4. samsun mobilya sektörü değer zinciri analizi
Transkript
4. samsun mobilya sektörü değer zinciri analizi
Proje Koordinasyon Okan Gümüş Müberra Genç Oğuz Sandıkçı Vedat Kunt GökçeYalçın Hakan Zobu Gözde Tombuloğlu Özgür Özaydın Nevriye Çakır Özer C Samsun TSO Genel Sekreter Yard. Samsun TSO Dış İlişkiler Müd. Yard. Samsun TSO Dış İlişkiler Uzmanı Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting Ondokuzmayıs Üniversitesi Araştırma Görevlisi Samsun TSO Basın ve Halkla İlişkiler Memuru Tüm hakları saklıdır. İlgili yasa hükümlerine göre izin alınmadan çoğaltılamaz. II Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi İlimiz sanayisinde önemli bir yere sahip olan mobilya sektörü ülke çapında yarattığı katma değer ve yüksek istihdam potansiyeli ile ülke ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Sektör son yıllarda gerçekleştirdiği gelişme ile gerek kalite gerekse tasarım açısından dünya ile rekabette önemli mesafe almıştır. İlimizde de istihdam ve üretimde öne çıkan sektörlerden birisi olan mobilya sektörü hızla gelişme kaydetmektedir. Bu gelişmeye paralel olarak sektörün uluslararası piyasada yer bulabilmesi için derinlemesine incelenmesi ve önümüzdeki döneme ışık tutacak analizlerin yapılması gerekmektedir. Bu amaçla mobilya sektörünün mevcut durumunun analiz edilmesi, geliştirilmesi gereken alanların tespit edilerek sektörün uluslararası rekabet yeteneğinin arttırılması amacıyla “Samsun Mobilya Sektörü Değer Zincir Analizi” çalışmasını hazırladık. Bu itibarla hazırlamış olduğumuz “Samsun Mobilya Sektörü Değer Zincir Analizi” yayınının hazırlanmasına katkı veren kurumlara, özel sektör temsilcilerine ve çalışma arkadaşlarıma teşekkürlerimizi sunuyor, yayınımızın hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum. Saygılarımla. Salih Zeki MURZİOĞLU Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı III Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi IV Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi İÇİNDEKİLER I. TABLO LİSTESİ......................................................................................................................................................VII II. GRAFİK ve ŞEKİL LİSTESİ....................................................................................................................................IX III. KISALTMALAR ....................................................................................................................................................XI IV. GİRİŞ .........................................................................................................................................................XII 1. MOBİLYA SEKTÖRÜ TANIMI ..............................................................................................................................1 2. MOBİLYA ÜRETİMİ ...............................................................................................................................................1 2.1. Küresel Mobilya Üretimi ................................................................................................................................2 2.2. Avrupa Birliği Mobilya Üretimi.......................................................................................................................8 2.3. Türkiye Mobilya Üretimi...............................................................................................................................12 3. MOBİLYA DIŞ TİCARETİ .....................................................................................................................................15 3.1. Küresel Mobilya Dış Ticareti ........................................................................................................................15 3.1.1. Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi....................................................................................................16 3.1.2. Küresel Mobilya İhracatı.....................................................................................................................17 3.1.3. Küresel Mobilya İthalatı......................................................................................................................23 3.2. AB Mobilya Dış Ticareti................................................................................................................................29 3.2.1. AB Mobilya Dış Ticaret Hacmi...........................................................................................................30 3.2.2. AB Mobilya İhracatı............................................................................................................................33 3.2.3. AB Mobilya İthalatı.............................................................................................................................39 3.3. Türkiye Mobilya Dış Ticareti.........................................................................................................................46 3.3.1. Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi.....................................................................................................47 3.3.2. Türkiye Mobilya İhracatı.....................................................................................................................50 3.3.3. Türkiye Mobilya İthalatı......................................................................................................................57 3.4. Samsun Mobilya Dış Ticareti .......................................................................................................................63 3.4.1. Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi...................................................................................................64 3.4.2. Samsun Mobilya İhracatı ...................................................................................................................67 3.4.3. Samsun Mobilya İthalatı ....................................................................................................................69 4. SAMSUN MOBİLYA SEKTÖRÜ DEĞER ZİNCİRİ ANALİZİ.............................................................................72 4.1. Samsun Mobilya Sektörü Ekosistemi ve Değer Zinciri Haritası ..................................................................73 4.2. Samsun Mobilya Sektörü Seçilmiş Ürünler İçin Pareto Analizi...................................................................75 4.2.1. Deri Ofis Koltuğu Pareto Analizi........................................................................................................75 4.2.2. Salon Takımı Üçlü Koltuk Pareto Analizi............................................................................................79 5. SAMSUN MOBİLYA SEKTÖRÜ İHTİYAÇ ANALİZİ.........................................................................................84 5.1. Metodoloji ...................................................................................................................................................84 5.1.1. Amaç..................................................................................................................................................84 5.1.2. Yöntem...............................................................................................................................................85 5.1.3. Süreç...................................................................................................................................................86 V Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 5.2. Bulgular........................................................................................................................................................87 5.3. Eğitim ve Danışmanlık İhtiyaç Analizi..........................................................................................................90 5.3.1. Stratejik Yönetim Yetkinlikleri ............................................................................................................90 5.3.2. Üretim ile İlgili Yetkinlikler ..................................................................................................................91 5.3.3. Sipariş Yönetimi ve Pazarlama ile İlgili Yetkinlikler.............................................................................91 5.3.4. E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler ...............................................................................................................92 6. SONUÇ ..........................................................................................................................................................93 6.1. Stratejik Yönetim Yetkinlikleri......................................................................................................................94 6.2. Üretim ile İlgili Yetkinlikler............................................................................................................................95 6.3. Pazarlamaya İlişkin Yetkinlikler ....................................................................................................................96 6.4. E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler.........................................................................................................................97 6.5. Yurtdışı Pazarlama Programları ...................................................................................................................98 7. KAYNAKÇA .........................................................................................................................................................99 VI Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi I. TABLO LİSTESİ Tablo 1. SITC'e Göre Mobilya Alt Ürün Grupları......................................................................................................................1 Tablo 2. GTIP Kodlarına Göre Mobilya Alt Ürün Grupları........................................................................................................1 Tablo 3. Dünya, AB ve Türkiye İçin Mobilya Üretimi (2005-2010; milyar $)............................................................................2 Tablo 4. Küresel Mobilya Üretiminde İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2010) ...............................................................................4 Tablo 5. Küresel Mobilya Üretiminde En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2010)...................................................6 Tablo 6. Küresel Mobilya Üretiminde En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Trendleri (2005-2010) ................................6 Tablo 7. Avrupa Birliği Mobilya Üretiminde İlk 10 Ülke ve Diğer Ülkelerin Payları (2005-2010) ............................................9 Tablo 8. AB Mobilya Üretiminde En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2010)........................................................11 Tablo 9. AB Mobilya Üretiminde En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Trendleri (2005-2010) .....................................11 Tablo 10. Küresel Mobilya Dış Ticareti (2005-2011)..............................................................................................................15 Tablo 11. Küresel Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2011)...........................................................................19 Tablo 12. Küresel Düzeyde Mobilya İhracatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2011)......................................21 Tablo 13. Küresel Düzeyde Mobilya İhracatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Oranları(2006-2011,%) ...............21 Tablo 14. Küresel Mobilya İhracatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005-2011) ..........................................................22 Tablo 15. Küresel Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2011)............................................................................25 Tablo 16. Küresel Düzeyde Mobilya İthalatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2011).......................................26 Tablo 17: Küresel Düzeyde Mobilya İthalatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Oranları(2006-2011,%) ................27 Tablo 18. Küresel Mobilya İthalatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005-2011) ...........................................................27 Tablo 19. AB Mobilya Dış Ticareti (2005-2011).....................................................................................................................29 Tablo 20. AB Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2011)..................................................................................35 Tablo 21. AB Mobilya İhracatında En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2010)......................................................37 Tablo 22. AB Mobilya İhracatında En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülkenin Büyüme Trendleri (2005-2010)...................................37 Tablo 23. AB Mobilya İhracatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005-2011)..................................................................38 Tablo 24. AB Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2011)...................................................................................41 Tablo 25. AB Mobilya İthalatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2011) .............................................................43 Tablo 26. Mobilya İthalatı En Hızlı Büyüyen İlk 10 AB Ülkesinin Büyüme Trendleri (2005-2011) ........................................43 Tablo 27. AB Mobilya İthalatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005-2011) ..................................................................44 Tablo 28. Türkiye Mobilya Dış Ticareti (2005-2011)...............................................................................................................46 Tablo 29. Türkiye'nin Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke ve Payları (2005-2011) .....................................................................53 Tablo 30. Türkiye Mobilya İhracatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005-2011)...........................................................55 Tablo 31. Türkiye'nin Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke ve Dİğer Ülkeler (2005-2011) ...........................................................59 Tablo 32. Türkiye Mobilya İthalatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005-2011)............................................................61 Tablo 33. Samsun Mobilya Dış Ticareti (2005-2011).............................................................................................................63 Tablo 34. Büro Koltuğu (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Tablosu .................................76 Tablo 35. Büro Koltuğu (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Katma Değer Dağılımı......................................................78 Tablo 36. Salon Takımı Üçlü Koltuk (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Tablosu...............80 Tablo 37. Salon Takımı Üçlü Koltuğu (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Katma Değer Dağılımı.................................82 Tablo 38. Eğitim ve Danışmanlık İhtiyaç Analizi Çalışmasına Katılan Firmalar ......................................................................84 Tablo 39. Görüşülen İşletmelerin Büyüklüklerine Göre Dağılımları .......................................................................................87 Tablo 40. İşletmelerin Personel Yapıları...................................................................................................................................88 Tablo 41. Çalışmaya Katılan İşletmelerin Dağıtım Kanal Yapısı..............................................................................................89 Tablo 42. İşletme Büyüklükleri İtibarıyla Ürün Grupları ..........................................................................................................89 Tablo 43. Önem Derecesine Göre İhracat Pazarları ...............................................................................................................89 Tablo 44. Önem Derecesine Göre Hedef İhracat Pazarları ....................................................................................................90 Tablo 45. Fonksiyon Kaynak Matrisi –Büyük ve Küçük İşletmeler için Puan Tablolu ............................................................93 Tablo 46. Fonksiyon Kaynak Matrisi - Büyük ve Küçük İşletmeler için Derecelendirilmiş .....................................................93 Tablo 47. işletmelerin Geneli için Fonksiyon Kaynak Matrisi - Puan Tablolu.........................................................................93 VII Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Tablo 48. İşletmelerin Geneli için Fonksiyon Kaynak Matrisi - Derecelendirilmiş ..................................................................94 Tablo 49. .................................................................................................................................................................94 Tablo 50. Üretim ile İlgili Yetkinlikler........................................................................................................................................95 Tablo 51. Üretim Yetkinliklerine Yönelik Program Önerisi......................................................................................................96 Tablo 52. Pazarlamaya İlişkin Yetkinlikler................................................................................................................................96 Tablo 53. Pazarlama Yetkinliklerine Yönelik Program Önerisi................................................................................................97 Tablo 54. E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler.....................................................................................................................................97 Tablo 55. E-Ticaret Yetkinliklerine Yönelik Program Önerisi...................................................................................................97 Tablo 56. Önem Sırasına Göre İhracat Pazarları.....................................................................................................................98 VIII Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi II. GRAFİK ve ŞEKİL LİSTESİ Grafik 1. Küresel Mobilya Üretimi (2005-2010;Milyar $)...................................................................................................3 Grafik 2. Küresel Mobilya Üretim Değeri Büyüme Oranı (2005-2010)..............................................................................3 Grafik 3. Küresel GSYİH İçinde Mobilya üretiminin Payı (2005-2010;%) ..........................................................................3 Grafik 4. Küresel Mobilya Üretiminde İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2010) ..................................................5 Grafik 5. Avrupa Birliği Mobilya Üretimi (2005-2010;Milyar $).........................................................................................8 Grafik 6. Avrupa Birliği Mobilya Üretim Değeri Büyüme Oranı (2005-2010) ....................................................................8 Grafik 7. GSYH’sı İçinde Mobilya üretiminin Payı (2005-2010) ..........................................................................................9 Grafik 8. AB Mobilya Üretiminde İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2010).......................................................10 Grafik 9. Türkiye Mobilya Üretimi (2005-2010;Milyar $).................................................................................................12 Grafik 10. Türkiye Mobilya Üretim Değeri Büyüme Oranı (2005-2010) ..........................................................................12 Grafik 11. Türkiye GSYH’sı İçinde Mobilya üretiminin Payı (2005-2010;%) ....................................................................13 Grafik 12. Türkiye Mobilya Üretim Değerinin Küresel Mobilya Üretim Değerine Oranı (2005-2010)............................13 Grafik 13. Türkiye Mobilya Üretim Değerinin AB Mobilya Üretim Değerine Oranı (2005-2010) ...................................14 Grafik 14. Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi (2005-2011;Milyar $)...............................................................................16 Grafik 15. Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı (2005-2011;%)...............................................................16 Grafik 16. Küresel Dış Ticaret Hacmi İçinde Mobilya Dış Ticaret Hacminin Payı (2005-2011;%) ...................................17 Grafik 17. Küresel Mobilya İhracatı (2005-2011;Milyar $) ...............................................................................................17 Grafik 18. Küresel Mobilya İhracatı Büyüme Oranı (2005-2011;%)................................................................................18 Grafik 19. Küresel İhracat İçinde Mobilya İhracatının Payı (2005-2011;%) .....................................................................18 Grafik 20. Küresel Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)..............................................20 Grafik 21. Küresel Mobilya İhracatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005-2011) ....................................................22 Grafik 22. Küresel Mobilya İthalatı (2005-2011;Milyar $) ................................................................................................23 Grafik 23. Küresel Mobilya İthalatı Büyüme Oranı (2005-2011;%).................................................................................24 Grafik 24. Küresel İthalat İçinde Mobilya İthalatının Payı (2005-2011;%).......................................................................24 Grafik 25. Küresel Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)...............................................26 Grafik 26. Küresel Mobilya İthalatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005-2011) .....................................................28 Grafik 27. AB Mobilya Dış Ticaret Hacmi (2005-2011;Milyar $)......................................................................................30 Grafik 28. AB Mobilya Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı (2005-2011;%) ......................................................................30 Grafik 29. ABMDTH/ABTDTH Oranı (2005-2011;%) ......................................................................................................31 Grafik 30. ABMDTH/KMDTH Oranı (2005-2011;%) .......................................................................................................31 Grafik 31. AB Mobilya Dış Ticaretinde İhracat ve İthalat Oranları (2005,2011;%)..........................................................32 Grafik 32. AB Mobilya Dış Ticaret Dengesi (2005-2011;milyar dolar) .............................................................................32 Grafik 33. AB Mobilya İhracatı (2005-2011;Milyar $).......................................................................................................33 Grafik 34. AB Mobilya İhracatı Büyüme Oranı (2005-2011;%).......................................................................................33 Grafik 35. ABMEX/ABTEX Oranı (2005-2011;%) ............................................................................................................34 Grafik 36. ABMEX/KMEX Oranı (2005-2011;%).............................................................................................................34 Grafik 37. AB Mobilya Dış Ticaretinde İhracatın ithalatı Karşılama Oranı(2005-2011;%) ..............................................35 Grafik 38. AB Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011).....................................................36 Grafik 39. AB Mobilya İhracatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005;2011)............................................................38 Grafik 40. AB Mobilya İthalatı (2005-2011;Milyar $)........................................................................................................39 Grafik 41. AB Mobilya İthalatı Büyüme Oranı (2005-2011;%)........................................................................................40 Grafik 42. ABMIMP/ABTIMP Oranı (2005-2011;%) ........................................................................................................40 Grafik 43. ABMIMP/KMIMP Oranı (2005-2011;%).........................................................................................................41 Grafik 44. AB Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)......................................................42 Grafik 45. AB Mobilya İthalatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005;2011).............................................................44 Grafik 46. Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi (2005-2011;Milyon $) ..............................................................................47 Grafik 47. Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı (2005-2011;%)................................................................47 IX Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Grafik 48. TMDTH/TTDTH Oranı (2005-2011;%) ............................................................................................................48 Grafik 49. TMDTH/ABMDTH Oranı (2005-2011;%)........................................................................................................48 Grafik 50. TMDTH/KMDTH Oranı (2005-2011;%)..........................................................................................................49 Grafik 51. Türkiye Mobilya Dış Ticaretinde İhracat ve İthalat Oranları (2005,2011;%) ...................................................49 Grafik 52. Türkiye Mobilya Dış Ticaret Dengesi (2005-2011;milyon dolar)......................................................................50 Grafik 53. Türkiye Mobilya İhracatı (2005-2011;Milyon $)...............................................................................................50 Grafik 54. Türkiye Mobilya İhracatı Büyüme Oranı (2005-2011;%) ................................................................................51 Grafik 55. TMEX/TTEX Oranı (2005-2011;%) ..................................................................................................................51 Grafik 56. TMEX/ABMEX Oranı (2005-2011;%)..............................................................................................................52 Grafik 57. TMEX/KMEX Oranı (2005-2011;%)................................................................................................................52 Grafik 58. Türkiye Mobilya Dış Ticaretinde İhracatın ithalatı Karşılama Oranı(2005-2011;%)......................................535 Grafik 59. Türkiye'nin Mobilya İhracatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011) ........................................55 Grafik 60. Mobilya İhracatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2005;2011)..................................................................55 Grafik 61. Türkiye Mobilya İthalatı (2005-2011;Milyon $)................................................................................................57 Grafik 62. Türkiye Mobilya İthalatı Büyüme Oranı (2005-2011;%) .................................................................................57 Grafik 63. TMIMP/TTIMP Oranı (2005-2011;%) ..............................................................................................................58 Grafik 64. TMIMP/ABMIMP Oranı (2005-2011;%).........................................................................................................58 Grafik 65. TMIMP/KMIMP Oranı (2005-2011;%)............................................................................................................59 Grafik 66. Türkiye'nin Mobilya İthalatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011) .........................................61 Grafik 67. Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi (2005-2011;Bin $)...................................................................................64 Grafik 68. Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı (2005-2011;%)..............................................................64 Grafik 69. SMDTH/STDTH Oranı (2005-2011;%) ............................................................................................................65 Grafik 70. Samsun’un Türkiye Mobilya Dış Ticaretindeki Payı (2005-2011;%)...............................................................65 Grafik 71. Samsun Mobilya Dış Ticaretinde İhracat ve İthalat Oranları (2005,2011;%) .................................................66 Grafik 72. Samsun Mobilya Dış Ticaret Dengesi (2005-2011;milyon dolar)....................................................................66 Grafik 73. Samsun Mobilya İhracatı (2005-2011;Milyon $).............................................................................................67 Grafik 74. Samsun Mobilya İhracatı Büyüme Oranı (2005-2011;%) ..............................................................................67 Grafik 75. Samsun İhracatında Mobilya Sektörünün Payı (2005-2011;%).....................................................................68 Grafik 76. Türkiye Mobilya İhracatında Samsun'un Payı...................................................................................................68 Grafik 77. Samsun Mobilya Dış Ticaretinde İhracatın ithalatı Karşılama Oranı(2005-2011;%)......................................69 Grafik 78. Samsun Mobilya İthalatı (2005-2011;Bin $)....................................................................................................69 Grafik 79. Samsun Mobilya İthalatı Büyüme Oranı (2005-2011;%) ...............................................................................70 Grafik 80. Samsun İthalatında Mobilya İthalatının Payı (2005-2011;%) .........................................................................70 Grafik 81. Türkiye Mobilya İthalatında Samsun'un Payı (2005-2011;%).........................................................................71 Grafik 82. İhracat Deneyimi Açısından Görüşülen Firmalar..............................................................................................88 Şekil 1. Samsun Mobilya Sektörü Ekosistemi ve Değer Zinciri Haritası.............................................................................74 Şekil 2. Büro Koltuğu (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Grafiği .................................77 Şekil 3. Salon Takımı Üçlü Koltuk (Mobilya Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Grafiği...............81 Şekil 4. Fonksiyon / Kaynak Matrisi....................................................................................................................................85 Şekil 5. Kullanılan Likert Ölçeği...........................................................................................................................................86 Şekil 6. Derecelendirme Tablosu ........................................................................................................................................86 Şekil 7. Araştırma Süreci.....................................................................................................................................................86 Şekil 8. Stratejik Yönetim Yetkinlikleri ................................................................................................................................91 Şekil 9. Üretim Yetkinlikleri .................................................................................................................................................91 Şekil 10. Sipariş Yönetimi ve Pazarlama İle İlgili Yetkinlikler...............................................................................................92 Şekil 11. E-Ticaret İle İlgili Yetkinlikler .................................................................................................................................92 X Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi III. KISALTMALAR ABGSYH Avrupa Birliği Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla ABMÜD Avrupa Birliği Mobilya Üretim Değeri ABMDTH Avrupa Birliği Mobilya Dış Ticaret Hacmi ABTDTH Avrupa Birliği Toplam Dış Ticaret Hacmi ABMTDF Avrupa Birliği Mobilya Dış Ticaret Fazlası ABMEX Avrupa Birliği Mobilya İhracatı ABMIMP Avrupa Birliği Mobilya İthalatı ABTEX Avrupa Birliği Toplam İhracatı ABTIMP Avrupa Birliği Topla İthalatı GSYH Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla GTIP Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu KGSYH Küresel Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla KMDTH Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi KMEX Küresel Mobilya İhracatı KMIMP Küresel Mobilya İthalatı KMÜD Küresel Mobilya Üretim Değeri KTDTH Küresel Toplam Dış Ticaret Hacmi KTEX Küresel Toplam İhracat KTIMP Küresel Toplam İthalat MÜD Mobilya Üretim Değeri STIC Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırma SMDTD Samsun Mobilya Dış Ticareti Değişimi SMDTH Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi SMEX Samsun Mobilya İhracatı STDTH Samsun Toplam Dış Ticaret Hacmi STEX Samsun Toplam İhracatı SMIMP Samsun Mobilya İthalatı TBO Toplam Büyüme Oranı TGSYH Türkiye Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla TMDTD Türkiye Mobilya Dış Ticareti Değişimi TMDTH Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi TMEX Türkiye Mobilya İhracatı TTDTH Türkiye Toplam Dış Ticaret Hacmi TTEX Türkiye Toplam İhracatı TMIMP Türkiye Mobilya İthalatı TMÜD Türkiye Mobilya Üretim Değeri TTIMP Türkiye Toplam İthalatı YBBO Yıllık Bileşik Büyüme Oranı XI Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi IV GİRİŞ Samsun Mobilya Sektörü raporunun amacı, Samsun’da bulunan Mobilya sektörünün mevcut durumunu, geliştirilmesi gereken alanları, uluslararası rekabet yeteneğinin artırılması için gerekli çalışmaları ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, rapor 3 ana bölümden oluşmuştur. Bu bölümlerden birincisi, küresel, bölgesel (AB) ve ulusal dış ticaret verilerinin ortaya konulduğu, Samsun ilindeki sektörüm Türkiye dış ticareti içindeki yerinin tartışıldığı bölümdür. Bu bölüm, raporun 1, 2 ve 3.ncü kısımlarını kapsamaktadır. Bu bölümle amaçlanan, raporu inceleyenlerin mobilya ticaretinin küresel ticaretteki payını, Türkiye’nin ve Samsun’un bu ticaretteki konumunu anlamasına yardımcı olmaktır. Raporun ikinci bölümü, Samsun ilindeki mobilya sektörünün değer zincirini ve eko sistemini ortaya koymak, sektörde faaliyet gösteren ve sektörle ilişkili tüm aktörleri belirlemektir. Bu bölümde aynı zamanda, seçilmiş bazı ürünler için değer zinciri analizleri de gerçekleştirilmiştir. Bu değer zinciri çalışması ile Samsun’da üretim yapan üreticilerin yaratıkları katma değer, bu katma değerdeki bölgesel, ulusal ve uluslararası tedarikçilerin payları ortaya konulmuştur. Stratejik öneme sahip bu analiz, gelecekte sektördeki tedarik ve dağıtım yapısı üzerine iyileştirme alanları ve fırsatları ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Raporun bu bölümü 4.ncü kısımdan oluşmaktadır. Raporun üçüncü ve son bölümünde, Samsun Ticaret ve Sanayi Odasına Üye 14 Mobilya Sektörü firmasının katılımı ile gerçekleştirilmiş olan mobilya sektörü eğitim ve danışmanlık ihtiyaç analizi yer almaktadır. Bu bölümde, Samsun’da yerleşik mobilya sektörü firmalarının uluslararası pazarlardaki rekabet güçlerinin artırılması için gereksinim duydukları alanların belirlenmesi ve bu alanlarda firmalara yönelik verilecek hizmetlerin tanımlanması gerçekleştirilmiştir. Raporum 5. Kısmından oluşan bu bölümde firmaların ihtiyaçları tespit edilmiş, bu ihtiyaçları gidermeye yönelik müdahale alanları belirlenmiş ve eylemler planlanmıştır. XII Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 1. MOBİLYA SEKTÖRÜ TANIMI Mobilya ürünleri Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırmaya (SITC) göre 821. ve 872.4 bölümlerinde sınıflandırılmış olup bu çerçevede ilgili ürün tanımları izleyen tabloda ifade edilmiştir: TABLO 1. SITC'E GÖRE MOBİLYA ALT ÜRÜN GRUPLARI Ürün Kodu Ürün Tanımı 821.1 Oturmaya mahsus mobilyalar (yatak haline getirilebilen türden olsun olmasın), bunların aksam ve parçaları 821.2 Yatak takımı eşyası ve benzeri eşya 821.3 Metalden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 821.5 Ahşap mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 821.7 Diğer maddelerden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 821.8 Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTIP) kodları bazında mobilya sektörüne ilişkin ürün grubu tanımlamaları dört haneli ürün kodu bazında izleyen tabloda ifade edilmiştir: TABLO 2. GTIP KODLARINA GÖRE MOBİLYA ALT ÜRÜN GRUPLARI Ürün Kodu Ürün Tanımı 9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları 9402 Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları 9403 Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları 9404 Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya Mobilya sektörünün küresel ve ulusal ölçekte mevcut durumunun ve yıllar içerisinde izlediği eğilimin anlaşılabilmesi için, sektörün üretim değeri, sektöre ilişkin ithalat ve ihracat değerleri gibi verilerden yararlanılacaktır. Söz konusu değişkenlere ilişkin küresel ölçekte, AB ölçeğinde, Türkiye ölçeğinde ve Samsun ölçeğindeki veriler ve bu verilere ilişkin yorumlar izleyen kısımda yer almaktadır. 1 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2. MOBİLYA ÜRETİMİ Dünya, Avrupa ve Türkiye için Mobilya Üretim Değeri (MÜD) ve Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) değişkenlerine ilişkin veriler Tablo 3’de gösterilmiştir: Küresel* TABLO 3. DÜNYA, AB VE TÜRKİYE İÇİN MOBİLYA ÜRETİMİ (2005 2010; MİLYAR $) Değişken 2005 2006 2007 2008 2009 2010 MÜD Değer 291,3 316,8 359,9 387,6 345,8 376,0 - 8,77% 13,58% 7,70% -10,79% 8,74% 43.594,9 47.088,8 53.012,8 57.927,3 54.809,0 59.646,0 - 8,01% 12,58% 9,27% -5,38% 8,83% 0,67% 0,67% 0,68% 0,67% 0,63% 0,63% Değişken 2005 2006 2007 2008 2009 2010 MÜD Değer 109,2 116,3 133,4 140,7 111,6 108,7 - 6,54% 14,68% 5,49% -20,74% -2,60% 14.226,8 15.180,8 17.585,9 18.939,1 16.885,3 16.852,1 - 6,71% 15,84% 7,70% -10,84% -0,20% 0,77% 0,77% 0,76% 0,74% 0,66% 0,64% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 3,8 3,8 4,7 5,4 4,2 4,8 - 0,88% 25,22% 14,10% -23,18% 15,70% 483,0 530,9 647,2 730,3 614,6 731,1 - 9,92% 21,90% 12,85% -15,85% 18,97% 0,78% 0,71% 0,73% 0,74% 0,68% 0,66% TMÜD/ABTMÜD 3,44% 3,26% 3,56% 3,85% 3,73% 4,43% TMÜD/ABTMÜD 1,29% 1,20% 1,32% 1,40% 1,20% 1,28% Büyüme* GSYH Değer Büyüme* AB** MÜD/GSYH Büyüme* GSYH Değer Büyüme* MÜD/GSYH Değişken MÜD Değer Türkiye Büyüme* GSYH Değer Büyüme* MÜD/GSYH YBBO TBO 5,24% 29,08% 6,47% 36,82% YBBO TBO -0,10% -0,49% 3,44% 18,40% YBBO TBO 5,08% 28,11% 8,65% 51,38% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HESAPLANMIŞTIR. *CSIL WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012’DE YER ALAN 70 ÜLKENİN TOPLAMI. * *SEKTÖR VERİLERİ BULUNMAYAN LÜKSEMBURG HARİÇ 26 AB ÜYE ÜLKESİ +TÜRKİYE 2.1. Küresel Mobilya Üretimi 2005 yılında 291,3 milyar dolar olan Küresel Mobilya Üretim Değeri (KMÜD) izleyen grafikte de görüldüğü gibi genelde bir artış trendi izleyerek 2010 yılında 376 milyar dolara yükselmiştir: 2 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi GRAFİK 1. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİMİ (2005 2010;MİLYAR $) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2010 döneminde KMÜD, 2008 yılına kadar bir büyüme trendi izlerken 2008 yılında yaşanan küresel finansal krize paralel olarak 2009 yılında %10,79 oranında küçülmüş ancak sektör 2010 yılında tekrar büyüme eğilimine girmiş ve KMÜD %8,74 oranında artmıştır. KMÜD’nin inceleme dönemindeki yıllık bileşik büyüme oranı ise % 5,24 olarak gerçekleşmiştir. KMÜD’nin 2005-2010 döneminde izlediği büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır: GRAFİK 2. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİ BÜYÜME ORANI (2005 2010) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. KMÜD’nin Küresel Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (KGSYH) içindeki payı incelendiğinde ise, 2005 yılında %0,67 olan KMÜD’nin KGSYH içindeki payının inceleme döneminde 2007 yılına kadar artarak %0,68’e yükseldiği ancak 2008 yılından itibaren istikrarlı bir azalış trendi izleyerek 2010 yılında % 0,63’e düştüğü görülmektedir. Bir başka deyişle inceleme döneminde küresel mobilya sektörünce yaratılan katma değerin küresel düzeyde tüm mal ve hizmetlerde yaratılan toplam katma değer içindeki payında küçükte olsa bir azalma meydana gelmiştir. Bu durum izleyen grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 3. KÜRESEL GSYİH İÇİNDE MOBİLYA ÜRETİMİNİN PAYI (2005 2010;%) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 3 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi KMÜD’nin yanı sıra üretimin ülkeler bazında dağılımı da mobilya sektörünün küresel durumunu anlamak açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda, KMÜD içinde 2010 yılı itibariyle en yüksek paya sahip ilk 10 ülkenin ve diğer ülkelerin 2005-2010 dönemi verileri izleyen tabloda gösterilmiştir: 2005 Sıra Ülke 2010 MÜD (milyar$) Pay Sıra Ülke 2005 2010 MÜD (milyar$) Pay YBBO TBO 1 ABD 62,9 21,6% 1 Çin 130,9 34,8% 23,9% 191,5% 2 Çin 44,9 15,4% 2 ABD 43,7 11,6% -7,1% -30,6% 3 İtalya 23,7 8,1% 3 İtalya 23,0 6,1% -0,6% -3,1% 4 Almanya 18,9 6,5% 4 Almanya 21,0 5,6% 2,1% 11,1% 5 Japonya 13,0 4,5% 5 Hindistan 13,7 3,6% 11,4% 71,7% 6 Birleşik Krallık 10,2 3,5% 6 Japonya 12,1 3,2% -1,4% -6,8% 7 Kanada 10,1 3,5% 7 Fransa 9,6 2,5% 0,8% 4,1% 8 Fransa 9,2 3,2% 8 Kanada 9,4 2,5% -1,5% -7,2% 9 İspanya 8,6 2,9% 9 Polonya 9,0 2,4% 4,9% 26,7% 10 Hindistan 8,0 2,7% 10 Brezilya 8,7 2,3% 15,2% 102,8% 15 Türkiye 3,8 1,3% 16 Türkiye 4,8 1,3% 5,1% 28,1% - İlk 10 Ülke 209,4 71,9% - İlk 10 Ülke 280,9 74,7% 39,3% 39,0% - Diğer Ülkeler 81,9 28,1% - Diğer Ülkeler 95,1 25,3% 37,3% 6,5% - KMÜD 291,3 100,0% - KMÜD 376,0 100,0% 5,2% 29,1% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılı incelendiğinde ABD’nin 62,9 milyar dolarlık üretim değeri ve %21,6 pay ile küresel mobilya üretiminde en büyük üretici olduğu görülmektedir. 2005 yılında ABD toplam mobilya üretiminin yaklaşık beşte birini tek başına gerçekleştirmiştir. ABD’yi 44,9 milyar dolarlık üretim değeri ve %15,4’lük pay ile Çin izlemiştir. İtalya ise 23,7 milyar dolarlık üretim ve %8,1’lik pay ile dünyanın en büyük üçüncü mobilya üreticisi olmuştur. Almanya ve Japonya ise sırası ile 18,9 milyar dolar ve 13 milyar dolarlık üretim ve %6,5 ve %4,5’lik pay ile ilk üç ülkenin ardından dünyanın en büyük dördüncü ve beşinci mobilya üreticisi ülkeleri olmuşlardır. Bu ülkeleri ise yıllık mobilya üretim değerleri 10,2 milyar dolar ile 8 milyar dolar arasında ve üretim payları %3,5 ile % 2,7 arasında değişen -sırası ile- Birleşik Krallık, Kanada, Fransa, İspanya ve Hindistan izlemiştir. 2005 yılı ilk on ülke ve diğer ülkeler açısından değerlendirildiğinde ise ilk 10 ülkenin toplam mobilya üretimindeki payları %71,9 iken, diğer ülkelerin dünya mobilya üretimi içerisindeki payları toplamı %28,1 olarak gerçekleştirmiştir. Bir başka deyişle 2005 yılı için en büyük 10 üretici ülkenin mobilya üretim değeri diğer ülkelerin toplamının yaklaşık 2,5 katı olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılı değerlendirildiğinde ise, Çin 130,9 milyar dolarlık üretim değeri ve %34,8’lik pay ile küresel mobilya üretiminde ilk sırada yer almıştır. Çin 2005-2010 döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama %23,9 toplamda ise %191,5 oranında artırarak dünyanın en büyük mobilya üreticisi konumuna gelmiştir. ABD mobilya sektörü ise inceleme döneminde yıllık ortalama %7,1 toplamda ise %30,6 oranında küçülmüştür. Bu önemli küçülmeye rağmen ABD, 2010 yılı itibariyle hala dünyanın en büyük ikinci mobilya üreticisi konumundadır; ancak ilgili dönemde ABD’nin küresel mobilya üretimi içindeki payı %21,66’dan %11,6’ya düşmüştür. Benzer biçimde inceleme döneminde mobilya üretimi yıllık ortalama %0,6 toplamda ise %3,1 oranında azalan İtalya da 23 milyar dolarlık üretimi ile küresel mobilya üretiminde üçüncü sıradaki yerinin korumuştur. Buna karşın İtalya’nın da küresel mobilya üretimi içerisindeki payı 2 puan azalarak %8,1’den %6,1’e düşmüştür. Almanya’nın da dünya sıralamasındaki yeri değişmemesine karşın inceleme döneminde Alman mobilya sektörü yıllık ortalama %2,1 toplamda ise %11,1 büyümüştür. Ancak, bu büyümeye karşın 2010 yılında 21 milyar dolarlık üretim gerçekleştiren Almanya’nın küresel mobilya üretimi içindeki payı %6,5’ten %5,6’ya gerilemiştir. 4 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Hindistan inceleme döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama %11,4 toplamda ise %71,7 oranında artırarak 2010 yılında 13,7 milyar dolar değerinde mobilya üretmiş ve bu artışla küresel mobilya üretimindeki payını %2,7’den %3,6’ya çıkararak 2010 yılında dünyanın en büyük beşinci mobilya üreticisi olmuştur. Japonya mobilya sektörü inceleme döneminde yıllık %1,5 toplamda ise %7,2 oranında küçülerek 12,1 milyar dolarlık mobilya üretim değeri ile 2005’e göre bir sıra gerileyerek küresel mobilya üretiminde %3,2’lik pay ile altıncı sırada yer almıştır. Fransa inceleme döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama %0,8 toplamda ise %4,1 artırmış ve 2010 yılı için 9,6 milyar dolarlık üretim değeri ve %2,5’lik pay ile 2005’e göre bir sıra yükselerek küresel mobilya üretiminde yedinci sıraya yükselmiştir. Kanada’nın mobilya üretimi ise 2005-2010 döneminde yıllık ortalama % 1,5 toplamda ise %7,2 oranında azalarak 9,4 milyar dolara gerilemiş ve bu gerileme sonucunda Kanada’nın küresel mobilya üretimindeki payı bir puan azalarak %2,5’e düşmüştür. Bu durum sonucunda Kanada küresel mobilya üretiminde 2005 yılına göre bir sıra gerileyerek 2010 yılında sekizinci sırada yer almıştır. 2010 yılında mobilya üretimini 2005 yılına göre yıllık ortalama %4,9 toplamda ise %28,1 oranında artırarak üretim değerini 9 milyar dolara çıkaran Polonya ise üç sıra yükselerek dokuzuncu sıradan dünyanın en büyük on mobilya üreticisi arasına girmiştir. Benzer biçimde Brezilya mobilya sektörü de inceleme döneminde yıllık %15,2 toplamda ise %102,8 oranında çarpıcı bir büyüme göstermiş ve 8,7 milyar dolarlık üretim değeri ile iki sıra yükselerek dünyanın en büyük onuncu mobilya üreticisi olmuştur. 2005 yılında ilk onda yer almalarına karşın İspanya ve Birleşik Krallık mobilya sektörleri inceleme döneminde sırası ile yıllık ortalama %5,63 ve %6,06 toplamda ise %25,13 ve %26,86 oranında küçülmüşler ve bu küçülme sonucu Birleşik Krallık on birinci İspanya ise on ikinci sıraya gerilemiştir. 2005-2010 dönemi için küresel mobilya sektöründe Birleşik Krallık en çok küçülen dördüncü, İspanya ise en çok küçülen altıncı ülke olmuştur. 2010 yılı ilk on ülke ve diğer ülkeler açısından değerlendirildiğinde ise ilk 10 ülkenin toplam mobilya üretimindeki payları 2005 yılına göre yaklaşık 3 puan artarak %71,9’dan %74,7 ye yükselmiştir. Buna karşın diğer ülkelerin dünya mobilya üretimi içerisindeki paylarının toplamını 2005 yılına göre yaklaşık 3 puan azalarak %25,3 olarak gerçekleşmiştir. Bir başka deyişle 2010 yılı için en büyük 10 üretici ülkenin mobilya üretim değeri diğer ülkelerin toplamının yaklaşık 3 katı olarak gerçekleşmiştir. 2005-2010 dönemine ilişkin olarak küresel mobilya üretimi açısından ilk 10 sırada yer alan ülkeler ve diğer ülkelerin payları karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur. GRAFİK 4. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİMİNDE İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2010) 5 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Küresel mobilya üretimini daha sağlıklı bir biçimde analiz edebilmek için mobilya üretimi bakımından en hızlı büyüyen ülkeleri incelemekte yarar vardır. Bu bağlamda 2005-2010 döneminde mobilya üretimi en hızlı artan ilk 10 ülkeye ilişkin veriler izleyen iki tabloda gösterilmiştir: TABLO 5. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİMİNDE EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2010) 2005 Sıra Ülke 1 Katar 2 Çin 3 MÜD (milyar$) 2010 MÜD (milyar$) Pay 2005 2010 Pay YBBO TBO 24 0,008% 165 0,044% 47,0% 587,5% 44.922 15,42% 130.926 34,82% 23,9% 191,5% Vietnam 2.172 0,75% 5.002 1,33% 18,2% 130,3% 4 Brezilya 4.290 1,47% 8.702 2,31% 15,2% 102,8% 5 Mısır 459 0,16% 907 0,24% 14,6% 97,6% 6 Bahreyn 52 0,02% 97 0,03% 13,3% 86,5% 7 Bosna Hersek 273 0,09% 469 0,12% 11,4% 71,8% 8 Hindistan 7.955 2,73% 13.655 3,63% 11,4% 71,7% 9 Suudi Arabistan 582 0,20% 956 0,25% 10,4% 64,3% 10 Rusya 2.812 0,97% 4.613 1,23% 10,4% 64,0% 22 Türkiye 3.757 1,3% 4.813 1,3% 5,1% 28,1% - KMÜD 291.305 100,0% 376.004 100,0% 5,2% 29,1% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. TABLO 6. KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİMİNDE EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKENİN BÜYÜME TRENDLERİ (2005 2010) Sıra Ülke 2006 2007 2008 2009 2010 1 Katar 120,83% 111,32% 37,50% 9,74% -2,37% 2 Çin 25,35% 31,61% 28,02% 16,85% 18,11% 3 Vietnam 28,04% 29,85% 24,26% -9,78% 23,57% 4 Brezilya 13,03% 26,05% 19,50% -7,91% 29,38% 5 Mısır 26,14% 28,84% 15,28% 2,91% 2,49% 6 Bahreyn 34,62% 12,86% -11,39% 25,71% 10,23% 7 Bosna Hersek 39,19% 9,74% 17,27% -11,86% 8,82% 8 Hindistan 7,68% 22,40% 4,78% -0,60% 25,05% 9 Suudi Arabistan 6,53% 13,39% 29,87% -2,63% 7,54% 10 Rusya 36,81% 34,75% 38,29% -41,93% 10,81% 22 Türkiye 0,88% 25,22% 14,10% -23,18% 15,70% - KMÜD 8,77% 13,58% 7,70% -10,79% 8,74% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Küresel mobilya üretimine en hızlı büyüyen ülkeler açısından bakıldığında, yıllık ortalama %47 oranında büyüyerek 2005 yılındaki 24 milyon dolarlık mobilya üretim değerini 2010 yılında yaklaşık altı katına çıkararak 165 milyon dolarlık mobilya üretimi gerçekleştiren Katar’ın mobilya üretimi en hızlı artan ülke olduğu görülmektedir. Bu hızlı artışa karşın Katar’ın 2005 yılında yüz binde 8 olan küresel mobilya üretimi içindeki payı ancak on binde 6 düzeyine kadar yükselmiş ve Katar 6 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2010 yılı itibariyle mobilya üretimi açısından 68 ülke arasında 62. sırada yer almıştır. Ayrıca Tablo 4 incelendiğinde Katar’ın 2006 yılında %120,83 düzeyinde olan mobilya üretimi büyüme oranının 2010 yılına kadar istikrarlı ve çarpıcı bir düşüş eğilimine girdiği ve bunun sonucunda 2010 yılında Katar mobilya sektörünün %2,37 oranında küçüldüğü görülmektedir. Bir başka deyişle, inceleme döneminde en hızlı büyüyen ülke olmasına karşın –mevcut trendin devam etmesi halindegeleceğe yönelik tahminler açısından Katar mobilya sektöründe bu büyümenin devam edemeyeceği açık biçimde görülmektedir. İnceleme döneminde küresel mobilya üretiminde en hızlı büyüyen ikinci ülke ise Çin olmuştur. 2005-2010 döneminde Çin yıllık ortalama %23,9 toplamda ise %191,5 oranında büyüyerek mobilya üretim değerini 44 milyar 922 milyon dolardan 130 milyar 926 milyon dolara çıkarmıştır. Çin bu hızlı büyüme ile 2005 yılında %15,42 olan küresel mobilya üretimindeki payını 2010 yılında %34,82’ye yükselterek dünyanın en büyük mobilya üreticisi konumuna gelmiştir. Çin’in mobilya üretimindeki artış incelendiğinde 2007 yılına kadar artan bir büyüme trendi görülürken 2008 ve 2009 yıllarında büyüme hızının düştüğü ancak 2010 yılında mobilya sektöründeki büyümenin tekrar hızlandığı görülmektedir. 2008 ve 2009 yılların Çin mobilya sektörünün büyüme hızındaki düşüşün büyük ölçüde ilgili yıllarda yaşanan küresel krizle bağlantılı olduğu düşünüldüğünde Çin mobilya sektörünün ilerleyen yıllarda –yeni küresel ya da iç krizler yaşanmaması halindebüyümeye devam edeceği öngörülmektedir. Vietnam ise inceleme döneminde küresel mobilya üretimi açısından en hızlı büyüyen üçüncü ülke olmasının yanında aynı zamanda -2009 yılı dışında- en istikrarlı büyüyen ülke de olmuştur. İnceleme döneminde Vietnam mobilya sektörü yıllık ortalama %18,2 toplamda ise %130,3 oranında büyüyerek 2005 yılında 2 milyar 172 milyon dolar olan mobilya üretimini 2010 yılında 5 milyar 2 milyon dolara çıkarmıştır. Bu hızlı büyüme ile birlikte Vietnam mobilya sektörünün dünya üretimindeki payı da yaklaşık 1 puan gibi önemli bir miktarda yükselmiştir. İnceleme döneminde mobilya üretimi en hızlı artan dördüncü ülke ise Brezilya olmuştur. Brezilya 2005-2010 döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama % 15,2 toplamda ise %102,8 oranında büyüyerek mobilya üretimini 4 milyar 290 milyon dolardan 8 milyar 702 milyon dolara yükseltmiştir. İnceleme döneminde Brezilya’nın dünya mobilya üretimindeki payı ise %1,47’den % 2,31’e yükseltmiştir. 2005-2010 döneminde mobilya üretimi yıllık ortalama %14,6 toplamda ise 97,6 oranında artan Mısır ise 459 milyon dolarlık üretimini 907 milyon dolara çıkararak mobilya üretimi en hızlı artan beşinci ülke olmuştur. Bu artışa karşın Mısır’ın dünya mobilya üretiminden aldığı pay yalnızca %0,16 düzeyindedir. İnceleme döneminde %86,5 ile %64 arasında değişen toplam büyüme oranları ile Bahreyn, Bosna Hersek, Hindistan, Suudi Arabistan ve Rusya ise mobilya üretimi en hızlı büyüyen ilk on ülke arasında yer almışlardır. Genel bir değerlendirme yapıldığında Çin ve bir ölçüde Hindistan, Brezilya, Vietnam ve Rusya dışında mobilya üretimi en hızlı büyüyen ülkelerin dünya mobilya üretimi içinde önemli oyuncular olmadıkları görülmektedir. Zira geriye kalan ülkeler dünya mobilya üretiminden %0,044 ile %0,25 arasında değişen çok küçük oranlarda pay almaktadırlar. 7 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2.2. Avrupa Birliği Mobilya Üretimi 2005 yılında 109,2 milyar dolar olan Avrupa Birliği Mobilya Üretim Değeri (ABMÜD), izleyen grafikte de görüldüğü 2008 yılına kadar düzenli bir artış eğilimi göstermesine karşın 2009 yılından itibaren azalış eğilimine girmiş ve 2010 yılında 2005 yılına göre %0,49 oranında küçülerek 108,7 milyar dolara düşmüştür: GRAFİK 5. AVRUPA BİRLİĞİ MOBİLYA ÜRETİMİ (2005 2010;MİLYAR $) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2010 döneminde Avrupa Birliği ülkelerinin mobilya üretimi, 2008 yılına kadar bir büyüme eğilimi gösterirken 2008 yılında yaşanan ve finansal krize paralel olarak 2009 yılında %20,74 oranında küçülmüştür. 2010 yılında sektörün küçülme hızı azalmış olsa da 2010 itibariyle Avrupa Birliği’nin mobilya üretimi düşmeye devam etmektedir. Avrupa Birliği Mobilya Üretim Değeri büyüme oranının 2005-2010 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte yer almaktadır. GRAFİK 6. AVRUPA BİRLİĞİ MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİ BÜYÜME ORANI (2005 2010) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Avrupa Birliği’nde “Mobilya Üretiminin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla içindeki Payı” (ABMÜD/ABGSYH) incelendiğinde ise, 2005 yılında %0,77 ile %0,67 olan küresel MÜD/GSYH oranın üzerinde olduğu görülmektedir. Ancak, Avrupa Birliği’nde MÜD/GSYH oranı inceleme döneminde istikrarlı biçimde azalarak 2010 yılında %0,64’e düşmüştür ki bu 0,63 olan Küresel MÜD/GSYH oranına oldukça yakındır. Diğer bir ifade ile inceleme döneminde Avrupa Birliği’nde mobilya sektörü tarafından yaratılan katma değerin Avrupa Birliği’nde tüm mal ve hizmetlerde yaratılan toplam katma değer içindeki payı istikrarlı bir biçimde azalmıştır. Bu durum izleyen grafikte gösterilmiştir: 8 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi GRAFİK 7. GSYH’SI İÇİNDE MOBİLYA ÜRETİMİNİN PAYI (2005 2010) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Avrupa Birliği mobilya üretiminde en yüksek paya sahip ilk 10 ülkenin ve diğer AB ülkelerinin mobilya üretimine ilişkin veriler 2005-2010 dönemi için izleyen tabloda ifade edilmiştir. TABLO 7. AVRUPA BİRLİĞİ MOBİLYA ÜRETİMİNDE İLK 10 ÜLKE VE DİĞER ÜLKELERİN PAYLARI (2005 2010) 2005 Sıra Ülke 2010 MÜD (milyar$) Pay Sıra Ülke 2005 2010 MÜD (milyar$) Pay YBBO TBO 1 İtalya 23,7 21,7% 1 İtalya 23,0 21,1% -0,6% -3,1% 2 Almanya 18,9 17,3% 2 Almanya 21,0 19,3% 2,1% 11,1% 3 Birleşik Krallık 10,2 9,3% 3 Fransa 9,6 8,8% 0,8% 4,1% 4 Fransa 9,2 8,4% 4 Polonya 9,0 8,3% 4,9% 26,7% 5 İspanya 8,6 7,8% 5 Birleşik Krallık 7,4 6,8% -6,1% -26,9% 6 Polonya 7,1 6,5% 6 İspanya 6,4 5,9% -5,6% -25,1% 7 Türkiye 3,8 3,4% 7 Türkiye 4,8 4,4% 5,1% 28,1% 8 Danimarka 3,2 2,9% 8 İsveç 3,2 2,9% 1,2% 6,2% 9 İsveç 3,0 2,8% 9 Avusturya 2,9 2,7% 1,2% 6,2% 10 Avusturya 2,7 2,5% 10 Çek Cumhuriyeti 2,9 2,7% 4,4% 24,3% - İlk 10 90,2 82,6% - İlk 10 89,4 82,3% 0,2% 0,8% - Diğerleri 19,0 17,4% - Diğerleri 19,8 18,2% -1,3% -6,4% - ABMÜD 109,2 100,0% - ABMÜD 108,7 100,0% -0,1% -0,5% KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılı incelendiğinde İtalya’nın 23,7 milyar dolarlık üretim değeri ve %21,7 pay ile AB mobilya üretiminde en büyük üretici ülke olduğu görülmektedir. 2005 yılında İtalya AB mobilya üretiminin beşte birinden biraz fazlasını tek başına gerçekleştirmiştir. İtalya’yı 18,9 milyar dolarlık üretim değeri ve AB mobilya üretiminde %17,3 pay ile Almanya izlemiştir. Birleşik Krallık ise 10,2 milyar dolarlık üretim değeri ve AB mobilya üretimindeki %9,3’lük payı ile AB’nin en büyük üçüncü mobilya üreticisi olmuştur. Fransa ve İspanya ise sırası ile 9,2 milyar dolar ve 8,6 milyar dolarlık üretim değerleri ve AB mobilya üretimindeki %8,4 ve %7,8 payları ile AB’nin en büyük dördüncü ve beşinci mobilya üreticisi ülkeleri olmuşlardır. AB’de mobilya üretiminde lider olan ilk beş ülkeyi, yıllık 7,1 milyar dolar ile 2,7 milyar dolar arasında değişen mobilya üre- 9 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi tim değerleri ile sırası ile Polonya, Türkiye, Danimarka, İsveç ve Avusturya izlemiştir. 2005 yılında bu ülkelerin AB mobilya üretimindeki payları da sırası ile %6,5 , %3,4 , %2,9 , %2,8 ve %2,5 olmuştur. 2005 yılı AB mobilya üretimi ilk on ülke ve diğer ülkeler açısından değerlendirildiğinde ise ilk 10 ülkenin toplam mobilya üretimindeki payları %82,6 iken, diğer ülkelerin AB mobilya üretimi içerisindeki payları %17,4 olmuştur. Bir başka deyişle 2005 yılı için AB mobilya pazarında en büyük 10 üretici ülkenin mobilya üretim değerleri toplamı diğer ülkelerin toplamının yaklaşık 4,7 katı olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılı AB mobilya üretimi incelendiğinde ise İtalya’nın mobilya üretimindeki %3,1’lik küçülmeye karşın 23 milyar dolarlık üretim değeri ve %21,1’lik pay ile AB mobilya üretiminde ilk sıradaki yerini koruduğu görülmektedir. Almanya’da 2005-2010 döneminde ikinci sıradaki yerini korumuştur. İlgili dönemde Almanya’da mobilya üretimi % 11,1 oranında artarak 21 milyar dolara yükselmiş ve 2010 yılında Almanya’nın AB mobilya üretimi içindeki payı %19,3 olmuştur. Fransa ilgili dönemde mobilya üretimini %4,1 oranında artırarak 9,6 milyar dolara yükseltmiş ve AB mobilya üretimindeki %8,8’lik payı ile AB’nin en büyük üçüncü mobilya üreticisi olmuştur. Polonya ise 2005-2010 döneminde mobilya üretiminin yıllık ortalama %4,9 toplamda ise %26,7 oranında artırarak 9 milyar dolarlık üretim değeri ve %8,3’lük pay ile AB’nin en büyük dördüncü mobilya üreticisi olmuştur. Birleşik Krallığı’n mobilya üretimi inceleme döneminde yıllık ortalama %6,1 toplamda ise %26,9 oranında küçülerek 7,4 milyar dolara gerilemiştir. Bu üretim değeri ile Birleşik Krallık AB mobilya üretimindeki %6,8’lik payı ile en büyük beşinci mobilya üreticisi olmuştur. 2010 yılı itibariyle sırası ile İspanya, Türkiye, İsveç, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti ilk beşin ardından AB mobilya üretiminde ilk onda yer alan diğer ülkeler olmuşlardır. 2010 yılı ilk on ülke ve diğer ülkeler açısından değerlendirildiğinde ise ilk 10 ülkenin toplam AB mobilya üretimindeki payları 2005 yılına göre çok fazla değişmemiş ve %0,8 oranında azalarak %82,6’dan %82,3’e gerilemiştir. Buna karşın 2010 yılı için AB mobilya üretiminde en büyük 10 üretici ülkenin mobilya üretim değeri diğer ülkelerin toplamının yaklaşık 4,7 katı olarak gerçekleşmiştir. 2005-2010 dönemine ilişkin olarak AB mobilya üretimi açısından ilk 10 sırada yer alan ülkeler ve diğer ülkelerin payları karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur. GRAFİK 8. AB MOBİLYA ÜRETİMİNDE İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2010) 10 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2005-2010 döneminde AB’de mobilya üretimi en hızlı artan ilk 10 ülkeye ilişkin veriler izleyen iki tabloda gösterilmiştir: TABLO 8. AB MOBİLYA ÜRETİMİNDE EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2010) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 DEN YARARLANARAK HESAPLANMIŞTIR. 2005 Sıra Ülke MÜD (milyar$) 2010 Pay MÜD (milyar$) 2005 2010 Pay YBBO TBO 1 Slovakya 786 0,72% 1.104 0,83% 7,0% 40,5% 2 Litvanya 711 0,65% 962 0,72% 6,2% 35,3% 3 Türkiye 3.757 3,44% 4.813 3,61% 5,1% 28,1% 4 Polonya 7.078 6,48% 8.970 6,72% 4,9% 26,7% 5 Çek Cumhuriyeti 2.329 2,13% 2.895 2,17% 4,4% 24,3% 6 Malta 46 0,04% 56 0,04% 4,0% 21,7% 7 Almanya 18.890 17,30% 20.980 15,72% 2,1% 11,1% 8 Romanya 1.525 1,40% 1.668 1,25% 1,8% 9,4% 9 Estonya 376 0,34% 401 0,30% 1,3% 6,6% 10 Avusturya 2.747 2,52% 2.918 2,19% 1,2% 6,2% 109.199 100,00% 133.427 100,00% -0,1% -0,5% - ABMÜD TABLO 9. AB MOBİLYA ÜRETİMİNDE EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKENİN BÜYÜME TRENDLERİ (2005 2010) Sıra Ülke 2006 2007 2008 2009 2010 1 Slovakya 6,11% 31,29% 10,59% -10,98% 2,41% 2 Litvanya 16,17% 29,06% 8,26% -20,54% 4,91% 3 Türkiye 0,88% 25,22% 14,10% -23,18% 15,70% 4 Polonya 14,64% 23,21% 11,14% -24,77% 7,31% 5 Çek Cumhuriyeti 6,57% 15,71% 16,71% -22,73% 11,78% 6 Malta 6,52% 10,20% 9,26% -3,39% -1,75% 7 Almanya 8,18% 15,80% 9,12% -16,25% -2,98% 8 Romanya 9,90% 21,96% 6,31% -23,84% 0,79% 9 Estonya 5,59% 16,88% 9,48% -27,56% 8,97% 10 Avusturya 12,92% 11,32% 7,47% -18,08% -4,01% 6,54% 14,68% 5,49% -20,74% -2,60% - ABMÜD KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 DEN YARARLANARAK HESAPLANMIŞTIR. AB mobilya üretimine en hızlı büyüyen ülkeler açısından bakıldığında, yıllık ortalama %7 toplamda ise %40,5 oranında büyüyerek 2005 yılındaki 786 milyon dolarlık mobilya üretim değerini 2010 yılında yaklaşık 1,4 katına çıkararak 1 milyar 104 milyon dolarlık mobilya üretimi gerçekleştiren Slovakya mobilya üretimi en hızlı artan ülke olmuştur. AB’de mobilya üretimi en hızlı büyüyen ikinci ülke ise yıllık ortalama % 6,2 toplamda ise %35,3 oranında büyüyerek mobilya üretimini 2010 yılında 962 milyon dolara çıkaran Litvanya olmuştur. Litvanya’nın bu hızlı büyümeye karşın toplam AB mobilya üretimindeki payı 2010 yılında % 0,72 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye ise inceleme döneminde mobilya üretimini yıllık ortalama %5,1 toplamda ise % 28,1 oranında artırarak 2010 yılında 4 milyar 813 milyon dolara yükseltmiştir. Bu büyüme oranı ile Türkiye AB mobilya üretiminde en hızlı büyüyen üçüncü ülke olmuştur. Polonya ve Çek Cumhuriyeti ise 2005- 11 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2010 döneminde mobilya üretimlerini sırası ile %26,7 ve %24,3 oranında artırarak AB’de mobilya üretimi en hızlı artan dördüncü ve beşinci ülke olmuşlardır. Malta, Almanya, Romanya, Estonya ve Avusturya ise 2005-2010 döneminde mobilya üretimlerini %11,1 ile % 6,2 arasında değişen oranlarda artırarak AB’de mobilya üretimi en hızlı büyüyen ilk on ülke arasında yer almışlardır. 2.3. Türkiye Mobilya Üretimi 2005 yılında 3,76 milyar dolar olan Türkiye Mobilya Üretim Değeri (TMÜD) izleyen grafikte görüldüğü gibi 2009 yılı dışında genel bir artış trendi izleyerek 2010 yılında 4,81 milyar dolara yükselmiştir: GRAFİK 9. TÜRKİYE MOBİLYA ÜRETİMİ (2005 2010;MİLYAR $) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2010 döneminde TMÜD, 2009 yılına kadar bir büyüme trendi izlerken 2009 yılında %23,18 oranında küçülmüş ancak sektör 2010 yılında tekrar büyüme eğilimi kazanarak %15,7 oranında büyümüştür. TMÜD’nin inceleme dönemindeki yıllık bileşik büyüme oranı % 5,08 toplam büyüme oranı ise %28,11 olarak gerçekleşmiştir. TMUD’nin 20052010 döneminde izlediği büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır: GRAFİK 10. TÜRKİYE MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİ BÜYÜME ORANI (2005 2010) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 12 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi TMÜD’nin Türkiye Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (TGSYH) içindeki payı incelendiğinde, 2005 yılında %0,78 olan TMÜD/TGSYH oranının inceleme döneminde dalgalı bir eğilim göstererek 2010 yılı itibariyle %0,66’ya gerilediği görülmektedir. Bir başka deyişle, inceleme döneminde Türkiye’de mobilya sektörünce yaratılan katma değerin Türkiye’de tüm mal ve hizmetlerde yaratılan toplam katma değer içindeki payı azalmıştır. Bu durum inceleme döneminde TMUD büyüme oranının GSYH büyüme oranının altında kalmasından kaynaklanmaktadır. 2005-2010 döneminde TMÜD/TGSYH oranının izlediği seyir izlediği grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 11. TÜRKİYE GSYH’SI İÇİNDE MOBİLYA ÜRETİMİNİN PAYI (2005 2010;%) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Türkiye mobilya sektörünün küresel mobilya sektörü içindeki yerine bakıldığında ise 2005 yılında 3,76 milyar dolarlık üretim değeri ile Türkiye’nin küresel mobilya üretimindeki payı % 1,29 olarak gerçekleşmiştir. Mobilya üretimindeki % 1,29’luk payı ile Türkiye dünyanın en büyük 15. mobilya üreticisi olmuştur. Türkiye’nin dünya mobilya üretimindeki payı 2008 yılında %1,40’a ulaşmış olmasına karşın 2010 yılında %1,28’e gerilemiştir. 2010 yılı itibariyle Türkiye 4,81 milyar dolarlık mobilya üretimi ile 2005’e göre bir sıra gerileyerek dünyanın en büyük on altıncı mobilya üreticisi olmuştur. Türkiye mobilya üretiminin küresel mobilya üretimi içindeki payının 2005-2010 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 12. TÜRKİYE MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİNİN KÜRESEL MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİNE ORANI (2005 2010) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 13 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Türkiye mobilya sektörü, Avrupa Birliği mobilya sektörü içindeki yeri açısından incelendiğinde 2005 yılında 3,76 milyar dolarlık üretim değeri ile Türkiye’nin AB mobilya üretimindeki payı % 3,44 olmuştur. Bu pay ile Türkiye AB ülkeleri arasında 7. en büyük mobilya üreticisi olmuştur. Türkiye’nin AB mobilya üretimindeki payı 2008 yılına kadar düzenli bir artış trendi izleyerek 2008 yılında %3,85’e ulaşmıştır. Türkiye’nin AB mobilya üretimi 2009 yılında %3,79’a gerilese de 2010 yılında 0,6 puanlık bir artış göstererek % 4,43’e ulaşmıştır. 2010 yılı itibariyle Türkiye 4,81 milyar dolarlık mobilya üretimi ile AB’nin en büyük yedinci mobilya üreticisi konumundadır. Türkiye mobilya üretiminin AB mobilya üretimi içindeki payının 2005-2010 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 13. TÜRKİYE MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİNİN AB MOBİLYA ÜRETİM DEĞERİNE ORANI (2005 2010) KAYNAK: CSIL, WORLD FURNİTURE OUTLOOK 2012, SAYFA 48-117 VE WORLDBANK WORLD DEVELOPMENT INDİCATORS (WDI) VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 14 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3. MOBİLYA DIŞ TİCARETİ 3.1. Küresel Mobilya Dış Ticareti Küresel toplam mal ve hizmet dış ticareti ile mobilya dış ticaretine ilişkin olarak, dış ticaret hacmi, ihracat ve ithalat değişkenlerine ilişkin 2005-2011 dönemine ilişkin veriler izleyen tabloda gösterilmektedir: Dış Ticaret Hacmi TABLO 10. KÜRESEL MOBİLYA DIŞ TİCARETİ (2005 2011) Değişken 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 KMDTH Değer 208,4 230,0 268,1 283,6 230,5 265,8 298,7 - 10,37% 16,58% 5,76% -18,71% 15,30% 12,39% 21.031,5 24.313,1 27.929,4 32.402,1 24.941,7 30.391,7 35.993,1 - 15,60% 14,87% 16,01% -23,02% 21,85% 18,43% 0,99% 0,95% 0,96% 0,88% 0,92% 0,87% 0,83% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 99,5 110,3 129,7 139,7 115,1 132,0 150,2 - 10,92% 17,56% 7,72% -17,61% 14,65% 13,78% 10.389,1 12.042,9 13.849,3 15.997,8 12.339,5 15.055,3 17.855,7 - 15,92% 15,00% 15,51% -22,87% 22,01% 0,96% 0,92% 0,94% 0,87% 2005 2006 2007 2008 108,9 119,6 138,4 - 9,88% 10.642,4 Büyüme* KTDTH Değer Büyüme* KMTDH/KTDTH Değişken İhracat KMEX Değer Büyüme* KTEX Değer Büyüme* YBBO TBO 6,19% 43,35% 9,37% 71,14% YBBO TBO 7,11% 50,97% 18,60% 9,45% 71,87% 0,93% 0,88% 0,84% 2009 2010 2011 YBBO TBO 143,8 115,4 133,8 148,5 15,67% 3,92% -19,78% 15,96% 11,01% 5,31% 36,38% 12.270,2 14.080,1 16.404,3 12.602,2 15.336,3 18.137,4 - 15,30% 14,75% 16,51% -23,18% 21,70% 18,26% 9,29% 70,43% 1,02% 0,98% 0,98% 0,88% 0,92% 0,87% 0,82% KMEX/KTEX Değişken İthalat KMIMP Değer Büyüme* KTIMP Değer Büyüme* KMIMP/KTIMP KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 15 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.1.1. Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi 2005 yılında 208,4 milyar dolar olan Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacmi (KMDTH) 2005-2011 döneminde 90,3 milyar dolarlık artışla 2011 yılında 298,7 milyar dolara ulaşmıştır. 2005-2011 döneminde Küresel Mobilya Dış Ticaret Hacminin izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 14. KÜRESEL MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ (2005 2011;MİLYAR $) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 döneminde küresel mobilya dış ticaret hacmi büyüme oranı incelendiğinde ise 2006 ve 2007 yıllarında artan bir büyüme trendi görülürken 2008 yılında mobilya dış ticaret hacminin artış oranın azaldığı ve 2009 yılında küresel mobilya dış ticaret hacminin %-18,71 oranında küçüldüğü görülmektedir. Bu önemli küçülmeye karşın küresel mobilya sektörü dış ticaret hacmi 2010 ve 2011 yıllarında tekrar toparlanma eğilimine girerek artmaya devam etmiştir. KMDTH’nin inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı % 6,19 toplam büyüme oranı ise %43,35 olarak gerçekleşmiştir. KMDTH’nin 2005-2011 dönemindeki büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır: GRAFİK 15. KÜRESEL MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. KMDTH’nin, Küresel Toplam Dış Ticaret Hacmi (KTDTH) içindeki payı (KMDTH/KTDTH) 2005 yılında %0,99 olarak gerçekleşmiştir. Bir başka deyişle 2005 itibariyle küresel dış ticaret hacminin yaklaşık %1’i mobilya dış ticaretinden oluşmuştur. Ancak, küresel mobilya dış ticaretinin küresel toplam dış ticaret hacmi içindeki payı 2005-2011 döneminde 16 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi dalgalı bir seyir izleyerek 2011 yılında % 0,83’e düşmüştür. Bir başka deyişle inceleme döneminde küresel küresel düzeyde tüm mal ve hizmetler dış ticaret hacmi içinde mobilya dış ticaretinin payı azalmıştır. KMDTH/KTDTH değişkenin 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 16. KÜRESEL DIŞ TİCARET HACMİ İÇİNDE MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİNİN PAYI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 3.1.2. Küresel Mobilya İhracatı 2005 yılında 99,5 milyar dolar olan Küresel Mobilya İhracatı (KMEX) 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %5,82 oranında büyüyerek 2011 yılında 150,2 milyar dolara ulaşmıştır. 2005-2011 döneminde Küresel Mobilya İhracatının izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 17. KÜRESEL MOBİLYA İHRACATI (2005 2011;MİLYAR $) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 döneminde küresel mobilya ihracatı büyüme oranı açısından incelendiğinde 2006 ve 2007 yıllarında artan bir büyüme trendi görülürken 2008 yılından itibaren büyüme oranında bir azalma eğilimi görülmüş ve 2009 yılında küresel mobilya ihracatı %-17,61 oranında küçülmüştür. Ancak küresel mobilya ihracatı 2010 ve 2011 yıllarında tekrar büyüme eğilimine girmiş ve ilgili yıllarda sırası ile %14,65 ve %13,78 oranında büyümüştür. KMEX’in 2005-2011 dönemindeki büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır: 17 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi GRAFİK 18. KÜRESEL MOBİLYA İHRACATI BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılında küresel ihracatın %0,96’sı mobilya ihracatından oluşmuştur. Mobilya ihracatının küresel toplam ihracat içerisindeki payı 2005-2011 döneminde dalgalı ancak azalan bir seyir izlemiştir. 2011 yılında ise mobilya ihracatının toplam küresel ihracat içerisindeki payı 2005 yılına göre 0,12 puan azalarak %0,84 düzeyine gerilemiştir. Bir başka ifade ile inceleme döneminde küresel ihracatın içinde mobilya sektörünün payı azalmıştır. Bu durumun nedeni inceleme döneminde küresel mobilya ihracatının büyüme oranın tüm mal ve hizmetler ihracatının büyüme oranının altında kalmasıdır. KMEX/KTEX değişkenin 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 19. KÜRESEL İHRACAT İÇİNDE MOBİLYA İHRACATININ PAYI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Küresel mobilya ihracatı en büyük ihracatçı ülkeler açısından incelendiğinde en büyük 10 mobilya ihracatçısı ülke ve diğer ülkelere ilişkin veriler 2005-2011 dönemi için izleyen tabloda gösterilmektedir: 18 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi TABLO 11. KÜRESEL MOBİLYA İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2011) 2005 Sıra Ülke 2011 MÜD (milyar$) Pay Sıra Ülke 2005 2011 MÜD (milyar$) Pay YBBO TBO 1 Çin 16,7 16,7% 1 Çin 45,2 30,1% 18,1% 171,2% 2 İtalya 10,8 10,9% 2 Almanya 13,7 9,1% 4,0% 26,5% 3 Almanya 8,6 8,6% 3 İtalya 11,6 7,7% 5,2% 35,8% 4 Kanada 5,7 5,8% 4 Polonya 9,4 6,3% 8,6% 63,6% 5 Polonya 5,6 5,6% 5 ABD 7,0 4,7% 3,8% 24,9% 6 ABD 5,5 5,5% 6 Meksika 4,9 3,3% -1,9% -11,0% 7 Meksika 4,6 4,6% 7 Vietnam 4,3 2,8% -1,1% -6,6% 8 Fransa 3,1 3,1% 8 Kanada 3,9 2,6% 3,9% 26,0% 9 Danimarka 2,7 2,7% 9 Fransa 3,0 2,0% 1,8% 11,1% 10 Belçika 2,2 2,2% 10 Çek Cumhuriyeti 2,8 1,9% 4,5% 30,3% 29 Türkiye 0,7 0,7% 21 Türkiye 1,7 1,1% 15,0% 131,9% - İlk 10 65,4 65,8% - İlk 10 105,8 70,4% 8,3% 61,7% - Diğerleri 34,1 34,2% - Diğerleri 44,4 29,6% 4,5% 30,4% - KMEX 99,5 100,0% - KMEX 150,2 100,0% 7,1% 51,0% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Küresel mobilya ihracatı 2005 yılı incelendiğinde 16,7 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve %16,7 ihracat payı ile Çin küresel anlamda en büyük mobilya ihracatçısı ülke konumundadır. İtalya 10,8 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve %10,9’luk ihracat payı ile ikinci sırada yer alırken Almanya 8,6 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve % 8,6’lık ihracat payı ile dünyanın en büyük üçüncü mobilya ihracatçısı olmuştur. İlk üç ülkeyi izleyen Kanada ve Polonya ise sırası ile 5,7 ve 5,6 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve yine sırası ile %5,8 ve %5,6’lık ihracat payları ile küresel anlamda dördüncü ve beşinci büyük mobilya ihracatçısı olmuşlardır. 2005 yılı için ABD, Meksika, Fransa, Danimarka ve Belçika ise 5,5 milyar dolar ile 2,2 milyar dolar arasında değişen mobilya ihracatları ve %5,5 ile %2,2 arasında değişen ihracat payları ile dünyanın en büyük mobilya ihracatçıları arasında ilk 10’da yer almışlardır. 2005 yılı mobilya ihracatı açısından ilk 10 ülke ve diğer ülkeler anlamında değerlendirildiğinde ilk 10 ülkenin küresel mobilya ihracatının % 65,4’ünü geriye kalan 222 ülkenin mobilya ihracatının ise ihracatları toplamının ise küresel mobilya ihracatının %34,1’ini oluşturduğu görülmektedir. Bir başka ifade ile 2005 yılı itibariyle en büyük mobilya ihracatçısı ilk 10 ülkenin ihracatı diğer 222 ülkenin ihracatının yaklaşık iki katı olmuştur. 2011 yılı için küresel mobilya ihracatı incelendiğinde Çin’in 45,2 milyar dolarlık ihracat ile ilk sıradaki yerini koruduğu görülmektedir. Çin 2005-2011 döneminde küresel mobilya ihracatındaki payını 13,4 puan artırarak %30,1 yükseltmiştir. Bir başka deyişle 2011 yılı itibariyle küresel mobilya ihracatının yaklaşık üçte birini Çin tek başına gerçekleştirmektedir. 2011 yılında Almanya 13,7 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve %9,1’lik ihracat payı ile küresel mobilya ihracatında en büyük ikinci ülke konumuna gelmiştir. İtalya ise 11,6 milyar dolarlık mobilya ihracatı ile 2011 yılında üçüncü büyük mobilya ihracatçısı konumuna gerilemiştir. Polonya, ABD ve Meksika 2005 yılına göre birer sıra yükselerek sırası ile 9,4 milyar dolar, 7 milyar dolar ve 4,9 milyar dolarlık mobilya ihracatı ile küresel mobilya ihracatında dünyanın en büyük dördüncü, beşinci ve altıncı ihracatçıları olmuşlardır. Fransa 2005 yılına göre 2011 yılında bir sıra gerileyerek 3 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve %2’lik pay ile dünyanın en büyük mobilya ihracatçıları arasında 9. sırada yer almıştır. 2005-2011 döneminde en büyük gerileme mobilya ihracatı 1,8 milyar dolar azalarak 3,9 milyar dolara, küresel mobilya ihracatı içindeki payı ise 1,9 puan azalarak %3,9 ‘a gerileyen 19 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Kanada’da yaşanmıştır. Bu durum Kanada’nın 2011 yılında 2005’e göre 4 sıra birden gerileyerek 8. sıraya düşmesine neden olmuştur. 2005 yılında ilk 10 ihracatçı arasında yer almayan Vietnam ve Çek Cumhuriyeti ise sırası ile 4,9 milyar dolar ve 2,8 milyar dolarlık ihracatları ve %4,3 ve %2,8 ihracat payları ile 7. ve 10. sıradan dünyanın en büyük ilk 10 mobilya ihracatçısı arasına girmişlerdir. 2011 yılı en büyük 10 mobilya ihracatçısı ve diğer 222 ülke açısından değerlendirildiğinde, ilk 10 ülkenin küresel mobilya ihracatı içindeki paylarının 2005 yılına göre 4,6 puan artarak %70,4’e yükseldiği, diğer ülkelerin toplam ihracat paylarının ise %29,6’ya gerilediği görülmektedir. 2011 yılı itibariyle ilk 10 ülkenin mobilya ihracatı diğer ülkelerin ihracatları toplamının 2,37 katı olarak gerçekleşmiştir. Burada dikkat çekici bir başka önemli nokta ise 2011 yılı itibariyle Çin’in tek başına yaptığı mobilya ihracatının ilk 10 dışında kalan 222 ülkenin mobilya ihracatları toplamında fazla oluşudur. 2005-2011 dönemine ilişkin olarak küresel mobilya ihracatı açısından ilk 10 ülke ve diğer ülkelerin toplam küresel mobilya ihracatı içindeki payları karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur: GRAFİK 20. KÜRESEL MOBİLYA İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Küresel Mobilya İhracatı, mobilya ihracatı en hızlı büyüyen 10 ülke açısından değerlendirildiğinde ilgili ülkelerin mobilya ihracatlarına ilişkin 2005-2011 dönemi verileri izleyen iki tabloda sunulmuştur1. 1 Mobilya ihracat büyüklüğü bakımından ilk 50 sırada yer alan ülkeler içinde mobilya ihracatı en hızlı artan ilk 10 ülke dikkate alınmıştır. 20 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi TABLO 12. KÜRESEL DÜZEYDE MOBİLYA İHRACATI EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2011) 2005 Sıra Ülke MÜD (milyar$) 2011 Pay MÜD (milyar$) 2005 2011 Pay YBBO TBO 133 0,134% 504 0,336% 24,9% 278,8% Vietnam 1.401 1,41% 4.265 2,84% 24,9% 204,3% 3 Ukrayna 144 0,14% 397 0,26% 22,5% 175,8% 4 Hindistan 276 0,28% 749 0,50% 22,1% 171,7% 5 Çin 16.660 16,75% 45.189 30,09% 22,1% 171,2% 6 Sırbistan 82 0,08% 214 0,14% 21,0% 159,5% 7 Türkiye 715 0,72% 1.658 1,10% 18,3% 131,9% 8 Litvanya 562 0,57% 1.231 0,82% 17,0% 118,9% 9 Güney Kore 464 0,47% 929 0,62% 14,9% 100,5% 10 Estonya 346 0,35% 605 0,40% 11,8% 74,7% - KMEX 99.487 100,00% 150.194 100,00% 8,6% 51,0% 1 Bosna Hersek 2 KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. TABLO 13. KÜRESEL DÜZEYDE MOBİLYA İHRACATI EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKENİN BÜYÜME ORANLARI (2006 2011,%) Sıra Ülke 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1 Bosna Hersek 88,02% 17,64% 20,42% 0,55% 20,16% 17,70% 2 Vietnam 27,26% 32,60% 13,95% -9,67% 22,38% 43,16% 3 Ukrayna 28,44% 38,75% 24,98% -34,18% 30,53% 44,13% 4 Hindistan 34,16% 33,91% 0,97% -13,54% 39,73% 23,98% 5 Çin 26,07% 29,30% 18,31% -5,67% 29,54% 15,10% 6 Sırbistan 37,25% 50,45% 10,22% -16,77% 15,30% 18,83% 7 Türkiye 11,67% 35,48% 28,20% -13,62% 18,10% 17,20% 8 Litvanya 20,77% 30,69% 8,11% -11,96% 13,32% 28,56% 9 Güney Kore 34,39% 4,00% -5,37% -0,16% 16,07% 30,81% 10 Estonya 14,29% 21,29% 5,26% -15,34% 12,90% 25,30% - KMEX 10,92% 17,56% 7,72% -17,61% 14,65% 13,78% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 dönemi için mobilya ihracatını yıllık ortalama %24,9 toplamda ise %278,8 oranında artırarak 2011 yılında 504 milyon dolarlık mobilya ihraç eden Bosna Hersek mobilya ihracatı en hızlı artıran ülke olmuştur. Mobilya ihracatını %204,3 oranında artıran Vietnam 4 milyar 265 milyon dolarlık mobilya ihracatı ile ihracatı en hızlı artan ikinci ülke olmuştur. Ukrayna 2005 yılında 144 milyon dolar olan mobilya ihracatını % 175,8 oranında artırarak 2011 yılında 397 milyon dolarlık mobilya ihracatı ile ihracatı en hızlı artan üçüncü ülke olmuştur. Hindistan %171,7 büyüme ile mobilya ihracatını 276 milyon dolardan 749 milyon dolara yükseltmiş ve mobilya ihracatı en hızlı artan dördüncü ülke olmuştur. Çin ise mobilya ihracatını %171,2 oranında artırarak mobilya ihracatı en hızlı artan beşinci ülke olmuştur. Sırbistan, Türkiye, Litvanya, Güney Kore ve Estonya ise 2005-2011 döneminde ihracatlarını %159,5 ile %74,7 arasında değişen oranlarda artırarak mobilya ihracatı en hızlı artan ilk 10 ülke arasında ilk beş ülkeyi takip etmişlerdir. 21 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Mobilya ihracatı en hızlı artan ülkeler incelendiğinde bu ülkeler arasında Çin ve bir ölçüde Vietnam ile Türkiye’nin küresel mobilya ihracatının önemli oyuncuları olduğu görülürken ilk on içinde geri kalan diğer ülkelerin küresel mobilya ihracatında önemli oyuncular olmadıkları görülmektedir. Küresel mobilya ihracatının 4 haneli GTIP kodları düzeyinde dağılımına ilişkin 2005-2011 dönemi verileri izleyen tablo ve grafikte ifade edilmiştir: TABLO 14. KÜRESEL MOBİLYA İHRACATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005 2011) 2005 2011 2005 2011 Sıra GTIP Kodu MEX (milyar$) 1 9403 50,8 51,1% 1 9403 73,8 49,2% 6,4% 45,3% 2 9401 39,5 39,7% 2 9401 59,5 39,6% 7,1% 50,6% 3 9404 7,4 7,4% 3 9404 13,6 9,1% 10,8% 85,3% 4 9402 1,8 1,8% 4 9402 3,3 2,2% 10,1% 78,4% - KMEX 99,5 100,0% - KMEX 150,2 100,0% 7,1% 51,0% Pay Sıra GTIP Kodu MEX (milyar$) Pay YBBO TBO KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. GRAFİK 21. KÜRESEL MOBİLYA İHRACATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005 2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Küresel mobilya ihracatının ürün grupları bazında dağılımı 2005 yılı için incelendiğinde, 50,8 milyar dolarlık ihracat ile küresel mobilya ihracatında ilk sırada “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun yer aldığı görülmektedir. 2005 yılında “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun toplam mobilya ihracatı içindeki payı %51,1 olarak gerçekleşmiştir. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ise 39,5 milyar dolarlık ihracat değeri ve %39,7’lik ihracat payı ile 2005 yılında en çok ihracatı yapılan ikinci ürün grubu olmuştur. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu 2005 yılında 7,4 milyar dolarlık ihracat değeri ile en çok ihracatı yapılan üçüncü ürün grubu olmuştur. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ise 1,8 milyar dolarlık ihracat değeri ve %1,8’lik ihracat payı ile 2005 yılında küresel mobilya ihracatında en az ihracatı yapılan ürün grubu olmuştur. Küresel mobilya ihracatının ürün grupları bazında dağılımı 2011 yılı için incelendiğinde ürün gruplarının sıralamasında herhangi bir değişim olmadığı görülmektedir. Buna karşın ürün gruplarının toplam mobilya ihracatı içerisindeki paylar ise 22 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi değişim göstermiştir. Bu çerçevede, sırada “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %6,4 ile ihracatı en az büyüyen ürün grubu olmuş buna karşın mobilya ihracatının ürün grupları bazında dağılımında ilk sıradaki yerini korumuştur. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu yıllık ortalama %7,1’lik büyüme oranı ile ihracatı en yavaş artan ikinci ürün grubu olmuş ve 2011 yılı itibariyle 59,5 milyar dolarlık ihracat değeri ile küresel mobilya ihracatı içindeki payı %39,6’ya düşmüştür. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu ihracatı yıllık ortalama %10,8 oranında büyüyerek mobilya ürün grupları içinde ihracatı en hızlı artan ürün grubu olmuş ve 2011 yılı itibariyle 13,6 milyar dolarlık ihracat değeri ile küresel mobilya ihracatı içindeki payı 1,7 puanlık artışla 9,1’e yükselmiştir. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ise 3,3 milyar dolarlık ihracat değeri ve %2,2’lik ihracat payı ile en az ihraçtı yapılan mobilya ürün grubu olmuştur. Buna karşın “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu yıllık ortalama %10,1’lik büyüme oranı ile 2005-2011 döneminde en hızlı büyüyen ikinci ürün grubu olmuştur. 3.1.3. Küresel Mobilya İthalatı 2005 yılında 108,9 milyar dolar olan Küresel Mobilya İthalatı (KMIMP) 2005-2011 döneminde 39,6 milyar dolarlık artışla 2011 yılında 148,5 milyar dolara ulaşmıştır. 2005-2011 döneminde Küresel Mobilya İthalatının izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 22. KÜRESEL MOBİLYA İTHALATI (2005 2011;MİLYAR $) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 döneminde küresel mobilya ithalatı büyüme oranı açısından incelendiğinde 2006 ve 2007 yıllarında artan bir büyüme trendi görülürken 2008 yılından itibaren bir azalma eğilimi görülmüş ve 2009 yılında küresel mobilya ithalatı %19,78 oranında küçülmüştür. Ancak küresel mobilya İthalatı 2010 ve 2011 yıllarında tekrar büyüme eğilimine girmiş ve ilgili yıllarda sırası ile %15,96 ve %11,01 oranında büyümüştür. KMIMP’nin 2005-2011 dönemindeki büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır: 23 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi GRAFİK 23. KÜRESEL MOBİLYA İTHALATI BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılında küresel ithalatın %1,02’si mobilya İthalatından oluşmuştur. Mobilya İthalatının küresel toplam ihracat içerisindeki payı 2005-2011 döneminde azalan bir seyir izlemiş ve 2011 yılında mobilya ithalatının toplam küresel ithalat içindeki payı %0,82’ye düşmüştür. Bir başka deyişle 2005-2011 döneminde mobilya ithalatının küresel ithalat içindeki payı azalmıştır. Bu durumun nedeni küresel mobilya ithalatının büyüme oranının toplam mal ve hizmet ithalatı büyüme oranın altında kalmasıdır. Mobilya ithalatının küresel toplam ithalat içindeki payının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 24. KÜRESEL İTHALAT İÇİNDE MOBİLYA İTHALATININ PAYI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 24 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Küresel mobilya ithalatında en büyük 10 ithalatçı ülke ve diğer ülkeler için 2005-2011 dönemine ilişkin veriler aşağıdaki tabloda ifade edilmiştir: TABLO 15. KÜRESEL MOBİLYA İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2011) 2005 Sıra Ülke 2011 MIMP (milyar$) Pay Sıra Ülke 2005 2011 MIMP (milyar$) Pay YBBO TBO 1 ABD 34,4 31,6% 1 ABD 36,0 24,2% 0,8% 4,6% 2 Almanya 10,1 9,3% 2 Almanya 14,5 9,8% 6,3% 44,3% 3 Birleşik Krallık 7,4 6,8% 3 Fransa 9,1 6,1% 3,4% 22,0% 4 Fransa 6,7 6,1% 4 Birleşik Krallık 7,6 5,1% 2,1% 13,3% 5 Japonya 5,0 4,5% 5 Kanada 6,3 4,3% 4,2% 28,3% 6 Kanada 4,7 4,3% 6 Japonya 6,3 4,3% 5,1% 34,8% 7 Belçika 3,0 2,8% 7 Hollanda 4,0 2,7% 4,5% 30,3% 8 İspanya 2,8 2,5% 8 İsviçre 3,6 2,4% 4,4% 29,3% 9 Hollanda 2,6 2,4% 9 Belçika 3,5 2,4% 4,9% 33,0% 10 İsviçre 2,3 2,2% 10 İspanya 3,2 2,2% 5,4% 37,0% 34 Türkiye 0,4 0,4% 25 Türkiye 0,9 0,6% 15,9% 141,9% - İlk 10 79,0 72,6% - İlk 10 94,1 63,4% 3,0% 19,1% - Diğerleri 29,9 27,4% - Diğerleri 54,4 36,6% 10,5% 82,1% - KMIMP 108,9 100,0% - KMIMP 148,5 100,0% 5,3% 36,4% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılı için küresel mobilya ithalatı incelendiğinde 34,4 milyar dolarlık mobilya ithalatı ve %31,6 ithalat payı ile ABD en büyük mobilya ithalatçısı ülke olmuştur. ABD’yi 10,1 milyar dolarlık mobilya ithalatı ve %9,3 ithalat payı ile ikinci sırada yer alan Almanya ve 7,4 milyar dolarlık mobilya ithalatı ve % 6,8’lik ithalat payı ile üçüncü sırada yer alan Birleşik Krallık izlemiştir. Bu üç ülkenin ardından Fransa ve Japonya sırası ile 6,7 ve 5,0 milyar dolarlık mobilya ithalatı ve yine sırası ile %6,1 ve %4,5 ithalat payları ile mobilya ithalatında dördüncü ve beşinci büyük ithalatçı ülke olmuşlardır. 2005 yılı için sırası ile Kanada, Belçika, İspanya, Hollanda ve İsviçre ise 4,7 milyar dolar ile 2,3 milyar dolar arasında değişen mobilya ithalatları ve %4,3 ile %2,2 arasında değişen ithalat payları ile dünyanın en büyük mobilya ithalatçıları arasında ilk beş ülkenin ardından en büyük 10 mobilya ithalatçısı ülkeleri arasında yer almışlardır. 2005 yılı mobilya İthalatı açısından ilk 10 ülke ve diğer ülkeler anlamında değerlendirildiğinde ilk 10 büyük mobilya ithalatçısı ülkelerin mobilya ithalatları toplamı küresel mobilya ithalatının % 72,6’sını geriye kalan 222 ülkenin mobilya ithalatları toplamı ise küresel mobilya İthalatının %27,4’ünü oluşturmuştur. Bir başka ifade ile 2005 yılı itibariyle en büyük mobilya ithalatçısı ilk 10 ülkenin ithalatları toplamı diğer 222 ülkenin mobilya ithalatlarının 2,7 katı olarak gerçekleşmiştir. Küresel mobilya ithalatı 2011 yılı için incelendiğinde en büyük 10 ithalatçı ülkenin aynı kaldığı ancak ilgili ülkelerin küresel mobilya ithalatındaki paylarının ve bazı ülkelerin sıralamalarının değiştiği görülmektedir. 2011 yılı için ABD’nin 36 milyar dolarlık ithalat ile ilk sıradaki yerini koruduğu görülmektedir. Buna karşın 2005-2011 döneminde ABD’nin küresel mobilya İthalatındaki payı 10,2 puan birden azalarak %24,2’ye düşmüştür. Bu düşüşe karşın 2011 yılı itibariyle küresel mobilya ithalatının dörtte birini ABD tek başına gerçekleştirmektedir. 2011 yılında Almanya küresel mobilya ithalatındaki payını 0,5 puan artırarak % 9,8’e yükseltmiştir. Almanya 14,5 milyar dolarlık mobilya ithalatı ile küresel mobilya ithalatında en büyük ikinci ülke olma konumunu korumuştur. Fransa mobilya ithalatını yıllık ortalama % 3,4 oranında artırarak 2011 yılında 9,1 milyar dolarlık mobilya ithalatı ve %6,1’lik ithalat payı ile dünyanın en büyük üçüncü mobilya ithalatçısı olmuştur. Kanada, Hollanda ve İsviçre’de Fransa’ya benzer biçimde 2005-2011 döneminde küresel mobilya ithalatı içindeki paylarını artırmışlardır. İlgili dönemde küresel mobilya ithalatı içinde Kanada’nın payı %4,3, Hollanda’nın payı %2,7 ve İsviçre’nin payı ise %2,4 olmuştur. 25 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2011 yılı en büyük 10 mobilya ithalatçısı ve diğer 222 ülke açısından değerlendirildiğinde, ilk 10 büyük ithalatçının küresel mobilya İthalatı içindeki paylarının 2005 yılına göre 9,2 puan birden azalarak %63,4’e gerilediği, buna karşın diğer ülkelerin toplam ithalat paylarının ise %36,6’ya yükseldiği görülmektedir. 2011 yılı itibariyle en büyük 10 ithalatçı ülkenin mobilya ithalatı diğer ülkelerin ithalatları toplamının 1,73 katı olarak gerçekleşmiştir. 2005-2011 dönemine ilişkin olarak küresel mobilya İthalatı açısından ilk 10 ülke ve diğer ülkelerin toplam küresel mobilya İthalatı içindeki payları karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 25. KÜRESEL MOBİLYA İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Küresel Mobilya İthalatı, mobilya İthalatı en hızlı büyüyen 10 ülke açısından değerlendirildiğinde ilgili ülkelerin mobilya ithalatlarına ilişkin 2005-2011 dönemi verileri izleyen iki tabloda sunulmuştur2. TABLO 16. KÜRESEL DÜZEYDE MOBİLYA İTHALATI EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2011) 2005 Sıra Ülke MÜD (milyar$) 2011 Pay MÜD (milyar$) 2005 2011 Pay YBBO TBO 1 Vietnam 48 0,044% 410 0,276% 43,1% 758,7% 2 Hindistan 171 0,16% 772 0,52% 28,6% 352,2% 3 Rusya 680 0,62% 2.765 1,86% 26,3% 306,8% 4 Brezilya 166 0,15% 654 0,44% 25,6% 293,4% 5 Arjantin 120 0,11% 427 0,29% 23,5% 254,9% 6 Çin 676 0,62% 2.252 1,52% 22,2% 232,9% 7 Irak 129 0,12% 410 0,28% 21,3% 218,5% 8 Suudi Arabistan 530 0,49% 1.617 1,09% 20,4% 205,2% 9 Şili 138 0,13% 404 0,27% 19,6% 193,3% 10 Tayland 158 0,15% 431 0,29% 18,2% 172,5% 11 Türkiye 389.099 357,33% 941.394 633,89% 15,9% 141,9% - KMIMP 108.892 100,00% 148.512 100,00% 5,3% 36,4% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2 Mobilya ithalat büyüklüğü bakımından ilk 50 sırada yer alan ülkeler içinde mobilya ihracatı en hızlı artan ilk 10 ülke dikkate alınmıştır. 26 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi TABLO 17: KÜRESEL DÜZEYDE MOBİLYA İTHALATI EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKENİN BÜYÜME ORANLARI (2006 2011,%) Sıra Ülke 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1 Vietnam 32,60% 42,88% 23,82% -4,24% 26,44% 202,32% 2 Hindistan 61,12% 49,77% 16,81% -21,38% 53,30% 33,11% 3 Rusya 40,58% 60,46% 37,74% -27,12% 36,54% 31,57% 4 Brezilya 28,10% 46,03% 49,45% -22,47% 54,12% 17,77% 5 Arjantin 42,47% 34,12% 43,61% -38,75% 61,07% 31,11% 6 Çin 19,14% 37,25% 10,82% 5,52% 33,90% 30,04% 7 Irak -20,00% 64,90% 5,70% 21,28% 60,67% 17,23% 8 Suudi Arabistan 12,09% 19,95% -92,64% 133,16% 723,99% 60,61% 9 Şili 48,03% 15,04% 26,28% -27,70% 61,18% 17,03% 10 Tayland 22,56% -0,30% 35,17% -19,46% 60,79% 27,41% 11 Türkiye 38,87% 31,76% 9,04% -26,88% 30,10% 27,47% - KMIMP 9,88% 15,67% 3,92% -19,78% 15,96% 11,01% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 dönemi için mobilya ithalatı yıllık ortalama %43,1 toplamda ise %758,7 oranında artıran Vietnam 2011 yılında 410 milyon dolarlık ithalat büyüklüğü ile mobilya ithalatı en hızlı artıran ülke olmuştur. Mobilya ithalatını yıllık ortalama %28,6 toplamda ise %352,2 oranında artıran Hindistan 772 milyon dolarlık mobilya İthalatı ile ithalatı en hızlı artan ikinci ülke olmuştur. Rusya 2005 yılında 680 milyon dolar olan mobilya ithalatını % 306,8 oranında artırarak 2011 yılında 2 milyar 765 milyon dolarlık ithalat ile mobilya ithalatı en hızlı artan üçüncü ülke olmuştur. Brezilya 2005-2011 döneminde mobilya ithalatını %293,4 oranında artırarak 120 milyon dolardan 427 milyon dolara çıkarmış ve mobilya İthalatı en hızlı artan dördüncü ülke olmuştur. Arjantin inceleme döneminde mobilya İthalatını %254,9 oranında artırarak 120 milyon dolardan 427 milyon dolara yükselen ithalatı ile mobilya İthalatı en hızlı artan beşinci ülke olmuştur. Çin, Irak, Suudi Arabistan, Şili ve Tayland ise 2005-2011 döneminde ithalatlarını %232,9 ile %172,5 arasında değişen oranlarda artırarak mobilya ithalatı en hızlı artan ilk 10 ülke arasında ilk beş ülkenin arkasında yer almışlardır. Mobilya İthalatı en hızlı artan ülkelerin mobilya ithalatı artış oranları incelendiğinde en çarpıcı artışın %723,99 ile 2010 yılında Suudi Arabistan’ın mobilya ithalatında ortaya çıktığı görülmektedir. Küresel mobilya ithalatının 4 haneli GTIP kodları düzeyinde dağılımına ilişkin 2005-2011 dönemi verileri izleyen tablo ve grafikte ifade edilmiştir: TABLO 18. KÜRESEL MOBİLYA İTHALATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005 2011) 2005 2011 2005 2011 Sıra GTIP Kodu MIMP (milyar$) 1 9403 55,6 51,0% 1 9403 70,1 47,2% 4,0% 26,2% 2 9401 43,7 40,2% 2 9401 62,1 41,8% 6,0% 42,0% 3 9404 7,7 7,1% 3 9404 12,7 8,6% 8,6% 64,2% 4 9402 1,9 1,7% 4 9402 3,6 2,4% 11,5% 92,2% - KMIMP 100,0% - KMIMP 100,0% 5,3% 36,4% 108,9 Pay Sıra GTIP Kodu MIMP (milyar$) 148,5 Pay YBBO TBO KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 27 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Küresel mobilya ithalatının ürün grupları bazında dağılımı 2005 yılı için incelendiğinde, 55,6 milyar dolarlık ithalat değeri ile küresel mobilya İthalatında ilk sırada “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun yer aldığı görülmektedir. “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun toplam mobilya ithalatı içindeki payı 2005 yılında %51 olarak gerçekleşmiştir. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ise 43,7 milyar dolarlık ithalat değeri ve %40,2’lik ithalat payı ile 2005 yılında en çok ithalatı yapılan ikinci ürün grubu olmuştur. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu 2005 yılında 7,7 milyar dolarlık ithalat değeri ve %7,1’lik ithalat payı ile en çok İthalatı yapılan üçüncü ürün grubu olmuştur. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ise 1,9 milyar dolarlık ithalat değeri ve %1,7’lik ithalat payı ile 2005 yılında küresel mobilya ithalatında en az ithalatı yapılan ürün grubu olmuştur. 2011 yılı için küresel mobilya İthalatının ürün grupları bazında dağılımı incelendiğinde ürün gruplarının ithalat sıralamasında bir değişim olmadığı görülmektedir. Buna karşın ürün gruplarının toplam mobilya ithalatı içindeki payları ise küçük de olsa değişim göstermiştir. Bu bağlamda, 2005 yılında mobilya ithalatında ilk sırada yer alan “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %4 büyüme oranı ile ithalatı en az artan ürün grubu olmuş buna karşın mobilya İthalatının ürün grupları bazında dağılımında 2011 yılında da ilk sıradaki yerini korumuştur. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu yıllık ortalama %6’lık büyüme oranı ile ithalatı en az artan ikinci ürün grubu olmuş ve 2011 yılı itibariyle 62,1 milyar dolarlık ithalat değeri ile küresel mobilya ithalatı içindeki payı 2005’e göre 1,9 puan azalarak %42’ye gerilemiştir. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu ithalatı yıllık ortalama %8,6 oranında artarak mobilya ürün grupları içinde ithalatı en hızlı artan ürün grubu olmuştur. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu 2011 yılı itibariyle 12,7 milyar dolarlık ithalat değeri ve %8,6’lık ithalat payı ile en çok ithalatı yapılan mobilya ürün grupları içinde üçüncü sırada yer almıştır. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ise 2011 yılı itibariyle 3,6 milyar dolarlık ithalat değeri ve %2,4’lük ithalat payı ile en az ithalatı yapılan mobilya ürün grubu olmuştur. Buna karşın “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu yıllık ortalama %11,5’lik büyüme oranı ile 2005-2011 döneminde ithalatı en hızlı artan ürün grubu olmuştur. 28 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.2. AB Mobilya Dış Ticareti 2005-2011 dönemi için AB toplam mal ve hizmet dış ticareti ile mobilya dış ticaretine ilişkin olarak, dış ticaret hacmi, ihracat ve ithalat değişkenlerine veriler izleyen tabloda gösterilmiştir: Dış Ticaret Hacmi TABLO 19. AB MOBİLYA DIŞ TİCARETİ (2005 2011) Değişken 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 YBBO TBO ABMDTH Değer 97,2 105,8 127,6 136,4 108,8 114,3 128,5 - - - 8,87% 20,58% 6,90% -20,26% 5,08% 12,47% 4,77% 32,26% 8.205,1 9.413,7 10.949,2 12.245,8 9.310,3 10.525,3 12.299,5 - - - 14,73% 16,31% 11,84% -23,97% 13,05% 6,98% 49,90% ABMTDH/ABTDTH 1,18% 1,12% 1,17% 1,11% 1,17% 1,09% 1,05% - - ABMTDH/KMTDTH 46,64% 46,00% 47,58% 48,10% 47,18% 43,00% 43,03% - - ABMTDF 4,5 4,3 4,3 5,1 3,6 2,1 5,7 4,03% 26,77% Değişken 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 YBBO TBO ABMEX Değer 50,8 55,1 65,9 70,7 56,2 58,2 67,1 - - - 8,29% 19,73% 7,28% -20,56% 3,60% 15,32% 4,74% 32,01% 4.041,6 4.592,8 5.354,9 5.950,0 4.602,1 5.169,9 6.029,9 - - - 13,64% 16,59% 11,11% -22,65% 12,34% 16,64% 6,90% 49,20% ABMEX/ABTEX 1,26% 1,20% 1,23% 1,19% 1,22% 1,13% 1,11% - - ABMEX/KMTEX 51,11% 49,89% 50,81% 50,61% 48,79% 44,09% 44,69% - - ABMEX/ABMIMP 109,7% 108,5% 106,9% 107,7% 106,9% 103,8% 109,3% - - Değişken 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 YBBO TBO ABMIMP Değer 46,3 50,7 61,7 65,7 52,6 56,1 61,4 - - - 9,52% 21,50% 6,50% -19,94% 6,66% 9,51% 4,81% 32,52% 4.163,6 4.820,8 5.594,3 6.295,8 4.708,2 5.355,4 6.269,6 - 15,79% 16,04% 12,54% -25,22% 13,75% 17,07% 7,06% 50,58% ABMIMP/ABTIMP 1,11% 1,05% 1,10% 1,04% 1,12% 1,05% 0,98% - - ABMIMP/KTIMP 42,56% 42,42% 44,56% 45,66% 45,57% 41,91% 41,35% - - Büyüme* ABTDTH Değer Büyüme* İhracat Büyüme* ABTEX Değer Büyüme* İthalat Büyüme* ABTIMP Değer Büyüme* KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 29 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.2.1. AB Mobilya Dış Ticaret Hacmi 2005 yılında 97,2 milyar dolar olan AB Mobilya Dış Ticaret Hacmi (ABMDTH) 2005-2011 döneminde 31,3 milyar dolarlık artışla 2011 yılında 128,5 milyar dolara ulaşmıştır. 2005-2011 döneminde AB Mobilya Dış Ticaret Hacminin izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 27. AB MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ (2005 2011;MİLYAR $) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 döneminde AB mobilya dış ticaret hacmi büyüme oranı incelendiğinde 2006 ve 2007 yıllarında artan bir büyüme trendi görülürken 2008 yılında mobilya dış ticaret hacminin artış oranın azaldığı ve 2009 yılında AB mobilya dış ticaret hacminin %20,26 oranında küçüldüğü görülmektedir. Bu önemli küçülmeye karşın AB mobilya dış ticaret hacmi 2010 ve 2011 yıllarında tekrar toparlanma eğilimine girmiş ve AB’de mobilya dış ticareti büyüme oranı tekrar bir artış trendi izlemeye başlamıştır. ABMDTH’nin inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı % 4,77 toplam büyüme oranı ise %17,59 olarak gerçekleşmiştir. 2005-2011 dönemi için AB mobilya dış ticareti büyüme oranı küresel mobilya dış ticareti büyüme oranı olan % 32,68’in oldukça altında kalmıştır. ABMDTH’nin 2005-2011 dönemindeki büyüme oranının izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 28. AB MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. AB mobilya dış ticaretinin, AB Toplam Dış Ticaret Hacmi (ABTDTH) içindeki payı (ABDTH/ABTDTH) 2005 yılında %1,18 olarak gerçekleşmiştir. Dolayısı ile 2005 yılı için AB dış ticaretinin yaklaşık %1,18’i mobilya dış ticaretinden oluşmuştur. 30 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Ancak, mobilya dış ticaretinin toplam dış ticaret içindeki payı 2005-2011 dalgalı ancak ortalamada azalan bir seyir izleyerek 2011 yılında % 1,05’e gerilemiş; bir başka ifadeyle inceleme döneminde AB’de toplam dış ticaret hacmi içinde mobilya dış ticaretinin payı azalmıştır. ABDTH/ABTDTH oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 29. ABMDTH/ABTDTH ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. AB mobilya dış ticaretinin, küresel mobilya dış ticareti (KMDTH) içindeki payı (ABMDTH/KMDTH) incelendiğinde, 2005 yılında AB mobilya dış ticaret hacminin toplam küresel mobilya dış ticaretinin %46,64’ünü oluşturduğu görülmektedir. Ancak 2005-2011 döneminde AB mobilya dış ticaretindeki büyümenin küresel mobilya dış ticaretindeki büyümenin altında kalışına paralel olarak ilgili dönemde AB mobilya dış ticaretinin küresel mobilya dış ticareti içindeki payı dalgalı ancak ortalamada azalan bir eğilim göstermiştir. 2011 yılı itibariyle AB mobilya dış ticaretinin küresel mobilya dış ticareti içindeki payı 2005’e göre 3,6 puan azalarak %43,03’e gerilemiştir. ABMDTH/KMDTH oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 30. ABMDTH/KMDTH ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 31 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi AB’de mobilya dış ticaretinin ithalat ve ihracat arasındaki dağılımı incelendiğinde, inceleme döneminde mobilya ihracat ve ithalatının mobilya dış ticaretindeki paylarında önemli bir değişiklik olmadığı gözlemlenmektedir. AB mobilya dış ticaretinde mobilya ihracatı ve ithalatının payları 2005 ve 2011 yılları için karşılaştırmalı olarak aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 31. AB MOBİLYA DIŞ TİCARETİNDE İHRACAT VE İTHALAT ORANLARI (2005,2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Yukarıdaki grafikte de görüldüğü gibi 2005 yılında AB mobilya dış ticareti içindeki payı %47,68 olan mobilya ihracatının payı 2011 yılında 0,1 puan artarak %47,78’e yükselirken; AB mobilya ithalatının AB mobilya dış ticaretindeki payı ise inceleme döneminde %52,32’den %52,22 ye gerilemiştir. AB mobilya dış ticaret dengesi (ABMDTD) 2005-2011 dönemi için incelendiğinde, 2005 yılında AB mobilya dış ticaretinin 4,5 milyar dolar fazla verdiği görülmektedir. AB’de mobilya dış ticaret fazlası 2010 yılına kadar azalan bir eğilim göstermesine karşın 2011 yılında 2010 yılına göre önemli bir artış göstererek 5,7 milyar dolara ulaşmıştır. AB mobilya dış ticaret dengesinin 2005-2011 döneminde izlediği eğilim aşağıdaki yer alan grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 32. AB MOBİLYA DIŞ TİCARET DENGESİ (2005 2011;MİLYAR DOLAR) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 32 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.2.2. AB Mobilya İhracatı 2005 yılında AB mobilya ihracatı (ABMEX) 50,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. AB mobilya İhracatı 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %4,74 toplamda ise %32,01 oranında büyüyerek 2011 yılında 67,1 milyar dolara ulaşmıştır. 20052011 döneminde AB Mobilya İhracatının izlediği eğilim aşağıdaki grafikte sunulmuştur: GRAFİK 33. AB MOBİLYA İHRACATI (2005 2011;MİLYAR $) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 döneminde AB mobilya ihracatının büyüme oranı incelendiğinde 2006 ve 2007 yıllarında artan bir büyüme trendi görülürken 2008 yılından itibaren bir azalma eğilimi görülmüş ve 2009 yılında AB mobilya ihracatı %-20,56 oranında küçülmüştür. Ancak AB mobilya ihracatı 2010 ve 2011 yıllarında tekrar hızlanan bir büyüme eğilimine girmiş ve sırası ile %3,6 ve %15,32 oranında büyümüştür. İnceleme döneminde AB mobilya ihracatının büyüme oranı %32,01 olurken bu büyüme oranı , %49,20 olan AB Toplam İhracatı büyüme oranının ve %50,7 olan küresel mobilya ihracatı büyüme oranın oldukça altında kalmıştır. AB mobilya ihracatı büyüme oranın 2005-2011 dönemindeki trendi aşağıdaki grafikte sunulmuştur: GRAFİK 34. AB MOBİLYA İHRACATI BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılında AB ihracatının %1,26’sı mobilya ihracatından oluşmuştur. Ancak, 2005-2011 döneminde AB mobilya ihracatının büyüme oranının toplam AB ihracatının büyüme oranın altında olması nedeniyle inceleme döneminde AB’de 33 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi mobilya ihracatının toplam ihracat içindeki payı azalmıştır. 2011 yılı itibariyle mobilya ihracatının toplam AB ihracat içindeki payı 2005 yılına göre 0,15 puan azalarak %1,11 düzeyine gerilemiştir. Bu oran 2011 yılında %0,84 olan küresel mobilya ihracatının küresel toplam ihracata oranının üzerindedir. Bir başka deyişle AB’de toplam ihracat içinde mobilya ihracatı küresel ortalamadan daha önemli bir ihracat kalemi olarak ortaya çıkmaktadır. ABMEX/ABTEX değişkenin 20052011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 35. ABMEX/ABTEX ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. AB mobilya ihracatının küresel mobilya ihracatı (KMEX) içindeki payı (ABMEX/KMEX) 2005-2011 dönemi için incelendiğinde, 2005 yılında AB mobilya ihracatının küresel mobilya ihracatı içindeki payı %51,11 olmuş bir başka deyişle küresel mobilya ihracatının yaklaşık yarısı yalnızca AB ülkelerince gerçekleştirilmiştir. Ancak 2005-2011 döneminde AB mobilya dış ticaretindeki büyümenin küresel mobilya dış ticaretindeki büyümenin altında kalması nedeni ile ilgili dönemde AB mobilya ihracatının küresel mobilya ihracatı içindeki payı gerilemiştir. 2011 yılı itibariyle AB mobilya ihracatının küresel mobilya ihracatı içindeki payı 2005’e göre 6,42 puan azalarak %44,69’a düşmüştür. ABMEX/KMEX oranının 20052011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 36. ABMEX/KMEX ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 34 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi AB mobilya dış ticaretinde ihracatın ithalatı karşılama oranı incelendiğinde 2005 yılında bu oranın %109,7 olduğu görülmektedir. AB’de mobilya ticaretinde İhracatın ithalatı karşılama oranı inceleme döneminde dalgalı bir seyir izlemiş ve 2010 yılında %103,8’e gerilemiştir. Buna karşın 2011 yılında AB’de mobilya ihracatındaki artışın mobilya ithalatındaki artıştan yüksek olmasına paralel olarak mobilya için ihracatın ithalatı karşılama oranı yeniden artış eğilimine girerek %109,3 düzeyine yükselmiştir. AB’de mobilya dış ticaretinde ihracatın ithalatı karşılama oranının (ABMEX/ABMIMP) inceleme döneminde izlediği eğilim aşağıda yer alan grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 37. AB MOBİLYA DIŞ TİCARETİNDE İHRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI(2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. AB mobilya ihracatı en büyük ihracatçı ülkeler açısından incelendiğinde en büyük 10 mobilya ihracatçısı ülke ve diğer ülkelere ilişkin veriler 2005-2011 dönemi için izleyen tabloda gösterilmektedir: TABLO 20. AB MOBİLYA İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2011) 2005 Sıra Ülke 2011 MEX (milyar$) Pay Sıra Ülke 2005 2011 MEX (milyar$) Pay YBBO TBO 1 İtalya 10,8 21,3% 1 Almanya 13,7 20,4% 4,0% 26,5% 2 Almanya 8,6 16,9% 2 İtalya 11,6 17,3% 5,2% 35,8% 3 Polonya 5,6 11,0% 3 Polonya 9,4 14,0% 9,0% 67,9% 4 Fransa 3,1 6,1% 4 Fransa 3,0 4,5% -0,4% -2,2% 5 Danimarka 2,7 5,3% 5 Çek Cumhuriyeti 2,8 4,2% 0,6% 3,4% 6 Belçika 2,2 4,2% 6 İsviçre 2,6 3,9% 3,1% 20,3% 7 Çek Cumhuriyeti 2,0 3,8% 7 Danimarka 2,3 3,4% 2,5% 16,3% 8 Birleşik Krallık 1,9 3,7% 8 Hollanda 2,2 3,3% 2,6% 17,0% 9 İspanya 1,9 3,7% 9 Birleşik Krallık 2,2 3,3% 2,5% 16,2% 10 İsviçre 1,8 3,6% 10 Avusturya 2,2 3,3% 3,2% 20,5% 17 Türkiye 0,7 1,4% 14 Türkiye 1,7 2,5% 15,0% 131,9% - İlk 10 40,5 79,7% - İlk 10 52,0 77,5% 4,3% 28,4% - Diğerleri 10,3 20,3% - Diğerleri 15,1 22,5% 6,5% 46,1% - ABEX 50,8 100,0% - ABEX 67,1 100,0% 4,7% 32,0% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 35 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi AB mobilya ihracatı 2005 yılı incelendiğinde 10,8 milyar dolarlık ihracat büyüklüğü ve %21,3 ihracat payı ile İtalya AB ülkeleri arasında en büyük mobilya ihracatçısı ülke olmuştur. İtalya 2005 yılında AB mobilya ihracatının yaklaşık beşte birini tek başına gerçekleştirmiştir. Almanya 8,6 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve % 16,9 ihracat payı ile AB’nin en büyük ikinci mobilya ihracatçısı olmuştur. Polonya ise 5,6 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve % 11 ihracat payı ile AB’nin en büyük üçüncü mobilya ihracatçısı olmuştur. İlk üç büyük ihracatçı ülkeyi izleyen Fransa ve Danimarka ise sırası ile 3,1 ve 2,7 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve %6,1 ve %5,3 ihracat payları ile AB’de dördüncü ve beşinci büyük mobilya ihracatçısı olmuşlardır. 2005 yılı için Belçika, Çek Cumhuriyeti, Birleşik Krallık, İspanya ve İsviçre ise 2,2 milyar dolar 1,8 milyar dolar arasında değişen mobilya ihracatları ve %4,2 ile %3,6 arasında değişen ihracat payları ile AB’nin en büyük mobilya ihracatçıları arasında ilk 10’da yer almışlardır. 2005 yılı AB mobilya ihracatı açısından en büyük 10 ülke ve diğer ülkeler anlamında değerlendirildiğinde ilk 10 ülkenin AB mobilya ihracatının % 79,8’ini diğer ülkelerin mobilya ihracatları toplamının ise AB mobilya ihracatının %20,3’ünü oluşturduğu görülmektedir. Bir başka deyişle 2005 yılı itibariyle en büyük mobilya ihracatçısı ilk 10 AB ülkesinin mobilya ihracatı diğer AB ülkelerin mobilya ihracatını yaklaşık dört katı olmuştur. 2011 yılı için AB mobilya ihracatı incelendiğinde Almanya’nın 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %8,1 oranında artarak 13,7 milyar dolara ulaşan mobilya ihracatı ve %20,4’lük ihracat payı ile AB’nin en büyük mobilya ihracatçısı konumuna geldiği görülmektedir. 2011 yılında İtalya 13,7 milyar dolarlık mobilya ihracatı ve %9,1’lik ihracat payı ile AB mobilya ihracatında en büyük ikinci ülke konumuna gerilemiştir. . Polonya 2011 yılında 9,4 milyar dolarlık ihracat büyüklüğü ve %14’lük ihracat payı ile üçüncü sıradaki yerini korumuştur. Fransa da 3 milyar dolarlık ihracat değeri ve %4,5’lik ihracat payı ile AB’nin en büyük dördüncü mobilya ihracatçısı olma özelliğini korumuştur. Çek Cumhuriyeti mobilya ihracatını %43,9 oranında artırarak %2,8’lik ihracat payı ile AB’nin en büyük beşinci mobilya ihracatçısı olmuştur. İsviçre, Danimarka, Hollanda, Birleşik Krallık ve Avusturya ise 2011 yılı itibariyle 2,6 milyar dolar ile 2,2 milyar dolar arasında değişen mobilya ihracatları ve %2,6 ile %2,2 arasında değişen ihracat payları ile AB’nin en büyük 10 mobilya ihracatçıları arasında yer almışlardır. AB’nin en büyük 10 mobilya ihracatçısı ülkeleri arasında en hızlı büyümeyi mobilya üretimini 2005-2011 döneminde %69 oranında artıran Hollanda gerçekleştirmiştir. 2011 yılı AB’nin en büyük 10 mobilya ihracatçısı ve diğer AB ülkeleri açısından değerlendirildiğinde, ilk 10 ülkenin AB mobilya ihracatı içindeki paylarının 2005 yılına göre 2,2 puan azalarak %77,5’e düştüğü, diğer ülkelerin toplam ihracat paylarının ise %22,5’e yükseldiği görülmektedir. 2011 yılı itibariyle AB’nin en büyük 10 mobilya ihracatçısının ihracatı diğer ülkelerin ihracatları toplamının 3,44 katı olarak gerçekleşmiştir. 2005-2011 dönemine ilişkin olarak AB mobilya ihracatı açısından ilk 10 ülke ve diğer ülkelerin toplam AB mobilya ihracatı içindeki payları karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur: GRAFİK 38. AB MOBİLYA İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 36 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Ab mobilya İhracatı, mobilya ihracatı en hızlı büyüyen 10 ülke açısından değerlendirildiğinde ilgili ülkelerin mobilya ihracatlarına ilişkin 2005-2011 dönemi verileri izleyen iki tabloda sunulmuştur: TABLO 21. AB MOBİLYA İHRACATINDA EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2011) 2005 Sıra Ülke MÜD (milyar$) 2011 2005 2011 Pay MÜD (milyar$) Pay YBBO TBO 1 Türkiye 715 1,407% 1.658 2,471% 15,0% 131,9% 2 Litvanya 562 1,11% 1.231 1,83% 13,9% 118,9% 3 Lüksemburg 9 0,02% 17 0,02% 10,6% 82,6% 4 Yunanistan 38 0,08% 69 0,10% 10,4% 80,8% 5 Estonya 346 0,68% 605 0,90% 9,7% 74,7% 6 Bulgaristan 201 0,39% 347 0,52% 9,5% 72,7% 7 Slovakya 701 1,38% 1.188 1,77% 9,2% 69,6% 8 Hollanda 1.319 2,59% 2.229 3,32% 9,1% 69,0% 9 Polonya 5.595 11,01% 9.395 14,00% 9,0% 67,9% 10 Portekiz 908 1,79% 1.501 2,24% 8,7% 65,4% 50.844 100,00% 67.121 100,00% 4,7% 32,0% - ABEX KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. TABLO 22. AB MOBİLYA İHRACATINDA EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKENİN BÜYÜME TRENDLERİ (2005 2011) Sıra Ülke 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1 Türkiye 11,67% 35,48% 28,20% -13,62% 18,10% 17,20% 2 Litvanya 20,77% 30,69% 8,11% -11,96% 13,32% 28,56% 3 Lüksemburg 10,76% 317,70% -35,29% -44,58% 46,11% -24,69% 4 Yunanistan 32,58% 30,61% 29,84% -30,14% 7,30% 7,28% 5 Estonya 14,29% 21,29% 5,26% -15,34% 12,90% 25,30% 6 Bulgaristan 9,36% 27,46% 4,20% -19,32% 16,94% 26,03% 7 Slovakya 9,03% 35,56% 13,22% -8,13% -1,90% 12,44% 8 Hollanda 9,18% 19,54% 4,90% -16,61% 11,00% 33,35% 9 Polonya 11,84% 23,56% 15,06% -19,18% 10,01% 18,78% 10 Portekiz 3,11% 29,77% 6,38% -13,27% 16,99% 14,51% ABEX 8,29% 19,73% 7,28% -20,56% 3,60% 15,32% - KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 dönemi için mobilya ihracatı en hızlı artan ülke mobilya ihracatını yıllık ortalama %15 toplamda ise %131,9 oranında artırarak 2011 yılında 1 milyar 658 milyon dolarlık mobilya ihraç eden Türkiye olmuştur. Türkiye’yi mobilya ihracatını yıllık ortalama %13,9 toplamda ise %118,9 oranında artırarak 2011 yılında 1 milyar 231 milyon dolarlık mobilya ihraç eden Litvanya izlemiştir. Litvanya’nın 2011 yılında AB mobilya ihracatı içindeki payı ise %1,83 olmuştur. Lüksemburg %82 oranında artarak 2011 yılında 17 milyon dolar ihracatı ile mobilya ihracatı en hızlı artan üçüncü ülke olmasına karşın 2011 yılında AB mobilya ihracatı içindeki payı yalnızca %0,02 olarak gerçekleşmiştir. Yunanistan’ın mo- 37 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi bilya ihracatı 2005-2011 döneminde yıllık ortalama % 10,4 toplamda ise %80,8 oranında artarak 2011 yılında 69 milyon dolara ulaşmıştır. Yunanistan inceleme döneminde mobilya ihracatı en hızlı atan 4 ülke olmasına karşın AB mobilya ihracatındaki payı yalnızca 0,08 olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında 605 milyon dolarlık mobilya ihraç eden Estonya 20052011 döneminde mobilya ihracatını yıllık ortalama % 9,7 toplamda ise % 74,7 oranında artırarak mobilya ihracatı n hızlı artan AB ülkeleri arasında beşinci sırada yer almıştır. Bulgaristan, Slovakya, Hollanda, Polonya ve Portekiz ise 2005-2011 döneminde mobilya ihracatlarını %72,7 ile %32 arasında değişen oranlarda artırarak mobilya ihracatı en hızlı artan AB ülkeleri arasında ilk beş ülkeyi takip etmişlerdir. Mobilya ihracatı en hızlı artan ülkeler incelendiğinde %14’lük ihracat payı ile AB ülkeleri arasında Polonya’nın hem ihracatının hızlı arttığı hem de AB ihracatının önemli bir kısmını gerçekleştirdiği dikkat çekmektedir. Küresel mobilya ihracatının 4 haneli GTIP kodları düzeyinde dağılımına ilişkin 2005-2011 dönemi verileri izleyen tablo ve grafikte ifade edilmiştir: TABLO 23. AB MOBİLYA İHRACATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005 2011) 2005 Sıra GTIP Kodu 2011 MEX (milyar$) Pay Sıra GTIP Kodu 2005 2011 MÜD (milyar$) Pay YBBO TBO 1 9403 27,2 53,4% 1 9403 34,9 52,0% 4,3% 28,4% 2 9401 19,6 38,6% 2 9401 25,9 38,6% 4,7% 32,0% 3 9404 3,0 5,9% 3 9402 1,6 2,4% -9,8% -46,2% 4 9402 1,0 2,0% 4 9404 4,7 7,0% 28,8% 356,3% - 9401-9404 50,8 100,0% - KMEX 67,1 100,0% 4,7% 32,0% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. GRAFİK 39. AB MOBİLYA İHRACATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005;2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılı için AB mobilya ihracatının ürün grupları bazında dağılımı incelendiğinde, 50,8 milyar dolarlık ihracat ile ilk sırada “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun yer aldığı görülmektedir. 2005 yılında “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun toplam mobilya ihracatı içindeki payı %53,4 olmuştur. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ise 200 yılındaki 19,6 milyar dolarlık ihracat değeri ve %38,6’lık ihracat payı ile AB’de en çok ihracatı yapılan ikinci ürün grubu olmuştur. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün 38 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi grubu 3 milyar dolarlık ihracat değeri ve %,59’luk ihracat payı ile en çok ihracatı yapılan 2005 yılında Ab ülkelerinin en çok ihracatını gerçekleştirdiği üçüncü ürün grubu olmuştur. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ise 2005 yılındaki 1 milyar dolarlık ihracat değeri ve %2’lik ihracat payı ile AB mobilya ihracatında en az ihracatı yapılan ürün grubu olmuştur. AB mobilya ihracatının ürün grupları bazında dağılımı 2011 yılı için incelendiğinde ürün gruplarının sıralamasında herhangi bir değişiklik olmamıştır. Bu çerçevede, en çok ihracatı yapılan ürün grupları içinde ilk sırada 2005-2011 döneminde ihracatı %28,4 oranında artarak 2011 yılında 34,9 milyar dolara ulaşan “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” yer almaktadır. “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde ihracatı en yavaş artan ürün grubu olmuş ve AB mobilya ihracatı içindeki payı %53,4’den %52,ye gerilemiştir. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun ihracatı 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %4,7 toplamda ise %32 oranında artarak 2011 yılında 25,9 milyar dolara ulaşmıştır. Bu büyüme oranı ile “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ihracatı en yavaş artan ikinci ürün grubu olmuştur. Buna karşın “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun AB mobilya ihracatı içindeki payında 2005-2001 döneminde herhangi bir değişiklik olmamıştır. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubun ihracatı 2005-2011 döneminde %55,8 oranında artarak 2011 yılında 4,7 milyar dolara ulaşmıştır. Bu büyüme oranı ile “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu ihracatı en çok artan ikinci ürün grubu olmuş ve bu nedenle AB mobilya ihracatı içinde 2005 yılında % 5,9 olan ihracat payı 2011 yılında %7’ye ulaşmıştır. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde ihracatı en hızlı artan ürün grubu olmuştur. Bu çerçevede “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ihracatı yıllık ortalama %7,9 toplamda ise %57,6 oranında artarak 2011 yılında 1,6 milyar dolara ulaşmıştır. Bu hızlı büyüm ile birlikte AB mobilya ihraçtı içindeki payı 2005 yılında %2 olan “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun ihracat payı 2011 yılında %2,4’e yükselmiştir. 3.2.3. AB Mobilya İthalatı 2005 yılında 46,3 milyar dolar olan AB Mobilya İthalatı (ABMIMP) 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %4,81 toplamda ise %32,52 oranında büyüyerek 2011 yılında 61,4 milyar dolar olmuştur. 2005-2011 döneminde AB Mobilya İthalatının izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 40. AB MOBİLYA İTHALATI (2005 2011;MİLYAR $) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 39 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2005-2011 döneminde AB mobilya ithalatının büyüme oranı incelendiğinde 2006 ve 2007 yıllarında Ab mobilya ithalatının artan bir büyüme trendi izlemesine karşın 2008 yılında büyüme hızının yavaşladığı ve 2009 yılında AB mobilya ithalatının %19,94 oranında azaldığı görülmektedir. Ancak AB mobilya İthalatının büyüme oranı 2010 ve 2011 yıllarında tekrar artış eğilimine girmiş ve ilgili yıllarda sırası ile %6,66 ve %9,51 oranında büyümüştür. ABMIMP büyüme oranın 2005-2011 dönemindeki izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 41. AB MOBİLYA İTHALATI BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılında toplam AB ithalatının %1,11’i mobilya İthalatından oluşmuştur. Mobilya İthalatının toplam AB ithalatı içindeki payı 2005-2011 döneminde azalan bir seyir izlemiş ve 2011 yılında %0,98’e gerilemiştir. Bu durum mobilya ithalatının 2005-2011 dönemindeki büyüme oranın tüm mal ve hizmet ithalatının ortalama büyüme oranın altında kalmasından kaynaklanmaktadır. Mobilya ithalatının AB’nin toplam ithalatı içindeki payının (ABMIMP/ABTIMP) 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 42. ABMIMP/ABTIMP ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. AB’nin mobilya ithalatı 2005 yılında küresel mobilya ithalatının %%42,56’sını oluşturmuştur. 2005-2008 döneminde AB mobilya ithalatındaki artış küresel mobilya ithalatındaki artışın üzerinde olmuş ve AB mobilya ithalatının küresel mobilya ithalatı içindeki payı 2008 yılında %45,66’ya yükselmiştir. 2008-2011 döneminde ise AB’nin mobilya ithalatının küresel 40 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi mobilya ithalatı içindeki payı azalma eğilimine girmiş ve 2011 yılında %41,35’e düşmüştür. Ab mobilya ithalatının küresel mobilya ithalatındaki payının (ABMIMP/ABTIMP) 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 43. ABMIMP/KMIMP ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. AB mobilya ithalatında en büyük 10 mobilya ithalatçı ülke ve diğer ülkelere ilişkin veriler 2005-2011 dönemi için izleyen tabloda gösterilmektedir: TABLO 24. AB MOBİLYA İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2011) 2005 Sıra Ülke 2011 MIMP (milyar$) Pay Sıra Ülke 2005 2011 MIMP (milyar$) Pay YBBO TBO 1 Almanya 10,1 21,8% 1 Almanya 14,5 23,7% 6,3% 44,3% 2 Birleşik Krallık 7,4 16,0% 2 Fransa 9,1 14,8% 3,4% 22,0% 3 Fransa 6,7 14,4% 3 Birleşik Krallık 7,6 12,3% 2,1% 13,3% 4 Belçika 3,0 6,6% 4 Hollanda 4,0 6,5% 4,5% 30,3% 5 İspanya 2,8 5,9% 5 Belçika 3,5 5,7% 4,1% 27,5% 6 Hollanda 2,6 5,7% 6 İspanya 3,2 5,2% 3,3% 21,8% 7 Avusturya 2,0 4,4% 7 Avusturya 3,0 5,0% 7,0% 50,4% 8 İtalya 2,0 4,3% 8 İtalya 2,8 4,6% 6,1% 43,0% 9 İsveç 1,7 3,6% 9 İsveç 2,3 3,7% 5,4% 36,9% 10 Danimarka 1,2 2,5% 10 Danimarka 1,6 2,6% 5,2% 35,3% 19 Türkiye 0,4 0,8% 13 Türkiye 0,9 1,5% 9,5% 72,6% - İlk 10 39,5 85,2% - İlk 10 51,6 84,0% 9,3% 70,3% - Diğerleri 6,9 14,8% - Diğerleri 9,8 16,0% 6,9% 48,9% - ABIMP 46,3 100,0% - ABIMP 61,4 100,0% 5,9% 41,3% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 41 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2005 yılı için AB mobilya ithalatı en çok ithalat yapan 10 ülke ve diğer ülkeler açısından incelendiğinde Almanya 10,1milyar dolarlık ithalat büyüklüğü ve %21,8’lik ithalat payı ile AB ülkeleri arasında en büyük mobilya ithalatçısı ülke olmuştur. Bu ithalat büyüklüğü ile Almanya AB mobilya ithalatının yaklaşık beşte birini tek başına gerçekleştirmiştir. Almanya’nın ardında Birleşik Krallık 7,4 milyar dolarlık mobilya ithalatı ve % 16’lık ithalat payı ile AB’nin en büyük ikinci mobilya ithalatçısı olmuştur. Fransa, 6,7 milyar dolarlık mobilya ithalatı ve % 14,4 ithalat payı ile 2005 yılında AB’nin en büyük üçüncü mobilya ithalatçısı olmuştur. İlk üçte yer alan ülkeleri izleyen Belçika ve Hollanda sırası ile 3 milyar dolar ve 2,8 milyar dolarlık mobilya ithalatı ve %6,6 ve %5,7’lik ithalat payları ile AB’nin dördüncü ve beşinci büyük mobilya ithalatçısı olmuşlardır. 2005 yılında ilk beş büyük mobilya ithalatçısı ülkeyi izleyen Hollanda, Avusturya, İtalya, İsveç ve Danimarka ise 2,6 milyar dolar ile 1,2 milyar dolar arasında değişen mobilya ithalatları ve %5,7 ile %2,5 arasında değişen ithalat payları ile AB’nin en büyük mobilya ithalatçıları arasında ilk 10’da yer almışlardır. 2005 yılı AB mobilya ithalatı açısından en büyük 10 ithalatçı ülke ve diğer ülkeler için değerlendirildiğinde ilk 10 ülkenin AB mobilya ithalatının % 85,2’sini, diğer ülkelerin mobilya ithalatları toplamının ise AB mobilya ithalatının %14,8’ini oluşturduğu görülmektedir. Bir başka ifade ile 2005 yılı itibariyle en büyük mobilya ithalatçısı ilk 10 AB ülkesinin mobilya ithalatı diğer AB ülkelerinin mobilya ithalatının 5,75 katı olarak gerçekleşmiştir. AB mobilya ithalatı en büyük ithalatçılar ve diğer ülkeler açısından 2011 yılı için incelendiğinde Almanya’nın mobilya ithalatının 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %6,3 toplamda ise %44,3 oranında artarak 2011 yılında 13,7 milyar dolara ulaştığı görülmektedir. Bu artışla birlikte Almanya’nın mobilya ithalatının AB mobilya ithalatı içindeki payı %23,7’ye yükselmiş ve Almanya 2005 yılında olduğu gibi 2011 yılında da AB’nin en büyük mobilya ithalatçısı olma özelliğini korumuştur. 2005- 2011 döneminde mobilya ithalatı yıllık ortalama %3,4 toplamda ise %22 oranında artarak 9,1 milyar dolara ulaşan Fransa %14,8’lik ithalat payı ile AB’nin en büyük ikinci mobilya ithalatçısı ülkesi olmuştur. 2005-2011 döneminde mobilya ithalatı %13,3 artan Birleşik Krallık ise bu artışa karşın %12,3’lük ithalat payı ile AB’nin en büyük üçüncü mobilya ithalatçısı olmuştur. Hollanda, mobilya inceleme döneminde ithalatındaki %30,3’lük artışla birlikte toplam mobilya ithalatını 4 milyar dolara çıkararak AB’nin en büyük dördüncü mobilya ithalatçısı olmuştur. Belçika mobilya ithalatı 2005-2011 döneminde % 27,5 oranında artarak 3,5 milyar dolara yükselmiştir. Bu artışa karşın 2005 yılında %6,6 olan Belçika’nın AB mobilya ithalatındaki payı 2011 yılında %5,7’ye gerilemiş ve bu ithalat payı ile Belçika AB’nin en büyük beşinci mobilya ithalatçısı ülkesi olmuştur. İspanya, Avusturya, İtalya, İsveç ve Danimarka ise 2011 yılı itibariyle 3,2 milyar dolar ile 1,6 milyar dolar arasında değişen mobilya ithalat değerleri ve %5,2 ile %2,6 arasında değişen ithalat payları ile ilk beş büyük ithalatçı ülkenin ardından AB’nin en büyük 10 mobilya ithalatçısı arasında yer almışlardır. AB’nin en büyük 10 mobilya ithalatçısı ülkeleri arasında ithalatı en hızlı artan ülke 2005-2011 döneminde mobilya ithalatını %50,4 oranında artıran Avusturya olmuştur. 2011 yılı AB’nin en büyük 10 mobilya ithalatçısı ve diğer AB ülkeleri açısından değerlendirildiğinde, ilk 10 ülkenin AB mobilya ithalatı içindeki paylarının 2005 yılına göre 1,2 puan gerileyerek %84’e, diğer ülkelerin toplam ithalat payları ise %16’ya yükselmiştir. 2011 yılı itibariyle AB’nin en büyük 10 mobilya ithalatçısının mobilya ithalatı diğer ülkelerin mobilya ithalatları toplamının 5,25 katı olmuştur. 2005-2011 dönemine ilişkin olarak AB mobilya ithalatı açısından ilk 10 ülke ve diğer ülkelerin toplam AB mobilya ithalatı içindeki payları karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur: GRAFİK 44. AB MOBİLYA İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 42 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi AB mobilya ithalatı, mobilya ithalatı en hızlı büyüyen 10 ülke açısından değerlendirildiğinde ilgili ülkelerin mobilya ithalatlarına ilişkin 2005-2011 dönemi verileri izleyen iki tabloda sunulmuştur: TABLO 25. AB MOBİLYA İTHALATI EN HIZLI BÜYÜYEN İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2011) 2005 Sıra Ülke 2011 MÜD (milyar$) Pay MÜD (milyar$) 2005 2011 Pay YBBO TBO 1 Türkiye 389 0,840% 941 1,533% 15,9% 141,9% 2 Slovakya 399 0,86% 884 1,44% 17,3% 121,6% 3 Polonya 881 1,90% 1.521 2,48% 11,5% 72,6% 4 Çek Cumhuriyeti 864 1,86% 1.471 2,40% 11,2% 70,3% 5 Romanya 298 0,64% 487 0,79% 10,3% 63,4% 6 Bulgaristan 107 0,23% 169 0,28% 9,6% 58,3% 7 Litvanya 109 0,24% 168 0,27% 9,0% 54,1% 8 Avusturya 2.027 4,37% 3.048 4,96% 8,5% 50,4% 9 Hollanda 2.642 5,70% 3.969 6,46% 8,5% 50,2% 10 Portekiz 604 1,30% 880 1,43% 7,8% 45,8% - ABIMP 46.339 100,00% 61.411 100,00% 5,8% 32,5% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Sıra Ülke 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1 Türkiye 33,87% 31,76% 9,04% -26,55% 30,10% 27,47% 2 Slovakya 75,63% 28,73% -11,72% -16,57% 6,79% 24,63% 3 Polonya 13,52% 37,24% 28,89% -24,79% -2,19% 16,88% 4 Çek Cumhuriyeti 15,47% 27,28% 20,84% -18,05% -4,94% 23,08% 5 Romanya 30,28% 54,08% 24,80% -42,47% -4,96% 19,31% 6 Bulgaristan 39,17% 56,67% 30,49% -38,09% -12,34% 2,52% 7 Litvanya 41,93% 48,62% 6,98% -46,14% -7,43% 36,93% 8 Avusturya -1,43% 36,10% 10,77% -12,76% -1,94% 18,30% 9 Hollanda 8,00% 23,26% 11,15% -19,17% 5,29% 19,31% 10 Portekiz 6,66% 31,86% 7,81% -19,28% 12,95% 5,43% - ABIMP 9,52% 21,50% 6,50% -19,94% 6,66% 9,51% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 dönemi için AB’de mobilya ithalatı en hızlı artan ülke mobilya ithalatı yıllık ortalama %15,9 toplamda ise %141,9 oranında artarak 2011 yılında 941 milyon dolarlık mobilya ithal eden Türkiye olmuştur. Türkiye mobilya ithalatı en hızlı artan ülke olmasına karşın AB mobilya ithalatındaki %1,53’lük payı ile önemli oyuncular arasında değildir. Türkiye’yi mobilya ithalatı 2005-2011 döneminde milyon %121,6 oranında artırarak 2011 yılında 884 dolarlık mobilya ihraç eden Slovakya izlemiştir. Slovakya’nın Ab mobilya ithalatındaki payı ise 2011 yılında %1,44 düzeyinde olmuştur. Polonya 20052011 döneminde mobilya ithalatındaki %72’6’lık artışla mobilya ithalatı en hızlı artan üçüncü AB ülkesi olmuştur. 2011 yılındaki 1 milyar 521 milyon dolarlık mobilya ithalatı ile Polonya’nın AB mobilya ithalatındaki payı %2,48 olmuştur. 2005- 43 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2011 döneminde mobilya ithalatı %70,3 oranında artarak 2011 yılında 1 milyar 471 milyon dolara ulaşan Çek Cumhuriyeti inceleme döneminde mobilya ithalatı en hızlı artan dördüncü ülke olmuştur. Bu artışla birlikte 2011 yılında Çek Cumhuriyeti mobilya ithalatının AB mobilya ithalatı içindeki payı %2,40 olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında 487 milyon dolarlık mobilya ithalatı gerçekleştiren Romanya’nın 2005-2011 döneminde mobilya ithalatı yıllık ortalama % 10,3 toplamda ise %63,4 oranında artmıştır. Bu önemli artışa karşın 2011 yılında Romanya’nın Ab mobilya ithalatındaki payı yalnızca %0,79 olmuştur. 2005-2011 döneminde mobilya ithalatlarını %58,3 ile %45,8 arasında değişen oranlarda artan Bulgaristan, Litvanya, Avusturya, Hollanda ve Portekiz ise mobilya ithalatı en hızlı artan AB ülkeleri arasında ilk beş ülkeyi takip etmişlerdir. AB mobilya ithalatının 2005-2011 dönemi verileri 4 haneli GTIP kodları düzeyinde aşağıdaki iki tablo ve grafikte ifade edilmiştir: TABLO 27. AB MOBİLYA İTHALATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005 2011) 2005 Sıra GTIP Kodu 2011 MIMP (milyar$) Pay Sıra GTIP Kodu 2005 2011 MIMP (milyar$) Pay YBBO TBO 1 9403 23,0 49,6% 1 9403 28,3 46,0% 3,5% 22,9% 2 9401 19,4 41,8% 2 9401 26,7 43,5% 5,5% 38,2% 3 9404 3,3 7,1% 3 9404 5,2 8,5% 8,2% 60,0% 4 9402 0,7 1,6% 4 9402 1,2 1,9% 8,3% 61,7% - KMIMP 46,3 100,0% - KMIMP 61,4 100,0% 4,8% 32,5% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. GRAFİK 45. AB MOBİLYA İTHALATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005;2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. AB mobilya ithalatının ürün grupları bazında dağılımı 2005 yılı için incelendiğinde, ilk sırada 23 milyar dolarlık ithalat ile “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu yer almıştır. 2005 yılında “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun toplam AB mobilya ithalatı içindeki payı 2005 yılında %49,6 olarak gerçekleşmiştir. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005 yılındaki 19,4 milyar dolarlık ithalat ve %41,8 ithalat payı ile AB’de en çok ithalatı yapılan ürün grupları içinde ikinci sırada yer almıştır. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu %7,1’lik ithalat payı ve 3,3 milyar dolarlık ithalat değeri ile 2005 yılında AB ülkelerinin en çok ithalat yaptığı üçüncü ürün grubu olmuştur. 2005 yılındaki 726 milyon dolarlık ithalat değeri ve %1,6’lıl ithalat payı ile “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu AB mobilya ithalatında en az ithalatı yapılan ürün grubu olmuştur. 44 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2011 yılı için AB mobilya ithalatının ürün grupları bazında dağılımı incelendiğinde ürün gruplarının sıralamasında herhangi bir değişiklik olmadığı görülmektedir. En çok ithalatı yapılan ürün grupları içinde ilk sırada 2005 yılında olduğu gibi 20052011 döneminde ithalatı %22,9 oranında artarak 2011 yılında 28,3 milyar dolara ulaşan “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” yer almaktadır. “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde ithalatı en az artan ürün grubu olmuş ve AB mobilya ithalatı içindeki payı 3,6 puan azalarak %49,6’dan %46’ya gerilemiştir. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun ithalatı ise 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %5,5 toplamda ise %38,2 oranında artarak 2011 yılında 26,7 milyar dolar olmuştur. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde ithalatı en az artan ikinci ürün grubu olmuştur. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun AB mobilya ithalatı içindeki payı ise 2005-2011 döneminde 1,7 puan artarak 2011 yılında %43,5’e yükselmiştir. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubun ithalatı 2005-2011 döneminde %60 oranında artarak 2011 yılında 5,2 milyar dolar olmuştur. Bu büyüme oranı ile “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu ithalatı en hızlı artan ikinci ürün grubu olmuştur. Bu yüksek büyüme oranı ile birlikte “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubunun AB mobilya ithalatı içinde 2005 yılında % 7,1 olan ithalat payı 2011 yılında %8,5’e yükselmiştir. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 20052011 döneminde ithalatı en hızlı artan ürün grubu olmuştur. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ithalatı inceleme döneminde yıllık ortalama %8,3 toplamda ise %61,7 oranında artarak 2011 yılında 1,2 milyar dolara yükselmiştir. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun AB mobilya ithalatı içindeki payı bu hızlı büyüme ile birlikte %1,6’dan %1,9’a yükselmiştir. 45 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.3. Türkiye Mobilya Dış Ticareti Türkiye toplam mal ve hizmet dış ticareti ile mobilya dış ticaretine ilişkin olarak 2005-2011 dönemi için dış ticaret hacmi, ihracat ve ithalat değişkenlerine veriler izleyen tabloda gösterilmiştir: TABLO 28. TÜRKİYE MOBİLYA DIŞ TİCARETİ (2005 2011) Değişken 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 YBBO TBO TMDTH Değer 1.104 1.339 1.794 2.163 1.766 2.153 2.600 - - - 21,25% 33,98% 20,60% -18,38% 21,95% 20,73% 190.251 225.111 277.334 333.963 243.008 299.520 375.754 - - - 18,32% 23,20% 20,42% -27,24% 23,26% 25,45% 12,01% 97,50% TMTDH/TTDTH 0,58% 0,59% 0,65% 0,65% 0,73% 0,72% 0,69% - - TMTDH/ABMTDTH 1,14% 1,27% 1,41% 1,59% 1,62% 1,88% 2,02% - - TMTDH/KMTDTH 0,53% 0,58% 0,67% 0,76% 0,77% 0,81% 0,87% - - 258 370 611 630 676 717 - - TMEXP/TMDTH 64,76% 59,64% 60,31% 64,12% 67,85% 65,71% 63,79% - - TMIMP/TMDTH 35,24% 40,36% 39,69% 35,88% 32,15% 34,29% 36,21% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 YBBO TBO 715 799 1.082 1.387 1.198 1.415 1.658 - - - 11,67% 35,48% 28,20% -13,62% 18,10% 17,20% 73.476 85.535 107.272 132.002 102.139 113.979 134.915 - - - 16,41% 25,41% 23,05% -22,62% 11,59% 18,37% 10,66% 83,62% TMEXP/TTEXP 0,97% 0,93% 1,01% 1,05% 1,17% 1,24% 1,23% - - TMEXP/ABMEXP 1,41% 1,45% 1,64% 1,96% 2,13% 2,43% 2,47% - - TMEXP/KMEXP 0,72% 0,72% 0,83% 0,99% 1,04% 1,07% 1,10% - - 183,80% 147,79% 151,96% 178,67% 211,07% 191,60% 176,16% - - Dış Ticaret Hacmi Büyüme* TTDTH Değer Büyüme* TMDTD 326 Değişken TMEXP Değer İhracat Büyüme* TTEXP Değer Büyüme* TMEXP/TMIMP Değişken 15,05% 131,89% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 YBBO TBO 389 540 712 776 568 738 941 - - - 38,87% 31,76% 9,04% -26,88% 30,10% 27,47% 116.774 139.576 170.063 201.961 140.869 185.541 240.839 Büyüme* - 19,53% 21,84% 18,76% -30,25% 31,71% 29,80% TMIMP/TTIMP 0,33% 0,39% 0,42% 0,38% 0,40% 0,40% 0,39% - - TMIMP/ABMIMP 0,84% 1,06% 1,15% 1,18% 1,08% 1,32% 1,53% - - TMIMP/KMIMP 0,36% 0,45% 0,51% 0,54% 0,49% 0,55% 0,63% - - TMIMP Değer Büyüme* İthalat 15,34% 135,43% TTIMP Değer 15,86% 141,94% 12,82% 106,24% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 46 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.3.1. Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi 2005 yılında 1 milyar 104 milyon dolar olan Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacmi (TMDTH) 2005-2011 döneminde 1 milyar 496 milyon dolarlık artışla 2011 yılında 2 milyar 600 milyon dolara ulaşmıştır. 2005-2011 döneminde Türkiye Mobilya Dış Ticaret Hacminin izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 46. TÜRKİYE MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ (2005 2011;MİLYON $) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya dış ticaret hacminin büyüme oranı incelendiğinde 2006 ve 2007 yıllarında artan bir büyüme trendi görülürken 2008 yılında mobilya dış ticaret hacminin artış hızının az da olsa yavaşladığı, 2009 yılında ise Türkiye mobilya dış ticaret hacminin %18,34 oranında küçüldüğü görülmektedir. Bu önemli küçülmeye karşın Türkiye mobilya dış ticaret hacmi 2010 ve 2011 yıllarında tekrar artış eğilimine girmiş ve Türkiye mobilya dış ticareti büyüme oranı tekrar bir artış trendi izlemeye başlamıştır. TMDTH’nin inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı % 15,34 toplam büyüme oranı ise %135,43 olarak gerçekleşmiştir. 2005-2011 dönemi için Türkiye mobilya dış ticareti büyüme oranı hem %17,59 olan AB mobilya dış ticareti büyüme oranının, hem de % 32,68 olan küresel mobilya dış ticareti büyüme oranının oldukça üstünde gerçekleşmiştir. TMDTH büyüme oranının 2005-2011 dönemindeki izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 47. TÜRKİYE MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 47 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Türkiye mobilya dış ticaretinin, Türkiye Toplam Dış Ticaret Hacmi (TTDTH) içindeki payı (TDTH/TTDTH) 2005 yılında %0,58 gibi oldukça düşük bir düzeyde olmuştur. Türkiye için mobilya dış ticaretinin toplam dış ticaret içindeki payı 2005-2011 döneminde istikrarlı olarak artan bir eğilim izleyerek 2011 yılında % 0,69’a yükselmiş; bir başka deyişle inceleme döneminde Türkiye’de toplam dış ticaret hacmi içinde mobilya dış ticaretinin payı artmıştır. Türkiye’nin toplam dış ticaret hacmi içinde mobilya dış ticaret hacminin 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 48. TMDTH/TTDTH ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Türkiye mobilya dış ticaretinin, AB mobilya dış ticareti (ABMDTH) içindeki payı (TMDTH/ABMDTH) incelendiğinde, 2005 yılında Türkiye mobilya dış ticaret hacminin AB mobilya dış ticaret hacminin yalnızca %1,14’ünü oluşturduğu görülmektedir. 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya dış ticaret hacmindeki büyümenin AB mobilya dış ticaretindeki büyümenin oldukça üstünde gerçekleşmesi nedeni ile ilgili dönemde Türkiye mobilya dış ticaretinin AB mobilya dış ticareti içindeki payı istikrarlı biçimde artan bir eğilim göstermiştir. 2011 yılı itibariyle Türkiye mobilya dış ticaretinin AB mobilya dış ticareti içindeki payı %2,02’ye yükselmiştir. TMDTH/ABMDTH oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 49. TMDTH/ABMDTH ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 48 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Türkiye mobilya dış ticaretinin, Küresel mobilya dış ticareti (KMDTH) içindeki payı (TMDTH/ABMDTH) 2005-2011 dönemi için incelendiğinde, 2005 yılında Türkiye mobilya dış ticaret hacminin küresel mobilya dış ticaret hacminin yalnızca %0,53’ünü oluşturmuştur. 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya dış ticaret hacmindeki büyüme, küresel mobilya dış ticaretindeki büyümenin oldukça üstünde gerçekleşmiş ve bu nedenle inceleme döneminde Türkiye mobilya dış ticaretinin küresel mobilya dış ticareti içindeki payı istikrarlı biçimde artan bir eğilim göstermiştir. Türkiye mobilya dış ticaretinin küresel mobilya dış ticareti içindeki payı 2011 yılı itibariyle %0,87’ye yükselmiştir. TMDTH/KMDTH oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 50. TMDTH/KMDTH ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Türkiye mobilya dış ticaretinin ithalat ve ihracat arasındaki dağılımı incelendiğinde, 2005 yılında ihracatın payının %64,76, ithalatın payının ise %36,21 olduğu görülmektedir. İnceleme döneminde mobilya dış ticareti içinde mobilya ihracatının payı azalarak 2011 yılında %63,79’a gerilerken, mobilya ithalatının mobilya dış ticaretindeki payı artarak %36,21’e yükselmiştir. Türkiye mobilya dış ticaretinde mobilya ihracatı ve ithalatının payları 2005 ve 2011 yılları için karşılaştırmalı olarak aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 51. TÜRKİYE MOBİLYA DIŞ TİCARETİNDE İHRACAT VE İTHALAT ORANLARI (2005,2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 49 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2005-2011 dönemi için Türkiye mobilya dış ticaret dengesi (TMDTD) incelendiğinde, 2005 yılında Türkiye mobilya dış ticaretinin 106 milyar dolar fazla verdiği görülmektedir. Türkiye mobilya dış ticaret fazlası inceleme döneminde dalgalı ancak ortalamada artan bir trend izlemiştir. Bu eğilim sonucunda Türkiye mobilya dış ticareti 2011 yılında 167 milyon dolar fazla vermiştir. Türkiye mobilya dış ticaret dengesinin 2005-2011 döneminde izlediği eğilim aşağıdaki yer alan grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 52. TÜRKİYE MOBİLYA DIŞ TİCARET DENGESİ (2005 2011;MİLYON DOLAR) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 3.3.2. Türkiye Mobilya İhracatı 2005 yılında 715 milyon dolar olan Türkiye mobilya ihracatı (TMEX) 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %15,05 toplamda ise %131,89 oranında büyüyerek 2011 yılında 1 milyar 658 milyon dolara ulaşmıştır. 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya İhracatının izlediği eğilim aşağıdaki grafikte sunulmuştur: GRAFİK 53. TÜRKİYE MOBİLYA İHRACATI (2005 2011;MİLYON $) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Türkiye mobilya ihracatının büyüme oranı 2005-2011 döneminde incelendiğinde, 2006 ve 2007 yıllarında artan bir büyüme trendi görülürken 2008 yılından itibaren bir azalma eğilimi görülmüş ve Türkiye mobilya ihracatı 2009 yılında %13,62 oranında küçülmüştür. Ancak Türkiye mobilya ihracatı 2010 ve 2011 yıllarında tekrar büyüme eğilimine girmiş ve sırası ile %18,10 ve %1617,20 oranında büyümüştür. İnceleme döneminde Türkiye mobilya ihracatının büyüme oranı 50 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi yıllık ortalama büyüme oranı %15,05 toplamda ise %131,89 olurken %32,01 olan AB mobilya ihracatı büyüme oranı ve olurken bu büyüme oranı %50,7 olan küresel mobilya ihracatı büyüme oranın oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. Ayrıca inceleme döneminde Türkiye mobilya ihracatının büyüme oranı %83,62 olan Türkiye Toplam İhracatı büyüme oranının da üzerinde olmuştur. Türkiye mobilya ihracatı büyüme oranın 2005-2011 dönemindeki trendi aşağıdaki grafikte sunulmuştur: GRAFİK 54. TÜRKİYE MOBİLYA İHRACATI BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılında Türkiye’nin toplam ihracatının %0,97’si mobilya ihracatından oluşmuştur. Ancak, 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya ihracatının büyüme oranının toplam Türkiye ihracatının büyüme oranın üzerinde gerçekleşmesi sonucu Türkiye’de mobilya ihracatının toplam ihracat içindeki payı artmış ve 2011 yılı itibariyle %1,23 olmuştur. Bu oran 2011 yılında %0,84 olan küresel mobilya ihracatının küresel toplam ihracata oranının ve %1,11 olan AB mobilya ihracatının AB toplam ihracatına oranının üzerindedir. Bir başka deyişle Türkiye’de mobilya ihracatının toplam ihracat içinde küresel ortalamadan ve AB ortalamasından daha önemli bir ihracat kalemi olarak ortaya çıkmaktadır. TMEX/TTEX değişkenin 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 55. TMEX/TTEX ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 51 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2005-2011 dönemi için Türkiye mobilya ihracatının AB mobilya ihracatı (ABMEX) içindeki payı (TMEX/ABMEX) incelendiğinde, 2005 yılında AB mobilya ihracatı içinde Türkiye mobilya ihracatının payı %1,41 olmuştur. 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya dış ticaretindeki büyüme oranının AB mobilya dış ticaretindeki büyüme oranının oldukça üstünde olması sonucu inceleme dönemde Türkiye mobilya ihracatının küresel mobilya ihracatı içindeki payı artmış ve 2011 yılı %2,47 olarak gerçekleşmiştir. TMEX/ABMEX oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 56. TMEX/ABMEX ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Türkiye mobilya ihracatının küresel mobilya ihracatı (KMEX) içindeki payı (TMEX/KMEX) 2005-2011 dönemi için incelendiğinde, Türkiye mobilya ihracatının 2005 yılında AB mobilya ihracatı içinde payı %0,72 olarak gerçekleşmiştir. 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya dış ticaretindeki artış hızı küresel mobilya dış ticaretindeki artış hızının oldukça üzerinde olduğundan Türkiye mobilya ihracatının küresel mobilya ihracatı içindeki payı inceleme döneminde artarak 2011 yılı itibariyle %1,10’a yükselmiştir. TMEX/ABMEX oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 57. TMEX/KMEX ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 52 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Türkiye mobilya dış ticareti, İhracatın ithalatı karşılama oranı açısından incelendiğinde 2005 yılında bu oranın %183,8 olduğu görülmektedir. Türkiye’de mobilya ticaretinde ihracatın ithalatı karşılama oranı inceleme döneminde oldukça dalgalı ancak ortalamada yatay bir seyir izleyerek 2011 yılında %176,16’ya gerilemiştir. Türkiye için mobilya dış ticaretinde ihracatın ithalatı karşılama oranının (TMEX/TMIMP) inceleme döneminde izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 58. TÜRKİYE MOBİLYA DIŞ TİCARETİNDE İHRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI(2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Türkiye mobilya ihracatı en büyük ihracat ortakları ve diğer ihracat ortağı ülkeler açısından incelendiğinde 2005-2011 dönemi için ilgili ülkelere yapılan mobilya ihracatına ilişkin veriler izleyen tabloda gösterilmektedir: TABLO 29. TÜRKİYE'NİN MOBİLYA İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE VE PAYLARI (2005 2011) 2005 Sıra Ülke 2011 MEX (milyon$) Pay Sıra Ülke 2005 2011 MEX (milyon$) Pay YBBO TBO 1 Almanya 124,0 17,3% 1 Irak 286,5 17,3% 34,3% 485,6% 2 Irak 48,9 6,8% 2 Almanya 168,8 10,2% 5,3% 36,1% 3 Fransa 43,9 6,1% 3 İran 110,8 6,7% 27,5% 329,9% 4 Hollanda 40,4 5,6% 4 Azerbaycan 108,5 6,5% 41,0% 684,7% 5 Yunanistan 35,8 5,0% 5 Fransa 91,4 5,5% 13,0% 108,3% 6 Birleşik Krallık 34,7 4,9% 6 Türkmenistan 76,1 4,6% 49,9% 1034,1% 7 İran 25,8 3,6% 7 Hollanda 56,6 3,4% 5,8% 40,1% 8 ABD 25,6 3,6% 8 Rusya 49,1 3,0% 16,3% 147,0% 9 Romanya 23,1 3,2% 9 Suudi Arabistan 42,6 2,6% 20,7% 209,3% 10 Kıbrıs 22,0 3,1% 10 Birleşik Krallık 40,8 2,5% 2,7% 17,5% - İlk 10 424,2 59,3% - İlk 10 1031,1 62,2% - - - Diğerleri 291,0 40,7% - Diğerleri 627,3 37,8% - - - TMEX 715,2 100,0% - TMEX 1658,4 100,0% - - KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 53 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Türkiye’nin mobilya ihracatı 2005 yılı incelendiğinde 124 dolarlık ihracat büyüklüğü ve %17,3’lük ihracat payı ile Almanya Türkiye’nin en çok mobilya ihraç ettiği ülke olmuştur. Bir başka deyişle 2005 yılında Türkiye mobilya ihracatının yaklaşık beşte biri yalnızca Almanya’ya gerçekleştirilmiştir. Irak 2005 yılında, 48,9 milyon dolarlık mobilya ihracatı ve % 6,8’lik ihracat payı ile Türkiye’nin en çok mobilya ihraç ettiği ikinci ülke olmuştur. Fransa ise Türkiye’den ithal ettiği 43,9 milyon dolarlık mobilya değeri ve % 6,1’lik ihracat payı ile 2005 yılında Türkiye’nin en çok mobilya ihraç ettiği ikinci ülke olmuştur. Bu ülkeleri izleyen Hollanda ve Yunanistan ise sırası ile Türkiye’den yaptıkları 40,4 milyon dolar ve 35,8 milyon dolarlık mobilya ithalatları ve %5,6 ve %5 ihracat payları ile 2005 yılında Türkiye’nin en çok mobilya ihraç ettiği dördüncü ve beşinci ülkeler olmuşlardır. 2005 yılı için Birleşik Krallık, İran, ABD, Romanya ve Kıbrıs Türkiye’den yaptıkları ve 34,7 ve 22 milyon dolar arasında değişen mobilya ithalatları ve %4,9 ile %3,1 arasında değişen ihracat payları ile Türkiye’nin en büyük mobilya ithalatçıları arasında ilk 10’da yer almışlardır. 2005 yılı Türkiye mobilya ihracatı açısından en çok ihracat gerçekleştirilen ilk 10 ülke ve diğer ülkeler anlamında değerlendirildiğinde ilk 10 ülkenin Türkiye mobilya ihracatının % 59,3’ünü diğer ülkelerin mobilya ihracatları toplamının ise Türkiye mobilya ihracatının 40,7’sini oluşturduğu görülmektedir. Bir başka deyişle 2005 yılı itibariyle Türkiye mobilya ihracatının yarıdan fazlasını en çok mobilya ihracatı yaptığı 10 ülkeye gerçekleştirmiştir. 2011 yılı için Türkiye’nin mobilya ihracatı incelendiğinde Irak’ın en çok mobilya ihracatı yapılan ülke olduğu görülmektedir. 2005-2011 döneminde Irak’a yapılan mobilya ihracatı yıllık ortalama %34,3 toplamda ise %485,6 oranında artarak 286,5 milyon dolara yükselmiştir. 2011 yılı itibariyle Irak’a yapılan mobilya ihracatı Türkiye’nin toplam mobilya ihracatının % 17,3’ünü oluşturmaktadır. 2011 yılında Almanya Türkiye’nin en çok mobilya ihraç ettiği ikinci ülke olmuştur. Almanya’ya yapılan mobilya ihracatı inceleme döneminde %36,1 oranında artarak 168,8 milyon dolara yükselmiştir. 2011 yılı itibariyle Almanya’ya yapılan mobilya ihracatı Türkiye’nin toplam mobilya ihracatının % 17,3’ünü oluşturmaktadır İran, 2011 yılında bu ülkeye yapılan 110,8 milyon dolarlık mobilya ihracatı ve %6,7’lik ihracat payı ile en çok mobilya ihracatı yapılan üçüncü ülke olmuştur. 2005-2011 döneminde İran’a yapılan mobilya ihracatı %329,9 oranında artmıştır. Azerbaycan, Türkiye’den yaptığı 108,5 milyon dolarlık mobilya ithalatı ve Türkiye’nin mobilya ihracatındaki %5,5’lik payı ile Türkiye’nin en çok mobilya ihracatı gerçekleştirdiği dördüncü ülke olmuştur. İnceleme döneminde Azerbaycan’a yapılan mobilya ihracatı %684,7 oranında artış göstermiştir. Fransa 2011 yılında Türkiye’nin en çok mobilya ihracatı gerçekleştirdiği beşinci ülke olmuştur. 2005-2011 döneminde Fransa’ya yapılan mobilya ihracatı yıllık ortalama %13 toplamda ise %108,3 oranında artarak 91,4 milyon dolara yükselmiştir. 2011 yılı itibariyle Fransa’ya yapılan mobilya ihracatı Türkiye’nin toplam mobilya ihracatının % 5,5’ini oluşturmaktadır. Türkmenistan, Hollanda, Rusya, Suudi Arabistan ve Birleşik Krallık ise 2011 yılı itibariyle bu ülkelere yapılan ve 76,1 milyon dolar ile 40,8 milyon dolar arasında değişen mobilya ihracatı ve %4,6 ile %2,5 arasında değişen ihracat payları ile Türkiye’nin en çok mobilya ihracatı yaptığı 10 ülke arasında yer almışlardır. 2005-2011 döneminde Türkiye’nin en çok mobilya ihracatı gerçekleştirdiği ilk 10 ülke içinde ihracatın en hızlı arttığı ülke %1034,1 oranı ile Türkmenistan olmuştur. 2011 yılı Türkiye’nin en çok mobilya ihraç ettiği ilk 10 ülke diğer ihracat yapılan ülkeler açısından değerlendirildiğinde, ilk 10 ülkenin Türkiye’nin mobilya ihracatı içindeki paylarının 2005 yılına göre 2,9 puan artarak %62,2’ye yükseldiği, diğer ülkelerin toplam ihracat paylarının ise %37,8’e düştüğü görülmektedir. Bir başka deyişle 2011 yılı itibariyle Türkiye’nin en çok mobilya ihracatı gerçekleştirdiği ilk 10 ülkeye yapılan ihracat, diğer mobilya ihracatı yapılan ülkelere yapılan ihracatın 2005-2011 dönemine ilişkin olarak AB mobilya ihracatı açısından ilk 10 ülke ve diğer 1,65 katı olmuştur. Türkiye’nin mobilya ihracatında ilk 10 sırada yer alan ülkelerin ve diğer ülkelerin Türkiye’nin toplam mobilya ihracatı içindeki payları 2005 ve 2011 yılları için karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur: 54 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi GRAFİK 59. TÜRKİYE'NİN MOBİLYA İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 dönemi için Türkiye’nin mobilya ihracatının 4 haneli GTIP kodları düzeyinde dağılımına ilişkin verileri izleyen tablo ve grafikte ifade edilmiştir: TABLO 30. TÜRKİYE MOBİLYA İHRACATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005 2011) 2005 Sıra GTIP Kodu 2011 MEX (milyon$) Pay Sıra GTIP Kodu 2005 2011 MEX (milyon$) Pay YBBO TBO 1 9403 337,9 47,2% 1 9403 894,5 53,9% 17,6% 164,7% 2 9401 309,3 43,2% 2 9401 632,2 38,1% 12,7% 104,4% 3 9404 59,7 8,4% 3 9404 105,1 6,3% 9,9% 76,0% 4 9402 8,3 1,2% 4 9402 26,6 1,6% 21,5% 222,4% - 9401-9404 100,0% - 9401-9404 100,0% 15,0% 131,9% 715,2 1.658,4 KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. GRAFİK 60. MOBİLYA İHRACATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005;2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 55 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Türkiye mobilya ihracatının ürün grupları bazında dağılımı 2005 yılı için incelendiğinde, ilk sırada “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun yer aldığı görülmektedir. 2005 yılında “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun ihracat değeri 337,9 milyon dolar toplam mobilya ihracatı içindeki payı ise %47,2 olmuştur. 2005 yılındaki 309,3 milyon dolarlık ihracat değeri ve %43,2’lik ihracat payı ile “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ikinci ürün grubu olmuştur. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu 59,7 milyon dolarlık ihracat değeri ve %,8,4’lük’luk ihracat payı ile 2005 yılında Türkiye’nin en çok ihracatını gerçekleştirdiği üçüncü ürün grubu olmuştur. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 8,3 milyon dolarlık ihracat değeri ve %2’lik ihracat payı ile Türkiye mobilya ihracatında en az ihracatı yapılan ürün grubu olmuştur. Türkiye mobilya ihracatının ürün grupları bazında dağılımı 2011 yılı için incelendiğinde ürün gruplarının sıralamasında herhangi bir değişiklik olmadığı görülmektedir. Bu çerçevede, 2011 yılında Türkiye’nin en çok ihracatını yaptığı ürün grupları içinde ilk sırada 2005-2011 döneminde ihracatı %164,7 oranında artarak 2011 yılında 896,5 milyon dolarlık ihracat değerine ulaşan “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” yer almaktadır. “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde ihracatı en hızlı artan ikinci ürün grubu olmuş ve Türkiye mobilya ihracatı içindeki payı %47,2’den’den %553,9’a yükselmiştir. Bir başka deyişle, 2005-2011 döneminde “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun mobilya ihracatı içindeki payı Avrupa’da ve dünyada azalırken Türkiye’de artmıştır. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun ihracatı 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %12,7 toplamda ise %104,4 oranında artarak 2011 yılında 632,2 milyon dolara ulaşmıştır. Bu büyüme oranı ile “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ihracatı en yavaş artan ikinci ürün grubu olmuştur. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ihracatının büyüme oranı tüm ürün gruplarının ortalama büyüme oranının altında kaldığından bu ürün grubunun Türkiye’nin mobilya ihracatı içindeki payında 2005-2001 döneminde 5,1 puan azalarak %38,1’e düşmüştür. “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubun ihracatı 2005-2011 döneminde %76 oranında artarak 2011 yılında 105,1 milyar dolara ulaşmıştır. Bu büyüme oranı ile “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu ihracatı en az artan ürün grubu olmuştur. Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubunun Türkiye’nin toplam mobilya ihracatı içindeki payı 2005-2011 döneminde %8,4’den %6,3’e gerilemiştir. Burada dikkat çekici olan 2005-2011 döneminde Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubunun mobilya ihracatı içindeki payı Avrupa’da ve dünyada artarken Türkiye’de azalmış olmasıdır. “ “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde AB’deki ve küresel eğilimlere paralel olarak ihracatı en hızlı artan ürün grubu olmuştur. Bu çerçevede Türkiye’nin “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ihracatı yıllık ortalama %9,9 ve toplamda ise %222,4 oranında artarak 2011 yılında 26,6 milyon dolar olmuştur. Bu hızlı büyümeye paralel olarak Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun 2005 yılında %1,2 olan Türkiye mobilya ihracatı içindeki payı 2011 yılında %1,6’ya yükselmiştir. 56 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.3.3. Türkiye Mobilya İthalatı 2005 yılında 389 milyon dolar olan Türkiye Mobilya İthalatı (TMIMP) 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %15,86 toplamda ise %141,94 oranında büyüyerek 2011 yılında 941 milyon dolara yükselmiştir. 2005-2011 döneminde Türkiye Mobilya İthalatının izlediği trend izleyen grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 61. TÜRKİYE MOBİLYA İTHALATI (2005 2011;MİLYON $) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya ithalatının büyüme oranı incelendiğinde, mobilya ithalatı büyüme oranının 2006 ve 2007 yıllarında artan bir trend izlediği görülürken 2008 yılından itibaren büyüme oranı azalma eğilimine girmiş ve 2009 yılında Türkiye mobilya ithalatı %-26,88 oranında azalmıştır. Ancak Türkiye mobilya ithalatı 2010 ve 2011 yıllarında tekrar büyüme eğilimine girmiş ve sırası ile %30,10 ve %27,47 oranında büyümüştür. Türkiye mobilya ithalatının inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı %15,86 toplamda ise %141,94 olurken bu büyüme oranı, %32,52 olan AB mobilya ithalatı büyüme oranı ve %36,38 olan küresel mobilya ithalatı büyüme oranın oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. Ayrıca inceleme döneminde Türkiye mobilya ithalatının büyüme oranı %106,24 olan Türkiye toplam ithalatı büyüme oranının da üzerinde olmuştur. Türkiye mobilya ithalatı büyüme oranının 2005-2011 dönemindeki trendi aşağıdaki grafikte sunulmuştur: GRAFİK 62. TÜRKİYE MOBİLYA İTHALATI BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 57 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2005 yılında mobilya ithalatı Türkiye’nin toplam ithalatının %0,33’ünü oluşturmuştur. 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya ithalatının büyüme oranının toplam Türkiye ithalatının büyüme oranın üzerinde gerçekleşmesi sonucunda inceleme döneminde toplam ithalat içinde mobilya ithalatının payı (TMIMP/TTIMP) artmış ve 2011 yılı itibariyle %0,39’a yükselmiştir. 2011 yılında Türkiye’nin mobilya ithalatının toplam ithalat içindeki payı, %0,98 olan AB mobilya ithalatının AB toplam ithalatına oranının ve %0,82 olan küresel mobilya ithalatının küresel toplam ithalata oranının oldukça altındadır. Bir başka deyişle Türkiye’de mobilya ithalatı küresel ortalamadan ve AB ortalamasından daha az önemli bir ithalat kalemi olarak ortaya çıkmaktadır. TMIMP/TTIMP değişkenin 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 63. TMIMP/TTIMP ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Türkiye mobilya ithalatının AB mobilya ithalatı (ABMIMP) içindeki payı (TMIMP/ABMIMP) 2005-2011 dönemi için incelendiğinde, 2005 yılında Türkiye mobilya ithalatının AB mobilya ithalatı içindeki payı %0,84 olarak gerçekleşmiştir. 2005-2011 döneminde Türkiye’nin mobilya ithalatı AB mobilya ithalatından çok daha hızlı arttığından inceleme dönemde Türkiye mobilya ithalatının AB mobilya ithalatı içindeki payı artmış ve 2011 yılında %1,53’e yükselmiştir. TMIMP/ABMIMP oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 64. TMIMP/ABMIMP ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 58 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Türkiye mobilya ithalatının küresel mobilya ithalatı (KMIMP) içindeki payı (TMIMP/KMIMP) 2005-2011 dönemi için incelendiğinde, 2005 yılında Türkiye mobilya ithalatının küresel mobilya ithalatı içinde payı %0,33 olarak gerçekleşmiştir. 2005-2011 döneminde Türkiye mobilya ithalatındaki artış hızı küresel mobilya ithalatındaki artış hızının üzerinde olduğundan Türkiye mobilya ithalatının küresel mobilya ithalatı içindeki payı inceleme döneminde artarak 2011 yılı itibariyle %0,39’a yükselmiştir. TMIMP/KMIMP oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 65. TMIMP/KMIMP ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Türkiye’nin mobilya ithalatı 2005-2011 dönemi için en çok mobilya ithalatı yapılan ilk 10 ülke ve diğer ülkeler açısından incelendiğinde ilgili ülkelerden yapılan mobilya ithalatına ilişkin veriler izleyen tabloda gösterilmektedir: TABLO 31. TÜRKİYE'NİN MOBİLYA İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE VE DİĞER ÜLKELER (2005 2011) 2005 Sıra Ülke 2011 MIMP (milyon$) Pay Sıra Ülke 2005 2011 MIMP (milyon$) Pay YBBO TBO 1 Çin 70,8 18,2% 1 Çin 343,9 36,5% 30,1% 386,0% 2 İtalya 60,0 15,4% 2 İtalya 93,4 9,9% 7,7% 55,8% 3 Almanya 50,6 13,0% 3 Almanya 87,8 9,3% 9,6% 73,6% 4 Fransa 50,0 12,8% 4 Polonya 51,4 5,5% 21,4% 220,4% 5 Birleşik Krallık 24,0 6,2% 5 Fransa 42,5 4,5% -2,7% -15,0% 6 İspanya 16,7 4,3% 6 İspanya 39,8 4,2% 69,7% 2284,3% 7 Polonya 16,1 4,1% 7 Serbest Bölgeler 27,8 3,0% 105,9% 7526,3% 8 ABD 15,3 3,9% 8 Romanya 27,1 2,9% 62,1% 1715,4% 9 Endonezya 12,7 3,3% 9 Birleşik Krallık 22,0 2,3% -1,5% -8,7% 10 Güney Kore 9,0 2,3% 10 Endonezya 21,4 2,3% 9,1% 68,7% - İlk 10 325,1 83,6% - İlk 10 757,2 80,4% - - - Diğerleri 64,0 16,4% - Diğerleri 184,2 19,6% - - - TMIMP 389,1 100,0% - TMIMP 941,4 100,0% - - KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 59 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2005 yılı için Türkiye’nin mobilya ithalatı incelendiğinde 70,8 milyon dolarlık ithalat ve %18,2’lik ithalat payı ile Çin Türkiye’nin en çok mobilya ithal ettiği ülke olmuştur. Bir başka deyişle 2005 yılında Türkiye mobilya ithalatının yaklaşık beşte biri Çin’den yapılmıştır. İtalya 2005 yılında, 60 milyon dolarlık mobilya ithalatı ve % 15,4’lük ithalat payı ile Türkiye’nin en çok mobilya ithal ettiği ikinci ülke olmuştur. Fransa ise Türkiye’ye ihraç ettiği 50,6 milyon dolarlık mobilya ithalat değeri ve Türkiye’nin mobilya ithalatındaki %13’lük payı ile 2005 yılında Türkiye’nin en çok mobilya ihraç ettiği üçüncü ülke olmuştur. Bu ülkeleri izleyen Birleşik Krallık ve İspanya ise Türkiye’ye gerçekleştirdikleri sırası ile 50 milyon dolar ve 24 milyon dolarlık mobilya ithalatları ve %6,2 ve %4,3 ithalat payları ile 2005 yılında Türkiye’nin en çok mobilya ithal ettiği dördüncü ve beşinci ülkeler olmuşlardır. 2005 yılında İspanya, Polonya, ABD, Endonezya ve Güney Kore Türkiye’ye yaptıkları ve 34,7 ve 22 milyon dolar arasında değişen mobilya ihracatları ve %4,3 ile %2,3 arasında değişen ithalat payları ile Türkiye’nin en çok mobilya ithalatı yaptığı ilk 10 ülke arasında yer almışlardır. 2005 yılı Türkiye mobilya ithalatı açısından en çok ithalat yapılan ilk 10 ülke ve diğer ülkeler anlamında değerlendirildiğinde, ilk 10 ülkenin Türkiye mobilya ithalatının % 83,6’sını diğer ülkelerden yapılan mobilya ithalatları toplamının ise Türkiye mobilya ithalatının %16,4’ünü oluşturduğu görülmektedir. Türkiye’nin mobilya ithalatı 2011 yılı için incelendiğinde, 2005 yılında olduğu gibi en çok mobilya ithalatı yapılan ülkenin Çin olduğu görülmektedir. 2005-2011 döneminde Çin’den yapılan mobilya ithalatı yıllık ortalama %30,1 toplamda ise %386 oranında artarak 2011 yılında 343,9 milyon dolara yükselmiştir. 2011 yılı itibariyle Çin’den yapılan mobilya ithalatı Türkiye’nin toplam mobilya ithalatının % 30,1’ini oluşturmaktadır. Bir başka deyişle 2011 yılı itibariyle Türkiye mobilya ithalatının yaklaşık üçte birini Çin’den yapmaktadır. 2011 yılında İtalya, 2005 yılında olduğu gibi Türkiye’nin en çok mobilya ithal ettiği ikinci ülke olmuştur. İtalya’dan yapılan mobilya ithalatı inceleme döneminde %55,8 oranında artarak 93,4 milyon dolara yükselmiştir. 2011 yılı itibariyle İtalya’dan yapılan mobilya ithalatı Türkiye’nin toplam mobilya ithalatının % 9,9’unu oluşturmaktadır. Almanya, 2011 yılında bu ülkeden yapılan 87,8 milyon dolarlık mobilya ithalatı ve %9,3’lük ithalat payı ile en çok mobilya ithalatı yapılan üçüncü ülke olmuştur. 2005-2011 döneminde Almanya’dan yapılan mobilya ithalatı %73,6 oranında artmıştır. Polonya, Türkiye’ye gerçekleştirdiği 108,5 milyon dolarlık mobilya ihracatı ve Türkiye’nin mobilya ithalatındaki %5,5’lik payı ile Türkiye’nin en çok mobilya ithalatı gerçekleştirdiği dördüncü ülke olmuştur. İnceleme döneminde, Polonya’dan yapılan mobilya ithalatı %220,4 oranında artış göstermiştir. Fransa, 2011 yılında Türkiye’nin en çok mobilya ithalatı gerçekleştirdiği beşinci ülke olmuştur. 2005-2011 döneminde Fransa’dan yapılan mobilya ithalatı yıllık ortalama %2,7 toplamda ise %15 oranında azalarak 42,5 milyon dolara düşmüştür. 2011 yılı itibariyle Fransa’dan yapılan mobilya ithalatı Türkiye’nin toplam mobilya ithalatının % 4,5’ini oluşturmaktadır. İspanya, Serbest Bölgeler, Romanya, Birleşik Krallık ve Endonezya bu ülkelerden yapılan ve 39,8 milyon dolar ile 21,4 milyon dolar arasında değişen mobilya ithalatı ve %4,2 ile %2,3 arasında değişen ithalat payları ile Türkiye’nin en çok mobilya ithalatı yaptığı 10 ülke arasında yer almışlardır. 2005-2011 döneminde Türkiye’nin en çok mobilya ithalatı gerçekleştirdiği ilk 10 ülke içinde en hızlı ithalat artışı %7536,3 ile Serbest Bölgeler, %2284,3 ile İspanya ve % 1715,4 ile Romanya’dan yapılan mobilya ithalatında gerçekleşmiştir. 2011 yılı Türkiye’nin en çok mobilya ithal ettiği ilk 10 ülke diğer ithalat yapılan ülkeler açısından değerlendirildiğinde, ilk 10 ülkenin Türkiye’nin mobilya ithalatı içindeki paylarının 2005 yılına göre 3,2 puan azalarak %80,4’e gerilediği, diğer ülkelerin toplam ithalat paylarının ise %19,6’ya yükseldiği görülmektedir. Bir başka deyişle, 2011 yılı itibariyle Türkiye’nin en çok mobilya ithalatı gerçekleştirdiği ilk 10 ülkeye yapılan ithalat, diğer mobilya ithalatı yapılan ülkelere yapılan ithalatın 4,1 katı olmuştur. Türkiye’nin mobilya ithalatında ilk 10 sırada yer alan ülkelerin ve diğer ülkelerin Türkiye’nin toplam mobilya ithalatı içindeki payları 2005 ve 2011 yılları için karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur: 60 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi GRAFİK 66. TÜRKİYE'NİN MOBİLYA İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE, DİĞER ÜLKELER VE PAYLARI (2005,2011) KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 dönemi için Türkiye’nin mobilya ihracatının 4 haneli GTIP kodları düzeyinde dağılımına ilişkin verileri izleyen tablo ve grafikte gösterilmiştir: TABLO 32. TÜRKİYE MOBİLYA İTHALATININ ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA DAĞILIMI (2005 2011) 2005 Sıra GTIP Kodu 2011 MIMP (milyon$) Pay Sıra GTIP Kodu 2005 2011 MIMP (milyon$) Pay YBBO TBO 1 9401 203,0 52,2% 1 9401 465,4 49,4% 14,8% 129,3% 2 9403 139,8 35,9% 2 9403 348,7 37,0% 16,5% 149,5% 3 9402 24,1 6,2% 3 9404 94,9 10,1% 25,7% 294,7% 4 9404 22,3 5,7% 4 9402 32,3 3,4% 6,4% 44,9% - 9401-9404 389,1 100,0% - 9401-9404 941,4 100,0% 15,9% 141,9% KAYNAK: HTTP://WWW.TRADEMAP.ORG VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005 yılı için Türkiye mobilya ithalatının ürün grupları bazında dağılımı incelendiğinde, ilk sırada “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun yer aldığı görülmektedir. 2005 yılında “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun ithalat değeri 203 milyon dolar, toplam mobilya ithalatı içindeki payı ise %52,2 olmuştur. 2005 yılındaki 309,3 milyon dolarlık ithalat değeri ve %43,2’lik ithalat payı ile “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ikinci ürün grubu olmuştur. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 24,1 milyon dolarlık ithalat değeri ve %6,2’lik ithalat payı ile 2005 yılında Türkiye’nin en çok ithalatını gerçekleştirdiği üçüncü ürün grubu olmuştur. 2005 yılındaki 22,3 milyon dolarlık ithalat değeri ve %5,7’lik ithalat payı ile “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu Türkiye’nin en az ithalat gerçekleştirdiği ürün grubu olmuştur. Türkiye mobilya ithalatının ürün grupları bazında dağılımı 2011 yılı için incelendiğinde ürün gruplarının sıralamasında herhangi bir değişiklik olmamıştır. Bu çerçevede, 2011 yılında Türkiye’nin en çok ithalatını yaptığı ürün grupları içinde ilk sırada 2005-2011 döneminde ithalatı %129,3 oranında artarak 2011 yılında 465,4 milyon dolarlık ithalat değerine ulaşan “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” yer almaktadır. “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde ithalatı en hızlı artan üçüncü ürün grubu olmuş ve Türkiye mobilya ithalatı içindeki payı %52,2’den %49,6’ya düşmüştür. “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün 61 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi grubunun ithalatı 2005-2011 döneminde yıllık ortalama %16,5 toplamda ise %149,5 oranında artarak 2011 yılında 348,7 milyon dolara ulaşmıştır. Bu büyüme oranı ile “Oturmaya mahsus mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ithalatı en hızlı artan ikinci ürün grubu olmuştur. “Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ithalatının büyüme oranı tüm ürün gruplarının ortalama büyüme oranının üstünde olduğundan bu ürün grubunun Türkiye’nin mobilya ithalatı içindeki payında 2005-2001 döneminde 1,1 puan artarak %37’ye yükselmiştir. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubun ithalatı 2005-2011 döneminde %294,7 oranında artarak 2011 yılında 105,1 milyar dolara ulaşmıştır. Bu büyüme oranı ile “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu ithalatı en çok artan ürün grubu olmuştur. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubunun Türkiye’nin toplam mobilya ithalatı içindeki payı 2005-2011 döneminde %6,2’den %10,1’e yükselmiştir. “Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları” ürün grubu 2005-2011 döneminde AB’deki ve küresel eğilimlere paralel olarak ithalatı en hızlı artan ürün grubu olmuştur. İnceleme döneminde Türkiye’nin “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu ithalatı yıllık ortalama %6,4 ve toplamda ise %44,9 oranında artarak 2011 yılında 32,3 milyon dolar olmuştur. Bu büyüme oranı “Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya” ürün grubu ithalatı en yavaş artan ürün grubu olmuş ve buna paralel olarak ilgili ürün grubunun 2005 yılında %5,7 olan Türkiye mobilya ithalatı içindeki payı 2011 yılında 3,4’e gerilemiştir. 62 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.4. Samsun Mobilya Dış Ticareti Samsun için toplam mal ve hizmet dış ticareti ile mobilya dış ticaretine ilişkin olarak 2005-2011 dönemi dış ticaret hacmi, ihracat ve ithalat değişkenlerine veriler izleyen tabloda gösterilmiştir 3. Dış Ticaret Hacmi TABLO 33. SAMSUN MOBİLYA DIŞ TİCARETİ (2005 2011) Değişken 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 YBBO TBO SMDTH Değer 1.917 2.670 3.431 15.607 6.519 7.644 6.578 - - - 39,25% 28,50% 354,93% -58,23% 17,27% -13,95% 382.797 505.186 740.325 1.243.850 783.621 887.521 1.387.422 - 31,97% 46,54% 68,01% -37,00% 13,26% 56,33% SMDTH/STDTH 0,50% 0,53% 0,46% 1,25% 0,83% 0,86% 0,47% - - SMTDH/TMTDTH 0,19% 0,22% 0,21% 0,78% 0,39% 0,38% 0,27% - - SMDTD 1.353 1.985 2.692 14.694 5.600 5.580 1.584 - - SMEXP/SMDTH 85,29% 87,17% 89,23% 97,08% 92,95% 86,50% 62,04% - - SMIMP/SMDTH 14,71% 12,83% 10,77% 2,92% 7,05% 13,50% 37,96% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 YBBO TBO 1.635 2.327 3.061 15.151 6.059 6.612 4.081 - - - 42,33% 31,53% 394,94% -60,01% 9,12% -38,29% 118.872 158.329 218.370 459.818 304.163 275.084 441.316 - 33,19% 37,92% 110,57% -33,85% -9,56% 60,43% SMEXP/STEXP 1,38% 1,47% 1,40% 3,29% 1,99% 2,40% 0,92% - - SMEXP/TMEXP 0,24% 0,31% 0,30% 1,15% 0,53% 0,49% 0,26% - - 579,92% 679,69% 828,30% 3319,81% 1319,21% 640,77% 163,42% - - Büyüme* STDTH Değer Büyüme* Değişken SMEXP Değer İhracat Büyüme* STEXP Değer Büyüme* SMEXP/SMIMP Değişken - - 23,94% 262,44% 16,46% 149,54% - - 24,44% 271,25% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 YBBO TBO 282 342 370 456 459 1.032 2.497 - - - 21,43% 7,93% 23,49% 263.925 346.857 521.955 784.032 479.458 612.437 946.107 - 31,42% 50,48% 50,21% -38,85% 27,74% 54,48% SMIMP/STIMP 0,11% 0,10% 0,07% 0,06% 0,10% 0,17% 0,26% - - SMIMP/TMIMP 0,08% 0,07% 0,06% 0,07% 0,09% 0,16% 0,30% - - SMIMP Değer Büyüme* İthalat 22,81% 243,08% STIMP Değer Büyüme* 0,65% 124,67% 141,98% 43,84% 785,53% 23,71% 258,48% KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 3 Samsun için sunulan veriler yorumlanırken, ilgili verilerin yalnızca kanuni merkezi Samsun’da bulunan firmalara ilişkin olduğu dolayısı ile Samsun İlinin dış ticaret verileri olmadığı göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin, buradaki mobilya ithalatı rakamı hukuki merkezi Samsun’da bulunan firmaların yaptığı mobilya ithalatıdır. Yapılan bu mobilya ithalatı Samsun dışında başka bir ilde de satılmış olabileceğinden ya da Samsun’da tüketilen ithal mobilyanın bir kısmının hukuki merkezi Samsun dışında (Örneğin İstanbul’da) bulunan firmalarca ithal edilmiş olabileceğinden Samsun ilinin mobilya ithalat rakamı olarak değerlendirilmemelidir. Benzer biçimde firmalar mobilya üretimlerini Samsun’da gerçekleştirmelerine rağmen ürettikleri mobilyaları kanuni merkezi Samsun dışında (örneğin Trabzon’da) bulunan bir firma üzerinden ihraç etmiş olabileceklerinden burada yer alan mobilya ihracatı rakamı Samsun mobilya sektörünün ihracatı olarak yorumlanmamalıdır. Bu durum diğer mal ve hizmetler için de geçerlidir. 63 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.4.1. Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi 4 2005 yılında 1 milyon 917 dolar olan Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacmi (SMDTH) 2005-2011 döneminde 4 milyon 661 dolarlık artışla 2011 yılında 6 milyon 578 dolara ulaşmıştır. Burada, özellikle 2008 yılında mobilya dış ticaret hacminde yaşanan 12 milyon dolarlık çarpıcı artış ve 2009 yılında yaşanan 9 milyon dolarlık çarpıcı azalış dikkat çekicidir. 20052011 döneminde Samsun Mobilya Dış Ticaret Hacminin izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 67. SAMSUN MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ (2005 2011;BİN $) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 döneminde Samsun mobilya dış ticaret hacminin büyüme oranı incelendiğinde 2006 ve 2007 döneminde hızlı bir büyüme trendi görülürken 2008 yılında mobilya dış ticaret hacminin artış hızının küresel anlamdaki, AB düzeyindeki ve Türkiye’deki eğilimin tersine çarpıcı bir biçimde (%354,93 oranında) büyüdüğü görülmektedir. 2009 yılında ise Samsun mobilya dış ticaret hacminin çarpıcı bir şekilde %58,29 oranında küçüldüğü görülmektedir. Bu önemli küçülmeye karşın Samsun mobilya dış ticaret hacmi 2010 ve 2011 yıllarında tekrar artış eğilimine girmiş ise de Samsun mobilya dış ticareti büyüme oranı azalan bir seyir izlemeye başlamıştır. SMDTH’nin inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı %22,81 ve toplam büyüme oranı ise %243,08 olarak gerçekleşmiştir.. 2005-2011 dönemi için Samsun mobilya dış ticareti büyüme oranı hem %17,59 olan AB mobilya dış ticareti büyüme oranının, hem % 32,68 olan küresel mobilya dış ticareti büyüme oranının hem de % 15,34 olan Türkiye mobilya dış ticareti büyüme oranının oldukça üstünde gerçekleşmiştir. SMDTH büyüme oranının 2005-2011 dönemindeki izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 68. SAMSUN MOBİLYA DIŞ TİCARET HACMİ BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 4 Hukuki merkezi Samsun’da bulunan firmaların gerçekleştirdiği mobilya ithalatı ve ihracatı toplamını ifade etmektedir. 64 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Samsun’da mobilya dış ticaretinin, Samsun Toplam Dış Ticaret Hacmi (STDTH) içindeki payı (SMDTH/STDTH) 2005 yılında %0,50 düzeyinde olup bu oran %0,58 olan Türkiye mobilya dış ticaretinin Türkiye toplam dış ticaretine oranının az da olsa altındadır. Samsun için mobilya dış ticaretinin toplam dış ticaret içindeki payı 2005-2011 döneminde oldukça dalgalı ancak ortalamada artış yönünde bir eğilim izlemesine karşın mobilya dış ticaretinin Samsun toplam dış ticaret içindeki payı 2011 yılında % 0,47’ye düşmüştür. Bir başka deyişle inceleme döneminde Samsun’da toplam dış ticaret hacmi içinde mobilya dış ticaretinin payı azalmıştır. Samsun’un toplam dış ticaret hacmi içinde mobilya dış ticaret hacminin 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 69. SMDTH/STDTH ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Samsun mobilya dış ticaretinin, Türkiye mobilya dış ticareti (TMDTH) içindeki payı (SMDTH/TMDTH) incelendiğinde, 2005 yılında Samsun mobilya dış ticaret hacminin Türkiye mobilya dış ticaret hacminin yalnızca %0,19’unu oluşturduğu görülmektedir. 2005-2011 döneminde Samsun mobilya dış ticaret hacmindeki büyümenin Türkiye mobilya dış ticaretindeki büyümenin üzerinde gerçekleşmesi nedeni ile ilgili dönemde Samsun mobilya dış ticaretinin AB mobilya dış ticareti içindeki payı dalgalı ancak ortalamada artan bir eğilim göstermiştir. Burada özellikle 2008 yılında Samsun’un Türkiye mobilya ihracatı içindeki payının bir önceki yıla göre yaklaşık 4 katına çıkması ve 2011 yılında 2008’e göre oldukça azalması dikkat çekicidir. Yaşanan 2011 yılı itibariyle Samsun mobilya dış ticaretinin Türkiye mobilya dış ticareti içindeki payı %0,27’ye yükselmiştir. SMDTH/SMDTH oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 70. SAMSUN’UN TÜRKİYE MOBİLYA DIŞ TİCARETİNDEKİ PAYI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 65 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Samsun mobilya dış ticaretinin ithalat ve ihracat arasındaki dağılımı incelendiğinde, 2005 yılında ihracatın payının %85,29 ithalatın payının ise %14,71 olduğu görülmektedir. İnceleme döneminde Samsun mobilya dış ticareti içinde mobilya ihracatının payı 23 puan birden azalarak 2011 yılında %62,04’e gerilerken, mobilya ithalatının mobilya dış ticaretindeki payı artarak %37,96’ya yükselmiştir. Samsun mobilya dış ticaretinde mobilya ihracatı ve ithalatının payları 2005 ve 2011 yılları için karşılaştırmalı olarak aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 71. SAMSUN MOBİLYA DIŞ TİCARETİNDE İHRACAT VE İTHALAT ORANLARI (2005,2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 dönemi için Samsun mobilya dış ticaret dengesi (SMDTD) incelendiğinde, 2005 yılında Samsun mobilya dış ticaretinin 1 milyon 353 bin dolar fazla verdiği görülmektedir. Samsun mobilya dış ticaret fazlası inceleme döneminde 2008 yılına kadar artan bir eğilim izlerken 2009-2011 döneminde ise istikrarlı bir azalış trendi izlemiştir. Bu durumun nedeni 2008 yılına kadar ve özellikle 2008 yılında mobilya ihracatının büyüme oranının mobilya ithalatının büyüme oranının üzerinde 2009-2011 döneminde ise altında olmasıdır. Bu eğilim sonucunda, 2011 yılında Samsun mobilya dış ticareti 1 milyon 584 bin dolar fazla vermiştir. Samsun mobilya dış ticaret dengesinin 2005-2011 döneminde izlediği eğilim aşağıdaki yer alan grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 72. SAMSUN MOBİLYA DIŞ TİCARET DENGESİ (2005 2011;MİLYON DOLAR) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 66 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 3.4.2. Samsun Mobilya İhracatı 2005 yılında 1 milyon 635 bin dolar olan Samsun mobilya ihracatı (SMEX) 2005-2011 döneminde 2 milyon 446 bin dolar artışla 2011 yılında 4 milyon 81 bin dolara ulaşmıştır. İnceleme döneminde 2008 yılında mobilya ihracatında yaşanan çarpıcı artış ve 2009’daki çarpıcı azalış dikkat çekicidir. 2005-2011 döneminde Samsun mobilya İhracatının izlediği eğilim aşağıdaki grafikte sunulmuştur: GRAFİK 73. SAMSUN MOBİLYA İHRACATI (2005 2011;MİLYON $) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 döneminde Samsun mobilya ihracatının büyüme oranı incelendiğinde, 2006 ve 2008 yılında yaşanan %394,94’lük çarpıcı büyüme ve 2009 yılında yaşanan %60’lık çarpıcı küçülme dikkat çekmektedir. 2009 yılındaki bu önemli küçülmeye rağmen, Samsun mobilya ihracatı 2010 yılında tekrar büyümüş olsa da 2011 yılında %38,29 oranında azalmıştır. İnceleme döneminde Samsun mobilya ihracatının yıllık ortalama büyüme oranı %16,46 ve toplam büyüme oranı ise %149,54 olmuştur. Bu büyüme oranı yıllık ortalama %15,05 toplamda ise %131,89 olan Türkiye mobilya ihracatı büyüme oranın az da olsa üzerinde, %32,01 olan AB mobilya ihracatı ve %50,7 olan küresel mobilya ihracatı büyüme oranın ise oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. Ancak inceleme döneminde Samsun mobilya ihracatının büyüme oranı %271,25 olan Samsun Toplam İhracatı büyüme oranının oldukça altında kalmıştır. Bir başka deyişle inceleme döneminde mobilya ihracatının Samsun ihracatındaki önemi azalmıştır. Samsun mobilya ihracatı büyüme oranın 2005-2011 dönemindeki trendi aşağıdaki grafikte sunulmuştur: GRAFİK 74. SAMSUN MOBİLYA İHRACATI BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 67 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2005 yılında Samsun’un toplam ihracatının %1,38’i mobilya ihracatından oluşmuştur. Ancak, 2005-2011 döneminde Samsun mobilya ihracatının büyüme oranının toplam Samsun ihracatının büyüme oranın altında gerçekleşmesi sonucu Samsun’da mobilya ihracatının toplam ihracat içindeki payı azalmış ve 2011 yılı itibariyle %0,92 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran 2011 yılında %0,84 olan küresel mobilya ihracatının küresel toplam ihracata oranının üzerinde ancak %1,11 olan AB ve ihracatının AB toplam ihracatına oranının ve %1,34 olan Türkiye mobilya ihracatının Türkiye toplam ihracatına oranının altındadır. Bir başka deyişle Samsun’da mobilya ihracatı AB ve Türkiye ortalamasına göre daha az önemli bir ihracat kalemi olarak ortaya çıkmaktadır. SMEX/STEX değişkenin 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 75. SAMSUN İHRACATINDA MOBİLYA SEKTÖRÜNÜN PAYI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 2005-2011 dönemi için Samsun mobilya ihracatının Türkiye mobilya ihracatı (TMEX) içindeki payı (SMEX/TMEX) incelendiğinde, 2005 yılında Samsun mobilya ihracatının Türkiye mobilya ihracatı içinde payının %0,24 olduğu görülmektedir. 2005-2011 döneminde Samsun mobilya dış ticaretindeki büyüme oranının Türkiye mobilya dış ticaretindeki büyüme oranının az da olsa üzerinde olması sonucu inceleme dönemde Samsun mobilya ihracatının Türkiye mobilya ihracatı içindeki payı artmış ve 2011 yılı itibariyle %0,26 olarak gerçekleşmiştir. Ancak, son 3 yıldır Samsun mobilya ihracatının Türkiye mobilya ihracatı içinde payının istikrarlı ve hızlı biçimde azaldığı gözden kaçırılmamalıdır. SMEX/TMEX oranının 20052011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 76. TÜRKİYE MOBİLYA İHRACATINDA SAMSUN'UN PAYI KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 68 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Samsun mobilya dış ticareti, ihracatın ithalatı karşılama oranı açısından incelendiğinde 2005 yılında bu oranın %579,92 olduğu görülmektedir. Bir başka deyişle 2005 yılında Samsun’da mobilya ihracatı mobilya ithalatının yaklaşık 6 katı olarak gerçekleşmiştir. Samsun’da mobilya ticaretinde ihracatın ithalatı karşılama oranı inceleme döneminde 2005-2008 döneminde istikrarlı bir biçimde artış eğilimi göstererek 2008 yılında %3319,81’e ulaşmış bir başka deyişle 2008 yılında Samsun’da mobilya ithalatının yaklaşık 34 katı kadar mobilya ihracatı gerçekleştirilmiştir. Ancak bu eğilim 2008 yılından sonra tersine dönmüş ve Samsun için mobilya dış ticaretinde ihracatın ithalatı karşılama oranı hızlı bir biçimde azalarak %163,42 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran mobilya dış ticaretinin sürdürülebilirliği anlamında oldukça tatmin edici olsa da son 3 yıldır yaşanan hızlı düşüş gözden kaçırılmaması gereken bir nokta olarak öne çıkmaktadır. Samsun için mobilya dış ticaretinde ihracatın ithalatı karşılama oranının (SMEX/SMIMP) inceleme döneminde izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 77. SAMSUN MOBİLYA DIŞ TİCARETİNDE İHRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI(2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 3.4.3. Samsun Mobilya İthalatı 2005 yılında 282 bin dolar olan Samsun Mobilya İthalatı (SMIMP), 2005-2011 döneminde 2 milyon 215 bin dolar artarak 2011 yılında 2 milyon 497 bin dolara yükselmiştir. 2005-2011 döneminde Samsun Mobilya İthalatının izlediği sürekli artış yönündeki eğilim aşağıda yer alan grafikte gösterilmektedir: GRAFİK 78. SAMSUN MOBİLYA İTHALATI (2005 2011;BİN $) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 69 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 2005-2011 döneminde Samsun mobilya ithalatının büyüme oranı incelendiğinde, mobilya ithalatı büyüme oranının 2005-2009 döneminde dalgalı ve yatay bir eğilim izlediği görülürken 2010 yılından itibaren ithalatın büyüme oranı hızlı bir artış eğilimine girdiği görülmektedir. Samsun mobilya ithalatının inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı 43,84 toplam büyüme oranı ise %785,53 olmuş; bir başka deyişle inceleme döneminde Samsun’da mobilya ithalatı yaklaşık 7 kat artmıştır. Bu büyüme oranı, %141,94 olan Türkiye mobilya ithalatı büyüme oranı, %36,38 olan küresel mobilya ithalatı büyüme oranı ve %32,52 olan AB mobilya ithalatı büyüme oranın oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. Ayrıca inceleme döneminde Samsun mobilya ithalatının büyüme oranı %258,48 olan Samsun toplam ithalatı büyüme oranının da oldukça üzerinde olmuştur. Samsun mobilya ithalatı büyüme oranının 2005-2011 dönemindeki trendi aşağıdaki grafikte sunulmuştur: GRAFİK 79. SAMSUN MOBİLYA İTHALATI BÜYÜME ORANI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. Mobilya ithalatı 2005 yılında Samsun’un toplam ithalatının %0,11’ini oluşturmuştur. 2005-2011 döneminde Samsun mobilya ithalatının büyüme oranının toplam Samsun ithalatının büyüme oranın oldukça üzerinde gerçekleşmesi sonucunda inceleme döneminde mobilya ithalatının toplam ithalat içindeki payı (SMIMP/STIMP) artmış ve 2011 yılı itibariyle %0,26’ya yükselmiştir. 2011 yılında Samsun’un mobilya ithalatının toplam ithalat içindeki payı, %0,39 olan Türkiye mobilya ithalatının Türkiye toplam ithalatına oranının, %0,82 olan küresel mobilya ithalatının küresel toplam ithalata oranının ve %0,98 olan AB mobilya ithalatının AB toplam ithalatına oranının oldukça altındadır. Bir başka deyişle Samsun’da mobilya ithalatı Türkiye ortalamasına, küresel ortalamaya ve AB ortalamasına göre daha az önemli bir ithalat kalemi olarak ortaya çıkmaktadır. SMIMP/STIMP değişkenin 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 80. SAMSUN İTHALATINDA MOBİLYA İTHALATININ PAYI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 70 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Samsun mobilya ithalatının Türkiye mobilya ithalatı (TMIMP) içindeki payı (SMIMP/TMIMP) 2005-2011 dönemi için incelendiğinde, 2005 yılında Türkiye mobilya ithalatının %0,08’ini Samsun mobilya ithalatının oluşturduğu görülmektedir. 2005-2011 döneminde Samsun mobilya ithalatının büyüme oranının Türkiye mobilya ithalatının büyüme oranın oldukça üzerinde gerçekleşmesi sonucunda inceleme döneminde Samsun mobilya ithalatının Türkiye mobilya ithalatı içindeki payı artmış ve 2011 yılı itibariyle %0,30’a yükselmiştir. SMIMP/TMIMP oranının 2005-2011 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir: GRAFİK 81. TÜRKİYE MOBİLYA İTHALATINDA SAMSUN'UN PAYI (2005 2011;%) KAYNAK: HTTP://WWW.TUIK.GOV.TR VERİLERİNDEN HAREKETLE HAZIRLANMIŞTIR. 71 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 4. SAMSUN MOBİLYA SEKTÖRÜ DEĞER ZİNCİRİ ANALİZİ Toplam kalite yönetiminde tedarikçilerle işbirliği temel unsurlar arasında yer almakta ve değer zincirinin tedarikçilerle başladığı kabul edilmektedir. Yalın üretimde, yan sanayilerin de tedarikte bulundukları ana sanayilere uyumlu ve bir o kadar da hızlı üretim yapmaları gerekmektedir. Artık büyük fırsatlar firma sınırlarının dışında yer almaktadır. Malzemelerin kimin tarafından ve nasıl tasarlandığı, nasıl depolandığı, hangi hammaddelerden üretildiği, nereden sağlandığı, nerede işlenip, dönüştürüldüğü, hangi dağıtım kanallarının kullanıldığı, tedarikçi ve müşterilerle güçlü bir ilişkinin nasıl kurulduğu, son tüketiciden bilginin nasıl elde edildiği, hangi tedarik zinciri yapısının kullanıldığı, bilgi akışı ve sistemlerin nasıl koordine edildiği ve bütünsel performansın optimizasyonu için tedarik zinciri üyeleri arasında uygulanan teşvik sisteminin nasıl geliştirildiği kritik sorulardır. Bu soruların önemli bölümü değer zinciri analizi ile kolay anlaşılabilir hale gelebilir. Değer zinciri, esasen rekabet üstünlüğünün gelişimini incelemeye yönelik sistematik bir yöntemdir. Bu itibarla model, bir kuruluşun ana yetkinlik alanlarının tanımlanması ve rekabet üstünlüğü kazanmada etkili olan operasyonların tespitinde yararlı bir analiz aracı olarak kullanılmaktadır. Rekabet üstünlüğünü bir kuruluşa genel olarak bakarak anlamak mümkün değildir. Rekabet üstünlüğü kuruluşun tasarım, üretim, pazarlama, teslimat ve ürün destek hizmetleri gibi gerçekleştirmekte olduğu farklı operasyondan kaynaklanmaktadır. Rekabet üstünlüğünü kazandıran operasyonları daha iyi anlayabilmek için, öncelikle genel kapsamı ile değer zincirinden başlamak ve daha sonra o kuruluşa özgü uygun operasyonları tespit etmek gerekmektedir. Bir örgütün (kuruluşun) rekabet üstünlüğü, değer zincirinde yer alan önemli operasyonları rakiplerinden daha iyi yapma becerisinden kaynaklanmaktadır. Rekabet üstünlüğü; kuruluşun değer oluşturan fonksiyonlarını rakiplerinden daha ucuz maliyet ile yapmasına ya da ürünlerinin kalite ve işlevlerini farklılaştırarak yüksek bir fiyat ile piyasaya sunmasına bağlıdır. Dolayısıyla, rakiplerden farklılıklar kuruluşa rekabet avantajı sağlar. Değer zinciri analizi, kuruluşun temel amacının kar elde etmek olduğu varsayımı üzerine kurulmuştur. Değer, müşterilerin kuruluşun ürün ve hizmetlerine ödemeyi kabul ettikleri fiyatlar ile rakiplere kıyasla içsel ve ayrıcalıklı üstünlüklerle ölçülür. Değer Zinciri Analizi: Temel hammaddeden (çoğu zaman fikir ve tasarım aşamasından) başlayan ve distribütörlerin müşterilere son ürünü teslimi ile (geri dönüşüm dahil) biten değer yaratan birbirine bağlı etkinlikler setinin detaylı incelenmesidir. Değer Zinciri Analizi, kuruluşun operasyonlarını stratejik öneme sahip operasyonlar olarak ayrıştırma ve bu operasyonların maliyet ve değer üzerindeki etkilerini anlama yöntemidir. Değer zinciri ana eylemler bazında şu sırayı izler: - Fikir, tasarım ve hammaddeyle başlar, üretim ve pazarlama, satış ve dağıtım ile devam eder, en son aşamada kullanıcıya ulaşır ve geri dönüşüme gider. - Satın alma, insan kaynakları, ARGE, finans vb. destek aktiviteleri de ana aktivitelere girdi sağlar ve onların daha etkili ve verimli olmasını sağlar. Bu faaliyetlerin her biri farklı maliyetlere sahip olur. - Bu faaliyetlerin iyi şekilde yapılması o kuruluşun ürün veya hizmetlerinin değerini artırır. Ayrıca bunların başarılı biçimde yapılması rekabet üstünlüğü için gereklidir. Değer zincirindeki stratejik operasyonların tam olarak belirlenmesinin ardından ihtiyaç duyulan bu operasyonlar arasındaki bağlantıların ve ilişkilerin tanımlanmasıdır. Bağlantının varlığı, bir operasyonun performansının veya maliyetinin bir diğerini etkilemesi durumunda ortaya çıkmaktadır. Birincil ve destekleyici faaliyetler arasında bağlantıların olması da mümkündür. Buna göre rekabet üstünlüğü bağlantılı operasyonları koordine etme ve en iyi (optimum) düzeyde yönetme yeteneğinden kaynaklanmaktadır. Değer zinciri operasyonları tek başlarına rekabet üstünlüğü sağlamakla birlikte, değer zincirindeki bağlantıların da rekabet üstünlüğü üzerinde etkileri olduğu bilinmektedir. Ancak bu etkiler çoğu zaman göz ardı edilmek- 72 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi tedir. Bağlantıların kullanılması optimizasyon ve koordinasyona imkan sağlayan bilgi akışı ile mümkün olabilmektedir. Bağlantılar sadece bir kuruluşun değer zinciri içerisinde yer almamakta, tedarikçilerin ve kanalların (dikey bağlantılar) değer zincirleri ile kuruluşların değer zinciri arasında da ortaya çıkabilmekte ve böylece rekabet gücünü destekleyen ek fırsatlar sunabilmektedir. Değer zinciri yaklaşımı söz konusu dikey bağlantıların rollerine dikkat çekerek, bir kuruluşun entegrasyonunun doğurduğu potansiyel faydaları daha net olarak tespit edebilmesine imkân tanımaktadır. Değer operasyonları arasındaki bağlantılar dört ana nedenden kaynaklanmaktadır: i. Aynı fonksiyonun başka şekillerde uygulanması, ii. Dolaylı operasyonlarda çaba gösterilerek geliştirilen doğrudan operasyonlarının maliyetleri ve performansları, iii. Kuruluş içerisindeki operasyonların sahada servise bir ürünü tanıtma ve anlatma ihtiyacını ortadan kaldırması ve iv. Farklı şekillerde uygulanan kalite fonksiyonları Bağlantıların tanımlanması ise, her değer operasyonunun başkaları üzerindeki etkilerini ve kendisini etkileyen diğer operasyonlar arasındaki ilişkiyi detaylı bir şekilde inceleme sürecidir. Bu çerçevede Samsun Mobilya Sektörünün seçilmiş firmalar için değer zinciri haritası ve seçilmiş ürünler için değer zinciri analizi izleyen kısımda yer almaktadır. 4.1. Samsun Mobilya Sektörü Ekosistemi ve Değer Zinciri Haritası Samsun’da 1.000 ‘e yakın mobilya üreticisi bulunmaktadır. Sektör çok sayıda firmadan oluştuğundan sektörün değer zinciri analizi için mobilya sektörünü en iyi şekilde temsil edebilecek olan on dört firma belirlenerek ilgili firmalarla birebir görüşmeler gerçekleştirilmiştir. İlgili firmalardan elde edilen kapsamlı veriler çerçevesinde oluşturulan Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri Haritası izleyen kısımda sunulmuştur: 73 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 74 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Altyapı Uzmanları Danışmanlık Hizmetleri • Enerji Tedarikçileri Elektrik Doğalgaz Yakıt Menteşeler Minifixler Tekerlekler Kulplar Bağlantı Elemanları Çekmece Rayları Diğer Aksesuarlar Aksesuar/Aksam Tedarikçileri Zımbalar, Çiviler, Vidalar Tutkallar Dikiş İplikleri Boyalar Vernikler Tinerler Yardımcı Malzeme Tedarikçileri • Diğer Birincil Malzemeler Sünger Demir Profil Piston ve Amortisör Mekanizmalar Camlar Ambalaj Malzemeleri • Döşeme Malzemeleri Deri Suni Deri Dokuma Kumaş Teflon Kumaş • Ahşap Malzemeleri Yonga Levhalar Keresteler Ağaç İskeletler Sunta Suntalam Kontraplak Birincil Hammadde Yarımamul Tedarikçileri Hammadde Tedarikçileri Yarı Mamul Tedarikçileri Yardımcı Malzeme Tedarikçileri Sektör Uzmanları Süreç Tasarımı Endüstriyel Tasarımcılar Ana Firmalar Tasarımcılar Finansal Aracılar Kurumlar Mühendislik Hizmetleri Yedek Parça Tedarikçileri İnşaat Hizmetleri Orta Ölçekli: 2 Toptan Perakende Hane Halkı Firmalar Dış Pazar İç Pazar Nihai Kullanıcılar • Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği • Türkiye Mobilya Sanayicileri Derneği • Mobilya Sanayi İşadamları Derneği • Mobilya Sanayicileri İthalat ve İhracat Derneği • Mobilya Aksesuarı Sanayicileri Derneği • Samsun Mobilya İmalatçıları ve İthalatçıları Derneği Acenteler Komisyoncular ve Tüccarlar İthalatçı / İhracatçı Toptan Satış Mağazaları Yapı Marketler Iskonto / Çeşit & Tek Fiyat Mağazaları Depo Kulüpler Kataloglar, İnternet, Perakendeciler, Televizyon ve Radyo Üretici Web Sitesi Üretici Markalı Mağaza Mağazalar Perakende Doğrudan Mobilya Mağazaları Aracılar Dağıtım Kanalları Yerli Rakipler Küresel Üreticiler Aracılar Dağıtım Kanalları • Ekomoni Bakanlığı • Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı • Ulaştırma Bakanlığı • KOBİ Geliştirme ve Destekleme Organizasyonları • Türk Eximbank • Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği Lojistik Hizmetleri (Nakliye, Depolama vb.) Ciro: 24.000.000 TL Kar Marjı: %20 Çalışan Sayısı: 210 Bakım/Onarım Hizmetleri Ciro: 18.750.000 TL Kar Marjı: %16 Çalışan Sayısı: 328 Ciro: 1.200.000 TL Kar Marjı: %12 Çalışan Sayısı: 10 Makine/Ekipman Tedarikçileri Küçük Ölçekli: 10 Yerel Mobilya Üreticileri / Bütünleştiricileri Yerel Mobilya Üreticileri / Bütünleştiricileri -Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Bölgesel Kalkınma • Dış Ticaret Mevzuatı • 3624 Sayılı Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdari Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanun • 5449 Sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun Mikro Ölçekli: 2 Fabrika /Atölye Kurulum Hizmetleri Takıp/Kalıp/Aparat Üreticileri Aracılar KOBİ Geliştirme -KOSGEB Samsun Hizmet Merkezi Müdürlüğü • 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu • 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu • 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu • 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu • 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu Aksesuar/Aksam Tedarikçileri Araştırma ve Geliştirme -Ondokuz Mayıs Üniversitesi TEKMER -Ondokuz Mayıs Üniversitesi USİGEM • Türkiye Cumhuriyeti Anayasası • 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu • 6098 Sayılı Borçlar Kanunu • 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu • 2872 Sayılı Çevre Kanunu • 4857Sayılı İş Kanunu • 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu Değer Zincirinin Temel Oyuncuları İkincil Paydaşlar Kuruluşlar, İlgili Kurum ve Yasal Düzenlemeler, SAMSUN MOBİLYA SEKTÖRÜ EKOSİSTEMİ VE DEĞER ZİNCİRİ HARİTASI ŞEKİL 1. SAMSUN MOBİLYA SEKTÖRÜ EKOSİSTEMİ VE DEĞER ZİNCİRİ HARİTASI Geri Dönüşüm Yukarıda yer alan ve seçilmiş firmalar için geliştirilmiş olan Samsun Mobilya Sektörü Ekosistem ve Değer Zinciri Haritasında da görüldüğü gibi, ikisi mikro ölçekli, onu küçük ölçekli ve ikisi orta ölçekli olmak üzere toplam on dört üretici/bütünleştirici firma 44 milyon 350 bin liralık üretim yapmaktadır. Samsun Mobilya Sektörü Örnek Ekosistem ve Değer Zinciri Haritasında yer alan üretici/bütünleştirici firmalar toplamda 546 kişiyi istihdam etmektedirler. Samsun Mobilya Sektörü Örnek Ekosistem ve Değer Zinciri Haritası daha detaylı incelendiğinde ciroları toplamı 1 milyon 200 bin lira olan iki mikro ölçekli firmanın 18 kişiyi iştiham ettiği ve ilgili firmaların ortalama kar oranı %12 olduğu görülmektedir. Küçük ölçekli on firma ise 328 kişiyi istihdam ederek 18 milyon 750 bin TL ciro elde etmektedir. Küçük ölçekli firmaların ortalama kar oranı %16 düzeyindedir. Orta ölçekli iki mobilya üreticisinin kar oranı ise %20 düzeyindedir. Orta ölçekli iki mobilya üreticisi 210 kişiyi istihdam ederken 2012 yılı itibariyle bu firmaların toplam cirosu 24 milyon lira düzeyinde gerçekleşmiştir. Samsun mobilya sektörü değer zincirinin daha net ve ayrıntılı bir biçimde anlaşılması için seçilmiş ürünler bazında gerçekleştirilen Pareto analizi izleyen kısımda yer almaktadır. 4.2. Samsun Mobilya Sektörü Seçilmiş Ürünler İçin Pareto Analizi 5 Samsun mobilya sektörü, ürün gamı açısından incelendiğinde sektörde yer alan firmaları en genel anlamda ofis mobilyası üreten firmalar ve ev mobilyası üreten firmalar olarak iki gruba ayırmak mümkündür. Bu çerçevede Pareto analizi yapılacak ürünler olarak ofis mobilyaları için ilgili ürün grubunda en yoğun satış hacmine sahip olan ürünlerden bir tanesi olan büro koltuğu ve ev mobilyaları için yine ilgili ürün grubunda en yoğun satış hacmine sahip olan ürünlerden olan salon takımı üçlü koltuğu örnek ürünler olarak belirlenmiştir. 4.2.1. Deri Ofis Koltuğu Pareto Analizi Ofis koltuğunun mobilya perakendecilerine satış kanalı için yapılan değer zinciri analizi verileri çerçevesinde, toptancı kar marjları ve iç nakliye maliyeti hariç birincil girdilerin toplam maliyetinin perakende satış fiyatının %33,11’ini oluşturduğu görülmektedir. Birincil girdiler için toptancı kar marjları ise perakende satış fiyatının %5,20’sini oluşturmaktadır. Toptancı kar marjları ve iç nakliye maliyetleri hariç yardımcı malzemeler perakende satış fiyatının %3,74’ü düzeyindedir. Yardımcı malzeme toptancılarının kar marjları toplamı perakende fiyatının %0,69’unu oluştururken perakende satış fiyatı içinde birincil girdi ve yardımcı malzemelerin nakliye maliyeti %0,87’dir. Satış ve Dağıtım maliyetleri dışındaki diğer giderler perakende fiyatının %3,02’si düzeyinde iken satış ve dağıtım maliyetlerinin perakende satış fiyatı içindeki payı %5,07’dir. Üretim/bütünleştirme aşamasında yaratılan katma değer ise perakende satış fiyatının 22,58’ini oluşturmaktadır. Ofis koltuğu için üretici/bütünleştirici kar marjının perakende satış fiyatı içindeki payı %15,36 düzeyinde iken, mobilya perakendecisinin kar marjı ise %10,36’dır. Bu çerçevede ofis koltuğu için Pareto analizi bulguları izleyen kısımda sunulmuştur: 5 Pareto analizi tablosunda yer alan TR ifadesi ilgili değerin Türkiye’de (Samsun hariç), S ifadesi ilgili değerin Samsun’da ve TR=X/S=Y ifadesi ise ilgili değerin %X’inin Türkiye’de (Samsun hariç) %Y’sinin ise Samsun’da yaratıldığını ifade etmektedir. 75 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 76 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Değer Kaynağı TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR S TR TR S TR TR S S S S S S S S S S S S S TR=60/S=40 S TR=80/S=20 Zincir Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Talep Talep Talep Talep Birim Değer 21,8 0,5 3,4 16,6 0,2 4,2 45,4 1,4 5,8 42,8 0,9 6,5 22,4 0,6 3,4 0,5 0,0 0,1 0,7 0,0 0,1 15,7 0,3 2,9 30,4 34,1 14,3 6,7 6,3 4,7 5,1 3,7 4,2 3,2 2,5 2,5 20,3 69,1 46,6 Değer Zinciri Elemanı Kontraplak (İstanbul) İç Nakliye Marj 1 (Kontraplak Toptancı) Sünger (Ankara) İç Nakliye Marj 2 (Sünger Toptancı) Metal Ayak ve Kollar (Konya) İç Nakliye Marj 3 (Metal Toptancı) Suni Deri (İstanbul) İç Nakliye Marj 4 (Suni Deri Toptancı) Amortisör Mekanizması (İstanbul) İç Nakliye Marj 5 (Amortisör Toptancı) Tutkal İç Nakliye Marj 6 (Tutkal Toptancı) Dikiş İpliği İç Nakliye Marj 7 (İplik Toptancı) Metal Boyası İç Nakliye Marj 8 (Boya Toptancı) Sünger kaplama Deri Dikimi Boyama Ayak ve Kol Montajı Piston Montajı Gövde Birleştirme Ambalaj Enerji Genel Yönetim Giderleri Amortisman Finansman İç Nakliye Pazarlama Üretici Marjı Perakendeci Marjı Değer Tipi Birincil Girdi 1 Birincil Girdi 1 Birincil Girdi 1 Birincil Girdi 2 Birincil Girdi 2 Birincil Girdi 2 Birincil Girdi 3 Birincil Girdi 3 Birincil Girdi 3 Birincil Girdi 4 Birincil Girdi 4 Birincil Girdi 4 Birincil Girdi 5 Birincil Girdi 5 Birincil Girdi 5 Yardımcı Malzeme 1 Yardımcı Malzeme 1 Yardımcı Malzeme 1 Yardımcı Malzeme 2 Yardımcı Malzeme 2 Yardımcı Malzeme 2 Yardımcı Malzeme 3 Yardımcı Malzeme 3 Yardımcı Malzeme 3 Üretim/Montaj Aşaması 1 Üretim/Montaj Aşaması 2 Üretim/Montaj Aşaması 3 Üretim/Montaj Aşaması 4 Üretim/Montaj Aşaması 5 Üretim/Montaj Aşaması 6 Diğer Giderler 1 Diğer Giderler 2 Diğer Giderler 3 Diğer Giderler 4 Diğer Giderler 5 İç Nakliye Pazarlama Üretici Marjı Perakendeci Marjı Değer Tipi Detayı Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün 21,8 22,3 25,7 42,3 42,5 46,8 92,2 93,5 99,4 142,2 143,0 149,6 172,0 172,5 176,0 176,4 176,4 176,5 177,2 177,2 177,4 193,1 193,4 196,3 226,7 260,8 275,1 281,8 288,1 292,8 297,9 301,6 305,8 309,0 311,5 314,0 334,3 403,4 450,0 Birikimli Birim Değer 4,84% 0,12% 0,74% 3,69% 0,06% 0,94% 10,09% 0,30% 1,30% 9,51% 0,19% 1,46% 4,98% 0,12% 0,77% 0,10% 0,00% 0,02% 0,16% 0,00% 0,03% 3,49% 0,07% 0,64% 6,76% 7,58% 3,18% 1,49% 1,40% 1,04% 1,13% 0,82% 0,93% 0,71% 0,56% 0,56% 4,51% 15,36% 10,36% 4,84% 4,97% 5,71% 9,40% 9,45% 10,39% 20,48% 20,78% 22,08% 31,59% 31,78% 33,24% 38,22% 38,34% 39,11% 39,21% 39,21% 39,22% 39,38% 39,38% 39,41% 42,90% 42,97% 43,61% 50,37% 57,95% 61,12% 62,61% 64,01% 65,06% 66,19% 67,01% 67,95% 68,66% 69,21% 69,77% 74,28% 89,64% 100,00% Perakende Fiyat Perakende Fiyat İçindeki Birikimli İçindeki Alt Pay (%) Birim Payı (%) TABLO 34. BÜRO KOLTUĞU (MOBİLYA PERAKENDECİSİNE SATIŞ KANALI) DEĞER ZİNCİRİ PARETO ANALİZİ TABLOSU 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 Satış Hacmi 54.500 1.363 8.379 41.500 623 10.531 113.500 3.405 14.613 107.000 2.140 16.371 56.000 1.400 8.610 1.125 28 173 1.750 44 359 39.250 785 7.206 76.000 85.250 35.750 16.750 15.750 11.750 12.750 9.250 10.500 8.000 6.250 6.250 50.750 172.750 116.600 Artım Değeri 54.500 55.863 64.242 105.742 106.364 116.895 230.395 233.800 248.413 355.413 357.553 373.924 429.924 431.324 439.934 441.059 441.087 441.260 443.010 443.054 443.413 482.663 483.448 490.654 566.654 651.904 687.654 704.404 720.154 731.904 744.654 753.904 764.404 772.404 778.654 784.904 835.654 1.008.404 1.125.000 Toplam Değer Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 77 KAYNAK: ALAN ARAŞTIRMALARINDAN ELDE EDİLEN FİRMA VERİLERİ ŞEKİL 2. BÜRO KOLTUĞU (MOBİLYA PERAKENDECİSİNE SATIŞ KANALI) DEĞER ZİNCİRİ PARETO ANALİZİ GRAFİĞİ Türkiye (Samsun Hariç) Samsun TABLO 35. BÜRO KOLTUĞU (MOBİLYA PERAKENDECİSİNE SATIŞ KANALI) KATMA DEĞER DAĞILIMI Birim Katma Değer Dağılımı Katma Değer Artım Dağılımı Katma Değer Dökümü (%) 3,10 30,40 34,10 14,30 6,70 6,30 4,70 5,10 3,70 4,20 3,20 2,50 2,50 69,10 8,12 7,00 244,99 21,80 16,60 45,40 42,80 22,40 15,70 0,45 0,70 3,91 23,40 12,18 39,64 450,00 7.738,02 76.000,00 85.250,00 35.750,00 16.750,00 15.750,00 11.750,00 12.750,00 9.250,00 10.500,00 8.000,00 6.250,00 6.250,00 172.750,00 20.300,00 17.489,25 612.471,75 54.500,00 41.500,00 113.500,00 107.000,00 56.000,00 39.250,00 1.125,00 1.750,00 9.786,88 58.504,13 30.450,00 99.105,75 1.125.000,00 1,51% 14,83% 16,63% 6,98% 3,27% 3,07% 2,29% 2,49% 1,80% 2,05% 1,56% 1,22% 1,22% 33,71% 3,96% 3,41% 54,44% 8,90% 6,78% 18,53% 17,47% 9,14% 6,41% 0,18% 0,29% 1,60% 9,55% 4,97% 16,18% 100,00% Yardımcı Malzeme Marjlar Toplamı Sünger Kaplama Deri Kaplama Boyama Ayak ve Kol Montajı Piston Montajı Gövde Birleştirme Ambalaj Enerji Genel Yönetim Giderleri Amortisman Finansman İç Nakliye Üretici Marjı Pazarlama Perakendeci Marjı Türkiye Toplamı Kontrplak Sünger Metal Ayak ve Kollar Suni Deri Amortisör Mekanizması Boya Tutkal Dikiş İpliği İç Nakliye (tr) Birincil Girdi Marjlar Toplamı Pazarlama Perakendeci Marjı Genel Toplam KAYNAK: ALAN ARAŞTIRMALARINDAN ELDE EDİLEN FİRMA VERİLERİ Büro koltuğunun birincil girdileri kontrplak, sünger, metal ayak ve kollar, suni deri ve amortisör mekanizmasından oluşmakta ve bu girdiler genel olarak Samsun dışındaki firmalardan temin edilmektedir. Boya, tutkal ve dikiş ipliği ofis koltuğu üretiminde kullanılan temel yardımcı malzemelerdir ve bu malzemeler genel itibari ile Samsundaki toptancı firmalardan temin edilmektedir. Gerek birincil girdiler gerekse yardımcı malzemelerin iç nakliyesi Samsun dışındaki lojistik firmalarınca gerçekleştirilirken, nihai ürün nakliyesini Samsun lojistik firmaları gerçekleştirmektedir. Üretilen ofis koltuklarının yaklaşık %20’si Samsundaki mobilya perakendecilerine satılmakta geriye kalan %80’i ise Samsun dışındaki mobilya perakendecilerine satılmaktadır. Büro koltuğu için yapılan Pareto analizi verileri yaratılan katma değerin Samsun ve Samsun dışındaki dağılımı açısından incelendiğinde, perakende satış fiyatı 450 TL olan büro koltuğu için yaratılan katma değerin 244,99 TL’lik (%54,44) kısmının Samsun dışında 205,01 TL’lik (%45,56) kısmının ise Samsun’da oluşturulduğu görülmektedir. Samsun’da yaratılan katma değerin %47,07’si üretim/bütünleştirme aşamalarında ortaya çıkmakta ve bu pay ile üretim/bütünleştirme aşamaları Samsun’da yaratılan katma değerin e büyük kısmını oluşturmaktadır. Samsun’da yaratılan 78 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi katma değer açısından %33,71’lik pay ile Üretici marjı en önemli ikinci kalem olarak ortaya çıkmaktadır. Satış/dağıtım süreci Samsun’da yaratılan katma değer içinde ise %7,67’lik paya sahiptir. Diğer giderler ve perakendeci marjının Samsun’da yaratılan katma değer içindeki payları ise sırası ile %6,63 ve %3,41 olarak gerçekleşmektedir. Samsunda yaratılan katmadeğer içinde en düşük paya sahip unsur %1,51’lik pay ile yardımı malzeme toptancıları marjıdır. Samsun dışında yaratılan katma değerin, %60,82’si birincil girdiler, %9,55’i birincil girdi toptancıları marjları olmak üzere toplamda %70,37’si nakliye dışındaki birincil girdiler toplamından oluşmaktadır. Samsun dışında yaratılan katma değer içinde en önemli unsurlardan bir diğeri ise %6,88’lik pay ile yardımcı malzemelerdir. Pazarlama ve İç Nakliye ise sırası ile Samsun dışında yaratılan katma değerin 4,97’si ve %1,6’sını oluşturmaktadır. Perakendeci kar marjı ise Samsun dışında yaratılan katma değerin %16,18’ini oluşturmakta ve Samsun dışında yaratılan katma değerin birincil girdilerden sonra en önemli ikinci unsuru olarak ortaya çıkmaktadır. Büro koltuğu için Pareto Analizi çerçevesinde ilgili değer ve tedarik zinciri analiz edildiğinde Samsundaki firmaların ortak satın alma ve lojistik stratejisi izleyerek özellikle birincil girdileri aracılar yerine doğrudan üreticilerden almaları ve parsiyel taşımacılık yerine ortak nakliye stratejisi izlemeleri durumunda -fiyatın değişmediği varsayımı altında- bir yandan Samsunda yaratılan katma değerin 10-12 puan civarında yükseltilerek %55-%57aralığına çıkarılması, diğer yandan ise üretici kar marjının %22-%25 aralığına yükseltilmesi mümkündür. Ortak satın alma ve lojistik stratejisi ile ortaya çıkacak olan maliyet avantajının fiyata yansıtılarak büro koltuğunun perakende satış fiyatının üretici kar marjı %18-%20 aralığında olacak biçimde düşürülmesi durumunda ise (talep esnekliğinin birden büyük olduğu varsayımı altında) bir yandan Samsun’da yaratılan katma değerin payı mevcut duruma göre artırılırken diğer yandan sektörün büro koltuğundan elde ettiği toplam kar miktarının artması sağlanabilir. 4.2.2. Salon Takımı Üçlü Koltuk Pareto Analizi Salon takımı üçlü koltuğu mobilya perakendecilerine satış kanalı için yapılan değer zinciri analizi verileri çerçevesinde, toptancı kar marjları ve iç nakliye maliyeti hariç birincil girdilerin toplam maliyetinin perakende satış fiyatının %39,78’sini oluşturduğu görülmektedir. Birincil girdiler için toptancı kar marjları ise perakende satış fiyatının %9,98’ini oluşturmaktadır. Toptancı kar marjları ve iç nakliye maliyetleri hariç yardımcı malzemeler perakende satış fiyatının %0,48’i düzeyindedir. Yardımcı malzeme toptancılarının kar marjları toplamı perakende fiyatının %0,11’ini oluştururken perakende satış fiyatı içinde birincil girdi ve yardımcı malzemelerin nakliye maliyeti %0,96’dır. Satış ve Dağıtım maliyetleri dışındaki diğer giderler perakende fiyatının %2,89’u düzeyinde iken satış ve dağıtım maliyetlerinin perakende satış fiyatı içindeki payı %9,35’tir. Üretim/bütünleştirme aşamasında yaratılan katma değer ise perakende satış fiyatının 17,08’ini oluşturmaktadır. Ofis koltuğu için üretici/bütünleştirici kar marjının perakende satış fiyatı içindeki payı %15,02 düzeyinde iken, mobilya perakendecisinin kar marjı ise %9,35’tir’dır. Bu çerçevede Salon takımı üçlü koltuğu için gerçekleştirilen Pareto analizine ilişkin bulgular izleyen tablo ve grafiklerde sunulmuştur: 79 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 80 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Değer Zinciri Elemanı Ağaç İskelet (Vezirköprü) İç Nakliye Marj 1 (Ağaç İskelet Üretici) 32 Dansite Dökme Sünger (Samsun) İç Nakliye Marj 2 (Sünger Toptancı) Teflon Kumaş (Samsun) İç Nakliye Marj 3 (Kumaş Toptancı) Demir Profil (Samsun) İç Nakliye Marj 4 (Demir Profil Toptancı) Gergi Lastikleri İç Nakliye Marj 5 (Gergi Lastiği Toptancı) Tutkal İç Nakliye Marj 6 (Tutkal Toptancı) Dikiş İpliği İç Nakliye Marj 7 (İplik toptancı) Sünger Döşeme Kumaş Döşeme Demir Profil Kromlama Demir Profil Montaj Ambalaj Enerji Genel Yönetim Giderleri Amortisman Finansman İç Nakliye Pazarlama Üretici Marjı Perakendeci Marjı Değer Tipi Birincil Girdi 1 Birincil Girdi 1 Birincil Girdi 1 Birincil Girdi 2 Birincil Girdi 2 Birincil Girdi 2 Birincil Girdi 3 Birincil Girdi 3 Birincil Girdi 3 Birincil Girdi 4 Birincil Girdi 4 Birincil Girdi 4 Yardımcı Malzeme 1 Yardımcı Malzeme 1 Yardımcı Malzeme 1 Yardımcı Malzeme 2 Yardımcı Malzeme 2 Yardımcı Malzeme 2 Yardımcı Malzeme 3 Yardımcı Malzeme 3 Yardımcı Malzeme 3 Üretim/Montaj Aşaması 1 Üretim/Montaj Aşaması 2 Üretim/Montaj Aşaması 3 Üretim/Montaj Aşaması 4 Diğer Giderler 1 Diğer Giderler 2 Diğer Giderler 3 Diğer Giderler 4 Diğer Giderler 5 İç Nakliye Pazarlama Üretici Marjı Perakendeci Marjı Değer Tipi Detayı Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Ürün Değer Kaynağı TR S TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR TR S TR TR S TR TR S S Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik TR65/S35 S TR85/S15 Zincir Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Tedarik Talep Talep Talep Talep 196,50 2,95 49,86 166,50 3,66 34,03 350,00 10,50 99,14 42,80 0,86 6,55 1,50 0,04 0,31 3,25 0,09 0,80 4,40 0,11 0,90 85,20 200,60 28,50 10,20 15,10 6,70 9,20 13,20 10,80 12,40 70,30 285,40 177,66 Birim Değer 196,50 199,45 249,31 415,81 419,47 453,50 803,50 814,00 913,14 955,94 956,80 963,35 964,85 964,88 965,19 968,44 968,53 969,33 973,73 973,84 974,74 1059,94 1260,54 1289,04 1299,24 1314,34 1321,04 1330,24 1343,44 1354,24 1366,64 1436,94 1722,34 1900,00 Birikimli Birim Değer 10,34% 0,16% 2,62% 8,76% 0,19% 1,79% 18,42% 0,55% 5,22% 2,25% 0,05% 0,34% 0,08% 0,00% 0,02% 0,17% 0,00% 0,04% 0,23% 0,01% 0,05% 4,48% 10,56% 1,50% 0,54% 0,79% 0,35% 0,48% 0,69% 0,57% 0,65% 3,70% 15,02% 9,35% 10,34% 10,50% 13,12% 21,88% 22,08% 23,87% 42,29% 42,84% 48,06% 50,31% 50,36% 50,70% 50,78% 50,78% 50,80% 50,97% 50,98% 51,02% 51,25% 51,25% 51,30% 55,79% 66,34% 67,84% 68,38% 69,18% 69,53% 70,01% 70,71% 71,28% 71,93% 75,63% 90,65% 100,00% Perakende Fiyat Perakende Fiyat İçindeki Birikimli İçindeki Alt Pay (%) Birim Payı (%) 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 1200 Satış Hacmi Artım Değeri 235.800 3.537 59.834 199.800 4.396 40.839 420.000 12.600 118.965 51.360 1.027 7.858 1.800 45 369 3.900 107 962 5.280 132 1.082 102.240 240.720 34.200 12.240 18.120 8.040 11.040 15.840 12.960 14.880 84.360 342.480 213.186 TABLO 36. SALON TAKIMI ÜÇLÜ KOLTUK (MOBİLYA PERAKENDECİSİNE SATIŞ KANALI) DEĞER ZİNCİRİ PARETO ANALİZİ TABLOSU 235.800 239.337 299.171 498.971 503.367 544.206 964.206 976.806 1.095.771 1.147.131 1.148.158 1.156.016 1.157.816 1.157.861 1.158.230 1.162.130 1.162.238 1.163.199 1.168.479 1.168.611 1.169.694 1.271.934 1.512.654 1.546.854 1.559.094 1.577.214 1.585.254 1.596.294 1.612.134 1.625.094 1.639.974 1.724.334 2.066.814 2.280.000 Toplam Değer Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 81 KAYNAK: ALAN ARAŞTIRMALARINDAN ELDE EDİLEN FİRMA VERİLERİ ŞEKİL 3. SALON TAKIMI ÜÇLÜ KOLTUK (MOBİLYA PERAKENDECİSİNE SATIŞ KANALI) DEĞER ZİNCİRİ PARETO ANALİZİ GRAFİĞİ. TABLO 37. SALON TAKIMI ÜÇLÜ KOLTUĞU (MOBİLYA PERAKENDECİSİNE SATIŞ KANALI) KATMA DEĞER DAĞILIMI Türkiye Samsun Salon Takımı Üçlü Koltuğu Birim Katma Değer Dağılımı Ağaç İskelet (Fırınlı Gürgen) Birincil Girdi Marjları Toplamı Yardımcı Malzeme Marjları Toplamı Sünger Döşeme Kumaş Döşeme Demir Profil Kromlama Demir Profil Montaj Ambalaj Enerji Genel Yönetim Giderleri Amortisman Finansman İç Nakliye Pazarlama Üretici Marjı Perakendeci Marjı Türkiye Toplamı Ağaç İskelet (Fırınlı Gürgen) Dökme Sünger (32 Dansite) Teflon Döşeme Kumaşı Metal Profil Gergi Lastikleri Tutkal Dikiş İpliği İç Nakliye (TR) Pazarlama Perakende Marjı Genel Toplam 127,73 189,58 2,01 85,20 200,60 28,50 10,20 15,10 6,70 9,20 13,20 10,80 15,35 24,61 285,40 26,65 849,18 68,78 166,50 350,00 42,80 1,50 3,25 4,40 15,26 45,70 151,01 1900,00 Katma Değer Artım Dağılımı 153.270 227.496 2.413 102.240 240.720 34.200 12.240 18.120 8.040 11.040 15.840 12.960 18.417 29.526 342.480 31.978 1.019.019 82.530 199.800 420.000 51.360 1.800 3.900 5.280 18.307 205.488 181.208 2.280.000 Katma Değer Dökümü (%) 12,15% 18,04% 0,19% 8,11% 19,09% 2,71% 0,97% 1,44% 0,64% 0,88% 1,26% 1,03% 1,46% 2,34% 27,16% 2,54% 44,69% 8,10% 19,61% 41,22% 5,04% 0,18% 0,38% 0,52% 1,80% 5,38% 17,78% 100,00% KAYNAK: ALAN ARAŞTIRMALARINDAN ELDE EDİLEN FİRMA VERİLERİ Salon Takımı üçlü koltuğunun birincil girdileri fırınlanmış gürgenden ahşap iskelet, 32 dansite dökme sünger, teflon kumaş ve demir profilden oluşmakta ve bu girdilerin tamamı Samsun’daki üretici ve/veya toptancılardan tedarik edilmektedir. Bununla birlikte Samsun’daki toptancılar ilgili ürünleri Samsun dışından tedarik etmektedirler. Bu çerçevede, dökme sünger Ankara’dan, demir profil Sakarya’dan ve teflon kumaş Denizli ve Bursa’dan tedarik edilmektedir. Gergi lastiği, tutkal ve dikiş ipliği ofis koltuğu üretiminde kullanılan temel yardımcı malzemelerdir ve bu malzemeler de birincil girdilerde olduğu gibi Samsundaki toptancı firmalardan temin edilmekle birlikte ilgili toptancılar bu malzemeleri Samsun dışından tedarik etmektedirler. Samsun’un ilçelerinden Vezirköprü’den tedarik edilen ağaç İskelet dışında kalan birincil girdiler ile yardımcı malzemelerin yurt içi nakliyesi Samsun dışındaki lojistik firmalarınca gerçekleştirilirken, ağaç İskelet ve nihai ürün nakliyesini Samsun lojistik firmaları ya da üretici/bütünleştirici firmalar kendileri gerçekleştirmektedir. Üretilen salon takımı üçlü koltuklarının yaklaşık %15’i Samsundaki mobilya perakendecilerine satılmakta geriye kalan %85’i ise Samsun dışındaki mobilya toptancılarına satılmaktadır. Salon Takımı üçlü koltuğu için yapılan Pareto analizi verileri yaratılan katma değerin Samsun ve Samsun dışındaki dağılımı açısından incelendiğinde, perakende satış fiyatı 1900 TL olan salon takımı üçlü koltuğu için yaratılan katma değerin yaklaşık 850 TL’lik (%44,69) kısmının Samsun dışında 1050TL’lik (%55,31) kısmının ise Samsun’da oluşturulduğu görülmektedir. 82 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Samsun’da yaratılan katma değerin %30,88’i üretim/bütünleştirme aşamalarında ortaya çıkmakta ve bu pay ile üretim/bütünleştirme aşamaları Samsun’da yaratılan katma değerin e büyük kısmını oluşturmaktadır. Samsun’da yaratılan katma değer açısından %27,16 pay ile üretici marjı en önemli ikinci kalem olarak ortaya çıkmaktadır. Birincil girdi marjları toplamı %18,04 pay ve birincil girdilerden ağaç iskelet %12,15 ile Samsun’da yaratılan katma değerin önemli parçalarındandır. Diğer giderler Samsun’da yaratılan katma değer içinde ise % 5,23’lük bir paya sahiptir. Satış/dağıtım süreci ve perakendeci marjının Samsun’da yaratılan katma değer içindeki payları ise sırası ile %3,8 ve %2,54 olarak gerçekleşmektedir. Samsunda yaratılan katma değer içinde en düşük paya sahip unsur %0,19’luk pay ile yardımcı malzeme toptancıları marjıdır. Samsun dışında yaratılan katma değerin, %73,96’sı nakliye dışındaki birincil girdiler toplamından oluşmaktadır. Samsun dışında yaratılan katma değer içinde en önemli unsurlardan bir diğeri ise %5,38’lik pay ile pazarlamadır. Yurt içi nakliye ve yardımcı malzemeler ise Samsun dışında yaratılan katma değerin sırası ile 1,8’i ve %1,08’ini oluşturmaktadır. Perakendeci kar marjı ise Samsun dışında yaratılan katma değerin %17,78’ini oluşturmakta ve Samsun dışında yaratılan katma değerin birincil girdilerden sonra en önemli ikinci unsuru olarak ortaya çıkmaktadır. Salon Takımı üçlü koltuğu için Pareto Analizi çerçevesinde ilgili değer ve tedarik zinciri analiz edildiğinde üretici/bütünleştirici firmaların birincil girdiler ve yardımcı malzemelerin tamamını daha önce belirtildiği gibi Samsun’daki toptancılardan tedarik ettikleri görülmektedir. Bu durum her ne kadar ilgili ürün için Samsun’da yaratılan katma değeri yükseltse de toptancı kar marjları nedeni ile firmaların maliyetlerini de yükseltmektedir. İlgili ürünü üreten Samsun firmalarının birincil girdileri ve yardımcı malzemeleri Samsun’daki toptancılar yerine -ortak bir satın alma ve lojistik stratejisi izlemeden dahi- bu ürünleri Samsun dışındaki toptancılardan tedarik etmeleri durumunda perakende fiyatın yaklaşık olarak %8’i düzeyinde bir maliyet avantajı elde edeceklerdir. Bunun yanı sıra ilgili firmaların ortak satın alma ve lojistik stratejisi izleyerek özellikle birincil girdileri aracılar yerine doğrudan üreticilerden almaları ve parsiyel taşımacılık yerine ortak nakliye stratejisi izlemeleri durumunda -fiyatın değişmediği varsayımı altında- bir yandan Samsunda yaratılan katma değerin 5-7 puan civarında yükseltilerek %60-%62 aralığına çıkarılması, diğer yandan ise üretici kar marjının %20-%22 aralığına yükseltilmesi mümkündür. Ortak satın alma ve lojistik stratejisi ile ortaya çıkacak olan maliyet avantajının fiyata yansıtılarak büro koltuğunun perakende satış fiyatının üretici kar marjı %16-%18 aralığında olacak biçimde düşürülmesi durumunda ise (talep esnekliğinin birden büyük olduğu varsayımı altında) bir yandan Samsun’da yaratılan katma değerin payı mevcut duruma göre artırılırken diğer yandan sektörün salon takımı üçlü koltuğundan elde ettiği toplam karın artmasının sağlanması mümkündür. 83 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 5. SAMSUN MOBİLYA SEKTÖRÜ İHTİYAÇ ANALİZİ Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Samsun ilinde bulunan mobilya sektöründe faaliyet gösteren firmaların uluslararası rekabet yeteneklerinin geliştirilmesi, bu firmaların mevcut durumlarının analizi ve müdahale gerektiren alanlarda eğitim ve danışmanlık ihtiyacının tespiti amacıyla bir eğitim ve danışmanlık ihtiyacı analizi de yürütmüştür. Bu analiz kapsamında, mobilya sektöründe faaliyet gösteren 14 firma çalışmaya katılmış ve bu firmalar ile yürütülen çalışmaların sonunda sektörün uluslararası rekabet yeteneğini geliştirmek için gerekli müdahale alanları ile çalışmaya katılan firmaların eğitim / danışmanlık ihtiyaçları ortaya konulmuştur. TABLO 38. EĞİTİM VE DANIŞMANLIK İHTİYAÇ ANALİZİ ÇALIŞMASINA KATILAN FİRMALAR No Eğitim ve Danışmanlık İhtiyaç Analizi Çalışmasına Katılan Firmalar 1 Günsan Madeni Eşya San. Ve Tic. Ltd. Şti. 2 Modisa Mobilya - Şahin Mobilya 3 Araz Mobilya 4 Semkar Mobilya 5 Aktemo Mobilya 6 Kursan Mobilya 7 Artepe Mobilya 8 Yumoş Yatak 9 Arstella Mobilya 10 Mobinda Mobilya 11 Özen Mefruşat Tekstil Ürünleri Paz. ve Tic. Ltd. Şti. 12 Kasım Kanepe Yatak San. Ve Tic. Ltd. Şti. 13 Hedef Mobilya İthalat - İhracat 14 Destan Mobilya ve Tekstil San. Tic. A.Ş. 5.1. Metodoloji Gerçekleştirilen Eğitim ve Danışmanlık İhtiyaç Analizi çalışması, bir Birleşmiş Milletler ajansı olan ITC’nin “İş Yönetim Sistemi” yönteminde yer alan Fonksiyon-Kaynak Matrisi esas alınarak gerçekleştirilmiştir. Yöntem ve sürece ilişkin ayrıntılı bilgiler aşağıda yer almaktadır. 5.1.1. Amaç Her ne kadar, eğitim ve danışmanlık ihtiyaç analizi çalışmasının gerçekleştirilmesindeki ana amaç 2010/8 Sayılı Tebliğ’in gerekliliği olsa da, bir işletme grubunun ortak ihtiyaçlarına yönelik bir dizi faaliyeti, işletmelerin ihtiyaçlarını analiz etmeksizin gerçekleştirmenin mümkün olmadığı da aşikârdır. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası da, bu gerçek ile yola çıkmış, yapılan çalışmayı sadece ilgi tebliğ kapsamında, sektör üyelerini desteklerden yararlanmak amacı ile değil, aynı zamanda gelecekte sektör temsilcisi üyelerine daha iyi ve kaliteli hizmet sunabilmeyi de planlamıştır. Nihai olarak, bu çalışmanın amacı, 3 yıl boyunca, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası ve iştirakçi üyelerinin yurtdışı pazarlardaki rekabetçi güçlerini artırmak için gerekli faaliyetleri planlayabilmek için gerekli olan ihtiyacı belirlemektir. 84 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 5.1.2. Yöntem Yukarıda da belirtildiği üzere, bu çalışma Fonksiyon-Kaynak Matrisini esas almaktadır. Bu çalışmada kullanılmış olan FK Matrisi aşağıda gösterilmektedir. ŞEKİL 4. FONKSİYON / KAYNAK MATRİSİ Bilgi & Know-How İnsan Kaynağı Mali Kaynaklar İlişkiler ve Ağ Fiziksel Varlıklar Stratejik Yetkinlikler Üretimle ilgili Yetkinlikler Pazarlama ile ilgili Yetkinlikler (Sipariş Yönetimi Dâhil) E-Ticaret ile ilgili Yetkinlikler Fonksiyon Kaynak Matriksi şu önermeyi temel almaktadır; Ticaret hayatındaki bir işletmenin iki temel fonksiyonu bulunmaktadır; a) Üretmek / tedarik etmek, b) Satmak İşletme bu temel fonksiyonlarını sahip olduğu veya ödünç aldığı (personel sözleşmeleri, banka kredileri vb) 5 kaynağı kullanarak gerçekleştirmektedir. a) Bilgi, know-how b) İnsan Kaynağı c) Mali Kaynaklar d) İlişkiler ağı, çevre e) Fiziksel varlıklar, makine, teçhizat vb.. Bir işletme bu kaynaklara sahip olduğu ve bu kaynakların kullanımında verimli olduğu ölçüde iki ana temel fonksiyonunu etkin bir şekilde gerçekleştirebilecek ve başarılı olacaktır. İşletmelerle yapılan yüz yüze görüşme formları için geliştirilen soru formları da bu sistemi temel alarak işletmenin her bir fonksiyonuna yönelik kaynak ihtiyacını belirleme amacıyla düzenlenmiştir. Bu kapsamda, her bir fonksiyon-kaynak ihtiyacı için likert ölçeğinde belli sayıda soru/önerme geliştirilmiştir. İşletme yetkilisi kendisine yöneltilen önermelere ne ölçüde katıldığını 1 ila 5 (1=kesinlikle yanlış, 5=kesinlikle doğru) arasında verdiği notlarla belirlemiştir. Ardından yanıtlar gruplandırılmış, ortalamaları alınarak ilgili kaynak ihtiyacına otomatik olarak atanmıştır. Çalışmayı olabildiğince objektif kılmak ve görüşmelerin üzerinden yorum etkisini kaldırabilmek adına örneğin Pazarlama Fonksiyonun İnsan Kaynağı ihtiyacı için verilen puan uzman görüşünden olabildiğince ayrıştırılarak, bu konuyla bağlantılı görüşmeciye sorulmuş belli sayıda sorudan elde edilmiş olan bir ortalama sayıya dayandırılmıştır. Analiz sonucu elde edilen veriler bir derecelendirme yöntemine göre derecelendirilmiş ve böylelikle işletmelerin ihtiyaç duydukları alanlar tespit edilmiştir. Böylece sektörün ihtiyaçları büyük ve küçük işletmeler bazında ayrı ayrı saptanmıştır. Belirlenen eksikliklerin (ihtiyaçlar) sektöre yönelik olarak planlanacak 3 yıllık aktivite planında yapılacak faaliyetlerle giderilmesi hedeflenmiştir. Kullanılan derecelendirme tablosu ile esas alındığı likert ölçeği aşağıda gösterilmektedir. 85 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi ŞEKİL 5. KULLANILAN LİKERT ÖLÇEĞİ ŞEKİL 6. DERECELENDİRME TABLOSU 5.1.3. Süreç Öte yandan araştırmada izlenen süreç ise aşağıda şematik olarak basitçe gösterilmiştir. ŞEKİL 7. ARAŞTIRMA SÜRECİ 86 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Araştırma süreci aşağıda kısaca özetlenmiştir. 1. Öncelikle, çalışmanın gerçekleştirileceği sektöre ilişkin masabaşı araştırmaları gerçekleştirilmiş ve bilgiler derlenmiştir. 2. İşletmelerin ortak ihtiyaçlarını belirlemeyi hedefleyen iki aşamalı bir araştırma yöntemi belirlenmiştir. Araştırma; birinci aşamada işletmeler tarafından doldurulacak olan bir internet anketini ve ardından yüz yüze görüşmeler şeklinde yapılan derinlemesine mülakatı kapsamaktadır. Geliştirilen soru formları ve sorular, istatistik güvenlik testlerinden geçirilmiştir. 3. İşletmelere duyuru gerçekleştirilmiş ve görüşmeler için randevular alınmıştır. 4. İnternet üzerinden gerçekleştirilen ilk ankette, işletmelere ilişkin temel veriler toplanmıştır. Böylelikle, a) uzmanların işletmeyi ziyaret ettiklerinde ön bilgi sahibi olmaları sağlanmış, derinlemesine mülakatlara hazırlıklı gidilme imkânı oluşturulmuştur, b) uzun ve kapsamlı olan soru formu ikiye bölünerek katılımcının sıkılarak veya odağını kaybederek yanlış veya eksik yanıt vermesinin önüne geçilmiştir. 5. İnternet yoluyla toplanan yanıtlar; istatistikî analize hazır hale getirilmiş, veri girişi yapılmıştır. 6. Çalışmaya katılan tüm firmalar ile yüz yüze derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiş ve ortak ihtiyaçların yanı sıra boyutu da tartışılmıştır. 7. İnternet Anketi ve derinlemesine mülakat yolu ile elde edilen veriler karşılaştırılmış ve analiz edilmiştir. 8. Veriler raporlanmıştır. 5.2. Bulgular Eğitim ve Danışmanlık İhtiyaç Analizi çalışmasına katılan 14 işletmeye ilişkin toplu veriler aşağıda incelemeye sunulmuştur. Bu veriler ışığında gözlemler, bulgular ve değerlendirmeler bu bölümde yer almaktadır. Değerlendirmeye alınan işletmelerin büyüklüklerine 6 göre dağılımları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. TABLO 39. GÖRÜŞÜLEN İŞLETMELERİN BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE DAĞILIMLARI İşletme Sayısı % İşletme Sayısı Mikro İşletme 2 14 Küçük İşletme 8 57 Orta Büyüklükte İşletme 4 29 Büyük İşletme - - 14 100 TOPLAM Çalışmaya katılan işletmelerin % 60’ı “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik” esaslarına göre Küçük İşletme olarak sınıflandırılmaktadır. 6 Pareto analizi tablosunda yer alan TR ifadesi ilgili değerin Türkiye’de (Samsun hariç), S ifadesi ilgili değerin Samsun’da ve TR=X/S=Y ifadesi ise ilgili değerin %X’inin Türkiye’de (Samsun hariç) %Y’sinin ise Samsun’da yaratıldığını ifade etmektedir. 87 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Öte yandan, görüşülen işletmelerin personel yapıları aşağıda gösterilmiştir. TABLO 40. İŞLETMELERİN PERSONEL YAPILARI Toplam Çalışan İşçi Sayısı Personel İdari Personel % İdari Personel Kadın Personel Erkek Personel % Kadın Personel Mikro İşletme 35 30 5 14 5 30 14 Küçük İşletme 203 178 25 12 18 185 9 Orta Büyüklükte İşletme 300 265 35 12 29 271 10 - - - - - - - 538 473 65 12 52 486 11 Büyük İşletme TOPLAM Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi, görüşülen işletmelerde idari personelin toplam personele oranı % 12 olarak gözlemlenmiştir. İdari personelin, toplam personel içerisinde nispi olarak düşük olması, bazı işletme fonksiyonlarının tam olarak yerine getirilmesinin güç oluşu ve işletmelerin daha ziyade satış, pazarlama fonksiyonlarına değil de üretim fonksiyonuna odaklandıklarına işaret etmektedir. Bilindiği gibi, bir toplumun mesleki kompozisyonu, o toplumun ekonomik ve kültürel gelişmişlik endeksi üzerinde önemli bir yer tutmaktadır 7. Beyaz yakalı çalışan oranın artması, toplumun kalkınmışlık sürecinde yeni bir seviyeye geldiğinin göstergesidir. Yüksek oranda beyaz yakalı personel çalıştıran sektörler, göreceli olarak yüksek ücret ödeyen sektörlerdir. Çalışan gelirlerinin artışı ise doğrudan toplumsal refah seviyesinin yükselmesi ile ilişkilidir. Çalışma kapsamında görüşülen firmaların % 64’ünün ihracat deneyimi bulunmamaktadır. İhracat deneyimi bulunan firmalardan 4’ü “Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik” esaslarına göre orta büyüklükte işletme, 1’i ise yine aynı yönetmelikte yapılan sınıflandırma doğrultusunda mikro işletme sınıfında yer almaktadır. GRAFİK 82. İHRACAT DENEYİMİ AÇISINDAN GÖRÜŞÜLEN FİRMALAR İlerleyen bölümlerde, işletmelerin yurtdışı pazarlarda daha rekabetçi olmaları için ihtiyaç duydukları eğitim ve danışmanlık konularının yanı sıra pazarlama programları üzerinde durulacak olsa da, bu nokta iştirakçi olan işletmelerin 1/3’ünün ihracat deneyimi olmadığının altının çizilmesinde fayda bulunmaktadır. Çalışmaya katılan işletmelere, sahip oldukları patent, endüstriyel tasarım belgesi ve faydalı model sayıları da sorulmuştur. İşletmelerin hiç birisi belirtilen belgelere sahip değildir. İlerleyen bölümlerde tasarım konusunda işletmelerde yapılan çalışmalara atıfta bulunacak olunsa da, patent, endüstriyel tasarım ve faydalı model belgelerinin işletmelerde bulunmaması “sistematik” bir tasarım / AR-GE / Yenilikçilik faaliyetinin yürütülmediğinin göstergesi olarak değerlendirilebilir. 7 Benjamin Salomon, “The growth of the white collar work force”, Salomon, The Journal of Business, Vol 27 No 4, Ekim 1954, University of Chicago Press, sf.268. 88 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Çalışmaya katılan işletmelerin dağıtım kanal yapıları incelendiğinde, işletmelerin sadece 1/3’ünün; toptancı, bayi, komisyoncu gibi bir aracı ile çalıştığı, kalan kısmının doğrudan satış gerçekleştirdiği gözlemlenmiştir. Bu durum, diğer bir deyişle işletmelerin büyük çoğunluğunun 0 kanallı bir dağıtım yapısına sahip oluşları, bu işletmelerin faaliyet gösterdikleri pazarda etkinliklerini artırma ve domine etme yeteneğini zayıflatan bir unsur olarak değerlendirilmiştir. Aşağıda, çalışmaya katılan işletmelerin dağıtım kanal yapısını gösteren bir tablo yer almaktadır. TABLO 41. ÇALIŞMAYA KATILAN İŞLETMELERİN DAĞITIM KANAL YAPISI Aracı ile Satış Doğrudan Satış % Mikro İşletme 1 1 50 Küçük İşletme 1 8 11 Orta Büyüklükte İşletme 3 1 75 Büyük İşletme - - - TOPLAM 5 10 33 Çalışmaya katılan işletmelerin, kendilerine göre en önemli ürünleri değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeye göre, işletmelerin büyük bir bölümü yatak odası mobilyalarında uzmanlaşmış gözükmektedir. Aşağıda işletme büyüklüklerine göre, işletmelerin ürün gruplarının gösterildiği bir tablo incelemeye sunulmuştur. TABLO 42. İŞLETME BÜYÜKLÜKLERİ İTİBARIYLA ÜRÜN GRUPLARI Mikro İşletme Küçük İşletme Orta Büyüklükte İşletme Ofis Mobilyaları - 1 - Bebek Odası Mobilyaları 1 - - Yatak Odası Mobilyaları - 6 3 Oturma Grubu Mobilyaları 1 - - Yemek Odası Mobilyaları - 1 1 TOPLAM 2 8 4 İhraç pazarları açısından değerlendirildiğinde, işletmeler ihraç pazarlarını önem sırasına göre aşağıdaki gibi sıralamaktadırlar. TABLO 43. ÖNEM DERECESİNE GÖRE İHRACAT PAZARLARI Önem Sırası Komşu Ülkeler (Gürcistan, Azerbaycan vb) 1 Komşu Ülkeler (Irak, İran) 2 Eski Rus Cumhuriyetleri 3 Kuzey Afrika Ülkeleri 4 Ortadoğu Ülkeleri 5 Diğer 6 89 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Hedef pazarlar açısından benzer bir değerlendirme yapıldığında ise aşağıdaki tablo ile karşılaşılmakta, işletmelerin geleneksel ihracat pazarları ile hedef pazarları arasında paralellik olduğu gözlenmektedir. TABLO 44. ÖNEM DERECESİNE GÖRE HEDEF İHRACAT PAZARLARI Önem Sırası Eski Rus Cumhuriyetleri 1 Komşu Ülkeler (Gürcistan, Azerbaycan vb) 2 Komşu Ülkeler (Irak, İran, Suriye) 3 Kuzey Afrika Ülkeleri 4 Ortadoğu Ülkeleri 5 Diğer 6 Bu bulguları elde edildiği çalışma kapsamında işletmeler 4 ana alanda değerlendirilmiş, uzmanlar işletme ziyaretlerinde Şekil 4’de gösterilmiş olan fonksiyonel kaynak ihtiyaçlarını değerlendirmeye almışlardır. İlerleyen bölümde işletmelerin uluslararası pazarda etkin olabilmek için ihtiyaç duydukları eğitim ve danışmanlık konuları gösterilmiştir. 5.3. Eğitim ve Danışmanlık İhtiyaç Analizi Daha önce de açıklandığı gibi, FK Matrisi yöntemi ile bir ihtiyaç analizi gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, her bir fonksiyonkaynak ihtiyacı için likert ölçeğinde belli sayıda soru/önerme geliştirilmiştir. İşletme yetkilisi kendisine yöneltilen önermelere ne ölçüde katıldığını 1 ila 5 (1=kesinlikle yanlış, 5=kesinlikle doğru) arasında verdiği notlarla belirlemiştir. Ardından yanıtlar gruplandırılmış, ortalamaları alınarak ilgili kaynak ihtiyacına otomatik olarak atanmıştır. Çalışmayı olabildiğince objektif kılmak ve görüşmelerin üzerinden yorum etkisini kaldırabilmek adına örneğin Pazarlama Fonksiyonun İnsan Kaynağı ihtiyacı için verilen puan uzman görüşünden olabildiğince ayrıştırılarak, bu konuyla bağlantılı görüşmeciye sorulmuş belli sayıda sorudan elde edilmiş olan bir ortalama sayıya dayandırılmıştır. 5.3.1. Stratejik Yönetim Yetkinlikleri İşletmelerin stratejik yetkinlikleri, rekabet, pazar segmentasyonu, ürün konumlandırma, ürün tasarımı ve AR-GE yönetimindeki yetkinliklerinin birleşimi olarak değerlendirilmektedir. Diğer bir deyişle, pazar, rakip ve rekabet bilgisinin yanı sıra ürün ve ürün geliştirme bilgilerini bir arada bulunduran işletmeler stratejik yönetim yetkinlikleri açısından diğerlerine göre daha iyi durumdadırlar. Aşağıda, saha çalışması sırasında 5’li ölçek (5= en iyi senaryo) kullanılarak gerçekleştirilmiş “stratejik yönetim yetkinliği analizi” yer almaktadır. Genel ortalama başlığı altında çalışmaya katılan 14 işletmenin ortalama verileri, büyük işletmeler başlığı altında “orta büyüklükte” işletmelerin ortalama verileri ve küçük işletmeler başlığı altında ise “küçük” ve “mikro” işletmelerin verileri yer almaktadır. 90 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi ŞEKİL 8. STRATEJİK YÖNETİM YETKİNLİKLERİ STRATEJİK YÖNETİM YETKİNLİKLERİ GENEL ORTALAMA BÜYÜK İŞLETMELER KÜÇÜK İŞLETMELER Bilgi ve Know-How 2,33 2,84 2,02 İnsan Kaynağı 2,88 3,21 2,68 Maliy Kaynaklar 1,80 2,16 1,58 İlişkiler Ağı 2,12 2,26 2,03 Fiziksel Altyapı 2,58 2,29 2,45 İhtiyaç analizi bölümünde üzerinde durulacak olmakla beraber, işletmelerin ortalama değer 3’ün altında puan almaları, geliştirilmesi gereken alanların çokluğuna işaret etmektedir. 5.3.2. Üretim ile İlgili Yetkinlikler İşletmelerin üretim ile ilgili yetkinlikleri, stok ve malzeme yönetimi, satın alma, mühendislik, kalite standartları, kalite kontrol ve prosedürlerin geliştirilmesi yetkinliklerinin birleşimi olarak değerlendirilmektedir. Diğer bir deyişle, stok-malzeme yönetimi, Satınalma operasyonu, mühendislik ve kalite kontrol süreçlerini etkin ve verimli kullanan işletmelerin üretimle ilgili yetkinlikleri diğerlerine göre daha gelişmiş durumdadır. Aşağıda, saha çalışması sırasında 5’li ölçek (5= en iyi senaryo) kullanılarak gerçekleştirilmiş “üretim yetkinlikleri analizi” yer almaktadır. Genel ortalama başlığı altında çalışmaya katılan 14 işletmenin ortalama verileri yer alırken, büyük işletmeler başlığı altında ve “orta büyüklükte” işletmelerin ortalama verileri, küçük işletmeler başlığı altında ise “küçük” ve “mikro” işletmelerin verileri yer almaktadır. ŞEKİL 9. ÜRETİM YETKİNLİKLERİ ÜRETİM İLE İLGİLİ YETKİNLİKLER GENEL ORTALAMA BÜYÜK İŞLETMELER KÜÇÜK İŞLETMELER Bilgi ve Know-How 3,14 3,46 2,94 İnsan Kaynağı 2,74 3,14 2,49 Mali Kaynaklar 2,19 2,50 1,99 İlişkiler Ağı 2,60 2,83 2,46 Fiziksel Altyapı 3,01 3,33 2,81 5.3.3. Sipariş Yönetimi ve Pazarlama ile İlgili Yetkinlikler İşletmelerin pazarlama ve sipariş yönetimi ile ilgili yetkinlikleri, satış literatürü hazırlama ve bulundurma becerileri, tanıtım programlama (fuar katılımı, tanıtım, ürün lansmanı, ürün demostrasyonu vb) yetkinlikleri, sipariş yönetimi ve dağıtım kanalı hâkimiyetleri konusundaki yetkinliklerinin birleşimi olarak değerlendirilmektedir. Diğer bir deyişle, sipariş yönetim ve pazarlama fonksiyonunu doğru kurgulamış işletmelerin pazarlama fonksiyonuna ilişkin yetkinlikleri diğerlerine göre daha gelişmiş durumdadır. Aşağıda, saha çalışması sırasında 5’li ölçek (5= en iyi senaryo) kullanılarak gerçekleştirilmiş “dış ticarete yönelik sipariş yönetimi ve pazarlama yetkinlikleri analizi” yer almaktadır. Genel ortalama başlığı altında çalışmaya katılan 14 işletmenin ortalama verileri yer alırken, büyük işletmeler başlığı altında “orta büyüklükte” işletmelerin ortalama verileri, küçük işletmeler başlığı altında ise “küçük” ve “mikro” işletmelerin verileri yer almaktadır. 91 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi ŞEKİL 10. SİPARİŞ YÖNETİMİ VE PAZARLAMA İLE İLGİLİ YETKİNLİKLER PAZARLAMA İLE İLGİLİ YETKİNLİKLER GENEL ORTALAMA BÜYÜK İŞLETMELER KÜÇÜK İŞLETMELER Bilgi ve Know-How 2,50 3,11 2,13 İnsan Kaynağı 2,27 2,77 1,89 Maliy Kaynaklar 1,89 2,33 1,63 İlişkiler Ağı 2,16 2,53 1,94 Fiziksel Altyapı 2,18 2,67 1,88 5.3.4. E Ticarete İlişkin Yetkinlikler Günümüzde işletmeler, sadece üretim, pazarlama gibi geleneksel fonksiyonları yönetmekle kalmayıp aynı zamanda dijital çağın gereksinimlerine göre de organize olabilmelidirler. Binlerce kilometre uzaklıktaki müşterisi ile çevrimiçi stok kayıtlarını paylaşmayı başaran, hatta bir adım ötesinde çevrimiçi sipariş alan endüstriyel ürün üreticileri ve/veya işletmelerin e-ticaret fonksiyonlarına ilişkin yetkinlikleri diğerlerine göre daha gelişmiş durumdadır. Aşağıda, saha çalışması sırasında 5’li ölçek (5= en iyi senaryo) kullanılarak gerçekleştirilmiş “e-ticaret ile ilgili yetkinlikler” yer almaktadır. Genel ortalama başlığı altında çalışmaya katılan 14 işletmenin ortalama verileri yer alırken, büyük işletmeler başlığı altında “orta büyüklükte” işletmelerin ortalama verileri, küçük işletmeler başlığı altında ise “küçük” ve “mikro” işletmelerin verileri yer almaktadır. ŞEKİL 11. E TİCARET İLE İLGİLİ YETKİNLİKLER E TİCARET İLE İLGİLİ YETKİNLİKLER GENEL ORTALAMA BÜYÜK İŞLETMELER KÜÇÜK İŞLETMELER Bilgi ve Know-How 2,92 3,00 2,87 İnsan Kaynağı 2,04 2,42 1,81 Maliy Kaynaklar 2,22 2,53 2,03 İlişkiler Ağı 2,84 3,05 2,71 Fiziksel Altyapı 3,06 3,21 2,97 92 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 6. SONUÇ Bu bölümde, elde edilen bulgu ve bilgiler, uzman görüşleri ile harmanlanarak yorumlanmış ve iştirakçi firmalar özelinde rekabetçilik seviyesini artırmak için ortak ihtiyaçlar belirlenmiş ve bu ihtiyaçları gidermeye yönelik bir faaliyet planı ortaya konulmuştur. Eğitim ve danışmanlık ihtiyaç analizi üç farklı işletme grubuna göre düzenlenmiştir. Bunlar; - Genel; Çalışmaya katılan 14 iştirakçinin ortak verilerinin analizi ile oluşturulmuştur. - Büyük; Çalışmaya katılan işletmelerden “Orta Büyüklükte” olan işletmelerin gruplanması ve bu işletmelerin ortak verilerinin analizi ile oluşturulmuştur. - Küçük; Çalışmaya katılan işletmelerden “Küçük” ve “Mikro” ölçekte olan işletmelerin gruplanması ve bu işletmelerin ortak verilerinin analizi ile oluşturulmuştur. Yukarıda belirtilen üçlü tasnifin yardımıyla hem tüm işletmelerin ortak ihtiyaçlarını ortaya koyma imkânı doğmuş, hem de farklı büyüklüklerinden dolayı farklı seviyelerde ihtiyaçlar gösteren işletmeler için farklı programlar geliştirme ve uygulama imkânı doğmuştur. Aşağıda, açıklanan tasnif yöntemine göre gruplandırılmış BÜYÜK ve KÜÇÜK işletmelerin fonksiyon temelli kaynak ihtiyaçları, Tablo 45’de gösterilen Derecelendirme yöntemine uygun biçimde topluca gösterilmiştir. TABLO 45. FONKSİYON KAYNAK MATRİSİ –BÜYÜK VE KÜÇÜK İŞLETMELER İÇİN PUAN TABLOLU TABLO 46. FONKSİYON KAYNAK MATRİSİ BÜYÜK VE KÜÇÜK İŞLETMELER İÇİN DERECELENDİRİLMİŞ İşletmelerin “Genel” durumlarına ilişkin tablolar ise aşağıda ayrıca gösterilmiştir. TABLO 47. İŞLETMELERİN GENELİ İÇİN FONKSİYON KAYNAK MATRİSİ PUAN TABLOLU Bilgi ve Know How İnsan Kaynağı Mali Kaynaklar İlişkiler Ağı Fiziksel Altyapı GENEL GENEL GENEL GENEL GENEL Stratejik Yetkinlikler 2,33 2,88 1,80 2,12 2,58 Üretime İlişkin Yetkinlikler 3,14 2,74 2,19 2,60 3,01 Pazarlamaya İlişkin Yetkinlikler 2,50 2,27 1,89 2,16 2,18 E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler 2,92 2,04 2,22 2,84 3,06 93 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi TABLO 48. İŞLETMELERİN GENELİ İÇİN FONKSİYON KAYNAK MATRİSİ DERECELENDİRİLMİŞ Bilgi ve Know How İnsan Kaynağı Mali Kaynaklar İlişkiler Ağı Fiziksel Altyapı GENEL GENEL GENEL GENEL GENEL C- C+ D+ D++ C C++ C D++ C C++ Pazarlamaya İlişkin Yetkinlikler C C- D+ D++ D++ E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler C+ D++ D++ C+ C++ Stratejik Yetkinlikler Üretime İlişkin Yetkinlikler Birbirlerinden çok farklı boyutta işletmeler için tek bir ortak ihtiyaç analizi yürütmektense, işletme boyutlarına göre tasnif edilmiş işletmeler için farklı yorumlarda bulunmak ve bu işletmelere yönelik farklı programlar tasarlamak daha doğru olacaktır. Bu gerçekten yola çıkarak, gerçekleştirilen analizlerin Tablo 45 ve 46’ya dayandığının altını çizmek gerekmektedir. 6.1. Stratejik Yönetim Yetkinlikleri TABLO 49 Daha öncede belirtildiği gibi, işletmelerin stratejik yetkinlikleri, rekabet, pazar segmentasyonu, ürün konumlandırma, ürün tasarımı ve AR-GE yönetimindeki yetkinliklerinin birleşimi olarak değerlendirilmektedir. Bu açıdan bakıldığında, yeni ve farklı yabancı pazarlarda rekabet etmek isteyen işletmelerin en çok gereksinim duyduğu yetkinliklerin başında stratejik yetkinlikler gelmektedir. Bilgi, Know-How ve İnsan kaynağı ihtiyacı açısından bir değerlendirme yapıldığında büyük işletmelerin stratejik yetkinliklerinin küçük işletmelere oranla daha iyi olduğu tespit edilmekle beraber, gerek büyük gerekse küçük işletmelerin genel olarak stratejik yetkinliklerinin geliştirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Stratejik yetkinliklerin geliştirilmesine yönelik bir programın işletmelere uygulanmasında fayda bulunmaktadır. Uygulanacak program, - Kurumsallaşma - Mali Kaynak yönetimi etkinliğini artırıcı konular (finansman yönetimi, maliyet muhasebesi ve yönetim muhasebesi) ve - Stratejik Yönetim konularında eğitim ve danışmanlık faaliyetlerini içermelidir. Bu açıdan değerlendirildiğinde, büyük işletmelerin kurumsallaşma konusunda hem eğitim hem danışmanlık alması önerilirken, küçük işletmelerin konu hakkında bilgi seviyelerini artırmak için stratejik yönetim konusunda eğitim almalarında yarar bulunmaktadır. İşletmelerin stratejik yönetim yetkinlikleri konusundaki ihtiyaçlarını gidermeye odaklanan bir programın ana hatları ile detayları aşağıdaki gibidir. 94 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi İşletme Uygulanacak Ana Programın Büyüklüğü Program Tema Temel Odağı 8 Eğitim Kurumsallaşma Kurumsallaşma Kavram ve Süreci, Kurumsal Yönetim İlkeleri, Kurumsal Kaynak Planlama Maliyet Muhasebesi Maliyet muhasebe sistemi, farklı maliyet muhasebe sistemleri, uygulama örnekleri Finansman Yönetimi ve Yönetim Muhasebesi Finansal Raporlama Teknikleri, Finansal ve Mali Analiz, Bütçeleme Kurumsallaşma Organizasyon Yapısı, İş ve Görev Tanımları, İç Kontrol ve Denetim Sistemi, Strateji Geliştirme/Planlama Finansman Yönetimi ve Yönetim Muhasebesi Finansal Raporlama Sisteminin gözden geçirilerek iyileştirilmesi, Bütçeleme yeteneğinin kazandırılması Stratejik Yönetim Strateji, Modern Yönetim Yaklaşımları, Stratejik Planlama, İşletme Fonksiyonları ve Departmanlaşma, Stratejik Yönetim İlkeleri, Uygulama Örnekleri Maliyet Muhasebesi Maliyet muhasebe sistemi, farklı maliyet muhasebe sistemleri, uygulama örnekleri Finansman Yönetimi ve Yönetim Muhasebesi Finansal Raporlama Teknikleri, Finansal ve Mali Analiz, Bütçeleme Stratejik Yönetim Stratejik Yönetim İlkeleri, Stratejik Planlama, Strateji Geliştirme/Planlama Büyük Danışmanlık Küçük Küçük İşletme Eğitim Danışmanlık 6.2. Üretim ile İlgili Yetkinlikler TABLO 50. ÜRETİM İLE İLGİLİ YETKİNLİKLER İşletmelerin üretim ile ilgili yetkinlikleri, stok ve malzeme yönetimi, satınalma, mühendislik, kalite standartları, kalite kontrol ve prosedürlerin geliştirilmesi yetkinliklerinin birleşimi olarak değerlendirilmektedir. Diğer bir deyişle, stok-malzeme yönetimi, satınalma operasyonu, mühendislik ve kalite kontrol süreçlerini etkin ve verimli kullanan işletmelerin üretimle ilgili yetkinlikleri diğerlerine göre daha gelişmiş durumdadır. Göreceli bir değerlendirme yapıldığında işletmelerin en iyi durumda oldukları yetkinlik alanının üretime ilişkin yetkinlikler olduğu tespit edilmiştir. Ne var ki, bu yetkinlik alanın da dahi alınmış olan en yüksek puan değerinin 5’li bir değerlendirme ölçeğinde ancak ortalama değerlere (3 ve civarı) ulaşılabildiğinin de altının çizilmesinde fayda bulunmaktadır. Bu bölümde, önerilen eğitim/danışmanlık programının içeriği değil içeriğin odaklanması gereken ana konular özetlenmiştir. Bu açıdan önerilerin, uygulanacak programın içeriği ile karıştırılmaması hususu hatırlatılmaktadır. 8 95 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Özellikle küçük işletmeler, üretime ilişkin mali kaynak yönetimi, insan kaynağı ve üretime ilişkin yetkinlikler konusunda bilgi ve deneyime erişim konularında zorluklar yaşamaktadırlar. Üretime ilişkin eksikliklerin tam olarak tespiti amacıyla, Yüzyüze görüşmeler sırasında işletmelere doğrudan ihtiyaçları konusunda bir dizi soru sorulmuştur; işletmelere üretime ilişkin yetkinliklerini geliştirmek için ihtiyaç duydukları teknik konular sorulmuş ve en yoğun biçimde işletmeler tarafından talep edilen konular belirlenmiştir. TABLO 51. ÜRETİM YETKİNLİKLERİNE YÖNELİK PROGRAM ÖNERİSİ İşletme Uygulanacak Ana Büyüklüğü Program Tema Eğitim Yalın Üretim Seri Üretim Teknikleri Üretimde 5S Verimlilik Kalite Yönetimi Büyük Danışmanlık Uluslararası Standart ve Beklentiler Yalın Üretim 5S Kalite Sistem Yönetimi Seri Üretim Zaman Etütleri Eğitim Üretimde 5S Personel Verimliliği Mobilya Üretiminde Seri İmalat Kalite Sistemleri İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Küçük Danışmanlık Uluslararası Standart ve Beklentiler 5S Kalite Sistem Yönetimi Verimlilik Malzeme ve Stok Yönetimi 6.3. Pazarlamaya İlişkin Yetkinlikler TABLO 52. PAZARLAMAYA İLİŞKİN YETKİNLİKLER 96 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi İşletmelerin pazarlama ve sipariş yönetimi ile ilgili yetkinlikleri, satış literatürü hazırlama ve bulundurma becerileri, tanıtım programlama (fuar katılımı, tanıtım, ürün lansmanı, ürün demostrasyonu vb) yetkinlikleri, sipariş yönetimi ve dağıtım kanalı hâkimiyetleri konusundaki yetkinliklerinin birleşimi olarak değerlendirilmektedir. İşletmelerin 1/3’ünün ihracat deneyimi olmadığı ve sadece %12 oranında idari personel çalıştırıldığı göz önünde bulundurularak, işletmelerin sipariş yönetimi ve pazarlamaya ilişkin (yurtdışı) yetkinlikleri konusundaki ihtiyaçlarını gidermeye odaklanan bir programın ana hatları ile detayları aşağıdaki gibidir. TABLO 53. PAZARLAMA YETKİNLİKLERİNE YÖNELİK PROGRAM ÖNERİSİ İşletme Büyüklüğü Uygulanacak Program Ana Tema İhracat Pazarlaması Eğitim Fuar Katılım Stratejileri Büyük Markalaşma Stratejileri - Danışmanlık Fuar Katılım Stratejileri Küçük Eğitim İhracat Mevzuatı ve Operasyonel İhracat Bilgisi İhracat Pazarlaması Danışmanlık Markalaşma Stratejileri 6.4. E Ticarete İlişkin Yetkinlikler TABLO 54. E TİCARETE İLİŞKİN YETKİNLİKLER Günümüzde işletmeler, sadece üretim, pazarlama gibi geleneksel fonksiyonları yönetmekle kalmayıp aynı zamanda dijital çağın gereksinimlerine göre de organize olabilmelidirler. Binlerce kilometre uzaklıktaki müşterisi ile çevrimiçi stok kayıtlarını paylaşmayı başaran, hatta bir adım ötesinde çevrimiçi sipariş alan endüstriyel ürün üreticileri ve/veya işletmelerin e-ticaret fonksiyonlarına ilişkin yetkinlikleri diğerlerine göre daha gelişmiş durumdadır. İşletmelerin e-ticarete ilişkin yetkinlikleri konusundaki ihtiyaçlarını gidermeye odaklanan bir programın ana hatları ile detayları aşağıdaki gibidir. TABLO 55. E TİCARET YETKİNLİKLERİNE YÖNELİK PROGRAM ÖNERİSİ İşletme Büyüklüğü Büyük Küçük Uygulanacak Program Eğitim Danışmanlık Eğitim Danışmanlık Ana Tema Yurtdışına açılan endüstriyel işletmeler için e-ticaret Yurtdışına açılan endüstriyel işletmeler için e-ticaret BT Danışmanlığı 97 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 6.5. Yurtdışı Pazarlama Programları Tekrar hatırlatmak gerekirse, iştirakçi işletmelerin öncelik sırasına göre mevcut ve hedef ihracat pazarları aşağıda gösterilmiştir. Bunlar TABLO 56. ÖNEM SIRASINA GÖRE İHRACAT PAZARLARI MEVCUT İHRACAT PAZARLARI HEDEF İHRACAT PAZARLARI Komşu Ülkeler (Gürcistan, Azerbaycan vb) Eski Rus Cumhuriyetleri Komşu Ülkeler (Irak, İran) Komşu Ülkeler (Gürcistan, Azerbaycan vb) Eski Rus Cumhuriyetleri Komşu Ülkeler (Irak, İran, Suriye) Kuzey Afrika Ülkeleri Kuzey Afrika Ülkeleri Ortadoğu Ülkeleri Ortadoğu Ülkeleri Diğer Diğer Düzenlenecek olan yurtdışı pazarlama programlarının yukarıdaki gerçeklerden yola çıkarak gerçekleştirilmesinde yarar bulunmaktadır. İlerleyen bölümde sunulan zaman planında pazarlama programı önerileri de gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen öneriler, Tablo 56’daki pazarlardan yola çıkılarak hazırlanmıştır. 98 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi 7. KAYNAKÇA - World Furniture Outlook 2012, CSIL - www.trademap.org - www.tuik.gov.tr - “The growth of the white collar work force”, Salomon, The Journal of Business, Vol 27 No 4, Ekim 1954, University of Chicago Press, 99 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi NOTLAR .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... 100 Samsun Mobilya Sektörü Değer Zinciri ve İhtiyaç Analizi Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Samsun Chamber of Commerce and Industry Avrupa İş Desteği Yanınızda... Avrupa İşletmeler Ağı KARADENİZ Enterprise Europe Network - Blacksea Hançerli Mh. Abbasağa Geçidi No:8 -İLKADIM 55020 Samsun / TÜRKİYE Tel: (90) (362) 432 36 26 Fax: (90) (362) 435 30 11 www.samsuntso.org.tr www.blacksea-een.org