Tarım Alet ve Makineleri İmalatı Sektör Analizi
Transkript
Tarım Alet ve Makineleri İmalatı Sektör Analizi
TARI M MAKI NALARI SEKTÖR RAPORU 2015 SEKTÖRÜN TANIMI Sayfa 1-5 Tarımsal Mekanizasyonun Amacı-5 Tarımsal Mekanizasyon İçin Devlet Destekleri-5 Türkiye’de Tarım Alet Ve Makinaları Varlığı-6 Tire’de Tarım Alet Ve Makineleri Varlığı-11 MEKANİZASYO NUN ÖNEMİ Sayfa 5-16 TARIM ALET VE MAKİNALARI ÜRETİMİ Sayfa 17-20 İhracat-21 İthalat-27 Dünya’da Tarımsal Mekanizasyonun Tarihi Ve Gelişimi-1 Ülkemizde Tarımsal Mekanizasyonun Tarihi Ve Gelişimi-1 Tire’de Tarım Alet Ve Makineleri Üretim Ve Ticareti-20 DIŞ TİCARET Sayfa 21-30 SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Sayfa 31-35 Tire’de Üreticilerin Yaşadığı Sorunlar-35 SEKTÖRÜN TANIMI Tarım alet ve makineleri sektörü, imalat sektörünün yatırım malları üreten bir alt sektörüdür. Tarımsal mekanizasyon araçları olarak da adlandırılan bu ürünler, tarımsal üretimde işgücü verimliliğini artıran, maliyetleri düşüren, modern üretim teknolojilerinin kullanılmasını ve işlemlerin zamanında agroteknik ihtiyaçlara uygun şekilde yapılmasını sağlayarak ürün kalitesini ve verimini artıran önemli bir tarımsal üretim girdileri grubunu oluşturmaktadır. Dünya’da Tarımsal Mekanizasyonun Tarihi Ve Gelişimi Tarımsal mekanizasyonun ilk uygulamaları, birim zamanda daha fazla alanı ekebilmek için, toprağı çizerek açan basit el aletlerinin kullanımı ile “toprak işleme” alanında görülmüştür. Daha sonra, güçlü iş hayvanları ile toprak işleme amacıyla basit aletlerin çekimi sağlanmıştır. 1800’lü yılların sonu ile 1900’lü yılların ilk dönemlerinde, buhar gücüyle çalışan traktör üretilmiş ve kullanılmıştır. 1920 ile 1950 arasında artan mekanizasyon uygulamaları ile belirgin bir üretim artışı sağlanmıştır. 1970’li yıllardan günümüze kadar gecen süreçte azaltılmış toprak işleme ve toprak işlemesiz tarım teknikleri uygulamaya geçilmiştir. 1990’lı yılların başında bilgisayar ve kontrol sistemleri ile elektronik teknikler, tarımda uygulanmaya başlanmıştır. 1995’den itibaren tarım arazilerindeki değişkenliği dikkate alan hassas uygulamalı tarım teknolojileri pratiğe aktarılmış olup, bu teknolojiler üzerinde yoğun bilimsel çalışmalar devam etmektedir. Günümüzde, tarımda sürücüsüz traktör ve biçerdöver kullanımı uygulamaları bulunmaktadır. Ülkemizde Tarımsal Mekanizasyonun Tarihi Ve Gelişimi Cumhuriyetten öncesi yıllarda ilkel metotlarla yapılan tarımsal üretimde genellikle, insan ve hayvan gücünden yararlanılmıştır. Avrupa ve Amerika Birleşik Devletlerinde 19. Yüzyılın sonlarında meydana gelen enerji devriminin, Türkiye tarımı üzerinde önemli bir etkisi görülmemiştir. Yüzyılın ikinci yarısında makinalaşma için sınırlı çabalar gösterilmiş ve bu amaçla ilk önlem olarak bir kısım makinaların dışarıdan sağlanması öngörülmüştür. Balkan savaşı ve onu izleyen yıllarda, üretimde azalan insan gücünü tamamlamak amacı ile Tarım Bakanlığı’nca Almanya’dan bazı enerji ve iş makinaları ithal edilmiştir. 1924 Yılında ise yine Tarım Bakanlığı tarafından 221 adet traktör ithal edilerek üreticilere dağıtılmıştır. 1930’lu yıllarda hayvan pulluğu imalatı ile ufak çapta tarım aletlerinin imalatına başlanmıştır. 1936 yılında Türkiye’de tarım makinaları ile ilgili ilk resmi istatistikler yapılmıştır. Bu sayımda saptanan ilk traktör sayısı 1.308’dir. Daha sonraki yıllarda dünya ekonomisinde 1 meydana gelen ekonomik kriz ve II. Dünya Savaşı’nın yarattığı sonuçlar, Türkiye’de mekanizasyon çabalarını yavaşlatmıştır. 1944 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile kurulan Türkiye Zirai Donatım Kurumu (TZDK), Türk çiftçisini mekanizasyon yönünden donatımı, makine sağlanması ve bakım işleri gibi konularda uzun yıllar hizmet vermiştir. Ülkemizin mekanizasyon düzeyinin gelişmesinde önemli katkılar sağlamıştır. Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından özelleştirme kapsamına alınan TZDK, özelleştirilmeden önce birçok il ve büyük ilçede şubeler açmış, çiftçilere yönelik çeşitli çalışmalarda bulunmuştur. Bu çalışmalar kapsamında "Başak" adlı yerli traktör üretiminin yanı sıra, çok çeşitli tarım makinaları imalatı yapmış olan TZDK, 2003 yılında özelleştirilmiştir. 1949 yılında Marshall Yardım Programı ile birlikte tarım makinaları varlığında bir artış sağlanmıştır. Örneğin, 1949 yılında 11.729 olan traktör sayısı 1952 yılında 31.143’e yükselmiştir. Ancak mekanizasyonun belirli bir program dahilinde düzenlenmemiş olması, marka ve model çokluğu gibi sakıncalar yaratmıştır. 1954-55‘de Amerikan yardımları çerçevesinde Türkiye’de Ankara’da Atatürk tarafından kurulan uçak üretim ve bakım fabrikası kapatılarak yerine Minneapolis-Moline firmasının traktörlerinin montajını yapan Türk Traktör fabrikası kurulmuştur. 1956 yılında 1.065 adet traktörün montaj üretimi yapılmıştır. 1961’de yerli katkı oranı %43’e çıkmış, 1962’de FIAT traktör montajına başlamıştır. 1960’lı yıllara kadar tarım makinalarına olan talep ithalatla karşılanmıştır. Hatta bu dönem içinde, 50’li, 60’lı yılların teknolojik gelişmelerini ihtiva eden tarım makinalarının kullanımı oldukça yaygındır. Bu yüzden kombine, karmaşık ve ileri teknolojili tarım makinalarının üretimi hatta ithalatı genelde söz konusu değildir. Bu dönemlerde kopya üretim, en geçerli ve kolay teknoloji transferi olmuştur. Ancak kopya üretim de ileri teknoloji ihtiva etmeyen, daha basit makinalardan öteye geçememiştir. 1960‘larda yeni traktör fabrikalarının da kurulduğunu ve çiftçinin traktör talebinin arttığını, fakat traktör üretiminin miktar ve yerli katkı oranı itibariyle istenilen düzeyde gelişmemiştir. Sanayi alt yapısının ve yan sanayinin gerektiği şekilde kurulamaması, idareci ve teknik kadronun yetersizliği, döviz sıkıntılarının varlığı ve mevzuatın yetersizliği sayılabilir. 1962 yılında Üzel ve TZDK, traktör montaj üretimine başlamıştır. 1962'den 1975 yılına kadar montaj üretimi sürekli bir dalgalanma içinde olmuştur. 1963'lerden başlayarak Türkiye’nin tarımla kalkınacağı varsayımı giderek geçerliğini yitirmeye başlamış, sanayi sektörü ile tarımın birlikte gelişmesinin ekonomik kalkınmayı sağlayacağı gerçeği görülmüştür. Yeterli bir tarımsal üretim olmaksızın sanayi kentlerinin doyurulamayacağı, ileri tekniklerin toprağa uygulanması düşünülmeksizin de tarımda verimliliğin artamayacağı açık seçik belirlenmiştir. 1970‘lerden itibaren çiftçimizin traktör, tarım ekipmanları, suni gübre ve sulamaya olan talebinin ve bilinçli olarak modern tarım yapmak arzusunun süratle geliştiği gözlenmiştir. Mevcut teknolojik şartların gelişmemiş olması, yan sanayinin yetersizliği, çiftçi alım gücünün genelde düşük olması, sermaye eksikliği, talebe bağlı üretim gibi birçok nedenden ötürü ileri teknoloji gerektirmeyen, ağır insan işgücünün yerini alabilecek, münferit operasyonları yapabilecek basit ve ucuz tarım makinaları imalatı 70’li yıllarda söz konusu olmuştur. 1975 yılında yapılan bir envanter çalışması, traktör dışında 441 adet tarım alet ve makinaları yapımcısı olduğunu belirtmektedir. İşletmelerin yarısı 1-5 işçi istihdam 2 ederken, sektörde toplam 5.653 İşçi ve 119 mühendis çalışmaktadır. Türkiye’de traktör üretimi yapan birkaç firmanın dışında, tarım makinaları imal eden tesislerin çoğu çok küçük ölçekli ve ilkel teknolojik bir yapıya sahip bulunmaktadırlar. Çoğu atölye tipi barakalarda modern bilgi ve beceriden yoksun çalışmakta; mevsime, piyasaya ve satış olanaklarına göre imalat tipini değiştiren bir özellik göstermektedirler. 1975 yılında traktördeki toplam teorik kapasite 41.000adet/yıl olup, erişilen yerli imalat oranı ortalama olarak % 60'ı ancak bulmaktadır. Dolayısıyla işletme girdilerinin % 40'ı ithal yoluyla sağlanmakta, buna yabancı sermaye ve teknolojik bağımlılıklar da eklenince, traktör üretim tesislerine egemen olan yapı ortaya çıkmaktadır. 1976 yılına bakıldığında Türk Traktör, Üzel, TZDK, TÖE, BMC, Pancar Motor ve Tarım Kredi Kooperatif Vakfı traktör üretiminde yer almıştır. 1976’da traktör montaj-üretimi yapan 7 işletmeden sadece üçü asgari tekno-ekonomik kapasitedeydi. 1970 yılından bu yana kapasite kullanım oranı % 50 - % 80 arasında değişmiştir. Üretim sürekli dalgalanmalar göstermekte, fiyat durumlarına, parçaların ithaline ve bağlayıcı nitelikteki lisans anlaşmalarına koşut olarak üretim kısıtlanmakta ya da artırılmaktaydı. Üretimin, talebin çok altında kalması, ithalatı zorunlu kılmakta, böylece talep giderek artan ithalatla karşılanmaya çalışılmaktaydı. Yedek parça, bakım onarım ve servis durumları göz önüne alınmaksızın ithal edilen traktörler çok değişik markalarda bir parkın oluşmasına ve bunun sonucu olarak henüz ömrü dolmadan hurdaya çıkarılmasıyla ülke ekonomisinde önemli maddi kayıplara neden olmuştur. Tarım alet ve makinaları üretiminin yapısını incelendiğinde; römork, pulluk, mibzer gibi ekipmanlar Anadolu'nun birçok yerinde küçük atölyelerde üretilmektedir ve bunların çok azı organize atölyelerdir. Biçerdöver üreten sadece bir fabrika mevcuttur. Pülverizatör konusu Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumunca, pulluk, römork, mibzer gibi konular ise TZDK tarafından ele alınmıştır. Bu kurumları küçük ve yaygın atölyeler takip etmektedir. Motor, aktarma organları, hidrolik sistem vs. gibi stratejik girdiler dışarıdan getirilmekte, lisans anlaşmaları genellikle bağlayıcı nitelikte olmakta, yerli imalat oranı belirli bir düzeyin üzerine çıkarılamamakta, tesisler atıl kapasite ile çalışmaktadır. Türkiye tarımında makineleşme 70’li yılların son beş yılı içinde hızlı bir gelişim kaydetmiştir. 1965 yılında traktör parkı 54.608 adet iken 1971'de 118.525’e fırlamış ve hızlı bir artışla 1975 sonunda tahminen 243.066'ya ulaşmıştır. Çiftçiler enflasyonun etkisini iyi bilmekte ve elindeki nakdi olanağını eskiden olduğu gibi mala çevirmeyi tercih etmiş, eskiden tarla, ev, altın alırken bunlara bir de traktörü eklemiştir. 1978’de Çukurova ve Hema da traktör üretimine başlamıştır. 70’li yılların sonuna doğru devletin ucuz zirai kredi desteği ile çiftçiye tarım makinası satmak isteyen imalatçılar ve ithalatçılar için deney raporu zorunluluğu getirilmiştir. Söz konusu tarım makinasının, tarım tekniğine ve mevcut standartlara uygunluğunun belirlenmesi amacıyla yapılan bu test, belli bir disiplini ve asgari standardı da beraberinde getirmiştir. Bu testler sayesinde hem üniversite-sanayi işbirliği adına çeşitli adımlar atılmış, hem de makinanın test aşamasında daha da geliştirilmesi adına çalışmalar yürütülmüştür. 90’lı yılların başından itibaren yurt dışı fuarlara ziyaretçi olarak katılmak yaygınlaşmıştır. Dünyada tarımsal mekanizasyonda gelinen teknoloji seviyesinin gözlenmesi adına yapılan bu ziyaretlerde görsel teknoloji transferi de söz konusu olmuştur. 3 1990-1995 yılları arasında sektörün temsilcisi olan Türk Tarım Alet ve Makinaları İmalatçıları Birliği (TARMAKBİR) ile Almanya Tarım Makinaları İmalatçıları Birliği (LAV) arasındaki teknik işbirliği ile imalatçılara yönelik birçok fırsat da doğmuştur. Bu işbirliği kapsamında Almanya’daki bazı tarım makinaları fabrikalarına teknik geziler, toplu fuar gezileri, çeşitli eğitim ve fikir üretme toplantıları yapılmıştır. Hatta bu işbirliği neticesinde bazı Türk-Alman firmaları arasında üretim işbirliği de gerçekleşmiştir. 90’lı yılların sonuna doğru iç pazarda yaşanılan dalgalanmalar nedeniyle sektördeki bazı firmalar yavaş yavaş ihracata yönelmeye başlamışlardır. Bu yönelme neticesinde, 2000 yılından itibaren ihracat artmıştır. İhracat, belli bir kaliteyi ve teknolojiyi zorunlu kıldığı için sektörde hissedilir bir mühendislik gelişmesi de gözlenmiştir. Bunun yanı sıra kurumsallaşmanın başlamasıyla birlikte aile bireylerinin yönetiminden, profesyonel yönetime geçiş yaşanmıştır. Günümüzde, sektörün ihtiyaç duyduğu mekanizasyon araçlarının tamamına yakını imal edilmekle birlikte, üretim adetleri bakımından yerli sanayi tarafından yapılması rasyonel olmayacak veya know-how’a dayanan unsurlar ihtiva eden, genel olarak büyük parsellere ve işletmelere uygun olarak imal edilmiş kapasite ve modellerde biçerdöver, balya, kendi yürür silaj ve pamuk hasat makinası dışında hemen hemen bütün tarımsal mekanizasyon araçlarının imalatı ülkemizde yapılmakta ve ihraç edilmektedir. Bugün, sektörün dünyada “en saygını ve en büyüğü” olarak kabul edilen “AGRITECHNICA Tarım Teknolojileri Fuarı”nda Türkiye, en çok katılımcı ile yer alan 4. ülke konumundadır. 4 MEKANIZASYÖNÜN ÖNEMI Yeni yüzyılın en büyük sorunlarından birisi, giderek artan dünya nüfusunun gıda ihtiyaçlarını karşılayabilmektir. Dünya nüfusu her yıl yaklaşık Türkiye nüfusu kadar artış göstermektedir. Tarım alanlarının artmadığı, bilakis azaldığı bir dönemde, 2050 yılında dünya nüfusunun 9 milyara ulaşması beklenmektedir. Hem artan nüfus ve hem de zenginleşen orta sınıfın gıda ihtiyaçlarını ve kısmen de enerji talebini karşılamak için, bugünkünün 2 katı kadar tarımsal üretim yapılması gerekmektedir. FAÖ ve ÖECD'nin ortak raporuna göre, 2003-2012 yılları arasında dünyadaki tarımsal üretimin yıllık ortalama artış hızı % 2,1 olarak gerçekleşmiştir. Fakat aynı rapora göre, 2020 yılına kadar ki ilk dönemde artış hızının %1,5 seviyesinde kalacağı tahmin edilmektedir. Diğer yandan son yıllarda kişi başına düşen tarım arazisinin gelişmiş ülkelerde %14.3 azaldığı, gelişmekte olan ülkelerde ise bu oranın %40’a ulaşmış olduğu, kişi başına düşen tarım arazisinin (0,23 hektar), 2050 yılında 0,15 hektara kadar düşeceği hususuna da raporda dikkat çekilmektedir. Tüm bu veriler ışığında şu sonuca ulaşılmaktadır; Dünya tarımsal üretimi artmak zorundadır. Arazi büyüklüklerinin artmadığı hatta azaldığı, su kaynaklarının giderek tükendiği bu senaryoda, öngörülen tek çıkar yol tarımda verimi arttırmaktır. Verim artışı sağlamanın yolları ise yüksek verimli ve daha dayanıklı ürün çeşitlerin geliştirilmesi ile iş gücü, zaman ve üretim maliyetlerinden tasarruf etmeye olanak sağlayan mekanizasyon uygulamalarıdır. Bununla birlikte, bu işlemlerin; Kullanım etkinliğini arttırarak en az kaynak ve girdi tüketimiyle, Verimliliği arttırarak olabildiğince düşük maliyetlerle, Doğaya en az müdahale ve en az çevre hasarıyla, Olabildiğince kısa süreli ve az sayıdaki işlemlerle, İklim koşullarından gerekmektedir. olabildiğince bağımsız kalacak şekilde yapılması Bu durumda, alışılagelmiş üretim teknikleri ve bunlara ait araçların terk edilerek, çağdaş üretim teknolojilerine geçilmesi ve bunlara uygun araçların kullanılması, çiftçiler başta olmak üzere, talepleri giderek artan Dünya nüfusunun tek çözümüdür. Tarımsal Mekanizasyonun Amacı Tarımsal mekanizasyonun amacı insan iş gücünün verimini arttırarak yapılan işin maliyetini düşürmektir. Bu, direkt olarak birim iş için sarf edilen zamanın azaltılması veya endirekt olarak birim alandan elde edilen verimin arttırılması ile gerçekleşir. Makineli tarım sayesinde insan gücünden çok daha kuvvetli olan motor gücünden istifade edilir. Makinalar sayesinde ürünün hasadı iklimsel şartlardan etkilenmeden zamanında yapılır. Suyun daha verimli kullanılması için en büyük iş yine bir tarımsal mekanizasyon ekipmanına, örneğin bir damla sulama sistemine, bir yağmurlama sulama sistemine düşüyor. Türk tarımı mekanizasyonda gerek bitkisel gerekse hayvansal üretim bakımından batılı ülkelerin gerisindedir. Tarımsal Mekanizasyon İçin Devlet Destekleri 1. Kırsal Kalkınma Makine Ekipman Destekleri 5 41 farklı tarım makinası için bütçe limitleri dâhilinde %50 hibe desteği söz konusudur. Verimliliğin ve sürecin kalitesinin artırılmasına yönelik kullanılan ekipmanların alımı için verilen yatırım desteğidir. 2007 yılında başlamış, 2014 yılsonu itibariyle sona ermiştir. 2. Faiz İndirimli Tarımsal Krediler (Hayvancılık Sektörü; Süt Sağma Sistemleri, Süt Soğutma Tankı, Yem Hazırlama Sistemleri, Balya, Silaj ve Gübre Yönetimi Makinaları, Modern Basınçlı Sulama Sistemleri için %25-%100 Sübvansiyonlu, Diğer Tarımsal Mekanizasyon Araçları için %50 Sübvansiyonlu Zirai Krediler) Yatırım ve işletme kredileri indirimli olarak, belli tarımsal faaliyetlere ve mekanizasyon ihtiyacının giderilmesine yönelik Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından verilmektedir. 3. GAP ve DAP Kapsamındaki İllerde Kurulacak Damızlık Sığır İşletmesi Yatırımlarının Desteklenmesi Sabit süt sağma sistemleri ve süt soğutma tankı için %40 hibe destekleri 2015 yılsonu itibariyle sona ermiştir. 4. ÇATAK-Çevre Amaçlı Tarım Arazilerinin Korunması Programı Çerçevesinde Makina ve Ekipman Alımının Desteklenmesi Anıza doğrudan ekim, taş toplama makinası, çiftlik gübresi dağıtma makinası ve sulama sistemleri için %70 hibe destekleri 5. IPARD Destekleri AB fonları kaynaklı bir destektir. Traktör ve bazı tarım makinaları için %50-65 hibe desteklerini kapsar. Direkt değil proje kapsamında verilen dolaylı bir destektir. Devletimiz tarafından çiftçilerimizin tarımsal mekanizasyon araçları edinimine yönelik 2 temel destek söz konusudur. Bu desteklerden biri sübvansiyonlu tarımsal mekanizasyon kredileridir. Ziraat Bankası tarafından kullandırılan bu kredilerde, tarımsal kredi cari faiz oranlarında %50 devlet sübvansiyonu söz konudur. Traktör gibi pahalı araçlarda oldukça rağbet gören bu destekler, fiyatı düşük olan ekipmanlarda bu kadar cazip olamamaktadır. Çiftçinin ödeyeceği faizin yanı sıra muhtelif komisyon/ masraf ücretleri, faiz/ komisyona ait BSMV ve hayat sigortası primi bedelleri, özellikle ekipman alımları için büyük bir engel olarak görülmektedir. Diğer önemli bir destek kalemi ise hibe desteklerdir. Bu kapsamdaki “IPARD destekleri” dolaylı bir destek olup, tarımsal bir projenin içinde yer alan bazı tarım makinaları alımına hibe destek verilir. Bu destekler içinde en çok rağbet gören ve üzerinde en çok konuşulan destek, “Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Kapsamındaki Makine Alımının Desteklenmesi Programı”dır. 2007 yılında uygulamaya başlanan ve 2014 yılı sonu itibariyle biten bu destek özellikle 2009 yılından itibaren sektöre kayda değer bir ivme kazandırmış, program kapsamında 8 yılda 1.121 milyon TL (993 ekipman + 128 sulama) hibe desteğine ve 2,5 milyar TL satış değerine ulaşılmıştır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının da sık sık vurguladığı üzere, ülkemizdeki tarım arazilerinde artış olmamasına rağmen tarımda yaşanan verim 6 ve üretim artışının en önemli sebebi tarımın daha modern makinalarla yapılmasıdır. TÜRKİYE’DE TARIM ALET VE MAKİNALARI VARLIĞI Tarım Alet ve Makineleri üretiminde sağlanan artış tarım alet ve makineleri parkında da artışı beraberinde getirmiştir. Alet ve Ekipmanlar Tarım Alet ve Makine Adı 2013 2014 2015 Römork (Tarım Arabası) 1.109.917 1.121.371 1.126.166 Kulaklı Traktör Pulluğu 1.045.122 1.046.048 1.050.237 Sırt Pulverizatörü 612.626 623.190 628.059 Kültüvatör 503.786 508.218 515.172 Kimyevi Gübre Dağıtma Makinası 389.918 392.908 399.451 Damla Sulama Tesisi 318.413 362.033 389.831 Dişli Tırmık 343.906 341.050 343.954 Kuyruk Milinden Hareketli Pulverizatör 312.651 322.174 329.768 Süt Sağım Makinası (Seyyar) 268.164 282.433 292.405 Yayık 252.104 248.815 248.720 Yağmurlama Tesisi 240.253 247.520 248.039 Diskli Tırmık (Diskarolar) 232.278 235.594 240.303 Elektropomp 192.378 203.614 210.045 Su Tankeri (Tarımda Kullanılan) 208.544 208.538 209.372 Kombine Hububat Ekim Makinası 202.915 205.286 208.403 Motopomp (Termik) 194.154 191.855 192.827 Krema Makinası 197.520 182.920 178.535 Sap Döver Ve Harman Makinası (Batöz) 181.320 173.555 170.836 Derin Kuyu Pompa 148.675 163.275 168.502 Traktörle Çekilen Hububat Ekim Makinası 131.471 134.786 136.846 133.608 132.603 135.684 Hayvanla Makinası 7 Ve Traktörle Çekilen Ara Çapa Atomizör 116.789 115.995 116.883 Ot Tırmığı 106.668 110.030 113.405 Santrifüj Pompa 108.872 111.593 111.682 Merdane 83.487 84.819 86.138 Motorlu Pulverizatör 80.457 84.093 85.974 Motorlu Tırpan 65.013 76.236 84.307 Hayvan Pulluğu 110.903 89.155 82.732 Traktörle Çekilen Çayır Biçme Makinası 73.314 79.115 81.480 Diskli Traktör Pulluğu 68.773 70.701 71.829 Ark Açma Pulluğu 66.791 66.150 66.879 Üniversal Ekim Makinası (Mekanik) (Pancar Mibzeri Dahil) 61.922 61.337 61.353 Orak Makinası 61.954 60.645 58.271 Toprak Frezesi (Rotovatör) 46.716 50.100 51.860 Kepçe (Tarımda Kullanılan) 42.470 45.727 48.559 Diskli Anız Pulluğu (Vanvey) 44.387 45.405 45.002 Kulaklı Anız Pulluğu 39.909 42.483 44.151 Karasaban 45.965 40.695 37.455 Dip Kazan (Subsoiler) 30.401 32.568 35.132 Pnömatik Ekim Makinası 30.921 32.048 34.589 Yem Hazırlama Makinası 25.891 26.924 27.747 Mısır Silaj Makinası 21.887 24.486 25.370 Kombikürüm (Karma Tırmık) 24.495 23.555 23.881 Patates Sökme Makinası 19.756 20.229 20.462 Balya Makinası 18.024 19.459 20.446 Sap Parçalama Makinası 17.889 17.864 18.239 Toprak Tesviye Makinası 17.657 17.919 18.238 8 Tozlayıcı 19.307 17.827 17.855 Sap Toplamalı Saman Yapma Makinası 16.445 17.338 17.711 Set Yapma Makinası 16.004 15.796 16.131 Patates Dikim Makinası 15.152 15.421 15.769 Saman Aktarma-Boşaltma Makinası 14.009 14.348 15.328 Pancar Sökme Makinası 15.125 15.059 15.172 Ürün Sınıflandırma Makinası (Selektör Hariç) 14.371 14.577 14.785 Fide Dikim Makinası 13.894 14.145 14.188 Rototiller 11.942 12.870 13.443 Sedyeli, Motorlu Pulverizatör Tozlayıcı Kombine Atomizör 14.325 13.811 12.731 Döven 14.874 13.543 12.407 Meyve Hasat Makinaları 6.565 8.117 10.556 Süt Sağım Tesisi 8.182 9.279 9.744 Biçer Bağlar Makinası 8.468 8.882 9.210 Tınaz Makinası 10.710 8.405 8.111 Toprak Burgusu 5.561 5.917 6.277 Fındık Harman Makinası 5.621 5.616 5.687 Kombine Pancar Hasat Makinası 5.288 5.448 5.593 Ot Silaj Makinası 4.248 4.674 4.908 Selektör (Sabit Veya Seyyar) 4.455 4.394 4.321 Mısır Daneleme Makinası 4.352 4.268 4.195 Çiftlik Gübresi Dağıtma Makinası 2.915 3.628 4.090 Yem Dağıtıcı Römork 2.052 2.484 2.874 Hayvanla Çekilen Çayır Biçme Makinası 1.521 1.546 1.588 990 1.240 1.356 1.046 1.209 1.257 Taş Toplama Makinası Anıza Ekim Makinası 9 Kuluçka Makinası 1.146 1.206 1.247 950 1.050 1.080 1.019 1.030 1.043 Ürün Kurutma Makinası 862 927 974 Civciv Ana Makinası 853 978 968 Kombine Patates Hasat Makinası 902 993 924 Yerfıstığı Hasat Makinası 295 320 318 Yerfıstığı Harman Makinası 245 265 282 Hayvanla Çekilen Hububat Ekim Makinası 289 194 159 8 8 8 Pamuk Toplama Makinası Mısır Hasat Makinası Tarımsal Mücadele Uçağı Traktörler Tarım Alet ve Makine Adı 2013 2014 2015 Traktör - İki Akslı (35-50 Bg) 493.462 493.914 491.828 Traktör - İki Akslı (51-70 Bg) 451.292 461.399 468.060 Traktör - İki Akslı (70 Bg'Den Fazla) 118.000 125.536 135.297 Traktör - İki Akslı (25-34 Bg) 71.165 69.223 68.074 Traktör - Tek Akslı (5 Bg'Den Fazla) 42.476 51.492 54.604 Traktör - İki Akslı (11-24 Bg) 20.153 20.906 21.181 Traktör - Tek Akslı (1-5 Bg) 10.889 14.383 14.856 Traktör - İki Akslı (1-10 Bg) 5.937 6.247 6.252 186 200 206 Traktör - Paletli (Tırtıllı) Biçerdöverler Tarım Alet ve Makine Adı 2013 2014 2015 Biçerdöver (21 Yaş Ve Üzeri) 4.451 4.631 4.653 Biçerdöver (0-5 Yaş) 3.431 3.604 3.815 Biçerdöver (11-20 Yaş) 3.882 3.852 3.780 10 Biçerdöver (6-10 Yaş) 3.722 3.812 3.750 TİRE’DE TARIM ALET VE MAKİNELERİ VARLIĞI İlçemiz tarım ve hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı bir ilçedir. Özellikle son yıllarda hayvancılık hızlı bir atak gerçekleştirmiştir. İşletmeler gün geçtikçe mekanizasyona daha çok önem vermekte ve bu konudaki yatırımlarını artırmaktadır. İlçemizdeki ve ilimizdeki tarım alet ve makineleri parkı aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Tarım Alet ve Ekipman Adı 2013 TİRE 2014 İZMİR TİRE 2015 İZMİR TİRE İZMİR ORAN Dişli Tırmık 6.450 18.548 6.500 18.615 6.500 18.706 35% Üniversal Ekim Makinası (Mekanik) (Pancar Mibzeri Dahil) 4.866 13.928 4.866 13.863 4.866 13.803 35% Hayvanla Ve Traktörle Çekilen Ara Çapa Makinası 4.750 14.382 4.540 13.703 4.540 13.718 33% Römork (Tarım Arabası) 3.740 31.245 3.740 32.064 3.740 32.028 12% Elektropomp 3.220 23.432 3.225 18.351 3.225 18.663 17% Kulaklı Traktör Pulluğu 2.796 31.731 2.800 32.010 2.800 32.056 9% Sırt Pulverizatörü 2.700 34.267 2.800 34.484 2.800 34.542 8% Diskli Tırmık (Diskarolar) 2.708 15.128 2.750 15.300 2.752 15.460 18% Ark Açma Pulluğu 2.420 8.232 2.450 8.466 2.450 8.867 28% Atomizör 2.123 8.954 2.150 8.999 2.150 9.037 24% Kimyevi Gübre Dağıtma Makinası 2.056 13.737 2.070 15.091 2.073 15.267 14% Süt Sağım Makinası (Seyyar) 1.779 11.433 1.780 12.246 1.780 12.382 14% Kuyruk Milinden Hareketli Pulverizatör 1.755 10.079 1.760 10.168 1.760 10.250 17% 11 Su Tankeri (Tarımda Kullanılan) 1.732 10.276 1.740 10.372 1.740 10.437 17% Traktör - İki Akslı (35-50 Bg) 1.471 17.653 1.500 17.796 1.500 17.398 9% Damla Sulama Tesisi 1.210 14.929 1.350 15.595 1.352 16.384 8% Santrifüj Pompa 1.310 4.370 1.310 4.192 1.310 4.222 31% Motopomp (Termik) 1.301 6.776 1.300 6.662 1.300 6.165 21% Traktör - İki Akslı (51-70 Bg) 1.251 10.340 1.300 10.705 1.300 11.011 12% Motorlu Pulverizatör 1.235 5.041 1.236 5.135 1.236 4.545 27% Mısır Silaj Makinası 695 2.889 700 3.251 700 3.331 21% Derin Kuyu Pompa 656 16.474 657 27.866 657 28.254 2% Traktör - İki Akslı (25-34 Bg) 556 3.076 560 3.128 560 3.115 18% Kültüvatör 486 11.400 489 11.852 489 12.166 4% Yem Dağıtıcı Römork 436 732 430 893 430 905 48% Yağmurlama Tesisi 331 2.212 350 2.642 355 2.633 13% Sedyeli, Motorlu Pulverizatör Tozlayıcı Kombine Atomizör 312 587 312 600 312 574 54% Ot Silaj Makinası 301 1.030 310 1.044 312 1.050 30% Hayvan Pulluğu 800 3.775 700 2.976 305 2.515 12% Set Yapma Makinası 302 2.027 300 2.022 300 2.018 15% Kepçe (Tarımda Kullanılan) 282 1.464 280 1.833 281 1.865 15% Ot Tırmığı 256 1.503 255 1.508 255 1.536 17% Traktör - İki Akslı (11-24 Bg) 211 781 220 840 220 832 26% 12 Yayık 201 1.799 200 1.759 200 1.733 12% Toprak Tesviye Makinası 168 1.204 170 1.237 170 1.242 14% Toprak Frezesi (Rotovatör) 158 3.464 158 3.528 158 3.569 4% Süt Sağım Tesisi 126 1.184 150 1.477 150 1.542 10% Tozlayıcı 121 527 120 519 121 516 23% Kombikürüm (Karma Tırmık) 106 1.696 110 1.677 110 1.654 7% Traktörle Çekilen Çayır Biçme Makinası 85 774 85 902 85 913 9% Balya Makinası 75 594 80 640 82 648 13% Pnömatik Ekim Makinası 76 1.300 76 1.339 76 1.403 5% Traktör - İki Akslı (70 Bg'Den Fazla) 67 1.351 75 1.418 75 1.473 5% Merdane 51 1.655 50 1.699 50 1.753 3% Çiftlik Gübresi Dağıtma Makinası 38 299 40 322 41 329 12% Patates Sökme Makinası 35 2.407 35 2.599 35 2.599 1% Rototiller 31 1.116 30 1.126 30 1.141 3% Yem Hazırlama Makinası 26 855 25 957 25 985 3% Meyve Hasat Makinaları 25 615 25 848 25 1.107 2% Dip Kazan (Subsoiler) 21 1.167 25 1.213 25 1.300 2% Fide Dikim Makinası 23 399 24 477 24 477 5% Mısır Daneleme Makinası 20 80 20 80 21 81 26% Orak Makinası 18 410 15 402 15 408 4% 13 Tınaz Makinası 15 54 12 42 12 41 29% Diskli Traktör Pulluğu 11 1.534 10 1.528 10 1.523 1% 9 56 9 56 9 56 16% 11 471 9 434 9 419 2% Sap Toplamalı Saman Yapma Makinası 6 46 6 42 6 45 13% Toprak Burgusu 5 502 5 512 5 502 1% Ürün Kurutma Makinası 2 9 2 9 2 9 22% Biçerdöver (0-5 Yaş) 2 14 2 14 2 14 14% Saman AktarmaBoşaltma Makinası 2 18 2 16 2 17 12% Kombine Hububat Ekim Makinası 1 361 1 367 2 375 1% Taş Toplama Makinası 1 8 1 10 1 10 10% Selektör (Sabit Veya Seyyar) 1 19 1 15 1 15 7% Mısır Hasat Makinası 1 22 1 19 1 18 6% Pamuk Toplama Makinası Karasaban Diskli Anız Pulluğu (Vanvey) 484 479 482 0% Kulaklı Anız Pulluğu 735 776 812 0% Hayvanla Çekilen Hububat Ekim Makinası 22 18 17 0% Traktörle Çekilen Hububat Ekim Makinası 849 847 822 0% 2.292 2.337 2.336 0% Patates Dikim Makinası 14 Biçer Bağlar Makinası 146 157 158 0% 21 14 13 0% Kombine Patates Hasat Makinası 8 9 9 0% Pancar Sökme Makinası 4 4 4 0% Yerfıstığı Hasat Makinası 2 1 1 0% Yerfıstığı Harman Makinası 1 1 1 0% 1.679 1.724 1.711 0% Krema Makinası 575 563 547 0% Kuluçka Makinası 115 115 111 0% Civciv Ana Makinası 71 72 70 0% Anıza Ekim Makinası 69 69 81 0% Sap Döver Ve Harman Makinası (Batöz) 490 517 506 0% Motorlu Tırpan 372 517 651 0% Ürün Sınıflandırma Makinası (Selektör Hariç) 167 273 273 0% 2 2 2 0% Traktör - Tek Akslı (1-5 Bg) 17 18 28 0% Traktör - Tek Akslı (5 Bg'Den Fazla) 141 199 219 0% Traktör - İki Akslı (1-10 Bg) 198 202 209 0% 8 8 8 0% Döven Sap Parçalama Makinası Traktör - Paletli (Tırtıllı) Biçerdöver (6-10 Yaş) 15 Biçerdöver (11-20 Yaş) 5 3 2 0% Biçerdöver (21 Yaş Ve Üzeri) 3 3 4 0% 16 TARIM ALET VE MAKINALARI ÜRETIMI Tarım sektöründe ortaya çıkan olumlu ya da olumsuz gelişmeler, doğrudan tarım alet ve makineleri sanayisine yansımakta, bu sektördeki gelişmeler de dolaylı biçimde tarım sektörünü etkilemektedir. Tarım alet ve makineleri sektörünün tarım sektöründen bağımsız olarak irdelenmesi ve planlanması bu nedenle mümkün olmamaktadır. Tarım sektörü için belirlenen hedefler, tarım alet ve makineleri sektörüne ilişkin plan çalışmalarında temel alınmak durumundadır. Tarım sektörü, gelişmekte olan tüm ülkelerde olduğu gibi, ülkemizde de ulusal ekonominin temelini oluşturmaktadır. İstihdamın sektörel dağılımına bakıldığında 2015 yılı istihdam verilerine göre toplam istihdamın yaklaşık % 20’sinin tarım sektöründe çalıştığı görülmektedir. Böylesine büyük bir tarım sektörü Türkiye’de güçlü bir tarımsal alet ve makine sektörü oluşmasına neden olmuştur. Yıl Toplam İstihdam Sayısı (*bin) Tarım, Ormancılık, Balıkçılık İstihdam Sayısı (*bin) Oran 2010 22.594 5.683 %25,15 2011 24.110 6.143 %25,47 2012 24.821 6.097 %24,56 2013 25.524 6.015 %23,56 2014 25.933 5.470 %21,09 2015 26.621 5.483 %20,59 Türkiye’de tarım alet ve makineleri sektöründe yaklaşık 130 farklı alet ve makine üretimi yapılmaktadır. Türk alet ve tarım makineleri imalat sanayisinin ürün yelpazesi içinde yer alan ürünler genel olarak şunlardır: Tarım traktörleri, biçerdöverler, tek-akslı motorlu çapalar (motokültörler), motorlu biçme makineleri, toprak işleme ve tohum yatağı hazırlama makine ve ekipmanı, ekim dikim makine ve ekipmanı, gübreleme makineleri, bitki koruma ve sulama için araç ve donanımlar, hasat makineleri ve ekipmanı, ürün harmanlama, kurutma, savurma, temizleme, sınıflandırma, işleme için makine ve ekipmanı, hayvancılık için makine ve ekipmanlar ve tarla bahçe üretimi için diğer makine ve ekipmanlar. Türkiye tarım alet ve makineleri sektörü, tarım alet ve makineleri sanayisi ve traktör sanayisi olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmaktadır. 2014 yılı istatistiklerine göre Tarım alet ve makineleri üretici sayısı 1.029, traktör üretici sayısı ise 17’dir. Bu sektörde faaliyet gösteren 1.046 işletmede 17.644 kişi çalışmaktadır. Yıl Firma Sayısı Çalışan Sayısı Ortalama Çalışan Sayısı 2009 1.555 9.446 6,07 2010 1.081 10.883 10,06 17 2011 1.113 15.080 13,54 2012 1.246 17.339 13,91 2013 1.303 17.485 13,41 2014 1.046 17.644 16,86 Üretici firmaların 238 tanesi Türk Tarım Alet ve Makineleri İmalatçıları Birliği (TARMAKBİR) çatısı altında örgütlenmişlerdir. Ülkemizde tarım alet ve makineleri üretimi gün geçtikçe artmaktadır. Ancak 2010 yılında yaşanan kriz sonrası firma sayısı %30 oranında azalmış ve 1.555’ten 1081’e düşmüştür. 2014 yılına dek toparlanmaya başlayan sektörde 2014 yılında desteklerden bir kısım ürün gruplarının kaldırılmasıyla firma sayısında %20 oranında düşüş yaşanmıştır. 2013 yılında 1.303 olan firma sayısı 2014 yılında 1.046 adete düşmüştür. Üluslararası ürün kodları sınıflamasına göre ülkemizde 2010 yılından bu yana üretim miktarları aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. PRODCTR AÇIKLAMA 28.30.21 Traktörler, motor gücü ≤ 37 kW olanlar 28.30.22 Traktörler, motor gücü > 37 kW fakat motor gücü ≤ 59 kW olanlar 28.30.23 Traktörler, motor gücü > 59 kW olanlar 28.30.31 2010 2011 2012 2013 2014 * * * * * 14.977 23.154 16.067 22.096 26.409 * * * * 45.870 Pulluklar 32.996 51.094 43.201 49.995 65.735 28.30.32 Tırmıklar, skarifikatörler (kazıyıcılar), kültivatörler, ot temizleyiciler ve çapa makineleri (elle kullanılanlar hariç) 25.024 47.232 37.302 64.763 67.478 28.30.33 Mibzerler, fide ve fidan dikim makineleri 11.224 46.836 42.394 15.773 15.983 28.30.34 Gübre yayma ve saçma makineleri 3.170 8.339 14.900 22.975 26.354 28.30.39 Diğer toprak makineleri 7.463 10.058 6.355 6.657 21.573 28.30.40 Çim biçme makineleri, çimenlik, park veya spor sahaları için * 18 * 28.30.51 Başka yerde sınıflandırılmamış çim biçme makineleri (traktörlere monte etmek için kesici barlar dahil) 8.383 10.814 15.321 17.346 19.810 28.30.52 Saman yapma makineleri 1.676 3.191 4.981 2.819 2.185 28.30.53 Ot ve saman balyalama makineleri (ot ve samanları toplayıp demet ve balya yapmaya özgü olanlar dahil, balyaları kaldırma fonksiyonu dahil) 744 1.966 3.100 5.072 4.699 28.30.54 Kök ve yumru hasat makineleri * * 409 738 526 28.30.59 Başka yerde sınıflandırılmamış hasat ve harman makineleri 5.694 7.867 8.690 7.179 8.693 28.30.60 Sıvı veya toz atma, dağıtma veya püskürtme makineleri, tarım veya bahçecilik için 28.30.70 Kendinden yüklemeli veya kendinden boşaltmalı römork veya yarı römorklar (tarım için) 6.473 8.289 5.892 8.429 11.017 28.30.81 Temizleme, tasnif etme veya derecelendirme makineleri (yumurta, meyve ve diğer tarımsal ürünler için) (tohum, tahıl veya kuru baklagiller hariç) * 287 125 * 1.310 28.30.82 Süt sağma makineleri 55.331 78.433 60.135 84.568 64.295 28.30.83 Hayvan yemi hazırlama makineleri ve cihazları 2.980 5.183 6.702 6.757 23.169 28.30.85 Kümes hayvanları muhafaza makineleri * * 140 * 107 28.30.86 Başka yerde sınıflandırılmamış tarım, bahçecilik, ormancılık, kümes hayvancılığı veya * * * 9.517 14.705 19 137.592 116.375 122.533 132.500 143.087 arıcılık amaçlı makineler *: Gizli bilgi olması nedeniyle TÜİK tarafından bu bilgiler paylaşılmamaktadır. TİRE’DE TARIM ALET VE MAKİNELERİ ÜRETİM VE TİCARETİ İlçemizde tarım makineleri üretimi yapan 3 firma bulunmaktadır. Firmalarda 27 beyaz yaka, 96 mavi yaka toplam 123 personel istihdam edilmektedir. Üretici firmaların dışında 15 firma tarım alet ve makineleri toptan, perakende ticaret ve bakım onarım hizmetleri ile iştigal etmektedir. Üretim gerçekleştiren firmaların ürün çeşitleri ve yıllık tahmini üretimleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Ürün Yıllık Üretim Yem Karma ve Dağıtma Makinesi 843 Otomatik Gübre Sıyırıcı Ünitesi 161 Gübre Pompası 137 Sıvı Gübre Dağıtma Tankeri 90 Katı Gübre Dağıtma Makinesi 75 Silaj Paketleme Makinaları 59 Kaşıma Fırçası 50 Diskaro 35 Separatör Ünitesi 1 Bölgenin ağırlıklı ihtiyaçları doğrultusunda üretici firmalar, hayvancılık yapan işletmelere yönelik ürünler üretmektedir. Üreticiler, hammadde/malzemelerinin büyük bir çoğunluğunu yurt içi kaynaklardan temin etmektedir. 20 DIŞ TICARET 2015 yılında Türkiye genelin tarım alet ve makineleri ihracatı 663.962.546 $ olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam toplam ihracatın % 0,46’lık kısmını oluşturmaktadır. Aynı yıl tarım alet ve ekipmanları ithalatı ise 696.717.474 $’dır. Toplam ithalatın %0,34’lük kısmını tarım alet ve makinaları oluşturmaktadır. İhracat-$ İthalat-$ Denge-$ 2013 609.380.292 709.767.934 -100.387.642 2014 737.420.476 617.509.337 119.911.139 2015 663.962.546 696.717.474 -32.754.928 2014 yılında %21’lik artışla 119.911.139 $ girdi sağlayan tarım alet ve makinaları sektörü 2015 yılında %10’luk düşüş yaşamıştır. İhracat 2015 yılında tarım alet ve makinaları sektörü ihracat rakamlarına göre en yüksek ihracat Amerika Birleşik Devletleri ve İtalya’ya gerçekleştirilmiştir. Ülke Adı 2013-$ 2014-$ 2015-$ Oran ABD 71.027.875 172.985.892 182.744.632 26,19% İtalya 83.722.954 93.326.686 71.255.356 10,21% Irak 44.813.739 54.702.665 34.850.500 4,99% Sudan 11.024.042 15.301.156 22.465.045 3,22% Azerbaycan 26.163.760 29.321.432 21.439.692 3,07% İran 14.825.041 28.181.241 21.432.179 3,07% Cezayir 18.721.033 31.915.887 21.081.094 3,02% Fransa 18.839.999 20.663.692 17.376.941 2,49% Rusya Federasyonu 19.565.831 19.263.384 17.025.419 2,44% Bulgaristan 17.186.696 16.748.696 15.263.131 2,19% Hollanda 10.422.508 13.775.621 13.256.833 1,90% Güney Afrika Cumhuriyeti 20.835.804 13.187.152 11.410.521 1,64% 6.275.526 6.332.147 11.350.588 1,63% Suudi Arabistan 21 Fas 21.684.687 10.621.361 11.276.765 1,62% Özbekistan 4.067.671 10.198.007 11.167.611 1,60% Avustralya 12.673.830 10.306.417 9.941.806 1,42% Mısır 7.269.706 6.271.857 9.329.991 1,34% Meksika 3.594.638 4.683.480 8.871.515 1,27% Almanya 4.951.928 7.276.346 7.900.822 1,13% 11.745.795 9.843.279 6.164.977 0,88% Türkmenistan 5.140.008 5.305.120 5.952.564 0,85% Romanya 6.307.286 6.442.541 5.951.676 0,85% Ukrayna 6.640.528 5.709.328 5.765.503 0,83% Tunus 5.154.131 8.106.294 5.305.369 0,76% Portekiz 4.324.821 5.263.475 5.255.408 0,75% Sırbistan 2.459.020 2.741.245 5.211.674 0,75% Polonya 19.697.688 14.684.952 5.052.272 0,72% Yunanistan 3.293.171 4.456.654 4.958.215 0,71% Kuzey Kıbrıs Türk Cum. 4.157.571 3.760.647 4.719.129 0,68% Myanmar 2.767.122 2.915.152 4.331.498 0,62% İspanya 4.172.413 6.717.350 4.327.371 0,62% Kenya 3.737.050 4.377.145 4.125.926 0,59% Makedonya 1.739.491 3.490.758 3.684.853 0,53% Arjantin 13.560.841 4.980.164 3.630.623 0,52% Tayland 3.291.814 1.264.640 3.449.104 0,49% Gürcistan 8.987.705 4.733.732 3.401.533 0,49% Macaristan 3.951.681 5.671.185 3.346.548 0,48% Libya 6.738.079 5.164.485 3.201.147 0,46% Moldova 1.846.503 4.439.736 3.079.619 0,44% Vietnam 1.374.531 2.020.211 3.036.703 0,44% Şili 22 Malezya 8.693.001 4.849.724 2.931.525 0,42% Etiyopya 1.178.126 1.707.763 2.868.564 0,41% 304.529 1.122.171 2.805.130 0,40% Tanzanya 1.024.535 2.529.796 2.774.392 0,40% Fildişi Kıyısı 2.436.302 495.456 2.696.645 0,39% 175.157 964.473 2.674.657 0,38% İsrail 1.103.564 2.206.908 2.638.647 0,38% Çin 2.006.413 2.591.057 2.384.053 0,34% Uruguay 7.251.135 7.302.878 2.358.952 0,34% İngiltere 973.072 1.774.725 2.352.326 0,34% Filipinler 2.907.001 2.311.712 2.305.192 0,33% Belçika 1.429.222 3.341.761 2.300.548 0,33% Hindistan 1.219.817 1.484.661 2.278.627 0,33% 57.416 155.227 2.267.517 0,32% 1.473.264 1.984.986 2.128.374 0,31% Kolombiya 404.368 1.887.768 2.117.257 0,30% Nijerya 951.688 2.336.905 2.114.306 0,30% Yeni Zelanda 2.171.964 3.073.487 2.023.088 0,29% Pakistan 2.547.340 2.445.893 1.946.208 0,28% Ekvator 3.557.370 3.007.698 1.767.472 0,25% Kosova 1.343.728 1.647.399 1.744.418 0,25% 304.101 677.771 1.649.777 0,24% Kazakistan 5.035.163 2.797.987 1.609.624 0,23% Peru 1.862.400 1.938.661 1.594.607 0,23% 544.181 1.974.113 1.421.451 0,20% 4.671.026 5.578.866 1.220.611 0,17% 656.621 394.691 1.169.811 0,17% Güney Kore Suriye Kanada Ürdün Japonya Litvanya Paraguay Dominik Cumhuriyeti 23 Belarus 2.217.766 1.765.717 1.149.098 0,16% Angola 699.270 490.643 1.022.184 0,15% Kostarika 847.358 363.484 1.002.822 0,14% 1.344.437 979.217 994.361 0,14% Tacikistan 610.037 1.044.314 910.449 0,13% Lübnan 691.732 1.001.071 895.656 0,13% Danimarka 894.124 1.193.963 851.556 0,12% 92.121 590.524 837.570 0,12% 910.615 1.471.276 819.893 0,12% İrlanda 2.001.811 1.902.619 817.942 0,12% Senegal 260.813 160.685 745.220 0,11% Bangladeş 438.740 18.703 739.363 0,11% Katar 159.413 754.438 722.620 0,10% 1.414.274 1.391.115 656.506 0,09% 575.195 390.355 626.166 0,09% 1.053.521 774.938 606.755 0,09% Panama 648.507 248.222 586.656 0,08% Bolivya 2.552.462 2.643.733 537.565 0,08% İsviçre 447.308 1.553.246 498.678 0,07% Arnavutluk 489.872 534.954 493.196 0,07% Slovenya 926.130 691.247 480.827 0,07% Endonezya 1.457.603 3.776.759 471.878 0,07% Yemen 1.927.418 938.776 471.672 0,07% Nikaragua 2.076.165 988.342 465.362 0,07% Zambia 608.780 211.026 443.183 0,06% Kuveyt 321.820 139.146 432.867 0,06% Uganda 539.019 525.676 419.139 0,06% Bosna-Hersek Çek Cumhuriyeti BAE Kırgızistan Letonya Yeni Kaledonya 24 Zimbabve 950.440 373.795 416.771 0,06% Avusturya 664.348 756.989 410.543 0,06% Brezilya 409.786 545.951 403.373 0,06% Tayvan 284.392 611.806 396.474 0,06% 2.215.576 578.265 370.592 0,05% 566.713 166.846 363.969 0,05% 1.714.581 112.757 327.000 0,05% 1.967 205.734 324.209 0,05% Moritanya 191.019 465.743 298.263 0,04% Benin 113.954 6.234 273.336 0,04% Finlandiya 203.795 558.127 238.310 0,03% Somali 105.031 154.189 228.747 0,03% Trinidad ve Tobago 219.931 210.918 223.915 0,03% Papua Yeni Gine 475.641 1.008.137 202.241 0,03% Hırvatistan 120.120 66.651 196.141 0,03% 587.378 170.330 0,02% Gana Kongo Çad Ege Serbest Bölgesi Honduras Slovakya 909.327 407.360 170.281 0,02% Guatemala 725.281 825.606 166.512 0,02% Mozambik 241.759 400.683 164.037 0,02% Umman 141.845 163.580 163.427 0,02% 160.623 0,02% Eritre İsveç 998.830 1.802.346 123.326 0,02% Afganistan 33.703 252.882 114.166 0,02% Sri Lanka 123.092 67.561 110.155 0,02% 48.529 73.046 108.091 0,02% 104.358 0,01% 87.806 0,01% El Salvador Guyana 240.957 Ruanda 146.743 25 70.098 Karadağ 15.461 269.290 85.366 0,01% Kamerun 92.094 217.911 74.656 0,01% 3.880 139.506 73.615 0,01% 67.828 0,01% 67.558 0,01% 67.177 0,01% Antigua ve Barbuda Cibuti Venezuela Filistin 258 1.003.420 192.169 9.301 Kayseri Serbest Bölgesi 15.993 65.401 0,01% Kamboçya 29.518 64.195 0,01% Mersin Serbest Bölgesi 381.909 1.143 58.400 0,01% Botsvana 659.068 186.402 57.393 0,01% 33.616 50.090 56.994 0,01% 400 54.435 0,01% 43.337 49.128 0,01% Malta Mali Küba Çorlu Avrupa Serbest Bölgesi 266.407 228.058 46.847 0,01% 5.661 90.659 46.036 0,01% Orta Afrika Cumhuriyeti 45.276 0,01% Nepal 35.614 0,01% 8.797 31.196 0,00% 2.010 31.184 0,00% Sierra Leone Gine 127 Burkina Faso Singapur 58.490 80.002 30.707 0,00% Mauritius 3.845 3.490 28.796 0,00% 384 256 18.890 0,00% 213.541 88.953 16.137 0,00% 1.558 24.866 13.879 0,00% 62.716 2.977 10.699 0,00% 9.050 0,00% Hong Kong Jamaika Antalya Serbest Bölgesi Ekvator Ginesi Gambiya 26 Norveç 6.321 Liberya 562.792 Moğolistan 184.613 8.831 0,00% 8.575 0,00% 10.999 29.933 7.960 0,00% 2.029 525 7.412 0,00% 5.464 0,00% 3.870 0,00% 1.400 0,00% 174.504 1.397 0,00% Komorolar 4.741 1.048 0,00% Trakya Serbest Bölgesi 2.381 425 0,00% 224.765 401 0,00% Madagaskar 120.707 294 0,00% Brunei 179.774 250 0,00% 169 0,00% Nijer İzlanda Bahreyn 8.013 9.514 Bhutan Bursa Serbest Bölgesi Estonya 238 583.105 Yumurtalık Serbest Bölgesi 2014 yılında ülke genelinde tarım alet ve makineleri ihracatındaki %21’lik artış ilçemiz ihracatına da yansımış ve 2013 yılına göre %85’lik bir artışla bu sektördeki toplam ihracat 1.064.680 $ olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılında ise ilçemiz tarım alet ve makinaları ihracatında %21’lik bir düşüş yaşanmıştır. Ülke genelinde yaşanan düşüş %10 olarak gerçekleşmiştir. 2013-$ Tire 2014-$ 2015-$ 576.455 1.064.680 844.248 İzmir 39.542.270 45.336.053 46.396.615 Ege Bölgesi 62.640.805 69.375.594 69.725.895 609.380.292 737.420.476 663.962.546 Türkiye 2015 yılında İzmir ili tarım alet ve makinaları ihracatının %1.82’si ilçemizden gerçekleştirilmiştir. Bu oran Ege Bölgesi genelinde %1.21, ülke genelinde ise %0.13’tür. İthalat 2015 yılında tarım alet ve makineleri ithalatının %20’lik kısmını Almanya oluşturmaktadır. İhracatta ikinci sırada yer alan İtalya ithalatta da %19’luk payla ikinci sırada yer almaktadır. 27 Ülke adı 2013-$ 2014-$ 2015-$ Oran Almanya 193.208.540 165.290.123 156.258.766 19,94% İtalya 129.850.716 118.863.624 148.759.574 18,99% Hindistan 73.705.676 94.211.906 126.369.749 16,13% Fransa 48.082.924 53.540.182 71.670.423 9,15% Polonya 137.415.593 67.904.034 48.861.254 6,24% ABD 40.398.564 56.892.498 47.852.965 6,11% Çin 40.773.364 48.999.912 40.185.677 5,13% Hollanda 29.921.027 29.458.035 21.655.426 2,76% Japonya 10.913.313 14.234.526 20.089.038 2,56% İngiltere 15.223.433 10.021.174 18.756.141 2,39% Belçika 26.307.578 13.737.055 18.115.162 2,31% Meksika 8.706.957 9.558.693 10.270.597 1,31% Avusturya 5.368.854 7.364.592 9.830.745 1,25% Slovakya 3.243.054 1.726.683 6.754.497 0,86% Güney Kore 13.305.091 7.514.175 6.465.713 0,83% İspanya 11.146.857 6.849.461 5.671.770 0,72% 5.802.929 5.017.635 4.642.031 0,59% 12.009.502 4.379.544 3.384.600 0,43% Hırvatistan 519.590 806.445 2.651.057 0,34% Macaristan 3.090.658 1.955.902 2.315.174 0,30% İsveç 1.445.109 1.589.883 1.824.625 0,23% Danimarka 1.563.180 2.543.172 1.776.982 0,23% 117.181 179.006 1.270.982 0,16% Yunanistan 1.229.542 1.087.731 1.177.943 0,15% Norveç 1.452.798 1.106.858 1.101.779 0,14% Çek Cumhuriyeti İsrail Romanya 28 Finlandiya 1.711.039 1.307.327 859.844 0,11% BAE 2.279.675 1.543.795 569.666 0,07% 9.439 1.065 563.975 0,07% Tayvan 591.325 557.667 469.317 0,06% İran 190.381 220.355 438.656 0,06% Slovenya 41.151 41.989 294.146 0,04% Portekiz 69.202 6.323 279.759 0,04% Kanada 361.831 989.582 244.582 0,03% İsviçre 280.484 210.999 242.691 0,03% 1.111.642 714.774 193.787 0,02% 60.605 159.221 170.857 0,02% 865 142.053 134.019 0,02% Suriye 174.521 231.068 130.285 0,02% Bulgaristan 233.806 315.756 128.645 0,02% Rusya Federasyonu 236.581 22.109 128.425 0,02% 122.269 0,02% Singapur Brezilya Güney Afrika Cumhuriyeti Dominik Cumhuriyeti Azerbaycan Belarus Sri Lanka 158.010 106.955 120.432 0,02% 65.365 53.062 91.307 0,01% 69.824 0,01% 64.777 0,01% 59.475 0,01% Gana Malezya 16.664 Kenya Avustralya 25.064 20.981 59.349 0,01% Mersin Serbest Bölgesi 62.244 5.911 56.283 0,01% 308.420 55.216 0,01% 1.119.678 6.198 50.388 0,01% 266.431 56.659 49.196 0,01% Irak İrlanda Sırbistan 29 Moldova 41.561 29.087 0,00% Ukrayna 415.036 141.056 18.055 0,00% Arnavutluk 210.814 180.290 16.970 0,00% 344 5.845 0,00% 260.702 3.903 0,00% 923 3.215 0,00% 3.035 0,00% 2.192 0,00% 2.038 0,00% 1.682 0,00% 1.568 0,00% 1.066 0,00% 941 0,00% 885 0,00% 749 0,00% 278 0,00% 1.711 260 0,00% 773 218 0,00% Vietnam Yeni Zelanda 63.172 Kayseri Serbest Bölgesi Kazakistan Estonya Makedonya 6.928 3.515 10.750 Tayland 705 Sudan Suudi Arabistan 470.412 Bosna-Hersek Filipinler 10.979 Hong Kong 32.145 1.024 Nijerya Pakistan Afganistan 30 830 SÖRÜNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERILERI Türkiye Tarım Makineleri İmalatı Sanayisindeki gelişmeler, sektörün dünya ve ülkemiz tarım sektörü ile ilişkisi ve ülkemiz tarımı için önemi dikkate alınarak değerlendirilmelidir. Türkiye’nin tarımsal nüfusu giderek sanayi ve hizmet sektörlerine kaymaktadır. Bunun yanı sıra, tarımda üretimin artırılması, maliyetinin düşürülmesi, ürün kalitesinin geliştirilmesi de stratejik amaçlar arasında yer almalıdır. Tarım ve ormancılıkta kullanılan makineler yurt içi talebi karşılayacak, ayrıca ihracatta yakalamış olduğu gelişme eğilimini arttırarak sürdürecek potansiyele sahiptir. Ancak, henüz teknolojik gelişimini tamamlayamamış küçük ve orta ölçekli sanayiciler sektörün rekabet gücünü zorlamaktadır. Türkiye ekonomisi için oldukça önem taşıyan bu sektörün başlıca sorunlarının ortadan kalkması için; enerji, hammadde gibi üretim girdileri maliyetleri azaltılmalı, yatırımların finansmanı ve teşviki doğru ve yeterli bir şekilde sağlanmalı, yurt dışı yatırım ve işbirliği imkanları desteklenmeli, firmalarca kalite kontrol ve standartların yerine getirilmesine özen gösterilmeli, sektör ürünlerine ilişkin uygulamadaki Türk standartlarının AB ile uyumu sağlanmalı, kullanılmış traktör, tarım ve ormancılıkta kullanılan makinelerin ithalatının azalması sağlanmalıdır. Ayrıca, Türk tarımının yapısal sorunlarından biri olan miras hukuku ile toprakların küçülmesinin önüne geçilmesi tarım sektöründe makine kullanımının artmasını sağlayacaktır. İlk pulluğunu 1861’de Bursa’da, ilk traktörünü 1955’de Ankara’da üreten Türkiye, bu ilklere rağmen Avrupa ve Amerika Birleşik Devletlerinde 19. yüzyılın sonlarında meydana gelen enerji devriminin etkilerini, tarımda ve de sanayide oldukça geç yaşamıştır. Türkiye tarım makinaları parkı oldukça yaşlı traktör ve ekipmanlardan oluşmaktadır. Örneğin güncel TÜİK verilerine göre mevcut traktör parkında yaklaşık 1,6 milyon adet traktörün yaş ortalaması 23’dür. Parkta 25 yaş ve üstünde toplam 776.197 adet traktör bulunmaktadır. Bu traktörlerin yaş ortalaması ise 37,5’dir. Yaklaşık 480 bin traktör, 35 yaşın üstündedir. Mekanik ve ekonomik ömrünü fazlasıyla doldurmuş tarım makinaları ile çalışmak, ülkemiz tarımında olağanüstü boyutlarda ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu kayıpların başında aşırı yakıt ve yağ tüketimi gelmektedir. Yakıt ve yağ maliyetinin yanı sıra bakım-onarım masraflarında da büyük artışlara yol açan yaşlı tarımsal mekanizasyon araçları parkı, ürün verimini düşürmekte ve kalite kayıplarına neden olmaktadır. Tüm bu olumsuzlukların yanı sıra iş verimi düşmekte, zaman kayıpları artmaktadır. Ayrıca hepsinden önemlisi, bu traktörler ve ekipmanlar kaza yapma ve can güvenliği riskleri açısından yüksek risk taşımaktadır. CARE (Community Road Accident Database- Yol Kazaları Veritabanı Topluluğu) veritabanından alınan 7 AB Ülkesine ait (Avusturya, Finlandiya, Fransa, Almanya, İtalya, İspanya ve Birleşik Krallık) istatistikî bilgilere göre, yaralanma ile sonuçlanan yol kazalarının %56'sında ve ölümle sonuçlanan yol kazalarının %69'unda, 12 yaşından büyük traktörler yer almıştır. Mekanik ve ekonomik ömrünü fazlasıyla doldurmuş tarım makinaları ile çalışmak, anılan ekonomik kayıpların yanı sıra limitlerin çok üstünde çevre kirliliğine yol açmaktadır. AB ve diğer bazı gelişmiş ülkelerde değişik nedenlerle yaratılan çevre kirliliklerinin birer sosyal maliyetleri olduğu kabul edilmekte ve hükümetlerin çevrenin 31 korunmasına yönelik yatırımları, kısaca “Karbon Sosyal Maliyeti” (SCC-Social Cost of Carbon) olarak adlandırılan bu maliyetleri ölçüsünde finanse etmeleri planlanmaktadır. Parkın son derece eski traktör ve ekipmanlardan oluşması, arazi ölçeklerimizin küçük olması ve elbette çiftçilerimizin düşük alım gücü, modern tarımın en önemli unsuru haline gelen hassas tarım uygulamalarını ve yüksek kapasiteli tarım makinaları kullanımını da imkansız hale getirmektedir. Diğer yandan, talebin arzı şekillendirmesine bağlı olarak, tarımda gelişmiş ülkelerde gittikçe daha fazla ön plana çıkan bu trend, tarım makinalarını imalat sanayisini de bu gelişim yönünde tetiklemektedir. Neticede sadece tarımda değil, tarım makinalarında da kısmen dışa bağımlı bir hale gelmemiz orta ve uzun vadede bizi bekleyen önemli bir tehdittir. 1. Haksız rekabet Yasal mevzuatlar çerçevesinde, fatura kesmeyen veya eksik kesen, alınması zorunlu belgelere de sahip olmadan kaçak olarak imalat yapanlar haksız rekabete neden olmaktadır. Belgesiz üretim, tüketicinin kalitesiz ve garantisi olmayan mala sahip olmasına sebep olabilmektedir. Sektörde bir firmada yetişen ustaların bir süre sonra ayrılarak sadece maliyet odaklı ürün üretmek amacıyla yeni firma kurması neticesinde yurt içi ve yurtdışı pazarlarda Türk malı imajı zarar görmekte ve haksız rekabet nedeniyle sektör olumsuz etkilenmektedir. Bu durum aynı zamanda küresel firmaların ortaya çıkmasını da geciktirmektedir. 2. Tek kişinin hâkim olduğu yönetim şekli Kuruluşların hemen hepsi küçük atölye niteliğinde bir yapıda faaliyete başlamışlar, zaman içinde başarılı çalışmalar yaparak orta ve büyük ölçekli firma yapısına dönüşmüşlerdir. Ancak, bunların çoğunda kuruluş döneminde olduğu gibi, her konuda firma sahibinin tek karar verici olduğu yapı değişmemiştir. Bazı kuruluşlarda profesyonel kişiler yer almakta ise de bunların fazla yetkisi bulunmamaktadır. Çoğunlukla önemli bölümlerin başlarında aileden kişilerin bulunması tercih edilmektedir. 3. Firma sayısının fazlalığı Aile şirketleri fertlerinin veya ortaklık olarak kurulan firmalardan sonradan ayrılan ortaklar aynı konuda imalat yapan yeni firmalar kurmaktadırlar. 4. Fuar teşvikleri Fuar organizasyonlarının bugün geldiği nokta itibarıyla çok yaygınlaşmış olması nedeniyle etkinlikleri azalmış, fuar teşviklerinin ise sektörden çok, fuar organizatörlerini destekleyen bir hale geldiği sektör kuruluşlarınca sıkça ifade edilir hale gelmiştir. 5. KDV iadeleri Gerek teşvik belgeli ve KDV muafiyetli yatırımcılara yapılan satışlar dolayısıyla, gerek ihracat dolayısıyla tahakkuk eden KDV’nin iadesi işlemleri ve gerekse yüksek KDV’li hammadde girişi, düşük KDV’li ürün çıkışı dolayısıyla imalatçı üzerinde kalan KDV yükü, sağlanan bazı kolaylıklara rağmen hala zaman alıcı işlemleri ve mali müşavir raporu veya banka teminat mektubu gibi prosedürleri zorunlu kılmakta, bu durum imalatçının nakit akışını olumsuz etkilemektedir. Çok karmaşık girdi 32 kullanılması nedeniyle KDV iadesini en geç makine sektöründe faaliyet gösteren firmaların aldığı bilinen bir gerçektir. 6. İhracat Akreditif ile mal satmanın mümkün olmadığı Afrika gibi bazı pazarlar son derece risklidir. Türk Eximbank’ın, Türk ihracatçısını sigortalamak gibi bir sistem geliştirmesi başta olmak üzere çalışmalarını etkinleştirmesi büyük önem arz etmektedir. Bazı büyük firmaların yanı sıra orta ve küçük ölçekli firmaların temel sorunlarından biri kurumsal yapılarındaki hem bilgi hem de insan kaynağı eksikliğidir. Bu nedenle firmalar, bilinçli ve planlı bir şekilde yurt dışına açılamamakta, finans kaynaklarını etkin bir şekilde yönetememekte ya da finans kaynağı bulamamaktadırlar. Özellikle ekipman firmalarının ihracatında bir diğer önemli sorun, ürünlerin, sektör dışında faaliyet gösteren firmalar tarafından ihraç edilmesidir. Bu durum hem marka tanınırlığını imkânsız kılmakta, hem de ihracatta sürekliliğe engel olmaktadır. Yine sektörde önemli bir sorun, fason ihracattır. Ekipman imal eden bazı firmalar, imal ettikleri makinaları yurt dışından siparişi veren firmanın etiketi ile bu kuruluşlara göndermekte ve alıcılar bu makinaları kendi markaları ile dünyanın çeşitli ülkelerine satmaktadır. Bu yöntemle gerçekleşen ihracat rekabetçi kalite ve teknolojiye sahip olunmasına rağmen imalatı yapanın markasının tanınmasını engellemektedir. Diğer taraftan makine imalatı yapan bazı firmaların tanıtım konusuna yeterince önem vermediği, yurt dışı fuarlara katılmadıkları, yabancı sektörel dergilerde dahi tanıtım yapmadıkları da görülmektedir. Bu aksaklıkların aşılabilmesi için öncelikle firmaların bilinçli ve uzun vadeli planlarla ihracat faaliyetlerini kurgulamaları gerekmektedir. Ek olarak, firmaların yurt dışı rakiplerinin durumlarını kontrol altında tutmaları, teknolojik gelişmeleri takip etmeleri, hedef pazarlarındaki tarım ve tarım destekleri konularını iyi izlemeleri de önem taşımaktadır. Bu amaçla yetişmiş insan kaynaklarına ve uzun vadeli planlama yapabilen bakış açısına ihtiyaç vardır. 7. Çiftçilerin alım gücündeki azalmalar nedeniyle mekanizasyona gerekli kaynağı aktaramaması Ortalama olarak ekonomik ömürleri 10 yıl olan tarım makinalarının yenilenerek, çalışma maliyetlerinin düşürülmesi için çiftçilere mekanizasyon desteği sağlanması ülkemiz mekanizasyon seviyesinin gelişimine katkıda bulunurken, kayıt dışı satışları kayıt altına alarak, destekleme harcamalarının çok daha ötesinde katkı sağlayacaktır. Tarımsal mekanizasyon yatırımlarına T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince uygulanan, tarımsal üretime dair düşük faizli yatırım ve işletme kredisi için cari faizlerden indirim oranı aşamalı olarak arttırılmalıdır. Bu tür desteklerin yerli makine alımını özendirecek şekilde planlanması, gerek mevcut istihdamın korunması ve gerekse ekonomimiz açısından önemlidir. Çiftçilerimiz, sezon sonunda ne kadar kazanacağını bilmeden, fiyatı sürekli artan tarımsal girdileri bir araya getirip üretim yapmaktadır. Fiyatı uluslararası borsalarda şekillenen ürünlerinin yanı sıra, son yıllarda etkisi giderek daha fazla hissedilen anlık aşırı yağışlar, kuraklık, sel vb. etkenlerle de mücadele etmektedir. Bu sorunlarla mücadele ederken, bir yandan da faiz ve masraf yükü karsısında, mekanizasyon alt yapılarını iyileştirme yönünde hareket edememektedirler. 8. Kalifiye eleman eksikliği, teknik eleman istihdamındaki eksiklikler 33 Tarımsal mekanizasyon sektöründe de diğer birçok imalat sektöründe olduğu gibi kalifiye ve ara eleman eksikliği had safhadadır. Zaten az olan kalifiye elemanlar firmalar arasında çok sık transfer yapmakta, bu durum verimi düşürmektedir. Kalifiye elemanların firma değiştirmesi ile imalatı yapılan makinalarla ilgili fikri hakların ihlali de söz konusu olabilmektedir. Bu durum haksız rekabete neden olmaktadır. Meslek liseleri, mevcut eğitim sistemiyle öğrencilere gerekli mesleki eğitimi verememektedir. Firmalar arasında, bünyesinde hiç mühendis istihdam etmeyen veya varsa da bunları daha çok atölye şefi veya müdürü niteliğinde kullanan, imal edilen makinanın geliştirilmesi, mühendislik hesap ve imalat resimlerinin hazırlanması konusunda hiçbir mühendisi bulunmayan firma sayısı oldukça fazladır. Bu konuda diğer bir sorun yetişen mühendislerin kalitesidir. ABD ve AB ülkelerindeki üniversitelerdeki “Tarım Eğitim Programları” incelenmelidir. Dünyada başka uygulaması görülmeyen bu sistemde ziraatın her alanında tam anlamıyla ihtisas sahibi bir öğrencinin yetiştirilmesi mümkün değildir. Sektörün ihtiyacı hem makine imalat ve yapı alanında hem de makine kullanımı ve işletmeciliği alanında yetişmiş hakiki manada ziraat mühendisi unvanına sahip kişilerdir. Bu eğitim sırasında teorik bilgilerin yanında pratik tecrübe için uzun dönemli fabrika ve çiftlik stajları uygulanmalıdır. Şüphesiz mühendis istihdamı bazı KOBİ’ler için önemli bir maliyet getirmektedir. Ancak imal ettiği makinaları devamlı olarak geliştirmeyen firmaların, sadece düşük fiyatla pazardaki konumlarını devam ettirmeleri mümkün gözükmemektedir. Alıcı, eskiye nazaran çok daha bilinçli olup, makinanın verimliliğine, uzun dönem arızasız çalışmasına, güncel teknolojilere sahip olup olmadığına, fiyattan daha fazla önem vermektedir. Bu konuda bir diğer dikkat çekilmesi gereken husus küreselleşen dünyada ve AB ilişkileri çerçevesinde üretim sistemlerini bilen, alternatif çözümler üretebilen sektör mühendislerine olan ihtiyaçtır. 9. Patent ve faydalı model mevzuatında yaşanan sorunlar Mevcut mevzuata göre şekli şartlara uygun her faydalı model başvurusu kabul edilmekte ve olumlu sonuçlandırılmakta, başvuru sahibinin yenilik şartlarına uygunluğunu ispat etmesi şartı aranmamakta, itirazları değerlendiren ve sonuçlandıran, tekniğin bilinen durumu ile ilgili araştırma yapan bir kurul da bulunmamaktadır. Böylece 3. kişilerin bu görevi üstlenmeleri yani yenilik şartlarına uygun olmadığını mahkemelerde ispat etmeleri istenmektedir. 10. Gümrük vergilerindeki haksız rekabet ABD ve AB ülkeleri ile yapılan ithalat ve ihracatta karşılıklı olarak gümrük vergisi yoktur. Bununla birlikte bazı ülkelere (Çin, Hindistan, Brezilya, İran, Meksika vs.) yapılan ihracatımızda Türk menşeli tarım makinalarına %20’ye varan mertebelerde gümrük vergisi uygulanmaktadır Bu ülkelerden Türkiye’ye yapılan traktör ithalatında ise “Gümrük Vergisi” uygulanmamaktadır. Bu durum ihracatımızı engelleyen bir husus olmakla birlikte haksız rekabete de sebep olmaktadır. 11. Yerli Malını Teşvik Edici Uygulamaların Yetersizliği Yeni ve ikinci el ithal makinelerin yatırım teşvik belgesi uygulaması kapsamından çıkartılması, Eximbank yatırım kredilerinde yerli makinelere destek verilmesi (Örneğin, satın almalarda % 75 yerli; %25 ithal tercihli kota uygulanması), Kalkınma 34 Ajansı desteklerinden ithal makinelerin kaldırılması veya kota uygulaması getirilmesi gerekmektedir. 12. Fuarlar Makina sektörünün ihtiyaç duyduğu stant alanı, sadece iki makina teşhir etse bile 60 m2’nin altına düşememektedir. Bu durumda uygulanan teşvikler, özellikle KÖBİ niteliğindeki kuruluşlar için yetersiz kalmaktadır. Hedef ülke ve prestijli fuarların belirlenmesi ve bunlara yönelik ilave destekler son derece yararlı ve önemlidir. Mevzuat, her yıl belirlenen 15 hedef ülkede düzenlenecek fuarlar için özel bir destek vermektedir. Bununla birlikte her alt sektörün hedef pazarları çok farklıdır. 13. AR-GE’ ye kaynak ayrılamaması Sektörde yeterli Ar-Ge çalışması yapılamamaktadır. Devletin Ar-Ge desteklerinden faydalanma oranı oldukça düşüktür. Bunun da en önemli nedeni bürokratik işlemlerin oldukça zahmetli ve uzun bir süreç almasıdır. Bütün bu mevzuatın yanı sıra firmalar arasında, bünyesinde hiç mühendis istihdam etmeyen veya varsa da bunları daha çok atölye şefi veya müdürü niteliğinde kullanan, imal edilen makinanın geliştirilmesi, mühendislik hesap ve imalat resimlerinin hazırlanması konusunda hiçbir mühendisi bulunmayan firma sayısı oldukça fazladır. Ar-Ge için önemli bir yöntem üniversite-sanayi işbirliğine özel bir önem verilmesidir. Üniversite-Sanayi işbirliğinde “Ne yapılması gerektiği" konusunda fikir birliği sağlanmasına rağmen, "Nasıl yapılması gerektiği" konusunda bir gelişme kaydedilememiştir. Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanun’da yer alan Ar-Ge merkezleri için “30 tam zamanlı Ar-Ge personeli” kriteri sektördeki ortalama firma ölçeği ile uyuşmamakta, başvuru sayısı çok az düzeyde kalmaktadır. 14. Fabrikaların Üretim Yenileyememesi Teknolojilerini, Finansman Sıkıntısı Nedeniyle Teknolojinin çok çabuk değişmesi nedeniyle, daha hassas üretim gereğine bağlı olarak makine imalat sanayinin de bu makineleri imal etmede ileri teknolojilerine dayalı daha hassas makine kullanımı gereği bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerin makine imalatından çıkarak bilgi teknolojilerine yönelmesi, Türk makine ve teçhizat sektörü ile makine imalat yan sanayi için önemli bir pazar boşluğu oluşturmuştur. Önümüzdeki dönemde talepte ortaya çıkabilecek artışa cevap verebilecek hatasız ve hızlı bir üretim için makine imalat sanayinin üretim teknolojisi yükseltmesi ve sektörün rekabet gücünü artırması gerekmektedir. TİRE’DE ÜRETİCİLERİN YAŞADIĞI SORUNLAR 1. Altyapı Elektriğin sıkça kesilmesinden ötürü üretim kayıpları yaşanmaktadır. Bu durum üretim makine ve ekipmanlarında da sorunlara neden olmaktadır. Örganize sanayi bölgesinde faaliyet gösteren işletmeler de elektrik dalgalanmaları nedeniyle sorunlar yaşamaktadır. 2. Hizmet 35 Üreticilerin sorunlarını iletebilecekleri ve çözüm üretecek kurumların yetersizliği kurumsal gelişimlerine olumsuz olarak yansımaktadır. 3. İnsan Kaynakları Sektörün önemli sorunları arasında yer alan kalifiye personel ihtiyacı ilçemizde de en önemli sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Özellikle kaynak operatörü istihdamı konusunda firmalar sıkıntı yaşamaktadır. 4. Üretim Ve Satışta Yaşanan Sorunlar Satış sonrası tahsilatların zamanında gerçekleştirilememesi ilçemizde önemli sorunlardan biri olarak ortaya çıkmaktadır. 5. İthalat Sorunları İthal ürünlerde peşin ödeme, işletmelerde nakit ve yatırım sıkıntılarına neden olmaktadır. Vadeli alım yapılması durumunda Kaynak Kullanımı Destek Fonu vergisi yüksek olmaktadır. Bunun sonucu olarak küçük ve orta ölçekli işletmelerde gelişmiş teknolojilere erişim ve hammadde temini zorlaşmaktadır. 6. İhracat Sorunları İhracat yapmaya yönelen işletmelerimiz ticari ataşeliklerden yeterli destek alınamadığı, bu nedenle de pazar araştırmalarında sorunlar yaşadıklarını bildirmektedir. 36 Kaynakça Türkiye İstatistik Kurumu Tarım Makineleri Üreticileri Birliği Sektör Raporları Ege İhracatçılar Birliği