Here Comes the Sun. Einblicke in die Ausstellung.

Here Comes the Sun. Einblicke in die Ausstellung.

Here Comes the Sun. Einblicke in die Ausstellung.
Exponate, Installationen, Spiele zum Forschen, Lernen und Mitmachen
Vier Animationen über die Sonne, das Licht und die Energieumwandlung
Wie funktioniert die Sonne? Wie weit ist sie von uns entfernt? Wie viel Energie kommt auf der Erde an und
wie sieht überhaupt die Oberfläche der Sonne aus? Fragen, die in der Ausstellung in kurzen Animationen
erklärt werden. Die Kunsthochschule Kiel zeigt in ihrer Arbeit „Brennwert“, was man alles mit dem Licht
der Sonne machen kann oder lieber bleiben lässt, der japanische Künstler Akinori Oishi zeigt seine ganz
eigene Sicht auf die Sonne in seinen Zeichnungen und Animationen, mit Witz und Eigensinn aus einer
ganz unwissenschaftlichen Perspektive.
Wissenskisten: Vom heißen Stern bis zum Leben auf der Erde
Schon immer bewahrten die Menschen das Wissen, das es wert war weitergegeben zu werden, in Kisten
auf. Wir haben die Kiste als Wissensmodell in der Ausstellung aufgenommen und zeigen Sonnewissen:
Während die Kinder in der Plasmakiste erfahren, dass die Sonne weder aus Lava noch aus einer
glibberigen Masse besteht, macht die Atmosphärenkiste deutlich, wie die Sonnenstrahlen, durch das
richtige Maß an Reflektion und Absorption von Licht durch Wolken, Land und Wasser, unser Leben auf
der Erde möglich machen. In der Lichtkiste kann Sonnenlicht in Farben zerlegt werden und die
Energiekiste zeigt wie viel Sonnenenergie in den Rohstoffen Erdöl, Kohle, Holz und Heu gespeichert
werden kann. Wissen zum Mitnehmen gibt es in der Begriffskiste, für zu Hause, für die Schule oder als
Bettlektüre.
Der Protonenkracher
Im Innersten der Sonne ist es stockfinster, kochend heiß und es herrscht ein ungeheurer Druck. Hier
findet die Kernfusion statt, durch Fusion von Wasserstoff- und Heliumatomen entstehen Gammastrahlen,
die immer wieder umgewandelt werden, bis sie an die Sonnenoberfläche gelangen und als Licht auf die
Erde kommen. In dieser Installation befinden wir uns im Kern der Sonne. Durch Zusammenschieben
positiv geladener Wasserstoff- und Heliumteilchen fusionieren diese. Da beide positiv geladen sind, ist der
Prozess nicht so einfach. Man muss schon richtig schieben, um sie zu fusionieren. Gelingt die Fusion,
fängt es an zu blitzen und zu krachen. Kleine Texte informieren über die verschiedenen Atomtypen
(Protonen, Ionen, Neutronen).
Der Wärmetisch
Reibung erzeugt Wärmeenergie. Ziel ist es, genau so viel Energie zu erzeugen, wie die Sonne produziert,
wenn sie auf einen Quadratmeter scheint. Den Gegner kann sich jeder Spieler selbst aussuchen: Die
Energie der Sonne zu den einzelnen Jahreszeiten Frühjahr, Sommer, Herbst oder Winter. Je mehr Kinder
reiben, desto größer sind die Chancen, die Sonne zu besiegen.
Energiekicker
Fußballkicker kennt jeder, die beiden Kicker in der Ausstellung sind jedoch ganz besonders. Zwar spielen
hier auch zwei Spieler oder Mannschaften gegeneinander, beim ersten Kicker kommt es jedoch auf die
Bewegungsenergie an. Je stärker die Kickerstangen bewegt werden, desto mehr Energie geht auf das
Punktekonto. Der zweite Kicker misst dagegen die Energie, die in einem Torschuss steckt. Wer die
stärksten Bälle ins Tor knallt, gewinnt.
Spiel: Klimakiller CO2
Auf einem Tisch liegen klimaschädliche und klimaschonende Spielsteine. Mit Hilfe der grünen CO2-Steine
werden möglichst nur die klimaschädlichen Steine "gekillt" – also von der Tischplatte geschossen.
Spiele zum Energieverbrauch von Erdöl, Erdgas und Kohle
Aus einem Erdölfass wird Öl in eine durchsichtige Säule gepumpt. Die Säule zeigt an, wie viel Öl ein
Bewohner in den Vereinigten Staaten, in Deutschland, in Indien oder in Haiti in einem Jahr verbraucht. Mit
Hilfe eines Gasballons, der aufgepumpt werden kann, wird dagegen sichtbar, wie viel Erdgas die vier
Länder verbrauchen. Und schließlich erfahren die Kinder, wer die meiste Kohle pro Jahr verbraucht. Ein
Amerikaner, ein Deutscher oder ein Inder? Stapelmännchen aus schwarzem Gummi zeigen es. (Haiti
konsumiert keine Kohle).
Stadtenergiespiel
Zunächst wird mit Würfeln eine eigene Stadt gebaut. Wie gut diese Stadt bestehen kann und ob die
Symbole auf den Würfeln gut oder schlecht sind, entscheidet das Glücksrad. Die Mannschaft, deren Stadt
durch die Abgabe von Würfeln zu klein wird, verliert.
Die Energiestadt der Zukunft
Mit Phantasie und Spaß können die Kinder hier ihre Stadt der Zukunft entwerfen und bauen. Ob
hängende Gärten, schwimmende Teiche, Fahrradstraßen oder „intelligente Häuser“, die selbst für ihre
Energiezufuhr sorgen.
Phototropy
In der computergenerierten Installation von Christa Sommerer & Laurent Mignonneau erweckt das Licht
Insekten zum Leben. Mit dem Licht einer Taschenlampe kann man sie füttern, damit sie sich vermehren
oder Schwärme bilden. Wenn das Lischt zu intensiv wird verbrennen die zarten Wesen und fallen aus
dem Bildschirm.
Countdown
Nasan Tur führt mit seiner Installation an die Grenze der Sonne. Was geschieht wenn die Sonne
irgendwann ihr Leben beendet? Wir wissen es nicht, doch wir wissen wann es soweit ist und können nur
abwarten: in 5 Milliarden Jahren, 100 Tagen, 3 Stunden 10 Minuten und 11 Sekunden,…
Dunkelkammer
Stefan Saffer lässt die Kinder im Dunkeln sitzen. Ohne Licht gibt es so gut wie kein Leben. Wie reagieren
wir, wenn es plötzlich dunkel ist?
The elfs – electronic light forms
Pascal Glissmann hat sieben kleine Solartiere in Einmachgläser gesteckt, die von außen mit
Taschenlampen aktiviert werden können.
2
Here Comes the Sun. Sergiye İlgili Bilgiler.
Sergilenenler, enstalasyonlar, araștırma ve öğrenme amaçlı, katılımcı oyunlar
Güneș, ıșık ve enerji dönüșümüyle ilgili dört animasyon
Güneș etkisini nasıl gösteriyor? Bizden ne kadar uzakta? Dünyaya güneșten ne kadar enerji
ulașıyor ve güneșin yüzeyi nasıl görünüyor? Bu soruların yanıtları, sergide yer alan kısa
animasyonlarda veriliyor. Kiel Sanat Yüksek Okulu, “Brennwert” isimli çalıșmasında, güneșin
ıșığıyla neler yapılabileceğini ya da neleri yapmasak daha iyi olacağını anlatıyor. Japon sanatçı
Akinori Oishi,'nin çizimleri ve animasyonlarında ise, esprili bir dille ve bilimsel olmaktan çok
uzak bir bakıșla anlatılan farklı bir güneș var.
Bilgi sandıkları: Sıcak yıldızdan yeryüzündeki yașama kadar bilgiler
İnsanlar, ta eskiden beri, saklanması ve gelecek nesillere ulaștırılması gereken bilgileri kutularda
ve sandıklarda sakladılar. Biz de bu sandıkları bir bilgi modeli olarak aldık ve onlarda güneșe
dair bilgileri gösteriyoruz: Çocuklar plasma sandığında, güneșin lava ya da bașka bir sümüksü
maddeden olușan bir yüzeyi olmadığını görüyorlar. Sonra atmosfer sandığında; güneș
ıșınlarının, bulutların, toprağın ve suyun doğru oranlarda soğurması sonucunda dünyada
yașamı mümkün kıldığını öğreniyorlar. Ișık sandığında, güneș ıșığı renklere parçalanabiliyor.
Enerji sandığında ise, petrol, kömür, odun ve saman gibi maddelerde güneș enerjisinin nasıl
depolandığını görüyorlar. Kavramlar sandığındaki bilgileri ise alıp eve götürmek, okulda
kullanmak, ya da uyumadan önce okumak mümkün.
Proton çarpıștırıcısı
Güneșin merkezi kapkaranlık ve inanılmaz derecede sıcaktır ve müthiș bir basınç vardır. Burada
Nükleer birleșme gerçekleșir, yani hidrojen ve helyumun füzyonundan gama ıșınları ortaya çıkar.
Bu ıșınlar, güneșin yüzeyine çıkana kadar yeniden ve yeniden dönüșürler ve sonunda ıșık olarak
dünyaya ulașırlar. Bu enstalasyonda, güneșin merkezinde bulunuyoruz. Pozitif yüklü hidrojen ve
helyum parçacıklarını biraraya getirerek füzyonu olușturuyoruz. İkisi de pozitif yüklü olduğu için
bu pek de kolay olmuyor. Füzyonun gercekleșmesi icin gerçekten güçlü bir șekilde itmek
gerekiyor. Sonunda füzyon gerçekleșirse șimșekler çakmaya ve çatırtılar gelmeye bașlıyor.
Buradaki kısa metinlerde, farklı atom türleri ile ilgili bilgiler de yer alıyor (proton, iyon, nötron).
Isı masası
Sürtünmeden ısı ortaya çıkar. Amaç, bir metrekareye düșen güneș ıșığı kadar enerji olușturmak.
Her oyuncu, rakibini kendi seçebilir: Güneșin dört mevsimde, ilkbahar, yaz, sonbahar veya kıșın
güneșin sahip olduğu enerjiyi rakip olarak alabilir. Ne kadar çok çocuk bir araya gelerek
sürterlerse, güneși yenme șansları da o kadar artar.
Enerji langırtı
Futbol oyuncuları herkes bilir. Ama sergideki iki oyuncular çok daha farklı. Burada da iki oyuncu
ya da iki takım var. İlk atıșta önemli olan hareket enerjisi. Kollar ne kadar güçlü hareket
3
ettirilirse, hesaba o kadar çok enerji yazılıyor. İkinci oyuncu ise, bir kale vurușunda varolan
enerjiyi ölçüyor. Kim en güçlü topları kaleye gönderirse oyunu kazanıyor.
Oyun: Klima katili CO2
Bir masanın üzerinde iklime zarar veren ve iklim için faydalı oyun tașları duruyor. Yeșil renkli
CO2 tașlarının yardımıyla mümkün olduğunca çok sayıda iklime zarar veren taș “öldürülüyor”,
yani vurularak masadan düșürülüyor.
Petrol, doğalgaz ve kömür tüketimiyle ilgili oyunlar
Bir petrol fıçısındaki petrol bir pompa yardımıyla șeffaf bir sütuna dolduruluyor. Sütunun
üzerinde, ABD, Almanya, Hindistan ve Haiti'de bir yıllık tüketimin ne kadar olduğu görülüyor. Bir
pompayla șișirilebilen bir balon yardımıyla da bu dört ülkenin ne kadar doğal gaz tükettiği
görülebilir kılınıyor. Çocuklar en sonunda da her ülkenin ne kadar kömür tükettiğini görebiliyorlar.
En çok tüketen Amerikalılar mı, Almanlar mı, Hintliler mi? Üstüste dizilen siyah lastik figürler
bunun cevabını veriyor (Haiti'de kömür tüketimi hiç yok).
Șehir enerji oyunu
Önce zarlarla bir șehir inșa ediliyor. Çarkıfelek, bu șehrin ayakta kalma șansının ne kadar
olduğunu belirliyor ve tașların üzerindeki sembollerin iyi mi yoksa kötü mü olduğunu söylüyor.
Çok sayıda taș kaybederek șehri iyice küçülen takım, oyunu kaybediyor.
Geleceğin enerji șehri
Çocuklar hayal güçlerini kullanarak ve eğlenerek geleceğin șehrini tasarlıyor ve kuruyorlar.
Asma bahçeler, yüzer havuzlar, bisiklet yolları veya kendi enerjisini üreten “zeki evler”, hepsi ve
daha fazlası mümkün.
Fototropi
Christa Sommerer ve Laurent Mignonneau'nun bilgisayar enstelasyonunda, ıșık böceklere hayat
veriyor. Bir cep fenerinin ıșığıyla onları beslemek, çoğalmalarını sağlamak mümkün. Eğer
üzerlerine gelen ıșık çok yoğun olursa, bu kırılgan yaratıklar yanabiliyor ve o zaman da ekrandan
kayboluyorlar.
Geriye sayım
Nasan Tur'un enstalasyonunda güneșin sınırına gidiyoruz. Eğer güneșin varlığı bir gün sona
ererse ne olur? Bunu bilmiyoruz, ama ne zaman olacağını biliyoruz: 5 milyar yıl, 100 gün, 3 saat,
10 dakika ve 11 saniye...
Karanlık oda
Stefan Saffer, çocukları karanlıkta bırakıyor. Eğer ıșık olmazsa hemen hemen hiç hayat da
olmaz. Eğer aniden her yer karanlık olursa, nasıl davranırız?
Cinler – elektronik ıșık șekilcikleri
Pascal Glissmann yedi küçük güneș hayvancığını turșu kavanozlarına koymuș. Onları dıșarıdan,
cep fenerleriyle harekete geçirmek mümkün.
4