Biyokimya Lab.Test Rehberi - Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve
Transkript
Biyokimya Lab.Test Rehberi - Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve
S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No: Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:00 Revizyon Tarihi:00 Sayfa No: 1/1 S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Hazırlayanlar Uzm. Dr. Zeynep Giniş Kimya Yüksek Mühendisi Ayhan Onat Ankara-2013 Sayfa No: 1/1 S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 2. ÖRNEKLERİN ÇALIŞMA ZAMANI 3.ÖRNEK TÜRÜ 4. LABORATUAR TESTLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE ÖN HAZIRLIK GEREKTİREN TESTLERE AİT BİLGİLER 4.1. Laboratuar Testlerini Etkileyen Faktörler 4.2.Ön Hazırlık Gerektiren Testlere Ait Bilgiler 4.2.1.Postprandial Glukoz Testi: 4.2.2.Oral Glukoz Tolerans Testinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar: 4.2.3.Gebelerde Oral Glukoz Tolerans Testi: 4.2.4. İdrarda Katekolamin Metabolitleri İçin Gerekli Bilgiler 5.ÖRNEK ALIMI İLE İLGİLİ KURALLAR 5.1 Kan Numunelerinin Alınması 5.2 Kan Numunelerinin korunması 5.3. 24 Saatlik İdrar Numunelerinin Toplanması 5.4 0-3 yaş çocuklarda idrar toplanması 6. ÖRNEK KABUL VE RED KRİTERLERİ 7. ÖRNEKLERİN UYGUN ŞEKİLDE ALINMASI VE UYGUN ŞEKİLDE TRANSFERİ 7.1.Poliklinik Hastaları 7.2.Yatan Hastalar 7.3. Transfer 8. ÖRNEK KAPLARININ UYGUN ŞEKİLDE ETİKETLENMESİ 9. RAPORLAMA VE SONUÇ VERME : 9.1 Laboratuvar Testleri Sonuç Teslim Süreleri 10. PANIK DEĞERLER S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 1.GİRİŞ Tanı ve tedavinin takibinde laboratuarlar, önemli bir konumda yer alırlar. Laboratuvar raporları klinisyenlere hastalıkların tanı, takip ve tedavisinde son derece önemli bilgiler vermektedir. Günümüzde laboratuvar çalışmalarında hedef, biyokimya, hormon, ilaç düzeyleri ile ilgili tetkiklerin, numunenin gelmesinden sonucun bildirilmesine kadar geçen tüm süreçlerde doğru ve zamanında gerçekleşmesini sağlamaktır. Laboratuvarlarda testin istenmesinden itibaren, sonuçların klinik hekime ulaşması ile hasta yararına etkin olarak kullanılmasına kadar geçen analitik süreç, analiz öncesi ve analiz sonrası faktörlerden etkilenmektedir. Bu süreçte test sonuçlarının eksik çıkması, kaybolması, test öncesi uyulması gereken kurallara uyulmaması, yanlış örnek kabı seçimi, yetersiz örnek alınması, eksik test girişi yapılması gibi sorunlarla çok sık karşılaşılabilmektedir. Laboratuvar işleyişinin hastane çalışanları ve hastalar tarafından yeterince bilinmemesi ve iletişim eksikliği nedeniyle ortaya çıkan bu tür sorunları azaltabilmek ve laboratuar işleyişini diğer hastane çalışanlarıyla paylaşabilmek amacıyla laboratuvar rehberi düzenlenmiştir. Rehberde, laboratuvar işleyişi, tetkik isteminden sonuçların gönderilmesine kadar olan süreç (LBYS; laboratuvar bilgi yönetim sistem ), testlerle ilgili ayrıntılı bilgiler; genel çalışılma yöntemleri, çalışılma zamanları, teste göre numune türü ve numune kabı seçimi, numunelerin kabul ve ret kriterleri, sonuçların raporlanma zamanları, varsa panik değerleri ve klinik yararları hakkında gerekli bilgiler mevcuttur. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 BİYOKİMYA LABORATUARI TEST ÇALIŞMA ZAMANLARI LİSTESİ BİYOKİMYA TESTLERİ ÇALIŞMA ZAMAIN HORMON TESTLERİ ÇALIŞMA ZAMANI KOAGÜLASYON(HEMOSTAZ) TESTLERİ ÇALIŞMA ZAMANI ALBUMİN Her gün ACTH Her gün PTZ Her gün ALP Her gün AFP Her gün INR Her gün ALT Her gün ANTİ TG AB Her gün APTT Her gün AST Her gün ANTİ TPO AB Her gün FİBRİNOJEN Her gün BETA-2 MİKROGLOBULİN Her gün BETA-HCG Her gün D-DİMER Her gün BİLİRUBİN(DİREK) Her gün CA 15-3 Her gün PROTEİN(C,S) 15 gün de bir BİLİRUBİN (TOTAL) Her gün CA 19-9 Her gün ANTİTROMBİN 3 15 gün de bir CK-TOTAL Her gün CA 125 Her gün AKTİVE PROTEİN C REZİSTANSI (APCR) 15 gün de bir CK MB Her gün CEA Her gün vWFANTIJEN 15 gün de bir DEMİR Her gün C PEPTİT Her gün VwFAKTÖR 15 gün de bir DEMİR BAĞLAMA Her gün DEOKSİPİRİDİNOLİN Her gün GLUKOZ YÜKLEME TESTİ Her gün FOSFOR Her gün DHA-S04 Her gün ASPİRİN İLAÇ DUYARLILIK TESTLERİ GGT Her gün ESTRADİOL Her gün ASPI Her gün GLUKOZ Her gün FERRİTİN Her gün ADP Her gün HBA1C Her gün FOLİK ASİT Her gün TAŞ ANALİZİ 15 gün de bir HDL KOLESTROL Her gün FSH Her gün HEMOGRAM, RETİKÜLOSİTLER Her gün hs-CRP Her gün GROWT HORMON Her gün SEDİM KALSİYUM Her gün IGF-1 Her gün TAM İDRAR TAHLİLİ Her gün KLORÜR Her gün IGFBP-3 Her gün 24 SAATLİK İDRAR TAHLİLİ Hergün KOLLAJEN ADP Her gün İgE Her gün 24 SAATLİK İDRAR TAHLİLİ ( asitli) KOLLAJEN EPİNEFRİN Her gün İNSÜLİN Her gün VMA-HVA (ASİTLİ İDRAR) Pazartesi T.KOLESTROL Her gün KALSİTONİN Her gün 5HIAA (24 SAATLİK İDRAR, PORFİRİN (İDRAR) Pazartesi KREATİNİN Her gün KORTİZOL Her gün METANEFRİN- Salı S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 NORMETANEFRİN Çarşamba LDH Her gün LH Her gün KATAKOLAMİN ( ASİTLİ İDRAR) Perşembe LDL KOLESTROL Her gün OSTEOKALSİN Her gün MAGNEZYUM Her gün D VİTAMİNİ (25-OH) Her gün MİKROALBÜMİN Her gün PTH Her gün MİKROPROTEİN Her gün PROGESTERON Her gün OSMOLALİTE Her gün PROLAKTİN Her gün PREALBÜMİN Her gün PSA(SERBEST, TOTAL) Her gün POTASYUM Her gün SERBEST T3 Her gün SODYUM Her gün SERBEST T4 Her gün TOTALPROTEİN Her gün TESTESTERON (TOTAL) Her gün TRİGLİSERİT Her gün TİROGULOBİLİN Her gün ÜRE Her gün TSH Her gün ÜRİK ASİT Her gün VİTAMİN B12 Her gün 3.ÖRNEK TÜRÜ Laboratuarda kullanılan numuneler çok çeşitlidir. Serum, plazma, tam kan, idrar, gaita ve çeşitli sıvılar bunların başlıcalarıdır. • Serum: Test çalışması için gereken miktarda serum elde edebilmek için yeteri kadar kan alındıktan sonra 10-15 dakika oda ısısında pıhtılaşmanın tamamlanması beklenir. Daha sonra 20-30 dakika içinde satrifüj yapılarak serum elde edilir. Ayrılan serumda hemoliz, fibrin iplikçiği, jelatinöz formda fibrin bulunmamasına dikkat edilmelidir. • Plazma: Test çalışması için gereken miktarda ve tipte ( EDTA’lı, heparinli, sitratlı) plazma elde edebilmek için uygun tüpe, yeteri miktarda kan alındıktan sonra tüp mutlaka 8-10 defa hafifçe alt üst edilerek antikoagülan ile kanın tam olarak karışması sağlanmalıdır. Daha sonra 30 dakika içinde santrüfüj ile plazma ayrıldıktan sonra ayrı bir tüpe aktarılmalıdır. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 • Tam kan: Test çalışması için gereken miktarda ve tipte (EDTA’lı. Heparinli, sitratlı) tam kan elde edebilmek için uygun tüpe, yeterli miktarda kan alındıktan sonra tüp 8-10 kez hafifçe alt üst edilerek antikoagülan ile kanın tam karışması sağlanmalıdır. • Bos: Numune jelsiz tüpe alınmalıdır ağzı kapatılmalıdır. • Vücut sıvıları: Numuneler jelsiz düz tüpe alınmalıdır ağzı kapatılmalıdır. • İdrar: İdrar kabı içerisine 12 cc orta idrar alınarak ağzı sıkıca kapatılmalıdır. • Gaita: Gaita kabı içerisine 5 gr. gaita alınır ve ağzı sıkıca kapatılmalıdır. 4. LABORATUAR TESTLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE ÖN HAZIRLIK GEREKTİREN TESTLERE AİT BİLGİLER 4.1. Laboratuar Testlerini Etkileyen Faktörler: Klinik laboratuarlar sağlık hizmetlerinin sunumunda önemli bileşenlerden biridir. Klinik laboratuarların başlıca fonksiyonu klinisyenlere hastaların teşhis, tedavi ve takiplerinde önemli bilgiler sağlamaktır. Bu bilgilerin doğru, güvenilir, en kısa sürede ve en az maliyetle elde edilmesi istenir. Doğru ve güvenilir test sonuçları elde etmek için örnek alma öncesinden başlayarak sonuçların raporlanıp klinisyene ulaşmasına kadar geçen süreçteki değişkenlerin ve etkilerin bilinmesi sonuçların doğru yorumlanması açısından gereklidir. Laboratuar hizmetini ‘sadece cihaza kan verip sonuç almak’ düşüncesi olarak algılamanın son derece yanlış bir yaklaşım olduğunu bilmek gerekir. Klinik laboratuvardaki hata kaynakları incelendiğinde hataların analitik ve postanalitik (analiz sonrası) dönemden çok preanalitik (analiz öncesi) döneme ait olduğu bildirilmiştir. Laboratuar test değerlerine etki eden değiştirilebilir ve değiştirilemez birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler hakkında aşağıda kısa bilgiler verilmiştir. 1. Postürün Etkisi: Normal bir erişkinin ayakta durma halindeki kan hacmi yatan bir kişiye göre 600700 ml (%10 luk azalma) daha azdır. Dik oturuşta proteinsiz mayi kapiller aracılığıyla dokulara geçeceğinden plazma hacminde önemli farka neden olur. Bunun sonucu olarak bütün proteinlerin konsantrasyonu artacaktır ( enzimler, protein yapısındaki hormonlar, proteine bağlı taşınan ilaçlar, kalsiyum ve bilirubin). Birkaç günlük yatak istirahatinde plazma ve ekstrasellüler mayi hacmi düşer. Bu sebeple hematokrit %10 artar. Uzamış yatak istirahatinde ise sıvı retansiyonu olur. Protein ve albumin düzeylerinde azalma görülür. Kemik kalsiyum mobilizasyonu sonucu iyonize kalsiyum miktarı artar. 2. Egzersizin Etkisi: Egzersizin vücut sıvıları üzerine etkisi aktivitenin süresi ve derecesine bağlıdır. Egzersiz sonunda alınan kan örneklerinde aspartat aminotransferaz(AST), laktat dehidrogenaz (LDH), kreatin kinaz (CK), üre, kreatinin, transferin sonuçlarında yükselmelerin olduğu, kan glukozunun değişimler gösterebileceği, plazma renin aktivitesi, aldosteron, büyüme hormonunun patolojik düzeylere ulaştığı göz önünde bulundurulmalıdır. Hematüri ve proteinüri görülür. Egzersizin bir S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 preanalitik değişken olarak etkisinin en aza indirilmesi için kan verilmesinden bir gün önce ağır spor, uzun mesafe yürüşü veya koşusu yapılmaması önerilmektedir. Egzersiz bazı hormonlarda da değişimlere neden olur. En önemli değişiklik serbest T4 düzeylerinde olur. Serum TSH, T3 ve tiroksin düzeyleri herhangi bir değişim göstermez iken serbest T4 % 35 kadar artar ve 6-7 gün içinde normale döner. 3. Açlık Durumu: Genellikle laboratuar testleri için 10-12 saat açlık süresi istenir. Bu sürenin 16 saatten uzun olması tercih edilmez. 4. Besinlerin Etkisi: Bazı plazma bileşenlerinin etkisi öğün içinde alınan gıdalarla değişiklik gösterebilir. En büyük artış, serum glukozu, demir, total lipid ve alkalen fosfataz seviyelerinde görülür. Kahve, çay, kola gibi kafein bulunan içeceklerde kan bileşenlerinin konsantrasyonunu etkiler. 5. Sigara: İçerdiği nikotin nedeniyle birçok laboratuar testini etkiler. Bunlar arasında lipidler, hormonlar, vitamin B12 ve CEA sayılabilir. Glukoz toleransı da sigara içenlerde bozulmuştur. 6. Alkol Alımı: Alkol tüketimi kısa ve uzun süreli etkilere bağlı olarak birçok analit üzerinde değişikliğe neden olabilir. Kısa süreli etki ile alımından 2-4 saat sonra etanol; plazma glukoz düzeylerini azaltır, ürik asit ve laktat düzeylerini artırır. Uzun süreli kullanımda ise GGT, AST ve ALT düzeylerinde artışa neden olur. Ayrıca alkol alışkanlığı olanlarda ortalama eritrosit hacmi (MCV) ‘nde artış olduğu bilinmektedir. Alkol alımından sonra hiper trigliseridemi görülür. 7. İlaç Kullanımı: İlaçların laboratuvar testlerine hem in vivo hem in vitro etkileri mevcuttur. İlaçlar intramusküler olarak verildiğinde kas irritasyonuna neden olurlar. Bu durum bir kısım enzimlerin artmasına neden olur (kreatinin kinaz, aldolaz ve laktat dehihrogenaz gibi). Diüretik ilaçlar hiponatremiye yol açarlar. Thiazidler hiperglisemiye neden olabilir. Laboratuar testlerine en önemli etkiyi yapan ilaçalardan biri fenitoindir. Hastada kalsiyum ve fosfor seviyelerini azaltır ve alkalen fosfatazı yükseltir, indirekt bilirubin miktarını düşürür ve GGT aktivitesini yükseltir. Ayrıca serumda T3 ve T4 değerlerini düşürür. Testleri yorumlarken kullanılan ilaçların etkisi mutlaka göz önüne alınmalıdır. 8. Ateş: Serum hormon düzeyleri yanı sıra lipidler, kalsiyum düzeyi, ürik asit gibi birçok parametreyi etkiler. 9. Transfüzyon: Total kan veya plazma transfüzyonu verilen miktara bağlı olarak plazma protein konsantrasyonunu yükseltir. Glukoz çözeltilerinin infüzyonu, plazma fosfat ve potasyum konsantrasyonlarını azaltır. 10. Yaş ve Cinsiyetin Etkisi: Laboratuar testleri için genel olarak çoçuk, adolesan, erişkin ve yaşlılık dönemlerine ait referans değerler vardır. Ancak özellikle yenidoğan dönemine ait çok farklı referans değerler vardır. Örneğin alkalen fosfataz kemik büyümesine paralel olarak pubertede en yüksek S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 değerlere ulaşır. Puberteden sonra aktivite azalır. Kadın ve erkek cinse ait yapısal farklılıklar endokrin testler başta olmak üzere, birçok biyokimyasal ve hematolojik testte referans değerlerin çok değişik olmasına yol açmaktadır. Örneğin CA-125 menstrüel peryotta normalin iki katına çıkabilir. 11. Gebelik: Gebelik her ne kadar fizyolojik bir durum olsada, organizmada meydana gelen değişiklikler birçok laboratuar parametresini etkiler. Gebelikte en önemli değişiklik ortalama plazma hacmindeki artışa bağlı hemodilüsyondur. Tüm laboratuar test sonuçlarının yorumlanmasında dikkate alınmalıdır. 12. Diurnal Ritm: Gün içerisinde bazı analitlerin salınımı, metabolizması ya da dolaşıma çıkmasında değişiklikler görülebilir. Mesela serum demiri 08.00-14.00 saatleri itibariyle aynı hastanın iki ayrı zamandaki numunesine göre %50 gibi fark gösterebilir. Sabah 06.00 civarında serum kortizol düzeyleri pik yaparken, gece 00.00 de en düşük düzeylere inmektedir. Ayrıca öğleden sonra yapılan glukoz tolerans testlerinde glukoz değerleri sabah yapılanlara göre biraz daha yüksek çıkar. 13. Mevsimsel Değişiklikler: Özellikle yaz ve kış mevsimi arasında bazı laboratuar parametreleri farklılık gösterir. Bunlar arasında D vitamini düzeylerinin yazın daha yüksek olması, trigliserid ve total kolesterol düzeylerinin yazın kışa göre daha düşük olması sayılabilir. 14. Rakım: Deniz seviyesinden daha yüksek yerlerde yaşamak bazı laboratuar parametrelerini etkiler. Hemoglobin, hematokrit ve CRP gibi testlerde yükseklik görülür. 4.2.Ön Hazırlık Gerektiren Testlere Ait Bilgiler 4.2.1.Postprandial Glukoz Testi: Hasta aç iken bazal kan örneği alınır. Kahvaltı yapıldıktan 2 saat sonra tekrar kan alınır. 4.2.2.Oral Glukoz Tolerans Testinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar: 1. Yakın zamanda cerrahi operasyon, miyokard infarktüsü geçiren ve doğum yapan hastalara OGTT testi uygulanmamalıdır. 2. Açlık kan şekeri 126 mg/dL ve üstü olan hastalara uygulanmamalıdır. 3. Hastanın test esnasında gribal enfeksiyonu olmamalıdır. 4. Test esnasında hasta kusarsa teste son verilmelidir. 3 gün sonra test tekrar edilebilir. 5. Test yapılmadan önce doktorun izni dahilinde tiazid, fenitoin gibi ilaçlar kullanılıyorsa 3 gün önceden bırakılmalıdır. 6. Test sabah saat 08ºº-10ºº arası çalışılır. 10-12 saat açlık sonrası uygulanır. 7. Hasta test süresince bir şeyler yiyip içmemelidir, sigara içmemelidir, uyumamalıdır. 8. Kadınlarda mensturasyon döneminde OGTT yapılmaması önerilir, 3 gün önce veya sonrası olmasına dikkat edilmelidir. 4.2.3.Gebelerde Oral Glukoz Tolerans Testi: S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 1. Tarama amaçlı 24-28. haftalarda yapılır. 2. Açlık gerektirmez. 3. 50 gr Glukoz 400 mL su ile verilir. 4. 1 saat sonra kan örneği alınır. Not:Tarama amaçlı gebe OGTT’si sonrası 1. saat kan glukozu >140 mg/dL ise tanı amaçlı 100gr glukoz OGTT yapılır. 5. 100 gr. Glukoz testinde gebe aç olmalıdır.100 gr glukoz 400 ml su ile verilir. 0.,60.,120.,180. dakikalarda kan örnekleri alınır. 4.2.4. İdrarda Katekolamin Metabolitleri İçin Gerekli Bilgiler: 1. Vanilyasız diyet 3 gün boyunca uygulanır. 2. Laboratuvardan asit ve idrar toplama kabı alınır, idrar toplamaya başlamadan önce asit kab içerisine boşaltılır. 3. 4. günü sabah ( ilk idrar dışarı atılır) idrar biriktirmeye başlanır. 4. Ertesi günkü (5.gün) ilk idrar da dahil olmak üzere idrarların tamamı ağzı kapalı kapta biriktirilir. 5. Toplanan idrarlar en kısa sürede laboratuvara ulaştırılır. Not: Biriktirilen idrar serin ve karanlık bir ortamda ağzı kapalı olarak saklanmalıdır. Vanilyasız diyet: Yasaklar; Çay, neskafe, kakao Muz, greyfurt, portakal, mandalina, elma, domates Dondurma, dondurma külahı Vanilyalı soslar, vanilyanın girdiği her türlü yiyecek ve içecekler (pastalar, bisküviler, salep, meşrubat) Hazır gıdalar, hazır çorbalar Kuruyemişler, meyvalar Alkollü içecekler 5. ÖRNEK ALIMI İLE İLGİLİ KURALLAR 1. Polikliniklerden yapılan test istekleri sonrasında hasta kan alma birimine yönlendirilir. Kan örneği için testlere göre uygun örnek tüpü seçimi yapılır, seçilen tüplere barkod etiketler yapıştırılır ve hastadan kan örnekleri alınır. 2. Dış merkezlerin, Acil poliklinik ve servis hastalarının örnekleri kendi birimlerinde alınır. Test istekleri LBYS’ne girildikten sonra testlere göre örnek kabı seçimi yapılarak örnek alma işlemi yapılır. Kan alma işlemi hemşireler tarafından gerçekleştirilir. Damar yolu açık hastalarda kan alma için hastanın diğer kolu kullanılır. Sıvı veya kan vermede kullanılan bir damar ve setten kan alınmamalıdır. Zorunlu kalınırsa infüzyona 10-20 dakika ara verilip örnek alınabilir. Alınan örnekler bekletilmeden personelle ilgili laboratuvar birimine gönderilir. Test girişleri yapılıp gelen örnekler, örnek kabul üniteleri tarafından kayıtların ve numunelerin istemlere uygunluğunun kontrolü yapıldıktan sonra kabul edilir. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 3. İdrar ve gaita testleri için hastalar, barkod etiketleri basıldıktan sonra idrar ve gaita örneği için örnek kapları verilip nasıl örnek toplayacakları hakkında bilgi verilir. Hasta tarafından temin edilen örnekler kan alma birimi yanında belirlenen numune toplama masasına idrar ve gaita teslim edilir. 4. Pediatrik kan alma işlemi kan alma biriminde yapılır. İdrar ve gaita örneği için örnek kapları aileye verilip nasıl örnek toplayacakları hakkında bilgi verilir ve topladıkları örnekleri ilgili laboratuvar birimine getirmeleri söylenir. 5. Kan alma işlemi tamamlanan ve idrar ve gaita örneklerini uygun şekilde teslim eden hastalara sonuçların ne zaman çıkacağı ve sonuçlarını nereden alabilecekleri hakkında bilgileri verilir. 5.1 Kan Numunelerinin Alınması Tüm örnekler aşağıdaki özelliklere uygun olarak klinik laboratuvarlara iletilmelidir. • Mümkünse kan sabah 07.00 – 09.00 saatlerinde alınmalıdır. Kortizol, Demir, Vitamin B12, Folat, PTH ölçümünde günlük biyolojik değişkenlik çok belirgin olabilir. Bu nedenle, özellikle bu testler olmak üzere laboratuvar tetkikleri için sabah kan verilmesi önerilir. • Açlık gerektiren testler için 8-12 saat açlık gerekir. 16 saatten uzun olmaması gerekir. Açlıkta yapılması zorunlu testler: • AKŞ, OGTT Lipid profili (Total kolesterol, HDL, LDL, Trigliserid) Demir, DBK Vit.B12/Folat ALP, fosfor, magnezyum Vitamin A İnsulin 25-OH vitamin D PTH Hastalar, akşam yaklaşık 21.00’dan sonra su hariç hiç bir şey yiyip içmemelidir. Bu süre boyunca sigara, çay, kahveden sakınılmalıdır. • Zorunlu olmadıkça ilaç alınmamalıdır. • İlaç tedavisinin sürdüğü durumlarda örneğin alınması sabah ilaç alımından önce yapılmalıdır. • Birçok ilaç laboratuvar testlerini değişik biçimlerde etkileyebilmektedir. Kullanılan ilaçlar hakkında hastalar doktorlarından bilgi istemelidirler. Düzenli kullandıkları ilaçlar var ise, doktor tarafından S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 almaması söylenmediği sürece ilaçların kesinlikle günlük düzeni bozulmadan ilaçlara devam edilmelidir. İstenen testlerin kullanılan ilaçlar tarafından etkilenip etkilemediği laboratuvarımızdan öğrenilerek bu konuyla ilgili hastaların doktorlarına danışmaları önerilir. • Fiziksel aktivitenin testler üzerine kısa ve uzun vadeli etkileri izlenir. Egzersiz sonrası kısa süreli olarak CK, AST, LDH yükselir. Bu değişiklikler egzersiz sonlandırıldıktan kısa bir süre sonra normale döner. Egzersizin uzun süreli etkisi olarak CK, AST, LDH ile bazı seks hormonlarını yükselttiği (plazma testosteronu ve Luteinizan Hormon) bilinmektedir. Bu nedenle numune vermeden önce ağır ve zorlayıcı egzersizden kaçınılmalıdır. • Hasta kan alımı öncesinde mümkünse 15 dk. rahat bir pozisyonda dinlenmelidir. • Kan alımı esnasında hasta yatar veya oturur pozisyonda olmalıdır. • Biyokimya tetkikleri için venöz kan tercih edilir. • Venöz kan alımı esnasında damara ilk seferde zorlamadan girilmeli, turnike çok sıkı olmamalıdır. Eğer kan yavaş ve zorlama ile geliyor ise diğer koldan tekrar doğru kan örneği alınmalıdır. • İğne ucu mümkün olduğu kadar geniş seçilmelidir. • Kan alma işleminde mümkün olduğunca vacutainer kullanılmalıdır. • Turnike en fazla 1 dk. uygulanmalıdır. • Turnike iğnenin başarılı bir şekilde damara yerleştirilmesinden sonra çözülmelidir. • Enjektör ile kan alımı esnasında kanın tüpe kuvvetli aspirasyonundan kaçınılmalıdır. • Kan alım sırası çok önemlidir ve şu sırayla olmalıdır; (EKLENDİ) Kan kültürü Sitrat’lı ( Mavi kapaklı ) Jelli tüp ( Kırmızı, Sarı kapaklı ) EDTA’lı ( Mor kapaklı ) • Antikoagülan içeren vakumlu tüplere kan alımı sırasında kanın işaretli çizgiye kadar dolmasına özellikle dikkat edilmelidir. • Kan alma işlemi bittikten hemen sonra tüpler 8-10 kez yavaşça alt üst edilmeli, ancak kesinlikle çalkalanmamalıdır. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 • Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 Kanlar bir saat içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Kanların laboratuvara ulaşmasındaki gecikme kan potasyumununda ↑, amonyakda ↑, glukozda ↓, PTH’ da ↓ nedenidir. • Bazı analizler için örneğin buz üzerinde veya soğukta (+4oC) taşınması, Örneğin buz üzerinde veya soğukta (+4oC) taşınması gereken testler: ÖNCEKİ REHBERLE KARŞILAŞTIR. ACTH (Mor Kapak) AKTİF PROTEİN C, S (Mavi Kapak) ANTİ TROMBİN 3 (Mavi Kapak) KOLLAJEN ADP (Mavi Kapak) ( ACİL BİYOKİMYA LABORATUVARI ) KOLLAJEN EPİNEFRİN (Mavi Kapak) ( ACİL BİYOKİMYA LAB. ) D-DİMER (Mavi Kapak) ( ACİL BİYOKİMYA LABORATUVARI ) AMONYAK (Mor Kapak) ( ACİL BİYOKİMYA LABORATUVARI ) Biyokimya laboratuvarında kullanılan tüpler, varsa içerdikleri antikoagülanlar ve genel olarak hangi amaçla kullanıldıkları aşağıda gösterilmiştir. SİYAH KAPAK ÇIKTI (Mavi kapaklı)Sitratlı: Koagülasyon testleri (Kımızı, Sarı kapaklı ) Jelli tüp: Rutin biyokimya testleri S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 (Mor kapaklı) EDTA’lı : Tam kan sayımı, hücresel analizler, Sedimentasyon 5.2. Kan Numunelerinin korunması Kan alımı sonrasında numune direkt olarak güneş ışığı almayacak şekilde pıhtılaşma süreci bitene dek oda ısısında bekletilir. Bu süre genellikle 20-25 dakika kadardır. Bu süre sonrası serumun santrifüj ile pıhtıdan ayrılması gerekir. Numunenin tam kan, sitratlı tam kan, EDTA’lı tam kan olarak uzun süre bekletilmesi, örnekteki elektrolit konsantrasyonlarında, enzimlerin aktivitesinde, hematoloji ve pıhtılaşma parametrelerinde çeşitli değişikliklere yol açar. 5.3. 24 Saatlik İdrar Numunelerinin Toplanması • Laboratuvardan idrar toplama kabı alınır. • İdrar toplanmadan önce önerilen bir diyet varsa dikkatlice uygulanmalıdır. • Analizi yapılacak parametreler için gerekli koruyucu maddeler (6N Hidroklorik asit) idrar toplamaya başlamadan önce toplama kabına konulmalıdır. İdrar toplanmaya başlanılan sabah ilk idrar tuvalete, sonraki 24 saatteki idrar ise toplama kabına • biriktirilir. Örnek: sabah 8’den ertesi gün sabah 8’e veya sabah 9’dan ertesi gün sabah 9’a kadar. Tüm idrar gündüz ve gece boyunca, dikkatlice toplama kabına biriktirilir. Ertesi sabahki ilk idrar da • (örnek: sabah 8 veya 9’daki idrarınız) toplama kabına eklenerek, idrar toplama işlemi tamamlanır. • Biriktirilen idrar serin ve karanlık bir ortamda saklanılmalıdır. • İdrar bekletilmeden laboratuvara getirilir. • Servis hastaları için toplanan idrar karıştırılıp hacmi ölçülür, yazılır laboratuvara gönderilir. İdrar analizlerinde bazı parametreler için HCL gibi kimyasallar ile ön işlem yapılması gerekmektedir; • VanilMandelikAsit-HVA(Asitli İdrar) • Metanefrin • Normetanefrin • Katakolaminler (Asitli İdrar) S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 • 5HIAA (24 Saatlik İdrar) • Porfirin (İdrar) Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 Yukarıdaki testler koruyucu olarak 6 N HCL asit gerektirmektedir ve laboratuvar personeli tarafından kullanımı hakkında bilgilendirilerek hastaya verilir. İdrar toplama sırasında koruyucu bir madde verildi ise: • Bu maddeler yakıcıdır! Çocuklardan uzak tutunuz. • Elinize temas ederse derhal bol su ile yıkayınız. • Dikkatlice açarak, toplama kabına yavaşça boşaltınız. • Her idrar ilavesinde tüm idrarı karıştırınız. 24 saatlik idrarda VMA, HVA ve 5-HIAA, katekolaminler, metanefrinler, serotonin test sonuçlarının güvenilir olması için aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekmektedir. • Vanilyasız diyet 3 gün buyunca uygulanır. • Ağır egzersizden kaçınılmalıdır. • İdrar laboratuvarından alınan koruyucu madde asit (6N HCl) 5lt.lik idrar toplama kabına boşaltılır. • 4.gün sabahı (ilk idrar dışarı atılır) idrar biriktirilmeye başlanır. • Ertesi gün 5.günkü ilk idrar da dahil olmak üzere idrarın tamamı biriktirilir. NOT: Biriktirilen idrar serin ve karanlık bir ortamda saklanılmalıdır. VMA, METANEFRİN, KATEKOLAMİNLER İÇİN VANİLYASIZ DİYET (4 günlük yasaklar) • Çay, kahve, kakao • Muz, greyfurt, domates, portakal, ananas, mandalina • Dondurma, dondurma külahı • Vanilyalı soslar, vanilyanın girdiği her türlü yiyecek ve içeçekler pastalar, bisküviler, salep, meşrubatlar vb • Hazır gıdalar, hazır çorbalar • Kuruyemişler, salça, kurutulmuş meyveler • Alkollü içecekler Not: Metanefrin için diyet şart değildir. Diyetli idrarda kullanılabilir. Bazı ilaçlar yanlış sonuçlara neden olabilir. Bunlar: asetaminofen, aspirin, MAO inhibitörleri, metildopa, S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 6. ÖRNEKLERİN KABUL VE RED KRİTERLERİ levodopa, fenotiyazinler, chlorpromazine, promazine, phenothiazines, reserpine, kafein, lityum, eritromisin, tetrasiklinler, aminofilin ve diğer birçok ilaç. 5.4 0-3 yaş çocuklarda idrar toplanması Üretra (idrarın geldiği delik) etrafını temizleyiniz. Temin edeceğiniz idrar toplama torbalarından (ağzı yapışkan kağıt ile kapalı, tek kullanımlık, steril plastik torbalar) birinin yapışkan bandını açarak üretra etrafına düzgünce yapıştırınız. Torbayı yerinden oynatmadan çocuk bezi bağlanıp, giysileri giydirilip kendini rahat hissetmesi temin edilir. Sık sık kontrol edilerek, her seferinde dolu torbadaki idrar yukarıda bahsedilen kurallar içinde temin edilen saklama kabına eklenerek yeni bir torba takılır. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 RED KRİTERLERİ PREANALİTİK EVREDE OLUŞAN HATALAR HATALI KAYIT HATALI ÖRNEK HATALI ÖRNEK KABUL Ad Soyad hataları Hemoliz Barkodsuz/ Hatalı barkodlu örnek Yaş, cinsiyet hataları Yanlış örnek kabına numune alınması Örneklerin uygun ısıda saklanmaması Yanlış protokol numarasına kayıt Eksik örnek alınması Uygun ısıda transfer edilmemesi HATALI HASTA KABUL Pıhtılı olması Geç transfer edilmesi Tokluk durumunda kabul edilmesi Kan ve idrar Örnek miktarının yetersiz olması EKLENDİ Örnek kabı üzerinde örneğin belirtilmemesi Diyet durumunda kabul edilmesi Hatalı etiketleme Ulaşım hizmetlerinde aksama Hasta bilgileri eksikliği (boy/kilo) Barkodlu/Hatalı barkotlu örnek 24 saatlik idrarın hatalı toplanması, Spot idrarın hatalı verilmesi Kan örneğinin serum setinden alınması SKT Geçmiş tüplere örnek alınması Lipemi Fazla örnek alınması Yanlış numune alınması ANALİTİK EVREDE OLUŞAN HATALAR CİHAZLA İLGİLİ SORUN KİTLE İLGİLİ SORUN PERSONEL SORUN Cihazın arızalanması Son kullanma tarihi geçmiş Hatalı pipetleme Cihazın pipetasyon hatası Kit uygun koşullarda saklanmamış İLE İLGİLİ ilgili bölümlerin Kaliprasyonda sapmalar POSTANALİTİK EVREDE OLUŞAN HATALAR Sonuçların hatalı hesaplanması Sonuçların sisteme hatalı girilmesi Sonuçların geç onaylanması Hasta veya bilgilindirilmemesi HBYS ( bilgi sistemi) 7. ÖRNEKLERİN UYGUN ŞEKİLDE ALINMASI VE UYGUN ŞEKİLDE TRANSFERİ S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 7.1.Poliklinik Hastaları 1. Alınan kanlar, numuneyi alan kişi tarafından sporlara yerleştirilir. 2. ACTH, Anti Trombin 3, Kollajen ADP, Kollajen Epinefrin, D-Dimer, Amonyak gibi soğuk zincirle taşınması gereken numuneler hemen buz aküsü üzerine konarak sabitlenir. 3. Etlik Semt Polikliniği kan alma biriminde sporlarda biriken kan numuneleri, numune toplama görevlisi tarafından toplanarak pnömotik sisteme ait kapsüllere yerleştirilir ve laboratuara gönderilir. İdrar numuneleri ise, hastalar tarafından kan alma biriminin yanında bulunan idrar kabul masasına bırakılır. Biriken idrarlar yarım saat arayla görevli personel tarafından taşıma çantalarına yerleştirilerek Etlik Merkez Klinik Biyokimya Laboratuarına iletilir. 4. Dışkapı Hastanesi kan alma biriminde sporlarda biriken numuneler, görevli personel tarafından numune toplama birimine götürülür ve burada ilgili birimlere göre ayrılır. Numune toplama görevlisi tarafından taşıma çantalarına yerleştirilerek Etlik Merkez Klinik Biyokimya Laboratuarına ulaştırılır. Numunelerin taşınma saatleri, 08:00-09:00-10:00-11:00-12:00-13:00-14:00-15:00-16:00 olacak şekilde düzenlenmiştir. 5. Dışkapı Hastanesi kan alma biriminde dış tetkik için alınan kanlar, numune toplama birimine gönderilir. Burada santrifüj edilerek numuneler buzdolabında 2-8 ºC bekletilir. Saat 11:30 ve 15:30’da dış tetkik görevli personeli tarafından ilgili laboratuvara gönderilir. ‘Biyokimya laboratuvarı Dış Tetkik Uygulama Talimatı’na göre hareket edilir 6. İskitler, Pursaklar semt polikliniklerinden alınan numuneler her saat başı Etlik Merkez Laboratuvarına getirilir. Hasköy, Ostim, Şentepe semt polikliniğinden alınan kan numuneleri, 11:30’da numune toplama görevlisi tarafından alınarak Etlik Merkez Klinik Biyokimya Laboratuvarına teslim edilir. 7.2.Yatan Hastalar 1. Servis hastalarından alınan numuneler sporlara yerleştirilir ve servis tarafından belirlenmiş olan güvenli bir yerde toplanır. 2. Soğuk zincirle taşınması gereken numuneler hemen buz aküsü üzerine konarak sabitlenir. 3. Servislerde toplanan ve uygun bir şekilde etiketlenmiş olan numuneler, numune taşıma görevlileri tarafından alınır. 4. Servislerden alınan tüm numuneler D.E.A.H numune toplama birimine getirilir, burada bölümlerine göre ayrılır. 7.3. Transfer 1.Numunelerin nakil işlemleri sırasında mutlaka taşıma sporları kullanılır. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 2.Numuneler taşıma sporlarına dik pozisyonda yerleştirilir ve numunelerin çalkalanmamasına özen gösterilir. 3. Numunelerin taşıma esnasında ısı değişiminden etkilenmemesi için soğuk ortamda gelmesi sağlanır. 4.Personel kontaminasyonu durumunda ‘Laboratuvar Güvenlik Rehberi’ ne göre hareket edilir. 5. Kan ve vücut sıvıları dökülmesi durumunda ‘Laboratuvar Güvenlik Rehberi’ ne göre hareket edilir. 8. ÖRNEK KAPLARININ UYGUN ŞEKİLDE ETİKETLENMESİ Laboratuarımıza gönderilen testlerin hızlı sonuçlandırılabilmesi için barkod sistemi uygulanmaktadır. Bu sayede kayıt ve testlerin çalışma sistemi çok daha hızlı yapılabilmektedir. Ayrıca numunelerin tanınması daha kolay olmakta ve karışıklıkların da önüne geçilebilmektedir. Örneklerini uygun şekilde barkodlu olarak gönderenlere sonuçları çok daha hızlı bir şekilde verilebilmektedir. Yukarıda belirtilen yararların sağlanabilmesi için etiketlerin tüp üzerine yapıştırılması sırasında çok dikkatli ve titiz davranmak gerekmektedir. Tüp üzerindeki barkodların, barkod okuyucu sistemler tarafından okunabilmesi için etiketlerin uygun yere, uygun şekilde yapıştırılması zorunludur. Etiketler tüpün eksenine paralel gelecek şekilde tüpün üst kısmından başlayarak kapakğın hemen altından yapıştırmak gerekmektedir. Hatalı Barkod Etiketi S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 Doğru Barkod Etiketi DİKKAT !!!!! İSTEM-BARKOD-TÜP UYUMUNU KONTROL EDİNİZ UYGUN VE GÜVENLİ KAN ALIMI İÇİN HOLDER KULLANINIZ TÜPLERE İŞARETLİ DÜZEYE KADAR, YETERLİ MİKTARDA KAN ALINIZ AYRINTILI BİLGİ İÇİN LABORATUAR TEST KLAVUZUNU İNCELEYİNİZ S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 Kapak Rengi İçerik Etkisi Kullanılan Testler Kırmızı Sarı Boş, pıhtı aktivatör ve jel separatör Pıhtı oluşumunu hızlandırmak Biyokimya, hormon testleri (özellikle jelli tüp tercih edilir) ve ilaç düzeyleri Mor EDTA Ca’u bağlayarak pıhtılaşmayı engellemek Hemogram, HbA1C, Hb elektroforezi, Sedim Mavi Sodyum Sitrat Ca’u bağlayarak pıhtılaşmayı engellemek PT, aPTT, fibrinojen gibi koagülasyon testleri SİYAH KAPAK GİTTİ 9. RAPORLAMA VE SONUÇ VERME : Test sonuçları LBYS’ de onaylandığı zaman poliklinik, acil ve yataklı servislerdeki bilgisayarlarda hasta sayfasından izlenebilir. Gerekli durumlarda test sonuçlarının yazıcı çıktıları ilgili birim sekreterleri tarafından hastaya verilebilir. 9.1 Laboratuvar Testleri Sonuç Teslim Süreleri : Rutin Biyokimya, Hormon, Hemogram, Sedim, Koagülasyon ve ilaç düzeyleri testleri için; Her gün saat 08:00-12:00 arası alınan kan numunelerin sonuçları saat 16:00 dan itibaren. 12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün saat 14:00’de verilecektir. Poliklinik hastaları sonuçlarını ilgili bölüm sekreterliğinden alabilirler. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 HPLC tekniği ile çalışılan testler için; • VanilMandelikAsit-HVA(Asitli İdrar): Pazartesi günü çalışılmakta ertesi günü raporlanır. • Metanefrin : Salı günleri çalışılmakta ertesi günü raporlanır. • Normetanefrin: Salı günleri çalışılmakta ertesi günü raporlanır. • Katakolaminler (Asitli İdrar): Perşembe günleri çalışılmakta ertesi günü raporlanır. • 5HIAA (24 Saatlik İdrar): Pazartesi günü çalışılmakta ertesi günü raporlanır. • Porfirin (İdrar): Perşembe günleri çalışılmakta ertesi günü raporlanır. Özel koagülasyon testleri; Antitrombin 3, Aktif Protein C Rezistansı, vW FANTİJEN bu testler hasta biriktirilerek çalışıldığı için sonuçlar en geç 15 gün sonra verilmektedir. Bu testler için numune verildiğinde mutlaka laboratuar sekreterliğine sonucun ne zaman çıkacağı danışılmalıdır. Önemli not: Yukarıda verilen sonuç tarihleri, laboratuvardan (cihaz arızası, otomasyon arızaları v.b) ya da numuneden kaynaklanan bir problem (yetersiz, uygunsuzluk v.b) durumunda değişebilir. Bu durumda ilgili poliklinik ve kat sekreterlikleri, yataklı servislerin sekreterlikleri bilgilendirilir. Dış tetkike giden test sonuçları; BİY-TL-06 (Biyokimya Laboratuvarı Dış Tetkik Uygulama Talimatı)’na göre bildirimi yapılır. 10. PANIK DEĞERLER: Biyokimya laboratuvarında çalışılan testlerden, belirlenen referans aralığı dışında hasta hayatı için riskli olabilecek değerlerin belirlenmesi sonucu oluşturulan listedir. Bu listenin amacı hasta güvenliğini tehlikeye atabilecek sonuçlar elde edildiğinde ilgili hekime bildirilmesi sürecinin işletilmesinin sağlanmasıdır. Süreç şu şekildedir: 1. Numunenin uygun olup olmadığı kontrol edilir. 2. Testin hastaya ait daha önceki değerleri otomasyondan kontrol edilir. 3. Testin cihaz kalibrasyon ve kontrolleri gözden geçirilir. 4. Cihazın okumalarında anormallik olup olmadığı izlenir. 5. Test bilinen bir kontrolle birlikte tekrar edilir. 6. En son elde ettiğimiz ve doğruluğundan emin olduğumuz sonuç hala panik değerlerde ise ilgili doktoruna HBYS’den bildirilir. 7. Panik değer bildirimi BİY-TL-02 (Biyokimya Laboratuarı Panik Değer Bildirim Talimatı)’na göre yapılır. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 PANİK DEĞER LİSTESİ TESTLER KAN GAZI Sayfa No: 1/1 ALT SINIR ÜST SINIR PH 7,2 7,6 PCO2 İYONİZE KALSİYUM PO2 19 mmHg 0,8 mmol/L 43 mmHg 67 mmHg 1,54 mmol/L AMİLAZ BİYOKİMYA 200 U/L KALSİYUM KALSİYUM (ÇOCUK) KLOR KREATİNİN (Diyaliz hastaları dışında) ÜRE GLUKOZ GLUKOZ(ÇOCUK) GLUKOZ (BOS) MAGNEZYUM FOSFOR POTASYUM SODYUM LİTYUM DİGOKSİN URİK ASİT CARBAMAZEPİN FENİTOİN VALPROİK ASİT KARDİYAK TROPONİN I 1,6 ng/mL PT aPTT FİBRİNOJEN 100 mg/dl 30 sn 78 sn 700 mg/dL HEMATOKRİT %20 %60 TROMBOSİT BEYAZ KÜRE BEYAZ KÜRE(ÇOCUK) HEMOGLOBİN 40000 µL 2000 µL 2000 µL 7 g/dl 1000000 µL 30000 µL 43000 µL 20 g/dL HEMATOLOJİ İDRAR KİMYASAL ANALİZ 6 mg/dl 6,5 mg/dl 80mEq/l 40 mg/dl 46 mg/dl 40 mg/dl 1 mg/dl 1 mg/dl 2.5 mEq/L 120 mEq/L 13 mg/dL 12,7 mg/dL 120 mEq/L 5mg/dl 171 mg/dL 450 mg/dL 445 mg/dL 200 mg/dL 5 mg/dL 9 mg/dL 6.5 mEq/L 160 mEq/L 2 mEq/ L 3 ng/mL 13 mg/ dL 15 µg/mL 22µg/mL 150 µg/mL : GLUKOZ VE KETON İÇİN KUVVETLİ POZİTİF TEST MİKROSKOBİK ANALİZ :PATOLOJİK KRİSTALLER (ÜRAT,SİSTEİN,LÖSİN,TİROZİN)BULUNMASI S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 ACETAMİNOPHEN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Paracetamol Enzimatik Plazma,serum 800 µL Kırmızı kapaklı tüp(biyokimya tüpü) Her gün ( Acil’de çalışılıyor) Aynı gün Pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi, uygun olmayan kan transferi,Lipemik ve Hemolizli numune 2-8 °C de 4 saat 1-3mg/dL, toksik düzey >20 mg/dL Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı gönderilmelidir.DP ADP ( KLOPİDOGREL İLAÇ DUYARLILIĞI) Eş Anlamlı ADPtest Metod İmpedans Agregometre Numune Türü Tam Kan 300 µL Numune Miktarı Numune Kabı Hirudin Kan Tüpü Her gün Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Aynı gün Numune Red Kriteri Pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi, Stabilitesi Referans Aralığı Tedavi Aralığı 3 saatten fazla beklemiş numune 4-25ºC’de 3 saat 569-1130 AUC < 500 AUC AKTİVE PARSİYEL TROMBOPLASTİN ZAMANI Eş Anlamlı Metod 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz, pıhtı, yetersiz numune, soğuk zincirle gelmemesi -20ºC ‘de 30 Gün 0-46 pg/mL Numune alındıktan sonra tüp hemoliz edilmeden buz aküsü üzerine sabitlenerek APTT Koagülometrik Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Uyarı Metod Numune türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri ACTH, Kortikotropin Enzimatik-labeled chemiluminescent Immunometric assay EDTA’lı plazma 3 mL Mor kapaklı tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Sayfa No: 1/1 Sitratlı plazma 500 µL Mavi kapaklı tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi, oda ısısında 2 saatten fazla beklemiş numune 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC 48 saat 21-36 Sn Üst sınır; 78 sn Hasta heparin kullanıyorsa bir sonraki doz dan 1 saat önce numune alınmalıdır. Hepa rin uygulanan koldan kan alınmamalıdır. AKTİVE PROTEİN C REZİSTANSI ADRENOKORTİKOTROPİK HORMON Eş Anlamlı Metod Revizyon Tarihi:17.11.2014 Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Koagülometrik Sitratlı plazma 300 mL Mavi kapaklı tüp 15 günde bir Çarşamba günleri Aynı Gün saat 16:00 Pıhtılı, hemolizli, uygun olmayan kan seviyesi, soğuk zincirle gelmemesi 20-25ºC’de 4 saat, -20ºC’de 1 Ay 0.69-1.156 Numune alındıktan sonra tüp hemoliz edilmeden buz aküsü üzerine sabitlenerek gönderilmelidir. ALANİN AMİNOTRANSFERAZ Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı ALT, serum glutamik pirüvik transaminaz, (SGPT) Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC 48 saat 10-49 U/L Hastadan açlık kanı alınmalıdır ALBUMİN Metod Numune Türü Numune Miktarı Spektrofotometrik Serum 1mL S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz, lipemi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC ‘de 7 gün 3.2 - 4.8 g/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır ALFA FETOPROTEİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı α-fetoprotein, AFP Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00’de verilecektir. Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC ‘de 48 saat Referans Aralığı 0-8.1 ng/L ALKALEN FOSFATAZ Eş Anlamlı Metod Numune türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı ALP Spektrofotometrik, enzimatik,kinetik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00’de verilecektir Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC 7 Gün Referans Aralığı 45-129 U/L Uyarı Hastadan açlık kanı alınmalı AMİLAZ Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Spektrofotometrik, enzimatik, kinetik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Aşırı Hemoliz, lipemi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 7 gün 30-118 U/L Üst sınır; 200 U/L Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Uyarı Sayfa No: 1/1 Hastadan açlık kanı alınmalıdır AMONYAK ( NH3) Eş Anlamlı Amonyak Metod Enzimatik Numune Türü Plazma 800 µL Numune Miktarı Numune Kabı EDTA lı tüp Her gün Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Aynı gün Numune Red Kriteri Pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi, Referans Aralığı uygun olmayan kan transferi(buz ile muhafaza edilerek gelmeli),Lipemik ve Hemolizli numune 19-60µg/dL ANTİ TROMBİN 3 Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çlışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri AT III; Heparin kofaktör çalışması Koagülometrik Sitratlı plazma 300 mL Mavi kapaklı tüp 15 günde bir Çarşamba günleri Aynı gün Stabilitesi 20-25ºC’de 6 saat, 2-8ºC’de 2 gün 83-118 % Numune alındıktan sonra tüp hemoliz edilmeden buz aküsü üzerine sabitlenerek gönderilmelidir. Referans Aralığı Uyarı ANTİ TPO Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Pıhtılı , hemolizli, uygun olmayan kan seviyesi , soğuk zincirle gelmemesi Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 20-25 ºC’de 8 saat, 2-8ºC 48 saat Referans Aralığı <57 U/mL ANTİ TİROGLOBULİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı ANTİ TG, Troglobulin antikorları Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Çlışma Zamanı Rapor Zamanı Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Revizyon Tarihi:17.11.2014 0.2-1 Hafta 5-50m IU/L 1-2 Hafta 50-500 mIU/L 2-3 Hafta 100-5,000 mIU/L 3-4 Hafta 500-10,000 mIU/L 4-5 Hafta 1,000-50,000 mIU/L 5-6 Hafta 10,000-100,000 mIU/L 6-8 Hafta 15.000-200.000 mIU/L 2-3 Ay 10.000-100.000 mIU/L Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Aşırı hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi Referans Aralığı 20-25 ºC’de 8 saat, 2-8ºC 48 saat <64 U/mL ASPARTAT AMİNOTRANSFERAZ Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı AST, SGOT Spektrofotometrik, enzimatik, kinetik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC 48 saat Numune Red Kriteri Hemoliz Referans Aralığı 0-34 U/L Uyarı Hastadan açlık kanı alınmalıdır ASPI ( ASPİRİN İLAÇ DUYARLILIK ) Eş Anlamlı ASPItest Metod İmpedans Agregometre Numune Türü Tam Kan 300 µL Numune Miktarı Numune Kabı Hirudin Kan Tüpü Her gün Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Aynı gün Numune Red Kriteri Pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi, Stabilitesi Referans Aralığı Tedavi Aralığı 3 saatten fazla beklemiş numune 4-25ºC’de 3 saat 706-1148 AUC < 300 AUC BETA -HCG Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Gebelik testi, ß- hCG Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC de 48 saat Referans aralığı -20 C’de 6 ay Gebe olmayan kadın < 0,5-5 mIU/L Erkek < 0,5-2.67 mIU/ L Gebe olan kadın >5 mIU/L Sayfa No: 1/1 BETA -2 MİKROGLOBULİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı ß2 M, Timotaksin Turbidimetrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 2-8ºC’de 7 Gün Referans Aralığı 0,9-3,0 mg/L BİLİRUBİN (DİREK) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Konjuge bilirubin Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC 7 Gün 0-0.2 mg/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. BİLİRUBİN (TOTAL) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Hemoliz 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC 7 Gün 0.3-1.2 mg/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 BNP Eş Anlamlı BNP S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Metod Kemilüminesans Numune Türü Plazma 100 µL Numune Miktarı Numune Kabı EDTA’ lıTüp Çalışma Zamanı Her gün Rapor Zamanı Aynı gün Numune Red Kriteri Pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi, Stabilitesi Referans Aralığı 3 saatten fazla beklemiş numune Santrifüj edilmemiş numune 2-8 ºC’de 24 saat,Santrifüj edilmiş numune 2-8 ºC’de 8 saat 0-100pg/mL CA 125 Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Kanser antijen 125 Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı Jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’ de 24 saat Stabilitesi Referans Aralığı 0-30.2 U/mL Uyarı Ovulasyon ve menstrüasyon dönemleri dikkate alınmalıdır. CA -15-3 Revizyon Tarihi:17.11.2014 Rapor Zamanı Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC'de 48 saat >35 U/L Normal popülasyonda kanser taraması amacıyla kullanılmamalıdır. Kadınlarda erkeklere göre daha yüksektir. CEA Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zaman Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı CA -19-9 Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Kanser antijen 15-3 Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’ de 48 saat 0-32.4 U/mL Normal popülasyonda kanser taraması amacıyla kullanılmamalıdır. Karaciğer ve memenin bening hastalıklarında yükseklik saptanabilir Kanser antijen 19-9, Karbohidrat antijen 19-9 Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı Jelli tüp Her gün Karsinoembriyonik antijen Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 2-8ºC’ de 8 saat, -20ºC’ de 48 saat Referans Aralığı 0-2.5 ng/mL Normal popülasyonda kanser Uyarı taraması amacıyla kullanılmamalıdır. C – PEPTİT Eş Anlamlı Metod Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Sayfa No: 1/1 Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı İnsülin C- Peptit, Connecting peptide, C-Peptit reaktivitesi Enzimatik-labeled chemiluminescent Immunometric assay Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 3 saat, -20ºC’de 7 Gün 0,9-7,1 ng/mL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. D - DİMER Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Fibrin yıkım ürünleri Koagülometrik Plazma 1 mL Mavi kapaklı tüp Her gün 1 saat ( Acil test ) sonra Uygun olmayan tüp ve kan, hemoliz, pıhtı, soğuk zincirle gelmemesi 20-25ºC’de 4 saat, 2-8ºC’de 24 saat, -20 ºC’de 1 Ay S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Referans Aralığı Uyarı Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 0-0.55 mg/L Numune alındıktan sonra tüp hemoliz edilmeden buz aküsü üzerine sabitlenerek gönderilmelidir. Revizyon Tarihi:17.11.2014 ERKEK: 2.3-5.4 nM DHEA-S04 Eş Anlamlı DEMİR Metod Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Fe Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 7 Gün Numune Red Kriteri Hemoliz Referans Aralığı KADIN: 50-170 µg/dL Uyarı ERKEK: 65-175 µg/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. Diurnal varyasyonu nedeniyle sabahları maksimum düzeyde olduğundan örnekler sabah saatlerde alınmalıdır (Düşük demir düzeyleri lökositozun eşlik ettiği akut demir eksikliğini göstermektedir). DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Total Iron Binding Capacity (TIBC) Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün 250-450 µg/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. Sabah örneği tercih edilmelidir. DEOKSİPİRİDİNOLİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Pyrilinks-D Enzimatik-labeled chemiluminescent Immunometric assay 24 saatlik idrar 1 mL Her gün Aynı gün saat 16:00 Uygun toplanmayan idrar 2-8ºC’de 7 gün KADIN: 3-7.4 nM Sayfa No: 1/1 Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı DHEA sülfat, Dehidroepiandrosteron Sülfat Enzimatik-labeled chemiluminescent Immunometric assay Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz lipemi, ikter 2-8ºC’de 2 Gün, -20ºC’de 2 Ay KADIN: 35-430 µg/dL ERKEK: 80-560 µg/dL DİGOKSİN Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Uyarı Latex-enhanced immunoturbidimetric Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün 1 saat ( Acil test ) sonra Hemoliz 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºde 7 Gün 0.8-2.0 ng/mL Üst sınır; 3 ng/mL Son dozdan 8-12 saat sonra kan alınmalıdır. Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve dozu belirtilmelidir ERİTROSİT SEDİMENTASYON HIZI Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Sedimentasyon, ESR Westergreen yöntemiyle uyumlu otomatize sistem Sitratlı kan Tüp üzerinde işaretli bölüme kadar Siyah kapaklı tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, pıhtı, lipemi, uzun süre bekletilmiş ve gereken miktardan az ya da fazla alınmış numuneler. 20-25ºC’de 2 saat KADIN: 0-20 mm / saat ERKEK: 0-15 mm / saat Yüksek oda ısısı ESR’ yi arttırırken, düşük oda sıcaklığı ve kan örneğinin pıhtılaşması(test 2 saat içinde S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 yapılmaz ise) gibi teknik hatalar ise ESR’yi azaltır. ESTRADİOL Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Numune Red Kriteri Referans Aralığı 17-ß- estradiol, E2 Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapakılı Jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’ 48 saat, -20’de 6 Ay Hemoliz, lipemi, ikter ERKEK: 11.6-41.2 pg/mL KADIN: Foliküler faz 18.9-246.7 pg/mL Midsiklus 35.5-570.8 pg/mL Luteal faz 22.4-256.0 pg/mL Postmenapozal 14.4 - 44.5 pg/mL ETANOL Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Kan alkol düzeyi Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapakılı Jelli tüp Her gün 1 saat (Acil test) sonra Hemoliz 2-8ºC’ 3 gün 0-50 U/L Epdantoin Latex enhanced immunoturbidimetric Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün 1 saat ( Acil test ) sonra Hemoliz 20-25ºC’de 24 saat, 2-8ºde 1 Ay 10-20 µg/mL Üst sınır; 22 µg/mL Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve dozu belirtilmelidir. FENOBARBİTAL Eş Anlamlı Sayfa No: 1/1 Metod İmmunokemiluminesans kompetatif Numune Türü Serum Numune Miktarı 1 mL Numune Kabı Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Çalışma Zaman Her gün Rapor Zamanı 1 saat (Acil test ) sonra Nunune Red Kriteri Hemoliz Stabilitesi 20-25ºC’de 48 saat, 2-8ºC’de 1 Ay ERİŞKİN: 15-40 µg/mL Referans Aralığı Uyarı ÇOÇUK: 15-30 µg/mL Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve dozu belirtilmelidir. FERRİTİN Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Numune Red Kriteri Referans Aralığı Uyarı Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat, -20ºC’de 6 ay Hemoliz, lipemi, ikter KADIN: 11.0 - 306.8 ng/mL ERKEK: 23,9 – 336,2 ng/mL Ferritin bir akut faz reaktanıdır. Hepatik bozukluk, malignensi ve enflamatuar durumlarda normal serum ferritin değerleri demir eksikliği ekarte etmek için kullanılamaz. FİBRİNOJEN FENİTOİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Uyarı Revizyon Tarihi:17.11.2014 Luminal Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Numune Red Kriteri Referans Aralığı Panik değer Faktör I Koagülometrik Sitratlı plazma 500µL Mavi kapaklı tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 20-25ºC’de 24 saat, 2-8ºC’de 5 Gün Uygun olmayan kan / antikoagülan oranları, pıhtılı, hemolizli 180-350 mg/dL Alt sınır; 100 mg/dL Üst sınır; 700 mg/dL FOLİK ASİT Eş Anlamlı Metod Numune Türü Folat Kemiluminesans Serum S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat, Referans Aralığı Uyarı -20’de 30 Gün >5.38 ng/mL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. FOLİKÜL STİMÜLAN HORMON Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı FSH, Follitropin, Pitüiter gonadotropin Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Referans Aralığı ERKEK: 13-70 yaş 1.9-18.9 IU/L KADIN: Foliküler faz:3.0-10.9 IU/L Midsiklus peak:3.9-34.5 IU/L Luteal faz:2.0-9.8 IU/L Gebe: 0.0-0.8 IU/L Postmenapozal : 23.9-119.1 IU/L FOSFOR İnorganik fosfor, Fosfat, P, PO4 Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Stabilitesi Numune Red Kriteri Referans Aralığı Panik değer 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 4 Gün Hemoliz, lipemi, ikter 2.4-5.1 mg/dL Alt sınır; 1 mg/dL Üst sınır; 9 mg/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 GAİTADA GİZLİ KAN Metod Numune Türü Numune Kabı Çlışma Zamanı Rapor Zamanı Referans Aralığı Uyarı Sayfa No: 1/1 Gaita Temiz, ağzı kapalı kap Her gün Aynı gün saat 16:00 Negatif Gaitada kimyasal kan reaksiyonun araştırılması. GAMA GLUTAMİL TRANSFERAZ Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı GGT, Gama GT Spektrofotometrik, Enzimatik-Kinetik Serum 1mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC ‘de 7 Gün Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Referans Aralığı KADIN: 0-38 U/L ERKEK: 0-73 U/L GLUKOZ (KAN) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Açlık kan şekeri, AKŞ Spektrofotometrik, Enzimatik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz 20-25ºC’de Stabilitesi Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Uyarı Revizyon Tarihi:17.11.2014 Guaiac Referans Aralığı Panik değer Uyarı kanda saatte 10 mg/dL düşer, 20-25ºC’de serumda 8 saat, 2-8ºC’de 72 saat 70-100 mg/dL Alt sınır; 40 mg/dL Üst sınır; 450 mg/dL Hastadan en az 10-12 saatlik açlık kanı alınmalıdır. GROWTH HORMON Eş Anlamlı hormonu Metod chemiluminescent Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı GH, Somatotropin, STH, Büyüme Enzimatik-labeled Immunometric assay Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Yayın Tarihi:01.04.2013 Doküman No:BİY-RH-02 Revizyon No:01 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 2-8ºC’de 8 saat, -20ºC’de 2 Ay Referans Aralığı KADIN : 0-10 ng/mL ERKEK : 0-1 ng/mL Sabah açlığı ile kan alınması tercih edilir. Uyarı 30 dakika dinlenme sonrasında kan alınmalıdır. Sayfa No: 1/1 5-HİDROKSİİNDOLASETİK ASİT Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı 5-HIAA, 5-OH-İndolasetik asit HPLC 24 saatlik idrar 10 mL İdrar biriktirme kabı içerisine 6N HCI üzerine toplanan idrarlar da kabul edilir. HAV Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Revizyon Tarihi:17.11.2014 HPLC 24 Saatlik idrar 10 m L İdrar biriktirme kabı içerisine 6N HCI üzerine toplanan idrarlar da kabul edilir. Pazartesi Aynı gün saat 16:00 2-8ºC’de 2 Gün, -20ºC ‘de 1 Ay Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Numune Red Kriteri Referans Aralığı 0,5- 6,2 mg/24h HbA1C, Glukohemoglobin, Glikozile Hb İyon değiştirici HPLC EDTA’lı tam kan 1 mL Mor kapaklı tüp (EDTA) Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi Stabilitesi 20-25ºC’ de 3 Gün, 2-8ºC’de 7 gün, -20ºC 6 Ay Referans Aralığı 4-6 % Hastadan açlık kanı alınması tercih edilir. Uyarı HDL KOLESTEROL Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Stabilitesi Referans Aralıgı Uyarı Asit eklenmeden toplana 24 saatlik idrar HEMOGLOBİN A1C Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Çalışma Zamanı Pazartesi Rapor Zamanı Aynı gün saat 16:00 Numune Red Kriteri Asit eklenmeden toplana 24 saatlik HDL, HDL-C Spektrofotometrik, enzimatik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz 20-25ºCde 8 saat, 2-8ºC’de 7 Gün 40-60 mg/dL Hastadan.açlık kanı alınmalıdır. En az 24 saat alkol alınmamış olmalıdır. idrar 2-8° C de 2 Gün -20 °C de 1 Ay 0,5 – 8,2mg/24h Serotonin içeren patlıcan, domates, ceviz, fındık, fıstık, avakado vb. bazı yiyecekler son 72 saat içinde tüketilmemiş olmalıdır.Ayrıca yine son 72 saat içinde kullanılan ilaçlar hakkında bilgi verilmelidir. HOMOSİSTEİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Hcy Enzimatik-labeled chemiluminescent immunometric assay EDTA’lı plazma 1 mL Mor kapaklı tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz 2-8ºC’de 2 Hafta, -20ºC’de 6 Ay 5-12 µmol/L Hastadan açlık kanı alınmalıdır. hs-CRP (High Sensitive) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Yüksek Duyarlı CRP İmmünotürbidimetrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz Stabilitesi 20-25ºC’de 15 Gün, 4-8ºC’de 2 Ay Referans Aralığı <1.0 mg/dL Uyarı Nonspesifik bir akut faz reaktanıdır. Enfeksi- yon ve enflamasyonların değerlendirilmesinde kullanılır. Yüksekliği koroner kalp hastalığı riskinin erken bir göstergesi olduğundan, koroner kalp hastalığı için risk taraması amacıyla da kullanılır. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 IGF-1 Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Sayfa No: 1/1 İMMÜNGLOBULİN E Somatomedin C, İnsulin-like growth factor, Growth factor 1, GF-1 Enzimatik-labeled chemiluminescent Immunometric assay Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, lipemi, ikter 2-8ºC’de 24 saat, -20ºC’de 12 Gün 20 yaş 127-424 21-25 yaş 116-358 26-30 yaş 117-329 31-35 yaş 115-307 36-40 yaş 109-284 41-45 yaş 101-267 46-50 yaş 94-252 51-55 yaş 87-238 56-60 yaş 81-225 61-65 yaş 75-212 66-70 yaş 69-200 71-75 yaş 64-188 76-80 yaş 59-177 81-85 yaş 55-166 IGF-BP3 Eş Anlamlı Revizyon Tarihi:17.11.2014 IGFBP-3, İnsulin Like Growth Factor Binding Protein-3 Enzimatik-labeled chemiluminescent Immunometric assay Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 24 saat, -25ºC’de 12 Ay 20 yaş 2.9-7.2 µg/mL 21-25 yaş 3.4-7.8 µg/mL 26-30 yaş 3.5-7.6 µg/mL 31-35 yaş 3.5-7.0 µg/mL 36-40 yaş 3.4-6.7 µg/mL 41-45 yaş 3.3-6.6 µg/mL 46-50 yaş 3.3-6.7 µg/mL 51-55 yaş 3.4-6.8 µg/mL 56-60 yaş 3.4-6.9 µg/mL 61-65 yaş 3.2-6.6 µg/mL 66-70 yaş 3.0-6.2 µg/mL 71-75 yaş 2.8-5.7 µg/mL 76-80 yaş 2.5-5.1 µg/m/L 81-85 yaş 2.2-4.5 µg/mL İDRAR TAHLİLİ ( BKNZ. TAM İDRAR TAHLİLİ ) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı IgE (Total) Enzimatik-labeled hemiluminescent Immunometric assay Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, lipemi, ikter 2-8ºC’de 3 Gün,-20 ºC’de 6 Ay 0-87 IU/mL İNSÜLİN Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapak veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Numune Red Kriteri Referans aralığı Stabilitesi Uyarı Hemoliz, lipemi, ikter 3.0-25.0 mU/L Oda ısısında 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat Klinisyenin isteğine göre açlık veya tokluk ile çalışılabilir. Açlık numunesi alınması için 8-12 saatlik açlık gereklidir. Ayrıca hasta oral hipoglisemik ilaç veya insulin kullanmamış olmalıdır. Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 KALSİTONİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı KALSİYUM (KAN) Tirokalsitonin, hCT Enzimatik-labeled chemiluminescent Immunometric assay Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, lipemi, ikter (özellikle hemoliz yanlış yüksek sonuçlara neden olur.) -20ºC’de 15 Gün KADIN: 0-18,2 pg/mL ERKEK: 0-11,5 pg/mL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Ret Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Revizyon No:01 Ca Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Panik değer Hemoliz 20-25 ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 7 Gün 8.3-10.6 mg/dL Alt sınır; 6 mg/dL Üst sınır; 13 mg/dL Ca Spektrofotometrik 24 saatlik idrar 1 mL 24 saat toplanan idrar, soğuk ortamda toplanmalı ve gönderilmelidir.24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Ret Kriteri Uygun toplanmayan idrar. 20-25ºCde 8 saat, 2-8ºC’de 7 Gün Stabilitesi Referans Aralığı 100-300 mg/Gün KAN GAZI Metod ISE Teknolojisi Arter kanı Numune Türü Numune Miktarı 2 mL Numune Kabı Kan gazı enjektörü (Heparinli) Her gün Çlışma Zamanı 10 dakika ( Acil test ) Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Heparinli olmayan kan, pıhtılı kan, yetersiz K Ca(i) CI Glucose Lactate PH PCO2 Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 KALSİYUM (İDRAR) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Alma Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 3.6–4.8 mmol/L 1.15–1.35 mmol/L 95- 105 mmol/L 70-100 mg/dL <1.8 mmol/L Alt sınır Üst sınır 7.2 7.6 19 mmHg 67 mmHg İyonize Kalsiyum 0.8 mmol/L PO2 1.54 mmol/L 43 mmHg KARBAMAZEPİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktar Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Ret Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Uyarı Tegretol İmmunoturbidimetrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün 1 saat ( Acil test) sonra Hemoliz 20-25ºC’de 2 Gün, 4-8ºC’de 7 Gün 4.0 -12.0 µg/mL Üst sınır; 15 µg/mL Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve dozu belirtilmelidir. KATAKOLOMİNLER (İDRAR) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Noradrenelin-Adrenelin-Dopamin (idrar) HPLC 24 Saatlik İdrar 10 mL İdrar biriktirme kabi içine, 6N HCI üzerine toplanan idrarlar da kabul edilir. 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir Çalışma Zamanı Çarşamba Rapor Zamanı Aynı gün saat 16:00 Numune Red Kriteri Asit Eklenmeden Toplanan 24 Saatlik İdrar Stabilitesi 2-8° C de 2 Gün -20 °C de 1 Ay Referans Aralığı Noradrenalin: 20-81 µg/24h Adrenalıin: 2-22µg/24h Dopamin : 40-400µg/24h kan Stabilitesi Referans Aralığı 30 dakika içinde bakılması gerekir pH 7.37 – 7.45 pCO2 35 – 46 mm Hg pO2 70 – 100 mmHg cHb 12-18 g/dL Hct 35-52 g/dL sO2 >96 % (0.96) FO2Hb >96 % (0.96) FCOHb <2.0 % ( 0.02) FMetHb <1.5 % (0.015) FHHb 0.0–5.0 % (0.0-0.05) Na 135- 145 mmol/L KETOSTEROİDLER Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numume Miktarı Numune kabı 17-KS HPLC 24 saatlik idrar 10 mL Asetik asit üzerine toplanmalıdır. 6N HCI veya boric asit üzerine toplanan idrarlarda kabul edilir. 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Referans aralığı KLORÜR (KAN) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Ret Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Her gün (Laboratuvardan randevu alınmalıdır.) Aynı gün saat 16:00 2-8ºC’de 7 Gün KADIN: 4-6 mg/Gün ERKEK: 6-22 mg/Gün Cl Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz 20-25ºCde 8 saat 99-109 mEq/L Alt sınır; 80 mEq/L Üst sınır; 120 mEq/L KLORÜR ( BOS ) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi CI Spektrofotometrik BOS 1 mL Kırmızı kapaklı tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 20-25ºC’de 24 saat,2-8ºC’de 7 Gün KLORÜR ( İDRAR ) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı CI Spektrofotometrik 24 saatlik idrar 1 mL Soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir. 24 saatlik idrar miktarı bildirilmelidir. Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Yanlış toplanan idrar 2-8ºC’de 7 Gün Stabilitesi 110-250 mEq/L Referans Aralığı KOLLAJEN ADP Revizyon Tarihi:17.11.2014 Metod Sayfa No: 1/1 Yüksek makaslama gerilimli dinamik akım sistemi Numune Türü Tam kan Numune Miktarı 1 mL Numune Kabı Mavi kapaklı sitratlı tüp Çalışma Zamanı Her gün Rapor Zamanı Aynı gün saat 16:00 Numune Red Kriteri Pıhtı, soğuk zincirle gelmemesi Stabilitesi 2-8ºC 4 saat Referans Aralığı 92 ( 71- 118 ) sn Uyarı Numune alındıktan sonra tüp hemoliz edilmeden buz aküsü üzerine sabitlenerek gönderilmelidir. KOLLAJEN EPİNEFRİN Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Yüksek makaslama gerilimli dinamik akım sistemi Tam kan 1 mL Mavi kapaklı sitratlı tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Pıhtı, soğuk zincirle gelmemesi 2-8ºC 4 saat 124 ( 85-165 ) sn Numune alındıktan sonra tüp hemoliz edilmeden buz aküsü üzerine sabitlenerek gönderilmelidir. KOLESTROL (TOTAL) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Total kolestrol Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 20-25ºC 8 saat, 2-8ºC 48 saat 0-200 mg/dL İdeal kan alma şartları; son üç haftada diyette değişiklik yapılmaması, stabil vücut ağırlığı ve 12 saat açlık. KORTİZOL Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Hidrokortizon, Compound F Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat Referans Aralığı 4.6-22.80 µg/dL ( Sabah saat: 07.00-09.00 ) Revizyon Tarihi:17.11.2014 Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 3.38-17.08 µg/dL (Öğleden sonra saat:(15-17) KREATİN KİNAZ Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı CK, Total Kreatin kinaz, CPK Spektrofotometrik, kinetik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Ret Kriteri Hemoliz Stabilitesi 20-25˚ C’de 24 saat, 2-8 ˚C’de 7 Referans Aralığı KADIN: 33-211 U/L ERKEK: 32-294 U/L Hastadan açlık kanı alınmalıdır Uyarı KREATİN KİNAZ-MB Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı CK-MB (İMMUNİNHİBİSYON) Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz Stabilitesi 20-25˚C’de 24 saat, 2-8˚C’de 7 Gün Referans Aralığı 0-25 U/L KREATİN KİNAZ –MB (KÜTLE CK-MB) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı KREATİNİN (KAN) Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün 1 saat ( Acil test ) sonra Hemoliz 2-8ºC’de 1 gün, -20ºC’de 1 Ay 0-5 ng/mL Sayfa No: 1/1 Numune Red Kriteri Hemoliz Stabilitesi 20-25˚C’de 8 saat 2-8˚C’de 48 saat Referans Aralığı KADIN: 0.5-1.1 mg/dL ERKEK: 0.7-1.3 mg/dL Üst sınır; 5 mg/dL ( Diyaliz hastaları dışında ) Panik değer KREATİNİN (İDRAR) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Spektrofotometrik, kinetik 24 saatlik idrar 1 mL 24 saatlik idrar soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir. 6N HCI veya borik asit Çalışma Zamanı Rapor Zamanı üzerine toplanan idrarlar da kabul edilir. İdrar miktarı belirtilmelidir. Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Uygun toplanmayan idrar 20-25˚C’de 8 saat, 2-8˚C’de 48 saat Stabilitesi Referans Aralığı KADIN: 600-1800 mg/Gün ERKEK: 800-2000 mg/Gün KREATİNİN KLİRENSİ Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Spektrofotometrik, kinetik Serum ve 24 saatlik idrar 1 mL idrar ve 1 mL serum 24 saatlik idrar soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir.6N HCI veya borik asit üzerine toplanan idrarlar da kabul edilir. İdrar miktarı belirtilmelidir. Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Ret Kriteri Uygun toplanmayan idrar Referans Aralığı 80-125 ml/dk Uyarı Test süresince çay ve kahve içilmemeli, Herhangi bir ilaç kullanılmamalı, egzersiz yapılmamalıdır. LAKTAT DEHİDROGENAZ (KAN) Eş Anlamlı LDH, LD, Laktik asit dehidrogenaz S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Spektrofotometrik, enzimatik-kinetik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün 120-246 U/L Hastadan açlık kanı alınması tercih edilir. Revizyon Tarihi:17.11.2014 LİTYUM Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Uyarı Li Atomik Absorbsiyon Spektrofotometre Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 2-8ºC’de 7 Gün 0.8-1.2 mEg/L Üst sınır; 2 mEq/L Numune son dozdan en az 12 saat sonra alınmalıdır. LAKTAT DEHİDROGENAZ ( BOS, MAYİ) LUTEİNİZAN HORMON Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Spektrofotometrik, enzimatik-kinetik Bos, Mayi 1 mL Kırmızı kapaklı tüp, jelsiz tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 20-25ºC’de 24 saat, 2-8ºC’de 7 Gün Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı LDL-C Spektrofotometrik, enzimatik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün 100-129 mg/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. LİPAZ Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Rerferans Aralığı Luteotropin, LH Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 48 saat Stabilitesi LDL KOLESTEROL Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Sayfa No: 1/1 Triaçilgliserol açilhidrolaz Colorimetric rate Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün 1 saat ( Acil test ) sonra 20-25ºC’de 24 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün 6-51 U/L Referans Aralığı Uyarı KADIN: Foliküler faz 2.1-12.8 IU/L Luteal faz 0.7-17.3 IU/L Gebelik <0.3-1.7 IU/L Postmenopozal 16.3-54.8 IU/L ERKEK: 20-70 yaş 1.7-9.6 IU/L >70 yaş 3.4-35.2 IU/L Diurnal varyasyonu vardır.Özellikle pubertede uykuda salınan LH miktarı daha fazladır. MAGNEZYUM Eş Anlamlılar Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Uyarı Mg Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz 20-25ºC’de 24 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün 1.3-2.7 mg/dL Alt sınır; 1 mg/dL Üst sınır; 5 mg/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Yayın Tarihi:01.04.2013 Doküman No:BİY-RH-02 Revizyon No:01 METANEFRİNLER ( İDRAR ) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Metanefrin, Normetanefrin HPLC 24 saatlik idrar 10 mL İdrar biriktirme kabi içerisine 6N HCI üzerine 24 saat idrar toplanır. Salı günleri Aynı gün saat 16:00 Asit eklenmden toplanan idrar 2-8ºC’de 2 Gün, -20°C’de 1Ay METANEFRİN: 52 -341 µg/Gün NORMETANEFRİN: 88-444 µg/Gün Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 MİKROPROTEİN (İDRAR ) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune kabı gönderilmelidir, Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı MİKRO ALBÜMİN Spektrofotometrik 24 saatlik idrar 1 mL Soğuk ortamda saklanmalı ve 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 2-8ºC’de 72 saat 1-14 mg/dL Böbrek fonksiyonlarının takibinde kullanılır. Glomerüler ve tübüler zedelenmeler ile aşırı üretime bağlı olarak (ör.gammopatiler) proteinüri oluşabilir. Nefrotik sendrom, diabetik nefropati, multiple myeloma, monok- Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune kabı PEG enhanced immunoturbidimetrik 24 saatlik idrar, spot idrar 5 mL Soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir, Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Referans Aralığı ateş 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Uyarı 24 saatlik idrar <30 mg/gün Spot idrar <30 mg/g kreatinin İdrardaki albumin düzeyini gösterir. Böbrek hastalıkları için erken bir gösterge olduğundan, özellikle diabetik nefropati ve hipertansiyonun erken tanı ve takibinde değerlidir. MİKROPROTEİN ( BOS ) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Spektrofotometrik BOS 200µL Jelsiz düz tüp Her gün Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı BOS’un hemorajik olması 2-8ºC’de 72 saat 8-32 mg/dL Merkezi sinir sistemi hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Menenjit ve ensefalomyelit gibi kan-beyin bariyerinin bozulduğu durumlarda BOS total protein düzeyi yükselir. Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 lonal gammopatiler, renal tübüler fonksiyon bozuklukları ve üriner sistem fonksiyon ve maligniteleri idrarla atılan total protein miktarında artışa neden olur. Ayrıca egzersiz, ve gebelik geçici, menstrüasyona bağlı kanama, prostatic sıvılar, semen ve alkali idrar yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir. MYOGLOBİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Referans Aralığı Mb Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün 1 saat (Acil test ) sonra 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat 0-113 ng/Ml ORAL GLUKOZ TOLERANS TESTİ Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Uyarı OGTT , Şeker yükleme testi Spektrofotometrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, yetersiz numune, test kurallarına uyulmaması. Hasta aç olarak gelmeli ( Randevu almalıdır.) OSMOLARİTE (KAN) S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Metod Numune Türü Numune Miktar Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Revizyon No:01 Osmometrik, Freezing point menasurement Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz 20-25ºC’de 3 saat, 2-8 ºC’de 24 saat 270-330 mosmol/kg Referans Aralığı OSMOLARİTE (İDRAR) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriter Stabilitesi Referans Aralığı Osmometrik 24 saatlik idrar 3 mL 24 saatlik toplanan idrar, soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir. 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Her gün Aynı gün saat 16:00 Yanlış toplanan idrar. 20-25ºC’de 3 saat, 2-8 ºC’de 24 saat 500-1200 mosmol/kg (rasgele idrar: 300-900mosmol/kg) OSTEOKALSİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Kemik gla proteini, BGP Enzimatik-labeled chemiluminescent Immunometric assay Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, lipemi, ikter 2-8ºC’de 2 saat, -20 ºC’de 30 Gün 2-22 ng/mL Sabah açlığı tercih edilir. PANKREATİK AMİLAZ Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Spektrofotometrik, enzimatik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün 1 saat (Acil test ) sonra Hemoliz, lipemi 20-25ºC’de 24 saat, 2-8ºC’de 7 Gün 13-53 U/L Revizyon Tarihi:17.11.2014 Uyarı Sayfa No: 1/1 Hastadan açlık kanı alınmalıdır. PARATİROİD HORMON (İNTAKT) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı PTH, Parathyrin, Parathormon Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Stabilitesi 20-25ºC’de 4 saat, 2-8ºC’de 48 saat Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter ve numunenin 1 saatten fazla oda sıcaklığında beklemesi Referans Aralığı 19.8-74.9 pg/mL POTASYUM (KAN) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Uyarı K+ ISE Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Hemoliz, lipemi 20-25ºC’de 24 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün 3.5-5.5 mEq/L Alt sınır; 2.5 mEq/L Üst sınır; 6.5 mEq/L Diurnal varyasyonu vardır.Sabah Saat 08:00’de maksimum, akşam 22:00’de ise minimum düzeydedir. POTASYUM (BOS) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi ISE BOS 1 mL Kırmızı kapaklı tüp, jelsiz düz tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 20-25ºC’de 24 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün POTASYUM (İDRAR) Metod Numune Türü Numune Miktarı ISE 24 saatlik idrar 1 mL S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Referans Aralığı Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir. 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 20-25ºC’de 24 saat,2-8 ºC’de 7 Gün 25-125 mEq/L Revizyon Tarihi:17.11.2014 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 48 saat Referans Aralığı ERKEK: 0.15-1.06 ng/mL KADIN: Folikül faz 0.03-1.24 ng/mL Luteal faz 3.2-24.7 ng/mL Mid luteal faz 4.2-27.1 ng/mL Postmenopozal 0-0.6 ng/mL 17-OH progesteronun yüksek konsantrasyonu bazı analizlerde progesteronun yalancı yüksekliğine sebep olabilir. Uyarı PORFİRİNLER Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı HPLC 24 Saatlik İdrar 10 mL İdrar biriktirme kabi içine, 6N HCI üzerine toplanan idrarlar da kabul edilir. 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir Çalışma Zamanı Perşembe Rapor Zamanı Aynı gün saat 16:00 Numune Red Kriteri Asit Eklenmeden Toplanan 24 Saatlik İdrar Stabilitesi 2-8° C de 2 Gün -20 °C de 1 Ay PROLAKTİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı PRL Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Referans Aralığı PREALBUMİN Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Referans Aralığı Uyarı Transthyretin, PA PEG enhanced immunoturbidimetrik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 10-40 mg/dL Nutrisyonel durumun değerlendirilmesinde kullanılır. Özellikle premature infantlar ve parenteral nutrisyon tedavisi alan hastaların takibinde değerlendirilir. Oral kortikosteroid, anabolik steroid kullanımı ve Hodgkin hastalığında serum prealbumin düzeyi artarken, malnutrisyon, inflamasyon, malignite, kronik hastalıklar, siroz ve protein kaybı olan durumlarda prealbumin düzeyi düşer. PROGESTERON Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamnı Rapor Zamanı C-21 steroid, P4 Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Sayfa No: 1/1 8-carboxyl Porphyrin (Uro-) 7-carboxyl Porphyrin (Hepta-) 6-carboxyl Porphyrin (Hexa-) 5-carboxyl Porphyrin (Penta) 4-carboxyl Porphyrin (Copro) Coprop. I 17 – 31 % Coprop. III 69 – 83 % Mean (μg/24 h) 7.0 Range (μg/24 h) 0-33 < detection limit < detection limit < detection limit 44.8 0-10 0-7 0-5 0-120 Numune Red Kriteri Aşırı hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 8 saat, Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı -20ºC’de 48 saat ERKEK: 2.7-18.3 ng/mL KADIN: Hamile olmayan 3.4-29.8 ng/mL Gebelik Postmenopozal Uyku, stres, egzersiz, gebelik ve koitus sonrasında prolaktin düzeyi artar.Sabahları prolaktin düzeyi en üst seviyede bulunur. Bu nedenle hasta uyandıktan 3-4 saat sonra örnek alınmalıdır. Ayrıca hastanın aç olması tercih edilir. Kadınlarda ve erkeklerde artmış prolaktin düzeyinin en yaygın sebebi bir ilacın yan etkisidir. PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN Eş Anlamlı 10.3-209.1 ng/mL 2.4-20.9 ng/mL PSA (Serbest veya total) S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 2-8˚C’de 24 saat, -20˚C’de 5 ay Serbest PSA:<3.3 ng/mL Referans Aralığı Uyarı Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Protein C fonksiyonel Koagülometrik Sitratlı plazma 500 µL Mavi kapaklı tüp 15 günde bir Çarşamba günleri Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, pıhtı, heparinli numuneler ve uygun olmayan kan-antikoagülan oranları 20-25ºC’de 4 saat, -20˚C’de 1 ay 70-140 % Komadin türevi antikoagülan kullanan hastalarda 2 hafta, heparin tedavisinde ise 2 gün önce tedavi kesilmelidir. PROTEİN S Eş Anlamlı Protein S fonksiyonel Koagülometrik Metod Sitratlı plazma Numune Türü Numune Miktarı 500 µL Numune kabı Mavi kapaklı tüp 15 günde bir Çarşamba günleri Çalışma Zamanı Aynı gün saat 16:00 Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Hemoliz, pıhtı, heparinli numuneler ve Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı uygun olmayan kan-antikoagülan oranları 20-25ºC’de 4 saat, -20˚C’de 1 ay 60-130 % Komadin türevi antikoagülan kullanan hastalarda 2 hafta, heparin tedavisinde ise 2 gün önce tedavi kesilmelidir. PROTROMBİN ZAMANI Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Uyarı Total PSA: 0-3.9 ng/mL Rektal muayene ve sonda uygulamasından sonra numune alınması için 72 saat beklenmelidir. PSA değerleri günden güne değişebilir ve yaşla birlikte artar. PROTEİN C Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Revizyon Tarihi:17.11.2014 PT, PTZ Koagülometrik Plazma (sitrat) Sayfa No: 1/1 1 mL Mavi kapaklı tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, pıhtı, heparinli numuneler ve uygun olmayan kan-antikoagülan oranları 20-25ºC’de 4 saat, 2-8ºC’de 24 saat 10.5-14.5 sn Üst sınır; 30 sn Numune oda ısısında 4 saatten fazla beklememelidir. RETİKÜLOSİT SAYISI Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Laser, Optik, Kolorimetrik ölçüm EDTA’lı tam kan 1 mL Mor kapaklı tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Pıhtı, hemoliz Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat Retikülosit % 0.5-2.5 Retikülosit 22-134 10۸6/µL Referans Aralığı Uyarı Retikulosit sayısının değerlendirilmesinde kullanılır. Eritropoezisin arttığı durumlar ve anemilerin tedavisi sırasında retikülosit sayısı artarken, aplastik anemi, renal hastalıklar, demir eksikliği anamisi, sideroblastik anemi ve megaloblastik anemilerde ise retikülosit sayısı düşer. SALİSİLAT Eş Anlamlı Aspirin Metod Enzimatik Numune Türü Plazma,serum 800 µL Numune Miktarı Numune Kabı Kırmızı kapaklı tüp(biyokimya tüpü) Her gün Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Aynı gün Numune Red Kriteri Pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi, Stabilitesi Referans Aralığı 3 saatten fazla beklemiş numune 2-8 °C’ de 3 saat Toksik düzey >30 mg/dL SERBEST T3 Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Serbest Triiyodotironin, FT3, ST3 Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Yayın Tarihi:01.04.2013 Doküman No:BİY-RH-02 Revizyon No:01 Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün Stabilitesi -20˚C’de uzun süre stabildir. 2.3-4.2 pg/mL Kronik hastalığı olan veya uzun süre hastanede yatmış kişiler ötiroid olsalar bile serbest T3 düzeyi düşük bulunabilir. Referans Aralığı Uyarı SERBEST T4 Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Serbest Tiroksin, FT4, ST4 Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat, -20˚C’de uzun süre stabildir. 0.74-1.52 ng/dL Referans Aralığı Uyarı Anti-tiroksin otoantikorları ve RF varlığında düşük moleküler ağırlıklı heparin tedavisinde sonuçlar aldatıcı olabilir. SODYUM (KAN) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Na ISE Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer SODYUM (BOS) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zaman Stabilitesi Hemoliz 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat, 132-146 mEq/L Alt sınır; 120 mEq/L Üst sınır; 160 mEq/L Na ISE BOS 1 mL Jelsiz düz tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 20-25ºC’de 24 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün Revizyon Tarihi:17.11.2014 Sayfa No: 1/1 SODYUM (İDRAR) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zaman Na ISE 24 saatlik idrar 1 mL Soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir. 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Her gün Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 2-8ºC’de 7 Gün 40-220 mEq/Gün İdrarla sodyum atılımının diurnal varyasyonu vardır. İdrar sodyum düzeyi gündüzleri en üst düzeyde bulunur. TAM İDRAR TAHLİLİ Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zaman Numune Red Kriteri Panik değer TİT Strip + mikroskobik inceleme Spot idrar (orta idrar tercih edilir) 12 mL Nonsteril idrar bardağı, bebekler için cinsiyetine göre idrar torbası Her gün Aynı gün saat 16:00 Yetersiz numune, uzun süre beklemiş numune, uygun kapta gönderilmeyen numune, bayanlar için menstruasyon zamanında verilen numune Kimyasal analiz; Glukoz ve keton için kuvvetli pozitif test Mikroskobik analiz; Patolojik kristaller ( Ürat, Sistein, Lösin, Tirozin) bulunması Uyarı Sabah ilk idrar ve orta akım idrarı tercih edilir. TAM KAN SAYIMI Eş Anlamlı Hemogram, CBC (Complete blood count) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zaman Numune Red Kriteri Stabilitesi Panik değer Laser, Optik, Kolorimetrik ölçüm EDTA’lı tam kan 1 mL Mor kapaklı EDTA’lı tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Numunenin pıhtılı olması 20-25ºC’de 8 saat Alt sınır Üst sınır Hematokrit % 20 % 60 Trombosit 40000 µL 1000000 µL Beyaz Küre 2000 µL 30000 µL Hemoglobin 7 g/dL 20 g/dL S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 TAŞ ANALİZİ Metod Numune Türü Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Kullanımı Kantitatif Üriner sistem taşı 15 günde bir çarşamba günleri Aynı gün saat 16:00 Üriner sistem taşlarının içeriğinin belirlenmesinde kullanılır.Taşta karbonat, sistin, fosfat, magnezyum, kalsiyum, amonyum, ürik asit ve okzalat varlığına bakılır. Revizyon Tarihi:17.11.2014 Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp. Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 48 saat, Referans Aralığı Uyarı -20˚C’de uzun süre stabildir. KADIN: 14.2-73.1 ng/dL ERKEK: 229.8-799.8 ng/dL Seks hormon bağlayıcı globulinin çok yüksek düzeyleri ölçümü olumsuz etkiler. Total testosteron düzeyi obesitede düşük çıkabilir. Ayrıca sabah saat 07:00’de maksimum düzeydedir. 20:00’de ise minimum düzeydedir. Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Tg Enzimatik-labeled chemiluminescent Immunometric assay Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Aynı gün saat 16:00 Hemoliz, lipemi, ikter 2-8ºC’de 3 Gün, -20 ºC’de 2 Ay 1.6-59.9 ng/mL Tiroid muayenesinden sonra numune alınmamalıdır. TİROİD-STİMULATİNG HORMON Eş Anlamlı Metod Numune Türü Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Referans Aralığı Uyarı -20˚C’de uzun süre stabildir. 0.55-4.78 mIU/L Diurnal ritmi vardır. Saat 02:00-04:00 arasında maksimum, 17:00-18:00 arasında ise minimum düzeydedir. TOTAL PROTEİN (KAN) Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı TP Spektrofotometric Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 24 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün Stabilitesi Referans Aralığı 5.7-8.2 g/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. Uyarı Turnikenin uzun sure tutulmasına bağlı olarak oluşan venöz staz ve ayakta durmak total protein düzeyini yükseltir. TOTAL PROTEİN (BOS) TİROGULOBİLİN Eş Anlamlı Metod 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat, Stabilitesi TESTOSTERON ( TOTAL ) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Sayfa No: 1/1 TSH, s-TSH, Tirotropin Kemiluminesans Serum Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı TP Spektrofotometric BOS 1 mL Kırmızı kapaklı veya jelsiz düz tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri BOS ‘un hemorajik olması Stabilitesi 20-25ºC’de 24 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün Uyarı Menenjit ve ensefalomyelit gibi kan-beyin bariyerinin bozulduğu durumlarda BOS total protein düzeyi yüksektir. TOTAL PROTEİN (İDRAR) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Spektrofotometric 24 saatlik idrar 1 mL Kabı soğuk ortamda saklanmalı ve S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 gönderilmelidir. 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Uygun toplanmayan idrar. 2-8ºC’de 7 Gün 1-14 mg/dL Nefrotik sentrom, diabetik nefropati, multiple myeloma, monoclonal gammopatiler, renal tübüler fonksiyon bozuklukları ve üriner sistem enfeksiyon ve maligniteleri idrarla atılan total protein miktarında artışa neden olur. Ayrıca egzersiz, ateş ve gebelik menstrüasyona bağlı kanama, prostatik sıvılar, semen ve alkali idrar yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir. TRİGLİSERİD Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter 9-23 mg/dL Referans Aralığı Panik değer Stabilitesi Uyarı Üst sınır; 171 mg/dL 20-25˚C’de 8 saat, 2-8˚C’de 48 saat Hastadan açlık kanı alınmalıdır. ÜRE (İDRAR) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Spektrofotometrik, enzimatik, kinetik 24 saatlik idrar 1 mL Soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir.24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Her gün Numune Red Kriteri Uygun toplanmayan idrar. 2-8ºC’de 7 Gün Stabilitesi 12-20 g/Gün Referans Aralığı Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 ÜRİK ASİT ( KAN ) 20-25˚C’de 8 saat, 2-8˚C’de 48 saat 0-250 mg/dL Hastadan 10-12 saatlik açlık kanı alınmalıdır. TnI, Trop I Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapalı jelli tüp Her gün 1 saat (Acil test ) Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 24 saat, 2-8ºC’de 7 Gün 0.00-0.06 ng/mL Üst sınır; 1.6 ng/mL ÜRE ( KAN ) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Sayfa No: 1/1 TG Spektrofotometric, enzimatik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün TROPONİN I Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Numune Red Kriteri Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Revizyon Tarihi:17.11.2014 Spektrofotometric, enzimatik, kinetik Serum Eş Anlamlı Metod Naumune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Ürat, ÜA Spektrofotometrik, enzimatik, kinetik Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8 ºC’de 48 saat Referans Aralığı KADIN: 3.1-7.8mg/dL Panik değer Uyarı ERKEK: 3.7 - 9.3 mg/dL Üst sınır; 13 mg/dL Hastadan açlık kanı alınmalıdır. ÜRİK ASİT (İDRAR) Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Spektrofotometrik, enzimatik, kinetik 24 saatlik idrar 10 mL Soğuk ortamda saklanmalı ve gönderilmelidir. Numune miktarı belirtilmelidir. Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 S.B. DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUARI TEST REHBERİ Doküman No:BİY-RH-02 Yayın Tarihi:01.04.2013 Revizyon No:01 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Uygun toplanmayan idrar Stabilitesi 20-25ºC’de 24 saat, 2-8 ºC’de 7 Gün Referans Aralığı 250-750 mg/ Gün VALPORİK ASİT Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Referans Aralığı Panik değer Uyarı İmmunoturbidimetric Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün 1 saat ( Acil test ) sonra 20-25ºC’de 24 saat 50-100µg/mL Üst sınır; 150 µg/mL Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve dozu belirtilmelidir. VANİLMANDELİK ASİT Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı VMA,3-Metoksi-4-HidroksimandelikAsit HPLC 24 Saatlik idrar 10 mL İdrar biriktirme kabi içine, 6N HCI üzerine toplanan idrarlar da kabul edilir. 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Pazartesi günleri Aynı gün saat 16:00 2-8° C de 2 Gün -20 °C de 1 Ay Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Stabilitesi Numune Red Kriteri Asit Eklenmeden Toplanan 24 Saatlik İdrar Referans Aralığı 1,8 – 6,7mg/24h VİTAMİN B12 Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Siyanokobalamin, Vit B12 Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 48 saat, Stabilitesi Referans Aralığı Uyarı -20 ºC’de 6 ay 126,5 – 505 pg/mL Numune alınması için 10 saatlik sabah açlığı gerekmektedir. VİTAMİN D (25-OH) Revizyon Tarihi:17.11.2014 Eş Anlamlı Metod Numune Türü Numune Miktarı Numune Kabı Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Sayfa No: 1/1 25-Hidroksi kolekalsiferol, 25(OH) Kalsiferol, Kemiluminesans Serum 1 mL Kırmızı kapaklı veya sarı kapaklı jelli tüp Her gün Saat 08:00-12:00 arası alınan kanlar saat 16:00 Saat12:00-16:00 arası alınan kanlar ertesi gün Saat 14:00 Numune Red Kriteri Hemoliz, lipemi, ikter Stabilitesi 20-25ºC’de 8 saat, 2-8ºC’de 7 Gün Referans Aralığı YAZ: 0-60.3 µg/L KIŞ: 0-46.3µg/L vWFANTİJEN GENEL: ERKEK 0-52.4 µg/L KADIN: 0-59.1 µg/L Eş Anlamlı ASPItest Metod Immunoturbidimetrik Numune Türü Plazma 50 µL Numune Miktarı Numune Kabı Sitratlı Koagülasyon Tüpü Her gün Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Aynı gün Numune Red Kriteri Pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi, Stabilitesi Referans Aralığı 3 saatten fazla beklemiş numune 2-8ºC’de 15 gün %50-160 VwFAKTÖR Eş Anlamlı ADPtest Metod Trombosit Aglütanasyon Numune Türü Plazma 50 µL Numune Miktarı Numune Kabı Sitratlı Koagülasyon Tüpü Her gün Çalışma Zamanı Rapor Zamanı Aynı gün Numune Red Kriteri Pıhtı, uygun olmayan kan seviyesi, Stabilitesi Referans Aralığı 3 saatten fazla beklemiş numune 2-8ºC’de 8 gün 569-1130 AUC