DR 2800
Transkript
DR 2800
DOC022.94.00720 DR 2800 KULLANIM KILAVUZU 08/2013 Yayın 6A © HACH LANGE, 2007–2009, 2013. Tüm hakları saklıdır. Almanya'da basılmıştır. 2 İçindekiler Bölüm 1 Teknik Özellikler ..................................................................................................................................... 7 Bölüm 2 Genel Bilgiler ........................................................................................................................................... 9 2.1 Güvenlik bilgisi ................................................................................................................................................... 9 2.1.1 Tehlike bilgilerini kullanma ........................................................................................................................ 9 2.1.2 Önlem etiketleri ......................................................................................................................................... 9 2.1.3 Sınıf 1 lazer ürünü ..................................................................................................................................... 9 2.1.4 Kimyasal ve Biyolojik Güvenlik ............................................................................................................... 10 2.2 Ürüne Genel Bakış ........................................................................................................................................... 10 Bölüm 3 Kurulum ................................................................................................................................................. 11 3.1 Cihazı ambalajından çıkarma .......................................................................................................................... 11 3.2 Çalışma ortamı ................................................................................................................................................. 11 3.3 Güç bağlantıları ................................................................................................................................................ 12 3.4 Bağlantı ............................................................................................................................................................ 12 3.5 Hücre Bölmeleri, Hücre Adaptörleri, Işık Kalkanı ve Koruyucu Kapak ............................................................. 14 3.5.1 Hücre bölmeleri ve adaptörler ................................................................................................................. 14 3.5.2 Küvet/numune hücresi adaptörlerinin takılması ...................................................................................... 15 3.5.3 Işık kalkanının ölçümler için kullanılması ................................................................................................ 16 3.5.4 Koruyucu Kapak ...................................................................................................................................... 18 3.6 Saha analizi için DR 2800'in mobil kullanımı ................................................................................................... 19 3.6.1 Koruyucu Kapağın Konumlandırılması ................................................................................................... 20 3.7 Işın yolu ............................................................................................................................................................ 21 Bölüm 4 Başlatma ................................................................................................................................................ 23 4.1 Cihazı açma ve kapatma ................................................................................................................................. 23 4.2 Dil seçimi .......................................................................................................................................................... 23 4.3 Öz Sınama ....................................................................................................................................................... 23 Bölüm 5 Standart İşlemler ................................................................................................................................... 25 5.1 Genel bakış ...................................................................................................................................................... 25 5.1.1 Dokunmatik ekranı kullanma ipuçları ...................................................................................................... 25 5.1.2 Alfanümerik tuş takımının kullanılması ................................................................................................... 25 5.1.3 Ana Menü ................................................................................................................................................ 26 5.2 Cihaz Ayarları modu ........................................................................................................................................ 27 5.2.1 Kullanıcı İsmi ........................................................................................................................................... 27 5.2.2 Numune İsmi ........................................................................................................................................... 28 5.2.3 Tarih ve saat ........................................................................................................................................... 29 5.2.4 Görüntü ve Ses Tercihleri ....................................................................................................................... 29 5.2.5 Güç Yönetimi .......................................................................................................................................... 29 5.2.6 PC ve yazıcı ............................................................................................................................................ 31 5.2.6.1 Yazıcı kurulumu .......................................................................................................................... 31 5.2.6.2 Verileri yazdırma ......................................................................................................................... 33 5.2.6.3 HACH Data Trans ....................................................................................................................... 33 5.2.7 Şifre ......................................................................................................................................................... 34 5.2.7.1 Şifrenin devre dışı bırakılması .................................................................................................... 35 3 Table of Contents 5.3 Verileri saklama, geri çağırma, gönderme ve silme ......................................................................................... 36 5.3.1 Veri günlüğü ............................................................................................................................................ 36 5.3.1.1 Otomatik/manuel veri saklama ................................................................................................... 36 5.3.1.2 Saklanan verileri veri günlüğünden geri çağırma ........................................................................ 36 5.3.1.3 Verileri Veri Günlüğünden Gönderme ......................................................................................... 37 5.3.1.4 Saklanan verileri veri günlüğünden silme ................................................................................... 37 5.3.2 Süre ........................................................................................................................................................ 38 5.3.2.1 Süre Ekranından Verilerin Saklanması ....................................................................................... 38 5.3.2.2 Süre Ekranından Saklanan Verilerin Geri Çağrılması ................................................................ 38 5.3.2.3 Süre İçinden Veri Gönderme ...................................................................................................... 39 5.3.2.4 Süre Ekranından Saklanan Verilerin Silinmesi ........................................................................... 40 5.4 Yüklenmiş Programlar ...................................................................................................................................... 41 5.4.1 Kullanıcıya özel temel veriler girilirken kaydedilmiş test/yöntemi seçin .................................................. 41 5.4.2 Yüklenmiş program seçenekleri .............................................................................................................. 41 5.4.3 Program zamanlayıcılarının kullanımı ..................................................................................................... 43 5.4.4 Seyreltme faktörünü ayarlama ................................................................................................................ 44 5.4.5 Standart ayarlamayı çalıştırma ............................................................................................................... 44 5.4.6 Kimyasal formül ayarlama ....................................................................................................................... 45 5.4.6.1 Kimyasal formülün varsayılan ayarını değiştirme ....................................................................... 46 5.4.7 Reaktif şahidi çalıştırma ......................................................................................................................... 46 5.4.8 Numune analizi ....................................................................................................................................... 47 5.4.9 Testleri güncelleme/düzenleme .............................................................................................................. 48 5.4.9.1 Test verilerini manuel güncelleme .............................................................................................. 48 5.4.9.2 Yeni test programlama ................................................................................................................ 49 5.4.10 Saklanan programları sık kullanılan programlar listesine ekleme ......................................................... 49 5.5 Barkod Programları .......................................................................................................................................... 50 5.5.1 13 mm test/şişe barkodu tamamlama ..................................................................................................... 50 5.5.2 Ölçme aralığını seçme ............................................................................................................................ 51 5.5.3 Kimyasal değerlendirme formülünü seçme ............................................................................................. 51 5.5.3.1 Kimyasal formülün varsayılan ayarını değiştirme ....................................................................... 52 5.5.4 Temel teste özel ve numuneye özel veri ayarları .................................................................................... 52 5.5.5 Numune şahidi ........................................................................................................................................ 53 5.5.6 Barkod testlerini güncelleme/düzenleme ................................................................................................ 54 5.5.6.1 Barkod testini manuel güncelleme .............................................................................................. 54 5.5.6.2 Varolan barkod testini güncelleme .............................................................................................. 57 5.5.6.3 Yeni test programlama ................................................................................................................ 58 5.5.7 Cihaz yazılımının güncellenmesi ............................................................................................................ 58 5.5.8 LCW 906 ile, barkodla okunabilir kendi uygulamanızı programlama ...................................................... 59 5.5.8.1 Barkodla okunabilir uygulamanın LCW 906 ile değerlendirilmesi ............................................... 59 5.5.8.2 Barkodla okunabilir uygulamayı düzenleme/silme ...................................................................... 60 4 Table of Contents Bölüm 6 Gelişmiş İşlemler .................................................................................................................................. 61 6.1 Kullanıcı Programları ....................................................................................................................................... 61 6.1.1 Kullanıcı yöntemi programlama .............................................................................................................. 61 6.1.1.1 Tek dalgaboyu ayarları ............................................................................................................... 63 6.1.1.2 Çoklu dalgaboyu ayarları ............................................................................................................ 64 6.1.1.3 Tek ve çoklu dalgaboyu modu kalibrasyon ayarları .................................................................... 66 6.1.1.4 Kullanıcı programını saklama ..................................................................................................... 70 6.1.1.5 Ek kullanıcı tanımlı parametreler ve fonksiyonlar ....................................................................... 70 6.1.2 Serbest programlama program tipi ......................................................................................................... 72 6.1.2.1 Ölçüm süreci ............................................................................................................................... 72 6.1.2.2 Ölçme sırasına ait yeni öğe girme .............................................................................................. 73 6.1.2.3 Kalibrasyon formülünü girme (değerlendirme formülü) ............................................................... 75 6.1.2.4 Değişkenleri girme ...................................................................................................................... 78 6.1.2.5 Serbest programlama kullanıcı programını kaydetme ................................................................ 78 6.1.3 Kullanıcı programı seçme ....................................................................................................................... 78 6.1.4 Sık kullanılanlar listesinde kullanıcı programlarını ekleme, düzenleme ve silme .................................... 79 6.1.4.1 Sık kullanılanlara Ekleme ........................................................................................................... 79 6.1.4.2 Düzenleme .................................................................................................................................. 80 6.1.4.3 Silme ........................................................................................................................................... 80 6.2 Sık Kullanılanlar ............................................................................................................................................... 81 6.2.1 Sık kullanılan programı geri çağırma ...................................................................................................... 81 6.2.2 Bir sık kullanılan programı silme ............................................................................................................. 81 6.3 Standart Ekleme – sonuçları izleme/kontrol etme ............................................................................................ 82 6.3.1 Standart eklemeyi tamamlama ............................................................................................................... 83 6.4 Tek Dalgaboyu (absorbans, konsantrasyon ve transmitans ölçümleri) ............................................................ 86 6.4.1 Tek dalgaboyu modunu ayarlama ........................................................................................................... 86 6.4.2 Tekli dalgaboyu ölçümlerini alın .............................................................................................................. 87 6.5 Çoklu Dalgaboyu modu – birden çok dalgaboyundaki ölçümler ...................................................................... 88 6.5.1 Farklı dalgaboylarında okuma modu ayarlama ....................................................................................... 88 6.5.2 Çoklu dalgaboyu modunda ölçüm tamamlama ....................................................................................... 91 6.6 Absorbans/transmitans süresi .......................................................................................................................... 92 6.6.1 Süre ayar parametreleri .......................................................................................................................... 92 6.6.2 Süre taraması okuma .............................................................................................................................. 93 6.6.3 Süre verileri analizi .................................................................................................................................. 94 6.6.3.1 Süre taraması veya süre tarama analizine ait navigasyon ......................................................... 95 6.7 Sistem kontrolleri ............................................................................................................................................. 95 6.7.1 Cihaz Bilgisi ............................................................................................................................................ 96 6.7.2 Cihaz yazılımını güncelleme ................................................................................................................... 96 6.7.3 Optik Kontroller ....................................................................................................................................... 97 6.7.3.1 Dalgaboyu kontrolü ..................................................................................................................... 97 6.7.3.2 Kaçak ışık kontrolü ..................................................................................................................... 98 6.7.3.3 Absorbans kontrolü ..................................................................................................................... 99 6.7.3.4 Doğrulama seti .......................................................................................................................... 100 6.7.4 Çıkış kontrolleri ..................................................................................................................................... 102 6.7.5 Lamba geçmişi ...................................................................................................................................... 102 6.7.6 Fabrika Servisi ...................................................................................................................................... 102 6.7.7 Servis zamanı ....................................................................................................................................... 103 6.7.8 Cihaz Yedekleme .................................................................................................................................. 104 5 Table of Contents Bölüm 7 Bakım ................................................................................................................................................... 107 7.1 Temizleme gereksinimleri .............................................................................................................................. 107 7.1.1 Spektrofotometre .................................................................................................................................. 107 7.1.2 Ekran ..................................................................................................................................................... 107 7.1.3 Küvetler/numune hücreleri .................................................................................................................... 107 7.2 Bataryayı takın veya değiştirin ....................................................................................................................... 108 7.2.1 Batarya kullanımı hakkında bilgiler ....................................................................................................... 109 7.2.1.1 Lityum bataryanın geri dönüşümü ............................................................................................ 109 7.2.1.2 Optimum batarya kullanımı ....................................................................................................... 110 7.2.1.3 Bataryanın kullanım ömrü ......................................................................................................... 110 7.2.1.4 Batarya/Çalışma süresinin yüklenmesi ..................................................................................... 111 7.3 Lamba değiştirme .......................................................................................................................................... 112 Bölüm 8 Sorun Giderme .................................................................................................................................... 115 Bölüm 9 Yedek Parçalar .................................................................................................................................... 117 Bölüm 10 İrtibat Bilgileri .................................................................................................................................... 119 Bölüm 11 Garanti, yükümlülük ve şikayetler ................................................................................................... 121 Index .................................................................................................................................................................... 123 6 Bölüm 1 Teknik Özellikler Teknik özellikler haber verilmeksizin değiştirilebilir. Performans Özellikleri Çalışma Modu Transmitans (%), Absorbans ve Konsantrasyon Kaynak Lamba Gazlı Tungsten (görünür) Dalgaboyu Aralığı 340–900 nm Dalgaboyu Doğruluğu ± 1,5 nm Dalgaboyu Tekrarlanabilirliği < 0,1 nm Dalgaboyu Çözünürlüğü 1 nm Dalgaboyu Kalibrasyonu Otomatik Dalgaboyu Seçimi Seçilen yönteme bağlı olarak otomatik Spektral Bant Genişliği: 5 nm Fotometrik ölçüm aralığı 340–900 nm Dalgaboyu Aralığında ± 3,0 Abs Fotometrik Doğruluk 0,0–5 Abs arasında 0,5 mAbs 0,50–2,0 Abs arasında %1 Fotometrik Doğrusallık < %0,5–2 Abs > 2 Abs'de < = %1 546 nm'de doğal camla Kaçak Işık KV450/3 ile 340 nm'de < %0,2 T NaNO2 ile 340 nm’de < %0,1 T Veri saklama 500 ölçülmüş değer (sonuç, tarih, saat, numune no, kullanıcı ismi) Kullanıcı programları 50 Fiziksel ve Çevresel Özellikler Genişlik 220 mm (8,6 inç) Yükseklik 135 mm (5,3 inç) Derinlik 330 mm (12,9 inç) Ağırlık 4,06 kg (8,95 Ibs) batarya olmadan 4,38 kg (9,66 Ibs) batarya ile Çalışma Şartları 10–40 °C (50–104 °F), maks. %80 bağıl nem (yoğunlaşmayan) Saklama Şartları -40–60 °C (-40–140 °F), maks. %80 bağıl nem (yoğunlaşmayan) Ek teknik veriler Şebeke bağlantısı 15 VDC/ 30VA Soketli güç kaynağı ünitesi: (100–240 V/50–60 Hz) Arayüzler Sadece aşağıdaki uzunluklardaki blendajlı kablo kullanın 3 m uzunluk. 1 x USB tip A 1 x USB tip B Muhafaza Derecesi IP 41, kapak kapalıyken IP 42, Koruyucu Kapak yerindeyken Güvenlik sınıfı Güvenlik sınıfı II 7 Teknik Özellikler 8 Bölüm 2 Genel Bilgiler 2.1 Güvenlik bilgisi Bu cihazı paketinden çıkarmadan, kurmadan veya çalıştırmadan önce lütfen bu kılavuzun tümünü okuyun. Tüm tehlike, uyarı ve dikkat ifadelerine özellikle dikkat edin. Bunların yapılmaması kullanıcının ciddi şekilde yaralanmasına veya cihazın hasar görmesine neden olabilir. Bu cihazın korumasının bozulmadığından emin olun, cihazı bu kılavuzda belirtilenden başka bir şekilde kullanmayın veya kurmayın. 2.1.1 Tehlike bilgilerini kullanma TEHLİKE Potansiyel olarak veya yakın bir zamanda olmasından korkulan, engellenmediği taktirde ölüm veya ciddi yaralanmaya neden olabilecek tehlikeli bir durumu belirtir. UYARI Potansiyel olarak veya yakın bir zamanda olmasından korkulan, engellenmediği taktirde ölüm veya ciddi yaralanmaya neden olabilecek tehlikeli bir durumu belirtir. DİKKAT Potansiyel olarak küçük veya orta dereceli bir yaralanmaya neden olabilecek tehlikeli bir durumu belirtir. Önemli Not: Engellenmediği takdirde cihazda hasara neden olabilecek bir durumu belirtir. Kullanıcının cihazı kullanırken özellikle dikkate alması gereken bilgi. Not: Ana metine ilave olarak verilen çalışma bilgileri. 2.1.2 Önlem etiketleri Bu cihaza takılmış tüm etiketleri okuyun. Dikkat edilmemesi durumunda, kişisel yaralanma veya cihazda hasar meydana gelebilir. Bir sembol cihazda belirtiliyorsa, kılavuzda tehlike veya dikkat ifadesiyle bulunur. Bu simge cihaz üzerinde bulunduğunda çalışma ve/veya güvenlik bilgileri için talimat kılavuzunu kaynak olarak göstermektedir. Bu sembolle işaretlenen elektrik cihazlarının 12 Ağustos 2005 tarihinden itibaren Avrupa ülkelerinde kamusal atık sistemlerinde imha edilmesi mümkün olmayacaktır. Yerel ve ulusal yasal düzenlemelere (AB direktifi 2002/96/EC) uygunluk çerçevesinde, üretici eski cihazların ücretsiz olarak imha edilmesi sorumluluğunu üzerine almaktadır. Not: Ýmha iţlemi ile ilgili sorunlarýnýz için lütfen üreticiniz veya tedarikçiniz ile irtibata geçin. 1. SINIF LAZER Bu sembol, cihazda1. Sınıf LAZER cihazı bulunduğunu belirtir. Veri: 0,3 mW; λ = 650 nm 2.1.3 Sınıf 1 lazer ürünü YARALANMA TEHLİKESİ. Cihazın kapaklarını asla çıkarmayın. Bu cihaz lazer kullanır ve kullanıcı lazere maruz kalırsa yaralanabilir. 9 Genel Bilgiler Bu cihaz, SINIF 1 LAZER ÜRÜNÜ, CDRH Erişim No. 0510555'e dahildir. Açıldığında gözle görülmeyen lazer radyasyonu yayar. Işına doğrudan maruz kalmaktan kaçının. Dahili bileşenlerin servisi yalnızca yetkili fabrika personeli tarafından yapılmalıdır. Cihaz, EN 61010-1 "Ölçüm, Kontrol ve Laboratuvar Kullanımı için Elektrikli Cihaz Güvenlik Gereksinimleri" ve EN 60825-1, "Lazer Ürün Güvenliği" uyarınca değerlendirilmiş ve test edilmiştir. Veri: 0,3 mW; dalgaboyu = 650 nm 2.1.4 Kimyasal ve Biyolojik Güvenlik TEHLİKE Olası Kimyasal/ Biyolojik Temas Tehlikeleri. Kimyasal numunelerin, standartların ve reaktiflerle temas etmek tehlikeli olabilir. Bu ürünün kullanıcılarının, kimyasallar hakkında güvenlik prosedürleri ve doğru kullanım konularında bilgilenmeleri, ilgili tüm Malzeme Güvenlik Bilgi Formlarını dikkatle okumaları önerilir. Bu cihazın normal çalışması tehlikeli kimyasalların veya biyolojik olarak zararlı numunelerin kullanımını içerebilir. • Kullanıcı, kullanmadan önce orijinal çözelti kapları üzerinde bulunan yazılı tüm uyarıcı bilgileri ve güvenlik bilgi formunu incelemelidir. • Tüm atık çözeltiler yerel ve ulusal yasalara uygun olarak atılmalıdır. • Koruyucu ekipman tipi, çalışma alanında bulunan tehlikeli madde konsantrasyonu ve miktarına göre seçilmelidir. 2.2 Ürüne Genel Bakış DR 2800 spektrofotometre, dalgaboyu aralığı 340 - 900 nm arasında olan bir VIS spektrofotometredir. Cihaz, uygulama programlarının tam seti ve birden fazla dil desteğiyle birlikte verilmektedir. DR 2800 spektrofotometre aşağıdaki uygulama modlarını içermektedir: Yüklenmiş Programlar (önceden yüklenmiş testler), Barkod Programları, Kullanıcı Programları, Sık Kullanılan Programlar, Tek Dalgaboyu Modu, Çoklu Dalgaboyu Modu ve Süreli Mod. DR 2800 spektrofotometre, konsantrasyon birimlerinde, absorbans veya yüzde transmitans olarak doğrudan dijital okumalar sağlar. Kullanıcının oluşturduğu veya programlanmış yöntemler seçildiğinde, ekran menüsü ve sorgular kullanıcıya test boyunca kılavuzluk eder. Bu menü sistemi aynı zamanda raporların, oluşturulan kalibrasyon eğrileri ile ilgili istatistiksel değerlendirmelerin oluşturulması ve cihazın sistem kontrollerinin raporlanması için de kullanılabilir. 10 Bölüm 3 Kurulum UYARI Elektrik Çarpması ve Yangın Tehlikesi. Yalnızca verilen güç kaynağını kullanın. Kılavuzun bu bölümünde açıklanan çalışmalar yalnızca eğitimli personel tarafından yapılmalıdır. 3.1 Cihazı ambalajından çıkarma DR 2800 spektrofotometre paketi içinde aşağıdakiler bulunmaktadır: • DR 2800 spektrofotometre • Soketli güç kaynağı, AB, BK, ABD, AUS/Çin için 4 adaptör dahil • Toz örtüsü • 3 farklı küvet/hücre adaptörü (A, B ve C) • Işık Kalkanı, DR 2800 standart konfigürasyonunda bulunmaktadır • Koruyucu Kapak • Hızlı başlangıç kılavuzu Daha fazla bilgi için detaylı kullanım kılavuzlarını ve belgeleri üreticinin web sitesinde bulabilirsiniz. Not: Herhangi bir parça kayıp veya hasarlıysa, üretici veya satış temsilcisiyle hemen görüşün. 3.2 Çalışma ortamı Cihazın sorunsuz çalışması ve doğru sonuçlar alınması için aşağıdaki koşulların sağlanması gereklidir: • Cihazı düz bir yüzeye sabit bir şekilde yerleştirin. Cihazın altına hiçbir nesne sokmayın. • Cihazın uygun çalışması için ortam sıcaklığını 10 ile 40ºC(50–104ºF) arasında tutun. • Bağıl nem %80'den az olmalıdır; nem cihaz üzerinde yoğunlaşmamalıdır. • Hava sirkülasyonu için üst kısım ve tüm kenarlarda en az 15 cm'lik (6 inçlik) bir açıklık bırakın böylece hava akımı elektrikli parçalarının aşırı ısınmasını engelleyebilir. • Cihazı çok tozlu, nemli veya ıslak ortamlarda çalıştırmayın, tutmayın. • Cihaz yüzeyini, hücre bölmesini ve tüm aksesuarları her zaman kuru ve temiz bir ortamda tutun. Cihazın içine veya üzerine damlayan maddelerin hemen temizlenmesi gerekir (bkz. bölüm 7.1, sayfa 107). Önemli Not: Cihazı ısıtıcılar, doğrudan güneş ışığı ve diğer ısı kaynakları gibi aşırı sıcaklıklardan koruyun. 11 Kurulum 3.3 Güç bağlantıları Yalnızca birlikte verilen harici güç kaynağı LZV798 kullanılmalıdır. Yerine oturup "klik" sesi verene kadar adaptörü kaydırarak verilen harici güç kaynağına (Şekil 1) doğru adaptör fişini takın. Güç kaynağı yuvası ve fiş aynı hizada olduğunda doğru takılır. Verilen güç kablosunu cihazın arka kısmındaki konektöre ve ana şebeke prizine (100–240 V~ / 50–60 Hz) takın. Güç vermeye başlamak için cihazın arkasındaki açma/kapama düğmesine basın. 3.4 Bağlantı DR 2800'da standart olarak cihazın arka kısmında bulunan iki adet USB arayüzü vardır. Şekil 1 USB Tip A arayüz; yazıcıyla, USB hafıza çubuğuyla, barkod tarayıcı veya klavyeyle iletişim için kullanılır. USB hafıza çubuğu cihaz yazılımının güncellenmesinde kullanılır. USB Tip B arayüz bilgisayarla iletişim için kullanılır. Kullanılabilmesi için isteğe bağlı Hach Data Trans yazılımının (bölüm 5.2.6.3, sayfa 33) bilgisayarda yüklü olması gerekir Aynı anda birçok aksesuarları bağlamak için USB hub kullanılabilir. Not: USB kabloları 3 metreden (10 ft) uzun olmamalıdırlar! Bu USB arayüzleri veri ve grafiklerin bir Yazıcı ve bir Bilgisayara gönderilmesini ve cihaz yazılımının yükseltilmesini sağlar (bkz. bölüm 6.7.2, sayfa 96). 12 Kurulum Şekil 1 Arayüzler 1 Açma/Kapatma düğmesi 4 Kapak 2 USB tip B 5 USB tip A 3 Güç kaynağının takılması 13 Kurulum 3.5 Hücre Bölmeleri, Hücre Adaptörleri, Işık Kalkanı ve Koruyucu Kapak 3.5.1 Hücre bölmeleri ve adaptörler DR 2800 cihazında iki hücre bölmesi vardır (Şekil 2). Ölçüm için her seferinde yalnızca bir tip küvet/numune hücresi kullanılabilir. Hücre bölmesi (#1) • 13 mm yuvarlak küvet/şişeler Not: Hücre bölmesi #1, küvetler/şişeler için bir barkod okuyucu içermektedir. Hücre bölmesi (#2) Hücre bölmesi (#2) farklı tipte küvetleri/numune hücrelerini uyumlu hale getirmek için adaptörler kullanır. • 1 inç kare veya 50 mm dikdörtgen küvetler/hücreler (adaptör kullanılmadan doğrudan hücre bölmesine takılabilir). • Adaptör A: 10 mm kare küvetler/hücreler • Adaptör B: Pour-Thru hücreleri (Pour-Thru hücrelerle sağlanan talimatnameye başvurun) ve çok yollu küvetler/hücreler Not: Pour-Thru Hücresinin Adaptör C değil, Adaptör B ile kullanılması gerekir. • Adaptör C: Bir inç yuvarlak küvetler/hücreler ve AccuVac® Ampuller Not: Bir inç yuvarlak küvetlerin/hücrelerin ve AccuVac Ampullerin Adaptör B ile değil, Adaptör C ile kullanılması gerekmektedir. Şekil 2 Hücre bölmeleri 1 14 Hücre bölmesi (#1) 2 Hücre bölmesi (#2) Kurulum Şekil 3 Küvet/Numune hücre adaptörleri 1 10 mm kare küvet/numune hücre adaptörü (A) 2 1 inç Pour-Thru adaptör (B) 3 1 inç yuvarlak küvet/numune hücresi adaptörü (C) 3.5.2 Küvet/numune hücresi adaptörlerinin takılması 1. Hücre bölmesini açın. 2. Küvet/numune hücre tipi için doğru adaptörü seçin. 3. Adaptör üzerindeki ok sol (Şekil 4, sayfa 16) tarafa bakacak ve küvet/hücre adaptörü üzerindeki küvet tipi yazısını okuyabileceğiniz şekilde adaptörü takın. Küvet/numune hücre tipi baskısının adaptöre (Şekil 3) uygun olması gerekir. Not: Adaptör üzerindeki ok ışın yolunun yönünü gösterir. 15 Kurulum Şekil 4 Küvet/numune hücresi adaptörünün takılması 3.5.3 Işık kalkanının ölçümler için kullanılması Işık kalkanı (Şekil 5, sayfa 17) 13 mm barkod testleri kullanıldığında ışık etkileşiminden koruma sağlar; ölçümler hücre bölmesinden (#1) alınmadan önce bunun yapılması gerekir. Işık kalkanı yalnızca 13 mm barkod testleri kullanıldığında gerekir.. 16 Kurulum DR 2800 ışık kalkanı takılı olarak teslim edilir. Hücre bölmesini (#2) kullanmadan önce ışık kalkanını çıkarın. Işık kalkanı, Koruyucu Kapak içinde saklanabilir (Şekil 7, sayfa 18). Şekil 5 Işık Kalkanı Işık kalkanının takılması 1. Hücre bölmesini açın. 2. Işık kalkanı üzerindeki ok sol tarafa bakacak ve küvet/hücre adaptörü üzerindeki küvet tipi yazısını okuyabileceğiniz şekilde adaptörü takın (Şekil 6). Şekil 6 Kalkan, yerinde 1 Işık Kalkanı 17 Kurulum 3.5.4 Koruyucu Kapak Şekil 7 Koruyucu Kapak 1 Koruyucu Kapak 2 Koruyucu Kapak (iç görünüm) Koruyucu Kapağın iç kısmı, küvet/numune hücresi adaptörlerini muhafaza etmek amacıyla tasarlanmıştır. Küvet/numune hücre adaptörlerini tutma çukurları, uygun harflerle işaretlenmiştir. 18 3 Küvet/numune hücre adaptörü A, A konumunda takılı şekilde Koruyucu Kapak. Kurulum 3.6 Saha analizi için DR 2800'in mobil kullanımı DR 2800 spektrofotometre, saha analizleri gerçekleştirmek amacıyla kullanılırken değişken ortam aydınlatma koşullarını dengelemek için bir dizi ölçüm yapmak gerekebilir. Bir ölçüm sonrasında aşağıdaki uyarının görüntülenmesi durumunda aşağıda açıklanan önlemleri almanız gerekir: Hata: Ortam çok aydınlık! Cihazı, karanlık bir konuma getirin veya kapağı kapatın! Genel önlem: Kendi gölgeniz cihaz üzerine düşecek şekilde durun ve ölçümleri tekrarlayın. Uyarının tekrar görüntülenmesi durumunda aşağıdaki önlemleri alın. Önlemler: 10 mL yuvarlak küvet/hücre, dikdörtgen küvet/hücre veya AccuVac Ampullerle ölçüm Küvet bölmesinin kapağını kapatın ve ölçümü gerçekleştirin. 13 mm yuvarlak bir küvet/şişe veya 25 mL kare küvet/hücre ile ölçüm Tüm hava şartlarında tutarlı ölçüm koşullarının sağlanması için açık küvet/hücre bölmesi üzerine Koruyucu Kapağı yerleştirin (bkz. Şekil 8 Koruyucu Kapağın Konumlandırılması,sayfa 20) ve ölçümü gerçekleştirin. Önemli Not: Ölçümü, 25 mL kare küvetler/hücrelerde gerçekleştirdiğinizde Koruyucu Kapakta adaptör bulunmadığından emin olun. Koruyucu Kapak takılıyken fotometrenin muhafaza derecesi IP41'den IP42'ye yükselir. 19 Kurulum 3.6.1 Koruyucu Kapağın Konumlandırılması Şekil 8 Koruyucu Kapağın Konumlandırılması 1. Sıfır çözelti küveti veya numune küvetini taktıktan sonra Koruyucu Kapağı, açık küvet bölmesinin üzerine yerleştirin. "Protective Cover" (Koruyucu Kapak) yazısı cihazın ekranının bulunduğu taraftan bakıldığında okunabilir olmalıdır. 2. Hücre bölmesi tamamen kapanana ve kapak kaymayacak duruma gelene dek Koruyucu Kapağı doğru konumda yavaşça bastırın. 3. Ölçümü gerçekleştirin. Not: Koruyucu Kapak, farklı küvet adaptörleri için eş zamanlı olarak kullanılabilir. Koruyucu Kapakta bulunan küvet adaptörü çukurları, adaptörün ilgili harfleri ve okları ile işaretlidir. Koruyucu Kapak ve adaptörler üzerindeki oklar takma yönünü gösterir. 20 Kurulum 3.7 Işın yolu Şekil 9, DR 2800 ışın yolunu gösterir: Şekil 9 Işın yolu 1 Tungsten lamba 8 Ayırıcı ayna Referans öğe 2 Giriş kesiti 9 3 Isıdan koruma camı 10 Hücre bölmesi #2 4 Izgara 11 Lens 5 Çıkış kesiti 12 Ölçüm öğesi 6 Lens 13 Hücre bölmesi #1 7 Filtre tekeri 14 LED 21 Kurulum 22 Bölüm 4 Başlatma 4.1 Cihazı açma ve kapatma 1. Güç kaynağına bağlayın (laboratuar analizi) veya bataryayı takın (saha analizi). 2. Cihazın arkasındaki düğme, cihazın açılmasını (1 saniye boyunca basılı tutun) ve kapanmasını (3 - 5 saniye boyunca basılı tutun) sağlar. Bir sinyal sesi cihazın kapatıldığını onaylar. Not: Cihazı hızlı bir şekilde arka arkaya kapatıp açmayın. Cihazı tekrar açmadan önce yaklaşık 20 saniye bekleyin, aksi takdirde elektronik ve mekanik sistemlere hasar verebilirsiniz. 4.2 Dil seçimi Spektrofotometre yazılımında birçok dil seçeneği bulunmaktadır. Cihaz ilk açıldığında, dil seçimi ekranı görünecektir. 1. İstediğiniz dili seçin. 2. Dil seçimini onaylamak için OK tuşuna basın. Öz sınama otomatik olarak başlayacaktır. Dil ayarının değiştirilmesi Seçenek değiştirilene kadar cihaz seçili dilde çalışır. 1. Cihaz açılırken, dil seçimi listesi görüntülenene kadar ekranın herhangi bir yerine dokunun (yaklaşık 30 saniye). 2. Gereken dili seçin. 3. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Test programı hemen ardından otomatik olarak başlayacaktır. 4.3 Öz Sınama Cihaz her açıldığında, başlıca sistem bileşenlerinin çalıştığından emin olunması için bir seri sistem kontrol testi otomatik olarak gerçekleştirilir. Yaklaşık iki dakika süren bu prosedür sistem, lamba, filtre ayarı, dalgaboyu kalibrasyonu ve voltajı kontrol eder. Doğru şekilde çalışan her bir test bir kontrol işareti ile onaylanır. Sistem açılış kontrolleri tamamlandığında Ana Menü görüntülenir. 23 Başlatma Eğer cihaz, son kalibrasyona göre herhangi bir sapma tespit ederse, bir sistem kontrolü yapılmalıdır. 1. Hücre bölmesindeki küveti çıkarın ve kapağı kapatın. 2. Başlat tuşuna basın. Sistem kontrolü gerçekleştirilir (yaklaşık süresi 6 dakika). Not: Öz sınama sırasında başka hata mesajları için bkz. Bölüm 8, sayfa 115. 24 Bölüm 5 Standart İşlemler 5.1 Genel bakış 5.1.1 Dokunmatik ekranı kullanma ipuçları Tüm ekran dokunmatiktir. Bir seçim yapmak için, tırnağınız, parmak ucunuz, kalem silgisi veya bir stylus ile ekrana basın. Tükenmez kalem ucu gibi sivri nesnelerle ekrana dokunmayın! • Ekran üzerine herhangi bir şey koymayın; ekran çizilebilir veya zarar görebilir! • Seçim yapmak için tuşlara, kelimelere veya simgelere dokunun. • Uzun listelerde çok hızlı şekilde yukarı çıkmak ve aşağı inmek için kaydırma çubuklarını kullanın. Kaydırma çubuğunu basılı tutarak listede yukarı aşağı hareket edin. • Listede bir öğeyi vurgulamak için öğeye bir kez dokunun. Öğe başarılı bir şekilde seçildiğinde, renkleri tersine çevrilmiş metin olarak görüntülenecektir (koyu renkli arka plan üzerinde açık renkli metin). 5.1.2 Alfanümerik tuş takımının kullanılması Bu ekran, cihaz programlanırken gerektiğinde harf, rakam ve sembol girmek için kullanılır. Kullanılamayan seçenekler devre dışıdır (gri). Ekranın sağında ve solunda bulunan simgelerin açıklamaları için. Tablo 1. Tuş takımının ortasındaki alan seçilen giriş modunu göstermek için değişir. İstenen karakter ekranda görünene kadar bir tuşa art arda basın. Boşluk, YZ_ tuşundaki alt çizgi kullanılarak bırakılabilir. Not: USB klavye (ABD klavye düzeniyle) veya USB Barkod taşınabilir tarayıcı giriş için kullanılabilir (bkz. Bölüm 9, sayfa 117). Tablo 1 Alfanümerik tuş takımı Simge / tuş Açıklama Fonksiyon ABC/abc Alfabetik Bu tuş, alfabetik karakterler girilirken (ör. kullanıcının girdiği birimler), küçük harf ve büyük harf arasında geçiş yapabilmenizi sağlar. #% Semboller Noktalama işaretleri, semboller ve sayısal alt ve üst simgeler girilebilir. 123 Nümerik Normal rakamların girilmesi için. CE Girişi Sil Girişi siler. Sol Ok Geri al Bir pozisyon geri gider. Bu, yeni pozisyona daha önceden girilmiş karakteri siler. Sağ Ok İlerleme Giriş yapılırken iki peşpeşe karakter aynı tuş üzerinde olduğunda sonraki karaktere ilerler. 25 Standart İşlemler 5.1.3 Ana Menü "Ana Menü"den farklı modlar seçilebilir. Aşağıdaki tabloda her menü seçeneği kısaca açıklanmıştır. Tablo 2 ”Ana Menü“ Seçenekleri DR 2800 Seçenek Fonksiyon Yüklenmiş Programlar / Barkod Programları (HACH LANGE Programları) Yüklenmiş programlar, HACH reaktifleri, LANGE küvet testleri ve pipet testlerinin kullanıldığı önceden programlanmış yöntemlerdir. DR 2800 Prosedürleri Kılavuzu'nda, HACH programları kullanılarak gerçekleştirilen analizler için resimli adım adım prosedürler bulunmaktadır. LANGE testlerinin çalışma prosedürleri test paketlerinde yer alır. Kullanıcı Programları Kullanıcı programları "analizlerin isteğe göre yapılmasını" mümkün kılar: - Kullanıcılar kendi geliştirdikleri yöntemlerini programlayabilirler. – Mevcut HACH ve LANGE yöntemleri kullanıcı programları olarak saklanabilir. Kullanıcının gereksinimlerine göre LANGE testlerinde daha sonra değişiklik yapılabilir. Sık Kullanılan Programlar Kullanıcının kendi gereksinimlerini karşılamak üzere oluşturduğu yöntemler/testler listesi. Tek Dalgaboyu Tek dalgaboyu ölçümleri şunlardır: Absorbans ölçümleri: Numunenin absorbe ettiği ışık absorbans birimlerinde ölçülür. Transmitans ölçümleri (%): Numunenin içinden geçip dedektöre ulaşan ışığın yüzdesi ölçülür. Konsantrasyon ölçümleri: Ölçülmüş absorbans değerlerinin konsantrasyon değerlerine çevrilebilmesi için bir konsantrasyon faktörü girilebilir. Çoklu Dalgaboyu Çoklu dalgaboyu modunda, absorbans (Abs) veya transmitans yüzdesi (%T) dört dalgaboyuna kadar ölçülür ve absorbans farklılıkları ile absorbans bağlantıları hesaplanır. Konsantrasyonları basit çevirme işlemleri de gerçekleştirilebilir. Süre Süre taraması tanımlanmış bir zaman içerisinde belirlenmiş dalgaboyunda absorbans veya transmitans yüzdesini kaydeder. Sistem Kontrolleri Sistem kontrolleri menüsü optik kontroller, çıkış kontrolleri, lamba geçmişi, cihaz güncellemesi, servis zamanı ve cihaz yedeklemesi gibi bir dizi seçenek sunar. Veri Geri Çağırma Saklanan veri geri çağrılabilir, filtreden geçirilebilir, aktarılabilir ve silinebilir. Cihaz Ayarları Bu modda kullanıcıya özel veya yönteme özel ayarlar girilebilir: Kullanıcı İsmi, Numune İsmi, Tarih ve Saat, Görüntü ve Ses, Güç Yönetimi, PC ve Yazıcı ve Şifre. 26 Standart İşlemler 5.2 Cihaz Ayarları modu 1. "Ana Menü"de Cihazın Ayarlanması seçeneğini seçin. Cihaz fonksiyonlarını yapılandırmak için fonksiyon seçimi görüntülenir. 5.2.1 Kullanıcı İsmi Bu seçeneği, 30 kişiye kadar kullanıcı isminin baş harflerini (her biri için en fazla 5 karakter) cihaza girmek için kullanın. Bu özellik numuneleri hangi kullanıcıların ölçtüğünü kaydetmeye yardımcı olur. 1. Cihaz Ayarları menüsünde Kullanıcı İsmi tuşuna basın. 2. Yeni bir "Kullanıcı İsmi" girmek için Yeni tuşuna basın. 3. Yeni bir Kullanıcı İsmi girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. 4. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. 5. Ekranda seçilen Kullanıcı İsmi görülecektir. 6. OK tuşuna basın. Cihaz, Cihaz Ayarları ekranına dönecek ve seçilen kullanıcı ismini gösterecektir. 7. Seçilen Kullanıcı İsmi etkinleştirilmiştir. Not: Listeden Kullanıcı İsmini kaldırmak için Sil tuşuna basın. Not: Kullanıcı İsmini ölçüm modunda da girebilir veya değiştirebilirsiniz. Sonuçlar ekranında, Seçenekler>Daha fazla...>Cihaz Ayarları tuşuna basın veya Kullanıcı İsmi zaten atanmış durumdaysa sonuçlar ekranında Kullanıcı İsmi sembolünü hemen seçebilirsiniz. 27 Standart İşlemler 5.2.2 Numune İsmi Bu seçeneği, cihaza en fazla 100 Numune Tanımlama etiketi (her biri için en fazla 13 karakter) girmek için kullanın. Numune İsimlerini, numunenin konumunu veya numuneye özel başka bilgileri belirtmek için kullanabilirsiniz. 1. Cihaz Ayarları menüsünde Numune İsmi tuşuna basın. 2. Yeni Numune İsmi girmek için Yeni tuşuna basın. 3. Yeni bir Kullanıcı İsmi girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Not: USB Barkod taşınabilir tarayıcı (bkz. Bölüm 9, sayfa 117) bağlıysa Numune İsmi de taranabilir. Numune isimleri ayrıca USB klavye kullanılarak da girilebilir. 4. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. 5. Numune İsim'leri sıralı olarak (örn. Debi (01 vb.)) numaralandırmak isterseniz, Numara Ekleyi seçin. • Sıranın ilk rakamını belirtmek için ok tuşlarını kullanın. • Sıranın ilk rakamını girmek için alfanümerik tuş takımı aracılığıyla ok tuşları arasındaki tuşu kullanın. 6. "Cihaz Ayarları" ekranına dönmek için OK tuşuna basın. 7. Numune İsmi etkinleştirilmiştir. Ölçümden sonra her bir Numune İsmi otomatik olarak artan sırada numaralandırılır. Rakam Numune İsmi arkasında parantez içinde gösterilir. Not: Numune İsmi silmek için ismi vurgulayın ve Sil tuşuna basın. Not: Numune İsmi ölçüm modundan girilebilir veya değiştirilebilir. Sonuçlar ekranında, Seçenekler, Daha fazla... ve ardından Cihaz Ayarları tuşuna basın. Numune İsmi zaten atanmışsa, sonuçlar ekranında "Numune İsmi" sembolünü hemen seçebilirsiniz. 28 Standart İşlemler 5.2.3 Tarih ve saat 1. Cihaz Ayarları menüsünde Tarih ve Saat tuşuna basın. 2. Tarih ve saat bir dizi alanda alt bölümlere ayrılmıştır. Uygun alana basın ve değeri değiştirmek için ok tuşlarını kullanın. 3. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Cihaz, "Cihazın Ayarlanması" ekranına geri dönecektir. 5.2.4 Görüntü ve Ses Tercihleri 1. Cihaz Ayarları menüsünde Görüntü ve Ses tuşuna basın. Şu seçenekler görüntülenecektir: • Görüntü Kontrastı—Aydınlatma koşulları ve görüş açısına uyması için ekran parlaklığını ayarlar. • Ekrana dokunulması—Ekrana her dokunulduğunda kısa bir uyarı sesini etkinleştirir//devre dışı bırakır (varsayılan:kapalı). • Okuma bitimi—Okuma tamamlandığında sesi etkinleştirir//devre dışı bırakır (Varsayılan: okumanın her tamamlanışında kısa uyarı sesi). • Zamanlayıcı—Zamanlayıcı sesinin uzunluğunu ayarlar. Uzun veya Kısa seçimini yapın. Uzun uyarı sesleri gürültülü ortamlar için önerilmektedir. 2. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Cihaz, "Cihaz Ayarları" ekranına geri dönecektir. 5.2.5 Güç Yönetimi DR 2800, şebeke elektriği veya batarya gücüyle çalışabilir. Not: Batarya, standart ürün paketinin bir parçası değildir. 1. "Cihazın Ayarlanması" menüsünde Güç Yönetimi seçeneğini seçin. Batarya simgesi bataryanın şarj durumunu % olarak gösterir. Not: Güç Yönetimi menüsündeki zamanlayıcı ayarları sadece cihaz batarya gücüyle çalışırken aktiftir. 29 Standart İşlemler 2. Cihaz, batarya gücüyle çalışırken Bekleme moduna geçmeden önce geçecek sürenin uzunluğunu ayarlamak için Bekleme modu altındaki seçeneklerden birini seçin. Not: Bekleme modunda, ekranın arka aydınlatması kapatılır. Ekrana dokunulduğuna aydınlatma tekrar açılacaktır. 3. Cihaz, batarya gücüyle çalışırken otomatik olarak kapanmadan önce geçecek sürenin uzunluğunu ayarlamak için Otomatik Kapatma altındaki seçeneklerden birini seçin. Not: Cihaz otomatik olarak kapandıktan sonra cihazı tekrar başlatmak için arka kısımdaki düğmeye basmanız gerekir. 30 Standart İşlemler 5.2.6 PC ve yazıcı Cihazın arka kısımda 2 USB arayüzü bulunmaktadır (bkz. Şekil 1, sayfa 13). Bu ara birimler verilerin ve grafiklerin yazıcıya aktarılmasında, verilerin güncellenmesinde ve kişisel bilgisayarla veri iletişimi kurulmasında kullanılır. Arayüzler USB hafıza çubuğuyla, harici USB klavyeyle veya USB Barkod taşınabilir tarayıcısıyla bağlantı için kullanılabilir. Not: Aynı anda birçok aksesuarla bağlamak için USB hub kullanılabilir. USB hafıza çubuğu veri ve yazılımların güncellenmesi için kullanılır; bkz. bölüm 6.7.2, sayfa 96. Önemli Not: Blendajlı USB kablosunun 3 m'den daha uzun olmaması gerekir! Tablo 3 USB konektörü USB Arayüzleri Açıklama USB (Tip B) Bu USB arayüzü Cihazı PC'ye bağlamak (HACH Data Trans Software'in kurulmasıyla) için tasarlanmıştır. USB (Tip A) Bu USB portu yazıcı, USB hafıza çubuğu, barkod tarayıcı veya klavye bağlamak için kullanılabilir. 1. Cihaz Ayarları menüsünde PC ve Yazıcı tuşuna basın. Bağlantılar hakkında bilgilerin bulunduğu liste açılır. 5.2.6.1 Yazıcı kurulumu Uyumluluk nedeniyle yazıcı dilinin HP PCL 3 olması gerekir. 2. Yazıcı tuşuna basın. 3. Yazıcı Kurulumu ekranını görüntülemek için Kurulum tuşuna basın. 31 Standart İşlemler Yazıcı Kurulumu: • Çözünürlük: Baskı kalitesi • Kağıt: Kağıt boyutu Not: İsteğe bağlı bir Termal Yazıcı bağlıysa "Otomatik Gönder" fonksiyonu açık/kapalı olarak bulunur. 4. Ölçülen tüm verileri otomatik olarak termal yazıcıya göndermek için Otomatik Gönder: Açık seçeneğini belirleyin. Not: Otomatik Gönder seçeneği diğer yazıcılar için kullanılamaz (ör. mürekkep püskürtmeli yazıcılar). 5. Baskı kalitesini seçmek için Çözünürlük tuşuna basın. Şunlar arasından seçim yapabilirsiniz: • 100 dpi • 150 dpi ve • 300 dpi 6. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Not: PC ve Yazıcı menüsüne dönmek için bir kez daha OK tuşuna basın. 32 Standart İşlemler 7. Kağıt boyutunu seçmek için Kağıt tuşuna basın. Şunlar arasından seçim yapabilirsiniz: • Letter • Legal • Executive • A4 8. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Not: PC ve Yazıcı menüsüne dönmek için bir kez daha OK tuşuna basın. 5.2.6.2 Verileri yazdırma 1. Ana Menü'de Veri Geri Çağırma tuşuna basın. 2. Yazdırılacak verilerin saklandığı veri kaynağını seçin. 3. Bir liste görüntülenir. Verilere filtre uygulanabilir. Daha fazla bilgi için bkz. bölüm 5.3.1.2, sayfa 36. 4. Verilerin (tablo, eğri) hemen yazıcıya gönderilmesi için PC ve Yazıcı simgesine basın. 5. Tek nokta veya Filtreli veriler veya Tüm verileri vurgulayıp onaylamak için OK tuşuna basın. Veriler yazdırılana dek Veri Gönderiyor... mesajı görüntülenir. 5.2.6.3 HACH Data Trans Ölçüm verilerinin işlenmesi için isteğe bağlı HACH Data Trans yazılımının bilgisayarda kurulu olması gerekir. 1. Cihaz Ayarları menüsünde PC ve Yazıcı tuşuna basın. 2. PC seçeneğini seçin. 3. PC Kurulumu ekranını görüntülemek için Kurulum tuşuna basın. Kurulum hakkında daha fazla bilgi için HACH Data Trans kullanıcı kılavuzuna başvurun. 33 Standart İşlemler 4. Ölçülen tüm verileri otomatik olarak bilgisayara göndermek için Otomatik Gönder: Açık seçeneğini seçin. Not: Otomatik Gönder: Kapalı seçiliyse bilgisayara veri göndermek için PC ve Yazıcı tuşuna basılması gerekir. Not: Uzak fonksiyonu yalnızca veri aktarımını izlemek içindir. 5.2.7 Şifre Şifre menüsü, çeşitli fonksiyonlara erişimin kontrol edilmesi için bir takım güvenlik ayarları içerir. Örneğin, saklanan programlarda veya cihaz yapılandırmasında yetkisiz değişikliklerden korunma. 1. Cihaz Ayarları menüsünde Şifre tuşuna basın. 2. Güvenlik Listesi seçeneğini vurgulamak için şifre atayın. Şifreyi Belirle tuşuna basın. 3. Yeni bir Şifre (her biri en fazla 10 karakter) girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın ve onaylamak için OK tuşuna basın. Güvenlik Listesi erişimi etkinleştirilmiştir. 34 Standart İşlemler 4. Yetkisiz kullanıcılara karşı çeşitli fonksiyonları kilitlemek için Güvenlik Listesi tuşuna basın. 5. Kontrol etmek istediğiniz fonksiyonları vurgulayın. 6. Şifre menüsüne dönmek için Güvenlik Listesini onaylayıp OK tuşuna basın. 7. Güvenlik Listesinin yeni ayarlarını vurgulamak için Açık tuşuna basın. 8. Onaylamak için yeni Şifreyi tekrar girin. 9. "Cihaz Ayarları" ekranına geri dönmek için OK tuşuna basın. Not: Bir kullanıcı kilitli bir ayara ulaşmaya çalıştığında Şifre sorgulaması için alfanümerik tuş takımı görünecektir. 5.2.7.1 Şifrenin devre dışı bırakılması 1. Cihazın Ayarlanması menüsünde Şifre tuşuna basın. 2. Önceki Şifreyi girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın ve onaylamak için OK tuşuna basın. 3. Güvenlik Listesinin yeni ayarlarını devre dışı bırakmak için Kapalı tuşuna basın. 4. "Cihaz Ayarları" ekranına geri dönmek için OK tuşuna basın. Not: Eski Şifreyi silmek veya yeni bir şifre girmek için bu fonksiyonu kullanın. 35 Standart İşlemler 5.3 Verileri saklama, geri çağırma, gönderme ve silme 5.3.1 Veri günlüğü Veri Günlüğü aşağıdaki modlarda alınan 500 okuma değerini saklayacaktır: Yüklenmiş Programlar, Barkod Programları, Kullanıcı Programları, Sık Kullanılan Programlar, Tekli Dalga Boyu ve Çoklu Dalga Boyu. Tarih, Saat, Sonuçlar, Numune İsmi ve Kullanıcı İsmi dahil olmak üzere analizin tam bir kaydı saklanır. 5.3.1.1 Otomatik/manuel veri saklama Veri saklama parametresi, verilerin otomatik olarak mı yoksa manuel olarak mı saklanacağını belirtir (kullanıcı hangi veriyi saklayacağına karar vermelidir). 1. Seçenekler menüsünde Yükle: Açık/Kapalı tuşuna basın. • Yükle: Açık ayarında, tüm ölçüm verileri otomatik olarak saklanır. • Yükle: Kapalı ayarında, hiçbir ölçüm verisi otomatik olarak saklanmaz. Bununla birlikte, bu ayar sonuç ekranından Konfigürasyon seçeneğiyle Yükle: Açık konumuna değiştirilebilir. Daha sonra o an için ekranda gösterilen okuma değeri saklanır. Not: Cihazın belleği (veri günlüğü) dolduğunda, yeni verilerin saklanmasına izin vermek için en eski veriler otomatik olarak silinir. 5.3.1.2 Saklanan verileri veri günlüğünden geri çağırma 1. Ana Menü'de Veri Geri Çağırma tuşuna basın. 2. Veri Günlüğü tuşuna basın. Saklanan verilerin bir listesi görüntülenir. 3. Filtre: Açık/Kapalı tuşuna basın. 4. Filtre Ayarları fonksiyonu belirli öğelerin aranması için kullanılır. 5. Filtreleri çalıştırmak için Açık seçeneğini vurgulayın; verileri seçme ölçütü: • Numune İsmi • Kullanıcı İsmi • Başlangıç Tarihi • Parametre veya bu dört seçeneğe ait herhangi bir kombinasyon. 36 Standart İşlemler 6. Seçimi onaylamak için OK tuşuna basın. Seçilen öğeler listelenir. 7. Daha fazla bilgi almak için Ayrıntıları İncele tuşuna basın. 5.3.1.3 Verileri Veri Günlüğünden Gönderme Dosyalar, USB hafıza çubuğu "DATALOG" isimli CSV dosyaları (Virgülle Ayrılmış Değer) şeklinde otomatik olarak gönderilir. Artık dosya bir elektronik tablo programı kullanılarak işlenebilir. Dosya ismi şu şekilde olacaktır: DLYear_Month_Day_Hour_Minute_Second. CSV. Yazıcıya veri göndermek için bkz. bölüm 5.2.6.2, sayfa 33. 1. USB aygıtını takın (Şekil 1, sayfa 13). 2. Ana Menü'de Veri Geri Çağırma tuşuna basın. Sırasıyla Seçenekler ve PC ve Yazıcı simgesine basın. 3. Hafıza çubuğuna gönderilecek verileri seçip OK tuşuna basın. Not: Parantez içindeki sayı bu seçime atanan veri kümelerinin toplam sayısıdır. Bilgisayara ölçüm verileri göndermek için : Kullanılabilmesi için, isteğe bağlı HACH Data Trans yazılımının bilgisayarda kurulu olması gerekir, bkz. bölüm 5.2.6.3, sayfa 33. 5.3.1.4 Saklanan verileri veri günlüğünden silme 1. Ana Menü'de Veri Geri Çağırma tuşuna basın. 2. Veri Günlüğü>Seçenekler>Sil tuşuna basın. 3. Tek Nokta, Filtreli veriler veya Tüm verileri vurgulayıp onaylamak için OK tuşuna basın. Not: Parantez içindeki sayı bu seçime atanan veri kümelerinin toplam sayısıdır. 37 Standart İşlemler 5.3.2 Süre Cihaz 20 adet Süreli Veri seti saklayabilir. Veriler, incelendikten sonra kullanıcının kararına göre manuel olarak saklanabilir. 5.3.2.1 Süre Ekranından Verilerin Saklanması 1. Okuma yapıldıktan sonra Süre modundaki "Seçenekler" menüsünde Sakla simgesine basın. Veri Saklama listesi açılır. 2. O anki taramayı vurgulanan numaralı satıra kaydetmek için Sakla tuşuna basın. Bir taramanın üzerine de yazdırılabilir. 5.3.2.2 Süre Ekranından Saklanan Verilerin Geri Çağrılması 1. "Ana Menü"de Veri Geri Çağırma tuşuna basın. a. Gereken verileri çağırmak için Süre seçimini yapın. b. Zaten bu programda çalışıyorsanız Seçenekler, Daha fazla... ve sonra da Veri Geri Çağır tuşlarına basın. 38 Standart İşlemler 2. Ayrıntılara bakmak için Grafik tuşuna basın. Not: Veri Geri Çağırma listesine geri dönmek için Özet İnceleme tuşuna basın. 3. Ayrıntılara bakmak için Tablo tuşuna basın. Not: Veri Geri Çağırma listesine geri dönmek için Özet İnceleme tuşuna basın. 5.3.2.3 Süre İçinden Veri Gönderme Seçenek 1: 1. Verileri bir USB hafıza çubuğuna veya yazıcıya göndermek için "Ana Menu" içinde Veri Geri Çağır ve sonra da Süre tuşlarına basın. Dosyalar otomatik olarak "TCdata" (Süre Verileri) adında bir dosyaya CSV dosyaları (Virgülle Ayrılmış Değer) olarak gönderilecektir. Dosya ismi şu şekilde olacaktır: ”TCData_X.csv” X = tarama sayısı (1–20) Daha fazla işlem yapmak için bir elektronik tablo programı kullanın. 39 Standart İşlemler Seçenek 2: 1. Verileri USB hafıza çubuğuna ya da yazıcıya göndermek için önce Süre tuşuna, ardından da Seçenekler, Daha fazla ve Veri Gönder tuşlarına basın. Dosyalar otomatik olarak "TCdata" (Süre Verileri) adında bir dosyaya CSV dosyaları (Virgülle Ayrılmış Değer) olarak gönderilecektir. Dosya ismi şu şekilde olacaktır: ”TCYıl_Ay_Gün_Saat_Dakika_Saniye.CSV“ (Süre Verileri) Daha fazla işlem yapmak için bir elektronik tablo programı kullanın. 5.3.2.4 Süre Ekranından Saklanan Verilerin Silinmesi 1. "Ana Menü"den Verileri Geri Çağırma tuşuna, ardından da Süre veya "Seçenekler" menüsünden Daha Fazla..., Verileri Geri Çağır tuşuna basabilirsiniz. Saklanan verilerin bir listesi görüntülenir. 2. Silmek istediğiniz verileri vurgulayın. 3. "Seçenekler" menüsünde Sil tuşuna, onaylamak için de OK tuşuna basın. 40 Standart İşlemler 5.4 Yüklenmiş Programlar Cihazda 200'den fazla programlanmış prosedür vardır. Bunlara Kayıtlı Programlar menüsünden erişilebilir. 5.4.1 Kullanıcıya özel temel veriler girilirken kaydedilmiş test/yöntemi seçin 1. Program numaralı saklanan programların alfabetik listesini görüntülemek için Ana Menü'de Kayıtlı Programlar tuşuna basın. Kayıtlı Programlar listesi görüntülenir. 2. Gereken testi vurgulayın. Not: Program numarasını ada göre bulun veya ok tuşlarını kullanarak listede hızlı bir şekilde dolaşıp programı vurgulayın veya belirli bir program numarasını aramak için de Numara ile Seç tuşuna basın. Test numarası girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın ve OK tuşuna basın. 3. Programı çalıştırmak için Başlat tuşuna basın. Program seçildikten sonra bu parametreyle ilgili ekran görüntülenir. Not: İlgili tüm veriler (dalgaboyu, faktörler ve sabitler) zaten önceden ayarlanmıştır. 4. İlgili Prosedürler Kılavuzu'nda açıklanan kimyasal prosedürleri uygulayın. 5.4.2 Yüklenmiş program seçenekleri 1. Ana menüden Saklanan Programlar seçeneğini belirleyin. Gereken yöntemi seçip Başlat.tuşuna basın. 2. Parametre Ayarı için Seçenekler tuşuna basın. Saklanan program açıklamaları için bkz. Tablo 4. Tablo 4 Saklanan program seçenekleri Seçenekler Açıklama Daha fazla Diğer Seçenekler için Yükle: Kapalı/Açık Yükle: Açık ayarında, tüm ölçüm verileri otomatik olarak saklanır. Yükle: Kapalı ayarında, hiçbir ölçüm verisi otomatik olarak saklanmaz. 41 Standart İşlemler Tablo 4 Saklanan program seçenekleri (devam) Seçenekler Açıklama % Trans/Kons/Abs Transmitans yüzdesi, konsantrasyon veya absorbans okuma değerleri arasında geçiş yapmak için Veri Gönder simgesi / Veri Gönder Verileri yazıcı, bilgisayar veya USB hafıza çubuğu (Tip A) göndermek için Zamanlayıcı simgesi Kronometre gibi çalışır. Analiz adım sürelerinin doğru ayarlanmasına yardımcı olur (örn. tepki süreleri, bekleme süreleri vb. tam olarak belirtilebilir). Belirtilen sürenin sonuna gelindiğinde sesli bir sinyal verilir. Zamanlayıcı kullanılmasının ölçüm programına etkisi yoktur. Seyreltme Faktörü: Kapalı/Açık Belirli özelliklerin dikkate alınması için bir düzeltici seyreltme faktörü girilebilir. Ayarlamada seyreltme faktörü komutunda girilen sayı sonuçla çarpılacaktır. Örneğin, numune 2 kat seyreltilecekse, 2 girin. Seyreltme faktörünün varsayılan ayarı kapanır. Not: Seyreltme etkin olduğunda, seyreltme simgesi ekranda görünecektir. Standart Ekleme Bu seçenek kontrol edilecek ölçümlerin doğruluğunu sağlar.. Bir test parametresinin (çalışma) prosedüründe, bu fonksiyonun nasıl kullanılacağına dair ayrıntılı bir açıklama bulunur. Standart Ayarlama Test parametresiyle ilgili (çalışma) prosedürde standart ayarlamanın gerekli olup olmadığı, gerekliyse nasıl yapılacağı belirtilir. Kimyasal Formül Saklanan bazı testler/yöntemler kimyasal formülün ve ölçme aralığının seçilmesine izin verir. Reaktif şahidi Saklanan testlerin/yöntemlerin bazılarında "Reaktif şahidi" fonksiyonu vardır. Bu özellik, reaktif şahit değerinin sonraki okuma değerlerinden çıkartılması veya okuma değerleriyle toplanmasını sağlar.. Reaktif şahit değeri kalibrasyon eğrisini, eğrinin şekli veya eğimi değiştirilmeden y-ekseni boyunca kaydırır. Etki, kalibrasyon doğrusunun y-ekseni kesme noktasına karşılık gelir. Aşağıdaki denklem bu konuya açıklık getirir: Konsantrasyon = [(Kons.. faktörü) * Abs] – (kör reaktif değeri). Kullanıcı Programı olarak kaydet Seçili parametreleri Kullanıcı Programı olarak saklamak için, bkz. bölüm 6.1, sayfa 61. Veri Geri Çağırma Kaydedilen ölçüm verilerini veya süreyi hatırlar; bkz. bölüm 5.3, sayfa 36. Cihaz Ayarları Cihazla ilgili temel veriler, bkz. bölüm 5.2, sayfa 27. 42 Standart İşlemler 5.4.3 Program zamanlayıcılarının kullanımı Bazı prosedürler için zamanlayıcı kullanımı gerekli değildir. Diğer prosedürlerde birden fazla zamanlayıcılar gerekir. Bu zamanlayıcılar ayarlanan zaman içerisinde gerçekleştirilecek etkinliğin tanımıyla birlikte her Kayıtlı Program konumunda önceden ayarlanmıştır. 1. Ekranda Zamanlayıcı simgesine basın. 2. İlk zamanlayıcıyı başlatmak için OK tuşuna basın. Zamanlayıcı ekranda geri sayacaktır. 3. Kayıtlı Programla ilgili zamanlanmış sonraki etkinliği başlatmak için Zamanlayıcı simgesine ve OK tuşuna basın. Not: Zamanlayıcı çalışırken ölçüm ekranını görüntülemek için Kapat tuşuna basın. Saat sol alt bölümde, tarih yerine görüntülenir. Not: Geri sayımın ortasında İptal tuşuna basarak zamanlayıcıyı durdurabilirsiniz. Not: Çalışma süresi sona erdiğinde Zamanlayıcı uyarı sesi verir. Birçok programda genel amaçlı bir zamanlayıcı da kullanılabilir. Zamanlayıcı simgesini göründüğünde, simgeye basıp Genel Zamanlayıcı seçeneğini belirleyin. Yeni bir ekran görüntülenir. İstenilen zaman aralığını girip, zamanlayıcıyı başlatmak için OK tuşuna basın. Ayarlanan zaman sona erdiğinde zamanlayıcı uyarı sesi verir. 43 Standart İşlemler 5.4.4 Seyreltme faktörünü ayarlama Bilinen bir oranda seyreltilmiş numunenin ilk konsantrasyonunu hesaplamak için Seyreltme Faktörü fonksiyonunu kullanabilirsiniz. Örneğin, seyreltme faktörü analiz edilen konsantrasyonu test aralığına sokabilir. 1. Seçenekler>Daha fazla...>Dilüsyon Faktörü tuşuna basın. Ayarlamanın karşılanması için seyreltme faktörü komutunda girilen sayı sonuçla çarpılacaktır. Örneğin, numune 2 kat seyreltilecekse, 2 girin. Seyreltme faktörünün varsayılan ayarı kapanır. 2. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. OK tuşuna bir kez daha basın. 3. Sonuç ekranına dönmek için Geri Dön tuşuna basın. 4. Gerekirse geçerli ölçülen değeri kaydetmek için ’Günçel ölçüm değeri yeniden kaydedilsin mı?’ uyarısını onaylayın. Not: Seyreltme etkin olduğunda, seyreltme simgesi ekranda görünecektir. Not: Seyreltilmemiş numuneler kullanılıyorsa, seyreltme faktörünü yeniden kapatın. 5.4.5 Standart ayarlamayı çalıştırma Standart Ayarlama fonksiyonu, bilinen standart çözeltiye ait analize istinaden yüklenmiş bir programın kalibrasyon eğrisinin ayarlanmasına izin verir. Yazılı prosedürlerin Doğruluk Kontrolü bölümü çoğunlukla bu amaç için standart çözelti konsantrasyonu önerir. 44 Standart İşlemler Standart Ayarlama seçeneğini Açık olarak ayarlamadan önce bir standardı okuyun. 1. Numuneyle ilgili bilinen standardı kullanarak prosedürün tamamını uygulayın. 2. Konsantrasyonu okuduktan sonra Seçenekler>Daha fazla...>Standart Ayarlama tuşuna basın 3. Standart Ayarlama Kapalı olarak ayarlanmışsa Açık olarak değiştirin. Okunan Değer konsantrasyonu gösterir. Sağdaki kutu test için prosedürde sözü edilen varsayılan standart değeri gösterir. 4. Ölçümünüzde kutuda gösterilenden farklı bir standart konsantrasyon kullanılmışsa, farklı standart değeri girmek için sağ taraftaki kutuya basıp yeni değeri girin. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. 5. Standart Ayarlamayı etkinleştirmek için Ayarla tuşuna basın. Standart Ayarlama simgesi görüntülenir. Not: Ayarlamanın, her program için değişen belli sınırlar içinde olması gerekir. Kullanılabilen yüzde oranı "Ayarlama“ arkasında gösterilir. Not: Standart Ayarlama etkin olduğunda, Standart Ayarlama simgesi ekranda görünecektir. 5.4.6 Kimyasal formül ayarlama Bazı Kayıtlı Programlar bir dizi kimyasal formül arasından seçim yapmanızı sağlar. Birime (örn. mg/L) veya değerlendirme formülünün kimyasal gösterimine (örn. Al3+) basın. Kullanılabilir değerlendirme formüllerinin listesi görüntülenir. Gereken formülü listeden ilgili girişe basarak seçin. Not: Programdan çıkıldığında değerlendirme formülü, standart ayarına döner. Standart ayarı değiştirmenin farklı bir yolu: 45 Standart İşlemler 1. Seçenekler>Daha fazla>Kimyasal Formül tuşuna basın. 2. Kimyasal Formül seçeneğini belirleyin. Not: Ölçüm sonucunun stokiyometrik dönüştürülmesi otomatik olarak gerçekleştirilir. Not: Seçili Kimyasal Formül ekranda görüntülenir. Test sonuçları bu kimyasal formülde hesaplanıp görüntülenir. 5.4.6.1 Kimyasal formülün varsayılan ayarını değiştirme 1. Numune küvetini veya şahidi (çalışma prosedürüne göre) hücre bölmesine takın. 2. Sonuç ekranında Seçenekler>Daha fazla...>Kimyasal Formül tuşuna basın. 3. Kullanılabilir değerlendirme formüllerinin listesi görüntülenir. Varsayılan yeni ayarı seçin. 4. Varsayılan olarak Farklı Kaydet tuşuna basın. Geçerli sonuç ve diğer tüm ölçümler yeni kimyasal formülde görüntülenecektir. 5.4.7 Reaktif şahidi çalıştırma Saklanan testlerin/yöntemlerin bazılarında "Reaktif şahidi" fonksiyonu vardır. Böylece reaktif şahit değerinin ölçülmesi, ardından da ölçüm sonuçları hesaplanırken hesaba katılması sağlanır. Reaktif şahit ölçümü/analizi: 1. Testi/yöntemi (çalışma) prosedüre uygun olarak hazırlayın. Kör Reaktif değerinin saptanması için numune yerine deiyonize su kullanılır. 2. Testi seçin. Eğer (çalışma) prosedürde gerekiyorsa hücre bölmesine reaktif şahidi koyun. Sıfırla tuşuna basın. 3. Hazırlanan numune küvetini hücre taşıyıcısına takın. Oku tuşuna basın. Sonuç görüntülenir. 46 Standart İşlemler 4. Seçenekler>Daha fazla...>Reaktif şahit tuşuna basın. 5. Reaktif şahit fonksiyonunu vurgulamak içir Açık tuşuna basın. 6. Tuşta gösterilen konsantrasyon reaktif şahit ölçülen değeridir. Bu değeri söz konusu parametrenin daha fazla analizinde kullanmak için OK tuşuna basın. 7. Ölçülen değerin saklanması gerekiyorsa tuşa basın ve önceden kayıt edilmiş reaktif şahit değerini girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. 8. OK tuşuna basın. Not: Reaktif şahit fonksiyonu ölçüm programı bırakıldığında devre dışı kalır. Aynı şahit değeri daha sonra başka testler için aynı ayırıcı lotunu kullanarak kullanmak amacıyla her adım için değer girin 7. Not: Reaktif şahit değeri kullanılarak hesaplanan sonuçlar test/yöntemin ölçüm aralığı sınırları içerisinde olmalıdır. Not: Fonksiyon etkin olduğunda ekranda reaktif şahit simgesi gösterilir (bkz. ok). 5.4.8 Numune analizi 1. Kayıtlı Programlar tuşuna basıp program seçin. 2. Kör küvet/hücreyi, küvet/numune hücre tutucusuna takın. 3. Sıfırla tuşuna basın. 47 Standart İşlemler 4. Sıfırlama çözeltisini çıkarıp numune küvetini/hücresini hücre taşıyıcısına takın. 5. Oku tuşuna basın. Sonuç görüntülenir. 6. Veri saklama için bkz. bölüm 5.3.1, sayfa 36. 5.4.9 Testleri güncelleme/düzenleme Program verilerinin programlamayla ilgili olarak güncellenmesi hakkında genel öneriler. Manuel test güncellemesi ve testin yeniden programlanması için bkz. bölüm 5.4.9.1 ve bölüm 5.4.9.2, sayfa 49. Not: Çok nadir durumda test revizyonu için testin teknik özelliklerinin güncellenmesi gerekir. Barkod Testleri güncelleme ve düzenleme için bkz. bölüm 5.5.6, sayfa 54. 5.4.9.1 Test verilerini manuel güncelleme Test seçildiğinde cihaz otomatik olarak ölçüm dalgaboyu ve faktörlerini ayarlar. Testler geçerli yasal gereksinimlere uymaları veya kullanımlarının kolaylaştırılması için sürekli olarak yenilenir. Bu durum çalışma prosedürü veya faktörlerde değişikliğe neden olabilir. Test paketi üzerinde bu tür değişiklikler belirtiliyorsa, lütfen test paketindeki çalışma prosedüründe verilen verilere uygun olarak cihaz verilerini güncelleyin. İnternetten güncelleme için bkz. bölüm 5.5.7, sayfa 58. 1. Ana Menü'de Kayıtlı Programlar tuşuna basıp programı seçin. 2. Program Seçenekleri, ardından da Düzenle tuşuna basın. 48 Standart İşlemler 3. İlgili teste ait Veri listesi görüntülenir. İlgili teste ait çalışma prosedürlerinde yeni veriler (Dalgaboyu, Faktörler, Ölçüm Aralıkları, Kimyasal Formül için Dönüştürme Faktörü vb.) bulunur. 4. Verilere genel bakışta ilgili satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 5. Testi düzenledikten sonra, önce OK, sonra da Sakla tuşuna basın. 5.4.9.2 Yeni test programlama 1. Ana Menü'de Kayıtlı Programlar tuşuna basın. 2. Program Seçenekleri, ardından da Yeni tuşuna basın. 3. Çalışma prosedüründe belirtilen Program Numarasını girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Programlanacak teste ait program noktalarını göstermesi gereken veri genel görünümü görüntülenir. İlgili teste ait çalışma prosedürlerinde yeni veriler (Dalgaboyu, Faktörler, Ölçüm Aralıkları, Kimyasal Formül için Dönüştürme Faktörü vb.) bulunur. 4. Programlanacak test teknik özelliklerinin bulunduğu içeren satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın ve uygun program satırlarına verileri girin. 5. Testi düzenledikten sonra, önce OK, sonra da Sakla tuşuna basın. 5.4.10 Saklanan programları sık kullanılan programlar listesine ekleme Sık Kullanılanlar menüsü Yüklenmiş Programlardan ve Kullanıcı Programlarından en sık kullanılan testlerin bir listesini oluşturarak test seçimini kolaylaştırır. 1. Ana Menü'de Kayıtlı Programlar tuşuna basın. Kayıtlı Programlar listesi görüntülenir. 2. Basarak seçimi vurgulayın veya programı numarasına göre aramak için Numara ile Seçin tuşuna basın. 3. Program Seçenekleri, Sık Kullanılanlara Ekle tuşuna basın, onaylamak için de OK tuşuna basın. Program artık Ana Menüdeki Sık kullanılanlar menüsünden seçilebilir. 49 Standart İşlemler 5.5 Barkod Programları Hücre bölmesindeki (#1) özel bir barkod okuyucu, 13 mm küvet/şişe üzerinde bulunan kodlu bilgiyi küvet/şişe tek bir devri tamamlarken otomatik olarak okur. Cihaz barkod tanımlamasını analiz için doğru dalgaboyunu otomatik olarak ayarlamak için kullanır ve saklanan faktörlerin yardımıyla sonucu hemen hesaplar. Ayrıca, devir sırasında 10 farklı konumda ölçüm verileri kaydedilir. Özel bir aykırı değerleri eleme programı çalıştırılıp ölçülen değerlerin ortalaması hesaplanır. Küvet/şişe hatası ve kirlenmesi görülüp sonuçların kesinliği artırılır. Şekil 10 13 mm küvet/şişe barkodu için hücre bölmesi (#1) 5.5.1 13 mm test/şişe barkodu tamamlama 1. Hücre bölmesine (#2) ışık kalkanını takın. 2. 13 mm küvet/şişe barkodunu çalışma prosedürüne uygun hazırlayıp küveti/şişeyi hücre bölmesine (#1) takın. • 50 Kodlanmış küvet/şişe, hücre bölmesine (#1) (Şekil 10) yerleştirildiğinde ilgili ölçüm programı otomatik olarak Ana Menüde etkinleşir. Standart İşlemler • Ana Menü'de Barkod Programları tuşuna da basabilirsiniz. ve şahit veya numune küvetini/şişesini (çalışma prosedürüne göre) hücre bölmesine ( #1) takın. Ölçüm otomatik olarak başlar ve sonuçlar görüntülenir. Diğer küvet/şişe testlerini ve diğer parametreleri değerlendirmek için hazırlanan küveti/şişeyi hücre bölmesine yerleştirin ve sonucu okuyun. 5.5.2 Ölçme aralığını seçme Bazı testler farklı ölçme aralıkları için kullanılabilir. Numune küveti/şişeyi takıldıktan sonra, farklı ölçme aralıklarının listesi görüntülenir. Uygun satırı vurgulayarak gerekli ölçme aralığını seçin. Bu ölçme aralığı sonraki tüm ölçümler için geçerli olacaksa Başlat Kalıcı tuşuna basın. Standart ayarı değiştirme Sonuç ekranında Seçenekler>Daha fazla...>Kalıcı: Açık tuşuna basın. Tuş, Kalıcı: Kapalı olarak değişir. 5.5.3 Kimyasal değerlendirme formülünü seçme Bir dizi parametreye ait test sonucunun kimyasal formülü tek tek seçilebilir. Sonuç ekranında, birime (örn. mg/L) veya değerlendirme formülünün kimyasal gösterimine (örn.PO43––P) basın. Gerekli formülün içinden seçilebileceği olası değerlendirme formüllerinin bir listesi görüntülenir. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Standart ayarı değiştirmenin farklı bir yolu: 1. Sonuç ekranında Seçenekler>Daha fazla...>Kimyasal Formül tuşuna basın. Kullanılabilir değerlendirme formüllerinin listesi görüntülenir. 2. Gerekli kimyasal formülü seçin ve onaylamak için OK tuşuna basın. Not: Seçilen kimyasal formül görüntülense de varsayılan olmaz. Varsayılan olarak değiştirmek için bkz. bölüm 5.5.3.1. 51 Standart İşlemler 5.5.3.1 Kimyasal formülün varsayılan ayarını değiştirme 1. Şahidi veya numune küvetini/hücresini (çalışma prosedürüne göre) hücre bölmesine takın. 2. Sonuç ekranında Seçenekler>Daha fazla...>Kimyasal Formül tuşuna basın. 3. Kullanılabilir değerlendirme formüllerinin listesi görüntülenir. Varsayılan yeni ayarı seçin. 4. Varsayılan olarak Farklı Kaydet tuşuna basın. Geçerli sonuç ve diğer tüm ölçümler yeni kimyasal formülde görüntülenecektir. 5.5.4 Temel teste özel ve numuneye özel veri ayarları Teste veya numuneye özel ayarları değiştirmek için Seçenekler tuşuna basın. Tablo 5 Barkod programı seçenekleri Seçenekler Açıklama Daha fazla Diğer Seçenekler için Yükle: Kapalı/Açık Yükle: Açık ayarında, tüm ölçüm verileri otomatik olarak saklanır. Yükle: Kapalı ayarında, hiçbir ölçüm verisi otomatik olarak saklanmaz. Abs % Trans Transmitans yüzdesi veya absorbans okuma değerleri arasında geçiş yapmak için Veri Gönder simgesi / Veri Gönder Verileri yazıcı, bilgisayar veya USB hafıza çubuğuna (Tip A) göndermek için Zamanlayıcı simgesi Bu, kronometre gibi çalışır. Analiz adım sürelerinin doğru ayarlanmasına yardımcı olur (örn. reaksiyon süreleri, bekleme süreleri vb. tam olarak belirtilebilir). Belirtilen sürenin sonuna gelindiğinde sesli bir sinyal verilir. Zamanlayıcı kullanılmasının ölçüm programına etkisi yoktur. Seyreltme Faktörü: Kapalı/Açık Belirli özelliklerin dikkate alınması için bir düzeltici seyreltme faktörü girilebilir. Ayarlamanın karşılanması için seyreltme faktörü komutunda girilen sayı sonuçla çarpılacaktır. Örneğin, numune 2 kat seyreltilecekse, 2 girin. Seyreltme faktörünün varsayılan ayarı kapanır. Not: Seyreltme etkin olduğunda, seyreltme simgesi ekranda görünecektir. Not: Seyreltilmemiş numuneler kullanılıyorsa, seyreltme faktörünü kapatın. Kimyasal Formül Saklanan bazı testler/yöntemler kimyasal formülün ve ölçme aralığının seçilmesine izin verir. Düzenle Varolan programı değiştirmek için 52 Standart İşlemler Tablo 5 Barkod programı seçenekleri (devam) Seçenekler Açıklama Kullanıcı Programı olarak kaydet Seçili parametreleri Kullanıcı Programı olarak saklamak için, bkz. bölüm 6.1, sayfa 61. Veri Geri Çağırma Kaydedilen ölçüm verileri veya sürenin geri çağrılması, bkz. bölüm 5.3, sayfa 36. Cihaz Ayarları Cihazla ilgili temel veriler, bkz. bölüm 5.2, sayfa 27. 5.5.5 Numune şahidi Numune matrisindeki bulanıklık ve renk fotometrik analizin sonuçlarını bozabilir. Girişim faktörleri numuneden gelebileceği gibi, reaktif tepkilerinden de oluşabilir. Bulanıklık ve/veya renk etkisi numune şahit okuması yapılarak elenebilir veya azaltılabilir. Barkod modunda, numune reaktifi bulunan özel bir küvet/şişe (LCW 919) numune okuma işlemi yapıldıktan sonra hücre bölmesine (#1) yerleştirilir ve otomatik olarak ölçülür. Numune okuması daha sonra şahit değer eklenerek veya çıkartılarak düzeltilir. Nihai sonuç "Şahit değer düzelt. sonra" mesajıyla birlikte görüntülenir. Bazı barkod testlerinde, bulanıklık ve renkle test prosedürü sırasında ilgilenildiği için, numune şahit değerinin saptanması gerekmez. 53 Standart İşlemler 5.5.6 Barkod testlerini güncelleme/düzenleme 5.5.6.1 Barkod testini manuel güncelleme Cihaz, barkodda verilen veriler kullanarak ölçüm dalgaboyunu ve faktörlerini otomatik olarak ayarlar. Barkod verileriyle saklanan veriler arasında bir uyumsuzluk algılanırsa veya yeni bir test tanımlanırsa, cihaz güncelleme yapılmasını ister. Veri tipleri açıklamaları için Tablo 6. Tablo 6 Program güncelleme seçenekleri Program noktası Açıklama İsim Analiz parametresi adı Versiyon Kullanıcı tarafından atanan kısaltma ve versiyon numarası buraya girilir. Ölçüm süreci Testin tam tanımı: ölçümün sonuçlandırıldığı dalgaboyu sayısı, gerekli absorbans ölçülerinin sayısı, kullanılacak tuşlar, ölçümler arasında bekleme süreleri vb. Formül Test sonuçlarının hesaplandığı değerlendirme formüllerinin tanımı Değişkenler Ekranda gösterilen değişkenlerin sayısı ölçüm sürecinin ve formüllerin tanımına bağlıdır. Dalgaboyu, faktör, değişken vb. sayısal değerlerine ait giriş. Zamanlayıcı 1, Zamanlayıcı 2, Zamanlayıcı 3, Zamanlayıcı 4 Bu fonksiyon dört zamanlayıcıya kadar kısaltma ve tanımlı süre girilmesinde kullanılabilir. Uygun satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. Zamanlayıcılar ekranın sol tarafındaki denetim kutularıyla etkinleştirilir veya devre dışı bırakılır. Sonraki sütunda, ilgili çalışma adımlarını açıklayan adlar listesinden seçim yapılabilir. Üçüncü sütunda her etkin zamanlayıcı için süre girilir. İsim girme Bu noktanın değiştirilmesinin gerekip gerekmediğini saptamak için ileride bu çalışma prosedürünü kontrol edin. 1. İsim bulunan satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. Çalışma prosedüründe belirtilen ismi girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. 2. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. 54 Standart İşlemler Versiyon girme 1. Versiyon bulunan satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. Çalışma prosedüründe belirtilen ismi girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. 2. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Ölçüm Süreci girme Ölçüm süreci girme hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. bölüm 6.1.2, sayfa 72. Bu noktanın değiştirilmesinin gerekip gerekmediğini saptamak için ileride bu çalışma prosedürünü kontrol edin. 1. Verilere genel bakışta Ölçüm Süreci satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. Düzenle tuşuna basıp düzenlenecek sırayı seçin ve Sil tuşuna basın. 3. Yeni tuşuna basıp çalışma prosedüründe belirtilen süreci girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Formül, Konsantrasyon Birimleri, Atama, Ölçme Aralıkları girme Formül girme hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. bölüm 6.1.2, sayfa 72. Bu bilgilerin değiştirilmesinin gerekip gerekmediğini saptamak için ileride bu çalışma prosedürünü kontrol edin. 1. Verilere genel bakışta Formül satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. Formülü seçip Düzenle tuşuna basın, çalışma prosedüründe belirtilen verileri (C1=, C2=, birimler, isim, ölçme aralığı sınırları vb.) girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. 55 Standart İşlemler Değişken (Faktörler, Dalgaboyu ve Dönüştürme Faktörleri) girme Değişkenleri girme hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. bölüm 6.1.2, sayfa 72. Bu noktanın değiştirilmesinin gerekip gerekmediğini saptamak için ileride bu çalışma prosedürünü kontrol edin. 1. Verilere genel bakışta Değişkenler satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. Değişkeni seçip Düzenle tuşuna basın, çalışma prosedüründe belirtilen verileri (F1, F2, λ1, U1 vb.) girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Her girişi OK tuşuyla onaylayın. Değişken kısaltmaları: F1: Faktör 1 F2: Faktör 2 λ1: Dalgaboyu 1 U1: İlk kimyasal formül için Dönüştürme Faktörü 1 U2: Ek kimyasal formül vb. için Dönüştürme Faktörü 2 Süre 1, Süre 2, Süre 3 ve Süre 4: Zamanlayıcılar ekranın sol tarafındaki denetim kutularıyla etkinleştirilir veya devre dışı bırakılır. Sonraki sütunda, ilgili çalışma adımlarını açıklayan adlar listesinden seçim yapılabilir. Üçüncü sütunda her etkin zamanlayıcı için süre girilir. 56 Standart İşlemler 5.5.6.2 Varolan barkod testini güncelleme Not: Çok nadir durumda test revizyonu için tüm test teknik özelliklerinin güncellenmesi gerekir. Seçenek 1: Test verilerini manuel güncelleme 1. Hücre bölmesine (#2) ışık kalkanını takın. 2. Cihazın Ana Menü'de olması gerekir; Ana Menü'de Barkod Programları tuşuna basın. 3. Reaktifi veya numune küvetini/şişesini (çalışma prosedürüne bağlı olarak) hücre bölmesine (#1) takın. 4. "Barkod kontrol numarası?" isteminden sonra, gözden geçirilecek testin teknik özelliklerinin de yer aldığı bir veri özeti görüntülenir. Not: İlgili teste ait çalışma prosedürlerinde yeni veriler (Dalgaboyu, Faktörler, Ölçüm Aralıkları, Kimyasal Formül için Dönüştürme Faktörü vb.) bulunur. 5. Uygun satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 6. Programlama bittiğinde Sakla tuşuna basın; Kullanıcı Programları menüsüne dönmek için de İptal tuşuna basın. 7. Yeni verilerle teste başlamak için Başlat tuşuna basın. Seçenek 2: Test verilerini manuel kontrol etme/gözden geçirme Veri güncellemesi sırasında yanlış bir giriş yapılmışsa ve bu yanlış küvetin/şişenin barkodu aracılığıyla tanınmadıysa (ör. yanlış bir ölçüm aralığı) test verilerinin kontrol edilmesi ve gerektiğinde gözden geçirilmesi için başka bir seçenek de kullanılabilir. 1. Hücre bölmesine (#2) ışık kalkanını takın. 2. Cihazın Ana Menü'de olması gerekir; Ana Menü'de Barkod Programları tuşuna basın. 3. Kör veya numune küvetini/şişesini (çalışma prosedürüne göre) hücre bölmesine (#1) takın. 4. Seçenekler>Daha fazla...>Düzenle tuşuna basın. 5. Gözden geçirilecek testin teknik özelliklerinin de yer aldığı bir veri özeti görüntülenir. Görüntülenen veriler ve çalışma prosedüründeki verileri karşılaştırıp görüntülenen verileri çalışma prosedürü verilerine uygun olarak düzenleyin. 57 Standart İşlemler 5.5.6.3 Yeni test programlama 1. Cihazın Ana Menü'de olması gerekir; Ana Menü'de Barkod Programları tuşuna basın. 2. Numune küvetini/şişesini veya reaktifi (çalışma prosedürüne bağlı olarak) hücre bölmesine takın. 3. "Program mevcut değil" mesajından sonra, gözden geçirilecek testin teknik özelliklerinin de yer aldığı bir veri özeti görüntülenir. İlgili teste ait çalışma prosedürlerinde yeni veriler (Dalgaboyu, Faktörler, Ölçüm Aralıkları, Kimyasal Formül için Dönüştürme Faktörü vb.) bulunur. 4. Programlanacak teste ait teknik özelliklerin bulunduğu ilgili satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 5. Programlamayı bitirmek için Sakla tuşuna, Ana Menü'ye dönmek için de İptal tuşuna basın. 6. Yeni verilerle teste başlamak için Başlat tuşuna basın. 5.5.7 Cihaz yazılımının güncellenmesi İnternetteki www.hach-lange.com sitesinden güncelleme yazılımı almak için. 1. http://www.hach-lange.com adresine gidin 2. Ülkeyi seçip Download>Software yolunu izleyin. 3. ”Search for documents“ (Belge Arama) alanına DR 2800 girin. 4. Uygun yüklemeyi bulup, dosyaların USB hafıza çubuğuna (Bölüm 9, sayfa 117) veya bilgisayara kaydedilmesiyle ilgili talimatları uygulayın. 5. ZIP dosyasını açıp dosyaları USB hafıza çubuğuna kaydedin. 6. Sistem Kontrolleri menüsünde Cihaz Güncellemesi tuşuna basın. 7. USB hafıza çubuğunu USB ara yüzüne (Tip A) bağlayın, bkz. Şekil 1, sayfa 13. 58 Standart İşlemler 8. OK tuşuna basın. Bağlantı otomatik olarak kurulup yazılım güncellenir. 9. Sistem Kontrolleri menüsüne dönmek için OK tuşuna basın. Not: Cihaz yazılımı güncellendiğinde, cihazın tekrar başlatılması için bir komut görüntülenir. 5.5.8 LCW 906 ile, barkodla okunabilir kendi uygulamanızı programlama LCW 906 boş küvetleri barkodla okunabilir uygulamalarını programlamak için kullanılabilir. Birçok kullanıcı uygulaması bu program numarasına atanabilir. Not: Barkod uygulamasını LCW 906 için atarken program adını kullanın. 1. Ana Menü'de Kayıtlı Programlar tuşuna basın. Program Seçenekleri, ardından da Yeni tuşuna basın. 2. Program Numarası 906'yı girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. 3. Gözden geçirilecek testin teknik özelliklerinin de yer aldığı bir veri özeti görüntülenir. 4. Verilere genel bakışta ilgili satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. Program verilerini güncelleme hakkında genel öneriler için bkz. bölüm 5.5.6, sayfa 54 ve bölüm 6.1.2, sayfa 72. 5.5.8.1 Barkodla okunabilir uygulamanın LCW 906 ile değerlendirilmesi 1. Cihazın Ana Menü veya Barkod Programları menüsünü görüntülüyor olması gerekir. 2. LCW 906 küvetini takın. 3. Görüntülenen listeden gereken uygulama 906'yı seçip Başlat tuşuna basın. Not: Bu uygulama 906 sonraki tüm ölçümler için geçerli olacaksa Başlat Kalıcı tuşuna basın. Kalıcı başlatma fonksiyonunu devre dışı bırakmak için: LCW 906 küvetini takıp hücre bölmesini kapatın. Seçenekler>Daha fazla...>Kalıcı: Açık tuşuna basın. 59 Standart İşlemler 5.5.8.2 Barkodla okunabilir uygulamayı düzenleme/silme Barkodla okunabilir uygulamayı düzenlemek için: 1. Ana Menü'de Kayıtlı Programlar tuşuna basıp programı seçin. a. Program Seçenekleri, ardından da Düzenle tuşuna basın. b. LCW 906 küvetini takıp Seçenekler>Daha fazla...>Düzenle tuşuna basın. 2. İlgili uygulamanın verileri hakkında genel bilgiler görüntülenir. 3. Verilere genel bakışta ilgili satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. Program verilerinin programlamayla ilgili olarak güncellenmesi hakkında genel öneriler; bkz. bölüm 5.5.6, sayfa 54 ve bölüm 6.1.2, sayfa 72. Barkodla okunabilir uygulamasını silmek için: 1. Ana Menü'de Yüklenmiş Programlar tuşuna basıp programı seçin. 2. Program Seçenekleri, ardından da Sil tuşuna basın. 3. OK tuşuna basın. 60 Bölüm 6 Gelişmiş İşlemler 6.1 Kullanıcı Programları Kullanıcı programları "isteğe göre yapılmış" analizlerin tamamlanması için fırsat yaratır. Kullanıcı Programları veri tabanı, cihaz fabrikadan çıktığında boştur ve kullanıcıların özel gereksinimlere göre oluşturulan programların saklanması için kullanılır. Birkaç giriş örneği şunlardır: • Kullanıcının kendi prosedürlerini programlaması. Analiz prosedürünün programlanabilmesi için ilk önce geliştirilmesi gereklidir. Kullanıcı program sıralarını, hesaplama formüllerini, ölçüm dalgaboylarını, faktörleri, ölçüm aralığı sınırlarını ve benzerlerini tanımlamalı veya belirlemelidir. • Modifiye edilmiş testler • Kullanıcı programlarının, sık kullanılan testleri içeren sık kullanılanlar menüsüne atanması. • Özel bir yöntem ve test seçiminin oluşturulması. Ana Menü'de Kullanıcı Programları, ardından da Program Seçenekleri tuşuna basın. Program Seçenekleri menüsü aşağıdaki giriş ve düzenleme seçeneklerini içerir (Tablo 7): Tablo 7 Kullanıcı programları program seçenekleri Seçenekler Açıklama Yeni Yeni kullanıcı programı programlamak için Yeni seçeneğini seçin. Not: Program Seçenekleri ilk kez seçildiğinde, sadece Yeni seçeneği kullanılabilir. Diğer seçenekler ilk program oluşturulana kadar etkisiz (gri) olarak kalır. Sık kullanılanlara ekle Varolan kullanıcı programının sık kullanılanlar listesine eklenmesi için Sık Kullanılanlara Ekle seçeneğini belirleyin. Düzenle Mevcut bir programı değiştirmek için Düzenle seçeneğini belirleyin Sil Kullanıcı programları listesinden program kaldırmak için Sil seçeneğini belirleyin. Program aynı zamanda sık kullanılanlar listesinden de silinecektir. 6.1.1 Kullanıcı yöntemi programlama Tüm giriş adımları, bunların anlamı ve seçenekleri sıradaki bölümlerde açıklanmaktadır. 1. Program Seçenekleri menüsünde Yeni seçeneğini belirleyin. 61 Gelişmiş İşlemler Program Numarası: Programın daha sonradan Kullanıcı Programları menüsündeki veya Sık Kullanılanlar menüsündeki seçim listesinden çağrılması için kullanılan özel test numarasıdır. 2. 950 - 999 arasında bir program numarası girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Kullanılabilen en küçük sayı otomatik olarak görünecektir. 3. OK tuşuna basın. Not: Program sayısı önceden başka bir kullanıcı programına atanmışsa, bir mesaj görünüp mevcut programı değiştirmek isteyip istemediğinizi soracaktır.Varolan programı değiştirmek için OK tuşuna basın. Program İsmi: 4. Program ismini girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. İsim maksimum 28 karakter uzunluğunda olabilir. 5. Önceki program noktasına dönmek için Geri tuşuna, program verilerinin girişiyle devam etmek için de İleri tuşuna basın. Program Tipi: 6. Gerekli seçimi yapıp (Tablo 8) İleri tuşuna basın. 7. Tek Dalgaboyu (bölüm 6.1.1.1, sayfa 63) veya Çoklu Dalgaboyu (bölüm 6.1.1.2, sayfa 64) seçiliyse birim, dalgaboyu, absorbans formülü, dalgaboyu λx, konsantrasyon faktörü Kx, konsantrasyon çözünürlüğü, kimyasal formül ve kalibrasyon denklemini tanımlayın. Serbest Programlama parametreleri hakkında daha fazla bilgi için bkz. bölüm 6.1.2, sayfa 72. Tablo 8 Program açıklamaları Program Tipi Açıklama Tek Dalgaboyu Tanımlı bir dalgaboyundaki ölçümler Çoklu Dalgaboyu Çoklu dalgaboyu modunda, absorbans değerleri dört dalgaboyuna kadar ölçülebilir ve sonuçlar toplam, fark ve bağlantıların elde edilmesi için matematiksel işleme tabi tutulur. Serbest Programlama Bu, orijinal kullanıcı metodlarının programlamasının gelişmiş bir şeklidir. Serbest Programlama'da kullanıcı okuma yapılırken gereken ölçüm sürecini, değişkenleri ve hesaplamaları tanımlar. 62 Gelişmiş İşlemler 6.1.1.1 Tek dalgaboyu ayarları Tek dalgaboyu seçiliyse aşağıdaki parametreler tanımlanabilir: Birimler: Listeden gerekli birimi seçip İleri tuşuna basın. Not: Listede bulunmayan bir ölçüm birimi Program Seçenekleri, Düzenle altındaki düzenleme programında eklenebilir. Birimler, Düzenle ve Yeni seçeneğini seçin. Dalgaboyu (tek dalgaboyu program tipi): Ölçüm dalgaboyunu girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Girilen dalgaboyu 340–900 nm aralığında olmalıdır. Devam etmek için İleri düğmesine basın. Konsantrasyon çözünürlüğü (ondalık basamak sayısı) Görüntülenen listeden gerekli sayıda ondalık basamağı seçip İleri tuşuna basın. 63 Gelişmiş İşlemler Kimyasal formül: Analiz parametrelerini sunmak için ekranda kullanılan kimyasal formülü girin. Kimyasal formülü girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın; Kalibrasyon ayarlarını girmek için de İleri tuşuna basın. 6.1.1.2 Çoklu dalgaboyu ayarları Çoklu dalgaboyu seçiliyse aşağıdaki parametreler tanımlanabilir: Birimler: Listeden gerekli birimi seçip İleri tuşuna basın. Not: Listede bulunmayan bir ölçüm birimi Program Seçenekleri, Düzenle altındaki düzenleme programında eklenebilir. Birimler, Düzenle ve Yeni seçeneğini seçin. Absorbans formülü (çoklu dalgaboyu program tipi): Absorbans Formülü menüsü formülde kullanılan katsayıları ve dalgaboylarını tanımlamak için kullanılır. Absorbans formülü çoklu dalgaboyu ölçümü için hesaplamaları tanımlar. Girişi düzenlemek için uygun tuşa basın. Formül tuşuna basın. Görüntülenen listede program için formülü seçip OK tuşuna basın. 64 Gelişmiş İşlemler Kullanılabilir absorbans formülleri A1; dalgaboyu 1'deki absorbanstır, A2; dalgaboyu 2'deki absorbanstır, vb. K1; dalgaboyu 1'deki faktördür, K2; dalgaboyu 2'deki faktördür, vb. Çıkarma işleminin tamamlanması gerekiyorsa faktörler eksi işaretiyle girilebilir. Dalgaboyu λx: Bir λx tuşuna basın ve dalgaboyunu girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Başka bir λx tuşuna basıp bir sonraki dalgaboyunu girin. Gerekirse, formül için tüm dalgaboylarının girişi yapılana dek işlemi tekrarlayın. Dalgaboyu 340–900 nm aralığında olmalıdır. OK tuşuna basın. Konsantrasyon faktörü Kx Absorbans değerlerini konsantrasyon değerlerine dönüştürmek için çarpım faktörü. Bir faktör tuşuna basın ve faktörü girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Formülde birden fazla faktör bulunuyorsa, başka bir faktör tuşuna basın ve diğer faktörü girin; tüm faktörlerin girişi yapılana dek işlemi tekrarlayın. OK tuşuna basın. İlgili verilerin hepsi girildiğinde, İleri tuşuna basın. Not: En çok 5 basamak girilebilir; noktanın sağına girilebilen maksimum 4 ondalık basamak da dahil. Konsantrasyon çözünürlüğü (ondalık basamak sayısı) Görüntülenen listeden gerekli sayıda ondalık basamağı seçip İleri tuşuna basın. 65 Gelişmiş İşlemler Kimyasal formül: Analiz parametrelerini göstermek için ekrana kullanılan kimyasal formülü girin. Kimyasal formülü girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın; Kalibrasyon ayarlarını girmek için de İleri tuşuna basın. 6.1.1.3 Tek ve çoklu dalgaboyu modu kalibrasyon ayarları Bilinen konsantrasyonlarda birçok standart çözeltinin absorbans değerleri belirlenerek yöntem kalibre edilir. Kalibrasyon eğrisini oluşturup saklamak için üç yöntem vardır. Her yöntemin izlediği talimatlar (Tablo 9). Tablo 9 Kalibrasyon ayarları Mod Açıklamalar Değerleri gir Analiz edilen çözeltinin absorbans değerleri ve konsantrasyon değerleri girilerek kalibrasyon tablosu oluşturulur. Absorbans değerleri standart konsantrasyonlara karşılık çizilir ve kalibrasyon eğrisi grafik olarak görüntülenir (sayfa 66). Standartları Oku Kalibrasyon tablosu standart çözeltilerin konsantrasyon değerleri girilip analiz edilen çözeltilerin absorbansları ölçülerek oluşturulur. Absorbans değerleri standart konsantrasyonlara karşılık çizilir ve kalibrasyon eğrisi grafik olarak görüntülenir (sayfa 68). Formülü Gir Kalibrasyon eğrisi konsantrasyon ve absorbans arasındaki matematiksel bağlantıdan doğrusal regresyonla vb. belirlenebiliyorsa, ilgili formül bir listeden seçilebilir (doğrusal, 2.veya 3.derece polinom) ve uygun faktörler girilebilir (sayfa 69). Kalibrasyon değerleri girilerek kalibrasyon Konsantrasyon/absorbans girin 1. Değerleri Gir seçeneğini seçin ve İleri tuşuna basın. 66 Gelişmiş İşlemler 2. Görüntülenen tabloya standart konsantrasyonları ve ilgili absorbans değerlerini girmek için "+" sembol düğmesine basın. Değerleri girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. OK tuşuna basın ve ilgili absorbans değerini girin. OK tuşuna basın. Girilen değer tabloda görüntülenir. Veri noktası girmek üzere her veri noktası için bu işlemi tekrarlayın. 3. Tablodaki bir değeri değiştirmek için uygun satırı vurgulayın, birim tuşuna (örn. mg/L) veya Abs tuşuna basıp alfanümerik tuş takımını ile değiştireceğiniz değeri girin. 4. Verilerin hepsi girildiğinde, Grafik tuşuna basın. Not: Korelasyon katsayısı (r2) eksenin sol alt kısmında gösterilir. 5. Doğrusal eğri standart denkleme karşılık gelir. 2. derece polinom eğrisi görüntülemek için Sonraki Eğri tuşuna basın. 3. derece polinom eğrisi görüntülemek için Sonraki Eğri tuşuna bir kez daha basın. 6. Ayarı Kapalı - Açık arasında değiştirmek için Kuvvet 0 tuşuna basın. Eğri artık koordinat sisteminin merkezinden geçer. Not: Bunun korelasyon katsayısına (r2) ters etkisi olabilir. 7. Tekrar tabloyu görüntülemek için Tablo tuşuna basın. 8. Tablo tamamlanıp eğri tipi de seçildikten sonra grafik görüntülendiğinde Bitti, tablo görüntülendiğinde Çıkış seçeneğini tıklatın. Gidin bölüm 6.1.1.4, sayfa 70. 67 Gelişmiş İşlemler Standartlar okutularak kalibrasyon 1. Standartları Oku ve İleri tuşlarına basın. 2. Görüntülenen tabloya standart konsantrasyonları girmek için "+" sembol düğmesine basın. Standart konsantrasyonu girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. OK tuşuna basın. 3. Tekrar "+" simgesine basın (oka bakın) ve bir sonraki standart konsantrasyonu girin. Tüm standart konsantrasyonlar girilene dek (en çok 24 çözelti) bu işlemi tekrarlayın. 4. Uygun konsantrasyonun bulunduğu satırı vurgulayın ve uygun standart çözeltinin bulunduğu küveti takın. 5. Sıfırlama çözeltisini hücre bölmesine koyun. Sıfırla tuşuna basın. 6. İlk standart çözeltiyi hücre bölmesine koyun. Oku tuşuna basın. İkinci standart çözeltiyi hücre bölmesine koyun. Oku tuşuna basın. Tüm standart çözeltiler ölçülene dek (en çok 24 çözelti) bu işlemi tekrarlayın. Girilen ve ölçülen veri tabloda görüntülenir. Not: Bir standart konsantrasyonu silmek için uygun satırı vurgulayıp Sil tuşuna basın. Analiz adım sürelerinin doğru ayarlanmasını sağlamak amacıyla gerekli olduğunda yardım etmesi için bir zamanlayıcı simgesi ekranda gösterilir (örn. reaksiyon süreleri, bekleme süreleri vb. tam olarak belirtilebilir). Belirtilen sürenin sonuna gelindiğinde sesli bir sinyal verilir. Zamanlayıcının kullanılmasının ölçüm programına etkisi yoktur. 7. Verilerin hepsi girildiğinde ve ölçümlerin tümü tamamlandığında, Grafik tuşuna basın. 8. Doğrusal eğri standart denkleme karşılık gelir. 2.dereceden polinom eğrisini görüntülemek için Sonraki Eğri tuşuna basınız ve 3.dereceden polinom eğrisini görüntülemek için tekrar Sonraki Eğri tuşuna basınız. 68 Gelişmiş İşlemler 9. Ayarı Kapalı - Açık arasında değiştirmek için Kuvvet 0 tuşuna basın. Eğri artık koordinat sisteminin merkezinden geçer. Not: Bunun korelasyon katsayısına (r2) ters etkisi olabilir. 10. Tekrar tabloyu görüntülemek için Tablo tuşuna basın. 11. Tablo tamamlanıp eğri tipi de seçildikten sonra grafik görüntülendiğinde Bitti, tablo görüntülendiğinde Çıkış seçeneğini tıklatın. Gidin bölüm 6.1.1.4, sayfa 70. Formül girilerek kalibrasyon 1. Formülü Gir ve İleri tuşlarına basın. 2. Formül tuşuna basın. Kullanılabilir formüllerin bir listesi (doğrusal, 2.ve 3.derece polinom) görüntülenir. Seçilen formüle bağlı olarak 4 katsayıya kadar girilebilir. Gerekli formül tuşuna basın. 3. Seçilen formüle bağlı olarak, gerekli katsayılar (a, b, c...) görüntülenir. Katsayı tuşuna basın ve alfanümerik tuş takımını kullanarak ilgili değerleri girin. Her bir girişten sonra girişi onaylamak için OK tuşuna basın. Not: Katsayılar 5 haneli ve artı veya eksi işaretli olabilir. 69 Gelişmiş İşlemler 6.1.1.4 Kullanıcı programını saklama Temel veri girişi tamamlandı. Değişken program verileriyle ilgili bir genel bakış görüntülenir. 1. Daha fazla teknik özellik girmek ya da varolanları değiştirmek için uygun satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. Verileri kaydetmek için Sakla tuşuna basın. 3. Program verilerini bir yazıcı veya USB hafıza çubuğuna göndermek için PC ve Yazıcı simgesine basın (ilk olarak USB hafıza çubuğunu USB arayüzüne bağlayın). Not: Test verileri, önceden kurulmuş PrgData klasöründe .csv ve .lst dosyası olarak formatlanacaktır. 4. Program verilerini bir cihazdan diğerine aktarmak için USB hafıza çubuğunda dbhlc adında bir klasör oluşturun ve .lst dosyalarını bu klasöre kopyalayın. (bkz. bölüm 6.7.2, sayfa 96). 6.1.1.5 Ek kullanıcı tanımlı parametreler ve fonksiyonlar Önceden tanımlanmış temel verilere ek olarak, kullanıcı programları için ek parametreler ve fonksiyonlar tanımlanabilir: • ölçme aralığı alt ve üst sınırları • zamanlayıcı fonksiyonları • kimyasal formüler Ölçüm aralığının alt ve üst sınırları En yüksek (üst) ve en düşük (alt) ölçüm değeri girilebilir. Okuma üst sınırın üzerinde veya alt sınırın altındaysa bir hata mesajı görüntülenir. 1. Program verileri genel bakışında uygun satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. Açık seçeneğini ayarlayın ve ölçüm aralığı değerlerini girmek için 0,000 tuşuna basın. OK tuşuna basarak girişi onaylayın. 70 Gelişmiş İşlemler Süre 1 / Süre 2 / Süre 3 / Süre 4: Bu fonksiyon zaman aralıklarını en çok dört zamanlayıcı için tanımlayabilir. Çalkala, Bekle ve Döndür gibi zamanlayıcı atamaları atanabilir. 1. Program verileri genel bakışında uygun satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. Zamanlayıcılar ekranın sol tarafındaki onay kutularıyla etkinleştirilir veya devre dışı bırakılır. Sonraki sütunda, ilgili çalışma adımlarına atanan adlar listesinden seçim yapılabilir. Üçüncü sütunda her zamanlayıcı için süre girilir (dd:sn cinsinden). Kimyasal formül 2 / kimyasal formül 3 / kimyasal formül 4: Kimyasal Formül 1 tanımlanmışsa, alternatif üç formül daha buraya girilebilir. 1. Program verileri genel bakışında uygun satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. Zamanlayıcılar ekranın sol tarafındaki onay kutularıyla etkinleştirilir veya devre dışı bırakılır. 3. Alfanümerik tuş takımını kullanarak başka bir kimyasal formül girmek için sol tuşa basın ve onaylamak için OK tuşuna basın. Kimyasal Formül 1 konsantrasyonundan ek kimyasal formül konsantrasyonunu hesaplamak amacıyla dönüştürme faktörünü girmek için sağ tuşa basın ve onaylamak için OK tuşuna basın. 4. Girilen verileri kaydetmek için Sakla tuşuna basın. Ana menüye dönmek için İptal tuşuna basın. 71 Gelişmiş İşlemler 6.1.2 Serbest programlama program tipi Serbest programlama Kullanıcının geliştirdiği orijinal yöntemlerin girilmesi için gelişmiş bir seçenektir. Serbest Programlama seçeneği seçildiğinde programlanan teste ait teknik özelliklerin genel bir görünümü görüntülenir. Kullanıcı yöntemini geliştirmek için giriş seçenekleri değiştirilebilir. Daha fazla bilgi için bk. Tablo 10. Giriş seçeneğini değiştirmek için uygun satırı seçip Düzenle tuşuna basın. Önemli Not: Serbest Programlama'yla devam etmeden önce Yeni Bir Kullanıcı Metodu Programlama'nın (bölüm 6.1.1, sayfa 61) 1-6 arası adımlarını uygulayın. Düzenlenecek veya tanımlanacak program noktasının bulunduğu satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. Tablo 10 Program noktaları tanımlamaları Program noktası Açıklama İsim Analiz parametresi adı Versiyon Kullanıcı tarafından atanan kısaltma ve sürüm numarası buraya girilir. Ölçüm Süreci Testin tam tanımı: ölçümün yapıldığı dalgaboyu sayısı, gerekli absorbans ölçümlerinin sayısı, kullanılacak tuşlar, ölçümler arasında bekleme süreleri vb. Formül Test sonuçlarının hesaplandığı formüllerin tanımı. Değişkenler Ekranda gösterilen değişkenlerin sayısı ölçüm sürecinin ve formüllerin tanımına bağlıdır. Dalgaboyları, faktörler, sabitler vb. sayısal değerlerin girişi. Zamanlayıcı 1, Zamanlayıcı 2, Zamanlayıcı 3, Zamanlayıcı 4 Kısaltma ve dört zamanlayıcıya kadar süre girilmesinde kullanılır. Uygun satırı vurgulayıp Düzenle tuşuna basın.Zamanlayıcılar ekranın sol tarafındaki denetim kutularıyla etkinleştirilir veya devre dışı bırakılır. Sonraki sütunda, ilgili çalışma adımlarını açıklayan adların listesinden seçim yapılabilir. Üçüncü sütunda her etkin zamanlayıcı için süre girilir. 6.1.2.1 Ölçüm süreci Ölçüm süreci; test ölçümlerini ve işlenmesini tanımlar: • Ölçümler kaç tane ve hangi dalga boyunda tamamlanmalıdır? • Kaç tane absorbans ölçümünün tamamlanması gereklidir? • Sıfırlama ve numune ölçümlerinin ne zaman tamamlanması gereklidir? • Ölçümler arasında bekleme süresi gerekli midir? • Tek tek program sıralarının tekrarlanması gerekli midir? Sıfırlama ve numune ölçümleri gibi ölçme sırasına ait öğeler ve zamanlayıcılar (reaksiyon süreleri, bekleme süreleri vb.) tek tek tanımlanır. 72 Gelişmiş İşlemler 6.1.2.2 Ölçme sırasına ait yeni öğe girme Önemli Not: Ölçüm sürecine ait her bileşeninin tamamlandıkları sırayla girilmesi gerekir. 1. Verilere genel bakışta Ölçüm Süreci satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. Düzenle tuşuna bir kez daha basıp, ardından da Yeni tuşuna basın. Tuşların içeriği ve tanımı [Z] tuşu / Sıfırlama 1. Sıfırlama ölçümünü programlamak için [Z] tuşuna basın. OK tuşuyla onaylayın. 2. Sırasıyla Yeni ve Sıfırla... tuşlarına basın ve sıfır ölçümünün tamamlanması gerektiği dalgaboyunu girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. OK tuşuna basın, OK tuşuna bir kez daha basarak girişi onaylayın. 3. Sıfırlama ölçümleri bir dizi dalgaboyunda tamamlanacaksa, yukarıdaki iki adımı her dalgaboyu için tekrarlayın. Not: Girilen ölçüm sırası görüntülenir. Proses Zamanlayıcı tuşu 1. Hesaba katılacak bekleme, tepki ve işleme sürelerini girmek için Proses Zamanlayıcı tuşuna basın. Süreyi girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. OK tuşuna basın, OK tuşuna bir kez daha basarak girişi onaylayın. Not: Bu süre ölçüm süreciyle bütünleşir. Not: Girilen ölçüm sırası görüntülenir. 73 Gelişmiş İşlemler [R] tuşu / Okunuyor... 1. Analiz edilmesi gereken maddenin ölçümünü programlamak için [R] tuşuna basın. OK tuşuyla onaylayın. 2. Sırasıyla Yeni ve Okuyor... tuşlarına basıp ölçümün yapılması gereken dalgaboyunu girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. OK tuşuna basın, OK tuşuna bir kez daha basarak girişi onaylayın. 3. Ölçümler bir dizi dalgaboyunda tamamlanacaksa yukarıdaki iki adımı her dalgaboyu için tekrarlayın. Not: Girilen ölçüm sırası görüntülenir. { } tuşu Tekrarlanacak ölçüm sırası öğeleri köşeli parantezleri içine alınmıştır. Sol köşeli parantezi "{" tekrarlanacak sıranın başlangıcını, sağ köşeli parantezi de "}" sonunu gösterir. Not: Sol köşeli parantezi girilene kadar sağ köşeli parantezini gösteren tuş devre dışı kalır. 1. { tuşuna basın. 2. Tekrarlanması gereken sırayı tanımlayan tuşa basın: [Z] veya [R]. OK tuşuyla onaylayın. 3. Sırasıyla Yeni ve Sıfırlanıyor... veya Okuyor... tuşlarına basıp ölçümün yapılması gereken dalgaboyunu girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. OK tuşuna basın, OK tuşuna bir kez daha basarak girişi onaylayın. 4. Sırayı bitirmek için } tuşuna basın. Not: Ölçüm sırasının farklı aşamalarında sıfırlama ölçümü gibi bir eylem tekrarlanıyorsa, işlem serisi sıralı olarak numaralandırılır (örn. Z1, Z2 vb.). Ölçüm sırası öğesini silme Uygun satırı vurgulayıp Sil tuşuna basın. Öğe silinir. Bir ölçüm sırası öğesini ekleme Eklemenin yapılacağı ölçüm sırası satırını seçip Yeni tuşuna basın. Yeni öğe seçili konuma girilebilir. Giriş bittiğinde, "Ölçüm Süreci" ekranında OK tuşuna basın. Artık verilere genel bakış görüntülenir. 74 Gelişmiş İşlemler 6.1.2.3 Kalibrasyon formülünü girme (değerlendirme formülü) Kalibrasyon formülü (değerlendirme formülü) hesapların, ara ve nihai sonuçların görüntülenmesini tanımlar. Ölçüm sırasına ait önceden tanımlanmış öğeler konsantrasyonların hesaplanmasına temel oluşturur. Kalibrasyon formülü C1 girme 1. Verilere genel bakışta Formül satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. C1: Kapalı satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 3. C1: Kapalı seçeneğini bir kez daha belirleyip Düzenle tuşuna basın. Ekran C1: Açık olarak değişir. 4. Formülü tanımlamak için sonraki C1 = satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. Düzenleme hakkında daha ayrıntılı bilgi için bkz. Tablo 11 formül tuşları. Not: Değerlendirme formülü girişe uygun olarak ekranda art arda oluşturulur. Not: Ok tuşu en son girilen formül öğesini siler. 75 Gelişmiş İşlemler Tablo 11 Formül tuş açıklamalarını düzenleme Ekran Tuş Abs/ Değişkenler Görüntülenen listeden tanımlı ölçüm sırasının gerekli öğesini ve buna bağlı olarak da ilgili ölçüm dalgaboyunu seçmek için Abs/Değişkenler tuşuna basın; böylece, bu formülde hesaba katılabilir. Yeni Numara Yeni faktör veya sabit sayı girmek için Yeni Numara tuşuna basın. +– ÷x 76 Açıklama Matematik işlemi girmek için +– ÷x tuşuna basın. İşlemi seçin ve onaylamak için OK tuşuna basın. Matematik işlemlerinin kullanılabilir seçimleri tanımlanan formüle bağlıdır. Bu, tanımlanan formülde parantez içindeki bir terime veya bir logaritma hesaplamasına matematiksel olarak izin verilebilir olması durumunda sadece "( )" veya "ln"/"log" vb. gibi fonksiyonların etkin oldukları anlamına gelmektedir (aynı zamanda diğer tüm temel matematik işlemleri için de bu geçerlidir). Şu matematik işlemler kullanılabilir: • + (Toplama) • – (Çıkarma) • ÷ (Bölme) • x (Çarpma) • ^ (Üst) • Ln (Doğal logaritma) • Log (Bayağı logaritma) Gelişmiş İşlemler Tablo 11 Formül tuş açıklamalarını düzenleme (devam) Ekran Tuş Açıklama >=< Formüle mantıksal ifadeleri/bağlantıları/koşulları eklemek için >=< tuşuna basın. Şu fonksiyonlar kullanılabilir: = (Eşittir), < (Küçüktür), > (Büyüktür), <= (Küçüktür veya Eşittir), >= (Büyüktür veya Eşittir), IF (Eğer), THEN (Sonra), ELSE (Değilse) C1 değerlendirme formülü tamamen girildiğinde onaylamak için OK tuşuna basın. Formül ekranına dönmek için OK tuşuna bir kez daha basın. C1 formülü girilip onaylandığında parametre adı, ölçme aralığı üst ve alt sınırları, ekran sonucu (evet, hayır) girilebilir. Sonraki kalibrasyon formülünü girin (C2 veya Cn) 1. C2: Kapalı satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. C2: Kapalı seçeneğini bir kez daha belirleyip Düzenle tuşuna basın. Ekran C2: Açık olarak değişir. 3. Formülü tanımlamak için sonraki C2 = satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. Tablo 11 konusunda açıklanan tuşlara ek olarak kullanılabilir yalnızca bir tuş vardır: Kons. Seç tuşu Zaten tanımlanmış formülün (burada C1) C2 formülü için hesaba katılması gerekiyorsa Kons. seç tuşuna basın. Formül numarasını girip (örn. C1 için 1) onaylamak için OK tuşuna basın. Cn artık matematik işlemine bağlanabilir. Not: Hesaplanacak Cn konsantrasyonları şu sırada numaralandırılır: C1, C2, C3 vb. Not: İlk Cn formülü tanımlandığında Formül listesi otomatik olarak Cn+1 olarak uzatılır. 77 Gelişmiş İşlemler 6.1.2.4 Değişkenleri girme 1. Verilere genel bakışta Değişkenler satırını vurgulayıp Düzenle tuşuna basın. 2. Düzenlenecek değişkeni seçip Düzenle tuşuna basın, çalışma prosedüründe belirtilen verileri (F1, F2, λ1, U1 vb.) girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Her girişi onaylamak için OK tuşuna basın. Değişken kısaltmaları: F1: Faktör 1 F2: Faktör 2 λ1: Dalgaboyu 1 U1: ilk kimyasal formül için Dönüştürme Faktörü 1 U2: ikinci kimyasal formül vb. için Dönüştürme Faktörü 2 6.1.2.5 Serbest programlama kullanıcı programını kaydetme 1. Girilen verileri kaydetmek için Sakla tuşuna basın. Veriler herhangi bir veri noktası altında (Ölçme Sırası, Formül, Zamanlayıcı vb.) saklanabilir. 2. Program verilerini bir yazıcı veya USB hafıza çubuğuna göndermek için PC ve Yazıcı simgesine basın (ilk olarak USB hafıza çubuğunu USB arayüzüne bağlayın). Not: Test verileri, önceden kurulmuş PrgData klasöründe .csv ve .lst dosyası olarak formatlanacaktır. 3. Program verilerini bir cihazdan diğerine aktarmak için USB hafıza çubuğunda dbhlc adında bir klasör oluşturun ve .lst dosyalarını bu klasöre kopyalayın (bkz. bölüm 6.7.2, sayfa 96). 6.1.3 Kullanıcı programı seçme 1. Program numaralı kullanıcı programlarının alfabetik listesini görüntülemek için Ana Menü'de Kullanıcı Programları tuşuna basın. Kullanıcı Programları listesi görüntülenir. Not: Listede hızlı bir şekilde dolaşmak için kaydırma çubuğunu kullanın. Not: Basarak seçimi vurgulayın veya programı numarasına göre aramak için Numara ile Seçin tuşuna basın. 2. Programı çalıştırmak için Başlat tuşuna basın. 78 Gelişmiş İşlemler 6.1.4 Sık kullanılanlar listesinde kullanıcı programlarını ekleme, düzenleme ve silme Kullanıcı Programı menüsünde en sık kullanılan testler/yöntemler seçimi basitleştirmek amacıyla sık kullanılanlar listesine de eklenebilir. 1. Ana Menü'de Kullanıcı Programları tuşuna basın. Kullanıcı Programları listesi görüntülenir. 2. Basarak seçimi vurgulayın veya programı numarasına göre aramak için Numara ile Seçin tuşuna basın. Not: Listede hızlı bir şekilde dolaşmak için kaydırma çubuğunu kullanın. Test numarasını (program numarasını) girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın, onaylamak için de OK tuşuna bazın. 3. Program Seçenekleri tuşuna basın. 4. Sık Kullanılanlara Ekle, Düzenle veya Sil tuşuna basın, onaylamak için de OK tuşuna basın. Not: Kayıtlı program Kullanıcı Programları menüsünden silindiyse Sık Kullanılan Programlar listesinden de silinir. 6.1.4.1 Sık kullanılanlara Ekleme 1. Sık Kullanılanlara Ekle tuşuna basın, onaylamak için de OK tuşuna basın. Program Sık Kullanılanlar listesine eklenir. 79 Gelişmiş İşlemler 6.1.4.2 Düzenleme 1. Düzenle tuşuna basın, onaylamak için de OK tuşuna basın. Programlanan testin teknik özelliklerine ait bir genel görünüm görüntülenir. Giriş seçenekleri hakkında daha fazla bilgi bölüm 6.1.2, sayfa 72 bölümünde verilmektedir. 6.1.4.3 Silme 1. Sil tuşuna basın, onaylamak için de OK tuşuna basın. Program Kullanıcı Programları listesinden silinir. Not: Kayıtlı program Kullanıcı Programları menüsünden silindiyse Sık Kullanılan Programlar listesinden de silinir. 80 Gelişmiş İşlemler 6.2 Sık Kullanılanlar Kayıtlı Programlar menüsü ve Kullanıcı Programları menüsünde en sık kullanılan testler/yöntemler seçimi basitleştirmek amacıyla sık kullanılanlar listesine de eklenebilir. Kayıtlı Programlar ve/veya Kullanıcı Programları sık kullanılanlar listesine veya sık kullanılan programlara eklemek için bkz. bölüm 6.1.4, sayfa 79. 6.2.1 Sık kullanılan programı geri çağırma 1. Ana Menü'de Sık Kullanılan Programlar tuşuna basın. Sık Kullanılan Programlar listesi görüntülenir. 2. Basarak seçimi vurgulayın. Not: Listede hızlı bir şekilde dolaşmak için kaydırma çubuğunu kullanın. Not: Programı numarasına göre aramak için Numara ile Seç tuşuna basın. Test numarasını (program numarasını) girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın, girişi onaylamak için de OK tuşuna bazın. 3. Başlat tuşuna basın. 6.2.2 Bir sık kullanılan programı silme 1. Ana Menü'de Sık Kullanılan Programlar tuşuna basın. Sık Kullanılan Programlar listesi görüntülenir. 2. Basarak seçimi vurgulayın. Not: Listede hızlı bir şekilde dolaşmak için kaydırma çubuğunu kullanın. Not: Programı numarasına göre aramak için Numara ile Seç tuşuna basın. Test numarasını (program numarasını) girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın, girişi onaylamak için de OK tuşuna bazın. 3. Programı Kaldır tuşuna basın, onaylamak için de OK tuşuna basın. Not: Sık Kullanılan Programlar silinirse Kullanıcı Programları veya Kayıtlı Programlar konumunda kalmaya devam eder. Not: Kayıtlı program Kullanıcı Programları menüsünden silindiyse Sık Kullanılan Programlar listesinden de silinir. 81 Gelişmiş İşlemler 6.3 Standart Ekleme – sonuçları izleme/kontrol etme Ölçülen değerlerin doğruluğu (numunede parametrenin gerçek konsantrasyonuyla uygunlukları) ve kesinliği (aynı konsantrasyonda test parametresinin bulunduğu birçok numuneden elde edilen ölçüm sonuçlarının uygunluğu) standart ekleme yöntemi kullanılarak saptanabilir veya iyileştirilebilir. Bu yöntem (aynı zamanda spiking olarak da bahsedilir), örneğin analizin sonucunu saptıran numune içerisindeki maddeler (numune matris etkisi), arızalı bir ölçüm cihazı veya bulaşmış reaktifler gibi numuneye özel etkileşim faktörlerinin tanımlanmasına yardım eder. Yöntem: Test maddesine ait standart çözeltinin tanımlı miktarı (konsantrasyon) numuneye eklenir. Algılama oranı, %100'e yakın olmalıdır. Saptama oranı = Standart ekleme sonrası ölçülen değer Standart ekleme sonrası beklenen değer Saptama oranı Sonuç %100 Doğru olan ölçüm sonuçları olasılığı yüksek. < %100 Varsayım: Analiz sonucu numunedeki maddeler nedeniyle sapmıştır (numune matris etkisi) Numune matris etkisi olup olmadığını saptamak için test edin: Numune yerine distile su kullanın. Prosedürde açıklandığı şekilde standart çözeltiyi ekleyin. Saptama oranı Sonuç %100 Numunedeki iyonlar analizle etkileşime girip elde edilecek sonuçların yanlış olmasına neden oluyor. ≠ %100 Girişim yapan iyon yok. Girişim yapan diğer faktörleri tanımlamak için ölçüler: Kontrol listesi: 1. Prosedürün doğru olarak tamamlanıp tamamlanmadığını kontrol edin: a. Eklenen reaktifler doğru sırada kullanılıyor mu? b. Renk oluşumu için yeterli süre bekleniyor muı? c. Doğru cam gereçler kullanılıyor mu? d. Cam gereçler temiz mi? 82 Gelişmiş İşlemler e. Test için numunenin belirli bir sıcaklıkta olması gerekiyor mu? f. Numunenin pH değeri doğru aralıkta mıydı? g. Pipet hacmi doğru mu? 2. Yeni hazırlanmış reaktiflerle standart ekleme prosedürünü tekrarlayarak kullanılan reaktifleri kontrol edin. Saptama oranı Sonuç %100 Orijinal olarak kullanılan ayırıcılar bozuk. Standart çözeltiyi kontrol edin: Yeni hazırlanmış standart çözeltiyle standart ekleme prosedürünü tekrarlayın. Saptama oranı Sonuç %100 Orijinal olarak kullanılan standart çözelti bozuk. Bu yöntemlerin hiçbiri sorunu çözmüyorsa üretici veya satış temsilcinizle görüşün. 6.3.1 Standart eklemeyi tamamlama Standart eklemeyi ilgili prosedüre uygun olarak tamamlayın. Farklı iki yöntem vardır: Pik hacmi (Standart ekleme): Tanımlı hacimde olan standart çözelti önceden analiz edilmiş numuneye yavaş yavaş eklenir. Numune her eklemeden sonra yeniden ölçülür. Numune hacmi: Bilinen konsantrasyona ait standart çözeltinin tanımlanmış bir hacmi prosedürde belirtilen numune hacmine eklenir; her eklemeden sonra numune ölçülür. Çoğu durumda üç farklı standart çözelti hazırlanır; prosedür bunların her biri için tekrarlanır. Not: Numune için kullanılan birimler ve kimyasal formüller standart çözeltiler için kullanılır. Sonraki girişlerde doğru birimlerin kullanımını sağlamak için dikkatli olun. Pik hacmi/numune hacmi yöntemleri 1. Ana menüde Kayıtlı Programlar seçeneğini belirleyin. Gereken programı seçin. 2. Başlat tuşuna basın. 3. Standart çözelti eklenmeden, numuneyi Prosedürler Kılavuzundaki talimatlara uygun olarak analiz edin. Ölçüm tamamlandığında, numune küvetini/hücresini küvet/numune tutucusu içinde bırakın. 83 Gelişmiş İşlemler 4. Seçenekler>Daha fazla...>Standart Ekleme tuşuna basın. Standart ekleme prosedürünün verilerine ait bir genel görünüm görüntülenir. 5. Standart konsantrasyonu, numune hacmi (toplam) ve standart ekleme hacminin standart değerlerini kabul etmek için OK tuşuna basın. Bu değerlerin herhangi birisini değiştirmek istiyorsanız Düzenle tuşuna basın. 6. Değiştirmek için değere ait tuşa basın. Değeri değiştirmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. 7. Standart ekleme hacimlerini girmek için tuşlara basın. Yeni veri girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın ve OK tuşuna basın. 84 Gelişmiş İşlemler Okuma değerleri tablosu açıklaması • Birinci sütunda standart ekleme hacmi gösterilir. 0 mL; standart eklenmemiş numune için kullanılır. • İkinci sütunda standart eklenmiş ve eklenmemiş numuneye ait okuma değerleri gösterilir. • Üçüncü sütunda eklenen standarda ait saptama oranı gösterilir. Not: Siyahla vurgulanan satır etkindir. 8. Cihazdaki standart eklenmemiş olan numuneye ait okuma değeri otomatik olarak 0 mL altında gösterilir. 9. Prosedürde açıklandığı şekilde standart ekleme çözeltisini hazırlayın. 10. Tabloda birinci standart ekleme hacmini seçmek için ok tuşlarını kullanın; eklenen standart hacmine uygun küveti hücre bölmesine takın. Oku tuşuna basın. Prosedürü, 8. noktadan başlayarak diğer tüm standart ekleme çözeltileriyle tekrarlayın. 11. Tüm standart ekleme çözeltileri ölçüldükten sonra Grafik tuşuna basın. Standart ekleme veri noktalarından geçen regresyon doğrusu görüntülenir. r2 korelasyon katsayısı veri noktalarının doğruya ne kadar yakın olduğunu gösterir. Korelasyon katsayısı = 1 olursa eğri doğrusaldır. Eğri üzerinde gösterilen konsantrasyon standart eklenmemiş numuneye ait tahmini konsantrasyondur. Not: Eğri menüsünde, Eğri tuşundaki ad Tablo olarak değişir. Tüm verileri tabloda yeniden görüntülemek için Tablo tuşuna basın. 12. Eklenen standart çözeltiler ve ideal doğru (dedeksiyon oranı %100) arasındaki ilişkiyi görüntülemek için ideal doğru tuşuna basın. 85 Gelişmiş İşlemler 6.4 Tek Dalgaboyu (absorbans, konsantrasyon ve transmitans ölçümleri) Tek Dalgaboyu modu üç biçimde kullanılabilir. Örneğin, tek dalgaboyundaki ölçümler; cihaz absorbans, transmitans yüzdesi veya analitik işlem uygulanan çözeltilere ait konsantrasyonun ölçmesi için ayarlanabilir. Absorbans, numune tarafından soğurulan ışık miktarını absorbans birimi cinsinden ölçer. % Transmitans numuneden geçip dedektöre ulaşan orijinal ışığın yüzdesini ölçer. Absorbans okuma değerlerini konsantrasyona dönüştürmek üzere özel bir çarpan seçmek için konsantrasyon faktörünü açın. Konsantrasyona karşı absorbans grafiğinde, konsantrasyon faktörü doğrunun eğimidir. 6.4.1 Tek dalgaboyu modunu ayarlama Ana Menü'de Tek Dalgaboyu tuşuna basın. Parametre Ayarı için Seçenekler tuşuna basın. Tablo 12 Tek dalgaboyunu ayarlama seçenekleri Seçenekler Açıklama Daha fazla Diğer Seçenekler için Yükle: Kapalı/Açık Yükle: Açık ayarında, tüm ölçüm verileri otomatik olarak saklanır. Yükle: Kapalı ayarında, hiçbir ölçüm verisi otomatik olarak saklanmaz. % Trans/Abs Transmitans yüzdesi, konsantrasyon veya absorbans okuma değerleri arasında geçiş yapmak için λ Dalgaboyu Ölçüm dalgaboyunu girmek için. Ölçüm dalgaboyunu girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Girilen dalgaboyu 340–900 nm aralığında olmalıdır. Zamanlayıcı simgesi Bu, kronometre gibi çalışır. Analiz adım sürelerinin doğru ayarlanmasına yardımcı olur (örn. reaksiyon süreleri, bekleme süreleri vb. tam olarak belirtilebilir). Belirtilen sürenin sonuna gelindiğinde sesli bir sinyal verilir. Zamanlayıcı kullanılmasının ölçüm programına etkisi yoktur. Konsantrasyon Faktörü Absorbans değerlerini konsantrasyon değerlerine dönüştürme için çarpım faktörü. Konsantrasyon Çözünürlüğü Hesaplanan konsantrasyon okuma değerlerinde ondalık noktanın yerini seçmek için. Kullanıcı Programı olarak kaydet Seçili parametreleri Kullanıcı Programı olarak saklamak için, bkz. bölüm 6.1, sayfa 61 Veri Geri Çağırma Kaydedilen ölçüm verilerini veya süreyi hatırlar; bkz. bölüm 5.3, sayfa 36. Cihaz Ayarları Cihazla ilgili temel veriler, bkz. bölüm 5.2, sayfa 27. 86 Gelişmiş İşlemler Konsantrasyon faktörü: 1. Seçenekler menüsünde Konsantrasyon Faktörü: Kapalı tuşuna basın. Özelliği vurgulamak için Açık tuşuna basın. 2. "Faktör" tuşuna basıp absorbans okuma değerleriyle çarpılacak faktörü girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Konsantrasyon ölçümlerine birim seçmek veya yeni bir birim oluşturmak için "Birim" tuşuna basın. 3. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Konsantrasyon çözünürlüğü: 1. Seçenekler menüsünde Konsantrasyon Çözünürlüğü tuşuna basın. 2. İşlemi seçin ve onaylamak için OK tuşuna basın. 6.4.2 Tekli dalgaboyu ölçümlerini alın 1. Kör küveti/hücreyi küvet/numune hücre tutucusuna takın. Sıfırla tuşuna basın. Not: Oku tuşu sadece sıfırlama ölçümü yapıldıktan sonra tamamlanır. 2. Numune küvetini/hücresini küvet/numune hücre tutucusuna takın. Oku tuşuna basın. 3. Veri saklama için bkz. bölüm 5.3.1, sayfa 36. 87 Gelişmiş İşlemler 6.5 Çoklu Dalgaboyu modu – birden çok dalgaboyundaki ölçümler Çoklu dalgaboyu modunda, absorbans değerleri dört dalgaboyuna kadar ölçülebilir; sonuçlar toplam, fark ve bağlantıların elde edilmesi için matematik işlemine tabi tutulur. Absorbans, numune tarafından soğurulan ışık miktarını absorbans birimi cinsinden ölçer. % Transmitans numuneden geçip dedektöre ulaşan orijinal ışığın yüzdesini ölçer. Konsantrasyon faktörünün açılması, absorbans değerlerinin konsantrasyona dönüştürülmesi için özel bir çarpan seçilmesini sağlar. Konsantrasyona karşı absorbans grafiğinde, konsantrasyon faktörü doğrunun eğimidir. Konsantrasyon, her dalgaboyuna ait, kullanıcı tarafından girilen tek faktör kullanılarak hesaplanır. 6.5.1 Farklı dalgaboylarında okuma modu ayarlama Ana Menü'de Çoklu Dalgaboyu tuşuna basın. Parametre Ayarı için Seçenekler tuşuna basın. Tablo 13 Çoklu dalgaboyunu ayarlama seçenekleri Seçenekler Açıklama Daha fazla Diğer Seçenekler için Yükle: Kapalı/Açık Yükle: Açık ayarında, tüm ölçüm verileri otomatik olarak saklanır. Yükle: Kapalı ayarında, hiçbir ölçüm verisi otomatik olarak saklanmaz. % Trans/Abs Transmitans yüzdesi, konsantrasyon veya absorbans okuma değerleri arasında geçiş yapmak için λ Dalgaboyu Ölçüm dalgaboyunu girmek için. Ölçüm dalgaboyunu girmek için alfanümerik tuş takımını kullanın. Girilen dalgaboyu 340–900 nm aralığında olmalıdır. Zamanlayıcı simgesi Kronometre gibi çalışır. Analiz adım sürelerinin doğru ayarlanmasına yardımcı olur (örn. tepki süreleri, bekleme süreleri vb. tam olarak belirtilebilir). Belirtilen sürenin sonuna gelindiğinde sesli bir sinyal verilir. Zamanlayıcı kullanılmasının ölçüm programına etkisi yoktur. Konsantrasyon Faktörü Absorbans değerlerini konsantrasyon değerlerine dönüştürmek için çarpım faktörü. Konsantrasyon Çözünürlüğü Hesaplanan konsantrasyon okuma değerlerinde ondalık noktanın yerini seçmek için. Absorbans Formülü Değerlendirilen numuneler için hesaplama temeli 88 Gelişmiş İşlemler Tablo 13 Çoklu dalgaboyunu ayarlama seçenekleri (devam) Seçenekler Açıklama Kullanıcı Programı olarak kaydet Seçili parametreleri Kullanıcı Programı olarak saklamak için, bkz. bölüm 6.1, sayfa 61 Veri Geri Çağırma Kaydedilen ölçüm verilerini veya süreyi hatırlar; bkz. bölüm 5.3, sayfa 36. Cihaz Ayarları Cihazla ilgili temel veriler, bkz. bölüm 5.2, sayfa 27. λ / Absorbans formülü: 1. Absorbans Formülü tuşuna basın. 2. Üst tuşta seçilen formül dalgaboyu sayısıyla aşağıda görünecek katsayı tuşlarını saptar. Absorbans formülünü değiştirmek için üst tuşa basın; görüntülenen listeden bir formül seçip OK tuşuna basın. Yeni formül seçildiğinde, aşağıdaki değişken sayısı eşleşmek üzere değişir. Şu formüller kullanılabilir: K1A1+K2A2 K1A1+K2A2+K3A3 K1A1+K2A2+K3A3+K4A4 K1A1/K2A2 (K 1 A 1 + K 2 A 2 ) / K 3 A 3 (K 1 A 1 + K 2 A 2 ) / (K 3 A 3 + K 4 A 4 ) A1 dalgaboyu 1'deki absorbansla ilgilidir A2 dalgaboyu 2'deki absorbansla ilgilidir vb. K1 dalgaboyu 1'deki katsayıyla ilgilidir K2 dalgaboyu 2'deki katsayıyla ilgilidir vb. Çıkarma işlemi gerektiğinde katsayılar negatif olarak ayarlanabilir. 89 Gelişmiş İşlemler 3. Dalgaboyunu değiştirmek için ”λx:“ tuşlarından birine basın. İstediğiniz dalgaboyu katsayısını nümerik tuş takımına girin. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. 4. Katsayıyı değiştirmek için ”KX:“ tuşlarından birine basın. İstediğiniz katsayıyı nümerik tuş takımına girin. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Not: Cihaz, en fazla 5 basamağa kadar izin verir, en fazla 4 basamağa izin verilen ondalık noktanın arkasındaki basamaklar da buna dahildir. Konsantrasyon faktörü: 1. Seçenekler menüsünde Konsantrasyon Faktörü: Kapalı tuşuna basın. Özelliği vurgulamak için Açık tuşuna basın. 2. Absorbans değerlerinin çarpılacağı faktörü girmek için ”Faktör“ tuşuna basın. Konsantrasyon ölçümlerine birim seçmek veya yeni bir birim oluşturmak için "Birim" tuşuna basın. 3. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Konsantrasyon çözünürlüğü: 1. Seçenekler menüsünde Konsantrasyon Çözünürlüğü tuşuna basın. 2. İşlemi seçin ve onaylamak için OK tuşuna basın. 90 Gelişmiş İşlemler 6.5.2 Çoklu dalgaboyu modunda ölçüm tamamlama 1. Şahidi küvet/numune hücre tutucusuna takın. Sıfırla tuşuna basın. Not: Oku tuşu sıfırlama ölçümü tamamlanana kadar etkin hale gelmez. 2. Numune küvetini/hücresini küvet/numune hücre tutucusuna takın. Oku tuşuna basın. 3. Veri saklama için bkz. bölüm 5.3.1, sayfa 36. 91 Gelişmiş İşlemler 6.6 Absorbans/transmitans süresi Süre Modu kullanıcının belirttiği sürede absorbans veya transmitansta verilerin toplanması için kullanılır. Veriler toplandıktan sonra grafik veya tablo formatında görüntülenebilir. 6.6.1 Süre ayar parametreleri Ana Menü'de Süre moduna basın. Parametrenin konfigure edilmesi için Seçenekler tuşuna basın. Tablo 14 Süre ayar parametreleri Seçenek Açıklama Daha fazla Diğer Seçenekler için Sakla simgesi Taranan verileri saklamak için Süre ve Aralık Veri toplama için toplam süreyi ve veri toplama noktalarının arasındaki zaman aralığını girmek için λ Dalgaboyu ayarını girmek için İnceleme Tablosu Absorbans, transmitans veya konsantrasyondaki okuma değerlerini görüntülemek için. Bu, numune verileri toplandıktan sonra değiştirilebilir. Ölçek ve Birimler Ölçek: Otomatik ölçeklendirme modunda y ekseni otomatik olarak ayarlanır; böylece toplam tarama görüntülenir. Manuel ölçeklendirme modu tarama bölümlerinin görüntülenmesini sağlar. Birimler: Absorbans veya transmitans seçimi. Veri Gönder Verileri yazıcı, bilgisayar veya USB hafıza çubuğuna (Tip A) göndermek için Veri Geri Çağırma Kaydedilen ölçüm verilerini veya süreyi hatırlar; bkz. bölüm 5.3, sayfa 36. Cihaz Ayarları Cihazla ilgili temel veriler, bkz. bölüm 5.2, sayfa 27. 92 Gelişmiş İşlemler Süre ve aralık: 1. Seçenekler menüsünde Süre ve Aralık tuşuna basın. 2. Toplam süre ve okuma süresini girip, onaylamak için OK tuşuna basın. Not: Toplamda 500 ölçüm adımı gerçekleştirilebilir. Bu ölçüm sayısının aşılmasına neden olacak bir toplam süre ve zaman aralığının seçilmesi, zaman aralığını otomatik olarak tanımlayıp OK tuşunu devre dışı bırakır. Ölçek ve birimler: 1. Seçenekler menüsünde Ölçeklendirme ve Birimler tuşuna basın. 2. Gerekli birim olarak Abs veya %T seçeneğini vurgulayın. 3. Grafiğin y ekseninde Otomatik veya Manuel seçeneğini vurgulayın. Not: Manuel ölçeklendirme seçiliyse, ymin sınırlarını ayarlamak için alfanümerik tuş takımını kullanın. ve ymaks.. Grafik yalnızca seçili aralıktaki değerleri görüntülemek için ayarlanmış. Otomatik ölçeklendirme seçiliyse cihaz sınırları otomatik olarak ayarlar; böylece toplam aralık görüntülenebilir. 4. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. 5. Tarama moduna dönmek için Geri Dön tuşuna basın. 6.6.2 Süre taraması okuma Parametreler seçildikten sonra cihazın sıfırlanması gerekir; ardından numune analiz edilir. 1. Şahit küveti/hücreyi küvet/numune hücre tutucusuna takın. Sıfırla tuşuna basın. Şahit okuma değeri ekranda görüntülenir. 2. Numune küvetini/hücresini küvet/numune hücre tutucusuna takın. Oku tuşuna basın. Süre (kinetik) verilerini toplamayı başlatın. Not: Ölçüm sırasında Sıfırla ve Oku tuşları İşaretle ve Durdur tuşlarına dönüşür. 93 Gelişmiş İşlemler • Alınmış sonraki veri noktasını işaretlemek için İşaretle seçeneğini belirleyin. Bu işaret cihaz tarafından kullanılamasa da kullanıcı tarafından kullanılabilir; numunenin veya başka reaktifin eklenmesi gibi önemli bir olayı belirtebilir. İşaret tabloda da gösterilir. • Numune okuma değerlerinin alınmasını durdurmak için Durdur tuşuna basın. 6.6.3 Süre verileri analizi Veriler toplandıktan sonra, grafik verileri üzerinde aşağıdaki değişiklikler yapılabilir: Şu koşullarda Süre Programı tamamlanır: 94 • Ses açıksa, okumalar bittiğinde cihaz sesli çağrı verir. • Grafik tam boyutta görüntülenir. • x ekseni ölçeklendirmesi otomatik olarak oluşturulur. • Dikey navigasyon çubuğunda İmleç fonksiyonları vurgulanmıştır. Gelişmiş İşlemler 6.6.3.1 Süre taraması veya süre tarama analizine ait navigasyon Süre taraması tamamlandıktan sonra, süre ve absorbans/transmitans verileri eğri olarak görüntülenir. İmlecin eğri üzerine getirildiği yerde, bu noktaya kadar geçen süre ve ilgili absorbans vurgulanır. Tablo 15 Süre taramasında navigasyon İmleç Fonksiyonu/ Yakınlaştırma Fonksiyonu İmleç Simgesi (İmleç Modu Seçimi) Açıklama Delta modu: İkinci bir imleç vurgulanır. Sabit imlecin yeri önceden İmleç Modu Tek bölümünde tanımlanmıştır. Ölçüm eğrisi üzerinde herhangi bir noktayı seçmek için etkin imleci kullanın. Sabit imleç farkı eğri üzerinde gösterilir. Delta değerleri uygun şekilde vurgulanıp x ve y ekseni üzerinde görüntülenir. Eğrinin eğimi ve Delta modundaki imleç noktaları arasındaki korelasyon katsayısı (r2) eğrinin alt kısmında gösterilir. İmleç Modu Tek: İmleç taramada seçilen her ölçüm noktasına taşınır. Ok tuşları Ok tuşları, imleci (seçilen moda bağlı olarak) sonraki veri noktasına taşımak için kullanılır (sağ/sol). Veri noktası verileri (dalgaboyu/absorbans veya transmitans değeri) x ve y eksenlerinde vurgulanır. Not: İlişkili verileri görüntülemek için eğride herhangi bir noktaya basın. Yakınlaştır Simgesi Bu fonksiyon imleç çevresindeki bölümün büyütülmesinde kullanılır. Orijinal eğri boyutu yakınlaştır simgesine bir kez daha basılarak geri yüklenebilir. 6.7 Sistem kontrolleri 1. Ana Menü'de Sistem Kontrolleri tuşuna basın. Sistem Kontrolleri menüsünde cihaz bilgileri ve farklı performans testleri vardır. 95 Gelişmiş İşlemler 6.7.1 Cihaz Bilgisi 1. Sistem Kontrolleri menüsünde Cihaz Bilgisi tuşuna basın. 2. Model, seri numarası ve yazılım versiyonu görüntülenir. 6.7.2 Cihaz yazılımını güncelleme İnternetteki www.hach-lange.com sitesinden güncelleme yazılımı almak için. 1. http://www.hach-lange.com adresine gidin 2. Ülkeyi seçip Download>Software yolunu izleyin. 3. ”Search for documents“ (Belge Arama) alanına DR 2800 girin. 4. Uygun yüklemeyi bulup, dosyaların USB hafıza çubuğuna (Bölüm 9, sayfa 117) veya bilgisayara kaydedilmesiyle ilgili talimatları uygulayın. 5. ZIP dosyasını açıp dosyaları USB hafıza çubuğuna kaydedin. 6. Sistem Kontrolleri menüsünde Cihaz Güncellemesi tuşuna basın. 7. USB hafıza çubuğunu USB ara yüzüne (Tip A) bağlayın, bkz. bölüm 3.4, sayfa 12. 8. OK tuşuna basın. Bağlantı otomatik olarak kurulup yazılım güncellenir. 9. Sistem Kontroller menüsüne dönmek için OK tuşuna basın. Not: Cihaz yazılımı güncellendiğinde, cihazın tekrar başlatılması için bir komut görüntülenir. 96 Gelişmiş İşlemler 6.7.3 Optik Kontroller Her bir optik kontrol için ölçülen sonuçlar, kullanıcıya özgü gereksinimlere göre değerlendirilmelidir. Kontrol seçenekleri, toleransı tanımlamaz. 1. Sistem Kontroller menüsünde Optik Kontroller tuşuna basın. Optik Kontroller menüsünde dalgaboyu doğruluğu, kaçak ışık ve fotometrik doğruluğun kontrol edilmesi için programlar vardır. 6 adet hassas cam filtresi, hedef değerler, toleranslar ve talimatların bulunduğu isteğe bağlı bir test filtre takımı (Doğrulama Kiti) (Bölüm 9, sayfa 117) bulunmakta ve kapsamlı cihaz kontrollerinin tamamlanmasına yardımcı olması amacıyla tavsiye edilmektedir. 6.7.3.1 Dalgaboyu kontrolü Dalgaboyu Kontrol testi 807 nm değerinde dalgaboyu doğruluğunu kontrol etmek için kullanılır. 1. Optik Kontroller menüsünde Dalgaboyu Kontrol tuşuna basın. 2. 10 mm dikdörtgen hücreler için adaptör (A)'yı hücre kompartmanıi #2'ye, numune küveti/hücresini de (Neodim veya BG20/2) adaptöre takın. Hücre kompartmanını kapatın. Başlat tuşuna basın. 3. Sonuç görüntülenir ve numune küveti/hücresine ait nominal/standart verilerle (kalite kontrol sertifikasında verilmektedir) karşılaştırılır. 4. Optik Kontroller menüsüne dönmek için İptal tuşuna basın. 97 Gelişmiş İşlemler 6.7.3.2 Kaçak ışık kontrolü Kaçak Işık testi 340 nm değerinde cihazdaki kaçak ışığı ölçmek için kullanılır. 1. Optik Kontroller menüsünde Kaçak Işık Kontrolü tuşuna basın. 2. Hücre bölmesindeki küvet/numune hücresini çıkarın. 3. Hücre bölmesine (#2) 10 mm dikdörtgen hücreler için olan adaptörü (A) takın. Sıfırla tuşuna basın. 4. Numune küvetini/hücresini veya referans filtreyi hücre taşıyıcısına (#2) takın. Hücre bölmesini kapatın. Başlat tuşuna basın. 5. ”Ortalama“ ve ”Std Sapma“, art arda gerçekleştirilen 100 absorbans ölçümünden hesaplanır. Sonuç görüntülenir ve numune küveti/hücresine ait nominal/standart verilerle (kalite kontrol sertifikasında verilmektedir) karşılaştırılır. Not: Düşük ve yüksek değerler, kullanıcı tarafından tanımlanacaktır. 6. Optik Kontroller menüsüne dönmek için İptal tuşuna basın. 98 Gelişmiş İşlemler 6.7.3.3 Absorbans kontrolü Absorbans Kontrol testi cihazın fotometrik doğruluğunun ve sürekliliğinin test edilmesinde kullanılır. Bu test, özel bir numune veya test filtre seti ile herhangi bir dalga boyunda absorbansı test etmek için kullanılabilir (bkz. bölüm 6.7.3.4, sayfa 100). 1. Optik Kontrolleri menüsünde Absorbans Kontrolü tuşuna basın. 2. Dalgaboyu ayarını girmek için λ tuşuna basın. 3. Dalgaboyunu girin ve onaylamak için OK tuşuna basın. 4. Hücre bölmesindeki küvet/numune hücresini çıkarıp Sıfırla tuşuna basın. 5. Numune küvetini/hücresini hücre kompartmanına takıp Oku tuşuna basın. 6. Şahit ve okumanın 5 kez tekrarlanması sonuçları oluşturur. 7. Sonuç görüntülenir ve numune küveti/hücresine ait nominal/standart verilerle karşılaştırılır. 8. Optik Kontroller menüsüne dönmek için İptal tuşuna basın. 99 Gelişmiş İşlemler 6.7.3.4 Doğrulama seti Doğrulama Kiti (bkz. Bölüm 9, sayfa 117) yansıyan ışık, fotometrik doğruluk ve spektrofotometrelere ait dalgaboyu kesinliğinin düzenli izlenmesi için tasarlanmıştır. Sonuçlar, izin verilen toleransı (test kaydı, kalite kontrol sertifikasında verilmiştir) aşarsa üreticiyle görüşün. 1. Optik Kontrolleri menüsünde Doğrulama Kit tuşuna basın. 2. Nominal Değerler tuşuna basın. 3. Düzenle tuşuna basın. Otomatik menü kılavuzu aşağıdaki teknik özelliklerle ilgili olarak, kalite kontrol sertifikasında verilen değerleri (filtreler, dalgaboyu, nominal değerler ve toleranslar) sorgular: • Kaçak Işık • Fotometrik kesinlik • Dalgaboyu doğruluğu 4. Tüm değerler girilip genel görünüm görüntülendiğinde OK tuşuna basın. 5. Doğrulama tuşuna basın. 6. A adaptörünü (Şekil 3, sayfa 15) hücre bölmesine #2 takın. 100 Gelişmiş İşlemler 7. Hücre bölmesindeki küvetleri/hücreyi çıkarıp Başlat tuşuna basın. 8. Farklı filtreleri verilen sırada birbiri ardı sıra takın. Filtreyi taktıktan sonra İleri tuşuna basın. Son ölçümden sonra sonuçlar görüntülenir. 9. USB hafıza çubuğu, bilgisayar veya yazıcıya verileri göndermek için PC ve Yazıcı simgesine basın. Dosyalar otomatik olarak CSV (Virgülle Ayrılmış Değer) dosyası olarak saklanır . Dosya ismi şu şekilde olacaktır: “Verification.csv“. 101 Gelişmiş İşlemler 6.7.4 Çıkış kontrolleri Yazıcı bağlıysa geçerli ekranın test baskısı yazdırılır. 6.7.5 Lamba geçmişi Lamba Geçmişi menüsü lambanın açık olduğu süre (Saat) miktarını verir. Lamba değiştirildikten ve Lamba Geçmişi sıfırlandıktan sonra toplam çalışma süresi ekranı 0 olarak yeniden ayarlanır. 1. Sistem Kontrolleri menüsünde Lamba Geçmişi tuşuna basın. 2. VIS Reset tuşuna basın ve Görünür Lamba resetlenecektir. 3. Sistem Kontrollerine dönmek için OK tuşuna basın. 6.7.6 Fabrika Servisi Fabrika Servisi menüsü şifre korumalıdır. Bu menü müşterilerin kullanması için tasarlanmamıştır. 102 Gelişmiş İşlemler 6.7.7 Servis zamanı Düzenli araştırma sağlamak amacıyla servis zamanları için otomatik bir hafıza referansı girilebilir. Cihaz açıldıktan sonra hafıza referansı etkinleşip uygun zamanı belirtecektir. 1. Sistem Kontrolleri menüsünde Servis Zamanı tuşuna basın. 2. Açık seçeneğini, ardından da son araştırma tarihini girmek için Son Servis seçeneğini belirleyin. 3. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. 4. Sonraki araştırmaya göre belirli dönemler saptamak için Sonraki Servis seçeneğini belirleyin. 5. Seçiminizi onaylamak için OK tuşuna basın. Sonraki servis tarihine gelinirse, cihaz açıldıktan sonra "Sonraki servis tarihi!" mesajı görüntülenir. 6. Ana Menüye dönmek için OK tuşuna basın. Sonraki servis randevusunu ayarlamak için üretici veya distribütörle görüşün. 103 Gelişmiş İşlemler 6.7.8 Cihaz Yedekleme Sonraki servis tarihinden önce Cihaz Yedekleme menüsü tüm programların, ölçülen verilerin, Kullanıcı İsminin, Numune Numarasının, şifrelerin ve tüm ayarlanabilir verilerin USB hafıza çubuğunda saklanması için olanak sağlar. 1. Sistem Kontrolleri menüsünde Cihaz Yedekleme tuşuna basın. 2. USB hafıza çubuğuna (bölüm 3.4, sayfa 12) bağlanın. 3. Yedeklemeyi başlatmak için Sakla tuşuna basın. Not: USB cihazı bağlı değilse "Lütfen USB Hafıza Çubuğunu takın" mesajı görüntülenir. Verileri saklamak için USB cihazını takın. Onaylamak için OK tuşuna basıp bir kez daha Sakla tuşuna basın. Not: Yedek zaten alınmışsa "Veriler zaten var. Üzerine yazılsın mı?" mesajı görüntülenir. Verileri değiştirmek için OK tuşuna basın. 104 Gelişmiş İşlemler Dosya saklandıysa "Cihaz Yedeklemesi USB Hafıza Çubuğunda saklandı" mesajı görüntülenir. 4. Sistem Kontrolleri menüsüne dönmek için OK tuşuna basın. Yedek verileri geri yükle: Önemli Not: Tüm geçerli veriler Yedek dosyası geri yüklenirken silinecektir! 1. Sistem Kontrolleri menüsünde Cihaz Yedekleme tuşuna basın. 2. Yedeğin bulunduğu USB hafıza çubuğuna bağlanın (bölüm 3.4, sayfa 12). 3. Verileri geri almak için Geri Yükle tuşuna basın. Not: USB aygıtı bağlı değilse "Lütfen USB Hafıza Çubuğunu takın" mesajı görüntülenir. Verileri saklamak için USB hafıza çubuğunu takın. Onaylamak için OK tuşuna basıp bir kez daha Geri Yükle tuşuna basın. 105 Gelişmiş İşlemler 4. “S/N XXXXXXX’den cihaz yedeklemesi geri yüklensin mi?“ mesajı görüntülendikten sonra onaylamak için OK tuşuna basın. 5. Yedeklemeden sonra cihazı yeniden başlatın. 106 Bölüm 7 Bakım DİKKAT Olası Kimyasal, Biyolojik Göz ve Cilt Tehlikeleri. Kılavuzun bu bölümünde açıklanan çalışmalar yalnızca eğitimli personel tarafından yapılmalıdır. Önemli Not: Halen cihazda olan küvetleri/hücreleri çıkarın; onaylı bir tahliye yöntemiyle bunları ve içeriklerini atın. 7.1 Temizleme gereksinimleri DİKKAT Olası Sıkışma, Göz, Yanma ve Kimyasal Tehlikeleri. Temizlik işlemlerinden önce cihazı güç kaynağından ayırın. Önemli Not: Hiç bir durumda cihaz, ekran veya aksesuarlar beyaz ispirto, aseton gibi çözücülerle temizlenmemelidir. 7.1.1 Spektrofotometre • Kapağı, küveti/numune hücresi bölmelerini ve tüm aksesuarları nemli yumuşak bir bezle silin. Hafif sabunlu bir çözelti de kullanılabilir. Küvet/numune hücresi bölmelerinde su bırakmayın. Mekanik parçalara zarar vermemek için Hücre Bölmesine (#1) fırça veya keskin nesne sokmayın. • Temizlenen parçaları yumuşak pamuklu bir bezle dikkatlice kurulayın. • Ekranı çizmemeye özen gösterin. Ekrana tükenmez kalem, kalem veya sivri uçlu başka bir nesneyle dokunmayın. • Ekranı yumuşak, tüysüz ve yağsız pamuklu bir bez ile temizleyin. Seyreltilmiş cam silme sıvısı da kullanılabilir. 7.1.2 Ekran 7.1.3 Küvetler/numune hücreleri DİKKAT Olası Kimyasal/ Biyolojik Temas Tehlikeleri. Kimyasal temas riski olduğunda uygun laboratuar uygulamalarını gerçekleştirin. 1. Prosedür gerçekleştirildikten sonra cam küvetleri/numune hücrelerini temizlik maddeleriyle temizleyin. 2. Daha sonra, küvetleri/numune hücrelerini birçok kez musluk suyu ve ardından deiyonize suyla iyice yıkayın. Önemli Not: Organik çözücüler (kloroform, benzen, toluen gibi) için kullanılmış olan cam küvetler/numune hücreleri temizleme maddeleriyle işleme tabi tutmadan önce asetonla yıkanmalıdır. Ayrıca, küvetlerin/numune hücrelerinin kurutulmadan önce son olarak asetonla yıkanmaları da gerekir. 107 Bakım 7.2 Bataryayı takın veya değiştirin 1. Hücre bölmesindeki küveti çıkarın. 2. Cihazı kapatın. 3. Güç kablosunu prizden çıkarın. 4. Cihazı dikkatlice çevirip yumuşak bir yüzey üzerine yerleştirin. 5. Kapakdaki vidaları çıkarmak için bir tornavida veya madeni para kullanın. 6. Kapağı çıkarın ve bir kenara koyun. DİKKAT Kalite ve güvenlik nedeniyle bu cihaz için sadece üreticinin lityum bataryaları (LZV551) kullanılabilir. Cihaz için tasarlanmamış batarya tiplerinin kullanılması, çalışmasını bozabilir ve/veya aşırı yüklemeye neden olarak cihazın elektronik devrelerine zarar verebilir, ya da batarya tipine bağlı olarak yangın veya patlama tehlikelerine de neden olabilir. 7. Etiketli yüzü yukarı dönük olacak şekilde bataryayı bölme içinde sağdan sola itin. 108 Bakım 8. Cihazın kontakları, bataryanın soketine takılacak şekilde bataryayı itin. Önemli Not: Batarya bağlantılarının her zaman temiz olmasına önem gösterin. Kirli bağlantılar, bağlantıların ısınması ve gerilimin düşmesine yol açabilir, bu durum ise spektrofotometrenin doğru çalışmasını olumsuz olarak etkiler. 9. Kapağı sabitleyen vidaları değiştirmek için bir tornavida veya madeni para kullanın. 10. Cihazı dikkatlice dikey konuma getirin. 11. Güç kaynağını tekrar takın; Cihaz artık kullanıma hazırdır. Batarya şarj olur. 7.2.1 Batarya kullanımı hakkında bilgiler 7.2.1.1 Lityum bataryanın geri dönüşümü Lityum batarya, DR 2800 cihazının taşınabilir bir cihaz olarak kullanılmasını sağlar. Elden Çıkarma:Kullanım ömrü sonunda bataryalar, uygun şekilde atılmalarını sağlamak için üreticiye teslim edilmelidir: HACH LANGE GMBH Çevre Merkezi Willstätterstr. 11 D-40549 Düsseldorf Almanya Lütfen bataryaları ayrı ayrı, bir plastik poşet içinde veya orijinal ambalajında üreticiye teslim edin (bataryanın şarj durumu hakkında bilgiler, "Cihaz Ayarları" menüsünde bulunabilir).5.2.5 Güç Yönetimi,sayfa 29 109 Bakım DİKKAT Lityum batarya takımı için aşağıdaki bilgilere önem gösterin: • Bağlantılarda kısa devre yapmayın. • Bataryayı ateşten uzak tutun. • Bataryayı 60°C'nin üzerindeki sıcaklıklara maruz bırakmayın (bu tür sıcaklıklara örneğin güneş altında bırakılmış bir araba içinde veya doğrudan güneş ışığında ulaşılabilir). • Bataryanın ıslanmamasına dikkat edin. • Bataryanın ani çarpma, hava akımları gibi durumlara maruz kalmamasına dikkat edin. Bataryayı düşürmeyin. Yanlışlıkla üstüne basmayın. • Hiç bir şekilde bataryayı parçalarına ayırmayın veya bataryada değişiklik yapmayın. • Bataryanın performansı sıcaklık ile azalır. 7.2.1.2 Optimum batarya kullanımı Batarya cihazın arka kısmındaki takılabilir güç kaynağı bağlandığında ve bir ana şebeke prizine (100–240 Volt/ 50–60 Hz) takıldığında otomatik olarak şarj olur. DİKKAT Cihazı çalıştırmak ve dahili lityum batarya takımını şarj etmek için sadece üreticinin belirlediği harici güç kaynağını kullanın. Belirlenmiş güç kaynağı ve priz şekli, gerilim sınıfı (12V, 2A) ve elektromanyetik özellikler, DR 2800'ün performansının ve kullanıcının güvenliğinin güvence altına alınması açısından önemlidir. Önemli Not: Bataryayı, 10°C - 30°C arasında bir ortam sıcaklığında şarj etmenizi öneririz; bu sıcaklık aralığında en verimli şekilde %100 şarj olabilir. 7.2.1.3 Bataryanın kullanım ömrü Bataryanın sınırlı bir kullanım süresi vardır. Kullanıldıkça kapasitesi azalmaktadır. Eğer tam olarak şarj edilmiş bir batarya ile cihaz sadece çok kısa bir süre için çalışıyorsa, bataryayı yenisiyle değiştirin. Not: Bataryanın şarj edilebilmesi için önce tamamen boşalması gerekmemektedir. Hala şarjı varken bataryayı şarj etmeniz kapasitesini azaltmayacaktır! 110 Bakım 7.2.1.4 Batarya/Çalışma süresinin yüklenmesi Yeni takılmış bir bataryanın şarj olması için gerekli süre yaklaşık 3,5 saattir. Tam olarak şarj edilmiş bir bataryanın çalışma süresi: Şarj: Eğer bir batarya %100 kapasitede şarj edilmişse ve kullanıcı her gün 10 ölçüm yapıyorsa ve cihaz her ölçümden sonra otomatik olarak kapanmadan önce tam 15 dakika süreliğine açık kalıyorsa; batarya tekrar şarj edilmesi gerekmeden 6 - 7 gün kullanılabilir. 111 Bakım 7.3 Lamba değiştirme DİKKAT Olası elektrik çarpmasını önlemek için lambayla çalışmaya başlamadan önce cihazın güç kaynağıyla bağlantısını kesin. 1. Hücre bölmesindeki küveti çıkarın. 2. Cihazı kapatın. 3. Güç kablosunu prizden çekin. UYARI Yanma Tehlikesi. Lamba soğuyana kadar bekleyin. Sıcak lambaya dokunulması yanıklara neden olabilir. 4. Cihazı dikkatlice çevirip yumuşak bir yüzey üzerine yerleştirin. 5. Kapaktaki vidaları çıkarmak için bir tornavida veya madeni para kullanın. 6. Kapağı çıkarın ve bir kenara koyun. 7. Cihazda batarya varsa çıkarın ve bir kenara koyun, bkz. bölüm 7.2.1, sayfa 109. 8. Lamba bağlantısındaki vidaları sökmek için tornavida (düz veya yıldız) kullanın. 112 Bakım UYARI Yanma Tehlikesi. Lamba soğuyana kadar bekleyin. Sıcak lambaya dokunulması yanıklara neden olabilir. 9. Lamba bağlantısını dikkatli bir şekilde kaldırın. 10. Her iki vidayı da bir kenara koyun. 11. Basınç yayına basın. 12. Halojen lambayı priz paneliyle çıkarın. 113 Bakım 13. Halojen lambayı priz panelinden dikkatle çıkarın. Önemli Not: Lambayı sadece bağlantı öğesinden tutun. Cildimizin yüzeyindeki maddeler lamba ampulü üzerinde yanarak sertleşebilir ve dolayısıyla lambanın eskime süresini hızlandırır. Bu nedenle cama dokunmamaya özen gösterin. 14. Panele yeni bir halojen lamba takın. 15. Halojen lambayı yarı yuvarlak bölümü aşağı bakacak şekilde takın. 16. Fişe halojen lamba yönünde hafifçe bastırıp yayı da aşağı itin; böylece yerine oturur. 17. Lamba bağlantısını dikkatli bir şekilde tekrar takın. 18. Lamba bağlantısını sabitleme vidalarını değiştirmek için tornavida (düz veya yıldız) kullanın. 19. Bataryayı geri takın, bkz.bölüm 7.2.1, sayfa 109. 20. Kapağı cihaza geri takmak için bir tornavida veya madeni para kullanın. 21. Cihazı dikkatlice dikey konuma getirin. 22. Güç kaynağını takın. 23. Lamba Geçmişini sıfırlayın, bkz. bölüm 6.7.5, sayfa 102. 114 Bölüm 8 Sorun Giderme Problem/Görüntü ekranı Olası Neden İşlem Dikkat! Lütfen ışık kalkanını takın. Barkod küvetiyle ölçüm için çoğunlukla ışık kalkanı gerekir. Işık kalkanını takın. OK tuşuna basın. Absorbans > 3,5! Ölçülen absorbans 3.5'i aşıyor Numuneyi seyreltin ve ölçümü tekrar yapın. Konsantrasyon çok yüksek! Hesaplanan konsantrasyon 999999'dan yüksektir Numuneyi seyreltin ve ölçümü tekrar yapın. Hata Barkod kontrol numarası? Saklanan verilerde sapma Lütfen program verilerini güncelleyin! Veri güncellemesi Hata Program kullanılamıyor. Barkod küvet testi eksik Lütfen program verilerini güncelleyin! Veri güncellemesi Hata Küveti Temizle Küvet kirli veya küvet içinde çözünmemiş partiküller var Küveti temizleyin; partiküllerin dibe çökmesini bekleyin Hata Öz sınama durdu. Lütfen lambayı kontrol edin. Lütfen kapağı kapatın. Hata [xx] Cihaz başlarken Öz Sınama Testi durur Lambayı kontrol edin ve gerekirse yenisiyle değiştirin. Kapağı kapatın. Tekrar Başlat tuşuna basın. Hata Öz sınama durdu. Lütfen küveti çıkarın. Cihaz başlarken Öz Sınama Testi durur Küveti çıkarın. OK tuşuna basın. Hata Öz sınama durdu. Donanım hatası. Hata [x] Elektronik arıza Üretici veya satış temsilcisiyle görüşüp hata numarasını belirtin Küveti çıkarın. Kapağı kapatın. Başlat tuşuna basın. Tam Sistem Kontrolünün gerçekleştirilmesi önerilir. Lütfen küveti çıkartın. Lütfen kapağı kapatın. Cihazın yeni bir Tam Sistem Kontrolüne ihtiyacı vardır. Negatif sonuç! Hesaplanan sonuç negatiftir Numunenin konsantrasyonunu kontrol edin Değerlendirme yok! Test veri tabanı / kullanıcı veri tabanında hata Programlamayı kontrol edin Üretici veya bir satış temsilcisi ile irtibata geçin Ölçüm aralığı üstünde Ölçülen absorbans testin kalibrasyon aralığının üzerindedir Numuneyi seyreltin ve ölçümü tekrar yapın. Lütfen lambayı kontrol edin. Lamba çıkışı çok düşük Lambayı kontrol edin ve gerekirse yenisiyle değiştirin Ortam çok aydınlık! Cihazı az ışıklı bir yere taşıyın veya kapağı kapatın! Cihaz sensörleri çok fazla ortam ışığı algılıyor. Ortam ışığını azaltın. (Doğrudan güneş ışığı gelmesini engelleyin.) Kapağı kapatın. Ölçüm aralığı altında! Ölçülen absorbans testin kalibrasyon aralığının altındadır Mümkünse, daha düşük bir ölçüm aralığı olan bir test seçin veya daha uzun yol uzunluğu olan bir küvet kullanın. Dengesiz aydınlatma şartları! Ölçüm sırasında değişen ortam ışığı koşulları. Kapağı kapatın veya Koruyucu Kapağı küvet bölmesi üzerine yerleştirin (2) Tam Sistem Kontrolü başarısız olursa, üretici veya dağıtımcıyla iletişim kurun. 115 Sorun Giderme 116 Bölüm 9 Yedek Parçalar Açıklama Kat. No. Şarj edilebilir lityum batarya LZV551 Tungsten Lamba LZV565 Küvet / Numune hücre adaptörü 10 mm (A) LZV583 Küvet / Numune hücre adaptörü 1 inç (C) LZV584 Işık Kalkanı LZV646 Pour-Thru Hücresi (B) için hücre adaptörü LZV585 Hücre adaptörü seti (küvet adaptörleri A, B, ve C) LZV647 Şebeke güç kaynağı LZV798 Koruyucu Kapak ve adaptör tutucu LZV642 Toz örtüsü HYH019 USB Bellek Depolama Aygıtı LZV568 USB Arayüz Kablosu (1 m) LZV567 USB Klavye (klavye düzeni: ABD) LZV582 USB Barkod Tarayıcı (taşınabilir tarayıcı) LZV566 Pour-Thru Kiti 5940400 Küvet/Numune hücre takımı (1 inç kare küvetler/hücreler, OS derecesinde eşleşen çift (10 mL) 2495402 Hach Data Trans (veri transferi için PC yazılımı) LZY274 Öz sınama için onaylanmış test filtre seti (hedef değerler ile 6 hassas cam filtresi) LZV537 117 Yedek Parçalar 118 Bölüm 10 İrtibat Bilgileri HACH Company World Headquarters P.O. Box 389 Loveland, Colorado 80539-0389 U.S.A. Tel (800) 227-HACH (800) -227-4224 (U.S.A. only) Fax (970) 669-2932 orders@hach.com www.hach.com Repair Service in the United States: HACH Company Ames Service 100 Dayton Avenue Ames, Iowa 50010 Tel (800) 227-4224 (U.S.A. only) Fax (515) 232-3835 Repair Service in Canada: Hach Sales & Service Canada Ltd. 1313 Border Street, Unit 34 Winnipeg, Manitoba R3H 0X4 Tel (800) 665-7635 (Canada only) Tel (204) 632-5598 Fax (204) 694-5134 canada@hach.com Repair Service in Latin America, the Caribbean, the Far East, Indian Subcontinent, Africa, Europe, or the Middle East: Hach Company World Headquarters, P.O. Box 389 Loveland, Colorado, 80539-0389 U.S.A. Tel +001 (970) 669-3050 Fax +001 (970) 669-2932 intl@hach.com HACH LANGE GMBH Willstätterstraße 11 D-40549 Düsseldorf Tel. +49 (0)2 11 52 88-320 Fax +49 (0)2 11 52 88-210 info@hach-lange.de www.hach-lange.de HACH LANGE LTD Pacific Way Salford GB-Manchester, M50 1DL Tel. +44 (0)161 872 14 87 Fax +44 (0)161 848 73 24 info@hach-lange.co.uk www.hach-lange.co.uk HACH LANGE LTD Unit 1, Chestnut Road Western Industrial Estate IRL-Dublin 12 Tel. +353(0)1 460 2522 Fax +353(0)1 450 9337 info@hach-lange.ie www.hach-lange.ie HACH LANGE GMBH Hütteldorfer Str. 299/Top 6 A-1140 Wien Tel. +43 (0)1 912 16 92 Fax +43 (0)1 912 16 92-99 info@hach-lange.at www.hach-lange.at HACH LANGE GMBH Rorschacherstrasse 30a CH-9424 Rheineck Tel. +41 (0)848 55 66 99 Fax +41 (0)71 886 91 66 info@hach-lange.ch www.hach-lange.ch HACH LANGE FRANCE S.A.S. 8, mail Barthélémy Thimonnier Lognes F-77437 Marne-La-Vallée cedex 2 Tél. +33 (0) 820 20 14 14 Fax +33 (0)1 69 67 34 99 info@hach-lange.fr www.hach-lange.fr HACH LANGE NV/SA Motstraat 54 B-2800 Mechelen Tel. +32 (0)15 42 35 00 Fax +32 (0)15 41 61 20 info@hach-lange.be www.hach-lange.be DR. LANGE NEDERLAND B.V. Laan van Westroijen 2a NL-4003 AZ Tiel Tel. +31(0)344 63 11 30 Fax +31(0)344 63 11 50 info@hach-lange.nl www.hach-lange.nl HACH LANGE APS Åkandevej 21 DK-2700 Brønshøj Tel. +45 36 77 29 11 Fax +45 36 77 49 11 info@hach-lange.dk www.hach-lange.dk HACH LANGE AB Vinthundsvägen 159A SE-128 62 Sköndal Tel. +46 (0)8 7 98 05 00 Fax +46 (0)8 7 98 05 30 info@hach-lange.se www.hach-lange.se HACH LANGE S.R.L. Via Rossini, 1/A I-20020 Lainate (MI) Tel. +39 02 93 575 400 Fax +39 02 93 575 401 info@hach-lange.it www.hach-lange.it HACH LANGE SPAIN S.L.U. Edificio Seminario C/Larrauri, 1C- 2ª Pl. E-48160 Derio/Bizkaia Tel. +34 94 657 33 88 Fax +34 94 657 33 97 info@hach-lange.es www.hach-lange.es HACH LANGE LDA Av. do Forte nº8 Fracção M P-2790-072 Carnaxide Tel. +351 214 253 420 Fax +351 214 253 429 info@hach-lange.pt www.hach-lange.pt HACH LANGE SP. ZO.O. ul. Krakowska 119 PL-50-428 Wrocław Tel. +48 801 022 442 Zamówienia: +48 717 177 707 Doradztwo: +48 717 177 777 Fax +48 717 177 778 info@hach-lange.pl www.hach-lange.pl HACH LANGE S.R.O. Zastrčená 1278/8 CZ-141 00 Praha 4 - Chodov Tel. +420 272 12 45 45 Fax +420 272 12 45 46 info@hach-lange.cz www.hach-lange.cz HACH LANGE S.R.O. Roľnícka 21 SK-831 07 Bratislava – Vajnory Tel. +421 (0)2 4820 9091 Fax +421 (0)2 4820 9093 info@hach-lange.sk www.hach-lange.sk HACH LANGE KFT. Vöröskereszt utca. 8-10. H-1222 Budapest XXII. ker. Tel. +36 1 225 7783 Fax +36 1 225 7784 info@hach-lange.hu www.hach-lange.hu HACH LANGE S.R.L. Str. Căminului nr. 3, et. 1, ap. 1, Sector 2 RO-021741 Bucureşti Tel. +40 (0) 21 205 30 03 Fax +40 (0) 21 205 30 17 info@hach-lange.ro www.hach-lange.ro HACH LANGE 8, Kr. Sarafov str. BG-1164 Sofia Tel. +359 (0)2 963 44 54 Fax +359 (0)2 866 15 26 info@hach-lange.bg www.hach-lange.bg HACH LANGE SU ANALİZ SİSTEMLERİ LTD.ŞTİ. Ilkbahar mah. Galip Erdem Cad. 616 Sok. No:9 TR-Oran-Çankaya/ANKARA Tel. +90312 490 83 00 Fax +90312 491 99 03 bilgi@hach-lange.com.tr www.hach-lange.com.tr 119 HACH LANGE D.O.O. Fajfarjeva 15 SI-1230 Domžale Tel. +386 (0)59 051 000 Fax +386 (0)59 051 010 info@hach-lange.si www.hach-lange.si HACH LANGE MAROC SARLAU Villa 14 – Rue 2 Casa Plaisance Quartier Racine Extension MA-Casablanca 20000 Tél. +212 (0)522 97 95 75 Fax +212 (0)522 36 89 34 info-maroc@hach-lange.com www.hach-lange.ma 120 ΗΑCH LANGE E.Π.Ε. Αυλίδος 27 GR-115 27 Αθήνα Τηλ. +30 210 7777038 Fax +30 210 7777976 info@hach-lange.gr www.hach-lange.gr HACH LANGE E.P.E. 27, Avlidos str GR-115 27 Athens Tel. +30 210 7777038 Fax +30 210 7777976 info@hach-lange.gr www.hach-lange.gr HACH LANGE D.O.O. Ivana Severa bb 42 000 Varaždin Tel. +385 (0) 42 305 086 Fax +385 (0) 42 305 087 info@hach-lange.hr www.hach-lange.hr Bölüm 11 Garanti, yükümlülük ve şikayetler Üretici, tedarik edilen üründe malzeme ve üretim hatası olmadığını garanti eder ve kusurlu herhangi bir parçanın ücretsiz olarak onarılması veya yenisiyle değiştirilmesi yükümlülüğünü üstlenir. Cihazlar için garanti süresi 24 aydır. Satın alma tarihinden sonra 6 ay içerisinde bir servis sözleşmesi yapılırsa, garanti süresi 60 aya uzatılır. Başka taleplerin hariç tutulmasıyla birlikte, tedarik eden firma güvence verilen özelliklerin olmamasını da içermek üzere, arızalara karşı aşağıda belirtildiği gibi sorumludur: Sigorta devrinden önce mevcut olan, özellikle hatalı tasarım, kalitesiz malzemeler veya yetersiz tamamlama sonucu gibi bir durumdan ötürü kullanılamaz duruma geldiği ispat edilebilen veya sadece belirgin sınırlamalar ile kullanılabilen tüm parçalar tedarikçinin yetkisinde düzeltilecek veya yenisiyle değiştirilecektir. Belirlenen bu tür arızalar, arızanın belirlenmesinden itibaren en geç 7 gün içerisinde gecikmeden tedarikçiye yazılı olarak bildirilmelidir. Müşterinin tedarikçiye haber vermemesi durumunda, ürün arızasına karşın kabul edilmiş olarak dikkate alınacaktır. Doğrudan veya dolaylı hasarlara karşı başka sorumluluk kabul edilmeyecektir. Tedarikçi tarafından tanımlanan cihaza özel bakım veya servis garanti süresi içinde müşteri tarafından (bakım) veya tedarikçi tarafından (servis) gerçekleştirilmiş ve bu şartlar karşılanmamışsa, şartlara uyulmaması sonucu meydana gelen hasarlar için talepler geçersiz hale gelecektir. Özellikle önemli hasarlar için olan talepler gibi başka talepler yapılamaz. Sarf malzemeler ve hatalı işletim, yetersiz veya yanlış kullanım sonucu meydana gelen hasarlar bu maddenin dışında bırakılmıştır. 121 Garanti, yükümlülük ve şikayetler 122 Index A Absorbans Formülü ........................................... 88, 89 Absorbans Kontrolü ................................................. 99 Alfanümerik tuþ takýmý ........................................... 25 Ana Menü ................................................................ 26 Arayüzler .................................................................. 31 oluþturma .......................................................... 26 silme .................................................................. 27 Küvetler/hücreler .................................................... 107 L Lamba, bkz. VIS Lamba LCW 906 .................................................................. 59 B M Bakým .................................................................... 107 Barkod Programlarý .............................. 50, 51, 52, 53 düzenleme ......................................................... 52 Manuel Güncelleme ................................................. 48 C Cihaz Bilgisi ............................................................. 96 Cihaz Yedekleme ........................................... 104, 105 Cihazý ambalajýndan çýkarma ................................ 11 Cihazýn Ayarlarý .............................42, 53, 86, 89, 92 Çoklu Dalgaboyu ..................... 64, 66, 88, 89, 90, 91 Çýkýþ Kontrolleri .................................................... 102 D Dalgaboyu .......................................................... 86, 88 Dalgaboyu ayarý ...................................................... 92 Dalgaboyu Kontrolü ................................................. 97 Deðiþkenler ..................................................54, 56, 78 Dil ............................................................................. 23 Doðrulama Kiti ....................................................... 100 Dokunmatik Ekran ................................................... 25 E N Numune Ýsmi .......................................................... 28 oluþturma .......................................................... 28 silme .................................................................. 28 Numune Þahidi ........................................................ 53 O Ölçek ve Birimler ................................................ 92, 93 Ölçme sýrasý ........................................................... 73 Ölçüm Süreci ...............................................54, 55, 72 Optik Kontroller ................................... 97, 98, 99, 100 Öz Sýnama .............................................................. 23 P PC ve Yazýcý ..................................................... 31, 33 Program ............................................................. 58, 61 R Reaktif Þahidi ..................................................... 42, 46 S K Serbest programlama .............. 72, 73, 75, 78, 79, 80 Servis Zamaný ....................................................... 103 Ses sinyalleri ............................................................ 29 Seyreltme Faktörü .............................................. 44, 52 Seyretme Faktörü .................................................... 42 Sistem Kontrolleri ... 23, 26, 95, 97, 98, 99, 100, 102, 103 Sistem Kontrolü ...................................................... 104 Standart Ayarlama ............................................. 42, 44 Standart Ekleme ................................................ 42, 82 Süre .............................................................92, 94, 95 Süre Taramasý Okuma ............................................ 93 Süre ve Aralýk .................................................... 92, 93 Sýk Kullanýlanlar .........................................49, 79, 81 düzenleme ......................................................... 80 silme .................................................................. 80 Sýk kullanýlanlar geri çaðýrma ...................................................... 81 silme .................................................................. 81 Kaçak Iþýk Kontrolü ................................................. 98 Kalibrasyon Ayarlarý ................................................ 66 Kalibrasyon formülü ................................................. 75 Kayýtlý Veriler .......................................................... 36 Kimyasal Formül ..........................................42, 45, 52 Kimyasal formül ................................................. 51, 52 Konsantrasyon Çözünürlüðü ................ 86, 87, 88, 90 Konsantrasyon Faktörü ......................... 86, 87, 88, 90 Kullanýcý Programlarý ............................................. 61 Kullanýcý Programý Olarak Kaydet ...... 42, 53, 86, 89 Kullanýcý Ýsmi ........................................................ 26 Tarih ve Saat ............................................................ 28 Tehlike Bilgileri ........................................................... 9 Tek Dalgaboyu .............................................63, 66, 86 Teknik Özellikler ......................................................... 7 Temel veriler ...................................................... 41, 52 Temizleme Ekran ............................................................... 107 Spektrofotometre ............................................. 107 Testlerin Düzenlenmesi ........................................... 48 Testlerin Güncellenmesi .......................................... 48 Ekran ............................................................... 25, 107 F Fabrika Servisi ....................................................... 102 Filtre Ayarlarý ........................................................... 36 Formül ................................................................ 54, 55 G Garanti ................................................................... 121 Görüntü ve Ses ........................................................ 29 Görünür Lamba Lamba Geçmiþi ............................................... 102 Güncelle ................................................ 58, 59, 96, 97 Güncelleme .............................................................. 54 Güvenlik Bilgileri ........................................................ 9 Güvenlik Listesi ........................................................ 34 H HACH Data Trans .................................................... 37 Hach Data Trans ...................................................... 33 T 123 U Uygulama ................................................................. 59 V Veri .......................................................................... 36 geri çaðýrma ...................................................... 36 gönderme .......................................................... 36 saklama ............................................................. 36 silme ............................................................ 36, 37 Veri Geri Çaðýrma ..........................42, 53, 86, 89, 92 Veri Gönder .................................................37, 52, 92 Veri Gönderimi ......................................................... 42 Veri Günlüðü ............................................................ 36 Verileri yazdýrma ..................................................... 33 Versiyon ............................................................. 54, 55 VIS Lamba Lamba Kontrolü Y Yazýcý Ayarlarý ....................................................... 31 Yazýlým ................................................ 58, 59, 96, 97 Ýnceleme Tablosu ................................................... 92 Ýnternet ................................................ 58, 59, 96, 97 Ýsim ......................................................................... 54 Yüklenmiþ Programlar ....... 41, 42, 44, 45, 46, 48, 49 Veri gönderimi ................................................... 42 Yükümlülük ............................................................ 121 Ýþaretleme .............................................................. 94 Z Zamanlayýcý ...................... 29, 42, 52, 54, 56, 86, 88 Þifre ......................................................................... 34 etkinleþtirme ...................................................... 34 Þikayetler ............................................................... 121 124