MÜŞTERİ YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERİ (Customer Lifetime Value)

FİLİZ ŞİRKETLER İÇİN FİNANS VE HUKUK
Prof. Dr. Turhan Korkmaz
13.08.2015
ADANA ÜSAM BİGG-SEA GİRİŞİMCİLİK HIZLI
GELİŞTİR EĞİTİM PROGRAMI
1
İÇİNDEKİLER
I. Start-up Finansmanı
a. Temel kavramlar
b. Finansman tipleri
II. Melek Yatırımcılık & Venture Capital (VC) & Tohum Öncesi
a. Tohum öncesi yatırımda yöntemler
b. Değerleme
III. Yatırım Sürecinde Hukuki Altyapı
a. İmtiyaz ve haklar
b. Kurucu ortakların bilmeleri gereken temel hukuki
terimler
Bu Modülün Amacı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Girişimciler için temel finans
Bilanço
Finansal gelir gider tablosu
Nakit akışı
Başabaş noktası
Şirket türleri
Müşteri yaşam döngüsü
Müşteri edinme maliyeti
Girişimcilerin çalışan, müşteri, tedarikçi ve yatırımcılarla
hukuksal ilişkileri konularının girişimcilerle paylaşılmasıdır.
Bu Modül Kapsamında Beklenen Çıktılar
• Temel finansal okuryazarlık merakı kazanmak
• Filiz işletme kurulumu ve sonrasında mali
tabloları analiz etme
• Şirket kurulum sürecinde olası hataların
minimize edilmesi
Girişimcilikte Başarı ve Başarısızlık
• Dünya istatistikleri her on girişimden sadece
birinin başarılı olduğunu ortaya koymaktadır.
• Başarılı olan girişimcilerin önemli bir kısmının
da ilk seferinde başarıyı yakalayamadıkları
görülmektedir.
• Sanayi sektöründe ilk beş senede iflas oranı:
~%59
İşin finansman boyutu
• Sermaye, doğru zamanda doğru yerde doğru şekilde elde
edilip kullanılmaz ise varlığı da yokluğu da dert olmakta,
girişimin en temel sorunu haline gelmekte ve olumsuz şekilde
girişimin başarısının tek belirleyicisi olabilmektedir.
• Girişimlerin başlangıç dönemlerinde:
– başlangıç döneminde emek-yoğun çalışmalar ön plana çıkmakta,
– bu dönemde kendi birikimleri ile olduğu gibi dış kaynaklarla da işe
girişebilmektedir.
• Gelişim döneminde ise:
– sermaye desteğine olan ihtiyaç artmakta ve işe yapılan yatırımın
fazlalaşması gerekmekte,
– teşvikler ve diğer kaynak sağlama yöntemleri daha fazla önem
kazanmaktadır.
FİNANSMAN
Finansman
Miktarı
Büyüme
KAR,
HALKA
ARZ, HİSSE
SATIŞI
YÜKSEK
RİSK
ŞİRKET KARI
MELEK YATIRIMCI,
KURUMSAL
SERMAYE,
RİSK SERMAYESİ
ÖZ
SERMAYE
DÜŞÜK
RISK
DEVLET DESTEKLERİ, HİBE PROGRAMLARI
FİKİR
BAŞLANGIÇ
FİLİZLENME
BÜYÜME
Zaman
• Küçük boy işletmelerin en belirgin rollere
sahip olduğu girişimcilik alanında, teşvikler
büyük önem arz etmektedir.
• Devlet Teşvikleri:
– KOSGEB,
– Sanayi ve Ticaret Bakanlığı,
– TÜBİTAK vb.
• Özel Sektör Kaynakları
KOSGEB
• Devlet eliyle sağlanan kaynaklar arasında özellikle KOSGEB’in yeri
çok farklıdır.
• KOSGEB Teşvikleri:
– nitelikli eleman çalıştırmak,
– eğitim,
– verimlilik,
– tasarım,
– kalite
ve benzeri birçok konuda danışmanlık ve destek hizmeti
sağlamaktadır.
Özel Sektör Kaynakları
• Girişim Sermayesi
– İlk olarak İkinci Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkmış,
– bugünkü anlam ve kullanımıyla 1970 ve 1980’li
yıllarda kendini göstermeye başlamış,
– Türkiye’de bu konudaki ilk yasal düzenleme 1993
yılında yapılmıştır.
– Örn: KOBİ Girişim A.Ş.
Türkiye’de Girişim Sermayesi
• Türkiye’deki firmaların, sektörün büyüme
gücünü geriden izlediği söylenebilir.
• Çekirdek aşamasında iken riskli görüldüğü için
destek verme konusunda tercih edilmediği
görülmektedir.
• Gelişim aşamasındaki projelere daha çok
destek veriliyor.
Özel Sektör Kaynakları
• Banka Kredileri
– Girişimlere yönelik uzun vadeli, düşük faizli kredi
programları
– Uygulamada teminat sorunundan dolayı bu
seçenekten yeterince yararlanılamadığı
gözlenmektedir.
– Kredi Garanti Fonu (KGF A.Ş.)
Borsa İstanbul Özel Pazar
• Özel Pazar; halka açılmadan pay alımı-satımı
yapmak amacıyla şirketler ile yatırımcıları bir
araya getiren web tabanlı ve üyelik bazlı bir
platformdur.
• Özel Pazar, şirketlere halka açılmadan
finansman bulma,
• Ortak olduğu şirketteki payını satmak isteyen
şirket ortaklarına likide sağlama, yatırımcılara
ise yaptıkları yatırımları likidite edebilecek
alıcıları bulma olanağı sağlar.
Özel Pazarın Özellikleri
• Halka açılmadan pay alım-satımı
• Borçlanmadan kaynak sağlama, ortaklarını seçme ve şirket
yönetimini kontrol etme olanağı
• Halka açık şirketlerin tabi olduğu izahname düzenleme,
kamuyu aydınlatma vb. yükümlülüklerden ve SPK
mevzuatından muafiyet
• Sertifikalı melek yatırımcılar için vergi avantajlarından
yararlanma fırsatı
• Şirketlerin finansman bulma sürecini kendi kontrolünde ve
aracısız yürütebilme kabiliyeti
Start-up firmalarının finansal ihtiyacının hesaplanması
• Yeni bir işe başlarken ya da işinizi büyütmek için tam olarak ne kadar
fona ihtiyacınız olduğunu hesaplamanız gerekir.
• Bu hesabı yaparken, kuruluş maliyetleri, sermaye harcamaları
(duran varlık yatırımları), çalışma sermayesi ve ihtiyat amacıyla
tutulan fonlar dikkate alınmalıdır.
• Start-up maliyetleri, işe başlamadan önce katlanılan maliyetlerdir.
Örneğin mobilya, makina ve ekipmanlar, tanıtım harcamaları ve ofis
malzemeleri, harç ve lisans ödemeleri
• Çalışma sermayesi, işletmenin cari aktifleri (kasa, banka, menkul
kıymetler, alacaklar, stoklar) toplamı olup, işletmeye canlılık veren
ve onu statik durumdan dinamik duruma geçiren sermayedir.
• İhtiyat amacıyla tutulan fonların amacı geleceği tam olarak kimsenin
bilemeyeceği ve kesin ihtiyaç durumunda start-up firmalarının
kullanacağı fonu belirtir.
Start-up Finansmanı
• İhtiyaç duyulan start-up fonların önemli bir kısmı girişimcinin
kişisel kaynaklarından (bootstrapping)sağlanmaktadır.
Ancak, fon ihtiyacını karşılamada diğer finans kaynakları da
mevcuttur:
• Small Business Loan (KOBİ kredileri)
• Credit Cards (Kredi Kartları)
• Crowdfunding (Genellikle internet üzerinden, bir proje veya
girişimin çok sayıda insan tarafından parasal katkı yoluyla
fonlanması uygulaması)
• Venture Capitalist (Girişim Sermayedarı)
• Angel Investor (Melek Yatırımcı)
Girişimciye ait fon kaynakları (bootstrapping)
• Girişimcilere özgü yeteneklerinden biri de işletme
kurulurken
ihtiyaç
duyulan
finansmanı
sağlayabilmeleridir. Girişimciler start-up finansmanı
olarak kısa ve uzun vadeli fon kaynaklarını kullanarak
ihtiyaçlarını karşılamaktadırlar.
• Kısa vadeli fonlar, kuruluşta gerekli olan ve işletme
sermayesini karşılamak amacıyla kullanılmaktadır.
• Uzun vadeli fonlar ise duran varlıkların finansmanı
için kullanılmaktadır.
Özkaynakla Finansman
• Özkaynakla finansman işletmeyi kuran ya da
ortak olan kişi ya da kurumların işletmeye
koymuş olduğu sermayeye denir.
Özkaynak kullanımı (bootstrapping)
Birçok girişimci işletmesini özkaynakla kurar ve
büyütür (bootstrapping):
• Bu oldukça ihtiyatlı bir yöntemdir.
• Mümkün olduğunca tutumlu olmayı gerektirir.
• Gereksiz harcamalara yer verilmez.
• Borçlanılmaz.
• Kaynakları elde etmek için ortaklık yapılmaz.
Kendi finansal kaynaklarını kullanma (bootstrapping) neleri kapsar?
• Mümkün olduğunca az kişinin çalıştırılması
• Satın alma yerine ihtiyaç duyulan varlıkların
kiralanması (leasing)
• Yaratıcı olunması
• Tedarikçilerden ödeme süreleri için mümkün olan
en uzun vadenin istenmesi
• Mümkünse satışların peşin yapılması ya da vadeli
ise müşterilerden en kısa sürede ödemelerini
yapmalarının istenmesi ya da alacaklarını factor
kuruluşa satılması
Özkaynakla finansmanın kaynakları
Bireysel
birikimler
Devlet
destekli
Girişim
sermayesi
fonları
Aile ve
arkadaşlar
ÖZKAYNAKLA
FİNANSMAN
TÜRLERİ
Girişim
sermayedarları
(VC)
Özel
sermaye
fonları
Ortaklar
Borçla Finansman
• Borçla finansman faiz ve anapara geri
ödemesini içerir.
• Borçla finansman kaynakları özkaynakla
finansman kaynaklarına göre çok daha
çeşitlidir.
• Girişimci aldığı borcun faizini ve anapara geri
ödemesini vadesini yapabilmesi için
işletmenin yeterli nakit akışı yaratıp
yaratmadığından emin olması gerekir.
Borçla finansmanın kaynakları
Bankalar
Küçük
işletme
Yatırım
firmaları
Ticari kredi
Borçla
Finansmanın
Kaynakları
KOSGEB
kredileri
Diğer Kamu
Kuruluşları
Finansal
kurumlar
BORÇLA FİNANSMAN
KISA VADELİ FON KAYNAKLARI
• Vadeleri 1 yıla kadar olan fonlar, kısa vadeli
fonlardır.
• Kısa vadeli fonlar, genellikle, döner değerlerin
finansmanı için kullanılmaktadır.
• İşletmenin döner değerleri ne kadar yüksek
ise, kısa vadeli fon ihtiyacı da o kadar
yüksektir.
13.08.2015
24
Kısa Vadeli Fon Kaynakları
•
•
•
•
•
•
•
•
Ticari Kredi
Ticari Banka Kredileri
Avans
Stoklar Karşılığı Kredi
Finansman Bonosu
Factoring
Menkulleştirme
Diğer Kısa Vadeli Fon Kaynakları
13.08.2015
25
TİCARİ KREDİ
• Ticari kredi veya satıcı kredisi, satıcının malını
satabilmek için, alıcıya açmış olduğu bir
kredidir.
• İşletmelerin en çok kullandıkları fon
kaynaklarından biridir.
• Ticari kredinin işletmeye bir maliyetinin
olduğu unutulmamalıdır.
13.08.2015
26
Ticari kredinin iki kullanım şekli vardır:
1. Açık Hesap : Alıcının satıcıya herhangi bir
ödemede bulunmadığı ve satıştan doğan
alacağın, satıcının defterine alacak, alıcının
defterine borç olarak yazıldığı bir hesap
türüdür.
2. Borç Senetleri : Satıcının, alıcıdan bono
veya poliçe istemesidir.
13.08.2015
27
BANKA KREDİLERİ
• Kısa vadeli banka kredileri, ticari bankalar
tarafından en fazla 1 yıl süreli olarak
işletmelere verilen kredilerdir.
• Satıcı kredisinden sonra en çok kullanılan
kredi türüdür.
• İşletmeler, kısa vadeli banka kredilerini,
işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılamak,
alacak ve stok finansmanını sağlamak
amacıyla kullanırlar.
13.08.2015
28
Ticari Banka Kredilerinin Çeşitleri
1. Avans Kredisi
2. Cari Hesap Kredisi
3. Alacak Senetleri İskontosu
4. Açık Kredi
5. Kefalet Karşılığı Kredi
6. Akreditif Kredisi
7. Kefalet ve Teminat Mektupları
13.08.2015
29
Bankalar kredi açarken müşterilerde aradığı özellikler:
- 5K:
- Karakter, Kapasite, Koşullar, Kapital, Karşılık.
- Karakter: borçlunun iş tecrübesi ve iş alemi
içinde bilinirliği, adil ve etik yönden şanı
şöhreti
- Kapasite: işletmenin gelirleriyle borç
yükümlülüğünü karşılayabilme yeteneği
• Kapital: işletmenin sahip olduğu varlıkların
değeri yükümlülüklerinin değerini aştığı
işletmenin net değerini gösterir.
• Karşılık: işletme varlıklarını karşılık göstererek
borç verene güvence verir.
• Koşullar: borcun istenildiği zamandaki şartlar,
büyüme potansiyeli, rekabetin şiddeti, iş
yerinin bulunduğu yer, sahiplik yapısı ve
sigorta.
Crowdfunding
(Genellikle internet üzerinden, bir proje veya girişimin çok sayıda insan
tarafından parasal katkı yoluyla fonlanması)
• Girişimci projesini detaylı bir şekilde web sitesine
yüklemektedir. Projenin amacı, gelecekte kara nasıl geçileceği,
hedef pazarları, ne kadarlık fona ihtiyacı olduğu ve bu fonları
nerelerde kullanacağı vb. gibi bilgileri paylaşır. Müşteriler bu
bilgileri okur, eğer bunu anlamlı bulurlarsa yatırım yaparlar.
Genellikle, projeye parasal destek veren kişiler bu ürünün
pazara çıkmasıyla önceden satın almaya taahhüt eden kişilerdir.
Kimisi yardım, katkı ya da bir hediye karşılığı (ücretsiz telefon,
tablet) projeyi desteklemektedir.
• Crowdfunding’de her proje desteklenmemektedir. Yüzlerce
proje karşılıksız kalmaktadır.
• Rekabetin çok yüksek olduğu bir yerdir. Projeniz ikna edici
değilse şansınız düşük demektir.
Crowdfunding
• Start-up aşamasındaki firmaların finansman ihtiyacını karşılamaya
başladıkları yeni yöntemlerden biridir.
• Düşük maliyetli fon ile riskli girişimleri finanse edebilmek büyük bir
fırsattır.
• Diğer yatırımcılardan bağımsız olabilmek bazen avantaj taşır. Dışarıdan
projeye fon sağlayanlar yönetim, kar ve denetim konularında söz sahibi
olurlar.
• İnsanları duygusal olarak projenize katkı sağlar hale getirebilirsiniz. Size
destek verenler duygusal olarak büyük bir başarının başlangıçtaki
destekçileri olarak kendilerini mutlu sayarlar. Destekçilerin kendilerini
ekibin bir parçası olarak görürler.
• Ürün pazara çıkmadan ürünün takipçilerini oluşturmuş olursunuz.
• Sosyal medyada bilinirliğinizi artırabilirsiniz. Yeni arkadaşlar ve yeni iş
fırsatlarına kapı aralarsınız.
Crowdfunding
• Klickstarter, Indiegogo ya da crowdfunding
bank firmalarının web siteleri bunlara örnektir.
• https://www.indiegogo.com
• http://crowdfundingbank.com/
• http://www.kickstarter.com
Girişim Sermayesi (Venture Capital)
•
•
•
•
•
•
Teknolojik yenilik,
Sermayeye katılma,
Yönetim ve teknik bilginin aktarılması
Küçük ve orta ölçekli işletme,
Hızlı büyüme,
Uzun vadeli yatırım gibi unsurlar vardır.
Girişim Sermayesinde Taraflar
• Girişim sermayesinde iki taraf vardır:
Girişimci ve Girişim sermayedarı.
• Girişimci, bilimdeki gelişmeleri izleyen ve
bu gelişmelerden para kazanacak malları
veya hizmetleri üretilebileceğine inanan
kişidir.
• Girişim sermayedarı ise, girişimcinin
fikirlerini ciddiye alıp onu sermaye ile
destekleyen kişi veya kurumdur.
Girişim Sermayedarı
Girişim sermayedarı:
• Zengin kişi, eş, dost, akraba
• Sigorta şirketleri
• Emekli sandıkları gibi kar amacı olmayan kurumlar
• Profesyonel girişim sermayesi şirketleri olabilir.
Girişim sermayesi şirketleri, hisse senetlerini satın
alarak şirkete ortak olur.
Girişim Sermayesi Sisteminin İşleyişi
• Girişim sermayesi şirketinin karını, belli bir
süre sonunda sattığı hisse senedi fiyatı ile
başlangıçta ödediği fiyat arasındaki fark
oluşturmaktadır.
• Hisse senetlerinin borsada satılması sonucu
oluşan kar, girişim sermayesi şirketi ve fon
sağlayan kuruşlar arasında dağıtılmaktadır.
GİRİŞİM SERMAYESİ ARZ KAYNAKLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Özel girişim sermayesi şirketleri
Ticari bankalar
Yatırım bankaları
Sigorta şirketleri
Yatırım grupları
Vakıflar
Yatırım fonları
Üniversiteler ve kamu kuruluşları
Özel sermaye kaynakları
Nakit zengini şirketler
GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIMLARININ
ÖZELLİKLERİ
• Girişim sermayesi yatırımları, uzun vadeli
yatırımlardır. Ortalama yatırım vadesi 7 yıl olarak
kabul edilebilir.
• Girişim sermayesi yatırımlarından yüksek kâr
beklenmektedir.
• Girişim sermayedarı öz sermayeyi temsil eder.
• Girişim sermayedarları, son yıllarda yatırım
tercihlerini yüksek teknoloji yönünde yapmaktadır.
GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIMLARININ
ÖZELLİKLERİ
• Piyasada tutunma aşamasında finanslama eğilimi
artmıştır.
• Girişim sermayedarı için iki önemli konu, yönetim
kadrosu ve pazar potansiyelidir.
• Girişim
sermayedarları,
genellikle
aktif
yatırımcılardır. Personel, pazarlama ve finanslama
konusunda işletmeye yardımcı olabilirler.
• Girişim
sermayedarları,
denetime
önem
vermektedirler.
Girişim Sermayedarı
• Girişim sermayedarları (VC) nadiren start-up
firmalara yatırım yaparlar, fakat böyle bir firmaya
yatırım yaptıklarında aşağıdaki beklentileri oluşur:
• Start-up firmalarından %30-%70 getiri beklerler
• Eğer firma girişimin ilk aşamalarında ise % 50 ya
da daha fazla getiri beklerler
• Start-up firmasının iyi yönetildiğinden emin
olmak isterler
GİRİŞİM SERMAYESİ FİNANSMAN TÜRLERİ
• Çekirdek Sermayesi (Seed Capital)
• Başlangıç Finansmanı (Start-up capital)
• Erken Aşama ve Geçit Finansmanı (Early stage
and gate financing)
• Köprü Finansman (Bridge financing)
• Kuruluşun Kendi Yönetici Kadrosu Tarafından
Alınması (Management Buy Out)
Çekirdek Sermayesi (Seed Capital)
• Fikir ya da proje aşamasının finansmanıdır.
• Bu finansman yöntemi, ancak işletmeye ait projenin daha
önce karşılaşılmamış ihtiyaç duyulur yeni ürün/hizmet ve hızla
büyüyebilme kapasitesi olan bir pazara sahip olması halinde
gerçekleştirilmektedir.
• Bu aşamada girişimci bir fikir geliştirmiş, fakat fikrinin hayata
geçmesi için ne teknik ne de ticarileştirilmesi için planlama
yapmamıştır.
• Girişimciye ait projenin akıbeti genellikle bir yıllık süre
içerisinde belli olmaktadır. Bu süre zarfında sermayedarın rolü
girişimciyi finanse etmektir.
Çekirdek Sermayesi (Seed Capital)
• Fikir aşaması olduğu için, en riskli yatırım aşamasıdır. Getirisi
çok yüksektir.
• Bu yatırım türü oldukça sabır ister. Başlangıç devresinden 2-3
yıl önce başlanır ve likidite edilmesi için ortalama 10-12 yıla
ihtiyacı vardır. Bu sebeple bu tür yatırımı profesyonel girişim
sermayedarları nadiren tercih etmektedirler. Projenin
yapılabilirliği bu devrede tartışılır durumda olup başarısız olma
ihtimali yüksektir.
• Yapılan istatistiklere göre risk sermayedarları tarafından ilk bir
yıllık süre içinde projelerin % 70 i elenmektedir.
Başlangıç Finansmanı (Start-up capital)
• Bu aşamada, planlanan mal veya hizmetleri üretmek üzere
kurulmuş, deneme üretimleri yapılmış ve üretime hazır
konuma gelmiş işletmeler, finanse edilir. Fakat, işletmenin
başarılı olma şansı hale belirsizdir.
• Bu aşamada girişimcinin fikriyle ilgili hazırlanmış iş planı
titizlikle incelenmelidir. Pazarın büyüklüğü, firmanın
büyümesi, pazardan pay alma ve şirket yönetiminin nasıl
olacağı konusunda gerçekçi veriler elde edilmelidir. Bu
aşamada sermayedar bilgi ve becerisiyle projenin başarısı için
girişimciye gerekli her yardımı yapmaktadır. Genellikle
başlangıç sermayesi yatırımlarının finansmanı 3-5 yıl
sürmektedir.
Erken Aşama ve Geçit Finansmanı
(Early Stage and Gate Financing)
• Bu aşamada firma belli bir büyüklüğe ulaşmıştır.
• Pazara sürdüğü malı veya hizmeti mevcut olup, ürünün pazardaki
üstünlüğünü sağlayacak bir marka imajı ve önemli bir pazar payı
yoktur.
• İşletme bu aşamada, prototipini geliştirmiş ancak ticari üretimi ve
pazarlaması için fona ihtiyaç duymaktadır.
• Piyasadaki rakipleriyle kıyasıya bir rekabet söz konusu olup, firmanın
elde ettiği kar ürününün üstünlüğünü ispatlamaya yetecek
kapasitede olmadığı için ek finansmana ihtiyaç vardır.
• Firmanın girişim sermayesi dışında fon bulması içinde bulunduğu
şartlarda zordur çünkü firmanın bankacılık sisteminden kredi alması
için teminatları yetersiz bununla beraber sermaye piyasasından fon
sağlama imkanı yoktur.
• Bu aşamada firmanın da bir takım yönetsel problemleri vardır. Bu
problemler üstesinden girişim sermayedarının maddi ve yönetsel
desteği ile gelinebilmektedir.
Köprü Finansman (Bridge Financing)
• Köprü finansman 6 ay ile 1 yıl içerisinde halka
açılmayı ümit eden şirketlere aktarılmaktadır.
• Eğer şirket hisse senetlerinin arzı için iyi bir
yapıdaysa, şirketin halka açılana kadar
faaliyetlerine devam edebilmesi için ihtiyaç
duyduğu finansmanın sağlanmasında
kullanılan bir yöntemdir.
Kuruluşun Kendi Yönetici Kadrosu Tarafından Alınması
(Management Buy Out)
• Bir finansman türüdür.
• şirket yönetim kadrosunun işletmeyi elde etmesini
mümkün kılmak için sağlanan finansmandır.
• Günümüzde yaygın kullanılan yöntemlerden biridir.
• Bu yatırımlar az risk taşımakta ve kazançlı olması
sebebiyle tercih edilmektedir.
• Şirketinin sahiplik ve kontrolü ana şirket, yönetim
kadrosu ve risk sermayesi şirketi arasında
dengelenmekte ve hiçbir ortaklıkta % 50 den fazla
pay alınmamaktadır.
Başlangıç Firması Finansman Döngüsü
Finansal Getiri
Çekirdek
Sermaye
1-3 yıl
Başlangıç
Sermayesi
Erken Aşama/Geçiş
Sermayesi
2-3 yıl
2-5 yıl
Köprü
Sermayesi
5 yıl-
Hisselerin
halka açılması
Zaman/evre
Devlet ve
Üniversiteler
Aile ve Yakın Dostlar
Melek
Yatırımcılar
Girişim Sermayesi
Şirket
Birleşmeleri,
Yatırım Fonları,
Bankalar
/ 20
Girişimcinin ve Projenin
Değerlendirilmesi
• Girişim sermayesi şirketleri, genellikle,
daha önce faaliyete geçmiş ve birkaç
yıldır faaliyet gösteren girişimlere fon
sağlamayı tercih ederler. Çünkü geçmiş
veriler
olduğu
için
bunların
değerlendirilmesi daha kolaydır.
Girişimcinin ve Projenin
Değerlendirilmesi
• Girişim sermayesi kuruluşları, birinci
derecede girişimcinin kişisel nitelikleri ve
yönetim yeteneği üzerinde durur.
• İşletmenin üretim planları ve satış
tahminleri, finansal durum tabloları,
genellikle ikinci derecede öneme
sahiptir.
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
• Türkiye’de risk sermayesi ile ilgili ilk çalışmalar, 1986
yılında başlamıştır.
• Risk sermayesi kavramı ve Risk sermayesi Yatırım
Ortaklıkları, ilk olarak 1992 yılında çıkarılan SPK tebliği
ile düzenlenmiştir.
• 20/3/2003 tarihli “Girişim Sermayesi Yatırım
Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği” ile “Risk
Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği”
yürürlükten kaldırılmış ve bu tebliğde, “Risk Sermayesi
Yatırım Ortaklığı” kavramı yerine “Girişim Sermayesi
Yatırım Ortaklığı” kavramı kullanılmıştır.
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
GSYO, kayıtlı sermayeli olarak kurulan,
sermayesini esas olarak sermaye kazancı elde
etmek amacıyla risk sermayesi yatırımlarına
yönelterek, risk sermayesi yatırım faaliyetinde
bulunan ortaklıklardır.
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
• İlk RSYO, 1991 yılında kurulan Vakıf RSYO’dır.
• GSYO’ların denetimi SPK’ya aittir.
• 2015 yılında 13 adet GSYO şirketi SPK’dan izin almış
durumdadır. 11 şirketin merkezi İstanbul’da , bir
şirketin merkezi Ankara’da ve bir şirketin merkezi de
Gaziantep’tedir.
• GSYO’lar, Kurumlar Vergisinden, bu ortaklıkların pay
sahipleri de Gelir Vergisinden muaftır.
• GSYO’lar, ödünç para verme işleriyle uğraşamazlar;
mevduat toplayamazlar; ticari, sınai ve zirai
faaliyetlerde bulunamazlar.
Melek Yatırımcı
(Angel investor)
• Melek yatırımcı henüz yolun başında olan
startuplara yatırım yapan, işletmelerin
büyümeleri ve gelişmeleri için sermaye
sağlayan ve bilgi-deneyimlerini girişimcilere
aktaran kişileri ifade etmektedir.
Melek Yatırımcı
• Melek Yatırımcı diğer geleneksel yatırım
enstrümanlarına göre yüzde 25 ve daha fazlası gibi
yüksek getiri sağlayacak yatırımlara destek
vermektedir.
• Melek Yatırımcıların kendileri de genellikle başarılı
birer girişimci oldukları için yatırım yaptıkları
firmalara iş konusunda sürekli danışmanlık
yaparak, onlara değer yaratmaktadır.
Melek Yatırımcıların Beklentisi
• Kendi paraları ve sermayeleri ile yatırım yapan
kişiler ya da melek yatırımcılar start-up
firmalarından beklentileri:
• Yapılacak işi anlamayı umarlar
• Beş yılın sonunda yatırımlarının on kat artmış
olması
• Güçlü bir yönetim ekibinin olması
Melek Yatırımcının Özellikleri Nelerdir?
•
•
•
•
•
•
•
Melek Yatırımcılar bağımsız hareket edebildikleri gibi birleşerek grup olarak da
hareket edebilmekte, bu şekilde daha büyük finansal ihtiyaçlara da cevap
verebilmektedirler.
Sermaye sahiplikleri yanı sıra genellikle yatırım yaptıkları alanla ilgili kişisel
deneyime de sahiptirler.
Melek Yatırımcı olmayı seçenlerin beklentileri yalnızca yatırdıkları paranın geri
dönüşünü sağlamak, katma değer yaratmak ve girişim sürecinde rol almak değildir;
bunların yanı sıra manevi tatmin beklentisi içinde bulunan Melek Yatırımcılara da
rastlanmaktadır.
Melek Yatırımcılar finansman sağladıkları şirketlerin yönetiminde aktif rol almayı
istemektedirler.
Melek Yatırımcıların büyük çoğunluğu 35–65 yaş arası şirket sahibi işadamlarından
oluşmaktadır.
Melek Yatırımcılar genellikle, proje başına Avrupa Birliği’nde 25 – 250.000 euro
ABD’de 10–500.000 dolar aralığında yatırımlara destek vermektedir.
Melek yatırımcılar en çok sağlık, medikal hizmetler, yazılım ve biyoteknoloji
sektörlerine ilgi duymaktadır.
TÜRKİYE’DE MELEK YATIRIMCILIK
Türkiye’de EBAN 2014 verilerine göre 450 adet Melek
yatırımcı bulunmaktadır. Uygulama dönemi içerisinde
yani 15 Şubat 2013 tarihinden günümüze kadar 258
Bireysel Katılım Yatırımcısına Hazine Müsteşarlığı
tarafından lisans verilmiştir.
Sisteme kayıtlı ve kayıtlı olmayan melek yatırımcıların
toplam yatırım tutarı 14,7 Milyon Euro (Yaklaşık olarak 40
Milyon TL) ’dur. Bunlardan yaklaşık 3 Milyon TL
tutarındakiler Bireysel Katılım Sermayesi sistemi ile
geçekleşmiştir ve vergi indiriminden yararlanacaktır.
Lisanslı melek yatırımcılarımızın ortalama yatırım
tutarı kişi başına 285,000 TL’dir.
LİSANSLI MELEK YATIRIMCI KRİTERLERİ
Yüksek Gelir veya Servete Sahip Yatırımcı
2 takvim yılı için yıllık gayrisafi geliri 200.000 TL ve
üzerinde olan, veya
Her türlü menkul ve gayrimenkul varlıklarından
oluşan kişisel servetin toplam değeri 1.000.000 TL
ve üzerinde olan yatırımcıları ifade eder.
İŞ MELEĞİ AĞLARI
Sistemin önemli unsurlarından olan iş meleği ağları Hazine Müsteşarlığınca
akredite edilmektedir.
Melek yatırımcıların ve girişimcilerin buluşmalarına aracılık etmekte melek
yatırımcılar ile girişimcilere eğitim olanakları sunmaktadırlar.
Melek yatırımcıların yatırımlardan çıkışlarında önemli network hizmetleri
sunmaktadır.
Avrupa’da iş meleği ağı sayısı son on yılda %27 artış göstermiştir ve 2013
verilerine göre aktif olan melek yatırımcı ağı sayısı 468’e yükselmiştir.
Türkiye’de 10 adet melek yatırımcı ağı bulunmaktadır. Bunlardan 6 tanesi
Hazine Müsteşarlığı tarafından akredite edilmiş melek yatırımcı ağlarıdır.
Finansal Planlama
• Finansal planlama, işletmenin ihtiyaç duyduğu
fonu doğru zamanda, doğru miktarda ve doğru
kaynaklardan sağlamaya yarar.
FİNANSAL PLANLAMA
• Finansal planlama, işletmelerin faaliyeti
sırasında ortaya çıkacak her türlü fon giriş
ve çıkışlarının önceden bir programa
bağlanmasıdır.
• Nakit giriş ve çıkışlarının hem tutar hem de
zaman açısından uyumlaştırılmasıdır.
• Finansal planlamanın amacı, optimal
likiditenin oluşturulmasıdır.
13.08.2015
64
Finansal Planlama Yapılırken
• İşletmenin uzun dönemli amaç ve hedefleri
• İşletmenin mevcut finansal yapısı
• Üretilen mamullerin özellikleri
• Üretilen ürünlerin pazarlanabilirliği
• İşletmenin pazarlık gücü vb. içsel unsurlar göz
önünde bulundurulmalıdır.
13.08.2015
65
Finansal planlama yapılırken temel işletme
verileri yanında, aşağıdaki unsurlar da
gözönünde bulundurulur
•
•
•
•
•
•
Genel ekonomik durum
İşkolundaki rekabet
Vergi uygulamaları
Kredi kaynakları
Bireysel ve kurumsal yatırımcı davranışları
Talepteki olası değişmeler
• Satıcıların durumu
13.08.2015
66
Bütçelenmiş Mali Tablolar
1. Nakit Bütçesi
2. Proforma Bilanço
3. Proforma Gelir Tablosu
4. Proforma Fon Akım Tablosu
13.08.2015
67
Finansal Planlama Araçları
• Uzun vadeli finansal planlamalarda, proforma
bilanço ve gelir tablosu kullanılır.
• Kısa vadeli finansal planlamalarda, nakit
bütçesi kullanılır.
13.08.2015
68
Nakit Bütçesi
• Nakit bütçeleri, işletmelerin nakit giriş ve
çıkışlarının miktar ve zaman bakımından
uyumlaştırılmasını sağlayan kısa vadeli
planlardır.
• Nakit bütçeleri, günlük, haftalık, aylık,
üç ya da altı aylık dönemler için
hazırlanabilir.
13.08.2015
69
Neden Nakit Bütçesi Düzenlenir?
• İşletmelerin nakit ihtiyaçlarını zamanında
belirlemek
• Nakit fazlalıklarını önceden belirlemek ve kısa
süreli yatırımlara yönlendirmek (repo, hazine
bonosu, hisse senedi ve tahvil alımı vb.)
• Elde yeterli nakit bulundurarak, nakit
iskontolarından faydalanmak
• Borçların, tahvillerin vadesinde, herhangi bir
gecikme olmaksızın ödenmesini sağlamak
• Hammadde fiyatlarında meydana gelebilecek
dalgalanmalardan korunarak, üretimde istikrarı
sağlamak.
13.08.2015
70
Nakit Bütçesi Düzenleme Aşamaları
1. Bütçenin kapsayacağı süre belirlenir.
2. Nakit girişleri tahmin edilir.
3. Nakit çıkışları tahmin edilir.
4. Net nakit akışı sağlanır ve nakit dengesi
kurulur.
13.08.2015
71
İşletmede nakit giriş ve çıkışları nelerdir?
• NAKİT GİRİŞLERİ
(Satışlar tahmin edilir)
-Peşin ve kredili satış
hasılatı
-Pay senedi, tahvil satışı
-Bina, arazi, taşıtların vb.
satılması
13.08.2015
• NAKİT ÇIKIŞLARI
(Satışlardan hareketle üretim
miktarı hesaplanır)
-Hammadde giderleri
-İşçilik giderleri
-Maaş ve ücretler
-Kar payı ödemeleri
-Faiz ve komisyon
-Yatırım giderleri
72
Finansal Plan Türleri
• Finansal planlar genel olarak ikiye ayrılabilir.
1. Normal finansal planlar,
2. Olağanüstü finansal planlar
13.08.2015
73
Normal (Olağan) Finansal
Planlar
• İşletmelerin olağan faaliyetlerini
sürdürebilmek için yaptıkları finansal
planlardır.
• Nakit bütçesi ve proforma tablolar
normal finansal tablolardır. İşletme
faaliyetleri süresince sık sık hazırlanan
planlardır.
13.08.2015
74
Olağanüstü Finansal Planlar
• İşletme yaşamı süresince bir ya da birkaç
kez hazırlanan finansal planlardır.
• Yatırım planları ve fizibilite etüdleri, kısaca
sermaye bütçeleri bu sınıfta yer alan finansal
planlardır.
13.08.2015
75
Proforma Tabloların Hazırlanmasında
Karşılaşılan Güçlükler
• Para ve sermaye piyasalarındaki istikrarsızlıkların
planlamayı zorlaştırması
• Enflasyon
• Değişen hükümet politikaları (İşletmelerin satış
hacmini etkiler)
• Satış tahminlerinde gerçekçi varsayımlar
kullanılmaması (Aşırı iyimser-Aşırı kötümser)
• Yöneticilerin ve ortakların, tabloların gerekliliğine
inanmamaları veya gerekli bilgi ve tecrübeye
sahip olmamaları.
13.08.2015
76
FAALİYET BAŞABAŞ
ANALİZİ
• Faaliyet başabaş analizi, satış geliri, maliyet ve
kar arasındaki ilişkileri inceleyen analitik bir
yöntemdir.
• Faaliyet başabaş noktası, toplam gelirler ile
toplam maliyetlerin birbirine eşit olduğu
noktadır.
Kar = Top. Gelir – Top. Maliyet
Top. Gelir = Top. Maliyet (BB Noktasıdır)
13.08.2015
77
Başabaş Noktası Grafiği
Maliyet, Kar
Top. Gelir
BBN
Top. Maliyet
Sabit Maliyet
Üretim Miktarı
13.08.2015
78
Başabaş Analizinin
Varsayımları
• Giderler, sabit ve değişken olarak ikiye
ayrılmaktadır.
• Değişken giderler, üretim hacmi ile aynı
oranda artıp, azalmaktadır.
• Birim satış fiyatı sabittir.
• İşletmenin tek bir ürün ürettiği kabul
edilmektedir.
• Sabit giderler, çeşitli üretim seviyelerinde
aynı kalmaktadır.
13.08.2015
79
Başabaş Noktasının Bulunması
• Üretim Miktarına göre,
BBN = Top. Sabit Maliyet / (Birim Satış Fiyatı –
Birim Değişken Maliyet)
• Satış Tutarına göre,
BBN = Top.Sabit Maliyet / [1-(Top.Değişir Maliyet /
Top. Satışlar)]
• Hedef Kar Noktası Miktarına göre,
HKN = (Hedef Kar + Sabit Maliyet) / Birim Satış Fiyatı
– Birim Değişken Maliyet
13.08.2015
80
Örnek
• A İşletmesinin Toplan Sabit Maliyetleri 60
milyon TL, Birim Satış fiyatı 1.200 TL ve
Birim Değişken Giderleri 800 TL ise, A
İşletmesi, hangi üretim miktarında başabaş
noktasına ulaşır?
• BBN = 60 Milyon / (1.200 – 800)
= 150.000 adet
13.08.2015
81
Örnek
• A işletmesinin Toplam Sabit Giderleri 24
milyon TL, Toplam Değişir Giderleri 40
milyon TL’dir. İşletmenin toplam satışları
100 milyon TL olduğuna göre , satış
tutarına göre BBN’nı hesaplayınız.
• BBN = 24 milyon TL/[1-(40 milyon TL/100
milyon TL)]
BBN = 40 milyon TL’dir.
13.08.2015
82
Örnek
• A işletmesinin toplam sabit maliyeti 750.000
TL, birim değişken maliyeti ise 1.200 TL’dir.
İşletme ürettiği ürünün birim satış fiyatını
2.000 TL olarak belirlemiştir. Buna göre
işletmenin 250.000 TL kar edebilmesi için satış
yapması gereken miktarı hesaplayınız.
HKN = (250.000 + 750.000) / (2.000 – 1.200)
= 1.250 adet.
NAKİT BAŞABAŞ ANALİZİ
• Sabit maliyetlerden, nakit çıkışı
gerektirmeyen giderlerin düşülmesiyle,
nakit başabaş noktası bulunur.
• Nakit BBN = (Top. Sabit Maliyet - Nakit
Çıkışı Gerektirmeyen Giderler) / (Birim
Satış Fiyatı – Birim Değişken Maliyet)
13.08.2015
84
Doğrusal olmayan başabaş grafiği
Finansal Denetim
• Finansal Denetim, planlarda saptanan
hedeflerle, gerçekleşen rakamların
karşılaştırılması ve sapma varsa, gerekli
önlemlerin alınmasıdır.
• Finansal denetimin ön şartı, finansal
planlamadır.
• Finansal denetimde kullanılan araçlar,
tahmini bilanço ve gelir tablosu, nakit ve
yatırım bütçeleri ve yıllık finansal
raporlardır.
13.08.2015
87
BİLANÇO
Herhangi bir işletmenin belli bir anda sahip olduğu
varlıklarla, bu varlıkların sağlandığı kaynaklarını belirli bir
sistem içerisinde gösteren mali tablodur.
13.08.2015
88
Bilanço İlkeleri
• Varlıklara İlişkin İlkeler
• Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler
• Öz Kaynaklara İlişkin İlkeler
13.08.2015
89
Biçimine Göre Bilanço Tipleri
Biçimine göre bilanço tipleri ikiye ayrılmaktadır:
• Hesap Tipi Bilanço
• Rapor Tipi Bilanço
13.08.2015
90
Kapsamına Göre Bilanço Tipleri
Bilanço tipleri kapsamları bakımından ikiye ayrılmaktadırlar:
• Özet Tipi Bilanço
• Ayrıntılı Bilanço
13.08.2015
91
GELİR TABLOSU
Bir işletmenin belirli bir dönemde elde ettiği bütün gelirlerle, bu gelirleri
elde etmek için aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve
yine bunların sonucunda oluşan dönem net karını veya zararını belli bir
düzen içinde gösteren mali tablodur.
13.08.2015
92
Gelir Tablosu İlkeleri
Gelir tablosu ilkelerinin amacı; gelirlerin, satışların, satışların
maliyetlerinin, giderlerin, kar ve zarara ait hesapların ve belli dönemlere
ait işletme faaliyet sonuçlarının sınıflandırılması ve gerçeğe uygun olarak
gösterilmesini sağlamaktır.
13.08.2015
93
Gelir Tablosu Tipleri
Gelir tabloları kapsam bakımında ikiye
ayrılmaktadır:
•
•
Özet Gelir Tablosu
Ayrıntılı Gelir Tablosu
13.08.2015
94
Ek Mali Tablolar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Satışların Maliyeti Tablosu
Fon Akım Tablosu
Nakit Akım Tablosu
Kar Dağıtım Tablosu
Özkaynaklar Değişim Tablosu
Net İşletme Sermayesi Değişim Tablosu
Net İşletme Sermayesi Kaynak ve Kullanım
Tablosu
13.08.2015
96
Finansal Analiz Türleri
 Finansal analizin iki türü vardır.
1. Statik finansal analiz
2. Dinamik finansal analiz
 Statik finansal analiz, belli bir döneme ait finansal
verilerle faaliyet sonuçlarının analizidir.
 Dinamik finansal analiz, işletmenin cari dönem
verilerinin geçmiş yıllar veya rakip işletmelere ait
verilerle karşılaştırılması yoluyla yapılır.
13.08.2015
97
Finansal Analizin Amacı
Finansal analizin yapılma amacı, bir
işletmeyle ilgili olarak şu bilgileri elde
etmektir:
1.İşletmenin likidite durumu
2.İşletmenin karlılık durumu
3.İşletmenin sermaye yapısı
4.İşletme aktiflerinin kullanım durumu
13.08.2015
98
Mali Analiz Teknikleri
Oranlar
Karşılaştırmalı Tablolar Yöntemi
Trend (Eğilim) Yüzdeleri Yöntemi
Dikey Yüzdeler Yöntemi
13.08.2015
99
Oran Analizi
Mali Analizde Kullanılan Oranlar
1. Likidite oranları
2. Mali yapı / Kaldıraç oranları
3. Faaliyet oranları
4. Kârlılık oranları
5. Borsa-Performans oranları
13.08.2015
100
ORAN ANALİZİ
 Oran, mali tablolarda yer alan çeşitli kalemler
arasındaki basit matematiksel bir ilişkiyi gösterir.
 Çok sayıda oran elde edilebilir. Fakat, önemli olan,
anlamlı ve gerekli oranları hesaplamaktadır.
 Oranlar, doğru ve amaçlara uygun olarak yorumlanmalı
ve sektör ortalamaları, genel standartlar ve benzer
işletmeler ile karşılaştırılmalıdır.
13.08.2015
101
Oran Analizi
Oranlar, oranda yer alan değerlerin tutarları da
dikkate alınarak yorumlanmalıdır.
Yorum yapılırken, enflasyonun oranlar
üzerindeki etkisi gözönünde
bulundurulmalıdır.
Mevsimsel ve devresel değişikliklerin oranlar
üzerindeki etkisi de dikkate alınmalıdır.
13.08.2015
102
Likidite Oranları
 Likidite, bir varlığın düşük maliyetle ve hızlı bir şekilde
nakde dönüşme yeteneğidir.
 Likidite oranları, işletmenin kısa vadeli borçlarını
zamanında ödeyebilme gücünü gösterir.
 Teknik likidite, işletmenin vadesi gelen borçlarını
ödeyebilme gücünü, gerçek likidite ise, işletmenin
tasfiyesi halinde borçlarını ödeyebilme gücünü ifade
eder.
 Kısa vadeli analizlerde genellikle teknik likidite
kullanılmaktadır.
13.08.2015
103
Likidite Oranları
 Cari Oran = Döner Değerler/Kısa Vadeli Borçlar
sonucun “2” veya “1.5” olması arzu edilir.
 Asit-Test Oranı = (Döner Değerler-Stoklar) / KVB
çıkan sonucun “1” veya “1”’den büyük olması istenir.
 Hazır Değ. Oranı = Hazır Değerler / KVB
%20 ve üzerinde olması istenir.
13.08.2015
104
Nakit Akım Tablosunun Kavramsal Açıklaması
Nakit Akım Tablosu, belirli bir dönemde işletmenin nakit kaynaklarını ve
bunları kullandığı alanları gösteren tablodur.
Nakit akım tablosunun düzenlenebilmesi için birbirini takip eden iki yıla
ait karşılaştırmalı bilanço ile son hesap dönemine ait gelir tablosuna
ihtiyaç vardır.
Nakit akım tablosu ile işletmenin ilgili dönemdeki nakit artış veya azalışı
tespit edilir.
13.08.2015
105
Nakit Akım Tablosunun Düzenlenmesi
Nakit akım tablosu beş bölümden oluşmaktadır:
– Dönem Başı Nakit Mevcudu (A)
– Dönem İçi Nakit Girişleri (B)
– Dönem İçi Nakit Çıkışları (C)
– Dönem Sonu Nakit Mevcudu (A+B-C)
– Nakit Artış veya Azalışı (B-C)
13.08.2015
106
Nakit Akım Tablosunun Oluşturulması
• A-Dönem Başı Nakit Mevcudu ( İşletmenin dönem başı kasa ve banka
mevcudunu ifade eder)
• B- Dönem İçi Nakit Girişleri
–
–
–
–
–
–
–
–
Satışlardan Elde Edilen Nakit
Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlardan Elde Edilen Nakit
Olağan Dışı Gelir ve Karlardan Sağlanan Nakit
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artıştan Sağlanan Nakit
Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artıştan Sağlanan Nakit
Sermaye Artışından Sağlanan Nakit
Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan Nakit
Diğer Nakit Girişleri
13.08.2015
107
Nakit Akım Tablosunun Oluşturulması
• C- Dönem İçi Nakit Çıkışları
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkışları
Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları
Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlara İlişkin Nakit Çıkışları
Finansman Giderlerinden Dolayı Nakit Çıkışları
Olağan Dışı Gider ve Zararlardan Dolayı Nakit Çıkışları
Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nakit Çıkışları
Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri
Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri
Ödenen Vergi ve Benzerleri
Ödenen Temettüler
Diğer Nakit Çıkışları
13.08.2015
108
Nakit Akım Tablosunun Oluşturulması
• D- Dönem Sonu Nakit Mevcudu ( A+B-C)
• E- Nakit Artış veya Azalışı (B-C)
Şablon halinde nakit akım tablosu aşağıdaki yansıda gösterilmiştir;
13.08.2015
109
A.Dönem Başı Nakit Mevcudu
B.Dönem İçi Nakit Girişleri
1.Satışlardan Elde Edilen Nakit
a.Net Satışlar
b.Ticari Alacaklardaki Artış(-)
2.Diğ.Fal.Olağan.Gelir ve Karlar
3.Olağandışı Gelir ve Karlardan Sağ.N.
4.Kısa Vadeli Kayn.Sağ. Nakit
a.Diğer Borçlar
b.Ödenecek Vergi ve Yükümlülükler
5.Uzun Vadeli Yab.Kay.Sağ.Nakit
6.Sermaye Artışından Sağ.Nakit
7.Hisse Senedi İhraç Primi
8.Diğer Nakit Girişleri
C.Dönem İçi Nakit Çıkışları
1.Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkş
a.Satışların Maliyeti
b.Stoklardaki Artış
c.Ticari Borçlardaki Artış(-)
d.Amortismanlar(-)
2.Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çık
3.Diğ.Fal.Ol.Gid.ve Zarar.İlişkin Nak.Çık.
4.Finansman Gid. Dolayı Nakit Çıkışı
5.Ol.Dışı Gider ve Zar. Dolayı N.Ç.
6.Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nak.Ç.
a.Mali Duran Varlıklar
b.Maddi Duran Varlıklar
c.Diğer Duran Varlıklar
7.Kısa Vad.Yab.Kaynak Ödemeleri
a.Mali Borçlar
8.Uzun Vadeli Yab.Kaynak Ödemeleri
9.Ödenen Vergi ve Benzerleri
10.Ödenen Temettüler
11.Diğer Nakit Çıkışları
a.Diğer Dönen Varlıklar
D.Dönem Sonu Nakit Mevcudu(A+B-C)
13.08.2015
E.Nakit Artış veya Azalışı(B-C)
Mali Tablolar Analizi
110
Örnek: Nakit Akım Tablosunun Oluşturulması
Nakit akım tablosu oluşturulurken 2 yıllık karşılaştırmalı bilanço ve
gelir tablosuna ihtiyaç duyulur.
Fon akım tablosunu düzenlediğimiz işletmenin temel finansal
tablolarından yararlanarak Uluslararası Muhasebe Standartları’nın
düzenlenmesini zorunlu kıldığı ek mali tablolardan olan nakit akım tablosu
şu şekilde oluşturulur;
13.08.2015
111
KARŞILAŞTIRMALI BİLANÇOLAR (Milyon TL)
AKTİFLER
Y1
Y2
DÖNEN VARLIKLAR
A. Hazır Değerler
400
1.800
B.Ticri Alacaklar
40.000
58.300
C.Stoklar
65.000
71.500
2.600
3.650
108.000
135.250
500
1.300
B.Maddi Duran Varlıklar (Net)
15.800
30.000
1.Maddi Duran Varlıklar
39.600
59.800
2.Birikmiş Amortisman (-)
23.800
29.800
2.000
3.000
18.300
34.300
126.300
169.550
A.Mali Borçlar
6.200
4.200
B.Ticari Borçlar
37.500
47.800
C.Diğer Borçlar
2.600
3.100
D.Ödenecek Vergi ve Yükümlülükler
7.400
10.900
15.800
22.000
15.800
22.000
0
0
69.500
88.000
A.Ödenmiş Sermaye
20.000
26.000
B.Sermaye Yedekleri
5.000
5.000
D.Diğer Dönen Varlıklar
DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI
DURAN VARLIKLAR
A.Mali Duran Varlıklar
C.Diğer Duran Varlıklar
DURAN VARLIKLAR
AKTİF TOPLAMI
PASİFLER
KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
E.Borç ve Gider Karşılıkları
1.Dön. K. Vergi ve Ys. Yük. Kar.
2.Dön. K. Pş.Öd.V.Yük.(-)
KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR T.
ÖZ KAYNAKLAR
UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
1.M.D.V.Yen.Değ.Artışı
5.000
5.000
10.800
20.550
1.Yasal Yedekler
7.800
10.800
2.Olağanüstü Yedekler
3.000
9.750
21.000
30.000
C.Kar Yedekleri
D.Dönem Net Karı
13.08.2015
ÖZ KAYNAKLAR TOPLAMI
PASİF TOPLAMI
Mali Tablolar Analizi
56.800
81.550
126.300
169.550
112
X işletmesinin Y1 ve Y2 Yıllarına Ait Gelir Tabloları
KARŞILAŞTIRMALI GELİR TABLOLARI (Milyon TL)
Y1
A.Brüt Satışlar
Y2
410.000
620.000
10.000
20.000
C.Net Satışlar
400.000
600.000
D.Satışların Maliyeti(-)
300.000
450.000
Brüt Satış Karı
100.000
150.000
E.Faaliyet Giderleri(-)
40.000
70.000
Faaliyet Karı
60.000
80.000
H.Finansman Giderleri
30.000
40.000
Olağan Kar
30.000
40.000
6.800
12.000
Dönem Karı
36.800
52.000
K.Öd.Ver ve Diğ.Yasal Yüküml.
15.800
22.000
Dönem Net Karı
21.000
30.000
B.Satış İndirimleri(-)
I.Olağandışı Gel.Ve Karlar
Mevcut Veriler Işığında X İşletmesi’nin Nakit Akım Tablosu Şu Şekilde Olur:
13.08.2015
113
A.Dönem Başı Nakit Mevcudu
400
B.Dönem İçi Nakit Girişleri
603.700
1.Satışlardan Elde Edilen Nakit
581.700
a.Net Satışlar
600.000
b.Ticari Alacaklardaki Artış(-)
18.300
2.Diğ.Fal.Olağan.Gelir ve Karlar
3.Olağandışı Gelir ve Karlardan Sağ.N.
12.000
4.Kısa Vadeli Kayn.Sağ. Nakit
4.000
a.Diğer Borçlar
500
b.Ödenecek Vergi ve Yükümlülükler
3.500
5.Uzun Vadeli Yab.Kay.Sağ.Nakit
6.Sermaye Artışından Sağ.Nakit
6.000
7.Hisse Senedi İhraç Primi
8.Diğer Nakit Girişleri
C.Dönem İçi Nakit Çıkışları
602.300
1.Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkş
440.200
a.Satışların Maliyeti
450.000
b.Stoklardaki Artış
6.500
c.Ticari Borçlardaki Artış(-)
10.300
d.Amortismanlar(-)
6.000
2.Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çık
70.000
3.Diğ.Fal.Ol.Gid.ve Zarar.İlişkin Nak.Çık.
4.Finansman Gid. Dolayı Nakit Çıkışı
40.000
5.Ol.Dışı Gider ve Zar. Dolayı N.Ç.
6.Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nak.Ç.
22.000
a.Mali Duran Varlıklar
800
b.Maddi Duran Varlıklar
20.200
c.Diğer Duran Varlıklar
1.000
7.Kısa Vad.Yab.Kaynak Ödemeleri
2.000
a.Mali Borçlar
2.000
8.Uzun Vadeli Yab.Kaynak Ödemeleri
9.Ödenen Vergi ve Benzerleri
15.800
10.Ödenen Temettüler
11.250
11.Diğer Nakit Çıkışları
1.050
a.Diğer Dönen Varlıklar
13.08.2015
D.Dönem Sonu Nakit Mevcudu(A+B-C)
E.Nakit Artış veya Azalışı(B-C)
1.050
Mali Tablolar Analizi
114
1.800
1.400
İŞLETMELERİN HUKUKİ YAPILARI
• İşletmelerin tabii olduğu kanunlar:
• Türk Ticaret Kanunu (TTK-6102)
• Borçlar Kanunu (6098)
• Kooperatifler Kanunu (1163)
• Medeni Kanun (4721)
• İş Kanunu (4857)
TTK’da Ticaret Şirketlerinin
Sınıflandırılması
•
•
•
•
•
•
•
•
Tek Kişi İşletmesi
Adi Şirket
Kollektif Şirket
Komandit Şirket
Limited Şirket
Anonim Şirket
Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
Kooperatifler
İşletmelerin Hukuki Yapıları
ŞAHIS İŞLETMELERİ
SERMAYE İŞLETMELERİ
KOOPERATİFLER
TEK KİŞİ İŞLETMESİ
LİMİTED ŞİRKET
ÜRETİM KOOP.
ADİ ŞİRKET
ANONİM ŞİRKET
TÜKETİM KOOP.
KOLLEKTİF ŞİRKET
SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET
TARIM SATIŞ KOOP.
KOMANDİT ŞİRKET
DİĞER KOOP.
ŞİRKET TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ
ŞİRKET TÜRLERİ
TÜZEL
KİŞİLİK
ORTAKLARIN
SORUMLULUK
LARI
ASGARİ
SERMAYE
VE KİŞİ
SAYISI
ORTAKLARIN
NİTELİKLERİ
ŞİRKET
TÜRÜ
VERGİ
MÜKELLEFLİĞİ
ŞAHIS İŞLETMESİ
YOK
SINIRSIZ
SORUMLU
1 KİŞİ
GERÇEK KİŞİ
ŞAHIS
İŞLETMESİ
GELİR VERGİSİ
ADİ ŞİRKET
YOK
SINIRSIZ
SORUMLU
EN AZ 2 KİŞİ
İLE EMEK
SERMAYE
OLARAK
KONABİLİR
GERÇEK KİŞİ
ŞAHIS
İŞLETMESİ
GELİR VERGİSİ
KOLLEKTİF ŞİRKET
VAR
SINIRSIZ
SORUMLU
EN AZ 2 KİŞİ
İLE
GERÇEK KİŞİ
ŞAHIS
İŞLETMESİ
GELİR VERGİSİ
KOMANDİT ŞİRKET
VAR
KOMANDİTE
ORTAK SINIRSIZ;
KOMANDİTER
ORTAK SINIRLI
SORUMLU
EN AZ 2 KİŞİ
İLE
GERÇEK KİŞİLER
VEYA EN AZ BİRİ
GERÇEK KİŞİ VE
TÜZEL KİŞİLER
ARASINDA
ŞAHIS
İŞLETMESİ
GELİR VERGİSİ
S.PAYLARA
BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT
ŞİRKET
VAR
KOMANDİTE
ORTAK SINIRSIZ;
KOMANDİTER
ORTAK SINIRLI
SORUMLU
EN AZ 5 KİŞİ
İLE VE EN AZ
BİRİNİN
KOMANDİTE
OLMASI
GERÇEK KİŞİLER
VEYA TÜZEL
KİŞİLER VEYA
GERÇEK VE TÜZEL
KİŞİLER
SERMAYE
ŞİRKETİ
KURUMLAR
VERGİSİ
LTD.ŞİRKET
VAR
SINIRLI
SORUMLU
EN AZ 1 EN
FAZLA 50 KİŞİ
İLE VE EN AZ
10.000TL
SERMAYE
GERÇEK KİŞİLER
VEYA TÜZEL
KİŞİLER VEYA
GERÇEK VE TÜZEL
KİŞİLER
SERMAYE
ŞİRKETİ
KURUMLAR
VERGİSİ
ANONİM ŞİRKET
VAR
SINIRLI
SORUMLU
EN AZ 1 KİŞİ
VE 50.000TL
SERMAYE
GERÇEK KİŞİLER
VEYA TÜZEL
KİŞİLER VEYA
GERÇEK VE TÜZEL
KİŞİLER
SERMAYE
ŞİRKETİ
KURUMLAR
VERGİSİ
119
Şirketinizi Kurarken
•
•
İşlerini iyi yapan bir mali müşavirle süreçleri tamamlamak, zaman kazandıracağı
gibi olası sorunlarını da önlemiş olur.
Her türlü sözleşmenin hazırlanmasında hukuk müşavirliğinden destek alınmasında
fayda vardır.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU İŞLEMLERİ
MÜŞTERİ YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERİ
(Customer Lifetime Value)
İşletmenin gelecekteki karlarını güvence altına almak istiyorsanız, geçmişteki ve şimdiki müşterilerinizi
korumanız gerekiyor
- CLV
bir müşterinin işletmeyle olan ilişkisinden dolayı ortaya çıkacak
gelecekteki tahmini nakit akışlarının bugünkü değerine göre hesaplanan
parasal tutardır.
-CLV tek bir sayı olup, parasal tutarı göstermektedir. Her bir müşteri için
hesaplanabilirken, genelde bir pazardaki müşteri gruplarının ortalaması
bulunarak da hesaplanır. Bir firma değişik müşteri segmentleri için çeşitli
CLV hesaplayabilir.
- CLV müşterinin bir kez değil birden çok işlem yaptığı varsayılır.
- CLV gelirleri artırmak, maliyetleri düşürmek, düzenli gelir elde etmek,
gelirleri tahmin etmek ve hatta işlemeyi satmak isteyen girişimciler için
oldukça önemli bir yere sahiptir.
-Mevcut müşterinin maliyeti yeni müşteri elde etmeden daha düşüktür.
-Müşteriyi elde tutma oranı geçen yılki müşterilerimizin ne kadarı halen
bu yıl bizim müşterimizdir. Örneğin geçen yıl bizimle iş yapan 100
müşterimiz vardı, bu yıl bu müşterilerin 65’i bizimle iş yaptıysa müşteri
elde tutma oranı %65 olacaktır.
Örnek CLV Hesaplaması
• CLV = (Her bir müşterinin yıllık kar katkısı * kaç yıldır
müşterimiz olduğu) – (müşteri elde etme maliyeti )
• Ortalama bir müşteri elde etme maliyeti = 500 TL
• Ortalama bir müşterinin yıllık işletmeye bıraktığı kar = 1000 TL
• Müşteriyi tutma oranı = %75
• Müşteri kayıp oranı = (1 – müşteri tutma oranı) = (1-0,75) =
%25
• Yıl cinsinden ortalama ömür = (1 / müşteri kayıp oranı) = (1 /
0,25) = 4
• CLV = (1000 * 4) – (500) = 3500 TL.
CLV 328 TL gibi pozitif bir sayı olması işletme açısından iyi bir sonuçtur. Bu sonuç işletmenin bir müşteriye sahip
olmak için katlandığı 500 TL’lik maliyete karşılık kar sağlamaktadır. %10’luk iskonto oranı kullanılmış pazarlama
faaliyeti için yapılan ROI %10’dan daha fazla getiri sağlamıştır. Müşteri elde maliyetinin geri ödeme süresi 3 yılda
gerçekleşmiştir.
Müşteri Edinme Maliyeti
(Customer Acquisition Cost)
• Müşteri Edinme Maliyeti: İşletmelerin yeni
müşteri kazanmak için yaptıkları bütün
harcamaları; araştırma, reklam ve teşvikleri
içerir.
Müşteri edinme maliyeti kalemleri
•
•
•
•
•
•
Reklam harcamaları
Halkla ilişkiler (PR)
Satış elemanlarının ücret ve komisyonları
Satıştan sorumlu yöneticilerin ücretleri
Ücretsiz deneme desteği ağırlama maliyetleri
Yiyecek içecek maliyetleri
Customer Acquisition Costs (CAC)
• CAC = MCC / CA
• MCC = Müşteri edinmek için yapılan
pazarlama kampanyası maliyetleri (mevcut
müşteriyi tutmak için yapılanlar hariç)
• CA = Elde edilen müşteri sayısı
Detaylı CAC Hesaplaması
• CAC= (MCC + W+S+PS+O) / CA
• W= Pazarlama ve satışla ilgili ücretler
• S = Tüm pazarlama ve satış ile ilgili yazılım programı
maliyetleri (E-ticaret platformu, automatik pazarlama
vbg.)
• PS= Pazarlama / satış için kullanılan diğer profesyonel
hizmetler (danışmanlıklar ve tasarımcılar)
• O = Pazarlama ve satış ile ilgili diğer genel yönetim
giderleri
• CA = Elde edilen müşteri sayısı
Yeni Müşteri Edinme Maliyeti ve Getirisi Örneği
• İşletme pazarlama kampanyasına 1.000 TL harcamıştır. Bu
harcama sonucunda 25 yeni müşteri kazanılmıştır. Ortalama
sipariş tutarı 150 TL’dir. Kar oranı %40 olarak verilmiştir.
• Yeni Müşteri Başına Kazanç = ((25*150)*0.40 – 1.000) / 25 =
20 TL.
• Eğer kar oranı %20 olmuş olsaydı;
• Yeni Müşteri Başına Kazanç = ((25*150)*0.20 – 1.000) / 25 =
-10 TL.
• Yeni müşterinin 10 TL kaybettirdiği görülmektedir. İşletme
müşteri sadakati, aşış veriş tekrar alışkanlıkları göz önünde
bulundurarak; elde edilen yeni müşteriden uzun vadede kar
edileceği öngörülüyorsa başlangıçta bu kayıp göze alınabilir.
Mevcut müşterileri elde tutmak, yeni müşterileri kazanmaktan
çok daha ucuzdur.
• Yeni Kalp Kazanmak Zorlaştı!
• Araştırmalara göre yeni bir müşteri
kazanmanın maliyeti mevcut bir müşteriyi elde
tutma maliyetinin 5 ile 10 katı arasında
değişmektedir.
Teşekkürler
Kaynakça
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Aktaş, Ramazan, Girişimci ve Girişimcilikte Başarı, TOBB ETÜ, Ankara, 2013.
Bireysel Katılım Sermayesi Sistemi ( Melek Yatırımcılık), Hazine Müsteşarlığı Mali Sektörle İlişkiler Ve Kambiyo Genel
Müdürlüğü, 04.12.2014.
Ceylan ,Ali ve Turhan Korkmaz, İşletmelerde Finansal Yönetim, Ekin Kitabevi, 2013, Bursa.
Ceylan ,Ali ve Turhan Korkmaz, Finansal teknikler, Ekin Kitabevi, 2013, Bursa.
Çabuk, Adem ve İbrahim Lazol, Mali Tablolar Analizi, Bursa, 2014.
Entrepreneurship and Small Business Management, Financing Your Business, Chapter 19. S&P and Business Week, Erişim
Tarihi 08.08.2015.
Fripp, Geoff, A step by step guide to calculating customer lifetime valu (CLV), http://www.clv-calculator.com,
Haydar Özkömürcü. tarafından yayınlandı 10 Mayıs 2015. http://www.pazarlamasyon.com/portfolio/customer-acquisitioncost-musteri-edinme-maliyeti-nedir/
Garanti Bankası, Girişimci El Kitabı, http://assets.garanti.com.tr/assets/pdf/tr/kobi_rehberi/Kobi_Girisimci_El_Kitabi.pdf.
Görgün, serhat, Teknoloji Transferi ve Değerlendirme, Inovent, 2008.
Heitzman, Adam, 5 Best ways for Funding a Startup, Venture Capital, http://www. İnc.com/adam-heitzman/5-best-ways-forfunding-a-startup-.html, Erişim Tarihi: 10.08.2015.
How to Calculate Cost of Customer Acquisition (CAC) in Ecommerce https://www.ometria.com/blog/how-to-calculate-costof-customer-acquisition-coca-in-ecommerce
Melek Yatırımcı Nedir? Melek Yatırımcının Özellikleri Nelerdir? http://www.myfikirler.org/melek-yatirimci-nedir-melekyatirimcinin-ozellikleri-nelerdir.html, Erişim Tarihi: 10.08.2105.
http://www.forentrepreneurs.com/business-models/customer-acquisition-monetization/
http://www.capital.com.tr/pazarlama/yeni-musterinin-fiyati-katlandi-haberdetay-4671
http://eticaret.garanti.com.tr/Pazarlama/E-Ticarette-Yeni-Müşteri-Edinmenin-Maliyeti-ve-Getirisi.aspx
http://www.bayilik.com/risk4.asp, Risk Sermayesi Finansman Türleri, Erişim Tarihi: 9.8.2015.
https://www.bistozelpazar.com/OzelPazar/app/info/what-is-private-market?execution=e2s1, Erişim Tarihi: 10.08.2105.
www.kalkanadnan.com/wp-content/uploads/2014/.../4-işletme-türleri.ppt