raynaud fenomeni

www.romatizmam.com
RAYNAUD FENOMENİ
Soğukta ya da aşırı sinirlilik ya da heyecan
gibi kuvvetli duygusal streslerde kan
damarlarında ani daralmalar gelişebilir ve
bu da Raynaud Fenomenine sebep olabilir.
Ancak hastaların çoğunda belirli bir neden
bulunamaz. Genellikle seyrek ve sekel
bırakmayan ataklar halinde seyreder. Bazı
hastalarda ise daha sık ve şiddetli ataklar
sorun yaratabilir. Tedavi olmamış ya da
kontrol altına alınamamış hastalarda
tutulan bölgelerde hasar gelişebilir.
Vücuttaki dokuların normal yapısının
korunabilmesi için kan akımının devamı
şarttır, Raynaud Fenomeninde kan akımı
bozulduğundan ciddi vakalarda morarma,
siyah renk değişikliği ve ülserler (yaralar)
görülebilir.
Raynaud fenomeni nedir?
Raynaud fenomeni
el ve ayak
parmaklarına giden
kan akımındaki
bozulma ile
karakterize bir klinik
durumdur. İlk
tanımlayan Fransız
doktor Dr. Maurice Raynaud'dan adını
almıştır. Genellikle soğuk ya da stres
varlığında tekrarlayan, ataklar halinde
seyreden bir hastalıktır. Başka hastalıklar
olmadan tek başına bulunabilir ya da başka
bir romatizmal hastalığın bulgusu olarak
karşımıza çıkabilir. Raynaud Fenomeni ile
ilişkili olabilecek romatizmal hastalıklar
skleroderma, lupus eritematozus,
polimiyozit-dermatomiyozit, Sjögren
Sendromu, miks kollajen doku
hastalıklarıdır.
Raynaud Fenomeni tanısı nasıl konur?
Hastanın öyküsünde, parmaklardaki tipik
renk değişikliği ile tanı koymak kolaydır.
Bazen buzlu suya parmakları sokarak renk
değişikliğinin olup olmadığını gözlemek
tanı için gerekebilir. Ayrıca mikroskopla
tırnakların incelenmesi ve anormal kan
damarlarının tesbit edilmesi tanıya
yardımcı olabilir. Tanıda eşlik eden bir
romatizmal hastalığın olup olmadığının
belirlenmesi de önemlidir.
Raynaud Fenomeni nasıl gelişir?
Atak sırasında el ve ayak parmaklarındaki
kan damarları kısa süreli daralır ve kan
akımı geçici olarak bozulur. Bu sırada
etkilenen parmaklarda
renk değişikliği
meydana gelir. Önce
kan akımının kesilmesi
nedeniyle parmaklar
beyazlaşır, arkasından
akımın durmasıyla
birlikte toplar damarlarda göllenen kanın
etkisiyle mavi renk değişikliği gelişir, kısa
süreli bu daralmayı takiben kan akımının
normale dönmesiyle de kırmızı renge
döner. Bazen parmaklarda sadece tek renk
değişikliği de görülebilir. Hastalarda kan
akımı durduğunda parmaklarda sızı ve
hissizlik olabilir, kan akımı normale
döndüğünde de şişlik, karıncalanma,
sıcaklık hissedilebilir. Kan dolaşımının
normale dönmesi dakikalar ya da saatler
alabilir.
Raynaud Fenomeni ile nasıl başa çıkılır?
Raynaud Fenomeni
zaman zaman ciddi
sorunlar oluşturabilse de,
biraz özenle, atakların
sıklığını azaltmak ve
gelişebilecek
komplikasyonları
engellemek mümkün
olabilir.
Raynaud fenomeni olan
hastaların dikkat etmesi
gereken noktalar
şunlardır:
1
www.romatizmam.com
yapın. Lanolinli kremleri tercih edin.
10. El ve ayaklarınızı yaralar açısından
hergün kontrol etme alışkanlığı kazanın.
Yara varsa derhal doktorunuza gidin.
11. Tırnaklarınıza özen gösterin. Tırnak
etlerinizi kesmeyin, keskin aletler
kullanmayın.
12. Parmaklarınızı kullanarak yaptığınız
aktivitelerin atakları artırıp artırmadığını
gözleyin. Daktilo kullanma, piyano çalma
gibi aktiviteler parmak uçlarındaki
damarlarda daralma yapabilir, bunu
aklınızdan çıkarmayın.
13. İyi bir kan dolaşımı sağlamaya dikkat
edin. Aynı pozisyonda 30 dakikadan fazla
durmayın. Aerobik ve dayanıklılık
egzersizleri yapın.
14. Atak sırasında mümkün olduğu kadar
sakin kalmaya çalışın. El ve ayaklarınızı
ısıtmaya, dolaşımı düzeltmek için hareket
etmeye dikkat edin. Normal renk dönene
kadar bunu sürdürün. Parmak uçlarını
koltuk altlarınıza sokmak genellikle
yardımcı olabilir. Su kullanacaksınız
kesinlikle sıcak değil ılık su kullanın.
Soğuktan korunma;
1. Vücudunuzu soğuktan koruyun.
Raynaud Fenomeni bulunan kişilerin
soğuğa karşı hassasiyetlerinin olduğu
unutulmamalıdır. Yani soğuk havalarda
mutlaka kendinizi sıcak tutacak önlemler
alın. Sıcak ortamlardan klimalı yerlere
geçerken dikkatli olun.
2. Kıyafetlerinizi tercihen nemi emen
doğal maddelerden (pamuklu gibi) seçin.
Vücuttaki ısının çoğu baş bölgesinden
kaybedildiği için şapka kullanın. Eller ve
ayaklarda ekstra koruma gerektiği için
mutlaka yünlü eldiven, kalın ya da iki kat
çorap, bot kullanın.
3. Geceleri kendinizi sıcak tutmak için
elektrikli battaniyeler ya da yeterince sıcak
tutacak örtüler kullanın. Gerekirse gece de
eldiven ve çorap kullanın.
4. Banyoda soğuk suyla temas etmeyin.
5. Mümkünse ısıtılmış arabalara binin.
Diğer noktalar;
1. Yazın bile mutlaka yanınızda koruyucu
kıyafetler taşıyın, klimalı ortamlardan
kaçının.
2. Buzdolabı ya da dondurucudan birşey
almanız gerektiğinde koruyucu eldivenler
kullanın.
3. Ellerinizi soğuk yerine ılık su ile
yıkayın. Bulaşık yıkarken eldiven kullanın.
4. Çok soğuk içecek şişelerini tutmaktan
kaçının.
5. Sigara içiyorsanız mutlaka bırakın
çünkü sigara kan damarlarında daralma
yaparak yakınmalarınızı artırır.
6. Kendinizi aşırı üzüntü, heyecan,
korkulardan koruyun. Stresi azaltıcı
gevşeme tekniklerini öğrenin.
7. Kan damarlarında daralma yapan bazı
migren ilaçları gibi ilaçları doktorunuza
danışın ve mümkünse kullanmayın.
Doğum kontrol hapları da atakların
sıklığını artırabilir, mutlaka danışarak
kullanın.
8. Cildinize bakım gösterin. Cildinizi her
zaman temiz tutun ve nemlendirin.
9. El ve ayaklarınıza ekstra bakım gösterin.
Günlük temizliğinizi ihmal etmeyin,
parmak aralarını iyi kurulayın, masaj
Eğer bu önlemleri yaşamınızın bir parçası
haline getirebilirseniz fazla sorun
yaşamadan yaşam kalitenizi
sürdürebilirsiniz.
Çok şiddetli vakalarda tedavi gerekebilir.
Bu hap ya da sürülecek ilaçlar şeklinde
olabilir. Çok ciddi durumlarda
"sempatektomi" adı verilen cerrahi işlem
uygulanabilir. Tedavi şekli hastaya göre
değişecektir ancak hastaların çoğu
korunma tedbirlerinden fayda görür ve
sorunsuz bir yaşam sürdürebilir.1
1
2
Romatoloji Araştırma ve Eğitim Derneği