Raporu Oku - Ülke Masaları
Transkript
Raporu Oku - Ülke Masaları
RAPOR OCAK 2015 MALEZYA ÜLKE MASALARI MALEZYA Ahmet ZENGİN Ömer YAKUT Cemaleddin COKA OCAK 2015 | İÇİNDEKİLER TAKDİM ......................................................................................................................................................................................................... 5 ÜLKE PROFİLİ ............................................................................................................................................................................................ 6 TARİHİ YAPI ................................................................................................................................................................................................ 9 a)MALEZYA’DA İSLAMIN YAYILIŞI ................................................................................................................... 10 b)SÖMÜRGE DÖNEMİ ........................................................................................................................................... 12 c)BAĞIMSIZLIK SONRASI MALEZYA ................................................................................................................. 16 SİYASİ YAPI............................................................................................................................................................................................... 19 a)DÜNDEN BUGÜNE MALEZYA SİYASAL YAPISI ........................................................................................... 19 b)MALEZYA’DA SİYASİ PARTİLER .................................................................................................................... 21 c)MALEZYA’DA İSLAMİ HAREKETLER ............................................................................................................. 22 d)4 MAYIS 1969 OLAYLARI ................................................................................................................................. 22 EKONOMİK YAPI .................................................................................................................................................................................... 25 a)YERALTI KAYNAKLARI .................................................................................................................................... 26 b)SEKTÖREL DEĞERLENDİRME ........................................................................................................................ 27 c)TURİZM ................................................................................................................................................................. 28 d)GAYRİ SAFİ YURT İÇİ VE MİLLİ HASILA VERİLERİ ................................................................................... 28 e)NUFÜS VERİLERİ................................................................................................................................................ 29 f)İŞSİZLİK ORANI ................................................................................................................................................... 31 g)İTHALAT VE İHRACAT VERİLERİ .................................................................................................................. 32 TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL YAPI .................................................................................................................................................. 35 KAYNAKÇA ............................................................................................................................................................................................... 41 TAKDİM İslamiyet’le genelden farklı olarak savaş ile değil tüccarlar vesilesi ile tanışmış bir ülke olarak Malezya, farklı dinlerden ve kültürlerden insanların bir arada hoşgörü yaşadığı bir ülke olarak karşımıza çıkar. Asya bölgesinde yükselen ekonomisi, yoğun turizmi ve konumundan dolayı kazandığı avantajları ile dikkat çeken Malezya, günümüzde dünyanın birçok ülkesinin dikkatini çekmektedir. Çok farklı etnik yapıdan insanları bir arada bulunduran Malezya, bu konuda ufakta olsa sıkıntılar çekmesine rağmen, büyük sorunlarla karşılaşmamıştır. Milli otomobillerini üretmesi, turizme elverişli bir coğrafi yapıya sahip olması ve yeraltı-yerüstü kaynaklarını elverişli kullanması sebebiyle ekonomisini dün geçtikçe büyütmektedir. İşsizlik oranının dünyanın pek çok ülkesinden düşük seviyede olması ekonomisindeki başarının göstergelerinden sadece bir tanesidir. Bağımsızlığını kazanmadan önceki dönemlerde yaşadığı sömürge yıllarında sıkıntı çekmiş olsa bile günümüzde yaşadığı siyasi birkaç sıkıntıyı yok sayarsak düzenli bir ülke olarak karşımızda durmaktadır. Elinizdeki raporda Malezya’nın tarihi, ekonomik, siyasi ve kültürel yapısıyla ilgili temel bilgileri bulabilirsiniz. Raporun yazım komisyonunda bulunan Ahmet Zengin’e, Ömer Yakut’a ve Cemaleddin Coka’ya teşekkürlerimi sunuyorum. “Dünya’yı Yeniden Yorumluyoruz.” sloganı ile çıktığımız bu yolda analizini yaptığımız bir diğer ülke olan Malezya’nın raporunu sizlere sunmaktan gurur duyuyoruz. Ahmet Can DEMİREL Ülke Masaları Genel Koordinatörü 5 ÜLKE PROFİLİ Malezya, güneydoğu Asya’da yer alan ve içinde çok fazla etnik ve dini unsurları barındıran müslüman nüfusun ağırlıkta olduğu bir ülkedir. Ülke 2 ana kara ve birçok adadan oluşmaktadır. Başkentin de yer aldığı Malezya yarımadası ve Borneo adası Güney Çin Denizi’yle ikiye ayrılmıştır. Malezya’nın kuzeyinde Tayland, güneyinde ise Endonezya ve Singapur bulunmaktadır. Malezya Haritası Ülke, anayasalarında da belirtildiği üzere, islami kurallara göre yönetilen bir yapıya sahiptir. Gelişmiş sanayi ve zirai ithalat ile güçlenmiş ekonomiye ve yıllardan beri istikrarlı şekilde süren bir siyasi yapıya sahip oldukları için ülkenin bölgesinde ve dünyada imajı yükselmiş, ayrıca bir İslam ülkesi olarak da İslam dünyasında örnek olarak gösterilmektedir. Son dönemlerde dünyada artan İslamofobiye karşı Malezya, islami bir ülke olarak içinde barındırdığı çok sayıda farklı ırk ve din mensublarına tanıdığı özgürlükler ve ülkedeki huzuruyla bu algıyı silahlaştıran anlayışa da güzel bir cevap niteliğindedir. 1 BBC Malaysia Country profile; http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15356257 (07.01.15) 6 Malezya’nın İslam diniyle tanışması 15.yüzyılın başında, Malaka limanına ticaret için gelen müslüman tüccarlarla olmuştur. Zamanın Malaka kralının İslam’ı seçerek sultan ünvanını almasıyla İslamiyet, bölgede hızla yayılmıştır. Bununla birlikte ticari manada şöhreti artmış olan Malaka limanı, Portekizlilerin bölgeye gelmesiyle Asya’daki ilk sömürge faaliyetlerinin başladığı yer olmuştur. Malaka Sultanlığının düşmesiyle de yarımadada Açe Sultanlığının hâkimiyeti artmıştır. Bundan sonra bölge önce Hollanda, sonrasında da İngiltere hâkimiyetine girmiştir ve 31 Ağustos 1957’deki bağımsızlık ilanına dek İngiliz hâkimiyetinde kalmıştır. Ülkenin etnik ve siyasi ağırlığını Malaylar, ekonomik ağırlığını Çinliler ve genellikle orta gelirli kesimi de Hindular oluşturmaktadır.2 13 eyalet ve 3 özerk bölgeden oluşan ülke, federal anayasal monarşiye dayalı parlamenter demokrasi sistemiyle yönetilmektedir.3 Ülkede her 5 yılda, Malay Sultanlar Konseyi arasından seçilen ve aynı zamanda yürütmenin de başı olan bir kral vardır. Bununla beraber başbakan ve bakanlar kurulu, kral tarafından parlamento üyeleri arasından seçilir. Malezya, dünyanın en çok ihracat yapan ülkeleri arasındadır.4 Malezya ekonomisi, genel olarak elektronik aletler, meyve ithalatı, hurma yağı (palm oil), kauçuk üretimi ve ithalatı üzerine inşa edilmiştir. Dünyadaki çoğu teknoloji şirketi, elektronik aletlerinin parçalarını burada üretmektedir. Tekstil alanında da yine birçok dünya devi olan şirketler üretimlerini burada yapmaktadırlar. 29,5 milyon vatandaşa sahip olan Malezya Federasyonu, içinde en fazla etnik unsur barındıran devletlerdendir.5 Bununla beraber devletin resmi dini olarak da kabul edilen İslam, nüfusun 60,1’inin bağlı olduğu din olarak ülkede ağırlığını hissettirmektedir. İslami kurallar anayasada devletin resmi dini olarak kabul edilmesiyle beraber, diğer dinlerin de inananlarınca serbest bir şekilde yaşanması da anayasal güvence altına alınmıştır. Malezya güçlü ekonomisi ve istikrarlı siyasi yapısıyla, dini ve etnik çeşitliliği, iyi bir sistemle ayakta tuttukları toplumsal barış ve hoşgörüyle dünya da örnek alınması 2 http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15356257 (07.01.15) 3 T.C. Dışişleri Bakanlığı; Malezya Siyasi Görünümü; http://www.mfa.gov.tr/sub.tr.mfa?2f64fe8b-fb414683-b634-eb8123b8e3fd 4 WTO lowers forecast after sub-par trade growth in first half of 2014; PRESS/722, 23 September 2014 5 Library of Congress – Federal Research Division Country Profile: Malaysia, September 2006 7 gereken bir ülke konumundadır. Bununla beraber İslam dünyasında da, birçok Müslüman devletin yaşadığı etnik, dini ve ekonomik sorunlar için model alınmalıdır. Çünkü bu tür sosyal sistemler kurulurken, ülkenin kültür yapısına en çok benzeyen milletlerin sistemleri öncelikli model alınması gerekmektedir. İşte burada da Malezya gibi bir ülke oluşturduğu gerek ictimai, gerekse iktisadi yapının Müslüman devletler için örnek teşkil etmektedir. 8 TARİHİ YAPI Malezya’da yaşayan ilk insan topluluklarının nereden geldiği ve ne zaman geldiği hakkında kesin bilgilere sahip değiliz ancak The Human Genom Organization (HUGO) tarafından yapılan çalışmalara göre Güneydoğu ve Güneybatı Asya’dan yapılan göçler neticesinde bölgede ilk nüfusun oluştuğu tahmin edilmektedir.6 İnsan yaşamına dair bölgede bulunan en eski kalıntı 1999 yılında Borneo’nın Niah mağarasında yapılan kazılar neticesinde gün yüzüne çıkarılan 40,000 yıllık kafatasıdır.7 En eski insan iskeleti ise 11,000 yıllık Perak Man’dir.8 Elde edilen bu veriler ışığında bölgenin binlerce yıl öncesinden keşfedildiği ve birer yaşam alanı olarak kullanılmaya başlandığı rahatlıkla söylenebilir. Yarımadanın bilinen ilk yerlileri Negritoslar9 (Semanglar), Senoiler10 ve Yerli Malaylardır.11 İlk çağlarda Yerli Malaylar bölgede en etkin güce sahip olan toplumdur. Bunun nedeni; yarımadada ilk kesici ve delici aletleri kullanmış olmaları, Kamboçya ile Vietnam’daki toplumlarla yapmış oldukları deniz ticaretleri neticesinde bölgeye gelişmiş 6 Genetic Map of Asia’s diversity. BBC NEWS. Basım 11 Aralık 2009 7 Barker G. The Niah Caves Project: Preliminary report on the first (2000) season, The Sarawak Museum Journal, Vol 55(76), Kasım 2000. 8 Gümüş adam anlamına gelmektedir. 9 Genellikle yarımadanın kuzey kısmında yaşarlar. Tenlerinden dolayı ‘negro’ yani ‘siyah insanlar’ olarak adlandırılmışlardır. 60,000 yıl önce Afrika’dan yapılan göçler neticesinde bölgeye yerleştikleri tahmin edilmektedir. 10 4,500 yıl önce Tayland’dan yapılan göçlerle bölgeye yerleştikleri tahmin edilmektedir. Yarımadanın merkezi bölgelerinde yaşarlar 11 Neil Joseph Rylan; A History of Malaysia and Singapore, Oxford University Press, London 1976. ss 4-5. 9 tarım aletlerini getirip toprağı daha verimli bir şekilde işlemiş olmaları12 ve Çin ve Hindistan’dan aldıkları silah ve yeni teknolojiler sayesinde yarımadada ve yarımadanın etrafında bulunan takımadalarda yaşayan topluluklara karşı askeri üstünlük sağlayarak bölgenin hâkimi konumuna yükselmiş olmalarıdır. Her ne kadar bölgede baskın ırk olsalar da politik sebeplerden dolayı tarihte irili ufaklı onlarca devletçiklere ayrılmışlardır.13 Malay yarımadasında yaşayan toplulukların Hindistan merkezli Pallava Hanedanlığı ile yaptıkları deniz ticaretleri neticesinde bölgeye Budizm ve Hinduizm’i benimseyen birçok din adamı ve halk göç etmiş, bu göç esnasında yanlarında yazılı kaynaklarını da getirmişlerdir.14 Her türlü etkiye karşı açık olan Malaylar Hindistan’dan gelen bu yeni kişilerle ticaret yapıyor, sohbet ediyor ve en önemlisi de fikir alışverişinde bulunuyordu. 3. yy ile 5. yy arasında artan bu etkileşimler neticesinde Malaylar yavaş yavaş Hinduizm’i ve Budizm’i benimsemeye ve yazı dili olarak da Sanskritçeyi 15 kullanmaya başladılar. Süreç çok yavaş işlediğinden dolayı bölgede bulunan Malay Krallıkları bu durumun farkına varamadılar. 6.yüzyılın başlarına gelindiğinde ise bölgede birden fazla irili ufaklı Hindu-Budist Malay Krallığı oluştu. 7. yüzyılda ise artık Malaylar kendilerini Hindu veya Budist olarak tanımlıyorlardı. Endonezya’nın Sumatra adasında konuşlanan Srivijaya Krallığı16 bölgedeki krallıkları/toplulukları tek bayrak altında toplamaya imkân sağlayacak bu yeni kavramı fark ederek dönemin en güçlü Hindu-Budist Malay Krallığı oldu(650-1377). Srivijaya Krallığı döneminde Budizm ve Hinduizm Malezya ve Endonezya’da altın çağını yaşadı. Ayrıca 500 seneye yakın bölge Srivijaya Krallığı tarafından yönetildi.17 MALEZYA’DA İSLAMIN YAYILIŞI İslamiyet’in bu bölgeye ulaşmasından önce bölgedeki en yaygın dinler Hinduizm, Budizm ve Brahmanizm’dir. Halkın neredeyse tamamı Hindu, Budist veya Brahmandır. 12 Yapılan deniz ticaretleri sayesinde Kamboçya ve Vietnam’daki toplumlardan toprağın nasıl işlendiğine dair bilgiler almışlar ve gelişmiş tarım aletlerini oralardan getirmişlerdir 13 Barr, Micheal, vd.; World and İts Peoples: Malaysia, Phillipines, Singapore and Corporatin, New York 2008, s. 1174-1177. Brunei, Marshall 14 J.de Laet, Sigfried, History of Humanity: From the seventy century B.C. to the seventh century A.D., United Nation Educational, Scientific and Cultural Organization, Paris 1996, s. 395. 15 Hint- Avrupa dil ailesinin Hint-İran koluna bağlı en eski belgeli dildir. 16 650- 1377 yılları arasında bugünkü Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur ve Tayland üzerinde kurulmuş krallıktır. 17 İdare 7. yüzyıldan başlayarak 13. yüzyıla kadar sürmüştür. 10 Azınlık statüsündeki din ise Animizim’dir.18 Hz. Muhammed’in (s.a.v) vefatından sonra(632)19 İslamiyet dünyanın dört bir tarafına hızlı bir şekilde yayılmıştır. İki şekilde olan bu yayılma stratejisi; savaş ve tebliğ yoluyla olmuştur. Malezya da İslam’ın tebliğ yoluyla yayıldığı bölgelerden biridir20. 8. yüzyılda Arap ve Hindistanlı Müslüman tüccarların Malaka Boğazında yaptığı ticareti faaliyetlerle başlayan bu süreç ulemaların ve pondokların21 etkisiyle güç kazanmış ve 14. yüzyıla gelindiğinde ise Malaka Prensi Prameswara22’nın İslam’ı kabul etmesiyle bölgede var olan en etkin dinlerden biri haline gelmiştir. Prameswara’nın diğer adıyla İskender Şah’ın vefatından sonra tahta geçen oğlu Sultan Muzahfer Şah 1446 yılında Malaka Sultanlığının resmi dinini İslamiyet olarak ilan etmesiyle komşu devletler de resmi dinlerini İslamiyet olarak ilan etmeye başladılar.23,24 Yaşanan bu gelişmelerden sonra Malaka Güneydoğu Asya’da İslamiyet’in merkezi haline geldi. Çevre ülkelerden birçok Müslümanın Malaka’ya İslamiyet’i öğrenmek için gelip gitmesiyle oluşan deniz trafiğinden var olan deniz ticareti de pozitif yönden etkilenerek dönemin en işlek limanlarından biri haline geldi.25 Bunun en büyük örneği ise o dönemde Malezya’daki Çinli, Hint, Arap ve İranlı yaklaşık olarak on beş bin tüccarın Endonezya’nın bin bir çeşit baharatlarından, Çinin rengarenk ipeklerine kadar akla gelebilecek her türlü ürünü Avrupa-Asya-Afrika ve Ortadoğu pazarlarına rahat bir şekilde sunabilmesidir. İslamiyet’in Malay yarımadasında yayılmasından sonra sosyal ve kültürel alanda da birçok değişim yaşandı. Buna verilebilecek en belirgin örneklerden biri; alfabe değişikliğidir. İslamiyet’in kabulünden önce alfabe olarak Sanskritçe kullanılırken İslamiyet’in kabulünden sonra Arap alfabesine 5 yeni harf eklenerek 33 harfle oluşturulmuş yeni Arap alfabesi kullanılmaya başlandı. 18 Her nesnenin bir ruhi varlık veya ruh tarafından yönetildiğini kabul kabul eden inanç türüdür. Özelikle Afrika ülkelerinde (Kenya, Kongo, Benin, Botsvana, Madagaskar ...) yaygındır. 19 Keskioğlu, Osman, Hazret-i Peygamberin Hayatı: Siyer-i Nebi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2012, s. 6. 20 Endonezya ve Afrika’da verilebilecek örneklerden birkaçıdır. 21 Miroğlu, Ahmet; Malezya, Semerkand Dergisi, 75.sayı, İstanbul 2005, s.38. 22 Varol, M. Ahmed; Malezya. http://ansar.de/malezya.htm. (02/11/2014) 23 Yahya, Harun; Mekke’den Doğan İslamiyet Dünyaya Nasıl Yayıldı?, http://tr.harunyahya.net/mekkededogan-islamiyet-dunyaya-nasil-yayildi/ (29/10/2014) 24 Ahmad Sarji, Abdul Hamid; The Encyclopedia of Malaysia 16: The rulers of Malaysia, Archipelago Press/ EDM, New York 2011, s. 44. 25 Üç tarafı denizlerle çevrili olan bu kara parçası(Malaka Boğazı ve bugünkü Malezya), Çin gibi Asya'nın en önemli medeniyeti ile coğrafi yakınlığı sayesinde Avrupa- Ortadoğu ve Çin arasında sürdürülen ticari faaliyetlerde bir tür aktarma organı rolü oynamıştır. Özay, Mehmet; Tarihsel Perspektif ve Malezya Toplumsal Yapısı, http://www.dunyabulteni.net/tarih-dosyasi/258813/tarihsel-perspektif-ve-malezyatoplumsal-yapisi, (26/10/2014) 11 Bu yeni alfabeyle birçok tefsir, hadis, fıkıh, felsefi derlemeler ve dini hikâyeler kaleme alındı.26 Dinî hiyerarşi ve bürokrasi hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Ancak kadı, imam ve hatip gibi unvanların kullanıldığı ve saraydaki en yüksek dinî otoritenin kadı olduğu, ayrıca hükümdarların da özel hocalarının bulunduğu bilinmektedir.27 Bugün Malezya’da yaşayan bir birey İslamiyet’i kabul ederek Müslüman olduğu takdirde kendisini Malay olarak tanımlamaktadır. Bunun nedeni Malay ırkının bütün sosyo-kültürel değerlerinin İslami şartlar üzerine inşa ederek İslam ile özdeşmesidir.28 SÖMÜRGE DÖNEMİ Sömürgecilik, müstemlekecilik veya kolonyalizm dediğimiz bu kavramlar bir devletin başka ulusları, devletleri veya toplulukları, siyasal ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılma istemidir. Avrupa sömürgecilik tarihi 15. yüzyılın sonlarında deniz yolculuklarıyla başladı. Yapılan bu deniz yolculuklarının masrafları kamu-özel girişim ortaklığıyla finanse ediliyordu.29 16. yüzyıla gelindiğinde bölgenin baharat ve diğer değerli mallarının toplandığı en önemli ticaret merkezi olan Malaka, Portekizli sömürgecilerin dikkatini çekti. Takvimler 10 Ağustos 1511’i gösterdiğinde Portekiz’in Asya askeri valisi Alfonso de Albuquerque önderliğinde güçlü bir Portekiz donanması Malaka’yı işgal etti30. Portekizlilerin üstün askeri gücü karşısında dayanamayarak şehri teslim etmek zorunda kalan Malaka Prensi Mahmud Şah ve hanedan üyeleri ülkeyi terk etmek zorunda kaldılar. Malaka’yı terk ettikten sonra Malayların tekrar eski gücüne kavuşabilmesi için Mahmud Şah’ın oğullarından biri olan Muzaffer Şah Perak Sultanlığını31 bir diğer oğlu Alaeddin Riayet ise Johor Sultanlığını32 kurdu.33 26 Miroğlu; a.g.e., s.38 27 Kamar, Hj. Ahmad; Islam in Malaysia, http://www.islamawareness.net/Asia/Malaysia/ismy.html (30/10/2014) 28 Böhürler, Ayşe. Hoşgörü Ülkesi: Malezya. Aksiyon Dergisi 16.sayı (25 Mart 1995). Ss.38. 29 Kamu- özel girişim ortaklığından kasıt: Devlet ve özel sektörün birbirine olan desteğidir. Sömürgeciliği destekleyen devletlerde sömürgecilik bir ticari faliyet olarak görülmektedir. 30 Ricklefs, Merle Calvin; A History of Modern Indonesia Since C. 1300, Standford University Press, 2. Baskı, California 1993, s. 23. 31 Malezya’nın batısında Malaka Boğazı kenarında bulunur. Batıda Andaman Denizi’ne kıyısı vardır, kuzeyde ise Taylant ile komşudur. 32 Malay yarımadasının güneyinde yer alan 16. Yüzyıldan 19. Yüzyıldaki İngiliz işgaline dek bölgenin en önemli devletlerinden biri olmuştur. 1855 yılında İngiltere ile imzalanan anlaşma neticesinde Johor Sultanlığı, saltanatlarının sürmesi karşılığında topraklarını İngiltere egemenliğine bırakmışlardır. 33 Barr; a.g.e., s. 1174-1177 12 Böylece Malaka’nın tesiri yeni kurulan bu iki sultanlıkla devam edecekti. Perak ve Johor Sultanlıkları başta olmak üzere Osmanlı’dan gelen silah ve para desteği ayrıca Açe Sultanlığının sağladığı lojistik desteklerle Müslümanlar defalarca Portekizlilere karşı taarruza geçseler de etkili bir netice alamadılar. Bu yüzden bölge 1511’den 1641 yılına kadar Portekizlilerin egemenliği altında kaldı.34 16. yüzyılın sonlarına doğru bölgeye gelen Hollandalılar, Portekizlilerle rekabet ederek onların Güneydoğu Asya-Avrupa deniz ticareti üzerindeki tekelini kırmaya çalıştı. Başlangıçta Hollandalıların35 Müslümanlara karşı iyi davranmasından dolayı Portekizlilerin zulmünden bunalan halk ve prensler36 Hollanda ve Portekiz arasındaki rekabette Hollanda’yı desteklediler. Ancak 1641 yılında bin bir umutlarla ve zorluklarla Portekizlilerin elinden alınan Malaka bu sefer de Hollandalıların eline geçti. Hollandalıların uyguladıkları gerek politik gerekse ekonomik imtiyazlar Portekizlilerin zulmünden kat ve kat daha iyi olsa da, Malaka boğazının tek hâkimi hala Müslümanlar değildi. Johor Sultanı Mahmud Şah’ın 1699 yılında öldürülmesiyle başlayan sıkıntılı dönemin arkasından kuzeydeki Budist Taylar güneye doğru inerek 1709’da Patani’yi aldıktan sonra Johor’a bağlı Trengganu’yu işgal ettiler; bunun üzerine Johor, başşehrini yarımadanın güneyindeki daha güvenli Riau adasına taşımak zorunda kaldı. Ancak bu sefer de Malaka güçlerini pekiştiren Hollandalılar, Ocak 1784’te Riau’yu almak amacıyla Johor’a saldırdılar. Artık iyice zayıflamış olan bu küçük devleti bir barış antlaşmasıyla kendilerine bağladılar. Ardından da Selangor Sultanlığı buraya bağlanarak bütün bölge 37 Hollanda hâkimiyetine girdi.38 Takvimler 1786 yılını gösterdiğinde bu sefer sahneye çıkan yeni aktör ise İngiltere idi. İngilizleri Portekizliler ve Hollandalılar ile kıyaslarsak ülkenin siyasi, ekonomik ve sosyal sistemini sonuçları bugün dahi hissedilebilecek bir şekilde değiştirmişlerdir. 34 Yıldırım, Suat; Malezya’dan İntibalar, Yeni Ümit Dini İlimler ve Kültür Dergisi, 45. sayı Temmuz- AğustosEylül, İstanbul 1999. 35 Hollanda’nın bölgedeki temsilcisi Dutch East India Company (Hollanda Doğu Hindistan Ticaret Şirketi)’dir. 36 Johor Sultanlığı ve Açe sultanlığı Hollandalıların en büyük destekçisiydi. 37 Malezya yarımadası. 38 Lambert, Tim; A Brief History of Malaysia, http://www.localhistories.org/malaysia.html, (26/10/2014). 13 Hollandalılarla rekabet eden İngiliz Doğu Hindistan Şirketi Kedah Sultanlığı’yla 39 bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma metnine göre İngilizler Kedah Sultanlığı’nı Taylar’ın saldırılarına karşı koruyacak ve karşılığında da Penang adası (Pulau Pinang) İngilizlere verilecektir.40 Anlaşmaya her iki taraf da uymuştur. İngilizler Kedah’ı Taylar’a karşı koruduv ve Kedah’ta Penang adası’nı İngilizlere verdi. Fakat aradan bir müddet geçtikten sonra İngilizler Kedah hükümdarının bütün itirazlarına rağmen Kedah Sultanlığı’nın topraklarının bir kısmını daha ilhak etti ve kendi toraklarının arasına kattı. İngilizler 1819’da Johor Sultanlığından Singapur’u41 ve 1824’de Hollandalılardan Malaka’yı alarak “Boğazlar Yerleşkesi (Straits Settlements)” olarak bilinen bir İngiliz kolonisi kurdu. 1874 yılında imzalanan ‘Pangkor Anlaşması’ Malay eyaletlerinde radikal siyasi ve idari değişikliklerin başlangıcı oldu. Bu Anlaşma ile Malay Sultanlar ve aristokratların yetki ve ayrıcalıkları Sultanlara danışman olarak atanan İngilizlerin eline bırakıldı ve Sultanlar simgesel duruma düşürüldü.42 Sonradan İngilizler, Perak, Selangor, Negeri Sembilan ve Pahang eyaletlerini de içine alacak şekilde 1895 yılında “Federe Malay Eyaletleri (Federated Malay States)”ni kurdu. 1909 yılında ise Taylar’la yaptıkları bir anlaşmayla Patani hariç diğer kuzey Malay devletlerinin (Kedah, Perlis, Kelantan ve Terengganu) egemenlik haklarının tamamı İngilizlere verildi.43,44 Bu dört eyaletin her birine İngiliz Danışmanlar atandı.45 1914 yılında Johor’un da katılımıyla “Federe Olmayan Malay Eyaletleri (Unfederated Malay States)” kuruldu. 39 Malay yarımadasında konuşlanmış dünyadaki en eski sultanlıklardan biridir. Kuruluş yılı 630’dur. İlk adı Kedah Krallığıdır. İslamiyet’in resmi din ilan edilmesinden sonra(1136 yılında) adı Kedah Sultanlığı olarak değiştirilmiştir. 40 South East Asia: Malaysia brief History, http://www.britishempire.co.uk/maproom/malaya.htm, (30/10/2014). 41 History of Malaysia, http://www.mymalaysiabooks.com/malaysia/Malaysia_history.htm, (30/10/2014) 42 Göksoy, İsmail Hakkı; Malezya, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 27, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 2003, s. 490. 43 Haywood, John; Historical Atlas of the 19th Century World 1783 – 1914, Barnes and Noble, New York 2002, s. 22. 44 1909 tarihinde İngiliz-Tay Antlaşması bugünkü Malezya ile Siyam (Tayland) arasındaki sınırı belirleyen antlaşmadır.18. yüzyılda en önemli Malay Sultanlıklarından biri olan Patani bu antlaşmayla Budist Taylar’ın hâkimiyeti altında bırakılmış, böylece Malay kökenli Patani müslümanları bugünkü modern Tayland sınırları içinde bir azınlık grubu olarak yaşamaya terkedilmiştir 45 Göksoy, a.g.e., s. 490. 14 20. yüzyılın başlarında İngilizler bölgeden daha fazla yararlanmak ve kar elde edebilmek için kalay madenlerinde ve kauçuk plantasyonlarında çalıştırılmak üzere Çin’den ve Hindistan’dan getirdikleri göçmen işçilerin sayısı 1.000.000’a ulaşınca Malaylar arasında büyük bir rahatsızlık oluştu. Toplumun üst kesimi, aydın sınıf ve halk tabanında İngiliz sömürge yönetiminin olumsuz etkilerine karşı tepkiler yoğunlaştı. İlk tepkiler daha çok dini ve sosyal alanlarda yenilikçi düşüncelere sahip Malay âlimlerinden ve liderlerinden geldi. 1930’lu yıllardan sonra İngilizce eğitim görmüş Malayların sayısının artması ve bazı siyasî cemiyetlerin kurulmasıyla birlikte Malay milliyetçiliği daha çok ön plana çıktı. Sömürge ve aristokrasi aleyhtarı Malay aydınları ilk defa 1938’de ‘Genç Malay Birliği’ adıyla sosyalist ve milliyetçi fikirleri savunan bir cemiyet kurdular.46 İngiltere, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra bu eski sömürgesinde idareyi tekrar ele almaya çalışmış, fakat bu defa güçlü bir direnme ile karşılaşmıştır.47 1946 yılında Federe ve Federe Olmayan Eyaletler’in yerine, Malaya Birliği (Malayan Union) adı altında merkezi bir idare kurulmasını öneren İngiltere, bu önergede Singapur’a da ayrı bir sömürge statüsü verilmesi düşünülüyordu, United Malay National Organization’nın (UMNO) şiddetli itirazları karşısında geri adım atmak zorunda kaldı. 1 Şubat 1948 tarihinde varılan ‘Malaya Federaasyonu Anlaşması (Federation of Malaya Agreement)’ çerçevesinde Penang ve Malaka ile yarımada üzerindeki dokuz sultanlıktan oluşan bir Malaya Federasyonu kurulması kararlaştırıldı. Bu, Malezya’nın bağımsızlık yönünde attığı ilk adım oldu. 1955 yılında hazırlanan bir anayasa çerçevesinde, 31 Ağustos 1957 tarihinde ‘Malaya Federasyonu’ adıyla bağımsızlığını kazandı.48 İlk Başbakan Tunku Abdul Rahman oldu.49 16 Eylül 1963 tarihinde Singapur’un ve Malezya’nın Malay Yarımadası dışındaki topraklarını oluşturan Borneo Adası’ndaki Sabah ve Sarawak eyaletlerinin de katılımıyla birlikte devletin adı Malaya Federasyonu’ndan, Malezya Devleti’ne değiştirildi. Nüfusunun çoğunluğu Çinli olan Singapur ile merkezi hükümet ilişkilerinin gerginleşmesi üzerine, Singapur 9 Ağustos 1965 tarihi itibariyle Malezya’dan ayrıldı ve bağımsızlığını ilan etti.50 46 Göksoy, a.g.e., s. 490 47 II. Dünya Savaşı sırasında bölge Japonlar tarafından işgal edilmiş ve 3 sene Japonların denetimi altında kalmıştır. Bu 3 senelik zaman zarfı içerisinde bölgedeki etnik tansiyon ve milliyetçilik artmıştır. Hock, David Koh Wee; Legacies of World War II in South and East Asia, Institute of Southeast Asian Studies, Singapore 2007, s. 48. 48 ‘’A New Nation’’, New York http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,893616,00.html. (03/11/2014). 49 Bağımsızlığın ve Malezya’nın babası olarak anılmaktadır. 50 Road to Independece, US GOV, http://countrystudies.us/singapore/10.htm, (01/10/2014). 15 Times, BAĞIMSIZLIK SONRASI MALEZYA 1957 yılında uzun uğraşlar neticesinde bağımsızlığını ilan eden Tunku Abdurrahman liderliğindeki Malezya daha ilk yıllarında içeride ve dışarıda olmak üzere birçok problemle karşı karşıya kaldı. Dışarıda Endonezya Cumhurbaşkanı Sukarno’nun ilân ettiği çatışma politikası ve Filipinler’in Sabah eyaleti üzerinde hak iddia etmesi, içte Singapur’un federasyondan ayrılması ve Borneo adasındaki eyaletlerinde daha fazla özerklik talep etmeleri verilebilecek örneklerden yalnızca bir kaçıdır.51 Dönemin başbakanı olan Tunku Abdurrahman yönetimindeki hükümet karşılaşılan bu problemlerin tamamını barışçıl yollarla çözmeye çalıştı ve bir nebze de olsa başarılı oldu. 13 Mayıs 1969 tarihinde yapılan seçimler sonucunda UMNO meclisteki 3’te 2’lik çoğunluğunu kaybetti ve muhalefet de bunu kutlamak için ülkenin dört bir tarafında gösteriler düzenledi. Kuala Lumpur’daki gösteriler sırasında UMNO taraftarlarıyla muhalif gruplar arasında yer yer çatışmalar yaşandı. Olaylar şiddetin dozu arttıkça iktidarmuhalefet çatışmasından etnik çatışmaya dönüştü. Çatışmada resmî bilgilere göre 196 kişi öldü ve 439 kişi yaralandı. Olayların daha fazla büyümemesi için sıkıyönetim ilan edilerek parlamentonun çalışmaları 1971 Şubat ayına kadar askıya alındı. Bu zaman zarfında Tunku Abdul Rahman tüm yetkilerini Tun Abdul Rezzak’a devretti. Tun Abdul Rezzak’ın göreve gelir gelmez yaptığı ilk iş bir konsey oluşturmak oldu.52 Bu konseyin amacı devlet için resmi bir ideoloji belirlemek ve sosyoekonomik bir program geliştirmektir. Konseyin yaptığı çalışmalar neticesinde ırkların bir arada huzur içinde yaşayabileceği bir sistem olarak dizayn edilen demokratik parlamenter sistemi 31 Ağustos 1970’de başta Malezya halkı olmak üzere tüm dünyaya dönemin Kralı Yang Di Pertuan Agong tarafından ilan edildi. Bu yeni sistem devletin temelleri sayılan beş prensiple bunların üzerine oturtulduğu beş ana prensipten meydana geliyordu; bu prensipler sırasıyla şunlardı: Halkın birliği, demokratik hayatın sürdürülmesi, millî servetin hakça paylaşıldığı âdil bir toplumun oluşturulması, kültürel geleneğe doğru bağımsız yönelme, modern bilgi ve teknolojiyi hedefleyen gelişmiş bir toplumun oluşturulması: a) Allah’a iman; b) Krala ve ülkeye sadakat; c) Anayasanın korunması; d) Hukuka saygı; e) İyi davranış ve güzel ahlâk.53 51 Göksoy, a.g.e., s. 491 52 National Operations Council (NOC) or Majlis Gerekan Negara (MAGERAN). (13 Mayıs 1969- Şubat 1971) 53 Göksoy, a.g.e., s. 491. 16 13 Mayıs 1969 yılında yaşanan iç karışıklık neticesinde oluşan olağanüstü hal durumu Şubat 1971 yılında yapılan genel seçimlerle son buldu. Yeni hükümet United Malays National Organization liderliğindeki çeşitli partilerin katılımıyla oluşturulan bir koalisyon hükümeti oldu. Bu koalisyon hükümetinin başkanlığını da Tun Abdul Rezzak üstlendi. Hükümet iktidara gelir gelmez 20 yıl sürmesi planlanan yeni bir ekonomik politika açıkladı. Bu politikanın ana hedefi ekonomik zenginliği halkın her kesimine eşit bir şekilde yaymak ve ekonomiyi ırkların tekelinden kurtarmaktır. O yıllarda ekonomik zenginliği elinde bulunduran Çinli halk bu uygulamaya karşı itiraz etse de, Malaylar tarafından büyük bir sevinçle karşılandı. Farklı tepkilerin olmasının temel sebebi uygulamaya konulması planlanan politikanın tamamen Malayların lehine olmasıydı. Bu politikayla beraber kırsal bölgelerdeki Malaylara- yaklaşık olarak 250,000 kişiye- yeni tarım arazileri, yeni ekipmanlar tahsis edilecek ve ödemelerinde ekonomik kolaylıklar sağlanacaktı. Ayrıca üniversitelerde ve liselerde resmi dil Malayca ilan edilerek eğitimli yeni bir Malay sınıfının oluşturulması öngörülüyordu. UMNO 14 Haziran 1976 yılında yapılan genel seçimlere ‘Gelişimin babası54’ olarak adlandırılan Tun Abdul Rezzak’ın ölümünün ardından Hussein Onn’un liderliğinde girdi ve seçimlerden zaferle çıktı. Hussein Onn döneminde55’de daha önceden belirlenen politikalara devam edildi. Ayrıca bu dönemde uyuşturucuya karşı da ciddi bir savaş verildi. Hussein Onn, 1981 yılının Haziran ayının 17’sinde sağlık sorunları sebebiyle UMNO başkanlığı görevini Dr. Mahathir Mohamad’a devretmek zorunda kaldı. Bu, aynı yıl ve daha sonradan yapılacak olan 3 genel seçimi de Dr. Mahathir Mohamad liderliğinde kazanacak olan yepyeni bir UMNO’nun doğumuydu. Dr. Mahathir Mohamad56 1990 yılına kadar önceden belirlenen tarımsal ekonomik kalkınma programını uygulamaya devam etti. 1990 yılında Asya’da yaşanan finansal kriz neticesinde Ringgit’in devalüasyonu ve derinleşen ekonomik durgunluk nedeniyle IMF’nin çözüm önerilerine sıcak bakmayan Mahathir tarımsal kalkınma programını iptal ederek yerine imalata ve sanayiye dayalı yeni bir ekonomik program oluşturdu. Oluşturulan bu yeni ekonomik program neticesinde Malay yarımadasında sayısız dev proje hayata geçirildi. 54 Bapa Pembangunan 55 14 Haziran 1976-16 Haziran 1981 56 Lakabı Modernizasyonun babasıdır 17 Petronas Twin Towers57, Kuala Lumpur Uluslararası Havalimanı, Kuzey-Güney hızlı tren hattı, Sepang International Circuit58 bunlardan sadece birkaçıdır. Bu dönemde dev projelerin yanında ekonomik kalkınmaya ivme kazandıracak olan otomobil sektörüne de giriş yapılarak Proton isimli yerli bir otomobil markası üretildi. Bu dönemde Dr. Mahathir hem Başbakan Yardımcısı hem de Maliye Bakanı olan Anwar İbrahim’i ekonomik kalkınma programını desteklemediğinden dolayı görevinden alarak onun yerine Başbakan Yardımcılığı görevine Abdullah Ahmad Badawi’yi getirmiştir.59 2004 yılındaki seçimlerden önce Dr. Mahattir Mohamad kendi isteğiyle emekli olarak görevinden ayrıldı ve yerini Abdullah Ahmad Badawi’ye bıraktı. 2020 yılında gelişmiş ülkeler sınıfına girmeyi hedefleyen yeni Malezya hükümeti, iktidarı döneminde çok partili demokrasi sisteminin gelişimi, özgür basın organlarının çoğalması, yargıda tam bağımsızlık, siyasi sebeplerden dolayı hapse mahkûm edilenlerin hapisten çıkarılması gibi birçok alanda faaliyetler yürüterek bu faaliyetleri hayata geçirmeye çalıştı. Ancak 2007 yılında ‘Hindu Hakları Eylem Gücü60’ olarak adlandırılan bir grubun yerel hükümetler tarafından Hindu tapınaklarının haksız yere yıkılmasını protesto etmek istemesiyle başlayan olaylar, ülkedeki demokratik gelişmelere gölge düşürdü. Bu olaylar neticesinden hükümet HINDRAF’ı ulusal güvenlik için bir tehdit unsuru olarak niteledi, bütün yasal faaliyetlerine son verdi ve aynı zamanda örgütün liderlerini de tutuklattı.61 2009 yılında yapılan seçimlere Najib Razak liderliğinde giren UMNO yine iktidar partisi olarak günümüzde de iktidarlığını sürdürmektedir. 57 Petronas İkiz Kuleleri. 2010 yılına kadar dünyanın en uzun ikiz kulesiydi. 58 Motor sporları yarış pistidir. Formula 1, A1 Grand Prix gibi uluslararası yarışlara ev sahipliği yapmıştır. 60 HINDRAF. Hindu Hakları Eylem Gücü. 61 Malaysia bans Hindraf, says it’s a threat to security, http://www.thehindu.com/todays-paper/malaysiabans-hindraf/article1358359.ece, (27/11/2014). 18 SİYASİ YAPI Malezya’nın siyasi yapısını anlamanın ve yazmanın yolu, toplumsal çeşitliliğini, değerlerini, etnik kimliklerini, toprak bütünlüklerini kavramaktan geçer. Malezya yaklaşık 29,5 milyon nüfuslu bir bölünmüşlük ülkesi olarak görülmektedir. 62 Güney Çin Denizi ülkeyi ikiye bölmüştür. Bu parçalardan birincisi Borneo Adası ve diğeri ise Malaya Yarımadası’dır. Bu bölünmüşlük sadece toprak ile sınırlı kalmamaktadır. İki bölge arasında etnik, dini ve kültürel farklar mevcuttur. Ülkenin idari ve ekonomik merkezi olan Yarımada Malezya’sıdır. Bu adanın %50,8’i Malaylar, %23,5’i Çinliler, %10,2 Bumiputra (Yerliler) ve %7,5’i Hintlilerden oluşmaktadır.63 Malaylar kendilerini İslam dini ile özdeşleştirmişlerdir. Ülkenin geri kalan kısmı ise Hristiyanlık başta olmak üzere farklı dinlere inanmaktadır. Resmi dil Malaycadır. Başkent Kuala Lumpur’dur. DÜNDEN BUGÜNE MALEZYA SİYASAL YAPISI Malezya’nın tarihine bakılacak olursa ve bu tarihe siyasi tarihle başlanırsa Avrupalı sömürge ülkelerinin geçmişten günümüze süre gelen amaçları, o bölgedeki huzur, refah ve barış ortamının yok olmasında yardımcı unsur olmuştur. 1511 yılında Portekizliler ile başlayan sömürgeleşme 1641 yılında Hollanda ve 1786 yılında İngiltere ile devam etmiştir. 1941-1942 yılları arasında ise Japonya Borneo Adası’nı işgal ederek adayı Avrupalı sömürgeci ülkelerden temizlemek istemiştir.64 62 http://tr.tradingeconomics.com/malaysia/population, (10.01.2015) 63 Gökçe Ali Fuat, (2013), “Federal Parliamentary Democracy With A Constitutional Monarchy: Malaysia”, the Journal of Academic Social Science Studies, Lorient, Volume 6, Issue 5, May 2013, p. 327-34 64 Kösebalaban, T.Hasan ,” Güneydoğu Asya'da İslam ve Siyaset – Malezya”, http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-da-islamve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html , (22.11.2014) 19 Portekiz ve Hollandalıların adayı işgal etmesi toplumsal değişikliklere sebep olmuş olmasa da 1942 deki Japon istilası Malay halkı üzerinde ciddi etkiler bırakmıştır. Malay milliyetçiliği bu dönemde ivme kat etmiş ve artış göstermiştir. İnanç yönüyle Malezya tarihini incelersek, İslam bu ülkeye 1400’lü yıllardan sonra girmiştir. Malaka şehrinin kurucu Prensi Pramesware Müslüman olunca yönetimindeki bölgelerde İslam hızla yayıldı. Portekizliler 1511 yılında bölgeyi sömürge altına almasıyla Hristiyanlığı yaymaya çalıştılarsa da başarılı olamamışlardır.65 1824’te Malaka’yı Hollanda’nın elinden alan İngiltere en son Negri Sembian federasyonundaki devletçikleri de himayesine katarak Malay yarımadasını tamamen ele geçirmiştir. İngilizler belli bir süre sonra işgal ettiği yerlerden çekilmeye başlamış ardından çekildiği eyaletlerin bazılarının birleşmesiyle Malezya konfederasyonu kurulmuştur.66 İngilizlerin tarih boyunca sömürge anlayışı diğer ülkelere nazaran farklıdır. Şiddet ve çatışmadan ziyade etnik çeşitlenmeyi ve milliyetçiliği nüfuz ederek iç dengeleri sarsmayı hedefler. Bu sebeple Malezya’nın etnik ve dinsel yapısındaki farklılıklar, İslam dünyasındaki birçok ülkeden farklı sorunlar yaşamasına sebep olmaktadır. Malezya krallıkla yönetilen ve çok partili demokratik sisteme dayalı bir konfederasyondur. Sistem işleyişi olarak farklı olsa da anayasal monarşi ile yönetilir. Anayasa, meclis ve başbakan vardır. Konfederasyonu oluşturan federal eyaletler de krallıkla yönetilir. Ayrıca her eyaletin kendi yasama meclisi ve başkanı vardır. 9 eyalette Sultan bulunmaktadır. Diğer eyaletlerde vali görevdedir. Malezya’daki eyaletlerin sultanlarından birisi genel kral yani ‘yüce başkan’ seçilir. Hükümetin sembolik başı ‘Yang di- Pertugan Agong’ adı verilen kraldır. Kralın yetkileri semboliktir. 5 yıl süreyle görev yapar. Ülke 31 Ağustos 1957’de yürürlüğe giren anayasa ile yönetilmektedir. İki meclisli parlamenter sistem uygulanmaktadır. Birincisi Temsilciler Meclisi’dir ve 222 üyesi vardır. İkincisi Senatodur 70 üyesi vardır. 26 üyesi eyalet meclisleri tarafından 44 üyesi Kral tarafından atanan üyelerden oluşan ve 6 yıl görev yapan meclistir. Bu meclisler üyelerini serbest genel seçimlerle seçerler. Malezya 13 federal eyaletten 133 ilden meydana gelir. Bu eyaletlerin 11’i Malezya yarımadasında, 2’si Borneo adasındadır. 65 http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-daislam-ve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html 66 Varol, M. Ahmet, http://ansar.de/malezya.htm 20 Başbakan olmak için meclis üyesi olmak zaruridir.67 Malezya’da lider parti Birleşik Malay Milli Organizasyonu (UMNO)’dur. Bu parti Malezya bağımsızlığından beri en güçlü parti konumundadır.68 MALEZYA’DA SİYASİ PARTİLER Malezya’da iki siyasi parti vardır. Bu siyasi partiler Ulusal Cephe ve Halk Paktı olarak adlandırılan çok partili bir yapıdan oluşmaktadır. Malezya’da önemli siyasi güçlerden birisi şu anda Ulusal Cephe (Barisan Nasional, BN)’dir. Ülkenin en büyük etnik gruplarını temsil eden 13 partinin bir koalisyonudur, yanı sıra küçük yerli gruplar vardır. 1973'de kurulan Ulusal Cephe Malezya hükümetinde etnik partilerden oluşan koalisyona sahiptir. 1952 yılında kurulan önceki İttifak Partisi kaldırılmıştır ve şu anda Koalisyon 13 siyasi partiden oluşmaktadır. Bunlar Ulusal Cephe Liberal Demokrat Parti (LDP), Malezya Çin Derneği (MCA), Malezya Hint Kongresi (MIC), Malezya Halk Hareketi Partisi (PGRM), Halk İlerici Partisi (PPP), Sabah İlerici Partisi (SAPP), Sabah Birleşik Partisi (PBS), Demokrat Parti (SPDP), Yerli Halk Partisi (PBDS), Savarak Birleşik Halk Partisi (SUPP), Birleşik Malay Ulusal Örgütü (UMNO), Amerika Pasokmomogun Kadazandusun Murut Örgütü (UPKO), Birleşik Sabah Halk Partisi (PBRS), Birleşik Geleneksel Bumiputra Partisi (PBB). Halk Paktı Malezya’da şu anda muhalefet partidir. Bu oluşum, üç ana muhalefet partisi arasında bir resmiyet seçim paktı Halk Cephesi olarak başlamıştır. Bunlar (Halk Adalet Partisi (PKR), Malezya İslami Partisi (PAS) ve Demokratik Eylem Partisi (DAP)’dir. 2008 yılının Mart ayında, Halk Cephesi kurucu partileri Malezya siyasi tarihinde görülmemiş zaferler elde etmişlerdir. Bunların sonucunda kurucu partilerin liderleri ayrıca 1 Nisan Paklatan Rakyat (Halk Paktı) oluşturarak bu paktı resmileştirmişlerdir69. 67 TC. Dışişleri Bakanlığı, Malezya’nın Siyasi Görünümü, http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:hiOa7uQ08p0J:www.mfa.gov.tr/malezya-siyasigorunumu.tr.mfa+&cd=1&hl=tr&ct=clnk 68 Özay Mehmet, ”Malezya Siyasetini Anlamak http://guneydoguasyacalismalari.blogspot.com.tr/2013/06/malezya-siyasetini-anlamak-icin.html. (24.11.2014) 69 İçin”, http://guneydoguasyacalismalari.blogspot.com.tr/2013/06/malezya-siyasetini-anlamak-icin.html. (24.11.2014) 21 MALEZYA’DA İSLAMİ HAREKETLER Malezya İslami Gençlik(Abim): 1971’de Malezya Müslüman öğrenciler birliği üyesi öğrencilerce kuruldu. Kısa süre sonra Malezya İslam Partisi(PAS) ile ittifak kuruldu. Mevdudi’nin kurduğu Cemaati İslamiye’yle Müslüman Kardeşleri örnek alıyordu. ABIM’in isteği Malezya’nın her alanda İslam hükümleriyle yönetilen bir devlet olmasıdır. 2015 itibariyle genel başkanı Dr. Muhammed Nur Manuti’dir.70 Tebliğ Cemaati: Pakistan’daki Tebliğ Cemaati’nin bir uzantısıdır. Daru’l Erkam: 1968’de Eş’ari Muhammed’in liderliğinde kuruldu. Eğitime ve kültürel faaliyetlere ağırlık vermekte ve toplumun İslami yönden şuurlandırılmasının İslam devleti kurmaktan önce geldiği fikrini savunmaktadır. Özellikle gençler arasında etkili olmuştur.71 Malezya Müslümanları özellikle gençleri dinlerine bağlılıklarıyla ünlüdür. Gençlerin %70’i dini görevlerini yerine getirmektedir. Üniversite gençliği arasında da İslami hareketler güçlüdür. Malezya’yı İslami açıdan incelerken “şeriat yönetimi” etkileri göze çarpmaktadır. Örneğin Kuala Lumpur’da fazlasıyla bar, içkili restoran ve gece kulübü mevcut. Bu konuda tek katı bölge var, o da ülkenin en muhafazakâr eyaleti Kelantan’dır. Diğer yerlerde şeriat mahkemeleri var, fakat bu mahkemeler sadece Müslümanların aile hukukuyla ilgilenmektedir. Geri kalan tüm hukuk laik mahkemelerin elinde tutulmaktadır. 4 MAYIS 1969 OLAYLARI Malezya’da siyasal yaşamda en önemli kırılma 1969 seçimlerinde yaşanmıştır. Tarihe kanlı 1969 olarak geçecek ayaklanmalarda bazı nedenler öne çıkmaktadır. Bunlar; bağımsızlık sonrasında aradan geçen on yıl zarfında Malayların ekonomik geri kalmışlıktan kurtulamamaları, eğitim olanaklarının yoksun kalışları vb. sebeplerdir. UMNO partisi liderliğindeki federal hükümet 1967 yılında Malay dilini resmi dil olarak kabul etse de olayların çıkış noktası sadece bu değildir.72 70 Kösebalaban, T.Hasan ,” Güneydoğu Asya'da İslam ve Siyaset – Malezya”, http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-da-islamve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html. (22.11.2014) 71 Varol, M. Ahmet, http://ansar.de/malezya.htm, (24.11.2014) 72 J. Norman Parmer, "Malaysia 1965: Challenging The Terms Of 1957", Asian Survey, Vo. Vı, No. 2, February 1966. 22 1963-65 yılları arasında Singapur’un federal yapıya dâhil olması üzerine başında Singapur’un kurucu babası Lee Kuan Yew’un bulunduğu Halkın eylem Partisi (PAP)’nin tüm Malezya topraklarında örgütlenmesine ve seçimlere girmesine izin verilmemesi, Çinli kitleler üzerinde siyasal yaşamın dışında tutmaları yönünde bir algının oluşmasına yol açtı. Bu süreç, Malay federasyonundaki “kutsal ittifak” olarak görülen birliğin içinde yer alan Çinlilere hitap eden MCA’ın seçmen kitlesinin taleplerini yerine getirmediği şeklinde yorumlandı. Bu sürecin sonunda Hareket Partisi (Garekan) adıyla Çin etnik yapısına hitap eden yeni bir siyasi oluşum hayata geçti. MCA’ın zaaflarını değerlendirmekte başarılı olan Hareket partisi Çinli seçmenlerin desteğine mazhar oldu. Bu dengelerin değişmesi istenmeyen siyasi ve toplumsal sonuçların ortaya çıkmasına sebep oldu.73 1969 seçim sonuçları kutlamalarının başta Kuala Lumpur olmak üzere ülkenin diğer şehirlerine sıçrayarak anarşiye dönüşmesi üzerine, üç yüz kadar Çin ve Malay çatışmalarda hayatını kaybetti. Çinliler aldıkları sonucu kutlarken Malaylar kendilerini ve toplumdaki konumlarını daha da etkileyeceği düşüncesiyle ve kaygısıyla tepkilere cevap veriyordu. 1969 yılı 13 Mayısındaki hadisenin ortasında etnik çatışmaların büyümesini önlemek adına Parlamento feshedildi ve yirmi bir ay boyunca ülke “özel yönetime devredildi.74 1969 seçimlerinde UMNO’yu tedirgin eden husus, özellikle Çinli seçmenin kaybedilmesi nedeniyle, Malezya ulusalcılığı bağlamında bir kimlik inşasının gerçekleştirilememiş olmasıydı. Bugün de aynı kaygının belki katlanarak ortaya çıktığı görülüyor. Üstüne üstlük, geçen on yıllar boyunca şehirli nüfustaki artışa paralel olarak orta sınıf Malaylar arasında merkez güçlere muhalefetin kesifleşmesi de cabası.75 Peki, şimdi bu yapısal bozuklukların sonucu ne olabilir? UMNO liderliğindeki ulusal ittifak oyların %48 ini alsa da toplam 222 sandalyeli federal Parlamento’da 133 vekil çıkardı. Üçte iki çoğunluğu sağlayamasa da halen iktidardadır. 73 Özay, Mehmet, http://guneydoguasyacalismalari.blogspot.com.tr/2013/06/malezya-siyasetini-anlamakicin.html, (24.11.2014) 74 Mustafa Akyol,” Malezya Mı Demiştiniz” “6 Mayıs http://www.derindusunce.org/2009/05/13/malezya-mi-demistiniz/ , (29.11.2014) 75 2009, Star, Kösebalaban, T. Hasan,” Çoğulculuk Ve İslâmî Gelişme Modeli, Malezya, Coğrafya, Nüfus Ve Din”, http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-da-islamve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html, (22.11.2014) 23 Çinli seçmenin oylarının neredeyse %90’ı muhalefete gitti.76 Hintli seçmen kitlesinin genel nüfusa oranı düşük olsa da, muhalefete yöneldiği gözlenir. UMNO hala başarılı mı, tartışılır. Bu hususta Malezya ulusu inşasında süreç neredeyse sıfırdan bir kez daha başlıyor. 76 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi 24 EKONOMİK YAPI MALEZYA EKONOMİSİNE GENEL BAKIŞ Malezya Güneydoğu Asya da yer alan, doğu ve batı olarak iki büyük kara parçasına ayrılan ve bu iki büyük kara parçasının arasında da, Çin denizinin içerisinde bulunan adalardan oluşmuş bir devlettir. 329.847 km2 lik bir alana sahiptir. Kara sınırlarında Bruney 381 km, Endonezya 1,782 km ve Tayland ile 506 km kara sınırı bulunur ve toplam kara sınırı 2669 km’dir.77 Tropikal bir iklime sahiptir ve verimli toprakları bulunmaktadır. Topraklarının verimli olması sebebi ile tarımsal faaliyetin gerçekleştirilmesi sağlanmakta ve birçok ihraç ürünü yetiştirilebilmektedir. Yaklaşık %30’u tarım alanı %17,5’ de daimi ekimlerin oluşturduğu arazilerdir. Orman alanı olan Malezya’nın başlıca tarım ürünleri; kauçuk, Hindistan cevizi, pirinç, muz, ananas, hurma, mısır tütün ve çaydır.78 Malezya orman ticaret faaliyetlerinde de önemli gelişmeler göstermiş ve dünya kereste piyasasında adından söz ettiren bir konuma ulaşmıştır. Soya ve kauçuk üretiminde dünya da birinci sırayı almıştır.79 İhraç faaliyetlerini sadece bu tarım ürünleriyle sınırlı bırakmayan Malezya ekonomisi aynı zaman da Singapur’a verimli ırmak ve nehirleri sayesinde ‘’İçilebilir Su’’ da ihraç etmektedir. Komşusu olan Singapur ve Tayland önemli ekonomik faaliyetlerin gerçekleştirildiği ülkelerdir. Tayland’a da çeşitli gıda malzemeleri ve sanayi ürünleri ihraç etmektedir. 77 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html , (28.12.2014) 78 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html 79 http://www.cografyasaati.com/index.phtml?id=340000, (03.01.2015 25 Malezya devleti ekonomik faaliyetlere önem göstermesini; devlet içerisinde yapılan yatırımlara, teşvikler vermesi ile de göstermektedir. Tarımsal faaliyetlerin, sanayi malları üretiminin devamlılığının sağlanması için verilen teşvikler; ülke ekonomisinin gelir kaynaklarını sürekli olarak ayakta tutmaktadır. Yatırımlar konusunun ele alınması ile Malezya sınırları içerisinde yapılan yatırımların büyüklüğüne göre de vergi kolaylığının sağlanması bahsedilmesi gereken bir diğer noktadır. Yatırımlara verilen destekler ve teşvikler, belli dönemlerde Malezya ekonomisinin dünya sektörlerine girebilmesinin yolunu açmıştır. Buna verilecek örneklerin başında otomobil sektörü gelmektedir. Proton markası ile Müslüman ülkeler arasında dünya otomobil sektörüne girebilmeyi başarabilen Malezya; diğer Müslüman ülkelerin yanı sıra batı ülkelerinden ithal edilen, ithal edilirken ulaşım masrafları ile de fiyatı giderek artan otomobillerden ziyade kendi otomobilini üretmeyi ekonomisine hedef edinmiş bir ülkedir. Tabiî ki de ülke içerisinde sadece proton marka otomobil kullanılmasa da diğer Müslüman devletler için örnek alınması gereken bir girişimdir. Malezya’nın üye olduğu uluslararası ekonomik teşkilatlardan bahsedilecek olursa; kurucusu bir Türk Siyasi Lideri olan Necmettin Erbakan’ın liderliğinde kurulmuş Gelişen Sekiz Ülke D8 ve Güneydoğu Asya Ülkeleri İşbirliği Örgütü ASEAN ‘ın içerisinde bulunmaktadır.80 YERALTI KAYNAKLARI Malezya ekonomisi anlatılırken bu denli toprak temelli faaliyetlere girilmesinin bir başka sebebi de topraklarından petrol çıkıyor olmasıdır. Malezya topraklarında hem gıda ürünleri yetiştirip ihracat yapabiliyor, hem kereste gibi orman ürünleri ile sektör de dünyada kendisinden söz ettiriyor hem de bu verimli topraklardan petrol çıkartıp bunu ihraç edebiliyor. Verimli topraklar Malezya’nın doğal kaynaklar açısından zengin bir ülke olmasını sağlamaktadır. Geçmiş yıllarda dünyanın en büyük kalay üreticilerinden biri iken günümüzde azalan rezervler sebebi ile kalayın kalitesi düşse de ülke içerisinde kullanılacak talebi karşılamaktadır. Ülkede ayrıca; boksit, bakır, altın, gümüş ve demir madenleri de çıkartılmaktadır.81 80 Yavuz, Mustafa; Malezya Ülke Raporu, İGEME Yayınları, Ankara 2011, s.2. 81 http://www.ekonomi.gov.tr ; Dış İlişkiler-Ülkeler-Malezya; ‘’Ekonomik Görünüm’’ , (01.01.2015) 26 Doğal enerji kaynaklarını oluşturan petrol, doğal gaz ve kömürdür. Kömür madenin de petrol ve likit doğal gaz kadar iyi bir arz oluşturmasa da petrol madenlerinde çıkartılan kaliteli petrol ile ihracat yapılabilmektedir ve ülkenin petrol talebinin %80’i kendi rezervleri tarafından karşılanmaktadır. Doğal gaz üretimi son yıllar da büyük bir artış göstermiştir ve Katar’ın ardından dünya pazarlarına ihraç eden ikinci büyük ülkedir. En çok sıvı doğal gaz ihracatı yapılan ülkeler ise Japonya, Güney Kore ve Tayvan’dır. 82 Bütün bu kombinasyonlar da doğal olarak ekonomiye yansımakta ve ekonominin bağımsızlıklarını ilan etmelerinden bu yana sürekli bir büyüme gerçekleştirmesini sağlamaktadır. Kuruluşu olan 1967 yılından bu yana Malezya ekonomisi %7’lik bir büyüme gerçekleştirmesi bunlar gibi temeli sağlam ekonomik faaliyetlere dayanmaktadır. 2009 yılı ile dünya küresel krizinde %1,7’lik bir daralma gerçekleşse de krizin son bulmasıyla Malezya ekonomisi de eski günlerine hızlı bir şekilde dönmüştür. ULAŞIM KAPASİTESİ Petrol ürünlerinin ülke topraklarında çıkıyor olması ve ekonomiye ciddi katkılar sağlaması; ülkenin birçok kamu yatırımına etki etmiştir. Bunların başında da ulaşım ağı gelmektedir. Malezya da bugün itibari ile 114 adet havaalanı bulunmaktadır ve bu havaalanı sayısı ile dünya ülkeleri arasında 51. sırada yer almaktadır. Demiryolları ise hem topraklarının arasında denizin olma etkisi ile de havayollarına oranla daha az gelişen bir seyir göstermiştir ve 1849 km’lik bir ulaşım ağı seviyesindedir. Bu sıralama ile de Malezya dünya ülkeleri arasında 75. Sırada yer almaktadır.82 SEKTÖREL DEĞERLENDİRME Ekonomide gösterdikleri sürdürülebilir büyüme, kamu yatırımlarının ileriliği, ithalat/ihracat dengesinde genel olarak sağladıkları cari fazla; Malezya ekonomisinde ciddi olumlu noktalar olarak değerlendirilmelidir. Daha önce de bahsettiğimiz gibi petrolün bu ekonomik faaliyetler de önemli payının olması aslında petrolün işletiminin devlet taraflı gerçekleştirilmesinden kaynaklıdır. Petrol işletimini kaynaklarının büyük çoğunluğunun elinde bulunduran devletlerin (Kuveyt, Katar, Arabistan, Venezuela gibi) ekonomilerinin istikrarlı olmasını Malezya’da da görmekteyiz. 82 Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.4 . 83 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html 27 Diğer ekonomik faaliyetlere de değinecek olursak tarım arazilerinin çokluğu ve tarımsal faaliyetlerin de yüksek oran da yapılıyor olması ve en temelde bir deniz devleti olması sebebi ile hayvancılık sektörü geri planda kalmıştır. Tarım arazilerine verilen önemden dolaylı ulaşım ile hayvancılık sektöründe kullanılacak yemlerin ithal edilmesine sebebiyet vereceğinden ve ithal yem fiyatlarının da ulaşım giderleri ile artacağı tahmin edilebileceğinden ülke de ki çiftçiler hayvancılık sektöründen biraz uzak kalmışlardır. TURİZM Malezya ekonomisi, gerek tarihi mekânları gerekse dünyaca üne sahip çay tarlaları gerekse İslami finans ülkesi olarak bilinmesi ve D8 ülkeleri içerisinde Finans, Bankacılık ve özelleştirme alanlarındaki işbirliği çalışmalarını yürütmesi sebebi ile turizmden de önemli bir katkı almaktadır. Turizm çeşitlerinden olan ‘’iş turizmi’’ Malezya turizminde önemli bir paya sahiptir. Turizmin gelişmiş olması da otelcilik sektörüne direkt olarak etki etmiş ve iktisat biliminin temelinde olan Arz – Talep eğrisinin bu alanda da gerçekleşmesini sağlamıştır. Artan turistik faaliyetler otelcilik sektörünü olumlu bir katkıda bulunmuş, devletin vize işlemlerinde uyguladığı kolaylıklar sayesinde de zamanla otelcilik sektörünü domine etmiştir. Bu bilgiler ile birlikte bilinilmesi gereken Malezya’nın bir diğer özelliği de dünyada uluslararası turistlerin en çok ziyaret ettiği 25 milyon kişi ile 10. ülke olmasıdır.84 GAYRİ SAFİ YURT İÇİ VE MİLLİ HASILA VERİLERİ Gayri Safi Milli Hasıla İncelenmesi gereken ekonomik verilerin başında; bu denli olumlu faaliyetlerin geliştiği Malezya da toplumun gelir seviyesidir. Malezya’da GSMH (kişi başına düşen milli gelir) miktarı 17.500 dolardır.85 Toplumun genelinde de gelir dağılımı orta düzeydedir. Yani finansal sınıf farklılıkları diğer birçok Müslüman ülkeye nazaran çok azdır. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla GSYİH ‘sı 312 Milyar 400 Milyon $ ’dır. Yıl içerisinde üretilen nihai mal ve hizmetlerin genel toplamı olan GSYİH ‘nın bir önceki yıla göre büyüme oranı ise %4.7’dir. 2012 yılında %5.6 2011 yılında ise %5.1’dir. 84 http://www2.unwto.org/ , "Tourism Highlights 2013 Edition, (02.01.2014) 85 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html 28 Büyüme oranı olarak %5 düzeyinde devamlılık sağlayan Malezya ekonomisi bu oranlar ile dünya sıralamasında 2013 yılındaki büyüme oranı ile dünya ülkeleri arasında 63. sırada yer almıştır.86 2013 yılı GSYİH ’nın sektörler bazında dağılım oranları ise; Tarım: %11.2, Sanayi %40.6, Hizmetler Sektörü: %48,1 şeklindedir.87 Sanayi üretiminde pozitif bir ivme kazanan Malezya’nın büyüme oranı bir önce ki yıla göre %5 düzeyindedir. NUFÜS VERİLERİ Her ülke de olduğu gibi Malezya ülkesininde ekonomisi incelenirken nüfus detaylı bir şekilde ele alınması gereken bir konudur. Ülkelerin gelişmişlik düzeyine doğrudan etki eden İşgücü seviyesi nüfus sayesinde incelenebilmektedir. Nüfusun işgücüne dâhil olduğu oran, potansiyel iş gücü oranı, emekli nüfus ve çocuk nüfus konuları Nüfus başlığı altında incelenecektir. Malezya’nın 2014 yılı ülke nüfusu Temmuz ayının son tahminlerine göre 30 milyon kadardır. CIA Factbook ’un verdiği net rakam 30.073.353’tür. Bir yerleşik ana kara parçası olmamasına rağmen Malezya’nın 30 milyonluk nüfusu işgücü kullanımında oldukça iyi bir rakamsal veridir. Asıl incelenmesi gereken 30 milyonluk nüfusun yaş dağılımları oranıdır. Çünkü iş gücü potansiyeli yaş aralıkları ile belirlenmektedir. Bu oranlara Grafik 1 incelenerek ulaşılabilir; Nüfusun %41’lık bir bölümü 25-54 yaş aralığında bulunmaktadır. Sayısal veri olarak da 12 milyon 352 bin kişiye tekabül etmektedir. Kadın erkek dağılımı ise bir 6.124.312 milyon erkek, 6.227.694 kadın nüfusu ile belirlenmiştir. 15-24 yaş aralığı ise 5 milyonluk bir nüfusu belirtmektedir. 0-14 yaş aralığı olan ve çocuk nüfus olarak adlandırılan nüfus grubunda ise yaklaşık 9 milyonluk bir nüfus bulunmaktadır. 55-64 yaş arası grup ise 3 milyondur. 1.6 milyon da 65 yaş üzeri işgücüne katkısı olmayan kişilerin oluşturduğu nüfus grubu bulunmaktadır.88 Bu veriler ışığında 15-24 yaş arası ve 25-54 yaş arası gruplar iş gücü nüfusunu oluşturmaktadır. Toplam da rakamsal veriler ışığında 18 milyona yaklaşan iş gücü nüfusu bulunmaktadır. Tabiî ki de işsizlik oranlarının etki etmesi ve öğrenci olan kişilerin işgücü nüfusundan düşülmesi sonucunda CIA Factbook ’un verilene göre işgücüne katılım nüfusu 13,2 milyon kişi olarak belirlenmiştir. 86 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html 87 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html 88 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html 29 Yıllık nüfus artış hızı oranı ise toplam nüfusun %1,5 unu oluşturmaktadır. Bebek ölüm oranları her 1000 çocuktan 7 si, 5 yaş altı çocuk ve bebeklerin ise her 1000 çocuk ve bebekten 9 u 5 yaşını doldurmadan hayatını kaybetmektedir.89 Devletin hem bu oranlara hem de diğer sağlık sıkıntılarına karşı aldığı tedbir ile sağlık sektörüne ayırdığı pay miktarı ise GSYİH ’nın % 3,6’sı kadardır.90 Bu oranla sağlık sektörüne yapılan yatırım oranı ile dünya ülkeleri arasında 175. sırayı almaktadır.91 İşsizlik verileri incelendiğinde; 2012 yılında hesaplanan mevcut işsizlik rakamları %3 kadardır. Bu oran 2013 yılı son çeyreğinde %3,1 ‘e çıkmıştır. İşgücü sınıfının içerisinde yer alan ve nüfusun istihdama olan oranı 2013 yılında %65 olarak belirlenmiştir. 15-24 yaş aralığında ki işsizlik oranı %10, kötü çalışma şartları olarak nitelendirilen günde 2 Dolar’ın altında çalışanlar ise işgücü nüfusunun %1,9 unu oluşturmaktadır.92 Tahmini işgücü nüfusu daha önce 13,2 milyon olarak belirtilmişti. Bu işgücü oranının sektörlere göre dağılımı Grafik 2 ‘de inceleyebilirsiniz. İş gücü seviyesi incelenecek olursa; Malezya’nın işgücü nüfusu 13.2 milyondur. 2013 yılında yapılan araştırmalar sonucunda 13.200.000 kişi iş gücünü oluşturmakta ve ülke işgücü potansiyelinin dünya sıralamasında 41. sırada yer almasını sağlamaktadır. İşgücü oranının sektörel dağılımı da; Tarım %11, Sanayi %36, Hizmetler Sektörü %53 şeklindedir. 89 http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/MYS , (26.12.2014) 90 http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/MYS 91 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html , (26.12.2014) 92 http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/MYS 30 İŞSİZLİK ORANI Ülke de ki işsizlik oranı %3,1’dir. İşsizlik oranlarında % 5 in altında kalabilmeyi başaran nadir ülkelerden birisi olan Malezya bu sıralama notu ile dünya sıralamasında 23. sırayı almaktadır. Yine yoksulluk sınırının altında ki nüfusta %3 seviyesindedir. Daha önce de belirtildiği gibi ülke genelinde bir orta seviye gelir sınıfı oluşmuştur ve gelir farklılıkları diğer Müslüman ülkelere nazaran daha azdır. Bir ülke milli gelirin dağılımının eşit olup olmadığı ölçmeye yarayan Gini Katsayısı verilerine göre Malezya dünya ülkelerinin tamamının içerisinde bulunduğu sıralamada 2009 yılının sonunda 33. sıra iken 2014 yılının sonunda 36. sırada yer almıştır.93 Grafik 1: İşgücünün Sektörlere Göre Dağılımı ENFLASYON ORANI Türkiye Ekonomi Bakanlığı’nın verilerinde 2013 yılında Malezya enflasyon oranı %2,1 olarak belirtilmiş 2014 yılının son çeyreğinde beklenilen enflasyon oranı olarak da %3,3 olarak saptanmıştır. 2015 ve 2017 yılları arasında iç talebin artması ve küresel emtia fiyatlarının artışı ve son olarak Petrol üreten ülkeler birliğinin yaptığı açıklamalar ile petrol fiyatlarında ki değişmeler sonucunda enflasyonun ortalama %3,7 olarak seyredeceği tahmin edilmektedir.94 93 http://data.worldbank.org/country/malaysia#cp_fin , (02.01.2015) 94 http://www.tradingeconomics.com/malaysia/inflation-cpi , (28.12.2014) 31 İTHALAT VE İHRACAT VERİLERİ 2012 yılında yapılan 227 milyar 700 milyon düzeyinde olan ihracat rakamları 2013 yılında 230 milyar dolara yükselmiştir. 2013 yılında 230 milyar doları bulan ihracat düzeyi dünya ülkeleri sıralamasında 24. sırayı almıştır.95 Etrafında ki büyük sanayi devleri Japonya ve Çin ile aynı bölge de yer almasına nazaran yine ilk 25 ülke arasına girebilmesi oldukça büyük bir başarıdır. Ülke ekonomileri incelenirken, bölgesel baz da araştırmalar yapılmasının sebebi bilindiği üzere coğrafi özellikler ve bu özelliklerin ülke nüfusuna, işgücüne ve bu potansiyellerin nasıl kullanıldığına işaret etmek içindir. Bölgesinde 1,5 milyar nüfuslu, oldukça fazla işgücü potansiyeline sahip Çin gibi bir ihracat ülkesi ile aynı bölge de olup ihracat da ilk 25 ülke arasında olması gerçek bir başarıdır.96 İhracat mallarının oluşturan başlıca ürünler; iletkenler ve elektronik aletler, hurma yağı, petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz, odun ve odun (orman ) ürünleri, palmiye yağı, tekstil ürünleri ve güneş panelleri oluşturmaktadır. İhracat ortakları ülkelerin başında Singapur gelmekte ve toplam ihracatının %10 unu bu ülkeye yapmaktadır. Daha sonraki ülkeler ise Çin Halk Cumhuriyeti %8.5, ABD %7.3, Japonya %6.5, Tayland %3.5, Hong Kong %3.3, Güney Kore %2.6 ve Avusturalya da %2.5 düzeyindedir.97 İthalat rakamları da 200 milyar dolar düzeyindedir. 2012 yılında 194 milyar 400 milyon dolar olan ithalat rakamı 2013 yılının son dolarlık çeyreğinde 13 milyar dolarlık bir artış ile 207 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. Bu ithalat rakamları ile dünya sıralamasında 27. Sırayı almaktadırlar.98 Ürettiğinden fazlasını satın almayan Malezya ekonomisi ithalat rakamları ile de dengeli bir ihracat ithalat dengesi oluşturmuşlardır. Yapmış olduğu ithalatın başlıca ürünlerinin içerisinde elektronik alet ve cihazlar, makine sanayisi ürünleri, petrol ürünleri, demir çelik ürünleri ve kimyasallar olarak sıralanmıştır. Görüldüğü üzere yapılan ithalat ürünlerinin neredeyse tamamı sanayi sektörü üzerinden gerçekleşmiş ve anlaşılacağı gibi dolaylı olarak üretim yapabilmek esas alınarak ithalat yapılmıştır. Malezya ekonomisinin gelişmişliği büyük ölçüde ihraç mallarının üretimi ve ihracatına dayandırmaktadır ve dış ticaret Malezya ekonomisi için kritik önem taşımaktadır. 95 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html 96 Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.12. 97 Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.14. 98 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html 32 2000’li yıllar da 126 milyar $ olan ihracat ve 105 milyar düzeyinde olan ithalat rakamları 2009 yılına kadar sürekli bir artış içerisindedir. 2009 yılında ki küresel kriz Malezya ekonomisi de doğrudan etkilemiş ve 2008 yılında 355 milyar dolar olan dış ticaret hacmi, 2009 yılında %20’lik bir düşüş göstermiş ve 280 milyar dolara inmiştir. 2009 yılından sonra ise tekrar yükselişe geçmiş ve 2010 yılında tekrar 350 milyar dolar üzerine çıkmış, 2011 yılında 415 milyar dolar, 2012 yılında 423 ve 2013 yılında ise 436 milyar $’lık bir seviyeye kadar ilerlemiştir. Dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de ihracat rakamlarının 2000’li yılların başından, kriz dönemi de dâhil olmak üzere ithalat rakamlarının üzerinde olmasıdır. Cari açık veren birçok ülkeye nazaran Malezya Cari İşlemler fazlası vermeyi başarabilmiştir. 2013 yılında ki yaptığı 230 milyar dolarlık ihracat rakamları ile dünya ülkeleri arasında 24. sırayı almıştır. Aynı yıl içerisinde yaptığı ithalat rakamları ile de dünya ülkeleri arasında 27. sırada yer almıştır. DIŞ BORÇ Dünya ülkelerinin neredeyse tamamında olduğu gibi, Malezya‘nın da belli bir dış borç miktarı bulunmaktadır. Ülkenin dış borçları 100.150.000.000 dolar düzeyindedir. 99 Ancak gelişmekte olan ülkelerin ve ‘’2020 yılında Gelişmiş Ülke Statüsüne Geçme’’ hedefi ile faaliyetlerini sürdüren bir ülkenin borç seviyesi için bu miktar normal karşılanabilmektedir.100 Malezya dünya ülkeleri sıralamasında dış borç miktarı ile 48. sırada yer almaktadır. MALEZYA VE TÜRKİYE DIŞ TİCARET VERİLERİ Malezya ile Türkiye arasında 2003 yılından itibaren gerçekleştirilen ithalat ve ihracat rakamlarına aşağıda ki tablo da ulaşabilirsiniz. 2003 yılında 227.000 $ olan ihracat aradan geçen 10 yılı aşkın sürede ciddi bir artış gösterememiş ve 255.000 $ a kadar çıkabilmiştir. İthalat rakamlarında ise yaklaşık 400.000 $ ’lık mal ve hizmet ticaret hacmi 2008 ve 2011 gibi yıllar da yaklaşık 4 katına kadar çıkmış genel olarak da %300 lük ortalama bir büyüme göstermiştir. 99 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html 100 Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.4. 33 Tablo da dikkat edilmesi gereken noktaların başında 2009 yılında ki dünya küresel krizinin iki ülke arasında ki ticaret hacmine de yansıması olmuştur. Bir önce ki sene 1,6 milyar dolarlık ticaret hacmi 2009 yılında yaklaşık %25 ‘lik bir azalma göstermiş ve 1,1 milyar dolara gerilemiştir. 101 Yıl İhracat $ / Bin İthalat $ / Bin Hacim $ / Bin 2003 227.000 391.000 618 2004 52.000 647.000 699 2005 57.000 786.000 843 2006 60.000 934.000 994 2007 83.000 1.253.030 1.335.840 2008 98.000 1.512.361 1.610.585 2009 140.000 961.000 1.100.870 2010 225.000 1.124.036 1.348.879 2011 183.000 1.567.503 1.750.090 2012 165.000 1.278.247 1.443.721 2013 272.000 1.230.783 1.502.856 2013 184.000 1.031.117 1.214.835 2014 255.000 933.000 1.187.499 101 Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.18. 34 TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL YAPI Malezya, içerisinde barındırdığı birçok etnik unsurla beraber gelen çeşitliliğin getirdiği büyük bir toplumsal ve kültürel birikime sahiptir. Bugünkü Malezya topraklarına baktığımızda Çinli, Hindu, Taylandlı ve asli millet olan Malayların, şimdiki Malezya toplumunu oluşturduklarını görürüz. Bu etnik ve dini çeşitlik beraberinde hoşgörüyü ve çeşitliliğin güzelliğini getirdiği gibi bazı sorunları da beraberinde taşımaktadır. Nitekim İngiliz idaresinden sonra gelen bağımsızlık sürecinde Malezya bu çeşitliliğin getirdiği isteklerden ve de beklentilerden dolayı sıkıntılı bir dönem geçirmiştir. Malezya toplum yapısı, belki de bu şekilde bütün etnik unsurlarla beraber bir yaşam modeli geliştirmede başarıya ulaşabilmiştir. Her şeye rağmen Malezya, bugün İslam dünyasının çok büyük bir eksiği olarak da görülebilecek olan hoşgörü eksikliğine çözüm olarak en güzel model olabilecek ülke konumundadır. Bugünkü Malezya toplumu, 600 yıllık sömürgeciliğin getirdiği bir sonuç olarak ekonomik ve kültürel erozyon neticesinde şekillenmiştir. Ekonomik olarak o zamanlarda iyi bir yerleri olan ve ticari faaliyetlerde belli bir üne sahip olan Malay toplumunun bu gücünü kırmak için İngilizler, zamanında Çinli ve Hintli binlerce kişiyi bu topraklara yerleştirerek, ticari hayattaki üstünlüğü Malay toplumundan almak istemiştir. Bu ekonomik mücadele sonucunda kabuğuna çekilen Malay toplumu, günümüzde dahi etkilerini gözlemleyebileceğimiz bir sindirilme politikasına maruz bırakılmıştır. Bu sindirilme politikası nedeniyle Malay toplumu ezilmiş ve birçok alanda engellemelere maruz bırakılmıştır. 35 Zamanla 'kemikleşen' ekonomik yapılaşma nedeniyledir ki, Malay toplumunu modern dönemde, özellikle azınlıklar karşısındaki sosyo-ekonomik geri kalmışlıklarının üstesinden gelmede ve bu kitleye dinamizm kazandırmaya yönelik elitlerin çabası Anayasa'da yer alacak kadar önem arz etmiştir.102 Bu tür çabaların sonucu olarak da bumiputra anlayışı doğmuştur. Bumiputra, Sanskrit dilinde ‘vatanın çocukları’ ya da ‘toprağın çocukları’ anlamına gelmektedir.103 Bumiputra ile birlikte Malaylar, kendi topraklarında yüzyıllardır geriye itilmişliğin neticesi olarak kendilerini her şeyde (sosyoekonomik girişimlerde, eğitim, devlet çalışanı olma gibi) bir adım öne çıkararak, Malezya’daki etnik unsurlar arasındaki eşitsizliği gidermeye çalışmaktadır. Aslında burada Bumiputra ilk bakışta halkların eşitsizliği gibi görülüp, yadırganabilir. Nitekim şuan Malezya’nın uğraştığı sorunların başını da Bumiputra oluşturmaktadır. Fakat işin özüne inildiğinde ise, sömürgeciliğin getirdiği birçok olumsuz sonuçlara binaen Malayların tekrar kendi dinamizmini kazanması ve de toplumda yükselmelerini sağlamak adına gerekli bir adım olarak görülmelidir. Zira bu zamana kadar haksız bir biçimde kendi vatanlarında söz söyletilmemiş ve sindirilmiş bir milletin kendini yeniden yapılandırması ve belli seviyeye ulaşmayı istemesi kadar doğal bir durum yoktur. İngiliz sömürgesi zamanında tüm ticari, eğitim ve idari faaliyetlerde Çinliler ve Hindulara öncelik verilerek Malayların kendi topraklarında azınlık ve ezilmiş duruma düşmesinden dolayı bu eşitliği tekrar sağlamak amacıyla Bumiputra devlet eliyle yürütülmektedir. 1970’lerde Malay nüfusun %65’i fakirlik sınırındayken, bu oran 1995’de %9,5’e kadar düşmüştür.104 Fakat bunu yaparken de özellikle ekonomik gücü elinde bulunduran Çinlilere de tam bir hoşgörü vardır. Ülkenin dini anayasada da belirtildiği üzere İslam olmasıyla beraber, diğer dinlerin kendi tapınaklarını inşa etmeleri ve dini ritüellerini yerine getirmeleri de anayasada teminat altına alınmıştır. Diğer bir açıdan bakıldığında ise, gerek Çinliler ve Hintliler olsun gerekse diğer azınlıklara belli noktalarda maalesef haksızlık da yapılmaktadır. Vergi usulünde ve üniversitelere girişlerde diğer milletlere yapılan çifte standart, artık bumiputranın savu102 Özay, Mehmet; Tarihi Perspektif ve Malezya Toplumsal Yapısı; http://www.dunyabulteni.net/haber/258813/tarihsel-perspektif-ve-malezya-toplumsal-yapisi (07.01.15) 103 Oxford Dictionaries; http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/bumiputra. (07.01.2015) 104 Crouch, H.. Managing ethnic tensions through affirmative action: The Malaysian experience. N. J. Colletta, T. G. Lim, & A. Kelles-Viitanen (Eds.). Social cohesion and conflict prevention in Asia. Washington DC, The World Bank, 2001. ss. 225-262. 36 Nulmasındaki ana gayeyi olumsuz etkilemektedir. Nitekim zaten tartışmaya açık ve nazik bir uygulamada, yeterli dikkat gösterilmediği vakit daha mühim sonuçlara da sebebiyet verebilir. Malaylar ülkenin siyasi yapısında önemli görevler üstlenmektedirler. Eyaletlerin başında ki sultanlar ve ülke siyasi kurumları Malaylardan oluşmaktadır. Diğer unsurlar da gerek temsil noktasında gerekse diğer idari işlerde görev alabilmektedirler. Fakat bu noktada Malaylar bumiputradan kaynaklanan bir öncelikle bu idari noktalara yerleşmektedir. Böylelikle ülkenin siyasi ve idari kanadında Malaylar daha fazla aktif olmaktadırlar. Malay toplumu, İslam yaşantısını kendi kültürleriyle harmanlayarak pekiştirmişlerdir. Yani Malay demek aynı zamanda Müslüman da demektir. Çünkü Malay toplumu İslam’la beraber bir kültür birikimine, sanat ve müzik anlayışında belli bir kaliteye sahip olmuş ve bundan dolayı İslami ritüelleri kendi kültürleri olarak benimsemişlerdir. Hatta İslamiyet’i bu derece sahiplenmeleri, tebliğ noktasında onları engellemeye başlamıştır. Nitekim sömürü zamanlarından sonra kendi kabuğuna çekilen Malaylar, aynı zamanda İslam’ı da kendi içlerinde yaşayıp diğer uluslara tebliğ noktasında geri durmuşlardır. Hatta Sare Davutoğlu’nun 1995 tarihinde Malezya ile ilgili verdiği bir röportajında Malezya’da İslam’ın diğer milletlere tebliğiyle ilgili bir sempozyumda Çinli bir profesörün ‘Biz istesek de İslam hakkında bir şey öğrenemiyoruz. O kadar iç içe yaşanılmasına rağmen iki Malay İslam hakkında konuşurken bir başkası gelince hemen susuyorlar. Malaylar dinlerini sakladıklarından Çinliler'de bir ilgisizlik olmuş, onların dini deyip geçmişler.’ sözünden bahsetmektedir.105 İslamiyet’in Malay toplumunda anlaşılma biçimi kısmen farklılık arz etmiştir. Kadın-erkek ilişkilerinde, toplum içinde kadının yeri ve daha birçok İslami kuralların açık olduğu yerlerde, geleneksel olarak nitelendirilip uygulanmamaktadır. Mesela sair İslam medeniyetlerinde bulunan haremlik selamlık olgusundan farklı olarak, kadınlar ve erkekler aynı mecliste herhangi bir perde olmaksızın beraber bulunabiliyorlar. Erkeklerle kadınların tokalaşması veya tensel temaslarında da yine aynı şekilde fazla itinaya gerek duyulmuyor. Kırsal alanda yaşayan insanlar ise doktorların çare bulamadığı çoğu hastalıklarda, alternatif olarak şamanlara başvurması da gelenekler ile İslam’ın ne ölçüde birbirine karıştığını göstermektedir.106 105 106 Böhürler, Ayşe; Hoşgörü Ülkesi: Malezya. Aksiyon Dergisi, 16.sayı, 25 Mart 1995, s.38 The Malay of Malaysia, 02.11.2014 http://kcm.co.kr/bethany_eng/p_code3/1892.html 37 . Erişim Tarihi: Bunun nedeni ise Malezya’nın coğrafi konumu nedeniyle İslami gelişmelere ve medeniyet merkezlerine uzak oluşunda yatıyor. Malayların, İslamı ilk günlerinden itibaren tam bir şekilde benimsemesi ve kendi gelenekleriyle birlikte bütünleştirip, bir nevi millileştirmeleri de bunun sebepleri arasındadır. Bununla birlikte Müslüman Malayların dine bağlılıkları da gerçekten dikkat çekicidir. Özellikle gençlerin namaza devamlılıkları toplum içerisinde yüksek bir orana sahiptir. Müslüman Malayların cemaatle namaza önem vermeleri, artık toplumsal bir olguya dönüşmüştür. Malezya’da aktif İslami hareket olarak değerlendirilebilecek 3 hareket bulunmaktadır. Bunların birincisi ve belki de en etkilisi ABİM hareketidir. Malezya hükümeti her ne kadar STK’ların etkisine kapalı olsa da, ABİM’in ağırlığı ülkede hissedilmektedir. İkincisi devlet eliyle kapatılan Dar’ul Erkam ve üçüncü olarak apolitik duruşuyla Tebliğ Cemaati gelmektedir.107 Malaylardan sonra en fazla nüfusa sahip olan Çinliler, Hintlilerle birlikte bugünkü Malezya topraklarına İngiliz sömürgesi zamanında, yeterli iş gücünü karşılamak için bir kısmı gönüllü bir kısmı da zorunlu olarak göç ettirilmişlerdir. Çinliler, zamanla ülkedeki sanayi ve madenlerin olduğu bölgelere yerleşerek burada Malay kadınlarla evlendiler. Fakat ilerleyen zamanlarda hızla ülkede aktif konuma geçen ve sayıları artan Çinliler, artık başka milletlerden değil, ülkelerinden getirdikleri Çinli kadınlarla evlenerek kendi asıllarını korumuşlardır. Çinliler, Malezya’da ekonomik gücü elinde tutan kesimdir. Çinliler, Hintlilerin aksine İngilizlerin kendilerine sağladıkları avantajları iyi bir şekilde kullanarak bugünkü ekonomik gücü elde etmişlerdir. Nitekim Forbes’in hazırladığı Malezya’nın 50 zengin işadamı listesinde108 sadece 8 tane Malay’ın olması bu durumu açıklar mahiyettedir. Genel olarak Budizm ve Komünizm düşüncesinin hâkim olduğu Çinliler arasında Hristiyanlık da önemli yer tutmaya başladı. Nitekim Hristiyanlığın Çinliler arasındaki oranı yaklaşık olarak %11,5’tir.109 Bununla birlikte İslamiyet de, Malayların tebliğ anlayışının değişmesine paralel olarak, Çinliler arasında da yayılmaya başladı. 107 Kösebalaban, Hasan K. ; Güneydoğu Asya’da İslam ve Siyaset: Malezya http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-da-islamve-siyaset-malezya-01-ekim-2013/54-guneydogu-asya-da-islam-ve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html 108 Forbes; Şubat 2014; http://www.forbes.com/malaysia-billionaires/list/ (07.01.15) 109 Ping ping, Wong. Malaysia International Chinese Book http://continentalnews.net/malaysia-international-chinese (07.01.15) 38 Expo, Continental News; Budizm inancına inananlar ülke nüfusunun %19,8’ini oluşturmaktadır. Bunların büyük çoğunluğunu Çinliler ve az bir kısmını ise Hintliler teşkil eder. Çinlilerin ise %83,6’sı bu inanca mensuptur.110 Ülkedeki Budistlerin çoğu şehirlerde yaşamaktadır ve ticaretle ilgilenmektedirler. Zaten ekonomik olarak iyi bir konumda olan Çinli Budistler, bu sayede daha rahat bir dini hayat yaşayabilmektedirler.111 Hintliler ülkede, Malaylar ve Çinlilerden sonra sayıca en geniş üçüncü millettir. Ülkedeki fakir kesimin çoğu Hintlilerdir. Zamanında Çinliler ile beraber iş gücü için Malezya’ya göç ettirilen Hintliler, İngilizlerin verdiği desteği Çinliler kadar kullanamamışlardır. Bugün Hintlilerin çoğu, beyaz yakalılar olarak da bilinen hizmet sektöründe istihdam edilmektedir. Tıp doktorlarının %28,4’ü, avukatların %26,8’i, diş hekimlerinin %21’i, veterinerlerin %28,5’i ve mühendislerin %6,4’ü Hintli Malezyalılardan oluşmaktadır.112 Yine ülkede, özellikle İngilizce eğitimi alanında Hintli öğretmenler geniş yer tutar. Hintliler, yemek kültürüyle Malayları bir hayli etkilemiştir. Pirinç ve baharatların bir hayli kullanıldığı Hint mutfağında appam, mutu payam, mutton ve passembur en bilinenleridir. Bununla beraber sebze yönünden de zengin bir mutfağa sahiptirler. Hinduizm, Hintli Malezyalıların %86,18’inin inandığı bir dindir. Bunu %5,99 ile Hristiyanlık, %4,13 ile de İslamiyet takip eder. Budizm’in genel olarak refaha ulaşmış kesimin ve Hinduizm’in de fakir kesimin inancı olması, tarihi seyrine paralel olarak şaşırtmayan bir durumdur. Bununla birlikte Müslüman Hintliler, özellikle helal sertifikalı gıdalar üretimlerinde ülkede önemli bir konuma sahiptirler. Hint lokantalarının çoğunda Müslüman kesim için helal yemekler çıkarılmaktadır. Türkiye’dekinin aksine Malezya toplumu, evde yemek yapmaktan ziyade dışarıda, lokantalarda yemek yerler. Eğitim sistemi, Malezya Federasyonu Eğitim Bakanlığı tarafından denetlenmekte ve düzenlenmektedir. Her eyalet ise kendi eğitim birimine sahip olup bölgesindeki eğitim faaliyetlerini yönlendirmektedir. Ülke de ilkokul 6 sene, lise 5 sene olup ilkokul eğitimi zorunludur. 110 Taburan Penduduk Dan CIRI-CIRI Asas Demografi; Preliminary Count Report 2010, Department of Statistics Malaysia; http://www.statistics.gov.my/portal/download_Population/files/BPD/Laporan_Kiraan_Permulaan2010.pd f (07.01.15) 111 http://www.statistics.gov.my/portal/download_Population/files/BPD/Laporan_Kiraan_Permulaan2010. pdf (07.01.15) 39 Üniversite ise, bölümlerin ve üniversitelerin farklılığına binaen 1 ile 6 sene arasında değişmektedir, ama genel olarak 1 sene İngilizce dil eğitimi ile beraber 4 senedir. İlkokul ve ortaöğretimde devletin her Malezyalıya ücretsiz eğitim verdiği devlet okulları ve özel girişimler ile açılmış okullar bulunmaktadır. Bunlara ek olarak her milletin kendi okulları da bulunmaktadır. Çinlilerin açtığı okulda Çince zorunlu ders iken, Hintlilerin okulunda ise Tamilce zorunludur ve eğitimlerini de kendi usullerince yapmaktadırlar. Bu tür okullardaki öğretmenlerin maaşları ve okulun ihtiyaçları devlet tarafından karşılanmaktadır. Okul türü ne olursa olsun Malayca ve İngilizce zorunlu ders olarak müfredatta bulunmaktadır. Fakat her milletin kendi milli unsurlarıyla donatılmış eğitim sistemini uygulaması, çocukların daha küçük yaşlardan itibaren etnik ayrıştırmaya maruz kalmasına neden olduğundan dolayı ülke de tartışılmaktadır.113 Bu nedenle tüm ülkede tek tip ilkokul sistemi getirilmek istenmektedir. Fakat bu da özellikle Çinliler ve Hintliler tarafından, kendi çocukların ana dillerini kullanmasını kısıtlayacağı düşüncesinden dolayı karşı çıkılmaktadır. Lisans eğitimi veren kurumlar bumiputralara, yani Malaylara, öncelik veren bir sistem üzerine oturtulmuş durumdadır. Diğer milletlere uygulanan kota sistemi ve sınavla giriş Malaylara uygulanmamaktadır. Elbette ki bu, toplum içindeki diğer unsurlarda huzursuzluk çıkarmaktadır. Nitekim bu tür bir engellemeye rağmen Çinli ve Hintli öğrenciler daha başarılı bir grafik çizmektedir. Bu da sorunun engeller koyularak aşılamayacağının açık bir ispatıdır. Devlet üniversitelerinin dışında, özel üniversiteler de vardır. Kota sistemi olmadığından bu üniversiteler, diğer milletler tarafından sıklıkla tercih edilmektedir. 113 Beech, Hannah (30 October 2006). Not the Retiring Type; http://content.time.com/time/asia/covers/501061106/story3.html (07.01.15) 40 TIME Magazine: KAYNAKÇA 1) BBC Malaysia Country profile; http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15356257 2) T.C. Dışişleri Bakanlığı 3) World Trade Organisation 4) Library of Congress 5) BBC NEWS, 11 Aralık 2009 Perşembe 6) Barker G. The Niah Caves Project: Preliminary report on the first (2000) season, The Sarawak Museum Journal, Vol 55(76), 7) Neil Joseph Rylan; A History of Malaysia and Singapore, Oxford University Press, London 8) Barr, Micheal, vd.; World and İts Peoples: Malaysia, Phillipines, Singapore and Brunei, Marshall Corporatin, New York, 2008 9) J.de Laet, Sigfried; History of Humanity: From the seventy century B.C. to the seventh century A.D., United Nation Educational, Scientific and Cultural Organization, Paris, 1996 10) Keskioğlu, Osman; Hazret-i Peygamberin Hayatı: Siyer-i Nebi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 2012 11) Miroğlu, Ahmet; Malezya, Semerkand Dergisi, 75.sayı, İstanbul 2005 41 12) Varol, M. Ahmed; Malezya. http://ansar.de/malezya.htm. 13) Yahya, Harun; Mekke’den Doğan İslamiyet Dünyaya Nasıl Yayıldı?, http://tr.harunyahya.net/mekkede-dogan-islamiyet-dunyaya-nasil-yayildi/ 14) Ahmad Sarji, Abdul Hamid; The Encyclopedia of Malaysia 16: The rulers of Malaysia, Archipelago Press/ EDM, New York 2011 15) Özay, Mehmet; Tarihsel Perspektif ve Malezya Toplumsal Yapısı, http://www.dunyabulteni.net/tarih-dosyasi/258813/tarihsel-perspektif-vemalezya-toplumsal-yapisi 16) Kamar, Hj. Ahmad; Islam in Malaysia, http://www.islamawareness.net/Asia/Malaysia/ismy.html 17) Böhürler, Ayşe; Hoşgörü Ülkesi: Malezya. Aksiyon Dergisi, 16.sayı, 25 Mart 1995 Cumartesi 18) Ricklefs, Merle Calvin; A History of Modern Indonesia Since C. 1300, Standford University Press, 2. Baskı, California 1993 19) Yıldırım, Suat; Malezya’dan İntibalar, Yeni Ümit Dini İlimler ve Kültür Dergisi, 45. sayı Temmuz- Ağustos- Eylül, İstanbul 1999. 20) Lambert, Tim; A Brief Hıstory of Malaysıa, brief History, http://www.localhistories.org/malaysia.html 21) South East Asia: Malaysia http://www.britishempire.co.uk/maproom/malaya.html 22) History of Malaysia, http://www.mymalaysiabooks.com/malaysia/Malaysia_history.html 23) Göksoy, İsmail Hakkı; Malezya, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 27, Türkiye Diyanet Vakfı 24) Haywood, John; Historical Atlas of the 19th Century World 1783 – 1914, Barnes and Noble, New York 2002 25) Hock, David Koh Wee; Legacies of World War II in South and East Asia, Institute of Southeast Asian Studies, Singapore 2007 26) ‘’A New Nation’’, New York http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,893616,00.html 27) Road to Independece, US GOV, http://countrystudies.us/singapore/10.html 42 Time, 28) Oxford Dictionaries 29) Crouch, H. Managing ethnic tensions through affirmative action: The Malaysian experience. N. J. Colletta, T. G. Lim, & A. Kelles-Viitanen (Eds.). Social cohesion and conflict prevention in Asia. Washington DC, The World Bank 30) The Malay of Malaysia, http://kcm.co.kr/bethany_eng/p_code3/1892.html 31) Kösebalaban, Hasan K. ; Güneydoğu Asya’da İslam ve Siyaset: Malezya http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydoguasya/malezya/guneydogu-asya-da-islam-ve-siyaset-malezya-01-ekim-2013/54guneydogu-asya-da-islam-ve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html 32) Forbes 33) Ping ping, Wong. Malaysia International Chinese Book Expo, Continental News; http://continentalnews.net/malaysia-international-chinese (07.01.15) 34) Taburan Penduduk Dan CIRI-CIRI Asas Demografi; Preliminary Count Report 2010, Department of Statistics Malaysia; http://www.statistics.gov.my/portal/download_Population/files/BPD/Laporan_Ki raan_Permulaan2010.pdf 35) Haque, M. Shamsul; The Role of the State in Managing Ethnic Tensions in Malaysia: A Critical Discourse http://profile.nus.edu.sg/fass/polhaque/abs.pdf 36) TİME Magazine, 30 Kasım 2006 Perşembe 37) http://www.thehindu.com/todays-paper/malaysia-banshindraf/article1358359.ece 38) http://tr.tradingeconomics.com/malaysia/population, (10.01.2015) 39) Gökçe Ali Fuat, (2013), “Federal Parliamentary Democracy With A Constitutional Monarchy: Malaysia”, the Journal of Academic Social Science Studies, Lorient, Volume 6, Issue 5, May 2013, 40) Varol, M. Ahmet, http://ansar.de/malezya.htm 41) http://guneydoguasyacalismalari.blogspot.com.tr/2013/06/malezya-siyasetinianlamak-icin.html 42) J. Norman Parmer, "Malaysia 1965: Challenging The Terms Of 1957", Asian Survey 43) Star, 6.5.2009 Çarşamba 44) T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi 45) CIA Factbook 43 46) http://www.trademap.org/Service_SelCountry_TS.aspx 47) Human Development Reports 48) Tranding Economics 49) The World Bank 50) Yavuz, Mustafa; ‘’Malezya Ülke Raporu’’, İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Ankara 44 Malezya İslamiyet’in tüccarlar vesilesi ile yayıldığı ve İslami kanunlar ile yönetilen bir devlettir. Osmanlı’nın hâkimiyeti altına girmemiş olsa bile, Osmanlı ve Türklere karşı olan olumlu ve sıcak tutumları günümüzde de Türkiye-Malezya devletleri arasındaki güzel gelişmelerin yaşanmasına sebep olmaktadır. Genç İDSB olarak 13. Uluslararası Gençlik Buluşması’nı Malezya’nın Kulala Lumpur kentinde düzenledik. Gerçekleştirilen programlar ve yapılan ziyaretler sayesinde Malezya’yı yakından tanıma ve raporumuzda değindiğimiz konuları yerinde görme fırsatı bulduk. Malezya ile olan bağlantılarımızı etkin kullanarak raporumuzda doğru bilgiler kullanmaya özen gösterdik. Bunlardan dolayı elinizdeki Malezya raporu, bu konuda araştırma yapmak isteyenler için çok faydalı bir kaynak olarak siz değerli okuyucularımızın ilgisine sunuyoruz. Ayrıca Malezya ziyaretlerimizde bizlere gösterdikleri üstün misafirperverlik için ABİM’e teşekkürü bir borç bilirim. Mehmet Şerif SARIKAYA Genç İDSB Genel Başkanı 45