Çocuklarda Obezite ve Tiroid Fonksiyon Testleri ilişkisi
Transkript
Çocuklarda Obezite ve Tiroid Fonksiyon Testleri ilişkisi
Yeni TÕp Dergisi 2013;30:160-163 Orijinal makale dRFXNODUGD2EH]LWHYH7LURLG)RQNVL\RQ7HVWOHULLOLúNLVL (Relationship between obesity and thyroid function tests in children) Mehmet BOYRAZ Turgut Özal Üniversitesi TÕp Fakültesi Çocuk Endokrinoloji Bölümü, ANKARA ÖZET Amaç: Obezite tüm dünyada giderek artan sa÷lÕk sorunlarÕndan biridir. Ya÷ dokusunun birçok hormon, sitokin ve kimyasallarÕn homeostaz ve regülasyonunda önemli rolü bulunmaktadÕr. Obezite tüm sistemleri etkilemektedir ve tiroid fonksiyonlarÕ da etkilenen sistemlerden biridir. Tiroid hormonlarÕnÕn adaptif termogenez ve istirahat enerji gereksinimi üzerinde belirleyici etkileri vardÕr. Bu nedenle obezite ile tiroid fonksiyonlarÕ arasÕnda belirgin bir korelasyon beklenir. Biz de çocuklarda obezite ile tiroid fonksiyonlarÕ arasÕndaki iliúkiyi incelemeyi amaçladÕk. Materyal ve Metot: ÇalÕúmaya yaúlarÕ 10-17 yÕl arasÕnda de÷iúen 138 obez olgu (72 erkek, 66 kÕz) ve 63 kontrol (33 erkek, 30 kÕz) dahil edildi. Obez gruplar vücut kitle indeksi (VKø) z- skor de÷erlerine göre hafif-orta ve a÷Õr obez olmak üzere iki gruba ayrÕldÕ. Gruplar arasÕnda antropometrik ölçümler, metabolik parametreler, serbest T3 (sT3), serbest T4 (sT4), tiroid stimulan hormon (TSH) düzeyleri de÷erlendirildi. Bulgular: Kontrol, hafif-orta ve a÷Õr obez gruplarÕnda yaú (sÕrasÕyla; 14,2±3.8; 14,1±2,6 ve 14,2±2,2 yÕl) farklÕ de÷ildi (p>0,05). Ancak, gruplar arasÕnda VKø (sÕrasÕyla; 20,1±1.3; 33,9±9,3; 39,4±4,0 kg/m2) açÕsÕndan anlamlÕ fark vardÕ (p<0,05). Serum TSH seviyeleri obez gruplarda kontrol grubuna göre daha yüksek bulundu (P<0,05). A÷Õr obez grubunda sT3 di÷er obez ve kontrol gruba göre anlamlÕ daha yüksekti. VKø ile TSH arasÕnda pozitif korelasyon görüldü. Ancak sT3, sT4 ile obezite arasÕnda anlamlÕ korelasyon bulunmadÕ. TSH ile di÷er parametreler arasÕnda multivaryant regresyon analizi yapÕldÕ. Bu analizde VKø anlamlÕ olarak TSH de÷iúiklikleriyle iliúkili bulundu (ǃ=0,042, p=0,012). Sonuçlar: Obezite tiroid fonksiyonlarÕndan ba÷ÕmsÕz olarak artmÕú TSH düzeyleriyle iliúkili bulundu. ABSTRACT Background: Obesity is a major health problem, and prevalence of obesity is increasing worldwide. Various hormones, cytokines and chemokines secreted by adipose tissue exert important roles and regulation in homeostasis. Obesity affects all systems. Thyroid function is affected by obesity. Resting energy expenditure and adaptive thermogenesis are determined by thyroid hormone. We aimed to investigate the association between obesity and thyroid function in children. Material and Methods: Anthropomorphic values and thyroid hormone levels were measured in a group of 138 obese patients (72 male, 66 female). Obese groups according to BMI z-score of mild-to-moderate and severe obesity were divided into two groups. Between the groups with anthropometric measurements, metabolic parameters, free T3, free T4, thyroid stimulating hormone (TSH) levels were measured. Results: Control, mild-to-moderate and severe obese groups (14.2±3.8, 14.1±2.6 and 14.2±2.2 years respectively) did not differ regarding age (p>0.05). However, BMI (20.1±1.3, 33.9±9.3, 39.4±4.0 kg/m2, respectively) had a statistically significant difference between the two groups (p<0.05). Serum TSH levels were higher in obese than in control group (P<0.05). There was a positive correlation between BMI and TSH. However, there was not significant correlation between obesity and FT4, FT3. Multivariate regression analysis was performed between TSH and other parameters. TSH was found to be significantly associated with BMI changes in this analysis (ǃ=0.042, p=0.012). Conclusions: Obesity is associated with TSH levels which may increase independently of the thyroid function. Key Words: TSH; child; obesity; thyroid function Anahtar Kelimeler: TSH; çocuk; obezite; tiroid fonksiyonlarÕ GøRøù Obezite günümüzde baúta geliúmekte olan ülkeler olmak üzere tüm dünyanÕn önemli sa÷lÕk sorunlarÕndan biridir. Obezite, kardiyovasküler, solunum, endokrin, gastrointestinal ve lokomotor sistemlerde önemli sistemik etkilere yol açar. Son zamanlarda yapÕlan çalÕúmalarda obez çocuklarda yüksek TSH’nÕn, trigliserid, LDL kolesterol, total kolesterol YazÕúma adresi: Dr. Mehmet BOYRAZ Turgut Özal Üniversitesi TÕp Fakültesi Çocuk Endokrinoloji Bilim DalÕ, Ankara e-mail: boyrazoglu@gmail.com YazÕnÕn geldi÷i tarih : 08.02.2013 YayÕna kabul tarihi : 26.02.2013 160 düzeyleri, insülin direnci ve eriúkin yaútaki koroner hastalÕk riski ile iliúkili oldu÷u gösterilmiútir1. Son yÕllarda medikal tedavi için baúvuran obez çocuk sayÕsÕnda artma ile birlikte obezite ve tiroid fonksiyon testleri arasÕndaki iliúki ilgi çekmektedir2,3. Obez kiúilerde tiroid fonksiyonlarÕ genelde normal olmasÕna ra÷men vücut kitle indeksi (VKø) ve tiroid stimulan hormonun (TSH) pozitif iliúkili oldu÷u; normal a÷ÕrlÕktaki kiúilerle karúÕlaútÕrÕldÕ÷Õnda, obez kiúilerde TSH düzeylerinin hafif arttÕ÷Õ, T4 de÷erlerinin normal oldu÷u ve T3 de÷erlerinin normal ya da normalin hafif üstünde oldu÷u gösterilmiútir4,5. M. Boyraz TSH seviyeleri tiroid hormonunun iúlevleri açÕsÕndan güvenilir bir indekstir. TSH’nÕn kilo alÕmÕnda ve enerji dengesi düzenlenmesinde baúlÕca hormon oldu÷u gösterilmiútir. Tiroid fonksiyonu ve adiposite arasÕnda iliúkiyi gösteren çeúitli klinik çalÕúmalar yapÕlmÕútÕr. BazÕ çalÕúmalarda kilo alÕmÕ ile TSH arasÕnda net iliúki gösterilse de6-8, di÷er çalÕúmalarda bu iliúki gösterilememiútir9-11. Öte yandan TSH adipogenezisi ve adipokin üretimini direkt olarak etkilemektedir. Bugün için en çok üzerinde durulan hipotez, leptin aracÕlÕ proTRH üretimidir. Leptin konsantrasyonu kilo durumuna ba÷lÕ olarak TSH konsantrasyonuna paralel bir úekilde de÷iúir. Birçok çalÕúma, leptinin hipotalamik TRH üretimini de÷iútirebilece÷ini bildirmektedir12,13. Sonuçta hipofiz bezi TSH aracÕlÕ÷Õyla obeziteye tiroid fonksiyonlarÕndan (sT3, sT4) ba÷ÕmsÕz olarak katkÕda bulunuyor olabilir. Biz de bu yazÕda obezite ile TSH ve tiroid fonksiyonlarÕ arasÕndaki iliúkiyi irdeledik. MATERYAL METOT Bu çalÕúmaya, Eylül 2011-KasÕm 2012 tarihleri arasÕnda østanbul ùiúli Etfal E÷itim ve AraútÕrma Hastanesi Çocuk Endokrinoloji Bölümü’ne kilo alÕmÕ úikayetiyle baúvuran yaúlarÕ 8-17 yÕl arasÕnda de÷iúen 138 pubertal obez (ortalama yaúÕ 13,2± 3,3 yÕl olan 66 kÕz ve ortalama yaúÕ 13,5±1,9 yÕl olan 72 erkek) ve 63 sa÷lÕklÕ çocuk (ortalama yaúÕ 13,30±4,1 yÕl) dahil edildi. ÇalÕúma Helsinki Deklarasyonu ve önerilen yönergelere uygun olarak gerçekleútirildi. ÇalÕúmamÕza 19 Temmuz 2011 tarihinde østanbul ùiúli Etfal E÷itim ve AraútÕrma Hastanesi etik kurulundan onay alÕnmÕú olup hasta veya yasal vasilerinden bilgilendirilmiú onam formu alÕnmÕútÕr. Herhangi bir nedenle tedavi gören çocuklar, sendromik olanlar ve bir endokrinolojik hastalÕk veya ailesel tiroid bozukluklarÕna sahip olan hastalar çalÕúmaya dahil edilmedi. Ergenlik de÷erlendirmesi Tanner Evrelemesi’ne göre yapÕldÕ. Buna göre; erkeklerde testis çapÕ 4 ml ve kÕzlarda meme geliúimi Tanner evre II ergenlik olarak kabul edildi. Her çocu÷un a÷ÕrlÕ÷Õ, SECA marka cihazla (0,1 kg duyarlÕ) üzerinde hafif giysilerle ve 12 saat açlÕk sonrasÕ ölçüldü. Boy ölçümü için, Harpender stadiometer (0,1 cm hassas) kullanÕldÕ. Vücut kitle indeksi a÷ÕrlÕ÷Õn boyun metrekare cinsinden karesine bölünerek hesaplandÕ. FarklÕ yaúlardaki kÕz ve erkeklerdeki VKø karúÕlaútÕrmak için, VKø z-skoru hesaplandÕ14. Obezite VKø z-skoru kullanÕlarak belirlendi ve VKø z-skoru 2 SD üstü olanlar obez olarak kabul edildi. Olgular z-skoruna göre iki gruba ayrÕldÕ. Z-skoru 1,652,49 olanlar hafif-orta; 2,50-2,99 arasÕnda olanlar a÷Õr obezite kabul edildi15. Bel çevresi elastik olmayan mezura ile ölçüldü. Bel çevresi ekspirasyon sonunda son kaburga ve üst iliak bölge arasÕndan orta nokta bulunarak ölçüldü. Kan basÕncÕ ölçümleri de÷erlendirmek için çocuklar için referans olarak kullanÕlan Ulusal Yüksek Kan BasÕncÕ E÷itim ProgramÕ ÇalÕúma Grubu de÷erleri kullanÕldÕ16. Yaú, cinsiyet ve boy için 95. persentil kan basÕncÕ hipertansiyon kabul edildi. Kan úekeri, serum insülin ve lipid profilleri [(trigliserid, total kolesterol, yüksek dansiteli lipoprotein-kolesterol (HDL-C), düúük dansiteli lipoprotein-kolesterol (LDL-C)], sT3, sT4 ve TSH düzeyleri açlÕk kan örneklerinde çalÕúÕldÕ. Kan úekeri düzeyi belirlenirken glukoz oksidaz yöntemi kullanÕldÕ. Serum lipid profili modüler analitik sistem (Roche/ Hitachi), insülin düzeyleri RIA kiti (ømmünotech kiti) kullanÕlarak ölçüldü. ønsülin direnci; homeostasis model assessment (HOMA-IR) kulanÕlarak analiz edildi (AçlÕk insülin mIU/L x açlÕk glukozu mmol/L)/ 22.5: HOMA-IR formül kulanÕlarak hesaplandÕ). HOMA-IR de÷eri 3,16’dan büyük olanlar insülin dirençli olgular olarak kabul edildi17. Serbest T3, sT4 ve TSH düzeyleri Advia Cendaur XP (Siemens Diagnostic USG) cihazÕnda immünassey metodu kullanÕlarak ölçüldü. Bütün istatistiksel analizler SPSS 16.0 programÕ ile yapÕldÕ. Gruplar Student’s t testi ile karúÕlaútÕrÕldÕ. p<0,05 anlamlÕ olarak kabul edildi. TSH ile di÷er parametreler arasÕnda multivaryant lineer regresyon analizi yapÕldÕ. BULGULAR Kontrol, hafif-orta ve a÷Õr obez gruplar arasÕnda yaú (sÕrasÕyla; 14,2±3,8; 14,1±2,6 ve 14,2± 2,2 yÕl) farklÕ de÷ildi (p>0,05). Ancak gruplar arasÕnda VKø açÕsÕndan anlamlÕ fark vardÕ (sÕrasÕyla; 20,1±1,3; 33,9±9,3; 39,4±4,0 kg/m2) (p<0,05). Serum TSH seviyeleri obez gruplarda kontrol grubuna göre daha yüksek bulundu (sÕrasÕyla; 2,5±1,57; 3,96±1,35; 3,98±1,55 mIU/mL) (p<0,05). A÷Õr obez grubunda sT3 di÷er obez ve kontrol gruba göre daha yüksekti (sÕrasÕyla 3,71±0,85; 2,65±0,53; 2,65±0,47 pg/mL) (Tablo 1). Vücut kitle indeksi ile TSH arasÕnda pozitif korelasyon görüldü. Ancak sT3, sT4 ile VKø arasÕnda anlamlÕ korelasyon bulunmadÕ. TSH ile VKø, açlÕk kan úekeri (AKù), insülin, trigliserid ve HOMA-IR arasÕnda anlamlÕ pozitif iliúki bulundu. TSH ile di÷er parametreler arasÕnda multivaryant regresyon analizi yapÕldÕ. Bu analizde VKø anlamlÕ olarak TSH de÷iúiklikleriyle iliúkili bulundu (ǃ=0,042, p=0,012). Bunlara HOMA-IR, AKù, açlÕk insülini, lipid profili, trigliserid ve kan basÕncÕ eklendi÷inde iliúkinin kayboldu÷u görüldü (Tablo 2). 161 M. Boyraz Tablo 1. ÇalÕúma Grubunun Antropometrik ve Biyokimyasal Özellikleri Kontrol (63) Obez (138) Hafif-orta (95) A÷Õr (43) Yaú (yÕl) 14,2±3,8 14,1±2,6 14,2±2,2 VKø (kg/m2) 20,1±1,3 33,9±9,3 a 39,4±4,0 a,b VKø Z-skor 1,2±0,2 2,2±0,2 2,7±0,2 Bel çevresi (cm) 67,0±5,8 102,7±8,7 a 112,3±11,1a,b Kalça çevresi (cm) 91,0±7,6 114,4±8,5 a 124,3±10,0 a,b a AKù (mg/dl) 84,5±10,3 90,1±9,3 91,6±9,2 a ønsülin (mg/dl) 10,9±2,5 26,6±15,2 a 27,0±11,5 a HOMA-IR 2,2±0,6 5,9±3,9 a 5,7±2,7 a HDL kolesterol (md/dl) 48,2±16,8 46,1±10.2 45,3±11,3 LDL kolesterol (mg/dl) 80,4±29,2 110,1±142,5 a 100,8±25,3 a Trigliserid (mg/dl) 144,5±37,3 122,8±62,0 a 131,7±59,9 a Total kolesterol (mg/dl) 164,1±36,2 168,9±35,7 174,4±35,0 a Serbest T3 (pg/mL) 2,65±0,47 2,65±0,53 3,71±0,85 a,b Serbest T4 (ng/dL) 13,46±2,34 13,19±2,84a 13,34±4,11 TSH (mIU/mL) 2,5±1,57 3,96±1,35a 3,98±1,55 a Sistolik kan basÕncÕ (mmHg) 105,2±11,7 128,0±14,3 a 127,7±23,3 a Diastolik kan basÕncÕ (mmHg) 71,8±7,0 83,0±10,3 a 86,7±10,8 a a De÷erler ortalama ± SD olarak verilmiútir. p <0,05 obez gruplarÕ ve kontrol grubu arasÕnda karúÕlaútÕrma. bp< 0,05, hafif-orta ve a÷Õr obez grubu arasÕnda karúÕlaútÕrma. Tablo 2. ÇalÕúma Grubunda TSH Düzeyi ve Metabolik Parametreler ArasÕnda Multivaryant Lineer Regresyon Analizi VKø Bel çevresi AKù ønsülin HOMA-IR HDL kolesterol Trigliserid Sistolik kan basÕncÕ Diastolik kan basÕncÕ ǃ 0,156 0,229 4,5 4,9 - 2,2 2,8 0,144 1,52 0,71 p de÷eri 0,423 0,276 0,090 0,062 0,059 0,461 0,228 0,128 0,830 AçlÕk kan úekeri, total kolesterol, LDL kolesterol, trigliserid, insülin, HOMA-IR obez hastalarda anlamlÕ daha yüksek bulundu (p<0,05). A÷Õr obezlerde HDL de÷erleri hem kontrol hem de hafiforta obez gruptan daha düúüktü (p<0,05). Obez hastalarda hipertansiyon daha yaygÕn olarak görüldü (p<0,05). TARTIùMA ÇalÕúmamÕzda da oldu÷u gibi fazla kilolu kiúilerde tiroid fonksiyonlarÕ (sT3, sT4) genelde normaldir ancak serum TSH seviyeleri artan obezite derecesi ile artmaktadÕr18-20. Obez kiúilerde VKø ve TSH’nÕn pozitif iliúkili oldu÷u, normal a÷ÕrlÕktaki kiúilerle karúÕlaútÕrÕldÕ÷Õnda; obez kiúilerde TSH düzeylerinin hafif arttÕ÷Õ, sT4 de÷erlerinin normal oldu÷u ve sT3 de÷erlerinin normal ya da normalin hafif üstünde oldu÷u gösterilmiútir4,5. Grandone ve ark.’larÕnÕn 4,5-16 yaú arasÕ 938 obez çocukta yaptÕklarÕ çalÕúmada, 120 olguda (%12,8), TSH yüksek (4,2mUI/ml) saptanmÕútÕr.(21) Bhowmick ve ark.’nÕn çalÕúmasÕnda ise 6-17 yaú arasÕ 308 obez çocuktan 36’sÕnda (%11,7) TSH yüksekli÷i 162 (>4ulU/ ml) saptanmÕútÕr22. Ülkemizde, Mutlu ve ark. tarafÕndan yapÕlan retrospektif bir çalÕúmada 5-18 yaú arasÕ obez çocuklarda, yaúa göre TSH düzeyi 97,5 persentilin üzerinde olanlar yük-sek kabul edilerek 17 olguda (%12,9) TSH yüksekli÷i saptanmÕútÕr23. ÇalÕúmamÕzda da benzer úekilde obez olgularda kontrol grubuna göre TSH anlamlÕ yüksekti ve ayrÕca a÷Õr obezlerde sT3 düzeyi hafiforta obez ve kontrol grubuna göre artmÕútÕ. Obezlerde TSH yüksekli÷inin mekanizmasÕ tam olarak açÕklanamamakla birlikte obezlerde insülin rezistansÕ oldu÷u gibi TSH rezistansÕnÕn da var olabilece÷i öne sürülmektedir22. Yüksek TSH de÷erlerini açÕklayabilmek amacÕyla çeúitli hipotezler öne sürülmüú olup, bugün için en çok üzerinde durulan hipotez, leptin aracÕlÕ pro-TRH üretimidir. Leptin konsantrasyonu kilo durumuna ba÷lÕ olarak TSH konsantrasyonuna paralel bir úekilde de÷iúir. Birçok çalÕúma, leptinin hipotalamik TRH üretimini de÷iútirebilece÷ini bildirmektedir12,13. ønsanlarda leptin ve TSH hemen hemen aynÕ sirkadyen ritme sahiptir ve leptin eksikli÷i, pulsatil ve sirkadyen TSH ritminde bozulmayla sÕkÕ bir úekilde ba÷lantÕlÕdÕr. Bu durum leptinin TSH sekresyonunu düzenlemede bir rolü oldu÷unu düúündürmektedir. TSH sekresyonu aynÕ zamanda vücut a÷ÕrlÕ÷ÕnÕ ve doymayÕ düzenleyen Nöropeptid Y, alfa-MSH, hipofizyotropik TRH nöronlarÕnÕ innerve eden aguti-iliúkili-peptid gibi hormonlar ve aktarÕcÕlar (transmitter) tarafÕndan da düzenlenmektedir. Bu aktarÕcÕlar da aynÕ zamanda leptinden etkilenmektedir24,25. Di÷er taraftan, bazÕ hayvan çalÕúmalarÕnda bildirildi÷i gibi, tiroid hormonlarÕ leptin metabolizmasÕnÕ düzenleyebilir. Plazma TSH de÷iúikliklerinin leptin pulslarÕnÕn düzenlenmesine katkÕda bulundu÷u bildirilmiútir. Bunun yanÕ sÕra M. Boyraz TSH’nÕn adipositler üzerine direk etki ile leptin sekresyonunu uyardÕ÷Õ gösterilmiútir. Obezitede artmÕú TSH ve serbest T3 düzeylerinin, istirahat enerji tüketimini ve dolayÕsÕyla total enerji tüketimini artÕrdÕ÷Õ ve bu de÷iúimin, ya÷a dönüútürülebilecek enerjiyi azaltmaya yönelik bir adaptasyon süreci oldu÷u düúünülmektedir. Tüm bu bulgular, TSH düzeylerinin obezitede de÷iúen enerji dengesinin bir göstergesi oldu÷unu düúündürmektedir25,26. Son zamanlarda yapÕlan çalÕúmalarda obez çocuklarda yüksek TSH düzeyi, trigliserid, total kolesterol, LDL kolesterol, insülin direnci ve eriúkin yaúta koroner hastalÕk riski ile iliúkili bulunmuútur. Ancak bu sonuçlarÕ yorumlamak oldukça zordur. Çünkü obezitenin kendisi de bu metabolik risk faktörleri ile iliúkilidir27. Bizim çalÕúmamÕzda serum TSH ile HOMA-IR ve açlÕk plazma insülini arasÕnda pozitif korelasyon bulundu. Adipoz dokuda TSH reseptörlerinin olmasÕ da önemli noktalardan biridir. TSH obezite ile pozitif korele olup, obezitede artan TSH insülin rezistansÕna yol açÕyor olabilir. Diyet ya da cerrahi tedavi ile kilo verilmesinin, yükselen TSH ve T3 de÷erlerinin normale dönme- sini sa÷ladÕ÷Õ bilinmektedir. Bu nedenle tiroksin tedavisi önerilmemektedir5,28. AyrÕca obez çocuklarda yüksek TSH de÷erlerinin tiroksin ile tedavisinin, çocu÷un kilo durumunu ve lipid profilini de÷iútirmedi÷i görülmüútür5,29. Sonuç olarak obez çocuklarda hafif düzeyde TSH artÕúÕ sÕk rastlanÕlan bir durum olmakla birlikte, tiroid hormon tedavisi verilerek TSH’nÕn düúürülmesi yoluna gidilmesi tartÕúmalÕ bir durumdur. Görüú ayrÕlÕklarÕ olsa da yaygÕn kabul gören görüú; “bu durumun obezitenin sebebi olmaktan ziyade sonucu oldu÷u” yönündedir. Birçok çalÕúmada hafif TSH yüksekli÷i olan obez çocuklarda tiroksin tedavisi vermenin çocuklarÕn kilo durumunu ve lipid profilini de÷iútirmezken, kilo verilmesi ile tiroid hormon düzeylerinin normale döndü÷ü gösterilmiútir. Bu konuda karar verdirici bir meta-analiz çalÕúmasÕ yoktur fakat mevcut bilgiler total T4/sT4 de÷eri normal ve TSH de÷eri 5-10 mIU/l olan obez bir çocukta tiroid hormon replasmanÕ gerekmedi÷ini, sadece takibin yeterli oldu÷unu göstermektedir5,29. ÇÕkar çatÕúmasÕ beyanÕ bulunmamaktadÕr. REFERANSLAR 1. ùÕklar Z. Çocuk ve Adolesanlarda Obezite KomplikasyonlarÕ ve Metabolik Sendrom. Türkiye Çocuk Hast Derg 2012;1:7-14. 2. Parlak A, Çetinkaya ù. Çocuklarda obezitenin oluúumunu etkileyen faktörler. FÕrat Sa÷lÕk Hizmetleri Dergisi 2007;2:5. 3. WHO: Obesity Preventing And Managing The Global Epidemic. Report of WHO Technical Report Series 894. Geneva, World Health Organization, 2000. 4. Cooper DS. Subclinical Hypothyroidism. N Eng J Med 2001;345:2665. 5. Reinehr T, De Sousa G, Andler W. Hyperthyrotropinemia in obese children is reversible afterweight loss and is not related to lipids. J Clin Endocrinol Metab 2006;91:3088-91. 6. Naslund E, Andersson M, Degerblad P, et al. Associations of leptin, insulin resistance and thyroid function with long-term weight loss in dieting obese men. J Intern Med 2000;248:299–308. 7. Tagliaferri M, Berselli ME, Calo G, et al. Subclinical hypothyroidism in obese patients: relation to resting energy expenditure, serum leptin, body composition, and lipid profile. Obes Res 2001;9:196–201. 8. Roti E, Mineli R, Salvi M. Thyroid hormone metabolism in obesity. Int J Obes Relat Metab Disord 2000;24:113–5. 9. Rosenbaum M, Hirsch J, Murphy E, Leibel RL. Effects of changes in body weight on carbohydrate metabolism, catecholamine excretion, and thyroid function. Am J Clin Nutr 2000;71:1421–2. 10. Ritz P, Dumas JF, Salle A, Simard G, Malthiery Y, Rohmer V. Thyroid hormones and obesity. Ann Endocrinol 2002;63:135–9. 11. Krotkiewski M. Thyroid hormones and treatment of obesity. Int J Obes Relat Metab Disord 2000;24:116–9. 12. Lloyd RV, Jin L, Tsumanuma I, Vidal S, et al. Leptin and leptin receptor in anterior pituitary function. Pituitary 2001;4: 33–47. 13. Kabalak T. Obezitenin diyetle tedavisi. østanbul, Nobel TÕp Kitabevleri 1995;107-37. 14. Cole TJ, Bellizzi MC, Flegal KM, Dietz WH. Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: International survey. BMJ 2000;320:1–6. 15. Sen Y, Kandemir N, Alikasifoglu A, Gonc N, Ozon A. Prevalence and risk factors of metabolic syndrome in obese children and adolescents: the role of the severity of obesity. Eur J Pediatr 2008;167:1183-9. 16. National High Blood Pressure Education Program Working Group on High Blood Pressure in Children and Adolescents. The fourth report on the diagnosis, evaluation, and treatment of high blood pressure in children and adolescents. Pediatrics 2004;114:555-76. 17. Keskin M, Kurtoglu S, Kendirci M, Atabek ME, Yazici C. Homeostasis model assessment is more reliable than the fasting glucose/ insulin ratio and quantitative insulin sensitivity check index for assessing insulin resistance among obese children and adolescents. Pediatrics 2005; 115:500–3. 18. Antunes TT, Gagnon A, Chen B, Pacini F, Smith TJ, Sorisky A. Interleukin-6 release from human abdominal adipose cells is regulated by thyroid-stimulating hormone: effect of adipocyte differentiation and anatomic depot. Am J Physiol Endocrinol Metab 2006;290:1140–4. 19. Trayhurn P. Endocrine and signalling role of adipose tissue: new perspectives on fat. Acta Physiol Scand 2005;184:285–93. 20. Chikunguwo S, Brethauer S, Nirujogi V, et al. Influence of obesity and surgical weight loss on thyroid hormone levels. Surgery for Obesity and Related Diseases 2007;3:631-5. 21. Rotondi M, Leporati P, La Manna A, et al. Raised serum TSH levels in patients with morbid obesity: is it enough to diagnose subclinical hypothyroidism? Eur J Endocrinol 2009;160:403-8. 22. Bhowmick SK, Dasari G, Levens KL, Rettig KR. The Prevalence of Elevated Serum Thyroid Stimulating Hormone in Childhood/Adolescent Obesity and of Autoimmune Thyroid Diseases in a Subgroup. J Nat Med Ass 2007;99:773-6. 23. Mutlu RG, Özsu E, Çizmecio÷lu FM. ùiúman çocuklarda hafif TSH yüksekli÷i: NasÕl bir sorun? Türk Ped Arú 2011;46:33-6. 24. Wilms L, Larsen J, Pedersen PL, Kvetny J. Evidence of mitochondrial dysfunction in obese adolescents. Acta Paediatr 2010;99: 906-11. 25. Caroline S. Relations of Thyroid Function to Body Weight. Arch Intern Med 2008;168:587-92. 26. Ross DS. Thyroid Function and the Metabolic Syndrome. J Clin Endocrinol Metab 2007;92:491-6. 27. Franks PW, Hanson RL, Knowler WC, Sievers ML, Bennett PH, Looker HC. Childhood obesity, other cardiovascular risk factors, and premature death. N Engl J Med 2010;362:485-93. 28. Karakurt F, ÇarlÕo÷lu A, Köro÷lu M, Uz B, Kasapo÷lu B. Tiroid fonksiyonlarÕ obezite için bir risk faktörü müdür? Yeni TÕp Dergisi 2009;26: 27-30. 29. Krude H, Biebermann H, Schnabel D, et al. Obesity due to proopiomelanocortin deficiency: three new cases and treatment trials with thyroid hormone and ACTH. J Clin Endocrinol Metab 2003;88:4633-40. 163