İndir!

Em1
EM1
GELİŞTİREN A.T. BAŞOKUR
KULLANIM KILAVUZU
Kullanım Klavuzunu Yazanlar:
İ. Pınar Hacıköylü
M. Özgü Arısoy
Navbahar Sabbağ
Yıldırım Gündoğdu
Tayfun Kaltalı
Hüseyin Karaca
Derya Erduran
1
Em1
Programın çalıştırılmasında grafik çizen bölüme girildiğinde sorun ile karşılaşılır ise SC.INI
adlı dosyayı Notepad veya Dos da Edit programı ile açınız ve ekran kodunu belirleyen ilk
rakam olan 9 rakamını 8 ile değiştiriniz. Eğer sizin dosyanızda 8 ise daha iyi görüntü
verdiğinden bir kez 9 ile programı deneyiniz. İkinci ve aşağı doğru devam eden rakamlar renk
kodlarıdır. Bunlar; (Mavi 1), (Yeşil 2), (Açık Mavi 3), (Kırmızı 4), (Fuşya 5), (Kahverengi 6),
(Beyaz 7), (Gri 8), (Açık Mavi 9), (Açık Yeşil 10), (Açık Mavi 11), (Açık Kırmızı 12), (Açık
Fuşya 13), (Sarı 14) dır. Bu rakamları değiştirilmesi ile programın kullandığı renkler
değiştirilebilir. Yanlış kod girilmesi programı kilitleyebilir!
PROGRAMIN KURULMASI
Program C sürücüsünün altına kopyalanır. Böylece C sürücüsünün altında EM1 isimli bir altdizin oluşur.
PROGRAMIN ÇALIŞTIRILMASI
Veriler herhangi bir alt-dizine kaydedilebilir. DOS 'dan verilerin bulunduğu alt-dizine CD
komutu ile geçilebilir. Herhangi bir alt-dizinde C:\ EM1\ EM1 yazılır veya EM1 alt-dizini
içindeki em1 ikonu tıklanır ise program çalışır. Programın ekranın tümünü kaplaması için AltEnter tuşlarına birlikte basılır. Tam ekrandan küçüğe geçilmek istenirse yine Alt-Enter
tuşlarına birlikte basılır.
GİRİŞ
EM1 programı çalıştırıldığında
aşağıda görülen ana menü ekrana gelir. Bu ana
menüden herhangi bölüme girebilmek ve çalıştırmak için bölüm başındaki sıra numarasını
tuşlamak yeterlidir.
Şekil A: EM1 Ana Menü ve Seçenekler.
Em1
2
Ana menüdeki bölümler;
TEM Bölümü
1 ham veri birleştirilmesi
2 yorum
3 yapma kesit veya harita için veri dosyasının hazırlanması
MT Bölümü
4 döndürme, statik şift ve TE/ TM modlarının değiştirilmesi
5 yorum
6 yapma kesit veya harita için veri dosyasının hazırlanması
7 çıkış
ORTAK KOMUT VE SİMGELER
Ana menu ve bölümlerde karşılaşılacak bütün ortak komut ve simgeler bu bölümde
açıklanacaktır.
<ENTER> yazısı giriş tuşuna basılması gerektiğini belirtir.
* işareti, tuşlar için kullanıldı ise herhangi bir tuşu, dosya adı için kullanıldı ise
kullanıcı tarafından verilecek bir dosya ismini işaret eder.
READ: Ekranda, daha önce oluşturulmuş dosyaları gösterir. Bu dosyalardan herhangi
birini açmak için dosya sıra numarası tuşlanmalıdır.
SAVE : Ekrandaki verinin yada eğrinin son haliyle kaydedilmesinde kullanılır.
PRINT: Yazıcıdan çıktı almak için kullanılır.
Em1
3
ABORT: Yapılan işlemin iptali için kullanılır.
DOS SHELL: Programdan çıkarak DOS ortamına girilmesini sağlar. Tekrar programa
dönmek için aynı dizin altında 'EXIT' yazmak yeterlidir.
END: Alt menülerde menüden çıkmak için, ana menüde ise programdan çıkmak için
kullanılır.
AÇIKLAMALAR 1
1. EM1 programı boyunca karşılaşılacak tüm menülerde programa komut vermek için
ekranda kırmızı ile belirginleştirilmiş büyük harflere basılacaktır. Örneğin;
Read komutu için r tuşuna,
re-Set komutu için s tuşuna,
Change file extension komutu için c,
change Filename komutu için f tuşuna,
DOS shell komutu için d tuşuna,
End komutu için e tuşuna basılır.
2. EM1 programında hangi menüde bulunuyorsanız, ekranın sağ üst köşesinde bulunduğunuz
menünün adı görünür. Farklı bir menüye geçtiğinizde, sağ üst köşede menü adı değişir.
AÇIKLAMALAR 2
1.TEM UZANTILI VERİ DOSYASININ OLUŞTURULMASI
Veri dosyası daha önce de belirtildiği gibi herhangi bir alt dizinde oluşturulup *.TEM uzantılı
olarak kaydedildiğinde programda kullanılabilir. Dosyaya girilen arazi verisi ve formatı
aşağıdaki gibi olmalıdır.
Em1
4
İlk satıra; x,y,z koordinat değerleri girilir.
İkinci satıra; veri sayısı, serimin boyu (al/loop length), alıcının momenti (receiver momentAr) değerleri girilir.
Üçüncü satırdan itibaren ; zaman (msec), manyetik alanın zamana göre türevinin akıma oranı
(dB/dt/I - µv/amper/m²), turn-off zamanı(msec) değerleri girilir. Şekil B’de standart bir veri
dosyası görülmektedir.
Şekil B: TEM Uzantılı Veri Dosyası.
2.
PROGRAMA
GİRİLEN
ARAZİ
VERİSİNDEN
GÖRÜNÜR
ÖZDİRENÇ
DEĞERLERİNİN HESAPLANMASI
TEM yönteminde; manyetik bobinde akım kesildikten sonra ölçülen gerilim değeri; B ;
manyetik alan ve m2 = Ar (alıcının momenti) olmak üzere (2.1.) bağıntısı ile verilir.
Em1
5
V = − m2
∂B
∂t
( µ v)
(2.1.)
Empedans değeri ise; I vericideki akım değeri ve V alıcıdaki akım gerilim değeri olmak
üzere; Z =
V
I
olur. O halde manyetik alanın türevi
Bd olarak alınırsa empedans (2.2.)
bağıntısı ile verilir.
Z=
Bd . AR −6
10
I
(2.2.)
Gerilim değeri microvolt cinsinden ölçüldüğü için 10 −6 çarpanı gelmiştir.Görünür özdirenç
değerleri ise 2.3. bağıntısı ile hesaplanır.
 AT . AR 
5/ 2
 Z .t 
2/3
ρ a = 6,3184.10 −12 
(2.3.)
(2.3.)’ te (2.2.)’nin yerine konulmasıyla programın arazi verisinden görünür özdirenç
değerlerini hesaplamakta kullandığı bağıntı bulunur (2.4.).




AT
P


al.al.

ρ a = 6.3184 x10 −12 


 ∂B 
10 −6. ∂t .(t.0,001)5 / 2 
 I 






2/3
(0,6667 )
Em1
6
(2.4.)
BÖLÜM 1 HAM VERİ BİRLEŞTİRİLMESİ
Ana menüden 1 tuşuna basılarak bu bölüme girilir. Bu kısımda ekranın sol üst
köşesinde yukardan aşağı sıra numarası ile birlikte *.TEM uzantılı dosyalar görünür. Bu
dosyalarda daha önceden girilmiş (dB/dt)/I , zaman
ve görünür özdirenç değerleri
bulunmaktadır. Ekranın altında ise 6 kısımdan oluşan komut bölümü yer almaktadır. Bu
komutlar ve bu komutlarla yapılan işlemler aşağıda açıklanmıştır.
Read re-Set Change file extension change Filename DOS shell End
1.1. READ (OKU)
Read komutu bellekteki dosyaların çağırılması için kullanılır. R tuşlanarak bu komut aktif
hale getirildiğinde ekranda;
give zero or the key number of the file>
(sıfır veya dosya numarasını gir>)
yazısı belirir. Ekranda görülen dosyalardan çağrılmak istenenin başındaki sıra numarası
tuşlanarak Enter’a basılır. Örneğin MT-01 dosyası çağırılmak isteniyorsa 1 tuşlanır. Böylece
MT-01 dosyasındaki verilerden hesaplanan görünür özdirenç değerlerinin zamana göre grafiği
ve
grafiğin altında 8 komut
ekrana gelir (Şekil1.1.). Bu komutların işlevleri aşağıda
açıklanmıştır.
1.1.1. Display
Eğrinin görünür özdirenç veya (dB/dt)/I değerine göre grafiğinin görüntülenmesini sağlayan
komuttur. Display komutu kullanıldığında ekranda;
(dB/dt)I
Late time app. res.
Em1
7
yazısı belirir. Tercih doğrultusunda istenen seçenek aktif hale getirilir.
Şekil 1.1: Çağrılan Dosyanın Grafiği ve Komutlar.
1.1.2. Axis
Bu komutla düşey eksen lineer veya logaritmik olarak değiştirilebilir. X tuşlanarak komut
aktif hale getirildiğinde ekrana;
chance vertical axis to Log or liNear Abort
(aksisi logaritmik veya lineer olarak değiştir -iptal)
yazısı gelir. Logaritmik eksen için l, lineer eksen için n, iptal için de a tuşlanır.
Em1
8
1.1.3. Data
Bu komut ile dosya sıra numarası girilen eğrinin veri dosyası görüntülenebilir, veri girişi
yapılabilinir. Dosya numarası girildiğinde eğrinin veri bilgisi ve 4 komut ekrana gelir
(Şekil1.2.). Bu komutlar aşağıda görülmektedir.
Continue
Former page
Next page
Re-ini
Devam etmek için c, bir önceki sayfaya gitmek için f, bir sonraki sayfaya gitmek için n, ana
sayfaya dönmek için ise r tuşlanır.
Şekil 1.2: Time ve dB/dt/I Değerlerinin Girilmesi.
Veri girişi yapabilmek için alttaki;
ENTER (key number) time and dB/dt/I>
komutu doğrultusunda sıra ile zaman boşluk dB/dt/I değeri yazılıp Enter’ a basılır.
Em1
9
1.1.4. Print
Ortak komutlar bölümünde açıklanmıştır.
1.1.5. Save
Ortak komutlar bölümünde açıklanmıştır.
1.1.6. Delete
Veri silinebilmesine olanak veren komuttur. Eğri üzerinde soldan (+), sağdan (–) olmak üzere
silinecek veri sayısı girilerek veri silinebilir. Komut kullanıldığında ekrana önce;
give the key number of the file>
yazısı, dosya numarası girildikten sonra da;
give the key number of a datum (positif or negatif)>
count from left- or riğht hand side, respectively>
yazısı gelir. Silinmek istenen veri veya veriler eğrinin sol tarafından sayılarak belirtilecek ise
adedi, sağ tarafından sayılarak belirtilecek ise adedinin önüne (–) işareti girilir.
Örneğin; silinmek istenen veriler Şekil 1.3. ‘te kırmızı oklarla belirtilen ilk iki veri ise; 2 ,
yeşil oklarla belirtilen son üç veri ise; -3 girilir.
Em1
10
Şekil 1.3: Veri Silinmesi.
1.1.7. Combine
Bu komut ile dosyalar birleştirilebilinir. Komut aktif hale getirildiğinde ekrana;
give the key number of the file>
yazısı gelir. Birleştirilmek istenen dosyanın sıra numarasının girilmesi ile program dosyaları
birleştirir ve farklı renklerle aynı grafik üzerinde gösterir.
1.1.8. Files
Bu komut kullanılarak ana menüden sonra 1 tuşlanarak girilen, dosya numaralarının ve
isimlerinin bulunduğu (combine raw data) bölümüne geri dönülebilinir.
Em1
11
1.2. Re-SET
Read komutu ile çağrılan dosyalar menüden çıkılmadığı sürece bellekte tutularak aynı grafik
ekranı üzerinde farklı renklerle görüntülenmektedir. Yeni bir grafik ekranı görüntülenmek
istendiğinde bu komut kullanılır.
1.3. CHANGE FILE EXTENSION
Bu komut dosyanın uzantısı (tür eki) değiştirilmek istendiğinde kullanılır.
C tuşu
tıklandığında ekrana ;
give filename extension or Abort >
(tür eki gir veya iptal>)
yazısı gelir. Tür ekinin girilmesi ile o tür ekine sahip dosyalar ekranın sol üst köşesinde
görünür.
1.4. CHANGE FILE NAME
Bu komut dosya ismi değiştirilmek istendiğinde kullanılır.
give the key number of the file >
(dosya sıra numarasını gir>)
????????????
1.5. DOS SHELL
Ortak komutlar bölümünde anlatılmıştır.
1.6. END
Ortak komutlar bölümümde anlatılmıştır.
12
BÖLÜM 2
YORUMLAMA
Ana Menüden 2 tuşuna basılarak TEM Yorumlama Menüsüne geçilir. Tem
Yorumlama Menüsünün ekranda görünüşü Şekil 2. 1’ deki gibidir.
Şekil 2.1 : TEM Yorumlama Menüsü’ nün görünüşü
Bu bölümde ekranın sol üst köşesinde
şeklinde bir yardım
çubuğu bulunmaktadır. Bu yardım çubuğu sayesinde aktif olan pencerede hangi tür
dosyaların okunabileceği veya hangi tür dosyalarla işlem yapılabileceği gösterilmiştir.
Şu an TEM Yorumlama Menüsünde olduğumuz için TEM uzantılı dosyalarla işlem
yapmaktayız. Bu kısmın hemen altında ise sıra numaraları ile gösterilen *.TEM uzantılı
dosyalar görünmektedir. Bu dosyaların içerdiği bilgiler sırasıyla şöyledir ;
•
x, y ve z koordinatları
•
Verici halka kenar uzunluğu ( m )
•
Alıcı halkanın etkin alanını ( m 2 )
•
Yokuş zamanı ( mikrosaniye )
•
Zaman ve dB/dt/I değerleri
Ekranın altında ise komut satırı bölümü yer almaktadır. Bu komut satırı 5
komuttan oluşmaktadır. Bunlar ;
13
Read a file
Open a new file
Change file name extension
DOS shell
End
Bu komutlar ile yapılabilen işlemler sırasıyla aşağıda açıklanmıştır.
2.1. READ A FİLE
TEM Yorumlama Menüsünün bu bölümünde daha önceden oluşturulan *.TEM
uzantılı dosyalar geri çağırılır. Bu dosyaların içerdiği veriler okunur ve görüntülenir.
TEM Yorumlama Menüsünde “ R “ tuşuna basıldığı anda ekranda aşağıdaki ileti belirir.
Cancel or give key number of the file>_
Ekranın sol üst köşesinde Em1 dizini altındaki *.TEM uzantılı dosyalar sıra
numaraları ile görüntülenmektedir. Bu iletiye cevap olarak kullanıcı üzerinde işlem
yapmak istediği dosyanın numarasını yazarak “ ENTER “ tuşuna basabilir. Eğer vazgeçip
TEM Yorumlama Menüsüne geri dönmek isteniyorsa “ C “ tuşuna basmak yeterlidir.
Örnek olarak ; Deneme.TEM dosyasının sıra numarası 1 olsun ve kullanıcı bu dosyaya
ait verileri okutmak istiyorsa; yukarıdaki iletiye cevap olarak “ 1 “ tuşlayıp “ ENTER ”
tuşuna basmalıdır. Daha sonra ekranda Deneme.TEM dosyasına ait apparent resistivity –
time (msn.) grafiği görüntülenir. Bu grafik Şekil 2. 2’ de gösterilmiştir.
Şekil 2. 2 : Deneme.TEM dosyasına ait görünür özdirenç – zaman grafiği
Bu grafiğin hemen altında 9 bölümden oluşan bir komut satırı yer almaktadır.
14
Change th/dp
Display
Guess
Iterate
daTa
Export
F
N
Re-ini
Yukarıdaki komut satırı ile yapılabilecek işlemler şunlardır ;
2.1.1. CHANGE TH / DP
Bu komut bölümünde; “ Guess “ komut bölümünde kalınlık değerleri mi yoksa
derinlik değerleri mi girileceği tayin edilir. “ C “ tuşuna basıldığında ekranın altında 3
kısımdan oluşan bir komut satırı belirir.
Thickness
Depth
Abort
Bu komut satırının işlevleri şunlardır ;
2.1.1.1. THICKNESS
Bu bölümde eğer “ T “ tuşuna basılırsa “ Guess” komut bölümünde özdirenç ve
kalınlık değerleri girilmesi istenir.
2.1.1.2. DEPTH
Bu bölümde eğer “ D “ tuşuna basılırsa “ Guess” komut bölümünde özdirenç ve
derinlik değerleri girilmesi istenir.
2.1.1.3. ABORT
Bu bölümde eğer “ A “ tuşuna basılırsa Şekil 2. 2’ de gösterilen komut satırı
bölümüne geri dönülür.
2.1.2. DISPLAY
Bu komut ile apparent resistivity – time, dB / dt / I – time, depth – time grafikleri
çizdirilebilir. Şekil 2. 2’ de gösterilen komut satırı aktif iken “ D “ tuşuna basıldığında
aşağıdaki ileti ekranda belirir.
(dB/dt)/I
Late time app. res.
Depth
Bu iletiye cevap olarak “ B “ tuşuna basıldığı anda; Şekil 2. 3’ de olduğu gibi dB /
dt / I – time grafiği çizilir.
15
Eğer “ L “ tuşuna basılırsa; Şekil 2. 4’ de olduğu gibi apparent resistivity – time
grafiği çizilir.
Eğer “ D“ tuşuna basılırsa; Şekil 2. 5’ de olduğu gibi depth – time grafiği çizilir.
Şekil 2. 3 : Deneme.TEM dosyasına ait (dB / dt ) / I grafiği
Şekil 2. 4 : Deneme.TEM dosyasına ait apparent resistivity – time grafiği
16
Şekil 2. 5 : Deneme.TEM dosyasına ait depth – time grafiği
2.1.3. GUESS
Bu seçeneğin amacı parametreler için bir ön – kestirim ( tahmin ) değeri elde
etmektir.
“ G “ tuşuna basıldığı anda ekranda 3 kısımdan oluşan bir komut satırı
çıkmaktadır.
From Keyboard
Show models
Abort
Bu komut satırının işlevleri şunlardır ;
2.1.3.1. FROM KEYBOARD
Seçeneklerden “ A “ tuşuna basılırsa program klavyeden parametreler için ön –
kestirim değerlerini okumaya başlar. CHANGE TH / DP komutu ile derinlik, kalınlık
seçilme durumuna göre ekranda aşağıdaki ileti belirir. CHANGE TH / DP komutu ile
derinlik seçilmiş olsun.
Give res. And Depth > ▓
Birinci katmandan başlayarak, sırası ile tabakaların önce Görünür Özdirenç değeri
sonra o tabakanın derinliği ard arda girilir, değerler arasında birer boşluk bırakılır. Örneğin ;
17
Give res. And Depth > 0.1 1 0.01 3 0.01▓
ve bir model eğri oluşturur. Bu bölümde yorumcu özellikle derinlik değerlerini girerken bir
derinlik değerinin, kendisinden önceki derinlik değerinden daha büyük olması gerektiğini göz
önünde bulundurmalıdır. Eğer, programda derinlik yerine kalınlık seçilmiş ise yukarıdaki
değerler kalınlık olarak girilir. Giriş tuşuna basarak değerlerin girilmesi ile ekranda ölçülen
ve kuramsal veri birlikte görüntülenir.
2.1.3.2. SHOW MODELS
Em1 programı ters çözüm ile hesaplanan katman parametrelerini diske yazar.
Böylelikle kullanıcı daha önceden oluşturduğu model ve bu modele ait parametreleri
diskten okuyabilir. Seçeneklerden “ S “ tuşuna basılırsa aşağıdaki komut satırı ekrana
gelir.
Type of the model 1 MTE (TE mode)
2 MTM (TM mode)
3 MTD (tdem)
4 MDL (dc)
Kullanıcı yukarıda görülen modlara ait modelleri diskten çağırabilir. Eğer o mod
için önceden bir model oluşturulmamışsa program kullanıcıyı uyaracaktır. Her hangi
bir seçenek seçildiği anda kullanıcının karşısına gelecek ekran Şekil 2. 6’daki gibidir.
18
Şekil 2. 6 : Daha önceden oluşturulan bir modele ait parametreler
Şekil 2. 6’da ekranın sağ üst köşesinde modelin ismi, oluşturulduğu tarih ve saat
yer almaktadır. Bunun dışında model parametreleri, tabaka sayısı, ters çözüm tekniği,
Chi değeri ekranda yazılı durumdadır.En altta ise bir komut satırı gözükmektedir.
Show next model
Restore this model
End
Burada “ S “ tuşuna basarak bir sonraki model ve o modele ait parametreler
görülebilir.
“ R “ tuşuna basarak görüntülenen model, geçerli yapılarak ölçülen ile kuramsal
eğri birlikte görüntülenir.
“ E “ tuşuna basarak ise Şekil 2. 2’ deki dosya okuma menüsüne geri dönüş
yapılabilir.
2.1.3.3. ABORT
Bu seçeneklerden “ A “ tuşuna basılırsa Şekil 2. 2’ deki dosta okuma menüsüne
geri dönüş yapılır.
2.1.4. ITERATE
Bu bölümden önce “ Guess “ komutu ile parametreler için ön-kestirim değerleri elde
edilmiş olmalıdır. Daha sonra “ I ” tuşuna basılır ve aşağıdaki soru kullanıcıya sorulur.
FIX SOME PARAMETERS ? (Y/*)
Eğer kullanıcı, ön-kestirim parametrelerinin bazılarının ters-çözüm esnasında
değişmemesini istiyorsa bu iletiye cevap olarak “ Y “ tuşuna basar.
GIVE LAYER NUMBER OR PRESS ENTER TO END > ▓
Program burada kullanıcıdan sabitlemek istenilen parametrelerin
bulunduğu
tabakaların sıra numarasını sormaktadır. Bu sayı girilip “ ENTER “ tuşuna basıldıktan sonra
;
19
Resistivity
or
Thickness
Bu kısımda ise tabakanın sabitlenmek istenen parametresi seçilir. Örneğin özdirenç
değeri değiştirilmek isteniyorsa “ R “ tuşuna basılır. Kalınlık girilme isteniyorsa “ T “
tuşuna basılır.
“ R “ tuşuna basarsak ;
GIVE NEW RESISTIVITY OR PRESS ENTER TO KEEP CURRENT VALUE
>▓
Burada sabitlenecek görünür özdirenç değerinde değişim yapılabilir yada giriş tuşuna
basılarak, bellekte bulunan özdirenç değeri sabitlenerek, sabitleme işleminin başına geri
dönüş yapılabilir. İsteniyorsa aynı tabakanın yada başka bir tabakaya ait parametrelerde
sabitleme yapılabilir. Sabitlenen parametreler ekranın sağ üst köşesinde görülür. Daha sonra
ekranda aşağıdaki ileti gözükür.
NUMBER OF ITERATIONS ? > ▓
Burada yineleme sayısı sorulmaktadır. Yineleme sayısı girildikten sonra ;
ARE THESE VALUES CORRECT ? (Y/*)
Bu soruya cevap olarak kullanıcı “ Y ” tuşuna basması durumunda, ölçülen değerler
ile çakışan kuramsal eğrinin parametrelerini bulmak için yineleme işlemine geçilir. Başka
tuşa basılması durumunda ilk soruya geri dönülür. Kaç tane yineleme yapılacağını yorumcu
belirler. Yineleme işlemi sırasında ölçülen ve kuramsal görünür özdirençler arasındaki yanılgı
enerjisi belirli bir değerin altına inmişse yineleme işlemi durdurulur. Verilen yineleme sayısı
bu kriteri sağlamamış ise yineleme işlemine devam edilip, edilmeyeceği yorumcuya sorulur.
Bu işlemlerin bitmesi durumunda ölçülen ve kuramsal eğriler ekrana çizilir. Böylelikle
veri yorumlanabilir hale gelir.
2.1.5. DATA
Bu komut ile o anda işlem yapılan dosyaya ait verileri görülebilir.” T “ tuşuna
basıldığı anda dosyada bulunan veriler ekrana yazılır. Ekranın altında 5 bölümden oluşan bir
komut satırı yer almaktadır.
Save the data
Continue
Former page
20
Next page
Re-initialize
Bu komut satırı ile yapılabilecek işlemler şunlardır ;
2.1.5.1. SAVE THE DATA
Önceden girilen zaman, dB / dt / I ve ROA değerlerini *.TEM uzantılı dosyaya
kaydeder. Eğer dosya ismi değiştirilmeyecekse “ ENTER “ tuşuna basılır veya yeni bir
dosya adı yazılır.
2.1.5.2. CONTINUE
Bu kısımda ise “ C “ tuşuna basılırsa Şekil 2. 2’ de gösterilen komut satırı
bölümüne geri dönüş yapılır.
2.1.5.3. FORMER PAGE
Görüntülenen *.TEM uzantılı dosyaya ait bilgiler tek bir sayfaya sığmadığı
durumlarda
bir önceki sayfadaki değerleri görüntülemeye yarar.
2.1.5.4. NEXT PAGE
Görüntülenen *.TEM uzantılı dosyaya ait bilgileri tek bir sayfaya sığmadığı
durumlarda
bir sonraki sayfadaki değerleri görüntülemeye yarar.
2.1.5.5. RE-INITIALIZE
Bu kısımda eğer “ R ” tuşuna basılırsa TEM Yorumlama Menüsüne geri dönüş
yapılır.
2.1.6. EXPORT
Şekil 2. 2’ deki komut satırı aktif iken “ E ” tuşuna basılırsa aşağıdaki ileti
ekrana gelir.
Abort
Stanford file
WinGlink
Text file
tHhreotical data as a data file
Bu komut satırı ile yapılabilecek işlemler şunlardır ;
21
2.1.6.1. ABORT
Bu kısımda “ A “ tuşuna basılırsa dosya okuma menüsüne geri dönüş yapılır. (
Şekil 2. 2 )
2.1.6.2. STANFORD FILE
Bu kısımda “ S “ tuşuna basılırsa Deneme.TEM dosyasındaki veriler
DenemeT.DAT dosyasına kayıt edilir. Bu veriler sırasıyla TIME ( msec ) dB / dt / I (
microV/A/m2 ) rhoa( ohm-m ) kolonları altına sırasıyla yazılır. Program bu işlem bitince
dosyaya yazma işleminin bittiğini haber veren bir uyarı yapar. Burada “ ENTER “
tuşuna basılırsa “ Export “ komutunun bulunduğu komut satırına geri dönüş yapılır.
2.1.6.3. WINGLINK
Bu kısımda “ G “ tuşuna basılırsa Deneme.TEM dosyasındaki veriler
Deneme.WTE dosyasına kayıt edilir. Dosyaya önce zaman değerleri yukarıdan aşağı
doğru yazılır. Daha sonra bu kolondan bir kısım boşluk bırakılarak ölçülen görünür
özdirenç değerleri ( Rhoa ) yazılır. Program bu işlem bitince dosyaya yazma işleminin
bittiğini haber veren bir uyarı yapar. Burada “ ENTER “ tuşuna basılırsa “ Export “
komutunun bulunduğu komut satırına geri dönüş yapılır.
2.1.6.4. TEXT FILE
Bu kısımda “ T “ tuşuna basılırsa Deneme.TEM dosyasındaki veriler
DenemeT.TXT dosyasına kayıt edilir. Bu veriler sırasıyla TIME ( msec ) dB / dt / I (
microV/A/m2 ) rhoa( ohm-m ) kolonları altına sırasıyla yazılır. Program bu işlem bitince
dosyaya yazma işleminin bittiğini haber veren bir uyarı yapar. Burada “ ENTER “
tuşuna basılırsa “ Export “ komutunun bulunduğu komut satırına geri dönüş yapılır.
2.1.6.5. THEORETICAL DATA AS A DATA FILE
Veriler isim verilerek kaydedilir. Böylece teorik bilgileri içeren bir dosya bir ad
altında oluşturulmuş olur.
22
2.1.7. F
Diskte daha önceden kaydedilmiş dosyalar arasındaki geçişi geri yönde yapar.
Böylece her
“ F tuşuna “ basıldığında bir önceki dosya görüntülenir.
2.1.8. N
Diskte daha önceden kaydedilmiş dosyalar arasındaki geçişi ileri yönde yapar.
Böylece her
“ N tuşuna “ basıldığında bir sonraki dosya görüntülenir.
2.1.9. RE-INI
Bu kısımda “ R tuşuna “ basılarak TEM Yorumlama Menüsüne geri dönülür.
2.2. OPEN A NEW FILE
Bu komut kullanılarak *.TEM uzantılı yeni bir dosya oluşturulur. Bunun için
TEM Yorumlama Menüsünde iken “ O “ tuşuna basılarak bu kısım aktif hale getirilir
ve ekranın altında aşağıdaki yazı belirir.
Give file name (*.TEM assumed) or Abort >_
Vazgeçmek için “ A “ tuşuna basılarak TEM Yorumlama Menüsüne geri
dönülür. Ya da yeni bir dosya ismi verilip < ENTER > tuşuna basılır.
Bu aşamadan sonra program kullanıcıdan bir takım değerleri istemektedir.
Bunlar için ekranda sırasıyla kullanıcıyı uyaran iletiler belirir. Sırasıyla gösterecek
olursak ;
give x coordinate >_
give y coordinate >_
give y coordinate >_
give transmitter loop side dimension (meter) >_
give the effective area of the reciever coil (squaremeter) >_
give the ramp time (microsec) >_
23
Yukarıda da görüldüğü gibi program sırasıyla x, y ve z koordinatlarını, verici halka
kenar uzunluğunu (m), alıcı halkanın etkin alanını (metrekare) ve yokuş zamanını (mikrosn.)
sorar.Bu istenen
değerler sırası ile yazılıp “ Enter “ tuşuna basıldıktan sonra girilen
değerlerin doğru olup olmadığını soran aşağıdaki ileti ekranda belirir.
correct (Y/*)?
Bu kısımda eğer “ Y “ hariç her hangi bir tuşa basılırsa: x, y ve z koordinatlarını,
verici halka kenar uzunluğunu, alıcı halkanın etkin alanını ve yokuş zamanını tekrar
sorar.Bu
Eğer “ Y “ tuşuna basılırsa Şekil 2. 2’ deki ekran karşımıza gelir. Yeni
oluşturduğumuz dosyanın ismi
“ Deneme.TEM “ olsun.
Şekil 2. 7 : TEM Yorumlama Bölümünde yeni dosya oluşturma menüsü
Şekil 2. 7’ de görüldüğü gibi, ekranın sağ üst köşesinde yeni oluşturulan dosyanın
ismini görmekteyiz. Ekranın altında ise 5 kısımdan oluşan bir komut satırı bölümü yer
almaktadır. Bu komut satırının hemen altında ise aşağıdaki iletiyi görebiliriz.
ENTER (THE KEY NUMBER) time
and
dB/dt/I >_
Bu ileti kullanıcıya zaman ve dB / d t / I değerlerinin girileceğini gösterir. Bir
adet zaman değeri girildikten sonra arada boşluk bırakarak dB / dt / I değeri girilir. Bu
değerler girilirken ;
24
NO
TIME
dB/dt/I
ROA
kolonları dolmaya başlar. ROA ( Ölçülen Görünür Özdirenç ) değerleri dB / dt / I
kolonunun yanına program tarafından hesaplanarak yerleştirilir.
Örneğin “ Deneme.TEM “ dosyamıza 20 adet zaman, dB / dt / I değerlerini
girmiş olalım. Program 20 tane ROA değerini hesaplar ve karşımıza gelecek ekran Şekil
2. 8’ deki gibidir.
Şekil 2. 8 : TEM Yorumlama Bölümünde oluşturulan yeni dosyaya veri girişi
Veri girişinden sonra Şekil 2. 8’ de görüldüğü gibi, verilerin altında 5 adet komut
bölümünden oluşan bir satır yer almaktadır.
Save the data
Continue
Former page
Next page
Bu komut bölümüyle yapılabilecek işlemler şunlardır ;
2.2.1. SAVE THE DATA
25
Re-initialize
Oluşturulan yeni dosya için zaman ve dB/dt/I değerlerinin programa girişi bittiği
“ S “ tuşuna basılırsa ekranda aşağıdaki ileti belirir.
zaman
Input new file(*.TEM assumed) or press enter >_
Eğer “ ENTER “ tuşuna basılırsa dosya, yorum bölümündeki yeni dosya açma
kısmında verilen eski isim ( *.TEM uzantılı )
ile kaydedilir. Örnek olarak verileri ”
Deneme.TEM “ dosyasına kaydedelim. “ ENTER “ tuşuna basıldığı anda karşımıza gelecek
bölüm Şekil 2. 9’ deki gibidir.
Şekil 2. 9 : Deneme.TEM dosyasının içerdiği verilerden çizilen app. res.–time( msn. ) grafiği
Şekil 2. 9’ de görüldüğü gibi ekranın altında 2 kısımdan oluşan bir komut satırı yer
almaktadır.
Continue
Guess
Bu komut satırının işlevleri 2.1. READ A FİLE bölümünde detaylı bir biçimde
anlatılmıştır.
Eğer verileri dosyaya kayıt etme komut bölümünde “ ENTER “ tuşuna
basılmayıp, başka dosya ismi verildikten sonra “ ENTER “ tuşuna basılırsa verilerin
hepsi yeni girilen dosyaya kayıt edilir.
26
2.2.2. CONTINUE
Yeni dosya için veri girişi bittikten sonra eğer “ C “ tuşuna basılırsa app. res.–
time(msn.) grafiği çizilir. Grafiğin sağ tarafında oluşturulan dosya ismi görünmektedir.
Ekranın altında ise 2 bölümden oluşan bir komut satırı belirir.
Guess
Continue
Bu komut satırının işlevleri 2.1. READ A FİLE bölümünde detaylı bir biçimde
anlatılmıştır.
2.2.3. FORMER PAGE
Girmiş olduğumuz zaman – dB / dt / I değerlerinin tek bir sayfaya sığmadığı
durumlarda bir önceki sayfadaki değerleri görmeye yarar.
2.2.4. NEXT PAGE
Girmiş olduğumuz zaman – dB / dt / I değerlerinin tek bir sayfaya sığmadığı
durumlarda bir sonraki sayfadaki değerleri görmeye yarar.
2.2.5. RE- INITIALIZE
Bu komut bölümünde “ R “ tuşuna basılarak TEM Yorumlama Menüsüne geri
dönülür.
2.2.6. UYARI
Yukarıda da anlatıldığı gibi yeni dosya açma komut bölümü ; *.TEM uzantılı
yeni dosya açmak ve bu dosyaya x, y ve z koordinatları, verici halka kenar uzunluğu
(m), alıcı halkanın etkin alanı (metrekare) ve yokuş zamanı (mikrosn.) değerlerini
girmek için kullanılır.
Bu bölümde programın kullanıcıdan yeni *.TEM uzantılı dosya ismi ister. Eğer
bu dosya ismi TEM Yorumlama Menüsünde sol üst köşesinde bulunan dosyalardan
birisiyle aynı ise program kullanıcıyı uyarmak için ekranda aşağıdaki iletiyi oluşturur.
27
file already exists – data will be losted – Overwrite
Read stored data
Abort
Yukarıdaki komut satırında eğer “ O “ tuşuna basılırsa, program girilen tüm
verileri o dosyada bulunan verilerin üzerine yazar.
Eğer “ R ” tuşuna basılırsa, o dosyada bulunan veriler üzerinde işlemler
yapılabilir.
Eğer “ A “ tuşuna basılırsa, TEM Yorumlama Menüsüne geri dönüş yapılır.
2.3. CHANGE FILE NAME EXTENSION
Ekranda istenilen tür ekine sahip dosyaların görüntülenmesini sağlar. TEM
Yorumlama Menüsü aktif iken “ C ” tuşuna basılır ve ekranda aşağıdaki yazı belirir.
Give filename extension or Abort > _
Bu iletiye cevap olarak ekranda görüntülenmek istenen dosyaların tür eki yazılır.
Ekranın sol üst köşesinde girmiş olduğumuz tür eki yardım çubuğunun içinde görülmektedir.
Örneğin tür eki *.DAT girilmişse
, *.TXT girilmişse ise
iletisi ekranın sol üst köşesinde belirir. Bu iletinin altında ise, EM1
dizini altında aynı tür ekli dosyalar sıra numarası ile yukarıdan aşağıya dizilirler.
Eğer kullanıcı her hangi bir tür eki girmek istemiyorsa yukarıdaki iletiye cevap olarak
“ A “ tuşuna basarak, TEM Yorumlama Menüsüne geri dönüş yapabilir.
2.4. DOS SHELL
Bu komut bölümü sayesinde aktif olan TEM Yorumlama Menüsü ve program
kapatılarak DOS ortamına gidilir. “ D “ tuşuna basıldığı anda ekranda aşağıdaki yazı
belirir.
Cont. – type EXIT at system prompt to return to the program
Bu kısım ise DOS ortamından programın aktif olan bölümüne geçiş yapabilmek
için, aynı
28
dizin içinde “ EXIT “ yazılması gerektiğini göstermektedir. Bu kısımda “ C “ tuşuna
basılarak DOS ortamına geçiş yapılır. Başka bir tuşa basıldığında ise Aktif olan TEM
Yorumlama Menüsüne tekrar geri dönülür.
2.5. END
Bu komut bölümü ise TEM Yorumlama Menüsünden Ana Menüye geri dönüşü
sağlar. Bunun için TEM Yorumlama Menüsü aktif iken “ E ” tuşuna basmak yeterlidir.
Bu anda ekranda aşağıdaki yazı belirir.
This will END the program (Y/*)
Bu yazı kullanıcıya TEM Yorumlama Menüsünden çıkmak üzere olduğunu
hatırlatır. Eğer bu kısımda “ Y “
tuşuna basılırsa ana menüye dönülür. Herhangi bir
tuşa basılırsa TEM Yorumlama Menüsü hala aktif menü olmaya devam eder.
BÖLÜM 3
3. CREATE A DATA FILE TO MAKE PSEUDO-SECTION OR MAP
Ana menüden TEM Section bölümünde 3 tuşuna basılarak bu bölüme girilir. Bu
kısımda ekranın sol üst köşesinde yukardan aşağı sıra numarası ile birlikte *.TEM uzantılı
dosyalar görünür. Bu dosyalarda daha önceden girilmiş x y z koordinatları, verici halka kenar
uzunluğu, alıcı halkanın etkin alanı, zaman, dB/dt/I, yokuş zamanı ile ilgili değerler
bulunmaktadır..Ekranın altında ise 8 kısımdan oluşan komut bölümü yer almaktadır. Bu
komutlar;
conVert
cHange coor. Pseudo-sec. Map Find Change ext. Dos shell End
Bu komutlar ile yapılan işlemler aşağıda açıklanmıştır.
3.1 CONVERT:
Bu bölüme V tuşuna basılarak girilir. Bu komut ile, farklı firmalar tarafından üretilen
aletler ile alınan verilerin, programda kullanılan veri formatına dönüştürülmesi yapılır.
Ekranın altında, giriş dosyasının türünü soran komut bölümü yer almaktadır.
give the type of the input file
Phoenix Geonix Zonge
Dönüştürülmesi istenen veri formatı seçilerek, istenen dosya uzantısına çevrilir.
3.2 CHANGE COOR.:
29
Bu bölüme H tuşuna basılarak girilir. Bu komut ile veri dosyalarına ait olan ve daha
önceden oluşturulmuş koordinat dosyalarının değiştirilir. Koordinat dosyası, bir text editörü
(edit, notepad vs.) ile oluşturulabilir. Dosya formatı,
MT-01
47677
4185266
1610
şeklindedir. Burada ilk sütun dosya adı, daha sonra sırası ile x,y ve yükseklik değerleri
bulunmaktadır. Bu dosyanın *.XYZ uzantısı ile oluşturulması daha sonradan kolaylık
sağlayacaktır.
give the filename of the coordinate file>_
Bu komuta yazılan *.XYZ uzantılı dosya okunur ve bu dosyada bulunan ad/adlar ile
aynı isimdeki dosyalar bulunur ve koordinatları değiştirilir.
3.3 PSEUDO-SEC.:
Klavyeden P tuşuna basılarak bu bölüm aktif hale getirilir. Bu bölümde, aynı hat
üzerinde yer alan ölçü noktaları ile yapma kesit yapmak için dosya oluşturulur.
Cancel or give output filename (do not add extension)>_
Bu komuta uzantısız olarak oluşturulacak olan yapma kesit dosyasının adı girilir. Daha
sonra,
will you multiply the distance by a constant (Y/N)
ekranda belirir. Bu komut, yapma kesitte yer alan uzaklık değerlerinin yeniden
ölçeklendirilmesini sağlar. Eğer uzaklıklar belirli bir sabit ile çarpılacaksa Y, çarpılmayacaksa
N tuşuna basılır. Eğer Y tuşuna basılırsa,
give a constant to scale the distance axis>_
ekranda belirir.
Örnek olarak, km. cinsinden olan uzaklıkların m.ye çevrilmesi isteniyorsa, bu komuta 0.001
yazılır.
give a constant to scale the distance axis>0.001 <ENTER>
Bir sabit girildikten sonra,
all distances will be multiplied by .001 OK? (Y/*)
şeklinde onaylanama satırı gelir. Y ile girilen değer onaylanır, herhangi bir tuşa basılır ise de
yeni bir değer girilir.
Daha sonra ekranda,
New profile or add to Existing profile as a segment
belirir. Bu komutta, N tuşuna basılırsa, yeni bir hat yaratılır yada E tuşuna basılırsa daha
önceden yaratılmış bir hatta ekleme yapılır.
Bu adımdan sonra,
30
The profile normally starts with zero distance ! give zero or any number>_
komutu ekranda belirir. Bu komut ile hattın başlangıç noktasının uzaklık değerinin sıfırdan
farklı bir değer olması sağlanır. Eğer herhangi bir sayı girilmezse başlangıç noktasının uzaklık
değeri sıfır alınır.
Bu işlemden sonra, ekranın altında beliren,
give coordinates of two points (X1,Y1) and(X2,Y2) which defines a line
Abort Keyboard Station title
komut satırları ile oluşturulacak olan hattın başlangıç ve bitiş koordinatları girilir. Bu işlem K
tuşu ile klavyeden başlangıç ve bitiş noktalarının girilmesi ile yada S tuşuna basılarak, hattın
başlangıcında ve bitişinde yer alacak ölçüm noktalarının adlarının girilmesi ile yapılır. A tuşu
ise ana bölüme dönüşü sağlar.
Eğer K tuşuna basılırsa sırasıyla, başlangıç noktasının koordinatlarını isteyen
give x1 value of the first point >
ve
give y1 value of the first point >
ile bitiş noktasının koordinatlarını isteyen,
give x2 value of the end point >
ve
give y2 value of the end point >
komutları ekranda belirir. Bu değerler girildikten sonra,
give margin >
komutu ile hattın pay değeri girilir. Son adım olarak girilen değerlerin doğruluğunu onaylan,
correct (Y/*)
satırı ekranda belirir.
Eğer S tuşuna basılırsa sırasıyla,
title of the first station >
komutu ile ilk ölçü noktasının adı,
title of the second station >
komutu ile ikinci ölçü noktasının adı,
give magrin >
komutu ile pay değeri girilir. Son adım olarak girilen değerlerin doğruluğunu onaylan,
correct (Y/*)
satırı ekranda belirir.
31
Yapma kesit oluşturulacak hattın başlangıç ve bitiş noktaları girildikten sonra, ekranda
grafik yardımıyla oluşturulan hat ve hattın içerdiği ölçü noktaları gösterilir. Burada, yeşil
çizgi tanımlanan hattı, sarı çizgi pay değerini, kırmızı dikdörtgen tanımlanan alanı, kırmızı
noktalar tanımlanan alan içerisinde kalan ölçü noktalarını, mavi noktalar ise alan dışında
kalan ölçü noktalarını göstermektedir.
Bu işlemlerden sonra ekranda,
Cancel Accept or Exclude some files
komutları belirir. Burada E harfi tuşlanarak, bazı ölçüler yapma kesitten çıkartılabilir. A harfi
tuşlanarak işleme devam edilir.
now input the limiting values of the time for the pseudo-section
ekranda belirir. Yapma kesit için zaman sınır değerlerinin girildiği bu komuttan <ENTER>
ile geçilerek,
give lower bound of time >
komutu ile alt zaman değeri,
give upper bound of time>
komutu ile üst zaman değeri girilir.
Yapma kesitin sınırlanması istenmez ise sırasıyla sıfır ve en büyük zaman değerinden daha
büyük bir değer girilir.
Bu adımdan sonra, düşey eksen ölçeğinin belirlendiği,
give the scale of the vertical axis Time or Log time
komutu ekranda belirir. T tuşu ile düşey eksen zaman değerleri olurken, L tuşu ile eksen
logaritmik olarak ölçeklendirilir.
Bu belirlemeden sonra, yapma kesitte düşey eksenin empedans veya görünür
özdirencin olarak görüntüleneceğine karar verilen,
Impedance Apparent resisitivity
komutu ekrana çıkar.
Daha sonra verinin nasıl görüntüleneceğine karar verilir.
Keep data Take logarithm of the data LOG10(data)
Burada, verinin aynen kalması istenir ise K harfine, logaritmalarının alınması istenir ise T
harfine basılır.
* files checked to create pseudosection files
komutu ile yapma kesit oluşturulan dosya adedi görüntülenir. Bu komuttan <ENTER> ile
geçilerek, yapma kesit oluşturulan dosyaların kayıt edilip edilmeyeceğini soran,
store files(Y/N)
32
komutu gelir. Y ile dosyalar kayıt edilir, N ile kayıt edilmez. Y tuşu ile devam edilirse,
Pseudo-section file saved in XYZ format as *.PSX
press any key
Komutu ile yapma kesit dosyasının XYZ formatı ile *.PSX uzantısı ile kayıt edildiğini
belirtir. Bu dosyada x, y ve görünür özdirenç değerleri üç kolan halinde bulunur. Herhangi bir
tuşa basılarak devam edilirse,
save the line definition file (Y/N)
topoğrafya dosyasının kayıt edilip edilmeyeceği sorusu ekranda belirir. Y tuşuna basılırsa,
line definition file saved as *.LIN
ile topografya dosyası, yapma kesit dosyası ile aynı isimle fakat *.LIN uzantısı ile kayıt
edildiği ekranda belirir. Bu dosyada koordinatlar ve yüksekliler bulunur. Bu komut
<ENTER> ile geçildikten sonra,
create a file in spreadsheet format (Y/N)
çizelge dosyasının kayıt edilip edilmeyeceği sorusu ekranda belirir. Eğer Y’ye basılırsa,
pseudo-section file saved in spreadsheet format as *.PSS
press any key
ile çizelge dosyası, yapma kesit dosyası ile aynı isimle fakat *.PSS uzantısı ile kayıt edildiği
ekranda belirir. Herhangi bir tuşa basılırsa yapma kesit dosyası hazırlama ana menüsüne geri
dönülür.
3.4 MAP:
M tuşuna basılarak bu bölüm aktif hale getirilir. Bu bölümde izlenecek adımlar yapma
kesit seçeneği ile benzerlik taşımaktadır. Bu bölüme girildiğinde ekranda ilk olarak,
Cancel or give output filename (do not add extension) >_
Bu komuta uzantısız olarak oluşturulacak olan harita dosyasının adı girilir. Dosya ismi
girildiğinde,
will you multiply the distance by a constant (Y/N)
komutu ile uzaklıkların belirli bir sabit değer ile çarpılmak istenip istenmediği sorulur. Eğer
uzaklıklar belirli bir sabit ile çarpılacaksa Y, çarpılmayacaksa N tuşuna basılır. Eğer Y tuşuna
basılırsa,
give a constant to scale the distance axis >_
ekranda belirir.
Örnek olarak, sabit değer 10 alınırsa,
give a constant to scale the distance axis >10 <ENTER>
Bir sabit girildikten sonra,
33
all distances will be multiplied by 10 OK? (Y/*)
şeklinde onaylanama satırı gelir. Y ile girilen değer onaylanır, herhangi bir tuşa basılır ise de
yeni bir değer girilir.
Bu işlemden sonra, ekranın altında beliren,
give coordinates of two points (X1,Y1) and(X2,Y2) which defines a line
Abort Keyboard Station title
komut satırları ile oluşturulacak olan hattın başlangıç ve bitiş koordinatları girilir. Bu işlem K
tuşu ile klavyeden başlangıç ve bitiş noktalarının girilmesi ile yada S tuşuna basılarak, hattın
başlangıcında ve bitişinde yer alacak ölçüm noktalarının adlarının girilmesi ile yapılır. A tuşu
ise ana bölüme dönüşü sağlar.
Eğer K tuşuna basılırsa sırasıyla, başlangıç noktasının koordinatlarını isteyen
give x1 value of the first point >
ve
give y1 value of the first point >
ile bitiş noktasının koordinatlarını isteyen,
give x2 value of the end point >
ve
give y2 value of the end point >
komutları ekranda belirir. Bu değerler girildikten sonra,
give margin >
komutu ile hattın pay değeri girilir. Yapma-kesit bölümünde, hattın yakınında bulunan ölçü
noktaları tanımlanmak istendiğinden küçük bir pay değeri verilir. Harita bölümünde ise pay
değeri ile harita alanını kapsayan dikdörtgen tanımlandığından, harita yapımında kullanılacak
ölçü noktalarının tanımı için pay değeri doğru olarak verilmelidir. Son adım olarak girilen
değerlerin doğruluğunu onaylan,
correct (Y/*)
satırı ekranda belirir.
Eğer S tuşuna basılırsa sırasıyla,
title of the first station >
komutu ile ilk ölçü noktasının adı,
title of the second station >
komutu ile ikinci ölçü noktasının adı,
give magrin >
komutu ile pay değeri girilir. Son adım olarak girilen değerlerin doğruluğunu onaylan,
34
correct (Y/*)
satırı ekranda belirir.
Bu işlemlerden sonra ekranda,
Cancel Accept or Exclude some files
komutları belirir. Burada E harfi tuşlanarak, bazı ölçüler yapma kesitten çıkartılabilir. A harfi
tuşlanarak işleme devam edilir.
Bir sonraki adımda, harita yapımında kullanılacak görünür özdirencin ait olduğu
zaman değerinin girilmesi için ekranda beliren,
now input the time which you map
komutu <ENTER> ile geçilir ve sırasıyla,
give lower margin of time >
komutu ile zamanın alt değeri,
give upper margin of time(equal or close to the lower margin)
komutu ile de alt değere yakın olarak istenen zamanın üst değeri girilir.
Yapma-kesit hazırlanmasında, zaman değerleri düşey ekseni oluşturur. Zamanın alt ve
üst değerleri bu düşey ekseni tanımlar. Harita ise zaman değeri aynı olan görünür özdirenç
değerlerinden, eş görünür özdirenç değerlerinin birleştirilmesi ile elde edilir. Burada dikkat
edilmesi gereken nokta, zamanın alt ve üst değerlerinin birbirine yakın seçilmesidir.
Bu belirlemeden sonra, hazırlanacak olan haritanın düşey eksenin empedans veya
görünür özdirencin olarak görüntüleneceğine karar verilen,
Impedance Apparent resisitivity
komutu ekrana çıkar. Empedans için I, görünür özdirenç için A harfine basılır.
Keep data Take logarithm of the data LOG10(data)
Komutu ile de verinin nasıl görüntüleneceğine karar verilir. Burada, verinin aynen kalması
istenir ise K harfine, logaritmalarının alınması istenir ise T harfine basılır.
Bu aşamadan sonra, haritayı oluşturacak sayısal değerler elde edilir ve
* files checked to create map files
komuttan <ENTER> ile geçilerek, sayısal değerlerin kayıt edilip edilmeyeceğini soran,
store files (Y/N)
komutu gelir. Y ile dosyalar kayıt edilir, N ile kayıt edilmez.
3.5 FIND:
F tuşu ile bu bölüme geçildikten sonra,
List files and coordinates Find files Cancel
komutları ekrana gelir.
35
L’ye basılırsa,
Continue, compute new coordinates using a measurement Station or a Base point
seçenekleri ekrana gelir.
Station (S) seçeneği seçilirse, belirli bir ölçü noktasının koordinat değerlerine (x,y)
sıfır
atanarak, diğer ölçü noktalarının koordinatları bu noktaya göre hesaplanır. Ölçü
noktalarının koordinatları bir baz noktasına göre hesaplanacak ise Base point (B) seçeneği
seçilir.
S seçilmiş ise,
give key number of the file >
komutu ile baz noktası olarak seçilen dosya numarası istenir. Seçilen dosyaya göre diğer ölçü
noktalarının koordinatları hesaplanır ve
create a coordinate file (Y/*)
komutu ile hesaplanan koordinatlardan bir *.XYZ uzantılı koordinat dosyası yaratılıp
yaratılmayacağına karar verilir. Y tuşuna basılırsa,
give file name (*.XYZ assumed) >
komutu ile yaratılan koordinat dosyasının adı belirlenir ve koordinat dosyası listelenir.
Herhangi bir tuşa basılarak ana menüye dönülür.
B seçilmiş ise sırasıyla,
give x coordinate of the base point >
ve
give y coordinate of the base point >
ile baz noktasının koordinatları (x,y) belirlenir.
create a coordinate file (Y/*)
Komutu ile hesaplanan koordinatlardan bir *.XYZ uzantılı koordinat dosyası yaratılıp
yaratılmayacağına karar verilir. Y tuşuna basılırsa,
give file name (*.XYZ assumed) >
komutu ile yaratılan koordinat dosyasının adı belirlenir ve koordinat dosyası listelenir.
Herhangi bir tuşa basılarak ana menüye dönülür.
Find ana menüsünde F’ye basılırsa, tanımlanan bir hat veya harita alanı üzerine düşen
ölçü noktalarının adlarını listeler.
Find ana menüsünde C’ye basılırsa, işlem iptal edilerek ana menüye dönülür.
3.6 CHANGE EXT.:
C’ye basılarak girilen bu bölüm, ekranda istenilen tür ekine sahip dosyaların
görüntülenmesini sağlar. Bu bölüme girildiğinde,
36
give filename extension or Cancel >_
komutu ile görüntülenmek istenen dosyanın tür eki yazılır. Örneğin, *.XYZ uzantılı dosyalar
görüntülenmek istenirse,
give filename extension or Cancel > XYZ <ENTER>
yazılır.
C bu bölümden çıkmak için kullanılır.
3.7 DOS SHELL:
D tuşuna basılarak aktif hale getirilen bu komut, programdan çıkarak DOS ortamına
girilmesini sağlar. Tekrar programa dönmek için aynı dizin altında 'EXIT' yazmak yeterlidir.
3.8 END:
E tuşuna basılırsa programın TEM Section kısmından çıkılarak program ana menüsüne
dönülür.
37
Em-1______________________________________________________________________
MT BÖLÜMÜ
AÇIKLAMALAR
1. Em1 programı boyunca karşılaşılacak tüm menülerde programa komut vermek için
ekranda kırmızı ile belirginleştirilmiş harflere basılarak seçmek istediğiniz menüye girerek
işlemlerinizi yapabilirsiniz.
2. Em1
programında veri yorumlamaya başlamak için kullanılan ölçüm aleti
tarafından oluşturulan ‘*.EDI’ formatındaki dosyaların ‘*.IMP’ dosyasına çevrilmesi
gerekmektedir. Em1 programında *.EDI
formatındaki dosyalar doğrudan okutulamaz.
(4.2 bölümüne bakınız.)
3. Bu bölümde anlatılan işlemler belirli bir sıra ile yapılmalıdır. Bu sırayı rahatlıkla
takip edebilmeniz için (… bölümüne bakınız) ifadeleri klavuz içinde geçmektedir.
4.ROTATION, STATIC SHIFT AND CHANCE TE/TM MODES
Em1 programı ana menüsünde 4 tuşuna basıldığında oluşturulmuş *.IMP dosyaları ve
Read
(Oku
Change filename ext
Tür ekini değiştir
DOS shell
DOS’a git
End
Son)
komutları ekranda görülür.(Şekil 4. 1)
Şekil 4. 1. MT bölümü 4 numaralı seçenek.
1
Em-1______________________________________________________________________
4.1. READ
R harfine basıldığında Read komutu etkin hale gelir ve program okumak istediğimiz
dosyanın numarasını sorar .
Cancel or give key number of the file
(Vazgeç veya dosya numarasını gir)
İstediğimiz dosya numarası girilir <ENTER>. Bu komut sonucunda program yatay
eksen frekans, düşey eksen görünür özdirenç olmak üzere okutulan dosyadaki verileri
logaritmik olarak grafikler. Grafikte sarı renkli noktalar TE modu ( Zxy), yeşil rekli noktalar
TM modu (Zyx) gösterir. (Şekil 4. 2)
Şekil 4. 2. *.imp dosyasındaki verilerin EM1 programı ile grafiklenmesi.
Bu işlemden sonraki adım rOtate (döndürme) işlemidir. (4.1.6 bölümüne bakınız)
4.1.1. DATA
T harfine basıldığında bu komut etkin hale getirilir. Böylece seçilen ölçü noktasına ait
verinin sayısal değerleri ekrana görüntülenir.
4.1.1.a. Continue
C harfine basıldığında istasyona ait grafiğin çizildiği ekrana geri döner.
2
Em-1______________________________________________________________________
4.1.1.b. Former page
F harfine basıldığında aynı istasyona ait bir önceki veri sayfasındaki sayısal değerler
görüntülenir. Ölçüm istasyonuna ait veri tek bir sayfaya sığmadığı durumda kullanılır.
4.1.1.c. Next page
N harfine basılarak bir sonraki veri sayfası görüntülenir.
4.1.1.d. Swap
W harfine basıldığında bu komut etkin hale getirilir. Bu komutta bizim programa
girdiğimiz sıra numarasına göre TE modundan TM moduna veya TM modundan TE moduna
veriler yer değiştirir. Swap komutunda program bize aşağıdaki soruları soracaktır.
Abort or give the key number of first datum
(Vazgeç veya ilk verinin sıra numarasını gir)
Abort or give the key number of second datum
(Vazgeç veya ikinci verinin sıra numarasını gir)
Bu sorular yanıtlandığında modunun değiştirilmesini istediğimiz veri aralığı seçilmiş
olur, aşağıdaki soru ekrana gelir.
rot angle = -90
(döndürme açısı = -90
Abort
Vazgeç
Continue
Devam
aDd or Substract 180 deg.
180 derece Ekle veya Çıkart)
Genellikle 90° döndürülür fakat kullanıcının isteğine göre 180° derece eklenerek
veya çıkarılarak doğrultu değiştirilebilir.
Not 1 : Swap komutunda verinin sıra numarası sorulduğunda ekranda verinin sıra
numarası görünmüyor ise program sıra numarasını kabul etmeyecek ve kullanıcıya tekrar
soracaktır. Bu durumda yapmanız gereken abort komutu ile swap menüsünden çıkıp former
page veya next page seçenekleri ile swap yapacağınız veri sıra numarısını ekranda görünür
hale getirmeniz ve tekrar swap komutunu aktif hale getirerek istediğiniz veri aralığını
programa girmek olacaktır.
Örneğin ; eğer 1 ve 3 numaralı veriler arasını değiştirecekseniz ve ekrandaki veri sıra
numarası 21 ve 40 arasında değişiyor ise abort ile çıkıp former page seçeneğini kullanarak bir
ön sayfa dönmeli ve swap işlemini baştan yapmalısınız. Aksi halde program swap işlemini
yapmayacaktır.
3
Em-1______________________________________________________________________
4.1.1.e. Mask
M harfine basıldığında saçılmış verilerden istenilen bir veri maskelenebilir böylece
hesaplara katılmaz. Maskelenen bir veri grafikte ve data komutunda mavi ile gösterilir
(Şekil 4. 3).
(Not 1 ‘de değinilen konu bu seçenekte de geçerlidir, dikkat ediniz.)
Maskelenen bir veri sonraki adımların hiçbirinde hesaplara katılmayacaktır.
Give the key number of the datum to be (un)mask
(Maskelenecek/Maske kaldırılacak verinin sıra numarasını gir)
sorusu yanıtlanır.
4.1.1.f. Unmask
U harfine basıldığında bu komut ile maskelen verideki maske kalkacak ve yeniden
hesaplara katılabilir duruma gelecektir.
Şekil 4. 3. Mask komutu sonucunda 6. ve 8. Numaralı verilerin maskelenmesi.
4
Em-1______________________________________________________________________
4.1.1.g. Re-ini
R harfine basıldığında MT bölümündeki 4 numaralı seçeneğin ana sayfasına geri
dönülür.
4.1.2. DISPLAY
D harfine basıldığında bu komut etkin hale getirilir. Ekranda
FNI func. Cagniard’s or Başokur’s app. res. bOth app. res. Phase Depth
(FNI fonk Cagniard veya Başokur g.ö.
Her iki g.ö.
Faz Derinlik)
iletisi görülür. Böylece istenen eğri görüntülenebilir.
4.1.3. TEM DATA
E harfine basıldığında TEM verisi MT eğrisinin üzerinde görüntülenir. Bunun için
give extension of TEM data (mt-01.* assumed)
(TEM verisinin tür ekini giriniz (mt-01.* varsayılan))
sorusu yanıtlanır ve TEM eğrisi otomatik olarak MT eğrisinin üzerine eklenir. Bu seçeneğin
kullanılabilmesi için ‘*.TEM’ uzantılı dosyalara ihtiyaç vardır. Araziden getirilen veriler bu
formata dönüştürülmelidir. (bakınız Tem bölümü)
4.1.4. MODEL
M harfine basıldığında bu komut etkin hale gelir ve program bize
from Keyboard
( klavyeden
Show models
Modelleri göster )
sorularını yöneltir. K harfine basıldığında klavyeden özdirenç ve derinlik bilgilerini girmeniz
istenir. S harfine basıldığında daha önceden yaratıp kayıt ettiğiniz modeller varsa sizin
verinizin üzerine seçtiğiniz modeli çizecektir.(model için detaylı bilgi MT ve TEM
bölümlerinde anlatılmaktadır.)
4.1.5. SWAP
W harfine basıldığında swap komutu etkin hale gelir. Klavuzun (4.1.1.d) kısmında
açıklanandan farkı; TM moduna ait eğri ile TE moduna ait eğrinin bütün değerleri sıra
numarası girmeksizin yer değiştirir. Eğer bütün noktalar değiştirlmek istenmiyorsa (4.1.1.d)
kısmındaki anlatım takip edilmelidir.
5
Em-1______________________________________________________________________
4.1.6. ROTATE
O harfine basıldığında rotate komutu etkin hale gelir. Programda yapılması gereken
ikinci aşama rotate aşamasıdır ve seçildiğinde program bize
Fixed angle or frequency
(belirlenmiş açı ile döndürme
Dependent rotation
bağlı döndürme
Unrotate
döndürme iptali
Cancel
iptal )
sorusunu sorar. Eğer jeolojik doğrultu biliniyor ise fixed (F) seçilerek
give rotation angle (degrees)
(döndürme açısı (derece cinsinden))
sorusuna verilen yanıt ile tüm eğri aynı açıyla döndürülür.
D harfine basılır ise program her frekans için maksimum ve minimum yönleri bulup rotasyon
açısını belirler ve her frekansı döndürür.
U harfine basılır ise yapılmış olan döndürme iptal edilerek veri döndürmeden önceki şekline
döner.
C harfine basılır ise rotate seçeneği iptal edilir.
Rotate işleminde dikkat edilmesi gereken bir konu vardır. Açılar 2п ile periyodik
olduklarından bazı noktalarda belirsizlik ortaya çıkabilir, TE ve TM mod birbirne karışabilir.
Bu durumda sarı renkli eğri yeşil; yeşil renkli eğri sarı olarak devam edebilir (Şekil 4. 4). Bu
belirsizliği ortadan kaldırmak için data komutu ile ekrana çağrılan sayısal değerlerden son
sütüna (ROT) bakılır belirsizliğin olduğu veri numaraları tespit edilerek swap komutu ile TE
ve TM mod yer değiştirilir. Bu yolla belirsizlik ortadan kaldırılır.(Şekil 4. 6 )
Şekil 4. 4. Rotate işlemi sonucunda ortaya çıkan belirsizlik.
6
Em-1______________________________________________________________________
Şekil 4. 6. Swap komutu ile rotate işlemi sonucundaki belirsizliğin ortadan kaldırılması.
4.1.7. SHIFT
H harfine basıldığında shift komutu etkin hale gelir. Programın bu komutunda amaç
MT verisindeki statik shifti ortadan kaldırmaktır. Bunun için programın daha önceden
yorumlanarak hazırlanmış olan TEM dosyasına ihtiyacı vardır. Program bize
TE or TM Cancel shift
(TE veya TM Kaydırmayı iptal et)
sorusunu sorar
TEM eğrisi ile çakıştırılacak eğri seçilir ve sırası ile her iki eğri TEM eğrisi ile çakıştırılır.
E tuşu ile TE modu M tuşu ile TM moduna ait eğri seçilir.Eğrileri kaydırmada
F1 veya 2 (aşağı), F2 veya 8 (yukarı), F3 ( kaydırma adımlarını küçültür), F4 (son) tuşlatı
kullanılır.
4.1.8.SAVE
S harfine basıldığında o ana kadar yapılmış işlemler kayıt edilir. Empedans dosyası, tür
eki (change extension), dosya adı (filename) değiştirilerek veya eski dosya adı ve tür eki
korunarak (Overwrite) diske yazılır. Tavsiye edilen kayıt şekli dosyanın uzantısını
değiştirerek aynı isimde yapılan işleme göre dosya uzantısı atayarak kayıt etmektir. Örneğin,
veri döndürüldü ise, *.ROT uzantılı olarak kayıt edilmelidir.. Stanford Graphics çizim
programında görüntü elde etmek için (Export Stanford Graph) seçeneği seçilir. Bu durumda,
dosya ismine 'DAT' tür eki eklenerek yeni bir dosya yaratılır.
7
Em-1______________________________________________________________________
Change extension: C harfi ile aynı isimli dosya farklı tür eki ile kaydedilir. Böylece
aynı ölçü noktasına ait farklı işlemler görmüş veriler aynı isimle kaydedilebilir. Örneğin veri
dosyasını kaydırma işlemi yapıldıktan sonra ‘sht’ tür eki ile kaydedersek hem kaydırılmış
verilerin dosyası olduğunu hatırlamada kolaylık olur hem de kaydırma işlemi yapılmamış ham
veri kaybedilmemiş olur.
Filename: F harfi ile dosya adını değiştirerek fakat tür ekini koruyarak dosyaları
belleğe kaydedebiliriz.
4.1.9. 2D
İki boyutlu ters-çözüm sırasında elde edilen veya herhangi bir başka veri kümesinin, diskten
okutulan ve ekranda görüntülenen veri ile aynı anda görüntülenmesini sağlar. Diskte, TE.2D
ve TM.2D adlı aynı istasyonların TE ve TM moduna karşılık gelen bir örnek veri
bulunmaktadır. Önce görüntüleme yapılıp, yapılmayacağı sorulur (plot 2D model curves
(Y/N)). Daha sonra LIN dosyasının adı sorulur. LIN dosyası, ana mönüde altıncı seçenek
altında Pseudo-section bölümünde yaratılabilir. Diskte hazır, samp.lin adlı bir dosya örnek
olarak bulunmaktadır. Daha sonra TE ve TM verisi farklı dosyalarda olmak üzere biri veya
her ikisi aşağıda verilen formatta okutulabilir. Diskte TE.2D ve TM.2D adlı dosyalar örnek
olarak bulunmaktadır. Bu dosyalarda Cagniard görünür özdirenç ve faz değerleri (derece)
cinsinden yazılmıştır. Ayrıca, Başokur görünür özdirenç ve FNI (Frekans düzgünlenmiş
empedans) değerleri de okutulabilir. Dosyanın formatı aşağıdaki gibi olmalıdır. İlk rakam kaç
adet MT istasyonu bulunduğuna işaret eder (Diskteki TE.2D dosyasında 11-aşağıda sadece iki
istasyon verilmiştir). Bu rakam ‘lin’ dosyasındaki istasyon miktarından büyük olabilir. Ancak
fazlası görüntülenemez. İkinci satırdaki rakam kaç adet frekans olduğunu gösterir. Üçüncü
satırda, istasyonun X, Y ve Z koordinatları bulunmakla birlikte bunlar EM1 tarafından
kullanılmamaktadır. Bu nedenle herhangi bir üç rakamda olabilir. Bu satırdan sonra frekans
sayısı kadar, birinci sütunda frekans değerleri, ikinci sütunda ölçülen görünür özdirenç
(okunmaz), üçüncü sütunda kuramsal görünür özdirenç (bu değer okunduğundan istenilen
herhangi bir değer yerleştirilebilir), dördüncü sütunda ölçülen faz (derece – okunmaz) ve
beşinci sütunda ---- faz (derece) bulunur. Bunlardan, sadece kuramsal değerler yazılıma
aktarılır.
2
İstasyon sayısı
40
Frekans sayısı
1 1 6
X, Y Z koordinatları
3.13000E-03 3.86000E-02 1.57796
4.17000E-03 1.63000E-02 1.18520
6.25000E-03 4.26000E-02 0.792262
8.33000E-03 2.72000E-02 0.595996
1.25000E-02 1.04000E-02 0.400131
1.66700E-02 4.31000E-02 0.303104
-51.1300
-43.4400
-54.6300
-59.0600
-69.6100
-65.2900
-88.8139
-88.4205
-87.6358
-86.8550
-85.3060
-83.7862
8
Em-1______________________________________________________________________
2.50000E-02 6.12000E-02 0.207783 -21.7800 -80.8665
3.33300E-02 2.84000E-02 0.161550 -18.3600 -78.1354
5.00000E-02 3.43000E-02 0.117690 -86.7800 -73.3073
6.66700E-02 2.96000E-02 9.76242E-02 -53.2200 -69.3106
1.00000E-01 0.237000 8.00089E-02 -87.8800 -63.3439
0.133330 1.01700E-01 7.26340E-02 -85.4100 -59.2450
0.166670 1.13000E-02 6.87797E-02 -48.7100 -56.2859
0.222220 8.80000E-03 6.53077E-02 -53.2700 -52.7695
0.333330 1.02000E-02 6.20933E-02 -46.2100 -48.0584
0.444440 1.70000E-02 6.08356E-02 -46.9700 -44.5165
0.666670 1.09000E-02 6.14231E-02 -54.1200 -38.8681
0.888890 1.47000E-02 6.43822E-02 -52.7100 -34.5425
1.33333 2.09000E-02 7.28682E-02 -75.2200 -28.5713
1.77778 2.65000E-02 8.19418E-02 -81.4800 -24.5363
2.66667 2.26000E-02 9.96682E-02 -23.4000 -18.6671
3.55492 7.90000E-02 0.118020 -21.2000 -13.9749
5.33333 0.237200 0.161913 -3.60000 -6.58909
7.11238 0.257500 0.218882 -20.2500 -1.44827
10.6667 1.47900 0.370049 -10.07000 3.66456
14.2227 1.82260 0.551245 -12.9000 5.06068
21.3311 1.59160 0.939868 -19.3300 4.71004
28.4414 1.37710 1.33301 -26.6100 3.61896
42.6621 1.46110 2.10481 -38.0800 1.56811
56.8828 1.20670 2.84715 -37.9200 -4.76875E-02
85.3242 1.31100 4.24893 -37.3700 -2.33577
113.779 1.30810 5.57011 -32.9100 -3.92514
170.678 1.13940 8.04251 -39.0400 -6.22794
227.531 1.78310 10.31859 -31.9700 -8.01526
341.297 0.615000 14.3344 -67.0500 -10.7980
455.166 1.46000E-02 17.7502 -71.3200 -12.8700
682.594 2.82380 23.3309 -14.3100 -15.7299
909.918 0.644400 27.8535 -25.0700 -17.6592
1365.37 23.6513 35.0647 -75.0000 -20.2576
1820.50 23.3423 40.7356 -4.32000 -22.0447
40
2 2 9
3.13000E-03 4.68000E-02 1.57990 -43.8500 -88.1502
4.17000E-03 1.61000E-02 1.18778 -71.3500 -87.5385
6.25000E-03 2.73000E-02 0.796096 -19.6300 -86.3232
8.33000E-03 3.31000E-02 0.601068 -24.1600 -85.1223
1.25000E-02 2.41000E-02 0.407582 -80.3500 -82.7743
1.66700E-02 2.41000E-02 0.312776 -10.55000 -80.5268
2.50000E-02 1.01100E-01 0.221361 -27.9400 -76.3996
3.33300E-02 3.80000E-03 0.178341 -45.6800 -72.7885
5.00000E-02 2.00000E-03 0.139195 -3.10000 -66.9919
6.66700E-02 4.20000E-03 0.122176 -15.0600 -62.7024
1.00000E-01 9.36000E-02 0.107677 -77.2100 -56.9259
0.133330 2.94000E-02 1.01385E-01 -52.9100 -53.1278
0.166670 6.40000E-03 9.78510E-02 -18.7600 -50.2618
0.222220 1.53000E-02 9.46989E-02 -35.2100 -46.4688
0.333330 2.14000E-02 9.33912E-02 -48.3700 -40.5944
0.444440 4.30000E-02 9.52619E-02 -72.0800 -35.9650
0.666670 0.118200 1.02704E-01 -72.9900 -28.6416
0.888890 0.181700 0.113029 -62.5400 -22.5639
1.33333 0.321500 0.144873 -49.6400 -12.5653
1.77778 0.599400 0.195296 -45.0600 -5.80365
2.66667 0.829200 0.336749 -24.6000 -0.275677
3.55492 1.16890 0.497713 -17.3900 0.526272
5.33333 1.11480 0.812512 -7.18000 -0.770840
7.11238 1.96790 1.10075 -24.1900 -2.31543
9
Em-1______________________________________________________________________
10.6667
14.2227
21.3311
28.4414
42.6621
56.8828
85.3242
113.779
170.678
227.531
341.297
455.166
682.594
909.918
1365.37
1820.50
3.07540 1.61320 -27.2200 -4.53011
4.86230 2.06772 -44.9200 -5.91329
3.67840 2.87430 -81.4900 -7.38066
3.03530 3.61377 -81.4700 -8.06644
1.79200 5.00644 -69.4800 -8.81534
1.17370 6.31814 -66.2400 -9.38659
1.56080 8.74941 -24.3800 -10.35527
1.31850 10.9970 -20.3300 -11.1863
4.98000E-02 15.1048 -56.6600 -12.7127
0.129900 18.7655 -22.3300 -14.1611
1.73960 24.8953 -23.4500 -16.7051
1.64850 29.7615 -28.6900 -18.6940
15.7917 37.1219 -17.9200 -21.4248
1.11900 42.6865 -11.3500 -23.2128
0.731800 51.0546 -17.4100 -25.5443
7.93450 57.3049 -59.9300 -27.1079
4.1.10. F
F harfi ile bir önceki MT dosyası Read komutu kullanılmadan grafik olarak ekranda
görüntülenir.
4.1.11. N
N harfi ile bir sonraki MT dosyası Read komutu kullanılmadan grafik olarak ekranda
görüntülenir.
4.1.12.Y
Y harfi ile daha önce belleğe kaydedilmiş olan veriler ekrana taşınır.
4.1.13. Re-ini
R harfi kullanılarak program ana menüye döner.
4.2.CHANGE FİLENAME EXT
C harfine basıldığında komut çalışır. Ekranda
Give filename extension or Abort
(Tür ekini gir veya Vazgeç)
iletisi görülür. Ekrana istenilen tür ekine sahip dosyaları taşır.
EM1 programı *.IMP uzantılı ham veri dosyalarını okuyabilir. Araziden getirilen ham datalar
genellikle *.EDI uzantılı dosyalardır, bu dosyaların *.IMP dosya formatına dönüştürülmesi
gerekmektedir. Bu işlem kısaca şu sıra ile yapılır (ayrıntılı ve daha detaylı bilgi MT bölüm 6
açıklanacaktır.):
10
Em-1______________________________________________________________________
EM1 programı ilk çalıştırıldığı anda ekranda görüntülenen ana menüden 6 create a data
file to make pseudo-section or map seçeneği 6 rakamına basılarak seçilir. Çıkan menüden C
harfine basılarak ‘Change ext.’ menüsüne girildiğinde give filename extension or Cancel
sorusu bize sorulur. Yalnızca EDI <ENTER> yazarak ekrana bellekteki *.EDI formatındaki
dosyalar çağrılır ve program 6 başlığı altındaki ana menüye döner. V harfine basılarak
Convert menüsü seçilir. ‘give new filename extension of the converted files’ sorusuna imp
yazılır. ‘give the type of input parameter Spectra iMpedance’ sorusunda empedans için M
spektra için S harfine basılır. ‘convert a File or All files’ eğer tüm *.edi formatlı dosyalar
*.imp formatına dönüştürülecek ise ‘A’ kullanıcının seçeceği dosya dönüştürülecek ise ‘F’
harfine basılır. ‘Cancel or give key number of the file’ dönüştürmek istediğiniz dosyanın sıra
numarası yazılır.’ give the filename of the coordinate file or press enter’ EDI dosyalarını,
empedans dosyasına çevirir. Koordinat dosyası ismi sorulduğunda, ya dosya ismi girilir yada
giriş (enter) tuşuna basılarak, EDI dosyasının içindeki enlem-boylam değerleri X, Y ve Z
değerlerine dönüştürülür.
Bu işlemler sonucunda *.EDI formatlı dosya *.IMP formatlı dosyaya çevrilmiş olur.
Dönüştürülen
*.IMP ekli dosyaların ekranda görüntülenmesi için ‘Change ext.’menüsü
seçilip IMP yazılmalıdır.
4.3-DOS SHELL
D harfine basıldığında çalışır. DOS ortamına dönüşü sağlar.
4.4-END
E harfine basıldığında çalışır. 4. Bölümden çıkışı sağlar.
11
Em-1______________________________________________________________________
BÖLÜM 5
INTERPRETATION
Ana menüden 5 tuşlanarak yorumlama bölümüne geçilir. Bu bölümde ekranda beliren
dosyalar önceki bölümlerde elde edilmiş olan *.IMP uzantılı dosyalardır. Ekranın altında ise
5 kısımdan oluşan komut bölümü yer almaktadır.( Bakınız Şekil 5.1)
Şekil 5.1
Bu komutlar ile yapılan işlemler aşağıda açıklanmıştır.
5.1. READ A FILE(Dosyadan Oku) :
Programın bu kısmında daha önceden oluşturulan *. IMP, *.ROT ve *.SHT uzantılı
dosyalar görüntülenebilir. Bununla birlikte bu kısımda oluşturulan *.SMT (düzgünleştirilmiş
(yuvarlatılmış) eğri) ile *.RSP (yeniden örneklenmiş veri) uzantılı dosyalar da
görüntülenebilir.
‘Read a file’ bölümünde yapılması gereken işlemler aşağıdaki gibidir.
Yorumlama (interpretation) bölümünde ‘Read a file’ komutunu aktif hale getirmek
için R tuşlanır.
Ekranda;
Cancel or give key number of the file>
görülür.
Eğer vazgeçmek istenirse C tuşlanır veya devam etmek için *.IMP uzantılı dosyanın
sıra numarası girilir.
Örneğin, sıra numarası 2 olan dosyadaki bilgileri görüntülemek istersek( Aşağıdaki tüm
grafikler bu dosyadaki verilerden yararlanılarak grafiklenmiştir);
Cancel or give key number of the file>2 yazılır ve Enter’ a basılır.
Ekranda dosyaya ait görünür özdirenç – frekans grafiği ve 11 kısımdan oluşan komut
bölümü görünür.( Bakınız Şekil 5.2)
Bu komutlarla yapılan işlemler aşağıda açıklanmıştır.
12
Em-1______________________________________________________________________
5.1.1. CHANGE TH/DP(Kalınlık veya Derinlik Seçimi) :
Bu bölümde kalınlık veya derinlik değerleri seçilir. Bu işlemi yapabilmek için C
tuşuna basılır ve aşağıdaki komutlar ekranda görülür.
Thickness
Depth
Abort
T tuşuna basılarak kalınlık, D tuşuna basılarak derinlik değerleri seçilir. Bu bölümden
A tuşuna basılarak çıkılabilir.
Şekil 5.2
5.1.2. DISPLAY :
Bu kısımda, üzerinde çalışılan dosyaya ait farklı eğriler görüntülenir. Eğer D tuşuna
basılırsa ekranın altında 6 kısımdan oluşan seçenek bölümü görüntülenir.
Burada eğer F tuşlanırsa grafik, düşey eksen FNI fonksiyonu yatay eksen frekans
olacak şekilde ( Bakınız Şekil 5.3) , C tuşlanırsa grafik ,düşey eksen Cagniard gör.
özdirenci yatay eksen frekans olacak şekilde ( Bakınız Şekil 5.4) , B tuşlanırsa grafik ,düşey
eksen Basokur gör. özdirenci yatay eksen frekans olacak şekilde görünür ( Bakınız Şekil 5.5).
Eğer O tuşlanırsa hem Cagniard gör. özdirenci-ferkans grafiği hem de Basokur gör.özdirencifrekans grafiği bir arada görüntülenir. ( Bakınız Şekil 5.6) Ayrıca P tuşlanırsa faz eğrileri (
13
Em-1______________________________________________________________________
Bakınız Şekil 5.7), D tuşlanırsa da düşey eksen gör. özdirenci yatay eksen derinlik olacak
şekilde görülür. ( Bakınız Şekil 5.8)
Şekil 5.3
Şekil 5.4
14
Em-1______________________________________________________________________
Şekil 5.5
Şekil 5.6
15
Em-1______________________________________________________________________
Şekil 5.7
Şekil 5.8
5.1.3. SMOOTH :
16
Em-1______________________________________________________________________
Doğrudan yorum yapabilmek için öncelikle ölçülen eğri üzerinde yuvarlatma işlemi
yapılmalıdır. Yuvarlatma işlemi seçilen bir çakıştırma fonksiyonuna göre yapılabilir.
Yuvarlatma işleminin amacı; verideki gürültü ve hata oranının azaltılarak verinin
iyileştirilmesidir. Ayrıca yuvarlatma işleminden sonra veri yeniden örneklenebilir.Bu
bölümünde yapılması gereken işlemler aşağıdaki gibidir;
‘Read a file’ menüsünde smooth komutuna O tuşlanarak girilir.
Ekranın üst kısmında FNI fonksiyonunun grafiği çıkar. Ekranın aşağısında ise;
give type of fitting function
Complex
or
Real exponential
belirir.
Eğriyi çok yuvarlatmak istersek reel çakıştırma fonksiyonunu , inişli çıkışlı yani ani
değişen eğri istersek kompleks çakıştırma fonksiyonunu seçeriz. R yi tuşlarsak reel
eksponansiyel bir çakıştırma fonksiyonuna göre ( Bakınız Şekil 5.9) , C yi tuşlarsak
kompleks eksponansiyel bir çakıştırma fonksiyonuna göre ( Bakınız Şekil 5.10) düzgünleme
yapılır. Ekranın aşağısında ise 10 kısımdan oluşan bir komut bölümü görünür.
Display cHange eXtrapolate Re-sample Save Mask Unmask smooth rAnge
End
Bu komutlar ile yapılan işlemler aşağıda açıklanmıştır.
Şekil 5.9
17
Copy
Em-1______________________________________________________________________
5.1.3.1. DISPLAY :
Bu kısımda D tuşuna basılınca ekranın altında ;
FNI func.
Cagniard’s
or
Basokur’s app. res.
bOth app. res.
Phase
belirir. Bu seçeneklerden hangisi seçilirse onunla ilgili grafik ekranda görüntülenir.
5.1.3.2. CHANGE :
Bu kısımda H tuşuna basılınca ekranın altında 6 kısımdan oluşan komut bölümü
görünür.
Freeze
or
Make free
Decrease
Increase
Change type
Abort
Şekil 5.10
5.1.3.2.1. FREEZE :
Burada F tuşlanırsa herhangi bir modta (TE veya TM) reel , sanal kısmı veya her
ikisini birden dondurur ve üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmasına izin vermez.
5.1.3.2.2. MAKE FREE :
18
Em-1______________________________________________________________________
Eğer M tuşlanırsa herhangi bir modta ( TE veya TM ) reel , sanal kısmı veya her
ikisini
birden serbest bırakır ve üzerinde işlem yapılmasına izin verir.
5.1.3.2.3. DECREASE :
Bu bölümde D tuşuna basılırsa herhangi bir mod için reel , sanal kısmın veya her
ikisinin birden çakıştırma fonksiyonlarının sayısı azaltılır. ( Bir modun sadece sanal veya
sadece reel kısmının çakıştırma fonksiyonunun sayısını azaltmak için sabit durmasını
istediğiniz kısmı freeze etmeniz gerekir. Aynı şekilde TE veya TM modundan sabit kalmasını
istediğinizi de freeze etmeniz gerekir.)
5.1.3.2.4. INCREASE :
Burada I tuşuna basılırsa herhangi bir mod için reel,sanal kısmın veya her ikisinin
birden çakıştırma fonksiyonlarının sayısı arttırılır. ( Bir modun sadece sanal veya sadece reel
kısmının çakıştırma fonksiyonunun sayısını arttırmak için sabit durmasını istediğiniz kısmı
freeze etmeniz gerekir. Aynı şekilde TE veya TM modundan sabit kalmasını istediğinizi de
freeze etmeniz gerekir.)
5.1.3.2.5. CHANGE TYPE :
Bu
kısımda
C tuşlanırsa
çakıştırma fonksiyonun türü
(
real
or
complex
exponential ) değiştirilir ve çakıştırma fonksiyonlarının sayısının denetlenmesi sağlanır.
5.1.3.2.6. ABORT :
Eğer A tuşlanırsa ‘Smooth’ menüsüne geri dönülür.
5.1.3.3. EXTRAPOLATE (Uzatma) :
Bu kısımda, eğer gerekli ise X tuşuna basarak ölçülen veriye her iki yönde (sağdan
ve/veya soldan ) veri eklenebilir. Uzatma işlemi ,görünür özdirenç eğrisinin ilk veya son
kanadı birkaç sayısal değerden oluştuğu zaman uygulanmalıdır.
5.1.3.4. RE-SAMPLE (Yeniden Örnekleme) :
Bu kısımda R tuşuna basılınca ekranın altında sırası ile şu bilgilerin verilmesi istenir.
give the highest frequency >
give the lowest frequency >
give the sampling rate (number of sample values in per decade) >
Yukarıda görüldüğü gibi önce en yüksek frekans değeri sonra en düşük frekans değeri
en son olarak ta her onluğa kaç örnekleme değeri girileceği belirtilir. İstenen değerler
girildikten sonra yeniden
örneklenmiş eğri ekranda
görüntülenir . İstenen her değer
girildikten sonra Enter tuşuna basılır. En son olarak görüntülenen yeniden örneklenmiş
19
Em-1______________________________________________________________________
eğriyi kayıt edip etmeyeceğini sorar. Y tuşuna basarsak kayıt eder, N tuşuna basarsak kayıt
etmez ve ‘smooth’ menüsüne geri döner.
5.1.3.5. SAVE (Kaydet):
Bu kısımda S tuşuna basınca düzgünleştirilmiş (yuvarlatılmış) eğriyi *.SMT
uzantısıyla yeniden örneklenmiş veriyi de *.RSP uzantısı ile kaydeder.
5.1.3.6. MASK (Maskeleme) :
Bu bölümde M tuşuna basınca herhangi bir modta (TE veya TM) reel, sanal kısımdaki
veya her ikisindeki istenen bir değeri maskeler. Maskelenen değer TM modunda ise mor, TE
modunda ise kırmızı renk olur. Örneğin, en sağdaki değeri maskelemek için –1, en soldaki
değeri maskelemek için 1 yazılıp Enter tuşuna basılır. Eğer 0 yazılıp Enter tuşuna basılırsa
maskeleme işlemlerini yapar ve bu menüden çıkar. (Maskelenen veri sayısal işlemlerde
kullanılmaz.)
5.1.3.7. UNMASK (Maskelemeyi kaldırmak):
Bu kısımda U tuşuna basarak TE veya TM modunda reel, sanal kısımdaki veya her
ikisindeki önceden maskelenmiş değer üzerindeki maskelemeyi kaldırabiliriz. Örneğin, en
sağdaki değerdeki maskelemeyi kaldırmak
kaldırmak için 1
yazılıp
için –1, en soldaki değerdeki maskelemeyi
Enter tuşuna basılır. Eğer 0 yazılıp Enter tuşuna basılırsa
maskeleme kaldırma işlemlerini yapar ve bu menüden çıkar.(Unmask komutu ile maskelenen
veri eski haline gelir ve sayısal işlemlerde kullanılır.)
5.1.3.8. SMOOTH RANGE :
Yuvarlatma aralığını gösterir. Verilerin hangi aralıkta yuvarlatılacağı A tuşuna
basılarak belirlenir.
5.1.3.9. COPY :
Bu kısımda C tuşuna basılınca herhangi bir noktadaki veri bir başka noktadaki
veriye kopyalanır. ( Bu işlem için önce kopyalanacak verinin numarası girilir ve enter tuşuna
basılır.
(Örneğin en soldaki veri için 1, en sağdaki veri için –1 girilir.) Daha sonra bu verinin
kopyalanacağı verilerin numaraları girilir. Bu işlem tamamlandıktan sonra iki kere enter a
basılır ve bu işlemden çıkılır.)
5.1.3.10. END :
Burada E tuşuna basılarak ‘Read a file’ menüsüne geri dönülür.
5.1.4. GUESS (Ön Kestirim):
Bu kısımda G tuşuna basılınca ekranın aşağısında 5 kısımdan oluşan bir komut bölümü
görünür.
20
Em-1______________________________________________________________________
Bu bölümde amaç ön kestirim yapmaktır ve bu yukarıdaki komut bölümü yardımıyla
gerçekleştirilebilir.
5.1.4.1. FROM KEYBOARD :
Burada K tuşlanarak ön kestirim değerleri olarak özdirenç ve derinliklerin klavyeden
girilmesi gerekir. Örneğin (1 5 10 20 50 ) girilir. Burada sırasıyla birinci tabakanın özdirenci 1
ohm , kalınlığı 5m , ikinci tabakanın özdirenci 10 ohm , kalınlığı 20 m , üçüncü tabakanın
özdirenci 50 ohm olarak önkestirime atanmış olur.
5.1.4.2. SHOW MODELS :
Burada S tuşlanarak aşağıdaki 4 kısımdan oluşan komut bölümü görülür. Burada
amaç daha önceki çözülmüş model eğrilerinden yararlanarak önkestirim yapmaktır. Model
eğrilerinden uygun olanı seçilerek önkestirim olarak atanır. Burada 1 , 2 , 3 , 4 tuşlanarak
istenilen mode da önkestirim yapılabilinir.
5.1.4.3. SAVE MODEL :
Burada V tuşlanarak yapmış olduğumuz işlemleri kaydedebiliriz.
5.1.4.4. DİRECT İNTERPRETATION
Burada D tuşlanarak aşağıdaki grafik ve komut satırına ulaşılır. Bu bölümde doğrudan
yorum yapılarak önkestirim olarak atanacak olan özdirenç ve derinlik değerleri belirlenir. Bu
grafikte düşey eksen FNI fonksiyonunu yatay eksen frekansı temsil eder. Komut satırında
ekranda görülen değerleri enter
tuşlanarak kabul edebilir yada aralarında bir boşluk
bırakarak yeni değerler girebilir veya A tuşlanarak ekrandan çıkılır.
21
Em-1______________________________________________________________________
Şekil 5.11
5.1.4.5. ABORT :
Burada A tuşlanarak bu bölümden çıkılır.
5.1.5. MODE :
Burada M tuşlanarak TE ve TM seçeneklerine ulaşılır. İterasyon için uygun olanı
seçilir. TE modu için E , TM modu için M tuşlanır ve çıkılır.
5.1.6. ITERATE :
Burada İ tuşlanarak itarete menüsüne girilir. Amaç önkestirim model eğrisi ile daha
önce üzerinde çalıştığımız veriyi
birbirine çakıştırmaktır. Burada işlem bir çok defa
tekrarlanabilir. Bunun içinde FNI , Cagniard , Başokur
görünür özdirenç eğrilerinden
herhangi biri seçilir. FNI için F , Cagniard için C , Başokur için B tuşlanır. Bu aşamadan
sonra yorumcu tarafından özdirenç veya kalınlık/ derinlik parametreleri sabitlenebilir. Bu
işlemden sonra ıterasyon sayısı girilerek enter tuşlanır. Doğruluğu onaylandıktan sonra
program otomatik olarak hesaplamaları yapar. Kabul edilebilir bir çakışma sağlandığında
model eğrisi ile veriler ekranda görülür. Ekranın en alt kısmında çözüm kabul ettiğimiz
özdirenç ve derinlik/kalınlık değerleri hesaplanmış olur.
5.1.7. PRINT :
Bu kısımda P tuşlanırsa yazıcıdan eğrinin çıktısı alınabilir.
5.1.8. SAVE :
Bu bölümde 3 farklı ters çözüm modunda (FNI func. , Cagniard ve Basokur ters
çözümleri) yapılabilen iterasyon (yineleme) işlemine ait bilgiler ( her yinelemeden elde
edilen özdirenç ve kalınlık/derinlik değerleri , sonuç model parametreleri , data öz vektörleri ,
22
Em-1______________________________________________________________________
parametre öz vektörleri ve özdeğerleri ile korelasyon matrisi ) *.LMT uzantısı ile kaydedilir.
Ayrıca iterasyon sonucu elde edilen sonuç modele ait bilgiler ( katman sayısı , rezistivite ve
kalınlık değerleri ile Chi değeri ) FNI ters çözümünde TE modu için *.MTE uzantısı ile
,TM modu için *.MTM uzantısıyla kaydedilir. Bununla birlikte iterasyondan elde edilen
sonuç modele ait veriler *.THR uzantısı ile kaydedilebilir.
5.1.9. F :
Burada diskte daha önceden kaydedilmiş dosyalar arasındaki geçiş geri yönde
yapılır. Böylece her F tuşlanarak bir önceki dosya görüntülenir.
5.1.10. N :
Bu kısımda diskte daha önceden kaydedilmiş dosyalar arasındaki geçiş ileri yönde
yapılır. Böylece her N tuşlanarak bir sonraki dosya görüntülenir.
5.1.11. RE-INI :
Burada R tuşlanarak yorumlama (interpretation) bölümünün başındaki menüye geri
dönülür.
5.2. CHANGE FILE NAME EXTENSION :
Bu kısımda dosyaların uzantıları istenilen şekilde değiştirilebilir. Böylece istenilen tür
ekine sahip dosyalar üzerinde çalışma yapılabilir veya bu dosyalara ait bilgi edinilebilir.
Örneğin, *.ROT, *.SHT, *.SMT, *.RSP, *IMP gibi tür ekleri yazılarak bu uzantılara sahip
dosyalar üzerinde işlemler yapılabilir. İstenilen dosya uzantısı seçilince bu tür ekine sahip
dosyaların adları ekranın sol üst köşesinde görüntülenir. Bu kısım C tuşlanarak aktif hale
gelir.
5.3. DOS SHELL :
Programdan çıkılarak DOS ortamına girilmesini sağlar. Tekrar programa dönmek
için aynı dizin içinde ‘Exit’ yazmak yeterlidir. DOS ortamına girmek için önce D sonra C
tuşlanır.
5.4. END :
Bu kısımda yorumlama menüsünden ana menüye dönülür. E tuşlanırsa
This will END the program (Y/*)
belirir.
Eğer Y tuşlanır menüye dönülür. Herhangi bir tuşa basılırsa yorumlama menüsüne
dönülür.
23
Em-1______________________________________________________________________
BÖLÜM 6
6. CREATE A DATA FILE TO MAKE PSEUDO-SECTION OR MAP
Bölüm genel olarak, yapma-kesit ve harita hazırlamak için TEM bölümünde anlatılan
işlemler ile aynıdır. Sadece, MT de kullanılan niceliklerden hangisinin yapma-kesit veya
haritasının yapılacağı sorulur.
BÖLÜM 7
Convert an app. res. – phase file to multiple impedance files
Bu bölümün amacı görünür özdirenç-faz değerlerinden empedans dosyaları yaratmaktır.
Dosya formatı aşağıdaki şekilde olmalıdır. Diskte SAMP.APR adlı doyanın içeriği izleyen
şekildedir. Birinci satırdaki rakam istasyon sayısıdır. Bir kez okutulur. İkinci rakam, istasyon
adıdır. Üçüncü satırda sırası ile x (doğu-batı), y (kuzey-güney) ve yükseklik değerleri bulunur.
Dördüncü satırda blok sayısı okutulur. Bu örnekte, iki blok (TE ve TM modları)
okutulmaktadır. En fazla blok sayısı dörttür. Beşinci satırda bloktaki veri sayısı
bulunmaktadır. Her blok öncesi veri sayısı bulunmalıdır. Daha sonra birinci sütunda periyot
değerleri olmak üzere görünür özdirenç ve faz değerleri bulunur. Daha sonraki veri değeri için
sıranın ve ne olduklarıdır önemi yoktur. Görünür özdirenç ve faz (derece) değerlerinin hangi
sütundan okunulacağı program tarafından sorulur. Bu örnekte görünür özdirenç 3 ve faz 5 inci
sütunlardadır.
2
DENE1
100 101 102
2
40
3.13000E-03 3.86000E-02 1.57796 -51.1300 -88.8139
4.17000E-03 1.63000E-02 1.18520 -43.4400 -88.4205
6.25000E-03 4.26000E-02 0.792262 -54.6300 -87.6358
8.33000E-03 2.72000E-02 0.595996 -59.0600 -86.8550
1.25000E-02 1.04000E-02 0.400131 -69.6100 -85.3060
1.66700E-02 4.31000E-02 0.303104 -65.2900 -83.7862
2.50000E-02 6.12000E-02 0.207783 -21.7800 -80.8665
3.33300E-02 2.84000E-02 0.161550 -18.3600 -78.1354
5.00000E-02 3.43000E-02 0.117690 -86.7800 -73.3073
6.66700E-02 2.96000E-02 9.76242E-02 -53.2200 -69.3106
1.00000E-01 0.237000 8.00089E-02 -87.8800 -63.3439
0.133330 1.01700E-01 7.26340E-02 -85.4100 -59.2450
0.166670 1.13000E-02 6.87797E-02 -48.7100 -56.2859
0.222220 8.80000E-03 6.53077E-02 -53.2700 -52.7695
0.333330 1.02000E-02 6.20933E-02 -46.2100 -48.0584
0.444440 1.70000E-02 6.08356E-02 -46.9700 -44.5165
0.666670 1.09000E-02 6.14231E-02 -54.1200 -38.8681
0.888890 1.47000E-02 6.43822E-02 -52.7100 -34.5425
24
Em-1______________________________________________________________________
1.33333 2.09000E-02 7.28682E-02 -75.2200 -28.5713
1.77778 2.65000E-02 8.19418E-02 -81.4800 -24.5363
2.66667 2.26000E-02 9.96682E-02 -23.4000 -18.6671
3.55492 7.90000E-02 0.118020 -21.2000 -13.9749
5.33333 0.237200 0.161913 -3.60000 -6.58909
7.11238 0.257500 0.218882 -20.2500 -1.44827
10.6667 1.47900 0.370049 -10.07000 3.66456
14.2227 1.82260 0.551245 -12.9000 5.06068
21.3311 1.59160 0.939868 -19.3300 4.71004
28.4414 1.37710 1.33301 -26.6100 3.61896
42.6621 1.46110 2.10481 -38.0800 1.56811
56.8828 1.20670 2.84715 -37.9200 -4.76875E-02
85.3242 1.31100 4.24893 -37.3700 -2.33577
113.779 1.30810 5.57011 -32.9100 -3.92514
170.678 1.13940 8.04251 -39.0400 -6.22794
227.531 1.78310 10.31859 -31.9700 -8.01526
341.297 0.615000 14.3344 -67.0500 -10.7980
455.166 1.46000E-02 17.7502 -71.3200 -12.8700
682.594 2.82380 23.3309 -14.3100 -15.7299
909.918 0.644400 27.8535 -25.0700 -17.6592
1365.37 23.6513 35.0647 -75.0000 -20.2576
1820.50 23.3423 40.7356 -4.32000 -22.0447
40
3.13000E-03 4.68000E-02 1.57990 -43.8500 -88.1502
4.17000E-03 1.61000E-02 1.18778 -71.3500 -87.5385
6.25000E-03 2.73000E-02 0.796096 -19.6300 -86.3232
8.33000E-03 3.31000E-02 0.601068 -24.1600 -85.1223
1.25000E-02 2.41000E-02 0.407582 -80.3500 -82.7743
1.66700E-02 2.41000E-02 0.312776 -10.55000 -80.5268
2.50000E-02 1.01100E-01 0.221361 -27.9400 -76.3996
3.33300E-02 3.80000E-03 0.178341 -45.6800 -72.7885
5.00000E-02 2.00000E-03 0.139195 -3.10000 -66.9919
6.66700E-02 4.20000E-03 0.122176 -15.0600 -62.7024
1.00000E-01 9.36000E-02 0.107677 -77.2100 -56.9259
0.133330 2.94000E-02 1.01385E-01 -52.9100 -53.1278
0.166670 6.40000E-03 9.78510E-02 -18.7600 -50.2618
0.222220 1.53000E-02 9.46989E-02 -35.2100 -46.4688
0.333330 2.14000E-02 9.33912E-02 -48.3700 -40.5944
0.444440 4.30000E-02 9.52619E-02 -72.0800 -35.9650
0.666670 0.118200 1.02704E-01 -72.9900 -28.6416
0.888890 0.181700 0.113029 -62.5400 -22.5639
1.33333 0.321500 0.144873 -49.6400 -12.5653
1.77778 0.599400 0.195296 -45.0600 -5.80365
2.66667 0.829200 0.336749 -24.6000 -0.275677
3.55492 1.16890 0.497713 -17.3900 0.526272
5.33333 1.11480 0.812512 -7.18000 -0.770840
7.11238 1.96790 1.10075 -24.1900 -2.31543
10.6667 3.07540 1.61320 -27.2200 -4.53011
14.2227 4.86230 2.06772 -44.9200 -5.91329
21.3311 3.67840 2.87430 -81.4900 -7.38066
25
Em-1______________________________________________________________________
28.4414 3.03530 3.61377 -81.4700 -8.06644
42.6621 1.79200 5.00644 -69.4800 -8.81534
56.8828 1.17370 6.31814 -66.2400 -9.38659
85.3242 1.56080 8.74941 -24.3800 -10.35527
113.779 1.31850 10.9970 -20.3300 -11.1863
170.678 4.98000E-02 15.1048 -56.6600 -12.7127
227.531 0.129900 18.7655 -22.3300 -14.1611
341.297 1.73960 24.8953 -23.4500 -16.7051
455.166 1.64850 29.7615 -28.6900 -18.6940
682.594 15.7917 37.1219 -17.9200 -21.4248
909.918 1.11900 42.6865 -11.3500 -23.2128
1365.37 0.731800 51.0546 -17.4100 -25.5443
1820.50 7.93450 57.3049 -59.9300 -27.1079
DENE2
100 101 102
2
40
3.13000E-03 4.68000E-02 1.57990 -43.8500 -88.1502
4.17000E-03 1.61000E-02 1.18778 -71.3500 -87.5385
6.25000E-03 2.73000E-02 0.796096 -19.6300 -86.3232
8.33000E-03 3.31000E-02 0.601068 -24.1600 -85.1223
1.25000E-02 2.41000E-02 0.407582 -80.3500 -82.7743
1.66700E-02 2.41000E-02 0.312776 -10.55000 -80.5268
2.50000E-02 1.01100E-01 0.221361 -27.9400 -76.3996
3.33300E-02 3.80000E-03 0.178341 -45.6800 -72.7885
5.00000E-02 2.00000E-03 0.139195 -3.10000 -66.9919
6.66700E-02 4.20000E-03 0.122176 -15.0600 -62.7024
1.00000E-01 9.36000E-02 0.107677 -77.2100 -56.9259
0.133330 2.94000E-02 1.01385E-01 -52.9100 -53.1278
0.166670 6.40000E-03 9.78510E-02 -18.7600 -50.2618
0.222220 1.53000E-02 9.46989E-02 -35.2100 -46.4688
0.333330 2.14000E-02 9.33912E-02 -48.3700 -40.5944
0.444440 4.30000E-02 9.52619E-02 -72.0800 -35.9650
0.666670 0.118200 1.02704E-01 -72.9900 -28.6416
0.888890 0.181700 0.113029 -62.5400 -22.5639
1.33333 0.321500 0.144873 -49.6400 -12.5653
1.77778 0.599400 0.195296 -45.0600 -5.80365
2.66667 0.829200 0.336749 -24.6000 -0.275677
3.55492 1.16890 0.497713 -17.3900 0.526272
5.33333 1.11480 0.812512 -7.18000 -0.770840
7.11238 1.96790 1.10075 -24.1900 -2.31543
10.6667 3.07540 1.61320 -27.2200 -4.53011
14.2227 4.86230 2.06772 -44.9200 -5.91329
21.3311 3.67840 2.87430 -81.4900 -7.38066
28.4414 3.03530 3.61377 -81.4700 -8.06644
42.6621 1.79200 5.00644 -69.4800 -8.81534
56.8828 1.17370 6.31814 -66.2400 -9.38659
85.3242 1.56080 8.74941 -24.3800 -10.35527
113.779 1.31850 10.9970 -20.3300 -11.1863
170.678 4.98000E-02 15.1048 -56.6600 -12.7127
26
Em-1______________________________________________________________________
227.531 0.129900 18.7655 -22.3300 -14.1611
341.297 1.73960 24.8953 -23.4500 -16.7051
455.166 1.64850 29.7615 -28.6900 -18.6940
682.594 15.7917 37.1219 -17.9200 -21.4248
909.918 1.11900 42.6865 -11.3500 -23.2128
1365.37 0.731800 51.0546 -17.4100 -25.5443
1820.50 7.93450 57.3049 -59.9300 -27.1079
40
3.13000E-03 4.44000E-02 1.57990 -45.0300 -88.1502
4.17000E-03 1.10000E-02 1.18778 -60.3000 -87.5385
6.25000E-03 7.00000E-04 0.796104 -47.6500 -86.3232
8.33000E-03 4.00000E-04 0.601077 -38.7600 -85.1224
1.25000E-02 1.20000E-03 0.407597 -61.0600 -82.7746
1.66700E-02 4.20000E-03 0.312795 -64.6200 -80.5275
2.50000E-02 8.40000E-03 0.221386 -25.3300 -76.4014
3.33300E-02 1.76000E-02 0.178372 -30.4000 -72.7918
5.00000E-02 3.90000E-03 0.139232 -40.2800 -66.9996
6.66700E-02 1.71000E-02 0.122211 -37.1900 -62.7143
1.00000E-01 3.20000E-03 0.107697 -20.7100 -56.9366
0.133330 2.26000E-02 1.01411E-01 -72.9000 -53.1190
0.166670 2.60000E-03 9.79345E-02 -15.8000 -50.2166
0.222220 2.00000E-03 9.50271E-02 -9.52000 -46.3339
0.333330 6.20000E-03 9.50261E-02 -23.7200 -40.2269
0.444440 9.10000E-03 9.96565E-02 -53.1000 -35.4992
0.666670 1.92000E-02 0.115995 -82.5700 -29.1215
0.888890 3.75000E-02 0.136168 -61.1800 -25.4728
1.33333 5.84000E-02 0.178029 -50.3000 -22.0908
1.77778 9.59000E-02 0.217466 -34.9600 -20.8930
2.66667 0.183900 0.286091 -22.3000 -20.5226
3.55492 0.209400 0.343065 -12.0600 -20.9067
5.33333 0.465800 0.433070 -2.82000 -21.9371
7.11238 0.792400 0.503044 -22.0300 -22.7697
10.6667 0.541200 0.611426 -29.2300 -23.9010
14.2227 2.11000 0.695391 -75.6100 -24.6409
21.3311 0.689900 0.824430 -53.8500 -25.4213
28.4414 0.605600 0.929577 -60.1200 -25.7485
42.6621 0.656500 1.10830 -80.8900 -26.1942
56.8828 0.482100 1.25612 -88.5400 -26.6986
85.3242 0.722800 1.48542 -66.0800 -27.6201
113.779 1.06740 1.66296 -46.8300 -28.3144
170.678 1.43340 1.94138 -31.5600 -29.3754
227.531 2.56280 2.16022 -31.4800 -30.2981
341.297 3.28940 2.48565 -33.7100 -31.9860
455.166 5.18700 2.70996 -13.0900 -33.4457
682.594 27.5083 2.98447 -16.7200 -35.6665
909.918 5.58680 3.13893 -23.8800 -37.1981
1365.37 18.7607 3.30058 -5.37000 -39.1217
1820.50 5.29890 3.38136 -17.0200 -40.2718
27