ECOLOGICAL CLASSIFICATION OF WATER BODIES IN SPAIN
Transkript
ECOLOGICAL CLASSIFICATION OF WATER BODIES IN SPAIN
Veri Toplama Technical Assistance for Conversion of River Basin Action Plans into River Basin Management Plans Harun YILDIRIM- Vedat UYAK – Ubeyde İPEK – Mahmut ALTINBAŞ RIVER BASIN VISITS JUNE- 2015 Konya – Büyük Menderes – Susurluk – Meriç –Ergene Havza Koordinatörleri Hızlı nüfus artışına bağlı olarak artan su ihtiyacına karşın, uygun kaynak varlığının azlığı ve gün geçtikçe gelişen sanayi ve tarımsal faaliyetlere paralel olarak ortaya çıkan aşırı kullanım ve kirlilik oluşumu nedeniyle yaşanan sorunlar, özellikle havza bazında su kaynakları yönetiminin önemini bir kat daha arttırmıştır. 4856 Sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanunun 9. maddesinde Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’ne “Su kaynakları için koruma ve kullanma plânları yapmak, kıta içi su kaynakları ile toprak kaynaklarının havza bazında bütüncül yönetimini sağlamak için gerekli çalışmaları yapmak” görevi verilmiştir. Ayrıca 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nin 5. maddesinde, “Havza Koruma Eylem Planları, DSİ Genel Müdürlüğü ve ilgili kuruluşların görüşleri alınarak Çevre ve Orman Bakanlığınca yapılır ve/veya yaptırılır.” ifadesi yer almaktadır. Türkiye’de yer alan 25 havzadan 11 adeti için 2011 yılında, kalan 14 havza için ise 2013 yılında Havza Koruma Eylem Planları tamamlanmıştır. 2011 Yılında Tamamlananlar 2013 Yılında Tamamlananlar Konya Kapalı Havzası Marmara Havzası Susurluk Havzası Kuzey Ege Havzası Küçük Menderes Havzası Büyük Menderes Havzası Burdur Havzası Yeşilırmak Havzası Kızılırmak Havzası Seyhan Havzası Ceyhan Havzası Meriç Ergene Havzası Batı Karadeniz Havzası Gediz Havzası Sakarya Havzası Akarçay Havzası Batı Akdeniz Havzası Antalya Havzası Asi Havzası Doğu Akdeniz Havzası Doğu Karadeniz Havzası Çoruh Havzası Fırat Dicle Havzası Aras Havzsı Van Gölü Havzası “Havza Koruma Eylem Planlarının Nehir Havza Yönetim Planlarına Dönüştürülmesi” Projesi ile, Meriç-Ergene, Konya Kapalı, Susurluk, Büyük Menderes Havzalarında denizler hariç, kıyı suları dahil olmak üzere yerüstü ve yeraltı sularının bütüncül bir yaklaşımla korunması ve planlanmasına yönelik Nehir Havza Yönetim Planları (NHYP) hazırlanmaktadır. Nehir Havza Yönetim Planının Temel Bileşenleri Çevresel öncelikler Halkın katılımı Önlemler programı Havzanın karakterinin tanımlanması Önemli baskı ve etkilerin belirlenmesi İzleme programının sonuçları Nehir Havzası Özelliği Dinamik yapı (mekansal ve zamansal) Nehir Havzasındaki tekil bileşenin değişmesi ve tüm sisteme etkisi, Bütünsel, çok sektörlü yaklaşım gerekli. Su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi Ekonomik Sosyal Çevreye duyarlı. Nehir Havza Yönetim Planı (NHYP) Çalışmalarına Yerel Kurum ve Kuruluşların Katılımı Havza bazında sürdürülebilir bir su kaynakları yönetimini gerçekleştirebilmek için yerel ve sektörel kuruluşların etkin katılımı sağlanmalı Su kaynaklarını farklı amaçlar için kullananlara NHYP çalışmaları anlatılmalı Nehir Havza Yönetim Planı (NHYP) Çalışmalarına Yerel Kurum ve Kuruluşların Katılımı Kullanılabilir havza verisi toplamak Nehir Havza Yönetim Planının güvenilir uygulaması Gelecekteki değişimleri planlamak (iklim değişikliği, arazi kullanımı vb) Yeterli ve zamana bağlı verilerin bulunması İklim Su Arazi kullanımı … Verinin doğruluğu ve bulunabilirliği Etkin karar alabilmek Uzun dönemli plan yapabilmek Mevcut ve acil su krizi yönetimlerinde doğru yaklaşım Veriler SÇD Analizi VERİ-I VERİ-II Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Belediyeler 2002 & 2012 Kişi / gün başına dağıtılan ortalama su İkamet eden kişi sayısı Eşdeğer nüfus Şehir suyuna bağlı nüfus Kanalizasyon sistemine bağlı nüfus Atıksu arıtma tesisine bağlı nüfus Evsel kullanım Çekilen işlenmemiş su hacmi Dağıtılan içme suyu hacmi Kayıp-Kaçak oranı Birincil ev sayısı Tatil evi sayısı Boş ev sayısı Atıksu arıtmadan önceki deşarjların tipik kompozisyonu KOİ/ BOİ5 / AKM / N / P Metaller SÇD Analizi Endüstriyel kullanım VERİ-I Kullanılan suyun hacmi - endüstriyel sektör faaliyeti başına VERİ-II Gıda, İçecek, Tütün Tekstil, Giyim ve ayakkabı Ahşap Kağıt ve kağıt ürünleri Kimyasal Endüstri Kauçuk ve plastik Diğer metal olmayan mineral ürünler Metalurji & metal ürünleri Makina & ekipman Elektrik, elektronik & optik ekipmanlar Nakliye ekipmanları Diğer endüstriyel üretim yapan tesisler Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Nehir Havzası 2002 & 2012 Veriler SÇD Analizi VERİ-I Endüstriyel kullanım Ciro - endüstriyel sektör faaliyeti başına VERİ-II Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Gıda, İçecek, Tütün Tekstil, Giyim ve ayakkabı ahşap Kağıt ve kağıt ürünleri Kimyasal Endüstri Kavuçuk ve plastik Diğer metal olmayan mineral ürenler Metalurji & metal ürünleri Makina & ekipman Elektrik, elektronik & optik ekipmanlar Nakliye ekipmanları Diğer endüstriyel üretim yapan tesisler Nehir Havzası 2002 & 2012 Veriler SÇD Analizi Endüstriyel kullanım VERİ-I VERİ-II Gıda, İçecek, Tütün Tekstil, Giyim ve ayakkabı ahşap Kağıt ve kağıt ürünleri Kimyasal Endüstri Kavuçuk ve plastik Diğer metal olmayan mineral ürenler İş gücü - endüstriyel sektör faaliyeti başına Metalurji & metal ürünleri Makina & ekipman Elektrik, elektronik & optik ekipmanlar Nakliye ekipmanları Diğer endüstriyel üretim yapan tesisler Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Belediyeler 2002 & 2012 Veriler SÇD Analizi VERİ-I VERİ-II Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Kullanılan su (m3/1000TL ciro) Deşarj - (m3 deşarj edilen atık su 1000TLciro) KOİ (mg/l) Endüstriyel kullanım BOİ5 (mg/l) AKM (mg/l) N (mg/l) P (mg/l) Metaller (mg/l) Her bir endsütriyel faaliyet için Belediyeler 2002 & 2012 SÇD Analizi Veriler VERİ-I VERİ-II Salma sulama Damla sulama Sulama Teknikleri - Sulama yüzeyi Yağmurlama sulama Sulama verimliliği Salma sulama Sulama verimliliği Damla sulama Yağmurlama Sulama verimliliği sulama Sulama verimliliği Ortalama Yüzeysel Sulama için kullanım Su kaynağı tipi Yeraltı Karışık Kök bitkileri Baklagiller İnsan tüketimi için 3 Hektar başına tahsis edilen maksimum su miktarı (m / taneli tahıllar ha / yıl) Endüstriyel ürünler Hayvan yemi için ürünler Sebzeler Mekansal Zamansal Boyutu Boyutu Sulama Birlikleri 2002 & 2012 Sulama Birlikleri 2002 & 2012 Sulama Birlikleri 2002 & 2012 Sulama Birlikleri Ampirik veri Sulama Birlikleri Ampirik veri Sulama Birlikleri Ampirik veri Sulama Birlikleri Ampirik veri Sulama Birlikleri Ortalama Sulama Birlikleri Ortalama Sulama Birlikleri Ortalama Sulama Birlikleri Mevcut durum SÇD Analizi Sulama için kullanım Veriler VERİ-I Hektar başına tahsis edilen maksimum su miktarı (m3 / ha / yıl) VERİ-II Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Çiçek ve süs bitkileri Turunçgiller Diğer meyve ağaçları Üzüm bağları Zeytin Badem Fıstık İncir Ayva Diğer odunsu ürünler Sera Sulama Birlikleri Mevcut durum SÇD Analizi Veriler Sulama için kullanım Sulanan yüzey VERİ-I VERİ-II Mekansal Boyutu Kök bitkileri Baklagiller İnsan tüketimi için taneli tahıllar Endüstriyel ürünler Hayvan yemi için ürünler Sebzeler Çiçek ve süs bitkileri Turunçgiller Diğer meyve ağaçları Sulama Birlikleri Üzüm bağları Zeytin Badem Fıstık İncir Ayva Diğer odunsu ürünler Sera Üretken olmayan yüzey alanı Zamansal Boyutu 2002 & 2012 SÇD Analizi VERİ-I VERİ-II Mekansal Zamansal Boyutu Boyutu Kök bitkileri Baklagiller İnsan tüketimi için taneli tahıllar Endüstriyel ürünler Hayvan yemi için ürünler Sebzeler Çiçek ve süs bitkileri Turunçgiller Diğer meyve ağaçları Üzüm bağları Zeytin Sulama için kullanım Su ihtiyaçları - N / P2O5 / K2O doz (kg / ha) - Karlılık (TL / ha) Nehir Havzası Kök bitkileri Baklagiller İnsan tüketimi için taneli tahıllar Endüstriyel ürünler Hayvan yemi için ürünler Sebzeler Çiçek ve süs bitkileri Turunçgiller Diğer meyve ağaçları Üzüm bağları Zeytin Veriler SÇD Analizi Veriler Yağmur suyuyla tarım Ekili yüzey VERİ-I VERİ-II Mekansal Boyutu Kök bitkileri Baklagiller İnsan tüketimi için taneli tahıllar Endüstriyel ürünler Hayvan yemi için ürünler Sebzeler Çiçek ve süs bitkileri Turunçgiller Diğer meyve ağaçları Sulama Birlikleri Üzüm bağları Zeytin Badem Fıstık İncir Ayva Diğer odunsu ürünler Sera Zamansal Boyutu 2002 & 2012 SÇD Analizi VERİ-I Sayılar Sayılar Sayılar Sayılar Sayılar m3/ yıl P kg/yıl Organik madde kg/ yıl Katı madde kg/ yıl Hayvansal gübre m3/ yıl P kg/yıl Organik madde kg/ yıl Katı madde kg/ yıl Hayvansal gübre m3/ yıl P kg/yıl Organik madde kg/ yıl Katı madde kg/ yıl Hayvansal gübre m3/ yıl P kg/yıl Organik madde kg/ yıl Katı madde kg/ yıl Hayvansal gübre m3/ yıl P kg/yıl Organik madde kg/ yıl Katı madde kg/ yıl Hayvansal gübre Veriler Hayvancılık VERİ-II Büyükbaş Koyun Keçi At Kümes Büyükbaş Büyükbaş Büyükbaş Büyükbaş Büyükbaş Koyun Koyun Koyun Koyun Koyun Keçi Keçi Keçi Keçi Keçi At At At At At Kümes Kümes Kümes Kümes Kümes Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Belediyeler 2002 & 2012 SÇD Analizi VERİ-I Maliyetin karşılanması kentsel & sanayi Yıllık yatırımlar (+ mevcutsa İşl. ve Bak. maliyeti) Veriler Maliyetin karşılanması kırsal Maliyetin karşılanması kırsal Maliyetin karşılanması kırsal Maliyetin karşılanması endüstri Maliyetin karşılanması endüstri Yıllık yatırımlar (+ mevcutsa İşl. ve Bak. maliyeti) Maliyetin karşılanması sulama Yıllık yatırımlar (+ mevcutsa İşl. ve Bak. maliyeti) VERİ-II Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Su temini - DSI Yeraltı suyu münferit kullanımlar Yeraltı suyu çekimi - DSİ Su dağıtımı Belediyeler Belediyeler 1980-2012 Belediyeler 1980-2012 Belediyeler 1980-2012 Foseptikler Kanal ağı - Belediyeler Atıksu arıtma Belediyeler Kanal ağı - OSB Atıksu arıtma - OSB Su temini - DSI Yeraltı suyu münferit kullanımlar Yeraltı suyu çekimi - DSİ Yüzeysel su dağıtımı Sulama birlikleri Yeraltı suyu dağıtımı Sulama birlikleri Su dağıtımı - Tarım Genel Müdürlüğü SÇD Analizi Kaynak envanteri Veriler VERİ-I Yağış Buharlaşma (potansiyel, fiili) Sıcaklık, maksimum, minimum, ortalama İnfiltrasyon Her bir nehir havzasının dağıtılmış modelleri kullanılarak hesaplanmış akış Ölçüm istasyonlarının listesi ve geçmiş serilere ilişkin veriler Tarım amaçlı su çekimi Endüstri amaçlı su çekimi Şehir içi kullanım amaçlı su çekimi Barajların giriş akışları ve çıkış akışları Piozometre listesi ve geçmiş serilere ilişkin veriler Kaynaklarının listesi ve akışlarının hesaplanması Akifer modelleri ve çalışmaları ile bunların sulak alanlar ve su kaynakları ile ilişkisi Yeraltı sularının kalitatif kontrol noktası ve geçmiş serilere ilişkin veriler Atıksu arıtma tesisinin yeri ve debisi (m3/yıl) VERİ-II Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Ölçüm istasyonu Her bir çekim yapılan yer Her bir çekim yapılan En az 20 yıllık veri (aylık) yer Her bir çekim yapılan yer Her bir baraj Her bir piozometre için Her bir kaynak için Her bir akifer için Kalite kontrol noktaları Her bir tesis En az 5 yıllık veri (aylık) Veriler SÇD Analizi VERİ-I Atıksu yeniden kullanım hacmi (yeniden kullanılabilir ve yeniden kullanılacak) Atıksu geleceğe ilişkin tahmin - yeniden kullanım Bir havzadan diğerine yapılan su transferinin yeri Transfer edilen su hacmi Geleceğe ilişkin tahmin - transfer edilen su İklim değişikliği için modeller, çalışmalar Kaynak envanteri Kalite istasyonları listesi ve yüzey suyu kalitesine yönelik geçmiş serilere ilişkin veriler Barajların özelliklerinin belirlenmesi: Eğri seviyesi, yüzey, hacim Sulak alanların, çevrelerinin ve taşkın alanlarının tespit edilmesi Çevresel talebin (sulak alan) özelliklerinin belirlenmesi ve yer altı suyu kaynağı ile ilişkisi VERİ-II Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Her bir tesis En az 5 yıllık veri (aylık) Her bir tesis Bölgesel Her bir transfer için En az 20 yıllık veri (aylık) Her bir nehir havsazı veya ülke için Kalite kontrol En az 10 yıllık veri (aylık) noktaları Her bir baraj Her bir sulak alan Her bir sulak alan SÇD Analizi Veriler VERİ-I VERİ-II Mekansal Boyutu Su Toplama alanı (hacim, temin edilen belediye, temin edilen nüfus) Her bir su çekilen yer için Gelecekteki içme suyu havza potansiyelleri Her bir su çekilen yer için Balık üretimi (tür, uzunluk, balık türü) Her bir balık üretim tesisi için Diğer omurgasızların üretimi (tür, limit, balık türü) Her bir üretim tesisi için Kıyı sularındaki yüzme suları İsimleri Yüzme suları Kıta içi nehir ve göllerdeki yüzme suları İsimleri Yüzme suları Hassas alanların tespiti Her bir korunan alan Yeraltı sularının kalite kontrol noktası ve geçmiş serilere ilişkin veriler Kalite kontrol noktaları Her bir korunan alan Korunan alanlar Hassas alanların tespiti Geçmişte ötrofikasyon sorunu olan su kütlelerinin tespiti Herbir su kütlesi Habitat ve türlerin korunmasına yönelik alanların tespiti Her bir alan 79/409 sayılı Direktifin Ek II'sinde yer alan türlerin dağılımı 79/409 sayılı Direktifin Ek I'inde yer alan türlerin dağılımı Türk mevzuatı kapsamında korunan doğal alanların belirlenmesi ve karakterizasyonu Ramsar Anlaşmasında belirtilen sulak alanların belirlenmesi ve karakterizasyonu Her bir alan Zamansal Boyutu En az 5 yıllık veri (aylık) En az 20 yıllık veri (aylık) Son 10 yıl SÇD Analizi Veriler VERİ-I Baskı oluşturan tesislerinin listesi: kentsel deşarj (atık su arıtma tesisleri); endüstriyel deşarj; çamur arıtma tesisleri, balık çiftlikleri, soğutma kaynaklı ısı deşarjı; yağmur suyu Deşarj veritabanı Kentsel atık takibinin analitik kontrolüne ilişkin kayıtlar Öncelikli maddelerin emisyon kaynaklarına ilişkin envanter Kirletici salan tesisler Baskı tesislerinin listesi : kentsel, endüstriyel ve tarımsal faaliyetler; madencilik alanları; kontamine topraklar; taşıma Baskı envanteri rotaları, düzenli depolama tesisleri, atık havuzları ve diğer depolama tesisleri Yayılı kirlilik açısından kazara kirletici deşarjı Kuyuların veya ruhsatlı yeraltı suyu çekimlerinin listesi Kanallar, barajlar ve su değirmenlerinin listesi; taraklama (dreçleme) çalışmaları; kum çekimi; köprüler; iskeleler ve rıhtımlar... Su kütlesi kıyılarında değişikliğe uğramış ormanlar İstilacı türler (yerli türler için tehlikeli olan yabancı türler) VERİ-II Mekansal Boyutu Zamansal Boyutu Coğrafik kordinatlar 2012 2012 Coğrafik kordinatlar Yıllık veri Coğrafik kordinatlar 2012 Coğrafik kordinatlar 2012 Coğrafik kordinatlar 2012 Coğrafik kordinatlar Yıllık veri Coğrafik kordinatlar Yıllık veri Coğrafik kordinatlar 2012 Coğrafik kordinatlar 2012 2012 SÇD Analizi VERİ-I Hedefler Belirlenmiş su kalitesi parametreleri Önemli akış hızı olan su kütleleri 2500 km2'den büyük bir su toplama alanı olan büyük nehirler Önemli miktarda su hacmi olan su kütleleri Bir Üye Devlet sınırını aşan önemli su kütleleri Bilgi Paylaşımı Kararı 77/798/EEC uyarınca belirlnene sahalar Diğer üye devletlere veya deniz ortamına kirlilik yükü transferini tahmin etmek için gereken diğer sahalar SÇD 4. madde uyarınca çevresel hedeflerine ulaşamama riski olduğu belirlenmiş su kütleleri Öncelikli maddelerin deşarj edildiği su kütleleri Her havzada hiç kirlenmemiş veya çok az bozulmuş su kütleleri Limit aşımının sebebinin bilinmediği su kütleleri, kazara kirliliğe uğramış su kütleleri İzleme & Durum Ortalama 100 m3'ten fazla su temin eden içme suyu çekim noktaları Deşarj edilen öncelikli maddeler ve önemli miktarlarda deşarj edilen tüm diğer maddeler Habitat ve tür koruma alanları İzleme programı tasarlama kriterleri Kalite unsurlarının izlenmesi için standartlar Ekolojik durum değerlendirmede kullanılan her biyolojik indikatör için referans değerler ve tipe özgü fiziko-kimyasal ve hidro-morfolojik koşullar Her bir su kategorisi için biyolojik, fiziko-kimyasal ve hidro-morfolojik indikatörlerin seçimi Su, sediment veya biyota için belirlenmiş kimyasal kalite standartları Algler ve/veya makrofitler, tuzlu sular için daphnia veya temsil edici organizmalar, balık için akut ve kronik veriler Ayrışamaya dirençli maddeler ve biyo-birikim ile ilgili veriler Diğer amaçlar için oluşturulmuş izleme ağları (izleme sahaları, parametreler ve sıklıklar) Veriler VERİ-II Mekansal Zamansal Boyutu Boyutu Veri Alınacak Yerel Kaynaklar Orman Su İşleri Bakanlığı Taşra Teşkilatı (DSİ, OSİB, MGM,OGM Bölge Müdürlükleri) İl Çevre ve Şehircilik Müdürlükleri İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri İl Bilim Sanayi ve Teknoloji Müdürlükleri İl Sağlık Müdürlükleri Belediyeler Özel İdareler Sulama Birlikleri, Sulama Kooperatifleri Ziraat Odaları Üniversiteler …. Katılımcıların Önerdiği Diğer Veri Kaynakları Veri Toplama Sırasında Karşılaşılabilecek Güçlükler Veri Güvenliği Verilerin İstenilen Formatta Alınabilmesi Verilerin Belirtilen Sürede Elde Edilebilmesi Katılımcıların Belirttiği Diğer Güçlükler Çözüm Önerileri Ofis Ortamında Hangi Verinin Nereden Nasıl Alınacağının Netleştirilmesi İlgili Birimlerde İletişim Kurulacak Personelin Netleştirilmesi Veri Teminin İlgili Verinin Temin Şekli ve Süresinin İlgili Taraflara Bildirilerek, Mutabık Kalınması İlgili Birimler Arasında Koordinasyonun Sürekliliğinin Sağlanması Katılımcıların Belirttiği Diğer Öneriler Katılımınız için Teşekkür Ederiz!