DSİ Genel Müdürlüğü
Transkript
DSİ Genel Müdürlüğü
RAYLI SİSTEM VİZYONUNU TÜRK PAZARINA TAŞIYOR A lstom, 60 yılı aşkın bir süredir, Türkiye’deki demiryolu altyapı gelişimine katkı sağlıyor. Şirket, 1950’lerden bu yana Türkiye’deki varlığını sürdürmekte. Alstom’un imzalamış olduğu ilk sözleşme, 30 adet Elektrikli Çoklu Ünite (EMU) treninin TCDD’ye teslimiydi. 1950, 1960 ve 1970’li yıllarda; Türkiye’deki ilk elektrikli lokomotif de dahil olmak üzere, TCDD için birçok Alstom yolcu lokomotifi üretildi. Alstom, 7.9 km’lik hattın inşaatını, İstanbul’daki (1997-2000) ilk metro hattı için 32 adet metro aracı işini ve bu hattın elektrifikasyon, sinyalizasyon, telekomünikasyon sistemlerinin kurulmasını üstlendi. İstanbul’da, Alstom’un Bagcilar-Olimpiyat metro hattında 80 adet metro (2007 yılında imzalanan) ve Kabatas-Bagcilar tramvay hattında 37 adet tramvay aracı (2007 yılında imzalanan) kullanılmakta. Tramvayların ön kısımları, şehrin kimliğini tam anlamıyla yansıtması amacıyla İstanbul’un simgelerinden biri olan “lale” motifi ile donatılmış. Alstom ayrıca, 2011 yılında imzaladığı sözleşme ile, 328 km uzunluğundaki EskişehirKütahya-Balıkesir bölgesel hattına sinyalizasyon sistemi tesis edilmesi işini üstlendi. Sinyalizasyon sistemi; ERTMS sistemi vasıtasıyla hattın kapasite ve emniyetini yükseltecek. Ayrıca, trenin hızı 160 km/s’ye çıkabilecek. Türkiye: Alstom’un Orta Doğu& Afrika için Bölge Merkezi Alstom, Sinyalizasyon ve Altyapı faaliyetinin Ortadoğu ve Afrika (MEA) merkezini 2012 yılında Türkiye’ye taşıdı. 2014 yılında, İstanbul ofisi sinyalizasyon ve sistem projeleri için bölge merkezi haline geldi. MEA bölgesindeki sinyalizasyon ve sistem projeleri için bütün ihale, proje yönetimi, tasarım, satın alma, mühendislik ve bakım hizmetleri İstanbul’dan yürütülüyor. Türkiye bölgesel bir merkez haline geldiğinden beri, yatırımlar da gözle görülür bir şekilde arttı. Şirket, 2 yıl içerisinde 200 kişilik iş hacmi yarattı ve birçok yerel tedarikçi ile ortak oldu. Türkiye Genel Müdürü Arban Çitak, Türkiye’nin, hem Ana hat hem de kent içi raylı sistem ulaşımında iddialı hedefleri olduğunu ve bu hedeflerin Alstom’un Türkiye stratejileri ile örtüştüğünü belirtiyor. Ayrıca, Türkiye’deki Hızlı Tren, Metro, Sinyalizasyon fırsatları ve Bölgesel fırsatlar ile özel olarak ilgilendiklerini de sözlerine ekliyor. Son yıllarda artan kentselleşme, çevre kirliliği ve bütçe kısıtlamaları doğrultusunda şehirler; hızlı bir şekilde artan, düşük maliyetli ve yolcu deneyimini geliştiren kentsel ulaşım çözümleri arar hale geldi. Raylı Sistem pazarında bir dünya lideri olarak Alstom, trenlerden hizmetlere, sinyalizasyondan altyapıya kadar bir dizi ürün sunarak entegre ulaşım çözümlerinin geliştirilmesine olanak sağlıyor. Dahası, süregelen yenilikçiliği, yeni ve hep ilerleyen gelişmiş teknolojileri ile Alstom, her şehre imajını etkileyen ve yolcu deneyimini artıran entegre kentsel ve ana hat ulaşım çözümleri sunarak, her zaman tercih edilen bir ortak olmaya devam ediyor. Alstom’un kent içi ve ana hatlar için sinyalizasyon ürün ve sistemlerinde bir dizi çözümü bulunmakta. Demiryolu sinyalizasyonu; demiryolu trafiğini kontrol etmek ve herhangi bir çarpma veya deray olayını engellemek için kullanılır. Tren ağır olduğundan ve raylar üzerinde yüksek hızda seyir ettiğinden, durması için uzun bir mesafeye ihtiyaç duyar, bu yüzden, trenin frenlemesini tahmin etmek ve kazaları önlemek amacıyla, sinyaller veya bilgisayar-bazlı emniyet sistemlerinin kullanılması gerekir. Sinyalizasyon, ayrıca, hattın kapasitesini artırmak (iki tren arasında minimum zaman) ve işletim maliyetlerini (sürücüsüz, uzaktan kontrol, öngörücü bakım) azaltmak için önemli bir unsurdur. Sinyalizasyon endüstrisinde bir dünyali lideri olan Alstom, endüstrideki ürün yelpazesini ve çözümlerini takviye etmek amacıyla kısa bir süre önce 700 milyon € tutarındaki GE sinyalizasyon faaliyetlerini bünyesine kattı. ömrü maliyetlerinin optimizasyonunu sağlıyor. Alstom; işletmecilere, filo ve alt yapı anlamında üst düzey elverişlilik sağlamayı hedefliyor. Ürün ömrü maliyeti konsepti, gelecek birkaç yıl içerisinde daha fazla önem kazanacak. Bu sebeple tren setlerinin fiyatları, tek başına bir seçim kriteri olarak değerlendirilmemeli; ürün ömrü maliyetinin, şirketin kendi ürününe olan güveninin ölçülmesi açısından öncelikli kriter olarak göz önüne alınması gerekiyor. Şu an dünya trendi, imalatçı şirketin, ürünlerinin arkasında durmasını sağlamak için, satın alınan ürünle birlikte bakım süresinin uzatılması yönünde. Çitak sözlerine “Biz ayrıca Türkiye’deki bakım projelerinde de yer alıyoruz ve şu anda 5 adet Yüksek Hızlı Trenin ağır bakımını gerçekleştiriyoruz” diye devam ediyor. Endüstriyel işbirliği ve yerlileştirme: Alstom, Türkiye’de yerlileştirme üzerine yaptığı çalışmaları son 3 yılda yoğunlaştırdı ve Türkiye dışındaki Alstom projelerinde de Türk tedarikçi sistemini kullanıyor. Alstom, teknoloji transferini gerçekleştirerek, tedarikçi bazlı sistemi ve Türkiye’de kurulacak imalathaneleri sayesinde yerlileştirme gerekliliklerini karşılayacak ve demiryolu araç sözleşmesi için gerekli olan yerlileştirme oranına ulaşmış olacak. Alstom’un İstanbul MEA sinyalizasyon merkezinde, sinyalizasyon endüstrisinde Çitak “ Teknoloji Transferinde deneyimli bir şirketiz. Türkiye’deki fabrikamızda Türk işçileri istihdam edecek ve onlara Türkiye ve yurtdışındaki üretim tesislerimizde eğitim vereceğiz. Fabrikamızın konumu yerli ortağımız ile birlikte belirlendi. Çok önemli teknoloji transferlerini Kore, Çin, Rusya, Cezayir ve yakın geçmişte Güney Afrika’da gerçekleştirmiş bulunmaktayız ve benzer bir tanesini de Türkiye’de gerçekleştirmek için sabırsızlanıyoruz” dedi. Hizmet alanında, Alstom; bakım, modernizasyon, parça, tamir ve destek servislerini kapsayan özel hizmet yelpazesi ile ürün Son yirmi yol buyunca, Alstom dünya çapında çeşitli ürünler (metrodan çok yüksek hızlı trenlere kadar) ve çeşitli müşterilerle (kamu veya özel kuruluşlar) 30’dan fazla endüstriyel program gerçekleştirdi. Uzun yıllara dayanan sektör tecrübesi ile Alstom, uzmanlaşmış ve tanınan bir şirket haline geldi. Üst düzey beceri, esneklik ve disiplinli bir yönetimin bir araya gelmesinin sonucunda oluşan verimlilik sayesinde Alstom, Türkiye’deki kullanıcılarına, ihtiyaca özel çözümler sunmaya devam ediyor. uzmanlaşmaya odaklanılarak bir mühendislik merkezi kuruldu. Türk mühendisler, sinyalizasyon projelerinde tam anlamıyla uzmanlaşabilmek amacı ile gerekli olan bütün becerileri bu merkezde ediniyorlar. Bugün, çok sayıda mühendis yerel projeler üzerinde çalışıyor ve 2 yıl içerisinde tüm sinyalizasyon uzmanlığına kapsamlı bir şekilde hakim olmaları hedefleniyor. 1 Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy Metro Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy İnşaat ve Elektromekanik İşler Metro İnşaat ve ve Elektromekanik Elektromekanik İşler İnşaat İstanbul’un Anadolu Yakasının İstanbul’un Anaikinci büyük metro dolu Yakasının inşaatı, Üsküdarikinci büyük metro Çekmeköy ilçeleri inşaatı, ÜsküdarÇekmeköy ilçeleri arasında Doğuş arasında Doğuş İnşaat ve Ticaret İnşaat Ticaret A.Ş. ve tarafından İnşaat ve Ticaret A.Ş. tarafından inşaa edilmekteA.Ş. tarafından inşaa edilmektedir. inşaa Taksim-Şişli, edilmektedir. Taksim-Şişli, Kadıköy-Kartal, Bulgaristan/Sofya, Otogar-İkitelli-Olimpiyat Parkı dir. Taksim-Şişli, Kadıköy-Kartal, Bulgaristan/Sofya, Otogar-İkitelli-Olimpiyat Parkı metro projelerini Bulgaristan/Sofya, başarıyla gerçekleştiren firma; raylı sistemlerdeKadıköy-Kartal, Otogar-İkitelli-Olimpiyat Parkı projelerini başarıyla gerçekleştiren firma; raylı kimetro derinprojelerini tecrübesini bu defagerçekleştiren Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy Metro metro başarıyla firma; raylı sistemlerdesistemlerdeki derin derin tecrübesini bu defa defa Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy Metro Hattı Projesi’ne aktarmaktadır. Üsküdar, Ümraniye, Çekmeköy ki tecrübesini bu Metro Hattı Projesi’ne aktarmaktadır. Üsküdar, Ümraniye, Çekmeköy ve Sancaktepe ilçelerine hizmet verecek olan projenin yapımı taHattı Projesi’ne aktarmaktadır. Üsküdar, Ümraniye, Çekmeköy ve Sancaktepe ilçelerine hizmet verecek olan projenin yapımı tamamlandıktan sonra Çekmeköy’den Sabiha Gökçen Havaalanına ve Sancaktepe ilçelerine hizmet verecek olan projenin yapımı tamamlandıktan sonra Çekmeköy’den Sabiha Gökçen Gökçen Havaalanına uzatılarak Pendik bölgesine hizmet verecek yeni metro hatlarıyla mamlandıktan sonra Çekmeköy’den Sabiha Havaalanına uzatılarak Pendik bölgesine hizmet verecek verecek yeni metro entegre hale getirilmesi planlanmaktadır. Projenin aynı hatlarıyla zamanda uzatılarak Pendik bölgesine hizmet yeni metro hatlarıyla entegre İstasyonun hale getirilmesi getirilmesi planlanmaktadır. Projenin aynı Dudullu ortak planlanmaktadır. kullanımıyla İstanbul Büyükşehir Beledientegre hale Projenin aynı zamanda zamanda Dudulluileriye İstasyonun ortak kullanımıyla İstanbul İstanbul Büyükşehir Belediyesinin dönükortak projeksiyonlarından Dudullu-Bostancı Dudullu İstasyonun kullanımıyla Büyükşehir hattıyla Belediyesinin ileriye ileriye dönük projeksiyonlarından Dudullu-Bostancı hattıyla bütünleşik olarak hizmet vermesi öngörülmektedir. yesinin dönük projeksiyonlarından Dudullu-Bostancı hattıyla bütünleşik olarak olarak hizmet hizmet vermesi vermesi öngörülmektedir. öngörülmektedir. bütünleşik İstanbul Büyükşehir Belediyesi Raylı Sistemler Daire Başkanlığı, İstanbul Büyükşehir Büyükşehir Belediyesi Raylı Sistemler Sistemler Daire Başkanlığı, Anadolu Yakası RaylıBelediyesi Sistem Müdürlüğü nezdinde yürütülen proİstanbul Raylı Daire Başkanlığı, Anadolu Yakası Raylı Sistem Müdürlüğü nezdinde yürütülen proje, Üsküdar meydanında Marmaray projesinin paraleline yapılacak Anadolu Yakası Raylı Sistem Müdürlüğü nezdinde yürütülen proje, Üsküdar meydanında Marmaray projesinin paraleline olan Üsküdar istasyonundan başlayarak, 17 paraleline km’lik bir yapılacak güzergah je, Üsküdar meydanında Marmaray projesinin yapılacak olan Üsküdar istasyonundan başlayarak, 17 km’lik bir güzergah üzerinde TBM/EPM ve NATM yapım teknikleriyle gerçekleştirilecek olan Üsküdar istasyonundan başlayarak, 17 km’lik bir güzergah üzerinde TBM/EPM ve NATM yapım teknikleriyle gerçekleştirilecek tüneller ileTBM/EPM Çekmeköyveistasyonuna ulaşacaktır. üzerinde NATM yapım teknikleriyle gerçekleştirilecek tüneller ile Çekmeköy istasyonuna ulaşacaktır. tüneller ile Çekmeköy istasyonuna ulaşacaktır. Projede Üsküdar’dan itibaren 16 adet yeraltı istasyonlarıyla FıstıProjedeBağlarbaşı, Üsküdar’dan itibaren 16Kısıklı, adet yeraltı istasyonlarıyla Fıstıkağacı, Bulgurlu, Ümraniye, Çarşı, Projede Üsküdar’danAltunizade, itibaren 16 adet yeraltı istasyonlarıyla Fıstıkağacı, Bağlarbaşı, Altunizade, Kısıklı, Bulgurlu, Ümraniye, Çarşı, Yamanevler, Çakmak, Ihlamurkuyu, Altınşehir, Hatip Lisesi, kağacı, Bağlarbaşı, Altunizade, Kısıklı, Bulgurlu,İmam Ümraniye, Çarşı, Yamanevler, Çakmak, Ihlamurkuyu, Altınşehir, İmam Hatip Lisesi, Dudullu, Necip Fazıl veIhlamurkuyu, Çekmeköy/Sancaktepe’ye erişilebilecektir. Yamanevler, Çakmak, Altınşehir, İmam Hatip Lisesi, Dudullu, Necipbölgesinde Fazıl ve Çekmeköy/Sancaktepe’ye erişilebilecektir. Ayrıca Dudullu 2,7 km’lik bağımsız bir bağlantı tüneli ile Dudullu, Necip Fazıl ve Çekmeköy/Sancaktepe’ye erişilebilecektir. Ayrıca Dudullu bölgesinde 2,7 km’lik bağımsız bir bağlantı tüneli ile güzergahtan ayrılarak Depo Sahası / Bakım ve Kontrol Merkezine Ayrıca Dudullu bölgesinde 2,7 km’lik bağımsız bir bağlantı tüneli ile güzergahtan ayrılarak Depo Sahası / Bakım ve Kontrol Merkezine ulaşım sağlanacaktır. konusu ve bakım kontrol merkezi güzergahtan ayrılarak Söz Depo Sahasıdepo / Bakım ve Kontrol Merkezine ulaşım sağlanacaktır. Söz konusu depo ve bakım kontrol merkezi ileride inşaa edilecek Dudullu-Bostancı da kontrol hizmet merkezi verecek ulaşım sağlanacaktır. Söz konusu depo hattına ve bakım ileride inşaa edilecek Dudullu-Bostancı hattına da hizmet verecek şekildeinşaa tasarlanacak veDudullu-Bostancı inşaa edilecektir.hattına da hizmet verecek ileride edilecek şekilde tasarlanacak ve inşaa edilecektir. şekilde tasarlanacak ve inşaa edilecektir. Proje kapsamı tünel ve istasyon binaları ile depo sahasının tüm Proje kapsamı tünel ve istasyon binaları ile depo sahasının tüm inşaat kapsamı ve mimari işlerinin yanındabinaları entegre bir metro sisteminde Proje ve istasyon depo sahasının tüm inşaat ve mimaritünel işlerinin yanında entegreilebir metro sisteminde bulunanvebaşta demiryolu işleri, cer entegre gücü temini ve katener sisinşaat mimari işlerinin yanında bir metro sisteminde bulunan başta demiryolu işleri, cer gücü temini ve katener sistemi, tambaşta sürücüsüz sinyalizasyon sistemi,temini kontrol haberleşme bulunan demiryolu işleri, cer gücü ve katener sistemi, tam sürücüsüz sinyalizasyon sistemi, kontrol haberleşme yardımcı tesislerini, düşey sirkülasyonsistemi, elemanları olarak yürüyen temi, tam sürücüsüz sinyalizasyon kontrol haberleşme yardımcı tesislerini, düşey sirkülasyon elemanları olarak yürüyen merdiven tesislerini, ve bantlar ile asansörlerin teminini, çevresel kontrol sisyardımcı sirkülasyon elemanları olarak yürüyen merdiven ve bantlar düşey ile asansörlerin teminini, çevresel kontrol sistemlerinin ve yanında depo sahası ve Dudullu (Yedek Kontrol Merkezi) merdiven bantlar ile asansörlerin teminini, çevresel kontrol sistemlerinin yanında depo sahası ve Dudullu (Yedek Kontrol Merkezi) İstasyonu’nda tesis edilecek trafik kumanda merkezlerin kurulması temlerinin yanında depo sahası ve Dudullu (Yedek Kontrol Merkezi) İstasyonu’nda tesis edilecek trafik kumanda merkezlerin kurulması gibi ve üstyapısı işlerini de kapsamaktadır kapsamaktadır İstasyonu’nda tesis edilecek trafik kumanda merkezlerin kurulması gibi tüm tüm elektromekanik elektromekanik ve ray ray üstyapısı işlerini de gibi tüm elektromekanik ve ray üstyapısı işlerini de kapsamaktadır Doğuş inşaat işlerinin işlerinin yayaDoğuşİnşaatın İnşaatın projedeki projedeki sorumluluğu sorumluluğu yapım yapım ve ve inşaat nında entegre metro sisteminin asgari bakım gerektirecek şekilde Doğuş İnşaatın projedeki sorumluluğu yapım ve inşaat işlerinin yanında entegre metro sisteminin asgari bakım gerektirecek şekilde tüm tasarımı; temin montaj test ve devreye alma hizmetleri, metro nında entegre metro sisteminin asgari bakım gerektirecek şekilde tüm tasarımı; temin montaj test ve devreye alma hizmetleri, metro sistemine 24 süreli işletme gözetimi hizmeti verilmesi, tüm tasarımı; temin montaj testve devreye alma hizmeti hizmetleri, metro sistemine 24 ay ay süreli işletme vevebakım bakım gözetimi verilmesi, işletme ve bakım el kitaplarının hazırlanması, 2 yıllık yedek parça sistemine ay süreli işletme vehazırlanması, bakım gözetimi hizmeti verilmesi, işletme ve24bakım el kitaplarının 2 yıllık yedek parça ve sarf malzemeleri ile özel alet ve teçhizatların temini, gerekli perişletme ve bakım el kitaplarının hazırlanması, 2 yıllık yedek ve sarf malzemeleri ile özel alet ve teçhizatların temini, gerekliparça personel eğitimlerinin verilmesini de içermektedir. ve sarf malzemeleri ile özel alet ve teçhizatların temini, gerekli personel eğitimlerinin verilmesini de içermektedir. sonel eğitimlerinin verilmesini de içermektedir. Boyabat Barajı ve Hes Boyabat Barajı Boyabat Barajı ve ve Hes Hes Etüd ve araştırmaları 1955 yılında başlayan, 1986 da kati projeleri tamamlanan bu muhteşem Proje başlayan, için, Doğuş İnşaat veprojeleri Ticaret Etüd 1955 1986 da Etüd ve ve araştırmaları araştırmaları 1955yılında yılında başlayan, 1986 dakati kati projeleri A.Ş., 2008 yılı ayında yatırımcı kuruluş Boyabat Üretamamlanan bu muhteşem Proje Doğuş İnşaat veveTicaret tamamlanan buMart muhteşem Proje için, için, Doğuş İnşaatElektrik Ticaret tim ve2008 Ticaret A.Ş. ile yaptığı bir protokol sonucu işeElektrik başlamış ve A.Ş., yılı yatırımcı kuruluş Boyabat ÜreA.Ş., 2008 yılı Mart Mart ayında ayında yatırımcı kuruluş Boyabat Elektrik Üredevamında yaptığı Sözleşme’de yer alansonucu 47,5 ayişe gibi olağanüstü tim ve A.Ş. yaptığı başlamış veve tim ve Ticaret Ticaret A.Ş. ile ile yaptığıbir birprotokol protokol sonucu işe başlamış devamında Sözleşme’de yer 47,5 ayayve gibi olağanüstü kısa bir süreyaptığı içerisinde, yani 15.11.2012 baraj santral inşaat devamında yaptığı Sözleşme’de yeralan alande, 47,5 gibi olağanüstü kısa bir yani ve tesislerini başarı ile tamamlamıştır. kısa bir süre süre içerisinde, içerisinde, yani15.11.2012 15.11.2012de, de,baraj barajvevesantral santralinşaat inşaat ve ve tesislerini tesislerini başarı başarıile iletamamlamıştır. tamamlamıştır. Boyabat Barajı beton ağırlık tipi barajdır. Tipi ve içerisinde yer aldığı Boyabat beton tipi ve yer çok sarpBarajı topografya koşulları itibari ileTipi yapımı bugünlere kadar Boyabat Barajı betonağırlık ağırlık tipibarajdır. barajdır. Tipi veiçerisinde içerisinde yeraldığı aldığı çok sarp topografya koşulları itibari ile yapımı bugünlere kadar ertelenmiştir. çok sarp topografya koşulları itibari ile yapımı bugünlere kadar ertelenmiştir. ertelenmiştir. Yaklaşık 2,8 milyon m3 beton hacmine sahip ve temelden 195 Yaklaşık 2,8 beton hacmine veve temelden 195 m yükseklikte olup,m3 halen Türkiye’nin en yüksek 5. barajıdır. Yaklaşık 2,8 milyon milyon m3 beton hacmine sahip sahip temelden 195 m yükseklikte olup, halen Türkiye’nin en yüksek 5. barajıdır. Bünyesinde 3 üniteden oluşan toplam 528 MW güç kapasitesindeki m yükseklikte olup, halen Türkiye’nin en yüksek 5. barajıdır. Bünyesinde üniteden oluşan toplam 528 kapasitesindeki Hidroelektrik yer almaktadır. sistem ve kapasite Bünyesinde33Santral üniteden oluşan toplamTürkiye’de 528MW MWgüç güç kapasitesindeki Hidroelektrik almaktadır. Türkiye’de sistem kapasite olarak ilk defaSantral Doğuşyer İnşaat ve Ticaret A. Ş. tarafından Hidroelektrik Santral yer almaktadır. Türkiye’de sistemveveplanlanan kapasite olarak ilk Doğuş ve planlanan ve kullanılan ve işletim sistemleri sayesinde, beton döküolarak ilk defa defatesisler Doğuşİnşaat İnşaat veTicaret TicaretA.A.Ş. Ş.tarafından tarafından planlanan ve kullanılan tesisler sistemleri beton dökümünde aylık 163.000 m3 ve günlük 12.000sayesinde, m3 kapasitelere ve kullanılan tesisler ve ve işletim işletim sistemleri sayesinde, betonçıkılmış dökümünde aylık 163.000 m3 günlük 12.000 m3 kapasitelere çıkılmış olup, halen kapasiteler rekor teşkil etmektedir. münde aylıkbu 163.000 m3ve veTürkiye günlükiçin 12.000 m3 kapasitelere çıkılmış olup, olup, halen halen bu bukapasiteler kapasitelerTürkiye Türkiyeiçin içinrekor rekorteşkil teşkiletmektedir. etmektedir. Doğuş İnşaat ve Ticaret A.Ş., bu baraj ve HES sayesinde Doğuş İnşaat ve Ticaret A.Ş., bu baraj ve HES sayesinde üretilecekİnşaat yıllık ve 1,5 Ticaret milyar kwh Türkiye Enterkonnekte Doğuş A.Ş.,enerjinin bu baraj ve HES sayesinde üretilecek yıllık 1,5 milyar kwh enerjinin Türkiye Enterkonnekte Şebekesi’neyıllık verilebilmesini sağlamak üzere,Türkiye Baraj veEnterkonnekte Hidroelektrik üretilecek 1,5 milyar kwh enerjinin Şebekesi’ne verilebilmesini sağlamak üzere, Baraj ve Hidroelektrik Santral inşaatının yanı sıra, sağlamak Şalt Sahaları ve 159 km uzunluğunda, Şebekesi’ne verilebilmesini üzere, Baraj Hidroelektrik Santral inşaatının yanı sıra, Şalt Sahaları ve 159 kmve uzunluğunda, 380 kVinşaatının kapasitedeki Boyabat-Kurşunlu Enerji Nakil hattını da Santral yanı sıra, Şalt Sahaları ve 159 km uzunluğunda, 380 kV kapasitedeki Boyabat-Kurşunlu Enerji Nakil hattını da gerçekleştirmiştir. 380 kV kapasitedeki Boyabat-Kurşunlu Enerji Nakil hattını da gerçekleştirmiştir. gerçekleştirmiştir. Ülkemiz için refah, çağdaşlık, gelişmişlik anlamına gelen; ulusal Ülkemiz için refah, çağdaşlık, gelişmişlik anlamına gelen; ulusal enerji kaynaklarının verimli kullanılmasına örnek teşkil eden BoyaÜlkemiz için refah, verimli çağdaşlık, gelişmişlikörnek anlamına ulusal enerji kaynaklarının kullanılmasına teşkil gelen; eden Boyabat Barajı ve HES Projesi, bölgesel kalkınmaya da birçok avantaj enerji kaynaklarının verimli kullanılmasına örnek teşkil eden Boyabat Barajı ve HES Projesi, bölgesel kalkınmaya da birçok avantaj sunmaktadır.Kızılırmak Nehri üzerinde beton gövde barajavantaj olarak bat Barajı ve HES Projesi, da birçok sunmaktadır.Kızılırmak Nehribölgesel üzerindekalkınmaya beton gövde baraj olarak Doğuş İnşaat tarafından enerji üretimi amaçlı inşa edilen Boyasunmaktadır.Kızılırmak Nehri üzerinde beton gövde baraj olarak Doğuş İnşaat tarafından enerji üretimi amaçlı inşa edilen Boyabat Barajı, Türkiye adına da çok önemli bir projedir. Bu proje aynı Doğuş İnşaat tarafından enerji üretimi amaçlı inşa edilen bat Barajı, Türkiye adına da çok önemli bir projedir. Bu proje Boyaaynı zamanda Doğuş Grubu’nun enerji sektöründeki ortakları ile birlikte bat Barajı,Doğuş Türkiye adına daenerji çok önemli bir projedir. Bu ile proje aynı zamanda Grubu’nun sektöründeki ortakları birlikte gerçekleştirdiği enGrubu’nun önemliyatırımdır. yatırımdır. zamanda Doğuş enerji sektöründeki ortakları ile birlikte gerçekleştirdiği en önemli gerçekleştirdiği en önemli yatırımdır. CumhuriyetCaddesi CaddesiNo: No:22 Cumhuriyet 34810Kavacık Kavacık Beykoz İstanbul Cumhuriyet Caddesi No: 2 34810 / /Beykoz / /İstanbul Tel: (0216) (0216)34810 53815 15Kavacık 00Fax: Fax:/(0216) (0216) 331 2929 29 Beykoz / İstanbul Tel: 538 00 331 29 DOĞUŞ İNŞAAT VE TİCARET A.Ş. BİR DOĞUŞ HOLDİNG A.Ş. KURULUŞUDUR (0216) 538 15 00 HOLDİNG Fax: (0216) 331 29 29 DOĞUŞ İNŞAATTel: VE TİCARET A.Ş. BİR DOĞUŞ A.Ş. KURULUŞUDUR DOĞUŞ İNŞAAT VE TİCARET A.Ş. BİR DOĞUŞ HOLDİNG A.Ş. KURULUŞUDUR 2 Mart 2016 Kuruluş: 1981 TEBA Bülten Yayıncılık, Pazarlama ve Reklamcılık Ltd. Şti. adına Sahibi, Genel Yönetmeni Akın Tokatlı Genel Koordinatör Burcu Tokatlı Ahıska Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Seçil Tokatlı Duman İstihbarat Şefi Bahar Duran İstihbarat Servisi Hüseyin Şeremet Yönetim Merkezi Süleymanhacıabdullahoğlu Cad. No: 5/3 - 06520 Balgat-ANKARA http://www.tebahaber.com.tr http://www.tebanews.com.tr Tel: (0312) 284 20 06 (Pbx) Fax: (0312) 284 06 38 e-mail: teba@tebahaber.com.tr TEBA Haftalık, Yerel, Süreli Yayınları: 1.TEBAHABER (Türkçe) 2.TEBANEWS (İngilizce) Basım Yeri: KUBAN Matbaacılık 1514.Sok No:20 İvedik/ANKARA Tel: 0312-395 20 70 Basım Yeri: ANKARA Basım Tarihi: Mart 2016 Bu dergi Basın Ahlak Yasası İlkelerine uymaya söz vermiştir. ISSN - 1300 - 2724 Önsöz, 2007 yılında ABD’de başlayan küresel krizin 9. yılına girdiğimiz 2016’da artış eğiliminde olduğu, belirsizliklerin halen devam ettiği ve yeni kırılganlıkların ortaya çıktığı görülüyor. 2015 yılında küresel ekonominin şüphesiz en önemli olayları; FED’in faiz artışlarına başlaması, Çin ekonomisinin yavaşlaması, emtia ve petrol fiyatlarındaki düşüş, artan finansal dalgalanmalar, azalan küresel talep, jeopolitik çatışmalar ve zayıf sermaye girişleri olarak sıralandı. Küresel ekonomik büyümenin bir önceki yıldan daha da düşük olmak üzere, 2015 yılında %3 civarında olması beklenirken, uluslararası kuruluşlar yine 2016’da beklentilerini büyük tuttular. IMF küresel ekonominin 2016’da %3,6 büyümesini hedeflerken, OECD ise bu oranı %3,3 olarak tahmin ediyor. 2016’da küresel ekonominin şüphesiz beklenen en önemli olayı ABD’de yapılacak Başkanlık seçimi olacak. Türkiye ekonomisinin olumsuz verilerinin 2015 yılında daha da artmış olduğu görülüyor. Türkiye’nin ard arda iki seçim yaşadığı, dolayısıyla yılın büyük bir bölümünde istikrarın kesildiği 2015 yılında; enflasyon ve işsizliğin daha da yükseldiği, toplam borç stokunun daha da arttığı ve Türk Lirası’nın %25 değer kaybettiği bir dönemin yaşandığına şahit olduk. Türkiye ekonomisi için artık dışarıdan sıcak para bulma devri 2016 yılında kapanmış oluyor. Batı’lı liderler ve kuruluşlar cari açığı ve borcu yüksek gelişmekte olan ülkeleri acilen tedbir almaya çağırırken, bu listenin başlarında Türkiye’nin olduğunu herkes biliyor. Bu seçim atmosferinden sonra 2016 yılına Hükümetin Sanayide Dönüşüm Programı ve Yapısal Reformlarla girmesi beklenirken, bu sefer de Türkiye başkanlık sistemine geçiş için yeni bir seçim ya da referandumla karşı karşıya kalmış bulunuyor. TEBA’nın 2015 Yıllık Raporu’nda, yine en çok gelişmelerin yaşandığı Hükümetlerarası Anlaşmalar ve YİD Modelli Ulaştırma Projeleri’ni verdiğimiz bölümleri geniş tuttuk. Kamu Sektörü ihalelerinde yine yerli firmaların kontratlarında artış var. Serbest Elektrik Piyasası geçen yıla göre daha sönük geçti. Yıllık Raporu’muzun iç dizaynını sizler için bu yıl yeniden hazırladık. Raporumuz için eleştirilerinizi her zaman bekler, 2016’nın başarı ve umut dolu geçmesini dileriz. 3 4 İçindekiler 6 2015 Yılında Dünya Ekonomisi ve Küresel Kriz 15 2015 Yılında Türkiye Ekonomisi ve 2016 Beklentileri 34 Ulaştırma Sektöründeki YİD Modelli Projelerin 2015 Yılı Gelişmeleri 49 2015 yılında YİD Modelli Santrallar Türkiye Toplam Elektrik Tüketiminin %4,7’sini Karşıladı 53 Serbest Elektrik, Doğalgaz ve Petrol Piyasaları 2015 Yılı Gelişmeleri 69 Kamu Finansmanlı Önemli Proje ve İhalelerin 2015 Yılı Gelişmeleri 78 Önemli Mukaveleler 85 2016 Yılında İhaleye Açılacak Projeler 88 Tarım / Bayındırlık 90 Ulaştırma ALSTOM TRANSPORT ÖN KAPAK İÇİ DOĞUŞ İNŞAAT 1 NUROL İNŞAAT 3 CENGİZ İNŞAAT 5 OTOYOL A.Ş. 39 YAPI MERKEZİ İNŞAAT 43 UNİMAR ENERJİ YATIRIMLARI 51 ENTEK ELEKTRİK ÜRETİM 61 109 Enerji TEKFEN İNŞAAT 67 116 Hükümetlerarası Anlaşmalı Projelerin 2015 Yılı Gelişmeleri MİMAG İNŞAAT 71 ANDRITZ HYDRO 115 CİNER 125 108 Demir-Çelik 123 İşletme Hakkı Devri (İHD) Modelli Projeler 2015 Yılı Gelişmeleri 128 2015 Yılında Yap-İşlet (Yİ) Santralları Türkiye Toplam Elektriğinin %16,6’sını Üretti 131 Rödovans Modelli Önemli Projelerin 2015 Yılı Gelişmeleri 139 2015 Yılında Özelleştirme Uygulamaları GAMA ARKA KAPAK 6 2015 Yılında Dünya Ekonomisi ve Küresel Kriz Küresel ekonomideki kırılganlıklar 2015 yılında daha da artarak devam etti.-Küresel ekonominin 2014 yılında %3,3 olan büyüme hızının 2015 yılında daha da düşerek, %2,5-3 aralığına inmesi bekleniyor.-2015 yılında gelişmekte olan ekonomilerde finansal riskler daha da artarken, Çin’deki yavaşlayan büyüme küresel ekonomiye en olumsuz etkiyi yaptı.-ABD’li FED bu durumda yıl sonu faizlerini ancak 25 baz puan arttırabildi… Dünya ticaret hacminin, 2015 yılında gelişmiş ülkelerde bir miktar artması, ancak gelişmekte olan ekonomilerdeki yavaşlama nedeniyle artışın sınırlı kalması bekleniyor.FED’in faiz artışlarına başlaması, Çin ekonomisinin yavaşlaması, emtia fiyatlarındaki düşüş, artan finansal dalgalanmalar, azalan küresel talep, Jeopolitik çatışmalar, zayıf sermaye girişleri, gelişmekte olan ekonomiler için aşağı yönlü riskleri arttırıyor.-Bunun yanısıra 2016 yılında ABD’de yapılacak Başkanlık seçimleri İngiltere’de AB’den çıkış Referandumu gibi politik belirsizlikler büyüme beklentilerini sınırlandırıyor… Gelişmiş ülkeler için “Asıl zorluk finansal istikrarı korumak”.Küresel krizin artarak devam ettiği son yıllarda sistemin krizden çıkamayışı, demokratik yönetimlerde iktidara sosyal demokratların gelişini hızlandırdı.-Avrupa’da, Yunanistan ve Portekiz’den sonra, Fransa ve İspanya’da da sosyal demokratlar iktidar olurken, İngiltere’de İşçi Partisi’ne daha sosyalist yönetim geldi… 7 K üresel ekonomi 2015 yılını da finansal dalgalanmalar, genelde hedeflerin altında gerçekleşen büyüme oranları ve devam eden kırılganlıklarla geride bıraktı. Gelişmekte olan ekonomilerde finansal risklerin artarak sürdüğü 2015 yılında küresel ekonomiyi etkileyen en olumsuz gelişme Çin’deki yavaşlayan büyüme oranı oldu. Gelişmiş ekonomilerde ılımlı toparlanma eğilimine karşılık, emtia ihracatçısı ve Çin ile ticareti yüksek olan ülkeler başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinde düşüş başladı. Bu ekonomilerdeki yavaşlama küresel ticareti de olumsuz etkiledi. ABD Merkez Bankası (FED) 2015 sonunda beklenen faiz artışını yaptı ve faizleri 25 baz puan arttırarak yüzde 0,25-0,50 aralığına yükseltti. Küresel ekonomiyi yürüten IMF, Dünya Bankası, OECD ve BM küresel ekonominin 2014’de yüzde 3,3 olan ekonomik büyümesinin biraz daha artarak 2015 yılında yüzde 3,5’lar seviyesine geleceğini tahmin etmişlerdi (TEBA: 2014/YILLIK RAPORKüresel Kriz). Oysa aynı kuruluşlar yıl sonu raporlarında küresel büyümeyi, küresel krizin kırılganlıkları daha da artarak 2015’de yüzde 2,5 – yüzde 3 aralığında beklediklerini açıkladılar. Böylece küresel krizin 2015 yılında daha da artmış olduğu ve küresel ekonomik büyümenin biraz daha küçüldüğü görülecek. Küresel ekonominin 2015 yılında tüm dünya ülkelerinin katıldığı en önemli toplantılarından biri de Eylül ayında New York’da yapılan “Birleşmiş Milletler (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi” oldu. BM Zirvesi’ne toplam 144 ülkenin liderleri katılarak, küresel ekonominin sorunlarını masaya yatırdılar. Zirve sonunda 17 hedeften oluşan 2030 gündem kabul edildi. BM Zirvesi’ne dünya liderlerinin ve ekonomiyi yönetenlerin mesajları damga vurdu. ABD Başkanı Obama, dünya genelinde yoksulluk, açlık ve hastalık gibi sorunlara dikkat çekti. OECD Genel Sekreteri Gurria’nın mesajı ürküttü. Gurria: “5 yıl arka arkaya küresel büyüme oranlarında düşüş yaşandı” dedi. İngiltere Merkez Bankası Başkanı Carney, Türkiye’de yapılan G20 Liderler Zirvesi’nde, krizin kümülatif maliyetinin GSYH’ya dörtte biri oranında, 60 trilyon Dolar olduğunu açıkladı. IMF Başkanı Lagarde, gelişmekte olan ülkeler için olumsuz konuştu; “Dünya ekonomisi, FED’in beklenen faiz artışı, yavaşlayan Çin ekonomisi ve düşük emtia fiyatlarıyla zor bir süreçten geçiyor. Bu süreçte ortaya çıkan sorunlar en çok gelişmekte olan ülkeleri etkileyecek.” Bu arada Orta Doğu’da süren çatışmaların özellikle İŞİD terörünün durdurulması için ABD ve Avrupa Birliği ülkelerinin Türkiye’nin de dahil olduğu bir koalisyon gücü oluşturarak, terörle mücadeleye girmiş olmaları da küresel ekonomiyi olumsuz etkilemeye devam edecek. Öte yandan geçtiğimiz yıldan beri devam eden ve 2015 yılında daha da artan petrol fiyatlarının düşüşünden en fazla etkilenen Rusya ekonomisinin 2015’de küçülecek olması yine dünya ticaret hacminde olumsuz bir etki yaratacak. Şimdi sizlere küresel ekonomide 2015 yılında yaşanan önemli gelişmeleri ayrıntılarıyla sunmaya başlıyoruz. ABD Başkanı Obama, 2014’ü değerlendirdi: Küresel lider ABD’nin her yeni yıl başlangıcında dünyaya verdiği mesajlar dikkatle beklenir olmuştu. Yine ABD Başkanı Barack Obama’nın 21 Ocak 2015 tarihinde yaptığı geleneksel kongre konuşmasında da ABD ekonomisi ve küresel ekonomi hakkında önemli mesajlar veriyordu. Obama, 2014 yılını şöyle değerlendirmişti. “Ekonomimiz 1999’dan sonraki en yüksek hızda büyüdü, işsizlik oranımız geriledi, tüm gelişmiş ekonomilerin toplamından fazla insana iş olanağı sağlandı, krizi geride bıraktık, bütçe açığını azalttık. ABD dünyanın en büyük petrol, doğalgaz ve rüzgar enerjisi üreticisi oldu. 8 Atlantik Aşırı Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması (TTİP) müzakereleri hızlanmalı, ABD ihracatını geliştirmeli, Çin’e rekabette geri kalmamalı. Rusya’nın saldırganlığına karşı müttefiklerimizle güçlü bir birlik gerçekleştirdik ve Rus ekonomisini ciddi bir oranda zora sokup gerilettik. Ortadoğu’da Arap ülkeleriyle IŞİD’e karşı oluşturduğumuz koalisyonla IŞİD’in ilerleyişini durdurduk”. (TEBA:1698/26 Ocak 2015). ABD Hazinesi’nin borcu tavan limiti aşarak 18,1 trilyon $’ı buldu: ABD Hükümeti’nin borcu her yıl Senatonun belirlediği tavan limit dikkate alındığında sorun olmaktaydı. ABD mali uçurumdan, ekonomisini güvenli bir mesafede tutmak için 2014 Şubat ayında borç tavan limitini 17 trilyon 200 milyar Dolar’a yükseltmişti. ABD Hazine Bakanı Jack Lew, Mart ayı başında kongre üyelerine yazdığı mektupta, tavan limitinin 16 Mart’a kadar geçerli olduğunu belirtti ve yeni borç miktarı için borç tavan limitinin arttırılması talebinde bulundu. ABD Hazinesi’nin 12 Mart 2015 itibarıyla borcu, tavan limiti aşarak 18 trilyon 114 milyar Dolar’ı bulmuştu. (TEBA:1706/23 Mart 2015) IMF’nin değerlendirmesi, “Gelişmekte olan ekonomilerde büyüme oranındaki düşüş, gelişmiş ekonomilere kıyasla daha fazla oldu”: Uluslararası Para Fonu (IMF) 2015 Nisan ayı başında beklenen Dünya Ekonomik Görünümü Raporu’nu yayımlamıştı. IMF raporunda küresel ekonomiye yönelik yaptığı değerlendirmesinde, gelişmekte olan ekonomilerde büyüme oranındaki düşüşün, gelişmiş ekonomilere kıyasla daha fazla olduğunu bildiriyordu. Küresel ekonomide büyümenin tekrar başlaması için IMF kamu borcu yüksek ülkelerde özel yatırımları çıkış yolu olarak gösteriyordu. IMF bir ülkenin uzun vadeli potansiyel büyümesinin sermaye ve iş gücünde yaşanan arz ve verimliliğe bağlı ol- duğunu bildiriyordu. Rapor, özel sabit yatırımların gelişmiş ekonomilerde de düştüğünü, gelişmekte olan ülkelerde de ciddi bir düşüş yaşanacağını, bu zayıf ekonomik ortamdan yatırım artışı çıkamayacağını, para ve maliye politikalarıyla şirketlerin yatırıma teşvik edilebileceği, ancak yine de kriz öncesi seviyelere dönülemeyeceğini, kısa vade de kamu altyapı yatırımlarının yatırım talebini arttırabileceği belirtiliyordu. (TEBA:1709/ 13 Nisan 2015) Japonya, 2014’de de dünyanın en büyük kreditörü oldu: Bu arada küresel ekonomideki artan sıkıntılara rağmen, bir taraftan da ödemeler dengesi fazla veren ülkelerde biriken dövizlerin yurtdışına kredi olarak verilmesi süreci de devam etmekteydi. Nitekim Japonya son 24 yıldır bu konuda dünyanın bir numaralı kreditör ülkesi olarak yine 2014’te dünyanın en büyük kreditörü olmuştu. Japon Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, Japonya’nın net yurtdışı varlıkları 2014 yılında yüzde 13 artarak 3 trilyon Dolar’a (367 trilyon Japon Yeni) ulaşmıştı. Japonya böylece 2014 yılında da en büyük kredileri veren ülke olarak tespit edilmişti. Japonya’nın böylece Çin’den yüzde 71 daha fazla net varlığı bulunmaktaydı. Çin 2010 yılında Japonya’yı dünyanın ikinci en büyük ekonomisi olarak geride bırakmıştı (TEBA: 1715/21 Mayıs 2015). BM, 2015 için Küresel Ekonomik Büyüme Tahmini’ni yüzde 3,1’den 2,8’e düşürdü: IMF’den sonra Mayıs ayında da Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Ekonomik Durumu ve Beklentileri 2015 Raporu’nu revize etmişti. Rapor da Küresel Ekonomik Büyüme Beklentisi yüzde 3,1’den yüzde 2,8’e düşürülmüştü. 2015’de petrol ve diğer emtia fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak bölgeler arasında yaşanan büyüme farklılıklarının artarak devam edeceği ve ülke bazlı da büyüme trendlerinin farklı olmaya devam edeceği belirtilmekteydi. 9 Küresel ekonomide aşağı yönlü risk oluşturan en önemli unsurlar, ABD’de para politikasının normalleşme sürecine girmesi ve FED’in faiz arttırımına gitmesi, Euro bölgesinde devam eden belirsizlikler, jeopolitik çatışmalar ve yükselen ekonomilerde kırılganlıklar olarak ifade edilmekteydi. Bu arada ABD Merkez Bankası’ndan faiz arttırımı beklentisi, Yemen, Ukrayna ve Suriye’deki çatışmalar ile Yunanistan’ın borçları konusundaki belirsizlik de endişe kaynağı olarak gösterilmekteydi. Petrol fiyatlarındaki düşüşün etkilerine de yer verilen raporda, bu düşüşten en fazla zarar gören ülkenin Rusya olacağı, Rusya’nın 2015 yılında yüzde 3 küçüleceği belirtilmekteydi (TEBA: 1715/25 Mayıs 2015). FED Başkanı Yellen’in faiz artışı ile ilgili açıklaması: Küresel ekonominin lideri ABD’nin Merkez Bankası FED’in faizlerin arttırımı konusunda ne zaman harekete geçeceği bilinmiyor, bu belirsizlik de küresel ekonomide sorun oluyordu. FED Başkanı Yellen, Mayıs sonunda bu konuda bir demeç vererek piyasaları biraz olsun rahatlattı. Yellen, ekonomik iyileşmenin beklendiği gibi sürmesi halinde ilk faiz artışını bu yıl yapmayı ve parasal normalleşmeye başlamayı düşündüğünü açıklamıştı (TEBA: 1716/1 Haziran 2015). IMF, ABD’nin 2015 ve 2016 büyüme beklentilerini düşürdü: IMF’nin 2015 Haziran ayı başında açıkladığı ABD ekonomisine ilişkin 4. Gözden Geçirme Raporu şüphesiz tüm dünya tarafından küresel liderin ekonomisindeki son tespitleri öğrenmek açısından önem teşkil ediyordu. IMF raporunda, ABD’nin 2015 yıl sonu için büyüme beklentisini yüzde 2,5’e, 2016’ya ilişkin büyüme beklentisini ise yüzde 3’e indirmişti. ABD’de bu yılın ilk çeyreğinde yaşanan olumsuz hava şartları, ülkenin Batısı’ndaki limanlarda yaşanan grev- ler, enerji sektöründeki yatırımlardaki sert düşüş ve güçlenen Dolar nedeniyle ekonomik büyümeyi düşürdüğünü ifade eden IMF, ancak bu düşüşün uzun süreli olmayacağını belirtmişti (TEBA: 1717/8 Haziran 2015). Bu arada küresel ekonominin yine önemli oyuncularından olan Dünya Bankası da 2015 Küresel Beklentiler Haziran Raporu’nu yayımladı. Raporda küresel büyüme oranı 2015 için yüzde 3’den yüzde 2,8’e, 2016 için yüzde 3,3’e ve 2017 için yüzde 3,2’ye çekilmekteydi. Türkiye’nin de aralarında bulunduğu gelişmekte olan ülkeler için bu oranlar 2015 için yüzde 4,4, 2016 için yüzde 5,2 ve 2017 için yüzde 5,4 olarak aşağıya çekildi. FED’in faiz artışının gelişmekte olan ülkelerin borçlanma maliyetlerinde sert yükselişlere sebep olabileceği düşünülmekteydi (TEBA: 1718/15 Haziran 2015). Yunanistan Ekonomisinin Durumu: Euro bölgesinde ekonomik sıkıntıların çözümünde öncelikle bu bölgede ekonomisi felce uğramış Yunanistan için ne yapılacağı önem taşımaktaydı. Hatırlanacağı gibi Euro bölgesi Maliye Bakanları, 2014 yılında Yunanistan için 8,5 milyar Euro bir Kurtarma Paketi’ni onaylamışlardı. Yunanistan’da 2014 sonunda yapılan genel seçimler sonrasında Ocak 2015’de kurulan yeni hükümeti, Eurogroup’a 18 Şubat 2015’de Kurtarma Paketi’nin genişletilmesi talebini yapmıştı. Euro bölgesi Maliye Bakanları’ndan oluşan Eurogroup, Yunan hükümetinin reformların gerçekleştirilmesi durumunda Kurtarma Paketi’nin 4 aylığına genişletilmesini onayladı. Kurtarma Paketi genişlemesi, Yunan hükümetinin, Avrupa Komisyonu, Avrupa Merkez Bankası ve IMF ile yakın koordinasyonu ile Yunan ekonomisini düzelteceğine inanılan reformları uygulamasını öngörmekteydi. 18 Haziran 2015’de Euro bölgesi Maliye Bakanları toplantısında Yunan Maliye Bakanı’nın sunduğu 10 Kurtarma Planı Reform Paketi üzerinde uzlaşılamadı, Euro bölgesi liderlerinin bu konuyu 22 Haziran 2015 günü acil bir toplantıda ele alacakları duyuruldu (TEBA: 1719/22 Haziran 2015). Euro’yu almak için yerine getirmesi gereken şartlar konusunda Parlamento’nun da onayını aldı. Şartlar; kısmen özelleştirmeyi içermekteydi. (TEBA: 1744/21 Aralık 2015). Yunanistan 1 Temmuz günü IMF’ye olan 1,7 milyar Dolar borcunu ödeyemedi. Şimdi yeni bir Kurtarma Paketi 5 Temmuz günü referanduma sunulacak ve Eurogroup referandum sonrasında Yunanistan ile masaya oturacaktı (TEBA: 1721/6 Temmuz 2015). IMF ve OECD Küresel Büyüme Tahminleri’ni düşürüyor: Eurogroup, toplantısında 50 milyar Euro yeni bir Kurtarma Paketi üzerinde anlaştı. Bu fonun önemli bir kısmı bankaların sermayelendirilmesinde kullanılacak ve fonun gelirleri AB Yönetimi denetiminde olacaktı (TEBA:1723/20 Temmuz 2015). AB’nin Yunanistan’a 7 milyar Euro kredi sağlamasıyla ülke, IMF ve ECB’ye olan borçlarını ödemeye başladı. IMF, 2 milyar Euro civarındaki borcunu ödediğini bildirdi. Bu arada Yunanistan’da 29 Haziran’dan beri kapalı tutulan bankalar tekrar açıldı ve işlemlerine 20 Temmuz 2015 tarihinde yeniden başladı. Yunanistan, 3. Kurtarma Paketi’ne göre, AB’den 3 yıl içinde 86 milyar Euro bir finansman alacaktı. Bu miktarın 53,5 milyar Euro kredi kısmı 3 yıl içinde taksitlerle ülkeye verilecekti. 35 milyar Euro hibe kısmı ise kalkınma için kullanılacaktı. (TEBA: 1724/27 Temmuz 2015) Kurtarma Paketi 13 Ağustos’da Yunan Parlamentosu’ nda onaylandı. Anlaşma Yunanistan’ın taahhüt ettiği hususları da içeriyordu. Bunlar kısaca faiz dışı fazlalık oranları (2016 için yüzde 0,50, 2017 için yüzde 1,75, 2018 için yüzde 3,5) bazı ürün ve taşınmazlarda vergilerin arttırılması, iş ve sosyal güvenlikle ilgili köklü değişiklikler, enerji piyasasının serbestleştirilmesi, tarım ürünlerinin vergilendirilmesi, özelleştirmelere ilişkin özel bir fon oluşturulması oluyor. IMF bu pakete bazı koşullar yerine getirilirse katılacağını bildirdi (TEBA: 1727/17 Ağustos 2015) Yunanistan, 86 milyar Euro tutarındaki Kurtarma Paketi’nin ilk kredi diliminden kalan 1 milyar Temmuz ayına geldiğimizde IMF ve OECD Küresel Büyüme Tahminleri’ni revize eden ekonomik raporlarını açıklamışlardı. IMF finansal krizden bu yana en düşük küresel büyüme öngörüsünü yaptı. IMF, 2015 yılı Küresel Büyüme Tahmini’ni yüzde 3,3’e düşürdü. En son Nisan ayında IMF’nin açıkladığı büyüme beklentisi yüzde 3,5 olmuştu. IMF, 2016 yılı için büyüme beklentisini ise yüzde 3,8 olarak teyid etti. Rapora göre, gelişmekte olan ekonomilerde büyümede yaşanan yavaşlama, düşük emtia fiyatları ve daha sıkı finansal koşullar, yapısal darboğazlar, Çin piyasasında yeniden dengelenme ve jeopolitik faktörlere bağlı ekonomik huzursuzluk gibi faktörler etkili olmaktaydı. IMF, gelişmekte olan ekonomiler için 2015 yılında yüzde 2,1 büyüme beklemekteydi. 2016 için ise büyüme tahmini yüzde 2,4 olmaktaydı. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ise Haziran ayında yayımladığı rapora göre, küresel ekonomiye ilişkin 2015 büyüme tahminini Eylül ayında yüzde 3’e düşürmüştü. 2016 yılında ise küresel ekonominin yüzde 3,6 büyüyeceğini tahmin etmişti. OECD bir önceki raporunda 2015 için yüzde 3,1, 2016 için yüzde 3,8 büyüme tahminlerinde bulunmuştu. Dünya ekonomisi 2014 yılında ise yüzde 3,3 büyümüştü. Rapora göre, ABD’de büyümenin arkasındaki itici güç istihdam artışı ve konut sektörü olmaktaydı. Ancak yatırımlar hayal kırıklığı yaratmaktaydı. Euro bölgesinde büyüme gelişmekteydi, ancak beklenen hıza ulaşılamamıştı. Çin’in ithalat talebinde yaşanan yavaşlama, küresel büyüme- 11 yi olumsuz etkilemekteydi. Gelecek 2 yıl içinde en hızlı büyüyecek ekonomi Hindistan olacaktı. Brezilya derin bir resesyon içerisinde olmaktaydı (TEBA:1732/21 Eylül 2015). BM Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi: Eylül ayında yine küresel ekonomiyi ilgilendirecek önemli bir zirve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından New York’ta yapılmaktaydı. BM, 25-27 Eylül 2015’de 144 devlet ve hükümet başkanının katılımıyla New York’ta “Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi”ni toplamıştı. Zirve sonunda 17 hedef belirlendi ve “Sürdürülebilir Kalkınma için 2030 Gündemi” kabul edildi. Zirve’de şu önemli mesajlar dikkat çekmekteydi; ABD Başkanı Obama, “Dünya genelindeki sürdürülebilir kalkınma hedeflerini başarmak için Başkanlığımız sürecinde ve sonrasında da mücadeleye devam edeceğiz”. Çin Devlet Başkanı Şi, “Sürdürülebilir kalkınma için gelişmekte olan ülkelere 2 milyar Dolar yardımda bulunacağız”. IMF Başkanı Lagarde, “Küresel büyümeye yönelik aşağı yönlü riskler arttı ve zayıf ekonomik yönlü dünya kalkınma hedeflerine ulaşılmasını geçmiştekinden daha zor kılacak”. BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, “İnsanlık tarihinde önemli bir dönüm noktasına ulaştık. Yeni kalkınma hedefleri liderler tarafından tüm insanlara verilmiş bir söz. 2030 Gündemi bizi ülke sınırlarının ve kısa dönemli çıkarların ötesine bakmaya ve dayanışmaya zorluyor”. IMF Başkanı Lagarde, Sürdürülebilir Kalkınma hedefleri olarak belirlenmiş olan açlık ve sefaletin kökü kurutulmadıkça, eşitsizlikler azalmadığı sürece ve iklim değişikliği ile mücadele edilmediği takdirde, küresel büyüme hedeflerine ulaşılamayacağını belirtti. BM’nin 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ nin bazı önemli bölümleri şöyle olmaktaydı: - Aşırı yoksulluğun tüm dünyada sona erdirilmesi (günlük 1,25 Dolar’ın altı gelir), - Açlığın yok edilmesi ve tüm insanların bütün yıl boyunca yeterli besine ulaşabilmeleri, - Küresel olarak bebek ölüm oranının 100 binde 70’in altına indirilmesi, - Tüm kız ve erkek çocuklarının hür, eşit ve kaliteli temel eğitim almalarının sağlanması, - Kadın ve kız çocuklarına yönelik her türlü ayrımcılığın ve şiddetin sona erdirilmesi, - İklim değişikliği ve sonuçları ile mücadele konusunda acil eyleme geçilmesi, - Sürdürülebilir Kalkınma için küresel işbirliği ve az gelişmiş ülkelere kaynak sağlanması (TEBA: 1733/5 Ekim 2015). 5 yıl arka arkaya küresel büyüme oranlarında düşüş yaşanacak: G20 kapsamında Ekim ayında OECD’nin yaptığı Uluslararası Yatırım Küresel Forumu’nda OECD Genel Sekreteri Angel Gurria’nın verdiği mesaj, dünya ticaretinin ne kadar zor bir dönemden geçtiğini göstermekteydi. OECD Genel Sekreteri Gurria demecinde, “5 yıl arka arkaya küresel büyüme oranlarında düşüş yaşanacak. Yatırım, ticaret ve kredinin eksik olduğu bir dönemden geçiyoruz. Doğrudan yabancı yatırım akışları özellikle AB kapsamında çok keskin düşüş gösterdi” demişti (TEBA: 1734/12 Ekim 2015). G20 Antalya Dünya Liderleri Zirvesi’nde verilen mesajlar: Türkiye’nin dönem başkanlığını üstlendiği G20 Dünya Liderleri Zirvesi Antalya’da 15 Kasım 2015 tarihinde yapıldı. G20 Liderler Zirvesi’nin 12 “Küresel Ekonomi, Büyüme Stratejileri, İstihdam ve Yatırım Stratejileri” konulu oturumunun açılış konuşmasını yapan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Paris’teki terör saldırılarını şiddetle kınadığını belirterek başladığı konuşmasında, “Terörizm, hepimizin barış ve güvenliğini tehdit etmeye devam ediyor. Türkiye olarak terörle mücadeleye ilişkin işbirliğinin geliştirilmesi konusundaki kararlılığımızın daha güçlü bir şekilde ifade edilmesi gerektiğini düşünüyoruz” dedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, G20 üyelerinin, üretkenliği arttırma konusundaki sözlerini yerine getirebilmek ve yatırımların, rekabetin, ticaretin ve istihdamın önündeki yapısal darboğazları kaldırmak için çabalarını hızlandırmaları gerektiğini söyledi. Öte yandan IMF Direktörü Lagarde, altyapı yatırımlarının, ekonomik büyümeyi kısa ve uzun dönemde iten önemli bir güç olduğunu belirterek, bu nedenle altyapı yatırımlarının desteklenmesi gerektiğini bildirdi. Lagarde, “İki dünya olarak burada biraraya geldik, bir şeyler yapabiliriz, bir sonraki toplantı Paris’te olmalı” dedi. OECD Genel Sekreteri Gurria ise yaptığı konuşmasında, yatırımların yarının büyümesinin tohumları olduğunu vurgulayarak “Eğer yatırımı yapamayacak, bunu başaramayacak olursak büyüyemeyeceğiz demektir” dedi. Küresel büyümede yavaşlamayı getiren unsurlardan birisinin inovasyonun olmaması olduğunu öne süren Gurria, diğer unsurların ise yönetişim ve düzenlemeyle ilgili konular olduğunu vurguladı. Daha sonra G20 Liderler Sonuç Bilgirgesi’nde, G20’nin toplam GSYH büyümesinin 2018 yılına kadar yüzde 2 oranında arttırılması yönündeki hedefe olan bağlılığın yenilendiği vurgulandı. İstihdam oluşturulması, kapsayıcılığın sağlanması, eşitsizliklerin azaltılması ve fiili büyümenin arttırılması için talebi destekleyici önlemler ile yapısal reformlar içeren büyüme stratejisinin tam olarak ve zamanında uygulanmasının en önemli öncelik olduğu bildirildi (TEBA: 1740/23 Kasım 2015). IMF Başkanı Lagarde, “Ortaya çıkan sorunlar en çok gelişmekte olan ülkeleri etkileyecek”: OECD Genel Sekreteri’nden sonra da IMF Başkanı Lagarde’nin önemli açıklamaları dikkatle izlenmişti. 2015 Ekim ayında Peru’nun başkenti Lima’da düzenlenen IMF-Dünya Bankası Yıllık Toplantıları kapsamında basın toplantısı düzenleyen Lagarde, şu açıklamaları yaptı. “FED’in beklenen faiz artışı, yavaşlayan Çin ekonomisi, düşük emtia fiyatlarıyla dünya ekonomisi zor bir süreçten geçmektedir. Ortaya çıkan sorunlar en çok gelişmekte olan ülkeleri etkileyecektir. Gelişmiş ülkeler içinde asıl zorluk finansal istikrarı korumak ve reel yatırımları arttırmaktır. Tüm ülkeler küresel ekonominin değişen şartlarına uyum sağlamak zorunda olup, politika yapıcılar sınırlı manevra alanlarında yeni şartlara uyum sağlamak, giderek zorlaşan tercihler yapmak zorunda kalıyorlar. Politikalar ülkelerin şartlarını yansıtmalı ve çok yönlü olmalıdır. Hiçbir dönüşüm dalgalanma olmadan gerçekleştirilemez. Çin’in gerçekleştirdiği iç talebe dayalı büyüme modeli yüzde 6,8 büyümeyle iyi bir dönüşümdür. Ancak bu büyük bir icraat ve bazı pürüzler çıkaracaktır” (TEBA:1734/ 12 Ekim 2015), IMF, 2015 için küresel ekonomik büyüme hızını %3,1’e indirdi: IMF’nin yılda iki kez hazırladığı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nun Ekim 2015 sayısı Ekim ayı başında yayımlandı. Raporda, dünya ekonomisine yönelik risklerin düşen emtia fiyatları ve artan finansal dalgalanmalar ile yükseldiği belirtilirken, küresel büyüme tahminleri 2015 için yüzde 3,3’den yüzde 3,1’e ve 2016 için yüzde 3,8’den yüzde 3,6’ya indirdi. Aşağı yönlü revizyonlarda, Almanya, Japonya ve Kanada’ya ilişkin büyüme tahminlerinde yapılan indirimler etkili oldu. Öte yandan ABD ve İngiltere’nin bu yılki büyüme beklentileri yüzde 13 0,1 arttırılarak, yüzde 2,6 ve yüzde 2,5’a yükseltildi. IMF Raporu’nda ayrıca gelişmiş ekonomilerin düşük verimlilik ve deflasyonist baskılara maruz kalmaya devam edeceğini kaydederken, destekliyici para politikalarının sürdürülmesi çağrısını yineledi (TEBA:1734/12 Ekim 2015). ABD’de yeni yılın bütçesi onaylandı: Gelişmeleri tüm ülke piyasalarını etkileyen ve yakından takip edilen dünyanın en büyük ekonomisi ABD’de, son yıllarda olduğu gibi bu yıl da Federal Hükümet’in temerrüde düşmesi son dakikada aşıldı. 2015 mali yılı için belirlenen borçlanma limitine ulaşılacak 3 Kasım 2015 gününün hemen öncesinde, 2016 mali yılı için hazırlanan ve borçlanma limitini arttıran yeni bütçe anlaşması, önce Temsilciler Meclisi’nde ve ardından Kongre’de onaylandı. Bütçe, federal harcama limitinin bazı kalemlerindeki kesintiler karşılığında 80 milyar Dolar arttırılmasını ve 3 Kasım itibarıyla ulaşılacak borç tavanının yükseltilmesini öngörmekteydi. (TEBA:1738/ 9 Kasım 2015) Bu arada ABD Merkez Bankası (FED) 29 Ekim 2015 tarihinde bir toplantı yapmış ve faiz oranlarını yüzde 0-0,25 oranında sabit tutma kararını yinelemişti. Toplantının sonuç bildirgesinde, ekonomik faaliyetlerde ılımlı bir genişleme olduğu vurgulanmış ancak ihracatın düştüğü ve istihdam artış hızının yavaşladığı bildirilmişti. OECD raporunda kürüsel ekonomik büyüme hızını %2,9’a düşürdü: Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üye ülkelerle ilgili Ekonomik Görünüm Raporu’nun Ekim 2015 sayısını Kasım ayının ikinci haftasında yayımlamıştı. OECD’nin Raporu’nda, dünya ekonomisinin 2015 yılında yüzde 2,9, 2016 yılında yüzde 3,3 ve 2017 yılında yüzde 3,6 büyüyeceği bildirilmekteydi. OECD Raporu’nda gelişmekte olan piyasalardaki ekonomik yavaşlamanın küresel ekonomik aktivite üzerinde baskı oluşturduğu dile getirilmekteydi. Bu arada Çin Halk Cumhuriyeti’nde iç talepte önemli bir yavaşlama görüldüğü ve bu durumun finansal piyasalardaki güven ortamını olumsuz etkiliyeceği vurgulanıyordu. Raporda, ABD ekonomisinin büyüme tahminleri 2015 yılı için yüzde 2,4, 2016 yılı için yüzed 2,5 ve 2017 yılında ise yüzde 2,4 olarak veriliyordu. Raporda, Çin ekonomisinin 2016 yılında yüzde 6,5 ve 2017 yılında yüzde 6,2 büyüyeceği ifade edilmekteydi (TEBA:1739/16 Kasım 2015). Avrupa Birliği’nin 2016 yılı bütçesi 155 milyar €: Brüksel’de gerçekleştirilen Avrupa Birliği Ekonomi ve Maliye Bakanları Konseyi ile Avrupa Parlamentosu’nun (AP) Uzlaşma Komitesi toplantısı Kasım ayında yapıldı. Toplantıda AB’nin 2016 yılı bütçesinde uzlaşıldı. Buna göre, Avrupa Birliği’nin 2016 yılı bütçesinde gelirler 155 milyar Euro, harcamalar ise 144 milyar Euro olarak belirlendi. Bütçede, büyüme ve istihdamı arttırmaya yönelik programlara 9,54 milyar Euro, Rusya ambargosundan etkilenen Avrupa’daki çiftçilerin desteklenmesine 698 milyon Euro ayrılmıştı. AB, bütçeden sığınmacı krizine yönelik 2 milyar Euro üzerinde bir kaynak ayırmıştı. Bütçe konusunda sağlanan uzlaşmanın ardından AB Konseyi ile AP’nin bütçe anlaşmasını resmi olarak onaylaması gerekecekti (TEBA:1740/23 Kasım 2015). FED, faizleri 25 baz puan arttırdı, yüzde 0,25-0,50 aralığına yükseltti: Tüm dünya ülkelerince dikkatle izlenen ve merakla beklenen ABD’li FED’in faiz arttırımı ile ilgili FOMC toplantısı Aralık ayında yapılacaktı. Toplantı öncesi önemli bir açıklama FED Başkanı Janet Yellen’den geldi. Washington’da konuşan 14 FED Başkanı Yellen, ABD ekonomisinin Aralık ayında faiz artışı için artık hazır olduğundan bahsetti. ABD’de işsizlik oranının 2009’daki yüzde 10 seviyelerinden, artık yüzde 5 seviyesine inmiş olduğunu, yüzde 1,4 olan enflasyon oranının da önümüzdeki birkaç yıl içinde FED hedefi olan yüzde 2’ye çıkmasını beklediğini kaydetti. (TEBA:1742/ 7 Aralık 2015) ABD Merkez Bankası (FED) 15-16 Aralık tarihlerinde yaptığı toplantı sonucunda beklenen faiz artışını da yaptı. ABD’li FED faizleri 25 baz puan arttırarak, yüzde 0,25-0,50 aralığına yükseltti. Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) faiz kararı oy birliği ile alınırken, 2016 ortalama faiz beklentisi de Eylül ayındaki gibi yüzde 1,4 sabit kaldı. FED Başkanı Yellen, yaptığı açıklamasında şunları söyledi: “ABD’de olağanüstü bir dönemin sonuna gelindi. Ekonomide toparlanma tam olarak sağlanmasa da, önemli bir yol katedildi. Faiz artışı ekonomiye olan güvenimize dair bir işaret olarak algılanmalı. Faiz arttırımları kademeli olacak. Küresel ekonomideki riskler azaldı, veriler iş gücü piyasasında iyileşmenin süreceğini gösteriyor”. (TEBA:1744/ 21 Aralık 2015) ABD’de 1,14 trilyon Dolar’lık bütçe Senato’da onaylandı: Aralık ayında ABD Senatosu’nda Federal Hükümet’in bütçesi görüşülmeye başlanmıştı. Aralık ayının son haftasına gelindiğinde Federal Hükümet’in 1,14 trilyon Dolar’lık bütçesini kapsayan Torba Yasa Tasarısı Senato’da 33’e karşı 65 oyla kabul edildi. Yasa Tasarısı aynı zamanda ABD’de 40 yıldır yürürlükte olan ham petrol ihracat yasağının kaldırılması ve IMF’nin kota ve yönetim reformlarının da onaylanmasını içeriyordu. ABD Başkanı Obama, yeni bütçenin askeri ve orta sınıfı güçlendiren bir bütçe olduğunu söylüyor, ayrıca Hükümetin gelecek yılın ilk 9 ayında kapan- ma tehlikesini ortadan kaldırdığını bildiriyordu. (TEBA:1745/ 28 Aralık 2015) 2016’da küresel kriz beklentileri: IMF, 2015 küresel ekonomisine yönelik en önemli açıklamasını ise 2015 bittiğinde Ocak 2016’da yapmıştı. IMF Başkanı Lagarde, dünya ekonomisine yönelik dış basına yaptığı bir açıklamada, birçok ülkede ve gelişmekte olan piyasalarda finansal risklerin devam ettiğine dikkat çekerek, küresel ekonomik büyümenin 2016 yılında hayal kırıklığı yaratacağını söylemişti. Küresel ekonominin orta vadeli görünümünü zayıflatan faktörler olarak düşük verimliliği, yaşlanan nüfusu ve global finansal krizin büyümeyi frenletmesini gösteren Lagarde, FED’in faiz arttırımlarına başlaması ve Çin’de ekonomik büyümenin yavaşlamasını belirsizliğe katkı yaptığını da vurgulamıştı. ABD ve muhtemelen İngiltere hariç gelişmiş ekonomilerin büyük bölümünü gevşek para politikalarını devam ettirmelerinin gerekeceğine işaret eden Lagarde, Euro bölgesinin ise öncelikle sorunlu kredilerin üstesinden gelmesi gerektiğini belirtti (TEBA:1746/4 Ocak 2016). IMF Başkanı Lagarde’nin 2016 için beklentisi hiç de olumlu görülmüyor. Bu arada IMF de son raporunda 2016 için küresel ekonomik büyümeyi aşağıya çekerek yüzde 3,6’ya indirmişti. Aynı şekilde OECD’de son ekonomik raporunda küresel ekonomik büyüme hızını yüzde 3,3’e düşürmüştü. Böylece 2016 yılında dünya ekonomisinin ortalama yüzde 3,4 civarında büyümesi bekleniyor. Gelişmiş ekonomilerde bu büyüme ortalama yüzde 2,1 civarında olabilecek. Euro bölgesinde ekonomik büyümenin 2015 yılındaki beklenen yüzde 1,5 seviyeyi biraz aşarak 2016’da yüzde 1,7 seviyesine çıkması beklenecek. Gelişmekte olan ekonomilerde 2015 yılında yaklaşık yüzde 4 olarak beklenen ekonomik büyüme, 2016 yılında biraz daha yükselerek yüzde 4,3 civarına gelebilecek. 15 2015 Yılında Türkiye Ekonomisi ve 2016 Beklentileri Türkiye Ekonomisinin 2015’de olumsuz göstergeleri daha da arttı.-Enflasyon 2014 oranını da aşarak 2015’de %8,8’e çıkınca, OVP’deki hedefi de %6,5’tan %7,5’e yükseltildi.Büyüme hızı 2015’de %4’e çıkarken, merkezi yönetim toplam borç stoku 2015 sonunda 667 milyar TL’yi buldu.-Cari açık 2015 sonunda 31,7 milyar $’a inerken, Merkez Bankası döviz rezervleri 13,4 milyar $ eridi.-Buna rağmen Türk Lirası, ABD Doları karşısında %25 değer kaybetti… Bütçede programın üzerinde 31,5 milyar TL daha fazla gelir elde edilse de, 34 milyar TL daha fazla gider harcaması yapıldı.-Böylece bütçe açığı programın üzerine çıkarak 22,6 milyar TL oldu.-2014 sonunda %9,9 olan işsizlik oranı 2015 sonunda %10,2’ye yükseldi… 2016 sonunda büyümenin %4,5’e çıkarılması enflasyonun %7,5’e düşürülmesi, cari açığın 28,6 milyar $’a indirilmesi ve yapısal reformlarla sanayide dönüşümün sağlanması hedeflendi… 2016’da Türkiye ekonomisi bir taraftan hükümetin hedeflediği Yapısal Reformlar ve mali disiplin ile sürdürülebilir bir potansiyel kazanmaya çalışacak, diğer taraftan küresel krizin ve bölgedeki terör olaylarının olumsuz etkilerini taşıyacak… 16 H ükümetin 2015-2017 üç yıllık Orta Vadeli Programı’nı (OVP) 8 Ekim 2014 tarihinde Başbakan Yardımcısı Ali Babacan açıklamış, enflasyonu 2015 sonunda yüzde 6,3’e düşüreceklerini, ekonominin büyümesinin yüzde 4 olacağını ve işsizlik oranını yüzde 9,1’e çekeceklerini belirtmişti (TEBA 2014 Yıllık Raporu-Türkiye Ekonomisi). Ekim 2014’de ilan edilen OVP’de bu sefer temel amaç enflasyonla mücadeleye kararlılıkla devam etmek ve cari işlemler açığının tedricen düşürerek, büyümeyi arttırmak olmuştu. Oysa 2015 yılında Türkiye ekonomisi yeni sorunlarla karşı karşıya kalacaktı. 2015 yılında küresel krizin özellikle yurtdışı finansman darboğazını yaşayan, bölgesinde terör olayları nedeniyle ekonomik ve sosyal sorunları gittikçe artan ve üst üste yaşanan iki Genel Seçim nedeniyle sürdürülebilir istikrarı sağlayamayan Türkiye’nin ekonomisindeki olumsuz göstergeler daha da arttı. Enflasyon 2014 sonundaki TÜFE oranını da aşarak 2015 sonunda yüzde 8,8’e çıktı. Böylece 2016 için tespit edilen hedef revize edilmek zorunda kalındı. Büyüme hızı iç talepteki artışla beklenmedik bir şekilde 2015 sonunda yüzde 4’ü bulmuştu. 2015 için yüzde 3,3 büyüme hedefini programa almış olan ekonomiyi yönetenler bu duruma şaşırmış, hemen OVP’deki 2016 yılı hedefini revize ederek yükseltmişlerdi. Türkiye’de bir taraftan Hazine dış borçlanmaya devam ederken, özel sektör de özellikle Kamu-Özel Sektör İşbirliği (KÖİ) projeleri ve özelleştirmeden alınan varlıklar için sağlanan kredilerle yoğun bir borç sarmalına girdi. Böylece 2015 yılında bir taraftan Merkezi Yönetim dış borç stoku, diğer taraftan özel sektörün dış borçları arttı. 2015’de cari açık düştü, büyüme arttı, ancak enflasyon bir hayli yüksek çıktı: Cari açık Türkiye ekonomisi için küresel krizin arttığı bu dönemde en büyük sorun olmaktaydı. Ancak cari açığı küçültecek bir program uygulanırken, sanayinin yapısı gereği büyüme oranı da aşağı düşmekteydi. Nitekim 2014’de böyle olmuş ve 2015’de hazırlanan yeni OVP’nin temel amacı enflasyonu düşürmek, bunu yaparken de programdaki büyümeye ulaşmak ve cari açığı da düşürmek olarak açıklanmıştı. 2015 yılı sonuna geldiğimizde cari açığın düşmüş olduğunu ve büyümenin yükseldiğini görüyoruz. Ancak bu sefer de enflasyon hedefi tutturulamadı, enflasyon bir hayli yüksek çıktı. 2015’de Merkez Bankası döviz rezervleri eritilmesine rağmen, Türk Lirası yüzde 25 değer kaybetti: 2015’de dikkati çeken bir diğer uygulama da, enflasyon yükselmesine rağmen, Hazine faizlerinin yeterince arttırılmasının engellenmesi oldu. Hazine borç ödeme programının en önemli enstrümanı olan iç borçlanmayı 2015 yılında yine programın üzerine çıkarmıştı. Bu arada yıl içinde enflasyonun tedricen yükselmekte olduğu görülüyordu. Enflasyon yükselmesine rağmen yukarıdan gelen baskılarla her zaman olduğu gibi Hazine faizleri yeterince arttırılamamış, Türk Lirası’nın daha fazla değer kaybetmemesi için Merkez Bankası döviz rezervleri iç piyasaya sürülmüştü. Buna rağmen döviz rezervleri 13,5 milyar Dolar erirken, Türk Lirası’nın da ABD Doları karşısında yüzde 25 değer kaybına uğradığı görülmekteydi. Merkezi Bütçe’de programın üzerinde daha fazla gelir elde edilse de ondan da fazla gider harcaması yapıldı: Hükümetin 2015 yılında övündüğü en önemli ekonomik gösterge yine Merkezi Bütçe oldu. Hazine’nin nakit dengesini sağlamada özelleştirme ve fon gelirleri gibi gelir kalemlerinden yine 2015’de doğru dürüst giriş yapılamazken, tek gelir girişi yapılan kalem, yine Merkezi Bütçe’deki faiz dışı fazla olmuştur. Ancak 2015 yılı sonuna geldiğimizde Merkezi Bütçe’de programın üzerinde daha fazla gelir elde edilse de, ondan daha fazla gider harcaması yapıldığı görülmekteydi. 17 2015 Bütçesi 22,6 milyar TL açık veriyor: 2015 için hazırlanan programda bütçenin en fazla yüzde 20,9 milyar TL açık vermesi, buna karşılık bütçedeki faiz dışı fazlanın 33 milyar TL olması hedeflenmişti. Ancak 2015 yılı bittiğinde bütçenin Ocak-Aralık sonu itibariyle 12 aylık dönemde verdiği açık programın üzerine çıkarak, 22,6 milyar TL’yi bulmuştu. Küresel krizin daha da arttığı ve ekonomide zorluklarla dolu bir yılın geçirildiği bu süreçte bütçedeki bu açık oldukça iyimser karşılanmış, hatta bir yıl önceki açıkla kıyaslandığında, başarılı bile bulunmuştur. Çünkü bütçe açığında geçen yıla göre az da olsa bir düşüş görülüyor. Bunun yanı sıra 2015 yılı Merkezi Bütçesi’ndeki faiz dışı fazla ise 30,4 milyar TL olarak ortaya çıkmış olup, aynı şekilde bir önceki yılın sonucuna göre daha yüksek bir seviyede görülürken, programa göre de daha az bir miktar olarak tespit ediliyor. 2015 sonunda işsizlik oranı yüzde 10,2’ye çıkıyor: Ülkenin sosyal durumunun yansıtılması açısından en önemli göstergelerden biri olan işsizlik oranında son iki yıldır üst üste yaşanan artış 2015 yılında da aynen devam etmiş ve işsizlik oranı yüzde 10,2’ye ulaşmış. Böylece 2013 yılında yüzde 9 olarak bilinen işsizlik oranında son iki yılda yaşanan artış yüzde 13,3’lük bir orana geliyor. Şimdi sizlere 2015 yılında Türkiye Ekonomisi ve Siyasetinde gelişen önemli olayları aşağıda sunmaya başlıyoruz. Türkiye’nin Dönem Başkanlığı’nda ilk Bakanlar düzeyinde G20 Toplantısı: Türkiye 2015 yılında küresel toplantı konusunda önemli bir sınav verecek olup, tüm dünya liderlerinin katılacağı G20 toplantısı Kasım ayında Antalya’da yapılacaktı. G20 toplantısına hazırlık amacıyla Türkiye’nin Dönem Başkanlığı’ndaki ilk Bakanlar düzeyinde G20 toplantısının da Şubat 2015’de İstanbul’da yapılması kararlaştırılmıştı. Nitekim G20 Bakanlar toplantısı Türkiye’nin Dönem Başkanlığı’nda 8-9 Şubat 2015 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleşti. Başbakan Davutoğlu’nun evsahipliğinde yapılan toplantıya çok sayıda ülkenin Ekonomi ve Maliye Bakanları katılırken, toplantıda küresel ekonomiye yönelik önemli mesajlar verildi. Başbakan Davutoğlu toplantıda, uluslararası çerçeveye dayalı olarak çok sayıda sıkıntılı konu ile karşı karşıya kalınmış olunduğunu belirterek, bunları; jeopolitik, güvenlik, ekonomik ve sosyal sorunlar olarak sıraladı. G20 için belli prensiplerin altını çizmeyi kararlaştırdıklarını belirten Davutoğlu, bunların, kapsayıcılık, uygulama ve yatırım olacağını ifade etti. İki tane gündemleri olacağını dile getiren Davutoğlu, öncelikle G20 ile az gelişmiş olan ülkeler arasında köprü vazifesi göreceklerini, ikincisi ise küçük ve orta ölçekteki işletmelerin yani KOBİ’lerin ele alınmasını sağlayacaklarını bildirdi. Bu arada toplantıda dikkati çeken diğer önemli mesajları ise İtalya, Çin ve İngiltere Hükümetleri adına katılan yetkili Bakanlar verdi. İtalya Ekonomi Bakanı Padoa, Avrupa’da bir büyümenin olduğunu, ancak bunun istenilen düzeyde bulunmadığını belirterek, “Avrupa’da yatırımlar için biraz daha cesur olmalıyız ve daha fazla risk alabilmeliyiz” dedi. TEBA: 16 Şubat 2015 Çin Maliye Bakan Yardımcısı Guangyao ise Yunanistan sorununa çok kısa sürede çözüm bulunması gerektiğine işaret etti. İngiltere Merkez Bankası Başkanı Carney, sistemin şu an daha dayanıklı ve dirençli olduğunu belirterek, sistemin bir şoku anında büyütme ihtimalinin daha az olduğunu, finansal piyasalarda likidite konusunda sorun yaşanabileceğini düşündüklerini ifade etti. 18 Hükümet, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Ekonomi Brifingi verdi: Saray ile Hükümet arasında ekonomide faiz arttırımı konusunda ortaya çıkan gerginlik medyada da konu olmuş, Cumhurbaşkanlığı ile Hükümet arasında buzların artmasına neden olmuştu. Ekonomi yönetimi bu konuda daha hassas davranarak, Ali Babacan’ın direktifleriyle Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ekonomide faizlerin nasıl hareket ettiğine dair bir brifing verdiler. Ekonomi brifingi 11 Mart 2015 tarihinde yaklaşık 2,5 saat sürerek, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a 130 sayfalık bir sunum yapıldı. Daha sonra da Cumhurbaşkanlığı’nca yapılan açıklamada, Türkiye’de ekonominin temellerinin son derece sağlam olduğuna işaret edilen bir brifing alındığını, Türkiye’nin 2023 hedefleri doğrultusunda mevcut güven ve istikrar ortamının titizlikle muhafaza edilmesinin altının çizildiği belirtildi. Sunumda, yüksek faize, yüksek enflasyonun neden olduğu ve yüksek faizin, yüksek enflasyon sonucunda ortaya çıktığı ifade edilmişti. Türkiye’de yüzde 8,2 piyasa faizine karşılık, politika faizinin yüzde 7,5 olduğunun gösterildiği, bunun belirleyicisinin yüzde 7,5 yüksek enflasyon olduğuna dikkat çekildiği vurgulanmıştı. TEBA:1705/16 Mart 2015 2014’de Türkiye Ekonomisi revize hedefin de altında yüzde 2,9 büyüyebildi: Mart ayına gelindiğinde Türkiye için TÜİK önemli bir veriyi açıklıyordu. 2014’ün son çeyreği olan Ekim-Aralık döneminde Türkiye Ekonomisi’nin büyüme hızı yıllık bazda yüzde 2,6 olmuş, böylece GSYH 2014’de bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla yüzde 2,9 artış gösterebilmişti. Hükümet 2014 yılı için başlangıçta ekonomik büyüme hedefini yüzde 4 olarak almış, Ekim’de açıklanan Orta Vadeli Plan’da (OVP) ise bu veri yüzde 3,3’e indirilmişti. Görüldüğü gibi 2014 yılında Türkiye Ekonomisi yüzde 3,3’lük revize hedefin de altına düşerek ancak yüzde 2,9 büyüyebilmişti. Ekonominin büyümesinde meydana gelen düşüşün en önemli nedeni yetersiz iç talep ve sanayide kapasite oranlarının düşmesi olmuştu TEBA:1708/31 Mart 2015 Dünya Bankası Türkiye’nin 2015 sonu itibariyle büyüme hızını yüzde 3 tahmin etti: Nisan ayında Dünya Bankası’nca Türkiye’ye yönelik önemli bir rapor yayımlandı. Dünya Bankası bu raporda, Türkiye’nin 2015 sonu itibariyle büyüme oranını yüzde 3, yıl sonu enflasyonunu ise yüzde 4 olarak tahmin etmişti. Banka raporunda özel yatırımların azalmakta olduğunu ve Haziran 2015’de yapılacak olan Genel Seçimler öncesinde ekonomide belirsizliklerin devam ettiğini vurgulamaktaydı. TEBA:1710/17 Nisan 2015 Nitekim Başbakan Yardımcısı Ali Babacan da Dünya Bankası’nın dediği gibi konuşuyor, “Konjonktür önümüzü rahat görebildiğimiz bir konjonktür değil” diyordu. Sanayinin desteklenmesi ve teşvik edilmesi gerektiğini öne süren Babacan, kaynağın üretken yerlere harcanması gerektiğini bildiriyordu. Oysa toplumsal çürümenin en büyüğü ekonomide yaşanıyor, Türkiye’de ulaştırmanın altyapı yatırımları kamu ödeneklerini yutuyor, paralar toprağa gömülüyor, özel sektör de rant ekonomisine dönük, her boş araziye AVM yapıyordu. TEBA:1714/15 Mayıs 2015 Mayıs ayında sistemin diğer büyük oyuncusu IMF’den bu sefer yeni bir rapor yayımlandı. IMF’nin raporunda, Türkiye Ekonomisi için de önemli detaylı tespitler ve ileriye dönük politika önerileri yer almaktaydı. Rapora göre Türkiye, düşük petrol fiyatlarından yarar sağlayacak, ancak, bir şekilde, Irak’dan gelen ihracat talebinin düşmesi, daha sıkı para politikası ve daha düşük tüketici güveni gibi olumsuz koşullarla karşı karşıya kalacaktı. Gerçekten de IMF’nin dediği gibi 2015 yıl sonu itibariyle petrol fiyatları tam iki yılda yüzde 67 19 oranında düşerek, 35 Dolar seviyesine inmişti. Türkiye’nin enerji ithalatının yüzde 70’lik miktarını oluşturan petrol fiyatlarındaki bu düşüş, IMF’nin dediği gibi Türkiye’ye yarar sağlamıştı. Ancak bu yarar topluma yönelik değil, yurtdışına devamlı kaynak aktararak borç ödeyen Türkiye’nin vergi toplamasına dönük olmuştu. Türkiye petrol ürünlerinden yüzde 68 vergi alan Dünyanın Meksika’dan sonraki ikinci büyük ülkesi olarak borç ödemelerine yeni bir kaynak yaratmıştı. TEBA:1714/11 Mayıs 2015 ması beklenen Türkiye’nin 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri için hazırlıklarını tamamlayan partiler, son propagandalarında birçok vaatlerde bulunmuşlardı. OECD, Türkiye için 2015 sonunda yüzde 3’ün üzerinde ekonomik büyüme öngördü: 7 Haziran seçimleriyle AK Parti’nin tek parti iktidarı sona eriyor: Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üye ülkelerle ilgili Ekonomik Görünüm Raporu’nu Haziran ayı başında yayımladı. OECD, Türkiye için 2015 yılında yüzde 3’ün üzerinde, 2016 yılında ise yüzde 4’e yakın ekonomik büyüme öngörmekteydi. Bölgesel gerilimlerin ve kurdaki belirsizliğin yatırımların toparlanma hızını etkileyeceği kaydedilmekteydi. TEBA:1717/4 Haziran 2015 Türkiye’de Kamu İhale Kurumu (KİK) Yasası defalarca değişmiş, yönetmelikleri sayısız değişikliğe uğramış, yine de uluslararası literatürü yakalayamamıştı. Nitekim uluslararası birçok firmanın en büyük eleştiri konularından biri de Kamu İhale Yasası’nın önemli uygulamalarının uluslararası literatürden uzak oluşuydu. Bu konuda ilginç bir saptamayı Danıştay 13.Dairesi yapmış, KİK Yasası’na göre gerçekleşen yapım ihalelerinde aşırı düşük teklif veren müteahhide sorgulama yapmadan ihale verilmesini sağlayan yönetmeliğin uygulamasını durdurmuştu. Danıştay, ihaleyi yapan kurumun, aşırı düşük teklif sahiplerinden açıklama istememesini hukuka uygun bulmamıştı. TEBA:1712/30 Nisan 2015 2011 Genel Seçimlerine katılım oranı yüzde 83,2, geçerli oy sayısı 42 milyon 941 bin olurken, bu sefer 2015 Genel Seçimlerinde katılım oranı yüzde 86,6’yı bulmuş ve dört yılda geçerli oy sayısı 4 milyon artarak, 47 milyona ulaşmıştı. TEBA:1718/9 Haziran 2015 Türkiye’de 7 Haziran 2015 Genel Seçim sonuçları alındığında, 2001 yılından bu yana 14 yıldır tek başına iktidarda olan AK Parti’nin tek parti iktidarı sona ermekteydi. 2015 Genel Seçimlerinde geçerli oy oranı yüzde 10 artmasına rağmen, AK Parti aldığı oy oranını yüzde 12 düşürmüş, Ana Muhalefet Patisi CHP ise bu seçimlerde oyunu sadece yüzde 3,3 arttırabilmişti. Seçimlerin asıl kazananı ise oy oranını yüzde 114 arttırmış olan HDP olmuştu. MHP ise oy oranını yüzde 50 arttırabilmişti. 7 Haziran 2015 Genel Seçimlerin sonuçları alındığında toplam oyun yüzde 40,9’unu AK Parti, yüzde 25’ini CHP, yüzde 16,3’ünü MHP, yüzde 13,1’ini HDP ve yüzde 2,1’ini Saadet Partisi almıştı. Böylece 258 Milletvekili alan AK Parti iktidardan düşerken, CHP 132, MHP ve HDP 80’er Milletvekili alarak yeni kurulması beklenen Koalisyon Hükümetlerinin yeni aktörleri olarak ortaya çıktılar. Türkiye’de artık yeni hükümet için partilerin yapacağı koalisyon pazarlıkları önem kazanmıştı. Türkiye’de 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri yapılıyor: Koalisyon pazarlıklarına AK Parti Milletvekillerinin yüzde 80’ini kontrol eden Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damgasını vurması beklenmekteydi. Koalisyon pazarlıklarının başında ise açılım şartları ve yolsuzluk dosyaları bulunmaktaydı. TEBA:1718/9 Haziran 2015 Siyasi belirsizliklerin ortadan kaldırılmasını sağlayacak ve böylece ekonomiye yeni bir sayfa aç- AK Parti’ye en sıkışık anlarında önemli destek veren MHP burada da AK Parti’nin imdadına yetişti, 20 Genel Başkan Bahçeli hiç kimse ile Koalisyon kurmayacağını beyan etti. Böylece AK Parti’ye karşı Ankara kulislerinde konuşulan CHP-MHP ve HDP Koalisyonu şimdiden suya düşmüş oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan en yüksek oyu alan AK Parti’ye Hükümeti kurma görevini oldukça gecikmeli verdi. Bu konuda eleştirileri önemsemeyen Erdoğan’a aynı zamanda Koalisyon görüşmelerine karışıyor iddiası ile yeni eleştiriler gelmişti. Bu arada iktidarı oluşturmak için 40 günlük koalisyon pazarlığı süresi de AK Parti Genel Başkanı Davutoğlu ile CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu arasında hiçbir anlaşmaya varılmadan ve kamuoyuna hiçbir açıklama yapılmadan hoyratça harcandı. Nitekim daha önce de Cumhurbaşkanlığı seçiminde, ABD Büyükelçisi ile otel odasına kapanıp, parti meclisine hiçbir açıklama yapmadan tek başına Ekmeleddin İhsanoğlu’nu kamuoyuna CHP’nin adayı olarak açıklayan Kılıçdaroğlu, Koalisyon görüşmesi diyerek 40 günü sessiz bir biçimde doldurarak, Koalisyondan eli boş dönmüştü. Böylece Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın asıl beklentisi olan yeni erken seçimin şartları oluşturulmuştu. Kılıçdaroğlu mahçubiyetini örtbast etmek istercesine, “Benim hakkım, bana niçin Hükümeti kurma görevi verilmiyor” diyerek de, Erdoğan’a sözüm ona hesap sormuştu. Böylece Türkiye beklenmedik biçimde yeni bir erken seçime yelken açmış, Yüksek Seçim Kurulu beş ay sonra, 1 Kasım 2015 tarihinde Erken Genel Seçimlerin yapılması kararını almıştı. Türkiye’nin 63. Hükümeti olarak kurulan Geçici Kabine’nin görev dağılımı belli oldu: Ağustos sonuna gelindiğinde nihayet Türkiye’yi 1 Kasım 2015 Erken Genel Seçimlerine kadar 3 ay idare edecek olan Geçici Kabine’nin görev dağılımı da belli olmuştu. Geçici Bakanlar Kurulu’nda AK Parti’den 10, MHP’den 1 ve HDP’den de 2 Milletvekili yer almış, ayrıca Kabine’de Milletvekili olmayan 11 isim Bakanlık görevlerini üstlenmişti. 62.Hükümette yer alan Cevdet Yılmaz, Yalçın Akdoğan, Numan Kurtulmuş, Fikri Işık, İdris Güllüce, Nihat Zeybekçi, Akif Çağatay Kılıç, Mehmet Şimşek, Nabi Avcı, Veysel Eroğlu ile Mehmet Müezzinoğlu Geçici Hükümette yeniden görev alırlarken, İçişleri Bakanlığı’na Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yakınlığı ile bilinen İstanbul Emniyet Müdürü Selami Altınok atandı. Bunun yanısıra MHP Ankara Milletvekili Tuğrul Türkeş yeni hükümette Başbakan Yardımcısı olarak görev aldı. HDP’den İzmir Milletvekili Müslüm Doğan Kalkınma Bakanlığı’na, Kocaeli Milletvekili Ali Haydar Konca ise Avrupa Birliği Bakanlığı’na getirilmişlerdi. Müslüm Doğan’dan daha sonra boşalan Bakanlığa Kalkınma Bakanlığı Müsteşar Vekili görevinde bulunan Cüneyd Düzyol atandı. Hükümetin önemli kurullarında AK Parti ağırlıklı isimlerin yer alması ve Bağımsızların da Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yakın isimler olarak atanması erken seçimlerde AK Parti’ye bir avantaj olarak değerlendirilmekteydi. Geçici Kabine’de yine Başbakan Ahmat Davutoğlu üç önemli kurul olarak bilinen Yüksek Planlama Kurulu (YPK), Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) ve Savunma Sanayi Yüksek Koordinasyon Kurulu’na (SSYKK) başkanlık edecekti. Geçici Hükümette ekonominin patronluğunu eski Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz üstlenmekteydi. TEBA:1730/31 Ağustos 2015 Geçici Kabine ilk iş olarak “Kadük” olması beklenen 2016 mali yılı bütçe hazırlıklarına başladı. 1 Kasım’da yapılacak Erken Genel Seçimler nedeniyle 31 Aralık 2015’e kadar TBMM’den çıkması imkansız görülen bütçenin geçersiz olması nedeniyle, Hükümetin kısa süre için bir geçici bütçe hazırlaması gerekmekteydi. Geçici bütçe 2016 OcakMart dönemi için uygulanacaktı. TEBA:1729/27 Ağustos 2015 21 Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Japonya ziyareti: Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 7-8 Ekim 2015 tarihlerinde Japonya’nın başkenti Tokyo’ya resmi bir ziyaret yaparak, Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı tarafından Japon işadamlarına verilen bir seminerde konuştu. Japon firmalarına Türkiye’ye gelin birlikte kazan-kazan yapalım diyen Erdoğan, Türkiye’de birçok altyapı projesi bulunduğunu, Japon firmalarının bu projelerde ikili işbirliği içerisinde olabileceklerini bildirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Japon firmalarını brifing sırasında Türkiye’deki şu önemli projeleri sıralayarak, işbirliğine davet etti. “Japon Hükümeti ile birlikte hayata geçirmeyi öngördüğümüz Sinop Nükleer Santral Projesi’ne büyük önem veriyoruz. Bu proje stratejik ortaklığımız çerçevesinde uzun vadeye yayılan kapsamlı bir işbirliğini de beraberinde getirecek. Çanakkale Boğaz Köprüsü, 3 Katlı Büyük İstanbul Tüneli ve Ankara-İstanbul Yeni Hızlı Tren Hattı gibi pek çok yeni projenin finansmanı için Japonya ile ortak çalışmalar yürütebiliriz. Ayrıca sağlık sektöründe de önemli hastane projelerimiz var”. TEBA:1734/8 Ekim 2015 Bu arada Erdoğan, Rusya’nın Suriye’deki faaliyetleri ve Türk Hava Sahası’nın ihlaliyle ilgili olarak Rusya’ya yönelik Ekim ayı başında önemli açıklamalarda bulundu. Erdoğan “Mersin Akkuyu’da Nükleer Santralı Ruslar yapmaz ise, bir başkası gelir yapar. Oraya 3 milyar Dolar’lık yatırım yaptılar zaten. Dolayısıyla o konuda daha hassas olması gereken Rusya” dedi. TEBA:1734/8 Ekim 2015 2016-2018 dönemi 3 yıllık Yeni OVP yayımlanıyor: Türkiye’nin önümüzdeki 3 yıllık dönemde tüm temel ekonomik göstergelerinin yer aldığı 2016-2018 dönemine ait Yeni Orta Vadeli Program (OVP) 11 Ekim 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. OVP’de Türkiye’nin ekonomik büyüme oranı 2015 için yüzde 3 olarak revize edildi. Bilindiği gibi Hükümetin 2015 yılı için büyüme oranında ilk hedefi yüzde 4 olmaktaydı. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, OVP’de göstergelerin aşağıya doğru revize edilmesinin sadece Türkiye’ye özgü olmadığını belirterek, IMF’nin küresel ekonomiye yönelik tahminlerini yayımladığını, gelişmekte olan bütün ülkelere ilişkin tahminlerini aşağıya doğru revize ettiğini bildirdi. Maliye Bakanı Şimşek şu açıklamaları yaptı. “Bütçe disiplini devam ediyor. Verdiğimiz vaadlerin hesabı çok iyi yapılmıştır, bütçeyi bozmayacağız, AK Parti’nin 1 Kasım’a yönelik ilave taahhütlerinin net bütçeye etkisi 19,3 milyar TL, bu 19,3 milyar TL’nin önemli kısmı istihdamı ve yatırımı arttırmaya, esnafı desteklemeye, çiftçilerin girdi maliyetlerini azaltmaya, dolayısıyla enflasyonu düşürmeye ve üretimi arttırmaya yönelik olacaktır. Personel ve yatırım harcamaları dışındaki bütün harcamaları, biz milli gelir oranında arttırmayacağız, sadece enflasyon kadar arttıracağız ve orada bir harcama disiplini sağlayacağız”. TEBA:1735/12 Ekim 2015 OVP’nin temel amacı makroekonomik istikrarın korunduğu, cari açığın ve enflasyonun aşamalı olarak düşürüldüğü bir ortamda yapısal reformlar yoluyla büyümeyi arttırmak olacaktı. Hükümet OVP’de 2015 için daha önce yüzde 4 olarak tespit ettiği büyüme oranını yüzde 3’e düşürürken, cari açığın GSYH’a oranını da eksi 5,7’den eksi 5,2’ye düşürmekteydi. Toplam tüketim yüzde 3,8’den yüzde 4,5’a arttırılacak. İşsizlik oranı yüzde 9,5’dan yüzde 10,5’a yükselecekti. 2015 için daha önce yüzde 6,3 olarak hedeflenen TÜFE yıl sonu enflasyonu ise yüzde 7,6’ya çıkacaktı. Yeni OVP’nin 2016 hedefleri ise ekonomik büyümede yüzde 4, enflasyonda yüzde 6,5, işsizlik oranında yüzde 10,3 olarak hesaplandı. Yeni OVP’de ayrıca kişi başına düşen milli gelir AB ülkelerinin farklı para birimlerini izleyerek, hazırladığı ülkelere verilen Satınalma Gücü Paritesi (SAGP) dikkate alınarak hesaplandı. TEBA:1735/13 Ekim 2015 22 2016-2018 dönemi 3 yıllık Orta Vadeli Mali Plan açıklanıyor: Türkiye, 1 Kasım 2015 Erken Genel Seçimlerine giriyor: OVP’nin ardından Maliye Bakanlığı’nca hazırlanan Merkezi Bütçenin önümüzdeki 3 yıllık hedeflerini gösterir 2016-2018 dönemi 3 yıllık Orta Vadeli Mali Plan Hükümet tarafından açıklandı. 7 Haziran 2015 genel seçimlerinden bir sonuç alınamayınca, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni bir erken seçim hedefi yerini bulmuş, partiler yeniden 1 Kasım 2015’de yapılacak olan erken genel seçimler için yollara düşmüşlerdi. Hükümetin yakında TBMM’de açıklayacağı 2016 Merkezi Bütçesi’nin açıklanan mali plana göre en fazla 540,8 milyar TL olması öngörüldü. Bu rakam aynı zamanda 2016 Merkezi Gider Bütçesi olarak kaydediliyordu. Mali Plan’da bütçe gelirlerinin net olarak en fazla 525,4 milyar TL’ye ulaşması programlandı. Böylece 2016 Merkezi Yönetim Bütçesi’nin en fazla 15,4 milyar TL açık vermesi öngörüldü. Orta Vadeli Mali Plan’da bütçeye yönelik hedeflenen bir diğer önemli veri de Faiz Dışı Fazla oluyor. Mali Plan’da bütçedeki Faiz Dışı Fazla’nın 2016 yılı için 39,5 milyar TL olması hedeflendi. TEBA:1735/14 Ekim 2015 7 Haziran 2015 genel seçimlerinde hüsrana uğramış olan AK Parti, yurtdışının da desteğiyle aldığı sonuçların sosyal nedenlerini ve toplumdan nasıl oy alınacağını tespit ederek, erken seçimler için çok farklı bir strateji benimsemişti. Stratejinin tespitinde, MHP’nin 7 Haziran 2015 seçimlerinde oy oranını yüzde 50 arttırmış olması esas alınmıştı. Şimdiye kadar HDP ile çoğu kez birlikte sürdürülen açılım politikası ve terör olaylarına barışçıl bir şekilde yaklaşım birden 180 derece değiştirilerek, açılım politikası rafa kaldırılmış ve teröre karşı askerin de katılımı ile büyük bir mücadele başlatılmıştı. Maliye Bakanlığı Ekim ayı ortalarında 9 aylık Merkezi Bütçe sonuçlarını açıkladı. Merkezi Yönetim Bütçesi Eylül ayında 14,1 milyar TL açık verdi, böylece Ocak-Eylül dönemi 9 aylık bütçe açığı 13,5 milyar TL oldu. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bütçe açığına yönelik yaptığı konuşmada, emekli maaşlarının bayram öncesi ödenmesinin bütçeye yaklaşık 4 milyar TL ilave yük getirdiğini belirtti. Şimşek, 2015 sonunda bütçe giderlerinin 503 milyar TL, bütçe gelirlerinin 478,5 milyar TL ve bütçe açığının 24,5 milyar TL olmasını beklediklerini ifade etti. TEBA:1735/16 Ekim 2015 Ekim ayı sonunda Maliye Bakanlığı kadük olan 2016 Merkezi Bütçesi’ni TBMM’ye 540,9 milyar TL olarak sundu. Bütçede toplam gelirler 525,4 milyar TL olurken, toplam açık 15,5 milyar TL olarak belirlendi. Genel Bütçe kapsamındaki kamu idareleri ve özel bütçeli idareler kendi bütçeleri içinde ayrılan ödeneğin yüzde 20’sine kadarını aktarma yapabileceklerdi. 1 Kasım 2015 erken genel seçimlerde katılımın daha da yükseldiği görüldü. Seçimlere katılım oranı yüzde 85,18 ile rekor bir seviyeye ulaşmıştı. Oy oranını %49,5’e çıkaran AK Parti yeniden tek başına iktidar oluyor: AK Parti’nin erken seçim stratejisi tutmuş, 7 Haziran seçimlerinde yüzde 40,9 oy oranını 1 Kasım erken genel seçimlerinde yüzde 49,5’e çıkaran Parti, kazandığı 317 milletvekili ile yeniden tek başına iktidar olmuştu. Artık toplumda “Payanda muhalefet” olarak eleştirilen ana muhalefet partileri CHP ve MHP bir kez daha seçimlerden yenilgi ile çıkarken, bu partilerin yönetimleri de hesap verme sürecine girecekti. 1 Kasım seçimlerinden CHP yüzde 25,3 oy oranı ile 134 milletvekili çıkarırken, MHP’nin oy oranı ise yüzde 11,9’a düşerek 40 milletvekiline inmişti. 7 Haziran seçimlerinden en kazançlı çıkan HDP ise bu sefer yüzde 10,8 oy oranı ile barajı zor geçebilmişti. 23 Hazine’nin Finansman Programı’nın 2015 yılı tahminleri ve 2016 yılı öngörüleri: TMB, Türkiye Ekonomisi’nin gidişinden endişeli: Hazine Müsteşarlığı Finansman Programı Gerçekleşme Tahmini ve yeni yıl öngörülerini yayımladığında 2015 yılında program açısından oldukça zor bir yıl geçirmiş olduğu görüldü. 2015 yılı sonu itibariyle Hazine’nin toplam iç borç çevirme oranının, başlangıca göre biraz daha fazla olarak (yüzde 84,4) sonuçlanması beklenirken, 2016 yılına ait programlanan iç borç çevirme oranı ise yüzde 80 oldu. Türkiye Müteahhitler Birliği’nin (TMB) aylık çalışması olan İnşaat Sektörü Analizi’nin Kasım 2015 dönemine ait değerlendirmesinde, Türkiye Ekonomisi’nin halen kırılgan bir fay hattı üzerinde yer aldığı ve yüksek finansman ihtiyacı bulunduğu dile getirilmekteydi. Türkiye Ekonomisi’nin gidişinden endişeli olan TMB, kurulacak tek parti hükümetinin sosyal ve ekonomik reform sürecine öncelik vermesinin hayati önem taşıdığını belirtmekteydi. 2015 yılında 128,8 milyar TL tutarında toplam borç ödemesi yapmayı hedeflemiş olan Hazine’nin, TL’nin ABD Doları karşısındaki kaybı sonucunda yıl sonu itibarıyla ödeyeceği toplam borcunun 131,3 milyar TL olması beklenmekteydi. 2015 yılında 11,8 milyar TL dış borç almayı planlamış olan Hazine, yıl sonuna gelindiğinde ancak 7,7 milyar TL dış borç alabilmişti. Böylece 2015 yılında yüzde 82 olarak programlanan toplam iç borç çevirme oranı yıl sonu itibarıyla yüzde 84,4’e çıkmaktaydı. Hazine 2016 yılı finansman programında ise, 2015 yılına nazaran 9 milyar TL daha az olmak üzere toplam 122,3 milyar TL borç ödemesi hedeflemişti. Hazine’nin 2016 yılında toplam iç borç çevirme oranı öngörüsü ise yüzde 80 olmaktaydı. Hazine 2016 yılında ödeyeceği toplam 122,3 milyar TL borcun 92,1 milyar TL’sini yeniden iç borçlanma yaparak, 30,2 milyar TL’sini ise borçlanma dışı kaynaklardan finanse etmeyi hedeflemişti. Öte yandan Hazine’nin 2016 yılında 17,2 milyar TL gibi yüksek bir dış borçlanma hedeflediği görülüyor. Bu miktarın 2015 yılında beklenen 7,7 milyar TL dış borç ödeme miktarından 9,5 milyar TL daha fazla olduğu görülüyor. Dış borç girişinin azaldığı 2015 yılından sonra, para piyasalarındaki likiditenin iyice kısılmasının beklendiği 2016 yılında bu dış borç beklentisinin gerçekleşebilme olasılığı şimdiden düşük oluyor. TEBA:1738/3 Kasım 2015 Önceki iki çeyrekte gerileyen İnşaat Sektörü, yılın 2. çeyreğinde yüzde 2 oranında büyüme ile sınırlı bir toparlanma yapmıştı. 2. çeyrekteki büyümeye rağmen 2015 yılının ilk yarısında İnşaat Sektörü yüzde 0,3 oranında küçülmüştü. TEBA:1738/6 Kasım 2015 OECD’nin Türkiye için ekonomik tahminleri: Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Ekim 2015 Görünüm Raporu’nu 1 Kasım 2015 genel seçimleri sonrasında yayımlamış, Türkiye için siyasetin normalleşmesinin beklendiği yorumları yapılmıştı. OECD Raporu’nda 2015 yılı için Türkiye’de ekonomik büyüme yüzde 3,1, enflasyon yüzde 7,4 ve işsizlik oranı yüzde 10,5 olarak tahmin edildi. Kasım ayında Türkiye için önemli bir açıklama da Türkiye’nin başta enerji olmak üzere yatırım sektörlerine özel krediler açan, yaklaşık 6 yıldır Türkiye piyasasında yoğun faaliyet gösteren ve Türkiye’ye şimdiye kadar milyarlarca Euro fon ayıran, Londra merkezli Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’ndan (EBRD) geldi. EBRD Türkiye Direktörü Jean Patrick Marquet, “Türkiye zor bir dönemden geçiyor ve EBRD, Türkiye’ye refah seviyesini arttıracak, güçlü, re- 24 kabetçi, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir ekonomi ortaya koyabilmesi için yardıma hazırdır. Sürekli büyümenin anahtarı olan Özel Sektörle birlikte çalışmaya devam edeceğiz” dedi. Başbakan Davutoğlu başkanlığında kurulan 64. Hükümet göreve başlıyor: 1 Kasım 2015 genel seçimleri sonucunda bir süreden beri beklenen Türkiye’nin yeni Hükümet Kabinesi, Başbakan Ahmet Davutoğlu tarafından 24 Kasım 2015 tarihinde kamuoyuna açıklandı. Türkiye’nin Başbakan Davutoğlu başkanlığında kurulan 64. Hükümeti’nde şimdilik 26 Bakanlık yer aldı. Önceki hükümette Devlet Bakanlığı olarak tahsis edilen görevler, bu sefer Başbakan Yardımcılığı olarak tahsis edildi ve Numan Kurtulmuş, Mehmet Şimşek, Yalçın Akdoğan, Tuğrul Türkeş ve Lütfi Elvan’ın Başbakan Yardımcıları olarak atandı. Yeni Kabine’de pazarlıkların odak noktası olarak gösterilen Ekonomi Yönetimi için bu sefer yumuşak bir geçiş yapıldı ve Ali Babacan’ın yerine Maliye eski Bakanı Mehmet Şimşek bu göreve getirildi. Mehmet Şimşek’in ekonomi yönetimine getirilmesiyle birlikte, yeni Hükümetin izleyeceği ekonomi programında önemli bir değişiklik beklenmiyor. Bu arada iki önemli yatırımcı Bakanlık olan Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme (UDH) Bakanlığı’na Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sağ kolu olan eski Bakan Binali Yıldırım’ın, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na (ETKB) ise Erdoğan’ın damadı olan Berat Albayrak’ın getirildiği görülüyor. TEBA:1741/27 Kasım 2015 64. Davutoğlu Hükümeti’nin Programı: Türkiye’nin Davutoğlu Başbakanlığında yeni kurulan 64. Hükümeti’nin programı 25 Kasım 2015 tarihinde TBMM’de okunarak, kamuoyuna açıklandı. Programda yine Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Sektörleri’nde yapılacak büyük mega projeler ve altyapı yatırımları dikkat çekerken, yeni hükümetin önümüzdeki dönemde birçok yeni projeye başlamak üzere karar aldığı görülüyor. Programda yeni Bölünmüş Yollar, yeni Otoyolları, İstanbul Boğazı’na yeni Tüneller, yeni Hızlı Tren Projeleri, yeni Metro Projeleri ve yeni Büyük Liman projeleri dikkat çekiyor. Mega Ulaşım Projeleri’nin Yap-İşlet-Devret (YİD) Modeliyle yapımı planlanırken, Kamu-Özel Sektör İşbirliği (KÖİ) Modeli mevzuatının tek bir Çerçeve Kanunla düzenlenmesi öngörülüyor. Kamu ihale sisteminin AB’nin direktiflerine uygun olarak yeniden revize edileceği bildiriliyor. Programda AB normlarına uygun olarak Ulaştırma Ana Planı ve Lojistik Ana Planı hazırlanması öngörülüyor. Türkiye’nin Ortadoğu ile Balkanlar ve Avrupa kıtasına olan bağlantılarını sağlayacak ulaşım sistemi için bir ana plan oluşturulması önem teşkil ediyor. AB’ın IPA hibesi programından Ulaştırma Ana Planı’nın finanse edileceği bildiriliyor. Böylece Türkiye’de son 10 yıldır özellikle İstanbul ve çevresinde yapılan birçok Ulaşım Altyapı Mega Projeleri ile Demiryolları Sektörü’nde yapılmakta olan birçok Hızlı Tren Projeleri’nin yapılacak olan Ulaşım Ana Planı ilkelerine bağlı olarak bundan böyle yatırımlarının yönlendirilmesi sağlanmış olacak. Programda dış ticaretin de yeni dengelere oturtulacağı, ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 70’e yükseltileceği belirtiliyor. Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları’nın birleştirileceği ve yeni Gelir Vergisi Kanunu çıkarılacağı ifade ediliyor. Hükümet programında 4 yıllık dönem içerisinde, geçmiş hükümetlerin 10-15 yıllık programlarına bedel olacak şekilde birçok yeni projenin yapımına geçilmesi hedefleniyor. Bu dönemde yapımına başlanacak yeni projeler şöyle belirtiliyor. “Çanakkale Boğaz Köprüsü Projesi’nin yapımına bu dönemde başlanacak. İstanbul 3. Boğaz Köprüsü ve Avrasya Tüneli yine bu dönemde tamamlanacak. Bu dönemde yeni Otoyolları olarak Ankara- 25 Niğde, Çiğili-Aliağa-Çandarlı ve Antalya-Alanya Otoyolları’nın yapımına başlanacak. Mega Projeler olarak bu dönemde 3 Katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi ile Kanal İstanbul Projesi’nin yapım çalışmalarına geçilecek. Önümüzdeki dönemde Ankara merkezli Hızlı Tren Çekirdek Ağı 3.623 kilometreye çıkarılacak. Bu dönemde Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren Projesi tamamlanacak. Kapıkule’den Kars’a ve İzmir’den Habur’a uzanan Doğu-Batı Demiryolu Aksı ile Kuzey-Güney Aksları üzerinde planlanan yeni Hızlı Tren Hatları’nın bölümler halinde yapımına devam edilecek. Demiryolu ağının yüzde 80’i Elektrikli ve Sinyalli hale getirilecek. Öncelikli hatlar modernize edilerek çift hatlı hale getirilecek”. TEBA:1741/27 Kasım 2015 G20 Antalya Dünya Liderleri Zirvesi: Küresel ekonominin sorunlarının masaya yatırıldığı, Dünya liderlerinin çözüm önerilerini dile getirdiği bundan sonra atılması gereken adımların belirlendiği G20 Dünya Liderleri Zirvesi Türkiye’nin Dönem Başkanlığı’nda ve ev sahipliğinde Antalya’da 15 Kasım 2015 tarihinde yapıldı. G20 Liderler Zirvesi’nin açılış oturumunda konuşan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Paris’teki terör saldırılarını şiddetle kınadığını belirterek başladığı konuşmasında, “Terörizm, hepimizin barış ve güvenliğini tehdit etmeye devam ediyor. Türkiye olarak terörle mücadeleye ilişkin işbirliğinin geliştirilmesi konusundaki kararlılığımızın daha güçlü bir şekilde ifade edilmesi gerektiğini düşünüyoruz” dedi. Gelişmiş ülkelerin uzunca bir süre durgunluktan kurtulamadığı, tam toparlanma başlamışken, bu sefer de gelişmekte olan ülkelerde bir yavaşlama görüldüğünü öne süren Cumhurbaşkanı Erdoğan, küresel krizin başladığı 2008’den bu yana bu kısır döngüden bir türlü kurtulamadığımızı ifade etti ve şunları söyledi. “Pek çok ülkede para ve maliye politikalarında manevra alanı oldukça daralmış durumda. Küresel ekonomideki yavaş toparlanmanın yanısıra, finansal piyasalardaki belirsizlikler yeni risklere işaret ediyor. Bu belirsizlik ve risklere son dönemde bazı bölgelerde ortaya çıkan siyasi gerginlikler de eklenmiş bulunuyor. Türkiye’nin çabası, geçmişte verilen kararların kararlılıkla uygulanması, küresel ekonominin itici gücü olarak yatırımların arttırılması ve büyümenin herkesçe paylaşılabilmesi için kapsayıcılığın teşvik edilmesi olmak üzere üç temel üzerine inşa edildi”. Erdoğan, “İşverenlere tavsiye ediyorum, biraz az kazanın ve kazandıklarınızı dar gelirli insanlarla paylaşın”: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Liderler Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, işsizliğin azaltılmasının, eşitsizliğe karşı mücadelenin merkezinde olması gerektiğini belirterek, G20 ülkeleri bünyesinde 100 milyon işsiz insanın bulunduğunu vurguladı. Diğer 200 milyon genç insanın ise ne iş sahibi, ne de eğitim sahibi olduğunu ifade eden Erdoğan, G20’nin en önemli konusunun genç nüfus arasındaki işsizliği azaltmak olduğunu belirtti. Dünyadaki sermaye çevresinin, işverenlerin biraz daha ellerini açacak olurlarsa terörün dünyada belini birlikte kırabileceklerini öne süren Erdoğan, şu mesajı verdi. “Aynı zamanda dünyadaki fakirliği birlikte giderme imkanımız olabilir. Ben de işverenlere tavsiye ediyorum, biraz daha az kazanın ve kazandıklarınızı özellikle dar gelirli olan insanlarla paylaşın”. Türkiye’nin brüt dış borç stoku 2015 3. çeyrek sonu 405,9 milyar $’a ulaştı: Türkiye’nin dış borç stoku da ödemeler devam etmesine rağmen, devamlı artıyor, yüksek faizli dış borç alınmaya devam ediliyordu. Hazine Müste- 26 şarlığı 2015 3.çeyrek sonu itibariyle Türkiye’nin dış borç stokunu 405 milyar 985 milyon Dolar olarak açıkladı. Bu borcun 114,8 milyar Dolar bölümü kamu sektörüne ait olurken, 290 milyon Dolar bölümü ise özel sektöre ait olmaktaydı. TEBA:1746/31 Aralık 2015 Öte yandan 2015 Ekim sonu itibariyle kısa vadeli dış borç stoku, 120,5 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmişti. Hükümet 2016 yılı Merkezi Bütçesi’ni hazırlıyor: 1 Kasım Genel Seçimleri sonrası kurulan 64.Hükümet bütçe hazırlıklarını sürdürmekteydi. Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek’e bağlı Hazine Müsteşarlığı, Bakan Cevdet Yılmaz’a bağlı Kalkınma Bakanlığı ve Bakan Naci Ağbal’a bağlı Maliye Bakanlığı üst düzey bürokratlarının 2016 yılı Merkezi Bütçesi üzerinde son çalışmalarını yapmakta oldukları bildiriliyordu. Hükümet 2016 Merkezi Bütçesi’ni yeni vaadleri ile birlikte revize ederek, Ocak ayının ilk yarısında TBMM’ye sunacaktı. Başbakan Yardımcısı Şimşek, 2016 için ekonominin büyümesinin yeni revize edilecek OVP ile yüzde 4’ün biraz üzerine çıkabileceğini söylemişti. TEBA:1745/25 Aralık 2015 Dünya Bankası, Türkiye Ekonomisi için büyüme tahminlerini aşağı doğru revize etti: Yeni yılın ilk günlerinde Türkiye Ekonomisi’ne yönelik önemli bir açıklama Dünya Bankası’ndan geldi. Banka, yayımladığı raporda, Türkiye Ekonomisi’ne yönelik büyüme beklentilerini aşağı doğru revize etti. Dünya Bankası raporunda, Türkiye Ekonomisi için 2016 ve 2017 yıllarına ilişkin büyüme tahminleri sırasıyla, yüzde 3,9’dan yüzde 3,5’a ve yüzde 3,7’den yüzde 3,5’a düşürüldü. Raporda, Türkiye Ekonomisi’nin 2015’de jeopolitik gerilimler ve seçimlerden kaynaklanan siyasi belirsizliğe rağmen, yüzde 2,4 ile beklentilerin üzerinde büyüdüğü vurgulandı. Türkiye için düşük petrol fiyatlarının ekonomiye pozitif yansımalarının süreceği bildirildi. Rusya’nın yaptırımlarının da etkisiyle düşen ihracat talebi ve sıkılaşan küresel finansman şartlarının ise Türkiye için risk teşkil ettiği belirtildi. TEBA:1747/7 Ocak 2016 Çin’in girişimleriyle, Batı Bloku’nda Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlara Doğu Bloku’nda alternatif olarak kurulması düşünülen, Asya Bölgesi’nde altyapı imkanlarını geliştirmek amacıyla hareket edecek olan, Çin ve Rusya’nın en büyük hissedarları olacağı Asya Altyapı Yatırım Bankası (AAYB) için 2016 yılının ilk günlerinde yeni bir adım da Türkiye’de atılmaktaydı. Bankanın Haziran 2015’de imzalanan kuruluş anlaşması yeni üye Türkiye’nin TBMM Genel Kurulu’nda 6 Ocak 2016 tarihinde kabul edildi. Toplam 100 milyar Dolar sermayesi bulunacak Bankanın faaliyetlerine başlayabilmesi için anlaşmanın, asgari 10 kurucu üye ülkenin, iç hukukunca onaylanması gerekecekti. TEBA:1747/7 Ocak 2016 Yeni OVP’de 2016 için enflasyon % 6,8’den %7,6’ya yükseltilirken, ekonominin büyümesi %4’den %4,5’a arttırıldı: Türkiye Ekonomisi’nde 3 aylık sürede ana ekonomik verilerden uzaklaşılması üzerine Ekim 2015’de ilan edilmiş olan OVP’yi yeniden revize etmek gereği ortaya çıkmıştı. Nitekim yeni Hükümet’in ilk işi de OVP’yi yeniden revize etmek oldu. Enflasyon tahmini tutmamış, son aylarda enflasyon oldukça yüksek çıkarak, beklentileri arttırmıştı. Buna karşılık ekonomik büyümede ise az da olsa bir artış oluşmuştu. Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, 11 Ocak 2016 tarihinde yaptığı basın toplantısı ile OVP’deki revizyonları açıkladı. Yeni 27 OVP’de 2016 için enflasyon yüzde 6,8’den yüzde 7,6’ya yükseltilirken, ekonomik büyüme ise yüzde 4’den yüzde 4,5’a arttırılmaktaydı. Şimşek “Yeni OVP’de enflasyonu tekrar yüzde 5’e düşürmeye yönelik çok ciddi bir çaba içine gireceğiz. Sürdürülebilir büyümeyi arttırmak, enflasyonu düşürmek çabasını sürdüreceğiz” dedi. TEBA:1748/11 Ocak 2016 Bu arada OVP ile birlikte Türkiye’nin 2015 OcakAralık dönemi 12 aylık Merkezi Bütçe sonuçları da belli oldu. 2015 toplam Merkezi Bütçe giderleri 506 milyar TL, Bütçe gelirleri 483 milyar TL olarak açıklandı. Böylece 2015 yılı Bütçesi 22,6 milyar TL açık verirken, faiz dışı fazla miktarı ise 30,4 milyar TL olmuştu. 2015 Merkezi Bütçe sonuçları açıklandı: Maliye Bakanı Naci Ağbal, 2015 Merkezi Bütçesi’nin Aralık sonu itibarıyla 12 aylık durumunu OVP toplantısında açıklıyordu. Ağbal, 2015 Merkezi Bütçe giderlerinin 506 milyar TL, gelirlerinin ise 483 milyar TL olarak gerçekleştiğini bildirdi. Böylece 2015 yılı bütçesi 22,6 milyar TL açık verirken, faiz dışı fazla miktarı ise 30,4 milyar TL olmuştu. 2014 yılında bütçe 26,5 milyar TL faiz dışı fazla vermişti. 2015 yılında ise faiz dışı fazla miktarı 4 milyar TL artarak 30,4 milyar TL’yi buldu. 2015 yılında bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 13,6 artarken, bütçe giderleri ise yüzde 12,8 artmıştı. Bu arada özel sektörün uzun vadeli kredi borcu da 2015 yılı Kasım sonu itibarıyla 189,8 milyar Dolar’a yükselmişti. Uzun vadeli kredi borcu 2014 yılı sonuna göre 22,2 milyar Dolar artmıştı. Aynı dönemde özel sektörün kısa vadeli borcu ise 22,4 milyar Dolar azalarak 21,9 milyar Dolar olmuştu. Hükümetin 2015 yılı Ekonomi Sınavı: Hükümetin yıl içindeki makroekonomik uygulama ve kararları sonucunda 2015 sonu itibarıyla tespit edilen ana ekonomik verileri, 2014 yıl sonu itibarıyla karşılaştırarak Hükümetin 2015 yılı Ekonomi Karnesi’ni belirliyoruz. Hükümetin Ekonomi Karnesi’ni enflasyon, milli gelir, Merkezi Bütçe, Hazine borç ödeme programı, merkezi toplam borç stoku, ödemeler dengesi (cari açık), Hazine faizleri, Türk Lirası’nın değeri, Merkez Bankası döviz rezervleri ve işsizlik göstergeleri olmak üzere 10 ayrı veride değerlendiriyoruz. 2014 yılında 6 ekonomik gösterge olumsuz olurken, 2015 yılında ise olumsuz gösterge sayısının 7 adede çıktığını görüyoruz. Olumlu gösterge sayısı ise 2014 yılında 4 adet iken, 2015 yılında 3 adede inmiş bulunuyor. 2014 yılında olumlu gösterge olarak yer alan Hazine borç ödeme programı ve Hazine faizlerinin (yıllık bileşik), 2015 yılında olumsuz göstergeler olarak yer aldıklarını görüyoruz. Bunun yanı sıra 2014 yılında olumsuz göstergeler içinde yer alan ekonomik büyümenin (milli gelir) ise 2015 yılında olumlu göstergeye dönüştüğünü tespit ediyoruz. 2015 yılının olumsuz göstergeleri: 2015 yılının olumsuz göstergelerinin başında enflasyon geliyor. Hükümet Programı’nda ana ekonomik veri olarak yer alan enflasyonun 2015 yıl sonunda yüzde 8,80 olarak gerçekleştiği, böylece 2014 yıl sonu gerçekleşmesine göre 0,6 puan, 2015 programına göre ise 2,5 puan daha yüksek çıktığı görülüyor. Enflasyondaki bu durmayan artış tabii ki diğer ekonomik verileri de altüst ediyor. Enflasyonun artması ile faizler yükseliyor, buna bağlı olarak Hazine’nin borç ödeme programı artıyor ve daha da önemlisi Türk Lirası, konvertibıl paralar karşısında değer yitirmeye başlıyor. Bu sefer Türk Lirası’nın değer kaybını önleyebilmek için Merkez Bankası döviz rezervlerini satmaya başlıyor. Enflasyonun en önemli etkisi ise işsizlik olarak karşımıza çıkabiliyor. Nitekim enflasyonu durdurmak için mevcut ekonomik sisteme göre iç talebin kı- 28 sılması gerekiyor. Bu durumda ise işsizlik ortaya çıkıyor. 2015 yılının bir diğer olumsuz göstergesi ise toplumun sosyal durumunu yansıtan en önemli gösterge olan işsizlik oranı oluyor. 2013 ve 2014 yıllarında artış gösteren işsizlik oranının 2015 yılında da yine artmış olduğu görülüyor. 2014 sonu itibarıyla yüzde 9,9 olan işsizlik oranı, 2015 sonunda yüzde 10,2’ye çıkıyor. Bu arada Türkiye’de genç nüfusun çok fazla olduğu hesaba katıldığında işsizlik oranındaki artışın etkisinin daha da büyük olacağı anlaşılıyor. 2015 yılında Türkiye’nin merkezi toplam borç stokunda da yine önemli bir artış gözleniyor. 2014 yılı sonu itibariyle 612 milyar TL olan toplam borç stokunun yüzde 10,6 artışla 2015 sonu itibarıyla 677 milyar TL’ye ulaştığı görülüyor. Öte yandan bu dönemde Hazine’nin borç ödeme programında da daha fazla ödeme yapılmak zorunda kalındığını görüyoruz. Enflasyonun artması sonucu Hazine faizlerinin yükselmesi borç ödeme programına olumsuz yansıyor. 2015 yılında 128,8 milyar TL olarak programlanmış Hazine’nin toplam borç ödemesi, 2015 yıl sonu itibarıyla 2,5 milyar TL daha fazla olmak üzere 131,3 milyar TL olarak gerçekleşiyor. 2015 yılının diğer olumsuz göstergeleri Hazine faizleri, Türk Lirası’nın değer kaybedişi ve Merkez Bankası döviz rezervleri oluyor. 2014 yılında ortalama yüzde 8,8 olarak seyreden Hazine’nin bileşik faizinin 2015 yılı ortalamasının 1,5 puan artarak yüzde 10,3’e çıktığını görüyoruz. Böylece Türk Lirası’nda da konvertibıl paralar karşısında değer yitirdiği, 2014 yılı ortalamasına göre 1 Türk Lirası’nın 1 ABD Doları karşısındaki değeri (Kalkınma Bakanlığı, Yıllık Ortalama Kuru) 2,29 iken, bu değerin 2015 yılı ortalamasına göre 3,02’ye çıktığını belirliyoruz. Bu durumda Türk Lirası’nın 2015 yılında yüzde 25 oranında bir değer kaybı yaşadığı tespit ediliyor. Son olarak olumsuz göstergeler içerisinde Merkez Bankası döviz rezervlerinin geldiğini görüyoruz. Türk Lirası’nın değer kaybını önlemek için piyasaya döviz satışı yapan Merkez Bankası’nın 2014 yılı sonunda 106,3 milyar Dolar olan döviz rezevleri, 2015 sonu itibarıyla 92,9 milyar Dolar’a iniyor. 2015 yılının olumlu göstergeleri: 2015 yılının olumlu göstergeleri 3 ana gösterge olarak ekonomik büyüme, Merkezi Bütçe ve cari açık şeklinde sıralanıyor. Ancak bu göstergelerden Merkezi Bütçe ve cari açık olumlu kategorisinde yer almasına rağmen, çok sağlıklı görülmüyor. Ekonomik büyüme ise her ne kadar bir önceki yıla göre önemli bir artış göstermiş olsa da önceki yılda yer alan ekonomik büyüme oranının düşük olması nedeniyle sağlanan artışın yine de Türkiye gibi gelişmekte olan bir ülkeye yetmeyeceği görülüyor. 2014 yılında ekonomik büyüme yüzde 2,9’a kadar düşmüştü. 2015 yıl sonu itibarıyla ise ekonomik büyüme oranının 2015 programı olan yüzde 4 olarak gerçekleştiği görülüyor. Zaten Hükümet de bu artışa dayanarak 2016 ekonomik büyümesi hedefini arttırıyor. 2015 yıl sonu Merkezi Bütçe rakamlarını incelediğimizde, bütçe gelirinin programa göre yüzde 6,8 artmış olması olumlu bir gösterge olarak kaydediliyor. Ancak bütçe giderleri de durmuyor. Üstelik yüzde 6,9 oranında artarak, böylece programın üzerinde 22,6 milyar TL’lik bir bütçe açığı yaratıyor. Merkezi Bütçe 2015 sonu itibarıyla 30,4 milyar TL’lik bir faiz dışı fazla vererek olumlu bir gösterge oluşturuyor. Hükümetin son 3 yıldır izlediği ekonomik programda cari açığın düşürülmesinde başarılı olduğu görülüyor. Ödemeler dengesinin önemli kalemleri olan ithalat ve ihracatın oluşturduğu dış ticaret açığının düşürülmesiyle elde edilen cari açığın, 2015 yılında da düşürülmüş olduğu görülüyor. 2014 yılı sonu itibarıyla 46,5 milyar Dolar olan cari işlemler 29 açığının, 2015 sonu itibarıyla 31,7 milyar Dolar ‘a inerek, böylece olumlu bir gösterge olarak kayıtlara geçtiği görülüyor. Türkiye Ekonomisi’nde 2016 yılı beklentileri: Geçtiğimiz yıl sunduğumuz Yıllık Raporumuzun bu satırlarında uzun yıllardır sıcak parayla çevrilmiş olan Türkiye Ekonomisi için artık yüksek faizli dışarıdan para bulma devrinin kapanmış olduğunu, cari açığın mutlaka aşağıya çekilmesi, sanayide dönüşüm programının başlatılması ve Hükümetin yapısal reformlara sarılması gerektiğini bildirmiştik. Ancak 2015 yılında Türkiye’de siyasi istikrar üst üste yapılan Genel Seçimler nedeniyle, devamlı kesilmiştir. Türkiye, seçimlerden çıkmış uzun vadeli bir hükümete kavuşuncaya kadar istikrarlı bir program yürütülememiştir. Şimdi artık 64. Yeni Hükümetin 10 Aralık 2015 tarihinde açıklamış olduğu 2016 Yılı Eylem Planı’nı uygulaması, sanayide dönüşüm programını başlatması ve yapısal reformlara girmesi beklenirken, bu sefer de Türkiye Başkanlık Sistemi’ne geçiş için yeni bir Seçim ya da Referandumla aniden karşı karşıya kalabilecek siyasi bir ortama girmiş bulunuyor. Nitekim Hükümetin icraatında eylem planları ve yapısal reformlar yerine, tam tersi biçimde tüm kesimlere gelir dağıtıcı popülist politikaların gelmekte olduğu görülüyor. Oysa yeni hazırlanan OVP’de, program döneminde, yurtiçi tasarrufları arttırma, özel yatırımlar kaynaklı bir büyüme yapısını ve sanayide dönüşümü özendirmek, ekonominin rekabet gücünü ve verimliliğini yükseltmek temel öncelikler olarak sıralanmıştı. Hükümetin, asgari ücretin yükseltilmesinden ve çeşitli kesimlere kaynak dağıtımını sağlayacak kararları aldıktan sonra, en son kredi kartı ve tüketici kredilerinin kullanımına sağlayacağı kolaylıklara yönelik düzenlemeleri de hemen uygulamaya koymuş olması, maalesef OVP’deki amaçların şu anda geçerli olmadığını gösteriyor. IMF Başkanı Lagarde’nin küresel ekonomi üzerine vermiş olduğu en son demecinde birçok ülkede finans sektörünün hala zayıflıklarla karşı karşıya bulunduğunu söylemesi ve gelişmekte olan piyasalarda finansal risklerin artmış olduğunu vurgulaması ile öncelikle Türkiye’yi işaret ettiği herkes tarafından bilinen bir gerçek. Uluslararası kuruluşların raporlarında, ABD’li Fed’in faiz arttırımına gitmesinden sonra artık 2016 yılında gelişmekte olan piyasalarda 500 milyar Dolar’a varan sıcak para çıkışlarının yaşanacağının vurgulanması Türkiye’nin acil tedbir alması gerektiğini ortaya koyuyor. Hükümetin 2016 yılı için hedeflediği ekonomik beklentileri ele alacak olursak, temel amaç olan makroekonomik istikrarın korunması, cari açığın ve enflasyonun aşamalı olarak düşürüldüğü bir ortamda yapısal reformlar yoluyla büyümeyi arttırma ve daha kapsayıcı hale getirilmesinde ne kadar başarılı olabileceği tartışma konusu oluyor. 2016 yılı hedeflerinde yıl sonunda TÜFE enflasyonu yüzde 7,5’e indirilebilecek mi? Büyüme hızı yüzde 4,5’e çıkarılabilecek mi? İç ve dış borçların ödenebilmesi için gerekli olan bütçe geliri, özelleştirme ve diğer gelirler sağlanabilecek mi? 2 yıldır devamlı yükselen işsizliğin bu yıl hedeflenen yüzde 10,2’de durdurulması hedefine ulaşılabilecek mi? Hükümetin şu anda ekonomide uygulamakta olduğu yöntemler ve almakta olduğu kararlar 2016 OVP program hedefleri ile uyuşmadığı gibi, üstelik ekonomide ortaya çıkabilecek yeni sorunların çözülmesi için de pek zaman kalmadığı görülüyor. Hükümetin 2015 Yılı Ekonomi Sınavı tablosunu ve önemli ekonomik göstergeleri veren tabloları aşağıda sizlere sunuyoruz. 30 Hükümetin 2015 Yılı Ekonomi Sınavı 2014 Gerçekleşme 2015 Program 2015 Gerçekleşme 2016 Program 8,2 6,3 8,80 7,5 Enflasyon (Yüzde) TÜFE (Yıl Sonu) Yüzde Milli Gelir (GSMH) Büyüme Hızı (GSMH %) 2,9 4 4 4,5 1.747 1.944 1.963 2.207 799 850 722 736 19.610 10.936 20.298 21.240 Bütçe Geliri 425,4 451,9 483,4 540,8 Bütçe Gideri 448,8 472,9 506,0 570,5 Milyar TL Milyon Dolar Fert Başına Gelir(Dolar) Konsolide Bütçe (Cari Milyar TL) Faiz Harcamaları 49,9 54,0 53,0 56,0 Bütçe Açığı -23,4 -20,9 -22,6 -29,7 Faiz Dışı Fazla 26,5 33,0 30,4 26,3 Toplam Borç Ödeme (Milyar TL) 178,4 128.8 131,3 122,3 Toplam Borçlanma (Milyar TL) 143,7 99,7 98,1 92,1 Hazine Borç Ödeme Programı Dış Borçlanma (Milyar TL) 15,5 11,8 7,7 17,1 İç Borçlanma (Milyar TL) 128,1 88 90,4 74,9 Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku (Milyar TL) 612,1 677,6 İç Borç Stoku (Milyon TL) 414,6 440,1 Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) 197,4 103,7 Ödemeler Dengesi (Milyar Dolar) Dış Ticaret Açığı -84,6 -65,4 -63,1 -55,2 Cari İşlemler Açığı -46,5 -46,0 -31,7 -28,6 Faizler Bono, Yıllık, Bileşik % 8,8 10,3 ABD Dolar Kuru (TL) DPT Yıllık Ortalama 2,29 3 Merkez Bankası Rezervleri (Milyar Dolar) Yıl Sonu İtibarıyla 106,315 92,923 İstihdam ve İşsizlik Oranı (TÜİK) İşgücüne Katılma Oranı (Yüzde) 50,5 50,2 51,3 51,7 İşsizlik Oranı (Yüzde) 9,9 9,5 10,2 10,2 31 Hükümetin 2015 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi (Milyar TL) 2014 (1) 2015 (2) 2015 (3) 2016 (2) Harcamalar 448,8 472,9 506,0 570,5 Faiz Hariç Harcamalar 398,8 418,9 453,0 514,5 Faiz Giderleri 49,9 54,0 53,0 56,0 Gelirler 425,4 451,9 483,4 540,8 Genel Bütçe Vergi Gelirleri 352,5 389,5 407,5 459,2 Diğer Gelirler 72,9 62,3 75,9 81,7 Bütçe Dengesi -23,4 -20,9 -22,6 -29,7 Faiz Dışı Denge 26,5 33,0 30,4 26,3 Program Tanımlı Harcamalar 398,8 453,0 514,5 Program Tanımlı Gelirler 406,9 442,5 461,4 515,8 Program Tanımlı Denge 8,1 20,7 8,4 1,3 Harcamalar 25,7 24,3 25,8 25,9 Faiz Hariç Harcamalar 22,8 21,5 23,1 23,3 Faiz Giderleri 2,9 2,8 2,7 2,5 Gelirler 24,3 23,2 24,6 24,5 Genel Bütçe Vergi Gelirleri 20,2 20,0 20,8 20,8 Diğer Gelirler 4,2 3,2 3,9 3,7 Bütçe Dengesi -1,3 -1,1 -1,2 -1,3 Faiz Dışı Denge 1,5 1,7 1,5 1,2 Program Tanımlı Harcamalar 22,8 23,1 23,3 Program Tanımlı Gelirler 23,3 22,8 23,5 23,4 Program Tanımlı Denge 0,5 1,1 0,4 0,1 (GSYH’ya Oran, Yüzde) (1) Gerçekleşme (2) Program (3) Gerçekleşme Tahmini 32 Türkiye’nin 2015 Yılı Dış Ticaret Dengesi (Milyar $) 2014 Gerçekleşme 2015 Gerçekleşme 2016 Program İhracat (fob) 157,6 143,9 155,5 İthalat (cif) 242,2 207,1 210,7 Ham Petrol Fiyatı-Brent (Dolar/Varil) 97,5 52,5 39,7 Enerji İthalatı 54,9 37,8 33,0 Dış Ticaret Dengesi -84,6 -63,1 -55,2 İhracat /İthalat (%) 65,1 69,5 73,8 Dış Ticaret Hacmi / GSYH (%) 50,0 48,6 49,8 Seyahat Gelirleri 29,6 27,0 27,0 Cari işlemler Dengesi -46,5 -31,7 -28,6 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%) -5,8 -4,4 -3,9 Altın Hariç Cari İşlemler Dengesi/GSYH (%) -5,3 -5,0 -3,8 DIŞ TİCARET 33 Makroekonomik Büyüklüklerdeki Gelişmeler 2014 2015 (I) 2015 (II) 2016 (III) GSYH 2,90 4 4 4,5 GSYH (CARİ FİYATLARLA, MİLYAR TL) 1.747 1.944 1.963 2.207 GSYH (CARİ FİYATLARLA, MİLYON $) 799 850.1 722 736 NÜFUS (YIL ORTASI, BİN KİŞİ) 76.903 77.738 77.738 78.559 FERT BAŞINA GSYH (CARİ FİYATLAR. $) 19.610 10.936 20.298 21.240 GSYH DEFLATÖRÜ (YÜZDE ARTIŞ) 8,30 6 8 7,6 TÜFE YIL SONU (YÜZDE ARTIŞ) 8,2 6,3 8,8 7,5 (I) Program (II) Gerçekleşme Tahmini (III) Program 34 Ulaştırma Sektöründeki YİD Modelli Projelerin 2015 Yılı Gelişmeleri Hükümet programında KÖİ Kanunu’nun 1 yıl içinde çıkarılması öngörüldü.-KÖİ Çerçeve Kanunu Taslağı’na yönelik hazırlıklar yoğunlaştı.-Taslak’ta en yeni hazırlık “Bütçelendirme” olacak, kamu kuruluşlarının bu projeler için verdikleri garantiler ve Borç Üstlenim Anlaşmaları’nın yıllık bütçede görülmesi esas alınacak… Ankara’daki KÖİ Forumu’nda “Devlet Gelir Garantileri mi yoksa Projenin Fizibıl Olması mı daha önemli” tartışması yapıldı.-Türkiye’de hala fizibilite analizleri, mevzuat, risklerin paylaşımı ve finansman konusunda zorluklar var… Türkiye’deki YİD Modeli uygulamasına eleştiriler de geliyor.İngiltere’de YİD Projeleri’nin denetçisi Türkiye’deki gibi Hazine değil Kreditörler oluyor.-Türkiye’de kamuda para yok ise projelerin YİD Modeli ile yapımının ele alındığı ileri sürülüyor… UDH Bakanı Yıldırım, İzmit Körfez Geçişi Asma Köprüsü’nün önümüzdeki Nisan ayında hizmete alınacağını bildirdi.-Otoyol A.Ş. Asma Köprü ve Faz I için 2015 Kasım ayı itibarıyla yüzde 91 fiziki gerçekleşme sağladı.-İstanbul Yeni Havalimanı Projesi’nde görevli şirket İGA’nın yerli bankalardan sağladığı 4,5 milyar € kredi anlaşması için, İdare olarak DHMİ’de bankalarla Borç Üstlenim Anlaşması imzaladı… Avrasya Tüneli Projesi’nde Aralık 2015 itibarıyla yüzde 68 fiziki gerçekleşmeye ulaşıldı.-Avrasya Tüneli’nin Aralık 2016’da inşaat süresinden 7 ay önce hizmete sokulması hedefleniyor.UDH Bakanı Yıldırım, “Yavuz Sultan Selim Köprüsü 2016’nın Nisan-Mayıs aylarında hizmet vermeye başlayacak”.-İstanbul 3. Boğaz Köprüsü’nün ana kablo montajında fiziki gerçekleşme yüzde 97’yi geçti… 35 Y ap-İşlet-Devret (YİD) Modelli Projeler 2015 yılında ülkede iki kez yapılan genel seçimler nedeniyle devamlı kesilen siyasi istikrara bağlı olarak daha yavaş bir ilerleme içerisinde olurken, özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan ve hükümetin desteklediği İstanbul 3. Havalimanı Projesi İmtiyaz Sözleşmesi’nin son anda yerli bankalardan sağlanan kredilerle yürürlüğe alınabilmesi, yılın en önemli gelişmesi olarak görüldü. Türkiye’nin daha önce İmtiyaz Sözleşmeleri imzalanmış İzmit Körfez Geçişi Bursa-Balıkesir-İzmir Otoyol Projesi’ndeki yeni kredi anlaşmasının yürürlüğe alınması, Avrasya Tüneli ve İstanbul 3. Boğaz Köprüsü yatırımlarında ileri düzeye ulaşan projelerdeki fiziki gerçekleşmeler 2015 yılının diğer önemli gelişmeleri oluyor. YİD Modelli projelerde başından beri bir türlü rayına oturtulamayan hukuki altyapıdaki eksikliklerin giderilmesi ve Kamu-Özel Sektör İşbirliği (KÖİ) Modeli’nin uygulanması için çıkarılmış tüm kanunların tek bir çatı altında toplanmasını sağlayacak KÖİ Çerçeve Kanunu’nun hazırlıklarına 2015 yılında da devam edildiğini, bu sefer hükümetin Eylem Planı içerisinde 1 yıl içinde gerçekleştireceği önemli reformların başına KÖİ Çerçeve Kanunu’nun TBMM’den çıkarılmasını aldığını görüyoruz. 2015 yılında Ankara’da gerçekleştirilen KÖİ Forumu’nda da gerek kamu, gerekse özel sektörden önemli mesajlar verildi. KÖİ Çerçeve Kanunu Taslağı’na yönelik çalışmalar yoğunlaştı: Uzun süreden beri hazırlıkları süren ve son dönemde genel seçimler nedeniyle bir süre ara verilen Türkiye’de altyapı yatırımlarında öncelikli model olarak tercih edilen KÖİ için hazırlanacak Çerçeve Kanunu için 2015 yılında yeniden başlatılan çalışmaların yoğunlaştırıldığı ve özellikle taslakta yapılan en yeni düzenlemenin “Bütçelendirme” olacağı bildiriliyor. Kalkınma Bakanlığı koordinasyonunda Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın (ÖİB) vereceği görüşlerle düzenlenecek olan KÖİ Çerçeve Kanunu’nun yeni hükümetin programında yer aldığını bildiren ilgili kaynaklar, KÖİ Temel Kanunu’nun 1 yıl içerisinde TBMM’den geçirilmesinin öngörüldüğünü ifade ettiler. KÖİ Çerçeve Kanunu Taslağı çalışmalarında en son Bütçelendirme konusunun önem kazandığı, Kamu Mali Kontrol Kanunu’na uygun olacak şekilde, kamu kuruluşlarının KÖİ Projeleri için sağladıkları gider yükümlülüklerinin hükümetlerin yapacakları yıllık mali bütçelerle de görülmesi esas alınacak. Kamunun birçok altyapı projesinin yanısıra, Sağlık Bakanlığı’nca Yap-Kirala modeli ile yapımı planlanan Hastane Projeleri başta olmak üzere, artık kamunun birçok projesi KÖİ modeli ile yapılmakta olup, bundan sonra KÖİ Projeleri için verilecek devlet garantileri ve kamu giderlerinin yıllık bütçe harcamalarında görülmesi öngörülecek. Maliye Bakanlığı Müsteşarı Baş, “KÖİ Projeleri’nin yakında Merkezi Yönetim bilançosunda yer almasını planlıyoruz”: Türkiye’de her yıl sonu gerçekleştirilen KÖİ Forumu 2015 yılında da yine Ankara’da 25-26 Kasım tarihleri arasında yapıldı. KÖİ Projeleri’nin finansmanı, gelişen altyapısı ve risk yönetimi konularının ele alındığı Forum’da kamu adına konuşan Maliye Bakanlığı Müsteşarı Seyit Ahmet Baş, KÖİ Projeleri için önümüzdeki süreçte uygulanması planlanan temel prensipleri açık ve şeffaf mevzuat uygulamaları, fizibilite raporları güçlü seçilmiş projeler ve özel sektöre risk transferlerinin sağlanması olarak sıraladı. Baş, önümüzdeki 10 yıllık süreçte projelerin planlaması aşamasında mali disiplinin öncelikli konu olacağını, KÖİ Projeleri’nin merkezi yönetim bilançosunda yer almasının planlandığını belirtti. TEBA:1741/ 26 Kasım 2015 36 Kalkınma Bakanlığı Gn. Md. Ilgın, “Türkiye’nin şu ana kadar mukavelesi imzalanmış 115 milyar $ KÖİ Projesi var”: Kalkınma Bakanlığı Yatırımlar, Koordinasyon ve İzleme Genel Müdürü Yılmaz Ilgın ise Forum’da yaptığı konuşmada Türkiye’de şu anda sözleşmesi imzalanmış 198 adet KÖİ Projesi bulunduğunu, bunların toplam yatırım tutarının 115 milyar Dolar’a ulaştığını ifade etti. Bunların arasında en yüksek bütçeli projelerin 65 milyar Dolar ile İstanbul 3. Havalimanı Projesi’nin de yer aldığı Havalimanı Projeleri olduğunu kaydetti. Havalimanı Projeleri’ni 22 milyar Dolar ile Enerji Projeleri takip ediyor. TEBA:1741/ 26 Kasım 2015 Genel Müdür Ilgın’ın verdiği bilgiye göre, 2023 yılına kadar KÖİ modeli ile le yapılması planlanan Otoyol Projeleri ve güzergahları uzunluk sırasına göre şöyle oluyor: - 1200 km Gürbulak-Bolu Otoyolu - Yaklaşık 600 km Şanlıurfa-İçel Otoyolu - 549 km Ankara-İzmir Otoyolu - 433 km Havsa-Savaştepe Otoyolu - 431 km Gebze-İzmir Otoyolu - 361 km Kınalı-Sakarya Otoyolu - 360 km Şanlıurfa-Habur Otoyolu - 345 km Antalya-Eskişehir Otoyolu - 335 km Antalya-Aydın Otoyolu - 287 km Ankara-Niğde Otoyolu KÖİ Projeleri’nde devlet gelir garantileri mi yoksa projenin fizibıl olması mı daha önemli: KÖİ Forumu’nda şüphesiz tartışılan en önemli konu “KÖİ Projeleri’nde devlet gelir garantileri mi yoksa projenin fizibıl olması mı daha önemli” olmaktaydı. KÖİ Projeleri’nin İmtiyaz Sözleşmeleri’nin kamu yöneticileri, bankalar ve sponsorların herbiri tarafından detaylı incelemeye tutulduğu, 5-6 milyar Dolar gibi maliyetleri bulunan bu dev projelerde yüzde 1 maliyet değişikliklerinin bile etkilerinin büyük olabildiğine işaret edilmekteydi. Gerçekte bu projelerin inşaat projeleri olduğu, 6-7 yıl inşaat süreçlerinde inşaat riskleri üstlenildiği ve inşaat süreci arttıkça riskinin de arttığı vurgulanmaktaydı. İnşaat ve finansman temininde fazlandırmanın riski azalttığına dikkat çekiliyordu. Her projenin kendine has özellikleri olduğu ve duruma göre gelir garantisinin, duruma göre de fizibilitelerinin öne çıktığı ifade edilmekteydi. İngiltere’de YİD Projeleri nasıl yapılıyor: YİD Modelli Projeler, kamunun en büyük altyapı finansmanı gerektiren projeleri olması nedeniyle önem kazanıyor. Türkiye’de birçok altyapı projesi YİD Modeline göre inşa edilmekte olup, neredeyse son yıllarda Otoyollar başta olmak üzere büyük finansman gerektiren kamunun tüm altyapı projeleri YİD Modeli ile yapılır olmaya başladı. Bu arada kamunun YİD Modelli Projeleri’ne bazı çevrelerden önemli eleştirilerin de gelmekte olduğu görülüyor. Özellikle YİD Modeline dünyada başlayan ve şu anda en iyi uygulayanlardan biri olan ingiltere’de bu modelin nasıl işlediği ve Türkiye ile kıyasladığımızda, söz konusu eleştirilere kulak vermek gerekiyor. İngiltere’de kamunun esas ihtiyacının bu projede ne olduğu önce tespit ediliyor. Örneğin; inşaatın daha da kaliteleştirilmesi gibi bir öncelik ortaya çıkmış ise özel sektöre bu ihtiyaç ihale edilebiliyor. Firmalar tüm projeyi kendisinin en efektif ve en az maliyetle nasıl yapacağını etüd ediyor. Modelin denetçisi ise projeye kredi veren kreditör bankalar oluyor. Denetçiler çok sıkı biçimde projeyi ve yapımcıyı adım adım izliyor. İngiltere’de kamunun projesini YİD Modeliyle piyasa düzeninde yapımı bu şekilde sağlanıyor. Türkiye’de ise yapımcı genelde kendi yaptığı fizibilite ile yurtdışında kredi finansmanı buluyor ve muhatabı doğrudan Hazine oluyor. Hazine Borç Üstlenim Taahhütü ile kreditörün yerine geçiyor. Şimdi sizlere KÖİ’nin önemli projelerindeki 2015 yılı gelişmelerini aşağıda sunmaya başlıyoruz: 37 Otoyol A.Ş. İzmit Körfez Geçişi ve Otoyol Projesi için toplam 9 banka ile 5 milyar $ kredi anlaşması imzalıyor: Türkiye’nin en büyük Yap-İşlet-Devret (YİD) Modelli Projeleri’nden biri olarak bilinen Otoyol A.Ş. isimli görevli şirketin (Nurol+Makyol+Asta ldi+Özaltın+Göçay Ortak Girişimi) yürüttüğü İzmit Körfez Geçişi, Bursa-Balıkesir-İzmir Otoyol Projesi’nin, 301 km Bursa-İzmir otoyol kısmı finansmanında kullanılmak üzere beklenen son etap kredi anlaşması, toplam 9 banka ile 5 Haziran 2015 tarihinde imzalanarak, proje için 5 milyar Dolar yeni finansman temin edildi. Otoyol A.Ş.’nin 15 Mart 2013 tarihinde ilk kredi anlaşmasını imzalamış olduğu 8 yerli bankanın yanısıra, bu sefer kredi anlaşmasına Almanya’nın önde gelen Deutsche Bank AG Londra Şubesi’nin de katıldığı görüldü. Finansman anlaşmasına katılan kamu bankaları Halkbank, Vakıfbank, Ziraat Bankası olurken, yerli bankalar ise Akbank, Garanti Bankası, T. İş Bankası ve Finansbank oldu. Herbir banka anlaşmaya yaklaşık 555 milyon Dolar kredi finansmanı vererek katıldı. Kredi anlaşmasını, Hazine Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürü Hakan Tokaç, Bankalar adına Garanti Bankası Proje Finansman Bölüm Yöneticisi Levent Kirazoğlu ve Otoyol A.Ş. adına Üst Yönetici Yavut Batum imzaladı. Söz konusu kredi anlaşması ile bugüne kadar Türkiye’de altyapı proje finansmanı alanında sağlanan en büyük kredi miktarı elde edilmiş olup, kredinin ilk 4 yılı ödemesiz dönem olmak üzere, 15 yılda geri ödemesi yapılacak. Öte yandan Hazine Müsteşarlığı da Karayolları Genel Müdürlüğü’nün (KGM) 9 banka ile imzalamış olduğu Uygulama Sözleşmesi’ne doğrudan anlaşma ile beraber 5 milyar Dolar kredinin Borç Üstlenimine yönelik anlaşmaya imza attığı belirlendi. TEBA:1718/ 15 Haziran 2015 2015 Kasım ayı itibarıyla İzmit Körfez Köprüsü’nün yüzde 83’ü tamamlandı, tüm projede yüzde 46 fiziki gerçekleşme sağlandı: Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu Projesi için, 2015 yıl sonuna kadar 3,6 milyar Dolar bir harcama yapıldığı bildiriliyor. Kasım 2015 itibarıyla Faz I’in inşaatında yüzde 89, Faz II A’da yüzde 62, tüm projede ise yüzde 46 fiziki gerçekleşmenin sağlandığı, ayrıca İzmit Körfez Köprüsü’nde ise yüzde 83 bir fiziki gerçekleşmeye ulaşıldığı açıklandı. Proje için 2015 yılında atılan diğer önemli bir adımın yatırımın dış fon açığının kapatılması olduğu bildirildi. Buna göre, Faz II A’nın 2017 yılının ilk çeyreğinde, Faz II B’nin 2019 yılının ilk yarısında tamamlanması hedeflendi. TEBA: 30 Kasım 2015 UDH Bakanı Yıldırım, İzmit Körfez Geçişi Asma Köprüsü’nün önümüzdeki yıl Nisan ayında hizmete alınacağını bildirdi: Bakanlığı döneminde başlanılan projedeki gelişmeleri yakından izleyen Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme (UDH) Bakanı Binali Yıldırım, Aralık ayı başında projenin son durumunu inceledi. Bakan Yıldırım, projeye yönelik yaptığı açıklamasında, İzmit Körfez Geçişi’ndeki çalışmaların tüm hızıyla devam ettiğini öne sürerek, köprünün en önemli aşamalarından biri olan ana kabloların çekildiğini ve asma köprü ile 13 km TEM (Dilovası)-Yalova (Altınova) yolunun önümüzdeki yıl Nisan ayında hizmete alınacağını bildirdi. Öte yandan Otoyol A.Ş., Asma Köprü ve Faz I (Yalova-Altınova-Orhangazi-İzmit Kavşağı) için 2015 Kasım ayı itibarıyla yüzde 91 fiziki gerçekleşme sağlandığını açıkladı. TEBA:1742/ 7 Aralık 2015 UDH Bakanı Binali Yıldırım, Aralık ayında bu sefer Otoyol Projesi’nin İstanbul-Bursa güzergahında yaptığı incelemelerde, Otoyol’un bu bölümünde yer alan 2500 m uzunluğa sahip Selçuk Gazi Tünelleri’nde iki tarafta da son ışığı gördüklerini bildirdi. Proje için şimdiye kadar 1.750 milyon TL kamulaştırma olmak üzere, 10.500 milyon TL yol 38 inşaatı olarak harcandığını bildirdi. TEBA:1745/ 28 Aralık 2015 İstanbul Yeni Havalimanı Projesi’nde Taraflar Şubat ayında yer teslimi konusunu görüşüyor: 2015 yılının ilk aylarında Türkiye’nin en büyük YİD modelli projesi olan İstanbul Yeni Havalimanı için DHMİ ve Yüklenici İGA (Limak-CengizKolin-Mapa-Kalyon Ortak Girişimi) şirketi arasında yer teslimi konusunda devamlı müzakereler yapılmaktaydı. Yatırımın fiilen yer teslimi yapılınca başlaması nedeniyle yer tesliminin zamanında yapılması önem kazanıyordu. Yüklenici yer teslimi için henüz hazırlıklarını tamamlamadığından bir türlü DHMİ’ye başvuruda bulunmuyor, DHMİ de biran önce yer teslimini yapmak istiyordu. İGA şirketi en son beklenen orman izinlerini de almış 62 milyon metrekare olan alan için Orman Bakanlığı 2063 yılına kadar projeye orman izinlerini vermişti. İGA şirketi ile yapılan YİD sözleşmesine göre, 25 yıl olan inşaat ve işletme süresi içerisinde ilk etap yatırımın inşaat süresi yer tesliminden itibaren 42 ay olarak belirlenmişti. Yatırımın inşaat süresi zamanında tamamlanırsa, işletmeci İGA şirketi havalimanını 22,5 yıl işletebilecekti. Ancak YİD modelli sözleşmeye göre, inşaat süresi uzadığı takdirde harcanan ek süre işletme süresinden düşürülecek, inşaat süresi erken bitirildiğinde ise, erken bitirilen süre bu sefer işletme süresine eklenecekti. YİD modelli sözleşmenin bu öngörüleri dikkate alındığında, yer tesliminin zamanında yapılması Taraflar açısından önem teşkil ediyordu. Görevli şirket yer teslimi ile sahayı aldığı takdirde, inşaat süresi başlayacağı için finansman temini gibi en önemli hususlar da dahil olmak üzere, tüm hazırlıkların tamamlanmış olarak inşaat çalışmalarına girilebilmesi önem kazanmaktaydı. TEBA: 23 Şubat 2015 İGA şirketi sözcüsü Özdemir, “4,5 milyar Euro kredi anlaşması Mayıs ayında 7 yerli banka ile imzalanacak”: İstanbul Yeni Havalimanı Projesi’nde en önemli sorun olan finansmanın temininde nihayet Nisan ayında önemli bir aşamaya gelindiği İGA şirketinin sözcüsü ve Limak Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir tarafından kamuoyuna yapılan açıklama ile duyuruldu. Özdemir, projenin ilk etap maliyetinin 6 milyar Euro olacağını ve bunun yaklaşık yarısının altyapıya gideceğini ve bankalarla yürüttükleri müzakerelerin sonuna gelindiğini belirterek, “4,5 milyar Euro kredi anlaşması Mayıs ayında 7 yerli banka ile imzalanacak” dedi. TEBA:1710/ 13 Nisan 2015 DHMİ, İstanbul Yeni Havalimanı yapımı için 1 Mayıs 2015’de İGA şirketine yer teslimi yaptı: Mayıs ayına gelindiğinde projede yine önemli bir adım atılarak, proje için görevli şirket İGA’ya 1 Mayıs 2015 tarihinde yer teslimi yapıldı. Böylece yer tesliminin yapıldığı gün olan 1 Mayıs 2015’de inşaat süreci fiilen başlamış oldu. Bu tarihten itibaren İGA şirketi 90 milyon kapasiteli terminale yönelik ilk etap yatırımın inşaat süresini yer tesliminden itibaren 42 ay içerisinde teslim etme yükümlülüğünü üstlenmiş olmaktaydı. İGA’nın CEO’su Yusuf Akçayoğlu da kamuoyuna yapmış olduğu açıklamada yer tesliminin yapıldığını bildirerek şu bilgileri verdi. “Master Planımız onaylanmak üzere. İlk etapta bitirmemiz gereken 90 milyon kapasiteli dünyanın en büyük terminalini, 3 adet pist, pat sahaları, kule ve destek binalarının dizayn ihalelerini tamamladık. Önemli inşaat paketlerimizin ihalelerini bitirip, yakında imalatlara hız vereceğiz. Terminal bölgesinde ve diğer alanlardaki çökük zemin kazılarımız ve zemin iyileştirme hazırlıklarımız devam ediyor”. TEBA:1713/ 5 Mayıs 2015 Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Biz üçüncü havalimanı inşaatını söke söke bitireceğiz”: İstanbul Yeni Havalimanı Projesi’ni kendi Başbakanlığı döneminde başlatan ve projeyi başından beri destekleyerek, gelişmelerini şimdi de adım adım izleyen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 39 otoyol reklamı 40 1 Mayıs 2015 tarihinde Ankara’da TOBB Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada sözkonusu projeye değinerek, “Biz havalimanı yapıyoruz, onlar engellemeye çalışıyorlar. Biz orayı söke söke bitireceğiz” dedi. Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasından 5 gün sonra kamuoyuna açıklama yapan Nihat Özdemir 4,5 milyar Euro tutarındaki kredi anlaşması görüşmelerinin tamamlandığını bildirdi. 7 yerli bankanın vereceği 4,5 milyar Euro’luk kredinin yüzde 60’ı olan 2,7 milyar Euro’luk kısmının Ziraat Bankası, Halk Bank ve Vakıfbank tarafından sağlanacağı açıklanmıştı. Kredinin yüzde 40’nı ise Garanti Bankası, Yapı Kredi Bankası, Denizbank ve Finansbank karşılayacaktı. Kredi 4 yılı ana para ödemesiz olmak üzere 16 yıl vadeli olacaktı. TEBA:1713/ 11 Mayıs 2015 Master Plan’daki nihai değişikliklerle daha önce 30 metre aşağıya çekilecek kodlar, 23 metreye düşecek: İstanbul Yeni Havalimanı Projesi’nin yer teslimi ile birlikte işe başlaması startı verilmişti. DHMİ yetkilileri de proje ve yapım grubu olmak üzere yatırımı yakından izleyecek ve denetleyecek iki ayrı grup oluşturmuşlardı. Master Plan’daki nihai değişikliklerin yakında teslimi beklenmekteydi. Master Plan, projedeki etaplar kapsamında yapılacak pistlerin öncelik sıralamalarında değişiklikler yapılmasını öngörüyordu. Böylece Master Plan, yapılacak işlerin yeri ve sıralarının değişimini sağlayacaktı. Master Plan’daki bu değişikliklerin uygulamaya alınmasıyla daha önce 30 metre kadar aşağıya çekilmesi planlanan kodların, şimdi bu durumda dolgu gerektireceği için (7 metre civarında) kodların 23 metreye inmiş olacağı belirtiliyordu. Bu arada projede yapılacak ilk etap işler arasında görülen ve saha düzenlemesinde bir sorun olarak ortaya çıkan maden posalarının (maden atıkları) alandan uzaklaştırılması ve alanın uygun hale getirilmesi için ön çalışmaların devam ettiği bildiriliyordu. Zemin iyileştirilmesi için şirketin alanda birkaç farklı zemin iyileştirme metodu kullanacağı ifade edilmekteydi. TEBA:1715/ 21 Mayıs 2015 İstanbul Yeni Havalimanı için İGA dünyanın önde gelen Danimarka ve G. Koreli Havalimanı İşletmecileri ile anlaşma imzaladı: İstanbul’a kurulacak 3. Havalimanı Projesi’nin İşletmecisi İGA şirketi İstanbul Yeni Havalimanı için işletmeye geçmeden önce 2 yıl, işletmeye geçtikten sonra 3 yıl, operasyonel süreçlerinin şekillendirilmesi ve yönetimini kapsayan bir danışmanlık sözleşmesi imzaladı. İGA şirketi G. Kore’nin başkenti Seul’de bulunan Incheon Uluslar arası Havalimanı İşletmesi ve Kuzey Avrupa’nın en önemli aktarma merkezlerinden Kopenhag Uluslar arası Havalimanı ile İstanbul Yeni Havalimanı’nın tüm operasyon ve yönetim süreçlerini kapsayan 5 yıllık Danışmanlık Anlaşması imzaladı. TEBA:1718/ 15 Haziran 2015 İstanbul Yeni Havalimanı için 4,5 milyar € kredi anlaşması, 19 Ekim 2015 tarihinde 6 yerli banka ile imzalandı: İGA şirketi bu yılın başından beri projesine işlerlik kazandırmak amacıyla bankalarla kredi müzakerelerini sürdürmekteydi. Bu arada DHMİ yetkilileri de şirketi finansman temini için verdikleri süre nedeniyle sıkıştırmaktaydılar. En son ikinci kez 19 Kasım 2015 tarihinde dolmak üzere bir finansman temin süresi verilmişti. İstanbul Yeni Havalimanı Projesi’nin bir süreden beri beklenen 4,5 milyar Euro tutarındaki kredi anlaşması 3’ü devlet bankası olmak üzere 6 yerli banka ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun da katıldığı, İstanbul’da düzenlenen törenle imzalandı. İmza töreni, dünyanın en büyük havalimanını anlatan tanıtım filmi ile başladı. Programa UDH Bakanı Feridun Bilgin, Çevre ve Şehircilik Bakanı İdris Güllüce, İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Kadir Topbaş ve eski UDH Bakanı Binali Yıldırım ile davetlilerde katıldı. 41 Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu dev projenin sadece bankacılık ve müteahhitlik sektörü açısından değil, Türk Sivil Havacılık sektörü için de yeni bir dönemin kapılarını aralayacağını ve aynı zamanda İstanbul’u dünya hava trafiğinde küresel bir merkeze dönüştürmesinin kapısını açacağını vurguladı. Erdoğan, “Hani çılgın projeler diyorduk ya işte hayata geçen en önemlisi şu anda budur” dedi. Başbakan Davutoğlu da törende İstanbul yükseldikçe, Türkiye’nin de yükseleceğini ve Türkiye’nin hiçbir projesinin yarım kalmayacağını bildirdi. Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir ise törende yaptığı konuşmada, söz konusu kredi anlaşmasının Cumhuriyet tarihinin altyapı yatırımlarında en büyük proje finansman kredisi olduğunu belirterek, Hazine Garantisi olmadan, devlet bankalarıyla yabancı sermayeli özel bankalar olan Denizbank, Garanti Bankası ve Finansbank’tan kredilerin sağlandığını ifade etti. TEBA:1736/ 26 Ekim 2015 Bu arada Türkiye’de de 1 Kasım 2015 tarihinde erken seçimler yapılacak olup, 7 Haziran genel seçimlerinde tek başına hükümet olamayan iktidar partisinin 1 Kasım seçimlerinde nasıl bir netice alabileceği belli değildi. İşte tam bu iklimde 1 Kasım seçimlerinden önce ve finansman temini için verilen son tarih olan 19 Kasım 2015’de 6 yerli banka ile imzalanan kredi sözleşmesi ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dediği gibi Türkiye’nin en büyük YİD Projesi’ne söke söke işlerlik kazandırılmıştı. Kredi anlaşmasına en büyük katılımı 1 milyar 480 milyon Euro ile Ziraat Bankası sağlarken, bu bankayı yine birer devlet bankası olan Halkbank ve Vakıfbank 960’ar milyon Euro’larla takip etti. Hatta Ziraat Bankası şimdiye kadar alışık olmayan bir şekilde dünyanın en büyük havalimanı Türkiye’nin en büyük YİD Projesi’ni finanse ettiğini verdiği reklamlarla duyurdu. Böylece 4,5 milyar Euro’nun yüzde 70’i olan 3,4 milyar Euro devlet bankalarından alınmış oldu. Geri kalan 1 milyar 100 milyon Euro ise 3 yerli özel bankadan temin edildi. Bu bankalar Denizbank, Garanti Bankası ve Finansbank olurken, Rusların büyük hisseye sahip oldukları Denizbank 500 milyon Euro ile Garanti Bankası ve Finansbank ise 300’er milyon Euro ile kredi paketine katıldılar. Finansman paketinin vadesi 4 yılı geri ödemesiz olmak üzere, toplam 16 yıl olarak belirlenmişti. Kredi paketinin ilk 4 yılı için yüzde 4.25 faiz alınacaktı. Sonraki 6 yıl için de yine yıllık yüzde 4,25 faiz belirlenirken, son 6 yılın faiz oranı farklı tutulmuştu. Yüklenici İGA firması ise 29 Ekim 2017’de tamamlanması hedeflenen ilk etap için 1,5 milyar Euro özkaynak koyacaktı. TEBA:1736/ 26 Ekim 2015 DHMİ, İstanbul Yeni Havalimanı kredileri için bankalarla Borç Üstlenim Anlaşması imzaladı: Öte yandan görevli şirket İGA’nın yerli bankalardan sağladığı kredi anlaşmalarına, projenin kamu adına sahibi olan DHMİ Genel Müdürlüğü de bankalarla imzaladığı Borç Üstlenim Anlaşması ile kontur garanti vermekteydi. Böylece DHMİ, İGA ile İdare arasında imzalanmış olan İmtiyaz Mukavelesi fesh edildiği takdirde kredileri kendisi ödemeyi ya da İGA şirketi herhangi bir nedenden ötürü görevi bıraktığında, bankalara krediyi geri ödemeyi taahhüt etmiş olmaktaydı. Bu arada ilk kez bir KİT’in büyük bir finansman teminine Borç Üstlenim Anlaşması yapmış olduğu görülürken, buna yönelik olarak da ilk kez İstanbul Tahkim Merkezi’nin borç anlaşmazlıklarında çözüm mahkemesi olarak belirlendiği görüldü. Taraflar arasında Borç Üstlenim Anlaşması’nda ortaya çıkacak herhangi bir anlaşmazlık durumunda, uyuşmazlığın İstanbul Tahkim Merkezi’nde, Türk Hukuku’na tabi olarak çözülmesi uygun bulundu. TEBA:9 Aralık 2015 Avrasya Tüneli Projesi’nde Haziran 2015 itibarıyla yüzde 55 fiziki gerçekleşmeye ulaşıldı, tünel kazısının yüzde 77’si tamamlandı: Avrupa ile Asya’yı ilk kez İstanbul Boğazı’nın altından Karayolu Tüneli ile birbirine bağlayacak, 42 lider Yapı Merkezi ve G. Koreli SK E&C’nin kurduğu ATAŞ tarafından Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle inşa edilen teknoloji harikası ve tüm dünyanın gelişmelerini yakından izlediği Avrasya Tüneli Projesi’nde Haziran 2015 itibarıyla toplam yüzde 55 fiziki gerçekleşmeye ulaşıldığı tespit edildi. Proje için Haziran 2015’e kadar 704 milyon Dolar harcama yapılmıştı. Almanya’da özel olarak imal ettirilen dev tırtıl (tünel açma makinası) ile deniz altında toplam 3.340 metre uzunluğunda inşa edilecek olan tünelde, Haziran 2015 itibarıyla 2.568 metreye ulaşıldığı, böylece Avrasya Tüneli’nin yüzde 77’sinin tamamlanmış olduğu bildirildi. TEBA:1717/ 8 Haziran 2015 Avrasya Tüneli, İstanbul Boğazı altından iki kıtayı birleştirerek, 22 Ağustos 2015 tarihinde tamamlandı: İstanbul Boğazı’nın altından karayolu geçişini sağlayacak olan dünyanın mühendislik harikası projesi olarak tüm gelişmeleri yakından izlenen Avrasya Tüneli’nin doğrudan su altında kalan 3.342 metre denizaltı bölümü, 22 Ağustos 2015 tarihinde tamamlanarak, Avrupa ile Asya kıtalarını denizaltından birleştirmiş oldu. Dünya tünelcilik teknolojisinde Türkiye’nin ismini yazan proje olarak tarihe geçen Avrasya Tüneli Projesi’nin bu tarihi bitiş süresini, Başbakan Ahmet Davutoğlu, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme (UDH) Bakanı Feridun Bilgin, Yapı Merkezi Holdinğ Yönetim Kurulu Başkanı Ersin Arıoğlu, ATAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Başar Arıoğlu tünelin ışığını görerek tespit ettiler. Toplam uzunluğu 5,4 kilometre olan Avrasya Tüneli’nin 3,3 kilometresi su altında, geri kalan 1,1 kilometresi ise giriş ve çıkış koridorlarını oluşturan yeryüzünde yer alıyor. Avrasya Tüneli’nden her gün 130 bin araç geçebilecek ve 14,6 kilometre Göztepe-Kazlıçeşme güzergahında yaklaşık 100 dakika süren yolculuk seyri sözkonusu proje ile 15 dakikaya inerek, böylece İstanbul trafiğinde önemli bir sorunun çözümü sağlanmış olacak. Proje aynı zamanda Avrupa İmar ve Yatırım Bankası’nın Dünya Sürdürülebilirlik En İyi Çevresel ve Sosyal Uygulama Projesi ödülünü de almış bulunuyor. 1.672 bilezikten oluşan tünelde, olası büyük bir depreme karşı tünelin dayanıklılığını arttırmak amacıyla iki ayrı noktada sismik bilezik monte edildi. TEBA:1729/ 31 Ağustos 2015 Avrasya Tüneli’nin Aralık 2016’da inşaat süresinden 7 ay önce hizmete sokulması hedefleniyor: Öte yandan Avrasya Tüneli TBM kazısı çalışmalarının 2015 Eylül-Ekim aylarında tamamlanmasıyla birlikte, projedeki diğer tüm işlerin 2016 Aralık ayında bitirilecek şekilde bir termin program hazırlandığı belirtiliyor. Böylece tünelin inşaat süresinden 7 ay önce hizmete sokulmasının hedeflendiği ifade ediliyor. Bu durumda proje inşaat bitiş süresi olarak verilen Ağustos 2017 tarihinden 7 ay önce projenin hizmete sokulacağı bildiriliyor. Projenin daha önce hizmete sokulmasıyla işletmeci ATAŞ’ın 7 ay daha işletme hakkı kazanmış olacağı öne sürülüyor. TEBA:1717/ 8 Haziran 2015 Avrasya Projesi, ITA’nın “Yılın En Önemli Tüneli” ödülüne layık görüldü: Tünelcilik alanında dünyanın en önemli birliği sayılan ve merkezi İsviçre’nin Lozan şehrinde bulunan uluslararası Tünel ve Yeraltı Yapıları Birliği (ITA-International Tunnelling and Underground Space Association) tarafından düzenlenen ITA Uluslararası Tünelcilik Ödülleri 19 Kasım’da düzenlenen törenle sahiplerini buldu. Dünya genelinde 9 kategoride 110 başvuru arasında yapılan değerlendirme sonucunda Avrasya Geçişi Projesi, Büyük Projeler Kategorisinde “Yılın Projesi” (ITA Major Project of the Year) yarışmasında birinci oldu ve “Yılın Büyük Projesi” ödülüne layık görüldü. TEBA:1742/ 7 Aralık 2015 2015 Aralık ayına geldiğimizde Avrasya Projesi’ne başlangıçtan bugüne kadar 843 milyon Dolar har- 43 44 candığı görülmekte ve projenin yaklaşım yolları dahil genel olarak toplam yatırımında yüzde 68 fiziki gerçekleşmeye ulaşıldığı görülmekteydi. Boğazın altından doğrudan su altında kalan 3.342 metre denizaltı bölümünün 22 Ağustos 2015 tarihinde tamamlandığı ve böylece iki kıtayı denizaltından birleştirmiş olan Avrasya Tüneli’nin karayolu geçişlerinin de en geç Aralık 2016’da bitecek şekilde termin programının devam ettiği bildiriliyor. TEBA:1742/ 7 Aralık 2015 İstanbul 3.Boğaz Köprüsü üzerinde “Cat Walk” isimli Kedi Yolu inşaatı Temmuz ayında tamamlanıyor: Başbakan Tayyip Erdoğan döneminde IC İçtaş ve Astaldi Grubu’nca yapım çalışmaları başlatılarak ilk tabliyesi Aralık 2014 tarihinde toprağa yerleştirilen İstanbul 3:Boğaz Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu Projesi’ndeki yapım çalışmaları 2015 yılının ilk yarısında da hızla devam etti. Temmuz ayına gelindiğinde, İstanbul 3.Boğaz Köprüsü Projesi’nin inşaat çalışmalarında yeni bir safhaya daha gelinmişti. Köprünün iki yakasında bulunan kuleler arasına çekilen, klavuz kablonun döşenmesinde kullanılacak “Cat Walk” olarak isimlendirilen Kedi Yolu inşaatı tamamlanmıştı. Böylece proje kapsamında aynı zamanda 102 adet menfez, 6 adet alt geçit ve 1 adet üst geçit inşaatı da bitirilmişti. TEBA:1725/ 3 Ağustos 2015 UDH Bakanı Yıldırım, 3. Köprü’nün TemmuzAğustos gibi açılışının hazır hale geleceğini bildirdi: UDH Bakanı Binali Yıldırım, daha önceki bakanlık döneminde başlatılan dev altyapı projelerini devamlı incelemekte ve gelişmelerini takip etmekteydi. Bakan Yıldırım, İstanbul 3. Boğaz Köprüsü için yaptığı son açıklamasında 3. Köprü’nün Temmuz-Ağustos gibi açılışa hazır hale geleceğini bildirdi. Bakan Yıldırım, daha önce de Köprü’nün Nisan-Mayıs aylarında hizmete alınacağını açıklamıştı. Yıldırım bu konuda şunları söyledi: “3. Köprü aslında önümüzdeki Mayıs gibi bitiyor. Ancak devam eden yollar var. 115 kilometre bağlantı yolları ile 225 kilometreyi buluyor. Bunlar tamamen bittikten sonra açalım diye karar aldık. Dolayısıyla Temmuz-Ağustos gibi açılışa hazır hale gelecek”. TEBA:19 Ocak 2016 Ankara Yüksek Hızlı Tren Garı’nın yüzde 80’ni tamamlandı, 2016 Mayıs ayında bitirilmesi hedeflendi: Türkiye’nin hızlı tren ana güzergahı olarak bilinen İstanbul-Ankara Hızlı Tren Hattı ve diğer hızlı tren bağlantılarına Başkent Ankara’da Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile yapılmakta olan Tren Garı ile hizmet verilmesi amacıyla 2013 yılında görevli ortak girişim Cengiz+Kolin+Limak tarafından başlatılan çalışmaların geldiği nokta Aralık 2015’de İstanbul’da düzenlenen bir toplantıda kamuoyuna açıklandı. Ankara Yüksek Hızlı Tren Garı Projesi ile ilgili son gelişmeleri İstanbul’da düzenlenen Lansman Toplantısı’nda Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir, projenin yüzde 80’ninin tamamlandığı şeklinde açıkladı. Özdemir günde yaklaşık 100 bin kişinin ziyaret edeceği Tren Garı’nda, 140 odalı otel, 185 perakende alanı ve 2.500 araçlık kapalı bir otopark olacağını belirtti. Yeni Ankara Tren Garının modern anlamda belki de dünyanın en dikkat çekici yapılarından birisi olacağını vurgulayan Özdemir, tesisin aynı zamanda eski tren garı ile bağlantılı bir şekilde çalışacağını belirtti. Ankara, Eskişehir, Konya ve İstanbul Yüksek Hızlı Tren seferlerinin yapıldığı Ankara Garı’nda yeni projenin 2016’da işletmeye alındığında bu seferlerin Bursa, İzmir, Sivas Yüksek Hızlı Tren bağlantılarının da ekleneceğini bildiren Özdemir, takip eden yıllarda ise Ankara Garı’na Antalya, Adana, Erzincan ve Kars bağlantılarının da açılmasının planlandığını öne sürdü. Ankara Yüksek Hızlı Tren Garı’nın aynı zamanda Ankara 45 metrolarından önemli bir istasyonun da bağlanacağını belirten Özdemir, ayda 3 milyon, yılda 35-36 milyon yolcu beklediklerini ifade etti. Özdemir, Ankara Yüksek Hızlı Tren Garı ile ilgili şu önemli mesajı verdi. yaşandığı bu dönemde İstanbul 3.Boğaz Köprüsü Projesi’nin devamı niteliğindeki Kuzey Marmara Otoyolu Projesi’nin Avrupa ve Asya kesimleri otoyol yapımı için YİD modeli ile Haziran 2015’de ihaleler açtı. “Daha süremiz olmasına rağmen, çok hızlı bir çalışma temposu ile bu tesisi 2016 Mayıs ayında tamamlıyoruz”. TEBA:1743/ 14 Aralık 2015 Otoyolu yapımları için açılan YİD modelli ihalelere en son teklif verme tarihleri Kurtköy-Akyazı kesimi için 31 Ağustos 2015, Kınalı-Odayeri kesimi için 7 Eylül 2015 oldu. TEBA:1720/ 24 Haziran 2015 3 Katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi’nin etüd hazırlama ihalesi yapıldı: Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İstanbul mega projelerinden biri olarak desteklediği ve yakında Hükümetin YİD modelli yapım programına alınması beklenilen 3 Katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi’nde de, 2015 yılının sonunda önemli bir adım atılmış oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da direktifleriyle Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na bağlı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’nce (AYGM), 3 Katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi’nin etüd ve proje hazırlama işleri için bir ihale açılmasına karar verilerek, yapılacak etüd ihalesinin ön seçim müracaatları 23 Aralık 2015 tarihinde alındı. AYGM’nin yaptığı ihaleye 12 firma ve iş ortaklığı ön seçim müracaatında bulundu. Etüd ihalesine Marmaray’ın müşaviri olan Yüksel Proje tek yerli firma olarak başvururken, aralarında İspanyol, İtalyan, Hollandalı, İsviçreli, Portekizli ve Singapurlu firmaların yer aldığı ve yerli firmalarla iş ortaklığı yapan 6 adet ve sadece kendisi başvuran İspanyol, Japon, İtalyan, Çinli ve Fransız firmaları olmak üzere 5 adet ön seçim başvurusu alındı. AYGM ön seçimi kazanan ilk 6 sıradaki firma veya iş ortaklığını Ocak ayı sonunda teklif vermeye çağıracak. TEBA:1745/ 28 Aralık 2015 Kuzey Marmara Otoyolu Projesi’nin Avrupa ve Asya kesimleri otoyol yapım ihaleleri, ikinci kez ertelendi: Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) küresel krizin artarak devam ettiği ve finansman darboğazının Ancak her iki projeye de finansman yokluğu nedeniyle yeterli talep alınamayınca KGM, ikinci kez YİD modelli ihaleleri ertelemek zorunda kaldı. KGM’nin bu projeler için YİD modelli ihalelere yönelik verdiği en son teklif alma tarihlerini Kurtköy-Akyazı kesimi için 1 Mart 2016, KınalıOdayeri kesimi için 8 Mart 2016 olarak yeniden belirledi. TEBA:1729/ 31 Ağustos 2015 46 Sektör: Ulaştırma Kuruluş: Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) 1. İzmit Körfez Geçişi ve Bursa-Balıkesirİzmir Otoyolu Projesi 6,5 Milyar Dolar (2013’te 8 yerli bankadan ve 2015’te 9 bankadankredi sağlandı) Anahtar Teslim Yapım 22 yıl 4 ay işletme süresi Otoyol A.Ş. (Nurol-AstaldiMakyol-Özaltın-Yüksel-Göçay İş Ortaklığı) yapım çalışmaları devam etmekte proje için toplamda 3.3 milyar Dolar’lık harcama yapıldı. Kasım 2015 itibariyle Faz I’in inşaatında %89’luk, Faz IIA’da %62’lik, tüm projede ise %46’lık fiziki gerçekleşme sağlandı. Asma köprünün ise %83’ü tamamlandı. Faz IIA’nın 2017 yılının ilk çeyreğinde, Faz IIB’nin 2019 yılının ilk yarısında tamamlanması hedefleniyor. (TEBA: Web Sitesi/ 31 Kasım 2015) 2. 3. Boğaz Köprüsü ve Kuzey Marmara Geçişi Otoyol Projesi 5.200 Milyon Dolar (6 Yerli Bankadan Kredi Sağlandı) 3. Boğaz Köprüsü ve 70 km’lik Ana Aks 10 yıl 2 ay 20 gün işletme IC İçtaş-Astaldi Grubu’nun Olan Odayeri-Paşaköy Otoyolu Anahtar süresi üstlendiği Köprü’nün tabliye Teslim Yapım yerleştirme işinde fiziki gerçekleşme, yüzde 95’i ve ana kablo montajında yüzde 97’yi geçti. Köprü, 2016’nın Nisan, Mayıs ayında hizmet vermeye başlayacak. (TEBA: 1745/25 Aralık 2015) Kınalı-Odayeri (Avrupa Kesimi) Bağlantı 2.700 Milyon Dolar Yolları Dahil Yapımı Birden çok ertelenen ihalenin son teklif verme tarihi en son 8 Mart 2016 olarak belirlendi. (TEBA: 1729/ 27 Ağustos 2015) Kurtköy-Akyazı (Asya Kesimi) Bağlantı Yolları Dahil Yapımı 2 Milyar Dolar Firmalardan gelen istek üzerine son teklif verme tarihi 1 Mart 2016’ya ertelendi. (TEBA: 1729/ 27 Ağustos 2015) 47 3. Ankara-Niğde Otoyolu Projesi (340 km) 1.400 Milyon Dolar Ankara-Kulu Kesimi 400 Milyon Dolar ÇED süreci başladı. Projenin 1’inci kesimi olan AnkaraKulu kesimi bağlantı yolları dahil toplam 123,94 km (TEBA:1717/5 Haziran 2015) Acıkuyu-Alayhan Kavşağı bedeli henüz bilinmiyor Projenin 2’nci kesimi. Bağlantı yolları dahil 148 km. (TEBA:1717/5 Haziran 2015) Alayhan-Gölcük bedeli henüz bilinmiyor Projenin 3’üncü kesimi. Bağlantı yolları dahil 58 km. (TEBA:1717/5 Haziran 2015) Ankara-İzmir Ayr-Sivrihisar-Bursa Otoyolu 2,4 Milyar Dolar Projesi Proje için ÇED süreci başlatıldı. Proje ile Ankara - İzmir Otoyolu ile Gebze - Orhangazi - İzmir Otoyolu arasında bağlantı sağlanacak. (TEBA: Web Sitesi/ 13 Ocak 2016) Kuruluş: DHMİ Genel Müdürlüğü 4. İstanbul Yeni Havalimanı Projesi 29.900 Milyon Dolar (6 yerli Bankadan 2015’te 4,5 Milyar € Kredi Sağlandı) Anahtar Teslim Yapım 25 Yıllık Kira Bedeli 22 Milyar 152 Milyon Euro İGA Havalimanı İşletme A.Ş.’nin (Limak-Cengiz-KolinMapa-Kalyon İnşaat) üstlendiği yatırım için 6 yerli bankadan toplam 4,5 milyar Euro kredi sağlandı. Borç Üstlenim Anlaşması tahkim merkezi İstanbul seçildi. (TEBA: Web Sitesi/ 9 Aralık 2015) 48 Kuruluş: Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü (AYGM) 6. İstanbul Boğazı Karayolu Geçişi Projesi (Avrasya Tüneli) 1.075 Milyon Dolar (AYB, EBRD, Kore Exim Bank, K-Sure ve Yerli Bankalardan 960 milyon Dolar’lık kredi sağlandı) Anahtar Teslim Yapım 1.245 Milyon Dolar Yapı Merkezi liderliğindeki Güney Koreli SKEC’in ortak olduğu ATAŞ’ın yürüttüğü projede Aralık 2015’e kadar 843 milyon $ harcanarak, %68 fiziki gerçekleşmeye ulaşıldı. Projenin Aralık 2016’da, inşaat süresi dolmadan 7 ay önce hizmete sokulması hedefleniyor. (TEBA: 1742/ 3 Aralık 2015) 7. Kuzey Ege Çandarlı Limanı Projesi 500 Milyon Dolar (Dış Kredi Aranıyor) Limanın Üst Yapısı ve Makine Teçhizat bedeli henüz bilinmiyor Temini Avrupa’nın ilk üç limanından biri olacak Çandarlı Limanı’nın YİD modelli üst yapı inşaatı ve makina teçhizat teminine yönelik açılacak ihalenin şartnameleri hazır. (TEBA: 1737/ 27 Ekim 2015) 8. Zonguldak Filyos Limanı Projesi 900 Milyon Dolar (Dış Kredi Aranıyor) Üst Yapı İnşaat İşleri Yapımı ve Liman 472.5 Milyon TL Teçhizatları Temini KİK, mahkeme kararı doğrultusunda, ihaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı’nın teklifinin değerlendirme dışı kaldığını tekrar etti. AYGM’nin ihaleye ilişkin kararının, Temyiz aşamasında olan mahkeme kararının sonuçlandırılmasının ardından vereceği öngörülüyor. (TEBA: 1738/ 4 Kasım 2015) 9. İstanbul Haliç Yat Limanı Projesi Anahtar Teslim Yapım 1.300 Milyon Dolar Yapım Süresi 4 Yıl Olmak İhaleyi kazanan yerli firmaya yer Üzere 49 Yıllık Kiralama teslimi yapılmıştı. Yüklenici firma Süresi projenin ÇED sürecini başlattı. ÇED Raporuna göre yatırım maliyeti 850 milyon TL. (TEBA: 1740/ 18 Kasım 2015) 49 2015 yılında YİD Modelli Santrallar Türkiye Toplam Elektrik Tüketiminin %4,7’sini Karşıladı YİD Modelli Santrallar 2015 yılında Türkiye toplam elektrik tüketiminin yüzde 4,7’sini karşıladı.-YİD Modelli Santrallarda 2015 yılında toplam 12 milyar 350 milyon kWh elektrik üretildi.YİD Modelli Santralların TETAŞ’a 2015 yılında sattıkları elektrik enerjisi, geçen yıla göre yüzde 8,8 artış gösterdi.TETAŞ’a 3,4 milyar kWh’lik satış yapan Uni-Mar A.Ş., YİD santralları arasında en büyük payı aldı… 50 Y ap-İşlet-Devret (YİD) Modeli ile çalışan santralların 2015 yılında yaptıkları toplam elektrik üretimi 12 milyar 350 milyon kWh olarak belirlendi. 2014 yılında toplam 11 milyar 369 milyon kWh elektrik enerjisi üretimi yapmış olan YİD modelli santrallarda böylece bir önceki yıla göre 2015 yılında toplam üretimin yüzde 8,8 artış gösterdiği tespit ediliyor. 2015 yılında YİD modelli santrallarda yine bir önceki dönemde olduğu gibi, HES’lerde üretim düşüşü yaşandı. Bunun yanısıra BOTAŞ’ın yine bu santrallara özellikle kış aylarında yeterli gaz miktarı veremediği görüldü. Aynı zamanda 2015 yılında bu santrallardaki bakım onarım çalışmalarının da düşüşte etkili olduğu belirlendi. YİD modelli santrallar 2015 yılında Türkiye toplam elektrik üretiminin yine %4,7’sini karşıladı: yon kWh’lik elektrik üretimi ile en büyük üretimi yapan santral olmuştu (TEBA: 2014 Yıllık Rapor). Trakya Elektrik A.Ş.’nin 2015 elektrik üretimi 3,4 milyar kWh’e yükseldi: Öte yandan YİD modelli santrallar içerisinde yine Marmara Ereğlisi’nde 480 MW’lık doğalgaz kombine çevrim santralını işleten Trakya Elektrik A.Ş.’de ise üretim artışı yaşandığı, üretimin 3,4 milyar kWh’e yükseldiği görüldü. 2012 yılında 3 milyar 500 milyon kWh ile YİD’ler içerisinde en büyük üretimi yapmış olan Trakya Elekktrik A.Ş.’nin (TEBA: 1595/14 Ocak 2013) 2013 yılında üretimini 3 milyar 450 milyon kWh’e düşmüş, 2014 yılında ise bu üretim, 3 milyar kWh olmuştu (TEBA: 2014 Yıllık Rapor). 2015 yılında YİD modelli santrallar tarafından TETAŞ’a satılan elektrik enerjisinin, Türkiye toplam elektrik üretimindeki payını incelediğimizde, bu santrallarda üretilen elektriğin, Türkiye toplam elektrik üretiminin yüzde 4,7’sini karşılamış olduğunu görüyoruz. YİD modelli santrallar içerisinde diğer önemli kapasiteleri oluşturan doğalgaz kombine çevrim santralları içerisinde yer alan şirketlerin 2015 yılı TETAŞ’a yapmış oldukları satışlar incelendiğinde, bu rakamın, Ova Doğalgaz Santralı’nda 1 milyar 934 milyon kWh olurken, Doğa Doğalgaz Santralı’nda ise 1 milyar 298 milyon kWh olduğu görülüyor. Türkiye’nin 2013 yılında toplam elektrik üretiminin yüzde 5,3’lük bir payını karşılayan santralların, gerek kurulu güçteki artış gerekse üretimlerindeki düşüş nedeniyle üretimi karşılama oranlarında düşüş yaşanmış ve 2014 yılında da üretimin yüzde 4,5’ini karşılamıştı (TEBA: 2014 Yıllık Rapor). Bilindiği gibi, Ova Doğalgaz Santralı’nın işletme süresinin 2017 yılı Ocak ayında dolacağını, ETKB’ye devredilecek Santral için devir hazırlıklarına başlandığını, Santral’ın devrinin ardından özelleştirme çalışmalarına başlanacağını iletmiştik TEBA:1749/ 22 Ocak 2016. Uni-Mar A.Ş. 2015 yılında 3,4 milyar kWh ile YİD’ler içinde yine en büyük üretimi yaptı: Birecik HES’in 2015 yılı elektrik üretimi 1 milyar 517 milyon kWh: YİD Modelli Santrallar içerisinde 2015 yılında da en büyük elektrik üretimi Trakya’da bulunan UniMar A.Ş.’nin 489 MW’lık Marmara Ereğlisi Doğalgaz Termik Santralı’nda yapıldı. Uni-Mar A.Ş. Marmara Ereğlisi Doğalgaz Termik Santralı’nda yapılan toplam 3 milyar 438 milyon kWh’lik elektrik enerjisi TETAŞ’a satıldı. Bilindiği gibi Uni-Mar A.Ş. 2014 yılında da yine YİD modelli santrallar içerisinde 3 milyar 207 mil- YİD modelli santrallarda HES’ler içerisinde en büyük üretime sahip olan Birecik HES’de ise, 2015 yılında TETAŞ’a yapılan satışının 1 milyar 517 milyon kWh’e yükselmiş olduğu belirlendi. 2012 yılında 2,5 milyar kWh ile rekor üretim yapan santralın, 2013 yılında 1,9 milyar kWh’e düşmüş olduğu, 2014 yılında ise 1,4 milyar kWh’e çıkmış olduğu görülmüştü (TEBA: 2014 Yıllık Rapor). 51 ENERJI DOLUYUZ! HL©LQ©DOóġPDN 0:ۍOóN RPELQH LP'RáDO*D]6DQW DOó ۍODEXJ¾QH 54.8 PL D]ODHOHNW WPLġROPDN HPL]LQ LON¸]HOVHN ¸UHQHUMLVDQW DOó DWóUóPODUóQGDQEL LQLJH ©HNOHġWLUPLġ DOHELQLQ EXOXQPDN DQ©RNPXWOX\X]7¾ DUġóODQPDVóD©óVóQGDQROGXN©DJ¾© H]RUELUG¸QHPLQ DġóOPDVóQGD DWNóVDáODGóáóPó]L©LQJX X OX\X] \GóQOóNJHOHFHáLL©LQJ¾©O¾\¾]XPXWOX\X] \GóQOóNJHOHFHáLL©LQDNWLIK HFDQOó HHQHUMLGROX\X] REH NLQJ VHF HUSODQWVJHQH DWLQJPR ELOOLRQNLO DWWKRX VXS RXJK RIRXU0: DWX DO*DV&RPELQHG& FOH HDFWL HIXOORIKRSH FL HGDQGIXOORIHQH J\ KHE LJKWIXWX KHE LJKWIXWX X 54.8 81,0$5 (1(5-ù YATIRIMLARI $ú X X UNI-MAR (1(5-ó YA YATIRIMLARI $ô (/(.75ó.6$175$/ó 6XOWDQN|\0HYNLL0DUPDUD(UHõOLVL THNLUGDõ T T THO 11 1)D[11 1 52 Sektör: Enerji PROJE ADI PROJE BEDELİ ve FİNANS KAYNAĞI 1. Trakya Elektrik Üretim A.Ş., Marmara Doğalgaz Santralı Projesi (480 MW) 600 Milyon $ (%80’i ABD Exim, Opic, Alman Hermes ve Ticari Krediler %20’si özkaynaklar) PROJENİN SON DURUMU Trakya Elektrik Üretim A.Ş.’nin Santralı’nda 2015 yılında 3,4 milyar kWh üretim yapıldı. (TEBA: 1751/8 Şubat 2016) 2. Uni-Mar Enerji Yatırımları A.Ş., 623 Milyon $ Marmara Doğalgaz Santralı Projesi (%80’i olan 498 Milyon $ Exim ve (480 MW) Uni-Mar Enerji Yatırımları A.Ş.’nin Ticari krediler, 125 Milyon $ Santralı’nda 2015 şirket özkaynakları) yılında 3,4 milyar kWh üretim yapıldı. (TEBA: 1751/8 Şubat 2016) 3. Doğa Enerji A.Ş., Esenyurt Doğalgaz Santralı Projesi (180 MW) 168 Milyon $ 2015 yılında Santral’da (%80’i olan ABD’li Opic İhracat ve toplam 1,2 milyar kWh Ticari krediler, milyon elektrik üretildi. % 20 şirket özkaynakları (TEBA: 1751/8 Şubat 2016) 4. Ova Elektrik A.Ş., 250 Milyon $ 2015 yılında Santral’da Gebze Dilovası Doğalgaz Santralı Projesi toplam 1,9 milyar (253 MW) kWh elektrik üretildi. (TEBA: 1751/8 Şubat 2016) 5. Birecik A.Ş., 500 Milyon $ 2014 yılında Santral’da Birecik Barajı ve HES Projesi toplam 1,5 milyar (672 MW) kWh elektrik üretildi. (TEBA: 1751/8 Şubat 2016) 53 Serbest Elektrik, Doğalgaz ve Petrol Piyasaları 2015 Yılı Gelişmeleri 2015 yılında devreye alınan özel sektör santralları kurulu gücü, 2014 yılına göre yüzde 32 düşüş yaşayarak, yaklaşık 4.287 MW oldu.-Serbest üretim şirketleri kurulu güçteki paylarını yüzde 59’a, üretimdeki paylarını ise yüzde 55,7’ye yükseltti.-Dolar’ın yükselişi, doğalgaz ve elektrik fiyatlarının düşmesinin sektörü olumsuz etkilediği 2015 yılında, yaşanan iki seçimle birlikte 3 Bakan değişti.-Yıl içinde birçok lisans iptali yaşanırken, kurulu gücü ile dikkat çeken önemli santral başvurusu yapılmadığı dikkati çekti… Uzun zamandır üzerinde yürütülen çalışmalar devam eden Doğalgaz Piyasası Kanunu’nda değişiklik yapılmasına dair Kanun Tasarısı ile Elektrik Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Tasarısı gibi önemli tasarılar TBMM’de görüşülemedi… 54 Elektrik Piyasası Serbest Elektrik, Doğalgaz ve Petrol Piyasalarında 2015 yılında, uluslararası piyasalarda petrol fiyatlarının düşüşü ve Ortadoğu’da yaşanan istikrarsızlıkların sektöre olumsuz etkileri devam ederken, Dolar’ın yükselişi ile bir yandan da elektrik fiyatlarının düşüşü, Türkiye-Rusya gerilimi ve doğalgaz arzında meydana gelebilecek sıkıntılar sektöre damgasını vurdu. 2015 yılı siyasi gelişmelerin de sektörü etkilediği bir yıl olurken, iki Genel Seçim yaşanan 2015 yılında üç Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı değişti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, 2009 yılından beri yürüttüğü Bakanlık görevini, 1 Haziran 2015 seçimlerinin ardından, 28 Ağustos 2015’de Ali Rıza Alaboyun’a devretti. Genel Seçimlerin 1 Kasım’da yenilenmesi ile 64. Hükümet’de Bakanlık görevini Berat Albayrak devraldı. Görevi devraldığı Ali Rıza Alaboyun ise Bakan yardımcılığına atandı. Öte yandan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Metin Kilci’nin de yerine Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) üyesi Fatih Dönmez getirildi. 2015 yılında siyasi belirsizliklerin de etkisi ile önceki yıllarda TBMM’ye sunulan sektörü ilgilendiren önemli Kanun Tasarıları kanunlaşamazken, bazılarının da kadük olduğu ve yeni dönemde yeniden ele alınması bekleniyor. Türkiye’de enerji gündemine damgasını vuran bir diğer önemli konu, 31 Mart 2015’de ülke genelinde gün boyu yaşanan elektrik kesintisi oldu. Birçok bölgede hayatı aksatan kesintinin ardından, gün boyu yürütülen çalışmalar sonrası kademeli olarak bölgelere elektrik verildi. Önemli santral başvurusu yapılamadı: 2015 yılında özel sektörün bazı önemli doğalgaz santrallarında lisans iptalleri yaşandığı ve EPDK’ya kurulu gücü ile dikkat çeken önemli santral başvuruları yapılamadığı görüldü. Özellikler Hidroelektrik Santrallarında (HES) da iptallerin yoğun yaşandığı sektörde, küresel krizin etkilerinin bu yıl da devam ettiği belirlendi. Bir çok santral projesinin henüz kredi finansmanı sağlayamadığı tespit edildi. Önemli üretim lisansı da veremediği 2015 yılında EPDK, daha çok başvurulara ilişkin mevzuata uygunluk, belge-bilgi eksikliği ve mahkeme süreçleri ile uğraştı ve bu nedenle değerlendirme aşamasında olan bir çok santral projesi bulunduğu belirlendi. Şimdi sizlere Serbest Elektrik, Doğalgaz ve Petrol Piyasası’nda yaşanan önemli gelişmeleri sunuyoruz. 2015 yılında, devreye alınan santrallarda yüzde 32 düşüş yaşandı: 2015 yılında, devreye alınan özel sektör santrallarında bir önceki yıla göre yüzde 32 düşüş yaşanırken, 4.287 MW’lık 215 özel sektör santralı devreye alındığı görüldü. 2015 yılında devreye alınan santrallar ile birlikte santral sayısı 1.481 adete ulaşırken, 2014 yılı sonunda santral sayısı 1.126 olmuştu. Devreye alınan 215 santralın yüzde 22’si 958 MW’lık termik, yüzde 52’si 2.229 MW’lık Hidroelektrik Santral (HES), yüzde 19’u 830 MW’lık Rüzgar Enerjisi Santralı (RES) ve yüzde 6’sı 268 MW’lık çöp, biyokütle, atık ısı, jeotermal enerji santralı oldu. 2015 yılında devreye alınan santrallar ile birlikte Türkiye’nin elektrik kurulu gücü, bir önceki yıla göre yüzde 5,2 artarak, yıl sonu itibarıyla 73.147 MW’a ulaştı. 2014 yılı sonunda Türkiye’nin elektrik kurulu gücü, 69.519,8 MW olmuştu. Kurulu güçte en yüksek pay yüzde 59 ile 43.130 MW’lık serbest üretim şirketlerine ait oldu. 55 Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği Değişti: Elektrik Piyasası’nda önemli gelişmelerden biri, uzun süredir çalışmaları devam eden Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde Değişiklik Tasarısı’nın 23 Aralık 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak, yürürlüğe girmesi oldu. Değişiklik ile getirilen en önemli düzenlemeler; önlisans başvuru usullerinin değişmesi, lisans devir hükümlerinde yapılan değişiklikler, rüzgar ve güneş enerjisine dayalı önlisans başvuruları açısından yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin süre sınırlaması getirilmesi gibi düzenlemeler oldu. Rüzgar, güneş, hidrolik veya jeotermal enerjiye dayalı başvurular hariç olmak üzere, önlisans başvurularında Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği kapsamında alınması gerekli olan kararın sunulması zorunlu hale getirildi. Değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren önlisans başvurusu değerlendirme aşamasında bulunan tüzel kişilere, ÇED Yönetmeliği kapsamında alınması gerekli olan kararın Kuruma sunulması için 24 ay süre verilecek (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015). Doğalgaz Santraları lisanslarında önemli iptaller yaşanırken, santrallar durma noktasına geldi: 2015 yılında, düşen doğalgaz fiyatlarının elektrik fiyatları ve kar marjlarını etkilediği görülürken, fiyatlardaki düşüşlerin piyasayı olumsuz etkilediği belirlendi. Elektrik piyasa satış fiyatlarında anormal düşüşlerin yaşandığı ve doğalgazla çalışan elektrik sektöründe giderek artan bir krizin oluştuğu görüldü. 2015 yılı ortalaması için öngörülen elektrik fiyatlarının 154 TL/MW olduğu, ortalama fiyatın 132 TL/ MWh’larda gezdiği öne sürüldü. ABD Dolar’ındaki yükselmeler ve elektrik fiyatlarının beklenenden düşük olmasının, sektörde yatırım borçlanmalarında geri ödeme krizi yarattığı tespit edildi. Elektrik satış fiyatlarının düşük seviyelerde seyrediyor olması nedeniyle çok sayıda doğalgaz santralında üretimin durduğu belirlendi. ETKB yönetiminin çok sayıda doğalgaz santralında üretimin durması nedeniyle ve elektrik fiyatlarında oluşan krizin aşılması amacıyla sorunu masaya yatırdığı, enerji sektöründe oluşan krizin çözümünün arandığını ifade edildi (TEBA Web Sitesi:20 Ağustos 2015). Garanti Bankası tarafından hazırlanan 2015 yılı Elektrik Sektörü Raporu’nda, elektrik talep artış hızının azalmaya devam ettiği ve doğalgaz santrallarının üretimindeki payının önümüzdeki dönemde %20 ye düşeceği, ancak sistemin yine doğalgaz santrallarına ihtiyaç duymaya devam edeceği kaydedildi.. 10 yıllık süreçte doğalgaz santrallarının zamanın %84’ünde fiyatı belirlemeye devam edeceği kaydedildi (TEBA Web Sitesi: 2 Kasım 2015). Önemli Kanun Tasarıları 2015 yılında kanunlaşamadı: Öte yandan, siyasi belirsizliklerin etkisi ile 2015 yılında TBMM çalışmalarının sekteye uğradığı, sektörü ilgilendiren önemli Kanun tasarılarının yasalaşamadığı görüldü. 28 Ocak 2015 tarihinde Başbakan Ahmet Davutoğlu imzası ile TBMM’ye sunulan Elektrik Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Tasarısı’nda 2 Mayıs sorununun çözümünün yanı sıra, hükümetlerarası anlaşma ile yürütülecek enerji projeleri için vergi muafiyeti verilmesi ve Kıyı Kanunu’nda yer alan bazı hükümlerin uygulanmaması öngörülmüştü. Akkuyu ve Sinop Nükleer Santrallarının üretim lisansı süreçlerini kısaltmak amacıyla inşaata ilişkin izin, onay, lisans, ruhsat ve benzeri belgeler ile sahaların mülkiyet veya kullanım hakkının elde edildiğine ilişkin belgelerin, üretim lisansı verilmesinden sonra teslim edilmesi yönünde düzenlemeler yapılmıştı. 56 Serbest elektrik şirketleri, Türkiye elektrik üretimindeki payını arttırmaya devam etti: 2015 yılında elektrik tüketiminin bir önceki yıla göre yüzde 2,5’luk artış ile 263.828 GWh olarak gerçekleştiği belirlendi. Ayrıca, 2015 yılında geçen yıla göre yüzde 3 artış ile 259.611 GWh elektrik üretimi yapıldı. Serbest Üretim Santralları ise bir önceki yıla göre yüzde 24 artış ile 144.765 GWh elektrik üretimi yaptı. Böylece Türkiye elektrik üretiminin yüzde 55,7’sini serbest üretim santralları sağlamış oldu (TEBA: 1748/18 Ocak 2015). Yenilenebilir enerji kaynaklarında yaşanan gelişmeler: EPDK, 2015 yılında Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK) Yasası kapsamında YEK destekleme mekanizmasından yararlanmak üzere 234 proje belirledi. 2018 yılı sonuna kadar Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) tarafından ayrılan 3 bin MW’lık kapasite için 42.000 MW’a yaklaşan 1.099 RES ön lisans başvurusu alınmış olup, söz konusu başvurular arasından 1.005’i ile ilgili çalışmalar EPDK tarafından tamamlandı. Teknik değerlendirmelerin yapılması için başvuruların Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü’ne (YGM) gönderildiği belirlendi. Güneş Enerjisi Santralarına (GES) ilişkin yarışmalar düzenlenen 2015 yılında, 2. pakette yer alan Siirt-Batman-Mardin, Şanlıurfa-Diyarbakır, Antalya 4-5, Muğla-Aydın, Denizli ve Burdur bölgelerine toplam 13 firmaya, 3. pakette yer alan Konya-1 ve Konya-2 bölgeleri için başvuru yapan firmalar arasından, toplam 10 firmaya, 4. paket kapsamında, Adana-Osmaniye, Sivas, Kayseri, Niğde – Nevşehir -Aksaray bölgeleri için 5 firmaya, 5. paket kapsamında Kahramanmaraş –Adıyaman, Malatya – Adıyaman, Van – Ağrı ve Bitlis bölgesi için yapılan yarışmalar sonucunda 10 firmaya, 6. paket kapsamında, Karaman, Mersin, Isparta – Afyon bölgesi için 4 firmaya kapasite tahsisleri yapıldı. EPİAŞ devreye girdi: Organize toptan elektrik piyasalarının işletilmesi ve bu piyasalarda gerçekleştirilen faaliyetlerin mali uzlaştırma işlemleri ile söz konusu faaliyetlere ilişkin diğer mali işlemlerin yürütülmesi faaliyetini gerçekleştirecek olan Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi’nin (EPİAŞ) 2015 yılında devreye alındı. EPDK, 1 Eylül’den itibaren EPİAŞ’a piyasa işletim lisansı verdi.-EPDK Başkanı Yılmaz, “Türkiye elektrik piyasası işlem hacmi 3 milyar Dolar’a ulaştı.-EPİAŞ’ın 2015 yılı sonuna kadarki piyasa işletim gelir tavanı, Kurul tarafından 5 milyon 770 bin lira olarak onaylandı” dedi (TEBA: 1732/21 Eylül 2015). ETKB’nin Elektrik Enerjisi Piyasası Gelişimi Strateji Belgesi Çalışmaları: Öte yandan ETKB’nin 2014 yılında hazırladığı Elektrik Enerjisi Piyasası Gelişimi Strateji Belgesi’ne yönelik çalışmalar 2015 yılında da devam etti. Son halini alan Belge’nin Bakan onayı ile kamuoyu ile paylaşılması bekleniyor. EPDK’dan bazı eleştiriler alan ve bu nedenle müzakereler yapılan Taslak’da, EÜAŞ’ın üretim kapasitesinin giderek artan miktarlarda serbest piyasaya ihale yöntemi ile arz edilmesi, piyasayı bozmayan bir kapasite mekanizmasının 2015 yılı sonuna kadar tasarlanması, EPDK’nın fiyat oluşumuna ilişkin ilgili mevzuat hazırlık süreçlerini en geç 2015 yılı sonuna kadar düzenlemesi öngörüldü. Projelerin ilerleme durumu: Özel sektör projelerinin Temmuz 2015 İlerleme Raporları’na göre durumu incelendiğinde, inşası devam eden 24.375 MW’lık 86 adet lisanslı termik santral projesi arasından ilerleme oranı yüzde 50’nin üzerinde olan 28 proje olduğu görüldü. Yüzde 50’nin üzerinde gerçekleşme gösteren pro- 57 jelerin toplam kurulu gücü ise yaklaşık 7.174 MW oldu. Devam eden 8.850 MW’lık 321 HES projesi arasından fiziki gerçekleşmesi yüzde 50’nin üzerinde olan 66 projenin kurulu gücü, 2.490 MW oldu. İnşası devam eden yaklaşık 10,695 MW’lık 204 adet yenilenebilir enerji kaynağına dayalı üretim tesisi arasında, ilerleme oranı yüzde 50’nin üzerinde olan 1.462 MW’lık proje olduğu belirlendi. Gerçekleşmelerdeki düşük oranlara karşın proje stokunda ise aşırı bir yığılma olduğu ve 2023 için kurulu güç hedefi 125.000 MW iken Temmuz 2015’deki proje stokunun 146.262,75 MW ile sekiz sene öncesinden, hedef rakamdan % 17 fazla hale geldiği belirlendi. 2015 yılında önemli özel sektör projelerindeki yatırım gelişmeleri: 2015 Yıllık Raporumuzun bu bölümünde geçen yıllarda olduğu gibi, özel sektörün elektrik piyasasına yönelik önemli projelerini sizlere ayrıntılı sunuyoruz. GAMA Enerji, kurulu gücünü 2.500 MW’ın üstüne çıkarmayı hedefliyor: Türkiye’nin uluslararası müteahhitlik sektöründe önde gelen gruplarından olan GAMA Holding’in enerji sektöründe yatırım faaliyetlerini sürdüren şirketi GAMA Enerji’nin iştiraki olan İç Anadolu Doğalgaz Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.’ye ait 840 MW gücünde Kırıkkale’de inşa edilmekte olan Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi’nin de 2016 yılının üçüncü çeyreğinde hizmete alınması bekleniyor. Kırıkkale Doğalgaz Santralı’nın genel proje ilerlemesi, 2015 Aralık sonu itibariyle yüzde 88,5 olarak belirlendi (TEBA: 1744/21 Aralık 2015). Anahtar teslim müteahhitlik işleri General Electric - GAMA Güç Sistemleri konsorsiyumu tarafından yürütülen Santral’ın yıllık ortalama 6.300 GWh elektrik üretmesi hedefleniyor. GAMA Enerji, yürüttüğü çalışmalarla iştirakler toplamındaki kurulu gücün 2016 yılı itibariyle 2 bin 500 MW’ın üzerine çıkarmayı hedefliyor. GAMA Enerji’nin işletmedeki ve yapımı devam eden iştiraklerinin kurulu gücü 2015 yılında 2.019 MW olurken, firmanın hisselerine düşen net kurulu gücü 1.214 MW olarak gerçekleşti. Firmanın ayrıca yurt dışında sahibi olduğu su temin projesinin yıllık kapasitesi ise 100 milyon m3 olarak belirlendi. GAMA Enerji’nin; Garet Enerji Üretim’in 35 MW’lık Gök II RES, 24,75 MW’lık Çanakkale Sares RES ve 10 MW’lık İzmir Karadağ RES ile, GAMA Enerji’nin devreden olan rüzgar enerjisine dayalı toplam kurulu gücü yaklaşık 70 MW oldu. GAMA Enerji iştiraklerinin 2015 yılı itibarıyla devrede olan diğer enerji santralları ise; Türkiye’nin Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle yapılan ilk santrallardan olan 672 MW’lık Birecik Barajı ve HES, 36,4 MW’lık Mersin Lamas III-IV HES, 16,5 MW’lık Artvin Çakırlar HES, 384,5 MW’lık İrlanda Tynagh Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı oluyor. GAMA Enerji’nin ayrıca Ürdün’de YİD modelli olarak yapılan ve işletmeye geçen Disi Water Company’nin Disi Su İletim Kanalı bulunuyor. Disi Su İletim Kanalı 2013 yılında işletmeye geçmiş olup, YİD mukavelesine göre 25 yıllık işletme süresi bulunuyor. GAMA Enerji, 2 HES Projesi için ÖİB’ye en yüksek teklifleri verdi: GAMA Enerji, en son EÜAŞ’ın Karacaören I (32 MW) ve Karacaören II (46 MW) HES’lerinin özelleştirme ihalesinde en yüksek teklifi vermiş olup, söz konusu Santralları da 2016 yılında kapasitesine eklemeyi hedefliyor (TEBA: 1743/ 7 Aralık 2015). Öte yandan GAMA Enerji’nin iştiraki Babadağ Elektrik Üretim San. Tic. A.Ş.’nin 45 MW’lık Kırkağaç RES’İ için çalışmalar devam etmekte olup, yapılması hedeflenen Balıkesir’deki 10 MW’lık 58 Marmara RES Projesi ile Çatalca’daki 200 MW’lık İstanbul RES Projesi’nin önümüzdeki yıllarda devreye alınması hedefleniyor. GAMA Enerji’nin yeni hisse yapısı: GAMA Enerji, 2015 yılında iki yeni ortaklığa imza attı. Dünya Bankası Grubu kuruluşu IFC ve IFC’nin tamamına sahip olduğu IFC Asset Management Company (AMC) tarafından yönetilen IFC Global Infrastructure Fund (GIF), GAMA Enerji’nin %27 oranındaki hissesini satın alarak şirkete ortak oldu (TEBA: 1723/20 Temmuz 2015). Ayrıca, GAMA Enerji’nin % 30 hissesi 243 milyon Dolar karşılığında Malezyalı kamu şirketi Tenega Nasional Bhd (TNB) isimli şirkete satılıyor. IFC, GAMA Enerji’deki hisselerinin %7,5’ini TNB’ye devredecek. TNB, GAMA Enerji’nin %22,5 hissesini de GAMA Grubu’ndan satın alacak. Görüşmeler tamamlanıp, ilgili mevzuata göre gerekli izinler alındıktan sonra gerçekleşecek satış işleminin ardından GAMA Enerji’nin yeni ortaklık yapısı şöyle olacak; “%50,5 GAMA, %30 TNB, %19,5 IFC-GIF” (TEBA: 1744/21 Aralık 2015). Enka’nın santrallarında 2015’de 30.161.453.984 kWh elektrik üretildi: toplam Yap-İşlet projeleri ile Türkiye’nin enerji sektöründe en büyük özel üretici gruplarından olan Enka Enerji Üretim A.Ş., 1.554 MWe’lık Gebze Enerji Santralı, 777 MWe’lık Adapazarı Enerji Santralı ve 1.532 MWe’lık İzmir Enerji Santralı’nı 2015 yılında da başarı ile işleterek, toplam 30.161.453.984 kWh elektrik enerjisi üretti. Enka Grubu, İzmir Aliağa’da 800 MW’lık İthal Kömür Santralı ile 600 MW’lık Gebze Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı proje başvurularını 2013 yılında geri çekmişti. Yeni projeler için 2015 yılında da değerlendirmelerine devam etti. Unit Grubu, 2015 yılında da önemli santrallarını işletmeye devam etti: Türkiye’nin ilk Yap-İşlet-Devret (YİD) Modelli Termik Santralları’ndan olan 480 MW’lık Marmara Ereğlisi Doğalgaz Kombine Çevrim Termik Santralı’nı yüzde 33 ortaklıkla işleten Unit Grubu, Santralı’nda 2015 yılında 3 milyar 438 milyon kWh elektrik üreterek, TETAŞ’a sattı. Toptan satış lisansı sahibi Grup ayrıca 2015 yılında yurt içi ve dışı, elektrik ticareti faaliyetlerine devam etti. 2013 yılında devreye aldığı 865 MW’lık Gebze Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı’nı da 2014 yılında başarı ile işleten Grup’un kurulu gücü, 1.900 MW olarak devam etti. 2015 yılında Türkiye, Güneydoğu Avrupa ve Ortadoğu’da enerji sektöründe önemli yatırımlar gerçekleştiren ve merkezi Amsterdam’da bulunan UNIT Investment NV ile IFC Grubu, stratejik bir ortaklık için anlaştıklarını duyurdu. Taraflar, IFC’nin UNIT Investment NV’nin yüzde 23 hissesini satın alması konusunda anlaşma imzaladı. Bu satın almayla, IFC’nin şirkete toplam 365 milyon Dolar sermaye yatırımında bulunacak (TEBA: 1727/17 Ağustos 2015). Ayrıca, Grubun Doğan Holding ve Doğuş Holding ile birlikte yüzde 33’üne sahip olduğu 513 MW’lık Boyabat HES Projesi, 49,8 MW’lık Bağıştaş 2 HES projesi ve 9 MW’lık Bulgaristan Prolez RES Projesi de devrede olan diğer santralları olarak belirleniyor. Doğuş Grubu, Artvin HES Projesi’nin ilk ünitesini devreye aldı: Doğuş Holding Grubu’na bağlı D Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş., Türk-Fransız Protokolü’nden gelen hakkını kullanarak EPDK’dan lisansını aldığı Artvin Barajı ve HES Projesi’nde inşaat çalışmalarını 2015 yılında tamamladı. 59 332 MW kurulu güce ve yıllık ortalama 1 milyar kWh üretime sahip olacak Artvin Barajı ve HES Projesi’nin 166 MW’lık bir ünitesinin geçici kabulü, 2015 yılı Aralık ayında ETKB tarafından yapılarak, ünite devreye alındı. İkinci ünite için de çalışmaların en kısa sürede tamamlanması bekleniyor (TEBA: 1747/11 Ocak 2016). 2011 yılında inşaat çalışmaları başlayan proje için 4 yerli bankadan 540 milyon Dolar’lık uzun vadeli proje finansman kredisi temin edilmişti. Artvin HES’in tüm elektromekanik teçhizatları Fransız Alstom Power Grubu tarafından imal ediliyor olup, alt yüklenici mukavelesi yaklaşık 90 milyon Euro civarında bir bedelle imzalanmıştı. Doğuş Enerji’nin 1 GW kapasiteye sahip portföyünde yer alan diğer projeleri, yüzde 34 ortaklık oranına sahip olduğu ve 2012 yılı Aralık ayında devreye alınan Boyabat Barajı ve HES (513 MW) ve yüzde 33 ortaklığı olan, 2014 yılı Mart ayında üretime başlayan Aslancık Barajı ve HES (120 MW) Projeleri olarak belirleniyor. Finansmanları sağlanmış söz konusu projelerin toplam yatırım bedeli 2,5 milyar Dolar oldu. Entek Elektrik, Ayas İthal Kömür Santralı’ndaki çalışmalarına devam ediyor: Koç Grubu’na bağlı Entek Elektrik Üretim A.Ş.’nin AYAS ortaklığında kuracağı AYAS Adana-Yumurtalık İthal Kömür Santralı Projesi için yatırım çalışmalarına 2015 yılında da devam etti. Koç Holding ve Aygaz’ın, Entek Elektrik Üretim A.Ş.’de yer alan ABD’li AES Mont Blanc Holdigs BV’nin yüzde 49,6 hissesini satın almış olduğu ve 2014 yıl sonu itibarıyla hisse devir işlemlerinin tamamlandığı bildirilmiş, Koç Grubu’nun ve Aygaz’ın Entek’teki toplam payının yüzde 99,24’e çıkmış olduğu belirlenmişti (TEBA: 1696/12 Ocak 2015). Entek Elektrik A.Ş., AYAS Adana-Yumurtalık İthal Kömür Santralı Projesi için EPC kontratı imzaladığı Çinli CMEC Grubu ile 2015 yılı Aralık ayında bir araya gelerek, yerli inşaat ve montaj fiyatlarını yeniden ele aldı. Çinli CMEC Grubu ile EPC kontratını yürürlüğe almak üzere bir süreden beri müzakerelerini sürdürmekte olan Entek-OYAK Holding Grubu’nun dış teslimatlara yönelik fiyatlar konusunda anlaşmış olduğu, ancak bir kısım yerli inşaat ile montaj işleri için verilen fiyatları yeniden değerlendirmeye almış olduğu haber alındı. Park Grubu, Konya Ilgın Termik Santralı yatırımına başlıyor: Ciner Grubu’na bağlı Park Grubu’nun Konya’nın Ilgın ilçesinde 2x250 MW olarak kuracağı yerli kömür yakıtlı Konya Ilgın Termik Santralı’nın yapım çalışmalarına en kısa zamanda başlayacağı belirleniyor. Yatırıma başlanması için arazi istimlaklarının tamamlanması bekleniyor. Santralın EPC müteahhidi olarak Çinli Gedi firması seçilmiş olup, akışkan yatak teknolojisi ile kurulması hedeflenen kömür santralında, Siemens kazan ve ekipmanlarının kullanılacağı öğrenildi (TEBA: 1745/28 Aralık 2015). Park Grubu, Termik Santralı Projesi için, Çinli ICBC Bank’tan 508 milyon Dolar’lık proje finansman kredisi imzaladı (TEBA: 1716/ 28 Mayıs 2015). Park Grubu’nun Ankara-Kazan’da kuracağı Soda Külü Fabrikası ve doğalgazla çalışacak 600 MW’lık Kojenerasyon Termik Santralı projelerinin anahtar teslimi yapımı için 2013 yılında Çinli China Tianchen Corporation (TCC) firması ile yaptığı anlaşmadan sonra, Çin bankalarından sağladığı 1,3 milyar Dolar’lık proje kredileriyle yatırımını finanse edeceği belirlendi. Kojenerasyon Termik Santralı için 2016 Mart ayından sonra montaj çalışmalarına başlanacak olup, Santral’ın en geç 2017 yılının Ekim-Kasım aylarında devreye girmesinin bekleniyor (TEBA: 1716/ 28 Mayıs 2015). Öte yandan Türkiye’nin ilk İşletme Hakkı devri (İHD) modelli santralını işleten Grubun, 1995’den beri işletmekte olduğu Çayırhan Termik Santralı’nın 2019 sonunda dolacak olan Uygulama Sözleşmesi’nin durumunu ETKB inceliyor. Uy- 60 gulama Sözleşmesi’nin yapıldığı tarihteki yasal durum ile bugünkü Elektrik Piyasası Kanunu’nun getirdiği koşullar farklı olduğundan, YİD Modelli Uygulama Sözleşmesi’nin yeniden uzatılmasının düşük bir ihtimal olabileceği bildiriliyor (TEBA: 1709/13 Nisan 2015). Cengiz Enerji, 610 MW’lık Samsun Doğalgaz Santralı’nı devreye aldı: Türkiye’nin önde gelen taahhüt gruplarından olan ve son yıllardaki büyük kapasiteli enerji yatırımlarıyla dikkat çeken Cengiz Holding bünyesindeki Cengiz Enerji, kurulu gücünü 5.000 MW’a çıkarma hedefine yönelik yatırımlarına 2015 yılında da devam etti. Cengiz Enerji’nin Samsun’un Terme ilçesinde kurmayı hedeflediği ve yüzde 61’lik oranla Dünya’nın en verimli santralı unvanını alan Samsun Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi’nin 610 MW’lık ek ünitesi 2015 yılında üretime başladı. Cengiz Enerji tarafından 610 MW kapasite artışı yapılan Santral’ın 238,9 MW’ı işletmede olup, yapılan artış ile Santral’ın toplam kapasitesinin 848,9 MWe’tan 872,7 MWm’e ulaştırılması hedefleniyor. Santral’ın gaz türbin, buhar türbini ve diğer ekipmanları için Alman Siemens ile anlaşma yapılmıştı (TEBA Web Sitesi: 4 Mart 2013). Cengiz Enerji’nin 2003 yılında işletmeye açılan 132 MW’lık Samsun Mobil II Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı’nın lisansı, sahibi Cengiz Enerji’nin isteği üzerine EPDK tarafından iptal edildi. Cengiz Enerji’nin serbest piyasada elektrik tarifelerinin düşmesi ve HES üretim artışlarının etkisiyle zarar eden santralını kapatma kararı aldığı belirtildi (TEBA: 1732/21 Eylül 2015). Cenal Enerji’nin Biga Termik Santralı çalışmaları devam etti: Cengiz Enerji ve Alsim-Alarko firmalarının yüzde 50’şer ortaklıkla kurdukları Cenal Enerji A.Ş. tarafından Çanakkale’nin Karabiga ilçesinde inşa edilecek ithal kömür yakıtlı termik santralının devreye alınmasına yönelik çalışmalar, 2015 yılında da hızla devam etti. Santralın makine ve teçhizat temini ve mühendislik hizmetleri (EPC) mukavelesi Fransız Alstom ile Eylül 2014’de imzalanmıştı (TEBA: 2014 Yıllık Rapor). Kalehan Enerji’nin Beyhan I HES Projesi devreye alındı: 2015 yılında, Cengiz İnşaat ve Özaltın İnşaat firmalarının yüzde 50’şer hisse ile sahip oldukları Kalehan Enerji Üretim A.Ş.’nin 582 MW’lık Beyhan-I Barajı ve HES Projesi’nin 2009 yılında başlayan inşaat çalışmaları tamamlanıyor olup, Santralın ünitelerinin peyder pey geçici kabulleri yapılarak yıl içinde işletmeye alındığı belirlendi. Santral’ın 367 MW’lık iki ünitesi Mart ayında, 183,5 MW’lık ünitesi Nisan ayında, 32,6 MW’lık ünitesi Mayıs ayında devreye alındı. HES’in elektromekanik teçhizatları için hissedarları olan Andritz, Alstom ve Voith-Siemens firmaları ile üç ayrı kontrat imzalanmıştı. Kalehan Enerji’nin Bingöl ilinde inşa edilmek üzere proje çalışmaları tamamlanmış olan 600 MW gücündeki Üst Kaleköy HES’in inşaat çalışmaları 2015 yılında da hızla devam etti. Santral’ın 2017 yılında tamamlanması hedefleniyor. Proje için 2013 yılında Andritz-Voith Siemens-Alstom Grubu ile elektromekanik teçhizatların temini için mukavele imzalanmıştı. Ayrıca, Kalehan Genç Enerji’nin, 463 MW’lık Aşağı Kaleköy Barajı, Kalehan Murat Enerji’nin 232 MW’lık Beyhan-2 Barajı ve HES ve Kalehan Gözeler Enerji’nin 61,8 MW’lık Gözeler Regülatörü ve HES Projeleri için henüz inşaat çalışmalarına başlanmadığı, proje aşamasında olan HES’ler için çalışmaların sürdüğü belirlendi. 61 62 Limak-Cengiz Ortaklığı Kargı HES için Andritz Hydro ile mukavele imzaladı: Nurol Enerji’nin RES projelerini EPDK önlisans inceleme aşamasına aldı: Limak ve Cengiz İnşaat ortaklığında Sakarya Nehri üzerinde kurulacak 100 MW’lık Kargı Barajı ve Hidroelektrik Santralı’nın (HES) elektromekanik teçhizatları için, Andritz Hydro ile mukavele imzalandı. Santralın inşaat çalışmaları devam etmekte olup, projenin inşaat ve elektromekanik teçhizatları işlerinin 2 yılda tamamlanması öngörülüyor (TEBA: 1704/9 Mart 2015). Türkiye’nin önemli yatırımcı gruplarından Nurol Holding bünyesinde faaliyet gösteren Nurol Enerji’nin, Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde güneş enerjisi ölçümlerini sürdürdüğü, yasal mevzuat doğrultusunda lisans başvuruları gerçekleştirmesi bekleniyor. Nurol Enerji’nin yatırımına başlamayı hedeflediği 50 MW’lık Konya Esentepe RES, 80 MW’lık Çanakkale Kuruoba RES ve 81,6 MW’lık Balıkesir İvrindi RES Projeleri 2015 yılında EPDK tarafından önlisans inceleme aşamasına alındı (TEBA: 1723/20 Temmuz 2015). Akenerji, Yapı Kredi Bankası’ndan 1,1 milyar Dolar’lık kredi sağladı: Türkiye’nin önde gelen özel sektör enerji grubu olarak bilinen, yüzde 25’i halka açık olan, kalan yüzde 75’lik hisselerin yüzde 37.5’i Akkök Grubu, yüzde 37.5’i de CEZ’e ait olan Akenerji, 1.292 MW olan kurulu gücünün yanısıra yüksek ticaret hacmiyle dikkat çekiyor. Firma, operasyonlarını sağlıklı bir mali yapı içinde sürdürmek ve nakit akışını rahatlatmak amacıyla Yapı Kredi Bankası ile 1,1 milyar Dolar’lık kredi anlaşması imzaladı. Yapılan anlaşma, Türkiye tarihinde tek bir bankanın tek seferde yurt içindeki bir şirkete kullandıracağı en büyük kredi anlaşması oldu. Akenerji, refinansman kredisini, bir yılı anapara ödemesiz olmak üzere toplam 12 yılda geri ödeyecek. Akenerji, Kemah HES için 2016 yılında ihale hazırlıkları yapacak: Akenerji, 2015 yılında Erzincan ilinde kurulması planlanan ve yılda ortalama 560GWh elektrik üretmesi beklenen 198MW kurulu güce sahip Kemah Hidroelektrik Santralı projesinin proje geliştirme ve mühendislik çalışmalarını tamamladı. Akenerji portföyündeki en büyük yenilenebilir enerji projesi olan Kemah HES için, Yeniden Yerleşim Planı yapılması ve Devlet Su İşleri Kati Proje onay işlemleri devam etti. Firma, 2016 yılında ilgili ana ekipman tedarik ve inşaat işleri ihaleleri için gerekli hazırlık çalışmalarını yapmayı planlıyor. Bilindiği gibi, Nurol Enerji, 1.600 MW’lık Ayvacık-Babadere İthal Kömür Santralı Projesi için 2013 yılında ÇED başvurusu yapmış ancak önlisans başvurusunu gerçekleştirmemişti. Nurol Enerji, Zonguldak-Filyos bölgesinde toplam 1.634 MW’lık Zonguldak-Filyos İthal Kömür Santralı Projesi ve 1.600 MW’lık Mersin Silifke İthal Kömür Santralı Projesi için de EPDK’ya yaptığı başvuruları geri çekmişti. Enerjisa kurulu gücünü 2016 yılında 3.700 MW’a çıkarmayı hedefliyor: Türkiye enerji sektörünün en önde gelen yatırımcı şirketlerinden olan, Sabancı Holding- E-ON ortaklığındaki Enerjisa Enerji A.Ş., yatırımlarında frene basmasına rağmen, Tufanbeyli Santralı’nın 300 MW’lık iki ünitesinin devreye alınması ile 2015 yılında kurulu gücünü 3.000 MW seviyesine çıkardı. Enerjisa, 2016’da kurulu gücünü, devreye girecek tesisleri ile birlikte 3.700 MW’a çıkarmayı hedefliyor. Şirketin doğalgaz santralları kurulu gücü, Kentsa Santralı’nın kurulu gücünün 2015’de 40 MW’a düşürülmesi ile birlikte, Bandırma Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı da dahil 974 MW oldu. 11 HES’e sahip şirketin hidrolik kurulu gücü 1.293 MW, 3 RES projesinin kapasitesi ise 212 MW olarak tespit edildi. 2016 yılında Yamanlı-II Faz 1 ve 63 Doğançay HES’lerini devreye almayı planlayan Enerjisa, böylelikle toplam HES kurulu gücünü 1.350,5 MW’a çıkarmayı hedefliyor. Borusan Holding’in 1.800 MW’lık 3 termik santral projesine lisans verilmesi için çalışmalar devam ediyor: Enerjisa, Güney Koreli SK Engineering-Koseb Grubu’na anahtar teslim olarak inşa ettirilen Tufanbeyli Kömür Santralı’nın devreye almaya çalışmalarını tamamladı. Santral’ın 300 MW iki ünitesi, 2015 yılı Aralık ayında devreye alındı (TEBA: 1747/11 Ocak 2016). Borusan Holding 2014 yılında toplam kurulu gücü 1.800 MW olan 3 önemli termik santral projesini satın almış ve yatırım çalışmaların Başlamıştı. Holding, 2015 yılında söz konusu projeler için çalışmalarına devam etti. Projeler için üretim lisansı alınmasına ilişkin çalışmaların yıl içinde sürdürüldüğü ve 2016 yılında lisansların alınması ile yatırımlara hız verileceği tespit edildi. Bandırma-II Doğalgaz Kombine Çevrim Termik Santralı’nın 2016 yılında işletmeye alınması hedefleniyor: Enerjisa’nın Bandırma’da kuracağı ve 2014 yılında üretim lisansını alan 1.000 MW’lık Bandırma II. Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi için çalışmalarına devam ettiği ve Santral’ın 2016 yılında devreye alınmasının hedeflendiği görüldü. Termik Santral’ın anahtar teslim yapımı için açılan ihaleyi kazanan Alman Siemens Solutions firması ile Ocak 2014 tarihinde mukavele imzalanmıştı (TEBA: 1646/20 Ocak 2014). Firmanın ayrıca, 800 MW’lık Bandırma III İthal Kömür Santralı için EPDK’ya 2014 yılında yaptığı önlisans başvurusunun da incelemelerinin 2015 yılında devam ettiği, bağlantı görüşünün yıl sonuna kadar alınamadığı belirlendi. Ayrıca, 2014 yılında önlisansı verilen 600 MW’lık Kocaeli Kentsa II. Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi için lisans çalışmalarının 2015 yılında devam ettiği, Proje için gerekli işlemlerin tamamlanması ile 2016 yılında lisans başvurusunun yapılması hedefleniyor. TEİAŞ’tan bağlantı görüşü alamayan Enerjisa, 600 MW’lık Adana Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı önlisans başvurusunu ise 2015 yılında geri çekti (TEBA: 1702/23 Şubat 2015). Bu kapsamda kurulan Borusan Trakya Elektrik Üretim’in 600 MW’lık Trakya Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı, Borusan Ezine Elektrik Üretim’in 600 MW’lık Çanakkale Ezine Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı, Sincan Elektrik’in 600 MW’lık Ankara Sincan ASDF Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projeleri için 2014 yılında önlisansları verilmişti. Projeler için 2015 yılı başında ÇED süreçleri başlatılırken, yıl sonu itibarıyla ÇED değerlendirmelerinin devam ettiği belirlendi. Firmanın ÇED olumlu kararlarının alınması ve diğer belgelerini de tamamlamasının ardından 2016 yılında projeleri için üretim lisansı başvurularını yapması bekleniyor. Projelerin toplam yatırım maliyeti 2 milyar 700 Milyon TL olacak (TEBA: 1696/12 Ocak 2015). 64 2015 yılında diğer önemli özel sektör projelerindeki gelişmeler: EPDK tarafından 2015 yılında önlisans inceleme-değerlendirme aşamasına alınan önemli santral başvuruları şunlar oluyor; Biga Enerji Elektrik Üretim A.Ş., 1.540 MW’lık Çanakkale Biga Termik Santralı (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) Adana Çınar Enerji Elektrik Üretim A.Ş., 815 MW’lık Adana Misis Termik Santralı (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) Adana İpekyolu Enerji Üretim San. Tic. A.Ş., 600 MW’lık Sedef II Termik Santralı (TEBA: 1676/25 Ağustos 2014) Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş., 1.220 MW’lık Düzce Kumpınar Termik Santralı (TEBA: 1711/27 Nisan 2015) Atlas Enerji Üretim A.Ş., 1.320 Çanakkale 1.340 MW’lık Güreci İthal Kömür Santralı (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) 2015 yılında önlisans verilen ve kurulu gücü ile dikkat çeken önemli santral projeleri şöyle belirleniyor; Temsu Elektrik Üretim A.Ş., 147,8 MW’lık Şırnak Silopi Enerji Grubu HES (TEBA: 1740/23 Kasım 2015) Atasu Enerji Üretim A.Ş., 135,4 MW’lık Hakkari Dilektaşı 1-2 HES (TEBA: 1737/2 Kasım 2015) DD Elektrik Üretim ve Enerji Yatırımları A.Ş., 1.540 MW’lık Çanakkale Biga Ağan Termik Santralı (TEBA: 1731/14 Eylül 2015) Polyak Eynez Elektrik A.Ş., 691 MW’lık İzmir Kınık Termik Santralı (TEBA: 1726/10 Ağustos 2015) Çalık-NTF Elektrik A.Ş., 150 MW’lık Çankırı Orta Termik Santralı (TEBA: 1722/13 Temmuz 2015) Sanko Petrokimya Mamulleri San. ve Tic. A.Ş., 800 MW’lık Adana İthal Kömür Santralı (TEBA: 1733/5 Ekim 2015) Es-Es Elektrik Üretim A.Ş., 598 MW’lık Eskişehir Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı (TEBA: 1704/9 Mart 2015) DC Hidro Enerji Üretim A.Ş., 117,9 MW’lık Hakkari Doğanlı I Barajı ve HES (TEBA: 1701/16 Şubat 2015) DC Hidro Enerji Üretim A.Ş., 314 MW’lık Hakkari Doğanlı III Barajı ve HES (TEBA: 1701/16 Şubat 2015) 65 2015 yılında lisans verilen ve kurulu gücü ile dikkat çeken önemli santral projeleri şöyle belirleniyor; Sarıkaya Karaburun Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş., 1.320 MW’lık Çanakkale Karaburun Termik Santralı (TEBA: 1747/11 Ocak 2016) Hidro-Gen Enerji İthalat İhracat Dağ. Ve Tic. A.Ş., 460 MW’lık Soma Kolin Termik Santralı (TEBA: 1744/21 Aralık 2015) Cengiz Enerji San. ve Tic. A.Ş., 610 MW’lık Samsun Tekkeköy Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı (TEBA: 1704/9 Mart 2015) İskenderun Enerji Üretim ve Tic. A.Ş., 1.210 MW’lık İskenderun İthal Kömür Santralı Emba Elektrik Üretim A.Ş., 1.200 MW’lık Adana Yumurtalık İthal Kömür Santralı (TEBA: 1723/20 Temmuz 2015) Tunaş Enerji Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş., 110 MW’lık Adana Hakan İthal Kömür Santralı (TEBA: 1718/15 Haziran 2015) 2015 Yılında Su Kullanım Hakkı Toplantısı Yapılan Önemli̇ Projeler PROJE ADI KATKI PAYI (TL) PROJE’NİN SON DURUMU Ketir Regülatörü ve HES (14,6 MW) 73.000 HES için Su Kullanım Hakkı Toplantısı düzenlendi. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) Çekerek (Süreyyabey) Barajı ve HES (14,4 MW) 3.787.200 HES için Su Kullanım Hakkı Toplantısı düzenlendi. (TEBA: 1725/3 Ağustos 2015) Bozkır Barajı ve HES (15 MW) 2.430.000 HES için Su Kullanım Hakkı Toplantısı düzenlendi. (TEBA: 1721/6 Temmuz 2015) Aksu-Anakol (Çoruh) Barajı ve HES Projesi (120 MW) 21.120.000 HES için Su Kullanım Hakkı Toplantısı düzenlendi. (TEBA: 1716/1 Haziran 2015) 66 Doğalgaz ve Petrol Piyasasındaki Gelişmeler 2015 yılında Doğalgaz Piyasası’ndaki Faaliyetler 2015 yılında doğalgaz tüketimi yaklaşık 49 milyar m3 olarak gerçekleşirken, üretim 398,7 milyon m3 seviyesinde oldu. 2015 yılında Türkiye, Rusya ile yaşanan siyasi gerginlikten dolayı yıllar sonra yeniden doğalgaz arz güvenliği sorunuyla karşı karşıya kalırken, doğalgaz depolama yatırımlarına önem verilmesi ve yatırımların stratejik yatırımlar olarak değerlendirilmesi gündeme geldi. Türkiye ile yaptığı mevcut uzun vadeli anlaşmaya göre Gazprom’un, Türkiye’ye 2021’e kadar gaz vermeye devam edeceği, siyasi sebeplerden ötürü bir kesinti olmayacağı kaydedildi. Ancak, Türkiye’nin %19 ile 2. sıradaki doğalgaz tedarikçisi olan İran’ın gaz akışında yarıya varan kısa süreli aksaklıklar yaşatması sonucu, BOTAŞ bazı büyük santrallara gaz çekiş miktarlarını %50 kapasite ile sınırlamaları yönünde bildirimde bulundu. Türkiye’nin yeni alternatif gaz kaynakları olarak, Kuzey Irak ve Doğu Akdeniz (İsrail) gazı öne çıktı (TEBA Web Sitesi: 10 Aralık 2015). Rusya ile doğalgaz fiyat müzakereleri yapılan 2015 yılında, dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Rusya ile yaptıkları görüşmeler sonucunda yüzde 10,25’lik indirim konusunda anlaştıklarını bildirdi. Bir sonraki Bakan Ali Rıza Alaboyun ise 13 Kasım’da Türkiye’nin Rus gazında yüzde 10,25’den daha büyük bir indirim talep ettiğini söyledi. Alaboyun 27 Ekim’de resmi olarak bu konuda tahkime gidildiğini bildirdi. BOTAŞ da 29 Aralık 2014 tarihinden geçerli olacak şekilde, Rusya’dan aldığı doğalgazın fiyat revizyonu için tahkim sürecini başlatacağını Gazprom Export’a 26 Ekim 2015 tarihinde yazılı olarak bildirdiğini açıkladı (TEBA: 1737/2 Kasım 2015). Rusya Devlet Başkanı Putin’in 2014 yılında Türkiye’ye yaptığı ziyaret sırasında Güney Akımı Projesi’nin yerine planlandığını açıkladığı Türk Akımı Projesi için, sonradan Rus tarafı Proje’de görüşmelerin durdurulduğu haberlerini duyurdu. Ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan “Türk Akımı, taleplerimizin karşılanmaması sebebiyle bir süredir tarafımızdan rafa kaldırılmış bir projedir” açıklamasını yaptı. Bu arada, BOTAŞ, Katar Milli Petrol Şirketi ile uzun vadeli bir LNG alım anlaşması için bir Ön Mutabakat Zaptı imzaladı. Katar ile uzun vadeli LNG anlaşması imzalanabilmesi için taraflar arasında görüşmelerin yapılmakta olduğu ve anlaşmanın 2016 yılında imzalanmasının hedeflendiği bildirildi (TEBA: 1743/14 Aralık 2015). Doğalgaz Piyasası’na ilişkin önemli mevzuat düzenlemeleri içeren ve uzun zamandır çalışmaları devam eden 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Tasarısı’nın ise Şubat 2016 itibarıyla TBMM Genel Kurulu’nda görüşülemediği belirlendi. Öte yandan, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nde, İstanbul Gaz Dağıtım Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinin (İGDAŞ) İBB’deki hisselerinin halka arz yöntemiyle özelleştirilmesi hakkındaki teklif, oy çokluğuyla kabul edildi (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) BP ve BOTAŞ TANAP için ortaklık anlaşmasını imzaladı: SOCAR, BOTAŞ ve BP ortaklığında Gürcistan sınırından başlayarak Türkiye’de 1.800 km boyunca inşa edilecek ve Şah Deniz doğalgazını Gürcistan sınırından Avrupa’ya kadar taşıyacak olan Trans Anadolu Boru Hattı (TANAP) Projesi’nde 2015 yılı hareketli geçti. BOTAŞ’ın TANAP A.Ş.’ye %30 ortak olabilmesi için Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararı, Ocak ayında alındı. Böylece, BOTAŞ’ın TANAP’a ortaklığı ve ödemeleri için en somut adım atılmış oldu. Hemen ardından, BOTAŞ ve BP 13 Mart 2015 tarihinde Ankara’da ortaklık anlaşması imzaladı. Ortaklık anlaşmasının imzalanmasının ardından ortaklık payları, Güney Gaz Koridoru Şirketi (SGC)’nin yüzde 58, BOTAŞ’ın yüzde 30 ve BP’nin yüzde 12 olarak açıklandı. 67 *(/(&(ÜÞ GÜVENLE Þ1ß$('Þ<258=« 7HNIHQRODUDNJYHQOLYHVDÝOÐNOÐELU oDOÐàPDRUWDPÐVDÝODPDNDFLOGXUXPODUD KD]ÐUOÐNOÐROPDN\DUDODQPDODUÐHQJHOOHPHNLoLQ JHUHNHQWP|QOHPOHULDOPDNHQHUMLYH GRÝDOND\QDNWNHWLPLQLQHQD]DLQGLULOPHVL\OH oHYUHQLQNRUXQPDVÐQÐVDÝODPDN DVODWDYL]YHUPHGLÝLPL]SUHQVLSOHULPL] hONHPL]LQYHGQ\D|OoHÝLQGHVHNW|UP]Q V|]VDKLELNXUXPODUÐQGDQELULROPDQÐQELOLQFL\OH LQVDQDGHÝHUYHUHUHN\DàDPDGHÝHUNDWDQ HVHUOHU\DUDWPD\DYHJHOHFHÝLJYHQOH LQàDHWPH\HGHYDPHGL\RUX] www.tekfeninsaat.com.tr 68 BOTAŞ, kendi payına düşen yaklaşık 3-3,5 milyar Dolar’ın finansmanı için Dünya Bankası ve AYB ile kredi görüşmeleri yapmaya başladı. Her iki Banka’dan da 1’er milyar Dolar’lık kredi finansmanının alınması hedeflendi (TEBA:1740/ 17 Kasım 2015). Projenin finansmanı ile ilgili önemli bir destek de Avrupa Birliği’nden (AB) geldi. TANAP Projesi, AB’nin enerji arz güvenliği ve kaynak çeşitliliği hedeflerine katkılarından ötürü, Avrupa Komisyonu’nun Ortak Fayda Projeleri (Projects of Common Interest- PCIs) listesine alındı (TEBA:1740/ 23 Kasım 2015). Son olarak, Avrupa Yatırım Bankası (AYB) Başkan YardımcısıPim Van Ballekom, TANAP için 1 milyar Euro finansman desteği istendiğini, bu finansmanı tek seferde değil, ama aşama aşama sağlayacaklarını bildirdi (TEBA:1751/8 Şubat 2016). TANAP’ın temeli atıldı: TANAP Projesi’nin temeli, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın katıldığı bir törenle, 17 Mart 2015’de Kars’da atıldı (TEBA:1703/ 2 Mart 2015). Bilindiği gibi, TANAP’ın Eskişehir’e kadar olan 1337 km’lik karasal boru hattının yapımı için 3 ayrı lotta mukaveleler 2014 yılında imzalanmıştı (TEBA 2014 Yıllık Rapor). Boru hattının Eskişehir’den Yunanistan sınırında Edirne İpsala’ya kadarki 459 km’lik ve 48 inch’lik dev karasal boru hattı bölümü (lot 4) için 2016 yılı başında Punj Lloyd-Limak İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı (TEBA:1750/ 1 Şubat 2016) 2015 yılında TANAP Projesi’nde ayrıca; Deniz Geçişi Boru Hattı ve Fiber Optik Kablo Mühendislik, Satın alma ve İnşaat (EPC) işleri için ABB Elektrik Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile mukavele imzalandı (TEBA:1737/ 28 Ekim 2015). Turbo kompresörler için GE’ye sipariş verildi (TEBA:1724/ 21 Temmuz 2015). 36 inch, 48 inch ve 56 inch çaplarında toplam 179 adet hat vanası için Valvitalia S.P.A ile 30 milyon Euro’luk mukavele imzalandı (TEBA:1709/ 9 Nisan 2015). 2x18 km’lik denizaltı bölümünün yapımı için önyeterlilik başvuruları alındı (TEBA:1711/ 21 Nisan 2015). Gürcistan ve Eskişehir’de 2 adet ana kompresör istasyonunun anahtar teslim yapımı için teklifler alındı (TEBA Web Sitesi: 23 Ekim 2015). Çin’de Baosteel firmasının ürettiği 48 inch ve 56 inch’lik toplam 15 km’lik 1.257 adet çelik borularının teslimatı yapıldı (TEBA:1709/ 9 Nisan 2015). Ayrcıa, ana hat boruları için Borusan Mannesmann liderliğindeki BNE Konsorsiyumu`na, lojistik dahil, 80 milyon Dolar’lık ek sipariş verildi, böylece BNE Konsorsiyumu`nun toplam sipariş rakamı 500 milyon Dolar`ı aştı (TEBA:1738/ 6 Kasım 2015). 2015 yılında Petrol Piyasası’ndaki Faaliyetler Ocak –Kasım 2015 döneminde Türkiye’nin ham petrol ithalatı %41,7 artarak, 22,6 milyon ton oldu. Tüketim aynı dönemde, 24,8 milyon ton olurken, 2015 yılı sonu itibarıyla petrol üretimi ise 17,5 milyon varil oldu. 2015 yılsonu itibarıyla 23 yerli 18 yabancı olmak üzere toplam 41 petrol şirketi, 190 adet arama ve 132 adet işletme ruhsatı ile ham petrol ve doğal gaz arama faaliyetinde bulundu. Petrol Piyasası’nda en önemli gelişme, petrol fiyatlarının dip yapması oldu. Uluslararası enerji piyasalarında en yaygın kullanılan Brent türü ham petrolün fiyatı, Haziran 2014’te 115 Dolar’a kadar yükseldikten sonra, 6 ayda yüzde 68 değer kaybederek,14 Aralık’ta 2008’den beri görülen en düşük seviye olan varil başına 36,33 Dolar’a kadar geriledi. Petrol fiyatlarındaki düşüşün sebepleri; küresel ekonomideki yavaşlama, Asya ülkelerinin büyüme hızının azalması, piyasalardaki yüksek petrol arzı, OPEC’in ham petrol üretimini kısmama kararı ve ABD Doları’nın değer kazanması oldu. Petrol Piyasası’nda 2013 yılında yürürlüğe alınan Türk Petrol Kanunu’nun uygulanmasına ilişkin çalışmalar 2015 yılında da devam etti. Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (PİGM) 2015 yılında müracaatları almaya devam ederek, ruhsat vermeye devam etti. 69 Kamu Finansmanlı Önemli Proje ve İhalelerin 2015 Yılı Gelişmeleri 2015 yılı Kamu İhale Mukaveleleri (KİM) önceki döneme göre %39,8 artışla 4 milyar 69 milyon $’a çıktı.-Metro ve Demiryolu inşaatlarının ağırlıkta olduğu KİM’de yerli firmalar %83 pay ile 3 milyar 337 milyon $ kontrata imza atarken, uluslararası firmalar %17 pay ile 691,7 milyar $ kontrat yapabildi… Yerli firmaların imzaladıkları mukavelelerin %31’i metro inşaatlarına, %14’ü demiryolu inşaat ve tesislerine, %12,2’si enerji iletim hattı inşaatlarına, %11,8’i tarım sulaması inşaatlarına, %8,8’i karayolu inşaatlarına, %5,5’i havalimanı inşaatlarına ait oldu… 2015’in en büyük KİM’i Alsim Alarko Grubu’nun İBB ile imzaladığı 398 milyon $ Kabataş-Mecidiyeköy-Mahmutbey Metro Projesi’ne ait olurken; TCDD, Palu-Genç-Muş Demiryolu Projesi için 256 milyon $ ve Samsun-Kalın Demiryolu Projesi için 280 milyon $ mukaveleler imzaladı… 70 2 015 yılında Türkiye’nin Kamu İhale Mukaveleleri (KİM) 2014 yılına göre yüzde 39,8 oranında bir artış göstererek 4 milyar 69 milyon $ olarak belirlendi. Böylece, 2014 yılında 2 milyar 910 milyon $ ile son 5 yılın en düşük seviyesine inmiş olan KİM’in, 2015 yılında tekrar bir çıkış trendine girmiş olduğu görülüyor. Ancak yine de 2010-2013 arası dönemdeki mukavele bedelinin oldukça altında kaldığı tespit ediliyor. Erdoğan Hükümetleri dönemini incelediğimizde, küresel krizin başladığı yıl olan 2008 yılında KİM mktarının 1,6 milyar $’a kadar inmiş olduğunu görüyoruz. KİM’in, küresel krizin başlangıcında, yurtdışı kredilerin aniden kesildiği dönemde önemli bir düşüş gösterdiğine şahit oluyoruz. 2009 yılında KİM’in biraz daha yükselerek 2,5 milyar $’a çıktığını, 2010-2011 yıllarında 6,7 milyar $ seviyelerinde seyrettiğini ve 2012 yılında 7 milyar $’a yükseldiğini görüyoruz. 2013 yılında ise daha da artarak 8 milyar $ olarak son 5 yıllık dönemde en yüksek değerine ulaştığını belirliyoruz. Yerli firmalar yüzde 83 pay ile 3 milyar 337 milyon $’lık kontratlara imza attı: Erdoğan Hükümetleri döneminde kamu sektörü yatırımlarında, daha önceki Yıllık Raporlarımızda da görüleceği gibi, teknoloji gerektiren yatırımlara girilmeyip, daha çok duble yol, baraj ve sulama inşaatları ile demiryolu, karayolu, havalimanı, enerji iletim hattı ve metro inşaatı gibi inşaat ağırlıklı yatırımlara girildiği görülüyor. Bu gibi yatırımlarda uluslararası firmalara gerek görülmediği için mukavelelerin büyük bir bölümü yerli firmalarla imzalanıyor. Her ne kadar başlangıçta Avrupa Birliği (AB) Müktesebatı’na göre kamu alımları faslı ile uluslararası standartta ihale mevzuatları takip edilmiş olsa da, gerek mevzuat ve gerekse uygulamadaki farklılıklar sonucunda uluslararası firmaların Türkiye’deki ihalelere katılma koşulları güçleşmiştir. 2015 KİM’inde de yerli firmaların yine yüzde 83 pay ile en büyük mukaveleleri üstlenmiş oldukları görülüyor. 2015 yılında yerli firmaların mukavelelerdeki payı 2014 yılındaki yüzde 93 oranından daha düşük olsa da, mukavele miktarlarının hacim olarak daha yüksek olduğunu belirliyoruz. 2014 yılında yerli firmaların KİM kapsamında imzaladıkları mukave bedeli 2 milyar 900 milyon $ olurken, 2015 yılında bu miktarın 3 milyar 337 milyon $’a çıktığı görülüyor. Yerli firmaların imzaladıkları mukavelelerin dağılımı: Yerli firmaların 2015 yılı KİM’inde imzaladıkları mukavelelerin yine hemen hemen tamamının inşaat yapımına yönelik olduğunu görüyoruz. Yerli firmaların 2015 yılında imzaladıkları KİM’in, yüzde 31’i metro inşaatlarına, yüzde 14’ü demiryolu inşaat ve tesislerine, yüzde 12,2’si enerji iletim hattı inşaatlarına, yüzde 11,8’i tarım sulaması inşaatlarına, yüzde 8,8’i karayolu inşaatlarına, yüzde 5,5’i havalimanı inşaatlarına ait oluyor. Böylece yerli firmalar 2015 yılı içinde metro inşaatları için 1 milyar 279 milyon $, TCDD’nin demiryolu inşaat ve tesisleri için 566 milyon $, TEİAŞ’ın enerji iletim hatları için 509 milyon $, DSİ’nin tarım sulama inşaatları için 493 milyon $, KGM’nin karayolu inşaatları için 366 milyon $ ve DHMİ’nin havalimanı inşaatları için 232 milyon $’lık kontratlar imzaladılar. Uluslararası firmaların 2015 yılında imzaladıkları KİM’in miktarı 692 milyon $ olabildi: Öte yandan uluslararası firmaların Türkiye’de 2015 yılında imzaladıkları Kamu İhale Mukaveleleri’nin (KİM) miktarı 691,7 milyon $ olabildi. Aslında uluslararası firmaların KİM’den aldıkları payın 2015 yılında biraz daha yükselmiş olduğu görülüyor. Bu, uluslararası kredi finansmanı temininden kaynaklanıyor. 2014 yılında KİM toplamından yüzde 7 pay almış olan uluslararası firmaların bu sefer bu payı yüzde 71 72 17’ye çıkararak imzalamış oldukları toplam kontrat miktarını 691,7 milyon $’a yükseltmiş oldukları görülüyor. Uluslararası firmaların imzaladıkları kontratların büyük bir bölümü metro araçlarına yönelik olurken, ayrıca demir çelik tesisinin kuruluşu, HES’in modernizasyonu ve TEİAŞ’ın güç trafolarına yönelik kontratları da imzaladıkları belirleniyor. 2015’de KİM’in Finansmanı: Türkiye’de 2015 yılında imzalanan Kamu İhale Mukaveleleri (KİM) için temin edilen dış finansmanını incelediğimizde, toplam 4 milyar 154 milyon $’lık KİM’in 1 milyar 279 milyon $’lık bölümünün dış kredi ile finanse edildiğini görüyoruz. Bu projelerin hemen hemen hepsi İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) ait olup, dünyanın bu yeni Metropolünün raylı sistem yatırımlarının, finans kuruluşlarının Hazine garantisine gerek görmeden açmış oldukları kredilerle de finanse edilebildiği belirleniyor. Bunun yanısıra TEİAŞ’ın toplam 500 milyon $’ı bulan enerji iletim hattı ve güç trafolarının bir bölümünün Dünya Bankası’ndan sağlanmış olan kredilerle finanse edildiği görülüyor. Uluslararası firmaların metro araçları ve ERDEMİR’in galvanizleme hattı tesisi gibi teknolojik yatırımlarına yönelik imzaladıkları kontratlar için yurtdışından krediler getirdikleri görülüyor. Bu firmaların 2015 için yaptıkları kontratlarda getirdikleri kredilerin de yaklaşık 400 milyon $’ı bulduğu belirleniyor. Böylece Türkiye’de imzalanan KİM için Hazine garantisi olmadan, İBB ve ERDEMİR gibi büyük gelirli kuruluşların bilançolarındaki varlıklarına dayanarak uluslararası bankalardan yaklaşık 2 milyar $ civarında kredi finansmanı temin edildiği tespit ediliyor. Geri kalan yaklaşık 2 milyar $ finansmanın da ihaleleri yapan kuruluşların öz kaynaklarından, yani milli bütçeden finanse edildiğini görüyoruz. Bu durumda 2015 yılında KİM’lerin finansmanının yarısının milli bütçeden, diğer yarısının yine uluslararası kredilerden finanse edilmiş olduğunu saptıyoruz. Geçtiğimiz yıllarda imzalanan mukavelelerden 480 milyon $ 2015 yılında yürürlüğe alındı: 2015 yılında Kamu İhale Mukaveleleri’nde (KİM) ayrıca geçtiğimiz yıllarda imzalanan ancak yürürlüğe alınamamış olan bazı ek mukavelelerin de yürürlüğe alındığı görülüyor. Geçtiğimiz yıllardan gelerek 2015 yılında yürürlüğe alınan mukavelelerin toplamı 481,5 milyon $’ı buluyor. Yazımızın sonunda Tablo-V’de de görebileceğimiz gibi geçtiğimiz yıllardan yürürlüğe alınan mukavelelerin hepsi de ek maliyet revizyonları olarak yürürlüğe alındı. Bunlar TCDD’nin Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesi’nin dört önemli alt proje mukaveleleri oluyor. Vezirhan-Köseköy için 57,4 milyon $, İnönüVezirhan için 213 milyon $, Köseköy-Gebze için 156,6 milyon $ ve Hızlı Tren Deposu yapımı için 54,5 milyon $ ek maliyet revizyonlarının yürürlüğe alındığını belirliyoruz. TEBA, 4 ayrı sektörde 142 adet önemli proje kapsamında 214 adet ihale izledi: TEBA 2015 yılında sizler için Bayındırlık-Tarım, Enerji, Ulaştırma ve Demir-Çelik sektörlerinde toplam 142 önemli proje kapsamında 214 ihale izledi. Bu dönemde geçen yıla nazaran hem önemli proje hem de ihale adetinde düşüş yaşandı. Geçen yıl 205 adet önemli proje kapsamında 270 adet ihale izlenmişti. Burada sizlere önemli bir açıklama yapmak gereğini duyuyoruz. Bu yıl hazırladığımız raporumuzda, kapsama aldığımız “Önemli proje” ve “İhale” niteliğine değişiklik getirdik. Önceki raporlarımızda, TEBA olarak haberini verdiğimiz tüm proje ve iha- 73 lelere yer vermekteydik. Bu raporumuzda, önemli proje ve ihaleleri seçerek, bu böylece bölümümüzü biraz daha sadeleştirdik. Örneğin; bir projede yeni ihaleye açılacağını ve hazırlıklar yapıldığını duyurduysak, ancak yıl içerisinde devamı gelmemişse, yani bu projede bir hareket olmamışsa bu projeyi önemli proje kapsamına almadık. Bunun yanısıra, okuyucularımızın bizzat katılmadığı ve hacim olarak küçük olan ihaleleri yine kapsam dışı bıraktık. İlan ettiğini duyurduğumuz, ancak daha sonra iptal olan ya da yıl içinde yeni bir gelişmesi olmayan hacim olarak küçük ihaleleri de kapsam dışı bıraktık. 2015 yılında ihale sayısının azalmasındaki bir diğer önemli neden, Türkiye’de 2015 yılında iki defa üst üste genel seçimlerin yapılması oldu. Bu nedenle siyasi iktidarın olmadığı bu dönemlerde, kamu kuruluşları ihalelerini durdurmak zorunda kalmışlardır. 2015 yılında izlediğimiz toplam 214 ihalenin yıl içerisinde yüzde 41,6’sından sonuç alındığı görülüyor. Bu dönemde teklif toplama aşamasında olan ihalelerin toplamdaki payı yüzde 27,1 olurken, değerlendirme aşamasında olan ihalelerin payı ise yüzde 18,7 oluyor. Böylece 2014 yılında kamu sektöründe yapılan ihalelerden daha fazla sonuç alındığı ve geçen döneme nazaran teklif toplama aşamasındaki ihalelerin azaldığı görülüyor. Geçtiğimiz yıl sonuç alınan ihalelerin toplamdaki payı yüzde 33,7 olurken, teklif toplama aşamasındaki ihalelerin payı yüzde 44,4 olarak daha yüksek bir orana gelmekteydi. 2015 yılında 89 ihaleden sonuç alındığını, teklif toplama aşamasında 58 ihale bulunduğunu ve değerlendirme aşamasında 40 ihalenin olduğunu görmekteyiz. Bu dönemde iptal edilen ihale sayısı ise 8 oluyor. Kamu sektörü projelerinin ve ihalelerinin sektörler ve nitelikler bazında dağılımı yazımızın sonunda Tablo-I ve II’de görülmektedir. Ulaştırma sektöründe toplam bedeli 2 milyar 806 milyon $ olan 42 mukavele imzalandı: 2015 yılında en çok kamu mukavelesi imzalanan sektör yine Ulaştırma oldu. Ulaştırma sektöründe toplamı 2 milyar 806 milyon $ bedeli bulan 42 mukavele imzalandı. 2014 yılında Ulaştırma sektöründe toplam 1 milyar 836 milyon $’lık 32 mukavele imzalanmıştı TEBA: 2014 Yıllık Raporu. 2015 yılında Ulaştırma sektöründe 76 adet önemli proje kapsamında 142 adet ihale izlendi. Bir önceki yıl Ulaştırma sektöründe 77 adet önemli proje kapsamında 129 adet ihale izlenmişti. Görüldüğü gibi, 2015 yılında, bir önceki yıla oranla Ulaştırma sektöründeki önemli proje adeti aynı kalırken, ihale miktarında artış oldu. Ulaştırma sektöründe 2015 yılında BOTAŞ’ın 4 adet, TCDD’nin 6 adet, Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’nün (AYGM) 3 adet, Devlet Havameydanları İşletmesi’nin (DHMİ) 5 adet, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün (KGM) 2 adet, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) 2 adet, Bursa, İzmir, Antalya, Kocaeli ve Samsun Büyükşehir Belediyelerinin 1’er adet mukaveleleri yer aldı. Bu sektörde; BOTAŞ’ın çelik boru temini, scada sistemi, ham petrol boru hattı deplase işleri için, TCDD’nin demiryolu modernizasyonu, demiryolu deplasmanı, demiryolu yeni hatlar yapımı ve demiryolu sinyalizasyon ve telekomünikasyon yapımları için mukaveleler imzaladığı görülüyor. AYGM’nin İstanbul metro hattı yapımları ve demiryolu bağlantı hatları için, DHMİ’nin havalimanları yapımı için ve KGM’nin devlet ve il yolları rehabilitasyonları ve yapımları için birçok mukavele imzaladıkları belirleniyor. Bunun yanısıra, İBB, Antalya, Kocaeli, Bursa, İzmir ve Samsun Büyükşehir Belediyelerinin metro ve raylı sistem projeleri için önemli mukavelelere imza attıkları tespit ediliyor. 74 Enerji sektöründe toplam bedeli 752 milyon 200 bin $ olan 31 mukavele imzalandı: 2015 yılında Enerji sektöründe toplamı 752 milyon 200 bin $ bedeli bulan 42 mukavele imzalandı. 2014 yılında Enerji sektöründe toplam 398 milyon $’lık 31 mukavele imzalanmıştı TEBA: 2014 Yıllık Raporu. 2015 yılında Enerji sektöründe 45 adet önemli proje kapsamında 47 adet ihale izlendi. Bir önceki yıl Enerji sektöründe 65 adet önemli proje kapsamında 70 adet ihale izlenmişti. Buna göre, 2015 yılında Enerji sektöründe kamu proje ve ihale adetinde bir önceki yıla oranla düşüş görülüyor. 2015 yılında Enerji sektöründe TEİAŞ’ın 29 adet çeşitli elektrik iletim hatları ve trafo merkezi yapımları için mukavele imzaladığı, EÜAŞ’ın da 2 adet rehabilitasyon mukavelesi imzaladığı tespit ediliyor. 2015 yılında, Demir-Çelik sektöründe, ERENCOEDEMİR A.Ş. toplam bedeli 102 milyon $’ı bulan 2 adet mukavele imzaladı. 2014 yılında ERENCO A.Ş. 12 milyon Dolar’lık tek bir mukavele imzalamıştı TEBA:2014 Yıllık Raporu. 2015 yılında Demir-Çelik Sektöründe ERENCO’nun 2 projesi kapsamında 6 adet ihale izlendi. Yerli firmaların 2015’de imzaladıkları mukaveleler: 2015 yılında yerli firmalar, ağırlığı ulaştırma sektöründe olmak üzere Bayındırlık, Tarım ve Enerji sektörlerinde, toplam 3 milyar 377 milyon $’lık mukavele imzaladı. Yerli firmaların en büyük mukaveleleri ulaştırma sektöründe imzaladıkları, toplam 2 milyar 443 milyon $’lık mukaveleye imza attıkları görülüyor. Yerli firmaların Ulaştırma sektöründe imzaladıkları önemli mukaveleler şöyle oldu: Tarım ve Bayındırlık sektörlerinde toplam bedeli 493 milyon 400 bin $ olan 10 mukavele imzalandı: - Alsim-Alarko Grubu İBB ile Kabataş-Mecidiyeköy-Mahmutbey Metro Projesi’nin inşaat ve elektromekanik işleri için 398 milyon $’lık mukavele imzaladı TEBA:1714/ 18 Mayıs 2015. 2015 yılında, Tarım ve Bayındırlık sektörlerinde, hepsi Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından olmak üzere, 493 milyon 400 bin $’ı bulan 10 mukavele imzalandığı belirleniyor. - Çelikler-Gülermak-AZD Praha Ortak Girişimi ile TCDD Samsun-Kalın Demiryolu Modernizasyonu için 280 milyon $’lık mukavele imzaladı TEBA:1733/ 5 Ekim 2015. 2014 yılında DSİ, Tarım sektöründe 613 milyon $’lık 15 mukavele, Bayındırlık sektöründe 51 milyon $’lık 5 mukavele imzalamıştı TEBA: 2014 Yıllık Raporu. 2015 yılında Tarım ve Bayındırlık sektörlerinde, DSİ’nin sulama ve iletim kanalı ile baraj yapımları için toplam 19 proje kapsamında 19 ihale izlendi. 2014 yılında bu sektörlerde toplam 60 proje kapsamında 63 ihale izlenmişti. Demir-Çelik sektöründe, toplam bedeli 102 milyon $ olan 2 adet önemli mukavele imzalandı: - Gülermak-YSE İnşaat İş Ortaklığı ile AYGM Sabiha Gökçen Havalimanı’na Demiryolu Bağlantısı Projesi anahtar teslim yapım işleri için 184 milyon $’lık mukavele imzaladı TEBA:1734/ 6 Kasım 2015. - Makyol İnşaat ile AYGM Antalya 2. Aşama Raylı Sistem Metro Projesi inşaatı için 113,2 milyon $’lık mukavele imzaladı TEBA:1731/ 11 Eylül 2015. Yerli firmaların ayrıca; AYGM ile İstanbul metro projeleri için, İBB ile yine İstanbul’un diğer metroları için, Bursa, İzmir, Antalya, Kocaeli, Samsun Büyükşehir Belediyeleri’nin metro projeleri için 75 toplam 1 milyar 279 milyon $ tutarında mukaveleler imzaladıkları görülüyor. Enerji sektöründe yerli firmaların imzaladıkları mukavelelerin toplam bedeli 510 milyon $’ı bulmakta olup, bunların içerisinde TEİAŞ’ın 600 MVA’lık dönüştürücü istasyonu mukavelesi ve birçok enerji iletim hattı ile trafo merkezleri projelerinin mukaveleleri dikkat çekiyor. Ayrıca bu sektörde EÜAŞ’ın Afşin-Elbistan B Termik Santralı 2. ünite kazan binasının hasarlarının giderilmesi için imzaladığı mukavele yer alıyor. Yerli firmaların Tarım sektöründe DSİ ile baraj sulaması inşaatlarına yönelik imzaladığı 10 ayrı mukavele dikkat çekiyor. Bu mukavelelerin toplam bedeli 493 milyon $’ı buluyor. Yerli firmaların ayrıca KGM ile birçok karayolu yapımı konusunda imzaladıkları mukavelelerin bedeli 366 milyon $’ı bulurken, DHMİ ile havalimanı inşaatları mukaveleleri de 232 milyon $’ı buluyor. Uluslararası firmaların imzaladıkları mukaveleler: 2015 KİM’i içerisinde, uluslararası firmaların imzaladıkları mukaveleler yüzde 17 payla toplam 692 milyon $’ı bulmakta olup, 2014 yılına göre daha çok sayıda ve daha yüksek miktarda mukavele imzaladıkları görülüyor. Uluslararası firmalar 2014 KİM’i içerisinde yüzde 6 pay ile yer almışlar ve imzaladıkları mukavelelerin toplamı 210 milyon $’ı bulmuştu TEBA: 2014 Yıllık Raporu. 2015 yılında uluslararası firmalarla imzalanan mukaveleler içerisinde EÜAŞ Genel Müdürlüğü’nün Keban HES Rehabilitasyonu için Hintli Bharat Electric firması ile imzalamış olduğu 110 milyon $’lık mukavele ilk sırada yer alıyor. Ancak bu mukaveleye yönelik itirazlar mahkeme sürecinde devam ediyor ve mahkemenin mukaveleyi iptal etme olasılığı da bulunuyor. Bu nedenle şimdilik bu mukaveleye mahkeme süreci bitinceye kadar bir soru işareti koymak gerekiyor. Uluslararası firmaların 2015 yılı içerisinde imzaladıkları mukavelelerde ikinci sırada ERENCO’nun ERDEMİR Kapasite Arttırım ve Modernizasyon (KAM) Projesi kapsamında ihaleye açtığı 2. Galvanizleme Hattı’nın yapımına yönelik imzaladığı mukavele geliyor. ERENCO’nun söz konusu iş için Alman Siemens VAI Metals Technologies ve Japon Mitsubishi Hitachi Metals Grubu ile 90 milyon $’lık mukavele imzalamış olduğu görülüyor. Alman Siemens firmasının ayrıca BOTAŞ’ın scada sistemi için 62 milyon $’lık mukavelesi bulunuyor. Öte yandan üçüncü sırada ise Güney Koreli Hyundai-Rotem Grubu’nun İBB ile Hacıosman-Yenikapı Metro Projesi için metro araçlarının teminine yönelik imzalamış olduğu 85 milyon $’lık mukavele geliyor. G. Koreli Hyundai Grubu’nun Türkiye’de yerleşik firması Hyundai Eurotem A.Ş.’nin 2015 yılında ayrıca Antalya Büyükşehir Belediyesi ile Hafif Raylı Sistem Projesi için temin edeceği metro araçlarına yönelik 32 milyon $’lık mukavele imzaladığı görülüyor. Uluslararası firmaların 2015 yılında imzaladıkları dikkati çeken diğer mukavelelerde ise, Çek AZD Praha firmasının AYGM ile imzalanan Sabiha Gökçen Havalimanı Demiryolu Bağlantısı mukavelesindeki 84 milyon $’lık porsiyonu yer alırken, ayrıca Çinli China Electric Power firmasının TEİAŞ’la imzalanan Dönüştürücü İstasyonu mukavelesindeki yine 84 milyon $’lık porsiyonu bulunuyor. Çinli China Electric Power firmasının ayrıca İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Hafif Raylı Sistem Metro Projesi için 85 vagonlu 17 adet tren setine yönelik imzaladığı 77 milyon $’lık mukavelesi var. Fransız Alstom’un Türkiye’de yerleşik Alstom Grid firması ile TEİAŞ’dan Gaz İzoleli Trafo Merkezleri (GIS) ve Güç Trafoları temini için imzalamış olduğu mukavelelerin 50 milyon $’a yaklaştığı ve böylece bir önceki yıla göre kamunun enerji sektöründe yeni bir sıçrama yapmış olduğu görülüyor. 76 Bu arada Çinli Sinosteel firmasının da ERENCO’nun ERDEMİR ve İSDEMİR kapasite arttırım projeleri kapsmaında, yüksek fırın tepe basınç türbinleri için mukavele imzaladığı belirleniyor. 2016 yılında Merkezi Bütçe’nin 1 Nisan’dan itibaren uygulamaya başlayacak olması, bu yıl daha az ihaleden sonuç alınmasını beraberinde getirecek: 2015 yılında, Türkiye’de iki defa genel seçim yapılmış olması nedeniyle, bir önceki yıla göre daha az ihale yapıldığı belirleniyor. 2016 yılında ise, Merkezi Yönetim Bütçesi’nin 3 ay gecikmeli olarak 1 Nisan 2016 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacak olması nedeniyle, kamu kuruluşlarının yapacakları ihaleler için 2015 yılına nazaran daha az bir zaman kullanacakları ifade ediliyor. Kamu kuruluşları, bütçelerini 1 Nisan 2016 tarihinden itibaren uygulamaya alacakları için yıllık ihale programlarını ancak Nisan’dan sonra başlatabilecek, dolayısıyla ihalelerini en erken yılın 2. yarısında ilan edebilecekler. Bu durumda daha uzun zaman gerektiren ihalelerden sonuç alınması ya da teklif alınmasının 2017 yılına sarkabileceği belirtiliyor. 2016 yılında yeni ihalelere açılacak önemli projeler: 2016 yılında, sınırlı dış kredi olanakları her ne kadar kamu ihalelerini olumsuz etkileyecek olsa da, kamu kuruluşları ihaleye açacakları projeler için şimdiden şartname hazırlıklarını yoğun bir şekilde sürdürüyor. 2016 yılında yeni ihalelere açılacak önemli projeler listesine baktığımızda, Ulaştırma sektöründe TCDD’nin, AYGM’nin, İBB’nin, DHMİ’nin ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin önemli projeleri başı çekiyor. Bunun yanısıra, Enerji sektöründe TEİAŞ’ın projeleri yer alıyor. Bu projeleri yazımızın sonunda yer alan Tablo-IV’de yatırım bedelleriyle birlikte görebileceksiniz. 2016 yılında beklenen en büyük ihale paketi Ulaştırma sektöründe TCDD’nin 06 adet Hızlı Tren Seti Temini Projesi için olcak. Bu proje kapsamında TCDD’nin öncelikle 20 adet Hızlı Tren’in ithali için uluslararası bir ihale açması bekleniyor TEBA: Web Sitesi: 15 Ocak 2016. Ulaştırma sektöründe yine TCDD’nin uluslararası ihalelere açacağı birçok yeni projesi yer alıyor. Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesi’nin Doğançay Ripajı yapımı, Kayaş-Kırıkkale Demiryolu Projesi, Aliağa-Çandarlı Demiryolu Bağlantısı Projesi için şartnameler hazırlanmakta olup, yılın 2. yarısında ihalelerin ilan edilmesi bekleniyor. TCDD, Avrupa Birliği (AB) Hibe Programı ile yetiştirildiği takdirde, Halkalı-Kapıkule Yeni Demiryolu Projesi’nin ilk etabı için de yılın 2. yarısında ihale ilan edilebilecek. Yine Bandırma-Bursa-Ayazma-Osmaneli Demiryolu Projesi’nin yeni etabı için ihale şartnameleri hazırlanıyor. Yetiştirilebilirse yılın 2. yarısında ihale ilanı yapılabilecek. TCDD’nin şartnamelerini tamamladığı, ancak finansman aradığı bir diğer yeni projesi de ManisaUşak-Afyonkarahisar Elektrifikasyon, Sinyalizasyon Projesi oluyor. Aynı şekilde finansman aranan bir diğer proje de Yerköy-Kayseri Hızlı Tren Projesi oluyor. Bu projeler için de finansman sağlandığı takdirde, yılın 2. yarısında ihalelerin ilan edilmesi bekleniyor. AYGM’nin yine bu sektörde ihalelere açacağı yeni projeleri bulunuyor. AYGM’nin ilk etapta ihaleye açmayı planladığı İstanbul Yeni Havalimanı ile İstanbul Metroları Bağlantı Hattı için şartname çalışmaları yoğun bir şekilde devam etmekte olup, yılın 2. yarısında ihalenin ilan edilmesi gerekiyor. AYGM’nin ilan ettiği ve tekliflerini 2016 yılının ilk yarısında alacağı Kemalpaşa Lojistik Merkezi Yapım İhalesi de bu dönemde gerçekleşecek. AYGM’nin ayrıca Ankara Metroları için düşündüğü yeni projesi AKM-Gar-Kızılay Metro Hattı inşaatı için beklenen ihalesini yılın 2. yarısında ilan edeceği ifade ediliyor. AYGM, İstanbul Metro Projeleri kapsamında bu yıl Yenikapı-Sefaköy 77 Raylı Sistem Metro Projesi için ihale şartnameleri hazırlıyor. Bu projenin ilk etapta inşaat işlerinin yılın 2. yarısında ihaleye açılabileceği öne sürülüyor. İBB’nin 2016 yılı yatırım programında 1 adeti Metro Aracı temini, 1 adeti Tramvay Hattı Projesi ve 8 adeti Metro Hattı Projeleri olmak üzere toplam 10 adet yeni projesi bulunuyor. Bu projeler içerisinde en büyük hacimli projesi Mahmutbey-Bahçeşehir Metro Hattı Projesi oluyor. için karar verileceğini belirtiyorlar. Bilindiği gibi İBB’nin açacağı büyük ihale paketleri için, uluslararası kredi kuruluşlarınca İBB’nin varlıkları ve nakit gelir akışı dikkate alınarak, Hazine Garantisi olmadan, yeni krediler sağlanabiliyor. Bu arada İBB’nin, dış kredi ile finanse edeceği projeleri için ihale açmadan önce Kalkınma Bakanlığı’ndan, söz konusu projenin dış krediyle finanse edilebilirliğine yönelik onay alması gerekiyor. İBB’nin ihale programının Nisan ayında kesinlik kazanacağını bildiren ilgili kaynaklar, programda yer alan projeler için önce finansman temini 2016 yılında kamu kuruluşlarının ihaleye açacakları yeni önemli projeleri aşağıda sunduğumuz Tablo-IV’de görebileceksiniz. Tablo-I 2015 Kamu Sektörü Önemli̇ Projeler Geli̇şme Raporu PROJE ADETİ Sektörler İHALE ADETİ 2015 2014 2013 2015 2014 2013 BAYINDIRLIK - TARIM 19 60 49 19 63 48 ENERJİ 45 65 52 47 70 39 ULAŞTIRMA 76 77 59 142 129 92 DEMİR-ÇELİK 2 2 2 6 6 4 1 1 2 5 205 163 270 188 EĞİTİM TOPLAM 142 214 Tablo-II İhalelerde Son Durum Miktar (Adet) 2015 2014 Toplam (% Pay) 2013 2015 2014 2013 Teklif Toplama Aşaması 58 120 18 27,1 44,4 9,6 Sonuç Alınan 89 91 115 41,6 33,7 61,4 Değerlendirme Aşaması 40 46 47 18,7 17 24,5 İptal Edilen 8 13 8 3,7 4,8 4,2 Devam Eden 19 8,9 78 Tablo-III Önemli̇ Mukaveleler A- 2015 Yılında Finansmanı Hazır Olan Mukaveleler Proje Adı Mukavele Son Durum Bedeli (1000 $) SEKTÖR: BAYINDIRLIK-TARIM 1. DSİ, Adatepe Sulaması 106.700 1. Kısım Projesi 2. DSİ, Viranşehir Pompaj Sulaması imzalandı. (TEBA: 1733/ 1 Ekim 2015) 96.000 2. Kademe Yapım Projesi 3. DSİ, Mersin-Pamukluk Barajı Sulaması İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1707/ 26 Mart 2015) 64.000 Yapım Projesi 4. DSİ, İmamoğlu Sulaması 2. Kısım Projesi İhaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı ile mukavele İhaleyi kazanan yerli iş ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA:1735/ 15 Kasım 2015) 57.000 İhaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA:1735/ 14 Ekim 2015) 5. DSİ, Kralkızı-Dicle Cazibe Sulaması 43.000 4. Kısım Şebeke Yapımı Projesi 6. DSİ, Ortabahçe Sulaması Projesi İhaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1707/ 25 Mart 2015) 30.000 İhaleyi imzalayan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1704/ 9 Mart 2015) 7. DSİ, 23. Bölge Müdürlüğü, Araç Barajı Projesi 24.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/17 Kasım 2015) 8. DSİ, 3. Bölge Müdürlüğü, Gökpınar Barajı Projesi 23.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1731/ 11 Eylül 2015) 9. DSİ, Mersin Pamukluk Barajı Sulama İletim Kanalı 22.000 imzalandı. (TEBA: 1712/ 30 Nisan 2015) ve Tesisleri Projesi 10. DSİ, 1. Bölge Müdürlüğü, Hocaköy Barajı Projesi İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele 27.700 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/ 17 Kasım 2015) SEKTÖR TOPLAMI 493.400 79 SEKTÖR: ENERJİ 1. EÜAŞ, Afşin Elbistan B Termik Santralı Rehabilitasyon Projesi 2. Ünite kazan binası hasarlarının giderilmesi işi 75.000 EÜAŞ, ihaleyi kazanan Ekon Endüstri firması ile 16 Ocak 2015 tarihinde mukavele imzalandı. (TEBA: 1697/19 Ocak 2015) 2. EÜAŞ, Keban HES Rehabilitasyon Projesi 110.000 Hinti firma ile mukavele imzalanan Proje’de, ihale sonucuna ilişkin Alstom India firması KİK’e yeniden itiraz etti. (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015) 3. TEİAŞ, TBB-2, 600 MVA Back-To-Back Van 126.000 (Türkiye) Dönüştürücü İstasyonu İhaleyi kazanan Türk-Çin firma ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) 4. TEİAŞ, Verbana DGKÇS-Alibeyköy EİH Projesi 55.000 (380 kV) İhaleyi kazanan İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1732/21 Eylül 2015) 5. TEİAŞ, Borçka-İspir-Erzurum EİH Projesi (380 kV) Borçka-İspir Kesimi Yapımı 33.200 İhaleyi kazanan yerli Ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) İspir-Erzurum Kesimi Yapımı 10.700 İhaleyi kazanan yerli ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) 6. TEİAŞ, Hadımköy GIS-Çorlu EİH Projesi (380 kV) 34.700 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) 7. TEİAŞ, Yeşilhisar-Kozan TM EİH Projesi (380 kV) 18.400 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1691/8 Aralık 2014) 8. TEİAŞ, Erzin DGKÇS-Kozan TM EİH Projesi 9.600 (380 kV) 9. TEİAŞ, Cizre-Kızıltepe EİH Projesi (380 kV) İhaleyi kazanan yerli ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) 17.900 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) 10. TEİAŞ, Kızıltepe-Viranşehir EİH Projesi (380 kV) 8.800 İhaleyi kazanan yerli ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) 11. TEİAŞ, Aşağı Kaleköy-Batman 2 EİH Projesi 19.200 (380 kV) 12. TEİAŞ, Yukarı Kaleköy-Tatvan EİH Projesi imzalandı. (TEBA: 1710/20 Nisan 2015) 15.500 (380 kV) 13. TEİAŞ, Aliağa 2 - Soma B EİH Projesi (380 kV) İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı (TEBA: 1720/29 Haziran 2015) 22.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1731/14 Eylül 2015) 80 14. TEİAŞ, Hilvan-Viranşehir EİH Projesi (380 kV) 7.400 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/23 Kasım 2015) 15. TEİAŞ, Osmanca-Ada 2 EİH Projesi (380 kV) 16.900 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/23 Kasım 2015) 16. TEİAŞ, Gelibolu-Unimar EİH Projesi (380 kV) 15.800 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1727/17 Ağustos 2015) 17. TEİAŞ, Gölbaşı Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 12.500 İhaleyi kazanan Alstom Grid Enerji End.A.Ş.+Alkon Gayrimenkul Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1724/27Ttemmuz 2015) 18. TEİAŞ, Belek Gaz İzoleli Trafo Merkezi (154 kV) 6.500 İhaleyi kazanan Alstom Grid Enerji firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1735/19 Ekim 2015) 19. TEİAŞ, Ataşehir Gaz İzoleli Trafo Merkezi (380 kV) 12.000 İhaleyi kazanan Alstom Grid Enerji firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/23 Kasım 2015) 20. TEİAŞ, Çağlayan Gaz İzoleli Trafo Merkezi 14.000 (380 kV) İhaleyi kazanan Alstom Grid Enerji firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/23 Kasım 2015) 21. TEİAŞ, Yeşilhisar Trafo Merkezi 4.000 (380 kV) 22. TEİAŞ, Bornova Gaz İzoleli Trafo Merkezi imzalandı. (TEBA: 1736/26 Ekim 2015) 19.500 (380 kV) 23. TEİAŞ, Ankara-Kayaş Trafo Merkezi Projesi İhaleyi kazanan Best A.Ş. İle mukavele imzalandı. (TEBA: 1743/14 Araık 2015) 17.500 (380 kV) 24. TEİAŞ, Sincan Trafo Merkezi Projesi (380 kV) İhaleyi Best Elektrik firması ile mukavele İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1738/9 Kasım 2015) 5.000 İhaleyi kazanan Best Elektrik firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1731/14 Eylül 2015) 25. TEİAŞ, Germencik Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 15.000 İhaleyi yerli firma kazandı. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) 26. TEİAŞ, Boyabat Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 2.400 İhaleyi kazanan Best Elektrik firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1707/30 Mart 2015) 27. TEİAŞ, Adapazarı 2 DGKÇS Trafo Merkezi Projesi 2.700 (380 kV) İhaleyi kazanan Emta Enerji firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1704/9 Mart 2015) 28. TEİAŞ, Mobil Trafo Merkezi Temini 9.600 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1702/23 Şubat 2015) 81 29. TEİAŞ, Güç Transformatörü ile Yedek Malzemeleri 19.400 İhalesi İhaleyi kazanan Best A.Ş. ve Astor firmaları ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1647/11 Ocak 2016 30. TEİAŞ, Güç ile Oto Transformatörü Ve Yedek 16.000 İhaleyi kazanan Best A.Ş., ABB Elektrik ve Alstom Grid firmaları ile mukavele imzalandı. Malzemeleri Temini İhalesi (TEBA: 1743/14 Aralık 2015) SEKTÖR TOPLAMI: 752.200 SEKTÖR: ULAŞTIRMA 1. BOTAŞ, Çelik Boru Temini Projesi 7.000 İhaleyi kazanan yerli firmalarla mukavele imzalandı. (TEBA: 1726/10 Ağustos 2015) 2. BOTAŞ, Doğalgaz Boru Hatları Scada Sistemi 62.000 İhaleyi kazanan Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. firması ile mukavele imzalandı. Yenileme ve Yedekleme Projesi (TEBA: 1726/10 Ağustos 2015) 3. BOTAŞ, Bozova Bölümü Ham Petrol Boru 12.600 Hatları’nın Deplasesi Yapım Projesi 4. BOTAŞ, Doğalgaz Boru Hattı 3. RTU Projesi İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1701/16 Şubat 2015) 2.700 İhaleyi kazanan Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1698/26 Ocak 2015) 5. TCDD, Ankara-Konya Hızlı Demiryolu Projesi Polatlı-Konya Sinyalizasyon, Telekomünikasyon, 3.500 İhaleyi kazanan Yapı Merkezi firması Gsm-R Ve Ankara Ctc Kumanda Merkezi Sistemleri Ve ile mukavele imzalandı. Alt Kesimlerinin Bakım İşleri (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) 6. TCDD, Palu –Genç-Muş Demiryolu Deplasmanı 256.000 Projesi İhaleyi kazanan yerli ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1730/7 Eylül 2015) 7. TCDD, Samsun- Kalın Demiryolu Modernizasyonu 280.000 Yerli Ortaklık ile mukavele imzalanan projede ilk ray sökümü gerçekleştirildi. Projesi (TEBA:1733/5 Ekim 2015) 8. TCDD, Sinan-Batman Demiryolu Deplase Projesi 14.000 İhaleyi kazanan yerli ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA:1731/14 Eylül 2015) 9. TCDD, Yeni Demiryolu ve Demiryolu İkinci Hat Yapım Projeleri TCDD, Adana-Mersin İstasyonları Arasında 3. ve 4. Hat 87.000 Yapımı Alt Yapı İşleri Anahtar Teslim Yapım 10. TCDD, Afyon- Karakuyu Hattı Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon Projesi İhaleyi kazanan yerli firma grubu ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1696/12 Ocak 2015) 10.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1702/23 Şubat 2015) 82 11. AYGM, Sabiha Gökçen Havalimanı’na Demiryolu Bağlantısı Projesi Anahtar Teslim 184.000 İhaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı’na 169,5 milyon Euro’luk mukavelenin %15’i oranında, 25.425.121,62 Euro değerinde avans ödemesi yapıldı, işin Mart 2018’de tamamlanması öngörülüyor. (TEBA: 1734 / 6 Kasım 2015) Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri 6.000 İhaleyi kazanan İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1727/ 11 Ağustos 2015) 12. AYGM, İstanbul Metro Projeleri Bakırköy-Bahçelievler-Kirazlı Metrosu Metrosu İnşaat 9.000 Yüksel Proje ile mukavele ve Elektromekanik Sistemleri ile Araç Alımına yönelik 28 Mayıs 2015 tarihinde imzalandı Kontrollük, Danışmanlık ve Mühendislik Hizmetleri işi (TEBA: 1717/ 2 Haziran 2015) Bakırköy (İDO)- 260.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile 2015’in ilk çeyreğinde mukavele imzalandı. 22 Ağustos Bahçelievler-Kirazlı Metrosu Yapım işi 2015 tarihli Resmi Gazete’de, proje alanında yer alan taşınmazlar için acele kamulaştırma kararı yayınlandı (TEBA: 1729/24 Ağustos 2015) 13. AYGM, Antalya II Aşama Raylı Sistem Yapım 113.200 Projesi Makyol İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1731/ 11 Eylül 2015) 14. DHMİ. Sabiha-Gökçen Havalimanı II. Pist Yapım Projesi Deplaseler, Yollar ve Tünellerin Yapımı 173.700 Yerli firma ile mukavele imzalandı, yer teslimi yapıldı, iş devam ediyor. (TEBA:1725/3 Ağustos 2015) 15. DHMİ, Sinop Havalimanı Yapım Projesi Yeni Terminal Binası Yapımı 12.000 Yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1710/20 Nisan 2015) 16. DHMİ, Adnan Menderes Havalimanı Apron ve 24.500 Taksiyolu Projesi 17. DHMİ, Çanakkale Havalimanı Terminal Binası (TEBA: 1749/25 Ocak 2016) 11.000 Yapım Projesi 18. DHMİ, Gaziantep Havalimanı Pist Rehabilitasyonu Yerli firma ile mukavele imzalandı. Yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1726/10 Ağustos 2015) 10.800 Yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:/27 Temmuz 2015) 19. KGM, Devlet ve İl Yolları Rehabilitasyon Projesi Antalya Çevre Yolu Yapımı Km:0+000-36+312 83.400 kesminin yapımı Antalya Çevre Yolu Yapım İhalesi 0+000-23+500 Km’leri İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1741/30 Kasım 2015). 63.000 İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1717/8 Haziran 2015) 83 Yenikent-Temelli Yol İnşaatı Yapım İhalesi 52.000 İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1742/7 Aralık 2015) Göksun-Elbistan Devlet Yolu Yapım İhalesi 32.000 İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalndı (TEBA:1745/28 Aralık 2015) Rize Güney Çevreyolu Yapım İhalesi 31.300 İhaleyi kazanan iş ortaklığı ile mukavele imzalandı (TEBA:1749/25 Ocak 2016) Islahiye-Hassa-Kırıkhan Yolu yapım İhalesi 24.000 İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1745/28 Aralık 2015) Kars-Digor-Iğdır Yolu Kars-Digor (Kağızman-Tuzluca) 21.000 Yolu Yapım İhalesi Çorum-Osmancık Yolu yapım İhalesi İhaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı (TEBA:1727/17 Ağustos2015) 20.000 İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1744/21 Aralık 2015) (Çorum-İskilip) Ayr.(Ankara-Çankırı) Ayr. 2.Kısım Yol 17.000 (Çorum-İskilip) Ayr. (Ankara-Çankırı) Ayr. 1.Kısım Yol 11.000 yapım İhalesi Cizre-Şırnak Yolu Cudi-Ortabağ Tünelleri Elektrik İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1729/31 Ağustos 2015) Yapım İhalesi İhaleyi kazanan firmayla mukavele imzalandı (TEBA:1718/15 Haziran 2015. 11.000 Elektromekanik Sistemler İhalesi İhaleyi kazanan ortak girişimle ile mukavele imzalandı (TEBA:1722/13 Temmuz 2015). 20. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kabataş- BeşiktaşAlibeyköy- Mahmutbey Metro Sistem Projesi Kabataş-Mecidiyeköy İnşaat İşleri (6,5 km) ve 398.000 İhaleyi kazanan Alsim Alarko Grubu ile Mecidiyeköy-Mahmutbey Elektromekanik İşleri (18 mukavele imzalandı. km) (TEBA: 1714/18 Mayıs 2015) 21. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Hacıosman- 85.000 İhaleyi Güney Koreli HyundaiRotem Grubu ile mukavele imzalandı. Yenikapı Metro Projesi Metro Aracı Temini (TEBA: 1704/9 Mart 2015) 22. Bursa Büyükşehir Belediyesi Raylı Sistem Projesi Kent Meydanı-Terminal (T2 Hattı) Tramvay Hattı 47.800 İnşaatı 60 adet HRS Aracı Temini ve İşletmeye Alınması İşi İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1739/10 Kasım 2015) 127.000 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1708/6 Nisan 2015) 23. İzmir Büyükşehir Belediyesi, Hafif Raylı Sistem Metro Projesi 85 vagonlu 17 tren setinin temini işi 77.000 İhaleyi kazanan Çinli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1705/ 16 Mart 2015) Halkapınar Bölgesi Yeraltı Yeni Depolama Tesisi 30.900 İhaleyi kazanan yerli ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) 84 24. Antalya Büyükşehir Belediyesi, Hafif Raylı Sistem Metro Projesi 18 adet Metro Aracı Temini 32.000 İhaleyi kazanan Hyundai Eurotem A.Ş. firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1739/16 Kasım 2015) 25. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Tramvay Hattı Yapım Projesi İzmit-Sekapark ve Otogar Arasında Tramvay Hattı 39.000 Yapımı (6,5 km) Gülermak Ağır Sanayi İnşaat firması ile mukavele imzalanan Proje için temel atma töreni gerçekleştirildi. (TEBA: 1736/26 Ekim 2015) 12 Tramvay Aracı Temini 21.300 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1734/12 Ekim 2015) 26. Samsun Büyükşehir Belediyesi, Hafif Raylı Sistem Projesi Gar-Örnek Sanayi, Örnek Sanayi-Tekkeköy Hafif Raylı 30.000 İki kesim için açılan ihaleyi kazanan yerli firma ile mukaveleler imzalandı. Sistem Yapımı (TEBA: 1741/30 Kasım 2015) 8 adet Hafif Raylı Sistem Aracı Temini 13.300 İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1733/5 Ekim 2015) SEKTÖR TOPLAMI: 2.806.000 SEKTÖR: DEMİR-ÇELİK 1. ERENCO-ERDEMİR A.Ş., Kapasite Arttırım ve Modernizayon (KAM) Projesi 2. Galvanizleme Hattı Yapımı 90.000 İhaleyi kazanan Siemens VAI Metals Technologies ve Mitsubishi Hitachi Metals Grubu ile mukavele imzalandı. Proje’nin finansmanının EBRD’den sağlanan 75 milyon Euro’lık finansmanla sağlanması hedefleniyor. (TEBA: 1749/18 Ocak 2016) Yüksek Fırın Tepe Basınç Sistemi Türbinleri 12.000 Çinli Sinosteel firmasıyla mukavele imzalandı. Proje’nin finansmanının EBRD’den sağlanan 75 milyon Euro’lık finansmanla sağlanması hedefleniyor. (TEBA: 1749/18 Ocak 2016) SEKTÖR TOPLAMI: TOPLAM: 102.000 4.153.600 85 Tablo-IV 2016 Yılında İhalelere Açılacak Önemli̇ Projeler Proje Adı Proje Bedeli (1000 $) SEKTÖR: ULAŞTIRMA 1) TCDD, Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesi Geyve - Sapanca Arası (Doğançay Ripajı) Yapım Projesi 200.000 2) TCDD, Bandırma-Bursa-Ayazma-Osmaneli Demiryolu Projesi Yenişehir-Bilecik Alt Yapı İnşaat Yapımı 3) Halkalı-Kapıkule Yeni Demiryolu Projesi Bedeli Bilinmiyor 900.000 Halkalı-Ispartakule İstasyonu Arası Yapım Ispartakule-Çerkezköy Arası Yapım Çerkezköy-Kapıkule Arası Yapım 4) TCDD, Yerköy-Kayseri Hızlı Tren Projesi 850.000 5) TCDD, Mürşitpınar-Şanlıurfa Yeni Demiryolu Projesi 105.000 6) TCDD, Kayaş-Kırıkkale Yeni Demiryolu Projesi 435.000 7) TCDD, 106 Adet Hızlı Tren Seti Temini Projesi 4.200.000 8) TCDD, Aliağa- Çandarlı Demiryolu Bağlantısı Projesi 112.200 9) TCDD, Manisa-Uşak-Afyonkarahisar Elektrifikasyon, Sinyalizasyon Tesisi Projesi 270.000 10) AYGM, Adapazarı-Karasu Limanları ve Sanayi Tesisleri Demiryolu Projesi Alt Yapı İkmal İnşaatı 144.000 11) AYGM, Ankara Metro Projeleri AKM-Gar-Kızılay Metro Hattı Projesi 150.000 12) AYGM, İstanbul Metro Projeleri Yenikapı - Sefaköy Raylı Sistem Projesi 13) AYGM, İstanbul 3. Havalimanı Raylı Sistem Bağlantısı Projesi 1.220.000 Bedeli Bilinmiyor 14) AYGM, Esenboğa Havaalanı Raylı Sistem Bağlantısı Projesi İnşaat ve Elektromekanik İşler (29 km) 15) AYGM, Artvin-Rize Havaalanı Projesi 1.000.000 300.000 86 16) AYGM, Yozgat (Hattuşaş) Havalimanı Projesi 175.000 17) AYGM, Karaman Havaalanı Projesi 69.000 18) AYGM, Edirne-Kırklareli Havaalanı Projesi 74.000 19) AYGM, Batı Antalya Havaalanı Projesi 400.000 20) AYGM, Niğde Aksaray Havaalanı Projesi 87.000 21) DHMİ, Sabiha-Gökçen Havalimanı II. Pist Yapım Projesi Yeni Pist ve Mevcut Pistin Yenilenmesi İşi Yapımı Bedeli Bilinmiyor Üstyapı İşlerinin Yapımı Bedeli Bilinmiyor 22) DHMİ, Milas Bodrum Havalimanı Projesi Pat Sahaları Onarımı 13.000 23) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kaynarca-Pendik-Tuzla Metrosu Projesi 700.000 24) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Ümraniye-Ataşehir-Göztepe Raylı Sistem Projesi 700.000 25) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Çekmeköy-Sultanbeyli Raylı Sistem Projesi 1.135.000 26) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Bağcılar-Halkalı Raylı Sistem Projesi 525.000 27) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Başakşehir-Kayaşehir Metro Hattı Projesi 560.000 28) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Mahmutbey-Bahçeşehir Metro Hattı Projesi 29) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Yenikapı-İncirli-Sefaköy Metro Hattı 1.480.000 530.000 Araç Alımı Projesi 30) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Yenikapı-Havalimanı-Halkalı Metro Hattı 934.000 Araç Alımı 31) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Eminönü - Alibeyköy Tramvay Hattı Projesi 210.000 32) İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Başakşehir, Kayaşehir, Olimpiyatköy Tramvay 185.000 Hattı Projesi 33) Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kuzey Toplu Taşıma Hafif Raylı Sistem Hattı 1.000.000 SEKTÖR: ENERJİ 1) TEİAŞ, Bandırma DGKÇS-Gemlik EİH Projesi (380 kV) 45.000 2) TEİAŞ, Vize Havza TM (380 kV) 13.000 3) TEİAŞ, Ürgüp TM (380 kV) 13.000 87 Tablo-V Geçti̇ği̇mi̇z Yıllarda Sonuçlanan Mukavelelerden Yürürlüğe Gi̇ren Kredi̇ler ve Ek Mali̇yet Revi̇zyonları Proje Adı Mukavele Bedeli veya Maliyet Revizyonu (1.000 $) Son Durum SEKTÖR: ULAŞTIRMA 1)TCDD, Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesi I. Kısım : Vezirhan –Köseköy (104 km) 57.400 Cengiz İnşaat– IC İçtaş ve Çinli Ortak Girişim Grubu’nun yapım işini üstlendiği Proje’de yapılacak 131,5 milyon TL’lik maliyet artışına YPK onayı alındı. (TEBA: 1748/18 Ocak 2016) II. Kısım: İnönü-Vezirhan (54 km) 213.000 Cengiz İnşaat– IC İçtaş ve Çinli Ortak Girişim Grubu’nun yapım işini üstlendiği Proje’de yapılacak 488 milyon TL’lik maliyet artışına YPK onayı alındı. (TEBA: 1748/18 Ocak 2016) III. Etap (Köseköy-Gebze 56 km) 156.600 Kolin İnşaat liderliğindeki İtalyan firmalar konsorsiyumunun yürüttüğü projede 145 milyon Euro’lık maliyet artışına ilişkin YPK onayı alındı. (TEBA: 1703/2 Mart 2015) Hızlı Tren Deposu Yapım Projesi 54.500 Gülermak+Kolin Ortak Girişimi’nin yürüttüğü Proje’nin kapsamında yer aldığı Depo inşaatı için yapılacak 124,7 milyon TL’lik maliyet artışı için YPK onayı alındı. (TEBA: 1748/18 Ocak 2016) TOPLAM 481.500 88 Sektör: Tarım/Bayındırlık Kuruluş: DSİ Genel Müdürlüğü 1. Gömükan Barajı Projesi Anahtar Teslim Yapım 2. Adatepe Sulaması 1. Kısım Anahtar Teslim Yapım 3. Konya Ovası Sulaması Projesi 134 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 307 milyon TL 106,7 Milyon Dolar (Öz kaynaklar) 244,5 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1733/ 1 Ekim 2015) 94,2 Milyon Dolar (Öz kaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 215,9 milyon TL 4. Viranşehir Pompaj Sulaması 2. Kademe Yapım 96 Milyon Dolar (Öz Kaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 219.1 Milyon TL 5. Evreşe Kavak Ovası Sulaması 60 Milyon Dolar (Öz Kaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 137,4 milyon TL 6. Mersin-Pamukluk Barajı Sulaması Yapım Projesi 64 Milyon Dolar (Öz Kaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 146,9 Milyon TL 7. İmamoğlu Sulaması 2. Kısım 57 Milyon Dolar (Öz Kaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 134.4 Milyon TL 8. Kralkızı-Dicle Cazibe Sulaması 4. Kısım Şebeke Yapımı 43 Milyon Dolar (Öz Kaynaklar) Anahtar Teslim Yapım İhale için 36 firma ön yeterlilik başvurusunda bulundu. Değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1737/ 27 Ekim 2015) 98.5 milyon TL İhaleye 15 firma-ortak girişim teklif sundu. (TEBA: 1730/ 14 Eylül 2015) İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1707/ 26 Mart 2015) İhaleye 14 firma - iş ortaklığı teklif sundu. (TEBA: 1730/3 Eylül 2015) İhaleyi kazanan yerli iş ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA:1735/ 15 Kasım 2015) İhaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA:1735/ 14 Ekim 2015) İhaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1707/ 25 Mart 2015) 89 9. Ortabahçe Sulaması Projesi Anahtar Teslim Yapım 10. Sakalıkesik Ovası Sulaması Projesi Anahtar Teslim Yapım 11. 23. Bölge Müdürlüğü, Araç Barajı Projesi Anahtar Teslim Yapım 12. 3. Bölge Müdürlüğü, Gökpınar Barajı Projesi Anahtar Teslim Yapım 13. Mersin Pamukluk Barajı Sulama İletim Kanalı ve Tesisleri Projesi Sulama ve Tesis Yapım 14.Sadak Barajı Sulaması Yapım Anahtar Teslim Yapım 30 Milyon Dolar (Öz Kaynaklar) 66.7 milyon TL 31 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 70 milyon TL 54 milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/17 Kasım 2015) 23 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 53,7 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1731/ 11 Eylül 2015) 22 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 50 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1712/ 30 Nisan 2015) 16,6 Milyon Dolar (Öz kaynaklar) 38,2 milyon TL Bedeli Henüz Bilinmiyor Anahtar Teslim Yapım Bedeli Henüz Bilinmiyor 16.Elazığ İçmesuyu İsale Hattı Yapım Bedeli Henüz Bilinmiyor Anahtar Teslim Yapım Bedeli Henüz Bilinmiyor Anahtar Teslim Yapım İhale, tekliflerin yaklaşık maliyetin çok üzerinde olması sebebiyle iptal edildi. Yeniden ihale açılacak. (TEBA: 1743/ 8 Aralık 2015) 24 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 15.Trabzon İçmesuyu İsale Hattı Yapım 17. 1. Bölge Müdürlüğü, Hocaköy Barajı Projesi İhaleyi imzalayan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1704/ 9 Mart 2015) İhaleye 4 firma/iş ortaklığı teklif getirdi. (TEBA: 1745/ 21 Aralık 2015) 28 firma-iş ortaklığı ön yeterlilik başvurusunda bulundu. (TEBA: 1749/ 19 Ocak 2016) İhale için 27 firma-iş ortaklığı ön yeterlilik başvurusunda bulundu. (TEBA: 1749/ 19 Ocak 2016) 27,7 milyon Dolar (Özkaynaklar) 63,6 milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/ 17 Kasım 2015) 90 18. Viranşehir Pompaj Sulaması 1.kademe Yapım Bedeli Henüz Bilinmiyor Anahtar Teslim Yapım Bedeli Henüz Bilinmiyor 19. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Avrupa Yakası Atık Yakma ve Enerji Üretim Tesisi Projesi 420 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 960 Milyon TL İhalenin son tekilf verme tarihi 18 Şubat 2016. (TEBA: 1746/ 31 Aralık 2015) 10 firma-iş ortaklığının önyeterlilik başvurusunda bulunduğu ihalede önyeterlilik alan firmalar, 4 Şubat 2016’da tekliflerini sunmak üzere davet edildi. (TEBA: 1747/11 Ocak 2016) Sektör: Ulaştırma Kuruluş: TCDD Genel Müdürlüğü 1. Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesi 4.450 Milyon $ (I. Aşama 336 Milyon € İspanyol Hükümet Kredisi II. Aşama 850 Milyon € AYB Kredisi, III. Aşama 400 milyon € AYB Kredisi, 720 Milyon $’lık Çin Exim Kredisi, 293 Milyon € AYB kredisi ve Özkaynaklar) II. Etap (Eskişehir-Köseköy 158 km) 2.150 Milyon $ I. Kısım : Vezirhan –Köseköy (104 km) 1.305 Milyon $ Cengiz İnşaat– IC İçtaş ve Çinli Ortak Girişim Grubu’nun yapım işini üstlendiği Proje’de yapılacak 131,5 milyon TL’lik maliyet artışına YPK onayı alındı. (TEBA: 1748/18 Ocak 2016) II. Kısım: İnönü-Vezirhan (54 km) 840 Milyon $ Cengiz İnşaat– IC İçtaş ve Çinli Ortak Girişim Grubu’nun yapım işini üstlendiği Proje’de yapılacak 488 milyon TL’lik maliyet artışına YPK onayı alındı. (TEBA: 1748/18 Ocak 2016) Geyve-Sapanca Arası (Doğançay Ripajı) Yapım Projesi 200 Milyon $ II. Kesim Sapanca-Doğançay T-26 Tünelinin Geri Kısmının Anahtar Teslim Yapımı 450 Milyon TL TCDD, T-26 Tüneli’nin de yer alacağı Sapanca-Doğançay kesimini ihaleye açmak üzere şartname çalışmaları yapıyor. (TEBA: 1744/21 Aralık 2015) 91 III. Etap (Köseköy-Gebze 56 km) 250 Milyon $ (100 Milyon $ IPA Hibesi ve Özkaynaklar) Köseköy-Gebze Demiryolu Anahtar Teslim Yapım 250 Milyon $ Hızlı Tren Deposu Yapım Projesi 260 Milyon $ (AYB Kredisi) Ankara Yüksek Hızlı Tren Gar Kompleksi Yapım 153.6 Milyon € Başkentray Hızlı Tren Projesi (36 km) Kolin İnşaat liderliğindeki İtalyan firmalar konsorsiyumunun yürüttüğü projede 145 milyon Euro’lık maliyet artışına ilişkin YPK onayı alındı. (TEBA: 1703/2 Mart 2015) Gülermak+Kolin Ortak Girişimi’nin yürüttüğü Proje’nin kapsamında yer aldığı Depo inşaatı için yapılacak 124,7 milyon TL’lik maliyet artışı için YPK onayı alındı. (TEBA: 1748/ 18 Ocak 2016) 460 Milyon $ (Özkaynaklar+AYB Kredisi) Gülermak-Kolin Ortaklığı’nın kazanmış olduğu ihalede, Ortaklığın ihalenin iptaline ilişkin itirazı KİK tarafından reddedildi. (TEBA: 1722/13 Temmuz 2015) Kayaş-Ankara ve Ankara-Sincan kesimleri Anahtar Teslim Yapım 188,8 milyon € 2. Ankara-Konya Hızlı Demiryolu Projesi 880 Milyon $ (ÖzkaynaklarİKB Kredisi) Polatlı-Konya Sinyalizasyon, Telekomünikasyon, Gsm-R Ve Ankara Ctc Kumanda Merkezi Sistemleri Ve Alt Kesimlerinin Bakım İşleri 10,4 Milyon TL İhaleyi kazanan Yapı Merkezi firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) Polatlı-Konya Kamera Sistemi Kurulması Projesi 11,9 Milyon TL Savronik Elektronik-Savronik Sistem firmasının kazandığı ihalede KİK’e itiraz yapıldı. (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) Buğday Pazarı Yüksek Hızlı Tren Garı Yapımı 40 Milyon TL 3. Ankara-Sivas Hızlı Tren Projesi 1.300 Milyon $ (Özkaynaklar) II. Aşama (Kayaş-Kırıkkale kesimi 62 km) 1.135 Milyon TL I. Kesim (Kayaş-Elmadağ) Alt Yapı İşleri 575,4 Milyon TL 25 firma-firma ortaklığının önyeterlilik aldığı ihale, 5 Ocak 2016’ya ertelendi. (TEBA: 1744/21 Aralık 2015) İhalede değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1746/ 4 Ocak 2016) 92 II. Kesim (Elmadağ-Kırıkkale) Altyapı İnşaat İşleri 558,7 Milyon TL 4. Ankara-İzmir Hızlı Tren Projesi 1.850 Milyon $ (Özkaynaklar) İhalede değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1731/14 Eylül 2015) II.Aşama Afyon-Eşme Kesimi Bedeli Bilinmiyor Afyon-Uşak (Banaz) kesimi ve Afyon Direkt Geçişi Altyapı İnşaatı 878,9 Milyon TL İlk açılışta en ucuz teklifi sunan Doğuş İnşaat-Tekfen İnşaat Ortaklığı’nın sunduğu ihaleyi kazandı. (TEBA: 1750/1 Şubat 2016) Uşak (Banaz) –Eşme kesimi Alt Yapı İnşaat İşleri (101 km) Bedeli Bilinmiyor İhaleye 15 firma-ortak girişim önyeterlilik başvurusunda bulundu. (TEBA: 1702/23 Şubat 2015) 5.Bandırma-Bursa-Ayazma-Osmaneli Demiryolu Projesi 500 Milyon $ (Özkaynaklar) Bursa-Yenişehir kesimi Alt Yapı İnşaatı Yapımı (75 km) 393 Milyon TL Proje’nin yatırım maliyetinin arttırılması hedefleniyor. (TEBA: 1698/26 Ocak 2015) Bedeli Bilinmiyor İhale onayı alınan Proje’nin 2. etabı olan hat için güzergah değişiklikleri yapılıyor. Proje’nin yatırım maliyetinin arttırılması hedefleniyor. (TEBA: 1698/26 Ocak 2015) Yenişehir-Bilecik Alt Yapı İnşaat Yapımı (35 km) 6. Palu –Genç-Muş Demiryolu Deplasmanı Projesi 715 Milyon $ (Özkaynaklar) İkmal İşleri Altyapı İşleri 768,1 Milyon TL 7. Sivas-Erzincan Demiryolu Projesi 2.080 Milyon $ (Özkaynaklar) 1. Etap Alt Yapı İnşaatı Anahtar Teslim Yapım (50 km) 125 Milyon TL 8. Toprakkale-Bahçe, Nurdağ-BaşpınarGaziantep-Mustafa Yavuz Demiryolu (GAZİRAY) Projesi 830 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyor 9. Halkalı Kapıkule Yeni Demiryolu Projesi 900 Milyon $ (Özkaynaklar – Dış Kredi) İhaleyi kazanan yerli ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1730/7 Eylül 2015) İhalede değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1726/ 10 Ağustos 2015) 6 firma-ortak girişimin önyeterlilik aldığı ihalede son teklif verme tarihi 3 Şubat 2016’ya ertelendi. (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) 93 Alt Yapı, Üst Yapımı ve mühendislik, müşavirlik, kontrolörlük işleri 2.073 Milyon TL 10. Samsun- Kalın Demiryolu Modernizasyonu Projesi 280 Milyon $ (IPA Fonu + Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 11. Yerköy-Kayseri Hızlı Tren Projesi 258.7 Milyon Euro 1.9 Milyar TL 12. Irmak-Karabük- Zonguldak Demiryolu Hattı Sinyalizasyon, Elektrifikasyon, Telekomünikasyon Tesisleri Projesi 400 Milyon $ (IPA Hibesi ve Özkaynaklar) Sinyalizasyon Tesisi Yapımı 219,9 Milyon € Anahtar Teslim Yapım (6,5 km) 14. Mürşitpınar-Şanlıurfa Kuzey Demiryolu Projesi Anahtar Teslim Yapım 15. Kayaş-Kırıkkale Yeni Demiryolu Projesi Yerli Ortaklık ile mukavele imzalanan projede ilk ray sökümü gerçekleştirildi. (TEBA:1733/5 Ekim 2015) 850 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım (170 km) 13. Sinan-Batman Demiryolu Deplase Projesi 3 kalemde ihale edilmesi hedeflenen Proje için 2016 yılında 150 milyon TL ödenek talep edildi. (TEBA: 1748/18 Ocak 2016) Proje 2015 yılı Yatırım Programı’na alındı. (TEBA: 1696/12 Ocak 2015) Sinyalizasyon işlerini Yapı Merkezi liderliğindeki Ortak Girişim’in yürüttüğü Proje için 2015 yılı 183 milyon TL ödenek tahsis edildi. (TEBA: 1698/26 Ocak 2015) 14 Milyon $ (Özkaynaklar) 40,9 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA:1731/14 Eylül 2015) 105 Milyon $ (Özkaynaklar) 238 Milyon TL Uygulama projeleri hazırlanan Proje için yapım ihalesinin ilan edilmesi hedefleniyor. (TEBA: 1701/16 Şubat 2015) 435 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 996 Milyon TL 16. 106 Adet Hızlı Tren Seti Temini Projesi 4.200 Milyon $ (Özkaynaklar) Önümüzdeki dönemde Yatırım Programı’na alınması hedeflenen Proje için “ÇED gerekli değildir” kararı verildi. (TEBA: 1739/16 Kasım 2015) 94 Hızlı Tren Seti Temini 9,6 Milyar TL 20 adeti acil olarak ilan edilmesi hedeflenen ve 80 adeti yerlilik şartı ile alınacak olan Proje’de ihale hazırlıkları devam ediyor. TCDD 2016 yatırım programına projeyi, 235 milyon Euro İKB kredisi kullanacak şekilde teklif etti. (TEBA Web Sitesi:25 Aralık 2015) 17. Yeni Demiryolu ve Demiryolu İkinci Hat Yapım Projeleri 2.265 Milyon $ (Özkaynaklar) Nemrut Körfezi Demiryolu Bağlantısı Anahtar Teslim Yapım (12 km) 50 Milyon TL İhalenin son teklif verme tarihi 11 Ocak 2016’ya ertelendi. (TEBA: 1744/21 Aralık 2015) Aliağa-Çandarlı Limanı Demiryolu Bağlantısı Yapım Projesi Anahtar Teslim Yapım 257 Milyon TL Projeleri AYGM’den talep edilen ihale için hazırlıklar başlatıldı. (TEBA: 1723/20 Temmuz 2015) Adana-Mersin İstasyonları Arasında 3. ve 4. Hat Yapımı Alt Yapı İşleri Anahtar Teslim Yapım 198,8 milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma grubu ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1696/12 Ocak 2015) Konya-Karaman-Ulukışla-Mersin Demiryolu Projesi Karaman-Ulukışla Kısmı 2. Hat Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyor İhale önyeterlilik listesine ilişkin alınan düzeltici işlem kararı nedeniyle ihalenin son teklif verme tarihi 28 Ocak 2016 oldu. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) Konya-Karaman-Ulukışla-Mersin Demiryolu Hattı Elektrifikasyon Projesi 46,9 Milyon TL İhaleyi yerli firmanın kazanması ardından KİK’e yapılan itirazlar inceleniyor. (TEBA: 1747/11 Ocak 2016) Konya-Karaman-Ulukışla-Mersin Demiryolu Hattı Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon Projesi 55,4 Milyon Euro İhaleyi Savronik Elektronik – Savronik Sistemler firmasının kazanması ardından KİK’e yapılan itirazlar inceleniyor. (TEBA: 1747/11 Ocak 2016). Manisa-Menemen Demiryolu’un 2 ve 3 Hatlı Hale Getirilmesi Altyapı Anahtar Teslim Yapım Bedeli Bilinmiyor İhalenin son teklif verme tarihi 9 Şubat 2016 oldu. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) Adana-İncirlik-Toprakkale İstasyonları Arası 2. Hat Yapımı Bedeli Bilinmiyor İhalenin son teklif verme tarihi 14 Ocak 2016 olarak ilan edildi. (TEBA: 1742/7 Aralık 2015) Arifiye- Pamukova 2. Hat Yapımı Projesi Bedeli Bilinmiyor İhalede önyeterlilik alan alan 6 firma-ortak girişim 4 Şubat 2016 tarihinde teklif verme üzere davet edildi. (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) 116 Milyon TL İhalenin açılmasına yönelik çalışmalar devam ediyor. (TEBA: 1698/26 Ocak 2015) Sincan OSB-Yenikent-Kazan Demiryolu ve 2. Hattın Yapımı Projesi 95 18. Manisa-Uşak- Afyonkarahisar Elektrifikasyon, Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon Tesisi Projesi Anahtar Teslim Yapım 19. Afyon- Karakuyu Hattı Sinyalizasyon ve Telekomünikasyon Projesi Anahtar Teslim Yapım 20. Erzurum Lojistik Merkezi II. Etap Projesi Anahtar Teslim Yapım 21. Karaman OSB Lojistik Merkezi Projesi Anahtar Teslim Yapım 270 Milyon $ (Özkaynaklar) 615 milyon TL Proje’nin İKB kredisi ile finanse edilmesine ilişkin görüşmelere başlandı. (TEBA:1727/17 Ağustos 2015) 10 Milyon $ (Özkaynaklar) 24.2 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1702/23 Şubat 2015) 13 Milyon $ (Özkaynaklar) 37 Milyon TL İhalede değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1741/30 Kasım 2015) 22 Milyon $ (Özkaynaklar) 50 Milyon TL 22. Ankara-İnönü Hat Kesimi Sinyalizasyon, Telekomünikasyon Projesi Bedeli Bilinmiyor (Özkaynaklar) 3 Yıl Süre İle Bakım 10,9 Milyon Euro Proje için ÇED süreci başlatıldı. (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) İhalede itiraz süreci başlatıldı. (TEBA: 1744/21 Aralık 2015) Kuruluş: Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü 1. Marmaray Projesi 5.237 Milyon Dolar (JICA’dan 980 Milyon $, AYB’den 1.050 Milyon €, AKKB’den 300 Milyon € ve Özkaynaklar) Demiryolu Tüp Geçişi 2.173 Milyon Dolar (Japon JICA Kredisi ve Özkaynaklar) Japon Taisei Konsorsiyumu’na projenin nihai hakediş ödemeleri 2015 sonu itibariyle bitecek. Yüklenicinin maliyet artışlarını taşıdığı DAB’ın kararları peyder pey geliyor. (TEBA: 1744/ 18 Aralık 2015) Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı Banliyö Hatlarının İyileştirilmesi 1. 430 Milyon Euro (AYB Kredisi ve AKKB Kredisi) İspanyol OHL Grubu 1 Haziran 2015’te işe tekrar başladı. Saha koridorunda TCDD’ye ait sahaların tasfiyesi konusunda hukuki süreç devam ediyor. (TEBA: 1730 / 4 Eylül 2015) 96 Çeken ve Çekilen Araçların Temini (440 Adet Araç Temini) Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri 2. Adapazarı-Karasu Limanları ve Sanayi Tesisleri Demiryolu Projesi 585 Milyon Euro (AKKB Kredisi) 567 Milyon TL Araçların imalatını Güney Kore’li Rotem Grubu üstlenmişti. Marmaray’ı işleten TCDD, araçları tutan AYGM’den 5’li dizinin son parti 4 adetini de talep etti. Böylece Marmaray’da 5’li diziden toplam 20 adet araç kullanıma alınmış oldu. (TEBA: 1724 / 22 Temmuz 2015) 2016 yılı için talep edilen ödenek tutarı 49 Milyon TL (TEBA: 1746/ 29 Aralık 2015) 320 Milyon Dolar (Özkaynaklar) Adapazarı-Karasu Altyapı İnşaatı 320 Milyon TL Proje’de maliyet artışı sebebiyle yüklenici yerli firma mahkemeye başvurmuştu. Mahkeme süreci devam ediyor. (TEBA: 1703/ 2 Mart 2015) Alt Yapı İkmal İnşaatı 330 Milyon TL 2016’da altyapı inşaatı ihalesinin açılması planlanıyor. İdare altyapı inşaatı için 286 milyon TL ödenek talep etti. 3.Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan Demiryolu (Kars-Ahılkelek-Tiflis-Bakü) (DAP) 83 km’lik hattın ikmal inşaatı işi 277 Million Dolar (Özkaynaklar) 549,2 Milyon TL Proje’nin kalan işleri için ihaleyi kazanan yerli İş Ortaklığının KİK’e yaptığı itirazen şikayet başvurusu reddedildi. (TEBA: 1703/ 2 Mart 2015) 4. Sabiha Gökçen Havalimanı’na Demiryolu Bağlantısı Projesi 408 Milyon Dolar (Özkaynaklar) Anahtar Teslim 169,5 Milyon Euro İhaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı’na 169,5 milyon Euro’luk mukavelenin %15’i oranında, 25.425.121,62 Euro değerinde avans ödemesi yapıldı, işin Mart 2018’de tamamlanması öngörülüyor. (TEBA: 1734 / 6 Kasım 2015) 18 Milyon TL İhaleyi kazanan İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1727/ 11 Ağustos 2015) Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri 5. Ankara Metroları Projesi M4 Tandoğan Keçiören Metro Hattı 1.484 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 274,6 Milyon TL Gülermak+Kolin İnşaat İş Ortaklığı’nın yürüttüğü inşaat işleri tamamlandı. Hattın 2016 yılında işletmeye alınması planlanıyor. (TEBA: 1743/ 7 Aralık 2015) 97 AKM-Gazino İstasyonları arası ve Macunköy Park inşaatı, M4-M1 Bağlantı ve Ankaray uzatma hattı Elektromekanik İşler ve Sinyalizasyon sistemi 42,3 Milyon Euro İhaleye nn düşük teklif 42 Milyon 368 bin Euro ile Alsim Alarko firmasından geldi. (TEBA: 1746/ 29 Aralık 2015) 324 araç temini 391,2 Milyon $ Tasfiye işlemleri tamamlandı. Çin’den gelen 18 adet aracın test işlemleri yapıldı. Ancak şu anda “ihale iptal kararı” olduğu için bu araçların geçici kabulü yapılamıyor. Hatlarda kullanılan ve 2 yıl önce geçici kabulü yapılan Çin’den gelmiş 87 aracın eksikliklerinin tamamlanmasıyla Şubat 2016’da bu araçların kesin kabul işlemine başlanması gerekiyor. (TEBA: Web Sitesi/ 7 Ocak 2016) AKM-Gar-Kızılay Metro Hattı Projesi 350 Milyon TL Proje’nin ÇED Raporu Bakanlığa sunuldu. Projenin güzergah ve istasyon noktaları seçiminin ardından yapım ihalesinin ilanı hedefleniyor (TEBA: 1742/ 3 Aralık 2015) Çayyolu Depo Sahası İnşaatı ve Elektromekanik İşleri 170 Milyon TL KİK, ihaleye teklif sunan 4 firmanın tekliflerinin elenmesine karar verdi. Teklifi elenen bir firma kararı mahkemeye taşıdı. Mahkeme kararı beklenirken idare, ihaleyi kazanan Kolin İnşaat ile sözleşme imzalamaya hazırlanıyor (TEBA: 1748/ 13 Ocak 2016) M4-M1 Metro Hatları, AŞTİ Söğütözü Uzatması Elektromekanik Sistem Temin ve Montaj İşleri ve Macunköy Depo Sahası İlave Hatları Yapımı 47,8 Milyon € Mahkeme’nin aldığı ihalenin iptal kararı için KİK, temyiz başvurusunda bulundu. Ayrıca ihaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı’nın da Mahkeme kararını temyize götürdüğü ileri sürülüyor. Temyiz süreçleri devam ediyor. (TEBA: 1720/ 25 Haziran 2015) 6. İstanbul Metro Projeleri Bakırköy-Bahçelievler-Kirazlı Metrosu Metrosu İnşaat ve Elektromekanik Sistemleri ile Araç Alımına yönelik Kontrollük, Danışmanlık ve Mühendislik Hizmetleri işi Bakırköy (İDO)-Bahçelievler-Kirazlı Metrosu Yapım işi 1,964 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 24.2 Milyon TL Yüksel Proje ile mukavele 28 Mayıs 2015 tarihinde imzalandı . (TEBA: 1717/ 2 Haziran 2015) 241.9 Milyon Euro İhaleyi kazanan yerli firma ile 2015’in ilk çeyreğinde mukavele imzalandı. 22 Ağustos 2015 tarihli Resmi Gazete’de, proje alanında yer alan taşınmazlar için acele kamulaştırma kararı yayınlandı . (TEBA: 1729/24 Ağustos 2015) 98 Yenikapı - Sefaköy Raylı Sistem Projesi 2,800 MiLYON TL 7. Konya Hafif Raylı Sistem Projesi Bedeli Bilinmiyor Etüd Proje ve Mühendislik işi 18 Milyon TL Proje 2016 Yatırım Programına teklif edildi. 2016 yılı harca ödeneği teklifi ise 141 Milyon TL oldu. Hattın araç alımı işi, projenin AYGM’ye devir protokolünde yer almıyor. (TEBA:Web Sitesi/ 5 Ocak 2016) Yüksel Proje’ye mukavele daveti yapılması bekleniyor. (TEBA: 1747/ 7 Ocak 2016) 8. Kemalpaşa Lojistik Merkezi Projesi Bedeli Bilinmiyor 2. Aşama Alt ve üst yapı ikmal inşaatı yapım ihalesi Bedeli Bilinmiyor 19 firma/iş ortaklığı ön yeterlilik başvurusunda bulundu. (TEBA: 1746/ 30 Aralık 2015) Üst yapı İşleri Bedeli Bilinmiyor 2016 yılında YİD modeli ile ihale açılması planlanıyor (TEBA: 1744/ 18 Aralık 2015) 9. Esenboğa Havaalanı Raylı Sistem Bağlantısı Projesi 959 Milyon Dolar (Özkaynaklar) Etüd Proje ve Mühendislik işi İnşaat ve Elektromekanik İşler (29 km) 10. İstanbul 3. Havalimanı Raylı Sistem Bağlantısı Projesi Etüd, Proje ve Mühendislik İşleri 11. 3 Katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi Etüd Proje ve Mühendislik işi 12. Zonguldak-Filyos Limanı Yapım Projesi 3.400 Bin TL 2.305 Milyon TL İhaleyi kazanan İtalyan firma proje çalışmalarına devam ediyor. Süresi yetmeyen firma ek süre talebinde bulundu. (TEBA: 1696/ 12 Ocak 2015) İdare projeyi 2016 yılı yatırım programına alınması için teklif etti. 2016 yılında harcama ödeneğini ise 155 milyon TL olarak teklif etti (TEBA: Web sitesi /5 Ocak 2015) Bedeli Bilinmiyor 12.9 milyon TL Etüd, proje ve mühendislik işlerini üstlenen Yüksel Proje çalışmalarına devam ediyor. Etüd işinin 2016 Temmuz ayında sonlandırılmasının ardından, inşaat ihalesinin 2016 yılının ikinci yarısında ilan edilmesi bekleniyor. (TEBA: 1743/ 11 Aralık 2015) 3.500 Milyon Dolar Bilinmiyor 234 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 12 adet firma/iş ortaklığı ön yeterlilik başvurusunda bulundu. 100 üzerinden 80 puanı alan ilk 6 firmaya teklif vermeleri için davetiye çıkarılacak (TEBA: 1745/ 23 Aralık 2015) 99 Ana-tali mendirek, rıhtım, geri saha dolgusu ve tahkimat işleri (altyapı) 472,5 Milyon TL 13. Antalya II Aşama Raylı Sistem Yapım Projesi 113,2 Milyon Dolar (Özkaynaklar) İnşaat ile Elektromekanik Sistemleri Temin, Montaj ve İşletmeye Alma İşleri 259.4 milyon TL 14. Artvin-Rize Havaalanı Projesi Altyapı ve üstyapı işleri 15. Yozgat (Hattuşaş) Havalimanı Projesi Altyapı ve üstyapı işleri 16. Karaman Havaalanı Projesi Altyapı ve üstyapı işleri 17. Edirne-Kırklareli Havaalanı Altyapı ve üstyapı işleri 18. Batı Antalya Havaalanı Altyapı ve üstyapı işleri 19. Niğde Aksaray Havaalanı Altyapı ve üstyapı işleri KİK, mahkeme kararı doğrultusunda, ihaleyi kazanan yerli İş Ortaklığı’nın teklifinin değerlendirme dışı kaldığını tekrar etti. İş ortaklığı kararı temyize taşımıştı. Temyiz sürecinin sona ermesi bekleniyor. (TEBA: 1738/ 4 Kasım 2015) Makyol İnşaat ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1731/ 11 Eylül 2015) 300 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 750 milyon TL Projenin 2016 yılında alt ve üst yapı işlerinin ihaleye açılması planlanıyor. (TEBA: 1767/ 6 Ocak 2016) 175 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 400 milyon TL Projenin 2016 yılında alt ve üst yapı işlerinin ihaleye açılması planlanıyor. (TEBA: 1767/ 6 Ocak 2016) 69 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 160 milyon TL Projenin alt ve üst yapı işlerinin 2016 yılında ihaleye açılması planlanıyor. (TEBA: 1767/ 6 Ocak 2016) 74 milyon Dolar (Özkaynaklar) 170 Milyon TL Projenin alt ve üst yapı işlerinin 2016 yılında ihaleye açılması planlanıyor. (TEBA: 1767/ 6 Ocak 2016) 400 Milyon Dolar (Özkaynaklar) 900 milyon TL Projenin alt ve üst yapı işlerinin 2016 yılında ihaleye açılması planlanıyor. (TEBA: 1767/ 6 Ocak 2016) 87 milyon Dolar (Özkaynaklar) 200 Milyon TL Projenin alt ve üst yapı işlerinin 2016 yılında ihaleye açılması planlanıyor. (TEBA: 1767/ 6 Ocak 2016) 100 Kuruluş: Belediyeler 1. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Üsküdar- Ümraniye-Dudullu LRT Hattı Metro Sistem Projesi Anahtar Teslim Yapım 126 adet araç alımı 2. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kabataş- Beşiktaş-Alibeyköy- Mahmutbey Metro Sistem Projesi 970 Milyon $ (AYB Kredisi, Özkaynaklar) 564 Milyon € (AYB Kredisi ve Özkaynaklar) Doğuş İnşaat A.Ş.’nin yürüttüğü iş için 2016 Yatırım Programı’nda 596 milyon TL ödenek talep edildi. (TEBA Web Sitesi: 8 Aralık 2015) 119 Milyon € (AYB Kredisi ve Özkaynaklar) Japon Mitsubishi Corp.firması ile mukavele imzalanan araç alımı için 70 milyon TL ödenek talep edildi. (TEBA Web Sitesi: 8 Aralık 2015) 1.900 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) 849 milyon TL Gülermak+Kolin Ortak Girişimi’nin üstlendiği işler için 2016 Yatırım Programı’nda 503 milyon TL ödenek talep edildi. (TEBA Web Sitesi: 8 Aralık 2015) 369 Milyon € İhaleyi kazanan Alsim Alarko Grubu ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1714/18 Mayıs 2015) Mecidiyeköy-Mahmutbey inşaat işleri (18 km) Kabataş-Mecidiyeköy İnşaat İşleri (6,5 km) ve Mecidiyeköy-Mahmutbey Elektromekanik İşleri (18 km) 300 Adet Araç Alımı 277,2 Milyon € 3. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, HacıosmanYenikapı Metro Projesi Metro Aracı Temini 85 Milyon $ 68 Adet Araç Alımı 77.5 milyon € 4. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ataköyİkitelli Metro Projesi İhaleyi Güney Koreli HyundaiRotem Grubu ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1704/ 9 Mart 2015) 365 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım (13,4 km) 338,2 Milyon € 5. İBB, Dudullu-Bostancı Raylı Sistem Metro Projesi Çinli firmanın kazandığı ihale sonucuna ilişkin KİK’e itiraz başvuruları yapıldı. (TEBA: 1741/30 Kasım 2015) İBB’nin sonuçlandırdığı ihaleye ilişkin KİK’e itirazen şikayet başvurusu yapıldı. (TEBA: 1743/14 Aralık 2015) 604 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 558,8 Milyon € İBB’nin sonuçlandırdığı ihaleye ilişkin KİK’e itirazen şikayet başvurusu yapıldı. (TEBA: 1743/14 Aralık 2015) 101 6. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kaynarca-Pendik-Tuzla Metrosu Projesi 700 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım (12 km) 1,600 Milyon TL 7. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, ÜmraniyeAtaşehir-Göztepe Raylı Sistem Projesi 700 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 1,600 Milyon TL 8. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, ÇekmeköySultanbeyli Raylı Sistem Projesi 2,600 Milyon TL 1,200 Milyon TL Anahtar Teslim Yapım (6,6 km) – 64 Adet Araç Alımı 11. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Mahmutbey-Bahçeşehir Metro Hattı Projesi Anahtar Teslim Yapım (16,5 km) – 188 Adet Araç Alımı 12. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Yenikapıİncirli-Sefaköy Metro Hattı Araç Alımı Projesi 256 Adet Araç Alımı 13. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, YenikapıHavalimanı-Halkalı Metro Hattı Araç Alımı Proje, 2015 yılı Yatırım Programı’na alınmak üzere YPK onayına sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015) 525 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 10. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Başakşehir-Kayaşehir Metro Hattı Projesi Proje, 2015 yılı Yatırım Programı’na alınmak üzere YPK onayına sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015) 1.135 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım (18 km) 9. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Bağcılar-Halkalı Raylı Sistem Projesi 2015 yılı Yatırım Programı’na alınmak üzere YPK onayına sunulan Proje kapsamında inşaat ve elektromekanik işler ihalesi şartname çalışmaları başladı. (TEBA: 1747/11 Ocak 2016) Proje, 2015 yılı Yatırım Programı’na alınmak üzere YPK onayına sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015) 560 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) 1,300 Milyon TL 2016 Yılı Yatırım Programı’na alınması beklenen proje için AYGM’den onay bekleniyor. (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015) 1.480 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) 3,400 Milyon TL 2016 Yılı Yatırım Programı’na alınması beklenen proje için AYGM’den onay bekleniyor. (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015) 530 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) 1,220 Milyon TL 934 Milyon $ (Dış Kredi + Özkaynaklar) Proje, 2016 yılı Yatırım Programı’na teklif edildi. (TEBA Web Sitesi: 9 Aralık 2015) 102 314 Adet Araç Alımı 14. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Eminönü Alibeyköy Tramvay Hattı Projesi 2,139 Milyon TL 210 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım (10 km) 492 Milyon TL 15. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Başakşehir, Kayaşehir, Olimpiyatköy Tramvay Hattı Projesi 2016 yılında ihaleye açılması hedeflenen Proje için ÇED süreci başlatıldı. (TEBA: 1739/ 16 Kasım 2015) 185 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım (13 km) 430 Milyon TL 16. Bursa Büyükşehir Belediyesi Raylı Sistem Projesi Proje, 2016 yılı Yatırım Programı’na teklif edildi. (TEBA Web Sitesi: 9 Aralık 2015) 2016 yılında ihaleye açılması hedeflenen Proje için ÇED süreci başlatıldı. (TEBA: 1704/ 9 Mart 2015) 450 Milyon $ (AYB, İller Bankası, EBRD Kredisi ve Özkaynaklar) Kent Meydanı-Terminal (T2 Hattı) Tramvay Hattı İnşaatı 133,8 Milyon TL 60 adet HRS Aracı Temini ve İşletmeye Alınması İşi 117,8 Milyon € İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1739/10 Kasım 2015) İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1708/6 Nisan 2015) 17. İzmir Büyükşehir Belediyesi, Hafif Raylı Sistem Metro Projesi 500 Milyon $ (AYB Kredisi ve Özkaynaklar) Üçkuyular-Konak-Alsancak-Halkapınar Tramvay Hattı Yapımı (13 km)- Karşıyaka-BostanlıMavişehir Tramvay Hattı Yapımı (9,7 km) + araç alımı Yapımı Gülermak İnşaat firması ile tarafından yürütülen Proje için Güney Koreli Hyundai182 Milyon TL + 69 Milyon € Rotem firması ilk araçları 2015 yılı Aralık ayında teslim ediyor. (TEBA: 1735/19 Ekim 2015) 85 vagonlu 17 tren setinin temini işi Halkapınar Bölgesi Yeraltı Yeni Depolama Tesisi 18. Antalya Büyükşehir Belediyesi, Hafif Raylı Sistem Metro Projesi 71.4 Milyon € 92,7 Milyon TL İhaleyi kazanan yerli ortak girişim ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) Bedeli Bilinmiyor 18 adet Metro Aracı Temini 29,4 Milyon € 19. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Tramvay Hattı Yapım Projesi İhaleyi kazanan Çinli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1705/ 16 Mart 2015) 75 Milyon $ (Özkaynaklarİller Bankası Kredisi) İhaleyi kazanan Hyundai Eurotem A.Ş. firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1739/ 16 Kasım 2015) 103 İzmit-Sekapark ve Otogar Arasında Tramvay Hattı Yapımı (6,5 km) 12 Tramvay Aracı Temini 20. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kuzey Toplu Taşıma Hafif Raylı Sistem Hattı 113,9 Milyon TL 19,7 milyon € 2,500 Milyon TL Gar-Örnek Sanayi, Örnek Sanayi-Tekkeköy Hafif Raylı Sistem Yapımı 8 adet Hafif Raylı Sistem Aracı Temini İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1734/12 Ekim 2015) 1 Milyar $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım (33,3 km) 21. Samsun Büyükşehir Belediyesi, Hafif Raylı Sistem Projesi Gülermak Ağır Sanayi İnşaat firması ile mukavele imzalanan Proje için temel atma töreni gerçekleştirildi. (TEBA: 1736/26 Ekim 2015) 2016 yılında ihaleye açılması hedeflenen Proje için ÇED başvurusu yapıldı. (TEBA: 1712/4 Mayıs 2015) 53 Milyon $ (Özkaynaklar) 85 Milyon TL İki kesim için açılan ihaleyi kazanan yerli firma ile mukaveleler imzalandı. (TEBA: 1741/30 Kasım 2015) 12,3 Milyon € İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1733/5 Ekim 2015) Kuruluş: DHMİ Genel Müdürlüğü 1. Sabiha-Gökçen Havalimanı II. Pist Yapım Projesi Bedeli Bilinmiyor Deplaseler, Yollar ve Tünellerin Yapımı 486.4 Milyon TL Yerli firma ile mukavele imzalandı, yer teslimi yapıldı, iş devam ediyor. (TEBA:1725/3 Ağustos 2015) Yeni Pist ve Mevcut Pistin Yenilenmesi İşi Yapımı Bedeli Bilinmiyor 2016 yılında ihale açılması planlanıyor. Üstyapı İşlerinin Yapımı Bedeli Bilinmiyor 2016 yılında ihale açılması planlanıyor. 2. Esenboğa Havalimanı Yapım Projesi 38 Milyon $ (Özkaynaklar) Pat Sahaları Yapımı 113,8 Milyon TL 3. Sinop Havalimanı Yapım Projesi 13,6 Milyon $ (Özkaynaklar) Yeni Terminal Binası Yapımı 30,9 Milyon TL İhalede teklifler alındı, değerlendirme devam ediyor. (TEBA:1742/7 Aralık 2015) Yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1710/20 Nisan 2015) 104 Teknik Blok ve Kule Kompleksi Yapımı 6,5 milyon TL 4. Adnan Menderes Havalimanı Apron ve Taksiyolu Projesi 24,5 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 73,6 Milyon TL 5. Çanakkale Havalimanı Terminal Binası Yapım Projesi 11 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 32,2 Milyon TL 6. Kars Havalimanı Pat Sahaları Yapım Projesi 14,2 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 42,6 Milyon TL 7. Milas Bodrum Havalimanı Projesi 13,5 Milyon $ (Özkaynaklar) Pat Sahaları Onarımı 30 Milyon TL (2015 Yatırım Programı bedeli) Teknik Blok ve Kule Yapımı 8,5 Milyon TL 8. Gaziantep Havalimanı Pist Rehabilitasyonu 10,8 Milyon $ İkmal inşaatı 29,4 Milyon TL Yerli firma ile mukavele imzalandı, yer teslimi yapıldı. (TEBA:1730/7 Eylül 2015) Yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1749/ 25 Ocak 2016) Yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1726/10 Ağustos 2015) İhalede teklifler alındı. (TEBA:1741/30 Kasım 2015) Proje bedelinin revizyonu için Kalkınma Bakanlığı’na başvuruldu. 2016 yılında ihale açılması planlanıyor. (TEBA:1698/26 Ocak 2015) Yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:1738/ 9 Kasım 2015) Yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA:/27 Temmuz 2015) Kuruluş: Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) 1. Devlet ve İl Yolları Rehabilitasyon Projesi 1.091 Milyon $ (Özkaynaklar) Yol Yapım İnşaatları Trabzon-Aşkale Yolu Zigana Tuneli Yapım Projesi 221.4 Milyon $ (Özkaynaklar) Trabzan-Aşkale Yolu Zigana Tüneli (Bağlantı Yolları Dahil) Km:45+180-59+39495g/66+79701i Kesminin yapımı 507 milyon TL. Silifke-Mut Yolu Yapım İhalesi 129 Milyon $ (Özkaynaklar) İhale iptal edildi (TEBA:1734/12 Ekim 2015) 105 Km:16+700-69+850 kesiminin yapımı 294.8 Milyon TL. Malatya Çevre Yolu Yapı İhalesi 126.2 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:0+000-44+800 kesminin (Bağlantı Yolu Km:0+000-8+667.39 kesimi dahil) Yapımı 289 Milyon TL. Antalya Çevre Yolu Yapım İhalesi 83.4 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:0+000-36+312 kesminin yapımı 238.6 Milyon TL. Antalya Çevre Yolu Yapım İhalesi 63 Milyon $ (Özkaynaklar) Antalya Çevre Yolunun 0+000-23+500 Km’leri Yapım İhalesi Yusufeli-Artvin, Yusufeli-Sarıgöl, YusufeliÖğdem Yol Yapım Projesi Km:24+900.00-38+215.07 arası, Km:0+000,008+593.81 ve 0+000,00-1+680,44 kesimlerinin yapımı 169.9 Milyon TL. 164.8 Milyon TL. 52 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:0+000-39+699.79 Kesimi Yapım ihalesi 139.8 Milyon TL İzmit Kandıra Yolu Yapım Projesi 59 Milyon $ (Özkaynaklar) Kahta-Narince-Siverek Yolu Yapım İhalesi Km:2+785-44+291.64 Kesminin yapımı İhale iptal edildi (TEBA:1738/9 Kasım 2015) İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1741/30 Kasım 2015). İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1717/8 Haziran 2015) 72 Milyon $ (Özkaynaklar) Yenikent-Temelli Yol İnşaatı Yapım İhalesi Km:0+000-3+200 ve Km:0+000-37+418 40 firma-ortak girişimin teklif getirdiği ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA:1742/7 Aralık 2015) 134.6 Milyon TL. 29 firma-ortak girişimin teklif getirdiği ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA:1742/7 Aralık 2015) İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1742/7 Aralık 2015) 41 firma-ortak girişiminteklif getirdiği ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA:1734/12 Ekim 2015) 52 Milyon $ (Özkaynaklar) 118.8 Milyon TL. Göksun-Elbistan Devlet Yolu Yapım İhalesi 32 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:5+500-60+000 kesminin yapımı 90.6 Milyon TL 15 firma-ortak girişimin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor (TEBA:1721/6 Temmuz 2015) İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalndı (TEBA:1745/28 Aralık 2015) 106 Rize Güney Çevreyolu Yapım İhalesi 31,3 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:0+000-4+289.10 kisminin yapımı 91.6 Milyon TL. Ankara-Polatlı-Sivrihisar Devlet Yolu Yapım İhaleleri 39 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:17+651-82+341 (I.Kısım) ve Km:82+341138+700 Kesimi (II.Kısım) yapım İhaleleri 88.8 Milyon TL. Islahiye-Hassa-Kırıkhan Yolu yapım İhalesi 24 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:24+350-84+000 kesminin yapımı 69.7 Milyon TL. Kars-Digor-Iğdır Yolu Kars-Digor (Kağızman-Tuzluca) Yolu Yapım İhalesi 21 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:0+000-78+993.68 Kesminin Yapımı 61.2 Milyon TL. Çorum-Osmancık Yolu yapım İhalesi 20 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:0+000-18+299.53 ve Km:0+000-25+306.48 kesminin yapımı 56 Milyon TL. (Çorum-İskilip) Ayr.(Ankara-Çankırı) Ayr. 2.Kısım Yol Yapım İhalesi 17 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:47+650-85+817,16 kesminin yapımı 47.1 Milyon TL. Kontrol Sistemleri Yapım İhalesi 17 Milyon $ (Özkaynaklar) Hopa-Borçka Cankurtaran Tünelleri Elektromekanik kontrol sistemleri yapım ihalesi 39.8 Milyon TL. Kastamonu-Çankırı Yolu Tünel ElektrikElektromekanik Kontrol Sistemleri Yapım İhalesi 14 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:32+150-43+996 arası ılgaz Tünelleri Elektromekanik kontrol sistemleri yapım ihalesi 32.4 Milyon TL. İhaleyi kazanan iş ortaklığı ile mukavele imzalandı (TEBA:1749/25 Ocak 2016) Her iki kesim içinde 23’er adet firma-ortak girişim teklif getirdiği ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor (TEBA:1743/14 Aralık2015) İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1745/28 Aralık 2015) İhaleyi kazanan ortak girişim ile mukavele imzalandı (TEBA:1727/17 Ağustos2015) İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1744/21 Aralık 2015) İhaleyi kazanan firma ile mukavele imzalandı (TEBA:1729/31 Ağustos 2015) 14 firma-ortak girişimin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor (TEBA:1722/13 Temmuz 2015) 13 firma-ortak girişimin teklif sunduğu ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor (TEBA:1722/13 Temmuz 2015) 107 (Çorum-İskilip) Ayr. (Ankara-Çankırı) Ayr. 1.Kısım Yol yapım İhalesi 11 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:0+000-47+650 Kesminin yapımı 30.9 Milyon TL. İzmir-Aydın, İzmir-Çeşme Otoyolu ve Çevre Yolu Büyük Üstyapı iyileştirme ve üstyapı teşkili işi ihalesi 13 Milyon $ (Özkaynaklar) İzmir-Aydın, İzmir-Çeşme Otoyolu ve Çevre Yolu Büyük Üstyapı iyileştirme ve üstyapı teşkili işi ihalesi 30.6 Milyon TL. Cizre-Şırnak Yolu Cudi-Ortabağ Tünelleri Elektrik Elektromekanik Sistemler İhalesi 11 Milyon $ (Özkaynaklar) Km:10+000-56+930 Elektromekanik kontrol sistemleri yapım ihalesi 30.4 Milyon TL. İhaleyi kazanan firmayla mukavele imzalandı (TEBA:1718/15 Haziran 2015. 9 firma-ortak girişiminin teklif getirdiği ihalede değerlendirme çalışmaları sürüyor. (TEBA:1727/17 Ağustos 2015) İhaleyi kazanan ortak girişimle ile mukavele imzalandı (TEBA:1722/13 Temmuz 2015). KGM, (Ardahan-Kars) Ayr.-Çıldır-Aktaş Yolu Yapım Projesi KGM, (Ardahan-Kars) Ayr.-Çıldır-Aktaş Yolu Km:0+000-16+310 kesminin yapımı. 27 Ocak 2015 tarihinde ihale teklifleri alınacak (TEBA:1745/ 28 Aralık 2015) Kuruluş: BOTAŞ Genel Müdürlüğü 1. Şırnak Doğal Gaz Boru Hattı Projesi Anahtar Teslim Yapım 2. Gaziantep Ham Petrol Boru Hatlarının Deplasesi Projesi Anahtar Teslim Yapım 88 Milyon $ (Özkaynaklar) 200 Milyon TL 6 Milyon $ (Özkaynaklar) 17,3 Milyon TL 3. Çelik Boru Temini Projesi 7 Milyon $ (Özkaynaklar) 4 Kısımda Çelik Boru Temini 21,1 Milyon TL 4. Doğalgaz Boru Hatları Scada Sistemi Yenileme ve Yedekleme Projesi Anahtar Teslim Yapım Uluslararası ihalenin son teklif verme tarihi 9 Şubat 2016 oldu. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) İhalede ilk açılışta en ucuz teklif, yerli firmadan geldi. (TEBA: 1733/5 Ekim 2015) İhaleyi kazanan yerli firmalarla mukavele imzalandı. (TEBA: 1726/10 Ağustos 2015) 6,2 Milyon $ (Özkaynaklar) 5.7 milyon Euro İhaleyi kazanan Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1726/10 Ağustos 2015) 108 5. Bozova Bölümü Ham Petrol Boru Hatları’nın Deplasesi Yapım Projesi Anahtar Teslim Yapım 6. Doğalgaz Boru Hattı 3. RTU Projesi 3.RTU Temini ve Tesisi 12,6 Milyon $ (Özkaynaklar) 12,6 Milyon $ İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1701/16 Şubat 2015) 2,7 Milyon $ (Özkaynaklar) 2,7 Milyon $ İhaleyi kazanan Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1698/ 26 Ocak 2015) Sektör: Demir-Çelik Kuruluş: ERENCO-ERDEMİR A.Ş. 1. Kapasite Arttırım ve Modernizayon (KAM) Projesi Bedeli Bilinmiyor (Özkaynaklar ve Kredi) 2. Galvanizleme Hattı Yapımı 90 Milyon $ İhaleyi kazanan Siemens VAI Metals Technologies ve Mitsubishi Hitachi Metals Grubu ile mukavele imzalandı. Proje’nin finansmanının EBRD’den sağlanan 75 milyon Euro’lık finansmanla sağlanması hedefleniyor. (TEBA: 1749/18 Ocak 2016) Yüksek Fırın Tepe Basınç Sistemi Türbinleri 12 Milyon $ Çinli Sino Steel firmasıyla mukavele imzalandı. Proje’nin finansmanının EBRD’den sağlanan 75 milyon Euro’lık finansmanla sağlanması hedefleniyor. (TEBA: 1749/18 Ocak 2016) II. Soğuk Haddehane Asitleme ve Tandem Hattı Modernizasyonu 43 Milyon $ Japon Marubeni Corp., Mitsubishi Heavy Int., Hitachi, Siemens ve Vai firmaları ile teknik müzakerelere başlanan Proje için “ÇED gerekli değilir” kararı verildi. (TEBA: 1727/17 Ağustos 2015) VI. Buhar Kazanı Yapımı 10 Milyon $ Yeterli görülen firmalardan revize tekliflerin alındığı Proje için ÇED başvrusu yapıldı. (TEBA Web Sitesi:26 Haziran 2015) 109 Kuruluş: ERENCO-İSDEMİR A.Ş. 1. Kapasite Arttırım ve Modernizayon (KAM) Projesi Bedeli Bilinmiyor (Özkaynaklar ve Kredi) Sıcak Haddane Modernizasyonu 62.8 Milyon $ Japon Marubeni-MitsubishiHitachi-Siemens Grubu ile mukavele müzakereleri devam ediyor. (TEBA: 1708/6 Nisan 2015) VIII. Hava Ayrıştırma Tesisi 50 Milyon $ Çinli SASPG firması ile teknik müzakerelere başladı. (1726/10 Ağustos 2015). Sektör: Enerji Kuruluş: Elektrik Üretim A.Ş. 1. Ambarlı Fuel-Oil Santralı Kapasite Arttırım Modernizasyonu -KAM II Projesi 1.500 Milyon $ Özkaynaklar 1., 2. ve 3. Üniteler Anahtar Teslim Yapım 3.436 Milyon TL 2. Ambarlı Doğalgaz Santralı 2 Adet Gaz Türbini Bakım İhalesi 100 Milyon $ (Özkaynaklar) Bakım İşi 3. Afşin Elbistan B Termik Santralı Rehabilitasyon Projesi 2. Ünite kazan binası hasarlarının giderilmesi işi 4. Keban HES Rehabilitasyon Projesi Türbin-Generatör Rehabilitasyon İşi 5. Karakaya HES Rehabilitasyon Projesi 101 Milyon Euro 2016 Yılı Yatırım Programı’na teklif edilen Proje’ye ilişkin ETKB ve Kalkınma Bakanlığı müzakerelere devam ediyor. (TEBA: 1742/7 Aralık 2015) İhale iptal edildi. (TEBA: 1744/21 Aralık 2015) 75 Milyon $ Özkaynaklar 57.7 Milyon Euro EÜAŞ, ihaleyi kazanan yerli firma ile 16 Ocak 2015 tarihinde mukavele imzalandı (TEBA: 1697/19 Ocak 2015) 110 Milyon $ Özkaynaklar 63,8 milyon Euro 53 Milyon $ Özkaynaklar Hintli firma ile mukavele imzalanan Proje’de, ihale sonucuna ilişkin Alstom India firması KİK’e yeniden itiraz etti. (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015) 110 6 Türbin Çarkının Rehabilitasyonu İşi 120 Milyon TL 6. Dicle HES’in Rehabilitasyonu Projesi 4.3 Milyon $ Özkaynaklar Scada Kontrol Sistemlerinin Yenilenmesi 3.6 Milyon Euro İptal edilen ihaleye yönelik mahkeme kararı ile incelemeye alınan Alstom firmasının teklifi yine uygun bulunmadı. Andritz Hydro’nun mahkeme kararı bekleniyor. (TEBA Web Sitesi: 29 Aralık 2015) İhaleyi kazanan Hırvat firma işle mukavele imzalandı. (TEBA: 1698/26 Ocak 2015) Kuruluş: TEİAŞ Genel Müdürlüğü 1. TBB-2, 600 MVA Back-To-Back Van (Türkiye) Dönüştürücü İstasyonu Anahtar Teslim Yapım 2. Verbana DGKÇS-Alibeyköy EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 3. Bandırma DGKÇS-Gemlik EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 4. Borçka-İspir-Erzurum EİH Projesi (380 kV) 126 Milyon $ (Özkaynaklar) 126 Milyon TL İhaleyi kazanan Türk-Çin firma ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1745/28 Aralık 2015) 55 Milyon $ (Özkaynaklar) 128 Milyon TL İhaleyi kazanan İş Ortaklığı ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1732/21 Eylül 2015) 45 Milyon $ (Özkaynaklar) 102.5 Milyon TL İhaleye açılması hedeflenen proje için ÇED olumlu kararı verildi. (TEBA: 1724/27 Temmuz 2015) 43 Milyon $ (Özkaynaklar) Borçka-İspir Kesimi Yapımı 33,2 Milyon $ İhaleyi kazanan yerli Ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) İspir-Erzurum Kesimi Yapımı 5,4 milyon $ + 12.2 milyon TL İhaleyi kazanan yerli ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) 5. Hadımköy GIS-Çorlu EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 6. Yeşilhisar-Kozan TM EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 35 Milyon $ (Özkaynaklar) 34,7 Milyon $ İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) 18 Milyon $ (Özkaynaklar) 18,4 Milyon $ İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1691/8 Aralık 2014) 111 7. Erzin DGKÇS-Kozan TM EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 10 Milyon $ (Özkaynaklar) 9,6 Milyon $ 8. Cizre-Kızıltepe EİH Projesi (380 kV) 18 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 17,9 Milyon $ 9. Kızıltepe-Viranşehir EİH Projesi (380 kV) 9 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 8,8 Milyon $ 10. Aşağı Kaleköy-Batman 2 EİH Projesi (380 kV) 19 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 19.2 Milyon $ 11. Yukarı Kaleköy-Tatvan EİH Projesi (380 kV) 15,5 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 15,5 Milyon TL 12. Aliağa 2 - Soma B EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 13. Hilvan-Viranşehir EİH Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım İhaleyi kazanan yerli ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) İhaleyi kazanan yerli ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1700/9 Şubat 2015) İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1710/20 Nisan 2015) İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı (TEBA: 1720/29 Haziran 2015) 22 Milyon $ (Özkaynaklar) 22 Milyon $ İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1731/14 Eylül 2015) 7,4 Milyon $ (Özkaynaklar) 7,4 Milyon $ 14. Osmanca-Ada 2 EİH Projesi (380 kV) 16,9 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 16,9 Milyon $ 15. Gelibolu-Unimar EİH Projesi (380 kV) 15,8 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 15,8 Milyon $ 16. Van – Siirt TM Brş. Noktası EİH Projesi (380 kV) 20,5 Milyon $ (Özkaynaklar) İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/23 Kasım 2015) İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/23 Kasım 2015) İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1727/17 Ağustos 2015) 112 Anahtar Teslim Yapım 17. Vize Havza Trafo Merkezi Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 18. Hadımköy OSB Gaz İzoleli Trafo Merkezi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 19. Ürgüp Trafo Merkezi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 20,5 Milyon $ 13 Milyon $ (Özkaynaklar -Dünya Bankası Kredisi) 30 Milyon TL 67 Milyon TL 30 Milyon TL Anahtar Teslim Yapım 29,3 Milyon TL 15,7 Milyon TL 22. Ataşehir Gaz İzoleli Trafo Merkezi (380 kV) 12 Milyon $ (Özkaynaklar) 11 Milyon € 23. Çağlayan Gaz İzoleli Trafo Merkezi (380 kV) 14 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 12,8 Milyon € Anahtar Teslim Yapım İhalenin açılmasına yönelik Dünya Bankası onayı alınıyor. (TEBA: 1749/25 Ocak 2016) İhaleyi kazanan Alstom Grid Enerji End.A.Ş.+Alkon Gayrimenkul Ortak Girişimi ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1724/27Ttemmuz 2015) 6,5 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 24. Yeşilhisar Trafo Merkezi (380 kV) İhale 8 Şubat 2016’ya ertelendi. (TEBA: 1749/25 Ocak 2016) 13 Milyon $ (Özkaynaklar -Dünya Bankası Kredisi) 12.5 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım İhalenin açılmasına yönelik Dünya Bankası onayı alınıyor. (TEBA: 1747/11 Ocak 2015) 29 Milyon $ (ÖzkaynaklarDünya Bankası Kredisi) 20. Gölbaşı Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 21. Belek Gaz İzoleli Trafo Merkezi (154 kV) İhalede değerlendirme çalışmaları devam ediyor. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) İhaleyi kazanan Alstom Grid Enerji firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1735/ 19 Ekim 2015) İhaleyi kazanan Alstom Grid Enerji firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/ 23 Kasım 2015) İhaleyi kazanan Alstom Grid Enerji firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/ 23 Kasım 2015) 4 Milyon $ (Özkaynaklar) 10 Milyon TL İhaleyi Best Elektrik firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1736/26 Ekim 2015) 113 25. Bornova Gaz İzoleli Trafo Merkezi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 19,5 Milyon $ (Özkaynaklar) 3.7 Milyon € - 15.4 Milyon Dolar 26. Ankara-Kayaş Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 17,5 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 40,9 Milyon TL 27. Kızıltepe Trafo Merkezi Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 28. Sincan Trafo Merkezi Projesi (380 kV) Anahtar Teslim Yapım 29. Soma B Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 4,5 Milyon TL 11,7 Milyon TL 15 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 34,3 Milyon TL Anahtar Teslim Yapım 33. Mobil Trafo Merkezi Temini Mobil Trafo merkezi ve Yedek malzemeleri temini 34. Çanakkale 380 kV Lapseki-2 Sütlüce-2 Denizaltı Kablosu Interfaceleri Projesi (380 kV) İhaleyi kazanan Best Elektrik firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1731/14 Eylül 2015) 7,2 Milyon $ (Özkaynaklar) 30. Germencik Trafo Merkezi Projesi (380 kV) 32. Adapazarı 2 DGKÇS Trafo Merkezi Projesi (380 kV) İhaleyi kazanan yerli ortaklık ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1740/23 Kasım 2015) 5 Milyon $ (Özkaynaklar) 16,6 Milyon TL Anahtar Teslim Yapım İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1738/9 Kasım 2015) 2 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 31. Boyabat Trafo Merkezi Projesi (380 kV) İhaleyi kazanan Best A.Ş. İle mukavele imzalandı. (TEBA: 1743/14 Araık 2015) İhale teklifleri alındı. (TEBA: 1747/11 Ocak 2015) İhaleyi yerli firma kazandı. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) 2,4 Milyon $ (Özkaynaklar) 5,5 Milyon TL İhaleyi kazanan Best Elektrik firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1707/30 Mart 2015) 2,7 Milyon $ (Özkaynaklar) 6,2 Milyon TL İhaleyi kazanan Emta Enerji firması ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1704/9 Mart 2015) 9,6 Milyon $ (Özkaynaklar) 8,9 Milyon € İhaleyi kazanan yerli firma ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1702/23 Şubat 2015) 3 Milyon $ (Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 7,2 Milyon TL 35. Güç Transformatörü ile Yedek Malzemeleri İhalesi 19,4 Milyon $ (Özkaynaklar) İhale teklifleri alındı. (TEBA: 1746/4 Ocak 2016) 114 27 Kalem Malzeme Temini 36. Güç ile Oto Transformatörü Ve Yedek Malzemeleri Temini İhalesi 44,6 Milyon TL 16 Milyon $ (Özkaynaklar) 12 Kalem Malzeme Temini 37. Şönt-Reaktör Temini İhalesi İhaleyi kazanan Best A.Ş. ve Astor firmaları ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1647/; 11 Ocak 2016 14,8 Milyon € İhaleyi kazanan Best A.Ş., ABB Elektrik ve Alstom Grid firmaları ile mukavele imzalandı. (TEBA: 1743/14 Aralık 2015) 13,5 Milyon $ (Dünya Bankası Kredisi) Toplam 16 adet Üç-Fazlı Şönt Reaktör Temini 12,5 Milyon € İhaleye ilk açılışta en ucuz teklif, Best A.Ş. firmasından geldi. (TEBA: 1743/14 Aralık 2015) Kuruluş: DSİ Genel Müdürlüğü 1. Yusufeli Barajı ve HES Projesi 637 milyon Dolar (Özkaynaklar) Elektromekanik Teçhizatlarının Temini 74.2 milyon Euro İhaleyi, tüm belgeleri ve diğer istenilen hususları teklifinde uygun görülen, %100 yerli imalat teklif eden Andritz Hydro firması kazandı. (TEBA Web Sitesi/ 23 Kasım 2015) İnşaat İşleri Yapım 487 Milyon TL Limak-Cengiz-Kolin Ortak Girişimi’nin üstlendiği inşaat çalışmalarında, Aralık 2015 itibarıyla %66 fiziki gerçekleşmeye ulaşıldı. Baraj inşaatının 2019 yılında tamamlanması öngörülüyor. 2. Deriner Barajı ve HES Projesi 3,4 Milyar $ (Kredi+Özkaynaklar) Anahtar Teslim Yapım 715 Milyon $ Erg İnşaat liderliğindeki Rus Tecnostroy Export, Fransız Alstom Power ve Avusturyalı Andritz Hydro firmalar konsorsiyumunca yapımı tamamlanan barajda 2015 Haziran ayında 298 milyon kWh elektrik enerjisi üretilerek, ülke ekonomisine 68 milyon 540 bin TL katkı sağlandı (TEBA: 1722/ 8 Temmuz 2015) 115 Yenilenebilir ve Temiz Enerji İçin Çözüm Ortağınız Su, genellikle cazibe ve ilham kaynağı- ve güvenilirliğine inanmaktadır. Yeni ekip- dır. Fakat ANDRITZ HYDRO’da bundan manlar ile, anahtar teslim hidroelektrik daha fazlasıdır çünkü modern tekno- santraller ile eski santralların yenileme ve lojiyi yaratan daimi bir meydan oku- rehabilitasyonları ile kapsamlı otomasyon mayı temsil eder. Tüm dünyada enerji çözümlemelerine. hizmeti veren şirketler, teknik bilgimizi ve sorumluluğumuza değer vermekte ve Su’dan, enerji kablosuna kadar en iyi enerji üretimi çözümlerimizin emniyetine çözümlere odaklanmış bulunmaktayız. ANDRITZ HYDRO Ltd. Şti. Hollanda Cad. 695. Sok. No:1, TR-06650 Ankara,Turkiye Phone: +90 (312) 408 8000, Fax: +90 (312) 442 0691 contact-hydro.tr@andritz.com www.andritz.com 116 Hükümetlerarası Anlaşmalı Projelerin 2015 Yılı Gelişmeleri Sinop Nükleer Santral anlaşmaları 7 Haziran 2015 genel seçimlerinden önce onaylandı ve yürürlüğe alındı. Proje Şirketi’ne ortak olmak için EÜAŞ, Jersey Adaları’nda 50 milyon Dolar sermayeli şirketini kurdu. Japon konsorsiyumu da, MHI, Itochu ve Engie’nin ortak olduğu şirketini Hollanda’da kurdu. Ana Proje Şirketi’nin kuruluşu için Hissedarlar Anlaşması taslağı hazırlandı, Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı’nın görüşüne sunuldu... Bir taraftan Japon MHI fizibilite etüdü çalışmalarını yapıyor ve montaj işleri için teklifleri müzakere ediyor. Taisei Konsorsiyumu inşaat işleri için detay teklifini hazırlıyor... Akkuyu Nükleer Santral Projesi’nde, Cengiz İnşaat’ın üstlendiği, liman tesislerinin temeli Nisan ayında atıldı. EPDK, Projeye önlisans verdi. ESA müzakereleri uzlaşmayla sonuçlandı. Rusya ile yaşanan siyasi kriz, Projenin akıbetini belirsizleştirirken, Proje Şirketi teknik adımlara devam etti ve Saha Parametreleri Raporunu TAEK’e sundu. TAEK’in raporu 2016’nın ilk çeyreğinde onaylaması bekleniyor... Akkuyu Projesi’nde liman tesislerinin yapımı, üretim lisansı alınabilmesi ve ESA’nın imzası dahil tüm önemli adımlar, TBMM’den geçmesi gerekecek 3 ayrı Kanun teklifine kilitlendi... 117 Ü st üste iki seçim geçiren Türkiye’de, siyasi belirsizliğe bir de uluslararası piyasaların koşulları sebebiyle finansman bulma zorluğu eklenince, 2015 yılı projeler ve yatırımlar için “durgun” ve “sakin” bir yıl olarak geçerken, iki dev nükleer santral yatırımında ise olumlu ve olumsuz önemli gelişmeler yaşandı. AKP Hükümetlerinin en öncelikli projeleri yürüttüğü Hükümetlerarası Anlaşma modelinin de, böylelikle, finansman konjonktürden ziyade siyasi iradeden ve Hükümetin uluslararası ilişkilerinden beslendiği bir kez daha görülmüş oldu. Hükümetin şu anda yatırımlarda bir numaralı ortağı konumunda bulunan Japonya ile yürütülen Sinop Nükleer Santral Projesi’nde en önemli somut adımlar birbiri ardı sıra atılırken, siyasi kriz yaşanan Rusya’nın Türkiye’de yapacağı en büyük yatırım olan Akkuyu Nükleer Santralı Projesi ise neredeyse durma noktasına gelecek kadar yavaşladı. Sinop Nükleer Santral anlaşmaları, Meclis tatile girmeden hemen önce TBMM Genel Kurulu’nda onaylandı: Başbakan Erdoğan’ın döneminde 3 Mayıs 2013 tarihinde Ankara’da Japon Başbakanı Shinzo Abe’nin de katıldığı törenle Hükümetlerarası Anlaşması (IGA) imzalanan ve Projenin bundan sonraki gelişim sürecinde de bizzat Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Japonya Başbakanı Abe’nin yakın desteği ve takibinde ilerleyen Proje’nin hayata geçebilmesi için, öncelikle resmi anlaşmalarının TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilmesi ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yasalaşması gerekmekteydi. Nitekim, Proje’nin ana şartlarını belirten IGA ve Türkiye Enerji Bakanlığı ile Proje Şirketi’nce imzalanacak Ev Sahibi Ülke Anlaşması (HGA) metinleri, kanun tasarısı olarak Davutoğlu Hükümeti’nce, 8 Aralık 2014 tarihinde TBMM’ye sunulmuştu (TEBA 2014 Yıllık Rapor). Meclis’in yoğun gündemi sebebiyle Anlaşmalar, Genel Kurul’da ancak, Meclis seçim hazırlığı için tatile girmeden önce, 27 Mart 2015 tarihinde görüşülmeye başlandı. 1 Nisan 2015 sabaha karşı TBMM Genel Kurulu’nda, 181 kabul oyuna karşılık, sadece 10 adet ret oyu ile kabul edildi (TEBA: 1708/ 6 Nisan 2015). Sinop Nükleer Enerji Santralı Projesi’nin IGA ve HGA’sı için alınan Bakanlar Kurulu Kararı ise, 23 Mayıs 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi (TEBA :1716/ 1 Haziran 2015). Buna göre, 22 milyar Dolar maliyetli Sinop Nükleer Santralı, Yap-İşlet (Yİ) Modeliyle Türk-Japon konsorsiyumu tarafından yapılacak, yatırımının yüzde 70’i Japon JBIC kredisinden, yüzde 30’u ise yatırımcı şirketin ortaklarınca karşılanacaktı. Santralde üretilecek elektriğe TETAŞ tarafından satın alma garantisi verilecekti. Elektrik satış fiyatı için, 20 yıllık süre içinde yakıt dahil 11,80 Dolar Cent + KDV civarında bir ön tarife belirlenmişti. Genel Kurul görüşmelerine genel seçimler nedeniyle grubu dağılmış bulunan muhalefet milletvekillerinden çok az sayıda katılım olmuş, bu sınırlı muhalefetten ise şu eleştiriler kayıtlara geçmişti: CHP Mersin Milletvekili Aytuğ Atıcı: “nükleer santralların şu ana kadar Dünya’da atık sorunu çözülmemiştir. Rusya ve Japonya ile yaptığımız anlaşmalarda ömrü tamamlanan nükleer çubukların ne yapılacağı konusunda bir hüküm bulunmuyor. 10 yıl sonra bu nükleer atıkların ne olacağı konusunda hiçbir anlaşma hükmü yok. Bunlar bitince elimizde kalacak, elimizde patlayacak. Yani ülkemiz nükleer çöplüğe dönecek. Kan kanseri oranı iki kat daha fazla artacak. Teknoloji devi Almanya gelecekte çocuklarını düşünerek nükleerden vazgeçti. Gitti Libya’ya güneş enerjisi santralı kurdu”. CHP Kocaeli Milletvekili Haydar Akar: “Anlaşma ile 20 yıllık bir alım garantisi veriliyor. 20 yılda 11,83 Cent’ten alacağız. Yani kV’ını 30 krş. alacağız. Bugün 38 krş’a vatandaşa sattığınız elektriği bu santrallar devreye girdiğinde 60 krş’a satmak 118 zorunda kalacaksınız. 20 yıl boyunca ödeyeceğiniz para 86 milyar Dolar. Bu rakam AKP Hükümetlerinin 12 yılda aldığı dış borcun iki katı. Yine bu rakam AKP Hükümetleri döneminde yapılan özelleştirmelerin iki katı”. EÜAŞ, Proje Şirketi’nde Japon konsorsiyumunun ortağı olacak şirketini yurtdışında kuruyor: Projenin anlaşmaları yürürlüğe girmesiyle birlikte şimdi sıra, Projeyi yürütecek olan Proje Şirketinin kurulması için gerekli olan hazırlıklara gelmişti. Proje Şirketi’ne Türk ve Japon konsorsiyumu sırasıyla yüzde 49-51 oranında ortak olacaktı. Türk konsorsiyumu EÜAŞ’dan, Japon konsorsiyumu ise Japon Itochu, Mitsubishi Heavy Industry (MHI) ve Fransız Engie firmalarından oluşacaktı. Proje Şirketini kurmadan önce, taraflar öncelikle bu konsorsiyumların yurtdışında şirketlerini kuracaktı. EÜAŞ yurtdışında bir şirket kuracak ve Japon konsorsiyumu da bu 3 şirketin ortak olduğu bir şirketi yurtdışında kuracaktı. Daha sonra bu şirketler Proje Şirketine ortak olacaktı. Nitekim, Nisan- Eylül 2015 arasındaki dönem, EÜAŞ’ın yurtdışında kuracağı şirkete ilişkin kurumlar arası müzakereler ve bürokratik adımlarla geçti. Başbakanlık’ta, Enerji Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma ve Maliye Bakanlıkları toplantılar yaptı ve sonuçta, tüm kurumların önerileriyle EÜAŞ’ın yurtdışındaki şirketine ilişkin bir Bakanlar Kurulu Taslağı hazırlandı (TEBA :1719/ 22 Haziran 2015). Taslak, EÜAŞ Yönetim Kurulu’nca onaylanıp, ETKB’ye sunuldu ve ETKB tarafından da Başbakanlığa, Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılmak üzere Ağustos ayında sunuldu (TEBA Web Sitesi: 6 Ağustos 2015). EÜAŞ’ın yurtdışında kuracağı şirketin Bakanlar Kurulu Kararı Ağustos ayı sonunda Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, Jersey Kanal Adaları’nda 50 milyon ABD $’ı sermaye ile kamu şirketi EÜAŞ adına kurulacak şirket, yurtdışındaki şirket mevzuatına göre faaliyet gösterecekti. Sinop Nükleer Santral yatırımının ana sermayedarı olacak şirkete, EÜAŞ’tan kendisine ayrılan yıl içindeki ödenek yetmez ise EÜAŞ, ilgili yatırım programına bütçe revizesi için başvurabilecekti. (TEBA 1731: 31 Ağustos 2015). Ekim ayında, EÜAŞ, şirket kuruluş çalışmalarını tamamladı. Şirketin Yönetim Kurulu Başkanlığı’na EÜAŞ Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Halil Alış getirildi. Bu arada, Proje Şirketi’nin Japon konsorsiyumunu oluşturan Japon ve Fransız şirketleri de Hollanda’da yabancı sermayeli off shore şirketlerini kurdular. Şirkette MHI’nın yüzde 17, Itochu’nun yüzde 17 ve Fransız Engie’nin yüzde 17 olmak üzere hisselerinin öncelikle 3 eşit parça olarak düşünüldüğü, daha sonra Itochu’nun hissesinden yüzde 2 Fransız Engie firmasına verilerek, Engie’nin hissesinin yüzde 19 olarak belirlenmişti (TEBA Web Sitesi: 14 Ekim 2015). Hissedarlar Anlaşması taslağına Hazine ve Kalkınma Bakanlığı’nın görüşleri alınıyor: Ekim- Aralık döneminde, Proje Şirketi’nin ortağı olacak taraflar, EÜAŞ, ve Japon konsorsiyumu lideri MHI, Proje Şirketi’nin yapısına ve yetkilendirme konularına ilişkin müzakerelerini yürüttüler. Sonuçta, yıl sonunda Proje Şirketi’nin kurulması için gerekli Hissedarlar Anlaşması’na ilişkin bir taslak ortaya çıkmıştı. Taslak, görüşleri alınmak üzere Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı’na sunuldu (TEBA Web Sitesi: 30 Aralık 2015). Türkiye’nin Japonya’ya nota teatisinin ardından Projenin fizibilite etüdü çalışmaları resmen başladı: Bu arada, Eylül ayında Türk ve Japon Hükümetleri Dışişleri Bakanlıkları aracılığıyla karşılıklı olarak Proje’nin anlaşmalarının yürürlükte olduğuna dair 119 nota teatilerini yapmışlar, Japon tarafı Türkiye’deki MHI’a “Proje’ye başlayabilirsin” bildiriminde bulunmuştu. Böylelikle, Eylül 2015 itibariyle Sinop Nükleer Santral Projesi’nin fizibilite etüdü çalışmaları MHI tarafından resmen başlamıştı. Proje’nin IGA’sına göre, bu aşamada yapılacak fizibilite etüdü ve ekonomik etki analizi Proje’nin geleceği açısından kritik önem taşımaktaydı. Anlaşmaya göre, Fizibilite Çalışması, tüm anlaşmalarda belirlenen yükümlülüklerin başlaması için bir ön şart oluyordu. Buna göre, EÜAŞ tarafından kurulacak “EÜAŞ Konsorsiyumu” ile MHI ve diğer firmalar tarafından kurulacak “Japon Konsorsiyumu”, Projenin ticari uygulanabilirliğinin anlaşılması için bir Fizibilite Etüdü ve Ekonomik Etki Değerlendirmesi hazırlayacaklardı (TEBA Web Sitesi: 13 Ağustos 2015). Japon MHI’ın inşaat işleri için seçtiği Taisei konsorsiyumu teklifini hazırlıyor, MHI montaj işleri için teklifleri alıyor: Son olarak, Sinop Nükleer Enerji Santralı’nın anahtar teslim yapımını üstlenen Japon MHI konsorsiyumunun inşaat işleri için seçtiği Japon Taisei liderliğindeki konsorsiyumuna Rönesans İnşaat firmasını da dahil etmiş olduğu haber alınıyor. Konsorsiyumda ayrıca Obayashi (Japonya), Bouygues (Fransa) ve Gama Endüstri firmaları da yer almaktaydı. Taisei konsorsiyumunun şu an inşaat işleri için detaylı teklif hazırlığında olduğu biliniyor. Japon MHI Grubu’nun montaj işlerine yönelik Enka İnşaat, Gama Endüstri, Tekfen İnşaat ve Çalık İnşaat firmalarından fizibilite etüdü için aldığı ön bütçe teklifleri üzerinde zaman zaman teklif sahipleriyle müzakereler yapmakta olduğu ve önümüzdeki dönemde bu tekliflerin revize edileceği de haber alınıyor (TEBA Web Sitesi: 8 Ocak 2016). Akkuyu Nükleer Santralı Projesi’nin Liman Tesislerinin temeli atılıyor: Türkiye ile Rusya arasında 2012 yılında imzalanan Hükümetlerarası Anlaşma ile yüzde yüz Rus sermayeli Akkuyu NGS proje Şirketi’nce yapımı üstlenilen Akkuyu Nükleer Enerji Santralı Projesi’nde, 2015 yılı olumlu ve olumsuz birçok gelişmenin yaşandığı bir yıl oldu. Yılın ilk yarısında liman tesislerinin temelinin atılması ve önlisans alınması gibi somut ilerlemeler öne çıkarken, yılın sonlarına doğru Rusya ile yaşanan siyasi kriz, her fırsatta arkasındaki güçlü siyasi destek vurgulanan Projenin akıbetini de belirsizleştirdi. Öte yandan, teknik çalışmalardan vazgeçilmediği ve saha parametreleri raporunun TAEK’e sunulduğu görüldü. Akkuyu Nükleer Santralı Projesi’nin Liman Tesisleri ve Hidro Teknik Yapıları için Proje Şirketi’nin açtığı ve birçok deneyimli Türk inşaat şirketinin katıldığı ihaleyi, aylar süren pazarlıklar ve revize teklifler sonucunda, Cengiz İnşaat’ın kazandığı bildirildi. Liman tesislerinin temeli 14 Nisan 2015 tarihinde atıldı (TEBA Web Sitesi: 14 Nisan 2015). Limanın temel atma işlemi, adeta nükleer adanın temeli atılırcasına coşkulu bir törenle kutlandı. Törene katılan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, 1950’li yıllarda başlayan bir serüven olan Akkuyu Nükleer Santralı için ilk defa bu kadar somut bir noktaya gelinebildiğini vurguladı. Törende konuşan Rus Rosatom Başkanı Sergey Kirienko, deniz yapıları için başlangıç teklifi 1 milyar 50 milyon Dolar olan ihaleyi, Cengiz İnşaat’ın 394 milyon Dolar’lık son teklifi ile üstlendiğini duyurdu. Kirienko, deniz sahası ihalesine Türk firmaların katıldığını, inşaat aşamasında da uzman firmalarla çalışılacağını kaydetti. Bu arada, Santral sahasının dünyada nadir bulunan bir saha olduğunu da sözlerine ekledi. Kirienko, Rus ekonomisinin durumunun Proje’yi etkileyemeyeceğini, bunun iki ülke başkanları tarafından başlatılan bir proje olduğunu, bu nedenle Rusya’nın bütçesinde kısıtlamalara gidildiğini ancak Proje’nin bütçesinde herhangi bir kısıtlama yapılmadığını söyledi. Kirienko, “Toplam Rusya bütçesinden Proje’ye tahmini 2 milyar 10 milyon Dolar aktarıldı” dedi. 120 ESA taslağı hemen hemen hazır: Bu arada, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) ile Rus NGS şirketi arasında yaklaşık 2,5 yıl devam eden müzakereler sonucunda temel prensipler belirlendi ve mutabık kalınan temel konuları içeren, Elektrik Satış Anlaşması’na (ESA) ilişkin bir Mutabakat Zaptı imzalandı (TEBA Web Sitesi: 30 Nisan 2015). ESA müzakerelerinde üzerinde durulan en önemli konu, tarife değişikliği konusu olmuştu. Tarife değişikliğinin sadece artışlar için geçerli olması talep edilmiş, buna karşılık müzakere sonucunda, gerektiği takdirde, tarife artışları ve azalışları için her iki yönlü değişikliğe gidilebileceği yönünde karar alındığı bildirilmişti. ESA’da karara bağlanan bir diğer önemli konu ise yıllık elektrik üretim miktarının tespiti oldu. Buna göre, Rus NGS şirketi ünitelerin işletmeye geçişine 1 yıl kala üretim programını hazırlayarak, TETAŞ’a sunacak. TETAŞ verilen üretim programını dikkate alarak Rus şirketi ile İkili Anlaşma yapacak. ESA’da müzakeresi süren tek konu ise “Kıyı Kanunu” ile ilgili sorunlar kalmıştı. Bilindiği gibi, Kıyı Kanunu’nda, deniz kıyılarında yer alacak tesis ya da inşaatlar için bazı önemli yaptırımlar bulunmakta olup, Akkuyu’nun Gülnar ilçesinde Akdeniz kıyısında yer alacak tesisleriyle birlikte inşa edilecek Nükleer Santral Projesi için de bu yaptırımlar geçerli oluyor. ESA’nın imzalanabilmesi için, öncelikle Projeye elektrik üretim lisansı verilmesi gerekmekteydi. Nitekim, elektrik üretim lisansına sahip olan Proje Şirketi, ancak o zaman TETAŞ ile bir elektrik satış anlaşması imzalayabilecekti. Projeye önlisans veriliyor: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) 25 Haziran 2015 tarihli Kurul toplantısında, Akku- yu Nükleer A.Ş.’ye 36 yıl süreyle elektrik üretimi önlisansı verildiği açıklandı (TEBA Web Sitesi: 26 Haziran 2015). Öte yandan, Akkuyu Nükleer Santral Projesi’ne üretim lisansı verilmesi için, nükleer santrallara üretim lisansı verilmesi için gerekli belgelerde kolaylık getirecek Elektrik Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Tasarısı’nın TBMM Genel Kurulu’ndan geçmesi gerekecek. Nitekim, Tasarı, seçimlerden önce, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda 18 Mart 2015 tarihinde kabul edildi. Tasarı’nın bu yasama döneminde yeni TBMM Genel Kurulu gündemine alınması bekleniyor. Akkuyu NGS Genel Müdürü Akhundov: “Henüz daha lisanslar çıkmadan yatırıma para harcama riskini, Projenin arkasındaki siyasi desteğe güvenerek alabiliyoruz”: Eylül ayında, Akkuyu NGS Proje Şirketi Genel Müdürü Fuad Akhundov bir basın toplantısı düzenleyerek, Projedeki son gelişmeleri anlattı (TEBA Web Sitesi: 29 Eylül 2015). Akhundov, “Biz yatırımcıyız, paramızı geri kazanmanın bir sigortası yok. Risklerimizin sigortalanması gibi bir şey söz konusu değil. Ancak, 15 yılda paramızı geri kazanma şansımız olacak” dedi. Yatırımcı olarak Türkiye elektrik piyasasına ve artan enerji talebine güvendiklerini belirten Akhundov, Türk ve Rus Hükümetlerinin siyasi desteğinin de bu Proje’nin başlatılması ve yürütülmesinde en önemli unsur olduğunu söyledi. Şu anda Rusya’nın ticaret dengesinde 40-42 milyar Dolar kesinti olduğunu bildiren Akhundov, ancak iki Hükümetin siyasi desteği ile Akkuyu Projesi’nin finansmanından endişe duymadıklarını belirtti. “Bunun gibi büyük nükleer santral projelerini ancak Devletler yapabilir. Bu gibi izin, lisans süreçleri olan Projelerin riskine özel şirketler giremez” 121 diyen Akhundov, henüz daha lisanslar çıkmadan Projede yatırımlara devam etme riskini, Hükümetlerin desteğine güvenerek aldıklarını söyledi. Rusya krizinin ardından Proje yavaşlıyor: Kasım ayında Türk Silahlı Kuvvetlerinin Suriye sınırında Rus uçağını düşürmesinden sonra, bir süredir gergin olan Türk-Rus ilişkileri kopma noktasına geldi. Öyle ki, uçak krizinin ardından Rusya, Türkiye’ye ekonomik yaptırımlar uygulamaya başladı. İki ülke arasındaki bu siyasi kriz, kuşkusuz Akkuyu Nükleer Santral Projesi’ni de etkiledi. İlk etapta Proje’nin iptal edileceği yönünde bir hava ağır basarken, ardından Hükümetlerarası Anlaşmanın şartları göz önüne alındığında, fesihin kolay olmayacağı anlaşıldı ve bu sefer de Projenin akibeti ile ilgili bir belirsizlik oluştu. Nitekim, bu dev Proje’nin yürüyebilmesi için arkasındaki ikili siyasi desteğin ne kadar önemli olduğu sık sık vurgulanmaktaydı. Rusya Devlet Başkanı Putin, Akkuyu Nükleer Santralı projesi için şu açıklamayı yaptı: “Akkuyu Nükleer Santralı Projesine 3,5 milyar Dolar yatırmadık. Akkuyu’nun geleceği , şirketlerarası düzeyde çözülmeli. Bu ticari bir konu. Biz ekonomik çıkarlarımıza zarar verecek tek bir adım dahi atmayız. Bu Rosatom ile ortaklarının sorunu. Bildiğim kadarıyla Türkiye projenin çalışmaya başlaması için gereken izni henüz vermedi.” Önemli bir açıklama da, Türkiye Enerji Bakanlığı üst düzey bir yetkilisinden geldi. Bakanlık yetkilisi, “Rus jetinin düşürülmesinden sonra Proje büyük bir belirsizliğe girdi. Ancak Rus şirket projeye şu ana kadar 3.5 milyar Dolar civarında bir yatırım yaptı. Sözleşme hükümlerinde tek taraflı fesihte ağır tazminat koşulları var. O nedenle Ruslar şu anda fesih konusunda adım atamıyor” dedi. Enerji Bakanlığı yetkilisi, nükleer santralin yapımının askıya aldığı haberlerini de yalanlandı (TEBA Web Sitesi: 10 Aralık 2015). Saha parametreleri raporu TAEK’e sunuluyor: Son olarak, önemli bir teknik adım da, Projeyi Türkiye’de yürüten Rus Proje Şirketi’nden geldi. Akkuyu NGS Şirketi, bir açıklama yaparak, Saha Parametreleri Raporu’nun güncelleştirilmiş ve gerekli revizyonları yapılmış halinin Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’na (TAEK)’e sunulduğunu duyurdu. Böylece, siyasi olarak belirsizliğe giren Proje için teknik çalışmalarının ara verilmeden devam ettiği mesajı verilmiş oldu. TAEK’in saha parametreleri raporunu 2016 yılının ilk aylarında onaylamasının beklendiği açıklandı (TEBA Web Sitesi: 13 Ocak 2016). Proje, TBMM’den geçmesi gereken 2 ayrı kanuna kilitlenmiş durumda: Projenin devam edebilmesi için bazı mevzuatların çıkması gerekiyor. Bu açıdan, Proje, TBMM’ye kilitlenmiş bulunuyor. Bu da, Akkuyu’nun anlaşmasını tek taraflı feshetmek istemeyen Rus tarafının sorumluluğu Türk bürokrasisine atfederek, beklemesini sağlayabiliyor. Türk Hükümeti’nin ise Projeye yönelik tutumu, bu yasaları geçirip geçirmemesi ile ilgili olarak açıklanabilecek. Karada liman inşaatı çalışmalarına başlanabilmesi için Kıyı ve Zeytincilik Kanunları’nın, Projeye elektrik üretim lisansı alınabilmesi için de Elektrik Piyasası’nda Değişiklik Tasarısının TBMM’den geçmesi gerekiyor. Ancak bu Yasaların yürürlüğe girmesiyle birlikte Proje’de tekrar hareketlenme başlayabilecek (TEBA Web Sitesi: 15 Ocak 2016). Daha önceki geçici hükümet döneminde kadük olan bu Kanunların, yeni Hükümet tarafından tekrar TBMM Genel Kurulu’na sunulması gerekiyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) üst düzey yetkililerinin Kıyı ve Elektrik Piyasası Kanunları’nın daha önceki dönemde TBMM’de görüşüldüğü için Komisyon’da görüşülmeden, TBMM Genel Kurulu’na gelmesi için Komisyondan izin almaya çalıştıkları bildiriliyor. Zeytincilik Kanunu ise TBMM Komisyonu’nda görüşülmeden 122 kadük olduğu için bu Yasa Tasarısı’nın öncelikle TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmesi gerekiyor. Ilısu Barajı ve HES’in yapım çalışmalarının 2 yıl gecikmeli olarak, 2017’de tamamlanması öngörülüyor: DSİ Genel Müdürlüğü’nce Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Hükümetlerarası Anlaşma kapsamında Avusturyalı Andritz Hydro Ltd. Şti. Liderliğindeki Nurol İnşaat ve Cengiz İnşaat Ortak Girişimi’nce yürütülen Ilısu Barajı ve HES’de ortaya çıkan fiziki gerçekleşme, 2015 yılı başı itibariyle inşaat çalışmalarında yüzde 73, elektromekanik çalışmalarında yüzde 60 olarak açıklandı (TEBA Web Sitesi, 16 Şubat 2015). HES’in yapım çalışmalarının coğrafi şartlar sebebiyle yaklaşık 2 yıl kadar gecikebileceğinin öngörüldüğü ve yüklenici Andritz konsorsiyumunun söz konusu işin tamamlanması için DSİ Genel Müdürlüğü’ne ek süre talebinde bulunmuş olduğu haber alınıyor. Buna göre, yapım mukavelesinde iş bitirme süresi 2015 yıl sonu olarak görünen Proje’nin 2017 yılında bitirilmesinin planlandığı ileri sürülüyor. Nitekim, zaten 2015 yatırım programında DSİ’nin Ilısu Barajı ve HES Projesi’ni bitiş tarihi 2017 yılı olarak görülüyor. Projenin 2014 yılı birim fiyatlarına göre toplam yatırım tutarı 5 milyar 475 milyon TL olarak gözüküyor. Proje için 2014 yılı sonuna kadar harcanan toplam miktar 3 milyar 651 milyon TL oluyor. Projeye 2015 yılı için verilen harcama ödeneği ise 972 milyon TL olarak belirleniyor. Ilısu Barajı ve HES Projesi tamamlandığında kurulu gücü 1200 MW ve su depolama kapasitesi 10.410 Hm3 oluyor. Proje işletmeye geçtiğinde yılda 3.833 GWh enerji üretimi sağlayacak. 123 İşletme Hakkı Devri (İHD) Modelli Projeler 2015 Yılı Gelişmeleri Türkiye’de İHD Modelli üretim yapan tek Termik Santral olan Çayırhan’da 2015 yılında toplam 3 milyar 650 milyon kWh elektrik enerjisi üretildi.-Kamunun en ucuz elektriğini üreten Çayırhan Santralı’nı işleten Park Teknik A.Ş.’nin 2019 sonunda dolacak olan Uygulama Sözleşmesi’nin durumu, ETKB tarafından inceleniyor.-Bugünün şartlarının değişik olduğunu bildiren ve özelleştirme programına hızla devam etmek isteyen ETKB, sözleşmenin yeniden uzatılmasına sıcak bakmıyor… MTA’nın yaptığı sondaj etüdleri sonucuna göre, Çayırhan Kömür Sahası’nda toplam 750-800 MW gücünde yeni bir termik santral kurulabilir. Bu proje için EÜAŞ’ın YİD modeline uygun olarak hazırladığı fizibilite raporu, ETKB tarafından incelemeye alındı.Makam onayı alınması halinde, mevcut Çayırhan Santralı’nın süre bitiminde işletilmesi de dahil, yeni Termik Santralın kurulmasına yönelik yeni yatırım için YPK’ya başvurulabilecek… 1998 yılında Erg-Verbund Grubu ile İHD modelli Uygulama Anlaşması imzalanan, ancak EÜAŞ’ın “Kamu Yararına Aykırı” görüşü ile devir işlemi gerçekleşmeyen, Afşin-Elbistan A Termik Santralı için revize edilen protokolün ve ESA’nın 2015 yılı Ocak ayında yeniden imzalanması, devir için yeni bir başlangıç oldu.-Erg-Verbund Grubu yeni protokole göre 6 yıl içinde 3,7 milyar Dolar’lık yatırım ile 4 üniteyi rehabilite edecek ve 2 yeni ünite kurarak, santralı 14 yıl boyunca işletecekti. Erg Grubu rehabilitasyon ve çevre yatırımları için Koreli Doosan Grubu’nu seçti... Genel Seçimler yılı olan 2015’de üç farklı Enerji Bakanı’nın önüne gelen yeni Protokol devamlı ertelenerek, yıl içinde bir türlü devir gerçekleştirilemedi.-Çevre yatırımları nedeniyle de en son elektrik tarifesine ek getirilen Protokol, en son Bakan Albayrak’a sunuldu, ancak devir için henüz bir tarih verilemedi... 124 S on birkaç yıldır Yıllık Raporumuzda yer vermediğimiz İşletme Hakkı Devri (İHD) modelli projelerle ilgili gelişmeleri, TEBA’nın 2015 Yıllık Raporu’nda sizlere yeniden sunmaya başlıyoruz. 2015 yılında İHD modelli Çayırhan Termik Santralı Projesi ile Afşin-Elbistan A Termik Santralı Projesi’nde yeni önemli gelişmeler oldu. Bu gelişmeleri sizlere bu bölümümüzde ayrıntısıyla vermeye çalıştık. Türkiye’nin İHD modeli ile üretim yapan tek termik santralı olan Çayırhan Termik Santralı’nın Uygulama Sözleşmesi’nin 2019 yılı sonunda dolacak olması nedeniyle görevli şirket Park Teknik A.Ş. ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) yetkilileri arasında yapılan görüşmeleri ve santralın 2015 elektrik üretimini bu bölümümüzde görebileceksiniz. Ayrıca sizlere, 1998 yılında ETKB ile Erg-Verbund Grubu arasında İHD modelli Uygulama Anlaşması imzalanan ancak Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) Genel Müdürlüğü’nün “Kamu Yararına Aykırı” görüşü ile devir işlemi gerçekleşemeyen Afşin-Elbistan A Termik Santralı’nın devrine yönelik 2015 yılında oluşan gelişmelerini veriyoruz. Çayırhan santralında 2015 yılında 3 milyar 650 milyon kWh elektrik enerjisi üretildi: Türkiye’nin İHD modeli ile üretim yapan tek termik santralı Çayırhan Termik Santralı’nda Park Teknik A.Ş. tarafından 2015 yılında yapılan elektrik enerjisi üretimi 3 milyar 650 milyon kWh olarak belirlendi. Böylece Park Teknik A.Ş.’nin 2015 yılında Çayırhan Termik Santralı’nda önceki dönemlere göre elektrik üretiminde artış gerçekleştirmiş olduğu tespit ediliyor. Hatırlanacağı gibi en son sizlere 2010 yılında Çayırhan Termik Santralı’nın elektrik enerjisi üretimini 3 milyar 674 milyon kWh olarak sunmuştuk. Daha önce de 2009 yılında Park Grubu’nun Çayırhan Termik Santralı’nda üretmiş olduğu elektrik miktarı 3,7 milyar kWh olmuştu. (TEBA: 2010 Yıllık Raporu) Çayırhan santralını işleten Park Teknik A.Ş.’nin 2019 sonunda dolacak olan Uygulama Sözleşmesi müzakereleri: Çayırhan Termik Santralını işleten Park Teknik A.Ş. ile ETKB yetkilileri arasında 2019 sonunda dolacak olan Uygulama Sözleşmesi müzakerelerine 2015 yılında da devam edildi. Bilindiği gibi, Çayırhan santralındaki 1 ve 2 no’lu ünitelere yılda 2,5 milyon ton kömür sağlamak üzere Çayırhan maden sahasının İşletme Hakkı, 22 Aralık 1995 tarihinde imzalanan İmtiyaz Sözleşmesi ile 15 yıllığına Ciner Holding Grubu’na bağlı olan Park Teknik A.Ş.’ye devredilmişti. Ekim 2010 tarihinde ETKB, Çayırhan kömür sahasının işletilmesine yönelik imzaladığı yeni İmtiyaz Protokolü ile 1 ve 2 no’lu ünitelerin yanısıra, 3 ve 4 no’lu üniteler de dahil olmak üzere, anlaşmanın aynı şartlarla 2019 yılı Aralık ayına kadar uzatılmasına karar vermişti. (Web Sitesi: 4 Ekim 2010) Park Teknik A.Ş.’nin yeni İmtiyaz Protokolü’nde EÜAŞ’a kW/h başına vermiş olduğu 4 cent’lik elektrik tarifesinin şu andaki PMUM fiyatları da dikkate alındığında, Türkiye’nin kömür yakıtlı santrallarda hemen hemen en düşük elektrik satış fiyatı olduğu ileri sürülüyor. Nitekim ETKB’nin Park Teknik A.Ş. ile imzalamış olduğu ek İmtiyaz Protokolü’nde, 2019 yılı sonunda dolacak sözleşme için Tarafların 2 yıl öncesinden bildirimde bulunmaları gerekmekteydi. 2015 yılında Uygulama Sözleşmesi müzakerelerine Mart ayı itibariyle başlayan Tarafların, bir süre yürüttükleri müzakerelerde bir sonuç alınamadığı görüldü. Şartların değişmiş olmasını gerekçe gösteren ETKB, sözleşmenin yeniden uzatılmasına sıcak bakmıyor: Uygulama Sözleşmesi’nin yapıldığı tarihteki yasal durum ile bugünkü Elektrik Piyasası Kanunu’nun getirdiği koşullar dikkate alındığında, şartların önemli ölçüde değişmiş olmasını gerekçe gösteren ETKB yetkililerinin, müzakerelerde sözleşmenin SİLOPİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. Şırnak Asfaltit Sahası Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki 5.500 kcal/kg ısıl değere sahip asfaltit rezervleri Silopi Termik Santralinde elektrik enerjisi üretimi ile ülke ekonomisine kazandırılmaktadır. Silopi Termik Santrali 405 MW (3 x105 MW) 2.414.000.000 kWh/yıl üretim Çevre dostu akışkan yatak teknolojisi Toplam yatırım bedeli 1.450.000.000 TL SİM Söğütözü İş Merkezi, Söğütözü Cad. 14/D 06560 Beştepeler / ANKARA Tel : +90 312 2876555 Faks : +90 312 2858883 www.cinergroup.com.tr 125 126 yeniden uzatılmasına sıcak bakmadıkları tespit edildi. (TEBA Web Sitesi: 10 Nisan 2015) Anlaşması’nın (ESA) Ocak 2015’de yeniden imzalanması, devir için yeni bir başlangıç oldu. Çayırhan Termik Santralı’nın süresi 2019 yılı sonunda dolacak olan İşletme Hakkı İmtiyaz Sözleşmesi için yıl içerisinde üç farklı Enerji Bakanı döneminde henüz bir karar almadığı belirleniyor. En son Bakan Berat Albayrak’ın onayına sunulan sözleşmeye yönelik, yakında bir karar verilmesi bekleniyor. Bu arada santralın önümüzdeki süreçte özelleştirme programına dahil edilebileceği öngörülüyor. 2014 yılı sonunda dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, A Termik Santralı için Devir Kurulu’nun hazırladığı revize protokolü onaylayarak, santralın devrine yönelik hazırlıkları başlatmıştı (TEBA:1690/1 Aralık 2014). Hemen ardından ETKB ile Erg şirketi arasında 14 maddelik revize bir İmtiyaz Protokolü imzalandı. Protokolde, “Hazine Garantisine ilişkin hususlar uygulanmayacaktır” maddesi bulunmaktaydı. Çayırhan kömür sahasında, yeni bir termik santralın YİD modeline göre kurulması etüd edildi: Cumhuriyet tarihinin yerli kömürde en büyük yatırımı olacak Afşin A Santralı için, yapılan yeni Protokole göre 3 milyar 700 milyon $ yatırım ile mevcut 4 ünitenin rehabilite edilmesi, 2 yeni ünite kurulması ve santralın 20 yıl boyunca işletilmesi öngörülüyordu. İHD mukavelesi 20 yıl olacak, yüklenicinin yatırımlarının yapım süreci 6 yıl sürecek, yüklenici 2 yeni üniteyi 6. yıldan itibaren işletecek ve 14 yıllık işletme süresi sonunda santralı EÜAŞ’a devredecekti. EÜAŞ 2015 yılında Çayırhan kömür sahasında Yap-İşlet-Devret (YİD) modelli, 750-800 MW kurulu gücünde, yeni bir termik santral kurulmasına yönelik Maden Tetkik Arama Enstitüsü’ne (MTA) fizibilite raporu hazırlattı. Bu gelişme, sahada yeni bir yatırımın ilk habercisi oldu. (TEBA: Web Sitesi: 26 Mart 2015) EÜAŞ tarafından hazırlanan fizibilite raporu ETKB’ye sunuldu: Çayırhan kömür sahasında yeni santrala yönelik fizibilite raporu, YİD modelli yatırım olarak ETKB üst düzey yetkililerine 2015 Ekim ayında sunuldu. ETKB tarafından incelemeye alınan yeni Termik Santral Projesi için Yüksek Planlama Kurulu’ndan (YPK) onay alınması halinde EÜAŞ’ın yeni yatırımına başlayabilecek. (TEBA: Web Sitesi: 9 Kasım 2015). Bu arada, 2019 yılı sonunda işletmesi dolacak olan Çayırhan Termik Santralı’nın işletilmesinin de bu YİD projesine dahil edilebileceği belirtildi. Afşin-Elbistan A Termik Santralı Devir Protokolünün revize edilmesi ve ESA’nın Ocak 2015’de yeniden imzalanması, devir için yeni bir başlangıç oldu: 2014 yılında yeniden devir müzakerelerine oturulan Afşin-Elbistan A Termik Santralı’nın Devir Protokolünün revize edilmesi ve Elektrik Satış Protokole göre Erg Grubu’nun önce mevcut ünitelerde gerekli rehabilitasyon yatırımlarına başlaması, hemen ardından yeni ünitelerin inşasına geçmesi planlandı. Santraldaki yatırımlar iki yıl içinde başlayıp, 57.nci ayın sonunda tamamlanacaktı. Yatırım ve üretim zamanında yetişmediği takdirde cezai işlem uygulanması öngörülmekteydi. (TEBA:1693/22 Aralık 2014) İHD sözleşmesi ve ESA imzalandı, devir işlemlerine başlandı: EÜAŞ Yönetim Kurulu 2015 yılı Ocak ayında, İHD sözleşmesini, Uygulama Protokolü’ne göre güncelleyerek imzaladı. Hemen ardından TETAŞ ile Erg Grubu ESA’yı imzaladılar. Toplam 16 yıllık elektrik alım anlaşmasını içeren ESA’da elektrik tarifeleri ilk yıllarda en yüksek miktar olan 15 Cent/kWh olarak yer alıyor ve ortalama tarife 9,3 Cent/kWh olarak belirleniyordu. Böylelikle, Afşin A Santralı’nın Erg Grubu’na devir işleminde en önemli adım atılmış oldu. (TEBA:1699/ 2 Şubat 2015) 127 Erg şirketinin danışmanlarına hazırlatmış olduğu ve Afşin-Elbistan A Termik Santralı’nın son durumunu belirleyen ve çevre yatırımlarını tespit eden rapor, Haziran ayında Devir Kurulu’na sunuldu. (TEBA:1719/22 Haziran 2015) Raporu Devir Kurulu’nun onaylamasının ardından, Taraflar, çevre yatırımlarının da Erg Grubu tarafından yapılmasında anlaştı. Çevre yatırımlarının maliyetinin, elektrik tarifesine yansıtılmasına karar verildi. EÜAŞ’ın Afşin-A Santralı’na yapmış olduğu bazı küçük yatırımların da İmtiyaz Sözleşmesi’nde yer alacak yatırım maliyetinden düşürülmesi öngörüldü. Ayrıca Devir Kurulu, yatırım miktarının son şeklini ve tarifeyi belirleyecekti. Erg Grubu’nun işlettiği Afşin A Santralı’nda 6. yılın sonunda yıllık elektrik üretiminin 10 milyar 250 milyon KWh olması hedeflenmişti. Erg, 4 ünitenin rehabilitasyonu ve FGD ünitesi (çevre yatırımı) için Güney Koreli Doosan’ı seçti: Bu arada, Erg Şirketi, Afşin A Santralı’nda mevcut ünitelerin rehabilitasyonu ve yeni ünitelerin yapımı için EPC müteahhit firma ve teknoloji seçimine yönelik ihale süreçleri başlattı. ETKB, çevre yatırımlarını EÜAŞ Çevre Dairesi’ne, madencilik yatırımlarını EÜAŞ Madencilik Dairesi’ne ve santral yatırımlarını EÜAŞ Termik Santrallar Dairesi’ne sorarak teknik görüş alacak ve son kararı ETKB Devir Kurulu verecekti. Çevre kriterleri özel sektörün yerli kömür santralları için belirlenen kriterlere uygun biçimde olacaktı. TEBA:1726/10 Ağustos 2015) 2015 yılı Kasım ayında, Erg İnşaat’ın, mevcut 4 ünitenin rehabilitasyonu ve FGD (çevre yatırımı) ünitesinin yapımı için G. Koreli Doosan Grubu ile anlaştığı duyuruldu. Yaklaşık 1 milyar $’lık mukavelenin Santralın devir işleminin ardından imzalanması beklenmekteydi. (TEBA:1741/ 30 Kasım 2015) 2015 yılı sonunda Devir Kurulu, Erg Grubu’nun sunmuş olduğu çevre yatırımlarını tarifelere eklemiş ve devir için nihai tarife ve gerekli belgeleri devir onayı almak üzere Enerji ve Tabii Kaynak- lar Bakanı Berat Albayrak’ın makamına sunmuştu. (TEBA:1746/ 4 Ocak 2016) Şubat 2016 itibariyle devir sözleşmesi halen Bakan Albayrak’ın makamında bekliyor olup, devir için henüz nihai bir karar bildirilmiş değil. Nihai devir yapıldığı takdirde, iki Taraf için sözleşmede konulan sürelerin işlemeye başlayacak olması nedeniyle, nihai devir tarihi önem kazanıyor. Santral Erg Grubu’na devredileceği tarihten itibaren, rehabilitasyon yatırımları ve yeni tesisleri işletmeye alma için verilen süre işlemeye başlayacaktı. Kasım 2015’de Erg Grubu ile TETAŞ arasında ESA’daki üretim programını rahatlatan bir ek Protokol yapıldı: Tarafların devamlı devir tarihini ertelemeleri ve en son 31 Aralık 2015 olarak belirledikleri devir işlemi öncesinde kasım ayı başında tekrar bir araya geldikleri görüldü. Bu sefer Erg Grubu ile TETAŞ arasında ESA’daki üretim programını rahatlatan bir ek Protokol yapıldı. Buna göre çok zor olan ESA’daki ilk iki yılda üretim taahhüdünün, yarı yarıya düşürülmesi öngörülmekteydi. Yapılamayan üretim miktarı, tespit edilecek bir formül ile sonraki yıllarda peyder pey yapılacaktı. Buna göre ESA’daki iki yıl için örnek gösterilen yıllık 5 milyar kWh’lik üretim miktarının 2,5 milyar kWh’e düşürülmesi öngörülmekteydi. Devir için halen yeni bir tarih verilemedi: Afşin-Elbistan A Termik Santralı’nda Haziran 2015’den itibaren en son 31 Aralık 2015 tarihi olmak üzere defalarca devir işleminin yapılması için tarihler hedeflendiyse de, Genel Seçimler yılı olan 2015’de üç farklı Enerji Bakanı’nın önüne gelen yeni revize Protokolün devir işlemine bir türlü onay verilemediği için santralın devrine bir türlü girilemedi. İlgili Bakanlar Taner Yıldız, Ali Rıza Alaboyun’dan sonra aynı zamanda çevre yatırımları nedeniyle de elektrik tarifesine bir miktar ek elektrik alım bedeli getirilen Protokolün devir işlemi en son Bakan Berat Albayrak’ın önüne sunuldu. Ancak işlem Bakan tarafından beklemeye alındığından, devir için henüz yeni bir tarih verilemedi. (TEBA:1749/ 25 Ocak 2016) 128 2015 Yılında Yap-İşlet (Yİ) Santralları Türkiye Toplam Elektriğinin %16,6’sını Üretti 2015 yılında Yİ santralları toplam 43,8 milyar kWh elektrik enerjisi üretti.-Türkiye’nin en büyük özel sektör üreticisi Enka’nın santrallarında üretilen elektrik ile Türkiye toplam elektrik üretiminin yüzde 11,6’sı karşılandı... 129 T ürkiye’de özel sektörün kurup işlettiği ve üretilen elektriği Elektrik Satış Anlaşması (ESA) kapsamında 16 yıl boyunca TETAŞ’a belirlenen fiyattan sattığı 5 adet Kombine Çevrim Doğalgaz Yakıtlı Yap-İşlet (Yİ) modelli termik santrallarda 2015 yılında üretilen elektrik ile Türkiye’nin tükettiği elektriğin yüzde 16,6’sı karşılandı. 2015 yılında Yİ santrallarında üretilen toplam elektrik miktarı 43 milyar 891 milyon kWh olarak belirlendi. Böylece Yİ santrallarının yine Türkiye’nin toplam elektrik ihtiyacının yüzde 16,6 gibi önemli bir bölümünü karşılamış oldukları görülüyor. Bir önceki dönemde bu pay yüzde 17,8 olmuştu. Aradaki farkın Türkiye elektrik üretiminin yüzde 3’lük artışından kaynaklandığı belirleniyor. Öte yandan Yİ modelli 5 adet santralın 2015 yılında ürettikleri toplam elektrik miktarında, bir önceki yıla göre yıllık bakım süreçleri nedeniyle az da olsa bir miktar üretim düşüşü gösterdikleri belirleniyor. 2014 yılında Yİ modelli santralların ürettikleri toplam elektrik enerjisi miktarı 44 milyar 712 milyon kWh olmuştu TEBA: 2014 Yıllık Raporu. Yİ modelli santrallarda 2015 yılında üretilen toplam elektrik enerjisi miktarının 2014 yılına göre yüzde 1,8 oranında düşüş kaydetmiş olduğu görülüyor. Bu düşüşün İskenderun ve Ankara santrallarının bakımları nedeniyle bir önceki döneme göre biraz daha az üretim yapmış olmalarından kaynaklandığı belirleniyor. Bu arada doğalgaz taahhüt eden BOTAŞ’ın da bazı aylarda bu şirketlere kısmen daha az doğalgaz vermesinin de etken olduğu biliniyor. Bu arada TETAŞ’ın ESA fiyatından elektrik satmakla yükümlü “mevcut anlaşmalı elektrik üretim şirketleri” olarak bilinen Enka’nın Gebze, Adapazarı ve İzmir Kombine Çevrim Doğalgaz Termik Santralları ile İsken A.Ş.’nin İskenderun İthal Kömür Santralı ve Baymina A.Ş.’nin Ankara Kombine Çevrim Doğalgaz Santralından 2015 yılında satın almış olduğu toplam elektrik miktarı ise 41 milyar 554 milyon kWh olarak belirlendi. Türkiye’nin en büyük elektrik üreticisi Enka’nın santrallarında toplam üretim 30,1 milyar kWh buldu: Türkiye’nin en büyük elektrik üreticisi Enka Holding’e bağlı Enka şirketlerinin işlettiği Yapİşlet (Yİ) modelli Gebze, Adapazarı ve İzmir Kombine Çevrim Doğalgaz Santrallarında 2015 yılında üretilen toplam elektrik miktarı 30 milyar 161 milyon kWh oldu. Böylece Enka Holding’in üç adet doğalgaz santralında yapılan elektrik üretimi Türkiye’nin toplam elektrik üretiminin yüzde 11,6’sını karşılamış oluyor. Yİ modeli ile çalışan beş adet santralın toplam elektrik üretimine göre, Enka’nın üç santralının payı yüzde 68,5 olarak tespit ediliyor. Bilindiği gibi Enka Holding’in üç adet Yİ modelli doğalgaz santralında 2014 yılında toplam elektrik enerjisi üretimi 29 milyar 820 milyon kWh olmuştu TEBA:1699/ 2 Şubat 2015. Enka’nın 2015 yılında İzmir Kombine Çevrim Doğalgaz Santralının üretimi 11.172.545.173 kWh, Gebze Kombine Çevrim Doğalgaz Santralının üretimi 12.724.140.380 kWh ve Adapazarı Kombine Çevrim Doğalgaz Santralanının üretimi 6.264.768.431 kWh oldu. İskenderun İthal Kömür Santralı 2015 yılında 8,7 milyar kWh elektrik üretimi yaptı: Öte yandan İsken A.Ş. tarafından Adana Yumurtalık’da işletilmekte olan Yİ modelli Sugözü İthal Kömür Santralında ise 2015 yılında toplam 8.721.966.800 kWh’lik elektrik üretimi yapıldığı tespit ediliyor. İsken A.Ş.’nin 2014 yılında elektrik üretimi 9 milyar 363 milyon kWh olmuştu (TEBA:1699/ 2 Şubat 2015). İsken A.Ş.’nin 2015 yılında santralının bakıma alınmış olması nedeniyle elektrik üretiminin biraz aşağıya çekildiği görülüyor. 130 Baymina A.Ş’nin Ankara Santralında 5 milyar kWh elektrik enerjisi üretildi: Diğer taraftan Fransız yabancı sermayesi ile kurulan Baymina A.Ş.’nin Ankara Kombine Çevrim Doğalgaz Termik Santralında ise 2015 yılında toplam elektrik üretimi 5.009.765.000 kWh oldu. Baymina A.Ş.’nin Ankara santralı 2014 yılında 5 milyar 528 milyon kWh elektrik enerjisi üretmişti (TEBA:1699/ 2 Şubat 2015). Şirketin santralının 2015 yılında daha fazla bakıma alındığı bu nedenle üretiminde bir miktar düşüş yaşandığı görülüyor. Sektör: Enerji 1. Enka, İzmir-Aliağa Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi (1.523 MW) 850 Milyon $ (%80’i ABD Exim, Opic, Alman Hermes, Belçikalı Ond, Macar Me-hib İhr. Kredisi. %20’si Özkaynak) 2015 yılında Enka Grubu’nun İzmir Santralı’nda toplam 11 milyar 172 milyon kWh elektrik üretildi. (TEBA: 1751/8 Şubat 2016) 2. Enka, Gebze Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi (1.400 MW) 800 Milyon $ (%80’i ABD Exim, Opic, Alman Hermes, Belçikalı Ond, Macar Mehib İhr. Kredileri, %20’si Özkaynak) 2015 yılında Enka Grubu’nun Gebze Santralı’nda 12 milyar 724 milyon kWh elektrik üretildi. (TEBA: 1751/8 Şubat 2016) 3. Enka, Adapazarı Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi (740 MW) 400 Milyon $ (%80’i ABD Exim, Opic, Alman Hermes, Belçikalı Ond, Macar Mehib İhr. Kredisi, %20’si Özkaynak 2015 yılında Enka Grubu’nun Adapazarı Santralı’nda toplam 6 milyar 264 milyon kWh elektrik üretildi (TEBA: 1751/8 Şubat 2016) 4. Baymina A.Ş., Ankara Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi (775 MW) 480 Milyon $ (%80’i ABD, Avusturya, Alman, Belçika İhr. Kredileri ve ABD Miga, %20 Özkaynak) GDF-SUEZ Grubu’nun işlettiği santralda, 2015 yılında toplam 5 milyar kWh elektrik üretimi yapıldı. (TEBA: 1751/8 Şubat 2016) 5. İsken A.Ş, Sugözü İthal Kömür Santralı Projesi (1.210 MW) 1.500 Milyon $ (%80’i Alman KFW, Dresdner Bank, West-LB İhracat Kredileri, %20’si Özkaynak) İsken A.Ş’nin santralında 2015 yılında 8 milyar 721 milyon kWh elektrik üretimi yapıldı. (TEBA: 1751/ 8 Şubat 2016) 131 Rödovans Modelli Önemli Projelerin 2015 Yılı Gelişmeleri 2 Proje için ihaleler sonuçlandı, mukavele için YPK onayı bekleniyor. 1 Proje için teklifler alındı, ihale sonucu bekleniyor. 2 Proje için önseçim başvuruları alındı, değerlendirmenin tamamlanması bekleniyor. Yatırım için YPK onayı alınabilen yeni bir KÖİ modelli hastane projesi olmadı... 2015 yılında 5 Proje için kredi finansman anlaşmaları imzalandı. Böylece, 2013 yılından bu yana mukavelesi imzalanan 18 Projenin 8’i için, toplam 3 milyar 287 milyon Euro’luk kredi anlaşmaları imzalanmış oldu... 132 İ ki genel seçim nedeniyle bürokratik kararların yıl ortasında kesintiye uğradığı, aynı zamanda küresel piyasalardaki sıkışıklık sebebiyle dış kredi temininin gitgide zorlaştığı, bu nedenle KamuÖzel İşbirliği (KÖİ) projeleri finansmanında yükü yerli bankaların omuzladığı Türkiye’de, kuşkusuz bu ortamdan Sağlık Bakanlığı’nın rödovans modelli hastane projeleri de olumsuz etkilendi. Son birkaç yıldır üst üste birçok KÖİ modelli sağlık kampüsü projelerini Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararlarıyla gündemine alan ve ihaleler yapıp birçok mukaveleler imzalayan Sağlık Bakanlığı’nın bu anlamda son dönemdeki en durgun yılı, 2015 oldu. Bu dönemde KÖİ modelli yeni bir hastane projesi ihalesi açılmak üzere gündeme alınamadı, yıl boyunca ise sadece 3 Proje için teklifler alınabildi. Bu arada, Türk Tabipler Birliği’nin (TTB) projelere yönelik açtığı davaların devam ettiği ve Danıştay kararlarının ardından TTB’nin davaları bir üst kurul olan İdari Dava Daireleri Kurulu’na taşıdığı belirlendi. Bu dava süreçlerinin projelerin yapım çalışmalarını olumsuz etkilediği, yavaşlattığı, bazı projelerde durma noktasına gelindiği ileri sürülüyor. Öte yandan, 2015 yılında, daha önceden mukavelesi imzalanmış projelerin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) ve finansman süreçlerinin devam ettiği görüldü. En önemli gelişme olarak, 5 hastane projesinin kredi finansman anlaşmaları imzalandı. Bilindiği gibi, Sağlık Bakanlığı’nın KÖİ Modelli Hastane Projeleri öncelikle YPK onayına sunuluyor. YPK onayı alan projeler, 25 yıl işletme ve 3 yıl yatırım süreci dönemi dikkate alınacak şekilde Yap-Kirala modeliyle uluslararası ihaleye açılıyor. Bu projelerin gelir akımları, Sağlık Bakanlığı’nın taahhüt ettiği yıllık kira bedeli ile hizmet ödemelerinden oluşuyor. 2015 sonu itibarıyla, YPK onayı almış ve toplam yatak sayısı 43.096 olacak 34 adet KÖİ Modelli Hastane Projesi bulunuyor. Bunların 18’inin mukavelesi imzalandı. Kocaeli Şehir Hastanesi’nin temeli atıldı: Gama Holding ve Türkerler Holding İş Ortaklığı’nın üstlendiği Kocaeli Şehir Hastanesi’nin temel atma töreni, 20 Mayıs 2015 tarihinde yapıldı (TEBA Web Sitesi: 22 Mayıs 2015). Yaklaşık 1 milyar 100 milyon TL’ye mal olacak Kocaeli Şehir Hastanesi’nin yatak kapasitesi 1180 adet olacak. Gama Holding-Türkerler İş Ortaklığı’nın yapımını üstlendiği Şehir Hastanesi için her şey dahil yıllık kira bedeli 85 milyon 980 bin TL, toplam yatırım bedelini 1 milyar 90 milyon 213 bin 458 TL ve isteğe bağlı hizmet bedelini 130 milyon 43 bin 467 lira 65 kuruş olmuştu. 2015 yılında rödovans modelli hastane projeleri için en somut ve önemli aşamalar olarak, ÇED süreçleri ve finansman anlaşmaları takip edildi. Bu hastane Projelerinin KÖİ modelli mukaveleleri kapsamında, ÇED onayı alınması da yüklenicinin sorumluluğunda olduğundan ve finansman temini için önemli bir şart oluşturduğundan, Projelerin bu süreçlerinin hemen hemen paralel yürüdüğü, finansal kapanışı yapılmış olan Projelerin ÇED sorunlarının da aşılmış olduğu tespit ediliyor. Elazığ Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için ÇED olumlu kararı verildi: Elazığ Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için yüklenici Rönesans Holding A.Ş. liderliğindeki Ortak Girişim’in yaptığı başvuru sonucunda Projeye Eylül 2015’te ÇED olumlu kararı verildi (TEBA Web Sitesi: 8 Eylül 2015). Birçoğunun mukavelesi 2013 yılında imzalanmış olan KÖİ modelli hastane projelerinin ilk finansal kapanışları 2014 yılı sonunda yapılmıştı. 133 Kasım 2014’te finansal kapanışı yapılan ilk Proje, 420 milyon Euro yatırım bedeli bulunan Kayseri Sağlık Kampüsü olmuştu. Proje için 315 milyon Euro’luk finansman anlaşması imzalanmıştı. Aralık 2014’te ise Adana Entegre Sağlık Kampüsü’nün 540 milyon Euro’luk yatırım bedelinin tamamı için finansman anlaşması imzalanmıştı (TEBA 2014 Yıllık Rapor). Ankara Bilkent Şehir Hastanesi: IC İçtaş İnşaat liderliğindeki ortaklığın üstlendiği Proje için 890 milyon Euro tutarındaki kredi, Mart 2015’te, Türkiye Garanti Bankası A.Ş., DenizBank A.Ş., Türkiye İş Bankası A.Ş., Finansbank A.Ş., Siemens Financial Services, Garanti Bank S.A, Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. ve UniCredit Bank Austria AG ile imzalandı (TEBA:1707/27 Mart 2015). Mersin Şehir Hastanesi için de, yüklenici Dia Holding Fzco-Techint Compagnia Tecnica İnternazionale S.P.A İş Ortaklığı’nca, UniCredit Bank Austria AG’nin düzenleyici banka olarak rol aldığı 272 milyon Euro’luk kredi anlaşması Denizbank ve Yapı Kredi grubu ile 2014 yıl sonunda imzalandı (TEBA Web Sitesi: 1 Aralık 2014). 2015 yılında Bilkent Hastane Projesi için ÇED İnceleme-Değerlendirme toplantıları yapıldı. 2. İnceleme-Değerlendirme toplantısı Haziran ayında yapılmıştı (TEBA Web Sitesi: 5 Haziran 2015). 2015 yılında kredi anlaşmaları imzalanan hastane projeleri: 2015 yılında, yukarıda bahsedilen 3 Projeye ek olarak, 5 adet daha KÖİ modelli hastane projesinin finansman anlaşmalarının yapıldığı tespit ediliyor. Bunlardan bir tanesinin (Konya-Karatay Sağlık Kampüsü) henüz finansal kapanışı yapılmamış olmakla birlikte, ilk finansman anlaşması imzalanmış bulunuyor. Böylece, mukavelesi imzalanmış 18 adet proje arasında, toplam 7 Projenin finansman kapanışının gerçekleştiği görülüyor. Toplam 8 Proje için şimdiye kadar 3 milyar 487 milyon 500 bin Euro’luk kredi anlaşmaları imzalanmış olduğu belirleniyor. 2015 yılında finansman anlaşmaları imzalanan hastane projeler şunlar oldu; Isparta Şehir Hastanesi: Isparta Şehir Hastanesi için, Akfen Holding’in bağlı ortaklığı Akfen İnşaat Turizm’in bağlı ortaklığı Isparta Şehir Hastanesi Yatırım ve İşletme A.Ş., İş Bankası ile 230 milyon Dolar tutarında, 3 yılı ana para geri ödemesiz 15 yıl vadeli kredi sözleşmesini 22 Ocak 2015 tarihinde imzaladı. Yozgat Eğitim ve Araştırma Hastanesi: Sıla Danışmanlık - Rönesans Holding A.Ş. - Rönesans Medikal - Şam Yapı-Şentürkler Müh. İş Ortaklığı’nın üstlendiği Projenin öncelikle ÇED süreci tamamlandı ve yatırım için “ÇED Gerekli Değildir” kararı verildi (TEBA Web Sitesi: 29 Mayıs 2015). Ardından, 139 milyon Euro’luk yatırım maliyetinin 111 milyon Euro’luk kısmı için Japon Sumitomo Mitsui Banking Corp (SMBC) ve Bank of Tokyo Mitsubishi (BTMU) ile dünya devleri Siemens ve Intesa ile 5 Haziran 2015 tarihinde kredi anlaşması imzalandı (TEBA Web Sitesi: 10 Haziran 2015). Ankara Etlik Entegre Sağlık Kampüsü: Astaldi-Türkerler Grubu’nun üstlendiği Ankara-Etlik Entegre Sağlık Kampüsü için 876 milyon Euro’luk kredi anlaşması Haziran 2015’te imzalandı. Kredi veren kuruluşlar, EBRD, IFC, Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası, SACE, DEG, Türkiye İş Bankası, TSKB, Akbank, Credit Agricole, Deutsche Bank, Unicredit ve Banca IMI/Banca Intesa oldu (TEBA:1720/26 Haziran 2015). Konya Karatay Sağlık Kampüsü finansmanı için ilk onay çıktı: YDA İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.-Inso Sistemi Per le Infrastrutture Sociali S.P.A. İş Ortaklığı’nın yürüttüğü Konya Karatay 134 Sağlık Kampüsü Projesi’nin finansmanı için İslam Kalkınma Bankası (İKB), 67,5 milyon Euro’luk krediyi onayladı. Proje finansmanına ayrıca Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası (KTKB), Unicredit Bank ve Siemens Bank’ın katılacakları bildiriliyor (TEBA Web Sitesi 29 Aralık 2015). 2015 yılında ihale süreçleri devam eden hastane projeleri: Sağlık Bakanlığı’nın ihalesi yapılıp, son teklifleri alınmış olan ve sonuçlanması beklenen 2 projesi, önseçim aşaması tamamlanmış olan ve tekliflerinin alınması beklenen 3 projesi bulunuyor. Bunlar şöyle oluyor; Tekirdağ Sağlık Yerleşkesi: Projenin yapımı için nihai teklifler 22 Mayıs 2015 tarihinde alındı. Aynı gün açık eksiltme turları da yapıldı. İhaleyi 67,5 milyon TL’lik en düşük kira bedelini sunan Akfen İnşaat firması kazandı (TEBA:1718/ 8 Haziran 2015). Projenin yatak kapasitesinde değişiklik olduğu için, Proje mukavele imzalanmadan önce YPK onayına yeniden sunuldu. Mukavele imzalamak için YPK onayı bekleniyor (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015). Şanlıurfa Sağlık Yerleşkesi: İhalede 160.4 milyon TL ile en ucuz kira bedelini YDA İnşaat firması sundu (TEBA:1717/ 4 Haziran 2015). Mukavele öncesinde Proje, yatak kapasitesinde değişiklik olduğu için bir kez daha YPK onayına sunuldu. Mukavele imzalamak için YPK onayı bekleniyor (TEBA Web Sitesi: 23 Aralık 2015). Kütahya Sağlık Yerleşkesi: Teklifleri 14 Eylül 2015 tarihinde alınan Proje için ilk açılış fiyatlarında en düşük kira bedelinin de 62,8 milyon TL ile Dia Holding firması verdi. İhalede değerlendirme süreci devam ediyor (TEBA:1732/ 14 Eylül 2015). Denizli Sağlık Yerleşkesi: 18 Şubat 2015 tarihinde önyeterlilik başvuruları alınan ve 12 firma ve ortaklığın teklif sunmaya hak kazandığı Denizli Sağlık Yerleşkesi için son teklif verme tarihi, birçok kez ertelendikten sonra, en son, 23 Şubat 2016 olarak belirlendi (TEBA Web Sitesi: 12 Ocak 2016). Samsun Sağlık Yerleşkesi: Önyeterlilik başvuruları 20 Şubat 2015 tarihinde alınan (TEBA: 1702/ 23 Şubat 2015) ve 12 firma ve ortaklığın teklif sunmaya hak kazandığı Proje için son teklif verme tarihi, birçok kez ertelendikten sonra, en son, 25 Şubat 2016 olarak belirlendi (TEBA Web Sitesi: 14 Ocak 2016). Sağlık Bakanlığı’nın 8 adet yeni KÖİ hastane projesi Kalkınma Bakanlığı’na sunuldu: Bunlar dışında, Sağlık Bakanlığı’nın yeni KÖİ projesi olarak Kalkınma Bakanlığı’na sunduğu ve yatırım onayı bekleyen 8 projesi mevcut. Kalkınma Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı bu projelerin fizibilite etüdleri hakkında toplantılar yapıyorlar. Bu projelerden bazılarının kamu yatırımı şeklinde Sağlık Bakanlığı’nca üstlenilmesi görüşülüyor. Sağlık Bakanlığı’nın, bu 8 hastane projesi şunlar oluyor; İzmir Yenişehir Hastanesi, Antalya Şehir Hastanesi, Aydın Şehir Hastanesi, Diyarbakır Kayapınar Hastanesi, Diyarbakır Yenişehir Hastanesi, Trabzon Şehir Hastanesi, Ordu Şehir Hastanesi, Bartın Devlet Hastanesi (TEBA Web Sitesi: 28 Aralık 2015). Sağlık Bakanlığı’nın finansmanı kapanmış, mukavelesi imzalanmış, ihalesi yapılmış ve teklifleri alınması beklenen rödovans modelli hastane projeleri ve son durumları aşağıdaki tabloda görülebilir. 135 2015 Rödovans Modelli Önemli Projeler Gelişme Raporu Sektör: Sağlık Kuruluş: Sağlık Bakanlığı A. YAPIM SÜRECİ DEVAM EDEN PROJELER 1. Kayseri Sağlık Kampüsü Yapım Projesi 376 Milyon $ Toplam 1587 yataklı sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı Yatırım Bedeli: 672,9 Milyon TL Yıllık Kira bedeli: 137,7 Milyon TL 2. Etlik Sağlık Kampüsü Yapım Projesi 1.378 Milyon $ Toplam 3566 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı Yatırım Bedeli: 2.413 Milyon TL Yıllık Kira bedeli: 319 Milyon TL 3. Bilkent Sağlık Kampüsü Yapım Projesi Toplam 3704 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı 4. İzmir Bayraklı Sağlık Kampüsü Yapım Projesi Toplam 2060 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı 5. Kocaeli Sağlık Kampüsü Yapım Projesi Astaldi S.p.A. liderliğindeki İş Ortaklığının üstlendiği yatırım için 876 milyon Euro’luk kredi anlaşması imzalandı. (TEBA:1720/29 Haziran 2015) 1.555 Milyon $ Yatırım Bedeli: 2.799 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 289 Milyon TL IC Içtaş İnşaat liderliğindeki iş ortaklığının üstlendiği yatırım için yerli ve yabancı bankalar grubu ile toplam 890 milyon Euro’luk kredi anlaşması imzalandı. (TEBA:1707/30 Mart 2015) 947 Milyon $ Yatırım Bedeli: 1.638 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 177,9 Milyon TL GAMA Holding-Türkerler İş Ortaklığı’nın üstlendiği ve 2014 yılında temeli atılan yatırım için finansman temin süreci ve yapım çalışmaları devam ediyor. (TEBA 2014 Yıllık Rapor) 440 Milyon $ Toplam 1180 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı Yatırım Bedeli: 1.197 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 85,9 Milyon TL 6. Elazığ Sağlık Kampüsü Yapım Projesi 315 Milyon $ Toplam 1040 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı Yatırım Bedeli: 567.5 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 94,8 Milyon TL 7. Manisa Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yapım Projesi Yatırım için finansman anlaşmalarını tamamlayan şirket, inşaat çalışmalarını 3 yılda tamamlayacak. (TEBA:1689/24 Kasım 2014) 209 Milyon $ GAMA Holding-Türkerler İş Ortaklığı’nın yapımını üstlendiği Sağlık: Kampüsünün temeli atıldı. (TEBA:1715/25 Mayıs 2015) Rönesans Holding liderliğindeki ortak girişimin üstlendiği Proje için “ÇED Olumlu” kararı verildi. (TEBA:1731/14 Eylül 2015) 136 558 yataklı hastanenin anahtar teslim yapımı 8. Yozgat Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yapım Projesi Yatırım Bedeli: 362 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 64,2 Milyon TL 154 Milyon $ 475 yataklı hastanenin anahtar teslim yapımı Yatırım Bedeli: 275 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 54,7 Milyon TL 9. Konya Karatay Sağlık Kampüsü Yapım Projesi 309 Milyon $ Toplam 838 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı Yatırım Bedeli: 543.2 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 88,7 Milyon TL 10. İstanbul İkitelli Sağlık Kampüsü Yapım Projesi Toplam 2682 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı 11. Mersin Entegre Sağlık Kampüsü Yapım Projesi Toplam 1259 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı 12. Gaziantep Sağlık Kampüsü Yapım Projesi Toplam 1875 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı 13. Adana Sağlık Kampüsü Yapım Projesi Toplam 1550 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı 14. Bursa Entegre Sağlık Kampüsü Yapım Projesi Toplam 1355 yatak kapasitesine sahip entegre sağlık kampüsünün anahtar teslim yapımı YDA İnşaat ile Ekim 2015’de Üst Hakkı Mukavelesi imzalandı. (TEBA Web Sitesi: 21 Aralık 2015) Rönesans Grubunun yer aldığı ortak girişimin üstlendiği Proje için “ÇED Gerekli Değildir” kararı alındı. Yabancı bankalarla 111 milyon Euro’luk kredi anlaşması imzalandı. (TEBA:1718/15 Haziran 2015). YDA İnşaat liderliğindeki İş Ortaklığı’nın yürüttüğü yatırım için 67,5 milyon Euro’lukilk kredi, İKB tarafından onaylandı. (TEBA:1746/ 4 Ocak 2016) 1.391 Milyon $ Yatırım Bedeli: 2.435 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 258,9 Milyon TL Yatırımın yapım çalışmaları devam ediyor. (TEBA 2014 Yıllık Rapor) 265 Milyon $ Yatırım Bedeli: 643.2 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 140,9 Milyon TL Yapım çalışmaları devam eden yatırım için 272 milyon Euro’luk kredi anlaşması 2014 yıl sonunda imzalandı. Proje için “ÇED Olumlu” kararı verildi. (TEBA:1744/ 21 Aralık 2015) 889 Milyon $ Yatırım Bedeli: 1.593 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 147,5 Milyon TL Salini S.p.A. firmasının yer aldığı İş Ortaklığınca yürütülen yatırım için finansman temin süreci devam ediyor. (TEBA:1719/ 22 Haziran 2015) 575 Milyon $ Yatırım Bedeli: 1.030 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 115,5 Milyon TL 9 yabancı bankadan kredi temin edilen yatırımın ÇED süreci tamamlandı. Proje’nin en geç 2018 yılında hizmete alınması planlanıyor. (TEBA 2014 Yıllık Rapor) 433 Milyon $ Yatırım Bedeli: 750 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 124,6 Milyon TL Mayıs 2015’te temeli atılan Sağlık Kampüsü’nün yapılacağı arazinin tahsis işlemlerine ilişkin dava açıldı. Bursa 1. İdare Mahkemesi, tahsis işleminin iptaline karar verdi. (TEBA Web Sitesi: 17 Haziran 2015). 137 15. Isparta Şehir Hastanesi Yapım Projesi Toplam 755 yatak kapasitesine sahip hastanenin anahtar teslim yapımı 16. Ankara-Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ile Türkiye İlaç ve Tıbbİ Cihaz Kurumu Kampüsü Yapım Projesi Anahtar Teslim Yapım 17. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi , Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, Yüksek güvenlikli Adli Psikiyatri Hastanesi Yapım Projesi 900 yatak kapasiteli fizik tedavi ve rehabilitasyon hastanesi, 800 yatak kapasiteli psikiyatri ve 700 yatak kapasiteli yüksek güvenlikli adli psikiyatri hastaneleri olmak üzere toplam 2400 yataklı hastanenin anahtar teslim yapımı 290 Milyon $ Yatırım Bedeli: 573 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 52,2 Milyon TL Akfen İnşaat’ın yapımını üstlendiği yatırım için yıl içinde finansman anlaşması imzalandı (TEBA:1745/ 28 Aralık 2015). 871 Milyon $ Yatırım Bedeli: 1.724 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 245,3 Milyon TL Yatırımın yapım çalışmaları devam ediyor. (TEBA 2014 Yıllık Rapor). 825 Milyon $ Yatırım Bedeli: 1.428 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 258,1 Milyon TL 18. Eskişehir Şehir Hastanesi Yapım Projesi 570 Milyon $ Toplam 1081 yatak kapasitesine sahip hastanenin anahtar teslim yapımı Yatırım Bedeli: 1.128 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 135,8 Milyon TL Rönesans Holding’in de yer aldığı iş ortaklığı ile YPK onayının ardından Ağustos 2014’te mukavele imzalandı. Projenin yapım çalışmaları devam ediyor. İhaleyi kazanan Akfen İnşaat ile yıl içinde mukavele imzalandı. B. İHALE SÜRECİ DEVAM EDEN PROJELER 5. Tekirdağ Devlet Hastanesi Yapım Projesi 286 Milyon $ Toplam 480 yatak kapasitesine sahip hastanenin anahtar teslim yapımı Yatırım Bedeli: 715 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 67,5 Milyon TL 6. Şanlıurfa Şehir Hastanesi Yapım Projesi 460 Milyon $ Toplam 1.700 yatak kapasitesine sahip hastanenin anahtar teslim yapımı Yatırım Bedeli: 1.150 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 160,5 Milyon TL 7. Kütahya Şehir Hastanesi Yapım Projesi Tahmini Bedel: 166,6 Milyon $ 500 yataklı Devlet Hastanesi ve 100 yataklı Fizik Tedavi Rehabilitasyon Hastanesi anahtar teslim yapımı İlk tekliflere göre; Yatırım Bedeli: 500 Milyon TL Yıllık Kira Bedeli: 60 Milyon TL İhaleyi Akfen İnşaat firması kazandı. Projenin yatak kapasitesinde değişiklik olduğu için, mukavele imzalamak için YPK onayı bekleniyor. (TEBA:1721/ 29 Haziran 2015) İhaleyi YDA İnşaat firması kazandı. Mukavele imzalamak için YPK onayı bekleniyor. (TEBA: 1723/ 13 Temmuz 2015) İlk teklifler alındı.Değerlendirme sürecinin ardından ilk 4 sıradaki teklif sahipleri açık eksiltme görüşmelerine davet edilecek (TEBA:1732/ 14 Eylül 2015). 138 7. Denizli Entegre Sağlık Kampüsü Yapım Projesi Toplam 1.000 yatak kapasitesine sahip hastanenin anahtar teslim yapımı 8. Samsun Şehir Hastanesi Yapım Projesi Toplam 900 yatak kapasitesine sahip hastanenin anahtar teslim yapımı Tahmini Bedel 172 Milyon $ Tahmini Yatırım Bedeli: 500 Milyon TL Şubat 2015’de önyeterlilik başvuruları alınan Proje için son teklifler 23 Şubat 2016’da alınacak (TEBA:1748/ 18 Ocak 2016). Tahmini Bedel 103,4 Milyon $ Tahmini Yatırım Bedeli: 300 Milyon TL Şubat 2015’de önyeterlilik başvuruları alınan Proje için son teklifler 25 Şubat 2016’da alınacak (TEBA:1748/ 18 Ocak 2016). C. KALKINMA BAKANLIĞI’NA SUNULAN YENİ PROJELER 1. Antalya Şehir Hastanesi Bedeli Bilinmiyor Toplam 1.000 yatak kapasitesine sahip hastanenin anahtar teslim yapımı 2. Aydın Şehir Hastanesi Projenin fizibilitesi Kalkınma Bakanlığı’na sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 28 Aralık 2015) Bedeli Bilinmiyor Projenin fizibilitesi Kalkınma Bakanlığı’na sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 28 Aralık 2015) Toplam 800 yatak kapasitesine sahip hastanenin anahtar teslim yapımı 3. İzmir Yenişehir Hastanesi Bedeli Bilinmiyor Toplam 1200 yataklı hastanenin anahat teslim yapımı 4. Diyarbakır Kayapınar Hastanesi Projenin fizibilitesi Kalkınma Bakanlığı’na sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 28 Aralık 2015) Bedeli Bilinmiyor Toplam 750 yataklı hastanenin anahtar teslim yapımı 5. Diyarbakır Yenişehir Hastanesi Projenin fizibilitesi Kalkınma Bakanlığı’na sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 28 Aralık 2015) Bedeli Bilinmiyor Toplam 705 yataklı hastanenin anahtar teslim yapımı 6. Trabzon Şehir Hastanesi Projenin fizibilitesi Kalkınma Bakanlığı’na sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 28 Aralık 2015) Bedeli Bilinmiyor Toplam 600 yataklı hastanenin anahtar teslim yapımı 7. Ordu Şehir Hastanesi Projenin fizibilitesi Kalkınma Bakanlığı’na sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 28 Aralık 2015) Bedeli Bilinmiyor Toplam 600 yataklı hastanenin anahtar teslim yapımı 8. Bartın Devlet Hastanesi Toplam 400 yataklı Şehir Hastanesinin anahtar teslim yapımı Projenin fizibilitesi Kalkınma Bakanlığı’na sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 28 Aralık 2015) Bedeli Bilinmiyor Projenin fizibilitesi Kalkınma Bakanlığı’na sunuldu. (TEBA Web Sitesi: 28 Aralık 2015) 139 2015 Yılında Özelleştirme Uygulamaları 2014 yılında yüzde 50 düşüşle 6,3 milyar Dolar’a inen özelleştirme gelirleri enerji sektöründeki piyasa fiyatları dengesizliği ve küresel krizin dış kredi darboğazının artması nedenleriyle 2015 yılında da yüzde 70 düşerek 2 milyar Dolar’a kadar indi.-2015’in özelleştirme gelirlerinin büyük bölümü elektrik sektörü satışlarından elde edilirken, 2016 yılına da 2,1 milyar Dolar gelir devredildi... Yeniden revize edilen OVP’ye göre 2016 özelleştirme gelir hedefi arttırılarak 3,6 milyar Dolar olarak belirlenirken, 2016 yılında sonuç alınamayan elektrik özelleştirmelerinin tamamlanması ile TP Petrol A.Ş. ve TEMSAN gibi önemli kuruluşların satışı hedefleniyor... 140 2 013 yılında 12,4 milyar Dolar ile tavana vuran özelleştirme gelirleri, 2014 yılında yüzde 50 düşüşle 6,3 milyar Dolar’a indikten sonra, 2015 yılında da önceki yıla göre yüzde 70 azalarak 2 milyar Dolar’a düştü. Böylece 2003 yılında yaşanan ekonomik krizden sonra, 2005 yılındaki Erdoğan Hükümetleri döneminden 2015 yılına kadar (2013 yılı hariç) düşüş eğiliminde olan özelleştirme gelirlerinin 2015 yılında ise en alt seviyeye inmiş olduğu görülüyor. 2015 yılında elde edilen özelleştirme gelirlerinin 1 milyar 937 milyon 13 bin Dolar’ı Tesis ve Varlık Satışı veya Devirlerinden, 54 milyon 811 bin Dolar’ı ise Bedelli Devirlerden sağlanırken, geri kalan 4,2 milyon Dolar’ı ise OYAK İnşaat’ın yüzde 25 hissesinden elde edilen blok satış geliri oldu. Böylece 2015 yılı özelleştirme gelirleri net olarak 1 milyar 996 milyon 42 bin Dolar olarak gerçekleşti. Taksitli ödeme seçeneğini tercih eden yatırımcıların taksitlerini yatırmaları ile gelirlerin Hazine’ye peyder pey devredildiği belirleniyor. ilgisinin tamamen durmuş olması da diğer bir neden oluyor. Bu arada Türkiye’deki enerji sektöründe Arz-Talep dengesizliğinin 2015 yılında enerji piyasalarında yarattığı fiyat dengesizliği de özellikle enerji sektörü özelleştirmelerine olan ilgiyi zayıflattığı görülüyor. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2014 yılında yaptığı açıklamalarda Milli Piyango ile köprü ve otoyol özelleştirmeleri ile birlikte elektrik üretim santralları, bazı limanlar ve marinalar, Erzurum Kış Olimpiyatları Tesisleri, şeker fabrikalarını, Türksat’a ait Kablo-TV operasyonlarını, BOTAŞ’ın iletim hatlarını, TEİAŞ’a ait kamu hisselerinin yüzde 49 hissesinin ve TPAO’nun halka arzını, Haydarpaşa Garı ve Eti Maden’e ait sülfirik ve borik asit fabrikalarının özelleştirileceğini bildirmişti. Sözkonusu özelleştirmelerin 2016 yılında ele alınması ve gerekli mevzuat çalışmalarının tamamlanmasıyla 2016 programında bu özelleştirmelerin gerçekleştirilmesi hedefleniyor. 2016 yılına 2,1 milyar Dolar gelir devredildi: 2015 Özelleştirme Gelirleri’ndeki azalışın nedenleri: Hükümet 2015 Özelleştirme Gelirleri’ni hazırladığı OVP’de 3,8 milyar Dolar olarak (8,7 milyar TL) hedeflemesine rağmen, 1,9 milyar Dolar olarak alınan sonuçla ödeme yükümlülüklerinde önemli bir açık vermişti. 2015 yılında Özelleştirme Gelirleri’ndeki azalışın başlıca nedenini küresel krizin 2015 yılında Türkiye’nin de yer aldığı gelişmekte olan ülkelerdeki olumsuz etkisinin artmış olması şeklinde tespit ediyoruz. Türkiye’de zaten özel sektördeki sermaye yetersizliliğine 2015 yılında küresel krizin dış kredi darboğazı da eklenince özelleştirmeler için gerekli kaynağın yaratılamadığını görüyoruz. Bu arada yabancı sermayenin de özelleştirmelere ÖİB tarafından 2015 yılı ve daha öncesinde teklifleri alınan özelleştirme ihalelerinden 2016 yılına toplam 2,1 milyar Dolar gelir devredildi. Söz konusu projeler arasından, satış/devir onayı alınan ve sözleşme imza aşamasında olan kuruluşlardan 929,2 milyon Dolar, onay aşamasında olan kuruluşlardan ise 1,1 milyar Dolar gelir devredildiği belirlendi. 2013 yılında önemli termik santrallar ile başlayan termik santral özelleştirmeleri 2014 yılında da devam ederek, en önemli gelirlerin Elektrik Üretim Sektörü özelleştirmelerinden elde edilmişti. 2014 yılı ve daha öncesinde teklifleri alınan özelleştirme ihalelerinden 2015 yılına toplam 4,8 milyar Dolar gelir devredilmişti (TEBA: 2014 Yıllık Rapor). 141 2015 yılında ihaleleri tamamlanmış, sözleşme ve onay aşamasındaki projeler: Elektrik Üretim Santralları özelleştirmeleri 2015 yılında da devam etti: 2015 yılında ve öncesinde ihalesi yapılan ihaleler incelendiğinde bunların 52 adetinin satış-devri için Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) onayı alınmış ve sözleşme aşamasında olduğu görülüyor. Ayrıca, 19 ihale için ise onay alınmasının beklendiği görülüyor. 2013 yılında önemli termik santrallar ile başlayan enerji özelleştirmeleri 2015 yılında da devam ederek, en önemli gelirler, bir önceki yılda olduğu gibi Elektrik Üretim Sektörü özelleştirmelerinden elde edildi. ÖİB 2014 yılında teklifleri alınan iki önemli termik santral özelleştirmesinde mukavele imzaladı. 2016 yılı özelleştirme hedefi 3,6 milyar Dolar: Yeni Orta Vadeli Program’da (OVP) daha önceki hedef, 2015 yılı gelirlerinde programın bir hayli altına düşüldüğünden, yeniden revize edilerek yükseltildi. Böylece daha önce 2,9 milyar Dolar (6,7 milyar TL) olarak hedef lenen özelleştirme gelirleri, yeni OVP’de 3,6 milyar Dolar’a (10,8 milyar TL) çıkarıldı. 2016 Ocak ayında Maliye Bakanı Naci Ağbal, özelleştirme gelirlerine yönelik şu açıklamayı yaptı: “2016 yılında merkezi yönetim bütçesine özelleştirme fonunda aktarılmasını öngördüğümüz rakam 10,8 milyar Lira. 2015 yılında gerçekleşen özelleştirme geliri ise 6,1 milyar Lira seviyesindedir”. 2016 yılında gerçekleştirilmesi hedeflenen önemli özelleştirmeler arasında, iptal edilen şans oyunlarının lisansının 10 yıl süre ile özelleştirilmesi, köprü ve otoyollar, elektrik üretim tesisleri bulunuyor. 2015 yılında ihaleleri ilan edilen ve 2016 yılında teklifleri alınacak olan önemli ihaleler ise şöyle oldu: “Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ)’a ait Bursa Doğalgaz Santralı, Aliağa Kombine Çevrim Santralı, Şanlıurfa, Tortum, Adıgüzel ve Kemer Hidroelektrik Santralları (HES)” Soma B Termik Santralı’na yönelik olarak ihaleyi kazanan Konya Şeker San. ve Tic. A.Ş. firması ile ÖİB arasında Santral ve taşınmazlarının varlık satışı yöntemi ile özelleştirilmesine ilişkin 685,5 milyon Dolar’lık mukavele imzaladı. Mukavele 22 Haziran 2015 tarihinde yürürlüğe alındı (TEBA: 1720/29 Haziran 2015). Öte yandan, Orhaneli ve Tunçbilek Termik Santralları ile BLİ tarafından kullanılan taşınmazların özelleştirilmesi ihalesinde ise en yüksek teklifi veren Çelikler Taah. firması ile ÖİB arasında beklenen 521 milyon Dolar’lık mukavele, 22 Haziran 2015 tarihinde imzalandı (TEBA: 1720/29 Haziran 2015). Ayrıca, Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK), 2015 yılında işletme hakkı devri yöntemi ile özelleştirilmesi hedeflenen 26 HES’i özelleştirme kapsam ve programına aldı. Devir işlemlerinin 31 Aralık 2020 yılına kadar tamamlanmasına karar verildi (TEBA: 1720/29 Haziran 2015). İhaleyi onayı alınan Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ)’a ait Anamur-Bozyazı-Mut-Derinçay, Silifke, Zeyne Hidroelektrik Santrallarının (HES) 8 milyon 850 bin Dolar teklif veren Cem Veb Ofset firmasına devri için Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) onayı alındı (1700/9 Şubat 2015). Kapsama alınan HES’ler arasından ihaleleri gerçekleştirilen ve onay bekleyen önemli HES özelleştirmeleri ise şöyle oldu: 142 EÜAŞ’a ait Fethiye HES’in özelleştirmesinde en ucuz teklifi, 128 milyon 25 bin TL ile Eti Alüminyum Anonim Şirketi TEBA:1736/ 20 Ekim 2015, Manavgat HES için 14 firma - ortak girişiminin teklif sunduğu ihalede en yüksek teklif, 370 milyon Lira ile Kibar Holding A.Ş. firması vermişti (TEBA:1736/ 23 Ekim 2015) Karacaören 1 ve 2 HES’ler için ise en yüksek teklifi 515 milyon TL ile Gama Enerji Anonim Şirketi vermişti (TEBA:1739/ 10 Kasım 2015). Kadıncık 1 ve Kadıncık 2 HES’ler için ise en yüksek teklif 864.100.000 TL ile IC İçtaş Hidroelektrik ve Termik Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş. firmasından gelmişti (TEBA:1740/ 17 Kasım 2015) Doğankent, Kürtün ve Torul HES’ler için ise en yüksek teklif, 1 milyar 225 milyon TL ile Kolin İnşaat firmasından geldi (TEBA: 1744/ 21 Aralık 2015). Şans oyunlarının özelleştirilmesi ihalesi iptal edildi: 2015 yılına devreden gelirlerin büyük bir kısmının Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü’ne ait olan piyango, hemen kazan ve sayısal oyunlar ile ilgili mevzuat çerçevesinde izin verilebilecek olan benzer şans oyunlarının lisansının 10 yıl süre ile özelleştirilmesi ihalesine ait olduğu belirlenmişti (TEBA: 1696/12 Ocak 2015). Ancak söz konusu ihalede, kur farkı nedeniyle ilk etapta Net Şans - Hitay Ortak Girişim Grubu ihalede mukavele imzalamaktan vazgeçerken, ilk teklif sahibinin çekilmesi üzerine mukavele daveti yapılan ikinci sıradaki ERG-Ahlatçı Ortak Girişim Grubu da verilen süre içinde mukavele imzalanamadı. Bunun üzerine ihalenin yeniden ilan edilmek üzere iptal edildiği belirlendi (TEBA: 1743/14 Aralık 2015). Derince Limanı ve Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı ihaleleri: 2015 yılının önemli özelleştirmelerinden olan Derince Limanı’nın ihalesine en yüksek teklifi veren Safi Katı Yakıt firmasının kurmuş olduğu Safi Derince Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş., 25 Şubat 2015 tarihinde 543 milyon Dolar’lık mukavele imzaladı (TEBA: 1703/2 Mart 2015). Onay alınan önemli özelleştirmeler arasında yer alan Fenerbahçe-Kalamış Yat Limanı’nın 30 yıl süreyle İşletme Hakkı Devri (İHD) yöntemiyle özelleştirmesi ihalesinde 664 milyon ABD Dolar bedelle en yüksek teklifi veren Koç Holding’e bağlı Tek-Art Kalamış ve Fenerbahçe Marmara Turizm Tesisleri A.Ş. imar planlarının reddedilmesi üzerine ihaleden çekildiğini bildirdi. Bunun üzerine ihalede ikinci sırada 654 milyon Dolar ile teklif veren Safi Gayrimenkul ve Yatırımları firmasına mukavele daveti yapan ÖİB, firmaya süre verdi (TEBA: 1741/30 Kasım 2015). Özelleştirme kapsamına alınan yeni kurumlar: Öte yandan, 2015 yılında iki önemli şirket ÖYK tarafından özelleştirme kapsam ve programına alındı. Söz konusu şirketler için 2016 yılında özelleştirme ihalelerinin gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Türkiye Petrolleri (TP) Petrol Dağıtım A.Ş.’de kamuya ait hisselerin özelleştirme kapsam ve programına alınmasına ilişkin ÖYK onayı alınmış olup, şirket için, halka arz veya diğer belirlenecek yöntemler ile özelleştirme ihalesinin yapılması hedefleniyor. Alınan ÖYK kararına göre işlemin 31 Aralık 2020 tarihine kadar tamamlanması hedefleniyor (TEBA: 1720/29 Haziran 2015). 2015 yılında Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü (TEMSAN)’ın da özelleştirilmesi için önemli bir adım atılarak, ÖYK, Genel Müdürlüğün Hazine’ye ait yüzde 100 hissesinin özelleştirme kapsam ve programına alınmasına karar verdi. ÖİB tarafından özelleştirme yöntemine karar verilmesi ardından işleme başlanması beklenirken, işlemin 31 Aralık 2020 tarihine kadar tamamlanmasına karar verildi (TEBA: 1720/29 Haziran 2015). 143 2015 Yılında Satış/Devir İşlemi Tamamlanan Uygulamalar (Tablo: 1) Kurum Tesis Adı Sözleşme Tarihi Tahsilat Tutarı ($) 9/11/2015 4.216.828 Soma B Termik Santralı 22..06.2015 685.500.000 Orhaneli Termik Santralı 6/22/2015 521.000.000 Derince Limanı 25.02.1015 543.000.000 TEDAŞ Taşınmazları ---- 2.486.672 Maliye Hazinesi Taşınmazları ---- 108.752.471 Gayrimenkul A.Ş. Taşınmazları ---- 49.938.087 Şeker Fabrikaları Taşınmazları ---- 1.718.705 Sümer Holding Taşınmazları ---- 294.987 Karayolları Genel Müdürlüğü Taşınmazları ---- 15.482.052 ADÜAŞ Taşınmazları ---- 7.067.519 TCDD Taşınmazları ---- 1.772.964 Blok Satış: Oyak İnşaat (% 25) Tesis ve Varlık Satış veya Devri: Tesis ve Varlık Satış veya Devri Toplam: 1.937.013.459 Bedelli Devir İşlemleri: TEDAŞ Taşınmazları ---- 109.895 T. Şeker Fabrikaları A.Ş. Taşınmazları ---- 228.288 Sümer Holding Taşınmazları ---- 125.445 TCDD Taşınmazları ---- 2.600.003 Gayrimenkul A.Ş. Taşınmazları ---- 284.772 Maliye Hazinesi Taşınmazları ---- 51.463.272 Bedelli Devir İşlemleri Toplam: GENEL TOPLAM: 54.811.676 1.996.042.256 144 2015 Yılında Onayı Alınmış ve Sözleşmesi İmza Aşamasında Olan Projeler (Tablo : 2) Kuruluş-Tesis Satış Bedeli ($) Türk Şeker Fabrikası Taşınmazları 505.700 Maliye Hazinesi Taşınmazları 226.170.924 Gayrimenkul A.Ş. Taşınmazları 11.161.417 TDİ Fenerbahçe – Kalamış Yat Limanı 654.000.000 TCDD Taşınmazları 10.130.119 ADÜAŞ Taşınmazları 18.468.942 EÜAŞ’a Ait HES’ler 8.850.000 Sözleşme Aşamasında Olan İhaleler Toplam 929.287.101 Onay Aşamasına Olan İhaleler: Kuruluş-Tesis Satış Bedeli ($) Fethiye HES 44.259.490 Kepez 2 ve Manavgat HES 128.071.997 Karacaören 1-2 HES 179.292.578 Kadıncık 1-2 HES 301.227.079 Doğankent, Kürtün ve Torul HES 417.965.951 11081 nolu ruhsat ve maden sahası 5.300.000 Maliye Hazinesi Taşınmazları 96.882.172 Sümer Holding Taşınmazları 5.198.470 Gayrimenkul A.Ş. Taşınmazları 3.180.679 Türk Şeker Fabrikası Taşınmazları 370.052 Onay Aşamasına Olan İhaleler Toplam 1.181.748.469 GENEL TOPLAM: 2.111.035.570 Creates Value With Its Expertise Investor Contractor Leader GAMA ENERJİ A.Ş. T.G.T.ENERJİ ÜRETİM VE TİCARET A.Ş. GAMA ENERGY WATER INTERNATIONAL B.V. BABADAĞ ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE TİC. A.Ş. GATES ENERJİ TİC. A.Ş. ANADOLU ELEKTRİK ÜRETIM TİC. VE SAN. A.Ş. DISI WATER PSC GEAŞ İŞLETME VE BAKIM A.Ş. GAMA ENERJİ İŞ GELİŞTİRME A.Ş. DOĞALGAZ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİC. A.Ş. İÇ ANADOLU GARET ENERJI ÜRETİM VE TİC. A.Ş. TURUSGAZ TAAHHÜT VE PAZARLAMA TİCARET A.Ş. GAMA QATAR Co.W.L.L. NORTH CASPIAN CONSTRUCTORS B.V. STFA GAMA TAAHHÜT VE İNŞAAT A.Ş. BARMEK GAMA GATE İNŞAAT TAAHHÜT SANAYİ VE TİCARET A.Ş. GAMA GÜÇ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİK VE TAAHHÜT A.Ş. GAMA POWER SYSTEMS ARABIA LTD. GAMA INDUSTRY ARABIA LTD. GAMA INTERNATIONAL B.V. KIRIKKALE ELEKTRİK ÜRETİM VE TİC. A.Ş. KREMNA ENERGY GENERATION ENERGY COOP İZMİR TERMİK ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM VE TİC. A.Ş. BİRECİK BARAJ VE HİDROELEKTRİK SANTRALI TESİS VE İŞLETME A.Ş. GAMA ENERGY INTERNATIONAL B.V. AND TRADE GAMA RENEWABLE GAMA LTD. ALBA CONSTRUCTION & SUPPLY GMBH GAMA CONSTRUCTION IRELAND LTD. GAMA TİCARET VE TURİZM A.Ş. KIRIKKALE ELEKTRİK İMALAT VE MONTAJ A.Ş. ÜRETİM VE TİCARET A.Ş. GAMA EMLAK YATIRIM VE İNŞAAT A.Ş. GAMA INDUSTRY MOÇAMBIQUE LDA. İZMİR BAYRAKLI HASTANE YATIRIM VE SAĞLIK HİZMETLERİ A.Ş. GAMA ENDÜSTRİ TESİSLERİ GAMA STROY LCC GAMA İNŞAAT A.Ş. GAYES GAMA YENILENEBILIR ENERJİ SİSTEMLERİ İNŞAAT A.Ş. KOCAELİ HASTANE YATIRIM VE SAĞLIK HİZMETLERİ A.Ş. www.gama.com.tr