Petrol Fiyatları – Necdet Pamir

Petrol fiyatları üzerine sohbet
Necdet Pamir, 27 Şubat 2015
Petrol Fiyatlarının Seyri
Ocak 2014 – Şubat 2015
Brent
WTI
26 Şubat 2015, Borsa Kapanış: 61.62 $/v
Kaynak: ABD Enerji Bakanlığı Raporu (Market Prices and Uncertainty Report),
http://www.eia.gov/forecasts/steo/uncertainty/index.cfm ; February 10, 2015
Ham Petrol Fiyatları: Başlıca Etkenler
•
Arz Tarafı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Enerji fiyatları
OPEC arz (üretim) kapasitesi
Yedek üretim (spare
(spare)) kapasitesi
OPEC Dışı arz kapasitesi
Jeopolitik ortam
Hava koşulları
Arama--Üretim maliyetleri
Arama
Arama--Üretim Yatırımları
Arama
Teknolojik Gelişmeler
Stokların durumu
Petrolün kalitesi (ağır(ağır-hafif, kükürtlükükürtlü-kükürtsüz
kükürtsüz,, vb.)
http://www.eia.gov/finance/markets/
Ham Petrol Fiyatları: Başlıca Etkenler
•
Talep Tarafı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
OPEC arz kapasitesi
Ekonomik büyüme
Sanayi üretimi
Jeopolitik ortam
Hava koşulları
Mal taşımacılığı
İnsan taşımacılığı
Tüketici davranışları
Vergiler
Enerji tüketiminde kullanılan ekipmanla ilgili
teknolojik gelişmeler
http://www.eia.gov/finance/markets/
Ham Petrol Fiyatları: Başlıca Etkenler
•
Ekonomik Etkenler
• Üretim
Üretim--Tüketim Dengesi (Arz(Arz-Talep)
• Taşıma maliyetleri
• Diğer yatırım maliyetleri
• Yatırımlarda gecikme
• Doların düşük değerdeki seyri
• Politik Etkenler
• Piyasa düzenlemeleri (Yasal düzenlemeler, regülasyonlar)
• Ambargolar, siyasi riskler, işgal ve çatışmalar
• Kartellerin politikaları (OPEC, Şirketler, vb..)
• Vergiler (Yatırım maliyetlerini etkileyen)
• Çevre kirliliği düzenlemeleri
• Yatırım yapılan ülkelerdeki yatırım ortamı, koşullar
Ham Petrol Fiyatları: Başlıca Etkenler
•
Coğrafi etkenler
• Rezervlerin homojen olmayan dağılımı
• Tanker (ya da ihraç yolu) sağlayabilme olanağı
• Hava durumu, mevsimsel etkenler, kasırgalar
• Diğer
•
Diğer Etkenler
• Ürünlerin kalitesi, Piyasanın tercihleri
• Alternatif ürünlerin varlığı/yokluğu
• Rafinaj kısıtlamaları; taşıma
kısıtlamaları/riskleri/artan maliyetleri
• Politik, jeopolitik etkenler (işgal, grev, lokavt, vb
vb…)
…)
• Borsa spekülasyonları (Şirketler, alımalım-satım
kuruluşları, vb..)
• Diğer
Petrol Piyasasının Başlıca Oyuncuları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
OPEC
OPEC Dışı Üreticiler (Rusya F., Meksika, Norveç, vb..)
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA/OECD
(IEA/OECD))
Suudi Arabistan
ABD
Rusya Federasyonu
Büyük Petrol Şirketleri
Uluslararası Borsalar (NYMEX, IPE, ..)
Finans Piyasaları/ “Savunma” Sanayi
Uluslararası yayınlar (Platts
(Platts,, Bloomberg, WTRG, ..)
Petrol Alım Satım Şirketleri
Diğer
Petrol fiyatlarını etkileyen jeopolitik ve ekonomik olaylar
12: OPEC üretim
hedefini 4.2 mmv/g
azalttı
Fiyat ($/varil), 2010$
1: ABD ek üretim kapasitesi devre dışı
11: Küresel finansal çöküş
2: Arap* Petrol Ambargosu
4: İran-Irak Savaşı
10: Düşük ek üretim kapasitesi
6: Irak Kuveyt’i işgal
5: Saudis abandon
swing producer role
9: 11 Eylül saldırıları
3: İran Devrimi
8: OPEC üretim hedefini
7: Asya finansal krizi 1.7 mmv/g azalttı
Başlıca Petrol Arzı Kesintileri
Süre
Olay
Milyon varil/gün arz kaybı
İran Petrol Üretimi (Bin varil/gün)
1000 varil/gün
İran Devrimi
Irak – İran Savaşı
Fiyatların Düşüşü; Nedenler (Ekonomik)
• Brent fiyatları, Şubat 2014 ile Şubat 2015
arasında 109 dolar/varilden, 59.8 dolara
geriledi (Yaklaşık % 45).
• Nedenler arasında;
• Küresel ekonomik büyüme ve petrol talep
artışı beklentilerindeki düşüş,
• Libya üretimindeki kesintinin normale
dönmesi (*); Irak üretiminde artış
• ABD «tight
«tight oil
oil»
» üretimindeki artış öne
(*) Yeniden düştü
çıkıyor.
Fiyatların Seyri/Belirsizlik!
ABD Enerji Bakanlığı, Kasım 2014
raporunda; 2015 yılı için Brent ortalama
fiyatını 83 dolar olarak öngörüyordu.
• Bu tahmin, bir ay önceki (Ekim 2014’de
yapılan) tahmine göre, 18 dolar daha
düşüktü.
• Ocak 2015 tahmini ise (2015 için) 54.6
dolar/varil oldu!
•
Petrol fiyatlarında (son dönem)
düşme nedenleri (Klasik)
«Piyasa dinamikleri» açısından, arz ve talep
denkleminde öne çıkan iki temel olgu var:
•
1.
2.
Avrupa başta olmak üzere bazı gelişmekte olan
ülkelerdeki ekonomik durgunluk ve buna bağlı
enerji (petrol) talep düşüşü,
Özellikle ABD’deki petrollü killerden (shale
(shale oil
oil))
yapılan petrol üretimindeki artış
(2013 yılında 7.5 milyon v/g olan ABD ham petrol
üretimi, 2014’de 8.6 milyon v/g, 2015’te 9.4 milyon v/g)
http://www.dw.de/oil-prices-expected-to-fall-further-in-2015/a-18063636
Petrol fiyatları 2015’te daha da düşebilir
Çin’de azalan talep, ABD’de artan “shale
“shale oil
oil””
üretimi, petrol fiyatlarının (yeniden) kısa
sürede yükselmesini önleyen etkenler.
• (Libya üretiminde yeniden artış; (Aralık
2014’de 810,000 v/g) (Ocak 2015’te 363,000 v/g)
• Uluslararası Enerji Ajansı: 2015’te (en
azından yılın ilk yarısında) fiyatlar daha da
düşebilir. 2014 yılı 2. yarısında, petrol
fiyatları % 30 düştü.
•
http://www.dw.de/oil-prices-expected-to-fall-further-in-2015/a-18063636
Kısa Dönem TahminiTahmini-ABD Enerji Bakanlığı
•
•
•
•
•
Küresel ham petrol üretim ve tüketimi arasındaki
dengesizliğin yarattığı kaygı.
Daha önce yaşanan petrol arzı kesintilerinde
azalma. Kuzey Amerika’da yaşanan arz artışının,
küresel petrol ürünleri talebinin düşüşüyle denk
zamana rastlaması.
OPEC üyelerinin olası politikaları
Petrol üreten ülkelerdeki jeopolitik sorunlar
Geleceğe dönük büyüme tahminlerinde
belirsizlik
•
•
•
•
•
Kısa Dönem TahminiTahmini-ABD Enerji Bakanlığı
2013 yılında 7.5 milyon
milyon v/g olan ABD ham petrol
üretimi, 2014’de 8.6 milyon
milyon v/g, 2015’te 9.4
milyon v/g.
Yerli üretimdeki artış sayesinde, petrol ithalatı
önemli ölçüde azaldı. Sıvı yakıt ithalatı, 2005’te %
60 seviyesinden 2013’te % 33’e geriledi. 2015
beklentisi: % 21.
ABD «tight
«tight oil
oil»
» üretimi, 2010 yılında 1 milyon v/g;
2013 yılı 2. çeyreğinde 3 milyon v/g.
2015 yılı WTI fiyatı tahmini: 78 $/
$/varil
varil
ABD Enerji Bakanlığı, kar marjı düşük olduğu için,
bu fiyat koşullarında sondajlarda azalma bekliyor.
Küresel Büyüme Eğilimleri
Dünya
Kaynak: Dünya Bankası, 2015
Küresel Büyüme Eğilimleri
Gelişmekte Olan Ülkeler
Gelişmiş Ülkeler
Kaynak: Dünya Bankası, 2015
ABD, İngiltere’de toparlanma;
AB ve Japonya geride
2013
2014
2015
2016
Gayri Safi
Hasıla Artışı, %
Gelişmekte
Olan Ülkeler
ÇİN
G.
AFRİKA
HİNDİSTAN MEKSİKA BREZİLYA
RUSYA
Kaynak: Dünya Bankası, 2015
Arz Talep Dengesi (2015 - 2. Çeyreğine kadar)
Arz
Talep
(International Energy Agency)
Kaynak: OPEC Aylık Bülten, Şubat 2015
Dünya Petrol Talebi (2014 – 2015); milyon varil/gün
2014
2015
ABD
Avrupa
Asya Pasifik
OECD
Hindistan
Latin Amerika
Orta Doğu
Gelişmekte Olan Ülkeler
Eski Sovyet Ülkeleri
19.40
13.40
8.14
45.73
3.78
6.71
8.07
29.79
4.54
19.56
13.31
8.02
45.70
3.89
6.91
8.35
30.61
4.58
Çin
10.45
10.75
DÜNYA
Önceki Tahmin
91.15
91.13
92.30
92.26
ABD’de,
ve diğer
düşük
geçirimli
rezervuarlardan
The U.S.«shale»
has experienced
a rapid
increase
in natural
gas and oil
üretimde
yaşanıyor
productionyapılan
from shale
and otherhızlı
tightartış
resources
«Tight» oil
Eagle Ford (TX)
U.S. tight oil production
million barrels of oil per day
4,5
Bakken (MT & ND)
Spraberry (TX & NM Permian)
Bonespring (TX & NM Permian)
Wolfcamp (TX & NM Permian)
Delaware (TX & NM Permian)
4,0
3,5
Marcellus
Woodford (OK)
Granite Wash (OK & TX)
Austin Chalk (LA & TX)
Monterey (CA)
Eagle Ford (TX)
Fayetteville (AR)
Barnett (TX)
2,5
Woodford (OK)
Haynesville
Utica (OH, PA & WV)
Haynesville (LA & TX)
3,0
Yeso-Glorieta (TX & NM Permian)
Niobrara-Codell (CO, WY)
«Shale» gas
U.S. dry shale gas production
billion cubic feet per day
40
Marcellus (PA & WV)
2,0
Bakken (ND)
35
30
25
20
Antrim (MI, IN, & OH)
1,5
1,0
Utica (OH, PA & WV)
Rest of US 'shale'
0,5
15
10
5
0,0
0
2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014
Sources: EIA derived from state administrative data collected by DrillingInfo Inc. Data are through August 2014 and
represent EIA’s official tight oil & shale gas estimates, but are not survey data. State abbreviations indicate primary state(s).
Deloitte Oil and Gas Conference
November 18, 2014
23
ABD Sıvı Yakıt Üretiminde Artış
(Energy Information Administration, February 2015)
“Oil shale economics
economics””
• Uluslar arası Enerji Ajansı (Ekim 2014 aylık
raporu): ABD «shale
«shale oil
oil»
» üretiminde
80$/varil üzeri fiyat ile ekonomik olan
sahaların oranı, toplamın sadece % 4’ü.
• Matthew Jurecky (GlobalData
GlobalData):
): “Fiyatlar
henüz bu projeleri riske sokacak kadar
düşük değil
değil.”
.”
• “Birçok sahada 50 dolar/varil, bir kısmında
ise 50 doların altındaki fiyatlar dahi kabul
edilebilir değerlerdir
değerlerdir.”
.”
http://www.bloomberg.com/news/2014-10-14/u-s-shale-oil-output-growing-even-as-prices-drop-eia.html
Petrol Maliyetleri
ABD Enerji Bakanlığı Petrol Fiyatı Tahminleri
(Kısa Dönem, 10 Şubat 2015)
Gerçekleşen
WTI
Brent
2013
97.91
108.64
2014
93.26
99.02
Tahmini
2015
55.02
57.56
http://www.eia.gov/forecasts/steo/
2016
71.00
75.00
•
•
•
Büyük soru: Düşük fiyatlar,
ABD «shale
«shale»
» üretimini öldürecek mi?
Çatlatılan kuyular, hızla üretim düşüşüne
geçiyorlar. İlk yıldan sonra % 65 üretim düşüşü. O
nedenle, sürekli yeni kuyu açmak gerek. Fiyat
düşünce, birçok şirket, yeni kuyular açmaktan
vazgeçiyor.
Texas Permian Basen’inde işleri daraltıyorlar. Aralık
2014 – Ocak 2015 arasında kule sayısı % 15 azaldı.
Ancak, bu her saha ve şirket için aynı değil. Bazı
şirketler, bu işe para yatırdılar ve sondaja devam
etmek zorundalar. Bazıları ise maliyetleri kısarak
devam etmek zorundalar.
Büyük soru: Düşük fiyatlar, ABD «shale
«shale»
»
üretimini öldürecek mi?
Kanada ise farklı.
• Petrollü kum projelerinin başlangıç yatırımları
çok yüksek maliyetli; ancak ödendikten sonra,
on yıllarca ucuz üretim yapmayı
sürdürebiliyorlar.
• Dolayısıyla, genel bir tahmin zor. ABD Enerji
Bakanlığı hala ABD toplam sıvı yakıt üretimin
2015’te bir önceki yıla göre 700,000 varil/gün
artış yapacağını tahmin ediyor.
•
Libya
petrol
üretimi
Libya petrol üretimi, varil/gün
ŞUBAT 2011
KADDAFİ
KARŞITI
GÖSTERİLER
BAŞLADI
EKİM 2011
KADDAFİ
ÖLDÜRÜLDÜ
AĞUSTOS
2014
TRABLUS
MİLİTANLARA
GEÇTİ
HAZİRAN
2013 –
TEMMUZ
2014
DOĞU
LİMANLARI
BLOKE
27 OCAK 2015
• Çatışmalar nedeniyle, El Sharara petrol sahası üretimi ve
Ras Lanuf ile Es Sider limanları devre dışı kaldı.
• Üretimin 150,000 varili iç tüketime gidiyor.
Düşen Fiyatlar ve
Sektörde İşten Çıkarmalar
Bazı İşten Çıkarmalar
•
•
•
•
•
BP, 2010 yılına göre üçte bir küçüldü. Bunda
BP,
Meksika Körfezi «kazasının» maliyeti de
etkin. Halen 83,900 kişi çalışıyor.
Halliburton 6,400 kişi çıkardı.
Baker Hughes
Hughes:: 7,000 kişi çıkarıyor.
Schlumberger:: 9,000 kişi
Schlumberger
Petroleos Mexicanos
Mexicanos:: 10,000 (Me
(Meksika’da
ksika’da))
26 Ocak 2015
BP Üst Yöneticisi Bob Dudley, (2013 yılı
geliri: £9.1m
£9.1m)), çalışanlarına, 50 $ petrol
fiyatının, maaşlarının artamayacağı anlamına
geldiğini açıkladı.
• BP dünya ölçeğinde 84,000 çalışanının
maaşlarını dondurdu.
• Dudley Davos (Dünya Ekonomik Forumu)
toplantısı sırasında, BBC
BBC’ye
’ye yaptığı
açıklamada, düşük fiyatların 22-3 yıl daha
sürebileceğini söyledi.
•
Jeopolitik Nedenler
Bir taşla çok kuş vurmak!
Acımadı
İran
Rusya
Kaybedenler/Kazananlar
Kaybedenler
• Rusya Fed.
• İran
• Venezuella
• Irak
• Diğer
Kazananlar
• ABD
• AB
• S. Arabistan
• Çin
• Türkiye
• Diğer
Petrol fiyatlarında (son dönem) düşme
nedenleri (Jeopolitik)
•
•
•
•
•
Düşüşten en çok etkilenen ülkeler: Rusya, İran,
Irak ve Venezuella
Venezuella..
Rusya: Ukrayna krizi, Kırım ve diğer bölgelere
yönelik gelişmeler
İran: Nükleer konusu, İsrail’in güvenliği; İran’ın
Suriye ve Irak politikaları
Venezuella:: ABD ve Batı karşıtı politikalar
Venezuella
Irak: Hidrokarbon Yasası’nın henüz Parlamento’da
onaylanmamış olması; KIBYKIBY-Bağdat ilişkileri
Kaybedenler/Petrol verileri, 2013
•
•
•
•
Rusya: Petrol üretimi: 10.8 milyon v/g, Petrol
tüketimi: 3.3 milyon vg
vg;; Fark: 7.5 mvg
İran:: Petrol üretimi: 3.6 milyon v/g, Petrol
İran
tüketimi: 2 milyon vg
vg;; Fark: 1.6 mvg
Venezuella:: Petrol üretimi: 2.6 milyon v/g, Petrol
Venezuella
tüketimi: 0.8 milyon vg
vg;; Fark: 1.8 mvg
Irak:: Petrol üretimi: 3.2 milyon v/g, Petrol
Irak
tüketimi: 0.8 milyon vg
vg;; Fark: 2.4 mvg
50 $ düşüş: 1 milyon v/g için 50 milyon $/gün kayıp
Yılda: 18.25 milyar $
Üretim “başa baş” maliyetleri - bütçenin denkliği için
gereken fiyatlar - ticari olarak cazip fiyatlar
(Belli üreticiler için; 2011 ortası)
$/varil
Kuveyt
Katar
BAE
Suudi
Arabistan
Cezayir
Bütçe denkleştirme
için gereken fiyat
BütçeBaşabaş
Ticari
olarak
cazip
Rusya
Feder.
Başabaş
maliyet
Dev
Şirketler
Saha geliştirme maliyetleri
Oil production (million barrels/day
Kaynak: International Energy Agency, WEO 2011, November 2011
Petrol fiyatları ve Bazı Ülkelerin Bütçe Dengeleri
Petrol fiyatı
$/varil
Bütçeyi denkleştirmek için gereken
petrol fiyat aralığı
125$
Brent petrolü fiyatı
100$
Kaynak: ABD Enerji Bakanlığı, Deutsche Bank
OPEC Üyesi Ülkelerin Bütçe Denkliği İçin
Gereksinim Duydukları Petrol Fiyatları (2012)
OPEC "break-even" prices in 2012. (Matthew Hulbert/European Energy Review)
Rusya’nın etkilenmesi
•
•
Deutsche Bank raporuna göre; Rusya bütçesinin %
45’i enerji kaynakları ihracatından. Rus
Rusya’nın
ya’nın,,
bütçesini denkleştirmek için, 100 $/varil fiyata
ihtiyacı olduğu öne sürülüyor (78 euro).
euro).
(Not: Pravda’ya göre, Rusya’nın ihracat gelirlerinin
% 70’i petrol ve gaz ihracından…)
http://english.pravda.ru/world/asia/03-04
http://english.pravda.ru/world/asia/0304--2014/127254
2014/127254-saudi_arabia_russia_obama--0/
saudi_arabia_russia_obama
•
Buna, Rusya’da büyüme oranının «sıfır» olduğunu
ve ambargoları da eklersek, Rusya’nın ciddi
oranda etkileneceği düşünülüyor.
Rusya ve Venezuella’nın etkilenmesi
•
•
•
•
International Business Times’a göre; petrol
fiyatında varil başına her 10 dolarlık düşüş,
Rusya’ya 12,2 ile 14,6 milyar dolar arasında
kaybettiriyor (Kaynak: Alfa Bank).
Düşük petrol fiyatları nedeniyle, zaten % 25 değer
kaybeden rublenin daha fazla değer
kaybedebileceği öngörülüyor
Venezuella’nın
Venezuel
la’nın ise 120 dolarlık fiyata gereksinim
duyduğu (bugüne göre % 50 fazla) belirtiliyor.
Her 1 dolarlık düşüş, 500 milyon dolar ihracat
kaybı.
Rusya’nın etkilenmesi
Putin, petrol fiyatlarındaki düşüşün,
ekonomiyi olumsuz etkileyeceğini kabul
etmekle birlikte; «421 milyar dolarlık (uluslar
arası) rezervi olan Rusya’nın bu durumun
üstesinden kolayca geleceğini» açıkladı.
• Rusya ve Venezuella
Venezuella,, ortaklaşa alabilecekleri
tedbirleri görüşüyorlar.
•
«Komplo Teorileri»
•
•
•
03.04.2014
U.S. President Barack Obama tried to convince the
King of Saudi Arabia to coordinate actions in the
oil market to reduce world oil prices, the main
source of Russia's export revenues, and "punish its
behavior" in Crimea.
Experts estimate that if the prices are reduced by
as little as 12 dollars per barrel, the Russian
Federation will lose $40 billion in revenue.
There has been a precedent, because this is
precisely how the USSR collapsed.
However, after two weeks of discussions, U.S. analysts
agreed that the effect of such actions will be shortshort-lived,
and squandering suitable strategic reserves of the country
was not a good idea because you never know what might
happen. Another idea immediately followed - to
convince Saudi Arabia to increase oil production. Steve
LeVine spoke about it in detail.
• He suggested adding a few million barrels from Saudi
Arabia to the oil from the U.S. reserve, and because oil
prices are determined by profitability, the cheap oil in the
range of 22-3 million barrels per day could significantly
derail the price.
• Allegedly, Obama traveled to Riyadh to discuss this option
on March 28, said the analyst.
•
http://english.pravda.ru/world/asia/03-04-2014/127254-saudi_arabia_russia_obama-0/
•
•
•
There is a precedent of such joint action that
caused the collapse of the USSR. In 1985, the
Kingdom has dramatically increased oil production
from 2 million to 10 million barrels per day,
dropping the price from 32 to 10 dollars per barrel.
USSR began selling some batches at an even lower
price, about $6 per barrel. Saudi Arabia has not lost
anything, because when prices fell by 3.5 times the
production has increased fivefive-fold.
The planned economy of the Soviet Union was not
able to cope with falling export revenues, and this
was one of the reasons for the collapse of the
USSR.
http://english.pravda.ru/world/asia/03-04-2014/127254-saudi_arabia_russia_obama-0/
•
•
For Russians, it's a nightmare come true: The oil
price has plunged, falling around 30 percent in just
a few months. It may come as a blessing for
Western motorists and fuel oil buyers, but it's a
tangible threat to the wellbeing of the more than
145 million inhabitants of the world's thirdthird-largest
oil producer
producer..
That's because crude oil is by far the biggest source
of income for the Russian state. Despite the media
spotlight on gas, it's much more important as a
lubricant for investment and consumption. And gas,
too, has become cheaper due to a stipulation in
most of Gazprom's export contracts linking its price
to that of oil.
Rusya Federasyonu
•
2014’de ruble % 55 değer kaybetti.
• Enflasyon: Aralık 2014’de % 11.4
• (Bir önceki ay: % 9.1)
Kaynak:
OPEC Aylık Bülten,
Şubat 2015
Düşen Petrol Fiyatları ve Rusya Federasyonu
•
•
•
•
Faiz oranları % 17 arttı
Her 1 dolar/varil düşüş, Rusya’ya 2 milyar dolar
kaybettiriyor.
Dünya Bankası: 2015’te fiyatlar toparlanmazsa,
Rus ekonomisi % 0.7 küçülecek. (Capital
(Capital
Economics daha karamsar: % 2)
2014 yılında, ruble dolar karşısında % 55 değer
kaybetti. Buna karşın, pazarda payını
kaybetmemek için üretim kısıntısına gitmiyor.
http://www.bbc.com/news/business-29643612
Rusya döviz rezervlerirezervleri-2014
http://www.vox.com/2014/12/16/7401401/ruble-collapse-interest-rates
•
•
Oct 21 (Reuters) - Iran has accused fellow
Muslim countries in the Middle East of plotting
with the West to bring down oil prices as a tactic
to further undermine its sanctionssanctions-hit economy.
economy.
With oil losing a quarter of its value since June,
President Hassan Rouhani's administration has
been scrambling for alternative sources of
income to meet its forecast for revenue in the
current budget based on an oil price of
$100/barrel.
http://www.reuters.com/article/2014/10/21/iran-oil-prices-idUSL6N0SG3PS20141021
•
•
Speaking to conservative Shi'ite Muslim clerics in
their stronghold of Qom late on Monday,
government spokesman Mohammad Baqer
Nobakht said "some soso-called Islamic countries
in the region are serving the interests of
America and (other) arrogant powers in trying
to squeeze the Islamic Republic."
Republic."
"They (the West) have forced our oil production
from 4 million bpd to 1 million bpd, and this
recent fall of oil prices is their latest gimmick,"
he was quoted as saying by the semisemi-official
Mehr News.
•
•
•
Some OPEC members, including Saudi Arabia
and Kuwait, have indicated that the group is
unlikely to cut output to support prices when it
meet on Nov. 27.
27.
Some analysts suggested Saudi Arabia was willing
to absorb the impact of lower oil prices to help
the West and weaken Moscow and Tehran
position when negotiating over Ukrainian
sovereignty or the Iranian nuclear deal.
deal.
Gulf oil sources dismissed the idea as pure
fiction.
İran: International Business Time’e göre,
bütçe harcamalarını karşılamak için, 136
dolarlık petrol fiyatına (mevcudun % 70
üzeri) ihtiyacı var.
• Nükleer faaliyetlerine yönelik ambargo
nedeniyle, petrol ve gaz ihraç gelirleri % 50
azaldı.
• Bu sürecin devamı halinde, İran’ın nükleer
konusunda taviz vereceği düşünülüyor.
•
Matthew M. Reed
30 Ocak 2015
•
•
•
Düşen fiyatların sınırlı etkisi oldu. Ancak C. Başkanı
Ruhani, bütçe hedeflerinde kısıtlama yaptı.
Bütçenin petrol gelirlerine dayalı ağırlığını
hafifletmeye çalışıyor.
Nükleer konusunda 5 + 1’le görüşmelerinin seyrine
ve piyasaların durumuna göre, yeni tedbirler
alabilirler.
2014 bütçesinde 100 dolar olarak belirlenen petrol
fiyatı, 2015 bütçesinde 72 dolar olarak revize
edildi. Ancak mevcut fiyatlar dikkate alınarak,
yeniden revize: 40 dolar olarak baz alındı!
http://www.bloomberg.com/news/articles/2015-01-15/iran-s-budget-assumes-40-oil-after-prices-decline-33-
Matthew M. Reed
30 Ocak 2015
•
•
•
•
•
Ruhani, petrol fiyatlarının devlet gelirleri
Ruhani,
üzerindeki etkisinin, kısa dönemli olacağını öne
sürdü.
S. Arabistan, İran ve diğer bazı OPEC üyesi
ülkelerin üretimi kısma taleplerini reddetti.
Nükleer konusundaki baskılar nedeniyle, İran
ayrıca üretimde de düşüş yaşıyor.
2011’de 3.58 milyon varil olan günlük üretim
Aralık 2014’de 2.77 milyon v/g
Irak 60, bazı Körfez ülkeleri 50$/varil olarak bütçe
hazırladılar.
http://www.bloomberg.com/news/articles/2015-01-15/iran-s-budget-assumes-40-oil-after-prices-decline-33-
Varlık Fonu’ndan 4.8 milyar dolar
•
•
•
•
•
İran Parlamentosu, petrol ve gaz sahalarının
geliştirilmesi için, Varlık Fonu’ndan4.8 milyar $
aktarılmasını onayladı. Milli Varlık Fonu’nda 62
milyar dolar olduğu bildiriliyor.
Hükümet, 2014 Nisan’ında iç piyasaya yönelik
akaryakıt sübvansiyonlarında kesinti yaptı. Yeni
kesintiler gündemde. Ekmeğe zam.
Enflasyon oranı % 20’ye yakın.
2014 sonunda 1 dolar = 35,000 riyal
Toplam gelirler içinde % 45 olan petrolün payının
% 31.5’e düşürülmesi hedefleniyor.
http://www.bloomberg.com/news/articles/2015-01-15/iran-s-budget-assumes-40-oil-after-prices-decline-33-
Düşen Petrol Fiyatları ve Venezuella
•
•
•
•
•
Enflasyon oranı % 60 civarı
Resesyon tehlikesi var
Enerji subvansiyonlarının maliyeti 12,5 milyar
$/yıl
Buna karşın Başkan Maduro
Maduro,,
subvansiyonların süreceğini ve akaryakıt
fiyatlarına zam yapılmayacağını açıkladı
1989’da yapılan zamlar büyük iç karışıklık
yarattı; yüzlerce ölü
http://www.bbc.com/news/business-29643612
Düşen Petrol Fiyatları ve S. Arabistan
Dünyanın en büyük petrol ihracatçısı; arzı
kısıp fiyatları düşürme kapasitesi var
• Arzı kısmıyor.
•
•
• Piyasadaki payını korumaya/arttırmaya çalışıyor
• ABD ile «shale
«shale oil
oil»
» rekabeti (?)
Her ne kadar S. Arabistan, bütçe denkliği için uzun
erimde 85 $/varil fiyata gereksinim duysa da,
da, 700
milyar$ üzerindeki fonlar, mevcut politikayı
sürdürmesini sağlıyor.
http://www.bbc.com/news/business-29643612
OPEC Ek Üretim Kapasitesi ve Fiyat İlişkisi
EK ÜRETİM KAPASİTESİ, milyon varil/gün
Fiyat
$/varil
140
120
100
80
60
S. Arabistan Bütçesi ve Varlık Fonu
Varlık
Fonu
Toplam Bütçe
230 milyar
dolar
Açık
Gelir
2015
Bütçesi
- S. Arabistan’ın 2014 gelirlerinin % 89’u petrolden.
- Petrol fiyatlarındaki düşüş, 39 milyar $’lık
$’lık açığa
neden olacak (230 milyar $ yerine 191 milyar $).
Suudi üretiminde artış/azalış milyon varil/gün)
WTI Petrol Fiyatı
ABD doları, diğer para birimleri
•
•
•
ABD doları Aralık’ta diğer tüm para birimleri
karşısında değer kazandı.
€ karşısında: % 1.2, yene göre % 2.6, sterling
karşısında % 0.8, İsviçre frankına göre % 1.2 değer
kazandı.
Ruble bir önceki aya göre % 21, Brezilya reali %
3.6, Hint rupisi % 1.7 değer kaybetti.
Kaynak: OPEC Aylık Bülten, Şubat
2015
ABD ve AB petrol ithalat faturası düşüyor
•
•
•
•
•
•
•
•
ABD günlük petrol tüketimi: 18.9 milyon v/g
ABD petrol üretimi: 10 milyon v/g
İthalat gereksinimi: 8.9 milyon v/g
50 dolar/varil fiyat düşüşünün sağlayacağı yıllık
rahatlama: 162,4 milyar dolar
AB tüketimi: 12.8 milyon v/g
AB petrol üretimi: 1.4 milyon v/g
İthalat gereksinimi: 11.4 milyon v/g
50 dolar/varil fiyat düşüşünün sağlayacağı yıllık
rahatlama: 208,5 milyar dolar
Kaynak: BP Statistical Review of World Energy, 2014
milyon varil/gün
Tüketim
İthalat
2005’de
% 60
% 32
Üretim
2012’de
% 40
Kaynaklar: ABD Enerji Bakanlığı, BP; 2013-2014
Dünya İspatlanmış (Üretilebilir) Petrol Rezervleri
2013 sonu, (milyar varil)
Eski SSCB
131,8; %7,8
229,6; % 13,6
6,8; % 0,4
93.0; % 5.5
44,2; % 2,6
Venezuella
298,3; % 17,7
329,6; % 19,5
18.1; % 1.1
S. Arabistan
265,9; % 15,8
130.3; % 7.7
5.7; % 0.3
42,1; % 2,5
808,5; % 47,9
Rezerv, milyar varil Toplam rezervin %’si
Dünya Üretilebilir Petrol Rezervi: 1.688 milyar varil
(İspatlanmış) Rezerv Ömrü: 53,3 yıl (Rezerv/Üretim)
(+) Kanada petrollü kumları: 167,8; Venezuella (Orinoco): 220,5
Kaynak: BP Statistical Review of World Energy, June 2014
Million tons oil equivalent
2011
31.4%
29%
2035
Oil
26.8%
Coal
25.5%
Gas
23.7%
21.3%
Biomass
9.9%
5.2%
2.3%
0.9%
Nuclear
10.6%
6.4%
4.1%
2.9%
Other renewables Hydro
2035
Demand for natural gas increases more than all other fuels in the New Policies Scenario.
Constituting a very small share of the energy mix today (13% in 2011), global demand for
renewable energy increases strongly to 2035 by around 75% in the NPS.
From 2005 to 2008, economic growth remained strong while oil production capacity
grew slowly and even declined in some quarters. The tight market conditions put
upward pressure on oil prices.
Türkiye
Türkiye: Birincil Enerji Tüketimi
kaynaklar bazında, 2013
Petrol + Gaz: % 59,5
Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Kasım 2014
72
Türkiye Petrol İthalatı,
İthalatı, 2013
İthalatın
payı:
% 92
Rusya + İran + Irak = % 68
Kaynak: EPDK, 2014
Türkiye Enerji Girdileri İthalatı (2009 – 2012)
(Milyar USD)
Ham Petrol ve Petrol
Ürünleri
2009
2010
2011
2012
14,9
20,6
29,2
31,5
Doğal Gaz
11,6
14,1
20,2
23,2
Taş Kömürü
3,1
3,3
4,1
4,6
Toplam Enerji İthalatı
29,9
38,5
54,1
60,1
Türkiye Toplam İthalatı
140,9
185,5
240,8
236,5
Petrol + Gaz İthalatının
Toplam İthalatta Payı
%18,8
%18,7
%20,5
%23,1
Enerji İthalatının Payı
% 21,2 % 20,7 % 22,5 % 25,4
Kaynak:PETFORM
Mineral Yakıt ve Yağlar
Dış Ticareti
TOPLAM ENERJİ İTHALATI
Taşkömürü, Kok ve Briket Kömürü
Petrol Ve Petrol Ürünleri
Doğalgaz, Mamul Gaz
Elektrik Enerjisi
Gizli Veri
a.
Ham Petrol
b. Doğal Gaz
Kaynak: TÜİK, 2015; (T): Tahmini değer
2014
2013
Milyar ABD Doları
54.905
55.917
919
1.052
16.105
16.115
2.677
2.734
439
334
34.765
35.679
12.683
22.082
12.987 (T)
22.692 (T)
Hazırlayan: Zafer Yükseler, TC Merkez Bankası Danışmanı
2014 ve 2015 Enerji İthalat Faturası Üzerine
•
•
•
•
•
2014 enerji ithalatı: 54.9 milyar$
2014 enerji ihracatı: 6.1 milyar$
Net ithalat: 48.8 milyar$
Brent fiyatında yıllık ortalama (her) 10 $’lık
$’lık bir
düşüşün Türkiye’nin net enerji ithalatını 5 milyar
$ azaltacağı hesaplanmaktadır(*)
TC Merkez Bankası Danışmanı Yükseler ise, farklı
yakıtlar için farklı fiyat düşüşü tahminine dayalı
olarak 2015 net enerji ithalat faturasında, 12
milyar dolarlık bir rahatlama beklemektedir.
(*) Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Petrol Fiyatında Düşüşün Enflasyona Etkisi
ABD$/TL kurunun sabit kaldığı varsayımıyla; 2014’de
ortalama 98,9 USD/varil düzeyinde gerçekleşen petrol
fiyatlarında, 2015 yılında görülecek her %10’luk düşüşün
doğrudan etkilenen kalemler yoluyla, enflasyonu 30 baz
puan civarında düşüreceği hesaplanmaktadır.
hesaplanmaktadır.
• TCMB tarafından yapılan açıklamalara göre, petrol
fiyatlarındaki her %10’luk düşüş, yıllık enflasyonu 4040-50
baz puan aralığında aşağıya çekecektir.
•
•
2015 yılında yıllık ortalama petrol fiyatının 73
USD/varil olacağı varsayımı altında, bu durumun
yıllık enflasyonu 1,3 puan civarında azaltabileceği
tahmin edilmektedir.
Kaynak: Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Petrol Fiyatında Düşüşün Büyümeye EtkisiEtkisi-1
Fiyatlardaki düşüş petrol ithalatı faturasını düşürerek net
ihracatın büyümeye daha yüksek oranda katkı yapmasını
sağlayabilecektir.
• Ayrıca, her ne kadar petrol fiyatlarındaki düşüş, yurt
içinde pompa fiyatına daha düşük oranda yansısa da,
tüketicinin akaryakıt faturasındaki azalışı tüketime
yönlendirebileceği öngörülmektedir.
öngörülmektedir.
•
•
Ekonomi yönetimine göre, petrol fiyatlarındaki
her 10 ABD$/varil seviyesindeki düşüşün, reel
ekonomik büyüme oranına 2020-30 baz puan katkı
yapabileceği dile getirilmektedir.
Kaynak: Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Petrol Fiyatında Düşüşün Büyümeye EtkisiEtkisi-2
Buna karşın, bu olumlu etkilerinin bir kısmı, Türkiye’nin
en önemli ticaret ortaklarından olan Rusya’nın
fiyatlardaki düşüşten olumsuz etkilenmesi nedeniyle
gölgelenebilecektir.
• Benzer bir durum, Türkiye’nin en büyük ikinci ihracat
pazarı olan Irak için de geçerlidir. Ayrıca, Rusya’da
Ukrayna kaynaklı devam eden anlaşmazlıklar ve Irak’ta İD
ile süren çatışmalar, 2015 yılının her iki ülke için de
oldukça zorlu geçeceğine işaret etmektedir.
• Bu çerçevede, petrol fiyatlarındaki düşüşün kalıcı olması
halinde, Türkiye’nin Irak ve Rusya’ya ihracatı
azalabilecektir.
•
Kaynak: Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Türkiye’nin Rusya’ya ve Irak’a ihracatı
Kaynak: Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Petrol Fiyatında Düşüşün Büyümeye EtkisiEtkisi-3
Petrol fiyatlarındaki düşüşe paralel olarak Rus rublesi de
önemli ölçüde değer kaybetmiştir.
• Rus tüketicilerin alım gücünü olumsuz etkileyen bu
durum, Türkiye’ye Rusya’dan gelen turist sayısını
azaltabilecektir.
• 2014 yılının ilk 11 ayı itibarıyla Rusya’dan Türkiye’ye 4,4
milyon turist gelmiş ve ülkelere göre turist sayısında
Rusya %12,6’lık payıyla ikinci sırada yer almıştır.
• Ancak
Ancak,, rublenin değer kaybetmeye başlamasıyla Rus
turist sayısında gözlenen azalma eğilimi göze
çarpmaktadır. Petrol fiyatlarındaki düşüşün kalıcı olması
halinde, Rusya kaynaklı turizm gelirleri azalabilecektir.
•
Kaynak: Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Petrol Fiyatında Düşüşün Büyümeye EtkisiEtkisi-3
•
Özellikle, Rusya’nın 1998 yılında yaşadığı krizin ardından
Türkiye’yi ziyaret eden Rus turist sayısının %50 azaldığı
dikkate alındığında, 2015 yılında da turizm gelirlerinde
kayda değer bir azalma görülebilecektir.
Türkiye’ye giriş yapan turist sayısı
Ülkelere göre turist sayısı
Kaynak: Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Benzin fiyat oluşumu
Eylül 2014 Benzin ve Motorin Fiyat Oluşumu
TL/litre
Nihai Satış Fiyatı
4,94
KDV
0,67
4,5
4
3,5 Toplam
3 Vergi:
2,5
2
1,5
1
0,5
2,85
(% 58)
ÖTV
2,18
Rafineri
Çıkış
1,53
Nihai Satış Fiyatı
4,41
KDV
0,58
ÖTV
1,59
Rafineri
Çıkış
1,61
Toplam
Vergi:
2,17
% 49
KDV
ÖTV
EPDK Payı
Gelir Payı
Toptancı
Rafineri Çıkış
0
Benzin
Motorin
Kaynak:
EPDK ve Gelir İdaresi Başkanlığı
NOT: Gelir payı ve EPDK payı, grafikte görülemeyecek oranlardadır.
Excell tablosunda değerleri yer almaktadır.
TURKEY: The most expensive gasoline within OECD
$/litre
(2014, First Quarter
Quarter))
Source: International Energy Agency
Temmuz 2014
Kaynak:
Most expensive
within the
OECD
Meraklısına Notlar
1 US gallon =
3.78541178 liter
1 United States
Dollar = 2.22659
Turkish Lira
(3.51 * 2.27)/3.79
= 2,10 TL/litre
Sıvı yakıtlar, arz maliyetleri ($/varil)
Üretim Maliyetleri
Dolar/varil, 2012
Kuzey
Kutbu
Diğer
EOR
Çok ağır
petrol,
Bitümen
Diğer
Konvan-Konvan
siyonel
Üretilmiş O. Doğu,
K. Afrika
Çok Derin
Denizler
Kerojen
LTO
CO2
EOR
Gazdan
Sıvı Yakıt
Light
Tight Oil
Kömürden
Sıvı Yakıt
Kalan teknik olarak üretilebilecek petrol rezervleri (milyar varil)
Kaynak: World Energy Outlook 2013, IEA
Petrol Fiyatında Düşüşün Enflasyona EtkisiEtkisi-1
•
•
•
Petrol fiyatlarındaki gerilemenin enflasyon
üzerinde hem doğrudan hem de dolaylı etkileri
bulunmaktadır..
bulunmaktadır
Enflasyon sepetinde petrol fiyatlarındaki
gelişmelerden doğrudan etkilenen kalemler tüp,
benzin, LPG ve mazottur.
mazottur. Söz konusu kalemlerin
toplam TÜFE sepetindeki ağırlığı %6,2’dir.
%6,2’dir.
Sepetteki payları %5 civarında olan doğalgaz ve
elektrik kalemleri de petrol fiyatlarındaki
düşüşten doğrudan etkilenmektedir.
Kaynak: Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Petrol Fiyatında Düşüşün Enflasyona EtkisiEtkisi-2
•
•
Ancak, söz konusu iki kalemin fiyatları yönetilen
ve yönlendirilen ürün olduğu için, petrol
fiyatlarındaki düşüşün bu kalemlere ne ölçüde
yansıyacağı bilinmemektedir.
bilinmemektedir.
EPDK elektrik fiyatlarını, BOTAŞ ise doğalgaz
fiyatlarını maliyetlerdeki değişime bağlı olarak
düzenli aralıklarla ayarlamaktadır. Ayrıca BOTAŞ’ın
maliyetlerdeki artışı geçmiş yıllarda tam olarak
konuttaki tüketiciye yansıtmadığı bilinmektedir.
Dolayısıyla, petrol fiyatlarındaki azalışın doğalgaz
fiyatlarına ne ölçüde yansıyacağı belirsizdir.
Kaynak: Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Petrol Fiyatında Düşüşün Enflasyona EtkisiEtkisi-3
•
•
Benzin, LPG ve mazot hariç tutulduğunda,
ulaştırma grubundaki diğer kalemlerin TÜFE
sepetindeki ağırlığı %10 düzeyindedir.
Bu kalemler otobüs bileti, uçak bileti, şehir içi
taşımacılık, kargo hizmetleri vb. faaliyetleri
içermekte olup dolaylı olarak petrol fiyatlarındaki
düşüşten etkilenebilecektir.
Kaynak: Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, İş Bankası, Ocak 2015
Bütçe Dengesi İçin Gereken Fiyatlar
Kaynak: