nohut hastalıkları ve zararlıları
Transkript
nohut hastalıkları ve zararlıları
Antraknoz, NOHUT HASTALIKLARI VE ZARARLILARI nohut Nohut antraknozu, tarafından Ziraat Yüksek Mühendisi Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü aksamlarında EDİRNE Mantar, Rhizoctonia Pythium zararlılara çürüklüğü, maruz kurt Ascochyta rabiei adlı meydana olan tohumla taşınır. enfeksiyonun kalır. etkili hem artıklarıyla Nohut, gelişme dönemlerinde pek çok Antraknoz, yeşil getirilen, bitkinin toprak üstünde kalan bütün yeşil Dr. Metin BABAOĞLU ve ve hakkında bilgiler verilecektir. mantar hastalıklara sineği ilk bir hastalıktır. hem Diğer de bir bitki ifadeyle, kaynağı toprağa ekilen kök çürüklüğü, nohut tohumunun kendisi olabileceği gibi, Fusarium solgunluğu, tarlada kalmış hastalıklı bitki artıkları da olabilir. beyaz küf, bakteriyel yanıklık ve bazı virüs İlk enfeksiyonlar, çiçeklenme-bakla hastalıkları nohutta görülebilen hastalıklar olarak sayılabilir. Ancak, nohut tarımında en oluşturma döneminde, çok görülen ve en çok zararı yapan hastalık, havaların antraknoz dur. kısımlarında hemen özellikle arkasından başlar. yağışlı bitkinin Oluşan bu alt ilk Nohut yaprakları, sapları ve baklaları enfeksiyonlar tarlanın belirli bölgeleriyle yoğun bir şekilde tüylerle kaplıdır. Ayrıca, sınırlı kalırlar. Ancak, yağışlı ve rüzgârlı malic ve oxidic asit salgılarlar. Bu nedenle, havalar yaprak böcek yayılmasına neden olurlar. Bu yayılmalar, ilk saldırılarından pek etkilenmezler. Toprakta enfeksiyonlar tarafından meydana getirilen çimlenmekte sporların dağılmasıyla olur. Sıcaklığın 20-25 biti noktasını (afidler) olan tahrip ve diğer tohuma ederek ve büyüme sürmekte hastalığın tarla içerisinde o C ve oransal nemin de % 85-95 arasında olan fideciğe zarar veren böcekler olarak, tel olması durumunda, yayılan bu sporlar 12 saat kurtları, mısır tohum kurdu ve yaprakta içerisinde çimlenirler ve 24 saat içerisinde zarar yapan böcek olarak da galeri böceğini de bitki dokularına girerek bitki üzerinde ve yeşil kurdu nohut bitkisine zarar veren ikincil böcekler Eğer, bitki hassas ise, yaklaşık 4-6 gün olarak sayabiliriz. Zararlılar Hastalığın ilk belirtileri, yapraklar ve yaprak galeri böceği (nohut sineği) ve yeşil (Heliothis viriplaca) dur. getirirler. içerisinde ilk belirtiler görülmeye başlar. arasında en fazla tahribatı yapan nohut kurt enfeksiyonları meydana saplarda oluşan, 1-2 mm büyüklüğünde ve Burada, 1/6 kırmızımsı-kahve rengindeki lekelerdir (Resim 6 ve 7). Resim 6. Yapraklarda ilk antraknoz belirtileri Resim 9. Yapraklar üzerinde oluşan yaralar Resim 10. Yapraklar üzerinde oluşan yaralar Resim 7. Saplarda antraknoz belirtileri Saplar üzerindeki yaralar ise, daha koyu renkte ve uzunlamasınadır (Resim 7 ve 8). Saplarda oluşan yaralar üzerinde, üreme organları olan siyah renkteki küçük piknidiaları görmek mümkündür. Saplarda, yaraların oluştuğu noktalardan kırılmalar olmaktadır. Bitki, organlarını kaybettiği için Resim 8. Saplarda antraknoz belirtileri ölmeye yaralar, genellikle oluşan durumda ve daireseldir (Resim 11 ve12). açık kahve veya koyu kahverenginde yaralar Bu Baklalarda yaralar, yine koyu renklerle çevrelenmiş Daha sonra, bu lekeler büyüyerek oluştururlar. mahkûmdur. Enfekte olmuş baklalar içerisindeki sarı tohumlar da hastalıktan etkilenmektedir. renkte alanlarla ve koyu renkteki sınırlarla Böyle tohumlar, buruşuk ve lekeli olmakta ve çevrelenmiş durumdadır (Resim 9 ve 10). tohum renginde bozukluk görülmektedir. 2/6 (100 kg tohuma 300 g) ilaçlanmalıdır. Bitkinin gelişme dönemlerinde, mancozeb, maneb ve chlorothalonil (Bravo ultrex, Bravo 500, Bravo ZN, Daconil (100 litre suya 200 g) veya azoxystrobin (Quadris) içeren ilaçlarla Resim 11. Baklalarda antraknoz yeşil aksam ilaçlaması yapılmalıdır. Yeşil aksam ilaçlaması, çiçeklenme başlangıcında, hastalık belirtisi görülür görülmez veya görülmeden hemen önce uygulanmalı ve 7-10 gün aralıklarla bir-iki kez daha ilaçlama yapılmalıdır. Tarla içerisinde görülen hastalıklı bitkiler sökülerek imha edilmelidir. Böylece, Resim 12. Baklalarda antraknoz hastalığın bir sonraki yıla taşınması önlenmiş Bu hastalıktan tarlasında ilk etkilenen enfeksiyonlar olacaktır. nohut Hastalık (birincil tarlada kalan nedeniyle tarla içerisinde yer yer boşluklar yaşayabildiği için, üst üste aynı tarlaya nohut oluşur. ekiminden nedenle, bu hastalığa bazı bitki mantar, enfeksiyon) sonucu meydana gelen kurumalar Bu hastalıklı etmeni artıklarında kaçınılmalıdır. Bu da hastalık yörelerde çiftçiler tarafından “Bulut aldı” etmeninin tek konukçusu nohut olduğu ve veya “Bulut çaldı” isimleri de verilmektedir. sadece Hastalık, çok etkili olduğu yıllarda % 100’e münavebeye önem verilmelidir. Eğer, aynı varan ürün kayıplarına neden olabilmektedir. tarlaya nohut ekimi yapılacaksa, 3-4 yıl ara Bu hastalığın kontrolü için nohutta zarar yaptığı için, verilmelidir. bazı önlemler alınmalıdır. Öncelikle, bu hastalığa Nohut Sineği (Liriomyza cicerina), nohutta dayanıklı çeşitler ekilmelidir. bu zarar yapan en önemli böcektir. En önemli mümkün değilse, tohumlar önce zarar, larvalar tarafından meydana getirilir. hastalığın görülmediği alanlardan alınmalıdır Erginlerin dişileri, genellikle 1.5 mm boyunda, veya siyah veya gri-siyah karışımı renklerde, karın tohumlar ekimden Eğer, daha önce, Thriam, mancozeb (Dithane, Manzeb, Fore, Policar, bölgesinde Zimaneb) bölgesinin bir kısmı sarımtrak renkte olan ve maneb (Manesan, Manex, Manzate, Newspor) içeren bir fungusitle 3/6 sarı çizgileri bulunan, baş bir sinektir (Resim 13). Erkek erginler dişilerden 2-3 mm daha küçüktür. Resim 14. Nohut sineği larvaları Beslenmelerinin bir sonucu, olarak, yaprakçıklar üzerinde oluşan iplik şeklinde, açık renkli galerileri dışarıdan gözle görmek Resim 13. Nohut sineği ergini mümkündür. Kışı pupa halinde toprağın 5-6 cm altında geçirirler. Bahar aylarında pupadan çıkan erginler henüz fide dönemindeki nohut bitkilerinde beslenirler ancak, bu beslenmelerinin çok önemli ekonomik bir zararı yoktur. Beslenme sırasında çiftleşen erginlerden yardımıyla dişi yaprağın yumurtalarını yaprak sinekler, üst kısmını epidermisin içerisine ovipozitörleri delerek hemen bırakırlar. Resim 15. Yaprakçık üzerinde açılmış galeri altına, Açılan bu galeriler, yaprakçığın tamamını bir Bırakılan ağ gibi kaplar ve yaprakçıklar fotosentetik yumurtalar çok küçük olduğu ve yaprak dokusu içerisinde olduğu için faaliyetlerini gözle görülür. arasında yumurta bırakabilir. Yumurtalar yoğunluğu 17). Bunun üretimi kaybolan veya azalan bitkilerde, yaprağın alt ve üst epidermisi doku içerisinde galerilerin sonucu olarak da, fotosentezle kuru madde kirli sarı renkte, parlak ve silindir şeklinde kalan Açılan sararmış gibi görünebilir (Resim çıkar. Çıkan larvalar, 2.5-3.0 mm boyunda, arasında 16). nedeniyle, zarar görmüş bir tarla, tamamen birkaç içerisinde açılarak larvalar ortaya 14), (Resim Yapraklarda sararmalar ve erken dökülmeler görülemezler. Her bir dişi genellikle 30-40 olup (Resim kaybederler verim galeriler açarak beslenirler (Resim 15). 4/6 kaybı meydana gelmektedir. Bazı durumlarda, verim kaybı % 30-40’ a kadar arasında değiştiği için, yılda 2-3 adet döl çıkabilmektedir. meydana getirebilirler. Kontrolü için, bitkinin yeşil aksamlarının ilaçlanması gerekir. Yapraklar üzerinde ilk belirtiler görülmeye başlandığında, bir böcek öldürücü (insektisit) ilaçla ilaçlama yapılmalıdır. Bu amaçla, endosülfanlı (Korsülfan) ilaçlar, dekara 150 g dozunda kullanılabilir. Yeşil kurt (Heliothis viriplaca), Nohut tarımında önemli olan diğer bir yaprak zararlısı da kelebektir. Resim 16. Nohut sineğinin yapraklardaki zararı yeşil kurttur. Ergini Bitkiye herhangi bir bir zararı yoktur. Zararı meydana getiren larvalarıdır. Kışı pupa halinde toprağın 5-10 cm altında geçirir. Bahar aylarında, Mayıs ayının ilk haftalarında pupadan çıkan gelişmelerini ve ilk erginler, çiftleşmelerini tamamlayarak ilk yumurtalarını bırakmaya başlarlar. Dişiler, yaprağın orta kısmında yer alan yaprakçıkların alt yüzeyine tek tek veya Resim 17. Açılan galerilerin yoğunluğu nedeniyle rengini kaybetmiş nohutlar küme halinde yumurtalarını bırakırlar (Resim 18). Beslenmelerini Küme içerisindeki yumurta sayısı, 3-5 adetten 20’ ye kadar değişebilir. tamamlayarak olgunlaşan larvalar, beslendikleri yaprakçığın kenarlarından toprağa inerek pupa haline geçerler. Pupa dönemi, toprağın 3-5 cm altında yaklaşık 2 hafta sürmektedir. Bu süre sonunda tekrar erginler çıkarak ilk nesilleri vermektedir. Yumurtadan tekrar ergin hale gelmesi için geçen süre 35-45 gün Resim 18. Yaprakçığın alt yüzeyine bırakılmış yumurtalar 5/6 Yumurtalar uygun sıcaklıklarda, ortalama olarak 1 hafta içerisinde açılırlar. İlk çıkan larvalar açık renkli olup kıllıdır. Kıllar, baş ve göğüs bölgesinin ön kısımlarında siyah renklidir. Larvalar tam olgunluklarına eriştiği anda, 4-5 cm’ lik bir boya ulaşırlar. Vücudunun üst kısmında sarı ve yeşilimsiResim 20. Yeşil kurt larvasının bakladaki zararı kahverengi, her iki yanında da sarı renkte birer bant bulunur (Resim 19). Larvalar, yaprakları ve Beslenmesini çiçekleri getirirler. Bunun haline geçerler. Pupa dönemini toprağın 5-10 sonucunda, cm altında geçirirler. Bu şekilde kış dönemini bitkiler tamamen yapraksız kalabildiği gibi, de geçirirler. Yılda ancak bir nesil verirler. bakla da oluşturamaz. Yaprakların yanında, Zararın nohut baklalarında da beslenirler ve zarar veya en aza bir böcek öldürücü (insektisit) ilaç ile yeşil delerek, bakla içerisinde tane oluşumunu aksam ilaçlamasının yapılması gerekir. Bu engellemekte veya oluşmuş taneyi yiyerek 20). önlenmesi indirilmesi için, larvaların ilk çıkış döneminde, yaparlar. Burada beslenen larvalar, baklayı zarar yapmaktadır (Resim olgunlaşmasını tamamlayan larvalar, toprağa inerek pupa yiyerek beslenirler ve bu şekilde zarar meydana ve amaçla, endosülfan içeren (Korsülfan) ilaçlar, Bu zararının dekara 150 g dozunda kullanılabilir. Zararın sonucunda ise, verimde bir azalmaya neden devam etmesi halinde, bir–iki kez daha olurlar. ilaçlama yapılabilir. Bilgi için; Dr. Metin BABAOĞLU Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü P.K : 16 EDİRNE Tel: 0284-2358182 Faks : 0284-2358210 E-posta: metinbabaoglu@ttae.gov.tr metinbabaoglu83@yahoo.com Resim 19. Yeşil kurt larvası 6/6