tamam - Türkiye Sigorta Birliği
Transkript
tamam - Türkiye Sigorta Birliği
BAfiKAN’dan Sevgili Meslektafllar›m, Dergimizin bu say›s› bask›ya verilmeden az süre evvel, hep beraber sektörümüz için çok önemli bir olay› yaflad›k. Özellefltirme sürecindeki Baflak Sigorta ve Baflak Emeklilik fiirketlerimizin s›ras›yla yüzde 56.67 ve 41’lik paylar› aç›k art›rma yöntemiyle Frans›z Groupama taraf›ndan 268 milyon ABD dolar› karfl›l›¤›nda sat›n al›nd›. Yak›n geçmiflte, sektörümüzde piyasa pay› ve özvarl›k olarak bu büyüklükteki bir flirketimizin kontrol hisseleri sat›fla konu olmam›flt›. Yabanc› gruplar ile birlikte üç flirketimizin de dahil oldu¤u bu sat›fl, do¤al olarak piyasam›z için her aç›dan önemliydi. Sonuçta sat›fl rakam›ndan yola ç›k›ld›¤›nda, iki flirketimizin yüzde yüz de¤eri yar›m milyar dolar civar›nda olufltu. Bu de¤erin yurtd›fl›ndan, hem de sigortac›l›k alan›nda önemli bir isim taraf›ndan taktir edilmesi sigortac›l›¤›m›z için kan›mca çok önemli gösterge, bu sat›fl ise sigorta sektörümüz için önemli bir dönüm noktas›d›r. San›yorum, özellefltirmeden sorumlu Kurum ve Bakanl›¤›m›z dahi bu rakam› beklememekteydiler. Ben bu sat›fla baflka bir aç›dan bakmak istiyorum. Biri hayat d›fl›, biri de emeklilik ve hayat flirketi olmalar› sebebiyle belki tamam›yla do¤ru olmasa bile, çok kabaca bak›ld›¤›nda bu iki flirketimizin Eylül 2005 tarihi itibar›yla öz varl›k, piyasa pay› ve aktif büyüklü¤ünü, piyasa toplamlar›yla karfl›laflt›rd›¤›m›zda flu tablo ortaya ç›kmaktad›r. Toplam öz varl›¤›n ve aktif büyüklü¤ün yüzde 4.7’si ve yüzde 6.2 piyasa pay›. Herkes, kendine özgü bir de¤erleme yöntemi uygulasa da, bu yüzdeler tek tek veya hep beraber sektörümüzün toplam de¤eri hakk›nda dikkate de¤er ipuçlar› vermektedir. Hesaplar›n sonucunda ulafl›lacak de¤er de, sektörümüzün bugün veya geçmiflte üretti¤i prim toplam›yla de¤erlendirilmesinin ne kadar yanl›fl oldu¤unu teyit etmekte, bugün sektörün gelece¤ine yap›lacak yat›r›mlar›n yak›nlaflt›raca¤› ekonomik de¤erin büyüklü¤ünü iflaret etmektedir. Bu sat›fl›n, sermaye sahiplerine de önemli bir mesaj› bulunmaktad›r. Bu sektör, yat›r›m› hak eden ve sahibi olunan flirketin operasyon sonuçlar›ndan yakinen alakadar olunmas› gereken bir sektördür. Aksi takdirde, bu de¤erden pay alabilmek ve hatta bu denli büyük yat›r›mlara karfl› ayakta kalabilmek mümkün olmayabilir. Umuyorum, bu özellefltirme, gerek kamuya ve sermaye sahiplerine verece¤i mesajlarla, gerek daha sa¤l›kl› bir rekabet ortam›na getirebilece¤i olumlu katk›larla sigortac›l›k tarihimizde hak etti¤i yeri bulacakt›r. Sevgi ve sayg›lar›mla, Hulusi TAfiKIRAN B‹RL‹K’TEN HABERLER Birlik ve Dünya Bankas› “Do¤al Afet Riski ‹çin Sigorta ve Reasürans” isimli uluslararas› bir konferans düzenledi irli¤imiz, "Do¤al Afet Riski için Sigorta ve Reasürans" konulu I. Uluslararas› Sigorta Sempozyumu’nu, Dünya Bankas› ile iflbirli¤i içinde, 8–9 Aral›k 2005 tarihlerinde ‹stanbul’da Ceylan Intercontinental Otel’de gerçeklefltirdi. Dünyan›n çeflitli ülkeleri ve Türkiye’den yaklafl›k 200 sigortac› ve reasürör, reasürans brokeri, karar al›c›, do¤al afet fonu yöneticisi, ilgili kurum temsilcisi ve akademisyenin kat›ld›¤› sempozyumda, sigorta ve reasürans sektörleri ile özel sektör iflbirli¤inde dünya çap›nda do¤al afet risk yönetim sistemleri oluflturulmas› konusu kapsaml› olarak ele al›nd›. Japonya ve Türkiye'den birçok konuflmac›n›n kat›ld›¤› oturumlarda, farkl› ülkelerde do¤al afet riskinin finanse edilmesi ve hane halklar›na basit sigorta ürünleri sunulmas› amac›yla gelifltirilen yöntemler hakk›nda sunumlar yap›ld›. B 2 Oturanlar Soldan Sa¤a: Andrew Vorkink, Hulusi Taflk›ran, ‹brahim Çanakç›, Burhanettin Aktafl, ‹brahim Taflbafl›, Ahmet Genç. Sempozyum, Birlik Baflkan›m›z Hulusi Taflk›ran, Dünya Bankas› Türkiye Direktörü Andrew Vorkink ve Hazine Müsteflar› H. ‹brahim Çanakç›’n›n aç›l›fl konuflmalar›yla bafllad›. Hulusi Taflk›ran aç›l›fl konuflmas›nda, dünya ekonomisi ve sigorta sektörü için son derece önemli olan "Do¤al Afet Riskleri" konusunun, Birli¤imizin ev sahipli¤i yapt›¤› uluslararas› bir konferansta ele al›nmas›n›n önemini vurgulayarak, Birli¤in 2005 y›l› içerisinde yapt›¤› çal›flmalara de¤indi. Hulusi Taflk›ran’›n ard›ndan aç›l›fl konuflmas› yapan Hazine Müsteflar› H. ‹brahim Çanakç› ise, geçmiflte yaflanan do¤al afetlerin, Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerine de¤inerek, Hazine Müsteflarl›¤›’n›n bu konuda yapt›¤› çal›flmalara ve özellikle Do¤al Afet Sigortalar› Kurumu’nun faaliyetlerine dikkat çekmifltir. Son olarak söz alan Dünya Bankas› Türkiye Direktörü Andrew Vorkink ise, konuflmas›nda, do¤al afet risklerinin sigortalanmas›n›n dünya genelinde öncelikli konulardan biri oldu¤unu; sigorta ve reasürans›n, risklerin da¤›t›lmas› ve tasarruflar›n seferber edilmesinde kilit rol oynad›¤›n› ve bu kapsamda, "Do¤al Afet Riski için Sigorta ve Reasürans" konulu bu uluslararas› konferans›n TSRfiB ile ortak olarak düzenlenmesinin kendileri için önemli oldu¤unu dile getirdi. Sempozyumda s›ras›yla; "Do¤al Afet Risklerinin Sigortalanabilirli¤i", "Do¤al Afet Risklerinin Yönetimi için Finansal Piyasa Çözümleri", "Do¤al Afet Risk Yönetiminde Hükümetlerin Rolü ve Kamu-Özel Sektör ‹flbirli¤i: Deprem", "Do¤al Afet Risk Yönetiminde Hükümetlerin Rolü ve Kamu-Özel Sektör ‹flbirli¤i: Tar›m" ve "Do¤al Afet Risk Yönetiminde Hükümetlerin Rolü ve Kamu-Özel Sektör ‹flbirli¤i: Sel ve F›rt›na" bafll›kl› oturumlar yer ald›. ■ 3 B‹RL‹K’TEN HABERLER Avrupa Birli¤i’ne tam üyelikte sektör masaya yat›r›ld› Birlik, "Türkiye’nin AB’ye Tam Üyeli¤ine Do¤ru, Türk Sigorta Sektörünün Öncelikli Sorunlar›" bafll›kl› toplant›lar›n›n, ikincisini ve üçüncüsünü düzenledi. irli¤imiz, ilgili sektör temsilcilerinin bilgilendirilmesi amac›yla; sektörün güncel konular›n›n tart›fl›ld›¤›, ilgili konularda konuflmac› olarak kat›lan uzmanlar›n sunumlar yapt›¤› ve ilki 24 fiubat 2005 tarihinde, "Tek Düzen Hesap Plan›n›n Uygulanmas›nda Ortaya Ç›kan Aksakl›klar›n Giderilmesi" konusunda düzenlenen, "Türkiye’nin AB’ye Tam Üyeli¤ine Do¤ru Türk Sigorta Sektörünün Öncelikli Sorunlar›" isimli periyodik toplant›lar› düzenlemeye devam etmektedir. ‹kincisi, 30 Eylül 2005 tarihinde gerçekleflen, "Yükümlülük Karfl›lama Yeterlili¤i II (Solvency II)" konulu toplant›ya; Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan› fiule Avc›o¤lu, Marmara Üniversitesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Niyazi Berk ve Pricewaterhouse Coopers Lüksemburg Ofisi temsilcisi Thierry Flamand kat›ld›. Söz konusu toplant›lar›n üçüncüsü ise, 31 Ekim 2005 tarihinde gerçekleflen, "Sigorta fiirketlerinin Tabi Oldu¤u Vergiler ve Uygulamalar" konusun- B 31 Ekim 2005: Sigorta fiirketlerinin Tabi Oldu¤u Vergiler ve Uygulamalar. 4 30 Eylül 2005: Yükümlülük Karfl›lama Yeterlili¤i II (Solvency II)" da gerçekleflti. Toplant›ya, Maliye Bakanl›¤› Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› Müdür Vekili say›n Mehmet Ceylan, Maliye Bakanl›¤› Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› Müdür Vekili say›n Sad›k Demirbafl ve Maliye Bakanl›¤› Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› Devlet Gelir Uzman› say›n At›f K›r kat›ld›. Sigorta flirketlerinin yo¤un ilgi gösterdikleri toplant›larda, konunun uzmanlar› taraf›ndan sunumlar yap›larak, sektör temsilcilerine bilgilendirmelerde bulunuldu. Ayr›ca, toplant›larda sunulan tebli¤lerin, toplant›lara kat›lamayan sektör temsilcilerine ve tüm ilgililere aktar›labilmesi ve sigortac›l›k konusunda Türkçe kaynak s›k›nt›s› yaflayan çevrelerin ihtiyaçlar›n› karfl›lamas› amac›yla, Birlik taraf›ndan her iki toplant›n›n da kitab› yay›mlanarak sigortac›l›k ile ilgili çevrelere gönderildi. ■ Muhasebe sisteminin uluslararas› standartlara uyumu projesi Birli¤imizin, sigortac›l›k mesle¤inin geliflmesi, yurtiçinde ve yurt d›fl›nda sigortac›l›¤a ait geliflmelerin izlenmesi ve sigortac›l›¤› ilgilendiren konularda Kamu ‹daresine istiflari mahiyette mütalaa verilmesi misyonundan hareketle, Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nün, UFRS’ye uyumlu Sigortac›l›k Muhasebe Sisteminin tesis edilmesi çal›flmalar›na destek vermek üzere ve Genel Müdürlü¤ün de uygun görüflleriyle bafllatt›¤›, "Sigortac›l›k Muhasebe Sisteminin Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar›na Uyumu" isimli projenin ilk aflamas› tamamland›. A¤ustos 2005 tarihinde bafllayan ve Aral›k 2005 tarihinde tamamlanan Proje’nin ilk aflamas›nda; sigorta sektörünü ilgilendiren 30 adet uluslararas› finansal raporlama standard› ele al›narak, Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü’ne, ç›kar›lmas› planlanan Sigortac›l›k Finansal Raporlama Standartlar› hakk›nda görüfl ve öneriler bildirildi. Projenin ‹kinci aflamasinda ise, flirketlerin, yeni standartlar› uygulamalar›na iliflkin, e¤itim programlar› düzenlenmesi planlan›yor. Sigorta Sektörü ‹statistik Çal›fltay› ektör genelinde ihtiyaç duyulan istatistiksel çal›flmalar›n belirlenebilmesi ve bu ihtiyac›n karfl›lanmas›na yönelik haz›rl›klar›n planlanabilmesi amac›yla, Bahçeflehir Üniversitesi ile iflbirli¤iyle düzenlenen Sigorta Sektörü ‹statistik Çal›fltay›, 25–26 Kas›m 2005 tarihlerinde Birlik merkezinde yo¤un bir kat›l›mla gerçeklefltirildi. Sigorta sektörü aç›s›ndan uzun vadeli ve kal›c› faydalar sa¤layaca¤›na inan›lan ve ileriye yönelik gereksinimlerin planlanmas› aç›s›ndan büyük önem tafl›yan Çal›fltay›n ilk günü yurtiçi ve yurtd›fl›ndan konusunda uzman kiflilerin sunumlar› yer ald›. ‹kinci gün ise, sigorta sektöründe aktif olarak faaliyet gösteren uzman kiflilerden oluflturulan gruplarla flu branfllar için atölye çal›flmalar› gerçeklefltirildi: Hayat, OtoKaza ve Kaza D›fl› Branfllar. ■ S Oto H›rs›zl›k Bilgi Sistemi kullan›ma aç›ld› Oto h›rs›zl›klar›na iliflkin sektör geneline ait istatistiki verilerin elde edilmesi amac›yla, Birlik taraf›ndan haz›rlanan sistem, Birlik Portal›’n›n flirketler bölümünde kullan›ma aç›ld›. Böylece, Birli¤e üye flirketler taraf›ndan, 2005 y›l›na ait çal›nan ve bulunan araçlara iliflkin bilgilerin gönderilmesiyle gerçekleflen oto h›rs›zl›klar›na iliflkin sa¤l›kl› bir veri bankas›na kavuflulmufl olacak. ■ 5 B‹RL‹K’TEN HABERLER E¤itim seminerleri devam ediyor... irli¤imiz, Türk sigorta sektörünün Avrupa Birli¤i’ne uyumu ve sigorta mesle¤inin gelifltirilmesi amac›yla, toplumda sigorta bilincinin artt›r›lmas›na yönelik olarak gerçeklefltirdi¤i e¤itim faaliyetleri kapsam›nda, 2005 y›l› May›s ay›nda bafllad›¤› seminerleri sürdürmektedir. Söz konusu seminerler, sigortac›l›k e¤itimi veren yüksekokul ve meslek yüksekokullar›ndaki ö¤rencileri hedef almaktad›r. Bu e¤itim seminerlerinin ilki, 11 May›s 2005 tarihinde Sakarya Üniversitesi Sapanca Meslek Yüksekokulu; ikincisi, 28 Ekim 2005 tarihinde Harran Üniversitesi Suruç Meslek Yüksekokulu; üçüncüsü, 29 Kas›m 2005 tarihinde, Anadolu Üniversitesi Bozüyük Meslek Yüksekokulu ve dördüncüsü, 29 Aral›k 2005 tarihinde, Marmara Üni- B 29 Kas›m: Anadolu Üniversitesi Bozüyük MYO versitesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Yüksekokulu ö¤rencilerine yönelik olarak düzenlendi. Seminerlerde Türk sigorta sektörü, sektörde insan kaynaklar›, DASK ve bireysel emeklilik sistemleri, Avrupa Birli¤i tek sigorta piyasas›, Türk sigorta sektörünün kurumlar›, yap›s› ve geliflimi, Avrupa tek finansal piyasas› ve Avrupa Birli¤i’nin yap›s› ve kurumlar› konular›na iliflkin sunumlar gerçeklefltirildi. Ayr›ca, 28 Ekim’de, Harran Üniversitesinde düzenlenen seminerde, "29 Ekim Özel Oturumu" bafll›¤› alt›nda "Türk Finans Sektörü’ne Atatürk’ün Etkisi" konulu özel bir sunum da yap›ld›. ■ 28 Ekim: Harran Üniversitesi Suruç MYO 30 Aral›k: Marmara Üniversitesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Yüksekokulu. 6 Sigorta Araflt›rmalar› Dergisi yay›mland› Birli¤imiz, ülkemizin çeflitli üniversitelerinde görev yapan akademisyenlerin, sigorta flirketlerinde ve sigortac›l›k ile ilgili kurumlarda görev yapan uzmanlar›n haz›rlam›fl olduklar› çal›flmalardan oluflan ve özellikle sektörün gündemindeki gerek teknik, gerek teorik konular›n incelendi¤i bir kaynak niteli¤inde olan Sigorta Araflt›rmalar› Dergisi'ni, Ekim 2005’te yay›mlad›. Dergi, "Bilim ve Dan›flma Kurulu Onayl› Eserler" ve "Bilim ve Dan›flma Kurulu Onay›na Sunulmayan Eserler" olmak üzere 2 bölümden oluflmaktad›r. Derginin "Bilim ve Dan›flma Kurulu Onayl› Eserler" isimli ilk bölümünde, bilimsel yaz›m kurallar›na uygun olarak haz›rlanm›fl ve Kurulun incelemesi sonucu yay›mlanmaya hak kazanm›fl sigorta konusundaki araflt›rmalar; "Bilim ve Dan›flma Kurulu Onay›na Sunulmayan Eserler" isimli ikinci bölümünde ise, akademisyenler, bürokratlar, sektör uzmanlar›, sigortac›l›k ve aktüerya ö¤rencilerinin, editör taraf›ndan onaylanm›fl araflt›rma, inceleme, analiz ve çeviriler yer almaktad›r. ■ TAIEX Seminerinin Kitab› Türkçe ve ‹ngilizce olarak ç›kt› Birli¤imiz, 17 Ocak 2005 tarihinde, Avrupa Komisyonu Geniflleme Genel Müdürlü¤ü’ne (European Commission Enlargement Directorate General) ba¤l› TAIEX’e (Technical Assistance Information Exchange Unit) yapm›fl oldu¤u baflvurusu sonucu kabul edilen proje kapsam›nda; Birlik ve Avrupa Komisyonu Teknik Yard›m ve Bilgi De¤iflim Ofisi (TAIEX) iflbirli¤iyle 23–24 Haziran 2005 tarihlerinde ‹stanbul’da düzenlenen, "Avrupa Birli¤i Sigorta Mevzuat› ve Uygulamalar›" konulu seminerin kitab›n› ‹ngilizce ve Türkçe olarak yay›mlad›. Seminere kat›lan ve/veya kat›lamayan tüm sektör temsilcilerine ulaflt›r›lmas› amac›yla haz›rlanan söz konusu kitaplarda; Türk sigorta sektörünün AB’ne uyum sürecinde s›k›nt› yaflayaca¤› belirtilen; "mali tablolar, hesap planlar› ve istatistikî tablolar", "mali izleme ve istatistikî düzenlemeler" ve "yükümlülük karfl›lama yeterlili¤i (solvency)" gibi konu bafll›klar›n› kapsayan tebli¤ler, slâyt sunumlar›yla birlikte yer almaktad›r. ■ "Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar›" dizisi bafllad› Birli¤imiz, "Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar›" adl› bir araflt›rma dizisi ç›karmaya bafllad›. Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar›-I Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar›-II Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar›-III "Avrupa Birli¤i’nin Vergilendirme Yap›s› ve Sigorta Sektörü" "Sigorta fiirketlerinde Mali Yeterlilik ve Risk Yönetimi-Türkiye'de ve AB'de yeni Düzenlemeler" "Sigorta Sektöründe Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar›: Kurumlar ve Standartlar›n Özetleri” 7 B‹ZE GÖRE Bir y›l› geride b›rak›rken... 2005 y›l› Birlik organizasyon ve çal›flmalar›n›n yeniden yap›land›r›ld›¤› ve sektör ihtiyaçlar›na göre aksiyonlar›n al›nd›¤› ve önemli geliflmelerin sa¤land›¤› bir y›l olarak geçti. K›saca özetlemek gerekirse; yeni bir web sitesi ve sektör portal› hizmete sokularak güncel, bilgi paylafl›m›n›n etkin oldu¤u bir ortam yarat›ld›. Bunun yan›nda tüm bilgiler on-line portal baz›nda üye flirketlerimiz ile paylafl›lmaya baflland›. Birlik’te yap›lan çal›flmalar›n güncel olarak sektörümüzle paylafl›lmas› gerekli ve önemli bir geliflme oldu. Bunu 2006 y›l›nda da artarak ve ihtiyaçlar do¤rultusunda gelifltirerek sürdürmeyi planl›yoruz. Sigorta sektörümüzün mevzuat ile ilgili olan s›k›nt›lar› ve sorunlar› ilgili resmi mercilere Birlik taraf›ndan yap›lan görüfllerimizi içeren çal›flmalar y›l içinde üyelerimize yaz›l› olarak ve/veya de¤iflik toplant› ve ziyaretler ile aktar›ld›. Temas edilen resmi makamlar›n bafl›nda Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü gelmektedir. SGM yetkilileri ile çok s›k bir araya gelinmekte ve konu baz›nda ortak çal›flmalar yap›lmaktad›r. Bu çal›flmalar 2006 y›l›nda da kesintisiz devam ettirilecektir. Ayr›ca sektörümüzün önemli s›k›nt›lar› oldu¤u vergisel düzenlemeler ile ilgili konularda Maliye Bakanl›¤› Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› yetkilileri ile konu baz›nda düzenli toplant›lar yap›lmas› sa¤lanm›fl ve Kurumlar Vergisi ile Gelirler Vergisi düzenlemelerinde önemli düzenlemeler yap›lmas› mümkün olmufltur. Maliye Bakanl›¤› yetkilileri ile karfl›l›kl› görüfl al›fl verifli ve düzenli toplant›lar 2006 y›l›nda da devam ettirilecektir. Birlik ve sektör için di¤er önemli resmi kurum ise, ‹çiflleri Bakanl›¤› Emniyet Genel Müdürlü¤üdür. Trafik sigortalar› konusunda veri al›flverifli, kaza tespit tutana¤› ile ilgili çal›flmalar konusunda önemli desteklerini ald›¤›m›z ve alaca¤›m›z Emniyet Genel Müdürlü¤ü ile çal›flmalar›m›z devam edecektir. Tüm bu kurumlar›n yan›nda DPT ile de iliflkilerimiz güncel tutulmufl ve 9. Kalk›nma Plan› çal›flmalar› içinde Birli¤imiz yer alm›flt›r. Tüm bu geliflmelerin yan›nda Birlik olarak AB Türkiye temsilci¤i, AB Brüksel ofisi , OECD, Dünya Bankas›, CEA ve yabanc› Birlikler gibi uluslararas› kurulufllar ile 2005 y›l› içinde bir dizi toplant› ve ziyaretler yap›lm›fl ve Türk sigorta sektörü ile ilgili güncel bilgiler verilmesi sa¤lanm›fl, ayr›ca AB ve Dünya sigorta sektöründeki geliflmeler, üye flirketlerimiz ile web sitemiz, de¤iflik toplant›lar ve ç›kar›lan yay›nlar ile paylafl›lm›flt›r. AB ‹LE GÖRÜfiMELER AB ile yap›lan görüflmeler neticesinde, TAIEX program› kapsam›nda bir proje baflvurusu yap›lm›fl ve kabul edilen projemiz do¤rultusunda, Haziran ay›nda, Avrupa Komisyonu taraf›ndan, Türk sigorta sektörünün AB’ye uyumda sorunlu alanlar› olarak belirtilen konularda, 2 günlük bir seminerin ‹stanbul’da 8 düzenlenmesi sa¤lanm›flt›r. 2006 y›l›nda da uluslararas› kurulufllar ile Birlik iliflki ve çal›flmalar› etkin flekilde devam ettirilecektir. 2005 y›l›nda sigorta sektörümüzü ilgilendiren konular ile ilgili ulusal ve uluslararas› sempozyum/konferanslar d›fl›nda sektöre yönelik de¤iflik toplant› ve seminerler düzenlenmifltir. Sektörümüzde önemli bir eksiklik olarak gördü¤ümüz inceleme-araflt›rma konusunda da 2005 y›l›nda toplam 14 adet kitap yay›nlanm›flt›r. Ayr›ca "Birlik’ten" dergisi yeni görünümü ve içeri¤i ile zenginlefltirilmifl ve kullan›ma sunulmufltur. Bunun yan›nda Birlik çal›flmalar› ve ülkemizde ve dünya sigorta sektöründeki geliflmeleri içeren ayl›k Türkçe ve ‹ngilizce e- bültenler yay›nlanmaktad›r. Ayr›ca, sigorta ile ilgili araflt›rmalar›n yer ald›¤› "Sigorta Araflt›rmalar› Dergisi" ad›yla yeni bir dergi yay›nlanmaya bafllam›flt›r. 2005 y›l›nda aktif olarak yap›lan sempozyum, toplant›lar ve yay›nlar ile ilgili Birlik faaliyetleri 2006 y›l›nda da sektörümüzün ihtiyaçlar› do¤rultusunda yap›lmaya devam edilecektir. 2006 y›l›nda, Birlik olarak yapmay› planlad›¤›m›z ifllerin bafl›nda sektöre yönelik istatistik çal›flmalar› gelmektedir. Bu konuya yönelik olarak, haziran ay›nda düzenlenen, Avrupa Komisyonu uzmanlar›n›n sunum yapt›¤› ve AB’de istatistik uygulamalar›n›n anlat›ld›¤› TAIEX Seminerinin ard›ndan, Kas›m 2005 tarihinde genifl kat›l›ml› ‹statistik Çal›fltay› düzenlenmifltir. Ç›kan sonuçlar do¤rultusunda sektörümüzün ihtiyaç duydu¤u raporlamaya yönelik haz›rl›klar bu sene içinde bitirilip hayata geçmesi sa¤lanacakt›r. 2006 y›l›nda sektörümüz için çok önemli olan Sigorta Denetleme Kanununun en k›sa sürede yasalaflmas› için Birlik olarak her türlü giriflimi yapmaya devam edece¤iz. Bunun yan›nda vergi konular›ndaki yasal de¤iflikliklerin TBMM de kabulü, DASK ve sektörün her türlü yasal düzenlemeleri içeren uygulamalar›n›n sektörümüzün ihtiyaçlar› ve görüflleri do¤rultusunda hayata geçmesi için her türlü çaba sarfedilecektir. 2006 y›l›n›n insanl›¤a, ülkemize, sektörümüze ve sigorta sektöründe çal›flan herkese sa¤l›k, huzur, mutluluk ve baflar› getirmesi dile¤i ile… ■ Erhan TUNÇAY Genel Sekreter 9 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA 2005 y›l›nda AB sigortac›l›¤›ndaki geliflmeler ve Türk sigorta sektörü Doç. Dr. Suna OKSAY TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s› vrupa sigorta sektörü, son 10 y›ld›r, 2.dünya savafl›ndan beri yaflamad›¤› kadar büyük krizler yaflam›flt›r. Aniden düflen faiz oranlar› ve menkul k›ymet piyasalar›nda görülen krizler, Avrupal› sigortac›lar› beklenmeyen tazminat talepleriyle karfl› karfl›ya b›rakm›fl ve böylece, zor durumda kalan sigortac›lara olan güven sars›lm›flt›r. fiirketler, bu s›k›nt›lar› aflabilmek için, 2003 y›l›nda, bir yandan, fiyat ayarlamas›na giderken, di¤er yandan, operasyon maliyetlerini düflürmüfl ve s›k› sigorta politikalar› uygulam›fllard›r. Al›nan bu önlemler, AB sigorta sektörünün, büyüme h›z›n›n yavafllamas›na yol açm›fl, Avrupa sigorta sektörün toplam prim büyüme oran›, 2003 y›l› sonu itibariyle, %1.2 ve 2004 y›l›nda ise, %5.6 olmufltur. Bunlara ilave olarak, AB’nin 2004 y›l›ndaki genifllemesiyle, Birli¤e yeni ülkelerin kat›lmas›, oluflturulmas› istenilen, AB Tek Sigorta Piyasas› çabalar›n› da zorlaflt›rm›fl ve yavafllatm›flt›r. Son y›llarda, AB’nin gündeminde olan bafll›ca konular afla¤›da yer almaktad›r: A Tek Sigorta Piyasas›nda daha etkin yönetim için Avrupa Birli¤i sigorta mevzuat›n›n basitlefltirilmesi: Sigorta sektörünün, son y›llarda yaflad›¤› 10 sorunlar›n bafl›nda, birbiri ard›na yürürlü¤e konan yeni düzenlemeler nedeniyle, bir kaos ortam›na sürüklenmesi gelmektedir. Yeni düzenlemeler, düzenlemelere uygun teknik altyap›n›n oluflturulmas›n› ve personelin haz›rlanmas› için gerekli e¤itim programlar›n›n düzenlenmesini de beraberinde getirdi¤inden, sektöre yeni maliyetler yüklemifltir. Yap›lan bu çal›flmalar süresince, sektörün etkinlik ve verimlili¤i de olumsuz yönde etkilenmifltir. Bu çerçevede, 2005 y›l›nda, Avrupa sigorta sektörünün en önemli beklentilerinden biri; AB Tek Sigorta Piyasas›n› düzenleyen yüzlerce sayfal›k mevzuat›n basitlefltirilmesi ve özellikle baz› alanlarda 1960’l› y›llardan bu yana ç›kart›lm›fl pek çok mevzuat›n derlenip güncellenerek tek bir mevzuat haline dönüfltürülmesi olmufltur. Avrupa Komisyonu, 2005 y›l›nda, "Tek Sigorta Piyasas›nda Daha Etkin Yönetim için Avrupa Birli¤i Sigorta Mevzuat›n›n Basitlefltirilmesi" projesini bafllatm›flt›r. Komisyon, Proje kapsam›nda; ● Yeni düzenlemelerin sektörde yaratt›¤› kaosu engellemek, ● Sektöre yans›yan yüksek maliyetlerini azaltmak, ● Mevcut düzenlemelerin etkin ve verimli uygulanmas›n› sa¤lamak ● Düzenlemelerin tüm üye ülkelerin ulusal mevzuatlar›na geçirilmesini temin etmek, amac›yla, yeni düzenlemelere ara vermeye ve mevcut düzenlemelerin daha basit, anlafl›labilir ve uygulanabilir hale getirilmesi konusunda çal›flmalar yapmaya bafllam›flt›r. (Komisyon’un bu konudaki çal›flmalar›ndan baz›lar›, Solvency II projesi kapsam›nda yer alan sigorta sektörüne iliflkin dokuz direktifin tek bir direktif haline ve benzer flekilde motorlu tafl›t mali sorumluluk sigortas› alan›ndaki alt› direktifin de tek bir direktif haline getirilmesidir.) Avrupa Komisyonu, bu konuya verdi¤i önemi, 5 Aral›k 2005 tarihinde yay›nlad›¤› Avrupa Birli¤i’nin 2005–2010 y›llar› aras›ndaki finansal hizmetler politikas›n› belirleyen Beyaz Kitap’la da bir kez daha göstermifltir. Beyaz Kitap kapsam›nda belirlenen politika program›, son y›llarda Avrupa sigorta piyasas› tara- f›ndan önemle vurgulanan ve daha etkin yasal düzenlemelerle Avrupa finansal hizmetlerinin rekabet edebilirli¤inin artt›r›lmas›na iliflkin konularla, mevcut Avrupa Birli¤i mevzuat›n›n konsolidasyonu ve gelecekte kabul edilecek mevzuat›n kalitesinin gelifltirilmesi konular›n› içeriyor. Söz konusu Kitap’ta belirlenen hedefler do¤rultusunda, iki aflamal› bir program uygulanacak: ‹lk aflamada mevcut yasal düzenlemelerin etkin flekilde uygulanmas›n›n sa¤lanmas›, konsolidasyonu, basitlefltirilmesi ve etkilerinin de¤erlendirilmesi; ikinci aflamada ise yeni mevzuat oluflturulmadan etki de¤erlendirmeleri yap›lmas› ve taslak mevzuat›n tüm ilgili taraflar›n kat›l›m›yla haz›rlanmas›. 11 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Avrupa Birli¤i mevzuat›n›n daha basit ve anlafl›l›r hale getirilmesi Avrupa Birli¤i’ne uyum sürecindeki Türk sigorta sektörü için de büyük önem tafl›yor: AB mevzuat›n›n daha basit ve anlafl›l›r hale getirilmesi Avrupa Birli¤i’ne uyum sürecindeki Türk sigorta sektörü için de büyük önem tafl›yor. AB terminolojisi kullan›larak haz›rlanan, bu nedenle kimi zaman okuyucu için karmafl›k bir yap› arz eden, AB sigorta mevzuat›n›n Türk sigorta sektörü taraf›ndan daha rahat anlafl›labilmesi, uyum konusunda yaflanan sorunlar›n afl›lmas›nda ilk ad›m› oluflturuyor. Bu bilinçle hareket eden Birli¤imiz, 2005 y›l›nda AB Tek Sigorta Piyasas›n› düzenleyen mevzuat›n özetlenerek Türkçe’ye çevrilmesi ve Türk sigorta sektörü için bir baflucu k›lavuzu haline getirilmesi amac›yla "Avrupa Birli¤i Sigorta Müktesebat Rehberi"ni yay›nlad›. Müktesebat Rehberi, 2006 y›l› bafl›nda güncellenerek hem ‹ngilizce hem de Türkçe olmak üzere iki dilde yeniden bas›lacak. Bu konuda, Birli¤imizin gerçeklefltirdi¤i bir di¤er çal›flma da Avrupa Komisyonu TAIEX Ofisi iflbirli¤iyle düzenlenen “Avrupa Birli¤i Sigorta Mevzuat› ve Uygulamalar› Semineri” ile bu seminerde sunulan çal›flmalardan oluflan ve hem ‹ngilizce hem Türkçe olmak üzere iki dilde kitap haline getirilen “Avrupa Birli¤i Sigorta Mevzuat› ve Uygulamalar›” adl› yay›nd›r. AB’de, tüketici uyuflmazl›klar›nda, mahkeme d›fl› uyuflmazl›k çözümlerinin teflvik edilmesi: 2002 y›l›nda, Tüketici uyuflmazl›klar›n›n, mahkemelere gitmeden, alternatif yöntemlerle çözülmesi konusunda, Avrupa Komisyonu taraf›ndan, ADR usullerinin uygulanmas› 12 ve durum tespitine iliflkin bir Yeflil Kitap yay›nlanm›flt›r. 2002 y›l›ndan günümüze kadar, konu, Komisyonun gündemindeki önemli yerini korumaya devam etmifl ve bu mekanizmalar›n gelifltirilmesine ve etkin kullan›lmas›na yönelik yeni çal›flmalar yap›lm›flt›r. Bu çerçevede Komisyon taraf›ndan, ülkeler aras›nda kurulan FIN-NET ve EEJ-Net ad›ndaki iki adet a¤a(network) ifllerlik kazand›r›lm›fl ve bu flekilde üye ülkelerde hâlihaz›rda mevcut olan ADR mekanizmalar›n›n (Tahkim gibi) daha etkin kullan›lmas›na yönelik bir sistem oluflturulmufltur. 2005 y›l›nda da, Avrupa Birli¤i’nde tüketici uyuflmazl›klar›n›n Alternatif Uyuflmazl›k Çözümü yöntemleri ile ele al›nmas›n›n, zaman ve para tasarrufu sa¤layaca¤› fikriyle, teflvik edilmesi sürdürülmektedir. Sigortac›l›k Kanunu Tasla¤›’nda da Birli¤imiz bünyesinde faaliyet gösterecek bir tahkim mekanizmas› kurulmas› öngörülmektedir: Birlik, Sektör için son derece yeni ve önemli olan bu geliflmeye katk› sa¤lamak amac›yla, Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme yay›nlar› çerçevesinde, Avrupa ülkelerinde mevcut olan ve sigorta uyuflmazl›klar›n›n çözümüne yönelik faaliyet gösteren Ombudsman ve Tahkim Merkezlerini inceleyen bir çal›flma yaparak, yay›nlam›flt›r. Avrupa Komisyonu, mortgage piyasalar›n›n entegrasyonu için çal›flmalar yapmaktad›r: AB mortgage pazar›, AB ekonomisinin önemli unsurlar›ndan biridir. Söz konusu kredilerin pazardaki önemli yerine karfl›n, AB düzeyinde sektöre yönelik özel bir düzenleme bulunmamas› Komisyon’u konu ile ilgili çal›flmalar yapmaya sevketmifltir. Komisyon Mart 2003 tarihinde Mortgage’a iliflkin bir forum grubu oluflturmufl, Temmuz 2005 tarihinde ise Avrupa Birli¤i’nde Mortgage konulu bir Yeflil Kitap yay›mlam›flt›r. Komisyonun bu çal›flmalar› yaparken bafll›ca hedeflerinin; mortgage konusunda iç pazarda karfl›lafl›lan engellerin tespiti, engellerin iç pazar›n iflleyifline olan etkilerinin de¤erlendirilmesi ve bu engellerin üstesinden gelinebilmesi için ne gibi ad›mlar at›lmas› gerekti¤ine iliflkin de¤erlendirmelerin toplanmas› oldu¤u söylenebilir. Söz konusu Yeflil Kitap’ta mortgage piyasalar›n›n entegrasyonun getirece¤i olas› faydalara yer verilmifl ve bu çerçevede mortgage sigorta ürünleri konusunda meydana gelecek iyileflmelerin de beklendi¤i vurgulanm›flt›r. Önümüzdeki dönemde söz konusu Yeflil Kitaba gelen de¤erlendirmeler de dikkate al›narak, Komisyon’un bu konudaki çal›flmalar›na devam etmesi beklenmektedir. Türkiye’de Mortgage’a iliflkin yasa tasla¤› gündemden hiç düflmezken, Mortgage sigortalar›na halen ilgi gösterilmemektedir: Birlik, Türkiye’de mortgage konusunda yaflanan geliflmelere paralel olarak, Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü ile iflbirli¤i içerisinde, Avrupa Birli¤i’nde ve ABD’deki mortgage ba¤lant›l› sigorta ürünlerine iliflkin araflt›rma ve incelemeler yapm›flt›r. Birlik, bu kapsamda incelenen sigorta türlerinden, öncelikle, "‹potekli Konut Kredisi Koruma Sigortas› (Mortgage Protection Insurance)", "‹potekli Konut Kredisi Ödemelerini Koruma Sigortas› (Mortgage Payment Protection Insurance)" ve "Tapu Sicil Sigortas› (Title Insurance)" n›n Türkiye’de de olmas› gerekti¤inden hareketle, bu sigorta ürünlerinin ge- nel flartlar›n›n haz›rlanmas› yönünde çal›flmalar yapm›flt›r. Birli¤in bu konudaki çal›flmalar› devam etmekte olup, Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme yay›nlar› çerçevesinde bir kitap da yay›nlanm›flt›r. Avrupa Birli¤i rekabet politikas› çerçevesinde, sigorta sektörüne çeflitli muafiyetler tan›nm›flt›r: 2005 y›l›nda da, gündemdeki yerini koruyan Avrupa Birli¤i Rekabet Politikas›’n›n temelini, Roma Antlaflmas›’n›n 81 ve 82. maddeleri oluflturmaktad›r. Bununla birlikte bu maddeler d›fl›nda da Avrupa Birli¤i Rekabet Hukuku ve Politikalar›n› ilgilendiren mevzuat düzenlemeleri mevcuttur. Avrupa Birli¤i Rekabet Hukuku’nda muafiyete iliflkin düzenlemeler Roma Antlaflmas›’n›n 81(3) Maddesinde yer almaktad›r. Avrupa Birli¤inde uygulamaya iliflkin sonuçlar› yeni yeni ortaya ç›kan bir düzenleme daha önceden münhas›r olarak Komisyon’a ait olan muafiyet tan›ma yetkisinin 1/2003 say›l› Yönetmelikle ulusal otoritelere b›rak›lm›fl olmas›d›r. ‹lgili maddenin sigorta sektörüne yönelik olarak nas›l uygulanaca¤› ise 2010 tarihine kadar yürürlükte kalacak olan 1534/91 ve 358/2003 say›l› Tüzüklerde düzenlenmifltir. Sigorta sektörüne muafiyet tan›nmas›na iliflkin geliflmeler Türk sigorta sektörü aç›s›ndan da önemlidir: Avrupa Komisyonu taraf›ndan, 9 Kas›m 2005 tarihinde aç›klanan, Türk sigorta sektörüne iliflkin geliflmelerin, uyumda güçlüklerle karfl›lafl›lan sorunlar›n ve öncelikli olarak ele al›nmas› gereken konular›n ayr›nt›l› biçimde ele al›nd›¤›, Türkiye ‹lerleme Raporu’nun "Rekabet Politikas›"na iliflkin 8. bafll›¤› alt›nda, sigorta hizmetleri alan›nda sektöre özel blok muafiyet düzenlemeleri bulunmad›¤›" ifade edilmifltir. Birlik, AB sigorta sektöründe yer alan muafiyetlerin belirlenmesi yönünde yapt›¤› çal›flmalar› takiben konuyu, Türkiye’nin 2007–2013 vizyonuna katk› sa¤lamay› hedefleyen, Dokuzuncu Kalk›nma Plan› çerçe- 13 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA vesinde oluflturulan Rekabet Hukuku ve Politikalar› Özel ‹htisas Komisyonu gündemine getirmifl ve Türk sigorta sektörüne yönelik olarak da sektörel muafiyete iliflkin düzenlemelere yer verilmesini talep etmifltir. Komisyon’un, reasüransa iliflkin 2005/68/EC say›l› ve 16 Kas›m 2005 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi, 9 Aral›k 2005 tarihinde Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e girdi: 73/239/EEC, 92/49/EEC ile 98/78/EC ve 2002/83/EC say›l› Direktifleri tadil eden, reasüransa iliflkin 2005/68/EC say›l› ve 16 Kas›m 2005 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi, 9 Aral›k 2005 tarihinde Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e girdi. Avrupa Birli¤i’nde, 1 Temmuz 1994’de ifllerlik kazanan "Tek Lisans Direktifi"yle, bir üye devlette izin alan sigorta flirketinin, yerleflme ve hizmet sunumu serbestisi çerçevesinde, Avrupa Birli¤i genelinde faaliyetde bulunmas›na izin verilmifl (Tek Sigorta Pasaportu) ancak, reasürans flirketleri bu direktifin kapsam› d›fl›nda b›rak›lm›flt›. 2005 y›l›nda yay›nlanan, 2005/68/EC say›l› reasürans direktifi ile ise, herhangi bir üye devlette ruhsat alan resürans flirketlerinin de, Avrupa Birli¤i genelinde reasürans faaliyetlerinde bulunmas›na izin verilmifl ve flirketlerin üye devlette ek bir kontrola tabi tutulmas›na gerek olmad›¤› belirtilmifltir. Böylece, reasürans piyasas›nda da Tek Reasürans Pasaportu uygulamas› bafllat›lm›flt›r. Birlik, bu konudaki geliflmeleri sektöre aktarmak amac›yla, I.Ulusal Sigorta sempozyumunda tebli¤ sunmak üzere, Avrupa Birli¤i üyesi ülkelerden bir uzman davet etmifltir. Ayr›ca, Reasürans Direktifine iliflkin kapsaml› 14 bir çal›flma Birli¤imiz taraf›ndan yap›larak, önümüzdeki aylarda sektöre sunulacakt›r. 5. Motorlu Tafl›t Mali Sorumluluk Sigortas› Direktifi 11 Haziran 2005 tarihinde Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e girdi: 5.fiah›s Motor Sorumluluk Direktifi’nde, önceki direktiflere göre bir çok de¤ifliklik yer al- Birlik, 5.fiah›s Motor Sorumluluk Direktifi konusundaki geliflmeleri de sektörle paylaflmak için, I.Ulusal Sigorta sempozyumunda tebli¤ sunmak üzere, AB üyesi ülkelerden bir uzman davet etmifltir. Katastrofik riskler konusu 2005 y›l›nda Avrupa Birli¤i, OECD ve Dünya Bankas› gündeminde önemli bir yer tutmufltur: Dünya genelinde özellikle son y›llarda katastrofik risklerdeki art›fl ve bu risklerin yol açt›¤› büyük kay›plar, 2005 y›l›nda da, dikkatleri bu konuya çevirmifltir. Bu konuda gerçeklefltirilen çal›flmalar içerisinde en kapsaml›s› OECD bünyesinde kurulmas› planlanan "Büyük Ölçekli Afetlerin Finansal Yönetimi Uluslararas› A¤›"d›r. Uluslararas› a¤›n, OECD’ye üye ülkelerce, afet zararlar›n›n azalt›lmas› ve tazmini konular›nda, ülkeler aras›nda bilgi ve tecrübe paylafl›m› yap›lmas›, bu konuda uygulanan programlar›n gözden geçirilmesi gibi amaçlarla kurulmas› planlanmaktad›r. m›flt›r. Direktifte yap›lan en önemli de¤ifliklik, tazminat tutarlar› konusunda olmufltur. Direktifle, asgari tazminat tutarlar›n›n, kiflisel ma¤duriyet durumunda, ma¤dur bafl›na en az 1.000.000 Euro, ya da ma¤dur say›s› ne olursa olsun hasar bafl›na en az 5.000.000 Euro, mala gelen zararlarda ise, hasar bafl›na 1.000.000 Euro olmas› yönünde, sigorta yapt›r›lmas› esas› benimsenmifltir. Katastrofik riskler, Türk sigorta sektörünün de önemli konular› aras›nda yer alm›flt›r: Birlik, Türk sigorta sektörü aç›s›ndan da büyük önem tafl›yan, katastrofik riskler konusunda, OECD’nin, kurmay› planlad›¤› "Büyük Ölçekli Afetlerin Finansal Yönetimi Uluslararas› A¤›"na maddi katk› sa¤lamay› ve teknik destek vermeyi kabul etmifltir. 2005 y›l›nda dünya sigorta gündeminde önemli yer tutan katastrofik riskler konusundaki bir di¤er çal›flma da Birlik ve Dünya Bankas› iflbirli¤inde, 8–9 Aral›k 2005 tarihlerinde ‹stanbul’da gerçeklefltirilen, "Do¤al Afet Riski için Sigorta ve Reasürans" konulu konferans olmufltur. 15 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Gerek AB gerekse OECD gündeminde önemli yer tutan bir di¤er konu bafll›¤› ise, "Finansal E¤itim ve Bilinç"tir: Avrupa Birli¤i’nin 2005 y›l› önceliklerinden birini oluflturan finansal e¤itim konusunun, 2006 y›l›nda da Avrupa Komisyonu ‹ç Pazar Genel Müdürlü¤ü gündeminde önemli bir yer tutmas› beklenmektedir. Avrupa Birli¤i sigorta sektörü temsilcileri, finansal e¤itim alan›nda OECD Sigortac›l›k ve Özel Emeklilik Komitesi bünyesinde gerçeklefltirilen kapsaml› çal›flmalara da etkin biçimde kat›larak destek veriyorlar. Bu çerçevede Avrupa Komisyonu, tüketicilerin finansal ürünleri daha iyi anlamalar›na yard›mc› olmak için, finansal e¤itimin tafl›d›¤› önemi, çeflitli platformlarda s›kça vurgulayarak, kamu sektörünün sosyal sistemlerin baz› 16 alanlar›ndan kademeli olarak çekilmesi ile finansal e¤itim aras›nda önemli bir iliflki oldu¤unu belirtmektedir. Avrupa Komisyonu’nun 2005 y›l›nda yay›nlad›¤› ‹lerleme Raporunda, Türk sigorta sektörüne yap›lan en önemli elefltiri, sigorta e¤itimi ve bilincinin eksikli¤i nedeniyle, sektörün küçük kalmas›d›r: Sigorta sektörünün geliflmesinde finansal e¤itim ve sigorta bilincinin artt›r›lmas›n›n tafl›d›¤› büyük önem nedeniyle, Birlik, Avrupa Birli¤i ve OECD’nin finansal e¤itim alan›ndaki çal›flmalar›n› yak›ndan takip etmektedir. Birlik, bu konuda yapt›¤› çal›flmalar›; sigorta e¤itiminin niteli¤inin art›r›lmas›, sigorta uygulamalar›n›n niteli¤inin art›r›lmas› ve sigorta bilincinin art›r›lmas› olarak üç bafll›kta toplad›. Birlik, sigorta e¤itiminin niteli¤inin art›r›lmas› için, 2005 y›l›nda, sigorta e¤itimi veren Üniversitelerde seminerler düzenledi. Sakarya Üniversitesi Sapanca Meslek Yüksekokulu, Harran Üniversitesi Suruç Meslek Yüksekokulu, Anadolu Üniversitesi Bozüyük Meslek Yüksekokulu ve Marmara Üniversitesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Yüksekokulu’nda verilen e¤itimler, 2006 y›l›nda da yurt genelindeki üniversitelerimizde devam edecek. Bunun yan›s›ra Birlik, Milli E¤itim Bakanl›¤›’n›n yürüttü¤ü ve finansman› Avrupa Birli¤i fonlar›ndan sa¤lanan "Türkiye’de Mesleki E¤itim ve Ö¤retim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP)" kapsam›nda, 9. s›n›f ö¤rencileri için haz›rlanan tan›t›m ve yönlendirme kitap盤›nda yer almas› amac›yla, içeri¤inde sigortan›n tan›m›, tarihçesi, yap›s› ve genel özellikleri, Türkiye’de ve dünyadaki durumu, sektördeki e¤itim ve istihdam olanaklar› gibi bilgilerin yer ald›¤› 30 sayfal›k bilgi kitap盤›n› haz›rlayarak, MEGEP’e göndermifltir. Di¤er taraftan Birlik, sigortac›l›k mesle¤i ve teknik e¤itiminin güçlendirilmesi amac›yla, özellikle MEGEP kapsam›ndaki okullarda 10, 11 ve 12. s›n›flarda uygulanacak müfredat›n (ders program› içerikleri) oluflturulmas›na yönelik çal›flmalar›n›, MEGEP ile iflbirli¤i içerisinde devam ettirecektir. Sigorta uygulamalar›n›n niteli¤inin art›r›lmas› konusunda ise, çeflitli konularda, sektör ile düzenleyicileri buluflturan Birlik, 2005 y›l›nda, Maliye Bakanl›¤›, Hazine Müsteflarl›¤› ve Özel Ba¤›ms›z Denetim Firmalar›n›n kat›l›m›yla, "Türkiye’nin AB’ye Tam Üyeli¤ine Do¤ru Türk Sigorta Sektörü’nün Öncelikli Sorunlar› Toplant›lar›"n› düzenlemifltir. Sigorta bilincinin art›r›lmas› için ise, Birli¤in, görsel ve yaz›l› medya yoluyla yapt›¤› çal›flmalar› devam etmektedir. Ayr›ca, Birlik, düzenledi¤i I.Ulusal Sigorta Sempozyumuyla, toplumun her kesiminden 400’ün üzerindeki kat›l›mc›y› bir araya getirmifltir. Bununla Birlikte, dileyen herkese gönderdi¤i Türkçe ve ‹ngilizce e-bültenleri, dergileri ve kitaplar› da bu konuda yapt›¤› çal›flmalardan sadece bir kaç›d›r. Avrupa Birli¤i’nde üzerinde önemle durulan ve gündemdeki önemini hiç kaybetmeyen konulardan biri de tüketicilerin korunmas›d›r: Avrupa Birli¤i sigorta mevzuat›n›n yap›s› içerisinde, gerek hayat sigortas›na iliflkin 2002/83/EC say›l› direktifte gerekse hayat d›fl› direktiflerde tüketicinin bilgilendirilmesi üzerinde önemle durulmaktad›r. Söz konusu direktiflerde tüketicinin en uygun sigortay› seçebilmesi için gerekli olan tüm bilgilerin sigortac› taraf›ndan kendisine sa¤lanmas› gerekti¤i ifade edilmektedir. Tüketiciler kendilerine önerilen sigorta ürünlerinin temel özelliklerine iliflkin bilgileri temin etmek suretiyle sadece kendi bulunduklar› ülkelerden de¤il Tek Sigorta Piyasas›’ndaki di¤er ülkelerden de istedikleri sigorta ürünlerini sat›n alma imkan›na sahip olmaktad›rlar. Nitekim Avrupa Adalet Divan› taraf›ndan sigorta uyuflmazl›klar›n çözümüne yönelik olarak verilen kararlarda da tüketicinin korunmas›na verilen önem üzerinde özellikle durulmakta ve konunun hassasiyeti dile getirilmektedir. Bu çerçevede, Sigorta Sözleflme Hukukumuzun temel düzenlemesi niteli¤inde olan Türk Ticaret Kanunu’nda da bir revizyona ihtiyaç duyulmufltur: Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›’na iliflkin olarak gerçeklefltirilen çal›flmalarda, Tüketicinin korunmas› üzerinde önemle durulmufltur. ‹lgili Kanun çal›flmalar›na Birli¤in de aktif bir flekilde kat›l›m› sa¤lam›fl ve sektörün hassasiyetleri de göz önünde tutularak oluflturulan görüfller ilgili mercilerle paylafl›lm›flt›r. 2005 y›l›nda, AB’nin gündeminde önemli bir yer tutan konulardan biri de, "Etkin Denetim" sisteminin oluflturulmas› çal›flmalar›d›r: UFRS ve Solvency-II Projesi: Avrupal› sigortac›lar için büyümenin ve finansal piyasalar›n entegrasyonunun en önemli unsurlar›ndan biri olarak, etkin denetimin sa¤lanmas› ve Avrupa genelinde bir denetim kültürünün gelifltirilmesi kabul edilmektedir. Sigorta sektörü için, Avrupa Sigorta ve Emeklilik Denetleyicileri Komitesi-CEIOPS, 17 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Avrupa Birli¤i’nde finansal tablolar›n, en geç 1.1.2005 tarihinden itibaren uluslararas› finansal raporlama standartlar›yla uyumlu olmas› benimsenmifltir: Bu çerçevede, 2002 y›l›nda, uluslararas› muhasebe standartlar›n›n uygulanmas›na iliflkin 1606/2002 say›l› Yönetmelik kabul edilmifltir. Bu düzenlemeyle, Avrupa Birli¤i’nde faaliyet gösteren, hisse senetleri borsada ifllem gören tüm iflletmelerin haz›rlayacaklar› konsolide finansal tablolar›n, en geç 1.1.2005 tarihinden itibaren Uluslararas› Muhasebe Standartlar› Kurulu’nca yay›nlanan uluslararas› finansal raporlama standartlar›yla uyumlu olmas› benimsenmifltir. AB’deki geliflmelere paralel olarak, Türkiye’de de, uluslararas› finansal raporlama standartlar›n›n kullan›lmas› esas› getirilmifltir: Bu çerçevede, Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü, UFRS’ye uyumlu sigortac›l›k muhasebe sisteminin tesis edilmesi çal›flmalar› kapsam›nda, Sigortac›l›k Hesap Plan› ve ‹zahnamesi Hakk›nda Tebli¤le, 1.1.2005 tarihinden itibaren, sigorta sektöründe, tekdüzen hesap plan›n›n uygulamas›n› bafllatm›flt›r. ★ ★ ★ ★ Avrupa Komisyonu taraf›ndan ortak karar alma ve uygulama usullerinin gelifltirilmesi için önemli bir yap›d›r. Avrupa Birli¤i’nin uluslararas› alanda rekabet gücünü art›rmas› ve etkin denetimin sa¤lanmas› için, hedeflenen ortak standartlar›n ayn› zamanda uluslararas› kabul görmesi ve küresel standartlar olmas› gere¤inden hareketle, Avrupa Birli¤i çap›nda ortak muhasebe standartlar› aray›fl›, AB standartlar›n›n uluslararas› düzeyde uygulanan standartlara do¤ru kaymas›na neden olmufltur. Bu nedenle, Avrupa Komisyonu, etkin denetimin sa¤lanmas› için, "Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar› (UFRS)"n›n uygulanmas›na ve Solvency II Projesi’nin hayata geçirilmesine büyük önem vermektedir. ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★★ Birlik, 2005 y›l›nda, sektörün tekdüzen hesap plan›n›n uygulamas›na iliflkin sorunlar›na çözüm getirmek için, flirket temsilcilerine yönelik olarak, hazine müsteflarl›¤› yetkililerinin sunumlar yapt›¤› bir seminer düzenlemifl; daha sonra seminer sunumlar›n›, kitap haline getirerek, tüm sektöre ulaflt›r›lm›flt›r. Ayr›ca, üye flirketlere yönelik olarak, Haziran-Temmuz 2005 tarihlerinde, uluslararas› finansal raporlama standartlar› ve bunlar›n sigorta sektöründe uygulanmas›na iliflkin 2 günlük bir e¤itim program› da düzenlenmifltir. Di¤er taraftan, Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nün, UFRS’ye uyumlu sigortac›l›k muhasebe sisteminin tesis edilmesi konusundaki bir di¤er çal›flmas› olan uluslararas› standartlarla uyumlu sigortac›l›k finansal raporlama standartlar›n›n (SFRS) belirlenmesi çal›flmalar›na destek vermek üzere, genel müdürlü¤ün de uygun görüflleriyle, Birlik, "Sigortac›l›k Muhasebe Sisteminin Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar›na Uyumu" projesini oluflturarak, finanse etmifltir. A¤ustos 2005 tarihinde bafllayan ve Aral›k 2005 tarihinde tamamlanan proje’de, sigorta sektörünü ilgilendiren 30 adet uluslararas› finansal raporlama standard› ele al›narak, ç›kar›lmas› planlanan sigortac›l›k finansal raporlama standartlar› hakk›nda görüfl ve öneriler oluflturulmufltur. Projenin ikinci aflamas›nda, Birlik, 2006 y›l›nda, her bir standard›n uygulanmas› ile ilgili olarak, sigorta flirketlerine yönelik e¤itim programlar› düzenleyecektir. Birli¤imizce, söz konusu standartlar›n kapsaml› özetini içeren ve sektör için rehber niteli¤inde olacak bir kitap da yay›nlanm›flt›r. AB’de, 2002 y›l›ndan beri, büyük bütçeler ayr›larak sürdürülen en önemli çal›flma, Solvency-II Projesi’dir: Topluluk mevzuat›ndaki Direktiflerde yer alan yükümlülük karfl›lama yeterlili¤ine iliflkin düzenlemeler, hayat sigortas› flirketlerinin yükümlülük karfl›lama yeterlili¤ine iliflkin 2002/12/EC say›l› ve hayat d›fl› sigorta flirketlerinin yükümlülük karfl›lama yeterlili¤ine iliflkin 2002/13/EC say›l› Direktiflerle tadil edilmifltir. Solvency I olarak adland›r›lan sistem, bu Direktiflerle 2004 y›l›ndan itibaren yürürlü¤e girmifltir. Ancak, bazen önceden öngörülemeyen risklerin ortaya ç›kmas› sonucu, sigorta flirketlerinin kaynaklar›n›n, yükümlülüklerini karfl›lamada yetersiz kalmas› nedeniyle, Solvency1’in yeterli olmad›¤› anlafl›lm›fl ve bu nedenle, sigorta flirkelerinin karfl› karfl›ya kald›¤› tüm risklerin en iyi ve en gerçekçi flekilde ölçülmesini sa¤layan ve her zaman yükümlülük karfl›lama yeterlili¤ine sahip olmalar›n› garanti alt›na alan Solvency-II Projesinin hayata geçirilmesi için çal›flmalar bafllat›lm›flt›r. Türk sigorta sektörü, AB’deki Solvency-II çal›flmalar›n› takip etmekte ve benzer çal›flmalar yapmaktad›r: Birlik, Avrupa Komisyonu ve CEA ECOFIN Komitesinde Solvency II projesine iliflkin yap›lan çal›flmalar› yak›ndan takip etmektedir. Ayr›ca, Birlik, 30.9.2005 tarihinde yap›lan Türkiye’nin Avrupa Birli¤i’ne tam üyeli¤ine do¤ru, Türk sigorta sektörünün öncelikli sorunlar› bafll›kl› toplant›lar serisinin ikincisini Solvency-II konusuna ay›rarak, bu konudaki geliflmelerin kat›lan uzmanlar yard›m›yla sektörle paylafl›lmas›n› sa¤lam›flt›r. Ayr›ca, seminerdeki tüm sunumlar bir kitap haline getirilerek sektöre da¤›t›lm›flt›r. Birlik, 2005 Aral›k ay›nda, Solvency-II Projesi’nin içeri¤inin ve flirketlerimize olas› etkilerinin, sektörümüze aktar›lmas› amac›yla, konunun kapsaml› bir flekilde ele al›nd›¤›, "Si- 19 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA gorta fiirketlerinde Mali Yeterlilik ve Risk Yönetimi: Türkiye’de ve AB’de yeni düzenlemeler (Solvency II Projesi)" adl› bir kitap da yay›nlam›flt›r. Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü de, 2005 Aral›k ay›nda, Sigorta ve Reasürans fiirketlerinin Sermaye Yeterlili¤inin Ölçülmesine ve De¤erlendirilmesine ‹liflkin Yönetmelik tasla¤› ile Sigorta ve Reasürans fiirketlerinin Finansal Analiz Oranlar› hakk›ndaki Yönetmelik Tasla¤›n› haz›rlam›flt›r. Sermaye Yeterlili¤inin Ölçülmesine ve De¤erlendirilmesine ‹liflkin söz konusu Yönetmelik Tasla¤›, Avrupa Birli¤i Solvency-I yönetmeli¤inden farkl› olarak, Solvency-II Projesi içinde yer alan baz› riskleri de kapsamaktad›r. Avrupa Komisyonu, 26 Ekim 2005 Tarihinde, Avrupa Ortak Vergilendirme Sistemi oluflturmak için bir eylem plan› sundu: AB’de 2000 y›l›nda çizilen Lizbon stratejisiyle, Tek Pazar›n önündeki tüm engellerin kald›r›lmas› ve tam bir rekabet ortam› yarat›lmas› hedeflenmekle birlikte, vergi politikalar›na iliflkin yap›lan farkl› uygulamalar bu rekabeti sürekli engellemifltir. Komisyon, 25 üye ülkenin birbirinden farkl› vergi sistemlerinin, tek piyasan›n düzgün ifllemesi önünde büyük engel oluflturdu¤unu ve AB çap›nda faaliyet gösteren flirketlere ek vergi yükü getirdi¤ini belirtmifltir. Bu nedenle, Komisyon, AB’de vergi politikalar›nda uyumlaflt›rma ve yak›nlaflt›rmaya yönelik bir süreç bafllatm›flt›r. Bu süreçte, ulusal s›n›rlar içinde, ayn› nitelikteki ürünler aras›nda farkl› vergisel uygulamalar yasaklanmakta ve böylece iç pazar›n sa¤l›kl› flekilde ifllemesi amaçlanmaktad›r. Di¤er taraftan, harmonizasyonun daha az oldu¤u do¤rudan vergilere iliflkin ise, 2005 y›l›nda, Avrupa Komisyonu taraf›ndan "AB ‹flletmelerinin Vergilendirilmesi: Ortak Kurumlar Vergisi Matrah›" (Taxation of undertakings in the EU: Common consolidated corporate tax base) adl› bir öneri haz›rlanm›flt›r. Avrupa Parlamentosu taraf›ndan da desteklenen bu öneride, büyük flirketler için ortak bir kurum- 20 lar vergisi matrah› getirilirken, küçük ve orta ölçekli iflletmeler içinse ev sahibinin vergilendirmesi ilkesi (home state taxation) getirilmekte ve bu amaçla bir çal›flma grubu oluflturulmaktad›r. Özellikle KOB‹’ler için, uyumlaflt›rma yerine, üye devletlerin iki tarafl› veya çok tarafl› anlaflmalar›yla, gönüllülük esas›na dayal› olarak vergi uygulamalar›n›n karfl›l›kl› olarak tan›nmas› ilkesi benimsenmifltir. Ulusal vergi politikalar›na iliflkin sorumluluk, kural olarak üye devletlere ait olsa da, AB’de, özellikle dolayl› vergiler konusunda uyumlaflt›rmaya gidilmifltir. Kiflilerin ve kurumlar›n elde etti¤i gelirler üzerinden al›nan do¤rudan vergilere iliflkin olarak da "yak›nlaflt›rma" çal›flmas› yap›lmaktad›r. (Örne¤in, 2005 y›l›nda, dolayl› vergilere iliflkin olarak KDV için uygulanan minimum %15’lik standart KDV oran› 2010 y›l›na kadar uzat›lm›flt›r.) Bu geliflmeleri takiben, Komisyon, 26 Ekim 2005 tarihinde, Avrupa Birli¤i çap›nda kurumlar vergisi matrah›n› uyumlaflt›rmak, motorlu tafl›tlarda ortak vergilendirme sistemi getirmek, KDV ve Gümrük kanunlar›n›n modernizasyonunu sa¤lamak ve araflt›rma-gelifltirme konusundaki vergi teflviklerini uyumlaflt›rmak için bir eylem plan› sunmufltur. Bu çerçevede, söz konusu eylem plan›, Avrupa Birli¤i vergilendirme ve gümrük sisteminin modernizasyonunu öngörmektedir. Plan, asl›nda AB’de büyümeyi h›zland›rma ve AB’nin rekabet gücünü art›rma temel stratejisinin bir parças› olarak kabul ediliyor. 2005 y›l›nda, Türk sigorta sektörünün de en önemli konular›ndan biri vergi olmufltur: Birlik, sigorta sektörünün vergisel konularda yaflad›¤› sorunlara iliflkin olarak, 2005 y›l›n- ★ ★ ★ ★ da çok say›da toplant›, görüflme ve yaz›flma gerçeklefltirmifltir. Birlik, öncelikle flirketlerin vergisel konularda karfl›laflt›klar› sorunlar›n tamam›n› tespit etmek amac›yla, flirketlerden yaz›yla bu konudaki görüfllerini alm›fl ve daha sonra, bu görüfllerin de yer ald›¤› "Türk Sigorta Sektörünün öncelikli vergi sorunlar›" adl› bir rapor haz›rlam›flt›r. Söz konusu raporun yetkililerle de¤erlendirilmesi için yap›lan giriflimler sonucunda, Maliye Bakanl›¤› ve Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ünden yetkililerle, çok say›da toplant› düzenlenmifltir. Toplant›larda, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi ile ilgili sorunlar (IBNR, Deprem Hasar Karfl›l›klar›, Farkl› Tarihlerde Düzenlenen Hayat Sigortalar›na ‹liflkin Hususlar, Gelir Vergisi Kanunu ile Veraset ve ‹ntikal Vergisi Kanunu’nun Vefat Tazminatlar› ile ‹lgili Düzenlemeleri, Hayat Sigorta fiirketlerindeki Matematik Karfl›l›klar›n Yat›r›ld›klar› Fonlara Ait Stopajlar›n Kurum Kazanc› Üzerinden Hesaplanan Vergiden Mahsubu) ve BSMV ve KDV Uygulamalar› ile ‹lgili Sorunlar (‹ptal Edilen Poliçelerde BSMV Uygulamas›, Acente Komisyonlar› ve BSMV, Yan- ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★★ g›n Sigorta Vergisi, ‹fltirak Gelirleri ve BSMV) ele al›nm›flt›r. Di¤er taraftan, Birli¤imiz, vergi konular›ndaki sorunlar ve uygulamada ortaya ç›kan tereddütlere iliflkin olarak, sigorta flirketleri temsilcileri ile Maliye Bakanl›¤› yetkililerinin bir araya getirildi¤i bir toplant› da düzenlemifltir. Ayr›ca Birlik, "Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar›" adl› araflt›rma dizileri kapsam›nda, "Avrupa Birli¤i’nin Vergilendirme Yap›s› ve Sigorta Sektörü" bafll›¤› isimli bir kitap da yay›mlam›flt›r. AB’ye uyum sürecinde, vergisel mevzuat ve uygulamalar›n uyumlaflt›r›lmas› bak›m›ndan, bir kaynak niteli¤inde olaca¤›n› düflünülen yay›n, Birlik taraf›ndan, sigortac›l›k ile ilgili tüm çevrelere ulaflt›r›lm›flt›r. ■ 21 B‹R KONUK Milli Reasürans Genel Müdürü Cahit Nomer: A.M. Best’ten "B+" notunu ald›k, art›k Afrika ve Orta Do¤u’daki en büyük flirketiz Noyan DO⁄AN DÜNYA Gazetesi Yazar› illi Reasürans, 2005’in Haziran’›nda müraM caat etti¤i A.M Best’ten geçen günlerde "B+" "Çok ‹yi" reytingini alarak, hem Türkiye’de bir ilki gerçeklefltirdi hem de Uzak Do¤u’dan Kuzey Afrika’ya kadar 30 ülke ile çal›flman›n yolunu açt›. Cahit Nomer, sorular›m›z› flöyle yan›tlad›: ■ Öncelikle neden "reyting"i A.M.Best’ten ald›n›z; onunla bafllayal›m sohbetimize? A.M. Best, dünyan›n en eski ve yayg›n reyting firmas› ve sadece sigorta, reasürans flirketlerini reyt eden bir kurum. Bugüne kadar sekiz binin üzerinde sigorta ve reasürans flirketini reyt etmifl. Kökeni Amerika ama 20 senedir de Avrupa’daki flirketleri reyt eder olmufl. Y›lda iki-üç bin kuruluflu reyt ediyor. Dünyada da sigorta sektöründe de, Standard&Poor’s ve A.M. Best birlikte yaz›l›yor. Yani bir flirketin "güvenli", mükellefiyetlerini yerine getirebilir bir kurulufl olup olmad›¤›n› belirleyen iki firma var; biri A.M.Best di¤eri Standard&Poor’s. ■ Neden, Standard&Poor’s’a ölçüm yapt›rmad›n›z? Standard&Poor’s’un fark›, sigortac›l›kta de¤il, bütün her türlü ticari kuruluflu reyt ediyor; bankalar›, sanayi tesislerini hepsini. Ama A.M. Best’in özelli¤i yaln›zca bizim sektörümüzü yani, sigorta sektörünü reyt etmesi. O bak›mdan, bana göre bizim sektörümüz aç›s›ndan A.M Best’in 32 reytingi daha önemli. Reyt etti¤i sigorta flirketi adedi aç›s›ndan da di¤erlerinden daha önde gelen bir firma. ■ A.M. Best’in Türkiye’de reyt etti¤i tek flirket Milli Reasürans m›? Tabii, flu var: Sigorta flirketlerinin reyting almas›, müflterileri aç›s›ndan önemlidir, e¤er müflteride o bilinç varsa. Yani, poliçe sahibi flunu sormal›: ‘Kardeflim bu flirket benim sigorta poliçemi veriyor ama, güçlü flirket midir, de¤il midir?’ Bizim Türk toplumunda maalesef bu derecede bir bilinç yok. Bizde en büyük tesisisin sahibi bile kim daha ucuz fiyat veriyor diye bak›yor. Ama reasürans flirketleri için reyting çok daha mühim. Çünkü reasürans flirketleri, sigorta flirketlerinin teminat›n› devral›yor ve hasar›n mühim bir k›sm› reasürans flirketleri taraf›ndan ödeniyor. Onun için de sigorta flirketleri art›k reytingi olmayan reasürans flirketleriyle çal›flm›yor. Hem kendi yönetimlerinin politikas› itibariyle çal›flam›yor hem de son on senedir, o ülkenin denetim kurullar›, karar mercileri ‘flundan afla¤› reytingi olmayan flirketlerle çal›flmayacaks›n’ diyor. Mesela Hazine, DASK’a ‘A-‘nin alt›n›n plasman yapamazs›n’ diyor. Dünya Bankas› da bunu öngörmüfl. Bizim ülkemizde de herkes minimum "A", "A-"reytinge bak›yor. Tabii, "A" derken Standard&Poor’s’un ölçülerine göre yani, güvenilir bir flirket reytinginin olmas› laz›m. ■ Güvenilir flirket reytingi ile neyi kastediyorsunuz? Tabii, A.M. Best’in reyting skalas› farkl›. Reytingi iki gruba ay›rm›fllar. Bir, güvenilir flirketler. ‹ki, tehli- "A.M., Best raporunda Türkiye’nin en büyük reasürörü oldu¤umuzu söylüyor" ■ Gelelim Türk pazar›na… 2006 y›l› için reasürans anlaflmalar› tamamland›, siz Türk sigorta pazar›n›n ne kadar›n› reasüre ettiniz? Yüzde 30 civar›nda bir pay›m›z var, Türk pazar›nda. Biz, Türk pazar›nda art›k çok h›rsl› bir politikada de¤iliz. Mevcut portföyü sa¤l›kl› bir flekilde yürütmeye çal›fl›yoruz. ■ Bu halen pazar›n büyük bir ço¤unlu¤unun sizde oldu¤unu gösteriyor… Öyle; bunu A.M., Best raporunda da belirtiyor. Türkiye’nin en büyük reasürörü oldu¤umuzu söylüyor. Prim aç›s›ndan Türkiye’nin en büyük lider pozisyonundaki reasürans flirketi diyor. A.M. Best, 70 ülkede, 8 bin 800 sigorta flirketini ölçümlüyor 1899 y›l›nda kurulan ve dünyan›n en eski, en çok tan›nan reyting flirketi A.M. Best, dünyadaki sigorta flirketlerinin mali güçlerini ölçüyor. A.M. Best’in reytingi mal, kaza, hayat, emeklilik, sa¤l›k, reasürans ve genel sigorta flirketlerini kaps›yor. Dünyada 70 ülkede, 8 bin 800 sigorta flirketinin hakk›nda haz›rlanm›fl rapor ve de¤erlendirmeleriyle di¤er reyting flirketlerine göre kapsaml› de¤erlendirme yapan A.M. Best, sigortac›n›n zafiyetini ortaya ç›kar›p, önlemek suretiyle mali aç›dan düzgün bir endüstri oluflmas›n› teflvik ediyor ve yap›lan refltinglerin güvenilir bilgi kayna¤› oluflturmas›n› sa¤l›yor. A.M. Best, reyting ölçümünü; "güvenilir flirketler" ve "tehlikeli flirketler" olmak üzere iki kategoride yap›yor. Güvenilir flirketler grubunda ise üç kategori bulunuyor: Bunlar; "A++", "A+" notlar›n› içeren "Superior"; "A","A-" "Excellent" ve "B++", "B+" "Very Good". keli flirketler. Güvenilir flirketler ise üç grupta, di¤erleri de afla¤› yukar› yedi- sekiz grupta. Biz güvenilir grubun en alt basama¤›nday›z. Bize güvenilir ve (Very Good) "Çok ‹yi" diyor. Bunun reyting olarak karfl›l›¤› da "B+". ■ Peki, "B+" ne anlama geliyor? A.M. Bes diyor ki, ‘Bizim görüflümüze göre bu flirket mevcut mükellefiyetlerini karfl›lamakta iyi bir özkaynak yap›s›na ve mali güce sahiptir’ diyor. Bu rakam›n Standard&Poor’s’a göre neye tekabül ediyor? Çünkü biliyorsunuz ki, herkes Standard&Poor’s ile mukayese ediyor. Bana göre Standard&Poor’s’ta bu reyting, "A Grubu"na tekabül ediyor. Biz bunun incelemesini yapt›k. Standard&Poor’s’un A Grubunun de¤erlendirmesine bakt›¤›n›z zaman A.M. Best’in "B+ Grubu"na denk geliyor. Yani bizim A.M Best’ten ald›¤›m›z "B+", Standard&Poor’s’taki tek A Grubu’na tekabül ediyor. A.M Best, de¤erlendirme yaz›s›nda da bize neden bu reytingi verdi¤ini izah ediyor. ‹zah ederken de; Milli Reasürans’›n son derce riziko karfl›l›¤› iyi bir kapitilizasyona, yani öz sermayeye sahip oldu¤unu, Türkiye piyasas›nda fevka- 33 B‹R KONUK "Türkiye’de çok büyüdük, di¤er ülkelerde ifl kabulüne girme zaman› geldi" ■ Neden böyle bir reyting ölçümlemesi yapt›rma ihtiyac› hissettiniz? Çünkü, siz Türkiye’nin tek reasürans flirketisiniz… Türkiye’de 70 senenin üzerinde tekel konumunda oldu¤umuz için reytingimiz falan sözkonusu de¤ildi. fiu anda bizim aç›m›zdan Türkiye’de ifl yazarken de bir problemimiz yok. Çünkü Hazine, ülke reytingi alt›nda olmamak kayd›yla reasürans flirketlerini "A" grubu kabul ediyordu. Zaten ülke notunun alt›nda oldunuz mu, Denetleme Kurulu tedbirler getiriyor. Ama biz Türkiye’de çok büyüdük, 500 milyon dolar›n üzerinde primimiz var bu sene , Türkiye’den. Art›k bize benzer geliflmekte olan ülkelerde aktif ifl kabulüne girmek istiyoruz. Bu ülkelerde iflte afla¤› yukar› Uzak Do¤u’dan Kuzey Afrika’ya kadar otuz ülke var, bizim gibi geliflmekte olan ülkeler, oralarda ifl yapmak istiyoruz. ■ Bugüne kadar bu ülkelerde ifl yapm›yor muydunuz? Çok cüzi miktarlarda yap›yorduk. Çünkü bizim bu güne kadar herhangi bir kurumdan al›nm›fl reytingimiz yoktu ve ülke reytingi de bizi korkutuyordu, düflük olmas›. Ama flirketimizin son derece güçlü bir finanssal yap›ya kavufltu¤u inanc›nda oldu¤umuz için, güvenilir bir flirketin reytingi al›p alamayaca¤›m›z konusunda A.M. Best’e müracaat ettik, 2005’in Haziran ay› sonunda. O zamandan bugüne kadar da flirketi araflt›rd›lar, incelediler ve sonunda bizim finansal olarak mükellefiyetlerimizi karfl›layabilecek bir reasürans flirketi oldu¤umuzu tespit ederek, güvenilir bir flirket reytingi verdiler. lade bir pozisyonu bulundu¤unu, çok iyi bir operasyonu oldu¤unu söylüyor. Ve mal›-mülkünün büyük bir k›sm›n›n Türkiye’de olmas›na ra¤men, mükellefiyetlerini yerine getirmesi konusunda hiçbir tereddüt görmediklerini ifade ediyor. Bu nedenle de biz bu flirkete bu reytingi verdik diyor. ■ Bir kereye mahsus mu al›nda bu reyting? Biz, reytingi flu an için ald›k, bu devaml›l›k arz eden bir fley de¤il. A.M. Best’le bir y›ll›k sözleflme yapt›k. Bu bir y›l boyunca da her an bizi gözetim alt›nda tutacaklar. Bünyemizdeki her türlü de¤ifliklikleri kendisine bildirmek zorunday›z ve her an bu reytingi de¤ifltirme hakk›na sahipler. Afla¤› da indirebilirler, yukar› da ç›karabilirler. ■ Tabii, ülkenin durumuna göre de size verdi¤i reytingi de¤ifltirebilir… ‹flte oras› çok entresan. Reyting de¤erlendirmesi yaparken, "Ekonomik flartlardaki de¤ifliklikler dolay›s›yla mükellefiyetlerini yerine getiremez hale gelebilir" diye bir tereddüt ifade edici kay›t yok. Mesela bizim alt›m›zdaki reyting guruptakilere ekonomik geliflmelerden, ifl durumlar›ndan etkilenebilir diyor. Bize ise bugün 34 için her türlü durumda mükellefiyetlerini yerine getirebilir diyor. Zaten onun için de "Çok ‹yi" vermifl. ■ Reytingi ald›ktan sonra hangi ülkelere reasürans verdiniz? Ortado¤u, Uzakdo¤u ve Kuzey Afrika’da, afla¤› yukar› bizim hedefledi¤imiz 30 civar›nda ülke var. Bunlar›n hepsine kapasitemizi yayd›k. fiu anda da her gün bir yeni reasürans talepleri geliyor. Bunlar›n da ço¤u tabi bizim reyting ald›¤›m›z için gelen ifller. ■ Neden geliflmekte olan ülkeler? Bizim geliflmekte olan ülkelerin d›fl›nda Avrupa, Amerika’da teknik olarak ifl kabul etmemizde bir mani yok. Ama biz bugünkü statikomuz itibariyle bir ad›m at›yoruz. Bu ad›m› tedbirli atmak laz›m. Büyük katastroflar›n, büyük afetlerin ve bizim henüz sigorta sektörümüzün al›flmad›¤› büyük mesuliyet sigortalar›n›n içine gözü kapal› girmemizin tedbirli bir hareket olmad›¤› görüflündeyiz. Onun için biz Türkiye portföyüne benzer portföylerle kendimizi büyütmek istiyoruz. Geliflmekte piyasalarda sofistike ürünler yok. Mesela uzun süreli ve büyük miktarl› mali mesuliyet sigortalar› yok. Kontrol edemedi¤imiz me- suliyet ve afet sigortalar› yok. Bugün Amerika’dan ifl yaz›yorsun, iflte Katrina hasar› oldu. 40 milyar dolar, 60 milyar dolar konufluluyor. Mesela Avrupa’da afl›r› f›rt›na hasarlar› oluyor, çok büyük miktarlarda a¤›r hasarlarla karfl› karfl›ya geliyorsun. Bu gibi çok büyük katastroflar›n bulundu¤u bölgelerde biz kapasitemizi kullanmak istemiyoruz. Bizim damla damla birikmifl öz kayna¤›m›z var. Bu öz kayna¤›m›z› bize benzeyen ülkelerin iflleriyle dengelemek istiyoruz. ■ Reytingi ald›n›z, bundan sonraki aflamada neler var? Biz, geliflmekte olan ülkelerde aktif reasürans kabul etmek için harekete geçtik. Bu reytingi alaca¤›m›z aylar evvelinden belliydi. Onun için önceden çal›flmalar›m›za bafllad›k. ‹fller de gelmeye bafllad›. Ço¤u ülkeler önceden Milli Reasürans’› tan›yordu, sadece bu reyting formalitesinin tamamlanmas›n› bekliyorlard›. fiimdi uluslararas› nitelikteki A.M. Best gibi bir firman›n reytingi de ald›ktan sonra, art›k Milli Reasürans ile ilgili hiçbir gölgeli taraf kalmad›, uluslararas› platformda. Reytingin ocak bafl›na uzamas›, her türlü altyap›m›z›n haz›r olmas›na karfl›n 2006’da bizim tam kapasiteyle dünya piyasas›na ç›kmam›za imkan vermedi. Ama buna ra¤men bekledi¤imizin üzerinde bir ifl potansiyeli 2006 itibariyle elimize geldi. Esas itibariyle 2006’da büyük bir pazarlama yap›p 2007’de çok daha aktif bir ifl kabulune girece¤iz. fiunu söyleyeyim: Afrika’da ve Orta Do¤u’daki, finansal aç›dan en büyük, en güvenilir flirketiz. Yani onlarca reasürans flirketi var, bulundu¤umuz bölgede. ■ Ald›¤›n›z reyting, sizin Türk pazar›ndaki konumunuzu da etkileyecek mi? Mutlaka etkileyecek. Art›k Türkiye’ye yabanc› sigortac›lar da giriyor. Bugün pazar›n yüzde 25’si yabanc› flirketlerin kontrolünde. Bankalar vas›tas›yla yeni flirketler de giriyor. Bazen bu yabanc› flirketler Milli Reasürans’a ifl verdikleri zaman ana merkezlerinden, ‘Milli Reasürans kim, ne reytingi var?" gibi bir tak›m tenkit ve iflaretler duyuyoruz. Bunlar› ortadan kald›raca¤›z. Milli Reasürans bugün, güvenilir bir reasürans flirketi belgesini kazanm›fl, A.M. Best’in taraf›ndan. Bu güzel bir fley. Ve yurt d›fl›ndan bize, Avrupa’dan da ifl getirebilir. Art›k kimsenin bizim hakk›m›zda spekülasyon yapmas› mümkün de¤il. Biz art›k orta çapta güvenilir bir reasürans flirketiyiz. Kendi bölgemiz ve kendi niteli¤imizdeki ifller itibariyle ideal bir reasürans flirketiyiz. ■ 35 HAZ‹NE MÜSTEfiARLI⁄I S‹GORTACILIK GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü 2005 y›l› ikinci yar›s› sigortac›l›k çal›flmalar› evzuattaki Geliflmeler: 26.6.2003 tarihli ve 4911 say›l› Kanunun 6 nc› maddesine istinaden, sivil hava araçlar› üçüncü flah›s mali mesuliyet sigortas›n›n ticari olarak temin edilemeyen k›sm› için verilen devlet garantisinin durdurulmas›na iliflkin 15.8.2005 tarihli ve 2005/9299 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›, 8.9.2005 tarihli ve 25930 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r. Sigorta ve Reasürans fiirketlerinin Kurulufl ve Çal›flma Esaslar› Yönetmeli¤inde De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair Yönetmelik 6.9.2005 tarih ve 25928 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir. Hastal›k Sigortas› Branfl ad›n›n Sa¤l›k Sigortas› Olarak De¤ifltirilmesine iliflkin Tebli¤ 6.9.2005 tarih ve 25928 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r. "Tar›m Sigortalar› Uygulama Yönetmeli¤i 22.9.2005 tarih ve 25944 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir." 2920 say›l› Kanun gere¤ince, Türk Hava sahas›nda uçufl gerçeklefltiren Türk Sivil Hava Arac› Siciline kay›tl› hava araçlar› ile yabanc› sivil hava araçlar›n› iflletenlerin, üçüncü flah›slara verebilecekleri zararlara karfl› yapt›rmalar› gereken sigortan›n usul ve esaslar›n› belirleyen "Türk Hava Sahas›nda Uçufl Yapan Türk ve Yabanc› Sivil Hava Araçlar›n›n Yapt›rmas› Gereken Üçüncü fiah›s Mali Mesuliyet Sigortas› Yönetmeli¤i" 15.11.2005 tarih ve 25944 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r. Dolu Branfl› ile Hayvan Ölümü Branfllar›n›n adlar› "Tar›m Sigortalar› Branfl›" Makine Montaj Branfl›n›n ad› "Mühendislik Sigortalar› Branfl›" olarak de¤ifltirilmesine iliflkin tebli¤ 22.11.2005 tarih ve 26001 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r. 29.12.2005 tarih ve 26038 say›l› Resmi Gazete ile afla¤›daki tarife ve talimatlar›m›z yay›m- M 36 lanm›flt›r. ● Karayolu Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› Tarife ve Talimat›, ● Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk Sigortas› Tarife ve Talimat›, ● Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› Tarife ve Talimat›, ● Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortas› Tarife ve Talimat›, ● Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortas› Tarife ve Talimat›. ‹fltirak Edilen Etkinlikler: 25 Ekim 2005 tarihinde Milli Reasürans Toplant› salonunda gerçeklefltirilen "Genel Sa¤l›k Sigortas› Projesinde Özel Sigorta fiirketlerinin yeri konulu Panele Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Sa¤l›k Sigortalar› Daire Baflkan› A.Filiz Atak, Tamamlay›c› Sa¤l›k Sigortalar› Özel ‹htisas Komitesi Baflkan› Dr. Haluk Özsar›, Sosyal Güvenlik Kurumu Dan›flman› Hüseyin Çelik ve Koç Allianz Genel Müdür Yard›mc›s› Ömür fiengün Panelist olarak, Yap› Kredi Sigora Genel Müdür Yard›mc›s› Tamer Baflkan Moderatör olarak kat›lm›flt›r ve Özel Sigorta fiirketleri ile Genel Sa¤l›k Sigortalar›n›n hangi ortak paydalarda bulufltuklar› ve hangi noktalarda teget kesifltikleri ve hangi noktalarda da ayr›l›¤a düfltüklerinin tesbiti yap›lm›flt›r. 8-9 Aral›k 2005 tarihinde Türkiye Sigorta ve Reasürans Birli¤i ile Dünya Bankas›n›n müfltereken düzenledikleri "Do¤al Afet Riskleri ‹çin Sigorta ve Reasürans" konulu sempozyuma Hazine Müsteflarl›¤›ndan Hazine Müsteflar› ‹brahim Halil Çanakç›, Müsteflar Yard›mc›s› Burhanettin Aktafl, Sigortac›l›k Genel Müdürü Ahmet Genç, Sigortac›l›k Daire Baflkan› Buminhan Ak›n kat›lm›fl, Sn Müsteflar aç›l›fl konuflmas› yapm›fl,Sn Müsteflar Yard›mc›s› Moderatör olarak Sn Genel Müdür ve Daire Baflkan› ise panelist olarak konferansa katk› sa¤lam›fllar- TSRfiB ile Dünya Bankas›n›n müfltereken düzenledikleri "Do¤al Afet Riskleri ‹çin Sigorta ve Reasürans" konulu sempozyuma Hazine Müsteflarl›¤›ndan Hazine Müsteflar› ‹brahim Halil Çanakç› kat›ld›. d›r. Bu sempozyumda Kamu-Özel sektör iflbirli¤inin olanaklar› araflt›r›lm›flt›r. Hazine Müsteflarl›¤›nca Verilen Ruhsatlar ve ‹zinler: Bu dönemde, bir adet brokerlik ruhsat›, bir adet sigorta branfl ruhsat›, alt› adet brokerlik kurulufl izni, bir adet ba¤›ms›z d›fl denetim flirketi kurulufl izni, yirmi kifliye eksperlik belgesi verilmifl, bir kifli aktüerler siciline, iki adet tüzel kifli eksper de sicile kaydedilmifltir. Temmuz-Aral›k 2005 Dönemi Duyurular: Emeklilik planlar›nda, katk› pay›n›n, asgari katk› pay›n›n üzerinde bir tutar olarak belirlendi¤i durumlarda, bireysel emeklilik sisteminde geçen sürenin hesab›nda sözleflmede belirlenen katk› paylar›n›n esas al›nmas› hakk›ndaki Özelge No:2005/6 Genel Müdürlük Makam›n›n onay› ile 27.9.2005 tarihinde emeklilik flirketlerine duyurulmufltur. Bir flirkete iliflkin hisse devri ifllemi yap›larak ilgili taraflara tebligat yap›lm›flt›r. De¤erlendirme: Y›l›n ikinci yar›s›nda da y›l›n ilk yar›s›nda oldu¤u gibi, Hazine Müsteflarl›¤› h›zl› bir çal›flma temposu içerisinde olmufltur. Resmi Gazete’de yay›mlananlar›n yan›nda, yay›n konusu olmayan pek çok idari ifllem de gerçeklefltirilmifltir . Burada say›lmayanlara örnek olarak devam eden ‹htisas Komitesi çal›flmalar›, devam eden muhasebe standartlar› ve devam eden di¤er yönetmelik çal›flmalar›ndan bahsedilebilir. 2005 y›l›n›n tamam›n›n ayr›nt›l› de¤erlendirmesi gelecek say›da yap›lacakt›r. ■ 37 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI Sigortada, koruma tedbiri alma masraflar›n› ödeme yükümlülü¤ü ne zaman bafllar? Zihni METEZADE TSRfiB Yönetim Kurulu Müflaviri u yaz›m›zda, sigorta ettirenin (sigortal›n›n) sigorta sözleflmesi uyar›nca, rizikoya iliflkin olarak, Türk Ticaret Kanununun ifadeleri ile rizikonun gerçekleflmesinde, koruma tedbirleri alma yükümlülü¤ü üzerinde duracak ve Yeni Türk Ticaret Kanunu Tasla¤› hükümleri de dikkate al›narak bu koruma tedbirlerinin ve bafllang›c›n›n ne olmas› gerekti¤ini anahatlar› ile irdelemeye çal›flaca¤›z. Konu, son zamanlarda geliflen olaylardan do¤an rizikolar nedeni ile uyuflmazl›klar› ve flikayetleri mucip olmakta; özellikle, koruma tedbirlerinin ne oldu¤u, ne zaman al›nmas› gerekti¤i, bu tedbirlerin al›nmas›ndan do¤an masraflar›n s›n›r› gibi tart›flmal› hususlar› içermektedir. Örne¤in, son zamanlarda artan gasp olaylar› yolu ile oto anahtar›n›n elde edilmesi veya eve girilerek anahtar›n çal›nmas› halinde, kasko sigortas›na sahip olan sigorta ettiren, bu durumda arabas›n›n çal›nma rizikosu ile karfl› karfl›ya oldu¤u düflünce ve sigortac›ya bu yoldaki beyan› ile koruma tedbiri olarak, anahtar›n› de¤ifltirebilecek midir? Veya anahtar›n kayboldu¤unu ileri sürerek ay›n flekilde sigortac›dan, oto çal›nma rizikosuna karfl› bir koruma alarak, anahtar sistemini de¤ifltirmek suretiyle yapaca¤› masraflar› isteyebilecek midir? Benzer durum bir gayri menkul veya k›ymetli menkullerin sigortas›nda da söz konusu olabilecektir. Bu nedenle, koruma tedbiri alma yükümlülü¤ü konusunda mevcut ve gelecekte düflünülen mevzuattaki sigorta ettirenin koruma tedbirlerini alma yükümlülü¤ünün ve teminat s›n›rla- B 38 r›n›n; yükümlülü¤e uyulmamas› halinde bunun sonuçlar›n›n bilinmesi laz›md›r. S‹GORTALININ YÜKÜMLÜLÜKLER‹ Bilindi¤i üzere, sigorta ile sigortac› bir prim karfl›l›¤›nda sigorta ettirenin para ile ölçülebilir bir menfaatini belirli bir tehlikenin meydana gelmesi halinde do¤acak zararlara karfl› tazminat vermek suretiyle teminat alt›na almaktad›r. Sigorta sözleflmesi taraflar›n karfl›l›kl› ve birbirlerine uygun irade beyanlar› ile kurulan bir sözleflme olup, sözleflmede taraflar›n irade beyanlar› ve tutumundaki iyi niyet as›l unsur olmaktad›r. Bu nedenle, sigortan›n befl prensibinden biri de iyi niyet – azami hüsnüniyet prensibidir. Bu niyet, sözleflmenin kurulmas›ndan, sonuçlanmas›na kadar taraflar›n tutum ve ifllemlerinde her zaman aranacakt›r. Sigorta sözleflmesi hem sigortac›ya hem de sigorta ettirene iki tarafl› borç yükleyen sözleflmelerdir. Bu nedenle, gerek Türk Ticaret Kanununda, gerek sigortan›n ispat vas›tas› olan sigorta poliçesinde, taraflar›n edimleri, yükümlülükleri belirlen- hükmünde bu konuda tedbirin zaman› hususunda aç›k bir ibare yoktur. "Rizikonun gerçekleflmesi halinde" bafll›¤› 1292nci maddededir. Koruma tedbirlerinin rizikonun gerçekleflmesi halinde al›nmas› genel flartlarda yer alan hükümlerle aç›klanm›fl ve bu konudaki düzenlemelerde, bazen rizikonun gerçekleflmesi halinde, bazen hasar vukuunda, bazen rizikolar›n gerçekleflmesinde deyimleri kullan›lm›flt›r. 1293’üncü madde hükmü genifl tefsire aç›k de¤ildir. Hiçbir zaman maddenin verdi¤i yetki ile ve riziko do¤abilir düflüncesiyle sigorta süresi içinde sigorta konusu fleylerde bir tak›m zarar› önleyici azalt›c› ve hafifletici tedbirler alarak, masraflar yap›larak bu masraflar›n sigortac›dan tahsil edilebilece¤i fleklinde genifl bir yorum yap›lamaz. Böyle bir yorum, sigorta anlay›fl› d›fl›nda kal›r. Bu gibi masraflar koruma tedbirleri masraflar› içine girmez. Bunlar zarar›n do¤mas›n› önlemek için al›nmas› gereken genel koruma tedbirleridir. Örne¤in, yang›na karfl› sprinkler sisteminin olmad›¤› bir iflyerine, bu sistemin yap›lmas›n›n, zarar› azalt›c›, önleyici oldu¤u ve masraflar›n sigortac› taraf›ndan ödenmesi gerekti¤i düflünülemez. Tafl›nmaz› böyle bir sisteme sahip olmas›, yang›n sigortas›nda, prim düflürücü bir etki yapar. Rizikonun olas›l›¤›n› etkiler Yaz›m›z›n bafl›nda verdi¤imiz KORUMA TEDB‹RLER‹ Burada, sigorta ettirenin, rizikoyu a¤›rlaflt›rma- örnekte, araç anahtar›n›n araç ile ilgilisi kurulamayacak flekilde kaybolmas› yükümlülü¤ünü de dikmas› sonucu arac›n kilit siskate almak laz›md›r. E¤er siteminin de¤ifltirilmesini, bu gorta ettiren riskin oluflmas›Gasp olaylar› suretle do¤abilecek bir çana kast›; baz› sigortalarda yolu ile oto l›nma riskine karfl› önlem a¤›r ihmali ile neden olmufl anahtar›n›n elde al›nmas›n›, ayn› flekilde görise, sigortadan istifade hakmek laz›md›r. Zira bu tür k›n› kaybetmektedir. Bu takedilmesi veya masraflar genel koruma dirde, tazminat hakk›n› kayeve girilerek masraflar›d›r. TTK’n›n anlabeden kimsenin kurtarma m›nda koruma tedbirleri masraflar›n› isteme haklar› anahtar›n masraflar› de¤ildir. da olmayacakt›r. çal›nmas› halinde, Koruma tedbirleri ne zakasko sigortas›na GASP YOLUYLA man al›nmal›d›r? Türk TicaANAHTARIN ALINMASI ret Kanunun bu husustaki sahip sigortal›, Buna mukabil araç hükmünün aç›k oldu¤u söyarabas›n›n çal›nma anahtar›n›n gasp yolu ila lenemez. Zira 1293’üncü al›nmas› veya cüzdan, çanmaddedeki sigorta ettirene rizikosu ile karfl› ta, kimlik vs. gibi bilinen bir zarar› önlemeyi, azaltmay› karfl›ya oldu¤u kifliden veya arac›n yerini hafifletmeyi yarayacak teddüflüncesiyle belirtecek flekilde çal›nmas› birleri almak mükelleftir" mifltir. Sigorta ettiren bak›m›ndan bu yükümlülüklerden biri, koruma tedbirlerini alma yükümlülü¤üdür. Sigorta ettirenin bu yükümlülü¤ü, Türk Ticaret Kanunu’nun 1293’üncü maddesinde aç›kça belirtilmifltir. Maddeye göre "sigorta ettiren kimse zarar› önlemeye, azaltmaya ve hafifletmeye yarayacak tedbirleri almakla mükelleftir. Al›nan tedbirlerden do¤an masraflar, bu tedbirler faydas›z kalm›fl olsa bile sigortac› taraf›ndan ödenmek laz›md›r. fiu kadar ki, sigorta menfaat de¤erinin tamam›na taallük etmiyorsa vaki masraflar ancak sigorta bedelinin menfaat de¤erinin tamam›na olan nispetine göre ödenir." Öncelikle flu hususu belirtelim ki, sigorta ettirenin bu görevi, gerek aktif, gerek pasif zarar sigortalar› için söz konusudur. Yukar›da belirtti¤imiz 1293’üncü madde hükmü hayat sigortalar›nda uygulanmaz. 1293’üncü maddenin ikinci f›kras›nda yer alan "1292nci maddenin son f›kras› hükmü burada tatbik olunur" hükmü ile sigorta ettirenin kasten koruma tedbirlerini alma yükümlülü¤ünü yerine getirmemesi halinde, sigorta haklar›n› kaybedece¤i, kusuru halinde ise kusurun a¤›rl›¤›na göre sigortac›n›n ödemekle yükümlü oldu¤u bedeli indirebilece¤i belirtilmifltir. anahtar›n› de¤ifltirebilecek mi? 39 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI halinde durum farkl›d›r. Zira burada sigorta ettirenin arac›, kimli¤i bilinmekte veya bilinecek durumda olmakta, çal›nma riziko olas›l›¤› çok yak›n bulunmaktad›r. Bu nedenle, "riziko gerçekleflmesinde" ibaresini her an olabilecek k›sa bir zaman diliminde gerçekleflecek flekilde anlamak; koruma önlemi almak yükümlülü¤ünün do¤du¤unu, dolay›s›yla yap›lmas› makul masraflar› kabul etmek gerekmektedir. Aksi takdirde, sigorta ettiren, riziko gerçekleflene kadar hiçbir ifllem veya eyleme giriflmeyecek olursa, rizikonun gerçekleflme olas›l›¤›n›n büyük olmas›na ra¤men, bu pasif durumunun iyi niyetle ba¤daflt›r›lamayaca¤›n›; bunun sigortac›n›n aleyhine sonuç verece¤ini düflünüyoruz. Sigorta ettirenin bu konuda alaca¤› önlem, sigorta bedeline nazaran yapaca¤› küçük masraflar, rizikonun gerçekleflmesinin önleyecek ve çok daha büyük tazminatlar›n ödenmesine mahal b›rakmayacakt›r. Son zamanlarda geliflim de bu yolda olmaktad›r. Nitekim Almanya’da "öne yayma teorisi" ad› alt›nda oluflan görüfl ile rizikonun gerçekleflme olas›l›¤›n›n çok yak›n oldu¤u hallerde, riziko gerçekleflmeden önce sigorta ettirenin alaca¤› koruma tedbirleri ve masraflar sigortac› taraf›ndan kabul edilmeye bafllanm›flt›r. Yarg›tay’›n da, çok eski y›llara ait baz› kararlar›nda 1293 madde hükmünün rizikonun gerçekleflmesinden önceyi içerdi¤inin kabul edildi¤i anlafl›lmaktad›r. Ancak ne olursa olsun 1293üncü madde hükmü yukar›da da de¤indi¤imiz gibi genifl tefsir edilmemeli ve madde; riziko gerçekleflti¤inde veya olas›l›¤›n›n çok yak›n olmas› halini kapsayacak flekilde, rizikonun hemen do¤abilece¤i kuflkusu ve olas›l›¤› içinde de¤erlendirilmelidir, görüflündeyiz. Konu, yak›nda yürürlü¤e girmesi beklenen Yeni Türk Ticaret Kanunu ile aç›kl›¤a kavuflturulacakt›r. Kanun Tasar›s›n›n bu konudaki 1448inci maddesi flu flekilde düzenlenmifltir. "Rizikonun gerçekleflti¤i veya gerçekleflme ihtimalinin yüksek oldu¤u hallerde, sigorta ettiren zarar›n önlenmesi, azalt›lmas›, artmas›na engel olunmas› veya sigortac›n›n üçüncü flah›slara olan rücu haklar›n›n korunabilmesi için, imkan d›fl›nda önlemler almakla yükümlüdür. Sigorta ettiren, sigortac›n›n bu konudaki talimatlar›na olabildi¤ince uymak zorundad›r. Birden çok sigortac›n›n varl›¤› ve bunlar›n bir- 40 birlerine ayk›r› talimatlar vermeleri halinde, sigorta ettiren bu talimatlardan zarar›n azalt›lmas› ve rücu hallerinin korunmas› bak›m›ndan en uygun olan›n› dikkate al›r". S‹GORTACININ TAL‹MATLARI Tasar› hükmünde dikkati çeken husus, "rizikonun gerçekleflme ihtimalinin yüksek oldu¤u hallerde" koruma önlemi al›nmas› yükümlülü¤ünün getirilmesidir. Tasar›n›n bu husustaki gerekçesinde, "Bu maddenin amac›, zarar›n artmas› yan›nda zarar›n oluflmas›na da engel olmaktad›r. Kifli kendisini tehlikelerden korumak için sigortaya baflvurur. Yoksa, tehlike istenilen bir durum de¤ildir. Bu nedenle, sigorta ettiren sigortas›n› yapt›rm›fl olsa bile ihmalkar davranmamal›, rizikonun do¤mas›n› veya do¤muflsa zarar›n artmas›n› önleyici her türlü tedbiri alm›fl olmal›d›r", denilmifltir. Bize göre de olumlu ve riziko zarar›n› azalt›c›, do¤mas›n› önleyici do¤ru bir yaklafl›md›r. Taslak hükmü ile getirilen ikinci bir husus sigorta ettirenin, sigortac›n›n bu konudaki talimatlar›na olabildi¤ince uymak zorunda oldu¤udur. TTK 1293 maddesinde bu hususta bir hüküm yoktur. Bu boflluk Genel fiartlar›n hükümleri ile doldurulmaya çal›fl›lm›fl ve Genel fiartlarda, genellikle, sigorta ettirenin sigortal› de¤ilmiflçesine gerekli koruma tedbirlerini almas› ve bu amaçla sigortac› taraf›ndan verilen talimata elinden geldi¤i kadar uymas› istenilmifltir. Burada akla flu sual gelmektedir. Sigorta ettiren kurtarma tedbirlerini al›rken, e¤er sigortas›z mallar› varsa ve kendi menfaati aç›s›ndan önce bunlar› kurtarmaya çal›fl›rsa ne olacakt›r? Yürürlükteki mevzuatta bu konuda bir aç›kl›k yoktur. Kan›m›zca, sigortal›n›n duruma göre de¤erleme yapmas› ve kendi menfaatini düflünerek hareket etmesinin tenkit edilmemesi laz›md›r ve böyle hareket hakl› say›lmal›d›r. Karfl›lanmas› gereken masraflar, koruma tedbirlerinin al›nmas›n› gerektiren masraflard›r. TTK’n›n 1293üncü maddesinde, bu masraflar zarar› önlemeye, azaltmaya ve hafifletmeye yarayacak tedbirlerden do¤acak masraflar olarak belirlenmifltir. Bu masraflar› sigorta ettirenin içinde bulundu¤u hal ve flartlara göre objektif olarak yap›lmas› gerekti¤i kabul edilen masraflar olarak dikkate almak laz›md›r. Al›nan tedbirlerin mutlak dad›r. Nitekim 1293üncü maddenin "flu kadar ki sigorta menfaat de¤erinin tamam›na taallük etmiyorsa, vaki masraflar ancak sigorta bedelinin menfaat de¤erinin tamam›na olan nispetine göre ödenir" hükmü de bunu aç›klamaktad›r. Türk Ticaret Kanunun 1293üncü maddesi, ayn› kanunun 1264üncü maddesi delaletiyle sigortal› aleyhine de¤ifltirilemeyecek hükümlerdendir. Bu nedenle, sigorta ettirenin yapaca¤› masraflar›n, sigortac›dan al›nmas›n› önleyecek flekilde poliçeye hüküm konulmas› halinde, bu hüküm geçersiz olacakt›r. Ancak, denizcilik sigortalar›nda böyle bir hükmün konulmas› mümkündür. surette müspet sonuç vermesi gerekmez. Önemli olan o kimsenin objektif ve makul tedbirleri alm›fl olmas›d›r. Bu önlem ve tedbirler sigortac›n›n verdi¤i talimatlar çerçevesinde yap›labilir tedbirler olmal›d›r. Hiçbir kimseden hayat›n› tehlikeye atacak veya kendisini zora sokacak tedbirleri almas›n› beklemek do¤ru de¤ildir. KASIT VE A⁄IR ‹HMAL Bir baflka husus da, yaz›m›z›n yukar›daki bölümlerinde de¤indi¤imiz gibi rizikonun do¤mas›nda sigorta ettirenin, kast› ve baz› sigortalarda a¤›r ihmalinin bulunmas› halinde, rizikonun do¤mas›na sebebiyet vermesi nedeni ile koruma tedbirlerine iliflkin yapt›¤› masraflar›n› talep hakk›n›n olmayaca¤›d›r. Yeni Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›nda (Madde 1448); bu konudaki hüküm "Sigortac› sigorta ettirenin birinci f›kra gere¤ince yapt›¤› giderleri, bunlar faydas›z kalm›fl olsa bile sigorta tazminat›ndan veya bedelinden ayr› olarak tazmin etmekle yükümlüdür" fleklindedir. Halen mevzuat›m›z uygulamas›nda, koruma tedbirlerinden do¤an masraflar, sigortac›n›n sigorta bedeli ile s›n›rl› olmas› nedeni ile bu s›n›r› aflmayaca¤› yolun- TTK’NIN 1293’ÜNCÜ MADDES‹ Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›nda "sigortac›n›n, sigorta ettirenin talebi üzerine giderlerin karfl›lanmas› amac›yla gerekli tutar›, avans olarak ödemek zorunda oldu¤una dair yeni bir hüküm getirilmifltir. Tasar›n›n bu hükmünden de anlafl›laca¤› üzere, sigortac› avans verme yükümlülü¤ünü yerine getirmedi¤i takdirde, sigorta ettirenin de kurtarma tedbirlerini alma yükümlülü¤ü ile ba¤l› kalmayaca¤› anlafl›lmaktad›r. Sonuç olarak, Türk Ticaret Kanununun 1293’üncü maddesinde yer alan sigorta ettirenin koruma tedbirlerine iliflkin yükümlülük hükmü yeterince aç›k de¤ildir. Türk Ticaret Kanunu Tasar›s› ile bu konuda yeni ve aç›k hükümler getirilmifltir. Kan›m›zca, bugünkü mevzuata göre de bu tedbirlerin ne zaman al›naca¤› konusunda, rizikonun gerçekleflmifl olmas›n› beklemek do¤ru de¤ildir ve genifl yorum yap›lmas› ihtiyaçlara da uygun düflecektir. Koruma tedbirleri alma yükümlülü¤ünün, riziko gerçekleflmifl olmadan; ancak, rizikonun gerçekleflmesine çok yak›n olunan bir süreç içinde bafllad›¤›n› kabul etmek; gelecekteki sigorta hukukunda da öngörülen bir husustur ve böyle olmal›d›r. Zira, koruma tedbirleri alma yükümlülü¤ünün amac› zarar›n artmas›n›n önlenmesi yan›nda, zarar›n oluflmas›n›n da önlenmesidir. Aksi takdirde, rizikonun çok yak›n oldu¤u bir dönemde sigorta ettiren, koruma tedbirleri ile ilgili olarak yapaca¤› masraflar› sigortac›dan alamayaca¤› düflüncesiyle hiçbir eylem veya tedbire baflvurmayacak; akabinde do¤abilecek riziko ile sigortac› kendisi için a¤›r yükümlülükler getirecek sigorta tazminat›n› ödeme mükellefiyeti alt›na girecektir. ■ 41 E⁄‹T‹M Marmara Üniversitesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Enstitüsü Levent A⁄DAfi TSRfiB E¤itim Yay›n ve Projeler Uzman› 987 y›l›nda kurulan Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Enstitüsü (BSE), "bankac›l›k", "sermaye piyasas› ve borsa" ve "sigortac›l›k" olmak üzere, üç ana bilim dal›nda tezli yüksek lisans e¤itimi ve ayr›ca Bankac›l›k alan›nda doktora e¤itimi vermektedir. Ayr›ca Enstitü, "sigortac›l›k", "sermaye piyasas› ve borsa" ve "bankac›l›k" ana 1 42 bilim dallar›nda ikinci e¤itim (gece e¤itimi) programlar› açarak, gündüz çal›flmak zorunda olan adaylara, tezsiz yüksek lisans yapma imkân› tan›maktad›r. Enstitü, üretken, analitik düflünce yap›s›na sahip, araflt›rmac›, yeniliklere aç›k, güçlü teorik alt yap›ya sahip ve rekabetçi yönetici adaylar›n› finans sektörüne kazand›rmay› hedeflemektedir. BSE’de e¤itim, gerek Enstitünün kendi kadrosundaki akademisyenler, gerekse finans sektörünün üst düzey yöneticileri taraf›ndan verilmektedir. Enstitü, bu yolla, uygulama ve teorik çerçeve Enstitü, sigortac›l›k ana bilim dal›nda ikinci e¤itim (gece e¤itimi) programlar› açarak, gündüz çal›flmak zorunda olan adaylara, tezsiz yüksek lisans yapma imkân› da tan›yor. efl zamanl› olarak enstitü ö¤rencilerine sunmay› hedeflemektedir. BSE’de e¤itimin dili Türkçe’dir. Enstitü, her ana bilim dal› için 30 kontenjan ile ö¤renci kabul etmektedir. Enstitü kay›tlar›, her y›l A¤ustos ay›nda bafllamakta ve adaylar her ana bilim dal› için ayr›ca oluflturulmufl jüri karfl›s›nda mülakata tabi tutulmaktad›r. Enstitüye yap›lan yüksek lisans baflvurular›nda, LES (Lisansüstü E¤itim S›nav›) puan›n en az 45 olmas›, adaylarda aranan kriterlerin en önemlilerinden biridir. Di¤er taraftan, adaylar›n mülakattaki baflar›lar› ve lisans diplomalar›ndaki mezuniyet dereceleri de aranan kriterler aras›ndad›r. Öte yandan, Enstitünün sigortac›l›k ana bilim dal›nda e¤itim alan ö¤renciler, di¤er dallardaki ö¤rencilerle ortak olarak ald›klar› temel iktisat derslerinin yan›s›ra; sigorta matemati¤i, sigorta muhasebesi, stratejik sigorta iflletmeleri, sigorta hukuku, istatistik, sigortac›l›¤a girifl, sigortac›l›kta risk ve fon yönetimi, olas›l›k teorisi, hayat ve hayat d›fl› sigortalar, hasar uygulamalar›, sigorta muhasebesi ve denetimi ve sigorta pazarlamas› gibi uzmanl›k derslerini de almaktad›rlar. Enstitü ö¤rencileri, kay›tl› olduklar› ana bilim dallar›ndan mezun olduklar›nda, MA (Master of Arts) ve PhD (Doctor of Philosophy) unvan› el ederler. BSE’deki ö¤rencilerin ortalama mezuniyet süreleri, yüksek lisans ö¤rencileri için 2 y›l; doktora ö¤rencileri için ise 4 y›ld›r. Söz konusu süreler, e¤itimin geçici olarak durdurulmas›, tez haz›rlayan ö¤rencilerin okul idaresinin onay›yla uzatma hakk› el etmeleri gibi durumlarda de¤iflmektedir. Öte yandan, tezsiz yüksek lisansa kay›tl› ö¤renciler, 1 y›l›n sonunda mezun olabilme hakk›na sahiptirler. Di¤er taraftan Enstitüde, mezunlar taraf›ndan kurulmufl bir mezunlar derne¤i de bulunmaktad›r. Enstitü mezunlar›, dernek faaliyetleri çerçevesinde düzenlenen workshop, seminer ve toplant›lar ile hem aralar›ndaki arkadafll›k ba¤lar›n› kuvvetlendirme hem de kiflisel geliflimlerini destekleme imkan› bulabilmektedirler. ■ Enstitü Sekreteri: Çeflminaz BAYAT Tel: 0216 418 20 88 E-mail: bse@marmara.edu.tr Web Site: http://bse.marmara.edu.tr 43 E⁄‹T‹M Yeditepe Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Bölümü lk ö¤rencilerini 2005 y›l› itibariyle kabul eden, Yeditepe Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Bölümü, Türkiye’de sigortac›l›k alan›nda e¤itim veren, dört lisans program›ndan biridir. Henüz yap›lanma sürecini yaflayan Ticari Bilimler Fakültesi (TBF) Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Bölümü’nde, akademik kadro olarak, 7 ‹ 44 tam zamanl›, 3 de yar› zamanl› ö¤retim eleman› bulunmaktad›r. Ayr›ca, Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Bölümü’nün ba¤l› oldu¤u Ticari Bilimler Fakültesi’nde, dört ayr› bölüm daha bulunmaktad›r. Bölümün ilk ö¤rencileri, henüz ‹ngilizce haz›rl›k e¤itimi ald›klar›ndan, okul idaresinin haz›rlam›fl oldu¤u ders program›na tabi de¤ildirler. S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ Trafik sigortas›na iliflkin rakamsal veriler Tablo 1 zellikle TRAMER sisteminin devreye girÖ mesiyle birlikte, gerek poliçe say›s› gerekse prim üretimi aç›s›ndan Trafik Sigortas› branfl›nda rakamsal aç›dan çok olumlu geliflmeler yaflanmaktad›r. Özellikle, acentelerce online poliçe tanzimi ve günlük veri transferi ile birlikte, poliçelerin tamam› sisteme girmeye bafllam›fl, uygulamada ciddi bir disiplin sa¤lanm›fl ve araç sahiplerince poliçe tanzimi konusunda olumlu bir motivasyon oluflmufltur. Tüm bu geliflmelerle, afla¤›daki Tablo 1’de görüldü¤ü üzere, poliçe say›s› aç›s›ndan ciddi bir art›fl yaflanm›flt›r. YIL POL‹ÇE SAYISI 2000 5.731.080 2001 5.899.250 2002 5.680.624 2003 6.876.679 2004 8.052.941 2005 9.ay 7.262.461 Poliçe say›s›ndaki bu art›fla ek olarak, hasars›l›k indirim/sürprim sisteminin de gerçek anlamda uygulanmaya bafllamas› ile birlikte, sektör ortalamalar›n›n çok üzerinde bir prim art›fl› gerçekleflmifltir. Bu geliflmeler neticesinde, 46 TRAF‹K S‹GORTASI PAZAR PAYI Tablo 2 OKAN UTKUER‹ TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s› YIL TRAF‹K PR‹M H.DIfiI PR‹M PAY 2000 154.371 1.464.534 %11 2001 227.899 2.040.684 %11 2002 409.606 3.032.171 %14 2003 587.161 4.052.899 %14 2004 974.015 5.561.021 %18 2005 9 ay 887.479 4.714.361 %19 Trafik Sigortalar›n›n sektörümüz hayat d›fl› branfllar› içerisinde tafl›d›¤› pay ciddi bir flekilde artm›flt›r. Son 5 y›ll›k dönem içerisinde, sektör prim üretimi ile trafik sigortas› branfl›n›n geliflimi Tablo 2 ile özetlenmektedir. Yukar›da görülece¤i üzere, Trafik Sigortalar›n›n 2000 y›l›nda % 11 düzeyinde olan toplam hayat d›fl› prim üretimi içerisindeki pay›, 2005 y›l› 9.ay sonu itibariyle % 19’ a yükselmifl bulunmaktad›r. 5 y›l gibi k›sa say›labilecek bir zaman dilimi içerisinde, Pazar içerisindeki pay›n›n bu denli ciddi bir oranda büyümüfl olmas›, Trafik Sigortalar›n›n sektörümüz aç›s›ndan tafl›d›¤› önemi daha da artt›rm›flt›r. Bu sebeple, söz konusu branfla ait rakamsal veriler ve istatistiksel analizlere daha fazla önem verilmesi, daha detayl› ve kapsaml› çal›flmalar yap›lmas› gerekecektir. Tramer sisteminin baflar›yla yürümekte olmas› bu aç›dan çok önemli bir avantaj sa¤lamaktad›r. Bu sistem dahilinde, prim ve hasar verilerinin detayl› ola- rak tutulmaya bafllam›fl olmas›, önümüzdeki dönemlerde çok kapsaml› istatistiksel çal›flmalar yap›lmas›na yard›mc› olacakt›r. Bugüne kadar, sektör genelinde yap›lan analizlerde, genellikle hep takvim y›l› baz›ndaki rakamlar›n kullan›ld›¤› görülmektedir. Gerek hesap özetlerinde yer alan teknik sonuçlar gerekse Birlik taraf›ndan haz›rlanan daha detayl› Trafik ‹statistikleri hep takvim y›l› baz›ndaki sonuçlar› yans›tmaktad›r. Oysa, Sorumluluk sigortalar›n›n genel karakteristik özelli¤i nedeniyle, trafik sigortalar› flirketlerimiz aç›s›ndan uzun vadeli yükümlülükler içermekte ve gerçek anlamda teknik sonuçlar›n›n oluflmas› bir kaç senelik bir zaman dilimine yay›lmaktad›r. Özellikle, ülkemizdeki mahkeme süreçlerinin uzun sürmesi ve rücu operasyonlar›n›n belirli bir zaman sürecinde gerçeklefliyor olmas›, trafik sigortas› branfl›nda, ilgili poliçe y›l›na ait hasarlar›n belirli bir gecikme ile gerçekleflmesine sebep olmaktad›r. Bu durum, 2004 y›l› sonu itibariyle uygulamaya konulan IBNR çal›flmalar› esnas›nda da aç›k olarak görülmüfltür. fiirketlerimizin branfllar hesaplad›klar› IBNR (gerçekleflmifl ancak bildirilmemifl hasarlar) rakamlar› içerisinde, en ciddi pay› Trafik Sigortas› almaktad›r. Bu de¤erlendirmeler ›fl›¤›nda, özelikle y›l sonlar›nda tarife de¤ifliklik dönemlerinde yap›lan teknik analizlerde, takvim y›l› baz›nda oldu¤u kadar poliçe y›l› baz›ndaki istatistiklerin de analiz edilmesi ve de¤erlendirmeler yap›l›rken göz önünde bulundurulmas› gerekti¤i kesindir. Bu sebeple, takvim y›l› baz›nda elde edilmifl olan mevcut verilere ek olarak, poliçe y›l› ( underwriting year ) baz›nda prim – hasar rakamlar›n›n oluflturulmas›nda yarar görülmüfltür. Bu amaçla, 2000 ve 2005 y›llar› aras›ndaki dönem için, üye flirketlerimizden elde edilen verilerle, 2005 y›l› 9.ay› sonu itibariyle Trafik Sigortas› branfl›n›n poliçe y›l› baz›ndaki sonuçlar›n› gösteren tablolar Birli¤imizce haz›rlanm›flt›r. Trafik Sigortas› teknik sonuçlar›n› daha sa¤l›kl› ve do¤ru olarak yans›tt›¤›na inan›lan söz konusu tablolar, her bir araç grubu baz›nda haz›rlanm›flt›r. Bu çal›flman›n bundan sonra da düzenli olarak devam ettirilmesi son derece yararl› olacakt›r. Bir süre sonra, Tramer bünyesindeki prim ve hasar verilerinin daha genifl bir dönem için oluflmas›yla birlikte, bu istatistikler çok daha rahat ve sa¤l›kl› bir flekilde haz›rlanabilecektir. Zorunlu Trafik Sigortalar› branfl›n›n teknik sonuçlar›n› incelemek amac›yla, sektörden elde edilen veriler kullan›larak, gerek takvim y›l› gerekse poliçe y›l› baz›nda oluflturulan tablolar ›fl›¤›nda afla¤›daki analiz yap›lm›flt›r. Trafik Sigortas› teknik sonuçlar›n›n daha do¤ru ve sa¤l›kl› olarak görülebilmesi için, takvim y›l› yerine poliçe y›l› baz›nda yap›lacak analizlerin kullan›lmas› çok daha anlaml›d›r. TAKV‹M YILI BAZINDA YÜKLEN‹LEN HASAR/KAZANILAN PR‹M ORANLARI Sigorta flirketlerinin üçer ayl›k dönemler halinde sundu¤u teknik kar-zarar tablolar›nda yer alan veriler kullan›larak, trafik sigortas› takvim y›l› baz›nda hasar/prim oranlar›n› gösteren afla¤›daki tablolar oluflturulmufltur. 2005 y›l› için flirketlerden henüz sadece 9.aya iliflkin bilgiler al›nm›fl olup, bir karfl›laflt›rma yap›labilmesi aç›s›ndan 2004 y›l› 9 ayl›k verileri de tabloya ilave edilmifltir. Tablo 3’te belirtildi¤i gibi, Tramer’in devreye girmesi ile birlikte, özellikle 2004 y›l›n›n ikinci yar›s›nda, poliçe say›s›ndaki art›fl ve bonus-malus sisteminin sa¤l›kl› uygulanmaya bafllamas› ile birlikte, prim gelirlerinde ciddi büyüme yaflanm›flt›r. Ancak, prim taraf›ndaki bu olumlu geliflmeye ra¤men, 2004 takvim y›l›na ait hasar/prim oran› % 76,52 düzeyine yükselmesi dikkat çekicidir. Bu art›flta, yukar›da belirtildi¤i üze- 47 Tablo 3 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ ÖDENEN HASARLAR MUALLAK HASARLAR KARfiILI⁄I YÜKLEN‹LEN HASAR (A) ALINAN PR‹M 2000 98,046 49,727 111,735 154,371 50,471 137,687 %81.15 2001 126,551 68,745 153,664 227,899 72,815 197,866 %77.66 2002 210,171 103,609 246,759 409,606 130,016 351,216 %70.26 2003 290,738 159,462 349,703 587,161 245,610 479,255 %72.97 2004 466,904 286,657 607,599 974,015 422,271 794,034 %76.52 2004 9. Ay 317,953 196,324 371,138 692,721 391,763 551,748 %67.27 2005 9.Ay 480,099 345,870 541,832 887,479 482,435 839,369 %64.5 YIL re, 2004 y›l› sonunda muallak hasar rakamlar›na IBNR tutarlar›n›n da ilave edilmesine bafllanm›fl olmas›n›n ciddi etkisi bulunmaktad›r. Tramer’in devreye girmesiyle birlikte, Trafik Sigortalar›n›n kapsam› ile ilgili olarak kamuoyunun bilgilendirilmesi ve sigortal›lar›n bilincinin artt›r›lmas› konusunda ciddi bir katk› sa¤lanm›flt›r. Bu geliflme, poliçe say›s›ndaki art›fl ile birlikte, baflvuru frekans› ve hasar maliyetlerindeki yükselmeyi de beraberinde getirecektir. Prim ve hasar verilerini grafiksel olarak CAR‹ KAZANILMIfi HASAR/PR‹M R‹SKLER PR‹M ORANI KARfiILI⁄I (B) (%) gösteren afla¤›daki çal›flma incelendi¤inde, 2005 y›l› 9 ayl›k döneminde, 2004 y›l›n›n tamam›yla k›yasland›¤›nda, daha az prim üretildi¤i ancak daha çok hasar ödendi¤i görülmektedir. Sorumluluk sigortalar›n›n genel karakteristik özelli¤i olarak, trafik sigortalar›nda da gerçek hasar maliyetlerinin oluflmas› belirli bir zaman dilimine yay›lmaktad›r. (Bu durum, afla¤›da yer almakta olan poliçe y›l› baz›ndaki sonuçlar ile de çok net olarak ortaya konmaktad›r) Bu sebeple, poliçe say›lar›nda Y›llar ‹tibariyle Yaz›lan Primler - Ödenen Hasarlar 1.000.000.000 800.000.000 600.000.000 400.000.000 200.000.000 0 2000 2001 2002 2003 Y›llar 48 2004 2005/9 h›zl› art›fl›n yafland›¤› 2004 y›l› ikinci yar›s› ve 2005 y›l›n›n ilk yar›s›ndaki geliflimin, hasar taraf›na yans›mas› ve gerçek faturan›n oluflmas›, önümüzdeki dönemde olacakt›r. Bu yeni üretimin getirece¤i hasar yükünün önümüzdeki süreç içerisinde ortaya ç›kmas› ile birlikte, oranlar›n›n daha negatif bir trend izleyece¤i düflünülmektedir. Ayr›ca, bu branfltaki poliçe adedi yo¤unlu¤u, operasyonun yayg›nl›¤›, Tramer sistemi nedeniyle özellikle bilgi ifllem alt yap›s›na yap›lan yat›r›mlar vb etkenler dikkate al›nd›¤›nda, genel giderler içerisinde bu branfl›n pay›n›n oldukça yüksek oldu¤unu belirtmek gerekir. Acente komisyonunun üst limitinin 2005 y›l› bafl›nda % 17 düzeyine yükseltilmifl olmas›, sonuçlar› zaten kritik bir dengede yürüyen trafik sigortas› branfl›nda flirketlerimiz üzerinde çok ciddi bir ilave yük getirmifltir. Sonuç olarak, takvim y›l› baz›nda olmas› nedeniyle, trafik sigortas› gibi hasar neticelerinin elde edilmesi uzun döneme yay›lan bir branfl için gerçek tabloyu ortaya koymayacak olmas›na ra¤men, acente komisyonu, garanti sigortas› hesab› pay›, genel idare giderleri ve Tramer ile Birlik için ödenen masraf ifltirak paylar›n› da ilave etti¤imizde, takvim y›l› baz›ndaki hasar/prim oran›n›n dahi % 100’ü aflt›¤› görülmektedir. POL‹ÇE YILI (UNDERWRITING YEAR) BAZINDA HASAR/PR‹M ORANLARI Yukar›da da aç›kland›¤› üzere, Trafik sigortalar› branfl›n›n gerçek anlamda teknik sonuçlar›n›n oluflmas› en az 3-4 senelik bir zaman dilimine yay›lmaktad›r. Bu sebeple, sonuçlar›n daha do¤ru olarak elde edilmesi aç›s›ndan, takvim y›l› yerine poliçe y›l› baz›nda analizler yap›lma- TAKV‹M YILI Poliçe y›l› 2000 2000 2001 2002 2003 2004 2005/9 Prim (kümüle) 76.689.510 82.348.654 82.355822 82.360.468 82.368.006 82.375.593 ÖD. HASAR (kümüle) 15.308.552 54.850.149 66.429.321 69.919.536 72.495.565 74.446.108 Ö. HAS/PR‹M 19.96% 66.61% 80.66% 84.89% 88.01% 90.37% 148.261.280 148.263.568 149.502.974 109.601.207 114.038.761 116.603.397 PR‹M (kümüle) 2001 2002 2003 ÖD. HASAR (kümüle) 26.167.751 93.687.590 Ö. HAS/PR‹M 19.35% 63.21% 2005/9 73.92% 76.92% 77.99% PR‹M (kümüle) 289.769.999 301.980.202 302.101.808 302.140.397 ÖD. HASAR (kümüle) 52.872.811 12.842.408 210.146.892 217.213.818 Ö. HAS/PR‹M 18.25% 69.56% 71.89% PR‹M (kümüle) 438.658.175 457.546.846 457.554.128 ÖD. HASAR (kümüle) 84.664.251 297.087.416 339.145.611 Ö. HAS/PR‹M 2004 135.263.583 148.224.920 60.55% 19.30 64.93 74.12 PR‹M (kümüle) 751.725.838 744.847.808 ÖD. HASAR (kümüle) 137.957.662 390.619.533 Ö. HAS/PR‹M 18.35 52.44 PR‹M (kümüle) 733.002.858 ÖD. HASAR (kümüle) 98.721.180 Ö. HAS/PR‹M 13.47 Muallak Hasar H/P Oran› 8.523.678 100.72% 11.931.887 85.98% 20.477.203 78.67% 40.376.032 82.95% 89.995.777 64.53% 83.190.222 24.82% 49 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ s› daha sa¤l›kl› olacakt›r. Sektör genelindeki sonuçlar› gösterecek verilerin olmamas› ve Tramer bünyesindeki hasar kay›tlar›n›n da henüz bu istatisti¤in oluflmas›na imkan vermemesi nedeniyle, geçmifl y›llarda bu yönde sa¤l›kl› bir analiz yap›lamam›flt›r. Bu sebeple, sigorta flirketlerimizden poliçe y›l› ( underwriting year ) baz›ndaki prim ve hasar verilerinin toplanmas›na karar verilmifltir. Sigorta flirketlerinden poliçe y›l› baz›nda ve kullan›m tarz›na göre talep edilen verileri, toplam 20 adet flirket göndermifltir. 2004 y›l sonu itibar› ile Trafik Sigortas› prim üretiminin % 86 ‘s›n› oluflturan bu 20 flirkete ait verilerin, portföyün genel sonuçlar büyük ölçüde yans›tt›¤› öngörülmektedir. Elde edilen verilerle oluflturulan ve tüm araç gruplar›n›n toplam sonuçlar›n› gösteren icmal tablo4 afla¤›da yer almaktad›r. 2000 ile 2004 y›llar› aras›ndaki 4 y›ll›k dönemde, tüm araçlar› kapsayan konsolide tablolar dikkatli analiz edildi¤inde, ödenen hasar / yaz›lan prim oran›n›n ilk y›l sonunda % 18-20, ikinci y›l sonunda ise % 60 – 65 aral›¤›nda gerçekleflti¤i görülecektir. Son 6 y›ll›k dönem içerisindeki elde edilen neticeler aç›s›ndan görülen paralellik ve benzer trend, bu çal›flmada elde edilen verilerin sa¤l›kl›l›¤›n›n ve tutarl›l›¤›n›n bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. 2005 y›l› 9 ayl›k sonuçlar›n› içeren veriler y›l sonuna projekte edildi¤inde, bu trendin 2004 ve 2005 poliçe y›llar› için de, hasar oranlar› daha da yükselerek, devam edece¤i öngörülmektedir. 2004 y›l› ifllerinin, 2005/9 sonu gerçekleflmifl olan ödenen hasar/prim oran›n›n y›l sonu realizasyonuna iliflkin bir öngörü yap›ld›¤›nda, oran›n % 65’i geçece¤i kolayl›kla görülmektedir. Bu oran 2003 y›l› için % 65, 2004 y›l› içinse % 60 düzeyindedir. 2005/9 ay itibariyle, yine 2003 y›l›n›n ödenen hasar/prim oran›, flimdiden % 75’e yaklaflm›flt›r. Bu oran, 3 ay daha uzun bir dönem itibariyle, 2002 y›l› için % 69,5, 2001 y›l› için ise % 73,9 tur. Di¤er bir ifadeyle, 2003 poliçe y›l›n›n sonuçlar›, 2001 ve 2002 y›llar›na göre daha yüksek hasar oranlar›n› ortaya koyacakt›r. 2004 poliçe y›l› da, bugünü gelece¤e projekte etti¤imizde, 2003 y›l›ndan daha yüksek 50 bir hasar oran›na ulaflacakt›r. Ayn› flekilde 2005 poliçe y›l› için, ilk 9 ayl›k sonuçlara göre y›l sonuna iliflkin öngörüler yapt›¤›m›zda, bu art›fl trendinin devam edece¤ini söylemek mümkündür. Bu ana tabloyu oluflturan, tüm araç gruplar› baz›nda alt tablolar, yer olmamas› nedeniyle burada sunulamamaktad›r. Bu çal›flma neticesinde elde edilen tüm tablolar ve sonuçlar, Birlik portal›nda yer almaktad›r. Portal›n ana sayfas›nda yer alan "Sektörel ‹statiskler" linki üzerinden, trafik istatistikleri bölümüne girildi¤inde, poliçe y›l› baz›ndaki detayl› tablolar, 2005 y›l› 3.dönemine iliflkin klasörde görülecektir. Poliçe y›l› baz›ndaki bu tablolar, kullan›m tarz›na göre ayr› ayr› de¤erlendirildi¤inde, y›llar itibar› ile benzer bir trendin olufltu¤u anlafl›lmaktad›r. Ancak, baz› araç türlerinin ortalaman›n üzerinde bir H/P oran› sergiledi¤i görülmektedir. Y›llar baz›nda baz› farkl›l›klar olmakla Tramer ile birlikte, Trafik Sigortalar›n›n kapsam› ile ilgili kamuoyunun bilgilendirilmesi ve sigortal› bilincinin artt›r›lmas› konusunda ciddi katk› sa¤lanm›flt›r. Bu geliflme, poliçe say›s›ndaki art›fl ile birlikte, baflvuru frekans› ve hasar maliyetlerindeki yükselmeyi de beraberinde getirecektir. Tablo 5 birlikte, özellikle Taksi, Minibüs, küçük otobüs, kamyonet ve kamyon için bunu söylemek mümkündür. Elimizdeki verilerin k›s›tl› olmas› nedeniyle, maalesef il baz›nda detayl› analizlerin yap›lmas› mümkün olamam›flt›r. Ancak, Tramer bünyesindeki hasar verilerinin de istenen düzeye ulaflmas› ile birlikte, bu konuda da kapsaml› çal›flmalar yap›lmas› gere¤i aç›kt›r. Mevcut tarife yap›s›nda uygulanan plaka indirimlerinin, elde edilecek detayl› istatistikler ›fl›¤›nda tekrar gözden geçirilmesi, gerek il baz›ndaki s›n›flamalar›n gerekse oranlar›n yeniden belirlenmesi yararl› olacakt›r. Bu yöndeki bir çal›flma sonras›nda, baz› iller için sürprim uygulamas›n›n gerekli oldu¤u sonucu da ortaya ç›kabilecektir. Sa¤daki özet sonuçlar› gösteren Tablo 5’e bak›ld›¤›nda, takvim y›l› ve poliçe y›l› baz›ndaki Hasar Prim oranlar› aras›n- daki önemli fark aç›k olarak görülmektedir. Yukar›da aç›kland›¤› üzere, trafik sigortas› branfl›n›n gerçek anlamda teknik sonuçlar›n› yans›tan tablonun bu oldu¤u düflünülmektedir. Dönem sonunda, muallak hasar verilerinin ilave edilmesi ile birlikte, afla¤›daki tabloda da görülece¤i üzere, poliçe y›l› baz›ndaki gerçek hasar/prim oranlar›n›n takvim y›l› hesaplamalar›na göre çok daha yüksek oldu¤u aç›k olarak ortaya ç›kmaktad›r. Henüz 2004 ve 2005 poliçe y›llar›n›n neticeleri anlaml› olmad›¤› için afla¤›daki tabloya konmam›flt›r. Ancak, yukar›da aç›kland›¤› üzere, 2004 ve 2005 y›l›n›n sonuçlar›n›n önceki y›llarla göre daha negatif gerçekleflece¤i öngörülmektedir. Bu oranlar içerisinde de, acente komisyonu, genel giderler, garanti hesab› kesintisi, Tramer ve Birlik masraf ifltirak paylar›n›n yer almad›¤›n›, bunlar›n da dahil edilmesi durumunda, trafik sigortas› branfl›n›n gerçek durumunu gösteren poliçe y›l› baz›ndaki birleflik hasar/prim oranlar›n›n % 100’ün çok üzerinde oldu¤unu önemle vurgulamak gerekir. Tüm bu analizler, Tramer sisteminin devreye girmesi ile birlikte poliçe say›s› ve prim üretimindeki olumlu art›fla ra¤men, hasar frekanslar›n›n ve poliçe y›l› baz›ndaki hasar oranlar›n›n sürekli bir art›fl trendi içerisinde oldu¤unu göstermektedir. En baflta belirtildi¤i üzere, Trafik Sigortas› branfl›n›n sektör hayat d›fl› primleri içerisindeki pay›n›n çok ciddi oranda artm›fl olmas›, bu branfl ile ilgili analizlerin daha dikkatli ve detayl› olarak yap›lmas›n› zorunlu k›lmaktad›r. Bu branfl›n kendine özgü yap›s› nedeniyle, özellikle poliçe y›l› baz›ndaki istatistiklerin dikkate al›nmas› yararl› olacakt›r. ■ YIL HASAR / PR‹M ORANLARI TAKV‹M YILI POL‹ÇE YILI 2000 y›ll›k %81.15 %100.72 2001 y›ll›k %77.66 %85.98 2002 y›ll›k %70.26 %78.67 2003 y›ll›k %72.97 %82.95 51 YORUM Genel Sa¤l›k Sigortas› Dr.S.Haluk ÖZSARI TSRfiB Dan›flman› hozsari@superonline.com lkemizde "Genel Sa¤l›k Sigortas› (GSS)"; de¤iflik isimlerle, y›llard›r tart›fl›lmaktad›r. "Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas›" yasa tasar›s›n›n, 2006 y›l› ilk aylar›nda TBMM’de yasalaflaca¤› belirtilmektedir. 2007’de yürürlü¤e girmesi planlanan Yasa Tasar›s›; 7 K›s›m, 14’ü geçici olmak üzere toplam 123 maddeyi içermektedir. Yasa Tasar›s›; Türkiye’de yerleflik herkesi do¤umundan itibaren kapsam alt›na alan, "zorunlu" bir "sosyal sa¤l›k sigortac›l›¤›"n› getirerek, yüzde 7.5’u iflveren, yüzde 5’i iflçiden olmak üzere toplam yüzde 12.5 oran›nda prim ödeme koflulunu öngörmektedir. "Finansman› sa¤lanan sa¤l›k hizmetleri" adl› 63.maddesi ile yasa tasar›s›, teminat paketini tan›mlanmaktad›r. GSS’de kapsanmayan sa¤l›k hizmetleri; estetik amaçl› sa¤l›k hizmeti ve Sa¤l›k Bakanl›¤›nca t›bben sa¤l›k hizmeti oldu¤u kabul edilmeyenlerdir. Ayr›ca, hizmet sunucular›n durumlar›na göre, "fark ödemesi" de kapsanmayan sa¤l›k hizmetleri aras›nda say›lmaktad›r. Çünkü, hizmet sunucularla, iki ayr› yap›da çal›flabilece¤i öngörülmektedir. Bunlar, GSS ile sözleflme imzalayanlar ve imzalamayanlard›r. Sözleflme imzalaman›n anlam›, GSS’nin belirledi¤i fiyatla sa¤l›k hizmeti sunulaca¤›d›r. Sözleflmesizler de, GSS taraf›ndan belirlenen hizmet sunum fiyatlar›n› kabul etmeyip kendi cari fiyatlar› üzerinden hizmet satmak isteyenlerdir. Yani GSS, sözleflmeli sa¤l›k kurumlar›na, otelcilik hizmeti hariç fiyat fark› vermeyecektir. Sözleflmesiz kurumlara sevk zincirine (önce aile hekimi sonra hastaneye baflvurma) uyularak gidilmesi durumunda GSS, sözleflmeli kurumlar› için belirledi¤i hizmet sunum fiyat›n›n yüzde yetmiflini, sevk zincirine uyulmadan gidilirse yar›s›n› ödeyecektir. ‹flte burada ortaya ç›kan fark ödemeleri de, Ü 52 "Genel Sa¤l›k Sigortal›s› ve bakmakla yükümlü oldu¤u kiflilere" yap›labilecektir. GSS hizmet bedelleri, Maliye-Sa¤l›k Bakanl›klar› ile Devlet Planlama Teflkilat› ve Hazine Müsteflarl›klar› ve Kurumu temsilen toplam befl üyeden oluflacak Komite taraf›ndan belirlenecektir. B‹RL‹⁄‹N GÖRÜfiLER‹ Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i, kendi üyeleri ile birlikte görüfl belirleyerek, TBMM Plan Bütçe ve Sa¤l›k Komisyonu Baflkanlar› ile Maliye-Sa¤l›k-Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›klar› Müsteflarlar›’na ve yasa tasar›s›n›n teknik tasar›m›n› yapan Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› Sosyal Güvenlik Kurumu Baflkanl›¤›’na May›s 2005’de sözlü ve yaz›l› olarak iletmifltir. Ana hatlar›yla Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i görüflü; ülkemizde uzun y›llard›r tart›fl›lan GSS’nin gündeme gelmesi aç›s›ndan, yasa tasar›s›n›n olumlu bulundu¤unu, sa¤l›k sigortac›l›¤› alan›nda dünyada uygulanan yöntemlerden birisi olarak bilinen "Tamamlay›c› Sa¤l›k Sigorta" s›n›n yasa tasar›s›nda yeralmas›n›n yararl› olaca¤›n›, bu bak›flla baz› maddelerde de¤ifliklik yap›lmas›n› önermektedir. Tasar›’da "sa¤lanan sa¤l›k hizmetleri"nin, aktüerya ve sürdürülebilirlik yönünden, "Tamamlay›c› Sa¤l›k Sigortas›" ile desteklenmesinin kaç›n›lmaz oldu¤u belirtilen, Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i görüflünde önerilen de¤ifliklikleri flu bafll›klardan oluflmaktad›r: ● Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i görüflünde birinci öncelikle, Yasa Tasar›s›’n›n Madde 73-4 ve 5. f›kralar›nda geçen; "fark ödemesi" ile ilgili hükmün "özel sa¤l›k sigortas› varsa sigorta flirketi veya sa¤l›k hizmeti sunucusuna ödenir" flekline dönüfltürülmesi veya "temlik" ile ilgili 93. maddesinin buna uygun hale getirilmesi yeralmaktad›r. ● Bu öncelikli husus d›fl›nda, kurulacak GSS kurumunun, flu anda detay gibi gözüken ancak sistem ifller hale geldi¤inde çok gerekli olabilecek operasyonel konular›n›n netlefltirilmesinde yani sigortac›l›k yapmas› gereken Kurum’un; ifl ak›fllar›, kontrat yönetimi usulleri, görev tan›mlar›, denetim yöntemleri ve performans kriterleri gibi baz› konular›, kimlerle ve nas›l yürütece¤ine iliflkin bafll›klar›n flimdiden belirlenmesi do¤ru olacakt›r. Bu kapsamda, yap›lan ifl ve ifllemlerin nas›l bir standartta ve ne s›kl›kta denetlenece¤inin de ortaya konmas›, sat›nal›nacak hizmetin kalitesi aç›s›ndan son derece gereklidir. ● 63.maddede geçen "sa¤lanan sa¤l›k hizmetleri"nin kapsam ve verilifl biçimi de¤erlendirildi¤inde, sistemin aktüeryas› ve sürdürülebilirli¤i aç›s›ndan risk oluflturabilece¤i unutulmamal›d›r. Vatandafllar›m›z›n sa¤l›k hizmetlerine ulafl›m› önündeki seçenekleri çeflitlendirme ve rekabete açma aç›s›ndan bak›ld›¤›nda, sistemin iflleyiflinde "Tamamlay›c› Sa¤l›k Sigorta" s›n›n varl›¤› ile uygulamas›n›n önünde yasal engeller olmamas› kaç›n›lmazd›r. Bu nedenle, Yasa Tasar›s›’n›n Madde 63-2. f›kras›ndan sonra, afla¤›da önerilen yeni bir f›kra eklenmesinde yarar olacakt›r: "Kurumca sa¤lanacak sa¤l›k hizmetleri d›fl›nda, ek hizmet almak isteyenler, kendileri veya bakmakla yükümlü olduklar› kifliler için, özel sigorta flirketlerine prim ödemek suretiyle, tamamlay›c› sa¤l›k sigortas› alabilirler." ● Acil hallerde, Yasa Tasar›s›’nda kiflilere yap›lmas› öngörülen ödemelerin, "Sözleflmesiz sa¤l›k hizmeti sunucular›, acil hallerde genel sa¤l›k sigortal›s› ve bakmakla yükümlü oldu¤u kiflilerden veya Kurumdan, herhangi bir özel sa¤l›k sigortas› varsa, fark talep edilebilir." fleklinde düzenlenmesi daha do¤ru olacakt›r. ● GSS’de ödenecek tutarlar›n belirlenmesi için öngörülen Komisyon’a, özel sigorta flirketlerinin temsilcisi ve yasa ile kurulmufl tüzel kiflilik s›fat›yla Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i’nin, sadece görüfl vermesi de¤il, alt›nc› üye olarak al›nmas›n›n; hizmet sunucular›n satt›klar› hizmetlerin bedellerinin rasyonel ve rekabetçi bir ortamda belirlenmesi anlam›nda çok olumlu katk›lar sa¤layaca¤› düflünülmektedir. ● Özel sigortac›l›¤›n önünde engel oluflturabilecek, Madde 98-1. f›kras›nda yer alan, "Özel sigortalara iliflkin mevzuat hükümleri, bu Kanun hükümlerinin yorumlanmas›nda dikkate al›nmaz" hükmü tamamen ç›kart›lmal›d›r Ülkemizde 1967’den bu yana Hükümetlerin hep gündeminde olan GSS’n›n; gerek stratejisi, gerek ilkeleri ve gerekse uygulanma yöntemleri belirlenirken, "Kamu Özel Ortakl›klar›" (Public Private Partnership) yönteminden yararlanmak do¤ru olacakt›r. Kamu ve özel sektörün avantaj ve k›s›tl›l›klar›n› birlikte de¤erlendirerek, ülke kaynaklar› ad›na sinerjiye dönüfltüren bir tasar›m; hem sistemin sürdürülebilirli¤ini, hem de öngörülemeyen maliyetlerle karfl›laflma riskini minimalize etmeyi sa¤layacakt›r. Zaten GSS ile ilgili bu görüfller, sadece ilgili tek bir tarafca de¤il, birçok tarafca belirtilmektedir; 2004 y›l›nda yay›nlanan TÜS‹AD Sa¤l›k Raporu, Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› Beyaz Kitab›, Sa¤l›k Bakanl›¤› Sa¤l›k Reformlar› dokümanlar› ve hatta son y›llarda haz›rlanan Sa¤l›kta Dönüflüm Program› gibi konuyla ilgili bir çok yay›nda, bu görüfller de¤iflik yetkililerce ifade edilmektedir. Dolay›s›yla, burada sadece bir grup ve zümrenin de¤il, ülke ç›kar› oldu¤u hiç unutulmamal›d›r. ■ KAYNAKLAR 1. Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›, Beyaz Kitap, Ankara 2003. 2. Çelik,H.,Eren,B.,‹zbudak,D.,Köylüo¤lu,C.,Özsar›,S.H.,fiimflek,N.,Tamamlay›c› Sa¤l›k Sigortas›, ‹stanbul, 2003. 3. DPT, Sekizinci Befl Y›ll›k Kalk›nma Plan› Öncesinde Sosyal Sektörlerde Geliflmeler 1996-2000, Ankara, 2000. 4. DPT, Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Befl Y›ll›k Kalk›nma Plan› 2001 -2005, Ankara, 2000. 5. DPT, 2006 Y›l› Program›, Ankara, Aral›k 2005. 6. DPT, Sekizinci Befl Y›ll›k Kalk›nma Plan› Sa¤l›k Hizmetlerinde Etkinlik, Ankara, 2001. 7. Özsar›, S.H.,"Ülkemizde Genel Sa¤l›k Sigortas› Süreci",‹flveren Dergisi Mart 2005,T‹SK Yay›n›. 8. Özsar›, S.H.,"Genel Sa¤l›k Sigortas› Sürecinde Gelinen Son Nokta", ‹flveren Dergisi Kas›m 2005,T‹SK Yay›n›. 9.TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu,"Sosyal Sigortalar ve GSS Kanunu Tasar›s›" 30.06.2005. 10.Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i GSS Görüflü, ‹stanbul, Nisan 2005. 11.TÜS‹AD, Sa¤l›kl› Bir Gelecek: Sa¤l›k Reformu Yolunda Uygulanabilir Çözüm Önerileri, ‹stabul, Eylül 2004. 12. www.dpt.gov.tr 13. www.saglik.gov.tr 14. www.calisma.gov.tr 53 GARANT‹ S‹GORTA HESABI’NDAN Hesap tan›nmaya bafllad› baflvurular da hasar ödemesi de artt› A. Kadir KÜÇÜK Garanti Sigorta Hesab› Müdürü lk olarak 18 Ekim 1983 tarihinde Karayollar› Trafik Kanunu ile kurulan Garanti Sigortas› Hesab›, kuruldu¤u y›llarda yeterli tan›t›m› yap›lamad›¤›ndan trafik kazas› ma¤durlar› bu fondan yararlanma imkan› bulamam›fllard›r. Kuruldu¤u tarihten 22 y›l geçmesine ra¤men Hesap, maalesef uzun y›llar kurulufl amac›na hizmet edememifltir. Son iki y›lda gerek yaz›l› bas›nda ve gerek görsel medyada yap›lan tan›t›m çal›flmalar› olumlu sonuçlar vermeye bafllam›flt›r. Bunun neticesi olarak Hesaba yap›lan baflvurular ve Hesap’tan yap›lan ödemeler son zamanlarda oldukça artm›flt›r. Art›k insanlar Hesap’› biliyor veya bilmiyorlarsa da di¤er bilenlerin yard›m› ile Hesap’a ulaflabiliyorlar. Mali bünye zafiyeti veya iflas eden sigorta flirketleri için 30 Kas›m 2005 tarihi itibariyle 61.697 adet tazminat talebi baflvurusu olmufltur. Tabi ki bu baflvurularda Hesab’›n tan›nmas›nda önemli rol oynam›flt›r. Hesab’›n tan›nmas› ve bilinmesi baflvuru adetlerine de yans›maktad›r. Örne¤in, geçmifl y›llarda bedeni tazminat talepleriyle ilgili ayl›k ortalama 16 adet olan baflvuru say›s›, 2005 y›l›nda 133 adede yükselmifltir. ‹flas tazminatlar›ndaki baflvuru say›s› ise ayl›k ortalama 2003 y›l› için 2.127 , 2004 y›l› için 2.740 adet olarak gerçekleflmifltir. Hesap’›n Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i’ne geçifli 1997 y›l›nda olmufltur. ‹ 62 Birlik’e geçmeden önceki 13 y›l içerisinde Hesap’tan yap›lan tazminat ödemeleri hakk›nda çok kesin bilgiler olmamakla birlikte, ödemelerin çok az oldu¤u bilinmektedir. Birlik bünyesindeki son 9 y›la ait geliflmeler ve bu y›llara ait istatistikler afla¤›da ç›kar›lm›flt›r. Tablo1’de de görülece¤i gibi istatistiklerde, 2004 y›l› ve 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda geçmifl y›llara göre baflvuru ve ödenen dosya adetlerinde önemli farkl›l›klar görülmektedir. 1- Baflvuru Adetlerine Göre 1997 May›s ay› ile 2003 y›l› aras›nda (80 ayda) toplam 1320 adet baflvuru olmufltur. Ayl›k ortalama baflvuru say›s› (1319/80) 16 adettir. 2004 y›l›nda 12 ay içerisinde toplam 1127 adet baflvuru olmufltur. Ayl›k ortalama baflvuru adedi 94’tür. 2004 y›l›n›n geçmifl 7 y›la göre art›fl oran› yüzde 487 olarak gerçekleflmifltir. 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ise baflvuru say›s› 1462 adet olmufltur. Ayl›k ortalama baflvuru say›s› 133 adettir. 2005 y›l›n›n geçmifl 7 y›la göre art›fl oran› yüzde 731 olurken, 2004 y›l›na göre ise yüzde 41 olarak gerçekleflmifltir. Baflvuru adetlerine göre art›fl tablo2’deki gibidir: 2- Ödenen Adetlere Göre 1997-2003 y›llar› aras›nda toplam 325 adet dosya ödenmifl, ortalama ayl›k ödenen dosya adedi 4’tür. 2004 y›l›nda toplam 201 adet dosya ödenmifl ayl›k ortalama ödenen dosya adedi 17 olmufltur. 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ise 494 dosya ödenmifl ayl›k ödenen ortalama dosya say›s› 45’e yükselmifltir. Tablo 1 Tablo 2 30 Kas›m 2005 ‹tibariyle Bedeni Tazminatlarda (‹flas Tazminatlar› Hariç) Hesaba Yap›lan Baflvurular ve Ödemeleri: YILLAR BAfiVURU ADET ARTIfi % ÖDENEN ADET ARTIfi % 10 ÖDENEN YTL. ARTIfi % 1998 125 4.333 1999 150 0,20 50 4,00 40.344 8,31 2000 184 0,23 45 -0,10 52.508 0,30 2001 238 0,29 48 0,07 143.285 1,72 2002 275 0,16 80 0,67 402.384 1,80 2003 348 0,27 92 0,15 752.628 0,88 2004 1.127 2,24 202 1,20 2.632.627 2,50 2005/11 1.462 0,30 494 1,45 7.687.112 1,92 TOPLAM 3.909 1.020 11.715.225 Toplam 961 adet dosyan›n 325 adedi (yüzde 32) 1997-2003 y›llar› aras›nda, 201 adedi (yüzde 20) 2004 y›l›nda ve 494 adedi (yüzde 48) 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ödenmifltir. Y›llar 1997-2005 2004 2005/11 TOPLAM 1320 1127 1462 3909 Tablo 3 Y›llar 1997-2003 2004 2005/11 TOPLAM Baflvuru Adetleri 325 201 494 1020 Tablo 4 Y›llar 3- Ödenen Tutarlara Göre YTL Baz›nda: Garanti Sigortas› Hesab›’n›n bedeni tazminatlarla ilgili toplam ödemesi 31 Ekim 2005 tarihi itibariyle 11.715.225 YTL’d›r. Bu ödemelerin 1.395.486 YTL (yüzde 12’si) 1997-2003 y›llar› aras›nda, 2.632.627 YTL (yüzde 22’si) 2004 y›l›nda ve 7.687.225 YTL (yüzde 66’s›) 2005 y›l›n›n ilk on ay›nda gerçekleflmifltir. Dolar Baz›nda: 1997-2003 y›llar› aras›nda toplam 1.049.333 Amerikan dolar› ödeme yap›lm›flt›r. Ortalama ayl›k ödeme 13.116 dolar olarak gerçekleflmifltir. 2004 y›l›nda 1.967.912 dolar ödenmifltir. 2004 y›l›nda ortalama ayl›k ödeme tutar› 163.992 dolar olmufltur. 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ödenen tutar 5.695.422 dolard›r. 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ortalama ayl›k ödeme ise 517.765 dolar olarak gerçekleflmifltir. Hesab›n 22 y›ll›k geçmifli dikkate al›nd›¤›nda son iki y›lda ki geliflmeler memnuniyet vericidir. Ancak tam amaca ulafl›lm›fl m›d›r? Bunu tespit etmek için Hesab›n kapsam› içersinde olan trafik kazalar›n›n ve bu kazalarda meydana gelen bedeni zararlar›n ve Baflvuru Adetleri Ödenen Tutar (YTL) 1997-2003 1.395.486 2004 2.632.627 2005/11 7.687.112 TOPLAM 11.715.225 Tablo 5 Y›llar 1997-2003 2004 2005/11 TOPLAM Ödenen Tutar ($) 1.049.333 1.967.912 5.695.422 8.712.667 Ayl›k Ortalama Baflvuru Adeti Geçmifl Döneme Göre Art›fl Oran› Y›ll›k Art›fl Oran› 16 94 133 % 487 % 731 % 41 Ayl›k Ortalama Baflvuru Adeti Geçmifl Döneme Göre Art›fl Oran› Y›ll›k Art›fl Oran› 4 17 45 %325 %1025 %164 Ayl›k Geçmifl Ortalama Döneme Ödeme Göre Art›fl Tutar› (YTL) Oran› 17.437 219.333 698.828 Y›ll›k Art›fl Oran› %11.578 %39.077 %218 Ayl›k Geçmifl Ortalama Döneme Ödeme Göre Art›fl Tutar› ($) Oran› Y›ll›k Art›fl Oran› 13.116 163.992 517.765 %1.150 %3.847 %215 bu zararlardan ne kadar›n›n Hesap taraf›ndan karfl›land›¤›n›n bilinmesine ihtiyaç vard›r. Yönetim taraf›ndan Hesab’›n tan›t›lmas› ve bilinmesi yönünde al›n›n önlemler, örne¤in bütün hastaneler için tan›t›m afiflleri haz›rlanmas›, CNN-Türk televizyonunda 15 günde bir tan›t›m program›n›n yay›nlanmas› gibi tan›t›m faaliyetleri hiç kuflkusuz zaman içersinde Hesab› arzu edilen amac›na ulaflt›racakt›r. ■ 63 TSRfiB VEB Oto H›rs›zl›k Bilgi Sistemi Ka¤an KONGAR TSRfiB Bilgi ‹fllem Müdürü G‹R‹fi ve AMAÇ Bir soruna çözüm üretebilmek için öncelikle o sorunu analiz edebilmek gerekir. Analiz için gerekli olan fley ise sorun hakk›nda mümkünse zamana yay›lm›fl olan ve uzun süreli veridir. Oto h›rs›zl›klar› hem ülke hem de sektör için ciddi bir problem haline gelmifltir. Ülke için ciddi bir sorun haline gelmifltir çünkü h›rs›zl›klar›n say›s› çok artm›fl; buna ba¤l› olarak da bulunabilen araçlar›n say›s› azalm›flt›r. Sektör için sorun haline gelmifltir çünkü sigorta sektöründe kasko, oto h›rs›zl›klar› olmasa da zaten hasar/prim oran› çok yüksek olan bir branflt›r. Bir de h›rs›zl›klar eklenince ilgili branfl›n karl›l›¤› kimi sigorta flirketlerinde s›f›ra kadar düflmekte; zaman zaman di¤er branfllar›n primleri ile bu branfl›n hasar ödemeleri takviye edilmektedir. ‹stanbul Emniyet Müdürlü¤ü’nün internet sitesindeki bas›n aç›klamalar›ndan edinilebilen bilgiler, oto h›rs›zl›klar›n›n organize suç örgütleri taraf›ndan yap›ld›¤›n› göstermekte; bu da; bu ciddi sorunun, k›sa vadede çözümünün pek de mümkün olmad›¤›n› düflündürtmektedir. Oto h›rs›zl›k sorununun sigortac›l›k aç›s›ndan detayl› bir analizi acil olarak yap›lmal›; ama öncelikle bu analiz için gerekli olan veriler toplanmal›d›r. B‹LG‹ S‹STEM‹ Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i (Birlik) oto h›rs›zl›klar› ile ilgili olarak düzenli ve sürekli bir veri ak›fl›n› sa¤lamak üzere kullan›lacak bir sistemi Aral›k 2005 tarihinde devreye sokmufltur. 60 Oto H›rs›zl›k Bilgi Sistemi ad› verilen bu sistem oto h›rs›zl›klar›na iliflkin istatistiksel verinin oluflturulmas›nda kullan›lacak ve oluflturulan veriler gerekti¤i gibi raporlanarak sektörün kullan›m›na sunulacakt›r. Sistemin veri yap›s›, program›n sahip olmas› gereken özellikler ile konu ile ilgili di¤er detaylar sigorta flirketlerinin üst düzey uzman personelinden oluflmufl ve Birlik bünyesinde faaliyet gösteren Hayat D›fl› Hasar ‹nceleme Ve Araflt›rma Komitesi ve Birlik uzmanlar› taraf›ndan ortak olarak belirlenmifltir. Sistem, esas olarak internet üzerinden eriflilebilen, birden fazla kullan›c› taraf›ndan ayn› anda çal›fl›labilen, kullan›m› kolay ve h›zl› bir program›n etraf›na infla edilmifl parçalardan oluflmaktad›r. Çal›nan ve bulunan araçlar ile ilgili tüm detaylar›n sisteme yüklenmesi bu program vas›tas› ile gerçekleflmekte; bilgi girifli ve düzeltme s›ras›nda sistem makul bir tak›m tutarl›l›k kontrollerini de otomatik olarak yapmaktad›r. Böylece hem bilgi girifli s›ras›nda ortaya ç›kabilecek hatalar en aza indirilmifl hem de veri girifli çabuklaflt›r›lm›fl olmaktad›r. Sistemin kullan›c› arayüzü internet göstericileri ile izlenebilecek halde yaz›lm›flt›r. Program "Internet Explorer", "Firefox" ve "Opera" için kullan›labilirli¤i aç›s›ndan test edilmifl ve her üç izleyici ile de kullan›labilir olmas› sa¤lanm›flt›r. Kullan›c› arayüzü ve genel olarak sistem, teknolojik aç›dan sigorta sektörünün tamam› aç›s›ndan sorunsuz olarak kullan›labilir durumdad›r. Sistemin di¤er ucunda bir veri taban› yap›s› yer almaktad›r. Girilen bilgiler bir iliflkisel veritaban›nda (relational database) depolanmakta; raporlara temel teflkil eden sorgulamalar da bu veritaban› üzerinden yap›lmaktad›r. Veri taban› entegrasyonu hem bilgi giriflinin hem de raporlamalar›n süratini çok art›rm›fl; sistem, kullan›c› taraf›nda bir bekleme Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i oto h›rs›zl›klar› ile ilgili olarak düzenli ve sürekli bir veri ak›fl›n› sa¤lamak üzere kullan›lacak bir sistemi Aral›k 2005 tarihinde devreye soktu. yaflanmadan yararlan›labilir hale getirilmifltir. Do¤ald›r ki sisteme yüklenen bilgiler düzenli ve sürekli olarak yedeklenmektedir. Bilgi girifli, 6 ay› aflk›n bir süredir sektörün hizmetinde olan Birlik portal› içine entegre edilmifl ve halihaz›rda portal› kullanan sigorta flirketlerinin sisteme ulafl›mlar› fleffaf ve otomatik hale getirilmifltir. SONSÖZ ‹statistik amaçl› kurulmufl olan bir sistemin gücü içerdi¤i verilerin miktar›na ve kalitesine ba¤l›d›r. Bu sistem için de esas olan do¤ru bilginin do¤ru zamanda sisteme yüklenmesidir. Bilgi sistemlerinin ç›kt›lar› o sistemin girdilerinden daha kaliteli olamaz. "Çöp girerse çöp ç›kar (GIGO-garbage in garbage out)" sözü de bu nedenle sarf edilmifltir. Sektör aç›s›ndan çok yararl› sonuçlar›n elde edilmesine katk›da bulunacak verilerin toplanmas›n› sa¤layacak bu sistemin gerçek sahibi sigorta flirketleridir. Hem uzun hem de k›sa vadeli analizlere eriflmek için gerekli olan bilgilerin sisteme do¤ru ve sürekli olarak yüklenmesinin sorumlulu¤u da gene sigorta flirketlerinindir. Elbirli¤i ile, do¤ru istatistikler ›fl›¤›nda, daha tahmin edilebilir yar›nlara do¤ru… ■ 61 TRAMER’DEN Sektörde prim kayb› azald› Mehmet ÜST TRAMER Müdürü rafik Sigortas› Bilgi Merkezi (TRAMER) veri taban›na sigorta flirketleri taraf›ndan transfer edilen poliçe bilgilerine ba¤l› olarak, 2005 y›l› Ocak-Kas›m döneminde 7.923.385 adet poliçenin tanzim edildi¤i ve karfl›l›¤›nda 965.847 bin YTL sektörün prim geliri elde etti¤i tespit edilmifltir. Geçen y›l›n ayn› döneminde ise 7.071.864 adet poliçenin tanzim edilerek 780.261 bin YTL prim geliri elde edildi¤i görülmektedir. Sektör genelinde geçen y›la göre poliçe adedinde yüzde 12,04 prim üretiminde ise yüzde 23,79 oran›nda art›fl sa¤lanm›flt›r. 2004 ve 2005 y›l› poliçe adedi ve prim üretim rakamlar› incelendi¤inde 7.basamaktan yüzde 20 indirimli olarak düzenlenen poliçelerin yüzde 32,63 oran›nda azald›¤› ve 1. basamaktan sürprimli olarak düzenlenen poliçelerin yüzde 155,21 oran›nda art›¤› görülmektedir. TRAMER’in yapm›fl oldu¤u s›k› takip sonucu hatal› basamaktan düzenlenen poliçelerden dolay› sektörün prim kay›plar›n›n önlenmesinin yan› s›ra haks›z rekabetin de önüne geçilmifltir. Tablo 1 T Tarife Basamak Kodu 1 2 3 4 5 6 7 Sektör Toplam› 64 2004 y›l› Ocak-Kas›m döneminde Toplam 687.634 adet araç sat›fl› gerçeklefltirilirken, 2005 y›l›n›n ayn› döneminde araç sat›fl› %0,57 oran›nda azalm›fl ve 683.723 adet araç sat›fl› gerçekleflmifltir. 2004 y›l›nda 7.071.864 adet poliçe üretimi gerçeklefltirilirken 2005 y›l›nda 7.923.385 adet poliçe üretimi gerçeklefltirilmifltir. Araç sat›fl adedi ç›kar›ld›ktan sonra OcakEylül döneminde net 167.798 adet poliçe ve buna karfl›l›k 20.136 bin YTL prim üretimi sa¤lanm›flt›r. SEKTÖR HASAR VER‹LER‹ Hasar dosya bilgileri ve tazminat ödemeleri ile ilgili olarak sigorta flirketleri ile yo¤un mutabakat çal›flmalar› yap›lm›flt›r. Prim üretimi bilgisinin yan› s›ra hasar verilerinin de yer ald›¤› raporlar›n yay›nlanmas›na bafllan›lm›flt›r. Sigorta flirketleri baz›nda hasar prim istatistiklerinin üretilebilmesi için sigorta flirketleri ile TRAMER’in hasar veri yap›s›n›n uyumlu hale getirilmesi yönünde çal›flmalar tamamlanm›fl ve 2003 y›l›n›n bafl›ndan itibaren tüm hasar tazminat ödeme kay›tlar› TRAMER veritaban›na aktar›lm›flt›r. TRAMER veri taban›na transfer edilen hasar bilgilerine ba¤l› olarak trafik branfl›na ait hasar prim rakamlar› tespit edilmifltir. Üretilen raporlar 2004-2005 Y›l› Ocak- Kas›m Dönemi Trafik Poliçe Adedi ve Prim Üretimi Karfl›laflt›rmas› (Bin YTL) 2004 2005 Fark Poliçe Adedi Prim Üretimi Poliçe Adedi Prim Üretimi Poliçe Adedi Art›fl Yüzdesi Prim Üretimi Art›fl Yüzdesi 213.526 354.861 35.510 2.490.005 447.539 266.706 3.263.717 23.815 46.247 6.218 256.389 58.124 35.511 353.957 544.930 214.669 358.770 3.346.291 930.276 329.655 2.198.794 82.306 29.490 51.430 407.131 113.954 41.355 240.181 331.404 -140.192 323.260 856.286 482.737 63.949 -1.064.923 155,21 -39,51 910,34 34,39 107,86 23,60 -32,63 58.491 -16.757 45.212 150.742 55.830 5.844 -113.776 245,61 -36,23 727,14 58,79 96,05 16,46 -32,14 7.071.864 780.261 7.923.385 965.847 851.521 12,04 185.586 23,79 Tablo 2 2004-2005 Y›l› Ocak- Aral›k* Dönemi Trafik Poliçe Adedi ve Prim Üretimi Karfl›laflt›rmas› (Bin YTL) Tarife Basamak Kodu 1 2 3 4 5 6 7 Sektör Toplam› 2004 2005 Poliçe Adedi Prim Üretimi Poliçe Adedi Prim Üretimi 297.343 470.119 44.388 2.811.030 527.009 304.196 3.626.910 8.080.955 33.529 61.667 8.159 292.660 68.262 40.281 392.370 896.927 545.113 216.302 361.273 3.347.137 940.389 333.851 2.219.902 7.963.967 82.326 29.665 51.776 407.200 115.276 41.922 242.703 970.868 nunda ise 77,41 oran›na gerçekleflti¤i tespit edilmifltir. Trafik sigortalar›nda, hasar›n asgari üç y›lda yans›d›¤› ve befl y›la yay›ld›¤› göz önünde bulunduruldu¤unda hasar ödemelerinin yaklafl›k yüzde 45-50 oran›nda 2. y›lda gerçekleflti¤i görülmektedir. Poliçe bafllama tarihi 2004 y›l› olan poliçelerin hasar prim oran› birinci y›l yüzde 17,72 iken ikinci y›l› sonu yüzde 63,29’a ulaflm›fl, 2005 y›l› poliçelerinde ise ilk y›l yüzde 28,91 olarak gerçekleflmifltir. 2005 y›l› poliçelerinde geçen y›llara göre ilk y›l yüzde 10’lu bir ödeme art›fl› dikkati çekmektedir. TRAMER’‹N BAfiARILARI ● Avrupa Birli¤i ‹ngiltere dönem baflkanl›¤› Tablo 4 ve Avrupa Komisyonu taraf›ndan düzenlenen 2005 e-Devlet Bakanlar Konferans› s›ras›nda "e*26.12.2005 tarihi itibariyle transfer edilen verileri içermektedir. Devlet En ‹yi Uygulama" ödüllerinin verilece¤i yar›flma için Hazine Müsteflarl›¤› taraf›ndan sigorta flirketleri ile paylafl›lm›fl olup, tazminat aday gösterilen Trafik Sigortas› Bilgi Merkezirakamlar› baz›nda mutabakat çal›flmas› de- TRAMER yar›flmaya, Avrupa Birli¤i üyesi ve vam etmektedir. 26 Aral›k 2005 tarihi itibariyle aday 28 ülkeden kat›lan 234 proje aras›nda, 52 TRAMER sistemindeki verilere ba¤l› olarak sek- finalist içinde yer alm›fl ve Türkiye’yi Manchestör genlinde 2003 y›l› bafllang›ç tarihli poliçele- ter’da baflar›yla temsil etmifltir. rin, poliçe y›l› baz›nda (UWY) hasar prim oran● Türk Sanayicileri ve ‹fladamlar› Derne¤i lar›n›n birinci y›l %17,19 olarak gerçekleflti¤i, (TÜS‹AD) ve Türkiye Biliflim Vakf› (TBV) taraf›nikinci y›l›n sonunda yüzde 65,92, üçüncü y›l› so- dan, ekonomide ve toplumsal yaflamda kalitenin, verimlili¤in ve rekabet gücünün art›r›lmas›na; fleffaf ve etkin kamu yönetiminin oluflturulmas›na ve bilgi toplumuna döPrim Hasar nüflümün gerçeklefltiY›l Üretimi Tazminat 1. Y›l % 2. Y›l % 3. Y›l % rilmesine katk›da buMuallak 9.187 27.993 36.685 513.085 2003 lunmak amac›yla 17.19 310.229 65.92 360.501 77.41 denen 79.013 "eTR Ödülleri" veril2003 Y›l Toplam 88.200 338.222 397.186 mektedir. Muallak 18.073 91.368 2004 865.741 17.72 456.528 63.29 Bu y›l üçüncüsü düdenen 135.343 zenlenen "eTR Ödül2004 Y›l Toplam 153.416 547.896 Muallak 135.512 leri" kapsam›nda Ha2005 982.320 28.91 denen 148.447 zine Müsteflarl›¤› Si2005 Y›l Toplam 283.959 gortac›l›k Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan * Poliçe Bafllama Tarihi baz›nda de¤erlendirme yap›lm›fl olup, Poliçe Bafllama Tarihi 2003 olan poliçelere ait 1. y›lda aday gösterilen TRAödemesi gerçeklefltirilen hasarlar 1. y›l sütununda belirtilmifltir. Poliçe bafllama tarihi 2003 olup, takip eden y›llarda ödemesi gerçeklefltirilen hasarlar 2. y›l ve 3.y›l sütunlar›nda gösterilmifltir. 2.y›l sütununda 1.y›l ve 2. y›l içinde yap›lan MER projesi finale kaödemeler toplanarak kümülatif olarak gösterilmifltir. 3. y›lda ise 1. y›l, 2.y›l ve 3. y›l toplamlar› kümül olarak yaz›lm›flt›r. lan 8 proje aras›nda * Ödeme rakamlar›na hasar tazminat tutarlar›, ekspertiz ve di¤er dosya masraflar› dahildir. yer alm›flt›r. ■ Underwriting Y›l› Baz›nda Trafik Branfl› Poliçe Üretimi ve Ödenen Birikimli Hasar Tutarlar›* * 26.12.2005 tarihi itibariyle transfer edilen verileri içermektedir. 65 DASK’TAN 2.4 milyon poliçe... Ferhan ÖZAY DASK Koordinatörü aklafl›k befl sene öncesini, DASK'›n hayat›m›za girdi¤i ilk günleri düflündü¤üm zaman, bugün gelinen noktayla gurur duymamak mümkün de¤il. Bu poliçe sat›l›r m›, di¤er ev paket ürünlerine olumsuz etkisi olur mu derken bugün 2 milyon 400 bine dayanan poliçe say›s›na ve 300 milyon YTL 'yi aflan bir fon birikimine ulaflt›k. Bu noktaya gerçekten özveriyle çal›flan acentelerimiz ve flirketlerimiz sayesinde geldik ve bundan sonra daha da h›zl› bir flekilde devam edece¤iz. DASK’›n yönetimini devrald›¤›m›z 08.08.2005 tarihinden bugüne kadar yapt›klar›m›zdan ve bundan sonras› için gündemimizde nelerin bulundu¤undan k›saca bahsetmek istiyorum. Kurum ‹darecisi olarak, kamuoyu ve sigortal›lar› bilinçlendirmek ve bilgilendirmek, Zorunlu Deprem Sigortas› (ZDS) üretimi için 25 sigorta flirketi ve yaklafl›k 15 bin acente ile koordinasyonu sa¤lamak, havuzun fon büyümesini mevcut finansal enstrümanlar› en etkin flekilde kullanarak çabuklaflt›rmak, reasürans korumas›n› poliçe sahiplerinin rahat uyumas›n› sa¤layacak miktarda ve uygun flartlarda sa¤lamak ve oluflan depremleri takiben hasar ödemelerini gerçeklefltirmek gibi pek çok önemli görevimiz bulunuyor. Ancak bunlar aras›nda, di¤erlerinin temeli olarak düflündü¤ümüz ve üstünde özellikle duraca¤›m›z en önemli konu, flimdiye kadar oldukça sabit bir görünüm sergileyen poliçe adetlerinin art›r›lmas› Y Y›llara göre poliçe üretimleri 66 Dönem Pol. Adet Prim 27/.09/.2000- 31/.12/.2000 01/.01/.- 2001-31/.12/.2001 01/.01/.2002- 31/.12/.2002 01/.01/.2003- 31/.12/.2003 01/.01/.2004- 31/.12/.2004 01/.01/.2005- 13/.12/.2005 159.301 2.427.840 2.127.980 2.022.470 2.089.568 2.271.392 3.764.766. 54.524.578. 65.756.219. 85.688.189. 126.215.772. 149.400.769. olacakt›r. Rakamlara göz atacak olursak; ilk ‹lk bak›flta toplumun nispeten belli bir kesiminin poliçe ald›¤›n› ve poliçelerini sürekli yeniledikleri varsay›m›yla poliçe adetlerinde y›llar itibar›yla önemli bir de¤ifliklik olmad›¤›n› düflünüyoruz. Ancak detaya indi¤imizde ZDS poliçelerinin yenilenme oran›n›n % yüzde 33 civar›nda seyretti¤ini, dolay›s›yla poliçe adedinin korunmas› için sisteme her sene ciddi oranda yeni poliçe giriyor olmas› gerekti¤ini anl›yoruz. Böylece, özellikle konut al›mlar›nda tapu ifllemleri için ZDS'n›n sorgulanmas› nedeniyle, her sene büyük ölçüde yeni poliçe girifli oldu¤unu, ancak bu poliçelerin ikinci sene yenilenmedi¤ini ö¤reniyoruz. Bu konuyla ilgili olarak yapt›¤›m›z çal›flma neticesinde ilk aflamada sigorta flirketlerine, acente k›r›l›m›yla beraber, cari ay itibar›yla son iki ay içinde vadesi gelip de yenilenmeyen, sorgulaman›n yap›ld›¤› gün itibar›yla cari ay içinde vadesi gelip de yenilenmemifl poliçeler ile, cari ay›n geri kalan k›sm›nda ve bir sonraki ayda yenilemesi gelen poliçeleri sistemimizden görebilme imkan› sa¤l›yoruz. fiu anda devam eden çal›flmam›z bitti¤i zaman, sigortal›n›n poliçesini vadesi geldi¤inde bir baflka flirketten mi veya ayn› flirketten ama vade tarihinden bir kaç gün sonra m› yenileyip yenilemedi¤ini görebilecek, listelerimizi buna göre güncelleyecek ve yenileme iflini daha hassas bir flekilde takip edebilece¤iz.. Di¤er yandan gerek sigorta flirketlerinin, gerek acentelerin, hem poliçe adetleri hem de yenileme oranlar›nda yakalad›klar› baflar›y› ödüllendirmek üzere, gelir art›r›c› teflvikler ve kampanyalar üzerinde çal›flmaktay›z. Do¤rudan kredi kart›yla ekrandan yap›lacak tahsilat girifllerini sa¤lamak için u¤rafl›yoruz. Ayr›ca, özellikle bankalar›n verdi¤i konut kredilerinin bir uzant›s› olarak uzun süreli ZDS poliçelerini sistemsel olarak mümkün hale getirmek için çal›flmalar›m›z› sürdürüyoruz. Tablo1’den de görüldü¤ü gibi poliçe yo¤unlu¤u a¤›rl›kl› olarak Marmara Bbölgesi'ndedir. Önceliklerimizden bir tanesi de çeflitli kampanyalarla, özellikle deprem riskini bar›nd›ran bir co¤rafyada olan ancak sigortalanma oran›n›n nispe- Y›llara Göre Hasar Ödemeleri (14.12.2005) Tablo2: ten düflük oldu¤u illerimiz ve bölgelerimizdeki poliçe adedinin art›r›lmas›d›r. DASK’ta TOPLANAN PR‹MLER NE fiEK‹LDE DE⁄ERLEND‹R‹L‹YOR? DASK'›n senelik prim geliri bugün yaklafl›k 150 milyon YTL'dir. DASK’› devrald›¤›m›z tarih itibar›yla 264 milyon YTL olan fon büyüklü¤ü bugün art›k 305 milyon YTL'ye ulaflm›flt›r. Bu fon, öncelikle likidite (h›zla nakite çevrilebilme) olmak üzere, anapara güvenli¤i ve getiri oran› unsurlar› göz önüne al›narak yat›r›ma yönlendirilmektedir. Yat›r›m araçlar› içinde; TL vadeli mevduat, döviz mevduat›, Hazine bonosu, repo, yat›r›m fonlar› bulunmaktad›r. Bu unsurlardan likidite ile anapara güvenli¤ine birinci derecede önem verilmekte ve böylece DASK'›n olas› bir depremde yükümlülüklerini h›zla yerine getirebilmesi hedeflenmektedir. Kurumun biriken kaynaklar›, DASK Yönetim Kurulu taraf›ndan belirlenen bu ilkeler ve k›staslar çerçevesinde, düflük riskli ve likiditesi yüksek varl›klara yönlendirilerek profesyonel bir yaklafl›mla yat›r›ma yönlendirilmektedir. Y›l Tazminatakonu olan Deprem Say›s› 2000 2001 2002 2003 2004 2005 TOPLAM 1 17 21 20 35 34 128 Dosya Say›s› Ödeme (YTL) 6 338 1.558 2.503 586 2297 7.288 23.022. 127.496. 2.284.834. 5.182.040. 768.692. 4.387.313. 12.773.400. g›lara iliflkin elefltirileri çok iyi hat›rl›yorum. Ancak yukar›daki tablo2’den de aç›kça görüldü¤ü gibi DASK, hasar yükümlülüklerini tamamen yerine getirmifl olan bir kurumdur. Bizlerin bu konuyu sigortal›lar›m›za, henüz poliçe almam›fl olanlara veya poliçelerini yenilemeyenlere daha iyi anlatmam›z gerekmektedir. Hasar operasyonunda halihaz›rda yapt›¤›m›z uygulamalar, bankalar ile anlaflarak tazminat›n ödenmesi esnas›nda flubeden otomatik bir formda ödemeye iliflkin ibranamenin al›nmas› ve sigortal›n›n tazminat› flubeye gidip çekmesine kadar geçen sürede tazminat miktar›n›n banka flubesinde de¤il de DASK fonunda kalmas›, havuzun ifllerli¤i aç›s›ndan önemli say›laHASAR ÖDEMELER‹ Elbette hasar ödemelerindeki bafll›ca hedefi- bilecek düzenlemelerdir. Bugüne kadar DASK'ta önemli ad›mlar at›ld›. miz mümkün olan en k›sada sigortal›lar›m›z›n ma¤duriyetlerini giderebilmektir . Ancak bu sü- DASK, benzer afet riskleri tafl›yan ülkeler aç›s›ndan reçte operasyonel maliyetlerimizi afla¤› çekmek örnek al›nmak üzere izlenen bir sistem olmakla ve olas› büyük depremlere karfl› kendi görev ve beraber, bu sistemi gelifltirmek için hepimize sorumluluklar›m›z aç›s›ndan haz›rl›kl› olmak da ö- önemli görevler düflüyor. Kurum ‹darecisi olarak üstlendi¤imiz bu zorlu ancak bir o kadar da presnemli hedeflerimiz aras›nda yer al›yor. DASK’›n bafllad›¤› dönemde sigortal› ve acen- tijli ve heyecan verici görevi en iyi flekilde sürdürtelerden gelen hasar ödemesi konusundaki kay- mek için var gücümüzle çal›fl›yoruz. DASK, bir deprem ülkesi olan ülkemizde büyük önem Tablo1: tafl›yan sosyal dayan›flma iflle(Yaflayan poliçe say›s› 2.394.684’dir) vini, sigortac›l›k prensipleri çerçevesinde yerine getirmek Toplam Sigortal› Penetrasyon üzere kurulmufl bir kurumdur Bölgeler Konut Konut Oranlar› % Teminat Prim ve elbetteki sizlerin destekleri AKDEN‹Z 1.663.126 176.792 10,63 7.264.625.705. 10.704.614. do¤rultusunda daha da büDO⁄U ANADOLU 611.788 55.260 9,03 2.219.483.820. 4.282.511. yüyecek, geliflecek, topluEGE 2.318.262 436.191 18,82 16.205.967.355. 36.133.900. mun çok daha genifl bir kesiGÜNEYDO⁄U ANAD. 742.865 40.520 5,45 1.554.380.155. 1.957.641. mine verecektir. Amac›m›z, KARADEN‹Z 1.282.095 138.359 10,79 5.280.858.040. 8.337.356. bu hedefimize mümkün olduMARMARA 4.143.473 1.116.856 26,95 44.145.361.380. 82.481.912. ¤u kadar k›sa bir sürede ve ‹Ç ANADOLU 2.227.055 430.706 19,34 16.638.038.910. 12.892.625. sa¤l›kl› bir flekilde ulaflmakt›r.■ TÜRK‹YE GENEL‹ 12.988.663 2.394.684 18,44 93.308.715.365. 156.790.563. 14/12/2005 itibari ile sigortal› konut say›s› ve poliçelenme oran› 67 DIfi BASINDAN Terör yine gündemdeydi… FERMA: Terörizme karfl› Avrupa’n›n tepkisi yetersiz vrupa Risk Yönetimi Birlikleri Federasyonu (FERMA) Baflkan› Theierry von Santen, ekonomiyi de büyük ölçüde tehdit eden terörizme Avrupa devletlerinin son derece yetersiz kalan tepkisinin Avrupal› Risk Yöneticilerini flafl›rtt›¤›n› söyledi. FERMA, terörizmin s›n›r tan›mad›¤›n› ve hedeflerinden birinin de geliflmifl ülkelerin ekonomik dengesini bozmak oldu¤unu, ancak Avrupa hükümetlerinin, terörizmin ekonomik etkilerine cevap verebilecek nitelikte küresel mali araçlar› yürürlü¤e sokamamas›n›n kendilerini son derece flafl›rtt›¤›n› aç›klad›. ‹ngiltere, ‹spanya, Fransa ve ‹talya gibi pek çok FERMA üyesi ülkenin, terörist sald›r›larda büyük ekonomik zararlara u¤rad›¤›n› aç›k- A layan FERMA, konunun 2-5 Ekim tarihlerinde, Lizbon’da, FERMA üyelerinin kat›ld›¤› bir panelde tart›fl›lmas›n›, at›lm›fl önemli bir ad›m olarak görüyor. ■ RMS: Terör sald›r›lar›n›n yol açt›¤› zararlar artabilir isk Management Solutions (RMS) flirketi, terörizm tehlikesine karfl› uzmanlar›n son görüfllerini içeren "4. Amerikan Terörizm Risk Raporunu" aç›klad›. Rapora göre, küreselleflmenin h›zla devam etti¤i günümüzde, terörizm tehlikesi artarak devam ederken, terörizme karfl› güvenlik önlemlerinin s›k›laflt›r›ld›¤› ABD’de ise terörist sald›r›s› tehlikesi azalm›flt›r. Ancak, önümüzdeki 5 y›lda oluflabilecek kimyasal, biyolojik, radyoaktif veya nükleer terörizm sald›r›lar› gibi büyük olaylar›n meydana gelme riski ve buna ba¤l› olarak ortaya ç›ka- R 68 cak zararlar›n boyutu giderek artmaktad›r. RMS’nin analizine göre, bu tür sald›r›lar›n olma olas›l›¤› hala küçük olsa da, büyük ölümlerle sonuçlanan biyolojik sald›r› tehlikesi ciddi boyutlara ulaflm›fl durumda. RMS’nin terörizm araflt›rma departman› müdürü Andrew Coburn, ABD güvenlik sistemi ile büyük sald›r›lar›n gerçekleflmesinin daha da zorlaflt›¤›n›, ancak Londra ve Madrid’de de görüldü¤ü gibi teröristlerin daha küçük çapl› sald›r›larla daha çok sivilin ölmesine neden oldu¤unu söyleyerek, bu tehlikeye karfl›, sigorta flirketlerinin de önlem almas› gerekti¤ini belirtti. ■ Best’e göre Katrina’n›n maliyeti 40-60 milyar dolar easürans flirketlerinin Monte Carlo’da yap›lan toplant›s›nda, kredi derecelendirme kuruluflu A.M. Best, Katrina Tayfunu’nun küresel sigorta sektörüne olas› etkileri hakk›nda yorumlarda bulundu. Best’e göre, Meksika Körfezi bölgesindeki zarar miktar›n›n tamam›n› tespit etmek uzun sürebilir ve bu miktar beklenenden çok daha yüksek olabilir. Tahminler zarar›n 40 milyar dolar ile 60 milyar dolar aras›nda oldu¤unu söylüyor. Örne¤in, Swiss Re zarar tahminini 500 milyon dolardan 1.2 milyar dolara ç›kard›. Ayr›ca Best; reasürörlerin, ocak ay›nda ‹ngiltere’de meydana gelen Erwin f›rt›nas›, a¤ustos ay›nda Avusturya, ‹sviçre ve Almanya’da meydana gelen seller, Japonya’daki tayfunlar ve her ne kadar bir devlet kuruluflu olan Frans›z resasürans flirketi CRR taraf›ndan k›smi sigortal› olsa da, Fransa’n›n güneyindeki sel gibi di¤er do- R ¤al afetlerden de zarar gördüklerini vurgulad›. Best, do¤al afetlerin say›s›n›n son on y›lda oldukça artt›¤›n› belirterek, son bir kaç y›l içinde reasürörlerin, 1999 y›l›ndaki Martin ve Lather f›rt›nas›, 2002’de Almanya’da meydana gelen sel ve ABD’de meydana gelen tayfunlar gibi yüz y›lda bir meydana gelen baz› ender olaylarla karfl›laflt›¤›n› aç›klad›. Best, sigortalanan miktardaki dalgalanman›n reasürans flirketlerinin kazançlar›n› tahmin etmesini gittikçe zorlaflt›rd›¤› için, hissedarlar› ve yat›r›mc›lar› ve dolay›s›yla reasürörlerin finansal esnekli¤ini olumsuz etkileyebilece¤ini de vurgulad›. Best, Katrina kas›rgas›ndan önemli derecede etkilenen reasürörlerin kredi notunun düflürülece¤ini ve gelecekte kredi notunun istikrar›n›n büyük ölçüde, reasürörlerin do¤al afet risklerini karfl›layabilme kapasitesine göre de¤iflece¤ini aç›klad›. ■ Rita ile Wilma Katrina’y› aratm›yor atrina tayfunundan sonra ayn› bölgeyi vuran Rita tayfununun sigorta sektörüne, büyük ço¤unlu¤u denizdeki petrol tesislerindeki hasarlardan kaynaklanan toplam 10 milyar dolarl›k zarara neden oldu¤u tahmin ediliyor. Bir sezonda Atlantik Okyanusunda meydana gelen 21. ve bölgeyi vuran 12. tayfun olan Wilma ile birlikte, ayn› sezonda meydana gelen tayfun say›s›nda rekor k›r›lm›fl oldu. Bugüne kadar Atlantik’te meydana gelen en güçlü tayfun olan Wilma tayfununun, Meksika, Küba ve Florida sahillerini daha zay›f fliddette etkileyerek sigorta flirketlerine toplam 12 milyar dolara mal oldu¤u tahmin ediliyor. Reasürans flirketi Swiss Re, Rita ve Wilma tayfunlar›n›n kendisine 750 milyon dolara mal olaca¤›n› ve bu y›l tayfunlar›n büyük zararlara yol açmas› nedeniyle tazminat taleplerinin bir k›sm›n› karfl›lamak üzere dengeleme karfl›l›klar›n› kullanacaklar›n› aç›klad›. ■ K 69 DIfi BASINDAN Lloyd’s, Çin’de faaliyete geçiyor loyd’s, Çin’de reasürans faaliyetlerinde bulunmak üzere lisans ald›¤›n› aç›klad›. fiirketten yap›lan aç›klamaya göre Lloyd’s, dünyan›n en h›zl› büyüyen sigorta piyasalar›ndan birinde stratejik bir ad›m atm›fl oldu. fiirket ald›¤› bu lisans ile birlikte, Çin piyasas›nda yerel para birimi cinsinden yap›lan ifllemleri reasüre edecek. Bu ifllemler Çin piya- L 70 sas›n›n yüzde 90’›n› kaps›yor. Bu lisans, ayn› zamanda Çin sigorta flirketlerinin Lloyd’s piyasas›na girmelerini de sa¤layacak. Ülkede son 30 y›ld›r denizcilik, havac›l›k, nükleer enerji riskleri alan›nda s›n›rl› faaliyetlerde bulunan Lloyd’s, ald›¤› bu lisans sayesinde faaliyetlerini art›racak ve yerel sigorta flirketleriyle daha yak›n iliflkilerde bulunabilecek. ■ Willis, Çin’de a¤›rl›¤›n› art›r›yor ünyan›n en büyük brokerlik flirketlerinden Willis Group, Çin Sigorta Düzenleme Komisyonu’ndan ald›¤› izinle, Çin’de faaliyet gösteren Willis Pudong Insurance Brokers flirketindeki hisselerini yüzde 51’e ç›kar›yor. Böylece Willis, Çin’de ço¤unluk hissesini elinde bulunduran bir flirketle faaliyet gösteren ilk uluslararas› brokerlik flirketi ola- D cak. Willis, Mart 2004 tarihinde bir Çin flirketi olan Pudong Insurance Brokers flirketinin yüzde 50’sini alm›fl, flirketin ad› Willis Pudong Insurance Brokers olarak de¤ifltirilmifl ve flirket, Çin’de A¤ustos 2004 tarihinde sigorta ve reasürans brokerli¤i faaliyetlerine bafllam›flt›. fiirket halen 19 flubesiyle Çin genelinde faaliyet gösteriyor. ■ Sigortac›lar›n afet riskini daha iyi de¤erlendirebilecek önlemler almalar› istendi vusturyal› sigortac›lar›n yaz aylar›nda meydana gelen sel felaketini göreceli olarak hafif atlatmalar›na karfl›n, Standard&Poor’s Kredi Derecelendirme Kuruluflu taraf›ndan yap›lan aç›klamada Avusturya’da faaliyet gösteren sigortac›lar›n do¤al afet riskini daha iyi de¤erlendirebilecek önlemler almalar› ve poliçelerini riske uygun temelde fiyatland›rmalar› gerekti¤i ifade edildi. S&P taraf›ndan yap›lan aç›klamada yaklafl›k bir ay önce meydana gelen sellerin yol açt›¤› sigortalanm›fl kay›plar›n tutar›n›n yaklafl›k 100 milyon Euro (120 milyon $) oldu¤u belirtildi. 2002 y›l›nda meydana gelen sel felaketinde bu kay›p yaklafl›k 400 milyon Euro (481,5 milyon $) tutar›ndayd›. Genifl kapsaml› reasürans korumas›, sigortac›lar›n maruz kald›klar› riski büyük ölçüde hafifletti. Bununla birlikte son 12 ay içerisinde gösterilen güçlü performans ve 2005 y›l› içerisinde beklenen kazanç, Avusturya sigorta sektörünün sellerin A olumsuz etkisini atlataca¤›n› gösteriyor. Son sel felaketi, her ne kadar sektör taraf›ndan hafif atlat›lm›flsa da, do¤al afetlere karfl› etkin koruma sa¤lanmas› konusunda genifl kapsaml› bir tart›flma ortam› yaratt›. Bu tart›flma ortam›n›n, sel ve di¤er potansiyel do¤al afetler için daha kapsaml› bir analitik risk de¤erlendirme arac› oluflturulmas›na zemin haz›rlamas› bekleniyor. S&P, böyle bir geliflmenin Avusturyal› sigortac›lar› riske uygun fiyatland›rmaya teflvik edece¤ine inan›yor. Böylelikle, afetlerden daha çok etkilenen bölgelerde sigorta teminat› masraflar› ülkenin di¤er bölgelerinden farkl› olacak. Bu çerçevede, Avusturya sigorta sektörü, Avusturya federal ve merkezi hükümetleriyle iflbirli¤i halinde hareket ederek, sigortac›lar›n münhas›r olaylar›n etkilerine azami derecede maruz kalmalar›n› engelleyecek yöntemler ortaya koyacak. S&P’a göre, böyle bir iflbirli¤i sigorta sektörünün daha istikrarl› bir flekilde ifllemesini sa¤layacak. ■ 71 DIfi BASINDAN "Solvency II: Sigorta Sektörü için Stratejik Tehlikeler" konferans› Brüksel’de yap›ld› vrupa Birli¤i 2005-2010 Finansal Hizmetler Plan›’n›n önemli bir parças› olan Solvency II Projesi, tek sigorta piyasas›n›n entegrasyonu, Avrupa’n›n ekonomik büyümesi ve rekabetçili¤inin artt›r›lmas› için büyük önem tafl›yor. 14 Kas›m 2005 tarihinde Brüksel’de CEA ve Geneva Association iflbirli¤i ile düzenlenen "Solvency II: Sigorta Sektörü için Stratejik Tehlikeler" konulu konferansta, Solvency II Projesi tüm yönleriyle kapsaml› olarak ele al›nd›. Konferansa, Avrupa Birli¤i kurumlar›, denetleme kurumlar›, si- A ‹klim de¤ifliklikleri korkutuyor 9 Aral›k 2005 tarihinde Montreal’de düzenlenen ve 1997 y›l›nda gerçeklefltirilen Kyoto Konferans›ndan bu yana, iklim de¤iflikli¤i konusundaki en genifl kat›l›ml› konferans olan Birleflmifl Milletler (BM) ‹klim De¤iflikli¤i Konferans›nda, Kyoto Protokolüne taraf 156 ülkeden hükümet temsilcileri, ifl adamlar›, sivil toplum liderleri ve çevrecilerden oluflan 10 bin kat›l›mc› haz›r bulundu. Konferans, bilim adamlar›n›n, sera etkisi yaratan gazlar ve kat› yak›tlar nedeniyle, karbon dioksit ve metan gaz› seviyesinin son 650 bin y›l›n en yüksek düzeyine ulaflt›¤›n›, buzullardaki s›cakl›¤›n 420 bin y›l›n en yüksek seviyesinde oldu¤unu ve son 150 y›ld›r deniz seviyesindeki yükselifl h›z›n›n 2 kat›na ç›kt›¤›n› aç›klad›klar› bir ortamda gerçekleflmesi nedeniyle özellikle önem tafl›yor. Tüm bu geliflmeler, sigorta flirketlerinin risklerini do¤ru flekilde hesaplamas›n› zorlaflt›r›yor. Sel bask›n› veya kuru iklim, fliddetli f›rt›na risklerindeki art›fl ve afl›r› oynakl›k, bu risklerin düzenli flekilde takip edilmesi ve güncellenmesini gerektiriyor. Swiss Re, Munich Re, Aviva, Allianz gibi büyük sigorta flirketleri bu gereklili¤i fark ederek iklim de¤iflikli¤inin etkileri üzerinde çal›flan birimler kurdular bile. ■ 72 gorta sektörü ve di¤er sektör temsilcilerinin de içlerinde bulundu¤u yaklafl›k 300 kifli kat›ld›. Poliçe sahibine makul bir fiyattan uygun bir koruma düzeyi sa¤lan›rken sermayenin daha iyi da¤›t›m›n›n da garanti edilebilmesi konusu konferansta ele al›nan öncelikli konulardan oldu. Sermaye da¤›t›m›n›n optimize edilebilmesi için ekonomik yaklafl›mla uyumlaflt›r›lm›fl risk temelli bir sistemin gerekti¤i ve böyle bir sistemin detaylar›na iliflkin çal›flmalar›n halen devam etti¤i belirtildi. ■ S&P: "Frans›z sigorta piyasas› istikrarl›" redi derecelendirme kuruluflu Standard&Poor’s, "Fransa’da Sigorta Sektörünün Risk Analizi" bafll›kl› raporunda, Frans›z sigorta sektörüne istikrarl› bak›fl›n devam etti¤ini belirtiyor. Buna göre, Frans›z sigorta flirketlerinin kredi notunda bir de¤ifliklik beklenmiyor. Raporda, sigortalama disiplini, güçlü aktiflefltirme, yüksek oranl› karfl›l›k ay›rma, düzenli ödeme politikas› ve hayat sigortalar›ndaki güçlü ve uzun vadeli büyüme beklentisi bu istikrar›n nedenleri olarak say›l›yor. Raporda ayr›ca, sektörün güçlü bir yükümlülük karfl›lama yeterlili¤ine ve mali esnekli¤e sahip oldu¤u, düflük ülke riskinden faydaland›¤› ve UFRS 4 ve Solvency II ile gelecek muhasebe ve düzenleme de¤iflikliklerinin, kimi belirsizlikler yaratsa da, sektörün mali yap›s›n› büyük ölçüde etkilemesinin beklenmedi¤i vurgulan›yor. Di¤er taraftan, küçük ve orta ölçekli sigorta flirketlerinin ve özellikle mütüel sa¤l›k sigortac›lar›n›n, solvency II ile daha yüksek seviyede belirlenecek olan asgari yükümlülük karfl›lama yeterlili¤i nedeniyle birleflmelere gitmek zorunda kalaca¤› da raporda belirtiliyor. ■ K Swiss Re dünyan›n en büyük reasürörü oluyor Swiss Re, General Electric Company’ye ba¤l› dünyan›n 5. büyük reasürans flirketi olan GE Insurance Solutions flirketini 6.8 milyar dolara devralaca¤›n› aç›klad›. Böylece Swiss Re, Munich Re’nin net prim gelirlerine göre dünyan›n en büyük reasürans flirketi olma unvan›n› elinden alarak, 46 milyar ‹sviçre Frang› (35 milyar dolar) gelire ve 265 milyar ‹sviçre Frang› (201 milyar dolar) aktif büyüklü¤e ulaflacak. GE Insurance Solutions flirketinin net prim gelirleri 2004 itibariyle 6.2 milyar dolar, aktifleri ise Haziran 2005 itibariyle 41.5 milyar dolar seviyesindeydi. Söz konusu rakamlara, flirketin devir anlaflmas›nda yer almayan hayat ve sa¤l›k alan›ndaki iflleri ise dahil edilmemifltir. ■ Kufl gribinin sektöre maliyeti 20 milyar dolar› bulabilir redi Derecelendirme Kuruluflu Standard & Poor’s, insandan insana bulafl›r hale gelen olas› bir kufl gribi salg›n›n›n tüm sigorta flirketlerini etkileyebilece¤ini ve sektöre 15-20 milyar dolara mal olabilece¤ini aç›klad›. Söz konusu rakam, ABD tarihinin en fazla hasara neden olan Katrina tayfununun yaratt›¤› 60 milyar dolarl›k zararla boy ölçüflecek düzeyde. Olas› bir salg›n›n, özellikle geliflmifl toplu tafl›ma sistemi bulunan büyük flehirlerde faaliyet gösteren sigorta flirketleriyle ifle devam edememe riskine karfl› çok say›da poliçe düzenleyen flirketleri ciddi flekilde etkilemesi bekleniyor. ■ K 73 AVRUPA B‹RL‹⁄‹’NDEN HABERLER 12 ülkeden, Sigorta Arac›lar› Direktifi’ni uygulamaya koymalar› istendi vrupa Komisyonu, ‹ç Pazar Direktiflerini iç hukuk sistemlerine aktarmayan 12 Avrupa Birli¤i üyesi hakk›nda ihlal davas› süreci bafllatma karar› ald›. Bu çerçevede Komisyon, Belçika, Almanya, Yunanistan, Fransa, ‹talya, Lüksemburg, Hollanda, Malta, Portekiz ve ‹spanya’dan Sigorta Arac›lar› Direktifi’ni uygulamaya koymalar› için resmi bir talepte bulunacak. Avrupa Komisyonu’nun ‹ç Pazar ve Hizmetlerden Sorumlu Üyesi Charlie McCreevy, yapt›¤› aç›klamada baz› üye devletlerin tek pazara iliflkin kanun ve hükümleri uygulamada oldukça geç kald›klar›n› ifade etti. Bir direktif tüm üye devletlerde birden uygulanmad›¤› takdirde vatandafllar ve ifl sektörleri Tek Pazar’dan tam olarak yarar sa¤layam›yor. Avrupa Komisyonu; Belçika, Almanya, Yunanistan, Fransa, ‹talya, Lüksemburg, Hollanda, A Malta, Portekiz ve ‹spanya’ya 2002/92/EC say›l› Sigorta Arac›lar› Direktifi’ni iç hukuklar›na aktarmalar› için "gerekçeli karar" gönderme karar› ald›. Direktifin 15 Ocak 2005 tarihine kadar tüm üye devletlerce uygulanmas› gerekiyordu. Avrupa Komisyonu, Mart 2005’te 14 üye devlete resmi bildirimde bulunmufl, bunun üzerine Finlandiya, Polonya, Slovakya ve ‹sveç direktifi iç hukuklar›na aktarm›fllard›. Sigorta Arac›lar› Direktifi, tüketiciler için daha etkili koruma sa¤lamakla kalm›yor, sigorta arac›lar›n›n ürünlerini s›n›r ötesinde pazarlayabilmelerini de kolaylaflt›r›yor. Direktif, tüm arac›lar›n kendi Üye Devletleri’nde kay›tl› olmalar› koflulunu getiriyor. Arac›lar›n, bu izni alabilmek için uymalar› gereken kat› kurallar bulunuyor. Kendi ülkelerinde kay›tl› olan arac›lar›n tüm Avrupa Birli¤i genelinde hizmetlerini sunmalar› mümkün hale geliyor. ■ 2005/68/EC say›l› Reasürans Direktifi yürürlü¤e girdi 3/239/EEC, 92/49/EEC ile 98/78/EC ve 2002/83/EC say›l› Direktifleri tadil eden, reasüransa iliflkin 2005/68/EC say›l› ve 16 Kas›m 2005 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi, 9 Aral›k 2005 tarihinde Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e girdi. Avrupa Birli¤i’nde uzun y›llar boyunca tam olarak uyumlaflt›r›lm›fl reasürans denetleme kurallar› bulunmamaktayd›. Avrupa sigorta mevzuat›, do¤rudan sigortac›lar taraf›ndan yürütülen reasürans faaliyetlerini düzenlemekte fakat uzmanlaflm›fl reasürörler taraf›ndan yürütülen faaliyetleri kapsama almamaktayd›. Uyumlaflt›rma çal›flmalar›n›n do¤rudan sigorta alan›nda bafllamas›n›n temel sebebi poliçe sahiplerinin ve sigorta flirketi müflterilerinin korunmas› gereklili¤iydi. Reasürans ise iki profesyonel taraf aras›nda yürütülen 7 74 bir ticari ifllem olarak kabul edildi¤inden, ortada korunmas› gereken zay›f bir taraf (tüketiciler gibi) olmad›¤› düflünülmekteydi. Ne var ki, bu alanda bir AB çerçevesinin bulunmamas›, Avrupa Birli¤i genelinde reasürans flirketlerinin denetiminde önemli farkl›l›klara yol açarak, iç pazarda ticari engeller oluflmas›na sebebiyet vermiflti. Bu farkl›l›k ve ticari engeller, Avrupa Komisyonu’nu reasürans alan›nda bir Direktif haz›rlamaya yöneltti. Böylelikle reasürörlerin kendi ülkelerindeki yetkili merciler taraf›ndan denetlenmesini sa¤layacak bir yap› oluflturulmas› hedeflendi. 9 Aral›k 2005 tarihinde Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e giren Direktif kapsam›nda; reasürörler için tek pasaport, reasürans denetimine iliflkin hükümler belirleyen bir ruhsatland›rma sistemi, teknik yükümlülükler gibi konular yer al›yor. ■ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ Aral›k 2005 tarihinde Avrupa Komisyonu, AB’nin 2005-2010 y›llar› aras›ndaki finansal hizmetler politikas›n› belirleyen Beyaz Kitab› kabul etti. Beyaz Kitap, mevcut AB mevzuat›n›n konsolidasyonu ve gelecekte kabul edilecek mevzuat›n kalitesinin gelifltirilmesi konular›na odaklan›yor. Beyaz Kitap kapsam›nda, belirlenen politika program›, son y›llarda Avrupa sigorta piyasas› taraf›ndan önemle vurgulanan ve daha etkin yasal düzenlemelerle Avrupa finansal hizmetlerinin rekabet edebilirli¤inin artt›r›lmas›na iliflkin konular› içeriyor. Avrupa Komisyonu, Beyaz Kitap’ta belirlenen hedefler do¤rultusunda iki aflamal› bir program uygulamay› planl›yor. Bu çerçevede ilk aflamada mevcut yasal düzenlemelerin etkin flekilde uygulanmas›n›n sa¤lanmas›, konsolidasyonu, basitlefltirilmesi ve etkilerinin de¤erlendirilmesi; ikinci aflamada ise yeni mevzuat oluflturulmadan etki de¤erlendirmeleri yap›lmas› ve taslak mevzuat›n tüm ilgili taraflar›n kat›l›m›yla haz›rlanmas› öngörülüyor. Solvency II: Avrupa Komisyonu Beyaz Kitap kapsam›nda sigortaya iliflkin önemli konular› da ele al›yor. Bu çerçevede Solvency II, Avrupa Komisyonu’nun öncelik verdi¤i konulardan birini oluflturuyor. Avrupal› sigortac›lar denetim sistemlerinin tam anlam›yla ekonomik risk temelli bir sistem haline gelmesini destekliyorlar. 2007 y›l›nda bu alanda bir çerçeve direktifi teklifi haz›rlanmas› planlan›yor. 5 Avrupa Komisyonu finansal hizmetler konusundaki Beyaz Kitab› kabul etti Garanti Sözleflmeleri Direktifi: Avrupa Komisyonu, bir sigorta flirketinin iflas› halinde poliçe sahiplerinin korunmas›na iliflkin ulusal koruma sözleflmelerinin uyumlaflt›r›lmas› amac›yla Garanti Sözleflmeleri Direktifi teklifi haz›rlanmas›n› planl›yor. Etkin Denetim: Avrupal› sigortac›lar için büyümenin ve finansal piyasalar›n entegrasyonunun en önemli unsurlar›ndan birini de etkin denetimin sa¤lanmas› oluflturuyor. Beyaz Kitap’ta bu konu özel olarak belirtilmemekle birlikte, Avrupa genelinde bir denetim kültürünün gelifltirilmesi konusuna özel at›fta bulunuluyor. Avrupa Sigorta ve Emeklilik Denetleyicileri Komitesi (Committee of European Insurance and Pensions Supervisors –CEIOPS-) ise Avrupa Komisyonu taraf›ndan ortak karar alma ve uygulama usullerinin gelifltirilmesi için önemli bir yap› olarak görülmekte. Avrupa Komisyonu ayr›ca Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar› (UFRS) ve Solvency II uygulamalar›n›n 2009 y›l›na kadar farkl› raporlama yükümlülüklerine son verece¤i öngörüsünde bulunuyor. Finansal E¤itim: Beyaz Kitap, tüketicilerin finansal ürünleri daha iyi anlamalar›na yard›mc› olmak için finansal e¤itimin tafl›d›¤› önemi de vurguluyor. Bu çerçevede Avrupa Komisyonu, kamu sektörünün sosyal sistemlerin baz› alanlar›ndan kademeli olarak çekilmesi ile finansal e¤itim konusunu da iliflkilendiriyor. ■ 75 YAfiAM Karanl›¤›n dantelleri: GÜVELER Yaz› ve Foto¤raflar: Dr. Serhan OKSAY üçük bir fener yand›, geceyi ayd›nlatmay› baflaramayan, önce soluk bir rüzgar esti, bafllayacak olan hareketin habercisi gibi, ard›ndan binlerce kanat belirdi bofllukta sessizce ç›rp›nan ve bir süre sonra fenerin etraf› sihirli bir dantelle sar›ld›. Bu dantelin nak›fllar› gecenin içinde yanan c›l›z ›fl›¤a uzanan güvelerdi. fiehrin geceyi ve gökyüzünü k›z›la boyayan K 76 ›fl›klar›ndan uzak bir yerde izlemeli y›ld›zlar›, s›rtüstü uzanmal› çay›rlar›n üzerine, hele bir de bulut yoksa yükseklerde keyfine doyum olmaz samanyolunun seyrine. Birden ürperebilir insan evrenin ne kadar derin ve büyük, kendinin ise ne kadar küçük oldu¤unu hissederek. Büyük bir yaln›zl›¤a da kap›labilir. Oysa yaln›z de¤ildir bu gümüfl karanl›¤›n içinde. Güve, kelebeklerin de üyesi oldu¤u pulkanatl›lar (Lepidoptera) tak›m›n›n çeflitli familyalar›ndan ‘gece kelebebekleri’nin ortak ad›d›r. Güve dedi¤imizde akl›m›za sadece evlerde yünlü giyeceklerimizin içine yuvalanan (larva b›rakan) zararl› minik yarat›klar (Tinea biselliella:Elbise güvesi) gelir, ama asl›nda onlar yeryüzünde bilindi¤i kadar›yla 120.000 türü bulan genifl bir ailenin mensubudur. Çökellerde bulunan fosiller, bu ailenin geçmiflinin 50 milyon y›l öncesine uzand›¤›n› kan›tlamaktad›r. Güveler, kelebeklerle akraba olmakla birlikte çeflitli farklar› bulunmaktad›r. Örne¤in baz› türlerin gövde ve kafalar› insanda okflama hissi uyand›racak gibi tombulumsu, peluflu and›ran tüylerle kapl›d›r. Baz› türlerin gövde ve kafalar› insanda okflama hissi uyand›racak gibi tombulumsu peluflu and›ran tüylerle kapl›d›r. 77 YAfiAM Güveler kanatlar›n› ise kelebekler gibi dik de¤il yat›k tutarlar ve kanatlar›n›n alt›nda alt ve üst kanad› birbirine ba¤lamaya yarayan ufak çengelcikler bulunur (Hepialidae hariç). Yass› kanatlar›n› iki yana açarak hareketsiz dururlarken kanat kenarlar›n›n dantel detay›nda oldu¤u kolayca gözlenebilir. Güveler kelebeklerden çok büyük ve genifl olan hassas antenlerini kullanarak t›pk› yarasalar gibi karanl›kta rahatl›kla ilerlerler ve gece boyunca aktif bulunurlar. Güveler içinde Sesiidae ve Zyganidae familyas› üyeleri, gün ›fl›¤›n› tercih ederek kural› bozan asilerdir! Di¤er taraftan t›pk› kelebekler gibi çekici renkleri ve süslü kanatlar› olan Arctiidae familyas› üyesi güvelerin pek ço¤u zehirlidir. 78 Son olarak güveler, kelebeklerden daha uzun olan dilleri sayesinde di¤er kanatl›lar›n ulaflamad›¤› uzun çiçek tac› tüplerine sahip olan çiçekleri dölleyebilirler. Güve larvalar› genellikle küflü ve ayr›flan bitkisel maddeler veya keratin gibi hayvansal maddelerle beslenirler. Elbise güvesi güvelerin en küçüklerinden olmakla birlikte en çok zarar veren güve türüdür. Pupa evresinden (t›rt›llar›n geliflimlerini tamamlamak için kendi etraflar›nda ördükleri koza) ç›kan sar› renkli eriflkinler pek az uçarlar ve hemen çiftleflirler. Difliler çiftleflmeyi takip eden bir kaç dakika içinde yünlü eflyalar›n aras›na yumurtlamaya bafllar. Bir difli ortalama 100 yumurta b›rak›r ve bunu bir mevsimde 3-4 kez tekrarlayabilir. Güveler aras›nda bu¤day, çavdar, arpa ve yulaf tanelerinin içine yerleflerek, bu tah›llar›n içlerini boflaltan tah›l güveleri de bulunmaktad›r. 25.000 üyeli Noctuidae familyas› gurubundaki güveler topra¤›n üzerinde yaflar ve geceleri sakland›klar› deliklerden ç›karak yeni yetiflen bitkilerin dip k›s›mlar›n› yerler,Cuculiinae alt grubu içinde yer alan 50 kadar güve türü, k›fl flartlar›nda yaflayabilen türlerdir. Bu nedenle Cuculiinae güveleri "k›fl güveleri" olarak da adland›r›rlar. Bu tür güveler so¤uk havalarda derin tüneller kazarak topra¤›n s›cak koynuna s›¤›n›rlar. K›fl güveleri uçufl öncesinde kanatlar›na ba¤l› olan ana kaslar›n› art arda kas›p kanatlar›n› titreterek gerekli ›s›ya kavuflurlar. Ciddi bir orman zararl›s› olan çam güvesinin (Thaumetopoea pityocampa) tüylü t›rt›llar› ellendi¤inde t›pk› ›s›rgan otu etkisi yaratmaktad›r. Güveler k›fl aylar›n› genellikle pupa evresinde geçirirler ve bahar aylar›nda faal duruma geçerler. Avrupa’da görülebilecek en büyük güve kanat geniflli¤i 15 santimi bulan büyük tavus güvesi (Saturnia pyri) dir. Büyük tavuslar gece uçarken görüldü¤ünde kolayl›kla yarasa olarak alg›lanabilirler. 79 YAfiAM Gecelerin süsü olan güveler de t›pk› yarasalar gibi yeterince tan›mad›¤›m›z canl› gurubu içinde yer al›yor. Oysa karanl›kta bir ›fl›k yakmak onlarla tan›flmak için yeterli. Dikkatli gözlemler yaparak ülkemize has (endemik) türleri tespit edebilir ve güvelerin da¤›l›m› konusunda sa¤l›kl› verilere ulaflabiliriz. Güvelerde en az yak›n akrabalar› olan kelebekler kadar ilgiyi hak ediyor. Avrupa’da pek çok do¤a korumac›s› ve gözlemcisi art›k gördükleri kelebek ve güveleri kay›t alt›na al›yorlar. Ülkemizde yeni yeni bafllayan kelebek gözlemcili¤inde ise flimdilik 80 güveler ikinci planda. Y›ld›zlar› ve güveleri izlerken uyuyakald›¤›n›z çay›rdan uyand›¤›n›zda art›k güvelerin yerini kelebeklerin ald›¤›n› göreceksiniz. Etraf›m›z yaflam› güzellefltiren binlerce canl›yla dolu, art›k gündüz yaflayan kelebekler kadar gece yaflayan güveleri de seviyorum, asl›nda insanlara zarar› olmayan ve güveleri avlayarak geçinen yarasalar› da, u¤ursuz olmayan baykufllar› da hepsini hepsini seviyorum, bize ö¤retilen korku masallar›n› unutup gecenin dantellerine dokunmay› ö¤rendim art›k. ■