doğrudan yabancı yatırım raporu
Transkript
doğrudan yabancı yatırım raporu
T.C. BAŞBAKANLIK HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM RAPORU 25 Kasım 2005 İÇİNDEKİLER Sayfa Tablolar Listesi i I- Yurt İçinde Doğrudan Yabancı Yatırımlar 1 1- Yabancı Sermaye İstatistikleri 1 2- Uluslararası İlişkiler 2 3 3- Yatırım Danışma Konseyi ve Yatırım Ortamını İyileştirme Faaliyetleri 3.1. Yatırım Danışma Konseyi 3 3.2. Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) 4 II- Yurt Dışında Doğrudan Yatırımlar 17 TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Tablo-1: Yabancı Sermayeli Şirketlerin Sayısı Tablo-2: Kuruluş Türlerine Göre Yabancı Sermayeli Şirketler 1 2 Tablo-3: Yabancı Sermayeli Şirketlerin Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı 3 Tablo-4: Yabancı Sermayeli Şirketlerin Kuruluş Türleri Açısından Sektörlere Göre Dağılımı Yabancı Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Sektörlere Göre Dağılımı 4 Tablo-6: Yabancı Sermayeli Şirketlerin Sayısının Ülkelere Göre Dağılımı 6 Tablo-7: Tablo-9: Yabancı Sermayeli Şirketlerin Kuruluş Türleri Açısından Ülkelere Göre Dağılımı Yabancı Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Ülkelere Göre Dağılımı Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Fiili Girişler) 9 Tablo-10: Yabancı Sermayeli Şirketlerin Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri 10 Tablo-11: Ülkeler ve Yıllar İtibariyle Türkiye’nin Yurt Dışına Toplam Sermaye İhracı Ülkeler ve Sektörler İtibariyle Türkiye’nin Yurt Dışına Toplam Sermaye İhracı Ülke Grupları İtibariyle Türkiye’nin Yurt Dışına Toplam Sermaye İhracı Ülke Grupları İtibariyle Türkiye’nin Yurt Dışına Toplam Sermaye İhracının Sektörel Dağılımı Tablo-5: Tablo-8: Tablo-12: Tablo-13: Tablo-14: i 5 7 8 18 19 20 21 I- YURT İÇİNDE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM 1- Yabancı Sermaye İstatistikleri Doğrudan yabancı yatırım istatistikleri; ülkemizde kurulan yabancı sermayeli şirketler, mevcut şirketlere yapılan iştirakler ve şube sayıları baz alınarak hazırlanmıştır. Bu istatistiklere istinaden hazırlanan tablolar, 1954 yılından 2005 yılı Ekim ayına kadar geçen sürede ülkemize gelen doğrudan yabancı yatırımların yorumlanmasında katkı sağlamaktadır. 17 Haziran 2003 tarihinde yürürlüğe giren 4875 sayılı “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu” ile doğrudan yabancı yatırımların gerçekleştirilmesinde izin ve onay sistemi kaldırılarak, bilgilendirme sistemine geçilmiştir. 2005 yılı Ekim ayı sonu itibariyle 9.778 adet yabancı sermayeli şirket ve şube kurulmuş olup, 1.929 adet yerli sermayeli şirkete de yabancı sermaye iştiraki gerçekleşmiş olup, toplamda 11.707 adet yabancı sermayeli şirket ülkemizde faaliyette bulunmaktadır (Tablo-1). 4875 sayılı “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu”nun 17 Haziran 2003 tarihinde yürürlüğe girmesiyle şirket sayılarında hızlı bir artış gözlenmiş ve 2003 yılında yabancı sermayeli şirket sayısı bir önceki yıla oranla %88,4 oranında artmıştır. 17 Haziran 2003-31 Ekim 2005 döneminde, kurulan yabancı sermayeli şirket sayısı, önceki yıllarda kurulan toplam şirket sayısının %86,5’sine tekabül etmektedir (Tablo-2). 11.707 adet yabancı sermayeli şirketin, başta toptan ve perakende ticaret olmak üzere, imalat sanayi, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri sektörlerinde faaliyette bulundukları görülmektedir (Tablo-3). İmalat sanayiinde faaliyette bulunan yabancı sermayeli şirketlerde tekstil ürünleri imalatı birinci sırada yer alırken, bunu gıda ürünleri içecek imalatı ile kimyasal madde ve ürünleri imalatı izlemektedir. “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu” nun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ülkemizde faaliyete geçen 5.429 adet yabancı sermayeli şirketin 232 adedinde kayıtlı sermaye 500.000 doların üzerindedir (Tablo-5). 11.707 adet yabancı sermayeli firmanın ülke gruplarına göre dağılımına bakıldığında ise AB ülkeleri ortaklı firma sayısının 6.076 adet ile birinci sırada yer aldığı görülmektedir (Tablo-7). AB ülkeleri ortaklı yabancı sermayeli firmaların içinde Almanya 2.013 adet firma ile birinci sırayı alırken onu Hollanda (922 adet) ve İngiltere (907 adet) izlemektedir (Tablo-7). 17.06.2003 – 31.10.2005 tarihleri arasında faaliyette bulunan AB ülkeleri ortaklı yabancı sermayeli firmaların 128 adedinde kayıtlı sermaye 500.000 doların üzerindedir (Tablo-8). T.C. Merkez Bankası tarafından yayımlanan ödemeler dengesi istatistiklerine göre; 2004 Ocak-Eylül döneminde 2.180 milyon ABD Doları olan fiili giriş, 2005 yılı aynı döneminde yüzde 71,6 oranında artarak, 3.742 milyon dolara ulaşmıştır (Tablo-9). 2005 Ocak-Eylül döneminde nakit sermaye girişinin %88,5’i AB ülkeleri kaynaklıdır. Bu oran 2004 yılının aynı döneminde %81,6 olarak gerçekleşmiştir. 1 Yabancı sermayeli şirketlerce gerçekleştirilecek yatırımlar için, 2005 yılında Ekim ayı sonu itibariyle 173 adet teşvik belgesi düzenlenmiştir. Bu yatırımların toplam tutarı 2.785,9 milyon ABD Doları değerindedir (Tablo-10). Söz konusu yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam yatırım tutarının (2.785,9 milyon ABD Doları) %54,6’ı yabancı ortaklar tarafından karşılanacaktır. 173 adet Yatırım Teşvik Belgesinin 136 adedi imalat, 28 adedi hizmetler, 2 adedi tarım, 7 adedi de madencilik sektörlerinde düzenlenmiştir. 2- Uluslararası İlişkiler Ülkemiz girişimci sermayesinin yabancı ülkelere açılması, aynı zamanda yabancı sermaye ve ileri teknolojinin ülkemize gelmesi yolu ile ekonomimizin küreselleşen dünya ekonomisi içinde etkin bir şekilde yer alması, genel ekonomik politikaların ana hedefleri arasındadır. Bu çerçevede, ülkemizde yapılan yabancı yatırımların korunması ve daha fazla yabancı yatırım gelişinin özendirilebilmesi için, yatırım ve ticari ilişkilerimizin yoğun olduğu veya bu ilişkilerin genişlemesine yönelik potansiyele sahip olduğu düşünülen ülkelerle, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (YKTK) Anlaşmalarının imzalanmasına 1962 yılında başlanmıştır. Ülkemizin sermaye ihraç eder hale gelmesi ile bu süreç hızlandırılmıştır. Bu kapsamda 2005 yılında Avustralya, Tayland ve Birleşik Arap Emirlikleri ile müzakereleri tamamlanan YKTK Anlaşmaları imzalanmış olup, 2005 Kasım ayı itibari ile 74 ülke ile imzalanmış bulunan YKTK Anlaşmaları’ndan 54’ü yürürlüğe girmiştir. OECD “Yatırımlar Komitesi” kapsamındaki çalışmalar ve OECD – Çok Uluslu Şirketler Rehberi Ulusal Temas Noktası fonksiyonunu Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü (YSGM) üstlenmiştir. Ayrıca, bir Avrupa-Akdeniz inisiyatifi olan Avrupa-Akdeniz Yatırım Promosyon Ajansları Ağı (ANIMA) platformunda da Hazine Müsteşarlığı YSGM ulusal koordinasyon noktası olarak görev yapmaktadır. Yine çok taraflı ilişkiler kapsamında, Ekonomik İşbirliği Teşkilatının Bölgesel YKTK Anlaşması müzakereleri ve promosyon amaçlı çalışmaları takip edilmekte ve DTÖ’nün “yatırımlar” odaklı bazı çalışmalarına katılım sağlanmaktadır. 2 3- Yatırım Danışma Konseyi Ve Yatırım Ortamını İyileştirme Faaliyetleri 3.1. Yatırım Danışma Konseyi Yatırım Danışma Konseyi (YDK), yatırımların önündeki engellerin azaltılması ve Türkiye'nin uluslararası alanda yatırım yeri olarak imajının güçlendirilmesi ve yatırım ortamının iyileştirilmesi alanında hükümet tarafından yapılan çalışmalara uluslararası bir bakış açısı kazandırılması amacıyla dünyanın önde gelen çokuluslu şirket yöneticilerinin katılımıyla oluşturulan bir platformdur. YDK'nin oluşturulmasında hedeflenenler aşağıda sıralanmıştır: • • • Çokuluslu şirketlerin üst düzey yöneticilerinin, yatırım yeri seçimi konusundaki bilgi birikimlerinden faydalanarak, Türkiye'deki yatırım ortamının iyileştirilmesi çalışmalarına uluslararası bir perspektif kazandırmak, Türkiye'nin dünya ekonomisinde sahip olduğu rekabet gücünün artırmasına yönelik çalışmalara katkı sağlamak, Türkiye'nin yatırım ortamının iyileştirilmesi konusunda sağladığı ilerlemelerin, uluslararası alanda duyurulmasına katkıda bulunmaktır. YDK bu hedefler doğrultusunda ilk toplantısını Başbakan Sn. Recep Tayyip Erdoğan'ın başkanlığında 15 Mart 2004 tarihinde İstanbul'da gerçekleştirmiştir. Toplantıda, Konsey Üyeleri tarafından, Türkiye'nin yatırımcılar nezdinde rekabet gücünü artırabilmesi için öncelikle uygulamaya konması gereken tedbirler sıralanmıştır. Bu tedbirler arasında, idari ve bürokratik engellerin kaldırılması, yatırım yeri temini için imkanların genişletilmesi, KOBİ’lerin güçlendirilmesi, eğitim ve altyapı imkanlarının iyileştirilmesi, yargı hizmetlerine etkinlik kazandırılması, vergi ve yatırım teşvikleri konusunda iyileştirmeler yapılması gibi farklı alanlara ilişkin hususlar yer almıştır. Konsey toplantısında gündeme gelen önerilerle ilgili olarak alınan tedbirleri Sayın Başbakan’a ve Üyelere sunmak üzere, ilgili kurum ve kuruluşların yanısıra YOİKK Teknik Komiteleri’nin sağladığı bilgiler doğrultusunda Hazine Müsteşarlığı tarafından bir “İlerleme Raporu” hazırlanmıştır. Müsteşarlık internet sayfasında da yayımlanan İlerleme Raporu’nda, belirlenen alanlarda Konsey’in ilk toplantısından sonra uygulamaya konan tedbirler ve bu alanlarda halen yürütülmekte olan çalışmalar detaylı olarak yer almaktadır. 29 Nisan 2005 tarihinde Sn. Başbakan’ın başkanlığında İstanbul'da gerçekleştirilenYDK’nin ikinci toplantısına 19 çokuluslu şirketlerin üst düzey yöneticileri, Dünya Bankası, IMF ve Avrupa Yatırım Bankası gibi uluslararası kuruluşların başkanları ile Türk özel sektör temsilcileri katılmıştır. 2005 yılında yapılan bu toplantıda, YDK üyeleri 2004 yılında gerçekleştirilen toplantı sonucunda belirtilen hususlarla ilgili olarak İlerleme Raporu’nda yer alan gelişmelerle ilgili olarak Türkiye'nin sağladığı başarıları takdirle karşılamışlardır. Toplantının sonuç bildirisinde katılımcılar, birinci toplantı sonucunda belirlenen başlıklardaki gelişmelerin takibine devam edilmesi ve “Sosyal Güvenlik”, “Kurumsal Yönetim” alanında da tedbirler alınması gerektiğini vurgulamışlardır. 3 3.2. Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) Makro ölçekde elde edilen başarılı sonuçların yanı sıra, ülkemizde yatırım ortamını hem yerli hem de uluslararası yatırımcılar açısından daha cazip hale getirmek için oluşturulan YOİKK çalışmalarına devam etmektedir. Şu ana kadar belirlenen anahtar reform alanlarının hemen hemen hepsinde tatmin edici gelişmeler kaydedilmiştir. Bu gelişmelerden bazıları aşağıda yer almaktadır. “İş yeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin yönetmelik” 10 Ağustos 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik ile işyeri açma ve çalıştırma ruhsatlandırmasında yerel yönetimlerin yetkileri artırılırken ruhsat alımında bürokrasi azaltılmıştır. Bunun yanısıra, aynı tarihte “Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği” yürürlükten kaldırılmıştır. Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma plânı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak, bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak üzere “Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun Tasarısı” hazırlanmıştır. Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın il birimleri, başvuruların yapılacağı, takip ve koordine edileceği tek mercii olacaktır. Anılan tasarı, Meclis Genel Kurulu’ndadır. 16 Nisan 2005 tarihinde yürürlüğe giren “5331 sayılı Kanun” kapsamında; KOBİ tanımına ilişkin esaslar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenecektir. Buna istinaden, “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırması Hakkında Yönetmelik” 18 Kasım 2005 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan yönetmelikle, Avrupa Birliği mevzuatına uyumlu tek bir KOBİ tanımı yapılarak, bu tanımın, içinde "KOBİ", "Orta Büyüklükteki İşletme", "Küçük İşletme" veya "Mikro İşletme" terimleri geçen tüm kurum ve kuruluşların mevzuat ve programlarına uygulanması sağlanmaktadır. Elde edilen bu kazanımların yanısıra, YOİKK kapsamında yapılan çalışmalara ivme kazandırmak amacıyla, Mayıs 2005 tarihinde, yatırım ve yatırımcılarla doğrudan ilgili bakanlıklar ve özel sektör temsilcilerinin daimi üye olduğu bir “Yönlendirme Komitesi” kurulmuştur. Yönlendirme Komitesi ayda bir kere toplanmakta, Teknik Komite Başkanları ile istişare yapmak suretiyle Teknik Komitelerin çalışmalarının hızlandırılmasını ve öncelikli konuların belirlenerek YOİKK gündemine getirilmesini sağlamaktadır. 4 Uluslararası İşletme Geliştirme Enstitüsü (Institute for Management Development-IMD) tarafından her yıl, ekonomik performans, devlet kurumlarının etkinliği, iş aleminin etkinliği, altyapı başlıkları altında toplanan 314 farklı gösterge üzerinden yapılan değerlendirmeler sonucunda elde edilerek yayımlanan Dünya Rekabet Gücü Sıralaması’nda da Türkiye’nin 2005 yılı sıralamasındaki değişim, son dönemde alınan tedbirlerin etkisini ortaya koyar niteliktedir. 2004 yılında 60 ülke arasında rekabet gücü sıralamasında 55. sırada yer alan Türkiye bu yıl 7 sıra ilerleyerek 48. sıraya yükselmiştir. Bu ilerleme ile Türkiye, kendisiyle belirli açılardan kıyaslanabilir, Yunanistan, Brezilya, İtalya, Rusya ve Polonya’nın önünde yer almıştır. 2005 ayında yayımlanan rekabet gücü sıralamasına baz teşkil eden verilerin, bu yılın başında toplandığı düşünülecek olursa yıl içinde ulaşılan performansın yansıltılmadığı sıralama sonuçlarının Türkiye’yi daha da üst sıralara taşıyacağını söylemek mümkündür. Dünya Rekabet Gücü Sıralamasında Değişiklik 2004-2005 -8 Türkiye Çek Cum. İsviçre Macaristan Finlandiya Hollanda Norveç İrlanda Almanya İtalya İsveç Avusturya Portekiz Yunanistan İspanya Slovakya -6 -4 -2 0 2 4 6 8 lu m u Ol D z su m u Ol Kaynak:IMD (Uluslararası İşletme Geliştirme Enstitüsü) Dünya Rekabet Yıllığı 2005 Nitekim Türkiye’nin son dönemde yatırım ortamının iyileştirilmesi konusunda atmış olduğu adımların olumlu sonuçlarını, kıyaslamalı olarak ortaya koyan farklı kaynaklara dayalı değerlendirmeler de vardır. Dünya Bankası ile Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası tarafından yayımlanan “İş Ortamı ve Girişimci Performans Anketi” (Business Environment and Enterprise Performance Survey -BEEPS), Türkiye’nin bu anlamda 2002 ve 2005 yıllarında çekilen iki farklı fotoğrafını kıyaslamaktadır. Ülkemizdeki 559 şirketin katılımıyla gerçekleştirilen anket sonuçlarına göre, 3 yıllık dönemde; • vergi, • makro ekonomi, • hükümet politikaları, • yolsuzluk, rekabeti önleyici uygulamalar ve • maliyetin finansmanı konularında önemli ilerlemeler sağlanmıştır. 5 Bu kapsamda, sözkonusu çalışmada açıkça ifade edilen, Türkiye’de son üç yıllık dönemde bürokratik formalitelerin önemli ölçüde azaltılmış olduğu hususu, yine Dünya Bankası’nın ülkelerin iş ortamını değerlendiren diğer önemli bir çalışması, “2006 İş Yapma Raporu”nun (2006 Doing Business Report) aynı mahiyetteki değerlendirmelerini destekler niteliktedir. Alınan tedbirlerle, 9 güne indirilen Türkiye’de iş kurma süresinin Dünyadaki en kısa sürelerden biri olduğu yine bu çalışmada yer almaktadır. Anket sonuçlarına göre, son dönemde sıkça gündeme gelen bir diğer husus olan adalet hizmetlerinin etkinliği ile ilgili olarak da olumlu bazı gelişmelerden sözetmek mümkündür. Aynı anketin uygulandığı Avrupa Birliği’nin yeni üyesi olan sekiz ülke ile kıyaslandığında, Türkiye’de adalet mekanizması ankete katılan firmalara göre daha etkin işlemekte ve kararların uygulanması konusunda daha güvenilir görülmektedir. İncelenen dönemde altyapı imkanlarının farkedilir ölçüde iyileştirildiği ve iş piyasasına ilişkin düzenlemeler konusunda Türkiye’nin sözkonusu yeni AB üyesi ülkelere göre daha iyi durumda olduğu da yine anketin bulguları arasında yer alan diğer olumlu gelişmelerdir. Ayrıca, Türkiye’nin ekonomik potansiyeli ile orantılı olarak Doğrudan Yabancı Yatırımların artırılması, bu meyanda YOİKK kapsamında faaliyetlerini sürdürmekte olan 10 Teknik Komitenin çalışmalarının ele alınarak bu çalışmalar sonucunda yürürlüğe giren mevzuat ve iyileştirilen uygulamaların etki analizlerinin yapılabilmesi için perspektif oluşturulması ve Avrupa Birliği (AB) mevzuatına uygunluğunun eşleştirilmesi amacıyla bir Eşleştirme Projesi başlatılmıştır. 6 TABLO:1- YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN SAYISI ( Adet) 1954-1999 (Kümülatif) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs 830 309 341 386 309 Haziran Temmuz 343 341 Ağustos 330 Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam 309 343 353 386 4.580 2000 22 31 54 38 48 35 44 24 45 27 70 54 492 2001 46 40 32 35 37 54 38 48 38 47 49 40 504 2002 39 34 38 41 44 40 53 41 45 43 35 64 517 2003 36 35 41 23 38 37 132 151 160 183 117 188 1.141 2004* 157 114 194 189 225 235 157 140 191 187 165 196 2.150 180 1.310 214 777 229 929 228 940 260 961 271 1.015 268 1.033 213 947 270 1.058 190 1.020 -789 -928 2.323 11.707 2005*-Ekim Toplam * Geçici Veriler Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü (HM-YSGM) 7 TABLO:2- KURULUŞ TÜRLERİNE GÖRE YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLER (Adet) 1954-1999 Yeni 2000 2001 2002 2003 2004* 2005*-Ekim Toplam 3.928 356 351 371 899 1.608 1.887 9.400 İştirak 495 116 119 123 206 478 392 1.929 Şube Toplam 157 20 34 23 36 64 44 4.580 492 504 517 1.141 2.150 2.323 378 11.707 * Geçici Veriler Kaynak: HM-YSGM 8 TABLO:3- YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN SAYILARININ SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI (Adet) ISIC Kodu A B C D Sektörler Tarım, Avcılık ve Ormancılık Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii 15 Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı 17 Tekstil Ürünleri İmalatı 24 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 29 B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı 31 B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazların İmalatı 34 Motorlu Kara Taşıtı , Römork ve Yarı-Römork İmalatı 36 Mobilya İmalatı; B.Y.S. Diğer İmalat Diğer İmalat E F G Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, 1954-1999 (Kümülatif) 2000 2001 2002 2003 2004* 2005*-Ekim Toplam 55 11 72 1.229 130 126 162 90 80 105 27 509 54 156 1.690 6 -10 102 8 3 12 11 13 14 2 39 11 14 164 6 2 8 96 8 13 8 6 15 10 4 32 6 25 182 5 1 18 81 7 13 5 7 5 8 6 30 7 18 220 27 2 14 277 19 70 26 21 23 18 15 85 9 30 445 30 2 33 372 49 61 46 28 19 19 30 120 17 140 929 25 3 42 382 34 69 33 29 14 16 39 148 9 275 663 154 21 197 2.539 255 355 292 192 169 190 123 963 113 658 4.293 51 1.514 125 506 309 85 270 17 14 45 64 1 2 4.580 10 140 14 40 49 10 62 --6 18 --492 7 153 22 56 50 6 45 1 3 4 14 --504 12 195 13 45 46 16 43 --6 11 --517 22 366 57 64 93 14 92 3 7 21 42 1 -1.141 17 839 73 79 219 8 236 3 12 27 43 --2.150 37 553 73 136 228 17 408 7 17 38 70 1 2 2.323 156 3.760 377 926 994 156 1.156 31 53 147 262 3 4 11.707 Motorlu Taşıtlar ve Motosikletlerin Satışı, Bakımı ve Onarımı; H I J K L M N O P Q 50 Motorlu Taşıt Yakıtının Perakende Satışı 51 Motorlu Taşıtlar ve Moto. Dışında Kalan Top. Tic. ve Tic. Komis. 52 Motorlu Taşıtlar ve Moto. Dışında Kalan Perakende Tic. Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Kamu Yönetimi ve Savunma, Zorunlu Sosyal Güvenlik Eğitim Hizmetleri Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Evlerde Yaptırılan Hizmet İşleri Uluslararası Örgütler ve Temsilcilikleri Toplam * Geçici Veriler Kaynak: HM-YSGM 9 TABLO:4- YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN KURULUŞ TÜRLERİ AÇISINDAN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI (Adet) ISIC Kodu Sektörler A B C D Tarım, Avcılık ve Ormancılık Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii 15 Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı 17 Tekstil Ürünleri İmalatı 24 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 29 B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı 31 B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazların İmalatı 34 Motorlu Kara Taşıtı , Römork ve Yarı-Römork İmalatı 36 Mobilya İmalatı; B.Y.S. Diğer İmalat E F G Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Diğer İmalat 2004 Yeni İştirak 2005 -Ekim Şube Toplam Yeni İştirak Şube Toplam 22 -20 270 37 41 36 21 11 16 22 86 11 110 686 8 2 9 91 12 18 8 7 5 3 7 33 5 25 225 --4 11 -2 2 -3 -1 2 1 5 18 30 2 33 372 49 61 46 28 19 19 30 120 17 140 929 17 2 32 306 30 48 25 24 11 14 35 119 5 244 507 7 1 9 67 4 18 8 3 3 1 3 27 4 27 145 1 -1 9 -3 -2 -1 1 2 -4 11 25 3 42 382 34 69 33 29 14 16 39 148 9 275 663 10 614 62 57 160 5 193 3 11 19 41 --1.608 7 209 9 21 44 1 38 -1 7 1 --478 -16 2 1 15 2 5 --1 1 --64 17 839 73 79 219 8 236 3 12 27 43 0 0 2.150 28 419 60 108 178 11 369 6 13 31 55 1 2 1.887 9 124 12 28 42 5 33 -4 7 13 --392 -10 1 -8 1 6 1 --2 --44 37 553 73 136 228 17 408 7 17 38 70 1 2 2.323 Motorlu Taşıtlar ve Motosikletlerin Satışı, Bakımı ve Onarımı; H I J K L M N O P Q 50 Motorlu Taşıt Yakıtının Perakende Satışı 51 Motorlu Taşıtlar ve Moto. Dışında Kalan Top. Tic. ve Tic. Komis. 52 Motorlu Taşıtlar ve Moto. Dışında Kalan Perakende Tic. Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Kamu Yönetimi ve Savunma, Zorunlu Sosyal Güvenlik Eğitim Hizmetleri Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Evlerde Yaptırılan Hizmet İşleri Uluslararası Örgütler ve Temsilcilikleri Toplam Geçici Veriler Kaynak: HM-YSGM 10 TABLO:5- YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN SERMAYE BÜYÜKLÜĞÜ AÇISINDAN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI (Adet) 2004 ISIC Kodu Sektörler A B C D Tarım, Avcılık ve Ormancılık Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii 15 Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı 17 Tekstil Ürünleri İmalatı 24 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 29 B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı 31 B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazların İmalatı 34 Motorlu Kara Taşıtı , Römork ve Yarı-Römork İmalatı 36 Mobilya İmalatı; B.Y.S. Diğer İmalat E F G Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, H I J K L M N 50 Motorlu Taşıt Yakıtının Perakende Satışı 51 Motorlu Taşıtlar ve Moto. Dışında Kalan Top. Tic. ve Tic. Komis. 52 Motorlu Taşıtlar ve Moto. Dışında Kalan Perakende Tic. Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Kamu Yönetimi ve Savunma, Zorunlu Sosyal Güvenlik Eğitim Hizmetleri Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler Diğer İmalat 200.000$ 500.000$ 2005 -Ekim Toplam <50.000$ 50.000$ 200.000$ 30 33 372 49 61 46 28 19 19 30 120 17 140 929 14 2 25 221 18 39 19 17 5 11 20 92 4 152 447 8 -7 112 11 22 6 7 7 3 15 41 5 93 166 -1 6 29 2 2 5 4 2 1 3 10 -19 28 3 -4 20 3 6 3 1 -1 1 5 -11 22 25 3 42 382 34 69 33 29 14 16 39 148 9 275 663 -12 2 5 10 2 4 --2 17 839 73 79 219 7 236 3 12 27 22 380 45 90 159 9 299 5 13 28 9 135 22 32 50 2 88 1 2 6 3 21 4 6 13 -13 -2 1 3 17 2 8 6 6 8 1 -3 37 553 73 136 228 17 408 7 17 38 2 --97 43 0 52 1 2 1.523 15 --587 1 --119 2 --94 70 1 2 2.323 <50.000$ 50.000$ 200.000$ 17 1 18 211 25 37 25 16 10 10 19 69 8 95 662 6 -6 91 10 18 13 7 6 2 2 33 2 31 226 6 -3 32 8 3 5 2 2 -4 8 1 8 27 1 1 6 38 6 3 3 3 1 7 5 10 6 6 14 14 593 55 54 147 2 197 3 10 17 1 209 16 17 43 3 28 -2 8 2 25 -3 19 -7 ---- 35 --1.477 6 --471 ---105 >500.000$ 200.000$ 500.000$ >500.000$ Toplam Motorlu Taşıtlar ve Motosikletlerin Satışı, Bakımı ve Onarımı; O P Q Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Evlerde Yaptırılan Hizmet İşleri Uluslararası Örgütler ve Temsilcilikleri Toplam Geçici Veriler Kaynak:HM-YSGM 11 2.150 TABLO:6- YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN SAYISININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMIa (Adet) Ülkeler AB Ülkeleri (25) Almanya Hollanda İngiltere Fransa İtalya Diğer AB Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) İsviçre Rusya Federasyonu Kuzey Kıbrıs T.C. Ukrayna Bulgaristan Diğer Kuzey Afrika Ülkeleri Diğer Afrika Ülkeleri Kuzey Amerika A.B.D. Kanada Orta Amerika ve Karayipler Güney Amerika Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri İran Irak Suriye Suudi Arabistan Azerbeycan Diğer Diğer Asya Çin Halk Cum. Japonya Güney Kore Cum. Pakistan Afganistan Diğer Avustralya ve Yeni Zellanda Diğer Okyanusya ve Kutup Böl. Ülkeleri Toplam a Not: 1954-1999 (Kümülatif) 2.363 833 368 317 228 188 429 569 202 162 58 26 19 102 52 18 307 283 24 32 5 928 302 133 129 80 67 217 268 73 44 37 21 17 76 11 27 4.580 2000 286 82 70 34 25 25 50 41 10 18 2 4 1 6 36 1 6 -4 13 -73 16 12 7 1 7 30 27 12 2 3 1 3 6 3 6 492 2001 260 70 42 41 14 26 67 50 16 16 -4 4 10 7 2 37 35 2 4 2 81 20 18 4 2 12 25 51 16 10 12 2 1 10 -10 504 2002 236 67 46 35 22 17 49 51 20 13 -3 4 11 14 1 45 41 4 1 -114 29 27 13 2 14 19 44 13 6 4 2 5 14 1 10 517 2003 475 159 73 68 33 32 110 144 17 50 8 10 19 40 21 11 65 58 7 3 -285 113 41 19 6 41 65 123 51 6 18 11 5 32 1 13 1.141 Yabancı sermayeli şirketler, kuruluş türlerine göre yeni şirket kuruluşlarını, mevcut bir şirkete iştirakleri ve şube kuruluşlarını içermektedir. Firma adedinde baskın ülke, sermaye büyüklüklerinde ise ortağın ülkesi esas alınmıştır. * Geçici Veriler 12 Kaynak: HM-YSGM 2004* 1.087 381 145 144 75 81 261 299 34 110 23 28 29 75 27 18 111 101 10 8 4 385 135 55 21 16 61 97 174 59 15 18 10 5 67 21 16 2.150 2005*-Ekim 1.369 421 178 268 61 52 389 292 27 107 17 28 29 84 36 13 101 87 14 9 2 352 109 57 32 17 50 87 127 24 6 14 9 6 68 13 9 2.323 Toplam 6.076 2.013 922 907 458 421 1.355 1.446 326 476 108 103 105 328 193 64 672 605 65 70 13 2.218 724 343 225 124 252 540 814 248 89 106 56 42 273 50 91 11.707 TABLO:7- YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN KURULUŞ TÜRLERİ AÇISINDAN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI a (Adet) Ülkeler AB Ülkeleri (25) Almanya Hollanda İngiltere İtalya Fransa Diğer AB Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) Rusya Federasyonu İsviçre Bulgaristan Ukrayna Kuzey Kıbrıs T.C. Diğer Kuzey Afrika Ülkeleri Diğer Afrika Ülkeleri Kuzey Amerika A.B.D. Kanada Orta Amerika ve Karayipler Güney Amerika Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri İran Azerbeycan Irak İsrail Suriye Diğer Diğer Asya Afganistan Çin Halk Cum. Japonya Güney Kore Cum. Diğer Avustralya ve Yeni Zellanda Diğer Okyanusya ve Kutup Böl. Ül Toplam a 2004 Yeni 827 290 108 116 57 52 204 216 84 26 20 16 18 52 22 13 78 69 9 3 2 296 113 43 38 28 15 59 129 51 11 8 7 48 13 8 1.608 İştirak 227 80 33 25 17 23 49 75 24 6 9 10 5 21 4 4 28 27 1 4 2 83 22 17 16 6 6 16 38 7 6 0 6 13 6 7 478 2005 -Ekim Şube 33 11 4 3 7 0 8 8 2 2 0 2 0 2 1 1 5 5 0 1 0 5 0 1 1 0 0 3 7 1 1 2 2 3 2 1 64 Toplam 1.087 381 145 144 81 75 261 299 110 34 29 28 23 75 27 18 111 101 10 8 4 385 135 61 55 34 21 79 174 59 18 10 15 64 21 16 2.150 Yeni İştirak 1.137 335 140 237 43 55 327 242 94 21 23 24 16 64 30 9 74 65 9 8 1 272 91 40 41 20 23 57 98 6 21 5 11 67 10 6 1.887 Yabancı sermayeli şirketler, kuruluş türlerine göre yeni şirket kuruluşlarını, mevcut bir şirkete iştirakleri ve şube kuruluşlarını içermektedir. Firma adedinde baskın ülke, sermaye büyüklüklerinde ise ortağın ülkesi esas alınmıştır. 13 Geçici Veriler Kaynak: HM-YSGM Not: 207 74 35 29 8 6 55 45 13 4 6 3 0 19 6 3 22 18 4 1 1 77 18 10 16 6 9 18 25 0 3 1 3 18 2 3 392 Şube 25 12 3 2 1 0 7 5 0 2 0 1 1 1 0 1 5 4 1 0 0 3 -----3 4 0 0 0 0 4 1 0 44 Toplam 1.369 421 178 268 52 61 389 292 107 27 29 28 17 84 36 13 101 87 14 9 2 352 109 50 57 26 32 83 127 6 24 6 14 89 13 9 2.323 TABLO:8- YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN SERMAYE BÜYÜKLÜĞÜ AÇISINDAN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI a (Adet) Ülkeler AB Ülkeleri (25) Almanya Hollanda İngiltere Fransa İtalya Diğer AB Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) İsviçre Rusya Federasyonu Kuzey Kıbrıs T.C. Ukrayna Bulgaristan Diğer Kuzey Afrika Ülkeleri Diğer Afrika Ülkeleri Kuzey Amerika A.B.D. Kanada Orta Amerika ve Karayipler Güney Amerika Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri İran Irak Suriye Suudi Arabistan Azerbeycan Diğer Diğer Asya Çin Halk Cum. Japonya Güney Kore Cum. Pakistan Afganistan Diğer Avustralya ve Yeni Zellanda Diğer Okyanusya ve Kutup Böl. Ül Toplam <50.000$ 756 266 94 111 51 58 176 211 20 72 19 21 22 57 15 15 74 67 7 7 3 251 76 36 12 8 48 71 118 39 10 13 7 3 46 17 10 1.477 50.000$ 200.000$ 224 74 29 24 18 15 64 51 6 21 1 6 6 11 10 3 22 21 1 -1 114 58 16 7 6 9 18 41 19 1 2 3 2 14 1 4 471 2004 200.000$ >500.000$ 500.000$ 56 51 25 16 11 11 6 3 1 5 3 5 10 11 18 19 3 5 9 8 3 --1 -1 3 4 1 1 --8 7 7 6 1 1 1 ---12 8 1 -3 --2 1 1 3 1 4 4 7 8 1 -1 3 2 1 ----3 4 2 1 -2 105 97 Toplam 1.087 381 145 144 75 81 261 299 34 110 23 28 29 75 27 18 111 101 10 8 4 385 135 55 21 16 61 97 174 59 15 18 10 5 67 21 16 2.150 a <50.000$ 911 287 118 196 40 33 237 198 18 73 13 18 20 56 27 10 61 55 6 7 2 211 68 29 18 8 28 60 86 11 4 6 9 4 52 7 3 1.523 50.000$ 200.000$ 331 96 42 54 16 13 110 64 6 25 2 8 4 19 8 3 26 20 6 1 -116 35 22 10 5 20 24 32 11 2 7 -2 10 4 2 587 Yabancı sermayeli şirketler, kuruluş türlerine göre yeni şirket kuruluşlarını, mevcut bir şirkete iştirakleri ve şube kuruluşlarını içermektedir. Firma adedinde baskın ülke, sermaye büyüklüklerinde ise ortağın ülkesi esas alınmıştır. Geçici Veriler Kaynak: HM-YSGM Not: 14 2005-Ekim 200.000$ >500.000$ 500.000$ 64 63 22 16 9 9 10 8 2 3 3 3 18 24 19 11 2 1 8 1 1 1 1 1 2 3 5 4 1 ---7 7 6 6 1 1 1 ---18 7 4 2 4 2 4 -2 2 2 -2 1 5 4 -2 ---1 ----5 1 2 -2 2 119 94 Toplam 1.369 421 178 268 61 52 389 292 27 107 17 28 29 84 36 13 101 87 14 9 2 352 109 57 32 17 50 87 127 24 6 14 9 6 68 13 9 2.323 TABLO:9- DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR (Fiili Girişler) (Milyon $) Sermaye Diğer Sermaye* Sermaye Giriş 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül 2005 Ocak-Eylül 2004 Ocak-Eylül Çıkış Net Kullanım Geri Ödeme Toplam Net Giriş Çıkış Net Gayrimenkul (Net) Toplam (Net) 934 914 852 953 813 1.707 3.288 590 659 1.225 -49 -192 -47 -13 -30 -725 -22 -5 -8 -100 885 722 805 940 783 982 3.266 585 651 1125 -------512 324 555 --------98 -236 -258 -------414 88 297 934 914 852 953 813 1.707 3.288 1.102 983 1.780 -49 -192 -47 -13 -30 -725 -22 -103 -244 -358 885 722 805 940 783 982 3.266 999 739 1422 --------987 1343 885 722 805 940 783 982 3.266 999 1.726 2765 88 259 97 264 109 202 1.057 508 734 3.318 983 -30 -2 -76 -169 -1 -36 -5 -1 -13 -333 -5 58 257 21 95 108 166 1.052 507 721 2.985 978 7 13 52 5 9 31 14 42 41 214 475 -15 --103 -21 -212 -63 --9 18 -405 -147 -8 13 -51 -16 -203 -32 14 33 23 -227 328 95 272 149 269 118 233 1.071 550 775 3.532 1.458 -45 -2 -179 -190 -213 -99 -5 -10 5 -738 -152 50 270 -30 79 -95 134 1.066 540 744 2.758 1.306 118 91 130 69 122 132 92 131 99 984 874 168 361 100 148 27 266 1.158 671 843 3.742 2.180 Not: Kaynak: T.C.Merkez Bankası * Yabancı Sermayeli Firmaların Yabancı Ortaklarından Aldıkları Kredi Geçici Veriler 15 TABLO:10- YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN YATIRIMLARINA VERİLEN TEŞVİK BELGELERİ Belge Adedi Toplam Yatırım (Milyon $) Yabancı Ortak Payı (%) 251 198 228 225 11.459,6 2.546,9 1.429,7 1.747,1 45,6 38,6 40,5 72,4 21 22 20 23 23 21 21 9 16 16 21 26 239 79,2 278,9 126,0 132,3 130,7 304,0 148,8 193,2 43,9 91,2 235,1 2.107,1 3.870,3 48,3 50,2 33,5 41,0 56,6 46,9 55,8 56,5 41,0 67,6 69,1 55,5 41,2 10 24 16 27 11 19 19 10 17 20 257,6 554,0 58,1 153,2 162,3 65,1 126,6 32,3 910,2 466,5 45,4 55,0 61,5 79,1 88,0 75,2 47,1 66,1 45,7 58,1 2005 Ocak-Ekim 173 2004 Ocak-Ekim 192 2.785,9 1.528,1 54,6 47,2 2000 2001 2002 2003 2004 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam 2005 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kaynak: HM-YSGM 16 II- YURT DIŞINDA DOĞRUDAN YATIRIMLAR Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’ın 13. maddesine göre; Türkiye’de yerleşik kişilerin yurtdışında veya Türkiye’deki serbest bölgelerde yatırım yapmak veya ticari faaliyette bulunmak üzere şirket kurmaları, ortaklığa katılmaları ve şube açmaları için, 5 milyon dolar veya eşiti dövize kadar nakdi sermayeyi bankalar veya özel finans kurumları aracılığıyla, ayni sermayeyi ise gümrük mevzuatı hükümleri çerçevesinde ihraç etmeleri serbest olup, 5 milyon dolar veya eşiti döviz miktarını aşan nakdi ve/veya ayni sermaye ihracına Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakanlıkça izin verilmektedir. Bu çerçevede, 1 Ocak 2005–31 Ekim 2005 tarihleri arasında, Türkiye’de yerleşik kişilere toplam 1,27 milyar dolar tutarında sermaye çıkış izni verilmiştir. Bu dönem içerisinde, Türk yatırımcılar tarafından yurt dışında kurulan şube/şirket veya iştirak edilen firma sayısı 27’ye, toplam sermaye ihracı ise 671 milyon dolar tutarına ulaşmıştır. Yurt dışına doğrudan sermaye ihracında bulunan Türkiye’de yerleşik kişilere ait gerek bankalar, özel finans kurumları, gümrük idareleri, gerekse bizzat bu kişilerce T.C. Hazine Müsteşarlığına intikal ettirilen bilgi ve belgeler çerçevesinde oluşturulan kayıtlara göre, Türkiye’de yerleşik kişilerce 1980 yılından itibaren 2005 yılı Ekim ayı sonu itibariyle yurt dışında toplam 1609 adet şube/şirket kuruluşunda bulunulmuş veya kurulu şirketlere iştirak edilmiş olup, 7.791.083.984,-ABD Doları tutarında sermaye ihracı gerçekleştirilmiştir. 2000 ve 2001 yıllarında yurt dışına doğrudan yatırım amacıyla gerçekleştirilen sermaye ihracı tutarlarında, diğer yıllara nazaran büyük artışlar meydana gelmiştir. 2000 yılındaki artışın en önemli nedenini, vergi avantajı sağlayan Hollanda’ya özellikle Türk mali sektörü ve kısmen imalat sektörü tarafından gerçekleştirilen büyük miktarlı sermaye ihraçları oluşturmaktadır. 2001 yılı içerisinde de mali sektör tarafından vergi avantajı sağlayan ülkelere sermaye ihracı gerçekleştirilmeye devam edilmiş olmakla birlikte, 2001 yılındaki artışın hemen hemen tamamı Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının (TPAO) Azerbaycan ve Orta Asyadaki yatırımlarını artırmasından kaynaklanmıştır. Türkiye’den gerçekleştirilen sermaye ihracı toplamı, 2002 ve 2003 yıllarında 400 milyon ABD Doları civarındaki tutarla istikrarlı bir seyir izlemiş olup, 2004 yılında %100’ün üzerinde artarak 856 milyon ABD Doları tutarını bulmuştur. 2004 yılındaki artış, büyük oranda TPAO’nun enerji yatırımları ile Hollanda aracılığıyla diğer ülkelere gerçekleştirilen telekomünikasyon ve imalat yatırımlarından kaynaklanmıştır. 2005 yılında, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Türki Cumhuriyetlerdeki yatırımlar dikkat çekmektedir. Hollanda’daki vergi avantajından yararlanmak isteyen Türkiye’de yerleşik kişiler, bu yıl da diğer ülkelerdeki büyük ölçekli yatırımlarını Hollanda’dan finanse etmeye devam etmektedirler. 2005 yılı içerisinde de TPAO tarafından, büyük enerji projelerinin finansmanını teminen sermaye ihraçları gerçekleştirilmiştir. Bankalar, özel finans kurumları ve yatırımcılar tarafından intikal ettirilen bilgiler doğrultusunda, 2005 yılında Türkiye’de yerleşik kişilerce gerçekleştirilen sermaye ihraç tutarının 2004 yılı tutarını aşacağı tahmin edilmektedir. 2005 yılındaki sermaye ihraç tutarları, imalat ve enerji sektöründe gerçekleştirilen büyük ölçekli yatırımlardan oluşmaktadır. 17 TABLO 11-ÜLKELER VE YILLAR İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN YURTDIŞINA TOPLAM SERMAYE İHRAC FİRMA SAYISI İHRAÇ EDİLEN SERMAYE 1998* ÜLKE A.B.D. ALMANYA ARJANTIN ARNAVUTLUK AVUSTURYA AZERBAYCAN BAHAMA ADALARI BAHREYN BELÇIKA BEYAZ RUSYA BIRLESIK AR.EMR. BOSNA HERSEK CUM. BREZILYA BULGARISTAN CAYMAN ADALARI CEBELITARIK CEK CUMHURIYETI CEZAYIR CIN DANIMARKA ENDONEZYA FAS FINLANDIYA FRANSA GÜNEY AFR. CUMH. GÜNEY KORE GÜRCISTAN HINDISTAN HOLLANDA HOLLANDA ANTILLERI HONG KONG INGILTERE IRAK IRAN IRLANDA ISPANYA ISRAIL ISVIÇRE ITALYA JAPONYA JERSEY ADALARI K.K.T.C KANADA KATAR KAZAKISTAN KIRGIZISTAN KUVEYT LETONYA LIBERYA LIBYA LITVANYA LÜBNAN LÜKSEMBURG MACARISTAN MAKEDONYA MALEZYA MALTA MEKSIKA MISIR MOLDOVA MONAKO CUMH. NIJERYA NIUE OZBEKISTAN PAKISTAN POLONYA ROMANYA RUSYA FED. SINGAPUR SLOVAKYA SUDAN SURIYE SUUDI ARABISTAN TACIKISTAN TAYLAND TAYVAN TUNUS FİRMA SAYISI 36 90 1 1 6 98 1 6 13 1 3 1 20 4 6.799.025 3.000.000 11.756.221 1.020.000 265.375 19.980 1.340.134 4.240.937 1.000.000 2 17 3 31.857.037 8.708.918 11 1 27 3 5 45 11.600.875 21.574 614.430.182 550.000 343.780 237.776.324 2 9 2 1.806.799 17.908.949 7.886 53 15 1 1 3 10 5 2 3 8 FİRMA SAYISI 1999 60.158.852 281.413.686 12.000.000 34.722 16.692.815 112.554.746 474.410 24.235.000 50.781.550 4 2 3 2 1 32 6 1 5 80 2 İHRAÇ EDİLEN SERMAYE 80.368.595 479.428 78.064 2.838.120 45.763.990 299.948 72.099.409 22.638.222 42.152.230 15.604.169 2 6 11.054.353 18.040.403 180.000 1.056.516 29.268 İHRAÇ EDİLEN SERMAYE FİRMA SAYISI 2001 İHRAÇ EDİLEN SERMAYE (ABD Doları) FİRMA SAYISI 2002 7 7 67.371.225 32.346.345 8 9 2.838.652 112.809.832 10 12 1 1 2 6.000.000 10.953.897 16.475.308 3 1 3 1 15.062 2.098 417.691.457 2 3 2 1 13.500.000 1.452.481 25.000 137.000 3 19.484.078 3 1.000.000 27.000 133.400 401.734 İHRAÇ EDİLEN SERMAYE FİRMA SAYISI 2003 6.303.686 3.985.839 1 2 28.800 733.627 177.374.137 49.999 187.500 58.613 2 569.200 7 9.299.104 İHRAÇ EDİLEN SERMAYE 2004 4 11 3.582.355 2.919.135 3 4 4 298.686.623 1 1 1.766.867 7.152.643 10.005.493 1 1 1 TOPLAM FİRMA SAYISI (01.01.2005-31.10.2005) 2 2.506.500 2 5.646.074 1.486.766 365.662 269.367.176 2 1 55.404 1 42.532 3 339.257 3 1 235.000 9.790.134 1 1 1 1 7 5.119.944 1.000 713.290 12.096 1.121.333 1.642.738 4 2.006.402 80.000 5 2.131.525 1 1.800.000 93.333 4.949.837 6.000.000 1 1 264.942 3 83.500 25.887.959 1.000.000 1 3 1 458.002 125.000 61.000 3 231.708 200.000 4.977.371 200.000 489.749 343.000 21.500 1 1 2 10.000 21.089 10.367.048 1.770.000 1 3 47.729.497 6 2 1.640.210 942.000 146.562 1 7.672.500 10.200.000 4 1.113.459 11 49.415.443 6 746.046.593 11 463.355.694 10 157.705.981 10 1 2 347.300 199.273.129 5 70.872.716 3 11.544.177 3 195.738 4 584.070 1 6.500.000 754.777 128.421 1 1 1 2 1 184.900 4.079.510 865.049 6 1 1 2 1 11 4 312.103 4.842.163 4.865 42.000 3.183.000 937.817 70.000 13.882.949 444.921 40.851.961 346.327 3 252.120 3 47.260 1 2 2 5 16.483.572 100.000 50.000 13.813.697 9 1.503.197 12 1 3 2 2.980.000 3 302.295.684 728.344 469.339 1 200.000 1 206.968.744 1 1 1 278.643 0 3.035.456 35.582 3 1.828.489 431.844 93.220 150.736 106.774 47.910.789 1.300.000 10 1 199.354.910 6.000 1.376.001 465.741 3 6.768.290 1.218.300 1 1.115.292 1.316.581 215.662 2 2 1.175.114 125.187 1 2 89.858 4.004.383 18 810.162 50 49.055 2.705.728 248.000 1 6 1 138.000 4.888.151 6.800 593.308 7 0 825.933 12.421.069 1 8.532.000 2.000.000 2 1 1 12.824.501 15.344 85.227 2 1.500.000 2 187.934 0 4.168 102.799.714 3 564.901 4.959.634 165.200 1 725.000 3 4.413.840 1 2 1.296.000 9.140 50.187 2 206.750 1.009.500 6 1.085.257 16.520.225 12 11 3.957.582 7.366.240 3.877.748 3 1.705.126 1.487.629 69.794.250 3.119.383 12.854.461 442.160 16.662.097 1.961.566 332.470 10.200.000 1.292.570 50 2 6 90 62 3 12.178.055 678.786 1.253.725 75.793.479 99.197.557 162.000 5 1 1 115.407.256 40.000.000 47.670 1 1 1 1 40.040.754 2 307.693 2 1 1 2 8.301.500 359.340 1.108.100 100.435 2 5.623.954 1 435.000 607.879 21.445.435 2.522.541 1 9 4 1.540.248 34.392.843 13.298.406 332.500 1 5.353 39.372 1 1 1 150.000 2 4 1 482.110 1.283.571 45.399.830 5 1 140.000 3.720.000 375.000 1 7.922 2 497.380 8 7 1 1.661.000 1 47.840 1 1.140 4.030.093 388.118 541.465 2 10 7 313.259 8.039.588 1 2 1 1 54.225 1.785.000 1.785.000 2 373.447 10.081.604 6.104.874 218.627 17.790 1 1 4 3.794.555 20 23 26.938.916 4.057.037 1 2 43.850.000 762.090 1 1 125.139 4 1 1 60.000 2.462.156 390.000 75.000 2 150 262.880 856.347.836 759.995 TURKS AND CAICOS ISLANDS TÜRKMENISTAN UKRAYNA UMMAN URDÜN VIRGIN ADALARI YUNANISTAN İHRAÇ EDİLEN SERMAYE 581.452.038 10.000.000 8.528.198 6 FİRMA SAYISI 1.100.000 6 3 1 1 1 6 FİRMA SAYISI 2000 10 8 2 1 İHRAÇ EDİLEN SERMAYE 1 928 *31.12.1998 tarihi itibarıyla kümülatif toplam 2.128.546.343 1 1 4.271.394 833.948 101 185.750 649.908.806 3 4 7.286.054 1.955.300 1 2 17.236.394 767.500 89 1.189.972.388 1 2 6.026.323 126.330 2 7.878.535 65.960 1 5.030.134 1.124.957 1 2 98 900.000 64.505.000 52.233 1.458.862.464 4 1 104 910.746 8.904.258 189.795 425.657.073 1 1 112 821.110 187.740 410.643.984 18 2 9.998.000 60.000 10.007.028 27 317.068 671.145.090 72.455 İHRAÇ EDİLEN SERMAYE TOPLAM 80 143 1 5 11 118 2 12 18 2 10 4 1 45 5 1 8 10 13 2 1 4 3 35 3 1 16 1 86 5 5 63 1 9 18 5 2 37 20 1 6 188 2 2 79 16 2 1 1 8 3 1 19 9 8 3 12 1 12 5 1 2 1 62 2 11 138 94 3 4 2 3 7 1 1 2 5 1 25 39 1 3 10 6 1.609 186.680.367 461.877.722 12.000.000 7.565.350 39.802.452 1.891.641.888 10.704.409 39.380.750 52.419.848 105.000 1.280.457 25.117.357 3.000.000 67.723.574 1.021.000 9.713.290 481.304 27.884.129 4.790.814 4.262.437 1.000.000 1.410.002 146.089 94.277.095 10.478.918 200.000 30.622.416 21.574 2.485.188.336 1.856.000 2.067.081 520.990.538 0 19.722.839 31.948.769 1.653.727 135.220 84.971.471 108.752.683 78.064 2.908.120 79.057.826 844.869 188.000 442.207.572 24.132.893 2.980.000 725.000 1.100.000 19.365.968 1.487.629 0 249.894.761 43.143.867 13.345.238 481.532 26.463.597 499.340 8.193.850 432.905 10.200.000 1.688.610 585.000 37.054.215 678.786 7.920.372 158.402.760 170.400.956 162.000 2.053.078 2.003.627 2.225.630 4.030.093 0 1.140 125.139 5.316.640 9.998.000 57.551.356 20.632.716 390.000 19.194.595 118.847.868 1.195.466 7.791.083.984 TABLO 12- ÜLKELER VE SEKTÖRLER İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN YURTDIŞINA TOPLAM SERMAYE İHRACI (1980 - Ekim 2005 dönemi kümülatif toplam ÜLKE ADI A.B.D. ALMANYA BANKACILIK 63.407.829 369.512.249 DİĞER 1.748.000 264.851 DİĞ. MALİ HİZ. ENERJİ 15.000 ARJANTIN ARNAVUTLUK AVUSTURYA AZERBAYCAN 6.000.000 36.899.355 4.752.872 1.820.433.668 BAHAMA ADALARI BAHREYN 37.958.250 İMALAT İNŞAAT 55.500.000 50.896.561 12.000.000 5.833.688 646.581 88.436 28.641.075 654.410 1.500.000 908.700 1.536.550 28.800 6.000 2.066.515 431.930 23.199.687 3.528.331 40.000 BEYAZ RUSYA BIRLESIK AR.EMR. 15.141.101 BREZILYA BULGARISTAN 450.000 22.792.671 120.000 1.011.000 CAYMAN ADALARI CEBELITARIK 157.900 48.000 3.000.000 11.430.244 216.757 138.122 30.000 CEZAYIR 25.807.959 CIN DANIMARKA ENDONEZYA 1.384.249 1.329.000 4.113.039 1.000.000 FAS 68.000 264.808 50.000 10.000 FINLANDIYA 15.670.351 365.339 104.000 260.017 56.676.838 GÜNEY AFR. CUMH. 3.000.000 GÜNEY KORE GÜRCISTAN 3.795.582 HINDISTAN HOLLANDA 330.268.217 3.261.119 6.000 111.575.270 22.142.064 HOLLANDA ANTILLERI 21.574 882.096.682 12.592.124 7.218.003 IRAN IRLANDA 50.000 26.050.262 43.072 ISPANYA 2.379.105 12.110.141 10.049.999 435.556 47.050.430 65.000 1.033.700 9.790.134 1.682.522 158.565 32.924.712 10.000 225.200 4.846 224.304 407.133 3.461.814 149.398 257.001 51.966.452 ITALYA 57.118 189.784 9.333.333 1.350.002 146.089 16.611.548 7.478.918 600.000 16.762.131 5.959 890.671.867 6.000 184.018.093 300.000 206.854.278 17.803.802 3.469.226 1.275.701 41.290 2.120.281 176.733.956 1.300.000 2.067.081 169.560.056 1.877.748 44.000 334.954 135.220 10.408.194 4.947.911 ISRAIL ISVIÇRE 16.085 13.120.552 638.138 102.761.194 28.613 82.240 JAPONYA 61.937.015 KANADA 587.185 844.869 0 2.428.661 964.365 392.812 43.794.023 16.593.766 188.000 2.069.459 165.200 KATAR KAZAKISTAN KIRGIZISTAN 32.308.530 2.048.000 200.724 2.495.000 287.673.037 30.000 3.700.723 2.031.372 12.882.630 KUVEYT LETONYA 19.980 3.755.002 3.597.367 41.125 133.416 2.908.120 1.203.106 19.013.506 5.325.927 2.980.000 5.723.640 58.948 38.770.663 3.000.000 1.100.000 19.365.968 LITVANYA MAKEDONYA 1.462.629 89.500.000 2.601.297 12.691.122 26.961.054 40.528.528 471.032 350.160 6.120 MALEZYA MALTA 300.001 11.746.000 9.140 47.670 11.145.037 MEKSIKA MISIR 7.430.615 322.200 MOLDOVA 100.000 10.200.000 MONAKO CUMH. NIJERYA 1.292.570 396.040 23.683.533 235.000 3.595.243 75.267.118 42.841.420 35.000 59.578 300.000 NIUE OZBEKISTAN 4.618.132 PAKISTAN 196.050 443.786 POLONYA ROMANYA RUSYA FED. 20.036.637 70.234.716 98.129 108.238 2.112.501 50.000 SINGAPUR SLOVAKYA 4.924 2.993.136 12.549.600 4.474.796 4.320.205 37.602.146 52.593.848 78.000 1.993.500 2.003.627 2.225.630 77.000 SURIYE SUUDI ARABISTAN 1.500.000 435 50.000 4.900 7.112.181 97.938 49.000 554.312 4.030.093 TAYLAND 1.140 125.139 999.995 TAYVAN TUNUS 4.316.645 TURKS AND CAICOS ISLANDS 9.998.000 2.884.904 UKRAYNA 59.100 2.254.530 41.695.410 5.033.166 1.049.543 9.400.797 8.617.302 34.000 UMMAN URDÜN VIRGIN ADALARI 65.231.110 YUNANISTAN TOPLAM (01.01.1980-31.10.2005) 25.000 121.687.707 4.902 129.294 131.372 13.518.559 499.340 763.235 10.270 585.000 8.201.600 SUDAN TÜRKMENISTAN 43.500 215.000 725.000 LIBYA MACARISTAN 834.000 5.540.277 250.000 LIBERYA LÜKSEMBURG 500.000 1.407.723 78.064 JERSEY ADALARI K.K.T.C TOPLAM ULAŞTIRMA (01.01.1980-31.10.2005) 935.000 16.027.810 200.000 9.458.744 HONG KONG INGILTERE TURİZM 9.713.290 CEK CUMHURIYETI FRANSA TİCARET 56.790.850 22.213.247 1.422.500 BELÇIKA BOSNA HERSEK CUM. MADENCİLİKSİGORTACILIK TELEKOMUN. 1.368.950.553 40.576.476 1.037.808.789 72.455 1.786.949 272.040 2.158.682.508 1.614.617.699 186.555.349 26.824.457 19.047.140 5.146.966 326.791.890 19 500.403 3.851.123 390.000 75.000 44.712.500 733.675 920.854.473 2.803.794 7.117.309 4.001 94.727.324 185.750 9.547.500 186.680.367 461.877.722 12.000.000 7.565.350 39.802.452 1.891.641.888 10.704.409 39.380.750 52.419.848 105.000 1.280.457 25.117.357 3.000.000 67.723.574 1.021.000 9.713.290 481.305 27.884.129 4.790.814 4.262.437 1.000.000 1.410.002 146.089 94.277.095 10.478.918 200.000 30.622.416 21.574 2.485.188.336 1.856.000 2.067.081 520.990.538 19.722.839 31.948.769 1.653.727 135.220 84.971.471 108.752.683 78.064 2.908.120 79.057.826 844.869 188.000 442.207.572 24.132.893 2.980.000 725.000 1.100.000 19.365.968 1.487.629 249.894.761 43.143.867 13.345.238 481.532 26.463.597 499.340 8.193.850 432.905 10.200.000 1.688.610 585.000 37.054.215 678.786 7.920.372 158.402.760 170.400.956 162.000 2.053.078 2.003.627 2.225.630 4.030.093 1.140 125.139 5.316.640 9.998.000 57.551.356 20.632.716 390.000 19.194.595 118.847.868 1.195.466 7.791.083.984 TABLO 13- ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN YURTDIŞINA TOPLAM SERMAYE İHRACI (ABD Doları) Ülke Grupları Afrika Batı Avrupa Doğu Asya ülk. Doğu Avrupa-Balkan ülk. K.K.T.C. Kuzey Amerika Latin Amerika Off-shore merkezleri Orta Asya ve Kafkas ülk. Orta Doğu Toplam 1998* 15.777.589 1.405.751.640 4.066.498 216.951.084 45.763.990 60.458.800 15.000.000 100.929.627 258.010.223 5.836.892 2.128.546.343 1999 2.542.090 410.139.600 612.242 106.766.570 13.882.949 42.597.151 0 1.456.516 71.182.585 729.103 649.908.806 2000 1.241.500 954.660.462 0 52.199.982 16.483.572 67.471.225 359.340 23.569.000 53.399.013 20.588.294 1.189.972.388 2001 825.933 598.814.469 0 51.735.333 1.503.197 2.838.652 140.000 67.141.734 728.463.146 7.400.000 1.458.862.464 2002 42.494.952 167.383.641 1.040.512 11.328.159 6.303.686 0 9.141.757 186.343.360 1.621.006 425.657.073 *1998 yılı: 1980 yılı itibariyle kümülatiftir. 20 2003 4.294.755 67.217.601 200.000 14.770.177 810.162 3.582.355 0 9.621.110 307.247.532 2.900.292 410.643.984 2004 5.960.550 215.643.641 3.143.878 23.842.972 49.055 1.766.867 0 10.720.290 587.492.246 7.728.337 856.347.836 (01.01.2005-31.10.2005) 3.204.375 316.574.876 543.000 43.138.293 564.901 2.506.500 0 10.198.000 291.072.235 3.342.911 671.145.090 Toplam 76.341.744 4.136.185.930 9.606.130 520.732.570 79.057.826 187.525.236 15.499.340 232.778.034 2.483.210.340 50.146.834 7.791.083.984 TABLO 14- ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN YURTDIŞINA TOPLAM SERMAYE İHRACININ SEKTÖREL DAĞILIMI (1980 - Ekim 2005 dönemi, kümülatif toplam, ABD Doları) Ülke Grubu Afrika Batı Avrupa Doğu Asya ülk. Doğu Avrupa-Balkan ülk. K.K.T.C. Kuzey Amerika Latin Amerika Off-shore merkezleri Orta Asya ve Kafkas ülk. Orta Doğu Toplam FİNANSAL HİZM. 0 1.958.185.613 21.574 151.807.045 68.066.399 63.422.829 0 117.067.898 53.334.950 0 2.411.906.308 ENERJİ 25.807.959 12.592.124 0 2.462.430 0 0 0 9.713.290 2.108.106.705 0 2.158.682.508 İMALAT 14.424.079 1.161.811.680 3.149.160 181.371.197 964.365 55.500.000 15.000.000 654.410 163.866.551 17.876.257 1.614.617.699 İNŞAAT MADENCİLİK TELEKOMUN. 20.076.816 3.000.000 10.000 130.400.608 82.240 240.694.931 0 0 0 19.398.135 12.578.400 134.000 392.812 30.000 2.031.372 5.833.688 450.000 1.500.000 0 0 0 1.786.949 0 10.500.000 4.190.202 10.683.817 52.844.447 4.476.140 0 19.077.140 186.555.349 26.824.457 326.791.890 21 TİCARET 13.002.910 572.266.596 5.864.546 144.268.113 1.203.106 56.790.850 499.340 73.084.178 45.157.536 8.717.298 920.854.473 TURİZM 0 31.253.534 127.064 7.696.321 5.723.640 935.000 0 7.367.309 41.624.457 0 94.727.324 ULAŞTIRMA 19.980 2.618.329 0 745.343 58.948 500.000 0 2.600.000 3.004.900 0 9.547.500 DİĞER 0 26.280.275 443.786 271.587 587.185 2.592.869 0 10.004.000 396.774 0 40.576.476 TOPLAM 76.341.744 4.136.185.929 9.606.130 520.732.571 79.057.826 187.525.236 15.499.340 232.778.034 2.483.210.340 50.146.834 7.791.083.984