Sunum için tıklayınız. - 2.Uluslararası Su ve Sağlık Kongresi
Transkript
Sunum için tıklayınız. - 2.Uluslararası Su ve Sağlık Kongresi
ÇOK PAYDAŞLI SAĞLIK SORUMLULUĞUNU GELİŞTİRME PROGRAMINDA SAĞLIKLI VE GÜVENLİ SU Prof. Dr. Murat TOPBAŞ ÇPSSGP Koordinatörü KTÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı 1 Yrd. Doç. Dr. Talat BAHÇEBAŞI Bir Hayalin Yolunda… (20 Haziran 1962 – 25 Ağustos 2013) Onu sevgi, saygı, özlem ve minnetle anıyoruz. 2 Sunum İçeriği A. Programın Gerekçesi B. Çok Sektörlü Sağlık Politikaları Konusundaki Deneyimler B.1. Farklı ülke deneyimleri B.2. Türkiye’nin deneyimleri C. Program Geliştirme Süreci D. Programın İçeriği E. Programın Ulusal Politika Haline Gelmesi F. ÇPSSGP’DA SU… 3 A. Programın Gerekçesi 4 4 İshal Salgını Sağlık Bakanlığı (Sağlık Kurumları) 5 İshal Salgını Su Sağlık Bakanlığı (Sağlık Kurumları) 6 İshal Salgını Su Su kaynağı Su Deposu Suların dezenfeksiyonu Sağlık Bakanlığı (Sağlık kurumları) Şehir Şebekesi 7 İshal Salgını Su Su kaynağı Su Deposu DSİ Şehir Şebekesi İller Bankası Sağlık Bakanlığı (Sağlık kurumları) Suların dezenfeksiyonu Belediyeler İl Özel İdareleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İç İşleri Bakanlığı Orman ve Su İşleri Bakanlığı İnşaat Firması Boru Üreticileri 8 Klor Üreticileri Akut Gastroenteritlerin Önlenmesi En büyük görev kimin? Sağlık sektörü mü? ya da Topluma sağlıklı ve güvenli içme-kullanma suyunu sağlamakla görevli kurumlar mı? 9 Trafik Kazaları Sorunun Çözümü Tam donanımlı ambulans? Yolların durumu? Toplumun farkındalığı / duyarlılığı? Yasal düzenlemeler? 10 Depremde… Sorumluluk kimde? Sağlık hizmet sunumu? Kentleşme ve yapılaşma ile ilgili kurum ve kuruluşlar? 11 Bağışıklama Hizmetleri Tek başına sağlık sektörü mü? Diğer sektörlerin sorumlulukları? Aşı üretimi, depolama, üretim yerinden kullanım yerine kadar transfer Tıbbi atıkların bertarafı 12 Hipertansiyon, Obesite, Diyabet Önlemede temel rol kimin? Sağlık sektörü? Sağlıklı beslenme? Gıda güvenliği? Fiziksel aktivite için düzenlenmiş alanlar? 13 Organ Bağışı ve Nakli Organ yetmezliklerinin tedavisi Sadece hastanelerde sağlanan bir sağlık hizmeti mi? Organ bağışı için kamu, özel kurum kuruluş ve toplumun desteği? 14 Farklı Bakabilmek… • Özel idareler köylere su şebekesi yapmıyor, muhtarlıklar yetersiz kalıyor: Sağlık teşkilatı klorlasın • Köpek sayısı çok arttı, kuduz vakaları çıkabilir: Sağlık teşkilatı aşılama yapsın • Hava kirliliği var, kanser oluyoruz: Sağlık teşkilatı nerede 15 15 Finans k. İnsan kaynağı Afet yönetimi İlaç fab araştırma hastane eczane İlk yardım medik.m. e trafik İNSAN-TOPLUM cihaz ür. ulaşım SAĞLIK eğitim bilişim iklim iletişim barınma aktivite gıda çevre İş h. 16 Finans k. TEMEL İŞLEVLER İnsan kaynağı Afet yönetimi İlaç fab araştırma eczane hastane İlk yardım LİDERLİK medik.m. e İNSAN-TOPLUM FİNANSMAN cihaz ür. trafik KALİTELİ HİZMET ulaşım SAĞLIK eğitim bilişim KAYNAK YARATMA iklim iletişim barınma aktivite gıda çevre İş h. 17 ÇÖZÜM: Çok Sektörlü Sağlık Sorumluluğunun Geliştirilmesi 18 B. Çok Sektörlü Sağlık Politikaları Konusundaki Deneyimler 19 B.1. Farklı Ülke Deneyimleri 20 DSÖ Politikalarındaki Gelişmeler Alma-Ata 1978 Health 2020 Devletin tamamı Toplumun tamamı Tüm politikalarda sağlık 21 Dünyada Çok Sektörlü Uygulama Durumu Eylül 2011’de Bakü’de toplanan DSÖ Avrupa Bölgesi Toplantısı Health 2020 Sağlık hedefleri: 1.Birlikte çalışmak 2.Daha iyi sağlık 3.Sağlık yönetişiminin iyileştirilmesi (tüm sektörlerdeki kilit aktörler ve karar vericilerin sağlık alanındaki sorumluluklarının ve sağlığın geliştirilmesinde potansiyel rollerinin farkında olmalarının sağlanması) 4.Ortak stratejik amaçlar belirlenmesi 5.Bilgi paylaşımının güçlendirilmesi 6.Katılımın artırılması (hasta odaklı hizmet sunumu ve sağlık okuryazarlığının artırılması) 22 22 Dünyada Çok Sektörlü Uygulama Durumu • DSÖ 65. Dünya Sağlık Asamblesi 19–21 Ekim 2011’de, Brezilya, Rio de Janeiro’da Sağlığın Sosyal Belirleyicileri Dünya Konferansı • Tüm Üye Ülkeleri; TÜM POLİTİKALARDA SAĞLIK (HEALTH in ALL POLICIES) anlayışını benimsemeye davet etmiştir. 23 Dünyada Çok Sektörlü Uygulama Durumu Sağlık 2020, "Herkes İçin Sağlık" değerleri 2 stratejik hedef: – Herkes için sağlığın iyileştirilmesi ve sağlık eşitsizliklerinin azaltılması – Sağlık için liderliğin ve katılımcı yönetişimin iyileştirilmesi 24 Farklı Ülke Deneyimleri Interdepartmental Public Health Committee (2002, Macaristan) National Public Health Committee (2004, Fransa) Traffic Safety Committee (2004, Slovakya) Food and Nutrition Action Plan (2010, Arnavutluk) Health Task Force in all Policies (2010, ABD) Joined-up Government :The Finnish Government System 25 Ancak bu örnekler arasında • Hem sağlık konularında, hem de tüm politikalarda sağlığı kapsayan • Tüm sektörleri ve tüm paydaşları aynı anda bir araya getiren • Bütüncül, sistematik ve kapsamlı bir örnek bulunmamaktadır. 26 C. Programın Geliştirilme Süreci BÖLÜM 1: KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ 27 27 Bir Hayalden Programa… 2009 yılı Ağustos ayında, ülkemizde çok sektörlü sağlık sorumluluğunu geliştirmeye yönelik bir çalışmanın tohumları atılmaya başlandı. Program Koordinatörü: Dr. Talat Bahçebaşı Program içeriği oluşturuldu: Amaç Kapsam Süreç 28 ÇSSSGP (25 Ağustos 2013 sonrası) Proje Koordinatörleri • Prof. Dr. Murat TOPBAŞ • Prof. Dr. Süleyman GÖRPELİOĞLU • Dr. Hüseyin İLTER • Uzm. Dr. Derya ÇAMUR • Prof. Dr. Ferruh N. AYOĞLU • Dr. Levent ALKAN • Murat GÜRSEL 29 Sağlığın Geliştirilmesi Sağlığın Korunması Tedavi Rehabilitasyon 30 o İlk resmi toplantısı 09 Mart 2011 tarihinde gerçekleştirildi. o Bölüm 1. Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesine Çok Paydaşlı Yaklaşım o Bölüm 2. Tedavi ve Rehabilite Edici Sağlık Hizmetlerinde Çok Paydaşlı Yaklaşım 31 24 5 gün Çalıştaylar 32 138 Sağlık Bakanlığı uzmanı 24 5 gün Çalıştaylar 33 138 37 Üniversite 235 Akademisyen Sağlık Bakanlığı uzmanı 24 5 gün Çalıştaylar 34 138 37 Üniversite 235 Akademisyen Sağlık Bakanlığı uzmanı 24 5 günlük Çalıştaylar 134 Kurum 386 Temsilci 35 36 37 38 39 D. Programın İçeriği 40 BÖLÜM 1: SAĞLIĞIN KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİNE ÇOK SEKTÖRLÜ YAKLAŞIM 41 Bölüm 1 Programın Bileşenleri ve Hedefleri BİLEŞEN 1. Biyolojik Çevrenin Geliştirilmesi 1.1. Bulaşıcı Hastalıkların Önlenmesi 1.2. Hayvan Sağlığının Geliştirilmesi BİLEŞEN 2. Gıda Güvenilirliği ve Sağlıklı Beslenmenin Geliştirilmesi 2.1. Gıda Güvenilirliği ve Besin Kalitesinin Artırılması 2.2. Sağlıklı Beslenme 42 Bölüm 1 Programın Bileşenleri ve Hedefleri BİLEŞEN 3. Sağlığın Bireysel Belirleyicilerinin Geliştirilmesi 3.1. Özbakımın Geliştirilmesi 3.2. Ağız-Diş Sağlığının Korunması BİLEŞEN 4. Sağlığın Sosyal Belirleyicilerinin Geliştirilmesi 4.1. Sosyal Statülerin İyileştirilmesi 43 Bölüm 1 Programın Bileşenleri ve Hedefleri BİLEŞEN 5. Yaşam Alanlarının Geliştirilmesi 5.1. Sağlıklı Yaşam Alanlarının Sağlanması 5.2. Okul Sağlığı 5.3. Umuma Açık Yerlerin İyileştirilmesi 5.4. Sosyal Alanların Geliştirilmesi. 5.5. Sağlık Tesisleri Yönetiminin Geliştirilmesi 5.6. Turizm Sağlığının Geliştirilmesi 5.7. Mezarlıkların Düzenlenmesi 44 Bölüm 1 Programın Bileşenleri ve Hedefleri BİLEŞEN 6. Fiziksel Çevrenin Geliştirilmesi 6.1. SU SAĞLIĞI VE SU KALİTESİNİN ARTIRILMASI 6.2. Hava Kalitesinin İyileştirilmesi 6.3. Elektromanyetik Güvenliğin Sağlanması 6.4. Atıkların Bertaraf Edilmesi 6.5. Gürültünün Önlenmesi 6.6. İklim Değişikliği Politikalarının Geliştirilmesi 6.7. Ekosistem Sürdürülebilirliğinin Sağlanması 6.8. Nükleer ve Radyasyon Güvenliğinin Sağlanması 45 45 Bölüm 1 Programın Bileşenleri ve Hedefleri BİLEŞEN 7. Kimyasal Çevrenin Geliştirilmesi 7.1. Giysilerin Güvenilirlik ve Kalitesinin Artırılması 7.2. Oyuncak Güvenilirliğinin Artırılması (Çocuk gereçleri) 7.3. Kozmetiklerin / Deterjanların Güvenilirliğinin Artırılması 7.4. Kimyasal Maddelerin Güvenliğinin Sağlanması 46 46 Bölüm 1 Programın Bileşenleri ve Hedefleri BİLEŞEN 8. Tıbbi Cihaz ve Ürünlerin Güvenli ve Akılcı Kullanımının Geliştirilmesi 8.1. Tıbbi Ürünlerin (Biyolojik Ürün ve İlaçlar) Güvenilirliğinin Artırılması 8.2. Tıbbi Cihazların Güvenilirliğinin Sağlanması 8.3. Mikro ve Nanoteknoloji İle Üretilmiş Malzemelerin Güvenli Kullanımının Sağlanması 8.4. Bitkisel Ürünlerin Güvenilirliğinin Sağlanması 47 Bölüm 1 Programın Bileşenleri ve Hedefleri BİLEŞEN 9. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Yönetiminin Geliştirilmesi 9.1. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Yönetimi 9.2. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörlerinin Azaltılması 9.3. Kanserden Korunma 9.4. Ruh Sağlığının Korunması ve Geliştirilmesi 9.5. Genetik Hastalıkların Önlenmesi 48 48 Bölüm 1 Programın Bileşenleri ve Hedefleri BİLEŞEN 10. İş Sağlığının Geliştirilmesi 10.1. İş Sağlığının Geliştirilmesi 10.2. Gayrisıhhi Müesseselerin Etkilerinin Azaltılması BİLEŞEN 11. Afetlere Hazırlıklı Olma ve Kazaların Önlenmesi 11.1. Ulaşım Güvenliğinin Geliştirilmesi 11.2. Kazaların Önlenmesi ve İlkyardım 11.3. KBRN ve Biyoterörizmin Etkilerinin Azaltılması 11.4. Afetlere Hazırlıklı Olma ve Müdahale 49 49 Bölüm 1 Programın Bileşenleri ve Hedefleri BİLEŞEN 12. Kanıta Dayalı Sağlık İletişiminin Geliştirilmesi 12.1. Sağlık İletişiminin Geliştirilmesi 12.2. Sağlık Bilişiminin Geliştirilmesi 50 Programın Dokümantasyon Yöntemi 51 51 Programın Dokümantasyon Yöntemi Okulu Sağlığı Analizi Ana okulu Yüksek öğretim Okulu Sağlığı İlk öğretim Lise Çıraklık 52 52 Programın Dokümantasyon Yöntemi Anaokulu Sağlığı Analizi Bina İklimlendirme Tuvaletler Mimari Oyun alanı Kullanılan malzeme Yemekhane Sınıf Ana Okulu Sağlığı Taşıma sistemi yöntemler Eğitim gereçleri Genel Temizlik Eğitim Güvenlik Ulaşım 53 Programın Dokümantasyon Yöntemi Anaokulu Sağlığı Analizi Bina İklimlendirme Tuvaletler Mimari Oyun alanı Kullanılan malzeme Yemekhane Sınıf Ana Okulu Sağlığı Taşıma sistemi yöntemler Eğitim gereçleri Genel Temizlik Eğitim Güvenlik Ulaşım 54 Programın Dokümantasyon Yöntemi Her Alt Bileşen için Hazırlanan Rapor İçeriğinde İş Tanımı Ana Hatları Eylem İşbirliği Yapacak Yapacağı Kuruluş Kuruluş Ne Yapar? Uygulama Stratejisi Varlığı Ne Zaman Yapar? Nasıl Yapar? Niçin Yapar? 55 Programın Dokümantasyon Yöntemi Her Alt Bileşen için Hazırlanan Rapor İçeriğinde Uygulama Stratejileri Eylem Sorunlar Yapacak Kuruluş Eylem Planı Varlığı Mevzuat Düzenleme Kurumsal İnsan Düzenlemeler Kaynakları 56 Programın Dokümantasyon Yöntemi Her Alt Bileşen için Hazırlanan Rapor İçeriğinde Eylem Planı Eylem Yapacak Kuruluş Kısa Vade (2012-2015) Orta Vade (2016-2020) Uzun Vade (2021- +) Mevzuat Düzenleme Kurumsal Düzenlemeler İnsan Kaynakları 57 Programın Dokümantasyon Yöntemi Her Alt Bileşen için Hazırlanan Rapor İçeriğinde Faaliyet Planlaması Eylem: Sorunlar: Mevzuat Düzenleme 2014 Faaliyetler Yapacak Kuruluş Q1 Q2 Q3 Q4 …. … 2015 Q1 Q2 Q3 2016 Orta Uzun + Vade Vade 2016 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Kurumsal Düzenleme …. … İnsan Kaynakları …. … 58 14 Cilt 3168 Sayfa 1218 Hedef 59 BÖLÜM 2: TEDAVİ VE REHABİLİTE EDİCİ SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇOK SEKTÖRLÜ YAKLAŞIM 60 Çalışma Başlıklarımız • • • • • • • • • • • Kardiyovasküler Hastalıklar Solunum Sistemi Hastalıkları Gastrointestinal Sistem Hastalıkları Dermatolojik Sorunlar Kulak, Burun, Boğaz Sorunları Endokrin, Beslenme ve Metabolitik Bozukluklar Göz Hastalıkları Genitoüriner Sistem Hastalıkları Kadın Hastalıkları ve Doğum Çocuk Hastalıkları Sosyal Pediyatri • • • • • • • • • • • Hematoloji Onkoloji İmmünolojik ve Allerjik Bozukluklar Kas-İskelet Sistemi ve Bağ Dokusu Bozuklukları Nörolojik Bozukluklar Psikiyatrik Bozukluklar Ağız ve Diş Hastalıkları Enfeksiyon Hastalıkları Yaralanmalar Zehirlenmeler Geriatri Çalışma Başlıklarımız (özel konular) • • • • • • • Hasta Hakları Hasta Güvenliği Sağlık İnsangücü Planlaması Klinik Araştırmalar Laboratuvarlar Sağlıkta Sağlıklı İletişim Acil Durumlar ve Afetler Ortaya Çıktığı Andan İtibaren Çok Paydaşlı Sağlık Sorumluluğunun Geliştirilmesi E. Programın Ulusal Politika Haline Gelmesi 63 1. Sağlık Bakanlığı Health 2020 2010-2014 Stratejik Planı 2013-2017 Stratejik Planı Çok Sektörlü Sağlık Sorumluluğunu Geliştirme Programı 64 2. Kalkınma Bakanlığı 10. Kalkınma Planı’nda (2014-2018) Sağlık Politikaları başlığı ilk maddesi: “Koruyucu sağlık hizmetleri çok sektörlü bir yaklaşımla gerçekleştirilecektir.” 65 3. Başbakanlık Genelgesi 2014/21 sayılı Başbakanlık Genelgesi 23 Aralık 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğü girdi ÇPSSGP’DA SU… 67 Durum Analizi-1 A. İçme- Kullanma Suyunun Sağlanması ve Kalitesinin Arttırılması A.1. Su Kaynağı Yönetimi A.2. Havza Alanı Yönetimi A.3. İsale Hattı Yönetimi A.4. Arıtma ve Arıtma Tesisi Yönetimi A.5. Su Deposu Yönetimi A.6. Su Dezenfeksiyon Kalitesinin Sağlanması A.7. Şehir İçi ve Bina İçi Su Şebekesi Yönetimi A.8. İçme- Kullanma Suyunun İzlenme Kalitesinin Yükseltilmesi 68 Durum Analizi-2 B. Ambalajlı Suların Kontrolünün Sağlanması C. Tarımsal Sulamanın Geliştirilmesi D. Termal Suların Düzenli Kullanımı ve Kontrolü E. Yüzme Suları Ve Havuzlarının Kontrolü F. Atık Suların Kontrolü, İyileştirilmesi ve Geri Dönüşümünün Sağlanması G. Sanayide Kullanılan Suların Kontrolü H. Yağış Sularının Toplanması ve Geri Dönüşümde Kullanılması I. İklim Değişikliğinde Suların Kontrolü İ. Enerji Amaçlı Kullanılan Suların İzlenmesi J. Doğal Afetlerde Su Yönetimi 69 70 71 Hedef Sayısı 92 Sorumlu Kurum Sayısı 9 Yardımcı Kurum Sayısı 76 72 Sorumlu Kurumlar / Kuruluşlar • • • • • • • • • T.C. Başbakanlık T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı T.C. İç İşleri Bakanlığı T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Yerel Yönetimler T.C. Sağlık Bakanlığı 73 http://www.thsk.gov.tr/component/k2/cok -paydasli-saglik-sorumlulugunu-gelistirmeprogrami.html 74 ÇPSSGP – HEP BİRLİKTE HAZIRLADIĞIMIZ – DİĞER ÜLKELERE DE ÖRNEK OLACAK BİR «HALK SAĞLIĞI PROGRAMI» 75 76 TEŞEKKÜRLER 77