tohumluk partilerinden numune alma esasları
Transkript
tohumluk partilerinden numune alma esasları
TOHUMLUK PARTİLERİNDEN NUMUNE ALINMASI ve NUMUNE ALMA TEKNİKLERİNE İLİŞKİN YÖNERGE BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1) Bu Yönergenin amacı; tohumluk partilerinden numune alınması, numune alanların denetimi ile ilgili usul ve esasları belirlemektir. Kapsam MADDE 2- (1) Bu Yönerge, 31/10/2006 tarihli ve 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu dâhilinde üretilen tohumluklara ait tohumluk partilerinden numune alma, numune alanların denetimi ilgili usul ve esasları kapsar. Dayanak MADDE 3- (1) Bu Yönerge, 31/10/2006 tarihli ve 5553 sayılı Tohumculuk Kanununun 6 ncı maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4- (1) Bu Yönergede geçen, a) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını, b) Genel Müdürlük: Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğünü (BÜGEM), c) TTSM: Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğünü, ç) Başvuru Kuruluşu: Üretimin yapıldığı ildeki Bakanlık il müdürlüğü veya Bakanlık tarafından beyanname kabulü ve tarla kontrolleri için yetkilendirilen kuruluşları, d) Sertifikasyon Kuruluşu: Bakanlık tarafından sertifikasyon ile yetkilendirilen kamu kuruluşları, e) Kontrolör: Tohumluk sertifikasyonuna ilişkin kontrolleri yapan, numune alan ve piyasa denetimlerini yaparak bu konularda belge düzenleyen Bakanlıkça tohumluk kontrolörü olarak yetkilendirilen kamu görevlilerini veya özel kişileri, f) Tohumluk Partisi: Tohumluk kontrol ve sertifikasyon sisteminde, bir numunenin alınmasına esas olan bir sertifika veya raporun temsil ettiği tohumluğun cinsine göre tespit edilmiş azami tohumluk miktarını, g) Tohumluk Numunesi: Tohumluk partisini temsilen partinin niteliklerinin tespiti ve sonucunda tohumluğa sertifika veya rapor verilebilmesi için tohumluk cinsine has laboratuvar analiz ve testlerine tabi tutulacak birim ağırlığındaki tohumluğu, ğ) İlk Numune: Tohumluk partisini temsil edecek şekilde değişik noktalarından alınarak karışım numunesini oluşturan numuneyi, h) Karışım (paçal) Numune: Tohumluk partisinden alınan ilk numunelerin karıştırılması ile elde edilen ve içerisinden temsili numune alınacak olan numuneyi, ı) Temsili Numune: Karışım numunesinden elde edilerek sertifikasyon kuruluşlarına gönderilen numuneyi, i) Çalışma Numunesi: Tohumluğun niteliklerini belirlemek için testlerin yapılabileceği miktarda olan temsili numuneden bölünerek elde edilen numuneyi, j) Mühürleme: Tohumluğun veya numunenin bulunduğu ambalajın veya ambalaj üzerindeki işaretlerin amacı dışında iz bırakmadan açılmasının mümkün olamayacağı bir şekilde mühür / etiket ile kapatılmasını, k) Homojenlik: Tohumluk partisini oluşturan unsurların tamamının aynı özellikler taşımasını, l) Heterojenlik: Tohumluk partisini oluşturan unsurların değişik özellikler taşımasını, Sayfa 1 / 36 m) Heterojenlik değerleri: (H- ve R- değeri) Bir tohum partisinin heterojen olarak sınıflandırılıp sınıflandırılmadığını değerlendirmek için kullanılabilecek istatistiksel ölçümleri, n) Kaplanmış Tohumluk: Makineli ekimi kolaylaştırmak ve tohum performansını iyileştirmek amacıyla, dış yüzeyini pestisit, yapıştırıcı veya dolgu maddesi gibi unsurlardan ibaret bir karışım giydirilmiş, tek filiz oluşturma oranı standartlarla belirlenmiş tohumluğu, o) Tohum Şilteleri: Kâğıt ya da başka parçalanabilen maddelerden yapılmış, içinde tohumların sıralar, gruplar halinde ya da gelişi güzel bir biçimde yerleştirilmiş olduğu geniş tabakaları, ö) Kabuklu tohumlar: Birimler tohumun şeklini kısmen korurken, boyutu ve ağırlığı azalmış ya da artmıştır. Kabuk bağlama materyali pestisit, fungisid, boya ya da diğer katkı maddeleri içeren tohumları, p) Tohum granülleri: Aşırı küçük tohumların granül, pestisit boya yada diğer maddelerle kaplanmış ve birden fazla tohum içeren tipteki tohumları, r) Tohum maltları: Kâğıt veya diğer parçalanabilir materyallerden oluşan geniş şeritlere rastgele, kümelenerek ya da sıralar halinde dizilen tohumları, s) Tohum peletleri: Genellikle, şekli artık belli olmayacak şekilde kaplanmış olan tek bir tohumun bulunduğu, hassas ekme işlemi için geliştirilmiş, yuvarlağımsı birimlerdir. Peletleme materyaline ek olarak pelet; pestisit, boya ya da diğer katkı maddelerini içeren tohumları, ş) TVYS: Tohumluk Veri Yönetim Sistemini, t) İlaçlı numune: Kimyasal ve/veya biyolojik işlemlerden geçirilen tohumlardan oluşan temsili ve çalışma numunesini; ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Genel Kurallar, Parti Büyüklüğü, Ambalaj ve Numune Alma Genel kurallar MADDE 5- (1) Sertifika verilecek bir tohum partisinden numune alınması işlemi kontrolör tarafından yapılır. (2) Kontrolörler tarafından alınan OECD ve ISTA numunelerin yıllık denetimi toplam numunelerin %5’ i oranında TTSM tarafından yapılır. Yurtiçi numunelerin % 5’lik denetimi ise resmi sertifikasyon kuruluşları tarafından yapılır. (3) Tohum partisinde heterojenlik söz konusu olduğunda numune alınmaz. (4) Tarla kontrolü sonucuna göre; çeşidi ve sınıfı aynı olan tohumluklar, o bitki türü için saptanan parti büyüklüğünü aşmamak koşulu ile karıştırılır. Parti büyüklüğü MADDE 6- (1) Parti büyüklüğü; yurtiçi sertifikalandırmada Tablo 6, ihraç amaçlı sertifikalandırmada ise Tablo 7,8,9’da belirtilen miktarları geçemez. (2) Tabloda belirtilen miktarlardan fazla olan tohumluk partileri tablodaki miktarları aşmayacak şekilde partilere ayrılır ve her birine ayrı parti numarası verilir. (3) Tohum partisi, % 5 tolerans sınırı ile Tablo 6,7,8 ve 9’da belirtilen miktarı aşamaz. Ambalaj MADDE 7- (1) Bir tohumluk partisinin sertifikalandırılabilmesi için; partiyi oluşturan tohumluklar, mühürlenmiş etiketlenmiş veya üzerinde o partiye ait parti numarasını taşıyan çuval, torba veya ambalajlar içinde bulunur. Sayfa 2 / 36 Tohumluk partilerin işaretlenmesi MADDE 8 – (1) Parti numaraları TR.00.YY.KKKK.NNNN biçiminde oluşturulur. Numaralandırmada; a) TR: Ülke kodunu, b) 00: Tohumluğun üretildiği ilin plaka numarasını, c) YY: Tohumluğun üretildiği yılın son iki rakamını, ç) KKKK: TTSM tarafından verilen üretici kuruluş kod numarasını, d) NNNN: Tohumluğun parti sıra numarasını, ifade eder ( en az dört karakterden oluşur). Numune alma MADDE 9-(1) Kontrolör her partiye kolayca ulaşmalıdır. (2) Numune alımı için kontrolör ve tohum üreticileri birlikte çalışmalıdır. (3) Tohumluk partisinden tesadüfî olarak farklı yerlerden az miktarlarda alınan numunelerin (ilk numune) karıştırılmasıyla karışım numunesi elde edilir. (4) Bu numune bir veya birkaç defada daha küçük numunelere bölünerek alt numune elde edilir. Alt numuneler her defasında tekrar karıştırılarak veya her defasında tekrar ikiye bölünerek homojen bir temsili numune elde edilir (Şekil 1). (5) ISTA Sertifikalarının düzenlenmesinde, ISTA Kurallarında belirlenen gereklilikler uygulanır. Şekil 1 Numune alma şeması Homojenlik MADDE 10- (1) Tohumluk partisinin homojen olması; alınan numunenin partiyi güvenilir bir şekilde temsil edeceğini gösterir. (2) Tekniğine uygun alınmayan numuneler partiyi tam olarak temsil etmeyeceğinden laboratuvarda yapılan analizler tohumluk partisinin özelliklerini göstermez. (3) Tohumluk partisinin homojenliği hasattan hemen sonra en alt düzeydedir. Bunun sebebi tohumluğun üretildiği alandaki cansız yabancı maddelerin (sap, çöp vb.) partiye küçük oranlarda karışmasıdır. (4)Tohumluk partileri, işleme sırasında cansız yabancı maddelerden arındırılarak daha homojen bir hale getirilir. Sayfa 3 / 36 (5) Tohumluğun çok dikkatli bir şekilde işlendiği durumlarda bile partide nakledilme ve ambalajlara dolum sırasında bazı değişimlerin görülür. Bu değişimlere aşağıda belirtilen üç örnek göz önünde bulundurularak dikkat edilir. a) Tohumluklar ambalajlara dökülürken büyük tohumlardaki eğilim büyük ambalajın kenarlarına doğrudur. b) Daha küçük tohumlar ambalajların ortasında kalma eğilimi gösterir. c) Hafif kavuzlu tohumlar, kavuz bölgedeki hava akımı yoluyla ambalajın üst kısımlarına veya dışına kadar çıkar. Heterojenlik MADDE 11- (1) Tohumluk partisinin homojen olmadığını gösterecek bir durum bulunmamalıdır. (2) Heterojenlik testi yapmak için gereken numuneler, ambalajlardan, ISTA sertifikası vermek için alınan ilk numuneler gibi aynı şekilde alınır. (3) Ambalajlara konulmamış tohum partilerinden heterojenlik testi için numune alınmaz. (4) Heterojenlik tayini için alınması gerekli numune adetleri Tablo 1’de verilmiştir. Tablo 1. Test için alınması gerekli numune miktarları Partiyi oluşturan ambalaj adedi (No) En az numune adedi (N) Safiyet ve çimlenme için kritik H değeri 5 6 7 8 9 10 11-15 16-25 26-35 36-49 50 den fazla 5 6 7 8 9 10 11 15 17 18 20 2.55 2.22 1.98 1.80 1.66 1.55 1.45 1.19 1.10 1.07 0.99 Kavuzlu olmayan Kavuzlu 2.78 2.42 2.17 1.97 1.81 1.69 1.58 1.31 1.20 1.16 1.09 Diğer tür ve çeşitler için kritik H değeri Kavuzlu Kavuzlu olmayan 3.25 2.83 2.52 2.30 2.11 1.97 1.85 1.51 1.40 1.36 1.26 5.10 4.44 3.98 3.61 3.32 3.10 2.90 2.40 2.20 2.13 2.00 Kaynak: ISTA Rules 2013 Numune alma sıklığı MADDE 12- (1) Temsili numune elde etmek için tohum partisinden asgari miktarda ilk numune alınması gerekir. (2) İlk numuneler yaklaşık olarak aynı büyüklükte ve homojen olmalıdır. (3) Tohum partisinden alınacak ilk numuneler tesadüfî olarak ya da sistematik bir plana göre seçilir. (4) Alınan bu ilk numunelerin, karışım numunesini yeterli derecede temsil etmesi gerekir. Farklı ambalaj adetleri için asgari ilk numune sayıları Tablo 2 ve Tablo 3’de tanımlanmıştır. Buna göre:15 kg ile 100 kg arasındaki ( 15 ile 100’ü kapsayacak biçimde) ambalajlarda bulunan tohum partilerine yönelik; 100 kg’den fazla ambalajlardaki ya da bir tohum akışı içindeki tohum partilerine yönelik ve 15 kg’den az ambalajlardaki tohum partilerine yönelik (Tablo 2, 3) olmak üzere belirlenmiştir (5) Partinin özelliğine göre partiden alınacak ilk numune adetleri değişiklik gösterir. Farklı ağırlıktaki ambalajlardan oluşan partilerden alınacak ilk numune adetleri Tablo 2, 3’de verilmiştir. Sayfa 4 / 36 Tablo 2.15 ile 100 kg arası ambalajlarda bulunan tohum partilerine yönelik asgari ilk numune sayısı, Tohumluk çuval, torba veya kap sayısı İlk numune alma adedi (Adet) 1-4 Her bir ambalajdan 3 ilk numune 5-8 Her bir ambalajdan 2 ilk numune 9-15 Her bir ambalajdan 1 ilk numune 16-30 Toplam 15 ilk numune 31-59 Toplam 20 ilk numune 60 veya daha fazla Toplam 30 ilk numune Kaynak: ISTA Rules 2013 Tablo 3. 100 kg’ den daha büyük ambalajlardaki tohum partilerinden ya da tohum akışından alınacak ilk numune sayısı, Tohum ağırlığı İlk numune alma adedi -500 Kg En az 5 adet ilk numune 501-3.000 Kg Her 300 Kg için 1 ilk numune alınır fakat 5 den az olamaz. 3.001-20.000 Kg Her 500 Kg için 1 ilk numune alınır fakat 10 dan az olamaz. 20.001 Kg.dan fazla ise Her 700 Kg için 1 numune alınır, fakat 40 dan az olamaz. Kaynak: ISTA Rules 2013 15 kg’den küçük ambalajlardaki tohum partilerinden ilk numune alma: 15 kg’dan küçük ambalajlardaki tohum partileri için, ambalajlar 100 kg’yi aşmayan numune alım miktarları içinde birleştirilmeli ve bu numune alım birimleri, 15 ile 100 kg arasındaki ambalajlara yönelik numune alım planındaki ambalajlar olarak kabul edilir. Aşağıdaki formül bir tohum partisindeki ilk numune alım sayısını hesaplamayı sağlamaktadır. İlk numune sayısı: (Ambalaj sayısı X Ambalaj büyüklüğü) 100 İlk numunenin alınması MADDE 13- (1) İlk numuneler, ambalajlardan (torbalardan) mümkün olduğunca aynı miktarda alınır. (2) Partiyi oluşturan tohumluk, torba içinden tesadüfi olarak seçilir ve ilk numuneler torbaların alt, üst ve orta kısımlarından alınır. (3) Tohum büyük kaplarda ise ilk numune tesadüfi olarak seçilen çeşitli yerlerden ve derinliklerden alınır. (4) Akışkan olmayan kavuzlu numunelerde ilk numuneler el ile alınır. (5) Tohum küçük veya rutubet geçirmez kaplarda ambalajlanacaksa (örneğin teneke kutu veya plastik torbalarda) ve eğer mümkünse numune, tohumlar kaplara konulmadan önce alınır. Bu şekilde yapılmazsa, yeterli sayıda kap açılır veya delinerek numune alınır. Daha sonra kaplar kapatılır ya da içindeki tohumlar yeni bir kaba konur. (6) Tohumların kaplara doldurulması sırasında numune alırken, akan tohumun kesitinden homojen şekilde numune alınır. Tohumun ambalajın dışına akmamasına özen gösterilir. Karışım numune elde edilmesi MADDE 14- (1) İlk numuneler yalnızca homojen göründükleri durumlarda karışım numune oluşturmak amacıyla birleştirilir. Sayfa 5 / 36 (2) Eğer tek tip değilse, numune alma işlemi durdurulur. (3) Rutubet tayini için karışım numunesi alınır. Karışım numunesinin en az üç yerinden numune alınarak istenen boyutta nem alt numunesi elde edilir. Numune alma işlemi zaman kaybetmeden hızlı bir şekilde yapılır. (4) Rutubet tayininde, karışım numunesinin indirgenmesi sırasında en fazla 30 saniye havaya maruz kalabilir. (5) Rutubet tayini numunelerinin indirgenmesinde havaya fazla maruz kalmayan bölücüler tercih edilir. Temsili numune elde edilmesi MADDE 15- (1) Temsili numune, karışım numunenin indirgenmesi ile elde edilir. (2) Depo şartlarında karışım numunenin usulüne uygun şekilde karıştırılıp istenen miktara indirilmesi mümkün değilse karışım numune olduğu gibi mühürlenerek tohum sertifikasyon kuruluşlarına gönderilir. (3) Temsili numunenin tohumluk partisini en iyi şekilde temsil edebilmesi için homojen bir şekilde hazırlanması gerekir. (4) Bu işlem için tohumluğun özelliğine göre geliştirilen çeşitli tip ve şekilde bölücüler kullanılır. Şahit numune MADDE 16- (1) Şahit numune karışım numunesinden elde edilir. Mühürlenerek uygun ortamda muhafaza edilir. Değerli tohumlarda 25 adet tohum şahit numune olarak yeterlidir. Post kontrol numuneleri MADDE 17- (1) Kontrolör tarafından temsili numunelerin yarısı kadar post kontrol denemeleri için numune alınır. Temsili numune ve şahit numune ağırlığı MADDE 18- (1) Minimum temsili numune ve şahit numune miktarları yurtiçi sertifikalandırma için Tablo 6, İhraç amaçlı sertifikalandırma için Tablo 7, 8, 9’da belirtilen miktarlardan az olamaz. (2) Rutubet tayini isteniliyorsa laboratuvara gönderilmesi gereken tohumluk ağırlığı öğütülmesi gereken türler (Tablo 11) için en az 100 g, diğer türler için en az 50 g dır. (3) Yurtiçi bakiye (stok) amaçlı numune alma işlemlerinde, sadece çimlenme analizleri yapıldığından Tablo 6’de belirtilen asgari temsili numune miktarların yarısı kadar numune alınır. Numune Ek 3’deki form doldurularak sertifikasyon kuruluşuna gönderilir. Kaplanmış tohumların tohum partilerinden numune alma MADDE 19- (1) Şilte ve şeritlerde dâhil olmak üzere, kaplanmış tohumların tohum partileri için asgari numune alma yoğunluğu, kaplanmamış tohumlar için geçerli olan ile aynıdır. (2) Düşüş yüksekliği 250 mm'yi geçemez. (3) Tohum şeritlerinde, test için yeterli sayıda tohum elde edebilmek için, rastgele şerit parçaları alınır. (4) Kaplanmış tohumlar için numune alma yoğunluğunu Tablo 10A-10B belirtilmiştir. Paketler, 1.000.000 (10.000 ünite 100.000) tohumu aşmayacak şekilde bir araya getirilebilir. (5) Temsili numuneler, Tablo 10A ve Tablo 10B'nin 2. sütununda belirtilenden daha az sayıda pelet ya da tohum içermez. (6) Küçük bir numunenin kullanılması halinde, sertifika üzerinde aşağıdaki ifade yazılır. “Temsili numune içerisinde yalnızca .... adet pelet (tohum) bulunmakta olup numune Uluslararası Tohum Test Kurallarına uygun değildir. Sayfa 6 / 36 (7) Kaplanmış tohum numuneleri, normal şartlar altında, kendilerine eşdeğer olan kaplanmamış tohum numunelerinden daha az tohum içerdikleri için, numune alınması esnasında bu numunenin bütün partiyi temsil edecek nitelikte olması için özen gösterilmesi gerekmektedir. (8) Taşıma esnasında peletlerde ya da tohum şeritleri üzerinde gerçekleşebilecek her türlü hasar ve değişiklikten kaçınmaya yönelik önlemlerin alınması gerekir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Numune Almada Kullanılan Yöntemler El ile numune alma yöntemi MADDE 20- (1) Bu yöntem bütün türlerde ve diğer sondalar kullanıldığında zarar görebilecek olan tohumlarda, düşük nem içerikli tohumlarda, kaplanmış tohumlarda, özelliklede tohum şeritlerinden ve tohum şiltelerinden numune almada kullanılır. (2) El ile numune alma işleminin uygulanması için uygun olan bitki türleri; Agropyron, Agrostis, Alopecurus, Anthoxanthum, Arrhenatherum, Axonopus, Bromus, Chloris, Cynodon, Cynosurus, Dactylis, Deschampsia, Elymus, Elytrigia, Festuca, Holcus, Lolium, Melinis, Panicum, Pascopyrum, Paspalum, Poa, Pseudoroegneria, Trisetum, Zoysia’dır. Acer, Aesculus, Ailanthus, Castanea, Cedrela, Corylus, Fraxinus, Juglans, Liriodendron, Platanus, populus, Quercus, salix, Tectona, Ulmus ağaç ve çalı cinsleri ile sınırlıdır. (3) Kavuzlu ve akıcı olmayan tohumlardan el ile alınan numunenin partiyi en iyi şekilde temsil etmesini sağlamak için tohumluk numunesi çuvalın üst, orta ve alt kısmından olmak üzere üç kez alınır. (4) Çuvalın içinde el 40 cm’den daha fazla derine inemeyeceği için eli üstten daldırarak çuvalın alt kısmından numune almak imkânsızdır. Bunun için numuneyi alan kontrolör, numuneyi alacağı çuvalları tamamen veya kısmen boşaltır. Numuneyi aldıktan sonra tekrar doldurur. (5) El ile numune almada tohumların düşmemesi için avucun sıkıca kapatılması uygun olur. Kaşık metodu MADDE 21-(1) Teçhizat; bir tepsi, düz kenarlı bir spatula ve doğrusal ve dikey kenarları olan düz bir kaşıktan meydana gelmektedir (Şekil 2.). Şekil 2. Dikey kenarı olan ucu düz kaşık. (2) Bu yöntem yalnızca Triticum türünden küçük tohum türleri için kullanılır. (3) Bu yöntem, rutubet tayini ve bitki sağlığı analizleri için alınan numunelerde kullanılır. (4) Daha önce karıştırılan tohumlar tepsinin üzerine yayılır. (5) Tohumlar tepsinin en az beş yerinden kaşıkla alınarak bir kapta toplanır. (6) Çalışma numunesi elde edilinceye kadar işleme devam edilir. (7) Büyük tohumlu türlerde kaşık yöntemi doğru değildir. (8) Bu yöntem temiz olmayan tohumlar içinde geçerli değildir. Sayfa 7 / 36 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Numune Almada Kullanılan Aletler Tek kanallı sonda MADDE 22- (1) Sondaların üzerlerine numaraları yazılır ve kayıtları tutulur. (2) Tek kanallı sonda, sivri ucunun yanında oval ya da dikdörtgen biçiminde bir delik bulunan sivri uçlu bir borudur (Şekil 3). (3) Tohumlar borunun içinden geçer ve bir kapta toplanır. (4) Deliğin genişliği, numunesi alınacak tohumun ya da diğer bulaşıklıkların azami çaplarının en az iki katı kadar olur. (5) Borunun çapı, numunesi alınacak tohumun azami çapının beş katından büyük olamaz. Şekil 3. Tek kanallı sonda. (6) Tek kanalı numune sondasının minimum iç çapı yonca ve benzer tohumlar için 10 mm, hububat için 14 mm ve darı için 20 mm olmalıdır. (7) Tek kanallı sonda aşağıdaki şekilde kullanılır: a) Tek kanallı sonda temizlik bakımından kontrol edilir. b) Oval deliğin yatay yüzeye doğru 30 derecelik bir açı ile aşağıyı gördüğünden emin olun ve sondanın konik ucunu ambalaja sokulur. c)Sonda ambalajın ortasına ya da zıt tarafına ulaşana kadar itilir, bu işlem yapılırken her zaman sonda yatay yüzeye doğru 30 derecelik bir açıda muhafaza edilir. ç) Sonda 180 derece döndürülür. d) Yavaş bir şekilde sonda ambalajdan çekilir ve hafifçe sallanır. e) Sondadan gelen tohum numuneleri uygun bir kapta toplanılır. f) Sonda ambalajdan çekilir ve delik ya kendinden yapışkanlı bir parça ile ya da dokuma torbalar söz konusu ise, iplikleri baştaki hallerine geri çevirerek mühürlenir. (8) Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar: a) Sondanın dışında bir derecelendirme ya da hassas işaretler olması oval deliğin pozisyonunu ve yönünü kullanma konusunda yardımcı olur. b) Sondanın iç yüzü ne kadar pürüzsüz ise, tohum o kadar rahat akar. c) Sonda ambalajın içine itilirken sondanın ucunun ambalajın öteki tarafından çıkmamasına özen gösterilir. Borunun üzerindeki işaretler sondanın öbür taraftan çıkmamasına yardımcı olur. ç) Kazalardan kaçınmak için kullanılmadığında sondanın sivri ucunu kapalı tutulması gerekir. d) Sonda, temiz ve pürüzsüz kalması için sitrik asitle yıkanır. e) İç kısmını temizlemek için silah temizleme ve şişe temizleme aletleri de kullanılır. Kovan tipi sonda MADDE 23- (1) Numune çubuğu iç içe geçmiş iki borudan oluşur; iç kısımdaki boru dış kısımdaki boruya esas olarak gevşek ama tohum ya da kavuz vb. mahsüllerin aralarından kaymasına izin vermeyecek kadar da sıkı bir biçimde oturur. Sayfa 8 / 36 (2) İç kısımdaki borunun dıştaki boru içinde çevrilebilmesi için bir kulp takılı olmalıdır. Dıştaki boru som, sivri bir uca sahiptir. Her iki borunun duvarlarında yarılmış yuvalar vardır; böylelikle içteki borunun oyuğu boruları ters yönde çevirerek açılır ve kapanır (Şekil 4). (3) Tek kanallı sonda ile ambalajın iç ve dış kısmından tohum miktarını değiştirme numune çubuğu ile mümkün değildir. Bu nedenle, numune çubuğu her zaman ambalajın karşı duvarına ulaşabilecek kadar uzun olmalıdır. Bu, torbalardan dikey numune almak için, torbaların alt kısmına kadar ulaşılması gerekir. (4) Numunesi alınacak tohumun boyutları tek kanallı sondanın delik boyutları ile aynıdır (deliğin genişliği tohumun azami çapının en azından iki katı olmalıdır). Şekil 4. Kovan sonda (5) Çeşitli sonda modelleri bulunur. Bazı modeller yalnızca yuvaları açılarak boşaltılır. Diğerleri içteki borunun ucundaki kulpta bulunan bir açıklık üzerinden boşaltılır. Bazı modellerin her yuva için ayrı bölmeleri vardır. (6) Numune sondasının oyukları eş zamanlı açıldıklarında yatay olarak kullanılır. Dikey kullanıldığında oyuklara yukarıdan giren tohumlar oyuk içerisinden aşağı düşeceğinden aşağıdan giren tohumları engeller. Bu nedenle, ambalajın üst kısmından fazla tohum almış olur. Bu risk bazı çimen türleri gibi kolaylıkla akmayan tohumlarda görülür (Festuca rubra, Koeleria macranta, Dactylis glomerata vs.). Tahıllar ama aynı zamanda çayır salkımotu (Poa pratensis), yonca (Medicago sativa), lahana (Brassica oleracea var.) ve keten (Linum usitatissimum) gibi başka türler söz konusu olduğunda, bu risk çok daha azdır. (7) Kovan sondası aşağıdaki şekilde kullanılır: a) Numune çubuğu temizlik açısından kontrol edilir. b) Ambalaja numune sondası kapalı pozisyonda sokulur. c) Çubuğun ucu ambalajın öteki tarafına ulaşması için itilir. Fakat sonda ambalajın içine itilirken sondanın ucunun ambalajın öteki tarafından çıkmamasına özen gösterilir. ç) İçteki boru çevrilerek numune sondası açılır. d) Tamamen dolması için numune sondası hafifçe sallanır. e) Numune çubuğu yavaşça kapatılarak çekilir. İlk numune ambalajın içine boşaltılır. (8) Kullanılırken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır. a) Tüm yuvaların eşzamanlı olarak kapandığı numune çubuklarında kontrolör, direnç hissedilene kadar yuvaları dikkatlice kapatarak hasar riskini azaltır. b) Kontrolör bu riski, yuvaları kapatırken aleti sallayarak azaltır. c) Uçları körelmiş numune sondaları personel için daha güvenli olsa da yalnızca açık ambalajlardan numune almak için kullanılır. Uygun olmayan sonda tipleri Madde 24- (1) Yukarıda belirtilen sonda tipleri dışındaki sondalar kullanılmaz (Örnek: Kargo tipi numune alıcı, zincir tip, mini bölmesiz ). Sayfa 9 / 36 Otomatik numune alıcılarla numune alınması MADDE 25- (1) Otomatik tohum numune alıcısı: Bir zamanlama cihazı tarafından düzenlenen aparat kullanılarak ilk numunelerin tohum akışından otomatik olarak alınması esasına göre çalışır. (Şekil5) (2) ISTA Karışım ve Numune Alma Teknik Komitesi (Bulking and Sampling Committee) tarafından 1998 yılında otomatik numune alıcıların kullanımı kabul edilmiştir. 2011 ve 2012 yıllarında bu konuda güncelleme yapılmıştır. (3) Otomatik olarak numunesi alınacak türler; ISTA Kurallarına göre, ISTA üyesi ve Akredite edilmiş laboratuvar olan TTSM tarafından belirlenir (ISTA Tohum Numune alma El Kitabı- 2012 ISTA Karışım ve Numune Alma Teknik Komite Protokolü). Numune alınması için sadece onaylı otomatik tohum numunesi alıcıları kullanılır. Şekil 5. Otomatik numune alıcı (4) Otomatik numune alıcılar aşağıdaki prosedüre göre onaylanır. Otomatik numune alıcısı kullanmak isteyen kişi veya kuruluşlar ekinde dosya bulunan bir dilekçe ile Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü’ne başvurur. Dosyada; a) Otomatik tohum numune alıcının tipi, b) Kullanılacak prosedürler, c) Prosedürlerin doğru uygulamasından sorumlu personel, ç) Cihaz tarafından alınan numunelerde yapılan analizlerde elde edilen sonuçların diğer onaylı numune alma yöntemlerine benzer olduğunu gösteren veriler bulunur. Veriler (Tablolar 5A / 5-H) öngörülen toleranslar içerisinde olması gerekir.) (5) Otomatik tohum numune alıcısının kullanımı yılda en az bir kez TTSM tarafından kontrol edilir. (6) Kontrolde otomatik tohum numunesi alım cihazının aldığı numunelerde yapılan analiz sonuçları ile onaylı yöntemlerle alınan numunelerden elde edilen analiz sonuçları karşılaştırılır. Sonuçların en az % 70 benzerlik sağladığı belirlenirse, otomatik tohum numune alıcı onaylanır. (7) Numunelerde karşılaştırma işlemleri TTSM tarafından yapılır. (8) Otomatik numune alıcılar aşağıdaki koşulları yerine getirmelidir: a) Otomatik tohum numune alıcısı numune ambalajı ile kesintisiz bir kanala sahiptir. b) Otomatik tohum numune alıcısı tüm kesitlerinin ya da bölümlerinin, kolaylıkla ve derinlemesine temizlenecek bir şekilde kurulur. c) Otomatik tohum numunesi alıcısının ayarlanması, kontrolörün görebileceği ve erişebileceği şekilde olur. ç) Aynı partiden numune alımı sırasında, otomatik tohum numune alıcının ayarı değiştirilemez. d) Alınan numunelerin homojenliğinin kontrol edilebilmesi için, ilk numunelerin biriktiği yerde şeffaf bir bölüm olmalıdır. Sayfa 10 / 36 e) Alınan ilk numuneler mühürlü bir bölmede toplanır. Mühür kontrolör tarafından açılır. f) Otomatik numune alıcısı kontrol formu Ek-4 ‘ de verilmiştir. BEŞİNCİ BÖLÜM Temsili Numuneleri Hazırlamak İçin Kullanılan Bölücüler ve Metotlar Konik (Boerner) bölücü MADDE 26-(1) Konik bölücü iki ebatta üretilmiştir (Şekil 6). (2) Küçük olanı küçük daneli tohumluklar için (Triticum hariç), büyük olanı iri daneli tohumluklar için (Triticum veya daha iri daneli tohumluklar) kullanılır. (3) Bu bölücü beslenme hunisi, bir koni ve tohumluğu iki adet oluğa boşalan bir dizi karıştırıcı bölmeden ibarettir. (4) Karıştırıcılar eşit genişlikte kanallardan ve boşluklardan oluşmuştur. Bunlar üst kısımda yan yana daire şeklinde dizilmiş olarak aşağıya doğru uzanır ve iki kanalda birleşerek son bulurlar. (5) Üst kısımda tohumların döküldüğü kısım bir vana ile kontrol edilir. Şekil 6. Konik (boerner) bölücü (6) Tohumlar konik kısma döküldükten sonra vana açılarak tohumların aşağıya dökülmesi sağlanır. (7) Tohumlar kanallara akarak bölünür ve alt kısımda bulunan iki kanaldan, kanalların alt kısmında bulunan kaplara boşalır. (8) Kanalların ve boşlukların sayıları ve büyüklükleri homojen bir karışım elde etmek için önemlidir. (9) İri daneli tohumlar için her biri yaklaşık 25 mm genişlikte olan yaklaşık 38 kanal ve serbest akışlı küçük daneli tohumlar için de her biri 8 mm genişlikteki yaklaşık 44 kanal uygundur. Daha fazla kanal, numune bölmenin doğruluğunu artırır. Beş kanal ve beş boşluk asgari düzey olarak kabul edilir. (10) Konik bölücü kullanılırken dikkat edilmesi gerekli noktalar şunlardır: a) Makine ve toplama kapları temiz olmalıdır. b) Bölücüye ait 4 (dört) adet toplama kabı gerekir. c) İki yanda bulunan kanalların altına toplama kapları konur. ç) Tohumların tamamı beslenme hunisine dökülür. d) Tohumlar boşaltılmadan vana açılmaz. Sayfa 11 / 36 e) İstenen miktarda numune elde edilinceye kadar bu işlem tekrarlanır. f) İşlem tamamlandıktan sonra bölücü iyice temizlenir. Toprak bölücü MADDE 27- (1) Toprak bölücünün çalışma prensibi konik bölücü ile aynıdır. (2) Bu bölücüde kanallar ve boşluklar düz bir hat oluşturur. Kanallar iki tarafta bulunan kaplara açılır (Şekil 7). Şekil 7 Toprak bölücü (3) Tohumlar, bu kanallardan iki tarafta ve alt kısımda bulunan kaplara akar. (4) Numunenin kanallardan direkt olarak akması heterojenliği azaltır. (5) Bu nedenle toprak bölücü kullanılır. (6) Bu bölücüde de kanalların sayısı ve büyüklükleri önemlidir. Pratikte her biri 13 mm genişlikte olan en az 18 kanal ve 18 boşluğa sahip bölücülerin bütün tohum çeşitleri için uygun olduğu ortaya çıkmıştır. (7) Kanal sayısı numune alımının doğruluğunu belirler. (8) Kanal sayısı özellikle küçük tohumlar için önem taşır. (9) Kanalların asgari genişliği, tohumun ya da olası bulaşıklıkların azami çapının en az 2 katı olmalıdır. (10) Toprak bölücü kullanılırken dikkat edilmesi gerekli noktalar şunlardır: a) Bölücüye ait dört adet toplama kabı gereklidir. b) Bölücü sağlam bir yere yerleştirilir. c) Bölücü ve toplama kaplarının temizliği yapılır. ç) Bölücünün alt kısmında bulunan ve tohumların döküldüğü boşlukların altına toplama kapları konulur. d) Numuneler, bölücünün kanallarına eşit olarak dökülür. e) Dolan toplama kapları hemen alınır, yerlerine boş kaplar konur. f) İstenen miktarda numune elde edilinceye kadar bölme işlemine devam edilir. g) Plastikten yapılan kaplarda sürtünme sonucu oluşan statik elektrik küçük tohumların yapışmasına neden olur. Bu nedenle toprak bölücüler metal kaplardan yapılır. Sayfa 12 / 36 Santrifüj (Elektrikli) bölücü MADDE 28- (1) Santrifüj bölücü, tohumları karşılıklı iki kısma ayıran çıkışlardan oluşur. (Şekil 8). Şekil 8. Santrifüj (Elektrikli) bölücü (2) Bölme işlemi, tohum ayırımını yapan kanallar ve elektrikli motor tarafından oluşturulan santrifüj kuvveti yardımıyla yapılır. (3)Tohumlar santrifüj kuvveti ile ayırma kanallarına savrulur ve bu kanallardan toplama kaplarına dökülür. (4) Bu tür bölücüler düzgün bir zemine dengeli bir şeklide konulursa iyi sonuç alınır. Bunu sağlamak için, santrifüjlü bölücüye ayarlanabilir ayaklar ve bir kabarcıklı düzenek takılır. (5) Tohumların tamamı bölücünün üst kısmına boşaltıldıktan sonra motor çalıştırılır. (6) Santrifüj bölücü kullanılırken dikkat edilmesi gerekli noktalar şunlardır: a) Makine ve toplama kapları temiz kullanılır. b) Bölücüye ait 4 adet toplama kabı gerekir. c) İki yanda bulunan kanalların altına toplama kapları konulur. ç) Tohumlar numune girişinin merkezine dökülür. d) Tohumlar boşaltılmadan elektrik motoru çalıştırılmaz. e) Motor kapatıldıktan sonra dolan kaplar alınıp yerlerine boşları yerleştirilir ve tohumlar iyice karışıncaya kadar bu işlem tekrarlanır. f) Özellikle kavuzlu tohumlarda akışkanlık az olduğundan işlem en az iki kez tekrarlanır. İstenilen miktarda numune elde edilinceye kadar bu işlem yapılır. Döner bölücü MADDE 29- (1) Döner bölücü, bir döner başlık ünitesi ve ona takılı 6 ile 10 arasında toplama şişesi, bir titreşim kanalı ve bir besleme hunisinden meydana gelir (Şekil 9). (2) Her biri 1/32 toplayan 4 şişeli özel başlık tasarımları vardır. Başlık ünitesi yaklaşık 100 r.p.m. (dakikadaki devir sayısı) hızla döner ve titreşim kanalı döner başlığın giriş silindirine tohumu akıtır. (3) Akıtma hızı ve böylece bölme işleminin süresi besleme hunisinin borusu ile kanal arasındaki mesafeye ve kanalın titreşim yoğunluğuna bağlıdır. Sayfa 13 / 36 (4) Giriş silindiri, merkezi olarak tohumu tüm toplama şişelerine aynı anda dağıtan başlık içindeki bir dağıtıcının üstüne ya da merkezi olmayan bir biçimde giriş silindirinin altında dönen toplama şişelerinin içine akıtır. Böylece tohum akışı alt numunelere bölünür. Şekil 9. Döner bölücü (5) Döner bölücü kullanılırken dikkat edilmesi gerekli noktalar şunlardır: a) Bölücü ve toplama şişeleri temiz kullanılır. b) Şişeler döner başlığa takılır. c) Tohum besleme hunisinin içine boşaltılır. ç) Bölücü çalıştırılır. Başlık dönmeye başlar ve titreşim kanalı tohumu başlığın giriş silindirine akıtır. Bu esnada tohum toplama şişelerinin içine eşit bir biçimde dağıtılır d) Numune bölme işlemi bittiğinde bölücü kapatılır. Bir ya da daha fazla şişe alt numune olarak alınır. Eğer pek çok şişe test ya da daha fazla indirgeme için alınırsa, indirgemenin rastlantısallığını iyileştirmek için şişeleri sırayla ters taraflardan seçilir. e) Daha fazla indirgeme için 3. ve 4. adımları seçilen toplama şişelerinin içeriği ile tekrarlanır. Değişebilir numune bölücüsü MADDE 30- (1) Değişebilir numune bölücüsü bölme oranında değişiklik yapmaya izin verir. Bilinen büyüklükteki bir numuneyi önceden belirlenen bir alt numune büyüklüğüne indirir. (2) Bir boşaltma hunisi ve altında yer alan 40 r.p.m.(dakikadaki devir sayısı) civarındaki bir hız ile dönen bir tüpten meydana gelir (Şekil 10). (3) Tüp, tohum akışını, boşaltma hunisinden başka bir besleme hunisinin iç yüzeyi üzerine dağıtır. (4) Tohum akışının iç yüzeyi üzerine dağıtıldığı besleme hunisi de içten üçüncü bir besleme hunisine sıkı bir biçimde takılıdır. Bu besleme hunilerinin tamamının merkezi ortaktır. (5) İkinci ve üçüncü besleme hunilerinin içinde, besleme hunilerinin çevre uzunluğunun % 50'sine oluşturan yuvalar vardır. (6) Tohumun yüzde ellisi iki besleme hunisinde yuvaların içinden geçecek ve bir toplama kabına yerçekimi yoluyla kayacaktır. (7) Diğer % 50, alttan ikinci bir toplama kabının içine yönelir. İki besleme hunisi, yuvalara değişken büyüklükler veren doğrulama yapılmış bir gösterge yüzeyi kullanılarak ayarlanır. (8) Yuvaları daraltarak bunlardan daha küçük bir yüzeyden geçirilir. (9) Toplanan iki numunen her ikisi de kullanılır. İki besleme hunisinin birbirlerine karşı pozisyonları doğru bir biçimde ayarlanır. Sayfa 14 / 36 (10) Değişebilir numune bölücüsünün kurulumu, türe bağlı olarak % 20 ile % 80 arasında bir bölünme oranına izin verir. (11) Değişebilir numune bölücü kullanılırken dikkat edilmesi gerekli noktalar şunlardır: a) Toplama kapları temiz kullanılır. b) Numune bölücünün altına yerleştirilir. c) Numunenin ağırlığı belirlenir. ç) İmalatçının sağladığı referans tablolarını ya da yazılımı kullanarak gösterge yüzeyinin pozisyonu, önceden belirlenen numune büyüklüğüne göre ayarlanır. d)Tüpü çevirmek için motor çalıştırılır. e) Numune besleme hunisinin içine boşaltılır. f) Motor kapatılır. Gereken alt numuneyi içeren toplama kabı alınır. Şekil 10. Değişebilir numune bölücü Bölücülerin doğrulaması MADDE 31- (1) Bölücülerin doğrulamasının, yılda bir kez yapılması zorunludur. (2) Firmalar doğrulama işleminin yapılması amacıyla TTSM’ye başvuruda bulunur. (3) TTSM tarafından doğrulama işlemleri yapılır. Resmi yazı ile doğrulama sonuçları ilgili firmaya gönderilir. Bu sonuçlar firma tarafında dosyada bir yıl muhafaza edilir. Tesadüfi kaplar metodu MADDE 32- (1) Bu teknikte prensip, homojen olarak hazırlanmış kapların bir tepsiye yerleştirilmesi ve çalışma numunesinin bu kapların içine boşaltıldıktan sonra rastgele seçilmesidir. (2) Bu teknik 10 g ve daha fazla miktardaki tohumluklar için kısmen uygundur. (3) Fakat kavuzlu ve çok zıplayan yuvarlak tohumlar için uygun değildir. (4) Kullanılan kaplar farklı türler için uygun büyüklüktedir. Genel olarak kap büyüklükleri çalışma numunesini 6,7 veya 8 kaba bölecek büyüklükte seçilir. (5) Kap büyüklüğünün seçiminde aşağıdaki faktörler dikkate alınır. a)Tohumun büyüklüğü, b)Kabın iç çapı tohum uzunluğunun en az 1.5 katı olmalı, c)Kaplar standart olmalı, yüksekliğin çapa oranı ½ olmalı, ç)Kaplar hafif ve hareketli olmalı, (6) Tesadüfi kaplar yöntemi uygulanırken dikkat edilecek hususlar şunlardır: Sayfa 15 / 36 a) Sekiz adet kap düz bir hat üzerinde belirlenmiş kare şeklindeki alana yerleştirilir. b) Önce tohum iyice karıştırılır. Sonra direkt olarak ve uygun bir açı ile belirlenen alanın üzerine dökülür. Önemli olan tohumları mümkün olduğunca yaygın olarak dağıtmaktır. Tohumların belirlenen alanın dışına dökülmesinin tekniğe bir etkisi olmaz. Kaplar tohumun içine gömülürse, metod daha geniş bir alanda tekrarlanır. c) Çalışma numunesi olarak 6 adet kap seçilir. Eğer seçilen miktar asgari miktardan az olursa daha fazla sayıda kap alınabilir. ç) Sekiz kap alındığı halde numune ağırlığı az olursa ya alan küçültülerek kapların daha fazla dolması sağlanır veya daha büyük kaplar kullanılır. (7) Seçilecek kapların boyutları ve kapların yayılacağı alanın büyüklüğü tohumluğun ait olduğu bitki türüne göre değişir (Tablo 4). Tablo 4. Tesadüfî kaplar büyüklükleri Kapların iç boyutları Çap Derinlik (mm) (mm) 15 15 metodunda bitki türlerine göre kapların yerleştirileceği alan ve kap Karenin boyutları (mm) 120x120 12 14 100x120 10 7 8 6 100x100 150x150 Tür adı Festuca pratensis Trifolium pratense Medicago sativa Trifolium repens Agrostis spp. Örnek büyüklüğü Temsili Çalışma (g) (g) 50 5 50 5 50 5 25 2 25 0,5 Geliştirilmiş yarılama metodu MADDE 33- (1) Geliştirilmiş yarılama yönteminde kullanılacak aparatlar, düzgün yüzeyler veya tepsi için uygun yapıda kübik ızgara hücrelerden ibarettir (Şekil 11). (2) Hücreler açılıp kapanma özelliğine sahiptir. (3) Tepsi ve ızgaranın büyüklüğü tohumun ve temsili numunenin büyüklüğüne bağlıdır. Triticum spp. den daha küçük tohumlar için 25 x 25 x 25 mm ebatlarında 144 hücreli aparatlar daha uygundur. Şekil 11. Geliştirilmiş yarılamada kullanılan aparat (4) Dikkat edilecek noktalar: a)Üst kısmı açık olacak şekilde ızgaralar tepsiye yerleştirilir. b)Ön karışımı yapılmış numune dökülür. c)Izgara kaldırıldığında tepsi üzerinde tohumların yarısı kalmalıdır. ç) İstenen numune ağırlığı elde edilinceye kadar bu işleme devam edilir. Sayfa 16 / 36 ALTINCI BÖLÜM Temsili Numunenin Sertifikasyon Laboratuvarına Gönderilmesi Numunelerin gönderilmesi MADDE 34- (1) Yurtiçi amaçlı sertifikalandırmada Tablo 6, ihraç amaçlı sertifikalandırmada ise Tablo 7,8,9‘da belirtilen asgari numune miktarı alınır. (2) Numune temiz, sağlam ve dikişleri içte kalacak şekilde bir bez torba ile gönderilir. (3) Rutubet tayini için gönderilen numuneler, polietilen kap, cam veya nem geçirmeyen kaplarda gönderilir. Kaplar ağzına kadar doldurulup sıkıca kapatılır. Kullanılan kapların validasyonu yapılır ve kayıtları tutulur. (4) Her bir partiden en az üç adet numune alınır. (5) Birinci numune sertifikasyon kuruluşuna gönderilir. (6) İkinci numune, numuneyi alan kontrolörlerin bağlı bulundukları kuruluşta, uygun ortamlarda şahit numune olarak muhafaza edilir. (7) Üçüncü numune firmada bırakılır. (8) Üç adet numuneye de etiketler üzerindeki parti numaraları yazılır ve torbanın ağzı mühürlenir. (9) Laboratuvar sonuçlarına itiraz edildiğinde şahit numune referans laboratuvarında tekrar incelemeye alınır. Laboratuvar analizleri ile ilgili itirazlarda referans laboratuvarı olan TTSM yetkilidir. (10) Sertifikasyon Kuruluşlarına gönderilirken numune torbalarının içine aşağıdaki belgeler eklenir; a) Numune gönderme protokolü(Ek -1), b) Tarla kontrol raporu, c) Beyannamenin bir sureti konulur veya yeniden ambalajlama ve etiketleme işlemi yapılıyorsa bu belgeler yerine numune alınan partinin oluşturulduğu (önceki) partiye ait sertifikanın aslı konulur. (11) ISTA sertifikası talep ediliyorsa numune torbalarının içine sadece numune gönderme protokolü (Ek -1) konulur. (12) OECD sertifikası talep ediliyorsa numune torbalarının içine numune gönderme protokolü (Ek -1) ile birlikte tarla kontrol raporları ve beyannamelerin bir sureti konulur. (13) Bu belgeler tohumluk numunelerinden etkilenmeyecek, tohumluklar ilaçlı ise ilaçtan etkilenmeyecek şekilde, ayrı bir naylon torba içerisinde, numune torbalarının içine konulur. (14) Numuneler mühürlenerek en seri şekilde ilgili sertifikasyon kuruluşuna gönderilir. Numune gönderme protokolünün doldurulması MADDE 35- (1) Numune gönderme protokolündeki bilgiler usulüne uygun olarak doldurulur ve kontrolör ile firma temsilcisi tarafından imzalanır. (2) Ambalajlar üzerinde bağlı olan etiket tipi yazılır. (3) Tohumluk numunelerinde fiziksel, biyolojik ve çeşit safiyeti testlerinin yanı sıra diğer testlerin (hektolitre ve 1000 tane ağırlığı vb.) yapılması isteniyorsa bu durum ayrıca numune gönderme protokolünde belirtilir. (4) Rutubet tayini için gönderilen numunelerin ağırlığı, tam analiz için gönderilen numune ağırlığının dörtte birinden az olamaz ve numuneler torbaya değil, rutubeti geçirmeyen maddelerden üretilmiş polietilen veya cam kaplara konur ve kaplar ağzına kadar doldurularak sıkıca kapatılır. Bu şekildeki numuneler ayrı bir yazı ve numune gönderme protokolü ile gönderilir. Sayfa 17 / 36 YEDİNCİ BÖLÜM Laboratuvar İşlemleri Minimum çalışma numunesi ağırlığı MADDE 36- (1) Her analiz için gerekli minimum çalışma numunesi ağırlıkları Tablo 6,7,8,9’da verilmiştir. Çalışma numunesi elde edilmesi MADDE 37- (1) Sertifikasyon kuruluşuna gelen temsili numunenin analiz için öngörülen miktara küçültülmesi gerekir. (2) Temsili numune önce iyice karıştırılır. (3) Uygun bölücüler ile indirgenerek çalışma numunesi elde edilir. (4) Rutubet tayini için gönderilen temsili numunelerden çalışma numunesi elde edilirken bölücüden bir kez geçirilmesi yeterlidir. (5) Rutubet tayini için çalışma numunesi hazırlanırken mekanik bölücü kullanılmaz. Laboratuvar analizlerinin tekrarı ve analizlere itiraz MADDE 38- (1) Laboratuvar kontrollerinin tekrarlanması amacıyla yeniden numune alınması veya analiz sonuçlarına yapılan itirazlarda, tohumlukların ait olduğu tür ile ilgili yönetmelik hükümleri uygulanır. Denetleme numunesi MADDE 39- (1) Denetleme numunesi için Tablo 6 - 5. sütundaki safiyet (g) miktarının iki katı numune alınır. Yarısı uygun ortamda şahit numune olarak muhafaza edilir. (2) Ek-2 doldurulup numune mühürlenerek ilgili sertifikasyon kuruluşuna gönderilir. SEKİZİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Yürürlükten kaldırılan mevzuat MADDE 40- 05.02.2009 tarih ve B.12.0.TUG.0.020-0888 sayılı Olur ile yürürlüğe giren Tohumluklardan Numune Alma Esasları Yönergesi yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlük MADDE 41- Bu Yönerge, onayı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 42- Bu Yönerge hükümlerini Bitkisel Üretim Genel Müdürü yürütür. Sayfa 18 / 36 EK 1 TOHUMLUK NUMUNESİ GÖNDERME PROTOKOLU 1. Üreticinin Adı, Soyadı ve Adresi 2. Tedarikçinin Adı, Soyadı ve Adresi 3. Tohumluğun Cinsi(botanik adı) ve Çeşidi 4. Tohumluk Numunesinin Alındığı Yerin Adresi 5. Numunenin Temsil Ettiği Tohumluk Partisinin Numarası veya İşareti 6. Numunenin Temsil Ettiği Partinin Ağırlığı (Kg) 7. Numunenin Temsil Ettiği Ambalaj Adedi (Çuval, torba, kutu, paket) 8. Beyannamenin Tarih ve Numarası 9. Tarla Kontrol Raporunun Tarih ve Numarası 10. Beyanname ve Tarla Kontrol Raporunun Başka Bir Numune ile Gönderilmesi Halinde Bu Numunenin Ait Olduğu Parti Numarası 11. Yeniden Ambalajlama ve Etiketlemede Kullanılan Sertifika Numarası ve tarihi 12. Etiket seri numaraları (*) 13. Tohumluk Numunesini Alan Kuruluş 14. Numunenin Alındığı Tarih 15. Numuneyi Alanların Numune Hakkındaki Düşünceleri: Önemlidir. Protokoldeki bütün sorular cevaplandırılacaktır. Tohumluk numunesi gönderme protokolüne beyanname ve tarla muayene raporlarının asıl ve tasdikli suretlerinin eklenmesi şarttır. Ancak raporlar daha önceki numunelerle gönderilmişse 11. satırda belirtilir. Numuneyi Alanların Üretici veya temsilcinin Adı ve Soyadı Adı, Soyadı ve Görevi İMZA İMZA (*) Partiyi oluşturan ambalajlar üzerinde bulunan etiketlere ait seri numaralarının başlangıç ve son etiket seri numarası yazılır. Sayfa 19 / 36 EK 2 DENETLEME TOHUMLUK NUMUNESİ GÖNDERME PROTOKOLU 1. Üreticinin Adı, Soyadı ve Adresi 2. Bayinin Adı, Soyadı ve Adresi 3. Tohumluğun Tür Adı 4. Tohumluğun Çeşit Adı 5. Tohumluğun Botanik (Latince) Adı 6. Tohumluk Numunesinin Alındığı Yerin Adresi 7. Numunenin Temsil Ettiği Tohumluk Partisinin Numarası veya İşareti 8. Etiket seri numaraları 9. Tohumluk Numunesini Alan Kuruluş 10. Alınan Denetleme Numunesi Miktarı (g) 11. Numunenin Alındığı Tarih Numuneyi Alanların Numune Hakkındaki Düşünceleri: Önemlidir. Protokoldeki bütün sorular cevaplandırılacaktır. Denetleme Numunesi Alanların Bayi veya temsilcinin Adı ve Soyadı Adı, Soyadı ve Görevi İMZA İMZA Sayfa 20 / 36 EK 3 BAKİYE / STOK TOHUMLUK NUMUNESİ GÖNDERME PROTOKOLÜ 1.Üreticinin Adı, Soyadı ve Adresi 2. Tedarikçinin Adı, Soyadı ve Adresi 3. Tohumluğun Cinsi ve Çeşidi 4. Tohumluğun Üretim Yılı 5. Numunenin Temsil Ettiği Tohumluk Partisinin Numarası veya İşareti 6. Tohumluk Numunesinin Alındığı Yerin Adresi 7. Numunenin Temsil Ettiği Tohumluk Miktarı (Kg) 8. Numunenin Temsil Ettiği Ambalaj Adedi (Çuval, Torba, Kutu, Paket) 9. Sertifika veya Raporun Tarih ve Numarası 10. Etiket seri numaraları (*) 11. Sertifika veya Raporu veren Müdürlüğün Adı 12. Tohumluk Numunesini Alan Kuruluş 13. Numunenin Alındığı Tarih 14. Numuneyi Alanların numune Hakkındaki Düşünceleri: Önemlidir. Protokoldeki bütün sorular cevaplandırılacaktır. Tohumluk numunesi gönderme protokolüne beyanname ve tarla muayene raporlarının asıl ve tasdikli suretlerinin eklenmesi şarttır. Ancak raporlar daha önceki numunelerle gönderilmişse 11. satırda belirtilir Numuneyi Alanların Üretici veya temsilcinin Adı, Soyadı ve Görevi Adı ve Soyadı İMZA İMZA (*) Partiyi oluşturan ambalajlar üzerinde bulunan etiketlere ait seri numaralarının başlangıç ve son etiket seri numarası yazılır. Sayfa 21 / 36 EK 4 OTOMATİK NUMUNE ALICILARININ İLK ONAYLAMA VE PERİYODİK DEĞERLENDİRMESİ İÇİN KONTROL LİSTESİ Şirket:………………………………………………………… Makine / tesis:………………………………………………….. Değerlendiren:……………………………………………………… Tarih:…………………………. ……………………………….. OTOMATİK BİR TOHUM NUMUNE ALICININ ONAYLANMASI İÇİN YALNIZCA İLK UYGULAMADA KONTROL EDİLEN ÖLÇÜTLER Kontrol edilen ölçütler Uygun Evet Hayır Uygunsuzluğun açıklaması a) Doğru ayarlama ve çalışma b) Manuel olarak alınan numunelerin ve otomatik numunelerin sonuçlarının karşılaştırılması c) Mevcut bulunan ve uygulamaya geçirilen talimatlar ç) Gösterilen numune alıcının tipi / markası HER ZAMAN İÇİN KONTROL EDİLMESİ GEREKEN ÖLÇÜTLER (Gerek ilk onaylama sırasında ve gerekse periyodik kontrollerde) Kontrol edilen ölçütler Uygun Evet Uygunsuzluğun açıklaması Hayır 1. Otomatik numune alıcı a) Numune alma sıklığı b) Bütün tohum akışından numune alınması c) Hiçbir tohum dökülmemiştir (numune alma ambalajlarınında) ç) Alt numuneler arasında ambalaja hiçbir tohum gelmiyor. d) Sabit tohum akışı/numunenin bir depodan alınması halinde: tohum hareket etmiyor e) Ayarlama okunabilir f) Numune alıcının çalışması okunabilir ve gerektiği zaman takip edilebilir g) Kayıtlar/kayıt defteri mevcut ve tutulmakta h) Otomatik numune alıcıyı çalıştırmak için sorumlu kişi olarak tayin edilen personel mensubu Sayfa 22 / 36 EK 4 Kontrol edilen ölçütler Uygun Evet Hayır Uygunsuzluğun açıklaması 2. Başlıca numunelerin alınması a) Numune alıcı ile numune alma ambalajı arasındaki kapalı devre b) Temizliği c) Tohumun ilave ve eksiltmesine müdahale ç) Numune ambalajları numune alma öncesinde tanımlanır d) Doğru doldurma seviyesi/doğru miktar e) Eğer plastik tüp kullanılırsa, numunelerin kapatılması f) Homojenliği g) Numune değiştirilemez Açıklamalar: Sayfa 23 / 36 Tablo 5-A: 15 kg ile 100 kg arasındaki ambalajlardaki tohum partilerinden numune alma örneği. Ambalaj sayısı İlk numune sayısı 1–4 Her bir ambalajdan 3 adet ilk numune 5–8 Her bir ambalajdan 2 adet ilk numune 9 – 15 Her bir ambalajdan 1 adet ilk numune 16 – 29 Tesadüfî seçilmiş en az 15 ambalajdan 1 adet ilk numune 30 Her ikinci ambalajdan 1 adet birincil numune 31 – 59 Tesadüfî seçilmiş en az 20 ambalajdan 1 adet ilk numune 60 - 89 Her ikinci ambalajdan 1 adet ilk numune 90 – 119 Her üçüncü ambalajdan 1 adet ilk numune 120 – 149 Her dördüncü ambalajdan 1 adet ilk numune 150 – 179 Her beşinci ambalajdan 1 adet ilk numune 180 – 209 Her altıncı ambalajdan 1 adet ilk numune 210 – 239 Her yedinci ambalajdan 1 adet ilk numune 240 – 269 Her sekizinci ambalajdan 1 adet ilk numune 270 – 299 Her dokuzuncu ambalajdan 1 adet ilk numune 300 – 329 Her onuncu ambalajdan 1 adet ilk numune 330 – 359 Her on birinci ambalajdan 1 adet ilk numune 360 – 389 Her on ikinci ambalajdan 1 adet ilk numune 390 – 419 Her on üçüncü ambalajdan 1 adet ilk numune 420 – 449 Her on dördüncü ambalajdan 1 adet ilk numune 450 – 479 Her on beşinci ambalajdan 1 adet ilk numune 480 - 509 Her on altıncı ambalajdan 1 adet ilk numune ISTA Handbook on Seed Sampling Sayfa 24 / 36 Tablo 5-B: Tohum akışından numune alınacak tohum partileri için asgari ilk numune sayıları, Tohum partisi büyüklüğü, kg Asgari ilk numune sayısı Tohum partisi büyüklüğü, kg Asgari ilk numune sayısı 1.799a kadar 5 11.001 – 11.500 23 1.800 – 2.099 6 11.501 – 12.000 24 2.100 – 2.399 7 12.001 – 12.500 25 2.400 – 2.699 8 12.501 – 13.000 26 2.700 – 3.000 9 13.001 – 13.500 27 3.001 – 5.000 10 13.501 –14.000 28 5.001 – 5.500 11 14.001 – 14.500 29 5.501 – 6.000 12 14.501 – 15.000 30 6.001 – 6.500 13 15.001 – 15.500 31 6.501 – 7.000 14 15.501 – 16.000 32 7.001 – 7.500 15 16.001 – 16.500 33 7.501 – 8.000 16 16.501 – 17.000 34 8.001 – 8.500 17 17.001 – 17.500 35 8.501 – 9.000 18 17.501 – 18.000 36 9.001 – 9.500 19 18.001 – 18.500 37 9.501 – 10.000 20 18.501 – 19.000 38 10.001 – 10.500 21 19.001 – 19.500 39 10.501 – 11.000 22 19.501 – 40.000 40 ISTA Handbook on Seed Sampling Sayfa 25 / 36 Tablo 5-C: Farklı işlem hızlarında azami büyüklükteki tohum partilerinden numune almaya yönelik olarak tohum numunesi alan otomatik cihazların zamanlayıcı ayarları için örnekler. Parti büyüklüğü (kg) İşlem hızı: Ton / saat 10.000 kg 20.000 kg 25.000 kg 40.000 kg Vuruşlar arasında geçen dakika sayısı 0,5 60 60 75 80 1 30 30 35 40 2.5 12 12 15 15 5 6 6 7,5 8 10 3 3 3,5 4 15 2 2 2,5 2,5 20 1,5 1,5 1,5 2 25 1 1 1,5 1.5 30 1 1 1 1 ISTA Handbook on Seed Sampling Tablo 5-D: Farklı işlem hızlarında küçük tohum partilerinden numune almaya yönelik olarak tohum numunesi alan otomatik cihazların zamanlayıcı ayarları için örnekler. İşlem hızı: Ton / saat Parti büyüklüğü (kg) 400 kg 700 kg 1.000 kg 3.000 kg Vuruşlar arasında geçen dakika sayısı 0,1 45 80 120 180 0,5 9 15 24 36 2,5 2 3 4,5 7 5 1 1,5 2 3,5 10 0,5 0,5 1 1,5 1 Vuruşlar arasında geçen saniye sayısı 15 20 30 45 70 20 10 25 35 55 ISTA Handbook on Seed Sampling Sayfa 26 / 36 Tablo 5-E: 1 kg'lik küçük ambalajlar içindeki tohum partilerinden sistematik biçimde numune almaya yönelik numune alma yoğunlukları. (örn., numune alım birimi başına 100 ambalaj) Bir ambalajın büyüklüğü: 1 kg; Parti büyüklüğü (kg) Partideki küçük Numune alım sayısı İlk numune sayısı ambalaj sayısı 1 – 100 1 – 100 1 3 adet ilk numune 101 – 200 101 – 200 2 6 adet ilk numune 201 – 300 201 – 300 3 9 adet ilk numune 301 – 400 301 – 400 4 12 adet ilk numune 401 – 500 401 – 500 5 10 adet ilk numune 501 – 600 501 – 600 6 12 adet ilk numune 601 – 700 601 – 700 7 14 adet ilk numune 701 – 800 701 – 800 8 16 adet ilk numune 801 – 1.500 1.501 – 3.000 801 – 1.500 1.601 – 3.000 9 – 15 16 – 30 9 – 15 adet ilk numune 15 adet ilk numune 3.001 – 5.900 3.001 – 5.900 31 – 59 20 adet ilk numune > 5.900 > 5.900 60 ve üstü 30 adet ilk numune ISTA Handbook on Seed Sampling Tablo 5-F: 3 kg'lik küçük ambalajlar içindeki tohum partilerinden sistematik biçimde numune almaya yönelik numune alma sıklıkları. Bir ambalajın büyüklüğü: 3 kg; Numune alımda azami ambalaj sayısı: 33 Parti büyüklüğü (kg) Partideki küçük Numune alım sayısı İlk numune sayısı ambalaj sayısı 1 – 99 1 – 33 1 3 adet ilk numune 100 – 198 34 – 66 2 6 adet ilk numune 199 – 297 67 – 99 3 9 adet ilk numune 298 – 396 100 – 132 4 12 adet ilk numune 397 – 495 133 – 165 5 10 adet ilk numune 496 – 594 166 – 198 6 12 adet ilk numune 595 – 693 199 – 231 7 14 adet ilk numune 694 – 792 232 – 264 8 16 adet ilk numune 793 – 1.485 1.486 – 2.970 265 – 495 496 – 990 9 – 15 16 – 30 9 – 15 adet ilk numune 15 adet ilk numune 2.971 – 5.841 991 – 1.947 31 – 59 20 adet ilk numune > 5.841 > 1.947 60 ve üstü 30 adet ilk numune Sayfa 27 / 36 Tablo 5-G: 5 kg'lik küçük ambalajlar içindeki tohum partilerinden sistematik biçimde numune almaya yönelik numune alma sıklıkları. Bir ambalajın büyüklüğü: 5 kg; Numune alımda azami ambalaj sayısı: 20 Parti büyüklüğü (kg) Numune alım sayısı İlk numune sayısı 1 – 100 Partideki küçük ambalaj sayısı 1 – 20 1 3 adet ilk numune 101 – 200 21 – 40 2 6 adet ilk numune 201 – 300 41 – 60 3 9 adet ilk numune 301 – 400 61 – 80 4 12 adet ilk numune 401 – 500 81 – 100 5 10 adet ilk numune 501 – 600 101 – 120 6 12 adet ilk numune 601 – 700 121 – 140 7 14 adet ilk numune 701 – 800 141 – 160 8 16 adet ilk numune 801 – 1.500 1.501 – 3.000 161 – 300 301 – 600 9 – 15 16 – 30 9 – 15 adet ilk numune 15 adet ilk numune 3.001 – 5.900 601 – 1.180 31 – 59 20 adet ilk numune > 5.900 > 1.180 60 ve üstü 30 adet ilk numune ISTA Handbook on Seed Sampling Tablo 5-H: 12 kg. kg'lik küçük ambalajlar içindeki tohum partilerinden sistematik biçimde numune almaya yönelik numune alma sıklıkları. Bir ambalajın büyüklüğü: 12 kg; Numune alımda azami ambalaj sayısı: 8 Parti büyüklüğü (kg) Numune alım sayısı 1 İlk numune sayısı 1 – 96 Partideki küçük ambalaj sayısı 1–8 97 – 192 9 – 16 2 6 adet birincil numune 193 – 288 17 – 24 3 9 adet birincil numune 289 – 384 25 – 32 4 12 adet birincil numune 385 – 480 33 – 40 5 10 adet birincil numune 481 – 576 41 – 48 6 12 adet birincil numune 577 – 672 49 – 56 7 14 adet birincil numune 673 – 768 57 – 64 8 16 adet birincil numune 801 – 1.440 1.441 – 2.880 65 – 120 121 – 240 9 – 15 16 – 30 9 – 15 adet ilk numune 15 adet ilk numune 2.881 – 5.664 241 – 472 31 – 59 20 adet ilk numune > 5.664 > 472 60 ve üstü 30 adet ilk numune 3 adet birincil numune Sayfa 28 / 36 Tablo 6:Yurtiçi sertifikalandırma için numune alınacak tohumluk partilerinin azami ağırlıkları ve asgari numune miktarları. Bitki cinsinin dahil olduğu grup ismi SERİN İKLİM TAHILLARI SICAK İKLİM TAHILLARI ENDÜSTRİ BİTKİLERİ Tohumluğun ait olduğu bitki cinsi Asgari numune ağırlığı (g) Çeşit (g) Safiyet (g) Arpa Yulaf Çavdar 1000 1000 1000 880 880 880 120 120 120 Tohumluk partisinin azami ağırlığı (kg) 30000 30000 30000 Tritikale 1000 880 120 30000 Buğday 1000 880 120 30000 Karabuğday 1000 880 120 30000 Çeltik 700 630 70 30000 Sorgum 1000 375 125 10000 Sudan Otu Mısır Halep Darısı 1000 1000 90 250 100 81 25 900 9 10000 40000 10.000 Ayçiçeği 1000 800 200 25.000 Aspir 1500 810 90 10.000 Haşhaş 25 9 1 10.000 Kenevir 1000 540 60 10.000 Keten 200 135 15 10.000 Kolza ve Kanola 200 90 10 10.000 Pamuk 1000 650 350 25.000 Soya 1500 500 500 25.000 Susam 50 43 7 10.000 Şeker Pancarı 500 450 50 20.000 Tütün 25 4,5 0,5 10.000 Nane 25 - 0,5 10.000 Oğul Otu 25 - 2 10.000 Ada Çayı 25 - 20 10.000 Anason 200 63 7 10.000 Kimyon 200 54 6 10.000 Çemen 500 405 45 10.000 Kişniş 400 360 40 10.000 Yüksek Otlak Ayrığı 60 54 6 10.000 Çimler 200 54 6 10.000 Meyve 1000 540 60 10.000 Tohum 750 360 40 10.000 Gazal boynuzu 400 27 3 10.000 Salkım otu 50 4 1 10.000 Üçgüller Acı bakla, Mürdümük Yemlik Pancar 200 18 2 10.000 1000 550 450 20.000 500 450 50 20.000 Adi Mürdümük 100 550 450 20.000 Korunga YEŞİL ALAN VE YEM BİTKİLERİ Sayfa 29 / 36 YEMEKLİK DANE BAKLAGİLLER SEBZELER Tüylü Mürdümük 700 630 70 20.000 Yem bezelyesi 1000 100 900 20.000 Yonca 300 45 5 10.000 Yüksek çayır yulafı 200 72 8 10.000 Börülce 1000 600 400 20.000 Fasulye 1000 300 700 20.000 Mercimek 1000 540 60 20.000 Nohut 1000 1000 1000 20.000 Bakla 1000 1000 1000 20.000 Bezelye 1000 100 900 20.000 Bamya 1000 860 140 25.000 Biber 40 25 15 10.000 Domates 20 - 10 10.000 Havuç 10 5 5 10.000 Hıyar 25 - 25 10.000 Ispanak 75 50 25 10.000 Karpuz 250 250 250 25.000 Kavun 100 - 100 25.000 Marul 10 7 3 10.000 Pırasa 20 13 7 10.000 Maydonoz 10 6 4 10.000 Roka 10 6 4 10.000 Soğan 25 17 8 10.000 Turp 50 20 30 10.000 Patlıcan 20 - 20 10.000 Semizotu 25 4 1 10.000 Sarımsak 25 17 8 10.000 Brokkoli 25 15 10 10.000 Sebze Pancarı 100 50 50 10.000 Kereviz 5 4 1 10.000 Kıvırcık 10 7 3 10.000 Lahanalar 25 15 10 10.000 Şalgam 20 13 7 10.000 Tere 60 54 6 10.000 Dereotu 40 36 4 10.000 Bal Kabağı 250 - 250 25.000 Sakız Kabağı 250 100 150 25.000 Acur 100 - 100 25.000 Kuş Konmaz 100 100 100 10.000 Baş Salata 10 7 3 10.000 Pazı 100 50 50 10.000 Buğdaydan küçük sebze tohumlarında parti büyüklüğü en fazla 10 ton, buğdaydan büyük sebze tohumlarında parti büyüklüğü en fazla 25 ton’dur. Tabloda bir ağırlık verilmediği ve diğer türlerin sayısının istendiği durumlarda, temsili numune en az 25.000 adet tohum içermelidir. Sayfa 30 / 36 Tablo 7. ISTA kurallarına göre numune alınacak tarla ve sebze tohumluk partilerinin azami ağırlıkları ve asgari numune miktarları 0,25 0,25 0,25 Diğer tohumlar miktarı (g) 2,5 2,5 2,5 5 0,25 2,5 20000 1000 140 1000 Otlak ayrığı Kır ayrığı Soğan Pırasa Dereotu Kereviz Yer fıstığı 10000 10000 10000 10000 10000 10000 30000 40 60 80 70 40 10 1000 4 6 8 7 4 1 1000 40 60 80 70 40 10 1000 Yüksek çayır yulafı 10000 80 8 80 Kuşkonmaz Yulaf Şeker pancarı 20000 30000 10000 1000 1000 500 100 120 50 1000 1000 500 Brassica rapa L. (B. campestris L. ile önceki isimleri B. chinensis, B. pekinensis ve B. perviridis olan türler dahildir) Çin lahanası 10000 70 7 70 Brassica oleracea L. (tüm varyeteler) Bromus erectus Huds. Bromus inermis Leyss. Cannabis sativa L. Capsicum spp. Carthamus tinctorius L. Carum carvi L. Cicer arietinum L. Citrullus lanatus (Thunb.) Matsum. & Nakai Cucumis melo L. Cucumis sativus L. Cucurbita maxima Duchesne Cucurbita moschata Duchesne Cucurbita pepo L. Dactvlis glomerata L. Daucus carota L. Elytrigia intermedia (Host) Nevski Elytrigia elongata (Host) Nevski Eruca sativa Mill. Festuca arundinacea Schreb. Festuca ovina L. (tüm çeşitler) Festuca pratensis Huds. Festuca rubra L. s.l. (tüm varyeteler) Glycine max (L.) Merr. Gossypium spp. Helianthus annuus L. Lahana Dikbaşlı brom Kılçıksız brom Kenevir Biber Aspir Kimyon Nohut Karpuz Kavun Hıyar Helvacı kabağı Bal kabağı Sakız kabağı Domuz ayrığı Havuç Mavi ayrık Yüksek otlak ayrığı Roka Kamışsı yumakotu Koyun yumağı Çayır yumağı Kırmızı yumak Soya Pamuk Ayçiçeği 10000 10000 10000 10000 10000 25000 10000 30000 20000 10000 10000 20000 1000 20000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 30000 25000 25000 100 100 90 600 150 900 80 1000 1000 150 150 1000 350 1000 30 30 150 200 40 50 25 50 30 1000 1000 1000 10 10 9 60 15 90 8 1000 250 70 70 700 180 700 3 3 15 20 4 5 2,5 5 3 500 350 200 100 100 90 600 150 900 80 1000 1000 1 000 1 000 30 30 150 200 40 50 25 50 30 1000 1000 1000 Latince Tür Adı Tür Adı Agrostis canina L. Agrostis capillaris L. Agrostis gigantea Roth Köpek ayrık çimi Narin tavusotu Büyük tavusotu 10000 10000 10000 Minumum temsili num mik (g) 5 5 5 Agrostis stolonifera L. (A. palustris Hudson dâhildir) Sülüklü tavusotu 10000 Abelmoschus esculentus (L.) Moench Bamya Agropyron cristatum (L.) Gaertn. Agropyron desertorum (Fisch. ex Link) Schult. Allium cepa L. Allium porrum L. Anethum graveolens L. Apium graveolens L. Arachis hypogaea L. Arrhenatherum elatius (L.) R Beauv. Ex J. Presl & C. Presl Asparagus officinalis L. Avena sativa L. Beta vulgaris L. (tüm varyeteler) Maksimum parti ağırlığı (kg) Safiyet analizi miktarı (g) Sayfa 31 / 36 120 3 70 60 6 15 6 6 Diğer tohumlar miktarı (g) 1000 30 700 600 60 150 50 25 30 3 50 30000 10000 10000 10000 10000 10000 30000 10000 10000 10000 30000 10000 10000 30000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 1 000 15 50 5 600 400 700 10 40 30 1000 10 70 1 000 10 30 5 5 5 5 450 7 5 0,5 60 40 70 1 4 3 700 1 7 900 1 3 0,5 0,5 0,5 1 1000 İri salkımotu 10000 15 1,5 15 Poa trivialis L. Adi salkımotu 10000 5 1 5 Portulaca oleracea L. Semizotu 10000 5 0,5 5 Raphanus sativus L. Sanguisorba minor Scop. Secale cereale L. Sesamum indicum L. Solanum melongena L. Sorghum bicolor (L.) Moench Turp Çayır düğmesi Çavdar Susam Patlıcan Sorgum 10000 10000 30000 10000 10000 30000 300 250 1 000 70 150 900 30 25 120 7 15 90 300 250 1000 70 1000 70 Sorghum bicolor (L.) Moench x S. sudanense (Piper) Stapf Sorgum x Sudanotu M. 30000 300 30 300 Sorghum halepense (L.) Pers. Sorghum sudanense (Piper) Stapf Spinacia oleracea L. Setaria italica (L.) P. Beauv. Halep darısı Sudanotu Ispanak Cin darı 10000 10000 10000 10000 90 250 250 90 9 25 25 9 90 250 30 90 Trifolium alexandrinum L.(Trifolium balansae Boiss. bkz Trifolium michelianum Savi) İskenderiye üçgülü 10000 60 6 60 Trifolium campestre Schreb. İri tarla üçgülü 10000 5 0,5 5 Latince Tür Adı Tür Adı Hordeum vulgare L. Lactuva sativa L. Lathyrus hirsutus L. Lens culinaris Medik. Lepidium sativum L. Linum usitatissimum L. Lolium multiflorum Lam. Lolium perenne L. Arpa Marul Tüylü Mürdümük Mercimek Tere Keten İtalyan çimi İngiliz çimi 30000 10000 10000 30000 10000 10000 10000 10000 Minumum temsili num mik (g) 1000 30 700 600 60 150 60 60 Lotus corniculatus L. Sarı çiçekli gazal boynuzu 10000 Lupinus albus L. Lycopersicon esculentum Mill. Medicago sativa L. Nicotiana tabacum L. Onohrychis viciifolia Scop. (meyve) Onobrychis viciifolia Scop. (tohum) Oryza sativa L. Papaver somniferum L. Petroselinum crispum (Mill.) Nyman ex A.W. Hill Phalaris arundinacea L. Phaseolus vulgaris L. Phleum pratense L. Pimpinella anisum L. Pisum sativum L. s.l. Poa annua L. Poa bulbosa L. Poa compressa L. Poa nemoralis L. Poa palustris L. Poa pratensis L. Acı bakla Domates Yonca Tütün Korunga Korunga Çeltik Haşhaş Maydanoz Yem Kanyaşı Fasulye Çayır kelp kuyruğu Anason Yem bezelyesi Yıllık salkımotu Yumrulu salkımotu Yassı salkımotu Orman salkımotu Bataklık salkımotu Çayır salkımotu Poa secunda J. Presl ( Poa ampla Merr. dahildir) Maksimum parti ağırlığı (kg) Safiyet analizi miktarı (g) 50 5 600 400 700 10 40 30 1000 10 70 1000 10 30 5 5 5 5 Sayfa 32 / 36 2 4 1 7 2 8 2 5 2 2 25 45 120 Diğer tohumlar miktarı (g) 20 40 10 70 20 80 20 50 20 20 250 450 1 000 1000 120 1000 30000 30000 3000 30000 30000 30000 1000 1000 1000 1000 1000 1000 270 120 1 000 600 120 140 1 000 1000 1000 1000 1000 1000 Tüylü fiğ 30000 1000 100 1000 Börülce Triticale Mısır 30000 30000 40000 1000 1000 1000 400 120 900 1000 1 000 1000 Latince Tür Adı Tür Adı Trifolium dubium Sibth. Trifolium fragiferum L. Trifolium glomeratum L. Trifolium hirtum All. Trifolium hybridum L. Trifolium incarnatum L. Trifolium lappaceum L. Trifolium pratense L. Trifolium repens L. Trifolium resupinatum L. Trifolium subterraneum L. Trigonella foenum-graecum L. Triticum aestivum L. Ufak üçgül Çilek üçgülü Topaç üçgülü Tüylü üçgül Melez üçgül Kırmızı üçgül Koza üçgülü Çayır üçgülü Ak üçgül İran üçgülü Yer altı üçgülü Çemen Ekmeklik buğday 10000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 10000 30000 Minumum temsili num mik (g) 20 40 10 70 20 80 20 50 20 20 250 450 1000 Triticum durum Desf. Makarnalık buğday 30000 Triticum spelta L. Vicia ervilia (L.) Willd. Vicia faba L. Vicia narbonensis L. Vicia pannonica Crantz Vicia sativa L. (V. angustifolia L. dâhildir) Kaplıca buğdayı Burçak Bakla Koca fiğ Macar fiği Adi fiğ Vicia villosa Roth (V. dasycarpa Ten. dâhildir) Vigna unguiculata (L.) Walp. x Triticosecale Wittm. ex A. Camus Zea mays L. Maksimum parti ağırlığı (kg) Safiyet analizi miktarı (g) Tablo 8 ISTA kurallarına göre numune alınacak ağaç tohumluk partilerinin azami ağırlıkları ve asgari numune miktarları Latince Tür Adı Abies nordmanniana (Steven) Spach Cedrus libani A. Rich. Cupressus sempervirens L. Picea orientalis (L.) Link Pinus halepensis Mill. Pinus nigra J.F. Arnold Pinus pinea L. Pinus sylvestris L. Maksimum parti ağırlığı (kg) Doğu Karadeniz Göknarı Sedir Servi Doğu Ladini Halep Çamı Karaçam Fıstıkçamı Sarıçam Minumum temsili numune miktarı (g) 1000 1 000 1 000 1 000 1000 1000 1000 1000 Safiyet analizi miktarı (g) 360 400 40 30 100 100 1000 40 Diğer tohumlar miktarı (g) 180 200 20 15 50 50 1000 20 Sayfa 33 / 36 Tablo 9 ISTA kurallarına göre numune alınacak çiçek tohumluk partilerinin azami ağırlıkları ve asgari numune miktarları Latince Tür Adı Tür Adı Anemone coronaria L. Asparagus densiflorus (Kunth) Jessop Cyclamen persicum Mill. Dianthus caryophyllus L. Gypsophila elegans M. Bieb. Gypsophila paniculata L. Matricaria recutita L. Melissa officinalis L. Mentha x piperita L. Papaver alpinum L. Primula auricula L. Primula elatior (L.) Hill Primula obconica Hance Primula veris L. Primula vulgaris Huds. Salvia officinalis L. Thymus serpyllum L. Viola cornuta L, Viola odorata L. Viola tricolor L. Manisa lalesi Kuşkonmaz Sıklamen Karanfil Bebek nefesi çiçeği Bahar yıldızı Papatya Melisa otu Nane Dağ haşhaşı Papatya kulakçık Bahçe çuha çiçeği Zehirli çuha çiçeği Küçük çuha çiçeği Sapsız çuha çiçeği Adaçayı Kekik Büyük çiçekli menekşe Dört mevsim menekşe Hercai menekşe Maksimum parti ağırlığı (kg) 5000 10000 5000 5000 5000 5000 5000 5000 5000 5000 10 000 5000 5000 5000 5000 10 000 5000 5000 5000 5000 Minumum temsili numune miktarı (g) 10 200 100 20 10 10 5 10 5 5 800 10 5 20 10 5 5 10 10 10 Safiyet analizi miktarı (g) 3 60 30 5 2 2 0.5 2 0.5 0.5 200 2 1 5 2 1 0.5 3 3 3 Tablo 10-A. Bölüm 1. Tohum peletleri, kaplanmış tohumlar ve tohum granülleri için numune boyutları (tohum sayısı) Belirlenenler Safiyet analizi (türlerin doğrulamasına da dâhil olmak üzere) Ağırlığın belirlenmesi, Çimlendirme, Diğer tohumların belirlenmesi, Diğer tohumların belirlenmesi (kaplanmış tohumlar ve tohum granülleri), Boyut derecelendirmesi, Minimum temsili numune 7500 Minimum çalışma numunesi 2500 7500 7500 10000 25 000 Saf pelet fraksiyonu 400 7500 25 000 10 000 2000 Tablo 10-B. Bölüm 2. Tohum şeritleri ve matları için numune boyutları (tohum sayısı) Belirlenenler Türlerin doğrulaması, Çimlendirme, Safiyet analizi (gerektiğinde), Diğer tohumların belirlenmesi, Minimum temsili numune 2500 2500 2500 10 000 Minimum çalışma numunesi 100 400 2500 7500 Sayfa 34 / 36 Tablo 11. ISTA kurallarına göre nem analizi yapılması için öğütülmesi zorunlu bitki türleri Latince adı Amorpha friticosa Arachis Hypogaea Avena spp. Cicer arientinum Citrullus lanatus Fagopyrum esculentum Glycine max Gossypium spp. Hordeum vulgare Lathyrus spp. Lupinus spp. Oryza sativa Phaseolus spp. Pisum sativum (tüm varyeteler) Ricinus communis Secale cereale Sorghum spp. Triticum spp. Vicia spp. Vigna spp. Zea mays Türkçe adı Yalancı çivit Yerfıstığı Yulaf Nohut Karpuz Kara Buğday Soya Pamuk Arpa Mürdümük Acı bakla Çeltik Fasulye Bezelye Hint yağı Çavdar Sorgum Buğdaygiller Fiğ Börülce Mısır Nem analizi için Tablo 11’deki bitki türlerinden birisinin tohumu gönderilecekse en az 100 gr diğer bir tür bitki türlerinden birinin tohumu gönderilecekse en az 50 g numune laboratuvara gönderilmelidir. Numune nemden etkilenmeyecek bir ambalaj (cam, plastik, metal) içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Sayfa 35 / 36 Sayfa 36 / 36