Sosyal Güvenlik Nereye Doğru Gidiyor?
Transkript
Sosyal Güvenlik Nereye Doğru Gidiyor?
Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler IBM Global Social Segment Haziran 2007 Sosyal Güvenlik Nereye Do ru Gidiyor? 15 Bat Avrupa ülkesindeki sosyal güvenlik yönetimi CEO’lar ile yap lan görü meler Haz rlayanlar: Prof. Dr. Paul SCHOUKENS Prof. Dr. Danny PIETERS Sayfa 1 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler #çindekiler Önsöz - Chris Gibbon 5 Giri 7 Görü melerin baz genel sonuçlar 9 1 Belirleyici etkenler 1.1 Demografik sorunlar 10 10 1.1.1 Daha az ye il, daha fala gri 10 1.1.2 1.1.3 Bak m için daha fazla gereksinim Aç k görü 12 13 1.2 Göç 14 1.3 De;i en aile yap lar 1.4 < sizlik ve genel ekonomik durum 17 18 1.5 Sosyal güvenlik güvencesi olmadan çal ma 21 1.5.1 Genel olarak kay t d çal ma ve gelirin dü ük beyan edildi;i 21 1.5.2 Yasa d göçmenlerin çal mas 24 1.5.3 Bir ülkede yabanc sosyal güvenlik güvencesiyle çal ma 24 1.5.4 (Tam) sosyal güvenlik güvencesi olmadan yasal çal ma 25 1.6 Gerileyen sosyal de;erler / Dayan ma konusu 1.6.1 Nesiller aras dayan ma (her iki yönde) 27 27 1.6.2 Sosyal hak doland r c l ; 27 1.6.3 Sosyal güvenlik temelinde dayan man n (“sosyal sözle me”) öneminin anla lmamas 28 1.7 Artan beklentiler ve talepler 1.7.1 Sosyal güvenli;in içeri;i 29 29 1.7.2 Sosyal güvenlik yönetimlerinin davran 31 1.7.3 Reform 1.7.4 Mahkeme ba vurular ve dava say lar 33 34 1.8 Kamu ve özel sektör oyuncular 1.8.1 Siyasi karar alma 1.8.2 Özelle tirme e;ilimi 1.9 Adem-i merkeziyetçili;e kar 1.9.1 Merkeziyetçili;e kar merkeziyetçilik 34 35 merkeziyetçilik 37 yetkilendirme ve adem-i 1.9.2 Sosyal güvenli;in çe itli bölgelerde fiili ekilde farkl la mas Sayfa 2 34 37 38 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 2 Sigorta kapsam ndaki nüfus ve verilen sosyal haklar 39 2.1 Sigorta kapsam ndaki nüfus / yoksulluk 39 2.1.1 Özel gruplar n genel sosyal güvenlikle bütünle tirilmesi 39 2.1.2 Serbest meslek sahipleri 39 2.1.3 Hedeflenen sosyal haklar 2.1.4 Haklar almama ve otomatik olarak verme 40 41 2.2 Farkl planlar ve yönetimler aras nda kar l kl etkile im 43 2.3. Sosyal hak planlar n n etkinle tirilmesi 2.4 Ya l l k emekli maa lar 45 47 2.4.1 Emekli maa reformu 47 2.4.2 Emeklilik ya 48 2.4.3 Birinci kademe ve primlerin tümünün i verence ödendi;i ve i çinin fona katk s n n olmad ; emeklilik planlar 48 2.4.4 Birinci ve ikinci kademelerin geli tirilmesi 51 2.4.5 Katk pay ile emekli maa aras nda daha fazla orant 53 2.5 Dul ve yetim yard m 2.6 Çal amama durumu sosyal haklar 53 54 2.7 < sizlik sosyal haklar 57 2.8 Sa;l k ve bak m 2.8.1 Sa;l k 58 58 2.8.2 Bak m 61 2.9 Aile ödenekleri 63 3 Sosyal güvenlik finansman 64 3.1 Sosyal güvenlik finansman yap s ve kaynak düzeyleri 3.2 Gelecek için kaynak sa;lama 64 67 3.3 Katk paylar ödeme konusundaki yetersizlik 67 4 Yönetim 68 4.1 Yönetim yap s ve yönetimler aras 68 4.2 < veren ve sosyal sigortal larla ili kiler 4.3 Sendikalar n ve i veren organizasyonlar n n konumu 70 70 4.4 BT, e-devlet ve veri gereksinimi 71 5 Yabanc ve uluslararas etkiler 74 5.1 Avrupa Birli;i 74 5.2 Yabanc etkiler 5.3 Küreselle me ve yerel olmaktan ç karma 76 76 Sayfa 3 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 6 CEO’nun “mesaj ” 6.1 Sosyal güvenli;e olan inanç 6.2 Sosyal sözle menin sonucu olarak sosyal güvenlik; daha iyi anla lma gereksinimi 78 78 79 6.3 Demokratik toplumun gerekli bir bile eni olarak sosyal güvenlik 79 6.4 Sürdürülebilir finansal ve ekonomik temel gereksinimi 79 6.5 Pozitif bir ekonomik faktör olarak sosyal güvenlik 6.6 <nsanlar n hizmetinde olan sosyal güvenlik, en muhtaç durumdaki ilk s rada 6.7 Daha bütünsel bir görünüm 6.8 Genç nesillere dikkat 80 80 81 81 6.9 Sosyal ortaklar n rolü 82 6.10 Politikac lar n ve yönetimlerin sorumluluklar 6.11 Daha fazla AB kat l m 82 82 7 Ara t rmac lar n son aç klamalar 7.1 Sosyal güvenli;e olan temel inanç 83 84 7.2 Sosyal güvenlik: Demokrasinin dire;i / Demokrasi: Sosyal güvenli;in zorlu;u 86 7.3 Sosyal güvenlik kal c olacaksa de;i mek zorundad r! 89 7.4 Sosyal güvenlik plan olmas n veya sistem tek ba na olsun 91 7.5 Nesil dayan mas ve genç nesil ayr mc l ; 93 7.6 Sosyal güvenlik korumas olmadan çal ma 94 7.7 Artan göçün etkisi 7.8 Etkinle tirme 96 97 7.9 Finansman ve özelle tirme hakk nda sorular 98 7.10 Artan ikayetlerle ba a ç kma 7.11 Dahili olarak yeniden yap lanma gereksinimi 100 101 7.12 Ulusal sosyal güvenlik ve daha büyük bir dünya 101 7.13 Genel Bak 103 Ek 1: Görü me yap lan ki iler 104 Ek 2: Görü melerin biçimi 110 Yazarlar hakk nda 112 Sayfa 4 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önsöz – Nereye Do ru Gidiyoruz? IBM Global Social Segment ad na, Profesör Danny Pieters ve Profesör Paul Schoukens taraf ndan haz rlanan “Sosyal Güvenlik Nereye Do(ru Gidiyor?” ba+l kl bu raporu yay nlamaktan memnunluk duyuyorum. Pieters ve Schoukens’in sosyal güvenlik yöneticilerini en fazla me+gul eden bu soruyu, yani “21. yüzy lda sosyal güvenlik nereye do(ru gidiyor?” sorusunu sormalar hiç +a+ rt c de(il. Bu soruya yan t vermek için yazarlar, Yunanistan d + nda, geni+lemeden önceki 15 Bat Avrupa ülkesinin yakla+ k 70 sosyal güvenlik yönetimi CEO’su ile yap lan görü+melerden derlenen e(ilimleri tan mlam +lard r. Bu 15 Bat Avrupa ülkesi +unlard r: Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, 9rlanda, 9talya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, 9spanya, 9sveç ve 9ngiltere. Avrupa Ekonomik Bölgesinin bir üyesi olan Norveç de bu listede yer alm +t r. Pieters ve Schoukens, ayr nt l inceleme için 12 alan tan mlam +t r: i) Sosyal güvenlik konusundaki temel inanç ii) Demokrasi ile etkile+im iii) Güvenlik ve reform gereksinimi iv) Daha fazla etkile+im ve daha fazla kat l ml çal +ma v) Nesilleraras dayan +ma vi) Sosyal güvencesiz çal +ma vii) Göçün etkileri viii) Aktivasyon politikas ix) Finansman ve özelle+tirme ile ilgili soru i+aretleri x) Artan +ikayetleri yönetme gereksinimi xi) Sosyal güvenlik yönetimlerinin dahili olarak yeniden yap land r lmas gereksinimi xii) Daha büyük bir dünyada ulusal sosyal güvenlik Sayfa 5 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Pieters ve Schoukens, bulgular n IBM’in Ekim 2006’da Roma’da düzenlenen Uluslararas Sosyal Güvenlik Forumu’nda (International Social Security Forum) sundu. IBM, küresel sosyal güvenlik toplulu(u içinde sosyal güvenli(in gelece(i konusundaki tart +malara h z vermek için bu çal +man n tam raporunu yay nlamaktad r. Bu raporun yay nlanmas , IBM'in Avrupa Sosyal Güvenlik Kurumu (EISS; European Institute of Social Security) ile i+birli(i içinde çal +t ( bir dizi giri+imin devam niteli(indedir. Bu giri+imler, Sosyal Güvenli(e 9li+kin Ana Program , Avrupa sosyal güvenlik kurumlar taraf ndan Internet'in geli+mekte olan kullan m na ili+kin kapsaml üç ara+t rmay , seçilen Avrupa ülkelerinde vergilendirme ile sosyal güvenlik aras ndaki ili+ki hakk nda bir raporu, IBM uzmanlar n sosyal politika e(ilimleri ve yönelimleri konusunda sürekli bilgilendirme amaçl y ll k Sosyal Güvenlik Akademisi çal +mas n içerir. IBM ve EISS, sosyal hizmetler ve sosyal güvenlik fikir liderli(i alanlar nda i+birli(ini sürdürmeyi planlamaktad r. Bu raporun, vatanda+lara sosyal hizmetlerin ve sosyal güvenli(in sa(lanmas n geli+tirmeye ve dönü+türmeye çal +an kamu yöneticileri için yeni ve de(erli bilgiler sa(layaca( na inan yoruz. Chris Gibbon IBM Global Social Segment Ba+kan Yard mc s ve Ortak chris_gibbon@uk.ibm.com Sayfa 6 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Giri Bu rapor, Yunanistan d + nda, geni+lemeden önceki 15 Bat Avrupa 1 ülkesindeki yakla+ k 70 sosyal güvenlik yönetimi CEO’su ile yap lan görü+melerden derlenen e(ilimleri gözler önüne sermektedir. Bu 15 Bat Avrupa ülkesi +unlard r: Avusturya (AVU), Belçika (BEL), Danimarka Bu raporda, sosyal güvenli in gelece i konusundaki ki isel görü leri sorulan 15 Bat Avrupa (DAN), Finlandiya (F9N), Fransa (FRA), Almanya (ALM), 9rlanda (9RL), 9talya (9TA), Lüksemburg (LÜK), Hollanda (HOL), Norveç (NOR), Portekiz (POR), 9spanya (9SP), 9sveç (9SV) ve 9ngiltere (9NG). Avrupa Eonomik ülkesindeki sosyal güvenlik yöneticimi CEO’su ile yap lan Bölgesinin bir üyesi olan Norveç de bu listede yer alm +t r. görü melerin sonuçlar sunulmaktad r. Görü+meler May s 2005 ile Haziran 2006 tarihleri aras nda gerçekle+tirilmi+tir; görü+meyi yapanlar, her ikisi de Leuven Üniversitesi’nde ö(retim görevlisi olan Prof. Dr. Paul Schoukens* ile Prof. Dr. Danny Pieters’tir. Görü+meye kat lan CEO’lar n adlar Ek 1’de yer almaktad r. Ancak, görü+meye kat lan ki+ilerin dile getirdi(i görü+lerin içeri(inin gizli tutulmas kararla+t r lm +t r. Metinde bir ülkenin ad n n geçmesi, o ülkeden görü+meye kat lanlar n tümünün ya da ço(unun ayn görü+te oldu(unu göstermez; yaln zca bu ülkeden görü+meye kat lanlardan birinin görü+ünü bu +ekilde ifade etti(ini gösterir. Görü+meler ortalama bir buçuk saat sürmü+tür. CEO’lar n her birine, sosyal güvenli(in k sa ve orta-uzun vadedeki gelece(i (gelecek 3 y l/gelecek 12 y l) ile ilgili görü+leri sorulmu+tur. Görü+melerin yap ld ( tektip biçim Ek 2’de yer almaktad r. 1 Özel bir durum olarak, sosyal güvenlik yönetimleri için çal +an ya da sosyal güvenli(e ili+kin genel bir görü+ü bulunan ara+t rma gruplar n n ba+kanlar yla da görü+tük. Bu durumda görü+me ilgili ülkenin CEO’sunun te+vikiyle yap lm +t r. * Lüksemburg’daki görü+meler, Paul Schoukens yerine yine Leuven Üniversitesi’nde çal +an Bernhard Zaglmayer taraf ndan gerçekle+tirilmi+tir. Sayfa 7 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Bu raporun CEO’lar taraf ndan dile getirilen temel ifadeleri ve görü+leri özetlemeye çal +t ( n en ba+ ndan belirtmek yerinde olacakt r. nu belge, belirtilen konular n tümünün yer ald ( ya da ifade edilen görü+lerle ilgili olumlu ya da olumsuz bir yarg da ya da de(erlendirmede bulunan bir çal +ma de(ildir. Ancak, çal +man n sosyal güvenli(in son derece ayr cal kl tan klar olan sosyal güvenlik yönetimi CEO’lar n n görü+lerini yans tt ( için çok anlaml oldu(unu dü+ünüyoruz. Raporun son sözler bölümünde, görü+ümüze göre son zamanlarda ara+t rma ya da politika geli+tirme alan nda yeterli dikkatin gösterilmedi(i konular vurgulayarak daha fazla özene gerek oldu(unu göstermeye çal +aca( z. Böylece, bu raporun özellikle Avrupa Sosyal Güvenlik Kurumu ile Avrupa ve Sosyal Güvenlik Ara+t rma Birimi gibi ara+t rma kurumlar n n dünün ya da bugünün sorunlar n de(il, gelecekte daha yo(un +ekilde hissedilecek sorunlar için bir ara+t rma faaliyetleri program geli+tirmesine yard mc olmas n istiyoruz. Sayfa 8 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Görü melerin baz genel sonuçlar Görü+meyi yapanlar, CEO’lar n ki+isel görü+lerini alma konusunda srarc yd lar. Ancak, birkaç durumda, CEO’lar n adlar kurumlar ndaki konumlar yla birlikte an lm +t r. Bunu, ki+isel görü+leri ile kurumlar n n beyanlar n n birbiriyle örtü+tü(ü +eklinde aç klayabiliriz. Görü+meye kat lanlar n ço(unun, sorumlu olmad klar sosyal güvenlik alanlar yla ilgili beyanda bulunmaktan kaç nd ( n ve sorumlu olduklar sosyal güvenlik alanlar na yo(unla+t klar n fark ettik. Di(er bir bulgu da, görü+meyi yapanlar k sa vadeli (dört y l) ve orta-uzun vadeli (on iki y l) görü+ler aras nda her zaman bir ayr m yapsa da, görü+meye kat lanlar n ço(unun "gelecek" ile ilgili görü+lerini ifade ederken bu tür bir ayr ma girmemi+ olmas d r. CEO’lar n baz lar , sosyal güvenli(in nas l bir de(i+im gösterece(i ya da göstermesi gerekti(i konusunda ki+isel görü+lerini belirtmek yerine, gelecekle ilgili “tahminlerde” bulunmay tercih etmi+tir. Görü+melerin ana sonuçlar n , görü+melerin biçimiyle k smen ili+kili alt ba+l k alt nda toplamaya çal +t k: 1. Belirleyici etkenler 2. Kapsanan nüfus ve verilen haklar 3. Sosyal güvenlik finansman 4. 9dare 5. Yabanc ve uluslararas etkiler 6. CEO’nun “mesaj ” Sayfa 9 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1 Belirleyici etkenler Bu bölümde, görü+meye kat lanlara göre sosyal güvenli(in gelece(ini etkileyebilecek her türlü etkeni ele alaca( z. Hem ya+amsal hem de toplumsal etkenlerin yan s ra, belirleyici yasal, politik ve ideolojik etkenleri görece(iz. 1.1 Demografik sorunlar uzamas ) ve azalan yeni do an 1.1.1 Daha az ye il, daha fazla gri çocuk say s n (do urganl kta Tüm ülkelerde demografik sorun önemli olarak belirtilmi+tir. Demografik sorun, ilk planda artan ya+l nüfusunu (ya+am beklentisinin uzamas ) ve Demografik sorunlar, artan ya l nüfusunu (ya am beklentisinin azalma) kapsar. azalan yeni do(an çocuk say s n (do(urganl kta azalma) kapsar. Di(er bir deyi+le, az, daha az ye+il ve çok, daha çok gri! Ancak, demografik zorluklar n önemi ülkeden ülkeye farkl l k göstermektedir; baz ülkeler bu sorunu di(erlerine göre daha yak n bir zamanda ve daha derin bir +ekilde hissetti. Baz ülkelerde, gerekli önlemlerin al nd ( na dair bir dü+ünce olu+urken; baz lar nda bu dü+ünce görülmemektedir. Demografik verilerin ve evrimin her ülkede birbirinden farkl oldu(u; dolay s yla buna yönelik reformun da farkl oldu(u görülmü+tür. Baz ülkelerde, belirli özellikleri nedeniyle, demografik sorunlar di(er ço(u ülkeye göre daha sonra ortaya ç kacakt r (NOR, 9SP, POR, 9RL, LÜK). Örne(in 9spanya’da, +u anki durum göreli olarak iyidir; iç sava+ s ras ndaki (1936-1939) dü+ük do(um oranlar sonucu emekli maa+ almaya yeni ba+layan çok say da ki+i yoktur. Ancak, demografik kriz ülkeyi önümüzdeki be+ y l içinde derinden vuracakt r. Ülke nüfusuna +u anda bütçe kayna( olsa da, gelece(i güvence alt na almak için emeklilik sisteminde büyük reformlar yap lmas gerekti(ini anlatmak için epey çaba sarf edilmesi gerekiyor. Ayr ca, diktatörlük rejiminin sona ermesinden sonra yeni gruplar n güvenlik sistemine kat lmas yla birkaç y l içinde sisteme ek bir yük gelecektir (9SP). Sayfa 10 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Portekiz’de demografik sorunlar di(er ülkelerden daha sonra ortaya ç kacak gibi görünüyor. Ancak, Portekiz sosyal koruma sistemi, di(er Avrupa ülkelerindeki sistemlerden daha yeni ve daha zay ft r. Ayr ld klar nokta farkl d r; demografik sorunlar n sonuçlar dolay s yla daha büyük olabilir. Portekiz bir yandan, çok say da insan yoksulluk içine itmek istemedikçe koruma düzeyini çok fazla azaltamayacakt r. Öte yandan, Kuzey Avrupa’daki CEO’lar n ço u, nüfusun ya lanmas n n emeklilik sistemi üzerindeki etkisinin büyük oranda kontrol alt nda oldu unu sistemi +imdi oldu(u gibi sürdürebilmek için çok büyük mali s k nt larla yüz yüzedir. Bir CEO, ya+lanman n mali sonuçlar olan bir sosyal sorun oldu(u ve sosyal sonuçlar olan mali bir sorun olmad ( görü+ünü dile getiriyor (POR). 9spanya’da da sosyal koruma son birkaç on y ldaki h zl ekonomik geli+meyle ayn h zda geli+memi+tir (9SP). tahmin ediyor. 9rlanda'da demografik durum henüz olumludur. Nüfus yak n gelecekte göreli olarak genç olmaya devam edecektir ve ülke ekonomik olarak geli+mektedir. Ayr ca, 9rlanda genç göçmenler için de çekici bir ülkedir. Kötüle+en demografik sorunlar Avrupa'n n geri kalan ndan daha sonra ortaya ç kacakt r. 9rlanda için en fazla endi+e verici olan konu ise, sa(l k ve bak m hizmetleri için artan gereksinimdir (9RL). Kuzey Avrupa’daki CEO’lar n ço(u, nüfusun ya+lanmas n n emeklilik sistemi üzerindeki etkisinin, son y llarda emeklilik sisteminde gerçekle+tirilen kapsaml reformlar sayesinde büyük oranda kontrol alt nda oldu(unu tahmin etmektedir (9SV, F9N ve ayn zamanda ALM ve LÜK). Bununla birlikte, CEO’lar n bir k sm , var olan emeklilik sisteminde yap lan küçük ve bir defaya mahsus düzenlemelerin yetersiz oldu(u ve yeterli çözüm için kapsaml reformlar n yap lmas gere(inde srarl d r. Ayn zamanda, nüfusun reformlar anlamas n n önemini de vurgulamaktad rlar (9SV ve AVU). Sonuç olarak, daha kapsaml reformlar daha büyük bir parlamento giri+iminin ve buna muhalif görü+lerin ürünüdür; reform sürecine sosyal ortaklar da kar + r (9SV, LÜK). Sayfa 11 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.1.2 Bak m için daha fazla gereksinim Demografik sorun konusu aç ld ( nda, ilk olarak dile getirilen emekli maa+lar olur. Ancak, CEO’lar n büyük bir k sm konuya daha geni+ bir aç dan bakmaktad r. Emekli maa+lar kontrol alt nda oldu(unda bile, “daha az ye+il, daha fazla gri" demografik durumu, sosyal güvenlik “Daha az ye il, daha fazla gri” demografik durumu, sosyal güvenlik sistemlerini, özellikle sa l k ve bak m planlar konusunda zorlayacakt r. sistemlerini, özellikle sa(l k ve bak m planlar konusunda daha fazla zorlayabilir. Kapsaml bir bak m ya da bak m sigortas ve/veya bak m hizmetlerine olan gereksinimin (DAN, 9RL , AVU) yan s ra, i+siz ya+l ki+iler için özel i+sizlik yard mlar (emeklilik öncesi düzenlemeler) (DAN) geli+tirilmesi gereklili(i dile getirilimi+tir. Baz ülkelerin, bak m hizmetlerinin niceli(ini ve niteli(ini büyük oranda art rmas gerekmektedir (9RL). Sa(l k bak m sisteminde, artan maliyetlerde kesinti yap lmas gere(i belirtilmi+tir (ALM). CEO’lardan biri bu sorunu, gençlerin son derece kötü sa(l k durumuyla ili+kilendirmi+tir. CEO’yu, sa(l kl ya+ayanlara sa(l k primlerinde indirim sa(layarak gelecekteki sa(l k sigortas sisteminde insanlar daha sa(l kl ya+ama konusunda harekete geçirecek (di(er +eylerin yan s ra, daha fazla spor yaparak) bir yap önermeye iten, artan hastal k say s olabilir (ALM). Di(er CEO’lar, ya+lanman n büyük bir sorun olmad ( n ; onlar sa(l kl ve artan potansiyelleriyle kültürel olarak ba+a ç kabilir k lman n önemli oldu(u görü+ünü belirtmi+lerdir. CEO’lardan biri ya+lanmaya olumlu taraf ndan bakmay önermi+tir: ya+l ki+ilerin bir sürü (bo+) zaman n n n oldu(unu unutmayal m; bu ki+ilerin bu zaman toplumumuzun +u anda yapt ( ndan daha faydal +ekilde geçirmelerini sa(layabiliriz. Böylece, ya+l lar toplumla daha fazla kayna+t rabiliriz (9TA). Sayfa 12 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 1.1.3 Önemli Noktalar Aç k görü Tüm ülkelerde demografik sorun bu +ekilde kabul edilse de, CEO’lar n baz lar “gelecekle ilgili aç k bir görü+e” sahip olma konusunda uyar da bulunmu+tur. CEO’lardan biri, ya+lanan nüfusun maliyetini tahmin etmeye çal +an ara+t rmalar de(erlendirirken sa(duyunun gere(inden söz etmi+tir. Bu ara+t rmalarda genellikle hesaplamalar için sabit parametreler kullan l r; öte yandan gerçek çok daha karma+ kt r. Yeni Tüm ülkelerde demografik sorun kabul edilse de, CEO’lar n baz lar "gelecekle ilgili aç k bir görü e" sahip olma konusunda uyar da bulunurken; içlerinden biri ya lanan nüfusun maliyetini tahmin etmeye yönelik ara t rmalar de erlendirirken sa duyunun gere inden söz etmi tir. hastal klar ya da bo+anm + aile say s ndaki art + gibi yeni olgular n gerçek etkisini tahmin etmek güçtür. Ayr ca geçmi+te, ekonomistlerin sosyal koruma ve özellikle de emekli maa+lar yla ilgili tahminleri ve felaket senaryolar nda s k s k yan ld klar ortaya ç km +t r (9SP, FRA). Son olarak, demografik sorun, tüm ülkeyi ayn +ekilde etkilemedi(i; daha çok baz bölgeleri veya nüfusun belirli gruplar n etkiledi(i için çe+itlilik gösterebilir. Örne(in, baz Kuzey Avrupa ülkelerinde, bölgesel demografik de(i+im gibi ek sorunlar görülmektedir. Kuzey'de düzgün bir sosyal altyap n n korunmas gittikçe sorunlu olmaya ba+lam +t r. Nüfus gittikçe daha fazla güneye, özellikle güneydeki +ehirlere göç etmekte; ülkelerin kuzey bölümlerini terk etmektedir. Sonuç olarak, sosyal sigortal lar n tümü için e+it haklar n sa(lanmas ; örne(in, Kuzey'deki tenha bölgelerde ya+ayanlar için sorunlu olmu+tur. Güney’deki insanlar ikinci ya da üçüncü nesil iç göçmenler oldu(u ve geldikleri bölgeyle olan duygusal ba( kaybettikleri için gelecekte daha fazla tart + lacak olan artan bölgeler aras dayan +ma anlam na gelir. (F9N). Sosyal güvenlikle ilgili baz idari görevleri Kuzey’e kayd rmak için baz giri+imlerde bulunulmu+tur (F9N, NOR). Hollanda’da, görü+meye kat lan CEO’lar aras nda çok fazla dile getirilen ve beklenen i+gücü s k nt s na vurgu yapan demografik sorunlarla ilgili daha kapsaml belirgin bir yakla+ mla kar+ la+t k. Di(er ülkelerdeyse, Hollanda sosyal güvenlik CEO’lar , demografik soruna çözümün ekonomik büyüme oldu(unu belirttikten hemen sonra +u soruyu soruyorlar; bu ekonomik büyümeyi sürdürecek yeterli i+gücü olacak m ? Sayfa 13 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Bu nedenle, Hollandal CEO’lar, gelecekte insanlar n i+gücü piyasas nda yaln zca daha uzun kalmayaca( n , ayn zamanda ya+am döngüsü görü+ünde, sosyal korumaya kapsaml yeni bir yakla+ m n da geli+tirilece(i konusunda srarl lar. Ya+am döngüsü konusunda, insanlar n ya+am a+amalar yla ilgili bir ayr m yap lmaktad r: • 0-25 ya+: okul dönemi • 25-45 ya+: deneyim kazanma dönemi • 45-65 ya+: yo(un çal +ma dönemi • 65-80 ya+: çal +man n b rak lmas ; ancak toplumda aktif rol oynama • 80 ya+ ve üstü: ya+am n son günlerinin güzel geçirilmesinin sa(lanmas Sosyal haklar ve hizmetler farkl ya+am a+amalar çevresinde yap land r lmal ve her biri için farkl bir tasar m olmal d r. Her ya+am a+amas için, toplu sözle+meler yap labilir, çal +ma toplu sözle+mesi, bak m toplu sözle+mesi (çal +an ki+iler için, çocuklar hasta olanlar için) ya+l lar için toplu sözle+me vb. Demografik konularla ilgili son sözde, çiftçilerin sosyal güvenli(i ile ilgili özel düzenlemeleri belirtmek istiyoruz. Böyle özel planlar uyguland ( nda, görü+meye kat lanlar gittikçe devlet taraf ndan desteklenecekleri konusunda hemfikirdiler; ulusal çiftçileri desteklemek için kabul edilebilir bir yol gibi görünüyor (F9N). 1.2 Göç Sosyal güvenli(in yak n gelece(iyle ilgili çok önemli bir olgu da, özellikle Avrupa ülkelerine yap lan göçlerdeki art +t r. Baz Kuzey ülkeleri, demografik sorunu daha fazla göçe izin vererek çözme olas l ( n ya da gere(ini dü+ünmektedir. Öte yandan göç, politik ve kültürel bak + aç s ndan oldukça sorunlu bir konu olarak dü+ünülmektedir; bir ülkede olmas istenen türde+li(i (+u anda hiç olmad ( kadar de(i+tirdi(i gibi) de(i+tirmeyecek midir (F9N, NOR)? Sayfa 14 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Benzer sesler Güneyden de yükselmektedir; CEO’lar göçün demografik sorunlar n bir çözümü olarak görülmemesi konusunda uyar yorlar (9SP, POR). Göçmenler toplumla bütünle+tiklerinde, onlar da çok say da çocuk yapmaktan kaç nmaya ba+l yorlar. Ayr ca, bugün çal +maya ba+layan göçmenler, bundan 20 – 25 y l sonra emekli olacaklar ve onlar da ya+l l k sorununun bir parças haline gelecekler (9SP, POR). Bunun yan s ra, Göçün demografik sorunlar n bir çözümü olarak görülmemesi gerekiyor çünkü göçmenler toplumla bütünle tiklerinde, onlar da çok say da çocuk yapmaktan kaç n yorlar. göçmenler ve özellikle tespit edilen yasad + olanlar , di(er ortalama çal +anlarla k yasland ( nda e+it sürede prim ve vergi ödememesine ra(men sosyal haklardan yararlanabilmektedir (9SP). Ancak, baz CEO’lar, yasal ve yasad + göç sürecinin durmayaca( görü+ündedir. Nüfusun, göçün artabilece(i konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir. Yasad + göçmenlerle ilgili belirli bir sorun bulunmaktad r. Bu göçmenlerden büyük bir k sm n yasal göçmene dönü+türmek için kapsaml yasalla+t rma kampanyalar düzenlendi (9SP). Yasalla+t rma i+lemleri, yasad + i+çileri “su yüzüne ç kard ” ve onlar hem sosyal sisteme katk lar hem de sosyal haklar aç s ndan sisteme dahil etmi+tir (9SP, POR). Ayr ca, göçmenler çok farkl bak + aç lar na sahip olabilmektedir; baz lar ülkede kalarak burada yeni bir ya+am kurmay isterken, baz lar ülkelerine geri dönmeyi (ya da ba+ka ülkelere “gitmeyi”) istemektedir. Bu farkl tutumlar sosyal güvenlik sistemleri için sorunlar olu+turacakt r: bu farkl isteklere nas l yan t verilecek (9SP)? CEO’lardan biri giderek artan, ailelerin yeniden bir araya gelmesinden kaynaklanan sorunlar konusunda uyarmaktad r; kendi ülkelerinden gelen aile üyeleri de sosyal güvenlik sistemine bel ba(lamaya ba+layacakt r (9SP). 9rlanda’da göç yak n bir tarihe kadar önemli bir konu de(ildi. Politika yap c lar, izlenecek göç sosyal politikas n n temel hatlar n henüz çizememi+lerdir. 9rlanda’ya göç son y llarda, k smen, geli+en ekonomi nedeniyle çok büyük oranda artm +t r. Birkaç y l sonra nüfusun %10’unun göçmenlerden olu+mas beklenmektedir. 9rlanda gibi nüfusu her zaman son derece türde+ olan bir ülke için çok yeni bir olgu. Çok kültürlü bir ülke 9rlanda için yeni bir kavramd r. Bu yeni göç sorunlar n ölçmek ve bu sorunlarla ba+a ç kmak için politikalar yava+ yava+ ba+lat lmaktad r. Sayfa 15 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Ülke halen, do(ru say da göçmenin ne olaca( n n yan t n ve bu göçmenlerin toplumla nas l en iyi +ekilde birle+tirilece(inin yollar n aramaktad r. Temel sorulardan biri, 9rlanda ekonomisi kötüye gitti(inde 9rlanda’n n göçmenlerle ne yapaca( d r (9RL)? Lüksemburg’da, göç ile ya+anan deneyim önemli bir yer tutmaktad r. Ülkedeki demografik durum, Fransa, Belçika ya da Almanya gibi kom+u ülkelerden gelen gençler nedeniyle di(er AB ülkelerine göre daha az kritik olabilir. Bir yanda, bu göç 30 ya+ n alt nda iyi e(itimli ki+ileri arayan giri+imcilerin taleplerini kar+ lamaktad r. Di(er yanda ise, daha fazla say da ki+i sosyal haklardan yararlanmakta ve sosyal risk olu+tu(unda sosyal güvenlik bütçesindeki harcamalar n artmas na neden olmaktad r. Bu durum daha çok, hastal k/sa(l k ve bak m ile i+sizlik için geçerlidir. Portekiz'den iyi +ekilde yap land r lm + göç ak + , Portekiz uyruklular Lüksemburg'a göç ederek k sa bir süre çal +t ktan sonra sosyal haklardan yararlanmaya ba+lad ( için bir tür “sosyal turizm” biçimini almaktad r. 9+sizlik sigortas haklar ndan yararlananlar n nispeten yüksek bir yüzdesini Portekiz uyruklular olu+turmaktad r (LÜK). Avusturya’da, yasad + göç konusunda daha iyi bir bütünle+tirme politikas n n öneminden söz edilmi+tir (AVU). Sayfa 16 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.3 De i en aile yap lar Çe+itli ülkelerin üst düzey yöneticileri, aile hayat ile ilgili önemli toplumsal de(i+iklikler ve bunlar n sosyal güvenlik üzerine etkilerine dikkati çekmi+tir. Yeni kurulan aileler, sonraki e+ler, ailelerin yan na yerle+tirilen çocuklar ve ortak ebeveynlik gibi konularda sosyal güvenli(in gelecekteki konumu ne olacakt r (9NG, 9RL, BEL, LÜK)? Kad nlar n çal +ma hayat na giri+i de, sosyal güvenli(in gelece(i üzerinde önemli ba+ka bir etken olmu+tur (9SP, FRA, POR, AVU). Ailede önemli de i iklikler görülmektedir – yeni kurulan Kad nlar n çal +ma hayat ndaki yerlerini al + yla birlikte, özellikle aileler, sonraki e ler, ailelerin Avrupan n Latin kökenli ülkelerinde, i+ ya+am ile aile ya+am aras nda bir yan na yerle tirilen çocuklar ve dengenin olu+turulmas n sa(layacak önlemlerin al nmas n n önemi ortaya ç km +t r. Do(um oranlar ndaki kötüye gidi+le ilgili bir +ey yap lacaksa, bu birincil öncelik olmal d r. Çiflerin her ikisinin de ortak ebeveynlik konular n n nas l ele al naca önemlidir. çal +mas n ve çocuklar n yeti+mesini sa(layacak gerçek bir aile ortam n n olu+turulmas n sa(layacak politikalar n geli+tirilmesi gerekmektedir (9SP, FRA, POR). Bu politikalar n ayr mc bir etkisinin olmamas na dikkat edilmelidir; kad nlar anne rolüne sahip ev kad n konumuna geri itilmemelidir (9SP). Bu durum da çocuklar için günlük bak m olanaklar na ili+kin gereksinimleri art rabilir (POR). Ayr ca, tek ebeveynli ailelerin say s da giderek artmakta ve i+ ile çocuklar n yeti+tirilmesi aras nda daha karma+ k sorunlar n ortaya ç kmas na yol açmaktad r (9SP). Ancak, eski zamanlarda çok normal olmayan +ekilde, birçok kad n profesyonel olarak etkin olmamay ve bundan yirmi y l öncesine göre çok daha fazla +ekilde seçimlerini aile ya+am ndan yana kullanmay tercih etmektedirler (9SP). Özellikle göçmenler aras nda, kad nlar (tekrar) çocuklar n yeti+tirmek için evde kalma e(ilimindedirler (9SP). Sayfa 17 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.4 6 sizlik ve genel ekonomik durum CEO’lardan baz lar , demografik e(ilimlerin o kadar da endi+e verici olmad ( ve gerçek sorunlar n ba+ka bir yerde oldu(u konusunda srarl yd . CEO’lar, ulusal ekonomilerin Bu +ekilde, birçok CEO, demografik e(ilimlerden çok ulusal sosyal güvenlik sistemi üzerindeki ekonomilerin geli+iminin sosyal güvenli(in gelece(i üzerindeki etkisinin demografik e ilimlerden etkisinden söz etti (F9N, 9SV, ALM, HOL, 9SP, FRA, POR, AVU). daha fazla olaca n dile getiriyor. Bu noktada duruma bak + aç lar da farkl l k göstermektedir. Baz lar en dü+ük ekonomik büyümeyi gerektiren bir emekli maa+ reformunu dü+ünürken (F9N, ALM, HOL); baz lar kötüye giden bir ekonomide bile, ekonominin a+a( ya do(ru gidi+ini izleyecek olan emekli maa+lar n n seviyesinin kuramsal olarak korunmas n n gereklili(ini vurgulam +t r. Ancak, böyle bir durumda sorunun mali ve teknik sürdürülebilirlik olmad ( ; nüfusun emekli maa+ miktarlar ndaki negatif bir büyümeyi kabul edip etmeyece(i konusu üzerinde uzla+ lan bir konudur (9SV). Baz lar , sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirli(i için y ll k en az %3’lük bir ekonomik büyümenin gerekli oldu(unu hesaplam +t r (FRA). Böylesine sürekli bir büyümenin gelecek y llarda ya da on y llarda devam edip etmeyece(i ise bir soru i+areti olarak kalmaya devam etmektedir. Bu büyüme devam etmezse, sosyal güvenlik sistemi, özellikle de emekli maa+ sistemi üzerinde yap lacak reformlar gerekli olacakt r. Bu tür reformlara kar+ halk n gösterece(i direnci ve tepkileri önlemek için de(i+im gere(ini aç kça anla+ labilir bir dille anlatmak önemlidir (FRA). Sayfa 18 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler CEO’lardan baz lar genel ekonomik durumun i+sizlik rakamlar için i+sizlikle mücadeledeki gönüllü önlemlerden daha belirleyici oldu(unu vurgulamaktad r. Baz CEO’lar, hem sosyal güvenlik sistemlerinin kendisinin hem de bu sistemler taraf ndan korunan ki+ilerin, i+ gücü piyasas n n büyük ölçüde de(i+ti(ini fark etmesi gerekti(i sonucuna varm +t r; hiç kimse tüm i+ kariyerini yaln zca bir ya da birkaç tam zamanl i+te tamamlamay bekleyemez. Küçük ve geçici i+ler göz önünde bulundurulmas gereken bir gerçektir (AVU, ALM). Daha önce sözünü etti(imiz gibi, Hollanda’da yeterli i+gücünü bulma olas l ( ekonomik ba+ar n n temel etkeni olarak dü+ünülmektedir (HOL). Yava+ ekonomik geli+me ve i+sizli(in bir arada oldu(u ülkelerde, sosyal güvenlik sisteminin tehlikede olaca( a+ikard r. Dolay s yla, mümkün oldu(unca çok say da insana i+ bulunmas önemlidir (FRA, POR, AVU). Bunun yan s ra, i+sizlikle mücadele yoksullukla mücadeleden ayr dü+ünülemez. Baz lar , i+sizlerin var oldu(u bilinen yap sal temel konusunda endi+elenmektedir (9SV). Ancak, tüm insanlara kolayca istihdam yarat lamaz (hasta ya da engelli ki+iler, bak m ndan sorumlu olduklar çocuklar olan kad nlar vb.). Baz CEO’lar n görü+üne göre, etkinle+tirme politikas a+a( daki gruplar üzerinde odaklanmal d r: • Profesyonel faaliyetlerini çocuk sahibi olma ve çocuk yeti+tirme ile birle+tirebilmeleri için kad nlar (FRA, HOL, 9SP) • Birço(u i+gücü piyasas na giremedi(inden genç insanlar (LÜK) • Daha uzun süre çal +malar n sa(lamak için çal +maya devam edebilecek çok ya+l olmayan ki+iler (FRA ve POR) Görü+meye kat lan di(er ki+ilerin yo(unla+t ( nokta, gizli i+sizlik ve çal +ma yetersizli(i ve hastal k konular nda daha fazla program n harekete geçirilmesi gere(i olmu+tur (9SV, ALM). 9+gücü piyasas ndaki arz ve talep aras nda devam eden yap sal uyu+mazl k da artan bir sorun kayna( d r. Sayfa 19 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Bu uyu+mazl k, yetersiz e(itimle (yetersiz e(itime sahip çok say da ki+i ya da üniversite diplomas na sahip çok say da ki+i) (F9N, LÜKS), yetersiz co(rafi hareketlilikle (yüksek i+sizlik oran na sahip bölge ile doldurulamayan i+ alanlar na sahip bölgeler) (F9N), çal +an (in-work) ve çal +mayan (out-of-work) gelirleri aras ndaki fark n çok az olmas n n (F9N, 9SV) yan s ra, çal +ma eti(indeki gerileme (yerli halk n art k baz i+leri art k yapmak istemeyi+i) ile ba(lant l d r (9SV). Göçmen gruplar n n baz lar aras nda kad nlar n çal +mas na kar+ gösterilen direnç de önemli bir sorun olarak belirtilmektedir (9SV, DAN, NOR, HOL). Hedefi belirgin planlar faydal olabilir: dilin ö(renilmesi ve uyarlanm + ve nitel e(itim burada dile getirilebilir. Müslüman kad nlar gibi i+gücü piyasas nda yeterli temsile sahip olmayan gruplar n i+gücü piyasas na daha fazla kat lmas na yard mc olabilir (NOR, DAN). Ancak, hedef belirleme, örne(in i+gücü piyasas na girmek istemeyen ki+ilere (kad nlara) özel sosyal yard m hakk gibi (“ba+ örtüsü sosyal hakk ” ola(an sosyal yard m hakk ndan daha dü+üktür) ya da ikiden fazla çocu(u olan aileler için aile ödeneklerinin toplanmas na kar+ önlemler gibi o ülkenin i+ eti(i de(erlerini kabul etmeyen gruplara odaklanan özel sosyal güvenlik planlar n n ya da düzenlemelerinin olu+turulmas anlam na da gelebilir. Di(er CEO’lar sosyal güvenli(in gelece(ini tahmin etme olas l ( ndaki önemli de(i+iklikleri dile getirmi+tir. Sosyal güvenlik sistemleri 19. yüzy lda hayata geçirildi(inde, bat toplumlar kapal ekonomilere sahipti, istihdam düzeyleri a+a( yukar istikrarl yd ve sistemin yeniden bölü+türme etkileri belirli bir ölçüye kadar biliniyordu; hatta tahmin edilebilirdi. Yimdiyse, resim tamam yla de(i+ti; gelecek beklentileri daha az belirgin, ekonomik beklentiler daha "hassas" (FRA). Sayfa 20 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.5 Sosyal güvenlik güvencesi olmadan çal ma 1.5.1 Genel olarak kay t d ve gelirin dü ük beyan edildi i çal ma CEO’lara kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i çal +man n önemiyle ilgili soru soruldu(unda, genellikle görü+lerini belirtmekte tereddüt etmi+lerdir. Genel izlenim, ülkenin kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i çal +ma ile kar+ kar+ ya oldu(u ve bunun i+gücü piyasas n n Sosyal güvenlik kayd olmadan çal mayla mücadelede a a daki etkenler önemlidir: çe+itli sektörlerini farkl +ekilde etkiledi(i yönündedir. Ayr ca, ço(u CEO önlemlerin al nd ( n , ancak daha yap labilecek çok +eyin oldu(unu belirtmi+tir. Neredeyse tüm ülkelerde, görü+me yap lan CEO’lar daha beyan etmeme daha sonra nitelikli verilere gerek duyduklar n söylemi+lerdir. Bunun yan s ra, ayn ülkedeki CEO’lar n ülkelerindeki kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i sosyal haklar n kayb na neden çal +mayla ilgili görü+lerinin oldukça farkl olu+u da çarp c d r. Genellikle, olur kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i çal +ma, yasal ve özellikle yasa d + göçmenlerle de ilgilidir. Bu konuyu biraz daha ayr nt l ele almaya • Sistemin effafl – • Çe itli sosyal kurumlar aras ndaki i birli i çal +al m. • Halk n sosyal güvenlik bilincini güçlendirme • Kay t d çal anlar n Ayn ülkedeki CEO’lar n, çok say da ya da s n rl say da ki+inin kay t d + ya da gelirin dü+ük beyan edildi(i ekonomide (di(er bir deyi+le, belirlenmesi için daha fazla gelirleri/i+leri için sosyal güvenlik kurumlar nda kay tl olmadan çal +an) denetim çal +t ( na dair görü+leri aras nda büyük farkl l klar bulunmaktad r (9SV, HOL, BEL, ALM, 9RL, 9SP, FRA). Bu durum, mutlak rakamlarla kay t d + çal +anlar n (hem yerli halk hem de yasad + yabanc lar) say s n n s n rl olmas ndan; ancak say lar n n belirli sektörlerde (oteller, restoranlar, temizlik ve özel hanelerdeki di(er küçük hizmetler gibi) göreli olarak daha fazla olu+undan dolay kay tl çal +anlar piyasan n d + na itmesinden kaynaklan yor olabilir. Kay t d + çal +anlar n say s az olsa da, baz örnekler halk n dikkatinden kaçmamakta ve önemli toplumsal ve politik kar + kl (a neden olabilmektedir (9SV). Sayfa 21 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Bunun yan s ra, ifade edilen görü+lerde toplumdaki de(i+en ahlaki de(erlerden kaynaklanan rahats zl k hissedilmektedir; dürüstlü(e büyük önem veren kat Protestan de(erlerine sahip kültürel olarak türde+ toplumlardan, ahlaki çökü+ün görüldü(ü kültürel olarak daha fazla farkl la+m + toplumlara do(ru olan de(i+im (9SV, NOR). Ayn zamanda, yüksek düzeydeki sosyal denetim ortadan kalkm + ve bunun yerini geli+mi+ bir toplumsal etik sistemi alamam +t r. Kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i çal +ma ile mücadele Avusturya, 9talya ve Portekiz’de ve ayr ca Fransa'da önemli bir sorun olarak görülmektedir; Fransa'da görü+me yap lan yöneticilere göre bu rakamlar oldukça dü+üktür (AVU, 9TA, POR, FRA). Belçika, Almanya ve 9spanya’da, bu durumda son y llarda oldukça büyük oranda azalma görülmü+tür (BEL , ALM, 9SP). Sosyal güvenlik kayd olmadan çal +mayla mücadele için a+a( daki etkenler önemli olarak tan mlanm +t r: • Sistemin effafl ; . Sözkonusu ki+iler, mesleki gelirlerini beyan etmemenin ya da dü+ük beyan etmenin daha sonra sosyal haklardan daha az yararlanmaya neden olaca( n n fark nda olurlarsa, sistemi aldatma konusunda daha az e(ilimli olacaklard r (9SP, 9TA, POR). Ayn zamanda, çal +man n kay t alt na al nmas çal +anlar ve i+verenler için kolayla+t r lmal d r (AVU, BEL). 9darelerin verdi(i hizmetin (ve denetimlerin) kalitesi genel BT ve e-dönü+üm ile ayn h zda geli+melidir (BEL). • Çe itli sosyal güvenlik yönetimleri ve di;er (örn. vergi) idareler (hem merkezi hem de yerel) aras ndaki iyi i birli;i ve veri al veri i her türlü gizli i+ gücüyle mücadelede önemlidir (BEL , ALM, 9SP, 9TA, POR, 9RL). Bilgi teknolojileri ve e-teknolojinin ak lc kullan m , (örn. e-sigorta kartlar ) bu aç dan faydal olabilir (AVU, BEL). Sayfa 22 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler • Halk n sosyal güvenlik bilincini güçlendirme halk n kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i çal +ma ile sistemi baltalamas n önlemelidir. Bu ba(lamda, kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i çal +ma nicelik olarak oldukça s n rl olsa da, sosyal güvenlik sistemi için bir kanser oldu(u için çözümü için çal + lmal d r (FRA). • Kay t d çal anlar n belirlenmesi olas l ; n art rmak için daha fazla denetim (FRA); ayr ca hedefi belirlenmi+ denetimler, yüksek risk gruplar na odaklanan ve son derece etkili denetimler (POR). Ayn +ekilde, denetim ve inceleme hizmetleri, görevlerini yerine getirmek ve son geli+melerin gerisinde kalmamak için en yeni araçlar kullanmal d r (özellikle BT alan nda) (BEL). Kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i çal +ma olgusu genellikle, rekabet etmede zorlanan ve i+ gücü maliyetlerinden tasarruf etmek isteyen küçük ve orta ölçekli i+letmelerle de ilgilidir (9TA, POR, HOL). Son olarak, k ta Avrupas n n d + nda, kay t d + i+çiler konusuna o kadar fazla dikkat edilmemektedir; daha çok yanl + uygulamalara ve beyan edilmeyen çal +mayla sosyal haklar n birle+imine dikkat edilmektedir (9RL , 9NG). Sayfa 23 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.5.2 Yasa d göçmenlerin çal mas Birçok ülkede, CEO’lar kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i çal +may yasa d + göç olgusu ile ili+kilendirmi+lerdir (9SV, DAN, NOR, 9SP, POR, FRA, HOL, 9RL , ALM). Tek bir istisna olarak, yaln zca bir CEO göçmenlerin sosyal güvenlik sistemini yerli halktan daha fazla doland rd ( görü+üne kar+ ç km +t r (FRA). 9ngiltere’de konuya artan sahte kimlik sorunu dile getirilerek dolayl olarak de(inilmi+tir. i çiler, (tam) bir sosyal (ve vergi) Genel olarak, yasa d + göçmen i+çiler, (tam) bir sosyal (ve vergi) kayd olmadan çal +an toplam ki+iler aras nda yerli halka oranla daha büyük bir kayd olmadan çal an ki iler yüzdeyi olu+turmaktad r. Ülkede kalmas na ya da çal +mas na izin aras nda yerli halka oranla daha verilmeyen ki+ilerin daha fazla oranda kay t d + çal +mak zorunda kalmas +a+ rt c de(ildir. Genel olarak, yasa d göçmen büyük bir yüzdeyi olu turmaktad r. Ço(u ülke, yasa d + yabanc i+çilere sosyal sigorta hakk tan mamaktad r; yasa d + yabanc i+çiler ülkede yasal olarak kalmad ( (genel sigorta) ya da çal +mad ( (mesleki sigorta) için sosyal güvenlik haklar ndan yararlanamamaktad rlar. Bununla birlikte, yasa d + ki+iler de bazen, sa(l k, aile ödene(i ve sosyal yard m gibi baz sosyal haklardan yararlanabilmektedirler. Böyle bir durumda, ilke olarak sosyal koruman n finansman için bir katk da bulunmamalar na ra(men (sosyal hak primleri ya da do(rudan vergi ödemedikleri için) sosyal güvenlik sistemi için maliyetlere neden olmaktad rlar. 1.5.3 Bir ülkede yabanc sosyal güvenlik güvencesiyle çal ma Bazen yabanc lar, sosyal sigortaya sahip olduklar (ya da olmalar gereken) kendi ülkelerinden ba+ka bir ülkede o ülkeye görev için gönderildiklerinden sigortal olmadan ya+ayabilir ya da çal +abilirler. Bu durum, her türlü yolsuzlu(a yol açabilece(i için CEO’lar için artan bir endi+e kayna( haline gelmi+tir. Sayfa 24 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Birçok CEO, ülkeye yasal olarak gelen ve gönderen ülkenin (örne(in, Polonya, bir Balt k ülkesi ya da Orta Avrupa’dan AB’ye yeni üye olmu+ bir ba+ka ülke gibi) sosyal korumas kapsam nda bu ülkede yasal olarak çal +an ki+ilere dikkati çekmi+tir (9SV, DAN, NOR, F9N, HOL, BEL, FRA, AVU, 9RL). Bu ki+iler, gerçekte çal +t klar ülkelerdekinden daha dü+ük ücretlere ve sosyal güvenlik korumas na sahiplerdir. Bu nedenle, genellikle yerel çal +anlar taraf ndan e+it olmayan rakipler olarak alg lanmaktad rlar. Öte yandan bu gönderilen çal +anlar bir yandan kay t d + çal +maya olan gereksinimi azaltabilecektir (NOR, F9N, DAN, 9RL). Bu durum özellikle, bu ki+iler kom+ular olan “eski” AB üyesi ülkelerde çal +mak için bu ülkelere geçti(inde sorun te+kil etmektedir (AVU). Çal +mak üzere gönderilen bu ki+iler (ve kom+u ülkelere geçen i+çiler) çal +t klar ülkedekinden hem maliyet olarak hem de sosyal haklar aç s ndan daha dü+ük bir sosyal güvenlik güvencesine sahiptir. Bu çal +anlar n kendi ülkelerinde etkili bir sosyal sigorta imkan na sahip olup olmad ( da kesin de(ildir (AVU). 1.5.4 (Tam) sosyal güvenlik güvencesi olmadan yasal çal ma Baz CEO’lar, (sistemi doland rmayan ya da göçmen olmayan) artan say da ki+inin ülkede yasal olarak çal +mas na ra(men sosyal güvenlik sistemi taraf ndan korunmad ( ya da yeterli +ekilde korunmad ( konusundaki endi+elerini dile getirmi+tir. Bu durum, bu ki+ilerin düzensiz çal +mas ndan ya da baz gruplar sosyal sigortadan “ayr tutan” her türlü hükümden kaynaklanmaktad r. Sosyal güvenlik sistemimizi (özellikle emekli maa+lar n ) olu+turan geleneksel çal +ma modelleri y pranmaya ba+lmam +t r. 9nsanlar düzensiz kariyerlere (ve hatta ya+amlara) sahiptir. Art k bir ki+i kariyerinin ba+ ndan sonuna kadar bir çal +an olarak devam etmemektedir: ki+iler dünya turuna ç kmak için, çocuklar n yeti+tirmek için ya da e(itimlerine devam etmek için çal +may b rakmaktad rlar. Bunun yan s ra, i+lerini ve mesleklerini daha s k de(i+tirmektedirler; kendi i+lerini kurmakta, yar yapmaktad rlar. Sayfa 25 zamanl çal +makta ve küçük i+ler Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Sistemse, hala çal +an olarak tam zamanl istihdama dayal d r. Sistemin bu düzensiz çal +ma +ekillerini daha fazla dikkate almas gerekir. Yu anki çal +ma evrimi, sözkonusu i+çilerin kötü sosyal korumayla; özellikle yetersiz emekli maa+lar yla kar+ kar+ ya kalmas na neden olmaktad r. Bu yaln zca kendileri için bir sorun de(il, ayn zamanda, sosyal güvenlik planlar ; özellikle emekli maa+ planlar için ve bu ki+iler genellikle asgari sosyal haklara ve sosyal yard ma sahip oldu(u için devlet bütçesi için de bir sorundur (ALM, AVU). Ancak, insanlar genellikle düzensiz bir kariyeri isteyerek seçmemekte; buna zorunlu kalmaktad r. Baz çal +anlar (yasal), ola(andan daha yetersiz sosyal güvenlik güvencesi alt nda çal +mak zorunda kalmaktad r. Maa+l çal +anlar i+e almak yerine (iyi korumaya sahip, dolay s yla maliyeti daha yüksek), +irketler bu ki+ilerle sözle+meli olarak serbest meslek ya da k smi serbest meslek temelinde çal +maktad r (9TA). Bu durum, baz çal +an gruplar (küçük i+ler) sosyal sigortalar primlerini ödemek zorunda kalmayacaklar için kötü bir hal alabilir. (ALM, AVU) Sonuçta bu durum, sosyal bir riskle kar+ la+t klar nda hiçbir gelir güvencesine sahip olmad klar için bu ki+iler aç s ndan kötüdür. Devlet ve sosyal güvenlik sistemleri içinse, bu ki+iler genellikle baz sa(l k hizmetlerinden ve sosyal yard mlardan yararland klar için olumsuz bir niteli(e sahiptir. Bu ki+iler, sosyal sigortal ki+iler için (kendilerini sigortal yapmak üzere primlerini ödedikleri için) genellikle kaç n lan maliyetler yaratmaktad r (ALM, AVU). Belirli bir sorun da, yapt klar küçük i+lerden elde ettikleri gelirleri (ancak bu i+lerin toplam de(il) sosyal sigorta düzeyinin alt nda kalan çe+itli küçük i+leri birle+tiren ki+ilerle ilgilidir. Bu çal +anlar, birden fazla küçük i+i gelirlerinin toplam miktar n beyan etmeden birle+tirmektedir. Dolay s yla, sosyal sigorta +emsiyesinin d + nda kalmaktad rlar. Bu hileli davran +lar sistemin yakalamas bazen zor olmaktad r (ALM). Sayfa 26 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.6 Gerileyen sosyal de erler / Dayan ma konusu 1.6.1 Nesiller aras dayan ma (her iki yönde) Görü+me yap lan CEO’larda baz lar na göre, göz önünde bulundurulmas gereken bir di(er nokta nesiller aras dayan +mad r. Baz yöneticiler genç nesillerin ya+l lar ve faal olmayan di(er gruplar art k Genç nesiller ya l lar ve faal olmayan di er gruplar desteklemek için istekli olmayaca ndan dolay nesil çat mas tehlikesi olas d r. desteklemek için istekli olmad klar konusunda uyar da bulunmakta (FRA); di(erleri de genç nesillerin en son sosyal güvenlik reformlar ndan adil olmayan bir +ekilde etkilendikleri konusuna vurgu yapmaktad r (9TA, HOL). Emekli maa+ reformlar +u anki ya+l nesil için oldukça cömert sosyal haklar korumu+; ancak yeni gelen nesiller için çok ciddi kesintiler yap lm +t r (emekli maa+lar art k ödenen primlerle daha fazla ilintilidir). Bu tür bir hesaplama yöntemi, düzensiz kariyere sahip ki+iler, yani i+gücünün büyük bir bölümü için dezavantajl olmu+tur. Yeni emeklilik plan na göre tam olarak sigortal olan +imdiki nesiller emekli olmaya ba+lad ( nda, bir anda emekli maa+ reformunun kapsam yla kar+ kar+ ya gelecektir. Nesiller aras ndaki bu tür bir çat +ma gerçek olacakt r (9TA). Hepsinden önemlisi, artan bireycilik nedeniyle gelecekteki genç nesiller gelecekteki ya+l larla (=+imdiki gençler) dayan +ma içinde olmak için daha az istekli olacakt r (HOL). 1.6.2 Sosyal hak doland r c l Sosyal güvenlik sistemini doland rmak yaln zca kay t d + çal +ma ile s n rl de(ildir. Baz CEO’lar, ayn ki+inin ayn sosyal haktan iki ya da daha fazla kez (örne(in, farkl +ehirlerde) ya da ayn ki+inin ayn anda hem i+sizlik maa+ n dan hem de sa(l k hakk ndan yararlanmas noktas nda endi+elidir (9SV, NOR). Bu durum, farkl sosyal güvenlik yönetimleri aras nda daha iyi bilgi al +veri+ini gerektirmektedir. Ki+iler bir yanda çal +malar ile katk paylar di(er yanda sosyal haklar aras ndaki ili+kiyi görmezse, artan oranda i+siz kalmak e(iliminde olabilirler. Dolay s yla, baz CEO’lar katk pay ile sosyal hak düzeyleri aras nda daha fazla ortant olmas n istemektedirler (9SV, NOR, DAN). Ayn zamanda, aile sosyal haklar n n ço(unlukla ikinci ya da üçüncü nesil göçmenler2 aras nda ayn aileye gitmesinin de (DAN) engellenmesinin önemini vurgulam +lard r 9kinci ya da üçüncü nesil göçmenler, sosyal güvenlik haklar n n oldu(u ülkenin yerlisi olmayan ki+ilerdir. Bu terim göçmen ya da yabanc ile e+anlaml de(ildir; bu ki+iler bu ülkede do(mu+tur; ancak kökenleri nedeniyle yerli halktan kabul edilmemektedirler. 2 Sayfa 27 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Ayr ca, bar nd rma hizmetleri gibi baz hizmetlerin maliyeti daha görünür k l nmal d r (9NG). Bu +ekilde, insanlar sosyal güvenli(in onlara sa(lad ( faydalar daha iyi anlayabilirler. Örne(in, kira yard m do(rudan ev sahibine ödendi(i için ki+iler kiralar n n gerçek maliyetini bilmemektedir (9NG). Sosyal etikteki gerileme, 1.6.3 Sosyal güvenlik temelinde dayan man n (“sosyal sözle me”) öneminin anla lmamas toplumun büyük bir kesiminin sosyal güvenli in özünü Sosyal etikteki gerileme, Kuzey Avrupa’daki CEO’lar n ço(unun anlayamamas yla ba lant l d r; endi+elendi(i bir olguyla ba(lant l d r: toplumun büyük bir kesiminin sosyal güvenlik, bir ki inin sosyal güvenli(in özünü anlayamamas d r; sosyal güvenli(in bir ki+inin yaln zca sosyal haklardan yararland ( bir dayan +ma sistemi olmay + , yaln zca alaca haklara sahip oldu u bir sistem de il, ayn ayn zamanda katk da bulundu(u bir sistem olu+udur. Sosyal güvenlik zamanda katk da bulunmas yönetimlerinin ba+ nda bulunan çok say da ki+inin bunu gelecekle ilgili en önemli konulardan biri olarak görmesini sa(lamak gerekir; sosyal gereken bir sistemdir. sigortal lar n sosyal güvenli(in özünü anlamalar n sa(lamak; bu sistemin herkesin yaln zca haklara sahip oldu(u bir dayan +ma sistemi de(il, ayn zamanda sorumluluklar n n ve görevlerinin bulundu(u bir sistem oldu(unun onlara anlat lmas gerekir (DAN, NOR). Hollanda’da, ayn dü+ünce yeni bir “vatanda+ sözle+mesi” talebine dönü+türülmü+tür. Böyle bir sözle+mede, hükümetin vatanda+lar na sosyal güvenlik çat s alt ndaki haklar n ve görevlerini aç klamas gerekir. “Sosyal güvenli(in ne oldu(unu tekrar aç klamam z gerekiyor" (HOL). Ancak sosyal sigortal lar n görevleri konusuna fazla vurgu yap lmamas da gerekir. Olumsuz yönlerin vurgulanmas (artan emekli maa+ yükü, ço(alan sa(l k ve bak m maliyetleri), baz vatanda+lar n katk paylar ne için ödedikleri sorusunu kendilerine sormaya ba+layarak sisteme olan kamu deste(inin azalmas na yol açabilir (HOL). Sayfa 28 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.7 Artan beklentiler ve talepler Sosyal güvenlikten beklentilerin ve taleplerin birçok ülkede artt ( bildirilmi+tir. Bu e(ilim, sunulan sosyal koruman n ve verilen sosyal haklar n yan s ra sosyal güvenlik yönetimlerini dü+ündürmektedir. Bazen beklentiler ve talepler kendi içinde de çat +makta; reformlar n yap lmas n güçle+tirmektedir. Baz ülkelerde, artan beklentiler ve talepler çok say da mahkeme ba+vurusuna ve davaya yol açm +t r. Bu olgular n her birini tek Giderek artan bir oranda, insanlar tek inceleyelim. ald klar sosyal haklardan ho nut de ildir ve baz ülkelerde özellikle 1.7.1 sa l k alan nda daha iyi koruma Birçok CEO, sosyal güvenlik sistemine kar+ de(i+en bir tutumun oldu(unu belirtmi+tir. Sosyal sigortal lar n ço(unun, giderek artan bir oranda kendi talep etmektedir. Sosyal koruman n içeri i konumlar n sistemden yararlanan olarak gördüklerini ve kendilerini bir dayan +ma sisteminin kat l mc s olarak görmediklerini yukar da belirtmi+tik. Ancak dahas da var. Birçok CEO, sosyal sigortal lar n artan talepkâr tutumlar n n yan s ra sistemden gerçekçi olmayan beklentilerini dile getirmi+tir. Geçmi+in emeklileri, etkin ya+amlar n oldukça yoksul ya da temel gereksinimlerini kar+ layacak +ekilde geçirmi+tir ve ald klar emekli maa+lar için bir +ekilde "minnettarl k" hisleri beslemekteydi. Yu anda ise, insanlar ald klar sosyal haklar düzeyinden memnun de(iller. Ancak, sosyal hak düzeylerini art rmak için ödeyecekleri vergi miktar n ve sosyal katk pay n art rmak için de bir o kadar isteksizler (9SV, NOR, DAN, 9TA, FRA, POR). Baz ülkelerdeki, daha fazla ve daha iyi sosyal koruma talebi özellikle sosyal sa(l k ve bak m sistemi alan nda yo(unla+m +t r (9TA, FRA, POR, AVU). Artan beklentiler hastaneye yatmada “otel” i+levi ya da “alternatif t bb n” sa(l k haklar na dahil edilmesini içerebilir. Ki+iler ayn zamanda daha fazla bilgi de istemektedirler. Sa(l k sigortac lar sosyal güvenlik sistemi içinde rekabet ederse, bu tür talepler sa(l k paketinin geni+letilmesine ve bazen de sa(l k ve bak m n nesnel de(il öznel kalitesini art r c önlemlere yol açabilir (ALM). Sayfa 29 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Emeklilik ya+ na ula+an nesiller de büyük beklentilere sahiptir. Günümüzün yeni emeklisi hayattan keyif almak istemektedir. Emeklilikten sonra beklentilerini yerine getirebilmek için emeklilik öncesi ya+am standartlar n büyük oranda sürdürmeye gerek duymaktad r (9RL). Ancak, gönüllü ikinci ve üçüncü kademe emeklilik planlar n n kabul edilmesinin yan s ra son belirtilenin düzeyi etkin nesillerin ço(unun emeklilik hayallerini gerçekle+tirebilmesini sa(layacak türden de(ildir (9RL, 9TA). Günümüzde ki+iler, yüksek kalitede bireyselle+tirilmi+ hizmetler almakta ve bazen sosyal güvenlik hizmetlerini ve haklar n fazlas yla standartla+t r lm + bulmaktad rlar (9SV, NOR, DAN, HOL, 9NG). Ayr ca, sistem içinde daha fazla seçim özgürlü(ü istemektedirler. Bir noktada “tüketici” toplumu, kendini vatanda+ ile sosyal güvenlik sistemi aras ndaki ili+kide yans tmaktad r. Sosyal güvenlik sistemi bazen bu e(ilimlere, sosyal sigortal lar daha fazla oranda "mü+teri" olarak kabul ederek yan t vermektedir (FRA, HOL, 9NG). Vatanda+lar n kendilerine daha bireysel davran lmas n ve sosyal güvenlik sisteminde daha fazla özgürlük istedikleri bu dönü+üm, +effafl ( n kaybedildi(i ve dolay s yla sisteme olan kamu deste(inin yava+ yava+ azald ( daha karma+ k bir sisteme do(ru çeli+kili bir yön çizmektedir (FRA). Baz CEO’lar, nüfusun büyük kesiminin sosyal güvenlik sisteminde seçim yapma becerisini ve iste(ini sorgulamaktad r (9SV, HOL). 9skandinav ülkelerinde, genel sosyal güvenceyle ilgili belirli bir sorun, belirli bir süre yurt d + na giden ki+ilerin ülkeye döndükten sonra ülkeden hiç ayr lmam + ve sosyal güvenlik katk paylar n ödemi+ ki+ilerle ayn haklardan yararlanmay beklemesiyle ortaya ç kmaktad r (9SV). Sayfa 30 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.7.2 Sosyal güvenlik yönetimlerinin davran Sosyal güvenlik planlar n n içeri(inden çok, sosyal sigortal lara, i+verenlere ve sosyal haklardan yararlananlara sosyal güvenlik yönetimlerinin nas l davrand ( ele+tiri konusu olmaktad r. Burada yine, sosyal güvenlik yönetimleri taraf ndan sunulan hizmetlerin kalitesinin özel sektörün (bankalar, ticari sigortac lar gibi benzer Baz sosyal güvenlik CEO’lar , kurumlar n) sundu(u hizmetlerin kalite düzeyine ula+mas beklenmektedir insanlar n imdiki hizmet düzeyinden memnun olduklar n ya (9NG, 9RL , 9SV, NOR, DAN). Bunun sonucu, yönetimler taraf nda daha fazla verimlilik, i+verenler ve sosyal sigortal lar taraf nda daha az çaba da son y llarda büyük ilerlemelerin olmal d r (9NG, 9RL). Baz CEO’lar insanlar n +imdiki hizmet düzeyinden kaydedildi ini dü ündüklerini genel olarak memnun olduklar n (9RL, 9NG) ya da son y llarda i+verenler ve sosyal sigortal lar için hayat kolayla+t r c idari prosedürlerin belirtmi tir. geli+tirilmesi yönünde büyük ilerlemelerin kaydedildi(ini (BEL , FRA, POR, 9SP) ya da öngörüldü(ünü (9TA) belirtmi+tir. Baz CEO’lar, beklentilerinin kar+ lanmas nda yönetimlerin nas l bir tutum benimsemesi konusunda ki+ilerin isteklerindeki de(i+iklikten de söz etmi+tir. Telefon, e-hizmetler ve di(er elektronik araçlar gibi ileti+im kanallar yla daha h zl yan t almay beklemektedirler (9NG, BEL). Sosyal güvenlik yönetimlerinden daha bireyselle+tirilmi+ bir özen göstermesi beklenmektedir (9RL). Sosyal güvenlik yönetimlerinden tüm bu artan beklentiler ve taleplerin ço(unlukla, küçülen sosyal güvenlik bütçeleriyle yerine getirilmesi gerekmektedir. Bunu gerçekle+tirmek için, BT ve e-devlet uygulamalar na büyük umut ba(lanm +t r (9RL). Ancak bu uygulamalar, sosyal güvenlik kurumlar nda personel fazlal ( na ya da ço(unlukla +imdiki personelin e(itimi ve becerileriyle (genellikle idari personel) gelecekte gerekli olan personelin e(itimi ve becerileriyle bir uyu+mazl k yaratmaktad r (9RL , BEL). Kapsaml dahili yeniden yap lanmaya gerek vard r; ancak bu yeniden yap lanma ciddi sendikal ve politik dirençle kar+ la+maktad r (BEL). Sayfa 31 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler BT kullan m hedef gruplar n özgüllü(ünü de göz önünde bulundurmal d r; örne(in, ya+l sosyal sigortal lar için daha az uygun olabilir (BEL). Ki+iler ayn zamanda, sosyal güvenlik sistemini ve özellikle kendilerini ilgilendiren kararlar anlamay beklemektedir (NOR). Yüphesiz, BT karma+ k prosedürlerin mü+teriyle dost bir +ekilde yürütülmesine olanak tan maktad r; ancak, daha çok say da vatanda+ sonuçlar kendisi kontrol etmek istemektedir (NOR). Daha genç nesiller daha fazla ve birseyselle+tirilmi+ bilgi istemekte; ancak, karma+ k sosyal güvenlik sistemini anlamak için çaba göstermeye pek haz r görünmemektedirler (AVU). Sosyal güvenlik yönetimlerinden giderek artan oranda, “mü+terilerine” ya+amlar n düzene koymalar için (örne(in, ne zaman çal +may b rakacaklar konusunda) do(ru kararlar almada yard mc olmalar da beklenmektedir. Bu alanda yard mc olmak için yönetimler, mü+terilerine kendileri için en uygun kararlar bulmada benzetim araçlar sunabilirler. Baz ülkeler, bu tür araçlar kariyer kesintileri (örne(in, okula geri dönme) ya da emeklilik düzenlemeleri gibi sosyal güvenlikle ilgili alanlarda kullanmay dü+ünmektedir (BEL , 9NG). Bu +ekilde, sosyal güvenlik yönetimleri ya+l l k emekli maa+lar gibi konularda sosyal sigortal lar bir sosyal hakk almadan önce onlarla birlikte çal +abilecektir (9NG). Bu benzetimler, ki+ilerin bilgiye dayal ek poliçe (örne(in, ya+l l k geliri) gibi kararlar almay bekledikleri durumlar için özellikle önemlidir (BEL). Sayfa 32 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.7.3 Reform CEO’lar ço(unlukla, a+ r derecede karma+ k sosyal güvenlik sistemlerinde +ikayet etmekte ve di(er bir deyi+le kapsaml bir basitle+tirmeden söz etmektedirler (HOL, 9NG). Gerçekten de, sosyal güvenlik kanun yap c lar , olas her grup ki+inin gelecekte kar+ la+abilece(i olas her türlü sorunla ilgili düzenleme yapmay istemek gibi bir hataya dü+mektedir. Bunun sonucundaysa, çok Hollanda’da, yeni “vatanda karma+ k yasalar ç kar lmakta ve bazen izlenen özgün politikan n tersine uygulamalar görülmektedir (HOL). Bunun aksine, yal nl k, sözle mesi” ya da “vatanda n aç kl ( sa(lamakta ve dolay s yla insanlar n haklar n ve görevlerini sosyal sigorta poliçesi”, vatanda lar n sosyal güvenlik daha iyi anlamas n sa(lamaktad r (9NG). Bu fikirler, son halini Hollanda’da ortaya at lan “vatanda+ sözle+mesi” ya da “vatanda+ n alan ndaki haklar n n ve sosyal görevlerinin ana hatlar n vatanda+lar n sosyal güvenlikle ilgili haklar n ve görevlerini aç k, k sa ve öz bir +ekilde ortaya koyacakt r (HOL). çizmektedir. güvenlik poliçesi” ad alt nda alm +t r. Bu sözle+me, Sosyal güvenlik sistemin ve bunun yönetimine ili+kin taleplerdeki art +a ra(men, kamuoyunun “sistemde büyük de(i+iklikler” yap lmas yönünde isteksiz oldu(u da görülmektedir. Sosyal haklar n kazan lm + olarak görmekte ve di(er ki+iler için sisteme daha fazla ödeme yapmada daha az istekli davranmaktad rlar (FRA). Modern teknolojiden yararlanan reformlarla ilgili belirli bir sorun da, hizmetin sosyal sigortal lar için büyük ölçüde geli+tirilmesini sa(layacak her türlü yeni önlemin (örn. veriler aras nda ba(lant kurma) al nmas n engelleyen gizlili(in korunmas kurallar n n a+ r +ekilde uygulanmas d r. Bu noktada bir ki+inin, gizlili(in korunmas hedefini yeniden gözden geçirmesi ve BT ve e-devlet uygulamalar n sosyal güvenlik (yönetim) alan ndan tamam yla d +lamak yerine güvenilir üçüncü taraflarla (özel sektör bankalar yla) anla+malar yapmaya çal +mas gerekir (BEL). Sayfa 33 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 1.7.4 Mahkeme ba vurular ve dava say lar Sosyal güvenlik yönetimlerinin ald ( kararlara ve hatta ç kar lan sosyal güvenlik yasalar na kar+ aç lan dava say s n n artt ( bildirilmi+tir (9TA, POR). Baz ülkelerde, artan dava say s yak n zamanda yap lan reformlarla ve ki+ilerin münferit olarak ya da toplu +ekilde kar+ ç kt klar sonuçlarla ilgilidir (HOL, 9NG, ALM). Bunun yan s ra, bir mahkeme karar bir dizi yeni +ikayetle de sonuçlanabilir (BEL). Bazen, yetkin hakimlerin sosyal güvenlikle ilgili yeterli bilgiye sahip olmad klar ya da bu alana yak n olmad klar görülmü+; bunun sonucunda da, devletin genel sosyal güvenlik politikas yla ayn yönde olmayan hükümler verildi(i görülmü+tür (POR). Hükme ba(lanmay bekleyen çok say daki sosyal güvenlik davalar sosyal güvenlik yönetiminin ola(an çal +mas n sekteye u(ratmaktad r (9TA). 1.8 Kamu ve özel sektör oyuncular 1.8.1 Siyasi karar alma 9ktidardaki siyasi partilerin etkisi ülkeler aras nda büyük farkl l klar göstermektedir. Hükümet de(i+iklikleri yaln zca baz ülkelerde temel sosyal güvenlik özelliklerini (reform) ciddi +ekilde etkiler görünmektedir. Bu durum Kuzey Avrupa için geçerlidir (DAN, 9SV, NOR, F9N, HOL, ayr ca, BEL ve AVU). 9spanya'da siyasi iktidar de(i+iklikleri daha az bir öneme sahiptir çünkü ülke sosyal ve siyasi ana oyuncularla (muhalefet dahil) sosyal güvenlik reformunu planlamak için uzla+maya varmaya çal +maktad r. Bu yakla+ m Toledo Antla+mas (Toledo Pact) ile sonuçland ve ard ndan hükümet de(i+ikliklerinde reformlarda istikrar n elde edilmesini sa(lad . Fransa, Portekiz ve 9talya’daki CEO’lar, sosyal güvenli(in gelece(ine ili+kin vizyonlar n genellikle ülkenin gelecek y llardaki siyasi yap lanmas na ba(lamaktad rlar. Ayn durum, sosyal reformlar n daha fazla özelle+tirme yönünde ilerlemesi konusundaki vizyonlar nda da görülmektedir (9SP, POR, FRA). Sayfa 34 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Belçika'da, önemli reformlar n hem siyasi hem de sosyal oyuncular aras nda kapsaml bir uzla+may gerektirdi(ine ili+kin; ayn zamanda, cesur bir reform plan n n uygulanmas için kararl bir siyasi liderli(in tüm a( rl ( n hissettirmesi gerekti(ine ili+kin bir tür paradoks dile getirilmi+tir (BEL). Bu tür bir reform yak n bir gelecekte gerçekle+tirilemezse, var olan sistemin tamam yla y pranmas ve sosyal güvenlik sisteminin yerini fiili özel düzenlemelerin almas olas d r (BEL). 9ngiltere’de, muhalefete kar+ ço(unluk oyuyla önemli reformlar parlamentodan geçirildi; ço(unluk de(i+ti(inde reformlar geçersiz k l nd . Böylesine “yanar döner” sosyal güvenlik yasalar , özellikle Özelle tirme ve rekabet, son zamanlardaki siyasi ve ideolojik emekli maa+lar konusunda önemli reformlar uzla+ma gerektirdi(i için gelecekte art k hüküm sürmemelidir (9NG). terminolojinin a r toplar d r; ancak, CEO'lar n ço u önümüzdeki on y llarda önemli de i iklikler Hollanda’da, son reformlar önemli bir süre için sosyal ortaklar n sosyal güvenlik alan nda oynayaca( rolü marjinalle+tirmi+tir (HOL). Sosyal beklememektedir. ortaklar ve siyasi karar al c lar geçmi+te çok yak nken, Avusturya’daki son siyasi de(i+iklikler sosyal güvenlik yönetimlerinin, önemli sosyal politika yönelimleri haz rlamada daha fazla paya sahip olmalar n sa(lam +t r (AVU). 1.8.2 Özelle tirme e ilimi Özelle+tirme ve rekabet, yak n geçmi+teki siyasi ve ideolojik terminolojinin a( r toplar olmu+tur. Ancak, görü+me yap lan CEO’lar n ço(u önümüzdeki on y llarda önemli de(i+iklikler beklememektedir (9SV, NOR, F9N, DAN). Yak n bir geçmi+te baz reformlar gerçekle+tirilmi+tir (örne(in, emekli maa+lar konusunda 9sveç’te yap lan reformlar); ancak gelir yerine geçen sosyal hak planlar için özelle+tirmeye yönelik hiçbir önemli e(ilim görülmemi+tir. Yasal sosyal koruman n üzerinde özel koruma geli+tirme e(ilimi büyük olas l kla devam edecektir (DAN). Bak m ve sa(l k alanlar nda özel hizmet sa(lay c lar n devreye girmesi olas l k dahilinde görülmektedir (NOR, 9SV, DK). Böyle bir e(ilim, bireyselle+tirilmi+ bir yakla+ m ve daha fazla seçenek bekleyen sosyal sigortal lar n yukar da belirtilen talepkâr tutumuna da kar+ l k gelir Sayfa 35 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler (NOR). Sayfa 36 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Ayn +ekilde, Hollanda’da kavramla+t r ld ( +ekilde ya+am döngüsü düzenlemeleri özel sektörün daha fazla kat l m n gerektirebilir. Gerçekle+tirilmi+ olan önemli özelle+tirme giri+imlerinin geri al nmas beklenmemektedir (HOL). Almanya’da, özel sektör oyuncular n n daha fazla kat l m ve sa(l k ve bak m sigortac lar aras nda (adil rekabetin yan s ra) daha fazla rekabet ortam n n olu+mas beklenmektedir (ALM). Baz CEO'lar, bu etkinle+tirmenin (9SV, DAN ve faal olmayanlar için de AVU içinde) ve genel olarak emek arac l ( n n gelecekte özelle+tirilebilece(i olas l ( n d +ar da b rakmamaktad r (9SV, DAN ve HOL). Özel sektörün ki+ilerin gereksinimlerini kar+ layamad ( noktalarda, kamu sektörü örne(in uzun vadeli bak m düzenlemeleri gibi alanlarda daha fazla geli+tirilebilir (9RL). Daha fazla özel sektör oyuncusunun sosyal güvenlik sistemine dahil edilip edilmemesi sorusu baz ülkelerde ço(unlukla çe+itli siyasi ideolojilerle ilgilidir: dolay s yla siyasi iktidar ili+kileri sosyal güvenlik reformlar n n daha fazla özelle+tirme yönünde sürdürülüp sürdürülmeyece(inin belirleyici unsurudur (9SP, POR, FRA). Genel olarak, bu ülkeler sosyal risklerin kapsaml bir kamu güvencesi alt nda olmas fikrine ba(l d r (9SP, POR, FRA). Sayfa 37 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 1.9 Adem-i merkeziyetçili e kar 1.9.1 Merkeziyetçili e kar merkeziyetçilik yetkilendirme ve adem-i merkeziyetçilik 9ncelenen ülkeler yap olarak birbirinden farkl d r; dolay s yla, sosyal güvenlik alan ndaki yetkilerin da( t lmas noktas nda da birbirinden merkezi yetkililerin sosyal ayr lmaktad r. Görü+me yap lan birçok CEO (merkezi sosyal güvenlik yönetimlerinin) merkezi yetkililerin konumlar n sürdürüce(ine ili+kin hizmetlerdeki konumlar n görü+ koruyaca merkeziyetçili(in görülmesi de olas d r (HOL, POR). Öte yandan, özellikle ki+ilerin harekete geçirilmesi noktas nda, yerel düzey Görü meye kat lan CEO’lar n ço u belirtmi tir. yönünde görü bildirmi+lerdir (9TA, 9SP). Baz ülkelerde, daha fazla gelecekte bölgesel düzeyden daha önemli olabilir (HOL, 9NG). 9skandinav ülkeleri, baz sosyal politika yetkilerini geleneksel olarak daha alt düzeydeki co(rafi kurumlara (belediyeler ya da bölgeler) b rakm +t r. Bunun sonucunda, özellikle yerel özerkli(in en önemli unsur oldu(u sa(l k ve bak m alan nda merkezi düzey ile bu co(rafi kurumlar aras nda sürekli bir gerginlik görülmektedir. Merkezi yetkililer di(er +eylerin yan nda, ülke çap nda vatanda+lar aras nda e+itli(in sa(lanmas için yerel politikalar üzerinde daha fazla denetime sahip olmak isterken, yerel özerkli(in temel özelli(ine kar+ gelinmemektedir. Yerel yetkililer ise öte yandan, daha etkili bir politika ve yönetim elde etmek için genellikle birle+mektedir. (DAN, 9SV). Her durumda, merkezi ve yerel düzeyde daha iyi i+birli(i ve yetkilerin s n rland r lmas genellikle gereklidir (ayn zamanda AVU). Baz ülkelerde, daha büyük bir anayasal reformun parças olarak, daha fazla sosyal güvenlik yetkisi bölgelere aktar labilir (BEL , 9TA). Hizmetler ve önleme, bazen bölgesel yetkiler olabilir; önleme ve etkinle+tirme üzerine yap lan vurgu bölgesel yetkilerin geli+tirilmesini de sa(layabilir (BEL). Sayfa 38 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 1.9.2 Sosyal güvenli in çe itli bölgelerde fiili ekilde farkl la mas Baz ülkelerde, sosyal güvenlik yönetimleri taraf ndan ulusal yasalar n ülke içinde uygulan + ndaki farkl l klarla ilgili endi+eler dile getirilmi+tir. Bazen, çok büyük farklar görülmektedir; örne(in, sosyal güvenlik yasalar n n ülkenin güneyinde uygulan + n n “daha esnek” oldu(u görülmektedir (9TA, 9SP, BEL). 9ngiltere’de, ülke içindeki sosyal güvenlik tek tip olsa da, +ehir ya+am (özellikle Londra) ile ta+radaki ya+am aras nda önemli farkl l klar oldu(u belirtilmi+tir; bunun sonucunda, bu farkl l klar n ele al nmas için sosyal güvenlikte daha fazla farkl la+ma gerekmektedir (9NG). Sayfa 39 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 2 Sigorta kapsam ndaki nüfus ve verilen sosyal haklar 2.1 2.1.1 Sigorta kapsam ndaki nüfus / yoksulluk Özel gruplar n genel sosyal güvenlikle bütünle tirilmesi Özel gruplar n (daha ayr cal kl ), özellikle devlet memurlar n n di(er çal +anlara uygulanan sosyal güvenlik sistemiyle daha fazla bütünle+tirilmesinin, böyle bir reform büyük tart +ma yaratacak olsa da ele al nmas gereken konular aras nda oldu(u dü+ünülmektedir (9SP, POR, FRA, BEL). Baz ülkelerde, özellikle sa(l k ve bak m plan nda görülen, belirli gruplar n sigorta kapsam ndaki var olan aç klar giderilecektir (ALM). Özel ek sosyal hak planlar yla tamamlanan temel ve genel planlar n hayata geçirilmesi, +imdiye kadar sigorta kapsam d + nda b rak lan gruplar n kapsam içine al nmas n h zland rabilir. Bu noktada en büyük sorun, yasad + göçmenlerin sa(l k ve bak m talepleriyle ilgili ne yap laca( d r (ALM). 2.1.2 Serbest meslek sahipleri Baz CEO’lar, serbest meslek sahiplerinin ve ücretli çal +anlar n, mesleki risk sigortalar da dü+ünülerek, serbest meslek çal +anlar n n sigorta kapsam n n geni+letilmesini önererek bu ki+ilere e+it muamele edilmesini savunmaktad rlar (BEL). Serbest meslek sahiplerini daha kapsaml bir sosyal sigorta sistemine dahil etme bask s , serbest meslek sahiplerinin say s artt kça büyüyecektir (ALM). Ancak, bu tür bir reform, serbest meslek sahiplerinin ödedikleri katk paylar nda bir art + anlam na da gelebilir (ALM). Baz ülkelerde, serbest meslek sahipleri genellikle ücretli çal +anlara ili+kin her türlü toplu düzenlemenin d + nda b rak ld ( ndan, bu ki+ilerin özellikle ya+l l kta yeterli sosyal güvenceye sahip olmas yla ilgili endi+eler dile getirilmi+tir (NOR, DAN). Bu durum, serbest meslek sahiplerini kapsayan var olan sosyal sigortalar n yürürlükten kald r ld ( , serbest meslek sahiplerinin tamam yla özel sigorta sektörüne b rak ld ( yerler için özellikle önemlidir (HOL). Sayfa 40 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Ücretli çal +anlarla serbest meslek sahipleri aras ndaki s n r n çizilmesi sorunu da dile getirilen sorunlar aras ndad r (F9N). Baz ülkelerde, farkl serbest meslek sahibi gruplar n kapsayan planlar n birle+tirilmesi ele al nacak konular n ba+ nda gelmektedir (FRA, 9SP). 2.1.3 Hedeflenen sosyal haklar Birçok CEO, gelir incelemelerinin Birçok CEO, sosyal haklar n verilmesinde gelir incelemelerinin kullan lmas sorusunu dile getirmi+tir. Bu konuyla ilgili tek bir ülke içinde sosyal haklar n da t lmas nda bile kesin çizgilerin çizilmesi son derece zordur. kullan lmas n n gere ini dile getirse de, bu konuyla ilgili tek bir Sosyal güvenlikte kullan lan çe+itli gelir incelemelerinin ülke içinde kesin çizgilerin düzenlenmesinin yan s ra vergi indirimleriyle ayn çizgiye getirilmesi çizilmesi son derece zordur. konusunda baz endi+eler dile getirilmi+tir (9NG). Ayn endi+e gelir incelemelerinin kullan ld ( +emalar n yürürlü(e konmas n n idari maliyeti ile ilgili de belirtilmi+tir (AVU). Özellikle kad nlar n i+gücü piyasas nda daha fazla yer almas n n gelir incelemeli planlar n fiili etkisini salt sosyal sigorta düzenlemelerinin lehine azaltmas beklenmektedir (9RL). Gelir incelemesinin yeniden da( t c etkisi, gelir incelemesine dayal sosyal haklar n her zaman ula+mas gereken yere ula+mamas nedeniyle de sorgulanmaktad r. Sosyal haklar n ço(u, beyan edilen gelirin nas l denetlenece(ine ba(l d r (AVU). Ki+iler gelir incelemesine dayal planlar n me+rulu(uyla ilgili sorunlar da ya+ayabilmektedir; çok fazla ödeme yapmakta ve kar+ l ( nda çok az hak almakta ya da hiçbir hak almamaktad rlar (AVU). Ancak, baz CEO’lar, katk paylar n n tümünün i+verence ödendi(i ve çal +anlar n fona katk s n n olmad ( sosyal emeklilik planlar n n, bazen çok dü+ük sosyal haklar sa(lasa da, hedef gruplarda, özellikle de ya+l larda yoksullu(u s n rlamaya yard mc oldu(una ili+kin görü+ belirtmi+tir. Genel yoksulluk, özellikle de nüfusun genç kesiminde yine de artmaktad r (9TA, 9SP). Genel olarak, zengin ile yoksul aras ndaki gelir uçurumunun artt ( na ili+kin ciddi kayg lar dile getirilmi+tir. (HOL, ALM). Gelecekte, sosyal güvenli(in yan s ra toplumda da daha büyük gelir farkl l klar kabul edilmek zorunda kal nacakt r. Sayfa 41 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 9+gücü piyasas ndaki i+gücü s k nt s nedeniyle, vas fl ki+ilere olan talep çok büyük olacakt r. Bu ki+ilerin gelirleri önemli ölçüde artabilir (HOL). Ayn zamanda, daha dü+ük e(itime sahip ki+iler, düzensiz kariyerlere sahip olabilir; dolay s yla yetersiz sosyal sigortaya sahip olacaklard r (ALM). Son derece dü+ük çal +t r labilirlik oran na sahip ve bugün i+sizlik maa+ , hastal k yard m ya da ço(unlukla sosyal yard m alan birçok ki+inin durumu daha da kötüdür (HOL). Baz ki+iler hiçbir +ekilde istihdam edilebilme +ans na sahip de(ildir: bu ki+ilerle ilgili ne Genel olarak, CEO’lar sosyal haklar n al nmamas n önemli bir sorun olarak görmemektedir. yap lacakt r? Bu ki+iler için “yapay” i+ler mi yarat lmal d r? Ki+ilerin daha az ya da hemen hemen hiç istihdam edilmedi(i i+ler, yurtd + nda daha ucuza yap labilir; bu i+lere mali destek sa(lanmal m d r? Baz ki+iler çal +abilmekte, ancak kendilerine bakamamaktad rlar. Bu ki+ilerin özel ya+amlar na da kar +acak m y z? Kar +acaksak, ne ölçüde olacak? Devlet ki+ilerin kendi sorumluluklar n vurgulamal d r; ancak ki+ileri yüz üstü de b rakmamal d r (HOL). 2.1.4 Haklar almama ve otomatik olarak verme Sosyal koruma planlar n n ki+isel yönünden söz ederken, belirli bir sosyal haktan yararlanan olarak belirtilen ki+ilerin bu sosyal hakk gerçekten al p almad ( sorusu sorulmal d r. Bu sosyal hakk talep ediyorlar m ya da (birçok nedenden dolay ) bu sosyal hakk talep etmedikleri için hak ettikleri sosyal güvenceyi alam yorlar m ? Genel olarak, CEO’lar, sosyal haklar n al nmamas n , sosyal güvenlik haklar n n, aile ödeneklerinin ve sosyal yard mlar n al nmamas n n büyük bir sorun olarak görüldü(ü Fransa d + nda önemli bir konu olarak görmemektedir (FRA). Bazen, sosyal haklar n al nmamas sorunu, sosyal hakk n otomatik olarak verilmesiyle, bir ki+inin ba+vuruda bulunmas na gerek kalmadan ilgili ki+ilere verilebilir. Sayfa 42 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Bu durum, yönetimlerin bir ki+inin bir sosyal hakk al p almayaca( n belirlemek için ilgili tüm verilere eri+ime sahip olmayabilece(i için baz sosyal haklar için di(erlerine oranla daha kolayd r. Örne(in, bu, ya+l l k emekli maa+lar ya da çocuk ödenekleri için kolay görünmektedir (HOL). Ancak, CEO’lar n büyük ço(unlu(u, sosyal haklar n otomatik da( t lmas na ve sosyal haklar için ba+vuruda bulunma gere(ini kald rmaya kar+ ç kmaktad r (FRA, 9SP, POR, 9RL , 9NG, HOL, BEL, AVU). CEO’lar n baz lar na göre, ba+vuru yap lmas n n gerekli olmas , sosyal güvenli(in haklar ve görevlerle ilgili oldu(unun vurgulanmas yla ayn çizgide olacakt r (HOL). Di(er çözümler, haklar n al nmamas olgusunun çözülmesi için tercih edilir. Ba+vurunun gerekli oldu(u durumlarda, ço(u CEO, hak ettikleri sosyal güvenceleri talep etmelerine yard mc olmak için sosyal güvenlik yönetimlerinin haklardan yararlanacak ki+ilerle yak n temas halinde olmas gerekti(ini savunmaktad r (AVU, HOL, BEL). Yönetimler, örne(in emekli maa+ alanlar n kendilerini ziyaret etmesini beklemek yerine onlar ziyaret ederek, daha kullan +l , etkili ve mü+teri odakl bir yakla+ m benimseyecek +ekilde te+vik edilebilir (POR). Ça(r merkezleri, Web tabanl uygulamalar gibi çok say da kanal n olu+turulmas anlam na da gelebilir (9NG). Yönetimler, sosyal hak odakl de(il mü+teri odakl olmal ; yanl + bir yönetime yap lan ba+vuru otomatik olarak do(ru birime yönlendirilmelidir (9NG). Fransa’da genel dü+ünce, hedef gruplara daha fazla bilgi vermek için büyük yat r mlar yapmak yerine planlar n daha fazla basitle+tirilmesi yönündedir (FRA). Sosyal hakk almama, bilgi eksikli(inden ya da belirli bir sosyal hakk talep etmekten utanmaktan kaynaklanabilir. Ayr ca, bir sosyal hak çok küçükse, bu haktan yararlanacaklar, bu tür birden fazla sosyal hakk n birle+imi önemli miktarda paran n toplanmas n sa(layacak olsa da (9NG), bu sosyal hakk talep etmekle u(ra+mamaktad r. Baz ki+iler, sosyal hak de(erlendirmesi s ras nda özel ya+amlar na çok fazla kar + lmas ndan korktuklar için (örne(in, kay tl olmayan i+lerini beyan etmek zorunda kalacaklar için) sosyal haklar n talep ememeyi tercih etmektedir (9RL). Sayfa 43 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 2.2 Farkl planlar ve yönetimler aras nda kar l kl etkile im Biçok CEO, çe+itli sosyal güvenlik yönetimleri aras ndaki yetersiz i+birli(i ya da ileti+imden +ikayet etmektedir. Vergi yetkilileri sosyal korumada bir rol oynuyorsa, sosyal güvenlik ve vergi idareleri aras ndaki ili+kinin dikkate al nmas gerekir (9NG). Birbiriyle pek ilgili olmayan birçok sosyal hak plan n n varl ( , yaln zca sosyal hak plan n n varl yönetimler aç s ndan de(il, ayn zamanda politika bak + aç s ndan da daha az istenilir etkiler yaratabilir (F9N, DAN, HOL). Yönetimler kendi aras nda yaln zca yönetimler aç s ndan irtibat kursa ve en iyi +ekilde i+birli(i yapsa da (örne(in, kar+ l kl veri de il, ayn zamanda politika bak bankalar ), yönettikleri planlar n çok iyi +ekilde koordine edildi(i anlam na gelmemektedir (BEL). Birbiriyle pek ilgili olmayan birçok aç s ndan da daha az istenilir etkiler yaratabilir. Reformlar genellikle, sosyal koruman n di(er alanlar üzerindeki etkilerini yeterli +ekilde göz önünde bulunduramamaktad r. Sosyal koruma alan ndaki kapsaml reformlar, hem ulusal, hem de bölgesel ve yerel düzeyde çok say da yetkili mercinin olmas nedeniyle engellenmektedir. Bir bakan genellikle kendi yetkileri alt ndaki sosyal hak plan yla ilgilenir ve di(er departmanlarla olan etkile+imi göz ard eder (F9N, DAN). Bir sosyal sigortada büyük reformlar yap ld ( nda ve di(erleri de(i+meden kald ( nda, bu durum istenmeyen ya da en az ndan öngörülemeyen sonuçlara yol açabilir (ALM, HOL). Gerçekte, sa(l k ve bak m ile emekli maa+lar gibi (ALM, 9RL) ya da i+sizlik planlar ve emekli maa+lar gibi (ALM) tüm planlar n birbiriyle ba(lant l oldu(u gerçe(i gözden kaç r lmamal d r. Bir plan n finansman yap s ndaki de(i+iklik, di(er planlar da etkiler. Örne(in, çok dü+ük i+sizlik yard mlar sorununu çözmek için, i+sizlerin ödemesi gereken katk paylar dü+ürülebilir. Sayfa 44 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Bu durum, emekli maa+lar gibi ba+ka bir planda aç (a neden olabilir (ALM). Bir plan n özelle+tirilmesi, di(er planlar (özelle+tirilmeyen) üzerinde dikkatli +ekilde ele al nmas gereken etkilere sahip olabilir (ALM). Ayr ca, yerel yetkililer merkezi sosyal güvenlik yönetimlerinin harekete geçirilmesi konusunda oynamak zorunda olduklar rollerin bilincinde olmal d r (9SV). Sosyal güvenlikle ilgili kapsaml bir bak + aç s na sahip olmak için, baz CEO’lar sosyal güvenli(in çocuklar, faal olarak çal +anlar ve ya+l lar (9RL) gibi gruplar ya da daha önce ele al nan Hollanda’daki ya+am a+amalar yakla+ m nda tan mlanan “ya+am n be+ a+amas ” (HOL) etraf nda yeniden dü+ünülmesi gerekti(ini savunmaktad r (HOL). Baz lar sosyal güvenlik yönetimlerinin gerçekten kapsam alt ndaki sosyal riskin ne oldu(unu bilip bilmedi(ini (BEL); ya da al nan önlemlerin izlenen sosyal politikan n genel hedefleri ile hala tutarl olup olmad ( n sorgulamaktad r (HOL). Baz lar , i+ kazas sigortalar gibi çok uzun y llard r var olan planlar n tehdit alt nda oldu(undan endi+e etmektedir (BEL, ALM, AVU). Ayr ca, meslek hastal klar gibi baz sosyal risklerin do(as yak n gelecekte önemli ölçüde de(i+ebilir. Geleneksel meslek hastal klar bundan yirmi y l sonra art k var olmayabilir. Bunun yan s ra, tek bir nedene ba(l meslek hastal klar da ortadan kalkabilir. Koruyucu tedavilere daha fazla önem verilecektir. Meslek hastal ( n n tüm riski ve ilgili sosyal güvenlik plan n n gözden geçirilmesi gerekebilir (BEL , AVU). Ayn +ekilde, vergi düzenlemeleri sosyal korumada bir role sahipse, bu düzenlemelerin izlenen sosyal güvenlik politikas yla tutarl olmas önemlidir (9NG). Örne(in, sosyal güvenlik ve vergi yasas ndaki gelir incelemeleri birbirinden çok farkl ysa, bu durum çok can s k c olabilir (9NG). Sayfa 45 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 2.3. Sosyal hak planlar n n etkinle tirilmesi CEO’larla yap lan görü+meler, sosyal hak planlar n n etkinle+tirilmesinin Latin kökenli ülkelerde pek fazla görülmedi(ini; oysa 9skandinav ülkelerinde reform 6 sizlik yard mlar ve emekli maa lar genellikle yürürlü e konulacak ilk planlard r. sürecinin en öncelikli konusu oldu(unu göstermi+tir. Ayn +ekilde Hollanda’da, sosyal haklar n etkinle+tirilmesi en son reformlar için ana hedef olmu+tur (HOL). 9+sizlik yard mlar ve emekli maa+lar , genellikle etkinle+tirilecek ilk planlard r (DAN, 9SV, NOR, F9N, LÜK). Emeklilerin etkinle+tirilmesi konusunda, baz CEO’lar daha yap lacak i+lerin oldu(unu dü+ünmektedir. Etkinle+tirme deyince akla yaln zca i+gücü piyasas ndan emekli olan ki+iler gelmemeli (HOL), ayn zamanda emekliler bir +ekilde mesleki olarak etkin olmaya davet edilmelidir (HOL, 9RL). CEO’lar genellikle, daha fazla etkinle+tirme yapman n sonraki ad m olarak, çal +amama planlar n (özellikle uzun vadeli) dile getirmi+tir. Gerçekte i+sizken (gizli) birçok ki+inin çal +amama yard m ald ( görülmü+tür (F9N, DAN, NOR, 9SV, HOL, ALM). Daha fazla ve daha iyi rehabilitasyon hizmetleri, sakatl k maa+ alan birçok ki+inin i+gücü piyasas na geri dönmesini sa(layacakt r. Hollanda'da sakatl k maa+ planlar nda bu amaca ula+mak için önemli ölçüde reformlar yap lm +t r (HOL). Bir CEO, "dünyay ke+fetmek" isteyen gençlerin, e(itimlerinin sonuyla i+ hayatlar n n ba+lang c aras nda geçen bir ya da iki y ll k bo+ dönemin de önüne geçilmesi gere(ini dile getirmi+tir (DAN). Sayfa 46 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Genel olarak, CEO’lar, sosyal haklar n etkinle+tirilmesinin yaln zca ya+l lar ve hastalar için de(il, ayn zamanda kad nlar, göçmenler, dü+ük e(itimli ki+iler, bo+anm + ebeveynler ve çok say da çocu(u olan aileler için de geçerli olmas gerekti(ini dü+ünmektedir (HOL, 9NG, 9RL). Bu gruplar n ço(u için en önemli konu, bir yandan çocuk sahibi olup bu çocuklar yeti+tirirken, bir yandan da kendileri ve aileleri için yeterli paray kazanma gere(inin bir araya getirilmesidir (HOL, 9NG, 9RL, AVU). Günümüzde, baz ki+iler, yüksek maliyetli çocuk bak m giderlerini kar+ layamad ( için çal +mamaktad r (AVU). CEO’lar ayr ca, ki+ilerin çal +may p bir sosyal yard m alarak ya+amlar n sürdürdü(ünde, çal +arak sürdürdükleri ya+amdan daha iyi bir ya+ama sahip olmamas gerekti(ini de vurgulamaktad r ("i+sizlik tuza( " ya da "sosyal hak tuza( ") (9NG, 9RL , AVU). Genel olarak, sosyal hak planlar n n etkinle+tirilmesi, nakit sosyal haklar n öneminin azalmas n ve sosyal haktan yararlananlar n ki+isel becerilerine ve gereksinimlerine göre (örne(in, rehabilitasyon, yeniden e(itim, sürekli e(itim, çocuk bak m gibi) uyarlanm + hizmetler biçiminde tahakkuk ettirilen sosyal haklar n öneminin artmas n sa(layabilir (HOL, 9RL , 9NG). Birkaç CEO, mevcut i+ler olmad ( nda etkinle+tirme politikas n n gerçekle+tirilmesinin zor oldu(unu dile getirmi+tir (BEL, ALM). Ancak, di(erleri gelecekteki i+gücü eksikli(inin +u anki sosyal hak etkinle+tirme önlemlerini hakl gösterece(ini ve güçlendirece(ini dü+ünmektedir (HOL, AVU). Sayfa 47 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 2.4 Ya l l k emekli maa lar 2.4.1 Emekli maa reformu Birçok ülkede, ya+l l k emekli maa+lar ile ilgili sorunlar önemli emekli maa+ reformlar ile çözülmeye çal + lm + ya da çal + lacakt r. Bu reformlar neredeyse her zaman (gerçek) emeklilik ya+ n n yükseltilmesini ve birinci kademe harcamas olarak yasal zorunlulu(a sahip vadesi geldi(inde Emekli maa reformlar neredeyse her zaman, (gerçek) ödenen emeklilik planlar gibi do(rudan ya da dolayl olarak sermayele+tirilen ya da tan mlanan katk pay planlar n n te+vik edilmesini içerir. emeklilik ya n n yükseltilmesini ve yasal zorunlulu a sahip vadesi geldi inde ödenen emeklilik planlar n n do rudan ya da dolayl olarak sermayele tirilen ya da tan mlanan katk pay planlar n n te vik edilmesini içerir. Birçok 9skandinav ülkesi, ya+l l k emekli maa+lar nda yak n zamanda büyük reformlar gerçekle+tirdi; katk pay ile sosyal hak aras nda artan bir orant tesis edilmeye çal + ld , gerçek emeklilik ya+ yükseltildi, erken emeklili(in önüne geçilmeye çal + ld . Sonuç olarak, önemli yeni de(i+iklikler beklenmiyor. Ancak, önemli bir konu ortada durmaktad r: reformlar genellikle parlamentonun ço(unluk karar yla sunulsa da, bu reformlar n etkisi bundan birkaç y l sonra ortaya ç kaca( için halk genellikle bu reformun etkisini tam olarak anlayamamaktad r (9SV, F9N). Daha küçük emeklilik ya+ gibi iste(e ba(l emeklilik düzenlemeleri ya da devlet memurlar gibi baz gruplara tan nan sosyal haklar adaletsiz düzenlemeler olarak görülmekte; ancak, bunlar n kald r lmas n n son derece zor oldu(u ve siyasi bir tehlike yaratabilece(i kabul edilmektedir (9SP, FRA, BEL). E+itsizlik bir yana, farkl meslek gruplar n kapsayan planlar n (i+çiler, serbest meslek sahipleri, devlet memurlar ) uyumlula+t r lmas na yönelik bir gereksinim hissedilmektedir (AVU). Daha genel konu+ursak, bir ülkedeki birden çok emeklilik düzenlemesinin a+ r karma+ kl ( dile getirilebilir. Ancak, var olan birden çok sistemin birle+tirilmesi ve uyumlula+t r lmas , bu tür bir i+lem için büyük bir engel olu+turan ek finansman gereksinimini ortaya ç karacakt r (FRA). Sayfa 48 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 2.4.2 Emeklilik ya Emeklilik ya+ n n bir +ekilde 65, 68 ya da daha üst ya+lara yükseltilece(ine ili+kin bir görü+ birli(i vard r. Ancak, bunun gerçekle+tirilmesi demografik, Önemli Noktalar sosyal ve siyasi durumlar birbirinden çok farkl ülkeler için ayn +ekilde farkl olacakt r. Baz ülkelerde, gerçek emeklilik ya+ , resmi emeklilik ya+ ndan çok farkl de(ilken (9SP, POR), resmi ve gerçek emeklilik ya+ aras ndaki büyük Emeklilik ya n n bir ekilde 65,68 fark ciddi sorunlara yol açmaktad r (9TA, FRA, BEL). Yava+ ekonomik ya da daha üst ya lara yükseltilece ine ili kin bir görü büyüme, her zaman ilk olarak ya+l çal +anlar i+gücü piyasas n n d + na itmekte ve her türlü erken emeklilik biçiminin görülmesine neden birli i vard r. olmaktad r (POR). Ba+ka bir ülkedeyse, çal +anlardan beklenen a+ r verimlilik, emeklilik ya+ ndan çok önce çal +may b rakman n bir nedeni olarak görülmektedir (FRA). Bazen, yak n geçmi+te oldu(u gibi ciddi siyasi hatalar yap larak, yeni kategorilerdeki ya+l lar n erken emekli olmas na yol aç labilmektedir (9SP). Bazen, emeklilik ya+ n n yükseltilmesi tart +mas henüz ba+lamam + olsa da, yak n bir gelecekte bunun kaç n lmaz oldu(u hissedilmektedir (POR). 2.4.3 Birinci kademe ve primlerin tümünün i verence ödendi i ve i çinin fona katk s n n olmad emeklilik planlar 9kinci ve üçüncü kademe emeklilik düzenlemeleri geli+tirme e(iliminin d + nda, CEO’lar primlerin tümünün i+verence ödendi(i ve i+çinin fona katk s n n olmad ( emeklilik planlar ile birinci kademe emeklilik düzenlemelerinde bir dönü+üme dikkat çekmi+lerdir. 9lk olarak, katk pay ödemeli emeklilik sistemi ile primlerin tümünün i+verence ödendi(i ve i+çinin fona katk s n n bulunmad ( ya da asgari emeklilik sistemleri aras ndaki ili+ki çe+itli ülkelerde farkl görü+lerin dile getirilmesine neden olmu+tur. Baz ülkelerde, sosyal emekli maa+ (i+gücüyle ilgili olmayan temel emekli maa+ ) ile katk pay ödemeli emekli maa+ aras ndaki fark n azalmas beklenmektedir (9TA, POR). Ancak, 9spanya’da, son mesleki faaliyetlerinden göreceli olarak iyi gelir elde etmi+ olan ve dolay s yla göreceli olarak iyi katk pay ödemeli emekli maa+ almaya hak hazanan daha fazla ki+inin emekli olmas yla birlikte, primlerin tümünün i+verence ödendi(i emekli maa+lar na olan ba( ml l ( n azalmas beklenmektedir. Bu dönü+üm ayn zamanda, i+çiler +u anda yapt klar dü+ük beyanlar n gelecekteki sosyal haklar n etkileyece(inin bilincine Sayfa 49 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler vard klar için, son y llarda gelirin dü+ük beyan edilmesi olgusunun azalmas yla da ba(lant l d r (9SP). Sayfa 50 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Baz ülkelerde, asgari emekli maa+ tutarlar n n hala çok dü+ük oldu(u kabul edilirken (9SP, POR), ba+ka bir ülkede, emekli maa+ reformunun gelecekte ya+l l k riskinin yetersiz +ekilde güvence alt na al nmas na yol açaca( dü+ünülmektedir (9TA). Fransa’da, en son emekli maa+ öngörüleri, ki+ilerin mesleki kariyeri daha az tutarl ve kazançl (i+sizlik ve hastal k nedeniyle daha fazla kesintiye u(rad ( için) oldu(u için finansman aç s ndan 10 y l öncesine göre daha az sorunlu olaca( yönündedir. Sonuç olarak, ödenmesi gereken katk pay ödemeli emekli maa+lar da azalacakt r. Portekiz sosyal güvenlik sistemi oldukça gençtir. Ya+l lar n ço(u, düzensiz ve/veya k sa mesleki kariylerlerine göre hesaplanan ve düzgün bir ya+am sürmelerini sa(lamayan emekli maa+lar almaktad r. Hükümet, garanti edilen asgari emekli maa+ n yükseltmeye ba+lad ; ancak, bu da uzun dönemde sistemin mali sürdürülebilirli(ini tehlikeye sokabilir. Bu sorunla ba+a ç kmak için, katk pay ödemeli emekli maa+lar n n ko+ullar s k la+t r lm +t r (örne(in, daha uzun sigorta dönemleri; son y llardaki en iyi gelir yerine ortalama gelirin kullan lmas gibi). Sonuç olarak, emekli maa+lar (maa+ tutarlar ) birbirine yakla+maya ba+lam +t r: Daha yüksek asgari tutar, daha dü+ük gelirle ilgili emekli maa+ tutarlar görülmeye ba+lanm +t r (POR). Baz ülkelerde, nüfusun yasal emeklilik sisteminin nas l i+ledi(ini anlamas n n gere(inden söz edilmektedir. Emeklilik sigortas n n do(ru mant ( n n aç klanmas gerekir: emeklilik idaresinin gelece(in emeklisiyle emeklili(inden çok önce ileti+im kurarak emeklilik haklar n n ne oldu(u konusunda onu bilgilendirmesi gerekir (ALM, BEL). Sayfa 51 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 2.4.4 #kinci ve üçüncü kademelerin geli tirilmesi Birçok CEO, sermayele+tirilen ikinci ve üçüncü kademe emeklilik planlar n n te+vik edilmesiyle ilgili sorunlar dile getirmi+tir. Sermayele+tirilen emeklilik düzenlemeleri alan nda uzun dönemli deneyimlere sahip bir ülkeden edinilen görü+e göre, tan mlanan katk paylar planlar n n çok riskli oldu(u dü+ünülmekte ve gelecekte tercihlerin En korkutucu sorun, ki ilerin ki+iler bu planlar (ve sonuçlar n ) daha iyi anlad kça, tan mlanan sosyal hak planlar na do(ru olmas gerekti(idir (9NG). Ba+ka bir ülkede, ya l l k riski için yeterli güvence payla+maya dayal emeklilik plan n n kötüle+en demografik durumu daha sa lamayaca ndan, zorunlu iyi ele alaca( ; sermayele+tirmenin (a+ r +ekilde düzenlendi(inde) çok tehlikeli oldu(u ve demografik sorunu çözmeyece(i belirtilmi+tir (AVU). olmayan ikinci ve üçüncü kademe düzenlemeleri almamas ndan kaynaklanmaktad r. En korkutucu sorun, ki+ilerin ya+l l k riski için yeterli güvence sa(lamayaca( ndan, zorunlu olmayan ikinci ve üçüncü kademe düzenlemeleri almamas ndan kaynaklanmaktad r. 9talya’da, fiilen çal +an ku+a( n gerçekte ödenen cömert emekli maa+lar n kar+ lamak için çok yüklü ödeme yapmas gerekti(i görülmü+tür. Ayn zamanda, daha sonra yeterli bir emekli maa+ almak için ek emeklilik katk pay ödemek zorundad rlar. Ço(u insan, mali güce sahip olmad ( için ya da emeklili(i çok uzak gördükleri için dikkat etmediklerinden dolay katk pay n ödememektedirler. Ayr ca, (yeterli) emekli maa+ n n olu+turulmas artan oranda bireysel giri+ime b rak lm +t r; bu da toplumda artan bireycili(e yol açmaktad r. Çözümler, art k +irket düzeyinde ek emeklilik planlar olu+turularak üretilmektedir. Bu çözümün artan gelir ikamesi aç ( n kapatmak için yeterli olup olmayaca( zamanla anla+ lacakt r (9TA). 9rlanda’da da, ikinci kademe emeklilik düzenlemelerinin çok dü+ük oldu(u dü+ünülmektedir. Birinci kademenin yaln zca sabit sosyal haklar sa(lad ( dü+ünülürse, bu emekli maa+lar n n gelecek nesillerin artan beklentilerini kar+ lamayaca( aç kt r (9RL). Sayfa 52 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Baz CEO’lar, ikinci kademe emeklilik düzenlemelerinin pek kabul edilmek istenmemesi sorunuyla, bu sermayele+tirilmi+ planlar n bu planlar gönüllü olarak alma vasf na sahip ki+ilere zorunlu k l nmas yla çözmeyi önermektedir (9RL, BEL). Bu +ekilde birinci kademe ile ikinci kademe aras ndaki s n r çizgisi incelir; Baz lar bu ba(lamda birinci kademeden konu+maya ba+lad bile (BEL). Baz ülkelerde, CEO’lar i+verenleri, çal +anlar na yeterli ikinci ve üçüncü kademe emeklilik ürünleri sunmaya ya da en az ndan bu alandaki taahhütlerini çok s k de(i+tirmemeye ikna etme konusunda srarl d rlar (9NG, 9RL , BEL). Ancak, bir ki+i ikinci kademe düzenlemeye kat lmak için zorland ( nda ve bir ki+i çe+itli ürünler aras nda seçim +ans na sahip oldu(unda, ba+ka bir sorun ortaya ç kabilir. Gerçekten de, özellikle ki+ilerin bilgiye dayal bir seçim yapmak için yeterli bilgiye sahip olmad ( 9skandinav ülkelerinde CEO’lar reformlar n ortaya att ( birden çok seçenekten dolay (örne(in, çe+itli emeklilik fonlar ) endi+elerini dile getirmi+lerdir. Daha az avantaja sahip bir seçim yapan ki+iler, örne(in, daha az ya+l l k geliri gibi, daha ba+ar l bir seçim yapanlara kar+ elde edecekleri sonuçlar kabul edecekler midir (9SV)? Baz CEO’lar, nüfusun, örne(in kötü eknonomik sonuçlardan dolay emekli maa+lar nda gelecekte yap lacak fiili kesintileri kabul edip etmeyece(ini sorgulamaktad r (9SV, F9N). Ayn zamanda, baz reformlarla birlikte ortaya ç kan idari maliyetlerdeki art + n yan s ra bir ki+inin ya+l l kta almay bekleyebilece(i toplam gelirin hesaplanmas n n karma+ kl ( da bir endi+e kayna( d r (9SV, DAN). 9ngiltere’de, zorunlu ki+isel tasarruf hesab plan , +imdiki ikinci kademe emeklilik planlar n n kusurlar n gidermektedir (9NG). Sayfa 53 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 2.4.5 Katk pay ile emekli maa aras nda daha fazla orant Baz emekli maa+ plan reformlar (önceden gerçekle+tirilen ya da yaln zca planlanan) katk pay ve emeklilik hakk aras nda orant (yeniden) kurmay amaçlamaktad r (9SV, F9N, DAN ve AVU). Bazen, sosyal haklar n önceki kazançlarla ve dolay s yla ödenen katk paylar yla daha fazla ili+kili oldu(unu ve s n rl say daki en iyi y llar de(il tüm kariyeri dikkate alarak tercihli hesapland ( “sigorta ilkesini” yeniden onaylamak için de savunulur. Emekli maa+ tutarlar , emeklilik ya+ ndaki ya+am beklentisine de uyarlanmal d r. Bunun yan s ra, bir ki+inin çal +mad ( dönemlerin çal +t ( dönemlere eklendi(i durumlar da s n rland r lmal d r. Her durumda, bu dönemler söz konusu ki+i ya da ba+ka biri taraf ndan ödenen katk pay yla kar+ lanmal d r (AVU, LÜK). Ancak, küçük çocuklar n yeti+tirildi(i dönemler gibi dönemler, çal +ma Hem i gücü piyasas nda artan dönemlerine cömert bir +ekilde dahil edilmeli (LÜK) ve farkl bir say daki kad nlar, hem de evli ba(lamda ele al nmal d r (9NG). olmayan çiftler dul ve yetim yard m planlar n n Ayr ca, emekli maa+lar n n artan maliyetlerinin üstesinden gelmek için, sorgulanmas n zorunlu i+ ve katk kay tlar n n hesaplanmas nda 13. ve 14. aylar göz önünde bulundurmayan endeksleme mekanizmas (9SP) gibi; Ek emeklilik gerektirmektedir. güvencesi olu+turmak için ek i+ten ç karma tazminat kullan lmas (9TA) ya da emekli maa+ alanlar n hala sürdürdükleri i+lerden al nan vergi oran n n dü+ürülmesi gibi daha kesin önlemler dü+ünülmektedir (POR). 2.5 Dul ve yetim yard m Hem i+gücü piyasas nda artan say daki kad nlar, hem de daha fazla görülen evli olmayan çiftler olgusu dul ve yetim yard m planlar n n sorgulanmas n gerektirmektedir (BEL, 9SP, LÜK, NOR). Baz lar na göre, uzun vadede bunun kald r lmas dü+ünülmektedir (9SP, NOR). Ancak, dul ve yetim yard m planlar n n kald r lmas n n, önemli derecede siyasi dirençle kar+ la+mas (NOR) ve gelir aç s ndan e+lerine ba( ml ; dolay s yla dul maa+ ile geçinen bir kad nlar ku+a( n n bulunmas nedeniyle yak n bir gelecekte gerçekle+mesi beklenmemektedir (9SP). Sayfa 54 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Yak n bir gelecekte, bo+anma (LÜK) ve evlilik d + birlikte ya+aman n sonuçlar na ili+kin iyi çözümlerin bulunmas gerekecektir (BEL). Birkaç y l önceki dul ve yetim ayl ( hakk n n kapsam (bo+anmadan sonra eski e+ için de) bugün bir politika hatas olarak kabul edilmektedir (9SP). Asgari emeklilik maa+ n n oldu(u ülkelerde, dul ve yetim ayl ( n n kald r lmas ndan sonra emekli maa+ haklar n n bireyselle+tirilmesi, emekli maa+ harcamalar nda büyük bir art +a neden olabilir (LÜK). Uzun süreli çal amama ya da hastal k planlar özellikle inceleme alt ndad r; birçok ki i bugün çal amama yard m al rken, asl nda bu ki iler (gizli) i sizler aras nda yer almal d r. Günümüzde, dul ve yetim ayl ( ndan yararlanacaklara gelir incelemesinin yap lmas da dü+ünülmektedir (9SP). 2.6 Çal amama durumu sosyal haklar Daha önce, “sosyal haklar n etkinle+tirilmesi” konusunu incelerken, birçok CEO’nun çal +amama durumu sosyal haklar n , etkinle+tirme çabalar nda ilk s raya yerle+tirdi(ini gördük. Özellikle, uzun süreli çal +amama ya da hastal k durumu planlar inceleme alt ndad r; birçok ki+i bugün çal +amama yard m al rken, asl nda bu ki+iler (gizli) i+sizler aras nda yer almal d r (F9N, DAN, NOR, 9SV, HOL, ALM, AVU, LÜK). Baz Latin kökenli ülkelerde, i+sizlik riskine kar+ hastal k planlar n n istismar n n son y llarda azald ( bildirilmi+ ve gelecekte önemli bir endi+e kayna( olu+turmad ( belirtilmi+tir (9TA). Ancak, baz durumlarda; örne(in, hava durumu (kurakl k) nedeniyle, tar m sektöründeki birçok ki+i çal +amamakta ve çal +amama durumu sosyal haklar na olan talepte art + gözlenmektedir (9SP). Geçmi+te, hasta olarak kabul edilen çok say da ki+i, +u anda hastal k sosyal haklar ndan yararlanmaktad r. Bu durumu çözmek için, hastal k maa+ tutar n n çal + lan y llarla ili+kilendirilmesi ve çal +amama durumunun de(erlendirilmesinin ve denetiminin sa(l k idaresi doktorlar ndan sosyal güvenlik kurumunun kendi doktorlar na aktar lmas dü+ünülmektedir (9SP). Sayfa 55 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Daha fazla ve daha iyi rehabilitasyon hizmetleri, +u anda maluliyet maa+ alan çok say da ki+iyi tekrar i+gücü piyasas na döndürecektir. Bu ki+ilerin de(erlendirilmesine ili+kin bak + aç s da de(i+mektedir. Temel soru, bir ki+inin para kazanma becerisini ne kadar kaybetti(inden, hangi kazançlar elde edebilece(ine ve hala sahip oldu(u i+ becerisinin ne oldu(una do(ru de(i+mi+tir (HOL, DAN). Hollanda’da, maluliyet tazminat planlar , bu kazanma becerisini ne kadar belirli amaçla önemli ölçüde düzenlenmi+tir (HOL). Etkinle+tirme önlemlerini ve ilgili sosyal haklar n toplumda ve özellikle do(rudan ilgili ki+ilerle kaybetti i de il, hangi kazançlar s n rlanmas n n do(ru +ekilde yap lmas n n önemi bildirilmi+tir. Hollandal elde edebilece i ve hala sahip oldu u i becerisinin ne bir CEO, çal +amayanlar n ciddi +ekilde yeniden de(erlendirilmesinin daha kabul edilebilir bir +ekilde sunulabilir görü+ündedir. Sosyal haktan oldu udur. yararlanan ki+ilerin, daha önce sistemi aldat yormu+lar gibi bir anda Temel soru, bir ki inin para çal +abilir oldu(u aç klanm +t r. Daha olumlu bir yakla+ m, bu ki+ilerin gerçekten (k smen) çal +amayacaklar n n do(rulanmas ve ayn zamanda belirli (onlara göre uyarlanm +) i+leri yapabileceklerinin gösterilmesidir. Ki+iler böyle bir yakla+ m daha kolay benimseyeceklerdir (HOL). 9skandinav ülkelerinde, maluliyet tazminat planlar n yürürlü(e koyma politikas , hem sendikalardan hem de i+veren kurulu+lar ndan destek bulmu+tur; ancak, baz CEO’lar al nacak yeniden çal +ma hayat na dönme önlemlerinin i+gücü piyasas na yeniden giri+lerde önemli sonuçlar n al nmas na yard mc olaca( ndan ku+kuludurlar (F9N, 9SV). Di(er ülkelerde, hasta ki+ilerin rehabilitasyonu ya da di(er bir deyi+le çal +amayan ki+ilerin yeniden çal +abilir k l nmas n n, ilgili hizmetler hala büyük oranda eksik oldu(u için yaln zca iyi niyet kapsam nda kald ( görülmektedir (9TA, POR). Belçika’da, siyasetçilerin hasta ki+ilerin yeniden i+ hayat na dönmesi için gerekli önlemleri alma konusunda cesaretten yoksun olduklar görülmü+tür (BEL). Baz CEO’lar, daha az çal +ma becerisine sahip ki+ilere göre uyarlanm + i+ yerlerini destekleyen rehabilitasyon önlemlerinin, ola(an i+leri, desteklenen rehabilitasyon i+lerine yapay bir +ekilde dönü+türmek için sapt r lmas tehlikesi konusunda uyarm +t r: daha önce i+inden ç kar lan bir ki+i bu i+e, devlet yard m alan “esnek i+" kapsam nda yeniden girebilir (DAN). Sayfa 56 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Genel olarak, ak l sa(l ( bozuklu(u olan (artan say daki) ki+ilerin rehabilitasyonuna yönelik endi+eler daha fazla dile getirilmi+tir (F9N, AVU). Rehabilitasyon ve ayr ca fizyolojik rehabilitasyon için daha fazla yat r m yap lmas gerekmektedir. Di(er bir deyi+le, var olanlardan daha kapsaml tekniklerin geli+tirilmesi gerekir (AVU). K sa süreli hastal k izinleri i+verenleri dü+ündürmektedir; sosyal ortaklar hastal k sosyal haklar n n istismar yla sava+mak için çal +ma yap lmas konusunda uzla+m +t r (NOR). Mesleki risk sigortalar (i+ kazas ve mesleki hastal k planlar ) konusu ele al nd ( nda, bunlar n varl ( n n bile sorguland ( n daha önce (bkz. Farkl planlar ve ilgili yönetimler aras nda kar+ l kl etkile+im) belirtmi+tik. Ancak, bu sigortalar n yap s n n daha fazla önleyici tedbirler ve rehabilitasyonu içerecek +ekilde gelecekte de(i+ece(i aç kt r. Güvenli çal +ma ortamlar n n olu+turulmas birinci önceliktir; dolay s yla, nakit sosyal yard m için daha az dikkat ve para gidecektir (BEL) Ancak, bu sigortalar taraf ndan ödenen sosyal yard mlar n bir tür tazminat özelli(inin de oldu(u; yani, küçük sa(l k sorunlar nda, daha dü+ük nakit sosyal yard m n yap labilece(i de belirtilmi+tir (BEL). Bunun yan s ra, bir CEO, meslek hastal ( sigortas n n gelecekte bir tür çevresel risk sigortas na dönü+ebilece(ini dile getirmi+tir. Bunu, amyant n neden oldu(u kanser örne(i ile somutla+t rabiliriz. Yu anda, baz sanayi kollar nda çal +anlar etkileyen en önemli meslek hastal ( budur. Ancak, amyant ile çal +an belirli bir sanayi kolundaki ki+ilerin d + ndaki ki+iler de bu hastal ktan etkilenebilir. Önümüzdeki y llarda, baz sanayi kollar özel +ah slar etkileyen amyant ba(lant l hastal klardan dolay sorumlu tutulacakt r. Belki de, söz konusu sanayi kolunun, yine sigorta alt na al nmas gereken bir tür “nesnel/kabahatsiz sorumlu tutulu+una" (kurban n kusuru kan tlamas na gerek kalmadan) yol açabilir. Bu tür sigorta kapsam , bir kamu hizmeti/kamu sosyal sigorta kurumu taraf ndan en iyi +ekilde yerine getirilebilece(i için sosyal güvenli(in gelece(i budur (BEL). Sayfa 57 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 2.7 6 sizlik sosyal haklar Son y llarda, yeniden çal +ma hayat na döndürme konusunda Kuzey Avrupa’da birçok yasa de(i+ikli(i yap ld . Buna ra(men, uzun süredir i+siz olan ki+ilerin büyük ço(unlu(u i+siz olmaya devam etmektedir. Bu durum, i+sizli(in oldu(u ekonomik büyümenin ortaya ç k + yla daha da kötüle+ti (9SV, F9N, DAN). Son y llarda, yeniden çal ma hayat na döndürme konusunda Kuzey Avrupa’da birçok yasa de i ikli i yap lmas na ra men, uzun süredir i siz olan ki ilerin büyük ço unlu u i siz olmaya devam etmektedir. Ayr ca, ülke içinde co(rafi hareketlilik için isteksizlik nedeniyle baz bölgelerde büyük i+sizlik oranlar görülürken, ba+ka bölgelerde i+gücüne büyük talep vard r (9SV, F9N). Bunun yan s ra, co(rafi hareketlilik çiftlerin her ikisi de çal +t ( nda ve bo+anma sonras evlenen çiftlerden biri eski e+ine verilen çocuklar n düzenli olarak ziyaret etmek istedi(inde de olumsuz +ekilde etkilenir (9SV). Kamu i+leri giri+imleri genellikle pek istenilmemektedir (F9N). 9+sizli(i önleyici araçlar n yarat lmas (toplu i+ten ç karmalardan önce i+çilerin yeniden e(itimi) daha fazla önem kazanm +t r (F9N). 9+sizlik yard m n n döneminin ya da düzeyinin azalt lmas dü+ünülmemektedir. Bunun yerine, baz i+siz ki+iler, öncelikle daha genç nesiller, uzun süre i+sizlik yard m almalar n engellemek ve daha fazla i+ hayat na geri döndürme çabas göstermek için seçilecektir (POR). Sosyal yard m ödemelerini tamamlay c çabalar n (“pasif” önlem) i+verenler ile i+ arayanlar n bir araya gelece(i bir i+ pazar n n olu+turulmas gibi “etkinle+tirme” önlemleriyle birlikte hayata geçirilmesi, büyük zaman ve personel yat r m yap lmas n gerektirmektedir. 9+siz ki+iler bu pazara davet edilmeli, burada yer almalar kendilerine an msat lmal ve davetin gere(ini yapmazlarsa yapt r m uygulanmal d r (LÜK). Sayfa 58 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 2.8 Sa l k ve bak m 9skandinavyal CEO'lar, sa(l k ve bak m maliyetlerinin artmas konusunda çok endi+eli görünmemektedirler; daha çok, gelecekte, özellikle ülkelerin daha uzak ve daha az nüfusa sahip oldu(u yerlerde yeterli sa(l k ve bak m sa(lay c lar na sahip olmamaktan endi+elidirler (NOR, F9N). Sa(l k ve bak m temelde yerel ya da bölgesel düzeyde sa(land ( nda, sa(lay c larla ba+ar l düzenlemeler yapmak için bu düzeylerin güçlendirilmesi gerekir (F9N). Bu hizmet tabanl düzenlemenin sigorta tabanl ulusal düzenlemeyle de(i+tirilmesi ço(unlukla reddedilmektedir (F9N, 9SV). Baz ülkelerde, CEO’lar, sa(l k için (özellikle ya+l lar için) daha az T bbi malzemeler ve hizmetler her harcama yap lmas n ve gelecekteki uzun vadeli bak m için daha fazla zaman daha karma k ve daha harcama yap lmas n önermi+tir. Burada, “En fazla paray gelecekte ya+l lar n bak m için harcamay gerçekten istiyor muyuz?” sorusu maliyetli olaca için, önemli bir soru tüm sa l k ve bak m ortaya ç kmaktad r. Bu, toplum için ve ya+l lar n itibar için faydal paketinin kar lan p m d r? Ya+l lar kendi evlerinde, bir hastanede ya da bak m evinde alacaklar pahal bak mdan daha basit ve daha iyi bir hizmet alabilirler kar lanmayaca d r. (9RL, ALM). 2.8.1 Sa l k Baz ülkelerde, h zla artan sa(l k ve bak m maliyetleri önemli bir endi+e kayna( d r (ALM, AVU). T bbi malzemeler ve hizmetler her zaman daha karma+ k ve daha pahal olacakt r. En büyük sorulardan biri, tüm sa(l k ve bak m paketini sigorta kapsam na almay isteyip istemedi(imizdir. 9stemiyorsak, sigorta kapsam yla ilgili kararlar almak için hangi unsurlar ya da ölçütler (nelerin kapsam içinde olaca( ; nelerin olmayaca( ; kapsam düzeyinin ne olaca( vb.) kullan lacakt r (AVU, ALM). Di(er bir soru da, “Meslek temelinde sa(l k sigortas yürüten ülkeler buna devam edecek mi ya da genel sa(l k sigortas na geçi+ yapacak m d r?” sorusudur (ALM). Sigortal lar n seçim yapabilece(i (özellikle serbest meslek sahiplerinin) daha fazla say da sa(l k sigortas paketi olu+turulmal d r. Baz tedaviler ve ilaçlar, ki+ilerin ödeme yapmas gereken “lüks” tedavi s n f na daha kolay bir +ekilde sokulabilir (AVU). Sayfa 59 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Ya+l lar n say s ndaki art + n sa(l k ve bak m sistemi üzerindeki etkisi, sosyal koruman n gelece(i için önemli bir sorun olarak görülmektedir (FRA, 9TA). Sa(l k alan ndaki soru, ço(unlu(un, ya+l lardan olu+an küçük bir yüzdenin olu+turdu(u maliyetleri ödemeyi kabul etmeye devam edip etmeyece(idir (FRA). Ya l lar n say s ndaki art sa l k sistemi için önemli bir sorundur. Sa l k alan ndaki soru, ço unlu un, ya l lardan olu an küçük bir yüzdenin maliyetlerini ödemeye devam edip etmeyece idir. Sa(l k sistemlerinin kar+ kar+ ya oldu(u sorunlar ve finansman , farkl ülkelerde farkl yakla+ mlara dönü+mü+tür. Fransa’da, temel sorun a+ r t bbi tüketimdir. 9nsanlar, hastal ( n tedavisi için uygun olmayan, küçük sa(l k sorunlar na yönelik ilaçlar (genellikle antibiyotikler) almaktad r. Sa(l k sisteminin temelleri kaybolmu+ görünmektedir: sa(l k plan n n hangi amaçlara sahip olmas gerekti(i gözden kaç r lmaya ba+lanm +t r. Ba+ka bir sorun da, sa(l k hizmetlerine eri+imdeki e+itsizliktir. Zenginlerin sa(l k altyap s na eri+imi daha kolayd r. Son olarak, mevcut altyap (özellikle hastaneler) daha verimli +ekilde i+letilebilir (FRA). 9talya’da sa(l k hizmeti için daha standart bir yakla+ m n gere(i dile getirilmi+tir. Hizmetin sunumunda daha fazla +effafl k gerekmektedir; bu yöndeki ilk ad m yak n zamanda hayata geçirilen sa(l k kart d r. Sonraki ad m, birinci basamak sa(l k hizmetine daha fazla yat r m yap lmas d r; günümüzdeki sa(l k hizmeti fazlas yla uzmanla+m +t r. Daha fazla ayakta tedavi hizmetinin yan s ra daha fazla grupland r lm + birinci basamak sa(l k hizmetine gerek vard r. Koruyucu t p hizmetlerine de daha fazla önem verilmelidir (9TA). Sayfa 60 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 9spanya’da, sa(l k sisteminin sorunlar baz bölgelerde yo(unla+m +t r. Bu bölgelerdeki sa(l k maliyetleri son derece yüksektir. Bunun nedenleri aras nda: • Aile üyelerinin tedavisi için (göçmen) ailelerin yeniden bir araya gelmesi • Sahtekarl kta art + (örne(in, ya+l lara verilen do(um kontrol haplar ) • Birçok AB vatanda+ burada ya+amakta ve sa(l k hizmeti talep etmektedir (bazen yurtd + nda, ancak sa(l k sistemi aç s ndan ikamet ettikleri yerin güneyinde) (9SP). 9rlanda’da sa(l k alan ndaki kamu/özel sektör karma uygulamas n n ba+ar s zl ( ndan +ikayet edilmektedir. Uygulamada bunun anlam , doktorlar n kamu sa(l k sisteminde çal +t ( saatlerde “özel muayene” yapmalar anlam na gelir (9RL). Görü+meleri yapanlar n tümü, görü+me yap lan CEO’lar n yaln zca birinin t p alan ndaki teknolojik ve bilimsel ilerlemeden kaynaklanan sa(l k harcamalardaki art +la ilgili endi+esini dile getirmesine +a+ rm +t r (F9N). Bunun nedeni, sa(l k sisteminin büyük oranda yerel ve bölgesel düzeyde düzenleni+i ve finanse edili+idir; oysa görü+me yap lan CEO’lar ulusal düzeyde etkindir. Sayfa 61 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 2.8.2 Bak m Artan say daki (çok) ya+l ki+iler ile hem çal +mak hem de çocuk yeti+tirmek ebeveynler için daha iyi bak m düzenlemelerinin geli+tirilmesi gere(i önemli bir konudur (FRA). Bak m ihtiyac , bak ma muhtaç ya+l lar ve çocuklar için farkl +ekilde ele al nmaktad r. Artan say daki ya l ki iler ve hem çal mak hem de çocuk Çocuklar dü+ünüldü(ünde, onlar için daha çok say da ve daha iyi gündüz bak mevlerinin olu+turulmas önemlidir (FRA). için daha iyi bak m düzenlemeleri Yo(unla+ma daha çok ba+kas na bak ma muhtaç ya+l lar üzerinedir. Almanya’da, bak m sigortas yürürlüktedir; ancak, yeni bir finansmana gere i önemli bir konudur. gerek vard r. Bir CEO, +a+ rt c bir +ekilde bunun finansman n n yeti tirmek isteyen ebeveynler sermayele+tirme ile yap laca( n belirtmi+tir. Ayr ca, daha fazla ve adil rekabet de istenmektedir (ALM). Latin kökenli ülkelerde, bak ma muhtaç ya+l lar için yeterli hizmetler ve bar nma yerleri geli+tirilmesi dü+ünülmektedir. Bak ma muhtaç ya+l lar göz önünde bulunduruldu(unda (ya+l ve bazen engelli ki+iler) “bak m” olgusunun sosyal güvenli(in yeni bir dal olarak kabul edilmesi üzerinde yo(unla+ lm +t r (9SP, FRA, POR). Ancak, düzene konmas gereken daha birçok +ey vard r. Yeni bir (katk pay ödemeli) sosyal sigorta plan m yoksa, katk paylar n n tümünün i+verence ödendi(i ve i+çinin fona katk s n n olmad ( bir düzenlemenin mi yap laca( na karar verilmelidir (9SP ve belki de uzun vadede POR). Ya da, baz hizmetleri sosyal sa(l k paketine eklemek ya da gönüllü bak m sigortas gibi öncelikle daha az ku+at c önlemler seçerek bak m hizmetleri ve kurumlar n n geli+tirilmesine mi yo(unla+ laca( belirlenmelidir (ilk a+amada POR). Bak m plan n n tan t lmas , +u konularda önemli sorular n gündeme gelmesine yol açar: plan kapsam ndaki ki+iler (ve bak ma muhtaçl k düzeylerinin göstergesi/ölçütü), yönetim, planda etkin olan profesyoneller, planda rol oynayan kurulu+lar (kalite ko+ullar , yüzeysel ko+ullar vb.), listelenecek sosyal haklar vb. Ayr ca, bu tür bir yenilik büyük kamuoyu deste(ine gerek duyar. Her durumda, bak m plan , hizmetlerin verilmesi, bir kurumda bak m ve aile bak m hizmetleri ile evde bak m dahil olmak üzere birçok sosyal hakk n karma uygulamas olarak kar+ m za ç kar. Sayfa 62 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Paket, en dü+ük gelire sahip olanlar n lehine vergi indirimleri de içerebilir (9SP). Düzgün bir bak m plan n n hayata geçirilmesi, di(er sosyal güvenlik planlar n n maliyetleri üzerinde olumlu etkiler olu+turacakt r (sa(l k sistemi üzerindeki yükü azaltacak; sakatl k planlar ndaki özerkli(in kayb için tazminat kald racakt r) (9SP). 9rlanda’da, ya+l lar için daha fazla ve daha iyi bak m gereksinimi, bak m sigortas yeni katk paylar yla finanse edilece(i için bir bak m sigortas n n olu+turulmas na neden olmayabilir. Bu katk paylar , 9rlanda ekonomisinin rekabet gücünü azalt r. Bu nedenle, 9rlanda evde bak m deste(i için daha fazla para harcamakta; bunun finansman n k smen kurum içinde bak m bütçesinden aktararak, k smen de genel bütçeyi art rarak yapmaktad r. Bütün bu çabalar, bak ma muhtaç ya+l lara verilen tüm hizmetlerin kapsaml +ekilde yeniden dü+ünülmesiyle artacakt r (9RL). 9talya’da oldu(u gibi, bak m hizmeti sa(lay c lar n n ço(u (ya+l lara) yabanc lard r (hem yasal hem de yasad + göçmenler); bak m hizmetlerine artan gereksinim daha fazla göçün al nmas yla ba(lant l d r (9TA). Ayn zamanda, sa(l k (yönetim ve hizmetler) ile bak m (yönetim ve haklar) aras nda daha iyi bir koordinasyon, özellikle bu hizmetler farkl düzeylerde bölgesel yetkiler üzerine kuruldu(unda özel bir dikkat gerektirir (9TA). Emeklilerin sa(l kl ve etkin olmas gereksinimi, yaln zca ya+am kaliteleri için de(il ayn zamanda sa(l k ve bak m harcamalar n n azalt lmas için önemli bir katk sa(layacakt r (9TA, 9SP, ALM). Sayfa 63 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 2.9 Aile ödenekleri Aile ödenekleri dü+ünüldü(ünde, alt ve orta gelir gruplar n n hedeflenmesi ve böylece yeni gelir incelemelerinin kullan lmaya ba+lanmas dü+ünülmektedir (FRA). Çok say daki sosyal haklar planlar n n basitle+tirilmesi de dü+ünülmektedir (FRA). Yoksul çocuklar konusu da endi+e vericidir: gelir incelemeli sosyal haklarla genel aile yard mlar verilmeli midir (9RL)? Artan tek ebeveynli aileler de mevcut aile politikas n n sorgulanmas na neden olmaktad r. Bu ailelere daha iyi sosyal haklar sunmak için aile yard m yap m z de(i+tirmeli miyiz? Ailelerin yap s konusunda mümkün oldu(unca tarafs z m kalmal y z? Baz aileler için (tek ebeveynli aileler) pozitif ayr mc l k yapmal m y z (FRA)? Sosyal güvenlikteki aile politikas ile vergilendirme aç s ndan aile politikas n n yeniden gözden geçirilmesi gerekebilir (HOL). Sayfa 64 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 3 Sosyal güvenlik finansman 3.1 Sosyal güvenlik finansman yap s ve kaynak düzeyleri Sosyal güvenlik finansman yla ilgili en önemli soru, ayn zamanda i+gücü maliyetini de yükseltmeden nas l ek finansman sa(lanaca( d r. Ba+ka bir deyi+le, finansal sorunlarla kar+ kar+ ya kal nd ( nda i+gücü üzerindeki Sosyal güvenlik finansman yla ilgili yük nas l vergilendirilir? en önemli soru, ayn zamanda i gücü maliyetini de yükseltmeden Katk finansman ve i+gücü maliyeti aras ndaki ba(lant sa(l k bak m nas l ek finansman sa lanaca d r. maliyetlerini daha bütçe tabanl olarak finanse etme yolunda ilerleme (AVU, ALM) veya prim katk l bak m sigortas na (9RL) geçi+ yapmama nedeni olarak belirtilmi+ti. Ancak, geçmi+te bu tür geçi+lerin i+gücü piyasas na (ALM) önemli bir etkisi olmad ( ndan katk finansman ndan (daha fazla) bütçe finansman na geçi+in etkilerinin abart lmamas gerekti(i de görülmü+tür. Bütçenin önemli ölçüde gelir vergisinden finanse edildi(i ve bunun da kurulu+lar n (ALM) çal +ma ve kar ndan kaynaklanan gelirden elde edildi(i ortadad r. Katk lar n önemi ve sosyal güvenlik finansman kayna( olarak bütçe sübvansiyonu göz önüne al nd ( nda, baz CEO’lar n bütçe finansman nda art + bekledi(ini gördük (HOL, 9RL, ALM). Baz lar böyle bir art + n sosyal sigortan n sigorta olma özelli(ine zarar verece(inden endi+eli (ALM). Bu, güç ili+kilerinde bir de(i+ikli(e de neden olabilir. Bütçe finansman na önem verilen ülkelerde, hazine, zaten sosyal politika yap c lar taraf ndan savunulan sosyal reformlar bloke etmi+tir (Gelir testinin azalt lmas yla ilgili olarak 9NG). Baz lar eninde sonunda bir tür takas gerçekle+ece(ini savundular: e(er i+verenler (ve çal +anlar) katk lar n azaltmak isterlerse, sosyal güvenlik alan ndaki sosyal ortak olarak rolleri (daha da) azalacakt r. Sosyal güvenlik sisteminin i+lemesi üzerinde daha fazla güce sahip olmak istiyorlarsa, bunun bedelini ödemeleri gerekiyor, yani daha yüksek katk larda bulunmalar gerekiyor (HOL). Sayfa 65 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Ço(u CEO, sosyal güvenlik sisteminin finansal sorunlar oldu(unu ve i+gücü üzerindeki mali ve parafiskal yüklerin kald r lmas gerekti(ini kabul etse de, birço(u sosyal güvenlik finansman nda önemli yap sal de(i+iklikler olmas n beklemiyor. Alternatif kaynaklar n oldu(u durumlarda, bunlar daha fazla kullan labilir ve hatta geni+letilebilir ancak katk lar n ve devlet sübvansiyonlar n n yerini alamaz (FRA, POR, BEL). Fransa’da, ek finansman kayna( olarak “art r lm + +irket de(eri” vergisi tart + lmaktad r (FRA). Baz lar ise kar ay n sonunda de(il ba+ nda ödemek gibi sorunun kendisine etkisi olmayan çok daha s radan önlemler beklemektedir. Do(al olarak, bu tür acil önlemler yaln zca bir defa kullan labilir. Ayr ca, katk tavanlar n n da yükselmesi bekleniyor ve örne(in ek planlar n zorunlu k l nmas yla veya mali te+viklerin sa(lanmas yla özel kapsamlar n daha çok vurgulanmas olas d r (ALM). Finansman zorluklar n hedef alan di(er olas operasyonlar aras nda toplu aktifle+tirmenin (tek tek aktifle+tirme de(il) ilerledikçe ödeme finansman n n yerini almas ve sabit sosyal güvenlik kazançlar n “franchise” yakla+ m yla de(i+tirmek yer almaktad r; bu yakla+ mda devlet (büyük olas l kla vergi dairesi) yaln zca ki+inin sosyal maliyet e+i(i belirlenen tavan a+t ( nda müdahale eder (HOL). Ayr ca sosyal güvenlik finansman sisteminin tamamen anla+ lmaz hale gelmesi durumunda finansal sorunlar gidermek çok zor olacakt r; bu nedenle sosyal güvenlik finansman saydam olmal d r (BEL). Sosyal güvenlik finansman n n yükseltilmesi yerine sosyal güvenlik sisteminin giderleri mümkün oldu(unca azalt lmal d r (LÜK). Sosyal koruma planlar nda maa+ veren rolüne sahip özel kurumlar n en küçüklerinde olmasa da, idari maliyetlerin k s lmas na da dikkat edilmelidir (9NG). Gelir testlerinin yap lmas n n da önemli bir finansal yük getirdi(i de hesaba kat lmal d r (AVU). Sayfa 66 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Genel olarak, Kuzeyde ya+ayan CEO’lar kümüle vergi ve sosyal güvenlik katk paylar n n daha fazla yükseltilemeyecek seviyelere geldi(ini dü+ünüyorlar. Di(er taraftan, insanlar paralar n n kar+ l ( n (sosyal güvenlik) ald ( takdirde yüksek vergi ve sosyal güvenlik katk pay düzeylerinin halk n tepkisini çekmeyece(i dü+üncesi yayg n (DAN). Aktifle+tirme konusunda tamamlay c özel (emekli maa+ ) düzenlemelerin yüksek vergilerin yaratt ( bask y azaltma konusunda yararl olabilece(i görülüyor. Ancak, +u ana kadar bu tür düzenlemeler yararl vergi uygulamalar na (onlar k smen ya da tamamen vergiden dü+ürülebilir hale getirerek) tabi oluyordu. Bu, vergilendirilebilir taban daraltarak daha yüksek vergi oranlar na yönelik bask ya neden olacakt r (DAN). Yüksek sosyal güvenlik ve vergi düzeyleri uygun oranda haklarla dengelenirse kabul edilebilir. Haklar tek tip olursa ve gelir incelemesi yap lm + olursa, (vergilerin ve sosyal güvenlik katk paylar n n uyguland ( ) çal +ma kar+ l ( elde edilen gelir ve sosyal güvenlik konusunda gelir yerine geçen sosyal hak (income replacement benefit) aras ndaki uçurum azalt larak, s ras yla “i+sizlik tuzaklar ” (unemloyment trap) ve “yoksulluk tuzaklar "na (poverty trap) neden olacakt r. Bu nedenle, baz lar gelir incelemelerini azaltmay ve/veya gelir yerine geçen sosyal haklar çal +ma sonucu elde edilen gelir ile ayn vergi ve sosyal güvenlik vergilerine tabi tutmay önermektedir (DAN, NOR). Norveç, Kuzey Denizi’nden ç kar lan petrolden kaynaklanan rezervlere sahip oldu(undan finansman tart +malar nda özel bir konuma sahiptir. Buradaki sorun, gelecek nesiller için acil gereksinimleirn kar+ lanmas n erteleme gere(ini halka anlatmakt r. Di(er bir zorluk da sosyal güvenli(in her zaman s n rl araçlar olan ortamlarda i+ledi(i ve o s rada petrolden elde edilen gelir her+eyi mümkün k lsa da, seçim yapma gere(i oldu(u konusunda fark ndal k sa(lamakt r (NOR). Sayfa 67 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 3.2 Gelecek için kaynak sa lama Baz ülkeler, fondaki paran n sosyal güvenlik konusundaki güncel bütçe aç ( n kapatmak için acilen kullan lmas gerekebiliyor olsa da (POR), gelecek y llarda ortaya ç kacak (özellikle demografik geni+lemeden kaynaklanan) zorluklar kar+ layabilmek için finansal rezervler olu+turmak istemektedirler. Benzer +ekilde daha uzun dönemler için (ör. dört y ll k) sosyal güvenlik bütçeleri (tahminler) olu+turma yönelimi olu+maktad r özellikle demografik geni lemeden (FRA). Politik nedenlerle “rezervleri” acil gereksinimler için kullanma olas l ( çok yüksek oldu(undan, bazen rezerv olu+turman n riskli oldu(u kaynaklanacak zorluklarla ba a dü+ünülmektedir (AVU). Baz ülkeler gelecek y llarda ç kabilmek için finansal rezervler olu turmak istiyor. 3.3 Katk paylar ödeme konusundaki yetersizlik Baz i+verenlerin (genellikle küçük ve orta ölçekli kurulu+lar) beyan etti(i sosyal güvenlik katk paylar n ödeme konusundaki yetersizlik özel bir sorun olu+turmaktad r. Bu kurulu+lar kötü ekonomik ko+ullardan +ikayet etmekte ve bu nedenle çal +anlar için sosyal katk paylar ödeyemediklerini belirtmektedirler. Bu i+verenleri cezaland rmak gerçek bir çözüm sunmamaktad r. Bunun yerine sosyal güvenlik borçlar n (bir k sm n ) ödemelerini sa(layacak farkl önlemler geli+tirilebilir (9SP, POR): • • Görevleri daha uzun y llara da( tma (ör., be+ y l) Borçlar henüz ödenebilir haldeyken +irket varl klar na ili+kin teminat alma • “Konkordato” yoluyla borçlar ödeme • Biriken borçlar üzerinde uygun faiz oranlar uygulama • Borçlar n n bir k sm n indirmek (ör., %50) Baz ülkelerde, sosyal güvenlik planlar n idare etmekten sorumlu yönetim sosyal güvenlik katk paylar n toplayandan farkl d r. Özellikle sosyal katk paylar ba+ka bir ana görevi (ör. vergi yönetimi) de olan bir yönetim taraf ndan gerçekle+tiriliyorsa, bu daha yava+ takibe veya katk paylar n n verimli bir +ekilde toplanmas konusunda daha az dikkat gösterilmesine neden olabilir (HOL, ALM). Sayfa 68 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 4 Yönetim 4.1 Yönetim yap s ve yönetimler aras etkile im Geçmi+e bakarsak, yürürlükteki çe+itli sosyal ve politik güçler aras ndaki iktidar kavgas n n sonucu olarak sosyal güvenlik yönetiminin genel yap s nadiren önemli de(i+ikliklere haz r olmu+tur. Bunun sonucunda, gelecekte daha küçük sosyal güvenlik kurumlar n n birle+tirilmesine gerek Sosyal güvenlik yönetimleri geçmi e dayal nedenler ve çe itli sosyal ve politik güçler aras ndaki iktidar kavgalar yüzünden nadiren önemli de i ikliklere haz r olmu tur. duyuldu(unu ifade eden CEO’lar ayn zamanda bu i+lemlerin politik olarak gerçekle+tirilebilirli(inden +üphe duymaktad rlar (BEL, ALM, AVU, LÜK). Mevcut fonlar birle+tirerek uygulanan yönetim süreçlerini önemli ölçüde basitle+tirmeyi amaçlayan Fransa’da, i+ sahiplerine ili+kin sosyal güvenlik sistemlerinin ve bunlar n yönetiminin birle+tirilmesi bir istisna olarak görülmektedir. Bu +ekilde, kendi i+inin sahibi olmak daha kolay hale gelecek ve uzun vadede ülkenin ekonomisi geli+tirilecektir. Sonuç olarak, i+ sahibi giri+imciler tüm sosyal güvenlik konular yla ilgili olarak tek bir “merci”ye ba+vuracakt r. Bu birle+me ba+ar yla gerçekle+tirilirse di(er sosyal güvenlik konular için bir örnek olarak izlenebilir. Bu birle+me i+veren ve devlet memuru düzenlerinde de örnek al nabilir (FRA). Kuzey Avrupa ülkelerinde, sosyal güvenlik yönetiminin baz bölümlerinden sorumlu yerel kurumlar n bu görevle ba+a ç kmak için çok küçük oldu(u dü+ünülmekte ve daha büyük kurumlar talep edilmektedir. Bu durum, bu yerel kurumlar n en uygun +ekilde çal +mas için ne boyutta olmalar gerekti(i ve/veya belirli görevlerin merkezi hale getirilmesi sorular n ortaya koymaktad r (DAN, NOR, F9N ve 9RL). CEO’lar taraf ndan tasarlanan baz reformlar özellikle kendi ülkelerinde sosyal güvenlik yönetimi organizasyonuyla çok ba(lant l olsa da bu reformlar n büyük ço(unlu(unun sosyal güvenli(in yönetimsel yap s nda önemli bir de(i+iklik öngörmedi(i söylenebilir. Yine de, birçok CEO farkl ancak birbiriyle ili+kili sosyal güvenlik planlar uygulayan mevcut sosyal güvenlik yönetimleri aras nda daha fazla i+birli(i olmas gere(ini vurgulamaktad r. Sayfa 69 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 9skandinav ülkelerinde, “aktif” ve “pasif” sosyal güvenlik haklar n yöneten ki+iler aras nda daha yak n i+birli(i olmas özellikle gerekli görülmektedir (NOR, 9SV). Di(er ülkelerde, sa(l k plan ve yönetimi ile çal +ma sigortalar ve bunlar n yönetimleri aras ndaki ili+ki özel dikkat gerektirmektedir (9TA, 9SP, BEL). Sosyal sigortal ki+ilerin kayd , incelenmesi ve denetim etkinlikleri göz önüne al nd ( nda, ilgili çe+itli yönetimler aras nda s k bir i+birli(i çok yararl olacakt r (9TA, AVU). Sosyal güvenlik yönetimleri (özellikle daha küçük olanlar) aras ndaki i+birli(i, yönetim için malzeme al m veya insan kaynaklar yönetimi gibi ortak görevleri hedef alan çok pratik bir yap da olabilir (BEL). Vergi makamlar sosyal güvenlik yönetimi görevlerini yerine getirdi(inde, sosyal güvenlik yönetimleri ve vergi makamlar aras nda iyi bir i+birli(i zorunludur. Baz CEO’lar bu i+birli(inin geli+ti(ini görmek istemektedir (POR, 9SP, 9TA, HOL, 9NG, AVU). Böyle geli+mi+ bir i+birli(i sosyal güvenlik konusundaki doland r c l klara kar+ mücadeleyi de güçlendirebilir (ör. veri ve ücretleri e+le+tirerek) (POR, 9SP, 9TA, AVU). Vergi makamlar n n sosyal güvenlik katk paylar n toplamaktan sorumlu oldu(u durumlarda, bu makamlar n gerekli katk paylar n n ödenmemesinden çok büyük vergi doland r c l klar yla ilgilenmelerinden endi+e edilmektedir (HOL). Sayfa 70 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 4.2 6 veren ve sosyal sigortal larla ili kiler Sosyal güvenlik yönetimini, yaln zca i+verenler ve sosyal sigortal larla olan ili+kileriyle de(il, sosyal sigortal lar n “mü+teri” olarak kabul edilece(i +ekilde geli+tirme çabalar gösterilmektedir (FRA, 9SP). Bu hedefe ula+mak için ortak bir merkez ofis kurulabilir (9NG). Sosyal güvenlik sistemindeki Sosyal sigortal lar n daha talepkar yakla+ mlar n n bir sonucu olarak sosyal ortaklar n, i verenlerin sosyal güvenlik yönetimlerinin, mü+terilerine olan tav rlar n farkl bir organizasyonlar n n ve +ekilde uyarlamalar gerekmektedir: al nan kararlar n daha özenli bir +ekilde motive edilmesi için daha disiplinli ve resmi bir yakla+ m sendikalar n rolü gittikçe daha fazla sorgulanmaktad r. gereklidir (DAN). Baz durumlarda, ba+vuru kurumlar sosyal mevzuat n tüm ülkede tek tipte uygulanmas n sa(lamak için proaktif müdahaleler geli+tirmeye ba+layarak, baz yönetimlerin ba(lay c nitelikte olmayan hukuk uygulamalar n gerçekle+tirmektedir (DAN). 4.3 Sendikalar n ve i veren organizasyonlar n n konumu Sosyal ortaklar n, i+veren organizasyonlar n n ve sendikalar n sosyal güvenlik sistemindeki rolleri gittikçe daha fazla sorgulanmaktad r (9TA, FRA, F9N, DAN, 9SV, HOL, ALM). Bu geli+me, katk paylar n n öneminin azald ( ve bütçe finansman n n artt ( sosyal güvenlik finansman sistemindeki de(i+ikliklerle ilgili olabilir (FRA). Bu geli+me, sosyal güvenlik planlar ndaki di(er de(i+ikliklerden de kaynaklanabilir (HOL). Asl nda, gelecek y llarda “iyi yöneti+im” zorunlu bir konu haline gelece(inden, sosyal güvenlikte gerçek payda+lar n kim oldu(u yeniden gözden geçirilmek durumunda kalacakt r. Yu anda, sosyal güvenlik yönetiminde sosyal ortaklar önemli bir konumdad r. Ancak bu konum gelecekte korunabilecek mi? Sosyal ortaklar toplumdaki tüm payda+lar temsil ediyor mu (FRA, ALM)? Sayfa 71 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Görü+me yap lan baz ki+iler kendilerine sosyal sa(l k sistemi vergiyle finanse edildi(inde sosyal ortaklar n bu plandaki konumlar n koruyup koruyamayacaklar n sordular (AVU, BEL). 9skandinav ülkelerinde ise i+sizlik sigortas genellikle sendikalarla yak n Bilgi Teknolojisi (BT) daha verimli ve daha dü ük maliyetli sosyal güvenlik yönetimi için zorunludur, ancak yaln zca planlar de il tüm sosyal güvenlik yönetimi BT potansiyeline uyarlanmal d r. ba(lant l olan i+sizlik fonlar n n elinde. Yak n tarihte, sendikalarla ba(lant s kesilen baz i+sizlik fonlar ortaya ç kt . Bu durum devam ederse, sosyal güvenlik tart +mas nda sendikalar n konumunu zay flatabilir ve hatta sosyal güvenlik yönetiminde sosyal ortaklar n varl ( n n sorgulanmas na neden olabilir (F9N, DAN, 9SV). Ancak, ayn zamanda sendikalar n i+sizlik sigortas fonlar na kar+ i+sizlerin “savunucular ” olma konumunu güçlendirebilir (9SV). 4.4 BT, e-devlet ve veri gereksinimi BT’nin sosyal güvenlik yönetimine giri+i do(ru yönetimin tüm unsurlar n etkilemektedir; mü+terinin hakk n alma süresini h zland rabilir, mü+terilerle ilgili bilgilerin toplanmas na ve saklanmas na yard mc olabilir, çal +anlar n ve toplanan katk paylar n n kayd n n tutulmas n sa(layabilir, i+in nas l geli+ece(ine ili+kin daha iyi tahmin sa(layabilir vb. Ba+ka bir deyi+le, BT daha verimli ve dü+ük maliyetli sosyal güvenlik yönetimi mücadelesinde zorunlu görülmektedir (9NG, 9RL, HOL). Ancak, ba+ ndan itibaren BT'nin ka( t formlar n dijital hale getirilmesinden ibaret olmamas gere(ini vurgulamak önemlidir. Yaln zca planlar de(il, tüm sosyal güvenlik sistemi yönetimi BT potansiyeline uygun olarak düzeltilmeli ve uyarlanmal d r (HOL, BEL). BT’nin önemi ilk olarak çal +anlara ve sosyal sigortal lara daha iyi hizmet verme ile ilgili olarak görülmü+tür (9SP, 9RL, POR, LÜK). 9nteraktif Web siteleri, yard m masalar ve ça(r merkezlerini içeren birden çok ileti+im kanal n n en iyi çözüm olabilece(ine dikkat edilmelidir (AVU, 9RL, 9NG). Ki+iler bütünsel olarak ele al nmal d r; doktorlar gibi sosyal güvenlikle ili+kili herkes +u anda olduklar ndan daha fazla BT yönelimli olmal d r (9RL). Sayfa 72 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Ayr ca, çal +anlar n do(ru +ekilde kaydedilmesi BT kullan larak daha ileri düzeyde gerçekle+tirilebilir. Örne(in, Portekiz’de yönetim ki+ilerin (gelirlerini, ödedikleri katk paylar n , vb. girerek) sosyal güvenlik durumlar hakk nda tahminlerde bulunabilece(i çevrimiçi bir sisteme yat r m yapm +t r. Bunu yaparak, insanlar gelirlerini aç klamaya yönlendirilmektedir (sistemin saydaml ( ). Ayr ca, i+verenin katk paylar n ödeyip ödemedi(i kontrol edilebilmektedir (bu sisteme geçildi(i gün on binlerce yeni kay t yap lm +t r!). Bu, vergi kaç rma vakalar n takip etme ve azaltma konusunda sonuçlar do(urmu+tur (POR, ayr ca LÜK). Ayr ca 9spanya’da, BT, çal +an n yaln zca bir defa kaydedilmesini mümkün k lm +t r. Kay t i+leminin tüm sosyal güvenlik sistemi üzerinde etkileri vard r (9SP). Ayr ca 9skandinav ülkelerinde, e-devlet ve BT tüm sosyal güvenlik sistemlerinin yönetiminde önemli özellikler haline gelmi+tir. Ancak, çe+itli merkezi ve da( t lm + sosyal güvenlik kurumlar ve yönetimlerinde kullan lan teknolojiler aras ndaki ba(lant hala önemli bir sorundur. Sorun özel faktörlerin (ör., sigorta +irketleri, maa+ fonlar ) sosyal güvenli(in baz bölümlerini yönetmesiyle daha da büyümektedir (F9N). Ancak, sosyal güvenlik yönetiminde e-devlet ve BT’nin kullan m yla daha iyi ve daha saydam yönetim, yönetimsel i+gücünde azalma ve daha dü+ük yönetim maliyetleri gibi sonuçlar beklenmektedir (DAN, F9N, 9SV, NOR). E-devlet 'in sosyal sigortal ve yönetim aras ndaki ili+ki üzerindeki etkisinin ne boyutta olaca( sorusu henüz yan tlanmam + durumdad r (NOR). S kl kla, bir vaka yasal ve teknik nedenlerle (elektronik imza eksikli(i, yeterince donan ml olmayan ba+vuru makamlar ) adli incelemeye tabi tutulursa, e-devlet ve BT olanaklar s n rlanmaktad r (DAN). Sayfa 73 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler E-devlet ve BT kullan m insan kaynaklar nda da de(i+ikli(e gereksinimi olan birçok sosyal güvenlik yönetimiyle kar+ kar+ yad r. CEO’lar gelecekte sosyal güvenlik yönetiminde çal +mak için uygun ki+iler bulabileceklerinden endi+e etmektedirler (bu +u anda zaten bir sorundur) (9SV, F9N, BEL, 9RL, LÜK). Ayn zamanda, BT'nin sosyal güvenlik yönetimine giri+i ülkenin yüksek i+sizlik oran na sahip daha uzak bölgelerinde istihdam konusuna da katk da bulunabilir (9SV, F9N). Baz CEO’lar sosyal güvenlik yönetimlerinin zaten sosyal güvenlik yönetimini geli+tirmek ve sosyal politika hedeflerine ula+mak için kullan labilecek önemli miktarda veriyi ellerinde bulundurduklar n gözlemlemi+tir (HOL, BEL). Gizlilik korumas kurallar n n bazen gerçekten ki+ilerin gizliliklerine hizmet etmek yerine ilerlemeyi gereksiz +ekilde önleyecek kadar s k ve resmi olabildi(i görülmektedir (HOL, BEL). Baz CEO’lar, gerekti(inde kurallar yeniden yönlendirmek için daha k sa sürede müdahale etmelerine olanak tan yacak daha çok i+e yarayan istatistiksel araçlara gereksinim duyduklar n ifade etmi+lerdir. Genel olarak, özellikle yöneticilerin yeni veya tasarlanan sosyal politikalar n etkilerini ölçmek istemeleri durumunda, güvenilir rakam ve verilerin gittikçe daha önemli hale geldi(i görülmektedir. Bu kesinlikle yöneticilerin içerideki çal +malar na etki edecektir ancak ayr ca birbirlerine olan ba(lant lar n da etkileyecektir (NOR, DAN). Sayfa 74 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 5 Yabanc ve uluslararas etkiler 5.1 Avrupa Birli i Sosyal güvenlikte OMC (Open Method of Coordination – Aç k Koordinasyon Yöntemi) de dahil olmak üzere “yumu+ak” AB sosyal politika te+viklerinin sosyal güvenlik reformlar hakk ndaki yerel tart +malara önemli bir etkisi olmad ( görü+ü yayg nd r (DAN, F9N, 9SV, OMC (Aç k Koordinasyon Yöntemi) dahil “yumu ak” AB sosyal politika te viklerinin sosyal güvenlik reformlar hakk ndaki yerel tart malar üzerinde bir etkisi olmad görü ü yayg nd r. 9TA, FRA, 9SP, BEL, LÜK, AVU, ayr ca POR ve 9RL). Yaln zca, OMC belgelerinde yabanc sosyal sigorta sistemleriyle ilgili bilgiler verilmesi bazen faydal görülmelerine neden olmu+tur. Ancak, genellikle OMC raporlar n n haz rlanmas yla ili+kili ulusal yönetimlerin i+yükünün, OMC i+leminin geri dönü+üyle kar+ la+t r ld ( nda çok a( r oldu(u dü+ünülür (LÜK). Ülkeler için sabit yönergeler geli+tirmek yerine en iyi uygulamalar yaymaya odaklanmak gerekmektedir. Özellikle Avrupa Komisyonu’nun sahip oldu(u varsay lan gizli gündemler ülkeleri endi+elendirmektedir (9RL). OMC çerçevesi kapsam nda olu+turulan belgelere yaln zca istisnai durumlarda daha fazla de(er verilmi+tir. Bunun ziyaret edilen tek AB üyesi olmayan ülkede geçerli oldu(u dikkat çekmi+tir (NOR). Ayr ca sosyal hariç tutma üzerine haz rlanan Avrupa raporlar n n 9rlanda’n n sosyal politikas üzerinde etkileri oldu(u belirtilmi+tir (9RL). Ancak, Avrupa Birli(i yaln zca ba(lay c niteli(i olmayan belgeler de(il, ayr ca koordinasyon düzenlemesi 408/7 gibi ba(lay c yasal belgeler de haz rlamaktad r. Bu belgeler tüm Avrupa Ekonomik Alan ülkeleri taraf ndan incelenmek üzere haz rlanmaktad r. Ancak, CEO’lar örne(in koordinasyon düzenlemesinin yaln zca koordinasyon olman n ötesine geçerek ve koordinasyon yasas n uygulaman n bir sonucu olarak devletlerin (yaln zca ihracat prensibini de(il) ulusal sosyal güvenlik düzenlemelerini uyarlamalar na neden olarak, genellikle ulusal sosyal güvenlik sistemleri üzerinde etkisi oldu(unu belirtmi+lerdir. (HOL, NOR, 9SV, 9TA, FRA, 9SP, AVU, ALM, BEL, LÜKs). Sayfa 75 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler 9skandinav ülkelerinde, bu görü+ koordinasyon mekanizmas n n (Kuzey Avrupa) evrensel sosyal sigortalara uygulanmak için çok uygun olmad ( dü+üncesiyle birlikte yer almaktad r. Bunun, göçmen i+çilerle ilgili olarak koordinasyonun 9skandinavya Anla+mas (Nordic Treaty) taraf ndan idare edildi(i zamandan çok daha fazla soruna yol açt ( söylenmektedir (9SV, DAN). Evrensel sosyal sigorta vatanda+lar ve toplum aras ndaki yak n ve köklü ili+ki temel varsay m na dayan r. Ancak bu toplum bugün gittikçe artan say da göçmen ve di(er "yer de(i+tiren" ki+iyle kar+ kar+ yad r (DAN). Baz CEO’lar Avrupa ekonomik yasa prensiplerinin sosyal güvenlik üzerindeki etkileriyle ilgili endi+elerini ifade etmi+lerdir. Bu endi+eler genellikle mal ve hizmetlerin serbest dola+ m ve adil rekabet ile ilgiliydi. (BEL, ALM, LÜK, FRA). Di(erleri Avrupa Birli(i'nin kendilerine ait bir “9skandinavya” ziraat politikas (9skandinav Ülkelerinin Kuzeyi için) izlemeye izin verip vermeyece(i konusunda endi+eliydiler (F9N). Bir CEO, ulusal devletlerin tak nd ( +izofren tutumu (Adalet Divan ülkenin sosyal güvenlik sistemi aleyhine bir karar üzerine “+ok olmu+tu”) gözlemlemi+ti; oysa Avrupa düzeyindeki ba(lay c niteli(i olan yasa normlar n kabul etmeden önce dü+ünmeleri gerekirdi (AVU). Baz CEO’lar Avrupa Birli(i’nin (geçerli güç s n rlar içindeyken) sosyal güvenlik alan nda teknik koordinasyon ve veri de(i+imi konusunda ba(lay c nitelikte yasalar geli+tirmemesinden yak nmaktalar (HOL, BEL). Daha genel olarak, baz CEO’lar ülkelerinde Avrupa’ya kar+ pozitif tutumun gücünü kaybetti(ini ifade etmi+lerdir (9SP, FRA). Baz lar , yukar dakilerin hiçbirini dikkate almaks z n, Avrupa Birli(i'nin (yasas n n) etkilerinin Avrupa Konseyi'nin (yasal araçlar n n) ve Uluslararas Çal +ma Örgütü’nün (ILO) etkilerinden daha görünür oldu(unu belirtmi+tir (ALM, HOL). Baz lar ilgili uluslararas kurumlar aras nda, özellikle veri toplama ve sosyal güvenlik sistemi sorunlar n n toplanmas konusunda daha fazla i+birli(i yap lmas n istediler (LÜK). Sayfa 76 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 5.2 Yabanc etkiler Birçok CEO reform planlar n savunan ve bu planlara kar+ olan ulusal savlarla, kendi sosyal güvenlik sistemlerinin gelece(i konusundaki tart +man n ilk ve en önemli ulusal tart +ma oldu(unu vurgulam +t r. Do(al olarak, ülkelerinin ada olmad ( ve küresel ekonominin bir parças oldu(unun fark ndalar (bkz. sonraki konu); ancak tart +mada yabanc Küreselle me ve insanlar n örneklere ba+vuruldu(unda, genellikle kom+u ülkelerle (co(rafi veya gittikçe daha fazla hareket kültürel) ilgilenmekteler (9SV, DAN, F9N, NOR, AVU, ALM, 9TA, FRA, POR, 9SP, LÜK). 9ngiltere’de bu genellikle Avrupa’n n d + na, Avustralya, Yeni halinde olmas sosyal güvenli in gelece i için önemlidir; örne in Zelanda, Kanada ve ABD gibi ülkelere bakmak anlam na gelmektedir küreselle me nedeniyle, (9NG). i verenler di er küresel oyucularla rekabet etmek 5.3 Küreselle me ve yerel olmaktan ç karma durumundad r ve i gücü maliyetlerinin çok yüksek olmas Birçok ülkede, küreselle+menin ve insanlar n gittikçe daha fazla nedeniyle üretimi yerel olmaktan hareket halinde olmalar n n etkilerinin sosyal güvenli(in gelece(i için ç karmak isteyebilirler. önemli oldu(u belirtilmi+tir (POR, 9SP, HOL, AVU, 9RL, F9N, 9SV, DAN, NOR). Bir ülkede, küreselle+menin küçük ve orta ölçekli kurulu+lar üzerindeki etkisi endi+elerin merkezini olu+tururken (POR), ba+ka birinde küreselle+en ekonominin gerektirdi(i esneklikte art + nedeniyle çal +anlar ve olu+turulan sosyal güvenlik sistemi üzerindeki bask dile getirilmi+tir (9SP). Küreselle+me nedeniyle, i+verenler di(er küresel oyuncularla rekabet etmek durumundad r ve i+gücü maliyeti çok yüksek görüldü(ünden üretimlerini yerel olmaktan ç karmak isteyebilmektedirler. Rekabet edebilmek için sosyal koruma düzeylerini dü+ürmek gerekebilmektedir. Örne(in yeterli ve daha iyi e(itim görmü+ i+gücüne ve yüksek çal +ma derecesine sahip Çin'le rekabet edebilmek için sosyal koruma düzeylerini dü+ürmek gerekebilir (HOL, 9RL , AVU). 9skandinav ülkelerinde, küreselle+menin etkileri konusunda samimi bir e(ilim fark edilebilir. Bu genel e(ilim a+a( daki gibi özetlenebilir. Gerçekten de, temelde endüstriyel etkinliklerin baz lar (Uzak) Do(u’ya aktar lmaktad r. Bazen, böyle durumlar medyada çok dikkat çekmekte ve politik tart +malar n odak noktas olmaktad r. Ancak, yerel olmaktan ç kar lan i+lerin say s (hala) s n rl d r. Genel görü+ 9skandinav ülkelerinin Sayfa 77 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler farkl +ekillerde de olsa, bir süredir aç k ekonomilere sahip oldu(udur (F9N, 9SV, DAN, NOR). Bu nedenle, küreselle+me ve yerel olmaktan ç karmay durdurmaya çal +mak yerine, “özel küçük piyasa" (niche) endüstrilerle birlikte hizmet sektörünü geli+tirmeye çal +mak gerekmektedir (F9N). Baz lar ekonomik geli+meleriyle birlikte Do(u’daki ülkelerin daha fazla sosyal koruma talebiyle kar+ kar+ ya kalaca( n gözlemlemektedir. Her durumda, 9skandinav ülkelerinde küreselle+menin zaten çok yüksek oldu(u dü+ünülen i+gücü maliyetini (daha fazla) yükseltmenin imkans z oldu(u görülmektedir (F9N). Küreselle+menin özel iç bir etkisi i+veren gruplar ndan baz lar n n de(i+en tutumudur. Sosyal güvenlik geleneksel olarak, devlet, sendikalar ve i+veren organizasyonlar aras ndaki bir görü+ birli(i etraf nda olu+turulur. Ancak, ulusal sendikalarla ortakl k kurmakla pek fazla ilgilenmeyen ve genellikle yerel olmaktan ç karmaya taraf olan, (esas olarak) çok uluslu, yeni bir i+veren türü ortaya ç km +t r. Bu da sosyal güvenlik reformunda görü+ birli(i sa(lama çabalar n zora sokmu+tur (F9N). Küresel enerji krizinin, dönemsel olarak sosyal güvenlik sisteminin sindirmesi gereken ekonomik +oklara neden olabilecek etkileriyle ilgili belirgin bir endi+e ifade edilmi+tir (F9N). Bir ülkede, gittikçe artan say da (ya+l ) yabanc n n ülkeye yerle+erek, o ülkenin sosyal refah hizmetlerinden yararlanmas özel bir zorluk olarak belirtilmi+tir (9SP). Bazen küreselle+me temel olarak, dola+an ve göç eden çok say da insanla ba(da+t r lmaktad r (9NG, HOL). Daha küreselle+mi+ bir ekonomide, (daha k sa kariyerler nedeniyle) genellikle daha dü+ük gelir ve sosyal güvenlik düzeyine sahip daha çok göçmen görülebilir. Dünyadaki farkl l klar bugünlerde ulusal topluma yans yabilir (HOL). Di(er taraftan, baz CEO’lar çok say da parlak insan ve yat r m n kaybedilmesine neden olabilecek olan, göçe engellerden +ikayet etmektedir (HOL). Sayfa 78 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 6 CEO’nun “mesaj ” Görü+melerin sonunda, CEO’lara sosyal güvenlik dünyas na, temel görü+lerini ifade eden genel bir mesaj vermeleri istendi. Tan m olarak, bu mesaj sosyal güvenli(in her yönüyle ilgili olabilirdi, bu nedenle bir genel bak + sa(lamak zordu. CEO’lar Avrupa’da mevcut olan yüksek düzeyde geli mi sosyal Ayr ca, bu mesajlar n ço(unun içeri(i önceki bölümlerde ele al nm +t . Bu nedenle kendimizi birkaç defa yinelenen veya daha genel özellikteki “mesajlarla” s n rlad k. güvenlik sistemlerini koruman n, onu destekleyen temel de erleri korumaya ba l oldu unu ve 6.1 Sosyal güvenli e olan inanç bunun da uygun her kad n ve sahibi olmas gerekti i anlam na Birçok CEO, (Bat ) Avrupa’da yüksek düzeyde korumay garanti eden çok geli+mi+ bir sosyal güvenli(e olan inançlar n ifade etti (FRA, 9SP). geldi ini vurgulad . 9skandinav ülkelerindeki CEO’lar da 9skandinav sosyal güvenlik modeline erke in i gücü piyasas nda bir i ve kendi sosyal güvenlik sistemlerinin temel de(erlerini ifade etmi+ olsalar da ayn +eyi söylediler (DAN, 9SV, NOR, F9N). Ancak, ço(u ayn zamanda bu sistemi koruman n, onu destekleyen temel de(erleri korumak anlam na geldi(ini, yani önce sosyal güvenlik için uygun ki+ilerin i+gücü piyasas nda bir i+ sahibi olmalar gerekti(ini vurgulad . Bu ki+ilerin i+ sahibi olmas bir dizi durumun tehdidi alt ndad r; bu tehditlerden en önemlileri +unlard r: • 9+gücü piyasas n n d + nda b rak lan uzun süre i+siz kalm + insanlar n olu+turdu(u büyük e+i(in devam etmesi (NOR, 9SV, DAN) • E(itim ve mevcut i+ler aras ndaki uyumsuzluk (F9N) • Baz yabanc gruplar n 9skandinavya i+gücü de(erlerine direnç göstermesi (DAN) • Genel olarak sosyal etikten sapma ve sosyal güvenli(in ne oldu(unu anlama zorlu(u (9SV, DAN) Ayr ca Lüksemburg’da da kendi sosyal güvenlik sistemlerinin de(eri vurgulanm +t r (LÜK). Sayfa 79 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 6.2 Sosyal sözle menin sonucu olarak sosyal güvenlik; daha iyi anla lma gereksinimi Ayr ca, genç nesillere sosyal güvenlik sistemlerinin temel dayan +ma mant ( n aç klamak da önemlidir (9SP, ALM, AVU). Kendi sosyal güvenlik modellerine olan inançlar yla ba(lant l olarak, baz 9skandinavyal CEO’lar ilgili ki+ilerin anlamas ve ona göre Sosyal güvenlik tüm insanlar n hareket etmesi için sosyal güvenli(i temelde basitle+tirme isteklerinden bahsettiler (9SV, DAN ve HOL). Genel olarak, sosyal toplum içinde bir arada ya amas na güvenli(in neyi savundu(unun tekrar tekrar aç klanmas için çaba olanak tan d göstermek gerekmektedir; sosyal güvenlik yönetimleri ileti+imlerini bu yönde geli+tirmelidir (ALM, BEL). ndan, sosyal güvenlik yönetimleri vatanda larla günlük ileti imlerinde demokrasiyi uygulamaktad r (veya 6.3 uygulamamaktad r). Demokratik toplumun gerekli bir bile eni olarak sosyal güvenlik Sosyal güvenlik demokratik toplumun dire(idir, bu nedenle sosyal güvenlik yöneticileri demokrasiyi (garanti eden) savunan en önde gelen ki+ilerdir (AVU, BEL, HOL). Sosyal güvenlik tüm insanlar n toplum içinde bir arada ya+amas na olanak tan d ( ndan, sosyal güvenlik yönetimleri vatanda+larla günlük ileti+imlerinde demokrasiyi uygulamaktad r (veya uygulamamaktad r). Bu yönetimler insanlarla temaslar nda oynad klar bu çok önemli rolün bilincinde olmal d rlar (HOL). 6.4 Sürdürülebilir finansal ve ekonomik temel gereksinimi Baz CEO’lar, sosyal sigortaya verdi(imiz önem ne olursa olsun, makul bir finansal ve ekonomik temel üzerine kurulmad kça bu sistemin ayakta kalamayaca( n gözlemlemi+tir (9NG, HOL, AVU). Sayfa 80 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Sosyal güvenli(in etkin bir toplum üzerine in+a edilerek toplumu geli+tirmesi gerekti(i vurgulanm +t r. Sosyal güvenlik herkes için topluma adil kat l m imkan sunmal d r. Parola +u olmal d r: “9nsanlar mümkünse ekonomik nedenlerle, gerekirse sosyal nedenlerle i+e al n”. Sosyal güvenlik ara+t rmac lar taraf ndan zaman zaman savunulan temel gelir gerekirse sosyal nedenlerle i e yakla+ m n n, temelde sosyal koruma ve çal +maya haz r olmay birbirine ba(lama vurgusunun tam olarak kar+ t oldu(u dü+ünülmektedir. Ki+ileri adil bir +ekilde bütünle+tirmek için i+in önemi her sosyal güvenlik sisteminde vurgulanmal d r (HOL, AVU). Bu konuda, baz lar özellikle al n” parolas yla etkin bir toplum sürdürülebilir ekonomik bir temel ve sa(l kl bir finansman gere(ini üzerine in a edilerek toplumu özellikle vurgulam +t r (9NG, AVU). Sosyal güvenlik “6nsanlar mümkünse ekonomik nedenlerle, geli tirmelidir. 6.5 Pozitif bir ekonomik faktör olarak sosyal güvenlik Sosyal güvenlik sistemini uzun süreli olarak korumak ekonomik büyüme ve daha fazla istihdam gerektirirken (FRA, 9SP), sosyal güvenlik bir maliyet faktörü de(il daha çok bir verimlilik faktörü olarak görülmelidir. Gerçekten de, rekabetçi bir Avrupa sosyal güvenlik sistemlerinin y k m n göze alamaz. Sosyal güvenlik ekonominin önündeki bir engel olarak de(il ekonomik geli+me ve büyümenin bir ko+ulu olarak görülmelidir. Ancak daha fazla (sosyal) güvenlik ile daha rekabetçi olunabilir. Örne(in, çal +anlar, kendilerini (sosyal olarak) daha güvende hissettiklerinde, daha verimli olacaklard r (POR, 9SP). 6.6 6nsanlar n hizmetinde olan sosyal güvenlik, en muhtaç durumdaki ilk s rada Nas l bir sosyal güvenlik reformu dü+ünülürse dü+ünülsün, politika yap c lar ve yöneticiler sosyal güvenlik ve kendilerinin ki+ilerin hizmetinde olduklar n ve muhtaç durumdakileri ilk s raya almalar gerekti(ini unutmamal d r (POR, 9SP). Her durumda, herkes için iyi durumda olan bir temel koruma garanti edilmelidir (9RL). Sayfa 81 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Unutulmamal d r ki, ekonomik olarak refah içindeki toplumlarda bile bu zenginlikten faydalanamayan baz ki+iler her zaman vard r. Sistemin geli+mesine ve daha iyi ekonomik ko+ullara ra(men baz insanlar yine de zor ko+ullarda ya+amaktad r. Bu ki+iler geride b rak lmamal d r. Sistemdeki bu tür “aç klar” sürekli olarak aranmal d r. Nerede aç klar var? Haklar n da( t m n n hatal veya olumsuz +ekilde yap ld ( yerler nerelerdir? Bu sorular her zaman ak lda tutulmal d r (9RL, HOL). Sistemin geli mesine ve daha iyi ekonomik ko ullara ra men, baz insanlar hala zorlu ko ullarda ya amaktad r ve bu insanlar geride b rak lmamal d r. Kamu sisteminin temel kapsam sa(lam olmal d r. Gerisi profesyonel gruplarca doldurulabilir. Reform yap l rken, maliyetler kamu sisteminde tutulurken kazançlar özelle+tirilmemelidir (AVU). 6.7 Daha bütünsel bir görünüm Baz CEO’lar sosyal koruma konusunda daha bütünsel bir görünümü savundular (sa(l k dahil). Günümüzde, politika yap c lar ve sosyal güvenlik yöneticileri çok büyük bir ço(unlukla bölünmü+ bir +ekilde çal +arak, sosyal korumayla ili+kili alanlarda neler olup bitti(ini hesaba katmay ihmal etmektedirler (9TA). Baz 9skandinavyal CEO’lar (kendi) sosyal güvenlik sistemlerine olan güçlü inançlar n ve basitle+tirme isteklerini bu bölünmü+ yakla+ mdan uzakla+ma ve sosyal güvenli(in gelece(ini daha bütünsel bir +ekilde inceleme gere(iyle birle+tirmi+tir (9SV). 6.8 Genç nesillere dikkat Baz CEO’lar, edinilmi+ haklar n korunmas için geçerli sosyal güvenlik sistemi reformlar n n genç nesillerin aleyhine oldu(unu ve bu nedenle gençlerin sosyal güvenlik sistemine olan ba(l l ( n tehlikeye att ( ndan yak nm +t r (9TA). Sayfa 82 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 6.9 Sosyal ortaklar n rolü Baz CEO’lar sosyal güvenli(in geli+iminde sosyal ortaklar n rolünün gözden geçirilmesi gerekti(ini dü+ünmektedirler. Gelecekteki mücadelelerle ba+a ç kmak için daha geni+ bir bak + aç s ve gerekli önemli reformlar için daha fazla i+birli(i gerekli görülmektedir (9RL, AVU). Politikac lar önemli ve gerekli politika kararlar n almal d r, 6.10 Politikac lar n ve yönetimlerin sorumluluklar ancak sosyal güvenlik yönetimlerinin günlük Politikac lar önemli ve gerekli politika kararlar n almal d r, ancak sosyal i leyi ine müdahale güvenlik yönetimlerinin günlük i+leyi+ine müdahale etmemelidir. Öte yandan, yönetimler aç k politikalar çerçevesinde geni+ hareket etmemelidir. özgürlü(üne sahip olduklar nda en iyi +ekilde çal +acaklard r. Bundan sonra, politik olarak belirlenen hedeflere eri+tikleri ölçüde sorumlu olacaklard r. Bu +ekilde hem politika hem de yönetim görevlerini en iyi +ekilde yerine getireceklerdir ve sonunda yap lanlarla ilgili hesap verecek olan belirli bir taraf olacakt r (BEL). 6.11 Daha fazla AB kat l m Baz CEO’lar vergilendirme konusu da dahil olmak üzere Avrupa Birli(i’nin sosyal güvenlik alan nda daha etkin olmas gerekti(ini ifade ettiler (NOR, F9N). AB, sosyal koruman n önemini tan mal ve sosyal güvenlik alan nda daha etkin olmal d r (9SP, NOR, F9N). Bu, Avrupa ekonomik bütünle+mesinin galip gelmesi için AB’ye sosyal alanda daha fazla yetkinlik verilmesi anlam na gelir (9SP). AB ayr ca sosyal güvenlik ve vergilendirme aras ndaki etkile+ime daha fazla dikkat etmelidir (NOR, F9N). Daha pratik bir düzeyde, baz CEO’lar gelecek için olas en iyi sosyal politikay geli+tirmek üzere daha iyi verilere sahip olma gere(i konusunda srar ettiler. Ancak yaln zca sistemin güçlü ve zay f yanlar n bilerek iyi bir politika geli+tirmek mümkün olabilir. Avrupa böyle bir uygulamayla daha fazla ilgili olmal d r (ALM). Sayfa 83 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 7 Ara t rmac lar n son aç klamalar Bu raporun sonuna geldi(imizde, sosyal güvenli(in gelece(iyle ilgili ifade ve fikirlerin aras nda bizi en çok etkileyenleri vurgulamay bir görev kabul ediyoruz. Bunu yaparken amac m z zaten 70’in üzerindeki görü+menin bir özeti olan raporun bir özetini sa(lamak de(il! Ara t rmac lar özellikle ilgi bekleyen oniki madde belirledi. Belirledi(imiz maddeleri çok say da CEO onlardan söz etti(i veya özellikle orijinal olduklar ndan önem s ras na göre seçtik. Zaten çok ilgi görmekte olan konular dahil etmedik ve pek fazla dile getirilememi+ ve “tabu” olarak görülen konulara ayr cal k verdik. Seçimimiz bu nedenle ki+iseldir; ba+ka okuyucular ba+ka ifade ve fikirleri daha ilgi çekici bulabilir. Bununla birlikte, okuyucular n bu raporu daha fazla dü+ünmek, yeni giri+imlerde bulunmak ve halka daha iyi hizmet vermek yönünde te+vik edici bulmas önemlidir. Kendimizi k s tlamam z gerekti(inden, özellikle ilgilenilmesi gerekti(ini dü+ündü(ümüz oniki maddeyi burada belirtiyoruz: • Sosyal güvenli(e olan temel inanç • Demokrasi ile etkileti+im • • Güvenlik ve reform gereksinimi Daha fazla etkile+im gereksinimi • Nesiller aras dayan +ma • Sosyal koruma olmadan çal +ma • Göçün etkileri • • Etkinle+tirme politikas Finansman ve özelle+tirme konusundaki soru i+aretleri • Gittikçe artan say da +ikayeti yönetme gereksinimi • Sosyal güvenlik yönetimlerinin dahili olarak yeniden yap land r lmas gereksinimi • Daha büyük bir dünyada ulusal sosyal güvenlik Sayfa 84 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 7.1 Sosyal güvenli e olan temel inanç Sosyal güvenli(e olan temel inançlar n ifade eden CEO’lar n say s n n çoklu(u dikkat çekiciydi. Sosyal güvenlik çok k ymetli bir hazine olarak Sosyal güvenlik yönetimleri görülmekte. Ayn zamanda, CEO’lar n ço(u sosyal güvenli(in ne demek oldu(unun aç kça ifade edilmesi konusunda srar ettiler: daha güçlü ve yaln zca pratik sorularla ilgili olarak daha zay f olan aras ndaki dayan +ma. Dayan +ma ayr ca sosyal de il, sosyal güvenlikle ili kili temel de erler konusunda da ileti imi sigortal olanlar n yaln zca sosyal haklar n tüketicileri de(il, hak ve görevlere sahip “kat l mc lar” olduklar anlam na da gelmektedir. Sosyal geli tirmelidirler. güvenlik korunacaksa, uygun her kad n ve erke(in i+gücü piyasas nda i+e sahip olaca( prensibi gibi onu destekleyen temel de(erlerin de korunmas gerekir. Bu temel dayan +ma mant ( n halka ve özellikle de genç nesillere ve farkl kültürel geçmi+lere sahip olanlara ayr nt l olarak aç klama gereksinimi oldu(u görülmektedir. Sosyal güvenli(in anlam n ayr nt l olarak aç klamak gerekmektedir. Bu nedenle, sosyal güvenlik yönetimleri yaln zca kazanç uygulamalar ve benzeri gibi pratik sorunlarla ilgili olarak de(il ve belki de daha çok sosyal güvenlikle ili+kili temel de(erlerle ilgili olarak da ileti+imlerini geli+tirmelidirler. Bu, birçok sosyal güvenlik yönetiminin izledi(inin yan nda ve bunlardan temelde farkl olan daha yeni bir ileti+im stratejisi anlam na gelir. E(itim, hatta temel okul e(itimi bile talep edilebilir. Bu ba(lamda, sosyal güvenlikle ilgili her tür okul e(itimine kar+ süregelen direni+in üstesinden gelmek gerekmektedir. Ayr ca, halk n örne(in bilgilendirici TV programlar yla ve her tür e(lence içine yerle+tirilmi+ mesajlarla (örne(in dizi filmler) yarat c bir +ekilde e(itimi dü+ünülmelidir. Sayfa 85 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Sosyal güvenli(e olan inançlar n anlat rken birçok CEO sosyal güvenlik ve ekonomi aras ndaki temel etkile+imden de bahsetti. Bir yandan, hiçbir sosyal güvenlik sistemi sürdürülebilir bir finansal ve ekonomik temel olmadan ayakta kalamazken, di(er yandan sosyal güvenli(in pozitif bir ekonomik faktör olarak görülmesi de gerekmektedir. Bu etkile+im de herhangi bir sosyal güvenlik sisteminin anla+ lmas ve halka aç klanmas gereken önemli bir özelli(i olarak görülebilir. 9nsanlar sosyal güvenli(in ne oldu(unu daha iyi anlarsa, planlarla ilgili olarak daha gerçekçi olabilirler. Ki+i kendini bir i+tirakçi, sosyal koruma düzeninde bir kat l mc olarak gördü(ünde, minimum oranda olmasa da adil oranda bir katk s olmas gerekti(ini ve maksimum oranda olmasa da adil bir +ekilde çe+itli haklara sahip olaca( n daha iyi anlar. Do(al olarak, vatanda+lar paralar n n kar+ l ( n alma konusunda srar edecektir. Ancak, sosyal güvenlik anla+ ld ( nda, "paran n kar+ l ( " kavram bireysel de(il mü+terek bir +ekilde de(erlendirilmelidir. Ayr ca, sosyal güvenlik, toplumdan ve kamuoyunda ve kültürde geçerli olan e(ilimlerden ayr tutulamaz. Genç nesiller daha fazla ve bireyselle+tirilmi+ bilgi isterken bazen karma+ k olabilen sosyal güvenlik sistemini anlamak için kendileri çaba gösterme konusunda haz r görünmemektedirler. Di(er çok say da nedenin yan nda, bu bulgu da sosyal güvenlik sisteminin tamamen basitle+tirilmesi gereksinimini göstermektedir. Birçok nesildir sosyal güvenlik uzmanlar ve politika yap c lar ve CEO’lar sosyal güvenlik sistemini basitle+tirmeye çal +m +t r. Ayn zamanda, k smen her özel duruma belirli bir çözüm bulmak amac yla, sistemler gittikçe daha da karma+ k hale gelmi+tir. Bugün basitle+tirme her zamankinden daha da fazla gereklidir, ancak bu yaln zca halk sosyal güvenli(in temellerini anlad ( nda ve tüketimci yakla+ mdan uzakla+t ( nda gerçekle+tirilebilecektir. Sayfa 86 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Vatanda+lar paralar n n kar+ l ( n istemektedir ve buna da haklar vard r, özellikle sosyal güvenlik yönetiminin i+leyi+i konusunda. 9lgili ki+iler; sosyal sigortal lar, çal +anlar ve hak sahipleri taraf ndan sosyal güvenlik planlar n n içeri(inden daha çok, sosyal güvenlik yönetimlerinin ki+ilerle ilgilenme +ekli ele+tirilmektedir. Ço(u ülke bu alanda önemli giri+imlerde bulunmu+tur, bu giri+imlerin devam etmesi gerekmektedir. Halk n gerçekten de sosyal güvenlik yönetiminden en az sigorta +irketleri veya bankalar gibi özel kurumlardan ald klar oranda iyi hizmet alma hakk vard r. Sosyal koruma alt ndakilerin, sosyal güvenli(i daha iyi anlamas gere(ine odaklanmakla birlikte, CEO’lar sosyal sigortal lar n, haklarla birlikte görevleri de olan kat l mc lar olarak rollerinin bilincinde olmalar gerekti(i ço unluklar n diktatörlü ü de ilse konusunda da srar etmi+lerdir. Özellikle, birçok CEO haklar için ba+vurma gereksinimini ortadan kald r p, hak edenlere haklar n otomatik olarak ve zay f ve marjinal insanlar da verme yoluyla haklar n kullan lmamas sorunuyla ba+a ç kmaya meyilli dahil olmak üzere herkes için insan haklar na önem veriyorsa, sosyal görünmüyor. CEO’lar hak ba+vurusunda bulunan potansiyel lehdarlara bilgi vermeyi ve yard mc olmay tercih ediyorlar. Bu durumda, potansiyel güvenlik gerçekten de lehdarlara ula+mak için çe+itli kanallar üzerinde yarat c bir inceleme demokrasinin dire i olarak yapman n uygun olaca( görülmektedir. Demokrasi günümüzdeki görülebilir. 7.2 Sosyal güvenlik: Demokrasinin dire i / Demokrasi: Sosyal güvenli in zorlu u Birçok CEO sosyal güvenli(in demokratik bir toplumun gerekli bir bile+eni oldu(unu dü+ünmektedir. Sosyal güvenlik insanlara topluma e+it kat l m f rsat sunarak kapsay c bir toplumu mümkün k lar. Demokrasi günümüzdeki ço(unluklar n diktatörlü(ü de(ilse ve zay f ve marjinal insanlar da dahil olmak üzere herkes için insan haklar na önem veriyorsa, sosyal güvenlik gerçekten de demokrasinin dire(i olarak görülebilir. Ayr ca, baz CEO’lar devletin en zay f "yüzü" olan günlük hayatta demokrasinin, genellikle sosyal güvenlik yönetiminde çal +an ki+iler arac l ( yla i+ledi(ini vurgulamaktad r. Bu nedenle sosyal güvenlik yönetimlerinin günlük hayatta demokrasiyi yürütmeleri gerekti(inin fark na varmalar önemlidir. Sayfa 87 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Sosyal güvenlik demokrasinin dire(i olarak görüldü(ünde bile, demokrasi ve sosyal güvenli(i birle+tirmek her zaman kolay de(ildir. Parlamenter demokrasilerde, çe+itli lobi gruplar sosyal güvenlik düzenlemelerini kendi ç karlar do(rultusunda etkilemek isteyeceklerdir ve bu da s kl kla sosyal güvenli(in daha karma+ k hale gelmesine neden olacakt r. Ortaya ç kan bu karma+a insanlar n sosyal güvenli(in temel prensiplerine yabanc la+mas na neden olabilir. CEO’lar önemli sosyal güvenlik reformlar n n az nl k ve ço(unluk partilerin kat l m yla kapsaml görü+meler sonucunda ço(unluk sa(lanarak gerçekle+tirilmesi gerekti(i konusunda srar ettiler. Devletin kendinden önceki hükümetlerin gerçekle+tirdiklerine s rt n dönerek dengesiz reformlar yapmas sosyal güvenlik için zararl olur. Reformlar n ba+ar s buna ba(l olaca( ndan, halka iyice aç klanarak sunulmal d r. Baz ülkelerde, örne(in ya+l l k maa+lar yla ilgili planlarda kar+ la+ lan zorluklar önemli reformlarla a+ lm +t r. Bu reformlar genellikle kapitalize edilmi+ veya tan ml katk pay planlar n do(rudan veya dolayl olarak ilk sermaye hesab na, yasal olarak zorunlu ilerledikçe ödenen maa+ planlar nda desteklemeyi amaçlar. Bununla birlikte, halk n ne oldu(unu (örne(in ikinci ve üçüncü kademe düzenlemelerindeki art + n çok dü+ük olmas durumuyla kar+ kar+ ya kalmayaca( n ) anlamas önemlidir. Sosyal güvenlik ki+ilerin günlük hayat nda ve demokrasi için çok önemli oldu(undan ve sosyal güvenli(in (zaman içinde) güvenlik sa(lamas fikri nedeniyle sosyal güvenlikte reform yapma planlar genellikle önemli sosyal ve politik direni+lerle kar+ la+ r. Bu nedenle, de(i+mesi gerekti(i tüm uzmanlarca kabul edilen konulardaki düzenlemeler s kl kla y llar boyunca de(i+meden kal r. Belirli ayr cal kl gruplar için daha dü+ük emeklilik ya+ gibi tercihe ba(l düzenlemelerin adaletsiz oldu(u dü+ünülür, ancak bu ayr cal klardan kurtulmak politik ve sosyal olarak riskli olarak kal r. Sayfa 88 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Bu muhafazakarl k kadercili(e neden olmamal , bunun yerine sosyal güvenlikle ilgili daha fazla e(itim ve bilgi sahibi olmaya te+vik etmelidir. Ayr ca, gerekli reformlara ve karar verildikten sonra onlar uygulayacak olan liderlere büyük ölçüde destek vermek üzere yeterli gücü bir araya getirmek için devlet adamlar gerekmektedir. Bu ba(lamda, sosyal güvenlik konusunda demokratik karar verme yap m z n baz uyarlamalara gerek duyup duymad ( sorulabilir. Örne(in ço(u ülkede bölgesel Sosyal güvenlik konular n n ayr ca seçilmi meclisler taraf ndan, genel politik yap lardan daha sabit bir ekilde ele al naca i levsel bir federalizm ara t r labilir. federalizm biçimleri zaten bilindi(inden, sosyal güvenlik konular n n ayr ca seçilen meclisler taraf ndan genel politik yap lardan daha sabit bir +ekilde ele al naca( i+levsel federalizm konusu ara+t r labilir. Bunu aç klamak gerekirse; hükümetler genellikle 4 seneden uzun süre görev yapmaz, politik nesiller de 20 seneden uzun sürmez, ancak bugün karar verilen bir emeklilik reformunun temel etkileri 20 seneden önce görülmeyecektir. Bugünün politikac lar ndan politik cesaret beklerken bu da göz önüne al nmal d r. Sosyal güvenlikle ilgili olarak demokratik karar verme biçim ve kanallar n n uyarlanmas gere(i, birçok CEO'nun belirtti(i gibi sosyal ortaklar n (i+veren organizasyonlar ve sendikalar) sosyal güvenlikteki rolü gittikçe daha fazla sorgulan rken daha da büyük bir bask unsuru olmaktad r. Modern bir demokraside, e+itlik ilkesinin çok önemli oldu(u dü+ünülür. Bu nedenle ayn yasan n farkl bölgelerde e+it olmayan +ekilde uygulanmas endi+e verebilir ve hatta sistemin dayan +ma esaslar n zay flatabilir. 9stisnai vakalarda, mahkemenin sosyal güvenlik düzenlemelerinin baz kurallar n Avrupa, uluslararas , anayasal veya di(er daha öncelikli bir kanuna ayk r olduklar gerekçesiyle bozmaya karar vermesi sorun yaratacakt r. Sonuç olarak, sosyal güvenlik yönetimleri belirli bir duruma özgü kararlar vermeleri, ancak dava konusu olan düzenlemenin mevcudiyetinin sürmesi nedeniyle ikileme dü+mektedirler. Mahkemenin karar benzer durumlarda da uygulanmal m d r yoksa mevcut düzene uymaya devam m edilmelidir? Bu birçok ülkede gerçek bir sorundur ve bu soruna gereken çözümün bulunmamas sosyal güvenli(e olan inanc zay flatmakta ve modern demokrasilerdeki di(er bir önemli ilke olan hukukun üstünlü(ünü ihlal etmektedir. Sayfa 89 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 7.3 Sosyal güvenlik kal c olacaksa de i mek zorundad r! Sosyal güvenlik büyük ölçüde hala elli sene veya bazen bir yüzy l öncesinin sorunlar na verilen yan tt r. Görü+melerde ifade edilen sosyal güvenli(e olan ba(l l k ve “inanca” ra(men, kal c olacaksa sosyal güvenli(in bugünün ve gelece(in önemli sosyal sorunlar na gerekti(i gibi cevap verebilmek için uyarlanmas gerekti(ine karar verdik. Giuseppe Tomasi di Lampedusa’n n “Il Gattopardo”daki sözleri burada geçerlidir; “Se Sosyal güvenlik kal c olacaksa, bugünün sosyal sorunlar na göre uyarlanmal d r. Örne in, dul kad n ve dul erkek haklar n n ortadan kalkmas beklenmektedir ve i çi kazalar ve meslek hastal da sorgulanmaktad r. planlar vogliamo che tutto rimanga come è, bisogna che tutto cambi” (“her+eyin oldu(u gibi kalmas n istiyorsak, her+eyin de(i+mesi gerekir”). Bu, belirli sosyal güvenlik planlar n koruman n anlam üzerinde dü+ünmemiz gerekti(i anlam na gelir. Bir risk olarak ölenlerin mal hissesini alma hakk ve bununla ilgili dul kad n ve dul erkek haklar n n uzun vadede ortadan kalkmas bekleniyor, ancak bu sistemleri kald rmaya ba+lamak politik olarak çok hassas bir i+lemdir. Profesyonel riziko sigortalar n n (ör. i+çi kazas ve meslek hastal ( planlar ) gelece(i de sorgulanmaktad r. Her durumda, gelecekte bu sigortalar n karakterlerinin de(i+erek daha fazla koruma ve rehabilitasyonun vurgulanaca( ve belki de ekolojik riskler gibi i+ hayat n n d + ndaki riskleri de içine alacak +ekilde geni+letilmesi beklenmektedir. Sosyal riskler ve bunlarla ilgili düzenlemeler sorgulanmazsa, bunlar n içeri(ini revize etmek gerekebilir. Birçok ülkede, sa(l k hizmetleri ve sosyal güvenli(in garanti etti(i ürün paketlerinin yeniden tan mlanmas gerekmektedir. Bu ba(lamda, görü+ülenler aras nda yaln zca bir Sayfa 90 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler CEO t ptaki teknolojik ve bilimsel geli+im nedeniyle gittikçe artan sa(l k maliyetleri konusunda endi+elerini belirtmi+tir. Sosyal güvenlikte reform yap lacaksa, bunun bir nedeni de sosyal güvenlik düzenlemelerinin üzerine in+a edildi(i belirli önko+ul ve varsay mlar n art k geçerli olmamas d r. Sosyal güvenli(imiz hala hayattaki “normal” ve “varsay lan” durumun bir kad n ve bir erke(in bir kez evlenip birlikte çocuk sahibi olup bu çocuklar birlikte büyütmesi oldu(u noktas ndan yola ç kar. Nadir olmayan bir +ekilde buna erke(in ev d + nda çal +t ( ve para kazand ( ve kad n n evde oturup aileye bakt ( da eklenebilir. Bu resim, art k gerçeklere uymamaktad r, ancak sosyal güvenlik hala di(er ya+am +ekillerini bu “varsay lan konuma" "istisna" olarak görmektedir. Sosyal güvenli(in toplumdaki temel de(i+iklikleri hesaba katmas ve mevut ço(ullu(u yans tacak +ekilde sosyal güvenlik düzenlemeleri gerçekle+tirmesi önemlidir. Birçok CEO, gelecekte sosyal güvenli(in gittikçe artan say daki bo+anma ve yeniden olu+an aileler, ortak ebeveynlik, önemli say daki tek ebeveynli aileler vb. ile nas l ba+a ç kaca( konusunda sorular sorarken bu yöne i+aret etmi+tir. Yu hassas sorunun da ele al nmas gerekir; sosyal güvenlik bu olaylara kar+ "nötr" bir duru+ almal m d r yoksa baz ya+am düzenleri di(erlerinden önde mi tutulmal d r? Sayfa 91 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 7.4 Sosyal güvenlik plan olmas n veya sistem tek ba na olsun Görü+ülen CEO’lar n neredeyse tamam sosyal güvenlik planlar n n birbirlerinden ve di(er sosyal politika araçlar ndan çok ayr olduklar konusunda bir +ekilde endi+elerini bildirdi. Benzer +ekilde, sosyal politika yap c lar n da dar görü+lü olduklar ndan ve sosyal güvenlik yönetimlerinin Birçok CEO farkl ancak ili kili sosyal güvenlik ve sosyal koruman n di(er alanlar nda neler olup bitti(ini sosyal güvenlik planlar nda bilmediklerinden yak nd lar. çal an sosyal güvenlik yönetimlerinin daha iyi bir ekilde Bu nedenle baz CEO’lar sosyal koruma konusunda bütünsel bir i birli i yapmalar gere ini görü+ savunarak, günümüzde politika yap c lar n ve sosyal vurgulad . güvenlik yöneticilerinin bölünmü+ bir +ekilde çal +t klar ndan ve sosyal korumayla ili+kili alanlarda neler oldu(unu göz önüne almad klar ndan +ikayet ettiler. Çe+itli sosyal hak planlar n n yan yana olup birbirleriyle ili+kili olmamalar yaln zca yönetim de(il politika aç s ndan da istenmeyen etkilere neden olmaktad r. Yönetimler kendileri ili+ki kursa ve uygun +ekilde i+birli(i yapsa bile, bu, yönettikleri planlar n iyi bir +ekilde koordine edildi(i anlam na gelmemektedir. Bununla birlikte, sosyal güvenlik yönetimleri aras ndaki ileti+im ve koordinasyonun çok daha fazla geli+tirilmesi gerekti(i dü+ünülmektedir. Do(al olarak, kötü etkile+imin ilk akla gelen çaresi çe+itli sosyal güvenlik kurumlar n , özellikle küçük olanlar birle+tirmektir. Ancak, CEO’lar bu birle+melerin politik olarak gerçekle+tirilebilirli(inden +üphe duymaktad r ve sosyal güvenli(in yönetimsel yap s nda büyük de(i+iklikler olmas n beklememektedir. Bu nedenle, birçok CEO farkl ancak ili+kili sosyal güvenlik planlar n çal +t ran mevcut sosyal güvenlik yönetimleri aras nda daha iyi bir i+birli(i olu+turma gere(ini vurgulamaktad r. Sayfa 92 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar BT’nin kullan m sosyal güvenli(e bütünsel bir yakla+ m getirmeyi kolayla+t racakt r. Politika yap c lar ve yöneticiler hedeflenen sosyal güvenlik reformlar n n iyi ve kötü yanlar n kar+ la+t rabileceklerdir. Sosyal güvenlik yöneticileri birbirleriyle ileti+imde bulunabilecek ve birbirlerinin verilerinden yararlanabileceklerdir. Daha önce hiç bu kadar çok veri saklan p daha iyi sosyal politika ve sosyal güvenlik yönetimi sa(lamak üzere birle+tirilememi+ti. BT’nin kullan m sosyal güvenli e bütünsel bir yakla m getirmeyi kolayla t racakt r, ancak bu yaln zca ka t formlar n dijital hale getirilmesiyle s n rl kalmamal d r; yaln zca planlar de il, tüm sosyal Ancak gerçekler baz kusurlar da görmemiz için bizi zorlamaktad r. Öncelikle, BT’nin kullan m yaln zca ka( t formlar n dijital hale getirilmesiyle s n rl kalmamal d r. Yaln zca planlar de(il, tüm sosyal güvenlik yönetimi yenilenmelidir ve BT’nin potansiyeline göre uyarlanmal d r. Ancak, bu henüz ba+lat lmam +t r bile. Ayr ca, tuhaf görünse de, modern teknoloji bazen çe+itli sosyal güvenlik kurumlar BT’nin potansiyeline göre aras nda iyi ileti+imi geli+tirmek yerine buna engel olabilmektedir. Bu nedenle, "çe+itli kurumlar n bilgisayarlar n n birbirleriyle konu+mas " uyarlanmal d r. konusunda ulusal stratejiler geli+tirmek önemlidir. güvenlik yönetimi yenilenmelidir ve Ayr ca dü+ünülmesi gereken d + engeller de vard r. Sosyal güvenlik politikas ve yönetiminin modern teknolojiden yararlanmas ile ilgili sorunlardan biri, sosyal sigortal ya verilen hizmeti (veri ba(lant s , vb.) geli+tirme konusundaki tüm yeni tedbirlere engel olacak a+ r gizlilik korumas kurallar nedeniyle ortaya ç kabilir. Bu, gizlilik korumas n ortadan kald rmak için bir bahane de(ildir, ancak vatanda+lar n ve toplumun teknolojik geli+imin faydalar ndan yararlanabilmelerine olanak tan yan daha az resmi ve daha etkin önlemler al nmas gere(ini ortaya koymaktad r. Sayfa 93 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Son olarak, sosyal güvenlik ve vergi yönetimleriyle ilgili özel bir aç klama yap lmal d r. Sosyal politika vergilendirmeyi bir +ekilde bir araç olarak kullanabilir. Veri yönetimlerinden katk paylar n toplamak veya haklar da( tmak için destek de al nabilir. Birçok CEO sosyal politikay +ekillendirmek veya sosyal güvenlik düzenlemelerini yönetmek konusuna vergi kurumlar kar +t ( nda, sosyal güvenlik planlar ve bunlar n yönetimi gibi di(er sosyal politika araçlar yla ili+kilerin yürütüldü(ünden emin olunmal d r. Daha genel olarak, vergi makamlar n n her zaman sosyal güvenlik politika yap c lar veya yöneticileriyle ayn öncelikleri belirlemeyece(i konusunda baz endi+eler bulunmaktad r. Nesiller aras ndaki dayan may toplumun genç kesimlerine bindirilen yük aç s ndan da ele almak uygun olur. 7.5 Nesil dayan mas ve genç nesil ayr mc l Edebiyatta nesiller aras dayan +ma konusu geni+ ölçüde i+lenmi+tir. Yine de ço(u zaman dikkatler gelecek nesillerin kazand kça ödeme sistemiyle gelece(in emeklilerine ödeme yapmaya devam edip etmeyecekleri. Baz CEO’lar bu konudaki endi+elerini de ifade etmi+ ancak, +u anki genç ve daha genç nesillere ihanet etmemek gerekti(i konusunu daha fazla vurgulam +lard r. Son zamanlarda uygulanmakta olan ya da +u anda tasarlanan birçok sosyal güvenlik reformu (özellikle de emekli maa+lar konusunda), elde edilen haklara son derece sayg göstermekte ve halen çal +ma ya+ nda olup, 40/50 ya+ ndan daha ya+l olanlar n her türlü ayr cal klar n korumaya da çal +maktad r. Hiçbir reform bunlara hiçbir +ekilde zarar vermemelidir. Tüm bu edinilmi+ haklar ve hak edilmi+ beklentileri korumak ve gelecekteki kendi emekli maa+lar düzenlemelerini gözetmek için birli(i korumak isteyen genç nesiller (ikinci ya da üçüncü kademe düzenlemeler) bu tür bir yakla+ m ço(unlukla yararl bulur. Nesiller aras dayan +may , toplumun genç kesimine yüklenen sorumluluklar aç s ndan da yans tmak uygun olacakt r. Sayfa 94 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 7.6 Sosyal güvenlik korumas olmadan çal ma Öyle ya da böyle ço(u sosyal güvenlik düzenlemesi çal +mayla ba(lant l d r. Ola(an bir Bismarck yakla+ m nda çal +ma, sosyal sigortan n anahtar d r. Di(er yakla+ mlarda da kimin çal +t ( n (ve kimin malul, i+siz vb. oldu(unu) bilmek sosyal güvenlik için önemlidir. Sosyal güvenlik düzenlemeleri Bu nedenle, kayg duyulan en önemli nokta ülkede sosyal güvenli(e ba(l olmadan çal +an ki+ilerin say s ndaki art +t r. çal mayla ba lant l d r ancak kay t d (sigortas z) ve gelirin dü ük beyan edildi i her türlü i sosyal güvenlik sistemlerinin “kanser”leridir. Sosyal güvenli(e ba(l olmama nedenlerinden ilki çal +t klar düzensiz çal +ma tipi ya da her türlü +art alt nda, baz çal +an gruplar n sosyal sigortayla “ili+iksiz b rakmak” olarak görülebilir. Baz çal +an gruplar (küçük i+ler, serbest meslek sahibi baz ki+iler) sosyal sigortayla ili+iksiz olabilir. Bunlar n prim yat rmalar gerekmez (çekici görünebilir) ancak, bunlar hiçbir sosyal koruma da almazlar. Oysa eskiden baz küçük i+lerin kay ttan muaf tutulmas n n bürokratik maliyetileri olurdu. Bu BT ve e-devlet kullan m n n ba+lad ( bu zamanlarda onaylanamaz. Ülkenin sosyal güvenli(ine kay tl olmayan ba+ka bir çal +an kategorisi de, di(er ülkelerden gönderilen ve gönderen ülkenin sosyal güvenlik yasalar kapsam nda olan çal +anlardan olu+maktad r. Sosyal sigortas olmadan çal +an ki+ileri bulan ulusal sosyal güvenlik yetkilileri s kl kla atanma beyan yla kar+ la+makta ve ço(u zaman durumu kabul etmek zorunda kalmaktad r. Sözkonusu ki+inin gönderen ülkede gerçekten sosyal sigortal olup olmad ( denetlenemez ve al c ülkede ilgili ki+i için hiçbir hak aç k olmad ( için bununla ilgilenilmeyebilir. Ancak, gönderen ülkede kendi bölgesinde çal +mayan ki+ilerin durumunu denetlemek de ayn derece zordur. Sayfa 95 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Sonuçta, (yasal ya da yasal olmayan +ekilde) gönderilen çal +an genellikle gönderen ülkede sosyal sigortal de(ildir. Ayr ca, sosyal sigortal olsa dahi (ki bu ço(u zaman gönderen ülkeninkine uygun sosyal hak sa(lamaktad r), gönderilen ülkede tamamen yetersizdir. Gönderilen ülkede, gönderilen bu çal +anlar ucuz i+gücü haline gelir. AB içinde baz lar atama yönergesinin bu sorunlar çözebildi(ine inanabilir ancak, bu yönergenin sosyal güvenlik düzenlemeleri için de(il yaln zca i+ kanunu için geçerli oldu(unu hat rlatmam za izin verin. Dahas , atama yönergesine uygunlu(un denetimi daha fazla kayg do(urmaktad r. Sosyal güvenli(in atamayla ilgili tüm yönleri için acilen yeni yakla+ mlar geli+tirilmelidir. BT ve e-devlet bu konuda iyi hizmetler sa(layabilir (en az ndan ulusal sosyal güvenlik yönetimleri gerçekten bu sorunun üstesinden gelmek isterlerse). Son olarak, tamamen kay t d + olan (sigortas z) i+ler ve gelirin dü+ük beyan edildi(i her türlü i+ bulunmaktad r. Kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i i+in önemi sorguland ( nda CEO’lar kendi görü+lerini bildirmekten kaç nm +lard r. Genel izlenim, ülkenin (büyük ya da küçük çapta) kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i çal +madan haberdar oldu(u ve bunun i+gücü piyasas n n farkl sektörlerini aç k +ekilde etkiledi(i yönündeydi. Dahas , CEO’lar n bir ço(u önlemlerin önceden al nd ( n , ancak daha fazlas n n yap labilece(ini gözlemlemi+ti. S kl kla, kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i i+le yasal ya da özellikle yasa d + göçmenler aras nda bir ba(lant kurulmu+tur (yaz n n devam na bak n). Hatta baz lar , olay nicelik bak m ndan önemli olmasa da yine de sosyal güvenli(in (kamu deste(inin) temelini olu+turan dayan +man n mant ( n olu+turmak için bu konuya de(inilmesi gerekti(ini vurgulam +t r. CEO’lar bunu sosyal güvenlik sistemi için gerçek bir “kanser” olarak adland rmaktad rlar. Sayfa 96 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 7.7 Artan göçün etkisi Ziyaret edilen ülkelerin tümü bir dereceye kadar artan göç ile kar+ kar+ ya kalm +t r. S kl kla, bu, çok say da ki+inin ülkeye göç etti(i anlam na CEO’lar n n ço unun saptamas na gelmektedir; ayr ca bu gitikçe artan say da ki+inin birkaç y l çal +mak ve/ya da ya+amak için yurt d + na gitti(i anlam na da gelmektedir. göre göç demografik sorunu çözmez ancak bunu en iyi Ço(u ülkede sosyal güvenlik politikas yap c lar ve yöneticileri bu göçün ihtimalle bunu erteler. kendi sosyal güvenlik sistemleri için ne anlama gelece(i konusunda kapsaml bir vizyon geli+tirememi+tir. Baz ülkelerin göç hakk nda genel bir politik vizyonu dahi olmad ( göz önüne al nd ( nda bu hiç de +a+ rt c olmasa gerek. Yine de, sosyal güvenlikte uygulaman n her yönden ele al nmas gerekir. CEO’lar n ço(unun saptamas na göre göç demografik sorunu çözmez. En fazla, bunu birkaç y l erteleyebilir. Ayr ca, ba+ka bir kültür altyap s ndan gelen büyük gruplar halindeki yabanc lar n baz sorunlar ç kard ( da aç kt r. Sosyal güvenli(in ne oldu(unu aç klamak ve örne(in bu gruplar n kad nlar n i+gücü pazar na katmak için bu sorunlar n çözülmesi için artan çabalarla çal + lmas gerekir. Göç ile ili+kili sorunlar n üstesinden elbette gelinebilir, ancak ki+ilerin yeterli çözümleri bulmak için bu sorunlar tam olarak görmeye haz r olmalar gerekir. En büyük sorun kayna( n n ülkeye girmelerine ve/veya orada çal +malar na izin verilmeyen göçmenler yani yasa d + ki+iler oldu(u aç kt r. Kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i i+ sorunu, ülkede çal +malar na izin verilmeyen çok say daki yasa d + i+çi göçmenin varl ( ile aç k +ekilde ili+kilidir ve bu nedenle öyle ya da böyle tek ba+ na kay t d + i+i elinde tutmaktad r. Sayfa 97 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Yasa d + çal +anlara ne gibi sosyal haklar tan nmas gerekti(i ve bunun sonucu olarak ne gibi iyi tasarlanm + bir (sosyal) politikan n uygulanaca( konusu üzerine dü+ünceler gerekenden daha fazlad r. Ancak, göçmenlerin bak + aç s çe+itli olabilir; baz lar ülkede kalmay ve orada yeni bir hayat kurmay beklerken, di(erleri kendi anavatanlar na dönme (ya da ba+ka bir ülkeye “ta+ nma”) iste(ine sahiptir. Göçmenlerin bu farkl tutumlar , sosyal güvenlikten çe+itli yan tlar isteyebilir. Elbette bu, ülkeden ayr lanlar için de geçerlidir. Alg lama u ekildedir; gerçekte 7.8 Etkinle tirme (gizli) i siz ki iler olmalar na ra men çok say da ki i i Son y llarda etkinle+tirme hakk nda çok +ey söylendi ve yaz ld . göremezlik ödene i almaktad r. Avrupa’n n bir bölümünde bu olaya gösterilen dikkat sosyal güvenlikte (özellikle emekli maa+lar ve i+sizlik konusunda) reformlarla sonuçlanm +t r. CEO’lar sonraki a+amada i+ göremezlik yard mlar n n tam olarak çözümlenece(ini belirtmektedir. Gerçekte (gizli) i+siz ki+iler olmalar na ra(men birçok ki+inin i+ göremezlik yard m ald ( fark edilmi+tir. Bu son sözlerde tart +mak için seçti(imiz ba+l klar göz önüne alarak, kendimizi, etkinle+tirme hakk ndaki ana görü+e ait olmayabilecek baz aç klamalarla s n rland raca( z. CEO’lar i+gücü pazar nda arz ve talep aras ndaki devam eden yap sal uyumsuzluk konusundaki endi+elerini ifade ettiler. Bu uyumsuzluk, yetersiz e(itim (çok az ya da çok akademik), co(rafi hareketlilik eksikli(i (i+sizlik oran n n yüksek oldu(u bölgeler ve bo+ pozsiyonlar n doldurulamad ( bölgeler) ve çal +an (in-work) ve çal +mayan (out-ofwork) gelirlerinde çok küçük farkl l k olmas yla ba(lant l d r. Ayr ca, i+ ve aile sorumluluklar konusunda daha iyi olmak için orta yolu bulmak üzere çocuk bak m n geli+tirme olanaklar n n da üzerinde durulmu+tur. Sayfa 98 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar Baz CEO’lar i+ ahlak nda hiç dü+ü+ olmad ( n eklediler. Her iki e+in de çal + yor olmas durumunda ve hatta bak m eski e+e verilmi+ olan çocuklar n ziyaret etme hakk n etkili +ekilde kullanabilmek isteyen bo+anm + ki+iler söz konusu oldu(unda co(rafi hareketlili(in engellenece(i gerçe(ine daha fazla dikkat gösterilmesi gerekir. 9+ göremez ki+ilerin istihdam edilmesi söz konusu oldu(unda, dikkatinizi, bir CEO’nun zihinsel ya da psikolojik engelli ki+ilerin rehabilitasyonu iste(ine çekmemize izin verin. Bu, gelecek y llarda t p uzmanlar ve i+gücü piyasas ndaki uzmanlar için en zorlay c sorunlardan biri olabilir. Sosyal güvenlikle ilgili temel sorunlar n üstesinden gelinecekse, finansman sorununa yarat c l k ve cesaretle de inilmesi gerekir. 7.9 Finansman ve özelle tirme hakk nda sorular Birçok ülke yerle+ik sosyal sigorta ve sosyal yard m planlar n finanse etmek için önemli zorluklarla kar+ kar+ ya bulunmaktad r. Herkesin bildi(i ba+l ca soru +udur: 9+gücü maliyetini art rmadan sosyal güvenlik için ek finansman nas l art r l r? Ba+ka bir deyi+le, finansal sorunlarla kar+ kar+ ya gelindi(inde, i+gücü üzerindeki yük nas l kald r lacak? Birçok CEO’nun i+gücü üzerindeki mali ve mali olmayan yüklerin azalt lmas gerekti(i konusunda hemfikir olmas na ra(men, bir ço(u finansman ve sosyal güvenlik yap s nda önemli de(i+iklikler beklemiyor. Alternatif finansman kaynaklar n n var oldu(u durumlarda, bu kaynaklar, ödenekler ve devlet yard m de(i+meden, daha fazla ya da hatta biraz daha geni+letilerek kullan labilir. Bununla birlikte, sosyal güvenlikle ilgili temel sorunlar n üstesinden gelinecekse, finansman sorununa yarat c l k ve cesaretle de(inilmesi gerekir. Görü+meler, bunun, sosyal sigorta sistemini prim ve yard m aras nda daha orant l bir yöne ta+ d ( n göstermektedir. Sosyal güvenlik hakk n n gelir taraf n ayarlamak için kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i i+lerin üstesinden gelmek de e+it derecede önemlidir. Sayfa 99 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Genellikle savunuldu(u gibi, sosyal güvenlik bölümlerini “özelle+tirme” ve böylece bunlar devlet ya da sosyal güvenlik bütçesi d + na ç karma çözümü da sorular art rmaktad r. Özelle+tirme ve rekabet gerçekten yak n geçmi+te çok konu+ulan politik ve ideolojik konular olmas na ra(men, görü+me yap lan CEO’lar n ço(u gelecek on y lda önemli de(i+iklikler beklememektedir. Özelle+tirilmi+ sermayeli anla+malar göz önüne al nrak tan mlanan sorunlar için yaln zca +unu söylememize izin verin: Ki+iler (ekonomik bak + aç s ndan) beklendi(i gibi iki ya da üç kademeli anla+malar yapmazlar. 9ki kademeli anla+man n zorunlu oldu(u yerlerde, insanlar n seçimlerini yapmak için yeterli bilgiye sahip olmad klar durumlarda farkl ürünler aras ndan seçim yapmaya mecbur edilmelerinin zor oldu(u fark edilir. Sonradan daha az kazançl görünen bir seçim yapan ki+iler e+it muamele ilkesine dayanarak tazminat istedi(inde ciddi sorunlar ç kabilir. Baz i+verenlerin (genellikle küçük ve orta boy i+letmelerin) beyan edilen sosyal güvenlik primlerini ödeme gücünün olmamas özel bir sorun te+kil etmektedir. Bu kurulu+lar, kötü ekonomik ko+ullar nedeniyle sorun ya+ad klar ndan ve sonuç olarak çal +anlar n n sosyal güvenlik primlerini ödeyemediklerinden +ikayetçidirler. Bu i+verenlere yapt r m uygulamak her zaman gerçek çözümler sa(lamaz. Bunun yerine, sosyal güvenlik borçlar n n (bir bölümünün) ödenmesini kolayla+t rmak için her türlü önlem geli+tirilebilir. Benzer +ekilde, halen kay t d + ve gelirin dü+ük beyan edildi(i ekonomideki çal +anlar ve i+verenleri kay tl i+e geçmeleri konusunda ikna edecek yarat c stratejiler geli+tirilmesi gerekir. Sosyal tefti+in daha da fazla geli+tirilmesi gerekti(i aç kt r. Ancak ayn zamanda, çok yüksek yapt r mlarla kar+ kar+ ya kalmadan ki+ilerin ödemelerini kendi kendilerine yapabilecekleri kanallar olu+turmak da önemlidir. Sayfa 100 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 7.10 Artan ikayetlerle ba a ç kma Birçok CEO +ikayet ve ba+vuru say lar n n artt ( n bildirdi. Bazen bunlar n, her türlü lobi gruplar taraf ndan ayarlanan benimsenmeyen reformlarla ili+kileri bulunmaktad r. Ayr ca, bunlar, kendilerinin en iyi hizmeti ve olas en iyi yard mlar almaya haklar oldu(unu dü+ünen, de(i+en sosyal korumal zihniyete mensup olabilirler. Bazen, +ikayetler Mikayetler ve ba vurular için ve ba+vurular kolay ve ucuz olabilir ve baz suistimallerle sonuçlanabilir. ülke genelinde ya da farkl Genellikle, hizmetini oldukça geli+tirmi+ olan sosyal güvenlik yönetimleri dahi artan say daki +ikayetlerle ilgili sorun ya+ yor olabilirler. Artan yönetimler taraf ndan farkl ekillerde muamele yap lmas n ve sonuç olarak yasan n e it olmayan ekilde uygulanmas n +ikayetlerin nedeni ne olursa olsun, +ikayet dosyalar ve ba+vurular için gerçek bir yönetim sa(lamak amac yla soruna daha örgütlenmi+ bir +ekilde de(inilmelidir. Tersi durumda, ola(an sosyal güvenlik yönetimi i+i, +ikayet ve ba+vuru y ( nlar nedeniyle rahats z edici hale gelebilir. önlemek üzere sosyal güvenlik yönetimleri ve sosyal güvenlik Ayr ca, +ikayetler ve ba+vurular için ülke genelinde ya da farkl yönetimler adli kurulu lar mekanizmlar taraf ndan farkl +ekillerde muamele yap lmas n ve sonuç olarak yasan n olu turmay dü ünmelidir. e+it olmayan +ekilde uygulanmas n önlemek üzere sosyal güvenlik yönetimleri ve sosyal güvenlik adli kurulu+lar mekanizmalar olu+turmay dü+ünmelidir. Örne(in, bir yerel i+sizlik bürosu bir i+in reddedilmesi durumunda do(ru +ekilde yapt r m uygular, ancak benzer bir durumda ba+ka bir büro uygulamazsa, uygulanmayan ki+i aç k +ekilde +ikayet etmeyece(i ya da ba+vuruda bulunmayaca( için e+itsizlik ortaya ç kacakt r. Bu nedenle, merkezi yönetim ya da hatta adli sistem yapt r m uygulama görevini yerine getirmeyen yönetimleri belirlemek için denetimler ba+latabilir. Sayfa 101 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 7.11 Dahili olarak yeniden yap lanma gereksinimi Birçok ülkedeki CEO, kurulu+lar ndaki insan kaynaklar konusunda endi+eliydi. Artan hizmet gereksinimlerinin ve özellikle sosyal güvenlik yönetiminde toplu BT ve e-devlet sistemine geçi+in sonucu olarak, ço(u Artan hizmet gereksinimlerinin çok fazla dü+ük vas fl çal +ana ve yeterli olmayan say da uygun i+gücüne, BT personeline ve di(er alanlarda çal +ana sahip olacaklar ndan ve korkuyorlar. Ayr ca, baz ülkelerde sosyal güvenlik kurumlar genel i+ özellikle sosyal güvenlik yönetiminde toplu BT ve edevlet sistemine geçi in sonucu olarak, ço u çok fazla dü ük vas fl i çiye ve yeterli olmayan say da uygun i gücüne, BT personeline ve di er alanlarda çal ana sahip bulma araçlar olarak görülmekteydi. Yine de CEO’lar n birço(u ilgili personel ayarlamalar yla kurulu+lar için köklü dahili olarak yeniden yap lanman n gerekli oldu(unu dü+ünmektedir. Ancak, bu tür bir yeniden yap lanmay yürütmek için çok hassasiyet ve … çok zaman gerekiyor. Örne(in, bir grevin sonucu olarak sosyal güvenli(in birkaç haftal ( na çal +mamas riskini gerçekten kimse göze alamaz. Bununla birlikte, insan kaynaklar sorunu genellikle ciddi bir sorundur ve ilgilenilmesi gerekir; yarat c çözümler memnuniyetle kabul edilir. olacaklar ndan korkuyorlar. 7.12 Ulusal sosyal güvenlik ve daha büyük bir dünya Neredeyse CEO’lar n tümü sosyal güvenlik tart +mas n n halen ulusal bir tart +ma oldu(unu ve bu +ekilde kalaca( n onaylamaktad r. Elbette küreselle+me göz önünde bulundurulmal d r, ancak sosyal güvenli(in küreselle+mesi konusunda genel olarak CEO’lar n kafas kar + k durumdad r. Di(er ülkelerdeki en iyi (ve en kötü) uygulamalar hakk ndaki yararl bilgiler de(erlendirilecektir. Eskiden beri co(rafi ve kültürel olarak kom+u olan ülkelere ve bunlar n sosyal güvenlik sistemlerine dikkat edilecektir. Sayfa 102 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 9lk bak +ta evrensel ya da en az ndan tüm Avrupa’da geçerli gibi görünen konular farkl ülkelerde çok farkl +ekilde gerçekle+ebilir. Örne(in,CEO’lar n birço(u demografik durumun sosyal güvenli(in gelece(i için önemli bir faktör oldu(unu belirtti, ancak bazen bunu söylerken çok farkl +eylerden bahsediyorlard . Sosyal haklar n etkinle+tirilmesi yakla+ m Latin kökenli Avrupa ülkelerinde pek bulunmamas na ra(men bu, 9skandinav ülkelerinde son sosyal güvenlik Bir ki i kendi ülkesindeki sosyal güvenli e kar sorumlu kalmak isterse, üzerinde dü ünüldü ünde, AB’nin kuralc reformlar n n ba+ ilkesidir. Sosyal güvenlikte Aç k Koordinasyon Yöntemi içinde olmak üzere “yumu+ak” AB sosyal politika giri+imlerinin, sosyal güvenlik reformlar hakk nda yerel tart +malar üzerinde esasl bir etkiye sahip olmad ( fikri çal ma olanaklar n ortadan gerçekten çok yayg nd . Yürürlükteki AB yasas elbette uygulan yor, ancak kald rmak de il art rmak gerekir. Tersi durumda, AB’de Avrupa CEO’lar baz ba(lay c normlar n dolayl etkisinden +ikayetçiler. 9lke olarak koordinasyon düzenlemelerinin ulusal sosyal güvenlik sistemlerini olduklar yasas ulusal yasaya üstün gibi ele almas ve göçmen i+çilerin haklar n korumak için gerekli oldu(u oldu u için, ulusal sosyal sürece bunlar birbirlerine uydurmas gerekirken, koordinasyon düzenlemeleri, bunun belirli etkilerinden kaç nmak için, ülkelerin her türlü güvenlik mant ekonomisi mant gerekecektir. n n Avrupa na yer açmas yap y olu+turmas n sa(lar. Ayr ca CEO’lar sosyal güvenli(in, AB’nin sosyal güvenli(in özgüllü(ünü yeterince göz önüne almadan olu+turdu(u, mallar n ve hizmetlerin serbest dola+ m na ili+kin AB ekonomik hukuk ilkelerinin ve adil rekabet ilkelerinin etkilerine katlanmak zorunda oldu(undan +ikayet ettiler. Bu nedenle, baz lar AB’nin ekonomik etkisini dengeleyebilmek için, özellikle, sosyal sa(l k planlar ile ilgili olarak Avrupa Birli(i’ne sosyal güvenlik alan nda (daha fazla) yetki verilmesini savundu. Bir ki+i kendi ülkesindeki sosyal güvenli(e kar+ sorumlu kalmak isterse, üzerinde dü+ünüldü(ünde, AB’nin kuralc ayr mc l k olanaklar n ortadan kald rmak de(il art rmak gerekir. Tersi durumda, AB’de Avrupa yasas ulusal yasaya üstün oldu(u için, ulusal sosyal güvenlik mant ( n n Avrupa ekonomisi mant ( na yer açmas gerekecektir. Sayfa 103 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Önemli Noktalar 7.13 Genel Bak Bu raporun en ba+ nda, as l niyetimizin, görü+me yapt ( m z birçok CEO’nun fikirlerini yans tmak oldu(unu belirtmi+tik. 9fadeler hakk nda de(erlendirme yapmad k. Raporun bu son bölümünde yaln zca bizim fikrimize göre dikkati en çok hak eden noktalar n bir özetini verdik. Gerçekten de, hem her ülke baz nda hem de Avrupa düzeyinde, sosyal Avrupa düzeyinde, sosyal güvenli(in gelece(i hakk ndaki tart +man n tamam nda CEO’lar n ve di(er “ayr cal kl tan klar n” sesinin daha fazla duyulmas gerekti(i kan s na güvenli in gelece i hakk ndaki vard k. Avrupa Sosyal Güvenlik Enstitüsü’nün (The European Institute of Hem her ülke baz nda hem de tüm tart mada CEO’lar n ve di er “ayr cal kl tan klar n” sesinin daha fazla duyulmas gerekti i kan s na vard k. Social Security) as l iste(i, farkl sosyal güvenlik uzmanlar , akademisyenler, politika yap c lar, hakimler ve tabii ki yöneticilerden olu+an gruplara sosyal güvenlik hakk nda tart +acaklar bir aç k oturum düzenlemektir. Bugünkü giri+im bu aç dan dikkate al nmal d r. Biz de sosyal güvenlik hakimleri ve politika liderleriyle benzer uygulamalar gerçekle+tirmeyi umuyoruz. Avrupa’daki günümüz sosyal güvenlik tart +mas n n tipik özelliklerini ortaya ç karmam za yard mc olmas bak m ndan, bu uygulamay dünyan n di(er bölgelerinde yinelemek ayn derecede çekici olur. Yazarlar ve gerçekte tüm Avrupa Sosyal Güvenlik Enstitüsü için kar+ lanmas gereken zorluk, yukar daki oniki alan n her biri ile ilgili ara+t rma projeleri geli+tirmek için özel dikkat çekerek bunlar ele almakt r. Bu yolla yak n gelecekte kar+ la+aca( m z sorunlar çözmeye ili+kin bilimsel ara+t rma yapmay ümit ediyoruz. Bu iste(i iyi bir sonuca ula+t rmak için yaln zca CEO’lar n de(il birçok yöneticinin i+birli(ine ve deste(ine gereksinimimiz olacak. Sayfa 104 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Ek 1: Görü me yap lan ki iler Dr. Hans Jürgen Ahrens – AOK-Bundesverband, Almanya D. Francisco Javier Aibard Bernad – Tesorería General de la Seguridad Social (TGSS), 9spanya Dr. Gerhard Aigner – Bundesministerium für Gesundheit und Frauen, Avusturya Jacques Augustin – Régime Social des Indépendants (RSI/CANCAVA), Fransa Daniel Barr – Premiepensionsmyndigheten - Premium Pension Authority, 9sveç Dott. Luigi Bassani – Ente Nazionale di Previdenza per gli Addetti e per gli Impiegati in Agricoltura (ENPAIA), 9talya Prof. dr. Ulrich Becker – Max Planck Institut für ausländisches und internationales Sozialrecht, Almanya Dott. Maurizio Benetti – Istituto Nazionale di Previdenza per i Dipendenti dell’Ammistrazione (INPDAP), 9talya Thomas Børner – The Ministry of Social Affairs, Danimarka Håkan Ceder – Socialstyrelsen - National Board of Health and Welfare, 9sveç Alexis Cleveland – The Pension Service, 9ngiltere Erwin Dehlinger – AOK-Bundesverband Berlin, Almanya Michel Depoortere – Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO), Belçika Stephan Fasskamer - Deutsche Rentenversicherung Bund, Almanya Sayfa 105 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler D. Fidel Ferreras Alonso – Instituto Nacional de la Seguridad Social (INSS), 9spanya Henk Fijn van Draat - Sociaal-Economische Raad, Hollanda Dr. Martin Gleitsmann – Wirtschaftskammer Österreich, Avusturya D. Edoardo González López – Instituto Social de la Marina (ISM), 9spanya D. Octaviano Granado Martinez – Secretariado del Estado de la Seguridad Social, 9spanya Dottssa. Paola Grandoni – Ente Nazionale di Previdenza ed Assistenza dei Veterinari (ENPAV), 9talya Alain Gubian – Agence Centrale des Organismes de Sécurité Sociale (ACOSS), Fransa Jan Gysen – Rijksdienst voor de Sociale Zekerheid van de Provinciale en Plaatselijke Overheden, Belçika Bjørn Halvorson – Arbeds- of Sosialdepartementet - The Ministry of Labour and Social Affairs, Norveç Gertrud Hedenström-Eriksson – Arbetslöshetskassornas Samorganisation - Federation of Unemployment Insurance Funds, 9sveç Patrick Hermange – Caisse Nationale d’Assurance Vieillesse (CNAV), Fransa José.A.M. Hilgersom – Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid - DG Arbeidsomstandigheden en Sociale Verzekeringen, Hollanda Päivi Huotari – Social Security Fund for Agriculture (MELA), Finlandiya Sayfa 106 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler John Hynes – Department of Social and Family Affairs, 9rlanda Cumhuriyeti Sayfa 107 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Helen Johnston – Combat Poverty Agency, 9rlanda Cumhuriyeti Dr. Josef Kandlhofer – Hauptverband der österreichischen Sozialversicherungsträger, Avusturya Bernadette Lacey – Social Welfare Services Agency - Department of Social and Family Affairs, 9rlanda Cumhuriyeti Anne Kari Lande Hasle – Helse- og Omsorgsdepartementet - The Ministry of Health and Care Services, Norveç Adriana Lender – Försäkringskassan - Swedish Social Security Agency, 9sveç Markku Lento – The Ministry of Social Affairs and Health, Finlandiya Joop Lindhorst – Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen, Hollanda Dra. Maria Luís Ferreira – Direcção-Geral da Segurança Social, Portekiz Dr. Edmundo Emílio Mão de Ferro Martinho – Instituto da Segurança Social, Portekiz Dott. Luigi Marchione – Istituto Nazionale di Previdenza per i Dipendenti dell’Ammistrazione (INPDAP), 9talya Mostéfa Messaoudi – Caisse Nationale d’Assurance Vieillesse (CNAV), Fransa Dr. Michael Mussil – Versicherungsanstalt der gewerblichen Wirtschaft, Avusturya Harald Nybøen – Barne- og Familiedepartementet - The Ministry of Children and Family Affairs, Norveç Sayfa 108 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Dott. Filippo Palumbo – The Ministry of Health, 9talya Guido Perl – Rijksdienst voor Pensioenen (RVP), Belçika Heikki Pohja – Unemployment Insurance Fund, Finlandiya Dr. Walter Pöltner – Bundesministerium für Soziale Sicherheit, Generationen und Konsumentenschutz - Sektion Sozialversicherung, Avusturya Jukka Rantala – Eläketurvakeskus - Finnish Centre for Pension, Finlandiya Dr. Uwe Rehfeld – Deutsche Rentenversicherung Bund, Almanya Frank Robben – Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid, Belçika D. Angel Rodríguez Castedo – Instituto de Mayores y Servicios Sociales (IMSERO), 9spanya Lars Rohde – ATP, Danimarka Annie Rosès – Caisse Nationale d’Assurance Vieillesse (CNAV), Fransa Mariette Scholtus – Administration de l’Emploi - Employment Administration, Lüksemburg Peter Schönefeld – Arbetslöshetskassornas Samorganisation Federation of Unemployment Insurance Funds, 9sveç Georges Schroeder – Inspection générale de la Sécurité Sociale – General Social Security Inspection, Lüksemburg Karen Sejersdal Christensen – Ankestyrelsen - National Social Appeals Board, Danimarka Sayfa 109 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Dermoth Smyth – Department of Health and Children, 9rlanda Cumhuriyeti Jorgen Søndergård – Danish National Institute of Social Research (SFI), Danimarka Philippe Steck – Caisse Nationale des Allocations Familiales (CNAF), Fransa Hans Stefanis – Bundesministerium für Soziale Sicherheit, Generationen und Konsumentenschutz, Avusturya Erry Stoové – Sociale Verzekeringsbank, Hollanda Dott. Vincenzo Tomassini – ex Istituto di Previdenza Sociale (INPS), 9talya Shirley Trundle – Department of Work and Pensions, 9ngiltere Jan Uytterhoeven – Fonds voor Beroepsziekten (FBZ), Belçika Clement van de Coevering – Department for Work and Pensions Pensions Analysis Directorate, 9ngiltere Mag. Norbert Vanas – Hauptverband der österreichischen Sozialversicherungsträger, Avusturya Jan A. van den Bos – Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid - DG Arbeidsmarktbeleid en Bijstand, Hollanda Markku Wallin – The Ministry of Labour, Finlandiya Sayfa 110 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Ek 2: Görü melerin biçimi Bu ara+t rman n amac , merkezi sosyal güvenlik yönetimi CEO’lar n n sosyal güvenli(in (sosyal güvenlik yönetiminin) gelece(i konusunda ne gibi endi+eleri oldu(unu ve esas zorluklarla nerede kar+ la+t klar ya da kar+ la+acaklar n saptamakt r. Görü+meler önceden olu+turulmu+ bir +ablona göre yap land r lm +t r. CEO’lar hem ülkedeki sosyal güvenli(in gelece(i, hem sistemin daha geni+ ba(lama (ulusal olarak, Avrupa’da ve küresel olarak) yerle+tirilmesini hem de kendi kurulu+lar ndaki zorluklara özellikle dikkat çekerek, sosyal güvenlik yönetiminin gelece(ini ele ald lar. Sonuç olarak görü+meler a+a( daki konu ba+l klar na ve sorulara yo(unla+m +t r: Bölüm 1: Genel olarak sosyal güvenlik (yönetimi de il, yaln zca kendisi) Bölüm 2: Sosyal güvenlik yönetimi ve görü me yap lan ki ilerin sosyal güvenlik kurumunun “i alan ” Her iki konu ba+l ( için CEO’lara +unlar sorduk: • Ba+l ca riskler ve zorluklar • Uygulanmakta olan ve yak n gelecekte uygulanacak olan ana reform planlar • Görü+me yap lan ki+iye göre uzun vadede dü+ünülmesi gereken reformlar Sayfa 111 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler A+a( daki konulara de(inilebilir: • Ya+am etkenlerini belirleme • Yasal, politik, ideolojik etkenleri belirleme • Kapsanan nüfus • Finansman • Sosyal haklar • 9stihdam ve proaktif i+gücü piyasas politikas • Sosyal güvenlikte yararlanan n/i+verenlerin vb.’lerinin konumu • Yönetim Bölüm 3: Sosyal güvenlik kurumu ve bunun d etkilenen sosyal güvenlik alanlar etkenlerden Bu bölümde, Bölüm 1 ve 2’deki bulgular olas olarak etkileyebilecek d + etkenleri ke+fediyoruz. Bunu yapmak için a+a( dakilere odaklan yoruz: • • Uluslararas ortam ve Avrupa ortam Sosyal güvenlik d + ndaki dahili ortamlar ve politikalar. Bunlar genel politik etkenler gibi bölüm 1 ve 2’de ifade edilen görü+leri alt üst edebilir. Bölüm 4 : CEO’nun göndermek istedi i özel “mesaj” Sayfa 112 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Yazarlar hakk nda… Danny Pieters, K.U. Leuven’de (Leuven Katolik Üniversitesi) Kar+ la+t rmal Hukuk ve Avrupa Sosyal Güvenlik Hukuku’nda Ordinaryüs Profesördür. Ayr ca burada Ö(renci 9+leri Direktörlü(ü’nü de yürütmektedir. Köln ve Strasburg üniversitelerinin eski ara+t rma görevlisi olan Profesör Pieters, Tilburg Üniversitesi’nde (1986 – 1991 aras nda) de ö(retmenlik yapm +t r. 1995’ten itibaren 400 üyeli Avrupa Sosyal Güvenlik Enstitüsü’nün Genel Sekreterli(i görevini yürütmekte olan Profesör Pieters 1999 y l nda Belçika parlementosuna seçildi. Profesör Pieters, Sosyal Hukuk Enstitüsü’nün Avrupa k sm olan Avrupa Sosyal Güvenlik Ara+t rma Birimi’nde yöneticidir. Birim 1967 y l nda K.U. Leuven hukuk fakültesinin bir bölümü olarak kurulmu+tur ve birimde sosyal hukukla ilgili dersler ve seminerler düzenlenmektedir. Birimin kar+ la+t rmal sosyal güvenlik, Avrupa sosyal güvenli(i ve uluslararas sosyal güvenlik (hukuku), sosyal yard m hukuku ve sosyal güvenlik alan nda bilgi teknolojisi alanlar ndaki gerçek temalar ara+t ran kapsaml bir ara+t rma birimi vard r. Profesör Pieters Avrupa’da sosyal koruma ile ilgili e(itim projelerinde ve ara+t rma projelerinde çok büyük deneyime sahiptir. Profesör Pieters AB kurumlar nda, Avrupa Konseyi’nde ve birçok ulusal yönetim ve hükümet biriminde dan +man olarak görev yapmaktad r. Ö(rencilere sosyal koruma konusunda ayr nt l çal +malar sa(layan K.U. Leuven’de düzenlenen birden çok disiplinli ve çok uluslu lisansüstü e(itim program olan Avrupa Sosyal Güvenli(i Master program n n program yöneticisidir. Professor Pieters’ n biyografisinde Avrupa ve kar+ la+t rmal sosyal güvenlik hukuku alanlar ndaki birçok kitap ve makalenin yan s ra, 250’den fazla yay n bulunmaktad r. Avrupa’daki kurumlarda +ekillenen sosyal haklar n kar+ la+t rmal analizi üzerine ara+t rma konusunda hukuk doktoras na sahiptir. Profesör Peters’ n ileti im bilgileri: European Institute of Social Security K.U. Leuven, Faculty of Law Tiensestraat 41 B-3000 Leuven, Belçika Telefon: +32 1632 5422; Faks: +32 1632 5419 E-posta: Danny.Pieters@law.kuleuven.ac.be Sayfa 113 Bat Avrupa sosyal güvenlik yöneticileriyle yap lan görü meler Paul Schoukens, K.U. Leuven’de (Leuven Katolik Üniversitesi) Sosyal Güvenlik Hukuku Profesörü (Kar+ la+t rmal , Uluslararas ve Avrupa) ve K.U. Brussels’de (Brüksel Katolik Üniversitesi) Misafir Profesör olarak görev yapm +t r ve Avrupa’da 400’den fazla üyesi bulunan bir bilim derne(i olan Avrupa Sosyal Güvenlik Enstitüsü’nün genel koordinatörüdür. K.U. Leuven içinde, Profesör Schoukens, Research Unit on European Social Security (Avrupa Sosyal Güvenli(i Ara+t rma Birimi; RUESS) olarak düzenlenmi+ olan Sosyal Hukuk Enstitüsü’nün Avrupa k sm nda çal +maktad r. Ö(retim alanlar Avrupa, uluslararas ve kar+ la+t rmal sosyal güvenlik hukukunu içerir ve ara+t rma konular kar+ la+t rmal sosyal güvenlik ve Avrupa sosyal güvenli(i ile ilgilidir ve standart olmayan i+çilerin sosyal korunmas , sa(l k sistemleri, sosyal refah ve e-teknoloji ile sosyal güvenlik yönetimi aras ndaki ili+kiyi içerir. Avrupa Komisyonu, Avrupa Konseyi ve birçok ulusal kurum ve devlet kurulu+u için ara+t rma projeleri yürütülmektedir. Ayr ca, Profesör Schoukens Avrupa Sosyal Güvenli(i Master program ile Sosyal Güvenlik Yaz Okulu’nda görevlidir. Burada Profesör Schoukens çok disiplinli bak + aç s ndan Avrupa’da sosyal güvenli(e genel giri+ dersi veren iki haftal k kursun program yöneticisidir. Profesör Schoukens 50’den fazla gazete makalesinin yazar d r ve ara+t rmalar n sunmak üzere çok s k uluslararas toplant lara ve konferanslara davet edilir. Profesör Schoukens serbest meslek sahibi ki+ilerin sosyal korunma sistemleri konulu Avrupa Birli(i yasas n n etkileri üzerine ara+t rmas yla K.U. Leuven’den hukuk alan nda doktora derecesi alm +t r. Profesor Schoukens ileti im bilgileri: European Institute of Social Security K.U. Leuven, Faculty of Law Tiensestraat 41 B-3000 Leuven, Belçika Telefon: +32 1632 5422; Faks: +32 1632 5419 E-posta: Paul.Schoukens@law.kuleuven.ac.be Sayfa 114 Copyright IBM Corporation 2007 IBM Corporation Route 100 Somers, NY 10589 ABD Amerika Birle+ik Devletleri’nde bas lm +t r 6-07 Her hakk sakl d r. IBM ve IBM logosu, IBM Corporation’ n ABD ve/veya di(er ülkelerdeki tescilli ticari markalar d r. Di(er +irket, ürün ve hizmet adlar , di(er +irketlerin ticari adlar ya da hizmet markalar olabilir. 9+bu belgede IBM ürünlerine ve hizmetlerine yap lan at flar, IBM’in bunlar di(er ülkelerde kullan ma sunaca( anlam na gelmez. IBM, üçüncü ki+i ürünleri ya da hizmetleriyle ilgili olarak hiçbir garanti vermez ya da hiçbir beyanda bulunmaz. Sayfa 115