR Arka ilave merkezi kapý kilidi için hazýrlýk Seçenek 5864 merkezi kilit + ilave bir merkezi arka kilit sistemi için hazýrlýk, merkezi direkte bir çýkýþ olmasýna yol açar. Üstyapýcý, uzaktan kumandalý merkezi kapý kilit sistemi (kilitleme/açma) ile birlikte gövdeye bir uzaktan kumandalý kapý takabilir. Seçenek 5865 hýrsýzlýk önleme sistemi + ilave bir merkezi arka kilit sistemi için hazýrlýk, arka kapýda RCL (Uzaktan Kumandalý Kilit) + hazýrlýkla birlikte bir hýrsýzlýk önleme sistemi sunar. Van versiyonlarýnda seçenek 5864 ve seçenek 5865, ön göðüste bir düðmeye (tüm kapýlarý kilitlemek/kilidi açmak) ek olarak ilave arka kapýyý kumanda etmek üzere üç düðmeli uzaktan kumandasý olan bir anahtara (bir düðme arka kapý içindir) sahiptir. Konnektör, yolcu koltuðunun arkasýndaki plastik direk kaplamasýnýn altýnda bulunur (bkz. þekil 5.8). Þekil 5.8 Aþaðýdaki Diyagram, arka kapý fiþi ile Üstyapýcý Aktüatörü/kapalý kapý anahtarý arasýndaki baðlantýyý gösterir (Þekil 5.9). 139393 Þekil 5.9 Üstyapýcý Aktüatörü Pim 1: Arka Kapý aktüatörü Pim 3: Arka Kapý aktüatörü Arka Kapý Fiþi Üstyapýcý Anahtar Düðmesi Pim 2: Kapalý kapý sinyali Pim 4: Kapalý kapý sinyali Açýk devre -ý kapý kapatýldýðýnda Kapalý devre -ý kapý açýldýðýnda Arka kapý hazýrlýðý baðlantý diyagramý Sistemin doðru çalýþmasý için bir kapalý kapý sinyali (kapalý kapý geri dönüþ bilgisi olan araç) zorunludur. Üstyapýcý konnektörleri Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 5-14 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY Üstyapýcý tarafýndan yan kapýlarýn fiþine sürücü ve yolcu kapýlarý için ayný baðlantý yapýlmalýdýr. Sürücü kapýsý ve yolcu kapýsý baðlantý diyagramý (1) Þekil 5.10 Üstyapýcý Aktüatörü Pim 1: Sürücü/Yolcu Kapýsý aktüatörü Sürücü Kapýsý Fiþi Veya Yolcu Kapýsý Fiþi Pim 3: Sürücü/Yolcu Kapýsý aktüatörü Üstyapýcý Anahtar Düðmesi Pim 2: Kapalý kapý sinyali Pim 4: Kapalý kapý sinyali Açýk devre -ý kapý kapatýldýðýnda Kapalý devre -ý kapý açýldýðýnda (1) Sadece Çýkartýlmýþ Camper Izgarasý, Þasi ýzgarasý ve Çýkartýlmýþ Þasi Izgarasý versiyonu için. Üstyapýcý konnektörleri Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 5-15 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR 5.2.4 Daily Hýrsýzlýk Önleme Sistemi Hýrsýzlýk önleme sistemi gövde bilgisayarý tarafýndan kontrol edilir ve sadece çevresel türdedir. Aþaðýdaki elemanlardan oluþur: uzaktan kilitleme/kilit açma için uzaktan kumandasý, düðmeleri olan bir anahtar; - sürücü ve yolcu kapýlarýný, yan sürgülü kapýlarý ve arka kapýyý (varsa) kapatmak için motorlar; - kapý açýlma sensörleri (Çevresel) ve motor kaputu açýlma sensörü (Çevresel); - alarm sireni (12 V). Hýrsýzlýk önleme cihazýnýn akým çekiþi 30-40 mAdýr. Hýrsýzlýk önleme sisteminin her türlü hýrsýzlýk denemesini izlemesini saðlamak için üstyapýcý, motor bölmesi de dahil olmak üzere bir kapý kapalý sinyali dahil etmelidir. Motor kaputu düðmesi baðlantý diyagramý (2) Motor kaputu fiþi Pim 1: Kapalý kapý sinyali Pim 2: Kapalý kapý sinyali Açýk devre -ý kapý kapatýldýðýnda Kapalý devre -ý kapý açýldýðýnda (2) Sadece seçenek 5865i olan Çýkartýlmýþ Camper, Þasi ýzgarasý ve Çýkartýlmýþ Þasi Izgarasý versiyonu için Üstyapýcý konnektörleri Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 5-16 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY Þekil 5.11 Motor Kaputu Açýlma sensörü Motor bölmesi çýkýþý 125488 Alarm Sireni 139394 Ýþlev Uzaktan kumandadan kilitleme talep edildiðinde Gövde Bilgisayarý, hýrsýzlýk önleme sisteminin kapýlarý kapattýðýný ve hýrsýzlýk önleme sistemi tarafýndan kontrol edilen çevresel sensörlerin etkinleþtirildiðini kontrol eder. Hýrsýzlýk önleme sistemine etkinleþme komutu verildiðinde yön göstergeleri saniyede bir kez yanýp söner. Hýrsýzlýk önleme sistemi ON (açýk) konuma geçtiðinde, aþaðýdaki durumlarda sireni etkinleþtirir: - araç kapýsýnýn açýlmasý (sürücü, yolcu). Çýkartýlmýþ Camper, Þasi Izgarasý ve Çýkartýlmýþ Þasi Izgarasý durumlarýnda kapýlar ve sensörlerin üstyapýcý tarafýndan doðru þekilde monte edilmiþ olmasý gerekir; - yanal veya arka kapý açýlmasý (VAN modellerinde) veya arka kapý açýlmasý (Arka Kapý Hazýrlýðý talep edilmiþ ve üstyapýcý tarafýndan kapý doðru þekilde monte edilmiþse); - motor kaputunun açýlmasý (Çýkartýlmýþ Camper, Þasi Izgarasý ve Çýkartýlmýþ Þasi Izgarasý durumlarýnda iþlev isteniyorsa, üstyapýcý tarafýndan sensör takýlmalýdýr); - siren kablolarýnýn kesilmesi; - araç akü kablolarýnýn ayrýlmasý. Alarm sireni döngüsü (varsayýlan konfigürasyon olarak) 26 saniyelik ses ve 6 saniyelik mola þeklinde oluþturulmuþtur. Bu döngü maksimum 10 kez (320 saniye) tekrarlanýr. Her 3 döngüde bir sistem, alarm sirenini kapatmanýn gerekli olup olmadýðýna dair koþullarýn durumunu analiz eder. Hýrsýzlýk önlemenin devre dýþý býrakýlmasý Hýrsýzlýk önleme sistemini devre dýþý býrakmak için aþaðýdaki þekilde ilerleyin: a) anahtardaki uzaktan açma basma düðmesine basýn; b) doðru anahtarý yerleþtirin ve immobilizerin anahtarý tanýmasý için kontak konumuna çevirin. Her iki durumda da: - Gövde Bilgisayarý ECUsü alarmý kapatacaktýr; - dönüþ sinyaller iki kez yanýp sönecektir. Üstyapýcý konnektörleri Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR 5-17 Electronic control units 5.3 Elektronik kontrol üniteleri 5.3.1 Takýlan elektronik kontrol ünitelerinde alýnmasý gereken önlemler Araca takýlan kontrol ünitelerine kalýcý hasar verebilecek veya çalýþmalarýný bozabilecek yanlýþ iþlemler yapmaktan kaçýnmak için aþaðýdaki talimatlara uyulmalýdýr: þasi üzerinde elektrikli ark kaynaðý gerektiren iþlemler durumunda aþaðýdakiler yapýlmalýdýr: - kabloyu akünün pozitif terminalinden ayýrýp þasi topraklamasýna baðlayýn - konnektörü kontrol ünitelerinden çýkartýn - kontrol ünitesini þasiden çýkartýn (kontrol ünitesine çok yakýn yapýlan kaynaklarda) - doðrudan akým kullanarak kaynaklarý yapýn - kaynak makinesini, kaynak noktasýna mümkün olduðunca yakýn topraklayýn - akü kablolarýný, aracýn elektrik kablolarýna paralel döþemeyin; motor çalýþýrken veya kontrol ünitelerinde elektrik varken konnektörleri kontrol ünitelerinden çýkartmayýn ve/veya baðlamayýn. 80 °Cyi aþan sýcaklýklarda özel iþlemler yapýlacaksa ECUleri çýkartýn; elektrik sistemlerine ve özellikle ateþleme ile güç besleme iþlevlerini yöneten sistemlere hasar verebileceðinden hiçbir koþulda acil durum çalýþtýrmasý için hýzlý akü þarj cihazý kullanmayýn; araç elektronik sistemleri ve ECUleri olumsuz etkileyen gerilimler ürettiklerinden akü terminallerini dikkatle ayýrýp baðlayýn. Elektrik sisteminde herhangi bir iþlem yapmadan önce daima ilk olarak negatif terminali, daha sonra da CBAyý çýkartarak akünün ayrýlmasý gerekir. hareketli kablolarla aracýn nominal gerilimini alan elektronik modüllerle karþýlýklý kilitli bileþenlere elektrik vermeyin; metal mahfazalarý olan kontrol ünitelerini, aksi belirtilmediði sürece vidalar veya cývatalarla sistem topraklamasýna baðlayýn. ! Sadece özel iþlevleri için doðru teknik özelliklere sahip sigortalar kullanýn. KESÝNLÝKLE BELÝRTÝLENDEN DAHA YÜKSEK KAPASÝTESÝ OLAN SÝGORTALAR KULLANMAYIN. Sadece anahtarlar ve cihazlar ayrýldýðýnda deðiþtirin. Elektrik sistemi üzerinde çalýþma yapýlmýþsa iþlemler tamamlandýðýnda, her türlü koþulda kablonun bütünlüðünü etkileyebilecek bir þekilde kablonun yapý metal yüzeyleri ile temas etmesini önleyerek kablo tesisatýný orijinal durumuna (serim, korumalar, baðlamalar) geri getirin. Elektronik kontrol üniteleri Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 5-18 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY Uyarýlar Araçlar, çalýþmalarýný kontrol eden karmaþýk elektrikli/elektronik sistemlerle donatýlmýþtýr (örneðin ABS, EDC vs.). Yukarýdaki elektronik sistemlerle etkileþim kurabilecek ilave ýsýtýcýlar, PTO, hýz sýnýrlayýcýlar, hýrsýzlýk önleme cihazlarý, cep telefonlarý ve soðutma sistemi kompresörlerini takmadan önce IVECOya danýþarak uygulamanýn yapýlabilirliðinin kontrol edilmesi önerilir. Ayný zamanda sistemin doðru kurulduðunu teyit etmek için uygun diyagnostik kontroller yapýlmasý da gereklidir. Aracýn elektrik sistemleri hakkýnda daha fazla bilgi için özel Atölye Kýlavuzlarýna bakýnýz. ! IVECO talimatlarýna uygun olmayan bir þekilde veya kalifiye olmayan personel tarafýndan elektrik sisteminde yapýlan iþlemler (örneðin kablolarýn çýkartýlmasý, devreler eklenmesi, donaným veya sigortalarýn deðiþtirilmesi vs.) araç içi sistemlere ciddi hasar vererek güvenliði ve güvenilirliði etkileyebilir. ! Uygun olmayan bir þekilde elektrik sisteminde yapýlan iþlemler, aðýr hasara neden olabilir (örneðin yangýn veya aracýn tahrip olmasýna neden olabilecek kýsa devreler) ve IVECOnun sözleþmeye dayalý garantiyi geçersiz kýlmasýna yol açabilir. ! Dokunulmaz kabul edilen CAN hatlarýnda deðiþiklik veya baðlantýlar yapýlmasý kesinlikle yasaktýr. Her türlü diyagnoz ve bakým iþlemleri, sadece IVECO tarafýndan onaylanan donanýmlarý kullanan yetkili personel tarafýndan yapýlmalýdýr. NOT Montaj kýlavuzlarýna her türlü istisna, IVECOnun yazýlý iznini gerektirir. Yukarýdaki talimatlara uyulmamasý, garantinin geçersiz olmasýna neden olacaktýr. Elektronik kontrol üniteleri Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY 5-19 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR 5.3.2 ECUlerin yeniden yerleþtirilmesi IVECO, ECUlerin yerinin deðiþtirilmesini içeren her türlü uyarlamadan kaçýnýlmasýný önerir. ECUlerin yerini deðiþtirmek kaçýnýlmaz ise aþaðýdaki talimatlarý takip edin: - ECUler þasiye veya kabine yerleþtirilmeli ve orijinale benzer bir tespit elemaný (braket) ile sabitlenmelidir. Arýzalardan kaçýnmak için þasideki ECU döndürülmemelidir (örneðin su girmesini önlemek için). Sonuç olarak orijinal yön korunmalýdýr. - ECUler alt þasiye takýlmamalýdýr; - kapak daima geri takýlmalýdýr; - seyir halindeyken ECUlere yoldan gelen moloz veya taþlarýn çarpmasýndan kaçýnýn. 5.3.3 ECUlerin ayrýlmasý ! IVECO tarafýndan verilen talimatlara uygun olmayan þekilde veya kalifiye olmayan personel tarafýndan yapýlan iþlemler, araç içi sistemlerde aðýr hasara neden olabilir, aracýn sürüþ güvenliðini ve doðru çalýþmasýný etkileyebilir ve garanti kapsamýnda olmayan büyük hasarlara yol açabilir. Bir ECUyü ayýrmadan önce dikkatle aþaðýdaki talimatlarý takip edin: - takýlmýþsa kontak anahtarýný kapalý konuma çevirin; - ilave ýsýtýcýlarý kapatýn ve soðuma döngüsünün bitmesini bekleyin (düðmedeki uyarý lambasý sönecektir); - tavan rayýnýn ortasýnda bulunan harita okuma lambasýný açýn; - varsa, anahtarý kabinde bulunan TGCyi (ana anahtar) açýn. Devre kesici açýldýðýnda harita okuma lambasý sönecektir. - akü kablolarýný ayýrarak aküyü izole edin: önce negatif terminali, ardýndan pozitif terminali ayýrýn; - ECUyü ayýrýn. Elektronik kontrol üniteleri Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 5-20 ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR D AILY Elektronik kontrol üniteleri Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY ELEKTRONÝK ALT SÝSTEMLER ÝÇÝN ÖZEL TALÝMATLAR A-1 Index EK A Daily YOLCU TAÞIMACILIÐI Sayfa A.1 Þasi için özel talimatlar A-3 A.1.1 Þasi/aracýn nakliyesi A-3 A.1.1.1 Þasinin nakliye için gemiler, trenler vs. üzerine kaldýrýlmasý A-3 A. 1.2 Þasi teslimatý ve depolanmasý A-3 A. 1.2.1 Teslimat A-3 A. 1.2.2 Depolama A-4 A. 1.3 Aðýrlýklar ve tartma ile ilgili göstergeler ve veriler A-4 A.2 Üstyapýnýn þasiye sabitlenmesi için genel kurallar A-4 A.3 Üstyapýnýn inþasý A-5 A.3.1 Giriþ A-5 A.3.2 Üstyapý konfigürasyonu A-5 A.3.2.1 Ana boyutlar A-5 A.3.3 Araç iç kýsmý konfigürasyonu ve kapasitesi A-5 A.3.4 Sürücü istasyonu - özellikleri A-5 A.3.5 Yangýndan koruma malzemeleri ile ilgili gereklilikler A-6 A.4 Ses seviyeleri ve ýsý yalýtýmý A-6 A.4.1 Harici gürültü A-6 A.4.2 Ýç gürültü: ölçüm yöntemi A-6 A.4.3 Ses geçirmez kaplama A-7 A.4.4 Termal yalýtým A-7 A.4.5 Soðuk iklimler için yalýtým A-8 A.5 ÝNSAN TAÞIMACILIÐI versiyonu teknik özellikleri A-9 A.5.1 Koltuk destekleyici yapýlar ve bunlarýn nasýl sabitleneceði A-9 A.5.2 Arka bagaj bölmesinin kesilmesi ve montajý A-12 A.5.3 Giriþ kapýsýnýn kesilmesi ve montajý A-12 A.5.4 Takýlan yapýlar ve týrabzan sabitlemesi A-12 A.5.5 Engelli rampasýnýn ve tekerlekli sandalye alanýný montaj için liftin sabitlenmesi A-12 A.6 Elektrik gücü çekme A-13 A.6.1 Ýnsan Taþýmacýlýðý versiyonu CBA A-13 A.7 Üstyapýcý konnektörleri A-14 A.7.1 Ýnsan Taþýmacýlýðý için Üstyapýcý konnektörü (72068) 12 PÝM A-14 A.8 Yol testleri A-16 NOTE Bu ekte belirtilemeyen her þey için önceki bölümlerde açýklananlara uyun. Dizin Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 A-2 EK A - DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI D AILY Dizin Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 A-3 D AILY AAAAA. Specific instructions for the chassis A.1 Þasi için özel talimatlar A.1.1 Þasi/aracýn nakliyesi Tamamlanmamýþ þasi çalýþmaz ve bu yüzden daima iki katlý bir araç taþýyýcýsý üzerinde nakliye edilmelidir. A.1.1.1 Þasinin nakliye için gemiler, trenler vs. üzerine kaldýrýlmasý Þasiyi gemiler, tren, araçlar vs. üzerine yüklemek için sadece akslarýndan veya tekerleklerinden kaldýrýlmalýdýr. Vinç kablolarýnýn orta parçalara ve þasi elemanlarýna sabitlenmesi kesinlikle yasaktýr. Þasi, nakliye aracýna sadece akslarýndan sabitlenmelidir. Tekerlekler, þasi aðýrlýðýný desteklemelidir. A.1.2 Þasi teslimatý ve depolanmasý A. 1.2.1 Teslimat IVECO tarafýndan teslim edilmeden önce þasi çok katý kalite kontrollerinden geçer. Þasi teslimatý için bu Direktiflerin 1.1.1.1 paragrafýna bakýnýz. Montajcý teslim aldýðýnda nakliye sýrasýnda oluþmuþ olabilecek kusurlarý tespit etmek için inceleme yapmalýdýr; IVECO teslimattan sonra beyan edilip taþýyýcýnýn imzasýný taþýyan özel formlara kaydedilmemiþ nakliyede kaybolan malzeme veya meydana gelen arýzalar ile ilgili talepleri kabul etmeyecektir. Bir talepte bulunurken araç tanýmlama numarasýný belirtin: bu numara, süspansiyonun yanýnda tekerlek davlumbazýndaki sað rayýn göbeðinde bulunur. Þasi için özel talimatlar Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 A-4 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI A.1.2.2 D AILY Depolama Teslimat incelemesini yaptýktan sonra aracýn depoda kalmasý gerekiyorsa depolama süresi ve alanýn çevresel koþullarýný da göz önünde bulundurarak uygun þekilde korunmasý gerekir. Montajcý, uzun ömürleri ve güvenilirliklerini riske atmamak için gösterge paneli, aküler, sigorta kutusu ve röleler vs. gibi hassas bileþenlerin korunmasýndan sorumludur. A.1.3 Aðýrlýklar ve tartma ile ilgili göstergeler ve veriler Üstyapý tasarýmý ve koltuklar ile bagaj bölmesinin konumlarý, verilen toplam aðýrlýðý aþmadan uygulanmalýdýr. Tartma aks baþýna ve toplam aðýrlýk ile yapýlmalýdýr. Üretim toleranslarýný hesaba katmak için 40C, 50C ve 65C modellerinde aðýrlýkla ilgili verilerin ± %3 toleransý vardýr. Sonuç olarak son donatmadan önce tamamlanmýþ, ýzgarasý takýlmýþ aracýn aðýrlýðý ve aðýrlýðýn akslar üzerindeki daðýlýmý belirlenmelidir. A.2 Üstyapýnýn þasiye sabitlenmesi için genel kurallar Þasi elemanlarýný üstyapý yan elemanlarýna birleþtirirken özel bir dikkat gösterilmelidir: bu mafsallar, kusursuz bir gerilim aktarýmýný garanti edecek þekilde yapýlmalýdýr. Yapýnýn geri kalanýna gerilim aktarýmý temel olarak bu noktalardan olduðundan bu baðlantýlar tekerlek yuvasýnýn ön ve arka elemanlarýnda özellikle kritik önem taþýr. Gövde baðlantý noktalarýnda aþýrý baskýdan kaçýnýlmalýdýr. Gövde yapýsý, þasi ile birlikte bir taþýma ünitesi oluþturacak þekilde tasarlanmalýdýr; bükülme, burulma ve baský gerilimleri tüm ünite tarafýndan emilmelidir. Bu, þasinin göreli esnekliði yüzünden þarttýr. Daha fazla bilgi için IVECO Kalite Departmaný ile temasa geçiniz. Üstyapý yapýya kaynaklanabilir veya vidalanabilir. Karýþýk baðlantýlar önerilmez. Üstyapý elemanlarý ara plakalar vasýtasýyla sabitlenmelidir. Üstyapýnýn þasiye sabitlenmesi için genel kurallar Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI A-5 Building the bodywork A.3 A.3.1 Üstyapýnýn inþasý Giriþ Bu bölüm temel teknik özellikler ve kurallarla birlikte üstyapýnýn montaj talimatlarýný verir. Üstyapý tanýmý, gerekliliklere göre Montajcýnýn kararlarýna býrakýlmýþtýr. A.3.2 Üstyapý konfigürasyonu A.3.2.1 Ana boyutlar Tüm araçlar için giriþ ve çýkýþ açýlarý 7° veya daha fazla olmalýdýr. Üstyapýnýn inþasý, Kural 107/ECE veya ruhsatlý aracýn sürüleceði ülkede geçerli eþdeðer kanunlarca belirlenen dönüþ yarýçapýna olanak tanýmalýdýr. Araçlar, her bir tekerleðin arkasýnda, zeminden 75 mm yüksekliðe kadar çamurluklarla donatýlmalýdýr. Üstyapý konfigürasyonu, araç tanýmlama numarasýnýn görülmesine olanak tanýmalýdýr. A.3.3 Araç iç kýsmý konfigürasyonu ve kapasitesi Tüm araç sýnýflarý için kanal sistemi ve koltuk sayýsý için mevcut alan, Kural 107/ECE maddeleri veya aracýn satýldýðý ülkede geçerli kanunlara uygun olmalýdýr. A.3.4 Sürücü istasyonu - özellikleri Isýtma sistemi: ön cam buðu çözücü için sýcak hava çýkýþlarý bulunmasý zorunludur. Güneþlik: bir güneþlik sürücüyü korumalýdýr; araç çalýþýrken katlanabilir ve yüksekliði ayarlanabilir olmalýdýr. Tamamen veya kýsmen bir gölgelik veya karartmalý cam takýlabilir. Sürücü koltuðu: yükseklik, eðim ve direksiyon simidine boylamasýna mesafe açýsýndan ayarlanabilmelidir. Bu ayarlarýn her biri baðýmsýz olmalýdýr. Koltukta uygun süspansiyon olmalý ve hava alýr malzemeden bir döþeme ile kaplanmalýdýr. Sürücü istasyonu - ergonomikler ünitesi olan gösterge paneli ön göðse entegre edilebilir veya göstergeler sökülüp Montajcý tarafýndan üretilen bir panele takýlabilir; bu durumda en uygun ergonomikleri elde etmek için göstergelerin/kumandalarýn göreli konumunun korunmasý tavsiye edilir. Standart olarak sunulan panel, Göstergeler, kumandalar ve uyarý lambalarý ile ilgili Direktife uygundur. Bir uyarlama yapýlýrsa bu yönden kontrol edilmeli ve gerekirse tip onayý temin edilmelidir. Üstyapýcýnýn tabaný takýp sürücü koltuðunu döþeme kapladýðý durumlarda pedal hareketini sýnýrlamamaya dikkat edilmelidir. Üstyapýnýn inþasý Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 A-6 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI D AILY A.3.5 Yangýndan koruma malzemeleri ile ilgili gereklilikler Motor bölmesinin içinde kullanýlan kaplama malzemeleri yanmaz olmalý ve su geçirmez bir tabakayla kaplanmadýðý sürece yakýt veya yaðla ýslanmaya müsait olmamalýdýr. Üstyapýda kullanýlan malzemelerin geri kalaný, taþýnabilecek yolcu sayýsýna ve/veya aracýn kullanýlacaðý ülkede geçerli kurallara baðlý olarak alev geciktirici veya kendinden sönen türde olmalýdýr. Motor sýcak bölgesinin yanýna döþenen manifold veya egzoz borusu, turboþarj, vs. gibi poliamit boru tesisatý ve elektrik kablo demetleri, alüminyum ya da paslanmaz çelikten yapýlmýþ, yalýtým malzemesi ile kaplanmýþ metal bir perde ile korunmalýdýr. A.4 Ses seviyeleri ve ýsý yalýtýmý Üstyapýcý, tamamlanan aracýn her bir duruma özgü akustik seviye gerekliliklerine uygun olmasýný saðlamakla yükümlüdür. Üstyapýcý ayný zamanda gerektiðinde aracýn tip onayýný yapmakla da yükümlüdür. A.4.1 Harici gürültü Standartlar, maksimum 78 dBA seviye ve hava tahrikli bileþenlerin çýkýþýnýn ürettiði akustik seviyeye bir sýnýr eklenmesini gerektirir. A.4.2 Ýç gürültü: ölçüm yöntemi Ölçümler ISO 5128 Düzenlemesine göre ve dengeli bir hýzda yapýlýr: - manuel vites kutusunda: sondan bir önceki viteste 60, 80 ve 100 km/sa. en üst viteste 80 ve 100 km/sa. - otomatik vites kutusunda: D düðmesi ile 40, 60, 80 ve 100 km/sa. Ses seviyesi ölçer konumu. Konum ile ilgili þunlarýn ayrýmýnýn yapýlmasý gerekir: - arka alan: sondan bir önceki koltuk sýrasýnýn merkezi, yolcularýn kulaklarý yüksekliðinde. - ön alan: sürücünün kulaklarý yüksekliðinde. Bu koþullarda elde edilen sonuçlar kesinlikle aþaðýdaki deðerleri aþmamalýdýr: Araç Klima maksimum güçte olmadan Klima maksimum güçteyken Ön alan 72 dBA 74 dBA Arka alan 74 dBA 76 dBA Ses seviyeleri ve termal yalýtým Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI A-7 A.4.3 Ses geçirmez kaplama Yalýtýmýn uygulanmasý sýrasýnda kesintilerden kaçýnarak montajýn mümkün olduðunca kesintisiz olmasýný saðlayýn; yolcu alaný ile motor, vites kutusu, aks vs. alanlarý arasýndaki iletim kapaklarýnýn çok iyi bir sýzdýrmazlýðý olmasý son derece önemlidir. Taban, kapý bölmeleri ve basamaklarýn kaplamasý için araya yerleþtirilmiþ Septum tabakasý olan asgari 15 mm kalýnlýðýnda bir panel kullanýlmasý önerilir. Basamak bölmelerinin armatürlerinde sesi içeriye iletecek hiçbir çatlak veya kesinti olmamalýdýr. Ayný durum kapýlarýn altýndaki parça için de geçerlidir. 80+1 dBA harici ses öngören kurala uymak için motor bölmesinin tabanýný kaplamak gerekli olabilir. Aþaðýda, IVECO laboratuarlarý tarafýndan kontrol edilip belirtilen sonuçlarý garanti eden ses geçirmez özelliklere sahip malzemelerin bir listesi yer alýr. Kullanýlan tüm malzemeler, yangýn önleme kurallarýna uygun olmalýdýr. Ayrýlmalarýný ve sýcak ya da hareketli parçalarla temas etmelerini önlemek için yalýtým ve ses geçirmezlik malzemelerinin sabitlemesinin yeterince uzun ömürlü olmasýný saðlayýn. Ýyi kalitede yapýþtýrýcýlar veya metal baðlantýlar ya da baþka tespit cihazlarý kullanýlmasý önerilir. Tablo A.2 Tablo A.1 DIN 52215 Kuralýna göre yankýlama odasýnda ölçülen Kalýnlýk........... 30 mm. DIN 52212 Kuralýna göre Kundt borusunda ölçülen Kalýnlýk............ 15 mm. Oktav bandý Emiþ katsayýsý Oktav bandý Emiþ katsayýsý 125 250 500 1000 2000 4000 0.18 0.3 0.7 0.9 0.95 0.98 125 250 500 1000 2000 4000 0.06 0.08 0.17 0.32 0.64 0.80 A.4.4 Termal yalýtým Termal yalýtým açýsýndan en kritik noktalar, çalýþma sýcaklýðýnýn daha yüksek olduðu noktalardýr: turbo, manifold ve egzoz borularý, susturucu ve elektrikli yavaþlatýcý rotorlarý. Metal olmayan malzemeden yapýlmýþ bir üstyapý parçasý, izin verilen seviyeden daha yüksek bir sýcaklýða eriþebilen kritik noktalardan birisine yeterince yakýn olduðunda dengede 250°C sýcaklýða dayanabilecek ve maksimum 0,1 W/mK iletkenlik katsayýsýna sahip alüminyum sac ile kaplanmýþ bir yalýtým keçesi tabakasý ile korunmalýdýr. Her türlü durumda kritik nokta ile yalýtým arasýndaki asgari mesafe en az 80 mm olmalýdýr. Mevcut alan sýnýrlý olduðunda özellikle poliamit boru tesisatý ve elektrik kablo demetlerini korumak için bunlarýn sandviç yalýtýma sahip alüminyum bir levha ile perdelenmesi önerilir. Levha, keçe katsayýsý deðerine eþdeðer bir iletkenlik katsayýsýna sahip olmalýdýr. Korunan bileþen ile siper arasýnda asgari 20 mm mesafe olmalýdýr. Ses seviyeleri ve termal yalýtým Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 A-8 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI D AILY Aracýn içinde konforlu bir sýcaklýðý korumak için motor bölmesi ve vites kutusundaki yalýtým asgari 0,08 W/mK iletkenlik katsayýsýna ve asgari 85 °C sýcaklýða sahip olmalýdýr. Ses geçirmez termal yalýtým malzemesinin doðru düzeni, motor bölmesi ile iç kýsým arasýndaki tüm yüzeyi örtmeli, ayný zamanda basamaklarý, duvarlarý ve ýsýyý içeri iletebilecek diðer tüm yüzeyleri kapsamalýdýr. Elektrikli yavaþlatýcýya yakýn alanlar gibi ses yalýtýmý gerektirmeyen alanlarda daha önce açýklananlara benzer özelliklere sahip poliüretan köpükten yalýtýma izin verilir. Bazý noktalar ýsý aktarýmý açýsýndan kritik deðildir, ancak aþýrý sýcaklýktan hasar görebilecek üstyapý bileþenleri veya kurulumlarýndan uzak tutmaya dikkat edilmelidir. A.4.5 Soðuk iklimler için yalýtým Soðuk iklimler için araç yalýtýmý, motor soðutma suyu sýcaklýðýnýn dengeli çalýþma sýrasýnda asla 80°C altýna düþmemesini saðlamalýdýr. Devreye takýlan termostat, açýlma sýcaklýðý 68 ± 2°C olduðu takdirde motorun doðru çalýþmasýný saðlar. Yalýtýma raðmen motor 80°Cden daha düþük ýsýda çalýþýrsa veya ýsýtýcýya yeterli miktarda sýcak su gelmezse bir ön ýsýtýcý takmak gerekir; ön ýsýtýcý, araç normalde 0°Cden düþük sýcaklýklarda çalýþýyorsa zorunludur. Ön ýsýtýcý tarafýndan saðlanan asgari güç, 25000 kcal/saat olmalýdýr. Motor yalýtýmýna karar verildikten sonra sýrasýyla soðutma sistemi kapasitesi ve ýsýtma sistemi kapasitesinde 2 test yaparak verimliliðinin ölçülmesi gerekir. Testlerden sonra aþaðýdakileri yaparak hazýrlýðý tamamlamak gerekebilir: - ýsýtma testi sýcaklýklarý düþükse gücü veya yalýtýmý arttýrmak; - soðutma testinde elde edilen sýcaklýklar çok yüksekse hava geçiþini arttýrmak ve yalýtýmý düþürmek. Elde edilen sonuçlar hakkýnda IVECOnun bilgilendirilmesi ve hazýrlýktaki herhangi bir deðiþiklik için öneri istenmesi tavsiye edilir. Ses seviyeleri ve termal yalýtým Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY A-9 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI TRANSPORT OF PEOPLE version specifications A.5 ÝNSAN TAÞIMACILIÐI versiyonu teknik özellikleri A.5.1 Koltuk destekleyici yapýlar ve bunlarýn nasýl sabitleneceði Koltuklarýn doðrudan tabana veya tekerlek yuvasý davlumbazlarýna baðlanmasýna izin verilmez. Yolcu bölmesindeki tabanýn tüm dahili yüzeyi üzerine gerilimi daðýtmaya uygun bir yapý kullanýlmalýdýr. Bu yapý, diþler için uygun kalýnlýðý olan plakalara sahip 2 mm kalýnlýðýnda galvanize plakadan bölümlerden oluþmalýdýr. Aþaðýdaki þekiller, sabit koltuklarýn ve kýlavuzlar üzerindeki koltuklarýn yapýlarýna ve baðlantý yöntemlerine örnekler ° gösterir (IVECO Çizimleri n° 504156623, 504208108 ve 504208109) Þekil A.1 128318 Koltuklarý tespit etmek için taban çerçevesi ÝNSAN TAÞIMACILIÐI versiyonu teknik özellikleri Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 A-10 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI D AILY Þekil A.2 128319 Sabit koltuðu takmak için diyagram ÝNSAN TAÞIMACILIÐI versiyonu teknik özellikleri Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY A-11 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI Þekil A.3 Kýlavuz Bölüme sabitleme 128320 Koltuklarý kýlavuzlar üzerine takmak için diyagram ÝNSAN TAÞIMACILIÐI versiyonu teknik özellikleri Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 A-12 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI D AILY A.5.2 Arka bagaj bölmesinin kesilmesi ve montajý Bagaj bölmesi hacmi, aracýn teknik olarak izin verilebilir maksimum aðýrlýðý ve akslar üzerindeki aðýrlýkla belirlenir; boyut ve konumu, yapýsal testler ve hesaplama ile belirlenmelidir. A.5.3 Giriþ kapýsýnýn kesilmesi ve montajý Kapý bölmesinin uygulanmasý, bölmenin kendi alanýnda yapýda deforme olmamayý garanti etmelidir. NOT Kapý bölmesinin uyarlanmasýna (kesilmesine) sadece üst veya altta izin verilir, her iki kýsmýn birlikte uyarlanmasýna (kesilmesine) izin verilmez. Giriþ bölmesi ve basamaklar açýsýndan Avrupa Direktifi 2001/85/AB veya ECE 107ye de uyulmalýdýr. Þekil A.4 140851 A.5.4 Takýlan yapýlar ve týrabzan sabitlemesi Týrabzanlar, yolcular için risk içermeyecek þekilde takýlmalý, yüzeyleri, kaymaz bir kaplama ile zýt renkte olmalýdýr. Yapýmlarý ve araç üzerine uygulanmalarý, Avrupa Direktifi 2001/85/AB veya ECE 107ye uygun olmalýdýr. Týrabzanlarýn orijinal araç yapýsýna baðlandýðý bölgeler, uygun þekilde takviye edilmelidir. A.5.5 Engelli rampasýnýn ve tekerlekli sandalye alanýný montaj için liftin sabitlenmesi Tekerlekli sandalye kullanan kiþilerin taþýnmasý için giriþ kapýsýna bir rampa ve lift takýlmalýdýr; aracýn içerisinde özel boyutlarý olan ayrý bir alan temin edilmelidir. Her türlü durumda Avrupa Direktifi 2001/85/AB veya ECE 107ye uyulmalýdýr. Arka kapý kullanýlýrsa bu Direktiflerin 3.9 paragrafýnda açýklanan yükleme bölmesi tespiti yöntemlerine referans edilmelidir. ÝNSAN TAÞIMACILIÐI versiyonu teknik özellikleri Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI A-13 Electrical power draw---off A.6 A.6.1 Elektrik gücü çekme Ýnsan Taþýmacýlýðý versiyonu CBA Yolcu taþýmacýlýðý versiyonlarýndaki CBA daðýlýmý ve koruma kontrol ünitesine, acil durumlarda yükleri kapatmak için bir ayýrýcý takýlmýþtýr. Þekil A.5 119378 1) Marþ motoru güç beslemesi 2) Motor bölmesi kontrol ünitesi güç beslemesi 3) Ön göðüs kontrol ünitesi ikincil yük güç beslemesi 4) Ön göðüs kontrol ünitesi ana yük güç beslemesi 5) Ýsteðe baðlý kutu güç beslemesi 6) Üstyapýcý arayüzü için kablo tesisatý 7) Ayýrýcý 8) Ayýrýcý durum göstergesi (kýrmýzý = açýk; sönük = kapalý) 9) Ayýrýcýyý sýfýrlamak için sarý düðme Yükleri ayýrdýktan sonra aracý orijinal durumuna geri getirmek için: - tekrar merkezi acil durum kumandasýna basýn; - ayýrýcýyý sýfýrlamak için kaputu açýn ve CBAdaki sarý düðmeye basýn; - Anahtarý STOP (durma) konumuna çevirin; - aracý yeniden çalýþtýrýn. Elektrik gücü çekme Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 A-14 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI D AILY Bodybuilder connectors A.7 NOT Üstyapýcý konnektörleri Üstyapýcý konnektörü 20 PÝM (61071) hakkýnda bilgi için 5. Bölüme bakýnýz. A.7.1 Ýnsan Taþýmacýlýðý için Üstyapýcý konnektörü (72068) 12 PÝM Þekil A.6 101554 Araca birleþtirilecek karþý parça Table A.3 Kod numarasý 500314815 500314820 500314821 Açýklama 12 yollu erkek tutucu mafsalý 0.3 ila 0.5 mm2 kablo için erkek kontak 1 ila 1,5 mm2 kablo için erkek kontak Üstyapýcý konnektörleri Ýlk -02/2010 Revizyon 09/2010 Basým 603.95.037 D AILY A-15 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI Tablo A.4 Ýnsan taþýmacýlýðý için 12 pimli konnektörün temel iþlevleri Pim Açýklama 1 Dörtlü flaþör lambasý tekrarý Çýkýþ maksimum 500 mA 2 Hýz sýnýrlayýcýnýn programlanmasý Giriþ maksimum 10 mA 3 Dönen ve sürgülü kapý durumu 4 Hýz sinyali (B7) Sinyal Notlar Dörtlü flaþör lambalarý ile birlikte fasýlalý bir pozitif sinyali olan bir tekrarlayýcý led temin edilebilir Pozitif sinyal beslendiðinde sýnýrlama geçerli hýzda etkinleþir/devreden çýkar Maksimum Açýk devre = iþlem yok. +12 V = hýz sýnýrlayýcý AÇIK/KAPALI. Maksimum Çýkýþ 10 mA (ayýrma diyotu ile arayüz) Kapý açýldýðýnda pozitif bir sinyal elde edilir +12 V = kapý kapalý. Açýk devre = kapý açýk. Bkz. teknik özellik 1 Bölüm 5 Merkezi kilitleme olduðunda bir led, kapý durumunu gösterir +12 V = kapýlar kapalý. Açýk devre = kapýlar açýk. Çýkýþ maksimum 500 mA 5 Kapý durumu 6 Baðlý deðil 7 Yardýmcý akustik sinyal kontrolü Çýkýþ maksimum 10 mA 8 Acil durum tutamaðý kilidi Maksimum Çýkýþ 10 mA (ayýrma diyotu ile arayüz) 9 Dönen ve sürgülü kapýnýn çalýþmasý Maksimum Çýkýþ 10 mA (ayýrma diyotu ile arayüz) 10 Motor devirleri (dev/dak.) 11 Kullanýlmaz 12 Kullanýlmaz Röle ile arayüz oluþturmak üzere. +12 V=korna AÇIK. Açýk devre = korna KAPALI. Merkezi kilidin acil durum tutamaðýna geniþletilmesi +12 V = tutamak kilitli. Açýk devre = tutamak açýk. Döner ve sürgülü kapýda çalýþma bozukluklarý bir pozitif sinyal üretir +12 V = kapý kapatma baþarýsýz. Açýk devre = normal durum. Üstyapýcý konnektörleri Üstyapýcý konnektörleri Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 A-16 EK A DAILY YOLCU TAÞIMACILIÐI D AILY Road tests A.8 Yol testleri a) Yol testine baþlamadan önce araç sabitken aþaðýdakileri kontrol edin: lastik basýncý; motor, vites kutusu ve akstaki yað seviyesi, frenler ve direksiyon, soðutma deposundaki su, akülerin durumu ve akü sývýsý seviyesi; el freninin çalýþmasý; kapýlarýn çalýþmasý, acil durum düðmelerinin hassasiyeti, kontrol lambalarý, ön cam silecekleri, ön cam yýkayýcýlarý, korna, dýþ lambalar, motorun kabinden kapatýlmasý; þasi ve süspansiyon yüksekliklerine göre üstyapýnýn hizasý; direksiyon kumandalarýnda, direksiyon simidinin ve tekerleklerin tüm dönüþ yolunda müdahale olmamasý; gösterge lambalarý ve akustik uyarýlarý görüþ imkaný ve doðru çalýþmalarý. b) Çeþitli yollarda (düz, virajlý, týrmanýþ, iniþ ve bozuk asfalt) 50 km seyahat ederek aþaðýdaki parametreler kontrol edilmelidir: vites kutusu, aks veya þasi ya da üstyapýnýn diðer kompleleri kaynaklý titreþim veya anormal seslerin olmamasý; mekanik vites kutusunun doðru çalýþmasý; kademeli frenleme ve pedal üzerinde aþýrý kuvvet olmamasý; kademeli debriyaj çalýþmasý; direnç veya sarsýntý olmadan kademeli dönüþ, sürekli düzeltme yapmadan araç yönünü koruma. Sistemlerin çalýþmasý açýsýndan aþaðýdakiler kontrol edilmelidir: gösterge panelinde hiçbir arýza mesajý yoktur ve olmamasý gereken hiçbir tehlike veya uyarý sinyali yanýk deðildir; elektrikli yavaþlatýcýnýn kýsa bir yanýt süresi vardýr ve her bir çalýþma noktasýnda kademeli bir iþlem belirler; hýz sýnýrlayýcý sarsýntýlara neden olmaz; acil durum düðmesinin çalýþmasý motoru durdurur, uyarýyý etkinleþtirir ve aküleri devre dýþý býrakýr; hýzölçer mühürlüdür; ýsýtma ve klima etkindir; dahili ve harici ses seviyeleri kurallara uygundur; yaðmur suyu/basýnçlý fýskiye ile yýkamaya benzer bir kemerin altýndan geçerken ve sonrasýnda içeri sýzýntý yoktur. Ergonomikler açýsýndan aþaðýdakiler kontrol edilmelidir: seyir, sertlik, vites kollarýnýn ön göðüs ve koltuða müdahalesi; sürücü koltuðunun konumu, bacak mesafesi ve arkalýk ayarý; direksiyon simidinin gösterge paneline görüþ açýsý bakýmýndan müdahalesi ve gösterge panelinin parlaklýðý ve aydýnlatmasý. c) Seyahatin sonunda aþaðýdakiler gereklidir: su, yað, yakýt ve fren, direksiyon ve debriyaj sývýsýnda kaçak olup olmadýðýný kontrol edin; Bijon somunlarýný kontrol edip 290-350 Nmye yeniden sýkýn. Yol testleri Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-1 Index EK B Daily CNG ve Kurtarma Modlu CNG Sayfa B.1 Genel Bilgiler B.2 Güvenlik Kurallarý B-4 B.2 .1 Yakýt doldurma sýrasýnda B-4 B.2 .2 Kaçak durumunda B-4 B.2 .3 Yangýn durumunda B-4 B.3 Sistem üzerinde iþlemler B-5 B.3 .1 Genel uyarýlar B-5 B.3 .2 Donatýlan þasilerin yeniden boyanmasý B-5 B.3 .3 Sýkma torklarý B-6 B.3 .4 Yedek parça listesi B-7 B.3 .5 Gaz sisteminin boþaltýlmasý B-10 B.3 .6 VBE solenoid valfinin deðiþtirilmesi B-15 B.3 .7 Baðlantý elemanlarý ve borularda onarým müdahaleleri B-17 B.4 Silindirler B-18 B.4 .1 ECE/ONU R 110 standartlarýna göre silindirin programlý revizyonu B-19 B.4 .2 Silindirin deðiþtirilmesi B-20 B.5 Sigortalar ve röleler B-21 B.5 .1 Ön göðsün altýndaki sigorta kutusu ve CNG rölesi B-21 B.5 .2 Motor bölmesindeki sigorta ve röle kutusu (Daily MY 2009 CNG) B-22 B.5 .3 CNG isteðe baðlý sigorta-röle kutusu B-24 B.6 Üstyapýcý konnektörleri B-25 B.7 PTO B-26 NOTE Bu ekte belirtilemeyen her þey için önceki bölümlerde açýklananlara uyun. Dizin Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-2 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG D AILY Dizin Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-3 BBBBB. General Information B.1 Genel Bilgiler Doðal gaz, temel olarak metan (ana bileþen), etan, propan, karbon dioksit ve nitrojen içeren bir karýþýmdýr. Tanýnmasýný kolaylaþtýrmak için sülfürün tipik kokusunu veren bir koku maddesi (THT) eklenir. Doðal gaz bileþimi belirgin þekilde deðiþik olabilirken kimyasal ve fiziksel özellikleri de büyük farklýlýk gösterebilir. Doðal gaz nakliye ve araçta kullaným için silindirlerde sýkýþtýrýlýr; CNG, Sýkýþtýrýlmýþ Doðal Gaz adý da buradan gelir. Daily araç yelpazesinde CNG ve Kurtarma Modlu CNG, IVECOnun mümkün olduðunca çevre dostu bir nakliye sistemine katkýsýný temsil eder. Bu versiyonlar, özel elektronik yönetim sistemi ve gaz silindirleri ile þaside boru tesisatlarýnýn bulunmasý kaynaklý belirli motor bileþenlerine uygulanan özel çözümler yüzünden diðerlerinden farklýlýk gösterir. Kurtarma modu olan versiyonlarda gaz bitmesi durumunda aracýn kýsa mesafeler kat etmesini saðlamak üzere otomatik olarak etkinleþen bir de küçük benzin deposu vardýr. Bu yüzden dönüþüm tasarýmýnda ve her þeyden önemlisi uygulama aþamasýnda üstyapýcýnýn bu son derece karmaþýk teknik yapýyý göz önünde bulundurmasý gerekir. ! Sýkýþtýrýlmýþ gazýn son derece yanýcý özellikleri yüzünden, araçlarýn yangýn söndürme uygulamalarý ve potansiyel olarak tehlikeli uygulamalar (örneðin havaalanlarý, rafineriler, vs.) için revizyonuna veya dönüþtürülmesine onay verilemez. NOTE IVECO, CNG araçlarý þu anda geçerli olan ECE Düzenlemesi 110a göre tasarlar, tip onayýný yapar ve inþa eder. IVECO tarafýndan tip onayýndan geçmemiþ (Baðýmsýz Teknik Ünite olarak tip onayýndan geçmiþ olsa bile) bileþenler kullanarak motor yakýt sistemi üzerinde yapýlan iþlemler aracýn tekrar tip onayýndan geçmesini gerektirir. Tip onayýndan yeniden geçmenin maliyeti, üstyapýcý tarafýndan karþýlanacaktýr. Orijinal mimariyi etkileyecek þekilde motor yakýt sistemi üzerinde yapýlan iþlemler (örneðin silindirlerin çýkartýlmasý veya eklenmesi, silindir tespit türü), IVECO onayýna tabidir. Genel bilgiler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-4 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG D AILY Safety Rules B.2 Güvenlik Kurallarý B.2.1 Yakýt doldurma sýrasýnda Gaz normalde yakýt doldurma sýrasýnda 200 bara sýkýþtýrýlýr. Bu iþlem sýrasýnda az miktarda doðal gaz kaçabilir. Hýzlý basýnç düþürmenin ardýndan gelen soðutma, ciltle temas etmesi halinde soðuktan yanma belirtilerine neden olabilir. Yakýt doldurma sýrasýnda koruyucu eldivenler kullanýn. Açýk alevler veya yanýcý maddelerle iþlem yaparken sigara içmeyin. Basýnçlý gaz sistemini doldurmadan önce gözle görülür bir kusur olmadýðýný kontrol edin. Yakýt doldurulan araçlarýn hareket etmesini önlemek için takoz yerleþtirilmelidir. Motor kapalý olmalý ve kontak anahtarý kontaktan çýkartýlmalýdýr. Baþka yangýn söndürme cihazlarý ile birlikte uygun sýnýfta yangýn söndürücüleri (sýnýf A, B, C) ulaþýlabilir bir yerde tutun. C sýnýfý yangýn söndürücüler, metan için özellikle uygundur. Silindirlerin veya basýnçlý gaz borularýnýn içindekilerin atmosfere býrakýlmasýndan kaçýnýn. B.2.2 Kaçak durumunda ! Kaçak varsa PATLAMA TEHLÝKESÝ vardýr, bu yüzden sadece kanunlar ve yetkili kurumlarca belirlenen kurallarýnýn tümünün takip edilmesi deðil, ayný zamanda aþaðýdaki güvenlik kurallarýna uyulmasý da önemlidir. Gaz silindirleri, yakýt doldurma pompasý ve yakýt doldurma istasyonu deposundaki kesme musluklarýný kapatýn. Binanýn veya yakýt doldurma alanýnýn elektrik sisteminin ana þalterini kapatýn. Tehlikeli alanlara eriþimi engelleyin ve yetkili olmayan kiþilerin bölgeden uzaklaþmasýný saðlayýn. Yetkili kiþileri hemen bilgilendirin ve bir kurtarma iþlemi talep edin. Tüm çevresel alaný düzgün þekilde havalandýrýn. B.2.3 Yangýn durumunda Yangýný söndürmeyin; mümkünse alev alan nesneyi soðutun. Silindir musluklarýný ve doldurma yükselticileri ile depolardaki musluklarý kapatýn. YANAN GAZ = KONTROL ALTINDAKÝ GAZ Alevler çevredeki alana yayýlýrsa yangýný söndürmek için yangýn söndürücüleri ile normal þekilde devam edin. Araçlarý derhal tehlike bölgesinin çevresindeki alandan uzaklaþtýrýn. Yangýn durumunda hemen yerel ÝTFAÝYEYE haber verin ve yangýn söndürme iþlemleri ile devam edin. Yaralýlarý hemen kurtarýn. Kurtarma iþlemi, yangýn söndürmeden önce gelir. Binanýn veya yakýt doldurma alanýnýn elektrik sisteminin ana þalterini kapatýn. Güvenlik Kurallarý Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-5 Operations on the system B.3 Sistem üzerinde iþlemler B.3.1 Genel uyarýlar NOTE Sistem yerleþiminde herhangi bir deðiþiklik yapýlýrsa tip onayýnýn tekrarlanmasý þarttýr. Yakýt sistemi bileþenlerini içeren iþlemleri yaparken aþaðýdaki uyarýlara uyun. Herhangi bir iþlemden önce her bir gaz silindirindeki tapalarý kapatýn, ardýndan motoru çalýþtýrýn ve hatlardaki tüm gaz kullanýlýp motor bayýlýncaya kadar çalýþýr durumda býrakýn. Ýlave yakýt deposu olan versiyonlarda araç kurtarma moduna geçinceye, yani benzinle çalýþmaya baþlayýncaya kadar motor çalýþýr durumda býrakýlmalýdýr. Elleçleme ve montaj sýrasýnda tortu ya da yabancý madde girmemesini saðlayarak parçalarýn temizlendiðinden emin olun. Bu amaçla parçalar ve sensörler üzerindeki koruyucu kapaklar, yerleþtirmeden hemen öncesine kadar çýkartýlmamalýdýr. Elektrik baðlantýlarý için montaj yönüne dikkat edin. Tüm diþli baðlantýlarýn tanýmlanan torka sýkýlmasý gerekir (bkz. madde B.3.4) Yakýt sistemi bileþenlerine servis yapýlamaz ve etkin olmamalarý halinde deðiþtirilmeleri gerekir. Rondelalar, konik rondelalar, kendinden kilitli somunlar ve keçeler, daha iyi sýkýlmalarý için deforme edilmiþtir ve bunlar özel tiptedir. Bu yüzden yeniden takýlacak olmalarý halinde deðiþtirilmeleri gerekir. Yeni küçük bileþenler, orijinal takma sýralamasýna göre sistematik bir þekilde orijinal konumlarýna geri getirilmelidir. ! Valf deðiþiminden veya yüksek basýnç sisteminde herhangi bir onarýmdan sonra, sonucun pozitif olmasý halinde sertifika vermeye yetkili bir IVECO BAYÝSÝ tarafýndan bir HÝDROLÝK KAÇAK TESTÝ (300 bar) yapýlmalýdýr. B.3.2 Donatýlan þasilerin yeniden boyanmasý Boyanýn korunmasý gerekir: metan yakýt sisteminin paslanmaz çelik borularý; boru baðlantý tespit elemanlarý; basýnç indirgeme ünitesinden motordaki raya giden hortum; gaz silindirlerindeki solenoidler ve bobinler; gaz sistemi basýnç indirgeme ünitesi; tanýmlama plakalarý. Sistem üzerinde iþlemler Sistem üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-6 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B.3.3 D AILY Sýkma torklarý PARÇA Metan gaz sistemi Yakýt doldurma aðzýna yüksek basýnçlý hortum baðlantýsý (M 12x1) (Ýtalya) Þekil B.2 Yakýt doldurma aðzýna yüksek basýnçlý hortum baðlantýsý (M 12x1) (CEE) Þekil B.2 VBE 498 solenoid çek valfine yüksek basýnçlý hortum baðlantýsý (M 12x1) Þekil B.2 Yüksek basýnçlý hortum baðlantý elemanlarý Þekil B.3 Basýnç indirgeyicisine orta basýnçlý hortum baðlantýsý (M 18x1,5) Þekil B.1 Silindir kapaðýndaki baðlantý elemanýna orta basýnçlý hortum baðlantýsý (M 18x1,5) Þekil B.1 Basýnç indirgeyicisine paslanmaz çelik sert boru baðlantýsý (M 12x1) VBE solenoid valfine (yan karþýdaki çek valf) paslanmaz çelik sert boru baðlantýsý (M 12x1) VBE solenoid valflerine paslanmaz çelik sert boru baðlantýsý (M 12x1) Solenoid valfindeki kör tapa (M 12x1) T baðlantý elemanlarý ve çapraz baðlantý elemanlarýna baðlantý elemanlarý (M 14x1,5) baðlantý borusu Þekiller: B.4 - B.5 - B.6 Þasiye çapraz baðlantý için baðlantý elemanlarý (M 14x1,5) tespiti Desteðe yakýt doldurma aðzý tespiti (M 24x1) Silindirlere solenoid valfi tespiti (W 28,8x1/14) Silindir destek braketi ve arka travers tespiti (M 14x2) Silindir destek kayýþý tespiti (M 10x1,5) Silindir desteði arka traverse braket tespiti (M 12x1,75) Silindir desteði arka travers tespiti (M 10x1,5) Silindir rafý tespiti (M 8x1,25) TORK Nm kgm 24 ÷ 26 33 ÷ 37 33 ÷ 37 38 ÷ 42 67 ÷ 73 67 ÷ 73 33 ÷ 37 2.4 ÷ 2.6 3.3 ÷ 3.7 3.3 ÷ 3.7 3.8 ÷ 4.2 6.7 ÷ 7.3 6.7 ÷ 7.3 3.3 ÷ 3.7 24 ÷26 2.4 ÷ 2.6 24 ÷26 33 ÷ 37 74 ÷ 82 2.4 ÷ 2.6 3.3 ÷ 3.7 7.4 ÷ 8.2 67 ÷ 70 60 ÷ 70 260 ÷ 280 151 ÷ 184 33 ÷ 35 74 ÷ 90 42 ÷ 51 21 ÷26 6.7 ÷ 7.0 6.0 ÷ 7.0 26.0 ÷ 28.0 15.1 ÷ 1.84 3.3 ÷ 3.5 7.4 ÷ 9.0 4.2 ÷ 5.1 2.1 ÷2.6 NOTE Belirtilen sýkma torklarý sadece özel orijinal donaným bileþenlerini ifade eder. Sistem üzerinde iþlemler Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY B.3.4 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-7 Yedek parça listesi Orta basýnçlý gaz hattý Þekil B.1 117679 1. Tublex ürün kodu Üretim tarihi Parti. Ýndirgeyiciyi raya baðlayan gaz hortumu, esnek AISI 321 paslanmaz çelik helisel yapýda, 6,5 mm iç çapta, vakumlu kýlýf ve AISI 303 paslanmaz çelik baðlantý elemanlarý ile kaplanmýþ AISI 304 paslanmaz çelik örgüyle korunan bir hortumdur. Yüksek basýnçlý gaz hatlarýnýn doldurulmasý Þekil B.2 117680 1. Üretim tarihi VBE yakýt doldurma solenoid valfini ilk silindire baðlayan gaz hortumu bu türdedir. ISO 84342 paslanmaz çelikten yapýlmýþtýr, 6,4 x 11,8 mm çapa, yüksek teknoloji ürünü polimer kaplamaya sahiptir ve iki aramid lifli örgü ile takviye edilmiþtir. ISO 84342 paslanmaz çelik baðlantý elemanlarý. Sistem üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-8 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG D AILY VBE solenoid valfi baðlantý hatlarý VBE solenoid baðlantý borularý, kaynaklý mafsallarý olmayan AISI 304 çelikten yapýlmýþ olup 6 mm dýþ çapa ve 4 mm iç çapa sahiptir. Baðlantý elemanlarý Þekil B.3 117681 AISI 303 paslanmaz çelik öne eðimli baðlantý elemaný. Montaj talimatlarý için bkz. madde B.3.7 Þekil B.18. ! Güvenlik sebepleriyle hem üstyapý inþasý hem de servis sýrasýnda gaz borularýný diðer borular için braket olarak kullanmak YASAKTIR. Alanýn kýsýtlý olduðu belirli durumlarda borularýn sadece kýlavuz olarak görev yapmasý ve destek olarak iþlev görmemesi kaydýyla sadece elektrik kablolarýnýn gaz borularýna tespit edilmesi (PVC bilezikler vasýtasýyla) kabul edilebilir. Bakým iþlemleri sýrasýnda borularýn hasarlý olmadýðýndan ve çýplak gözle görülebilecek çizikler, ezilmeler, kesikler veya deformasyonlar sergilemediklerinden emin olun. Gerekirse borular uygun þekilde korunmalýdýr. Sistem üzerinde iþlemler Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-9 Þekil B.4 117682 AYARLANABÝLÝR T BAÐLANTI ELEMANI Öne eðik, AISI 316 TJ paslanmaz çelik Þekil B.5 117683 ARA T BAÐLANTI ELEMANI AISI 316 TJ paslanmaz çelik öne eðimli baðlantý elemaný. Þekil B.6 117714 DÜZ BAÐLANTI ELEMANI AISI 316 TJ paslanmaz çelik öne eðimli baðlantý elemaný. Sistem üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-10 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B.3.5 ! D AILY Gaz sisteminin boþaltýlmasý Önemli bir iþlem (kaynak gibi) veya motora servis yapmadan önce gaz devresi havayla tamamen havalandýrýlmalýdýr. Genellikle sistemi kýsmen boþaltmak yeterlidir (baþka bir deyiþle borularý boþaltýp silindirleri olduðu gibi býrakmak), ancak bazý durumlarda tüm sistemin (borular ve silindirler) boþaltýlmasý gerekebilir. Yapýlacak müdahalenin ciddiyetine ve türüne göre her bir ayrý durumda hangi prosedürün gerekli olduðunu belirleyin. Herhangi bir þüpheniz varsa en güvenli çözümü (tamamen boþaltma) seçin. Motor koþullarý izin verirse (örneðin kaçak yoksa), motoru çalýþtýrarak tüm gazýn tüketilmesi tavsiye edilir. 20 barýn altýnda sistem basýncý ile motorun çalýþtýrýlmasý, doðru yakýt ölçümü saðlamaz. NOT 20 barýn altýnda katalitik konvertörde hasarý önlemek için motor sadece rölanti devrinde çalýþtýrýlmalýdýr. Motor kapalýyken ve açýk havada, aþaðýda açýklanan boþaltma iþlemlerini yapýn. Aracýn çevresinde kývýlcým içermeyen en az 5 metrelik bir alan oluþturun. Sistem üzerinde iþlemler Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-11 Kýsmi boþaltma prosedürü Þekil B.7 117659 1. basýnç indirgeyici 2. Yüksek basýnçlý gaz borusu 3. Silindir 4. VBE solenoid valfi 5. Manuel valf A. Açýk valf C. Kapalý valf. ! Bu iþlem sadece silindirlerin aþaðý kýsmýndaki sistemin havalandýrýlmasýný saðlar. Bu yüzden çalýþmanýn kývýlcým üretebilecek (kaynak, kesme, taþlama, delme) veya elektrikli donaným ya da çýplak alev kullanýmý gerektiren silindirlerden en az 5 m mesafede yapýlmasý þarttýr. Ana þalteri (varsa) kullanarak elektrik sisteminden gücü kesin. Akü kablolarýný ayýrýp birbirine baðlayýn. Aracý topraklamaya baðlayýn. Tüm silindirlerdeki (3) solenoid valflerinin (4) musluklarýnýn (5) kapalý olduðunu kontrol edin: musluk (5) C konumunda. Yavaþça gevþetip borulardaki gaz basýncýndan kaynaklanan etkilere dikkat ederek gaz besleme borusunu (2) basýnç düþürme valfinden (1) ayýrýn. Gazý imha etmek için lastik bir boruyu (metan uyumlu) gaz besleme borusuna (2) baðlayýn: borunun serbest ucu kývýlcýmlardan en az 5 metre uzakta olmalýdýr. Bu iþlem sýrasýnda hýzlý basýnç düþürmeyi takip eden soðutma, donmaya neden olabilir. Dikkatli olun. Sistemdeki basýncýn sýfýra eþit olduðunu kontrol edin. Tamamen boþaltma prosedürü Sistem tamamen tahliye edildiðinde silindirler de havalandýrýlmalýdýr. Gazýn güvenli bir þekilde boþalmasýnýn saðlamak için VBE valfi plancerlerini çýkartýn; sistem, manuel silindir tapalarýnýn aþaðý kýsmýnda havalandýrýlmalýdýr. Yukarýdaki paragrafta açýklanan kýsmi boþaltma prosedürü ile devam edin. Tüm silindirlerdeki (3) solenoid valflerinin (4) tapalarýnýn (5) kapalý olduðunu kontrol edin: valfi (5) C konumuna çevirin ve aþaðýda açýklanan þekilde ilerleyin. Sistem üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-12 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG D AILY Solenoid mobil donanýmýn çýkartýlmasý ve/veya silindirin deðiþtirilmesi Þekil B.8 117660 Elektrik baðlantýsýný bobinden ayýrýn. Bobinin (1) dýþ somununu O-ringi (2) ile birlikte gevþetin. Þekil B.9 117661 Bir tornavida (1) ile diþli pimin (4) dönüþünü durdurun ve bobini (5) tespit eden somunu (3) çýkartmak için alet (2) kullanýn. Bobini (5) manþondan (6) çýkartýn. Þekil B.10 117662 Rondelayý (4) çýkartýn. ! Valfte az miktarda yüksek basýnçlý gaz kalacaktýr. Operatörün zarar görmesini önlemek için halka somunu (2) bobin manþonundan (1) yavaþça gevþeterek basýncýn düþürülmesi tavsiye edilir. Artýk basýnç kalmadýðýnda sökme prosedürü ile devam edin ve bobin tutucu manþonunu (1) O-ringi (3) ile birlikte çýkartýn. Sistem üzerinde iþlemler Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-13 Þekil B.11 87391 Sürgüyü pistona tespit eden pimi (3) oynatmamaya çok dikkat ederek sürgüyle (4) birlikte pistonu (5) ve yayý (2) bobin tutucu manþonundan (1) çýkartýn. VBE valflerinin deðiþtirilmesi gerekmiyorsa o-ringler dahil çýkartýlan parçalarýn durumunu kontrol edin. Gerekirse montaj sýrasýnda bunlarý deðiþtirin. Boþ bobin tutucusunu o-ringi ile birlikte tespit edin ve halka somunu 28 Nm torkta tespit edin. Silindirlerin tüm VBE valflerinde iþlemleri tekrarlayýn. Boþaltma Manuel valfleri yarým (5) açýn (Þekil B.7). ! Bu iþlem basýnçlý gazýn borulara girmesini saðlar: bu nedenle çok dikkatli olun. Boþaltma iþlemlerinden sonra motorun durmadýðýný kontrol edin. Tamamen boþaltma prosedüründen sonra VBE valfleri deðiþtirilmemiþse, daha önce sökülen parçalarý (dikkatle kenara alýnmýþ veya deðiþtirilmiþ parçalar) aþaðýdaki paragrafta gösterilen þekilde geri takýn. Sistem üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-14 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG D AILY Solenoid valfi plancerinin eklenmesi Boþ bobin manþonunu (1) o-ringi ile birlikte çýkartýn. Þekil B.12 87391 Pistonu (5) sürgüye (4) yerleþtirin ve pimle (3) kilitleyin. Yayý (2) yerleþtirin ve pistondaki (5) özel yuvasýna iyice itin. Sonucunda oluþan kompleyi plancerin (4) konik kýsmý bobin taþýyýcý manþonunun dýþýna doðru olacak þekilde bobin manþonuna (1) takýn. Manþonda (1) o-ringin olduðunu ve durumunu kontrol edin. Þekil B.13 87392 Bobin tutucu manþonu halka somununu tespit edin ve 28 Nm torkta sýkýn. Sistem üzerinde iþlemler Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-15 Þekil B.14 117663 Bobinde (4) hasar belirtisi görülmediðini kontrol edin. Gerekirse bobini deðiþtirin. Rondelayý (4, Þekil B. 10) ve bobini (4, Þekil B. 14) manþona (1, Þekil B. 10) takýn. Bobini (4) sabitleyen iç somunu (3) vidalayýn ve 8 Nm torka sýkýn. Somunu (1) o-ringi (2) ile birlikte vidalayýn ve 7 Nm torka sýkýn. Elektrik baðlantýsýný bobine (4) baðlayýn. Silindirlerin tüm VBE valflerinde önceki iþlemleri tekrarlayýn. B.3.6 VBE solenoid valfinin deðiþtirilmesi Sökme NOT ! VBE solenoidleri, bir arýza sonucu veya silindirlerin periyodik revizyonu sýrasýnda çýkartýlabilir. Sökülen solenoidler yeniden kullanýlamadýðýndan sökme sebepleri ne olursa olsun daima deðiþtirilmeleri gerekir. Söktükten hemen sonra bunlarýn hurdaya çýkartýlmasý tavsiye edilir. Solenoid valflerini ayýrmadan önce Gaz sisteminin boþaltýlmasý bölümünde açýklanan prosedürü takip ederek sistemi tamamen boþaltýn. Þekil B.15 117664 Vidalarý (2) ve kapaðý (1) çýkartýn. Sistem üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-16 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG D AILY Þekil B.16 117665 Baðlantý elemanlarýný (1 ve 7) gevþetin ve borularý (2 ve 6) VBE valf baðlantý elemanlarýndan (3) ayýrýn. Elektrik baðlantýsýný (5) bobinden (4) ayýrýn. Þekil B.17 117666 VBE valfini (3) silindirden (2) gevþetip çýkartmak için 99355018 aletini (1) kullanýn. Geri takma Geri takmak için sökme sýralamasýný ters yönde takip edin ve aþaðýdaki önlemlere uyun: montaj sýrasýnda valfe hasardan kaçýnmak için VBE valfi koruyucu kepleri çýkartýlmamalýdýr. Valf gövdesini deforme edecek ve iþlevselliði bozacak darbeli pnömatik vida ittiricilerin veya baþka bir aletin kullanýlmasýndan kaçýnýlmalýdýr. silindir araç dýþýndaysa silindiri tercihen dikey yönde bileziði yukarý bakacak þekilde sabitleyin. valf yuvasýnýn diþlerini 2-3 kat Teflonla sabitleyin. valfi elle birkaç tur sýkýn. Ardýndan 270 ± 10 Nm torka sýkmak için tork anahtarlý 99355018 özel anahtarý (1) kullanýn. NOT Bu iþlemde 99355018 aletinin (1) VBE valfi termal sigorta cihazýna hasar vermediðinden emin olun. Sistem üzerinde iþlemler Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-17 B.3.7 Baðlantý elemanlarý ve borularda onarým müdahaleleri Boru veya baðlantý elemanlarýndan gaz kaçaðý oluþursa boru komplesini deðiþtirin. Boru, baðlantý elemanlarý ile birlikte temin edilmez ve bunlarýn ayrý alýnmasý gerekir. Deðiþtirilecek boruyu uç baðlantý elemanlarý ile birlikte çýkartýn. Deðiþtirilecek boru ile ayný konfigürasyonda ön þekillendirilmiþ yeni borunun durumunu kontrol edin ve uçlarýna yeni baðlantý elemanlarý ile o-ringler takýn. Uçlarýný baðlanacak bileþenlerin yuvalarýna takarak boruyu takýn ve tam oturduklarýndan emin olun. Ön gerilmeyi önlemek için boru ucu merkez çizgisinin, baðlanacak baðlantý elemanýnýn merkez çizgisi ile ayný hizada olduðunu kontrol edin. Baðlantý elemaný somunlarýný ön sýkýn ve ardýndan tanýmlanan torka sýkýn. EMER baðlantý elemanlarý için ilgili bölümde açýklanan prosedürü takip edin. Borunun aþýrý gerilime maruz kalmadýðýný kontrol ederek tespit elemaný braketlerini takýn. Bölümün baþýnda uyarýlarda açýklanan prosedürü takip ederek bir hidrolik sýzdýrmazlýk testi yapmak suretiyle sistem çalýþmasýný yeniden kurun. Komplenin montajý Þekil B.18 118974 Keçeleri (2 ve 3) boruya takýn. Boruyu çekmekten kaçýnmak için silindiri uygun þekilde yönlendirerek boruyu (5) valf yuvasýna (1) yerleþtirin. Boruyu yuvasýnda tutarak baðlantý elemanýný (4) tanýmlanan torkta tespit edin. Baðlantý elemanýný (4) gevþetin ve keçenin boruya tespitini kontrol edin. Baðlantý elemanýný tanýmlanan torkta tespit edin. Bölümün baþýndaki uyarýlarda belirtilen þekilde sistem hidrolik testini yapýn. NOT Sonraki sökme iþlemlerinde keçeleri yeni parçalarla deðiþtirin. Sistem üzerinde iþlemler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-18 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG D AILY Cylinders B.4 Silindirler Þekil B.19 117674 1. Silindir 2. Solenoid valfi. Metan (CNG), sýkýþtýrýlmýþ bir þekilde þasiye yerleþtirilen ve metal korumalarla korunan belirli sayýda silindirde 200 bar basýnçta depolanýr. Silindirler seri olarak birbirine baðlýdýr ve çek valfi olan bir yeniden doldurma valfi ile doldurulur. Birinci silindire takýlan ve yakýt doldurma aðzýna baðlanan solenoid valfe ikinci bir çek valfi yerleþtirilir. Çek valfleri, yakýt doldurma iþleminden sonra valf çýkartýldýðýnda gazýn dýþ ortama salýnmasýný önlemek için kullanýlýr. NOT Arýzalý bir akýþ valfi veya solenoid valf, silindir içeriði açýsýndan yanlýþ göstergelere yol açabilir. Ýlgili B.3.6 paragrafýnda verilen solenoid valfi inceleme ve deðiþtirme prosedürlerine bakýn. Silindirler ile ilgili önemli bilgiler, üst yüzeylerine damgalanmýþtýr (ý). SADECE CNG DAHA SONRA KULLANMAYIN FABER 01/1234/123 (3) L KG (4) (1) 15°C/ (5) (2) (6) MPaE 110R(7) (8) CNG-I (9) SADECE TEST EDÝLMÝÞ FABER SÝLÝNDÝRLER KULLANIN (10) 01/1234/ 123 = FABER seri numaralarý (1) = son kullanma ayý, (2) = son kullanma yýlý, 20 yýl sonra (3) = nominal kapasite (4) = silindir aðýrlýðý (5) = MPa cinsinden çalýþma basýncý (6) = MPa cinsinden test basýncý (7) = silindirin onaylandýðý ülke (8) = ECE/ECE tip onayý numarasý (9) = test ayý/yýlý (10) = inceleyenin damgasý Cylinders Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B.4.1 B-19 ECE/ONU R 110 standartlarýna göre silindirin programlý revizyonu Karayolunda kullanýlan araçlarýn metan gazý silindirleri, uygunluklarýný onaylamaktan sorumlu yetkililerce HER DÖRT YILDA BÝR incelenmelidir. NOTE Ýnceleme tarihi silindirler üzerinde ve araçla birlikte verilen belgelerde gösterilmektedir. ECE/ONU R 110, bir kaza durumunda aþaðýdaki prosedürün takip edilmesi gerektiðini belirtir: bir araç çarpýþmasýna (þasi) maruz kalan silindirler, yetkililer aksini belirtmediði sürece üretici tarafýndan onaylanan bir acente tarafýndan incelenmelidir. Bir çarpýþma darbesinin ardýndan hasar görmeyen bir silindir kullanýma geri sokulabilir; aksi takdirde silindirin inceleme için üreticiye geri gönderilmesi gerekir; bir yangýnýn etkilerine maruz kalan silindirler, üretici tarafýndan onaylanan bir acente tarafýndan incelenmeli veya hurdaya çýkartýlýp kullanýmdan kaldýrýlmalýdýr. Silindirler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-20 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B.4.2 D AILY Silindirin deðiþtirilmesi Sökme Silindirleri ayýrmadan önce Gaz sisteminin boþaltýlmasý bölümünde açýklanan prosedürü takip ederek sistemi tamamen boþaltýn. ! Þekil B.20 117664 Vidalarý (2) ve kapaðý (1) çýkartýn. Þekil B.21 117715 Somunlarý (5) ve kapaðý (4) çýkartýn. Elektrik baðlantýsýný (1) VBE solenoid valfinin bobininden (2) ayýrýn. Gaz borularýný (3) solenoid valfinden (2) ayýrýn. Silindiri (6) uygun bir destekle (9) destekleyin. Vidalarý (7) çýkartýn, braketleri (8) çevirin ve silindiri (6) þasiden çýkartýn. Ýlgili bölümde açýklanan þekilde VBE valflerini (2) silindirden (6) ayýrýn. Geri takma Geri takmak için sökme sýralamasýný ters yönde takip edin ve aþaðýdaki önlemlere uyun: Borularý baðlayabilmek için VBE valflerini uygun þekilde yönlendirerek silindirleri sepete yerleþtirin. Baðlantý elemanlarý ve borularda onarým müdahaleleri bölümünde gösterilen önlemlere uyarak VBE valfleri (2) ve boru baðlantý elemanlarýný tanýmlanan torka tespit edin. Geri taktýktan sonra ilgili bölümde açýklanan þekilde sistemin hidrolik sýzdýrmazlýðýný kontrol edin. Silindirler Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY B-21 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG Fuses and relays B.5 B.5.1 Sigortalar ve röleler Ön göðsün altýndaki sigorta kutusu ve CNG rölesi Bu, dahili kasetle kapatýlmýþ özel bir bölmede bulunur. Þekil B.22 140854 Sadece tanýmlanan türde ve tanýmlanan akým derecesinde sigortalar kullanýn: aksi takdirde yangýn riski vardýr. Sigortalarý ancak sorununun nedenini ortadan kaldýrdýktan ve kablo tesisatýnýn düzgün olduðunu kontrol ettikten sonra deðiþtirin. Tablo B.1 Sigorta F-12 F-13 F-31 F-32 F-33 F-34 F-35 F-36 F-37 F-38 F-39 F-40 F-41 F-42 F-43 F-44 F-45 F-46 F-47 F-48 F-49 F-50 F-51 F-52 F-53 Röle T01 T11 T12 T13 Kullaným Sað kýsa far Sol kýsa far far ayarý düzelticisi Cam regülatörü elektronikleri / gövde bilgisayarý / ünite motor bölmesi kontrol ünitesi Dýþa açýlan kapý Hava ýsýtýcý / çakmak Akým çekme Debimetre/ESP8 sensörleri/Telma/ABS8 elektronikleri Merkezi kilitleme Marþ anahtarý altýnda çeþitli yükler Gövde bilgisayarý güç beslemesi Klima elektronikleri/arka sensör elektronikleri/radyo/takograf/motor bölmesi kontrol ünitesi Sol ýsýtmalý arka cam Sað ýsýtmalý arka cam ABS8 elektronikleri/kamera elektronikleri/NIT elektronikleri/geri vites lambasý kurulum soketi Ön cam sileceði/far yýkayýcýsý Yedek Cam regülatörü elektronikleri Yedek Sol cam regülatörü Yolcu camý regülatörü Radyo elektronikleri/C1 veya C3 elektronikleri/kamera elektronikleri/ arka sensör elektronikleri/ýsýtmalý koltuklar/kurulum soketi Hava yastýðý Takograf Yedek Gövde bilgisayarý Tablo B.2 Kullaným Sað ve sol kýsa farlar Isýtmalý arka cam Ön cam sileceði/ön cam yýkayýcýsý Hava ýsýtýcý/elektrikli çakmak/elektrik prizi/cam regülatörü elektronikleri/cam regülatörü Nominal kapasite 7,5 A 7,5 A 3A 15A 15A 15A 10A 20 A 5A 10A 15A 10A 10A 5A 20 A 3A 25 A 25 A 15A 5A 5A 7,5 A Nominal kapasite 30 A 30 A 30 A 50 A Sigortalar ve röleler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-22 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B.5.2 D AILY Motor bölmesindeki sigorta ve röle kutusu (Daily MY 2009 CNG) Þekil B.23 125315 Tablo B.3 Sigorta F-0 F-1 F-2 F-3 F-4 F-5 F-6 F-7 F-8 F-9 F-10 F-11 F-14 F-15 F-16 F-17 F-18 F-19 F-20 F-21 F-22 F-23 F-24 F-30 Kullaným Yedek ABS8 veya EPS8 veya ASR ABS8 veya EPS8 veya ASR ECU ESV1 (otomatik vites kutusu) ECU ESV1 (otomatik vites kutusu) Kontak anahtarý Fan elektromanyetik kaplini Yan lambalar Isýtýcý veya klima fanlarý Ön cam yýkayýcýsý Uyarý kornasý SDU (Enjektör arayüzü) Sað uzun far Sol uzun far IAW Römork çýkýþý Enjektörler IAW 5SF ECU ELTV Yakýt pompasý Fan elektromanyetik kaplini güç beslemesi Tahliye kapaðý Lambda sensörü Isýtmalý aynalar ve ön cam 13 pimli römork soketi ECU ESVI PTO Sol ve sað sis lambasý Nominal kapasite 40 A 30 A 30 A 30 A 30 A 20 A 20 A 40 A 20 A 7.5 A 15 A 7.5 A 7.5 A 5A 15 A 5A 15 A 10 A 5A 10 A 15 A 15 A 15 A Sigortalar ve röleler Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-23 Tablo B.4 Röle T02 T03 T05 T06 T07 T08 T09 T10 T14 T17 T19 T20 Kullaným Sað ve sol uzun farlar Uyarý kornasý Silindirlerdeki solenoidlere ve basýnç indirgeme solenoidine güç beslemesi Fan elektromanyetik kaplini güç beslemesi Yan lambalar Isýtýcý veya klima fanlarý ECU IAW-5SF (ana röle) Fan elektromanyetik kaplini güç beslemesi Sol ve sað sis lambalarý Ön cam yýkayýcýsý Yakýt pompasý MODUS veya E.A.SY. diyagnozu Nominal kapasite 20 A 20 A 20 A 20 A 50 A 30 A 30 A 20 A 20 A 20 A 20 A 20 A Tablo B.5 Sigorta F-29 F-54 Havalý süspansiyon Sað kýsa far Kullaným T25 T26 T27 T30(*) Ön cam silecekleri açýk/kapalý 1. ve 2. ön cam sileceði hýzý Dikiz aynalarý için ýsýtma/ ýsýtmalý ön cam Yavaþlatýcý açýkken fren lambalarýnýn etkinleþtirilmesi Nominal kapasite 40 A 40 A 10/20 A 10/20 A 20 A 20 A (*) Sadece elektromanyetik yavaþlatýcýlý Daily Ýnsan taþýmacýsýnda mevcuttur Sigortalar ve röleler Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-24 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B.5.3 D AILY CNG isteðe baðlý sigorta-röle kutusu Þekil B.24 125314 Tablo B.6 Röle T04 T16 T15 T22 T18 T24 T23 T21 Çekme ref. 1 12 3 4 6 7 9 10 Kullaným Yedek Far yýkayýcýsý Hava ýsýtýcý Klima rölesi Çalýþtýrma onayý Yedek Klima kompresörünün açýlmasý Yedek Nominal kapasite 30 A 30 A 30 A 30 A 30 A - Tablo B.7 Röle F-55 F-25 F-28 F-27 Çekme ref. 2 5 8 11 Yardýmcý klima Klima kontrol sistemi Arka diferansiyel kilidi Far yýkayýcýsý Kullaným Nominal kapasite 30 A 30 A 30 A 20 A Sigortalar ve röleler Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037 D AILY EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG B-25 Bodybuilder connectors B.6 NOT Üstyapýcý konnektörleri Üstyapýcý konnektörleri hakkýnda bilgi için bkz. Bölüm 5 Paragraf 5.2. Üstyapýcý konnektörleri Basým 603.95.037 Ýlk -02/2010 B-26 EK B DAILY CNG VE KURTARMA MODLU CNG D AILY Power takeoff B.7 PTO PTO devreye sokma/devreden çýkartma prosedürleri, 4. Bölümde Dizel motoru olan araçlar için açýklananlar ile aynýdýr, sadece PTO ön göðüs basma düðmesine basmadan önce motor devrini (etkinleþme sýrasýnda) 1200 dev/dakikaya getirmek gerekir (bkz. Þekil 4.6). PTO Ýlk -02/2010 Basým 603.95.037