HAYATBOYU ÖĞRENME PROGRAMI LEONARDO DA VINCI
Transkript
HAYATBOYU ÖĞRENME PROGRAMI LEONARDO DA VINCI
LLP- LDV-TOI-2007-TR-038 HAYATBOYU ÖĞRENME PROGRAMI LEONARDO DA VINCI YENILIK TRANSFERI PROJESI http://mobilim.bozok.edu.tr/ Bu çalışma Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı tarafından desteklenmiştir. Modüler Mobil Eğitim: Fen ve Teknoloji Deneyleri LLP-LDV-TOI–2007-TR–038 Değerlendirme Raporu Yrd. Doç. Dr. Mustafa EROL Yrd. Doç. Dr. Uğur BÖYÜK Tim HARRISON Bu proje Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı (Ulusal Ajans) tarafından Hayatboyu Öğrenme Programı Leonardo da Vinci Yenilik Transferi Projeleri kapsamında desteklenmektedir. Proje Ortakları Bozok Üniversitesi, YOZGAT (TR) (Yürütücü) Milli Eğitim Bakanlığı - Strateji Geliştirme Başkanlığı, ANKARA (TR) Yozgat Milli Eğitim Müdürlüğü, YOZGAT (TR) Erciyes Üniversitesi, KAYSERİ (TR) Bilim ve Sanat Merkezi, YOZGAT (TR) Gazi Üniversitesi, ANKARA (TR) Bristol Üniversitesi, Bristol (UK) Girit Üniversitesi, Crete, (GR) Sannio Üniversitesi, Benevento (IT) Uluslararası Bilim Ağı, Braga (PT) Mobil Laboratuvar, Londra, (UK) İletişim Mobilim Projesi Bozok Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Atatürk Yolu 10. Km. 66100 - Yozgat / TÜRKİYE Telefon : +90 (354) 242 10 21 / 2578 Faks : +90 (354) 242 10 22 http://mobilim.bozok.edu.tr mobilim@bozok.edu.tr 2 İçindekiler 1. Özet…………………………………………………………………………………................. 4 2. Projenin Amacı ve Önemi …………………………………………………………….……… 5 3. Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Özniteliklerinin Belirlenmesi………………...…………... 8 3.1.Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları…………………………………………………………………... 8 3.2.Öğretmenlerin Yaşlarına Göre Dağılımları………………………………………………………..……………… 9 3.3.Öğretmenlerin Mezun Oldukları Branşlara Göre Dağılımları……………………….…………………………… 10 3.4.Öğretmenlerin Mesleki Kıdemlerine Göre Dağılımları……………………………………...…………………… 10 3.5.Öğretmenlerin Çalıştığı Kurumların Bulunduğu Yerleşim Birimlerine Göre Dağılımları…………………..…… 11 3.6.Öğretmenlerin Hizmet içi Eğitimlere Katılma Durumlarına Göre Dağılımları…………………………………… 12 4. Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Laboratuvar Yeterliklerinin Belirlenmesi ……………...... 12 5. Eğitim Programının Hazırlanması …………………………………………………..……....... 16 6. Mobil Laboratuvarın Hazırlanması ve Pilot Uygulama……………………..………………….17 7. Mesleki Eğitim Programının Uygulanması ………………………..……………..…………... 20 8. Kapanış Toplantısı (Mobilim Konferansı) …………………………………………………… 22 9. Mesleki Eğitim Programının Değerlendirilmesi ve Sonuçlar ………………...……………… 22 10. Öğrenciler ve Mobilim……………………………………………………………..…………. 29 11. Sonuç…………………………………………………………………………………..………..44 Kaynaklar ………………………………………………………………………..…..…………45 Ekler ..…………………………………………………………………..…………………..…..47 Ek 1. Anket 1. Fen ve Teknoloji Dersi Öğretmenlerinin Laboratuvar Uygulamaları ile İlgili Eğitim İhtiyaçlarının Belirlenmesine Yönelik Anket Formu……………………………………………………...………. 47 Ek 2. Anket 2. Mobilim Değerlendirme Anketi (Öğretmenler İçin)…………...……………………………..…… 49 Ek 3. Anket 3. Mobilim Değerlendirme Anketi (Öğrenciler İçin)............................................................................ 51 Ek 4. Mobilim Eğitim Programı ………………………….…………………………………….…..………..……. 53 Ek 5. Proje Çalışma Takvimi ……………………………..…………………………….……..…….……………. 57 3 1. Özet Modüler Mobil Eğitim: Fen Deneyleri (MOBİLİM) Orta Anadolu’da kırsal alanda çalışan fen bilgisi öğretmenlerinin mesleki eğitimleri için geliştirilmiş yenilikçi, pilot bir projedir. Bu projede şehir ve kırsal kesimdeki fen öğretimi imkânları arasındaki büyük farkı azaltmak için mobil bir fen laboratuvarı kurulmuştur. Fen öğretimi standartları arasındaki farkın en önemli sebeplerinden biri öğretmen eğitimi ve alan bilgisi yetersizliğidir. MOBİLİM üzerinden eğitim, gözlem-uygulama ve yaparak-yaşayarak ve öğrenmeye dayanır. Mobil uygulama aşamalarının sonunda Avrupalı proje ortaklarımızla fikir ve deneyimlerimizi paylaşmak ve tartışmak için iki günlük bir konferans düzenlendi. Sonuçlar, öğretmenlerin sınıf içi etkinliklerini artırmak için mobil laboratuvarlar ile deneysel mesleki eğitim yapılmasına ihtiyaç olduğunu gösterdi. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu hem eğitimlere hem de eğitim sonrası konferanslara katılmaktan memnuniyet duyduklarını ifade ettiler. Projeye katılan bütün öğretmenlerin daha aktif öğretici olma konusunda ve gelecekte benzer faaliyetlerin yapılması konusunda istekli oldukları tespit edildi. MOBİLİM projesi Mobil Fen Laboratuvarı (MFL) üzerinden deneysel mesleki eğitim vermek için Yozgat’taki 223 (130 bay, 93 bayan) fen bilgisi öğretmenine ulaştı. Bu öğretmenler 10 ilçede 15 guruba ayrıldılar. Her bir öğretmene eğitime katılmaları için gerekli idari izin verildi. Mesleki eğitim çalışmalarını Bozok Üniversitesi akademik personeli yürüttü ve bütün guruplara 4 günlük eğitim programı verildi. Öğretmenlere, birinci gün 30 gösteriden oluşan “fen bilgisi eğlencelidir” teması, diğer günler 25 tane fizik, 27 tane kimya ve 18 tane biyoloji deneyi anlatıldı. Mesleki eğitim üç aşamada ele alındı: (i) “fen bilgisi eğlencelidir” fikrini vurgulamak, (ii) MFL’de deneyler yapmak, (iii) akademisyenlerin katılımcı öğretmenlerin okullarındaki laboratuvarları ziyaret ederek daha etkin ve verimli kullanıma yönelik düzenlemeler yapmaları. İmkânlar ve program elverdiğince eğitim yürütücüleri öğretmenlerin kendi öğrencilerini de MFL’ye getirmelerine izin verdi ve toplam 982 öğrenci deneyleri uygulama ve izleme imkânı buldu. 4 Bu mesleki eğitim projesinin amaçları arasında yeni fen ve teknoloji eğitimi tekniklerini takip eden öğretmenler arasında bir ağ oluşturmak, fikir ve deneyimleri paylaşma araçları sunmak, fen ve teknoloji fuarları için öğretmenlerin yeni fikirler edinmesine imkan sağlamak ve kırsal kesimdeki öğretmenlerin de yararlanabileceği internet kaynakları geliştirmek de vardır. MOBİLİM internet sitesi (http://mobilim.bozok.edu.tr/) ve bir g-mail grubu katılımcılar arasında fikir alışverişi için kullanılmaktadır. 2. Projenin Amacı ve Önemi Tüm Avrupa’da öğrencilerin fen ve teknoloji eğitimi deneyimlerini artırmak ve geliştirmek asıl hedeftir. Mart 2000’deki Avrupa Konseyi Lizbon toplantısının sonuç bildirgesinde “yeni bir stratejik hedef” adı altında yirmi birinci yüzyılın ilk 10 yılında Avrupa Birliği için “daha fazla ve değerli işler, daha sağlam sosyal bağlılıkla sürdürülebilir ekonomik büyüme sağlanarak dünyanın en rekabetçi ve dinamik bilgi temelli ekonomisi olmak” hedefi yer almıştır [1]. 2004 “Europe Needs More Scientists” raporunda [2] Profesör José Mariano Gago ve heyeti fen bilimleri öğretimi ile ilgili problemlerin çoğunu analiz ederek uygulamalar hakkında düşüncelerini ifade etti: “sınıf içi uygulamalar iyi yapılırsa öğrenciler motive olur ve eğitilebilirler; kötü yapılırsa öğrenmeyen, anlamayan, şikâyet kaynağı öğrencilerin olması kaçınılmazdır.” Ayrıca “FMT [Fen, Mühendislik ve Teknoloji] laboratuvarları ve teçhizatları bu dersleri gören öğrenciler için hem doğrudan bu alanlarda konuların anlatımı hem de ilgilerini çekmek ve alaka uyandırmak bakımından hayati önem taşırlar.” AB Yüksek Seviye Gurubu’nun Fen Eğitimi hakkındaki 2007 Rocard raporunda [3] “teknik bilgi öğeleri ve gençlerin fen çalışmalarına ilgilerini radikal biçimde etkileyecek etkili uygulamalar” üzerinde duruldu. Değinilen konuların başında öğretmenlerin “fen eğitimi yenileme sürecindeki anahtar oyuncular” olduğu, bu yüzden diğer öğretmenlerle iletişim halinde olmalarının öğretmeyi ve motivasyonu artırdığı konusu gelmekteydi. Dünya ekonomisinin 90%’ını oluşturan 57 ülkeden 400.000’den fazla öğrenci PISA 2006 ya iştirak etti. Hedef konu fen bilimleri olmasına rağmen başarı düzeyleri farklılıklarını açıklamakta kullanmak için değerlendirmeye okuma ve matematik de dâhil edildi ve 5 öğrencilerin aile ve kurum bilgileri de istendi. PISA 2006 raporuna göre, her ülke için, öğrencilerin fen bilimleri başarıları Tablo 1’de verildi [4]. Tablo 1. PISA2006 Fen Bilgisi Ortalamaları [4]. Sıra Ülkeler Not Sıra Ülkeler Not Sıra Ülkeler Not 1 Finland 563 20 Ireland 508 39 Israel 454 2 Hong Kong-China 542 21 Hungary 504 40 Chile 438 3 Canada 534 22 Sweden 503 41 Serbia 436 4 Chinese Taipei 532 23 Poland 498 42 Bulgaria 434 5 Estonia 531 24 Denmark 496 43 Uruguay 428 6 Japan 531 25 France 495 44 Turkey 424 7 New Zealand 530 26 Croatia 493 45 Jordan 422 8 Australia 527 27 Iceland 491 46 Thailand 421 9 Netherlands 525 28 Latvia 490 47 Romania 418 10 Liechtenstein 522 29 United States 489 48 Montenegro 412 11 Korea 522 30 Slovak Republic 488 49 Mexico 410 12 Slovenia 519 31 Spain 488 50 Indonesia 393 13 Germany 516 32 Lithuania 488 51 Argentina 391 14 United Kingdom 515 33 Norway 487 52 Brazil 390 15 Czech Republic 513 34 Luxembourg 486 53 Colombia 388 16 Switzerland 512 35 Russian Federation 479 54 Tunisia 386 17 Macao-China 511 36 Italy 475 55 Azerbaijan 382 18 Austria 511 37 Portugal 474 56 Qatar 349 19 Belgium 510 38 Greece 473 57 Kyrgyzstan 322 Uluslararası Matematik ve Fen Çalışmaları Trendi (TIMSS) birçok ülkedeki 4-8. sınıf öğrencilerinin matematik ve fen bilgisi dersleri başarılarının karşılaştırılması için güvenilir ve güncel bilgiler sunar. TIMMS2007 sekizinci sınıf fen bilgisi sonuçları [5] Tablo 2’de verilmiştir. Türkiye ile ilgili sonuçlar PISA2006 sonuçlarıyla benzerlik göstermektedir. Tablo 2. TIMSS2007 Sekizinci Sınıf Fen Bilgisi Ortalamaları [5]. Sıra Ülkeler Not Sıra Ülkeler Not Sıra Ülkeler Not 1 Singapore 567 17 Armenia 488 33 Cyprus 452 2 Chinese Taipei 561 18 Norway 487 34 Tunisia 445 3 Japan 554 19 Ukraine 485 35 Indonesia 427 4 Korea, (Rep. of) 553 20 Jordan 482 36 Oman 423 5 England3 542 21 Malaysia 471 37 Georgia 421 6 Hungary 539 22 Thailand 471 38 Kuwait 418 7 Czech Republic 539 23 Serbia 470 39 Colombia 417 8 Slovenia 538 24 Bulgaria 470 40 Lebanon 414 9 Hong Kong SAR 530 25 Israel 468 41 Egypt 408 10 Russian Federation 530 26 Bahrain 467 42 Algeria 408 11 United States 520 27 Bosnia and Herzegovina 466 43 Palestinian Nat'l Auth. 404 12 Lithuania 519 28 Romania 462 44 Saudi Arabia 403 13 Australia 515 29 Iran 459 45 El Salvador 387 14 Sweden 511 30 Malta 457 46 Botswana 355 15 Scotland 496 31 Turkey 454 47 Qatar 319 16 Italy 495 32 Syrian Arab Republic 452 48 Ghana 303 6 Türkiye’deki öğrencilerin fen ve teknoloji dersindeki başarılarının, diğer derslere oranla önemli ölçüde düşük olduğu ve diğer ülkelere göre geride kaldığı görülmektedir. Elde edilen bu sonuçlara neden olan pek çok etmen vardır. Türkiye’de fen ve teknoloji eğitimindeki başarının düşük olma sebeplerinin arasında belki de en önemlisi eğitim programlarının uygulanmasında önemli bir yere sahip olan öğretmenler gösterilebilir [6]. Laboratuvar çalışmaları sırasında öğrencilere kazandırılması gereken amaçlar, öğretmenlerin laboratuvar dersine yönelik tutumu ile doğru orantılıdır. Öğretmenin tutumu, öğrencinin dersteki ilgisini ve başarısını etkileyebilir. Yapılan bir araştırmada öğretmenlerin derslerinde laboratuvara daha az yer vermelerinin önemli bir nedeninin de, eğitimleri sırasında uygulamalı fen eğitimine yönelik yetiştirilmemeleri ve yine eğitimleri sırasında orta öğretim seviyesindeki deneyleri nasıl uygulayacakları, bir deneyi nasıl kurup, geliştirecekleri ve laboratuvar yönetimini nasıl sağlayacakları konusunda eğitim verilmemesi olduğu belirtilmektedir. Bununla beraber, fen ve teknoloji öğretmenlerinin laboratuvarlardan yararlanmaları amacıyla açılan hizmet içi eğitim kurslarının etkilerini belirlemek için yapılan çalışmada, laboratuvar eğitimi konusunda çok fazla hizmet içi eğitim kursu açılmadığı, açılanların çok uzak illerde açılması nedeni ile öğretmenlerce tercih edilmedikleri ifade edilmektedir [7]. Türkiye’de kırsal ve kentsel alanlarda, fen eğitimi imkânları yönünden çok büyük eşitsizlikler vardır. Bu eşitsizliğin önemli sebeplerinden biri de fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleki ve pedagojik bilgi eksiklikleridir. Mobil fen laboratuvarları ve bilim fuarları kırsal alanlarda çalışan öğretmenlerin mesleki eğitimlerine önemli bir katkı sağlayacaktır. Bu kapsamda, MOBİLİM projesinde 5 farklı Avrupa ülkesinden (IT, UK, PT, GR ve TR) 11 farklı kuruluş uluslararası bir ortaklık oluşturmuştur. Bu ortaklığın amacı, fen ve teknoloji eğitimi alanında kırsal ve kentsel bölgelerde görev yapan öğretmenler arasında bilimsel ve pedagojik bütünleşmenin sağlanması, yeniliklerin yaygınlaştırılması ve deneysel mesleki eğitimle fen ve teknoloji öğretimine katkıda bulunulmasıdır. Projenin hedefleri: 9 Kırsal alanlarda görev yapan ve laboratuvar imkânları olmayan öğretmenlere ulaşmak ve bu öğretmenleri mobil fen laboratuvarlarıyla, yeni deneysel aktivitelerle ve yüz yüze eğitimlerle desteklemek, 9 Laboratuvarlar ve fen eğitimine ilgi duyan öğretmenler arasında bir bilgi ağı kurmak, 9 Katılımcılar arasında tartışma ortamı hazırlayarak karşılıklı fikir ve tecrübelerin paylaşımını sağlamak, 9 Bilim fuarları için yeni fikirler edinmek, 9 Kırsal kesimdeki fen ve teknoloji öğretmenlerinin kullanımı için internet destekli eğitim kursları planlamak, şeklinde özetlenebilir. Bu hedefler doğrultusunda ilk olarak örneklem bölgesi içerisinde öğretmen öznitelikleri ve laboratuvar kullanım yeterlikleri tespit edilmiştir. Edinilen bilgiler doğrultusunda fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleki eğitimleri için mobil fen laboratuvarı tasarlanmış, bu laboratuvarın müfredat programı geliştirilmiştir. Ayrıca Avrupa’daki öğretmen ve eğitimcilerle sürekli-eğitim diyalogu kurulmuş ve seminerler düzenlenmiştir. Bu projenin sonunda; mobil fen laboratuvarları ile ilgili bir altyapı oluşturulmuş ve özellikle Türkiye’de Yozgat ilinde görev yapan fen ve teknoloji dersi öğretmenlerine deneysel mesleki eğitim verilmiştir. Ayrıca; bilim fuarları, çalışma toplantıları, bilim müzeleri, ulusal ve uluslar arası sempozyumlar ve konferanslar hakkında bilgilendirilmeleri sağlanmıştır. Bu proje kapsamında yapılan çalışmalar ve elde edilen sonuçlar ilerleyen sayfalarda ayrıntılı olarak sunulmuştur. 3. Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Özniteliklerinin Belirlenmesi Mobilim projesi kapsamında öncelikle Yozgat il sınırları içerisinde gören yapan fen ve teknoloji öğretmenlerinin cinsiyet, yaş, branş, mesleki kıdem, okulun bulunduğu yerleşim birimi ve hizmet içi eğitime katılma durumu açısından özniteliklerini belirlemek amacıyla bir anket uygulanmıştır (Ek 1: Anket 1). Elde edilen verilerin dağılımları aşağıdaki grafiklerde verilmiştir. 3.1. Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları Ankete cevap veren fen ve teknoloji öğretmenlerinin cinsiyetlerine göre dağılımları Şekil 1'de verilmiştir. Araştırmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerinin cinsiyetlerine göre dağılımları incelendiğinde; öğretmenlerden 100'ünün (%57,1) Erkek, 75'inin (%42,9) Kız olduğu görülmektedir. 8 70 60 Yüzde (%) 50 40 30 20 10 0 Kız Erkek Cinsiyet Şekil 1. Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları 3.2. Öğretmenlerin Yaşlarına Göre Dağılımları Ankete cevap veren öğretmenlerinin yaşlarına göre dağılımları Şekil 2'de verilmiştir. Araştırmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerinin yaşlarına göre dağılımlarından; öğretmenlerden büyük bir bölümünün (%77,9) 24-31 yaşlar arasında olduğu, yani, projenin hedef kitlesinin büyük bir bölümünün genç öğretmenler olduğu anlaşılmaktadır. 18 16 14 Yüzde (%) 12 10 8 6 4 2 0 20 30 40 50 60 Öğretmenlerin Yaşları Şekil 2. Öğretmenlerin Yaşlarına Göre Dağılımları 9 3.3. Öğretmenlerin Mezun Oldukları Branşlara Göre Dağılımları Anketi cevaplandıran öğretmenlerin mezun oldukları branşlara göre dağılımları Şekil 3'de verilmiştir. Şekil 3 incelendiğinde; ilköğretim II. kademede görevli Fen Bilgisi öğretmenlerinin; 138’inin (%78,9) Fen Bilgisi Öğretmenliği, 16’sının (%9,1) Biyoloji Öğretmenliği, 7’sinin (%4,0) Kimya Öğretmenliği, 7’sinin (%4,0) Kimya, 4’ünün (%2,3) Biyoloji, 3’ünün (%1,7) Fizik branşlarından mezun oldukları görülmektedir. 100 Yüzde (%) 80 60 40 20 0 Fen Bilgisi Biyoloji Kimya Öğretmenliği Öğretmenliği Öğretmenliği Fizik Kimya Biyoloji Mezuniyet Branşı Şekil 3. Öğretmenlerin Mezun Oldukları Branşlara Göre Dağılımları 3.4. Öğretmenlerin Mesleki Kıdemlerine Göre Dağılımları Ankete katılan öğretmenlerin mesleki kıdemlerine göre dağılımları Şekil 4'te verilmiştir. Şekil 4 incelendiğinde araştırmaya katılan Fen ve teknoloji öğretmenlerinin; 18’inin (%10.3) 1 Yıdan Az, 77’sinin (%44.0) 1-5 Yıl, 45’inin (%25,7) 6-10 Yıl, 18’inin (%10,3) 11-15 Yıl ve 17’sinin (%9,7) 15 Yıldan Fazla görev yaptığı görülmektedir. 1-10 yıllık mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin, tüm grubun %80 'ini oluşturduğu anlaşılmaktadır. 10 50 Yüzde (%) 40 30 20 10 0 < 1 yıl 1-5 yıl 6-10 yıl 11-15 yıl > 15 yıl Çalışma Yılları Şekil 4. Öğretmenlerin Mesleki Kıdemlerine Göre Dağılımları 3.5. Öğretmenlerin Çalıştığı Kurumların Bulunduğu Yerleşim Birimlerine Göre Dağılımları Ankete katılan öğretmenlerin çalıştığı kurumların bulunduğu yerleşim birimlerine göre dağılımları Şekil 5'te verilmiştir. Şekil 5 incelendiğinde araştırmaya katılan Fen ve teknoloji 50 Nüfus (N) Yozgat Şehri : N=72.183 40 Kasabalar Yüzde (%) Köyler : 2.000<N<45.000 : N<2.000 30 20 10 0 Yozgat Şehri Kasabalar Köyler Okulların Bulunduğu Yerler Şekil 5. Öğretmenlerin Görev Yaptığı Okulun Bulunduğu Yerleşim Birim Göre Dağılımları 11 öğretmenlerinin; 25’inin (%14.3) Şehir Merkezi, 70’inin (%40.0) İlçe Merkezi ve 80’inin(%45,7) Belde veya Köyde görev yaptığı görülmektedir. Bu sonuçlara göre ankete katılan öğretmenlerin büyük bir bölümünün (%85,7) şehir merkezi dışında ilçe, belde ve köylerde görev yaptığı anlaşılmaktadır. 3.6. Öğretmenlerin Hizmet içi Eğitimlere Katılma Durumlarına Göre Dağılımları Ankete katılan öğretmenlerin hizmet içi eğitime katılım durumlarının dağılımları Şekil 6'da verilmiştir. Şekil 6 incelendiğinde araştırmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerinin; 33’ünün (%18.9) Evet Katıldım, 142’sinin (%81,1) Hayır Katılmadım cevabını verdikleri görülmüştür. Bu sonuçlara göre Yozgat bölgesinde görev yapan öğretmenlerin büyük bölümünün daha önce hiçbir hizmet içi eğitime katılmadıkları veya bu bölge öğretmenleri için nadiren hizmet içi eğitim düzenlendiği sonucuna ulaşılmaktadır. 100 90 80 Yüzde (%) 70 60 50 40 30 20 10 0 Evet, Katıldım Hayır Katılmadım Daha Önce Hizmetiçi Eğitime Katıldınız mı? Şekil 6. Öğretmenlerin Hizmet içi Eğitime Katılma Durumlarına Göre Dağılımları 4. Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Laboratuvar Yeterliklerinin Belirlenmesi Bu proje kapsamında hedeflenen program çerçevesinde ikinci olarak, Yozgat il sınırları içerisinde gören yapan fen ve teknoloji öğretmenlerinin fen bilimlerinde laboratuvar kullanımı hakkındaki bakış açıları ve yeterlikleri araştırılmıştır. Araştırmada betimsel yöntem uygulanmıştır. Çalışma, ankete dayanan veriler üzerinde yürütülmüştür (Ek 1: Anket 1). Araştırmanın evreni 2008–2009 öğretim yılında Yozgat il, ilçe ve köylerindeki Millî Eğitim 12 Bakanlığı’na bağlı ilköğretim okullarında görev yapan fen ve teknoloji öğretmenleridir. Evren grubunu oluşturan tüm öğretmenlere ulaşıldığı için araştırmada örneklem grubu seçilmemiştir. Anket, öğretmenlerin laboratuvara karşı yeterliklerini ölçen derecelendirmeli sorulardan oluşturulmuştur. Ankete katılan öğretmenlerden, sorunun her seçeneğinde ifade edilen görüşe katılma derecelerini beşli dereceleme üzerinden [(1) çok yetersizim, (2) yetersizim, (3) kısmen yeterliyim, (4) yeterliyim, (5) çok yeterliyim] işaretlemeleri istenmiştir. Araştırmada Kaya ve arkadaşları [8] tarafından geliştirilen yeterlik ölçer maddeler, problem alanına uyarlanarak kullanılmıştır. Anket önce ön test ve son test karşılaştırmasını yapmak amacıyla Yozgat il merkezinde görev yapan 12 fen ve teknoloji öğretmenine belli aralıkta iki kez uygulanmıştır. Yapılan inceleme sonucunda ankete katılanların ön test ile son test puanlarında belirgin bir farklılık görülmemiştir. Ön test ve son test puanlarının karşılaştırılması sonucunda Cronbach Alpha katsayısı 0.92 olarak bulunmuştur. Anket; Yozgat il, ilçe ve köylerinde görev yapan 223 fen ve teknoloji öğretmenine uygulanmış, uygulanan bu anketlerden 175 tanesi değerlendirmeye değer bulunmuştur. Elde edilen veriler SPSS 16.0 (Statiscal Package for Social Sciences) paket programıyla analiz edilmiştir. İlköğretim II. kademede görevli fen ve teknoloji öğretmenlerinin, laboratuvar uygulamaları ile ilgili yeterlik ifadelerine ilişkin verdikleri cevaplar ve yüzdelik değerleri Tablo 3’de verilmiştir. Tablo 3 incelendiğinde fen ve teknoloji dersinde görevli öğretmenlerin laboratuvar kullanımına karşı olumlu tutuma sahip oldukları ve laboratuvar yeterliklerinin yüksek oranda olduğu görülmektedir. Anketteki yeterlikle ilgili sorulan sorulara hiçbir öğretmen kesinlikle yetersizim cevabını vermediği için tablodan çıkarılmıştır. Buradan hareketle, laboratuvarla ilgili hiçbir yeterlik ifadesinde öğretmenlerin kendilerini tamamen yetersiz hissetmedikleri veya sorulara bu tür bir cevap vermek istemedikleri söylenebilir. Fen ve teknoloji öğretmenleri kendilerinin Tablo 3.’deki 3., 4., 5., 6., 11. ve 12. maddeler konusunda ihmal edilmeyecek düzeyde yetersiz veya kısmen yeterli olduklarını düşünmektedirler. Özellikle “fen ve teknoloji laboratuvarındaki tüm araç gereçleri tanıma ve kullanabilme” (%36,6) ve “laboratuvardaki araç gereçlerle ilgili basit bakım onarım bilgi ve becerisine sahip olma” (%47,4) konularında öğretmenler kendilerini yüksek oranda yetersiz ve kısmen yeterli görmektedirler. Bundan da öğretmenlere verilecek hizmet içi eğitimlerde öğretmenlerin laboratuvar araç-gereçlerini kullanma ve onarma becerilerini geliştirecek bilgilendirmeler ve uygulamalar yapılması gerektiği anlaşılmıştır. 13 Diğer taraftan öğretmenler 1., 8., 9., 13., 14., 15., 16., 17., 18. maddeler konusunda kendileri yüksek oranlarda yeterli ve kesinlikle yeterli görmektedirler. Özellikle “laboratuvar yönteminin fen ve teknoloji öğretimindeki önemini bilme” (%94,8), “laboratuvar yöntemini derslerde kullanmaya karşı istekli olma” (%90,8), “verilen bir deney için uygun araç gereçleri seçme” (%93,1), “deney sonuçlarını yorumlama” (%100) ve “deney sonuçlarını teorik bilgilerle bütünleştirerek yeni sonuçlar üretme” (%90,8) konularında öğretmenler kendilerini yüksek düzeyde yeterli ve kesinlikle yeterli görmektedirler. Bu sonuçtan öğretmenlerin fen ve teknoloji dersinde laboratuvar uygulamalarının önemi noktasında olumlu tutum içerisinde oldukları anlaşılmaktadır. 14 YETERLİK İFADELERİ 1- Laboratuar yönteminin fen ve teknoloji öğretimindeki önemini bilme 2- Laboratuar yöntemini uygulamada kullanılan, öğretim yöntem ve teknikleri bilme 3- Laboratuar yöntemini uygulamada kullanılan öğretim yöntem ve tekniklerini derslerde kullanabilme 4- Laboratuarda güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak için gerekli tüm bilgi ve becerilere sahip olma 5- Fen ve teknoloji laboratuarındaki tüm araç gereçleri tanıma ve kullanabilme 6- Laboratuardaki araç gereçlerle ilgili basit bakım onarım bilgi ve becerisine sahip olma 7- Laboratuarda etkili bir öğretim ortamı düzenleyebilme 8- Laboratuar yöntemini derslerde kullanmaya karşı istekli olma 9- Fen ve Teknoloji öğretimi için geliştirilen yeni araç gereçleri merak etme ve derslerde kullanmaya istekli olma 10- Laboratuar uygulamaları için basit araç gereçler geliştirme ve kullanma becerisine sahip olma 11- Öğrencilerin laboratuar çalışmalarıyla ilgili bilgi ve becerilerini ölçme bilgisine sahip olma 12- Öğrencilerin laboratuar çalışmalarıyla ilgili tutumlarını ölçme bilgisine sahip olma 13- Verilen bir deney için uygun araç gereçleri seçme 14- Çabuk ve doğru araç gereçlerle deney düzeneği kurma 15- Ekipmanları kullanırken güvenlik kurallarını takip etme 16- Deney sonrası, ekipmanları yerlerine temiz ve düzenli olarak koyma 17- Deney sonuçlarını yorumlama 18- Deney sonuçlarını teorik bilgilerle bütünleştirerek yeni sonuçlar üretme f : Frekans dağılımları, % : Yüzdelik dağılımları YETERLİYİM KISMEN YETERLİYİM YETERSİZİM f 1 2 1 4 8 11 1 0 1 4 5 4 0 3 0 0 0 1 % KESİNLİKLE YETERLİYİM Tablo 3. Fen ve teknoloji öğretmenlerinin, laboratuar uygulamaları ile ilgili yeterlik düzeylerinin dağılımı. f % 8 4.6 111 63.4 55 31.4 1.1 34 19.4 124 70.9 15 8.6 0.6 51 29.1 104 59.4 19 10.9 2.3 40 22.9 114 65.1 17 9.7 4.6 56 32.0 94 53.7 17 9.7 6.3 72 41.1 71 40.6 21 12.0 0.6 38 21.7 112 64.0 24 13.7 0.0 16 9.1 97 55.4 62 35.4 0.6 21 12.0 93 53.1 60 34.3 2.3 32 18.3 103 58.9 36 20.6 2.9 39 22.3 110 62.9 21 2.9 2.3 44 25.1 108 61.7 19 10.9 0.0 12 6.9 112 64.0 51 29.1 1.7 18 10.3 117 66.9 37 21.1 0.0 32 18.3 100 57.1 43 24.6 0.0 19 10.9 91 52.0 65 37.1 0.0 0 0.0 117 66.9 58 33.1 0.6 15 8.6 104 59.4 55 31.4 0.6 f % f % 15 5. Eğitim Programının Hazırlanması Bu proje kapsamında hedeflenen program çerçevesinde Mobilim Eğitim Programı hazırlandı. Bu program aracılığı ile fen ve teknoloji öğretmenleri arasında bilgi ağı kurulması, katılımcılar arasında oluşturulacak tartışmalarla karşılıklı fikir ve tecrübelerin paylaşımının sağlanması, bilim fuarları için yeni fikirler edinilmesi, kırsal kesimdeki fen ve teknoloji öğretmenlerinin kullanımı için internet destekli eğitimler verilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca kırsal alanlarda görev yapan ve laboratuvar imkânları olmayan öğretmenlerin, mobil fen laboratuvarında görecekleri yeni deneysel aktivitelerle ve yüz yüze eğitimlerle desteklenmesi amaçlanmıştır. Eğitim programının kapsamı, hedeflerin kazandırılmasına yardımcı olacak bir biçimde düzenlendi. Hazırlanan kapsamın, çağdaş ve bilimsel bilgiyle donanık olmasına, somuttan soyuta, kolaydan zora, birbirinin önkoşul oluş özelliğine göre kendi içinde mantıklı bir tutarlılığı olacak şekilde düzenlenmesi sağlandı. Kapsamda sunulan kavramlar, olgular, semboller, sınıflamalar, ilkeler, deneyler, tablolar, grafikler tarafından desteklendi. Bu kapsamda ilk iki aşamada toplanan verilere dayalı taslak bir öğretim programı hazırlandı. Bu programda belirlenen önceliklere göre kazanımlar, içerik, öğrenme öğretme strateji yöntem ve teknikleri, akıl yürütme yolları ve ölçme değerlendirmenin ne şekilde yapılacağı belirlendi. Programda hangi etkinlik ve deneylere hangi sırada yer verileceği, bunlara ilişkin araçgereçlerin neler olacağı ve bağlı olarak ölçme değerlendirme yöntemleri belirlendi. Bu çerçevede MEB tarafından 6. 7.ve 8. sınıflar Fen ve Teknoloji dersi öğretim programında yer alan deneylerin tamamının uygulanması uygun bulundu. Programda gösteri deneylerine de yer verilerek eğitim esnasında incelenen konu ya da kavramların, kursiyerlerin, birden fazla duyusunu harekete geçirerek, ilgi çekip merak uyandırması amaçlandı. Özellikle kursun birinci günü için planlanan bu etkinliklerin öğretmenlerin kursa ilişkin motivasyonlarını artıracağı düşünüldü. Ayrıca, gösteri deneyleri genellikle, laboratuvar araç-gereçlerinin kısıtlı olduğu (köy okulları vb. yerlerde), öğrenciler tarafından yapılması uygun olmayan tehlikeli deneylerin yapılmasında, profesyonel beceri isteyen uygulamalarda kullanılan etkili bir yöntem olduğundan bu deneylerin öğretmenler tarafından iyi anlaşılmasının önemli olduğu düşünüldü. 16 Gösteri deneyleri ile birlikte aynı gün Hands-on deneylerine yer verilmesi planlandı. Handson deneyleri, deneysel etkinlik malzemelerinin çok düşük maliyetlerle elde edilebilmesi, fen ve teknolojik kavramların hayatla doğrudan ilişkisinin kurulmuş olması, hedef kitlenin bilimsel çalışmaya ilgisinin artırılması bakımımdan önemlidir. Mobilimdeki bazı Hands-on deneyleri Programda yer alan etkinliklerin belirlenmesinde dikkate alınan başka bir nokta, bireysel ve grup deneylerine yer verilmesidir. Bireysel deneyler aracılığı ile öğretmenlere kendi kendilerine karar vererek uygulama yapma olanağı sağlandığından eğitimin katılımcı aktivitesine dayalı olarak planlandığı söylenebilir. Bu yolla katılımcıların, gördüklerini yorumlama, problem çözme, bilimsel süreç becerilerini kazanmaları amaçlanmıştır. Planlanan grup deneyleri ile programa katılan öğretmenlerin birbirleriyle kaynaşması, fikir alışverişinde bulunmaları amaçlanmıştır. Programda yapılması planlanan etkinliklerin değerlendirilmesine ilişkin ölçme araçları ve değerlendirme yöntemleri de bu aşamada belirlenmiştir. Öğretmenlere (Ek 2: Anket 2) ve Öğrencilere (Ek 3: Anket 3) uygulanan anketlerle proje çalışmalarının değerlendirilmesi sağlandı. 6. Mobil Laboratuvarın Hazırlanması ve Pilot Uygulama Programın tasarımı sürecinde yapılan işlemlerden bir başkası da eğitim ortamının belirlenmesi ve ortama ilişkin düzenlemeler yapılmasıdır. Bu süreçte öncelikle Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV)’ndan bir mobil laboratuvar kiralandı. Kiralanan Mobil Fen Laboratuvarı 17 (MFL) 12 öğretmenin aynı anda deney yapacağı alana ve imkana sahiptir: Laboratuvar alanı (14.3 m2), deney hazırlama odası (9.9 m2) ve personel odası (11.2 m2) olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. MFL işe koyulmadan önce konforlu bir ortam hazırlanması amacıyla elektrik, ısıtma, aydınlatma, havalandırma, su sistemleri uzmanlarca kuruldu ve çalıştırıldı. Ayrıca öğretme ve öğrenmeyi teşvik etmek, kolaylaştırmak ve programa katılanları güdülemek amacıyla gerek teknolojik araç-gereçler (projeksiyon, bilgisayar, internet, vs.) gerekse diğer yardımcı ders araçları (masalar, tahta, levhalar, çeşitli posterler, üç boyutlu araçlar, vs.) laboratuvara gerekli tadilatlar da yapılarak eklendi. Daha sonra programda uygulanacak deneylere ait malzemelerin tespiti ve satın alınması işlemleri gerçekleştirildi. İhtiyaç duyulan alanlarda, uygulayıcı öğretim elemanları olarak Bozok Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesinde Fizik, Kimya ve Biyoloji bölümlerinde görev yapan 1 profesör, 1 doçent, 4 yardımcı doçent ve 2 araştırma görevlisi görev aldı. Mobil Fen Laboratuarı Mobil Fen Laboratuarının Planı Deneysel mesleki eğitim ders programları, gösteri ve biyoloji, kimya, fizik deney kitapçıkları gibi eğitimsel materyaller de hazırlandı. Geliştirme aşamasında hazırlanan programdaki etkinlik ve uygulamalara yönelik ayrıntılı planlar oluşturularak bu planlarla ilgili uygulama öğretim elemanlarına bilgilendirme yapıldı. 18 Bu planların uygulayacak öğretim elemanlarına ve eğitim alacak öğretmenlere rehberlik etmesi amaçlandı. Programın pilot uygulaması, 02-03-2009/05-03-2009 tarihleri arasında Yozgat ili Erdoğan Akdağ İlköğretim Okulu bahçesinde 4 iş gününde toplam 24 saatte 12 öğretmenin katılımıyla gerçekleştirildi. Pilot uygulama sonrasında programın eksik ve aksayan yanları belirlendi ve bu konular araştırmacılar tarafından değerlendirildi. Bu değerlendirmenin sonunda aşağıdaki değişiklikler yapıldı; • Beş gün olarak düşünülen eğitimlerin, dört güne indirilerek, kalan bir günün de mobil laboratuvarın bir sonraki eğitime hazır hale getirilmesinde kullanılmasına karar verildi. • Mobilim Eğitim Programı Organizasyonunun, ilk gün gösteri deneyleri, ikinci gün fizik, üçüncü gün kimya ve dördüncü gün biyoloji deneyleri şeklinde uygulanmasına karar verildi. • Programda yer alan aktivitelerin 6., 7. ve 8. sınıflar için ayrı ayrı ve her bir gün farklı bir alanı (fizik, kimya, biyoloji) kapsayacak şekilde düzenlenmesine karar verildi. • Günlük uygulamaların ardından, programa katılan öğretmenlere, tekrar etmek istedikleri deneysel çalışmalarla ilgili bireysel çalışma olanağı sağlanmasına karar verildi. • Öğretmenlerin uygun zamanlarda öğrencilerini laboratuvara getirmelerine imkan tanınmasına karar verildi. • Deney kılavuzları ve diğer dokümanların web sitesi aracılığıyla da sağlanması kararlaştırıldı. • Deney föylerindeki imla hatalarının düzeltilmesine karar verildi. • Öğretmenlere hayatboyu öğrenme olanakları konusunda e-mail yoluyla sürekli bilgilendirme yapılmasına karar verildi. Programın pilot uygulaması esnasında programın değerlendirilmesine yönelik anket formlarının geçerlik ve güvenirlik çalışması tamamlandı. Pilot uygulamanın ardından yapılan düzenlemelerle program asıl uygulama için hazır hale getirildi (Ek 4: Mobilim Eğitim Programı). 19 7. Mesleki Eğitim Programının Uygulanması MOBİLİM projesi MFL ile deneysel mesleki eğitim vererek orta Anadolu’nun kırsal kenti Yozgat’taki 223 (130 bay, 93 bayan) fen ve teknoloji öğretmenine ulaşıp destek verdi. Hedef kitle 10 ilçede 15 guruba ayrıldı (Yozgat, Sorgun, Akdağmadeni, Saraykent, Kadışehri, Çekerek, Sarıkaya, Boğazlıyan, Yerköy, Şefaatli). Her öğretmen bir haftalık eğitimlere katılmak için idari izinli sayıldı. MFL gittiği ilçedeki bir okulda bir hafta boyunca kaldı. Mobilim deneysel mesleki eğitim programının izlediği yol MFL’nin okullarda yerleşmesi 20 Mesleki eğitim derslerini Bozok Üniversitesi akademik personeli yürüttü ve bütün katılımcı gruplara dörder günlük eğitim verildi. İlk gün 30 gösteriden oluşan “fen bilimleri eğlencelidir” teması; diğer üç günde de 25 fizik, 27 kimya ve 18 biyoloji deneyi gösterildi. Mesleki eğitim üç aşamada ele alındı: (i) “fen bilgisi eğlencelidir” fikrini vurgulamak, (ii) MFL’de deneyler yapmak, (iii) akademisyenlerin katılımcı öğretmenlerin okullarındaki laboratuvarları ziyaret ederek daha etkin ve verimli kullanıma yönelik düzenlemeler yapmaları. MFL’de mesleki eğitime katılan bir gurup fen ve teknoloji öğretmeni Bu mesleki eğitim projesinin amaçları arasında yeni fen ve teknoloji eğitimi tekniklerini takip eden öğretmenler arasında bir ağ oluşturmak, fikir ve deneyimleri paylaşma araçları sunmak, fen ve teknoloji fuarları için öğretmenlerin yeni fikirler edinmesine imkân sağlamak ve kırsal kesimdeki öğretmenlerin de yararlanabileceği internet kaynakları geliştirmek de vardır. MOBİLİM internet sitesi (http://mobilim.bozok.edu.tr/) katılımcılar arasında fikir alışverişi için kullanılmaktadır. 21 8. Kapanış Toplantısı (Mobilim Konferansı) MOBİLİM’in final konferansı 7-8 Ekim 2009’da Yozgat’ta yapıldı. Konferansın amacı Avrupa’dan gelen proje ortaklarıyla fikir alışverişinde bulunmak ve faaliyetlerimizi değerlendirmekti. Konferansa katılan öğretmenler 11 sunu, 2 deneysel gösteri ve fen bilimleri eğitim politikaları ve stratejileri üzerine bir panel düzenleyen AB proje ortaklarımıza sorular sorma ve tartışma imkânı buldular. Türk öğretmenler diğer AB ülkelerindeki fen bilimleri öğretmenlerinin imkânları, avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi aldılar ve benzer öğretmen ve öğretme problemlerinin her yerde var olduğunu öğrendiler. Konferans sertifika programının ardından sona erdi. 9. Mesleki Eğitim Programının Değerlendirilmesi ve Sonuçlar Değerlendirme, projenin son basamağını oluşturmasına rağmen, sürecin tüm aşamalarında sürekli olarak değerlendirme çalışmalarının yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. İlk olarak öğretmenlerin beklenti, ilgi ve tercihleri hakkındaki veri anket, gözlem, mülakat ve alan incelemeleri yoluyla toplandı. Bu verilerden hareketle program geliştirme çalışmaları planlanıp yürütüldü. Program geliştirme sürecinin her bir aşamasında program süresince öğretmenlerin kazanımları ve uygulamaların aksayan tarafları belirlendi. Bu sayede verilen eğitimin daha nitelikli olması amaçlandı. Son değerlendirme ise öğretmenlere (Ek 2: Anket 2) ve onların öğrencilerine (Ek 3: Anket 3) uygulanan anket verilerine dayalı olarak yapıldı. Tüm bu değerlendirme çalışmalarıyla ilgili verilerin analizi aşağıda verilmiştir. Çalışmalarda Lab in a Lorry anketleri ve final raporu [9] yol gösterici olmuştur. 223 fen ve teknoloji öğretmeninin her biri Mobil Fen Laboratuvarındaki dört günlük eğitimlere ve iki günlük konferansa katıldı. Projeyi değerlendirmek için Likert tipi 12 soru ve açık uçlu iki sorudan oluşan anketler ve gözlem defterleri kullanıldı. 223 anketten tamamlanmayan veya istatistiksel olarak düşük güvenilirlikte olanlar çıkarılınca geriye kalan 175 anket (100 bay, 75 bayan) değerlendirildi. Öğretmenlerin cevaplarından elde edilen sonuçlar aşağıda Tablo 4 ve grafiklerde gösterildi. Anketlerin analizi için Sosyal Bilimler İstatistik Programı (SPSS 16.0) kullanıldı ve güvenilirlik istatistiği Cronbach’s Alpha (α) 0.832 olarak bulundu. Cronbach’s Alpha genellikle psikometri enstrümanlarının iç tutarlılık güvenilirliğinin bir göstergesi olarak kullanılır. α değeri 1’e ne kadar yaklaşırsa anket o kadar güvenilirdir. 22 Tablo 4. Öğretmenlerin MOBİLİM’deki mesleki eğitimden keyif alıp almadıklarına dair cevapları. Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum Katılım Dereceniz (%) 1- Mobilim bende derslerde daha fazla deney yapma isteği uyandırdı. 60.7 36.0 2.7 0.7 0.0 2- Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından biridir. 25.3 58.8 8.0 7.3 0.7 2.0 2.7 6.0 51.3 38.0 4- Mobilimde öğrendiklerim derslerde fayda sağlayacaktır. 49.3 42.0 4.0 4.0 0.7 5- Mobilimde daha önce görmediğim pek çok deney vardı. 8.7 32.7 16.7 38.0 4.0 57.3 36.0 4.0 2.0 0.7 1.3 1.3 5.3 41.3 50.7 8- Öğretmen arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim. 50.0 43.3 4.7 1.3 0.7 9- Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginç ve eğlenceliydi. 31.3 58.7 6.7 3.3 0.0 10- Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim. 41.3 50.7 4.7 3.3 0.0 11- Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli. 75.3 22.7 0.7 0.7 0.7 12- Fen ve teknolojiyi sınıfta öğretmektense Mobilimde öğretmeyi tercih ederim. 39.3 36.7 11.3 9.3 3.3 3- Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı. 6- Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım. 7- Mobilimdeki eğitmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim. 1- Mobilim bende derslerde daha fazla deney yapma isteği uyandırdı. 70 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 23 2- Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından biridir. 70 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 3- Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı. 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 24 4- Mobilimde öğrendiklerim derslerde fayda sağlayacaktır. 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 5- Mobilimde daha önce görmediğim pek çok deney vardı. 40 Yüzde Dağılım 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 25 6- Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım. 70 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 7- Mobilimdeki eğitmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim. 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 26 8- Öğretmen arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim. 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 9- Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginç ve eğlenceliydi. 70 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 27 10- Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim. 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 11- Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli. 80 Yüzde Dağılım 60 40 20 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 28 12- Fen ve teknolojiyi sınıfta öğretmektense Mobilimde öğretmeyi tercih ederim. 50 Yüzde Dağılım 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 10. Öğrenciler ve Mobilim İmkanlar elverdiği sürece eğitim yürütücüleri öğretmenlerin öğrencilerini Mobil Laboratuvara getirmelerine izin verdi. Toplam 982 öğrenci MFL’deki uygulama derslerine katılma imkânı buldu. Mobilim de eğitime katılan öğrencilerin yaş ve cinsiyet profilleri sırasıyla Şekil 7 ve Şekil 8’de verilmiştir. 50 Yüzde (%) 40 30 20 10 0 11 12 13 14 15 Öğrencilerin Yaşları Şekil 7. Öğrencilerin Yaşlarına Göre Dağılımları 29 70 60 Yüzde (%) 50 40 30 20 10 0 Kız Erkek Öğrencilerin Cinsiyetleri Şekil 8. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları Bazı öğretmenler öğrencilerini MFL’ye getirdiler Projeyi değerlendirmek için öğrencilere Likert tipi 25 sorudan oluşan anketler uygulandı. 147’si erkek, 177’si kız toplam 324 öğrenci anketi değerlendirildi. Elde edilen cevaplar Tablo 5’te ve grafiklerde gösterildi. Anketlerin analizi için Sosyal Bilimler İstatistik Programı (SPSS 16.0) kullanıldı ve güvenilirlik istatistiği Cronbach’s Alpha (α) 0.820 olarak bulundu. 30 Tablo 5. Öğrencilerin MOBİLİM hakkındaki görüşleri. Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum Katılım Dereceniz (%) 1- Mobilim ziyareti, bende gelecekte daha fazla bilimsel çalışma yapma isteği uyandırdı. 61.7 28.1 7.7 0.9 1.5 2- Mobilim ziyareti, bende fen ve teknolojiye karşı ilgimi artırdı. 74.4 20.1 4.9 0.6 0 3- Mobilim ziyareti, bilimsel buluş yapma isteğimi artırdı. 53.7 33.0 10.5 2.2 0.6 4- Mobilimdeki öğretmenler bilime çok meraklıydı. 62.7 22.2 9.9 3.1 2.2 5- Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından biridir. 75.3 19.4 3.1 0.9 1.2 6- Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı. 1.2 2.8 2.8 10.2 83.0 7- Mobilimdeki deneyler heyecan vericiydi. 78.1 16.4 4.3 1.2 0 8- Mobilimde öğrendiklerim fen ve teknoloji derslerimde fayda sağlayacaktır. 69.8 22.5 6.5 0.9 0.3 9- Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginçti. 81.8 15.4 2.5 0 0.3 10- Mobilim ziyaretimde fen ve teknoloji hakkında pek çok şey öğrendim. 56.5 35.2 5.6 2.2 0.6 11- Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım. 83.3 13.3 2.2 1.2 0 12- Fen ve teknolojiyi sınıfta öğrenmektense Mobilimde öğrenmeyi tercih ederim. 55.6 21.6 15.4 4.0 3.4 13- Mobilim tırı daha sık gelmeli. 84.0 10.2 2.5 1.9 1.5 14- Arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim. 83.0 14.5 2.2 0.3 0 15- Mobilim beni fen ve teknolojiden uzaklaştırdı. 3.7 2.2 1.9 9.9 82.4 16- Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim. 88.9 8.3 2.2 0.6 0 17- Mobilimdeki öğretmenler deneyleri iyi açıkladılar. 75.9 16.7 5.2 1.5 0.6 18- Mobilimdeki öğretmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim. 5.2 3.7 5.9 15.7 69.4 19- Mobilimdeki deneyler gerçekten eğlenceliydi. 85.2 12.7 1.2 0.3 0.6 20- Mobilimdeki deneyleri anlamak kolay değildi. 4.6 6.5 7.1 21.6 60.2 21- Mobilimdeki öğretmenlerin anlatımları hoşuma gitti. 73.8 19.1 4.9 0.9 1.2 22- Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli. 79.6 11.4 5.2 1.9 1.9 23- Mobilim ziyareti gelecekte bende bir bilim adamı olma isteği uyandırdı. 32.1 29.9 26.9 6.5 4.6 24- Mobilimdeki öğretmenler fen ve teknoloji hakkında çok şey biliyorlar. 75.3 16.0 4.9 2.2 1.5 25- Fen ve teknolojiyi Mobilimde öğrenmektense sınıfta öğrenmeyi tercih ederim. 13.0 7.4 14.5 15.1 50.0 31 1- Mobilim ziyareti, bende gelecekte daha fazla bilimsel çalışma yapma isteği uyandırdı. 70 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 2- Mobilim ziyareti, bende fen ve teknolojiye karşı ilgimi artırdı. 80 Yüzde Dağılım 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 32 3- Mobilim ziyareti, bilimsel buluş yapma isteğimi artırdı. 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 4- Mobilimdeki öğretmenler bilime çok meraklıydı. 70 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 33 5- Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından biridir. 80 Yüzde Dağılım 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 6- Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 34 7- Mobilimdeki deneyler heyecan vericiydi. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 8- Mobilimde öğrendiklerim fen ve teknoloji derslerimde fayda sağlayacaktır. 80 Yüzde Dağılım 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 35 9- Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginçti. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 10- Mobilim ziyaretimde fen ve teknoloji hakkında pek çok şey öğrendim. 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 36 11- Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 12- Fen ve teknolojiyi sınıfta öğrenmektense Mobilimde öğrenmeyi tercih ederim. 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 37 13- Mobilim tırı daha sık gelmeli. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 14- Arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 38 15- Mobilim beni fen ve teknolojiden uzaklaştırdı. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 16- Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 39 17- Mobilimdeki öğretmenler deneyleri iyi açıkladılar. 80 Yüzde Dağılım 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 18- Mobilimdeki öğretmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim. 80 Yüzde Dağılım 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 40 19- Mobilimdeki deneyler gerçekten eğlenceliydi. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 20- Mobilimdeki deneyleri anlamak kolay değildi. 70 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 41 21- Mobilimdeki öğretmenlerin anlatımları hoşuma gitti. 80 Yüzde Dağılım 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 22- Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli. 100 Yüzde Dağılım 80 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 42 23- Mobilim ziyareti gelecekte bende bir bilim adamı olma isteği uyandırdı. 35 30 Yüzde Dağılım 25 20 15 10 5 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 24- Mobilimdeki öğretmenler fen ve teknoloji hakkında çok şey biliyorlar. 80 Yüzde Dağılım 60 40 20 0 Çok Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Hiç Katılmıyorum 43 25- Fen ve teknolojiyi Mobilimde öğrenmektense sınıfta öğrenmeyi tercih ederim. 60 Yüzde Dağılım 50 40 30 20 10 0 Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum 11. Sonuç MOBILIM, fen bilimleri eğitiminde PISA2006 ve TIMMS2007’de gözlemlenen düşük başarı seviyesine dikkat çekip Milli Eğitim Bakanlığı’na yenilikçi bir yaklaşım önermeyi hedefler: Kırsal kesimdeki fen ve teknoloji öğretmenlerine deneysel mesleki eğitim. Bu proje çok kalabalık bir grup öğretmenin uygulamalı fen bilimleri öğretimi becerilerini artırmaya çalıştı. Bundaki amaç sadece öğretmenlere mesleki tatmin sağlamak değil aynı zamanda binlerce öğrencinin eğitim ve çalışma hayatlarını etkileyecek fen bilimleri tecrübelerine katkı sağlamaktı. Çünkü öğrenciler uygulamalı çalışmalardan keyif alıyorlar ve böylece daha ileri derece fen eğitimi alma konusunda istek duyuyorlar. Bu sayede Avrupa Birliğinin de istediği daha yetenekli iş gücü dolayısıyla sürdürülebilir ekonomik büyüme ve sosyal bağlılığın oluşmasına katkı sağlanacaktır. Katılımcılardan Huriye Acikel “Mobilim Projesi hizmet içi eğitimine davet edildiğimde sadece sıkıcı bir ders anlatımı olacağını düşündüm bu yüzden katılma isteğim yoktu ancak mobil fen laboratuvarını görünce fikrim değişti. Gerçekten çalışmaya çok müsait bir ortamı vardı. Önce harika deneylerin yapıldığı dört günlük uygulama eğitimine katıldım. Eksiklerimi 44 fark edip gidermeye çalıştım. Ayrıca iki günlük konferans boyunca Avrupa’da fen bilimleri eğitimi alanında neler olup bittiğini öğrenme imkânım oldu. Eğitim sonunda kendi okulumda Mobilim dersleri boyunca edindiğim gösteri ve deneyleri uygulayıp sergilediğim küçük bir sergi düzenledim. Bu sergiyi her yıl düzenlemeyi ümit ediyorum. Hakikaten proje çalışmaları boyunca çok güzel vakit geçirdim ve hayatım boyunca kullanacağım birçok deneyim edindim. Tüm proje çalışanlarına teşekkür ederim” dedi. Huriye Açıkel’in mini bilim şenliği. MOBİLİM yaklaşımı hakkında öğretmenlerin görüşlerini yazdıkları gözlem defterlerinden elde edilen oldukça olumluydu ve mobil fen laboratuvarının ulaşılabilirliği ve esnekliği öğretmenlerin pedagojik becerilerini artırma imkânı sağladı. Katılımcı öğretmenlerin %93.3’ü MOBİLİM’i ziyaret etmekten keyif aldığını, % 96.7’si MOBİLİM ziyaretinin derslerde daha fazla deneye yer verme gereğini anladığını belirtti. Bu sonuçlar projenin istenilen hedeflere ulaştığı göstermektedir. Kaynaklar [1] http://www.europarl.europa.eu/summits/lis1_en.htm [2] http://europa.eu.int/comm/research/conferences/2004/sciprof/index_en.html [3] http://ec.europa.eu/research/science-society/document_library/pdf_06/report-rocard-on-scienceeducation_en.pdf [4] OECD 2007 Executive Summary PISA 2006: Science Competencies for Tomorrow’s World http://www.oecd.org/document/2/0,3343,en_32252351_32236191_39718850_1_1_1_1,00.html [5] http://nces.ed.gov/pubs2009/2009001.pdf (Highlights from TIMSS 2007: Mathematics and Science Achievement of U.S. Fourth- and Eighth-Grade Students in an International Context), Patrick Gonzales, September 2009 [6] Küçük, N. D., İlköğretim II. Kademe Fen Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Fen Bilgisi Dersi Eğitim – Öğretim Süreci Bakımından Yeterliliklerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, (2008) 45 [7] Meriç, G., Nakiboğlu C. (2000). Genel kimya laboratuvarlarında v-diyagramı kullanımı ve uygulamaları. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2, 158-76. [8] Kaya, A., Çepni, S., Küçük, M., (2004). Fizik Öğretmenlerinin Laboratuvarlara Yönelik Hizmet İçi İhtiyaçları İçin Bir Program Geliştirme Çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 121(), 41-56. [9] Barmby, P., Kind P. M., Jones, K., Bush, N., Evaluation of Lab in a Lorry, Final Report (2005) Durham University, CEM Centre of School and Education. 46 Ekler Ek 1. FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR UYGULAMALARI İLE İLGİLİ EĞİTİM İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK ANKET FORMU Değerli Öğretmenler, Bu çalışma, 2008–2009 öğretim yılı ikinci döneminde uygulanacak olan Modüler Mobil Eğitim: Fen ve Teknoloji Deneyleri (MOBİLİM) projesi için eğitim programının hazırlanması amacıyla yapılmaktadır. Sizlerin belirteceği görüşler, söz konusu programın geliştirilmesi çalışmalarında esas teşkil edecektir. Ankete vereceğiniz cevaplar, sadece hazırlanmakta olan program geliştirme çalışmasında kullanılacaktır. Anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kişisel bilgilerin yer aldığı yedi ifade, ikinci bölümde ise laboratuvar uygulamalarına ilişkin bilgi, beceri ve tutumlara yönelik yeterlikler yer almaktadır. Anketin herhangi bir yerine ad ve soyadınızı yazmanıza gerek yoktur. İşaretlemelerinizi (x) şeklinde yapabilirsiniz. İlginiz için teşekkür ederiz. 1. BÖLÜM: KİŞİSEL BİLGİLER 1‐ Cinsiyetiniz; ( ) Kadın ( ) Erkek 2‐ Öğretmenlik mesleğindeki hizmet süreniz; ( ) 1 Yıldan Az ( ) 1‐5 Yıl ( ) 6‐10 Yıl ( ) 11‐15 Yıl ( ) 15 Yıldan Fazla 3‐ Görev yaptığınız okulun bulunduğu yerleşim birimi; ( ) Şehir Merkezi ( ) İlçe Merkezi ( ) Belde veya Köy 4‐ En son bitirdiğiniz yüksek öğretim kurumu; ( ) Eğitim Enstitüsü ( ) Eğitim Yüksek Okulu ( ) Lisans Tamamlama Programı ( ) Eğitim Fakültesi ( ) Diğer Fakülteler, Yazınız:…………………………. ( ) Yüksek Lisans ( ) Doktora 5‐ Mezuniyet bölümünüz; ( ) Fen Bilgisi Öğretmenliği ( ) Fizik Öğretmenliği ( ) Kimya Öğretmenliği ( ) Biyoloji Öğretmenliği ( ) Fizik ( ) Kimya ( ) Biyoloji ( ) Diğer; …………………………. 6‐Daha önce laboratuvar uygulamalarına ilişkin herhangi bir hizmet içi eğitim kursuna katıldınız mı? ( ) Evet Katıldım ( ) Hayır Katılmadım 7‐ Sizce ihtiyaç duyduğunuz hizmet içi eğitim faaliyeti nasıl verilmeli? ( ) Seminer ( ) Kurs ( ) Konferans ( ) Uygulamalı Eğitim ( ) Başka;……………………… 47 Laboratuvar yöntemini uygulamada kullanılan, öğretim yöntem ve teknikleri bilme 3 4 Laboratuvar yöntemini uygulamada kullanılan öğretim yöntem ve tekniklerini derslerde kullanabilme Laboratuvarda güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak için gerekli tüm bilgi ve becerilere sahip olma ÇOK YETERSİZİM 2 YETERSİZİM Laboratuvar yönteminin fen ve teknoloji öğretimindeki önemini bilme AZ YETERLİYİM 1 YETERLİYİM YETERLİK İFADELERİ ÇOK YETERLİYİM Madde No: 2. BÖLÜM. LABORATUVAR UYGULAMALARINA İLİŞKİN YETERLİK İFADELERİ Aşağıdaki ifadelerden her birini okuduktan sonra, bu ifadeye ilişkin yeterliliğinizi ilgili sütuna (X) koyarak işaretleyiniz. 5 Fen ve teknoloji laboratuvarındaki tüm araç gereçleri tanıma ve kullanabilme 6 Laboratuvardaki araç gereçlerle ilgili basit bakım onarım bilgi ve becerisine sahip olma 7 Laboratuvarda etkili bir öğretim ortamı düzenleyebilme 8 Laboratuvar yöntemini derslerde kullanmaya karşı istekli olma Fen ve Teknoloji öğretimi için geliştirilen yeni araç gereçleri merak etme ve derslerde kullanmaya istekli olma Laboratuvar uygulamaları için basit araç gereçler geliştirme ve kullanma becerisine sahip olma Öğrencilerin laboratuvar çalışmalarıyla ilgili bilgi ve becerilerini ölçme bilgisine sahip olma 12 Öğrencilerin laboratuvar çalışmalarıyla ilgili tutumlarını ölçme bilgisine sahip olma 13 Verilen bir deney için uygun araç gereçleri seçme 14 Çabuk ve doğru araç gereçlerle deney düzeneği kurma 15 Ekipmanları kullanırken güvenlik kurallarını takip etme 16 Deney sonrası, ekipmanları yerlerine temiz ve düzenli olarak koyma 17 Deney sonuçlarını yorumlama 18 Deney sonuçlarını teorik bilgilerle bütünleştirerek yeni sonuçlar üretme 9 10 11 48 EK 2:MOBİLİM DEĞERLENDİRME ANKETİ (Öğretmenler İçin) Sevgili Arkadaşlar; Gelecekte yapılması planlanan projelerin etkinliğini artırmak için Mobilim hakkındaki düşüncelerinizi öğrenmek isteriz. Bu nedenle aşağıdaki soruları cevaplandırarak yaptığınız yardımlardan dolayı şimdiden teşekkür ederiz. Ankete isim yazmanıza gerek yoktur. Yaşınız …………….. Branşınız …………….. Cinsiyetiniz Erkek Kadın (Lütfen kabul ettiğiniz görüşleriniz için her sırada bulunan kutuların sadece birini işaretleyiniz.) 1 Mobilim bende derslerde daha fazla deney yapma isteği uyandırdı. 2 Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından biridir. 3 Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı. 4 Mobilimde öğrendiklerim derslerde fayda sağlayacaktır. 5 Mobilimde daha önce görmediğim pek çok deney vardı. 6 Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım. 7 Mobilimdeki eğitmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim. 8 Öğretmen arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim. 9 Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginç ve eğlenceliydi. 10 Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim. 11 Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli. 12 Fen ve teknolojiyi sınıfta öğretmektense Mobilimde öğretmeyi tercih ederim. Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Katılım Dereceniz 49 Aşağıdaki sorulara ilişkin görüşlerinizi kutuların içine yazınız. Mobilimde en çok beğendiğiniz neydi? Mobilimde olmasını istediğiniz değişiklikler nelerdir? Soruları cevaplandırarak verdiğiniz destek için teşekkür ederiz. http://mobilim.bozok.edu.tr/ 50 EK 3: MOBİLİM DEĞERLENDİRME ANKETİ (Öğrenciler İçin) Sevgili Arkadaşlar; Gelecekte yapılması planlanan projelerin etkinliğini artırmak için Mobilim hakkındaki düşüncelerinizi öğrenmek isteriz. Bu nedenle aşağıdaki soruları cevaplandırarak yaptığınız yardım bizi çok memnun edecektir. Ankete isim yazmanıza gerek yoktur. Yaşınız …………….. Sınıfınız …………….. Cinsiyetiniz Erkek Kız (Lütfen kabul ettiğiniz görüşleriniz için her sırada bulunan kutuların sadece birini işaretleyiniz.) 1 Mobilim ziyareti, bende gelecekte daha fazla bilimsel çalışma yapma isteği uyandırdı. 2 Mobilim ziyareti, bende fen ve teknolojiye karşı ilgimi artırdı. 3 Mobilim ziyareti, bilimsel buluş yapma isteğimi artırdı. 4 Mobilimdeki öğretmenler bilime çok meraklıydı. 5 Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından biridir. 6 Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı. 7 Mobilimdeki deneyler heyecan vericiydi. 8 Mobilimde öğrendiklerim fen ve teknoloji derslerimde fayda sağlayacaktır. 9 Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginçti. 10 Mobilim ziyaretimde fen ve teknoloji hakkında pek çok şey öğrendim. 11 Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım. 12 Fen ve teknolojiyi sınıfta öğrenmektense Mobilimde öğrenmeyi tercih ederim. 13 Mobilim tırı daha sık gelmeli. 51 Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Çok Katılıyorum Katılım Dereceniz 14 Arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim. 15 Mobilim beni fen ve teknolojiden uzaklaştırdı. 16 Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim. 17 Mobilimdeki öğretmenler deneyleri iyi açıkladılar. 18 Mobilimdeki öğretmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim. 19 Mobilimdeki deneyler gerçekten eğlenceliydi. 20 Mobilimdeki deneyleri anlamak kolay değildi. 21 Mobilimdeki öğretmenlerin anlatımları hoşuma gitti. 22 Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli. 23 Mobilim ziyareti gelecekte bende bir bilim adamı olma isteği uyandırdı. 24 Mobilimdeki öğretmenler fen ve teknoloji hakkında çok şey biliyorlar. 25 Fen ve teknolojiyi Mobilimde öğrenmektense sınıfta öğrenmeyi tercih ederim. Aşağıdaki sorulara ilişkin görüşlerinizi kutuların içine yazınız. Mobilimde en çok beğendiğiniz neydi? Mobilimde olmasını istediğiniz değişiklikler nelerdir? Soruları cevaplandırarak verdiğiniz destek için teşekkür ederiz. http://mobilim.bozok.edu.tr/ 52 Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Çok Katılıyorum Katılım Dereceniz Ek 4: Mobilim Eğitim Programı GÜNLER ÖĞRENME ÖĞRETME SAAT/SÜRE KONULAR KAZANIMLAR YÖNTEM VE ARAÇ GEREÇLER DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ 09.00- 09.30 Tanışma Eğitimciler ve katılımcılar tanışır 00 Öntest ve Tutum Ölçeği uygulaması 20 Programın amacı ve önemi (proje tanıtım) Mobilim uygulamasının amacını ve önemi kavrar 10.30-10.50 Fen ve Teknoloji öğretiminde laboratuvarın yeri ve önemi Fen ve teknoloji öğretiminde laboratuvar yönteminin önemini kavrar 10.50-11.10 Fen ve Teknoloji öğretiminde laboratuvar kullanımına yönelik yaklaşımlar Fen ve Teknoloji öğretiminde laboratuvar kullanımına yönelik yaklaşımları kavrar 30 09. -10. 00 10. - 10. Eğitsel Oyun (Sıfat Oyunu) Test Uygulaması 10.20-10.30 1. GÜN STRATEJİ- Sunuş yolu stratejisi, düz anlatım yöntemi, soru cevap tekniği ARA Sunuş yolu stratejisi, düz anlatım yöntemi, soru cevap tekniği, tümdengelim Buluş yolu stratejisi, örnek olay yöntemi, güdümlü tartışma, soru cevap, tümevarım, diyalektik, analoji 30 11. -11. Laboratuvar araçgereçlerini tanıma Mobilim laboratuvarındaki araçlar bilgisi Sunuş yolu stratejisi, düz anlatım yöntemi, soru cevap tekniği. Tümdengelim 11.30-12.00 Fen ve Teknoloji öğretiminde yeni araç gereçler Fen ve teknoloji öğretiminde ortaya çıkan yeni araç gereçler bilgisi Sunuş yolu stratejisi, düz anlatım yöntemi, soru cevap tekniği 10 ……… ……… Ön TestTutum Ölçeği Katılımcıların laboratuvar uygulamalarına yönelik bilgi, beceri ve tutumlarının tespit edilmesi Bilgisayar, görüntü kayıtları, projektör. ……… Bilgisayar, projektör ……… Bilgisayar, projektör, cd’ler Fen ve Teknoloji öğretiminde laboratuvar kullanımına yönelik yaklaşımlar nelerdir? Gravezent halka, renk çarkı, metal çifti, Ph ölçer, diseksiyon seti vb. Basit Elektrik Motoru, Plazma Küresi vb. Tartışma-özetleme Tartışma-özetleme 53 GÜNLER ÖĞRENME ÖĞRETME SAAT/SÜRE KONULAR KAZANIMLAR YÖNTEM VE ARAÇ GEREÇLER DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ 00 30 09. -10. Fizik Deneyleri Verileri analiz etme becerisi kazanır 10.30-10.45 Araştırma soruşturma yoluyla öğretme, gösterip yaptırma, workshop Deney araçgereçleri Gözlem sıklığı dağılımı, tablo oluşturma, çizgi grafik ARA Verileri analiz etme becerisi kazanır. Laboratuvar yöntemine karşı olumlu tutum oluşturur Soru cevap tekniği, problem çözme, karar verme Deney araçgereçleri Gözlem sıklığı dağılımı, tablo oluşturma, çubuk grafik Fizik Deneyleri Laboratuvarda elektrik ile ilgili deneyleri yapabilme bilgi ve becerisi edinir ÖĞLE ARASI Buluş yoluyla öğretme, küçük grup tartışması, dialektik, analoji ARA Deney araç gereçleri Deney raporu hazırlama 14.45-15.30 Fizik Deneyleri Laboratuvarda güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak için gerekli bilgiyi kazanır Yaparak yaşayarak öğrenme Deney araçgereçleri Tartışma-özetleme 15.30-16.00 Laboratuvarda bulunan araçgereçlerin bakımı ve onarımı Laboratuvar araç-gereçleriyle ilgili bakım onarım bilgi ve becerisi kazanır Araştırma soruşturma yoluyla öğretme, gösterip yaptırma, soru cevap tekniği Deney araçgereçleri Kalibrasyon uygulaması 45 00 10. -12. Fizik Deneyleri 12.00-13.00 2. GÜN STRATEJİ- 13:00-14:30 14.30-14.45 54 GÜNLER ÖĞRENME ÖĞRETME SAAT/SÜRE KONULAR KAZANIMLAR STRATEJİYÖNTEM VE ARAÇ GEREÇLER DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ 00 30 09. -10. Kimya deneyleri Verileri analiz etme becerisi kazanır Kimya deneyleri Bağımsız değişkeni değiştirerek bağımlı değişken üzerindeki etkisini belirler 10:30-10:45 45 00 10. -12. 12.00-13.00 3. GÜN 13:00-13:30 13.30-14.30 Deney araç gereçleri Gözlem sıklığı dağılımı, tablo oluşturma Deney araç gereçleri Tablo oluşturma, grafik çizme Problem çözme, karar verme Deney araç gereçleri Tartışma-Özetleme Buluş yoluyla öğretme, küçük grup tartışması, dialektik, analoji Deney araç gereçleri Deney raporu yazma Yaparak yaşayarak öğrenme ÖĞLE ARASI Kimya deneyleri Kimya deneyleri 14.30-14.45 14.45-16.00 Araştırma soruşturma yoluyla öğretme, deney ARA Gözlem, çıkarım veya deneylere dayanarak geleceğe yönelik olası sonuçlar hakkında fikir öne sürer Gözlem ve ölçüm sonucunda elde edilen araştırmanın amacına uygun verileri yazılı ifade, resim, tablo ve çizim gibi çeşitli yöntemlerle kaydeder ARA Kimya deneyleri Deney ve gözlemlerden elde edilen verileri derleyip işleyerek gözlem sıklığı dağılımı, çubuk grafik, tablo ve fiziksel modeller gibi farklı formlarda gösterir. Tam öğrenme Deney araç gereçleri Gözlem sıklığı dağılımı, çubuk grafik, tablo oluşturma. 55 GÜNLER ÖĞRENME ÖĞRETME SAAT/SÜRE KONULAR KAZANIMLAR STRATEJİ- ARAÇ YÖNTEM VE GEREÇLER DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİAKIL YÜRÜTME 09.00-10.30 Biyoloji Deneyleri Gözlemlere dayanarak bir veya birden fazla özelliğe göre karşılaştırmalar yapar. Benzerlik ve farklılıklara göre grup ve alt-gruplara ayırma şeklinde sınıflamalar yapar. Biyoloji Deneyleri Verilen bir olaydaki kontrol edilen değişkenleri belirler. Kurduğu hipotezi sınamaya yönelik bir deney önerir. Biyoloji Deneyleri Kurduğu hipotezi sınamaya yönelik nitel veya nicel veriler toplar. Biyoloji Deneyleri Olmuş olayların sebepleri hakkında gözlemlere dayanarak açıklamalar yapar. 4. GÜN 10.30-10.45 10.45-12.00 TartışmaÖzetleme Yaparak yaşayarak öğrenme Deney araç gereçleri Öneri hazırlama Deney araç gereçleri Deney raporu hazırlama Deney araç gereçleri TartışmaÖzetleme ÖĞLE ARASI 14.30-14.45 14.45-16.00 Deney araç gereçleri ARA 12.00-13.00 13.00-14.30 Buluş yoluyla öğretme, güdümlü tartışma, soru cevap Buluş yoluyla öğretme, tartışma ARA Buluş yoluyla öğretme, örnek olay 56 Ek 5: Proje Çalışma Takvimi