4-Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Bağışıklanma Durumunun
Transkript
4-Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Bağışıklanma Durumunun
Sağlık ve Toplum Yıl:22 , Sayı: 2 Mayıs-Ağustos 2012 ARAŞTIRMALAR / Researches Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Bağışıklanma Durumunun İncelenmesi Investigation Of The Immunization Conditions in Patients With Chronic Diseases 1 2 Pınar BULUT , Medine YILMAZ , Yasemin TOKEM3 ÖZET SUMMARY Amaç: Bu araştırmanın amacı kronik hastalığı olan erişkin bireylerin bağışıklanma düzeylerinin ve bilgilerinin incelenmesidir. Yöntem: Kesitsel ve tanımlayıcı olarak yürütülen araştırma örneklemi bir toplum sağlığı merkezi'ne başvuran kronik hastalığa sahip 145 bireyden oluşmuştur. Veri toplamada “Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Bağışıklanma Durumunun İncelenmesi” formu kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin % 20'sinin kronik respiratuvar hastalık tanısı olduğu, % 52,4'ünün aşılar hakkında bilgi aldığı, %35,9'unun bu bilgiyi sağlık personelinden aldığı belirlenmiştir. Bireylerin sadece % 40'ının on sekiz yaşından sonra bir aşı yaptırdığı, aşı yaptırmayanların %34,1'inin fırsat bulamadığı için aşı yaptırmadığı, aşı yaptıranların % 22,8'inin grip aşısı yaptırdığı, yaptırdıkları aşı sonrası yan etki görülmediği saptanmıştır. 18-35 yaş grubundaki bireylerin daha çok aşılandığı, yaş arttıkça aşılanma oranının düştüğü belirlenmiştir (p<0.05). Sonuç: Araştırma sonuçları kronik hastalığı olan bireylerin aşılanma oranlarının düşük olduğunu, infeksiyonlar açısından büyük risk altında olduklarını göstermektedir. Bu nedenle erişkin aşılama kampanyaları ile bireylerin bilinçlendirilmesi ve teşvik edilmesi son derece önemli girişimler olacaktır. Aim: The aim of this study was investigation of the immunization level and informations about immunization of adult persons with chronic diseases Method: This study was conducted as a descriptive and crosssectional. Its sample consisted of 145 persons with chronic disease that applying to a community health center. Form of investigation of the immunization in adult persons with chronic disease was used in data collecting. Results: Twenty percent of persons had chronic respiratory disease. It was determined, that 52.4% of persons got information about vaccines, 35,9% of them got this information from health care personel. It was determined that only 40% of persons had vaccinated after 18 years old age, 22.8% were had influenza vaccines and no side effects after immunization. 34.1% of persons had no find an opportunitiy. It was determined that persons in the age group of 18-35 were vaccinated more than other age group, the vaccination rate decreased slightly with increasing age (p<0.05). Conclusion: The results of this study showed that the rate of vaccination of persons with chronic disease was low and they are at greater risk for infections. For this reason it will be very important interventions that to awareness and encourage of persons with adult Anahtar Kelimeler: Konik hastalık, bağışıklama, diyabet, kronik respiratuvar hastalık Key Words: Chronic disease, immunization, diabetes, chronic respiratory disease GİRİŞ (immünizasyon) kronik hastalığı olan bireylerde mortalite ile sonuçlanabilen hastalıkların, viral ve bakteriyel enfeksiyonların önlenmesinde etkili ve pratik bir yöntemdir (2,3). Dünya genelinde toplam ölümlerin % 60'ını oluşturan, morbidite ve mortaliteyi beraberinde getiren, geçici/ kalıcı yetersizliğe neden olan kronik hastalıklar, uygun yönetildiğinde gelişebilecek komplikasyonlar ve yetersizlikler önlenebilir, bireylerin yaşam kalitesi artar (1). Günümüzde geliştirilen aşıların kalitesi, güçlü mikrobiyal ajanların kullanımı, hijyen koşullarının iyileşmesi bulaşıcı hastalıklar konusunda önemli gelişmelerdir. Buna karşın nüfus artışı, çalışma koşullarının değişmesi, yaşam biçimi ve alışkanlıklarındaki değişim, hareketsiz yaşam tarzı ve yaşlanma kronik hastalıkları giderek toplumun en önemli sağlık sorunu haline getirmiştir (3-5). Toplumu hastalıktan korumayı amaçlayan bağışıklama hipertansiyon (6), Bulaşıcı hastalıklardan korunmada temel unsur olan aşı ile bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi 1.Hemşire, Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji ve Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2.Yrd.Doç.Dr., İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, İç Hastalıkları Hemşireliği AD, Çiğli- İZMİR 3.Doç.Dr., İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, İç Hastalıkları Hemşireliği AD, Çiğli- İZMİR 30 Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Bağışıklanma Durumunun İncelenmesi diyabet (7,8,9), kronik böbrek yetmezliği (10), kronik hepatitler (11,12), kanser (2), astım (13) ve KOAH (14,15) gibi kronik hastalığı olan bireyler için son derece önemlidir. sosyodemografik özellikleri, aşılanmaya ilişkin bilgilerini içeren açık –kapalı uçlu toplam 19 sorudan oluşmuştur. İstatistik Analiz Araştırmadan elde edilen veriler SPSS For Windows (15.0) kullanılmış, verilerin analizinde sayı, yüzde dağılımları ve ki-kare testi kullanılmıştır. p<0.05 istatistiksel olarak anlamlılık kabul edilmiştir. DSÖ'nün 1974 yılında başlatmış olduğu, 1985 yılından itibaren ülkemizde de uygulanmaya başlanan “Genişletilmiş Bağışıklama Programı” ile aşılama oranları hızla artarken, aşı ile korunabilir hastalıklarda önemli oranlarda düşüş olduğu belirlenmiştir. Erişkinlerin bağışıklanma gereksinimi, sadece yaralanmalarda, HBV taşıyıcısı bir hastada kullanılan enjektör iğnesinin sağlık personelinin eline batması ya da köpek ısırığı olduğunda kuduz aşılaması gibi durumlarda ortaya çıkmaktadır. Oysa erişkinlerde olumsuz sonuçlanabilecek birçok hastalık aşı ile önlenebilir. Erişkinlerin bağışıklanması ile ilgili en büyük sorun, bağışıklama program ilkelerinin doğru olarak uygulanmasındaki isteksizlik ve aşılanacak popülasyonun sadece çocuklarla sınırlandırılmış olmasıdır (5,16). Ülke genelinde çocukluk döneminde bazı kişilerin aşılan(a)mamış olması, uygulanan bazı aşıların ömür boyu bağışıklık sağlayamaması nedeniyle erişkin dönemde aşılama çok önemlidir. Pnömokoksik Pnömoni ve gribin yaşlı ve risk grubu erişkinlerde (15); ayrıca kızamık, suçiçeği, hepatit A vb. bazı hastalıkların erişkinde daha ağır seyretmesi, kızamıkçığın gebelerde yüksek düzeydeki teratojenik etkisi erişkin aşılamasını daha önemli hale getirmektedir (5). Bu doğrultuda planlanan bu araştırmanın amacı kronik hastalığı olan erişkin bireylerin bağışıklanma düzeylerinin ve bilgilerinin incelenmesidir. Araştırmanın Etiği Araştırmanın yürütülebilmesi için hemşirelik yüksekokulu etik kurulu'ndan etik izin, araştırmanın yürütüleceği kurumdan yazılı izin alınmıştır. Araştırmaya katılan bireylere araştırmanın amacı açıklanmış ve sözel onam alınmıştır. BULGULAR GEREÇ VE YÖNTEM Kronik Hastalığı Olan Erişkin Bireylerin Sosyo -Demografik Özellikleri Araştırmaya katılan kronik hastalığa sahip bireylerin sosyo-demografik özelliklerinin dağılımı tablo 1'de görülmektedir. Kronik hastalığı olan bireylerin % 49'unun kadın ,%51'inin erkek, büyük çoğunluğunun 18-35 yaş grubunda (% 39.3), evli (% 66.9) ve lise mezunu (% 53.1) olduğu belirlenmiştir. Bireylerin meslekleri incelendiğinde daha çok işçi (%24.8), memur (% 24.1) ve ev hanımı (% 23.4) olduğu görülmüştür. Bireylerin gelir-gider durumları incelendiğinde %70.3'ünün gelirinin giderine eşit olduğu belirlenmiştir. Bireylerde en sık görülen kronik hastalıklar Kronik Respiratuvar Hastalık (KRH) (%20), hipertansiyon (% 16.6) ve diabetes mellitus'tur (%13.8). Araştırmanın Evreni ve Örneklemi Kesitsel ve tanımlayıcı olarak 01 Ocak 2010–09 Haziran 2010 tarihleri arasında yürütülen çalışmaya İzmir ilinde bir toplum sağlığı merkezi'ne başvuran, en az bir kronik hastalığı olan, araştırmaya katılmayı kabul eden 18-64 yaş arası 145 kadın ve erkek erişkin birey alınmıştır. Veri Toplama Kronik hastalığı olan bireylerin % 52.4' ünün aşılara ilişkin bilgi aldığı, bu bilgiyi daha çok sağlık personelinden (%35.9) ve görsel basından aldığı belirlenmiştir (Tablo 2). Araştırmaya katılan kişilerin en çok grip (%57.2) ve tetanoz aşısının isimlerini bildiği (%35.2); tamamının grip aşısının, %78.6'sının hepatit B aşısının ne amaçla yapıldığını bildikleri belirlenmiştir. Araştırma verilerinin toplanmasında ilgili literatür (7,17-20) doğrultusunda araştırmacılar tarafından oluşturulan anket formu kullanılmıştır. Anket formu bireylerin Kronik hastalığı olan erişkin bireylerin sadece %40'ının aşı yaptırdığı belirlenmiştir. Aşı yaptırmayanların %34.1'i fırsat bulamadığını, 31 Sağlık ve Toplum Yıl:22 , Sayı: 2 Mayıs-Ağustos 2012 Tablo 1:Kronik Hastalığı Olan Erişkin Bireylerin Demografik Özelliklerine Göre Dağılımı Özellikler n Tablo 2:Kronik Hastalığı Olan Erişkin Bireylerin Aşılarla İlgili Bilgi Alma Durumu ve Bilgi Kaynaklarına Göre Dağılımı % Aşılarla İlgili Bilgilenme Yaş grubu 18-35 57 39.3 36-45 39 26.9 46-64 49 33.8 n % Daha önce bilgi alma durumu (n:145) Cinsiyet Hayır 69 47.6 Evet 76 52.4 Kadın 71 49.0 Bilgi kaynağı (n:76) Erkek 74 51.0 Sağlık personeli 52 35.9 Görsel basın 19 13.1 Evli 97 66.9 Bekar 48 33.1 Aile üyesi/arkadaş/akraba 3 2.1 Yazılı basın 2 1.4 Medeni Durum Eğitim Durumu İlk- orta öğretim 37 25.5 Lise 77 53.1 Yüksekokul/fakülte 31 21.4 İşçi 36 24.8 Memur 35 24.1 Ev Hanımı 34 23.4 Çalışmıyor /Emekli 18 12.4 Öğrenci 12 8.3 Serbest 10 6.9 Geliri giderinden az 39 26.9 Geliri giderine eşit 102 70.3 4 2.8 Kronik Respiratuvar Hastalık 29 20.0 Hipertansiyon 24 16.6 Diabetes Mellitus 20 13.8 Kronik Böbrek Yetmezliği 12 8.3 Diğer kronik hast. 49 33.8 %31.8'i bilgisi olmadığını ve %27.3'ü aşılara güvenmediği için aşı yaptırmadığını ifade etmiştir. Aşı yaptıran bireylerin en çok H1N1 grip aşısını (% 22.8), tetanoz-difteri (%13.1) ve hepatit B (%5.5) aşısı yaptırdığı belirlenmiştir. Aşı yaptıranların %67.2'sinin yaptırdığı aşıların rapellerini tamamladığı, bireylerin hiçbirinde aşı sonrası yan etki görülmediği de saptanmıştır. Kronik hastalığı olan ve aşı yaptıran bireylerde KBY tanısı olanların aşılanma oranın en yüksek (%20.7) olduğu belirlenmiştir. Araştırmaya katılan kadınların büyük çoğunluğunun (%77.5) son beş yıl içerisinde hamilelik dönemi geçirmediği, sadece %22.5'inin hamilelik geçirdiği ve hamilelik geçirenlerin tamamının aşı yaptırdığı saptanmıştır (Tablo 3). Meslek Gelir Gider Durumu Geliri giderinden fazla Bazı Sosyodemografik Değişkenler ile Aşılanma Durumlarının Karşılaştırılması Aşılanma durumu ile yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu ve gelir arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Buna göre 18-35 yaş grubundaki bireylerin aşılanma oranının daha fazla olduğu (%53.4) yaş grubu arttıkça aşılanma yüzdesinin düştüğü belirlenmiştir (X2=7.28, p=0,07). Araştırmada cinsiyet, medeni durum ile aşılanma durumu arasında ilişki olmadığı belirlenmiştir (p>0.05). Benzer şekilde aşılanan bireylerin eğitim düzeyi, meslek ve gelir durumu ile aşılanma durumu arasında anlamlı fark olmadığı görülmüştür (p>0.05). Kronik Hastalık Durumu (n=154)* * Birden fazla kronik hastalığı olan kişiler (n:9) 32 Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Bağışıklanma Durumunun İncelenmesi Tablo 3:Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Aşılanmaya İlişkin Özelliklerinin Dağılımı Aşılanma ile ilgili özellikler n TARTIŞMA Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde erişkin bağışıklanmasında varolan başarısızlığın aşıların sadece çocukluk döneminde yapılması gerektiğine ilişkin görüş, aşıların etkinliği ve güvenirliği konusundaki kuşkular ve aşıların ekonomik yönü gibi çeşitli nedenleri olduğu bilinmektedir (5,16). DSÖ'nün öncülüğünde başlayan 1985 yılından itibaren ülkemizde de uygulanan “Genişletilmiş Bağışıklama Programı” ile aşılama oranları hızla artarken beraberinde aşı ile korunabilir hastalıklarda önemli oranlarda düşüş sağlanmıştır. Ne var ki zaman zaman epidemiler ortaya çıkmakta, adölesanlarda ve yetişkinlerde aşı ile korunabilir hastalıklar ile ilgili morbidite ve mortalitede artışlar gözlenmektedir (16). Uygulanan bazı aşıların ömür boyu bağışıklık sağlayamaması nedeniyle erişkin dönemde aşılama daha da önem kazanmaktadır (5). Yaş ilerledikçe infeksiyon hastalıklarına eğilimin arttığı gözönüne alındığında kronik hastalığı olan erişkin yaş grubunda immünizasyon ile enfeksiyon hastalıklarının önlenebilmesinin önemi ortaya çıkmaktadır (8,9). % 18 yaşından sonra aşı yaptırma durumu Hayır 87 60.0 Evet 58 40.0 Aşı Yaptırmama Nedeni( n=88) Aşılara güvenmiyorum 24 27.3 Fırsat bulamadım 30 34.1 Bilgim yok 28 31.8 Alerjim var 6 6.8 Yaptırılan aşılar (n=80)* H1N1 Tetanoz Difteri Hepatit B Influenza Diğer ** 33 22.8 19 13.1 8 5.5 7 4.8 13 9.0 19 32.8 39 67.2 Bu araştırmaya katılan bireylerde de KRH (%20), hipertansiyon (%16.6) ve diyabetes mellitus 'un (%13.8) en sık görülen kronik hastalıklar olduğu buna paralel olarak aşılanma oranının en yüksek KRH, diabetes mellitus ve hipertansiyonda olduğu görülebilir. Kronik hastalıkların kendi içinde yapılan değerlendirmede hipertansiyon olup aşılananların oranının en düşük, en yüksek oranda KBY olanların yarısının aşılandığı belirlenmiştir. KRH tanılı bireylerin pnömokok enfeksiyonları açısından risk altında oldukları (15) bilgisinden yola çıkarak bu araştırmadaki erişkinlerin risk altında oldukları ve araştırmanın genelinde aşılanma oranlarının çok düşük olduğu ve enfeksiyonlar açısından büyük risk altında oldukları söylenebilir. Kuzey Amerika'da 2009 influenza A pandemisinde 25-64 yaş arası astımlı bireylerin %25.5'nin aşılandığı belirlenmiştir (13). İmmun fonksiyonları normal olmayan diabetli bireyler pnömokok ve influenza yönünden gelişebilecek komplikasyonlar, hastaneye yatma ve ölüme kadar varan sonuçlar açısından risk grubundadırlar. 2020 yılında Sağlıklı Bireyler hedefleri içinde diabetli bireyler gibi risk grupları için mevsimsel influenza 'da Rapelleri tamamlama Hayır Evet Aşılanma yapılan kronik hastalıklar (n:58) Kronik Respiratuvar Hastalık 12 20.7 Diabetes Mellitus 9 15.5 Hipertansiyon 7 12.1 7 12.1 Kronik Yetmezliği Böbrek *Bir kişi birden fazla aşı yaptırmıştır **Diğer: Pnömokok, Hepatit A, Kuduz 33 Sağlık ve Toplum Yıl:22 , Sayı: 2 Mayıs-Ağustos 2012 %90, pnömokok hastalığı için % 60 aşılama önerilmektedir (8). Dunlap ve arkadaşlarının (2012) çalışmasında diabetli bireylerin % 29'u influenza, % 39'u pnömokok aşısı olmadığı, 65 yaş üzerindekilerin 65 yaş altındakilere göre daha az aşılandıkları da belirlenmiştir (8). Younossi ve Stepanova (2011) diabette aşılanma oranlarının % 15-22 arasında olduğunu bildirmişlerdir (10). Bizim araştırma grubumuzdaki diyabetli bireylerin aşılanma oranı literatürdeki sonuçlardan düşüktür. Gouya ve arkadaşları (2011) çalışmalarında aşılananların DM, hipertansiyon ve KRH tanılı olduğu, tüm yaş gruplarında H1N1 'nin en sık ölüm nedeni olduğu bildirmişlerdir (23). Bu sonuca göre akut olması ve mortalite oranının yüksekliği, hastalığın ciddiye alınması, özellikle yaşlılarda sekonder bakteriyel pnömoni, altta yatan kronik hastalığın alevlenmesi/kötüye gitmesi gibi nedenlerle tercih edildiği, korumaya yönelik uzun vadeli aşıların ihmal edildiği düşünülmektedir. Benzer şekilde hepatit B'nin kontrol altına alınması için bebeklerle birlikte adölesanların ve risk gruplarının aşılanmasının kaçınılmaz olduğu belirtilmektedir (17). Tüm Dünya'da olduğu gibi ülkemiz için de Hepatit B kontrol programı göz önüne alındığında bu araştırmaya katılan bireylerin Hepatit B aşılanma oranlarının çok düşük olduğu görülmektedir. Yapılan bir çalışmada HBV için risk grubu kapsamında yer alanların çoğunlukla erişkin yaş grubundaki kişiler olduğu buna karşın kişilerin aşılanma oranlarının fazla olmadığı belirlenmiştir (19). Ülkemizde erişkinlere yönelik ülke için belirlenen ulusal bir programın henüz olmayışı, halkın konuyla ilgili bilgilendirilmesinin yetersizliği nedeniyle sorunlar vardır. (5). Akut HBV vakalarının en fazla 20-29 ve 30-44 yaş grubunda görüldüğü bilgisine göre bu araştırmadaki bireylerin aşılanma oranları gözönüne alındığında, erişkin aşılamasına önem verilmesinin gerekliliği bir kez daha ortaya çıkmaktadır (19). Hepatit B aşısının ücretsiz olarak aşı takvimine alınması toplumun geniş kesimlerini kapsaması için önemlidir. Bu araştırmada kronik hastalığa sahip bireylerin hemen hemen yarısından fazlasının (% 52.4) aşılara ilişkin bilgi aldığı buna karşın sadece %39.3'ünün 18 yaşından sonra en az bir aşı yaptırdığı, aşılanma oranının düşük olduğu görülmüştür. ABD'de yapılan bir çalışmada toplumun aşı olmama nedenleri olarak aşıya güven duymamak, H1N1 influenzaya yakalanmayacağını düşünme, hastalığın hafif ve önemsiz olduğu inancı ve aşılanmak için risk grubunda olmama gibi gerekçeler bildirilmiştir (18). Aşılarla ilgili bilgi alan kronik hastalığa sahip erişkin bireylerin birinci sırada sağlık personelinden (%35.9) ikinci olarak görsel basından (%13.1) bilgi aldıkları saptanmıştır. Bu sonuçlar aşılanma oranlarının artırılmasında sağlık personeli yoluyla yapılacak eğitimlerin yerinde olacağının ve ulaşılabilirliği artıracağının bir göstergesidir. Çin'de 704 kişide yapılan çalışmada bireylerin sağlık çalışanlarından bilgi ve öneri almalarının aşılanmayı olumlu etkilediği belirlenmiştir (21). Kronik hastalıklı bireylerle aşıların olumlu etkileri, yan etkileri vb. hakkında sağlık ekibi üyeleri eğitim vererek bireylerin farkındalıklarının artmasının bireylerin aşılanma oranlarını olumlu etkilediği bildirilmektedir (8). Diabetli 229 hasta ile yapılan çalışmada bireylerin ensefalit, viral hepatit'e karşı aşılandıkları, aşı yaptırmayan bireylerin 1/3'ünün aşı ile ilgili bilgisinin olmadığını ifade etmesinin ve bireylerin %27.3'ünün aşılara güvenmemesinin aşılanma oranlarını etkilediği bildirilmiştir (9). Rehm ve arkadaşları da (2012) pnömokok aşısının yapılmasındaki engelleri inceledikleri çalışmada hastalık ve aşıya ilişkin bilgi eksikliğinin rol oynadığını belirtmişlerdir (22). Bu araştırmada aşı yaptıranlarda aşı sonrası hiçbir yan etki görülmemesinin bir sonraki aşı yaptırma deneyimlerini olumlu etkilediği düşünülmüştür. Dunlap ve arkadaşlarının (2012) çalışmasında 65 yaş üzerindeki bireylerin hasta olmaktan ve aşının yan etkilerinden korktukları için influenza aşısını yaptırmadıkları belirlenmiştir (8). Tsui ve ark.'nın çalışmasında (2012) bireylerin bir sonraki aşı uygulamalarını bir önceki aşıda yaşadıkları yan etkilerin etkilediği belirlenmiştir (21). Bununla birlikte Türkiye de çok merkezli epidemiyolojik çalışmalar olmadığı ve tüm aşılamaya ait veriler (çocuk, erişkin aşılama sonuçları) tespit edilemediği için aşılamaların yan etkilerine ilişkin kesin veriler mevcut değildir. Bu nedenle tüm toplumdaki aşı yan etki oranlarıyla karşılaştırma yapılamamıştır (3). Araştırmaya katılan bireylerin en çok oranda (%22.8) H1N1 aşısı yaptırdığı belirlenmiştir. 34 Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Bağışıklanma Durumunun İncelenmesi 9., Benesová D, Brandejská D, Cermáková M, Dvorková A, Gazárková O, Jakubalová S, ve ark. Vaccination of patients with diabetes mellitus--a retrospective study. Cent Eur J Public Health. 2011, 19(2), 98-101. Younossi ZM 10., Stepanova M. Changes in Hepatitis A And B Vaccination Rates in Adult Patients with Chronic Liver Diseases and Diabetes in the U.S. Population. Hepatology 2011, 54(4), 1167-78. 11.Mıstık R. Ülkemizde Kronik Viral Hepatitlerin Epidemiyolojisi. 13. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Kongresi, 2007, 61-63 Shoaei P 12., Zeidabadinejad L, Hassannejad R, Ataei B, Yaran M, Kassaian N, Nokhodian Z et al. Seroprevalence of Hepatitis A in Patients with Chronic Hepatitis C in Isfahan Province. Int J Prev Med. 2012, 3 (Suppl1) , 102-106. Lu PJ 13., Callahan DB, Ding H, Euler GL. Influenza A (H1N1) 2009 Monovalent Vaccination Among Adults with Asthma, U.S., 2010. Am J Prev Med. 2011, 41(6), 619-26. 14.Sonsuz A. Kronik Hepatit B ve C, Hepato-Bilier Sistem ve Pankreas Hastalıkları Sempozyum Dizisi No: 58, 2007, 7990 Vila-Corcoles A 15., Ochoa-Gondar O . Pneumococcal Vaccination Among Adults with Chronic Respiratory Diseases: A Historical Overview. Expert Rev Vaccines. 2012, 11(2), 221-36. 16.Gür E. Adölesanlarda Bağışıklama ve Önemi. Klinik Gelişim, 2012, 25: 12-15 17.Özmert EN. Dünya'da ve Türkiye'de Aşılama Takvimindeki Gelişmeler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2008, 51 (3), 168-175. 18.Centers for Disease Control and Prevention: Intent to Receive Influenza A (H1N1) 2009 Monovalent and Seasonal Influenza Vaccines-Two Countries, North Carolina, 2009, MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2009, 58, 1401. 19.Tosun S, Ayhan MS, İsbir B. Ülke Genelinde HBV Aşılamasının Değerlendirilmesi. Viral Hepatit Dergisi 2009, 14(2): 63-68 20.Saltoğlu N. Özel Gruplarda Aşılama. Ed. N Akkaya, Y Camcıoğlu, E Gür, R Öztürk. İçinde: Çocuk ve Erişkinlerde Aşılama. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri No:71, Doyuran Matbaası, 2010, İstanbul, 153167. Tsui HY 21., Lau JT, Lin C, Choi KC. Prevalence of Seasonal Influenza Vaccination and Associated Factors in People with Chronic Diseases in Hong Kong. Epidemiol Infect. 2012, 23, 1-13. Rehm SJ 22., File TM, Metersky M, Nichol KL, Schaffner W. Identifying barriers to adult pneumococcal vaccination: an NFID task force meeting. Postgrad Med. 2012; 124 (3), 719. Gouya MM 23., Nabavi M, Soroush M, Haghdoust AA, Ghalehee S, Hemmati P, Nasr Dadras M, Fallahzadeh MK, Lankarani KB. Mortality from Pandemic Influenza A (H1N1) in Iran. Iran Red Crescent Med J. 2011, 13(10), 698-701. Araştırmada kronik hastalığı olanların yaş grubuna göre aşılanma durumuna bakılmış, 1835 yaş grubundakilerin aşılanma açısından diğer gruplara göre daha fazla olduğu, yaş grubu arttıkça aşılanma oranının düştüğü gözlenmiştir. Ülke genelinde çocukluk döneminde bazı kişilerin aşılan(a)mamış olmasının bu sonucu beraberinde getirdiği düşünülmektedir. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu araştırmada elde edilen bulgular öncelikle erişkinlerde bağışıklanmaya daha çok önem verilmesi gerektiğini ve erişkinlerin aşılamasındaki engellerin ortadan kaldırılabilmesinin gerekliliğini göstermektedir. Bu araştırmanın farklı ve daha büyük örneklemler ile tekrarlanması bu gruba ilişkin veri sağlaması açısından yarar sağlayacağı düşünülmektedir. Erişkinlere yönelik aşılama kampanyalarının düzenlenmesi, bireylerin bu kampanyalara katılımı için teşvik edilmesi, aşı ile ilgili bilgilendirme toplantılarının yanı sıra bilinçlendirme ve farkına vardırma eğitimlerinin yapılması önemli girişimler olacaktır. KAYNAKLAR 1.İrgil E. Kronik Hastalıklar ve Epidemiyolojisi. 2006. Hhtp://halkssagligi.uludag.edu.tr/emel irgil/ kronik Hast Epidemiyolojisi.pdf. Erişim: 05.02.2010 2.Sucak GT. Hematoloji'de Aktif ve Pasif Bağışıklama. XXXVII. Ulusal Hematoloji Kongresi, 19-22 Ekim 2011, Ankara, 71-75 3.Akçakaya N. Çocuk ve Erişkinlerde Bağışıklama. İçinde: Çocuk ve Erişkinlerde Aşılama. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri No:71, Doyuran Matbaası, 2010, İstanbul, 7-9. 4.Yüksel Yüksel S.Kronik Börek Yetmezliği Olgularında ve Kontrol Grubunda Pnömokok Aşısına Karşı Oluşan Antikor Yanıtının Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, 2010. 5.Öztürk R. Türkiye'de Enfeksiyon Kontrolü ile İlgili Son Gelişmeler. ANKEM Derg 2011;25 (Ek 2):9-16 6.Mirici A, Gönlügür U. Pulmoner Hipertansiyonda Medikal Tedavi. Nobel Medicus 19, 2009, 7 (1) , 6-11. 7.Taşbakan S, Pullukçu H, Sipahi H, Taşbakan I. Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı Olgularında İnfluenza Aşılanma Oranları ve Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi. İnfeksiyon Dergisi 2007, 21(2), 89-92 Dunlap 8. AM, Rudenko AW. Evaluating the Difference in Preventive Vaccination Uptake in Patients with Diabetes Mellitus. Ann Pharmacother 2012, 46 (4), 609-610 Mad'ar R 35