ybü sunum son 08.04.2016.pptx

27/04/16 TÜRKİYE’DE YOĞUN BAKIM
HEMŞİRELERİNİN EĞİTİMİ,
SERTİFİKASYONU VE
DAĞILIMI
SAĞLIK BAKIM VE HASTA HİZMETLERİ
DAİRE BAŞKANLIĞI
Yıldız DEMİRBAŞ
Yoğun Bakım Hemşiresi Kimdir?
Dünyada ve Ülkemizde Yoğun Bakım Hemşireliği
Dünyada ve Ülkemizde Yoğun Bakım Ünitelerinin Tarihsel Gelişimi
Türkiye’de Yoğun Bakım Hemşireliğinin Eğitimi ve Sertifikasyonunun Tarihsel Gelişimi
Sertifikasyon Nasıl Olmalı?
Dünyada Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifikasyon Eğitimi
Türkiye'de Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifikasyon Eğitimi
Türkiye'de Yoğun Bakım Hemşirelerinin Dağılımı
YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE
SAĞLIK BAKIM VE HASTA
HİZMETLERİ
YOĞUN BAKIM HEMŞİRESİ KİMDİR?
Yoğun bakım hemşireliği, çok özel eğitimleri ve uygulamaları kapsayan; yaşamı tehdit
altında bulunan kritik hastanın en uygun bakımı alabilmesi için araştırma sonuçlarından
yaralanmayı gerekli kılan, özel olarak eğitilmiş, lisanslandırılmış hemşireler tarafından icra
edilen, meslekler arası bir ekibin parçası olan, iletişim becerileri ve uyumlu çalışmayı
gerektiren bir hemşirelik alanıdır.
Bucknall TK, Thomas SA.(1995) Clinical decision-making in critical care. Aust J Adv Nurs; 13: 10-17.
American Association of Critical Care Nurses (AACN) http://www.aacn.org/wd/practice/docs/scope-and-standards-acute-critical-care-2015.pdf Erişim
tarihi: 18.01.2016
DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE
YOĞUN BAKIM HEMŞİRELİĞİ
Yoğun Bakım Servislerinde tedavi gören
hastaların kritik hastalar olması, tedavi
süreçlerinde kullanılan cihaz ve ekipmanların özel
ve karmaşık yapıda olması, ölüm riski altında
olan hastalara ani durumlarda acil müdahalelerin
gerekmesi yoğun bakım hemşirelerinin özellikle
nitelikli ve iyi eğitimli olmalarını zorunlu
kılmaktadır.
ICN göre nitelikli hemşire yetiştirilmesi için
sürekli eğitim sağlanması gerektiği
bildirilmektedir. Buda oryantasyon, hizmet içi
eğitim kadar sertifika programlarının yapılması ile
mümkün olmaktadır.
Yapılan çalışmalarla yoğun bakım ünitelerinde
çalışan hemşirelerin sertifikalı olmaları ile hasta
güvenliğinin sağlanması, görev yetki
sorumluluğun bilinmesi arasında pozitif anlamlı
ilişki olduğu saptanmıştır.
WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum http// www.euro.who.int/document/e81552.pdf. : Erişim tarihi:19.01.2016 www.medicana.com.tr/hemşirelik/bilimsel-yayinlar/2014-Nitelikli - Bakima-UlaşmaYollari.pdf
Galender K, Blengen MA; (2009) Competence and certification of registered nurses and safety of patients in intensive care units, Am J Crit Care,;18(2), s:106-13
1 27/04/16 YOĞUN BAKIM HEMŞİRELİĞİ
SERTİFİKASYON İLİŞKİSİ
İzmir Güney Kamu Hastaneleri Birliği «Hemşirelerde Görev Tanımı
Bilinci» konusunda 13 sağlık tesisinde, 1307 hemşire üzerinde bir
çalışma yapmıştır.
1. Sertifikalı hemşirelerin görevleri daha iyi bildikleri ve yerine
getirdikleri tespit edilmiştir. (p≤ 0,05)
2. Yoğun bakımlarda çalışan hemşirelerin görev, yetki ve
sorumluluklarını diğer servislerde çalışan hemşirelere göre daha
fazla bildikleri saptanmış.
3. Yoğun bakım hemşirelerinin görevlerini sorumlu hemşire, çocuk
ve ameliyathane hemşirelerinden daha fazla “benimsedikleri”
saptanmıştır.
DÜNYADA ve TÜRKİYE’DE YoĞun bakım
ÜNİTELERİ TARİHSEL GELİŞİMİ
•  Yoğun bakım akut hayatı tehdit edici hastalıkları olan hastaların hastanedeki ayrı bir bölümde bakılması
gerekliliğinin fark edilmesiyle doğmuştur.
•  1800’lü yıllarda Florence Nightingale ameliyat sonrası hastaların ayrı bir alanda bulunmasının avantajlarını
tanımlamıştır.
•  1900’lerde Baltimore’daki John Hopkins hastanesinde 3 hastalık bir nöroşirürji yoğun bakım ünitesi
açılmıştır.
•  Bunu Chicago’daki prematür infant ünitesi izlemiştir.
•  1950’lerde mekanik ventilasyonun gelişmesiyle birlikte bu terapiyi alan hastaların belirli bir lokalizasyonda
bakılması gereksinimiyle yoğun bakım ünitesi fikri gelişmiştir.
•  Ülkemizde ilk reanimasyon servisi 1959 da Haydarpaşa Numune Hastanesinde, daha sonra 1970 yılında
İstanbul Tıp Fakültesinde Dr. Cemalettin ÖNER tarafından kurulmuştur.
1. Baykal Ü, Sökmen S. İstanbul’daki kamu hastanelerinde görevli servis sorumlu hemşirelerinin yönetim eğitimi gereksinimlerinin analizi. Atatürk Üniversitesi
Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 10: 2- 11.
2. Atik G. Hemşirelerin mevzuata dayalı işlevleri hakkında hemşire öğretim elemanları ve hemşire yöneticilerin görüşlerinin belirlenmesi.Haliç Üniversitesi: Sağlık
Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans Tezi. İstanbul: 2008.
TÜRKİYE’DE YoĞun bakIm HEMŞİRELİĞİ
eĞİtİmİ ve sertİfİkasyonunun TARİHSEL
GELİŞİMİ
•  1998 Sağlık Bakanlığı ve Üniversiteler İşbirliği ile Türkiye’de ilk sertifikasyon programı
yapıldı.
•  2002 Yoğun Bakım Ünitesinde Görev Yapan Sağlık Personelinin Eğitimine ve
Sertifikalandırılmasına Dair Yönerge yayınlanmıştır.
•  2007’ de Yoğun Bakım Ünitelerinin Yeniden Yapılandırılması İçin Esasların açıklandığı
yönerge yayınlanmış ve yoğun bakım ünitelerinde istihdam edilecek hemşire sayıları
standardize edilmiştir.
•  19 Nisan 2011 Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
yayınlanmış ve Yoğun Bakım Hemşiresinin görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmiştir.
•  2014 Yoğun Bakım Ünitesinde çalışan personelin eğitim ve sertifikalandırılmasına ait
yönerge ile eğitim içeriği ve eğitim merkezi olma kriterleri yenilenmiştir.
•  Türkiye'de lisans seviyesinde eğitim veren hemşirelik Yüksekokulu/fakülte/
bölümlerinden 6 tanesinde teorik yoğun bakım hemşireliği dersi verilmekte iken, 2 özel
üniversitede yüksek lisans seviyesinde yoğun bakım hemşireliği programı bulunmaktadır.
• Çelik S, Veren F, (2009), Türkiye’de Lisans Düzeyindeki Hemşirelik Okullarında Yoğun Bakım Hemşireliği Eğitimi, Yeni Tıp Dergisi; 26, s: 226-229
sertİfİkasyon nasIl olmalI?
•  Avrupa Yoğun Bakım Hemşireleri Dernekleri
Federasyonu (EfCCNa) özel dal hemşireliğinin mezuniyet
sonrası bir program olması ve eğitimin teorik/klinik
uygulama kısımlarından oluşması gerektiğini
bildirmektedir.
•  WHO; Yoğun bakım hemşireliği kursunun, başarılı
olabilmesi için haftalık en az 30 saat, toplamda 1200 saat
olması gerektiğini, tam zamanlı eğitimin tercih edildiğini
ancak part-time uzaktan eğitim gibi seçeneklerin ülkelerin
kaynaklarına göre değerlendirmeye açık olunması
gerekliliğini bildirmektedir.
EfCCNa Europen federation of Critical Care Nursing Associations http://www.efccna.org/nursing-research/research Erişim Tarihi: 19.01.2016
WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum, WHO European Strategy for Continuing Education for Nurses and Midwives, Copenhagen, S: 7
Dünyada yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ
Sertİfİkasyon EĞİtİmİ-1
Dünyada yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ
Sertİfİkasyon EĞİtİmİ - 2 •  Avrupa’da yoğun bakım sertifika eğitimi teorik
kısmının bir üniversite ya da uygun enstitüde
yapılması öngörülmektedir.
•  Eğiticilerin akademik niteliklere sahip, yoğun bakım
deneyimi olan kişilerden seçilmesi istenmektedir.
•  Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifika Eğitiminin tüm
üye ülkelerde akreditasyonunun sağlanması için
teorik ve pratik eğitim sırasında kursiyerlerin kredi
toplaması istenmekte ve kurs sonunda 60 kredi
toplanmış olması gerektiği belirtilmektedir.
•  Amerika’da yoğun bakım hemşireliği sertifika başvurusu
için ön koşullar belirlenmiştir. Buna göre en az lisans
mezunu hemşireler arasından, kardiyak hayat desteği
sertifikasına sahip, yasal zorunluluk olmamakla birlikte
yoğun bakım deneyimi olan ve tanımlanan teknik, bilgisayar
ve kişiler arası iletişim becerileri bulunan kişiler yoğun
bakım hemşireliği kursuna kabul edilmektedir.
•  Sertifika programları ücretlidir.
•  Uzaktan eğitim, tam zamanlı eğitim seçenekleri
bulunmaktadır.
•  Uygulamalı eğitimin en az 432 saatinin doğrudan yatak başı
yoğun bakım hemşireliği uygulaması olarak yapılması
istenmektedir.
•  Kurs sonunda sertifika sınavı yapılmaktadır.
WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum, WHO European Strategy for Continuing Education for Nurses and Midwives, Copenhagen,
American Association of Critical Care Nurses (AACN) http://www.aacn.org/wd/practice/docs/scope-and-standards-acute-critical-care-2015.pdf
Erişim tarihi: 18.01.2016
2 27/04/16 Dünyada yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ
Sertİfİkasyon EĞİtİmİ - 3 Türkİye’de yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ
sertİfİkasyon EĞİtİmİ
•  Avusturalya’ da yüksek lisans eğitimi olarak düzenlenmektedir.
•  Sydney Üniversitesinde Yoğun Bakım Hemşireliği eğitimi tam zamanlı 3
yarı yıl, yarı zamanlı 5 yarı yıl olarak uygulanmaktadır. Program süresince
60 kredilik ders alınması kuralı bulunmaktadır.
•  Mezuniyet sonrası eğitim kapsamında ayrıca yarı zamanlı bir yıllık
sertifika programı da bulunmaktadır. Her sömestrde 2 konuda çalışma
yapılması gerekmektedir. Program kapsamında 3 farklı spesifik yoğun
bakım alanına ait temel konularda 24 kredilik eğitim verilmektedir.
•  Programa katılmak için Sydney veya eşdeğer bir üniversitede lisans
seviyesinde mezun olmak, en az 5 yıllık uzman hemşirelik deneyimi
bulunmak, Avustralya'da hemşirelik yapıyor olmak ve İngilizce dil
yeterliliğine sahip olmak gerekliliği bulunmaktadır. Ayrıca yoğun bakım
ortamında çalışıyor olmak, gerekli klinik değerlendirmeleri üstlenmek
üzere kendi yöneticisinden ve danışmanından bir destek açıklaması almak
durumundadır.
•  Bu programlar ücretli olarak uygulanmaktadır.
•  Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık tesisleri yoğun bakım
ünitelerinde çalışan hemşire ve sağlık memurlarına
yönelik; nitelikli insan gücü yetiştirilmesi ve çalışan
personelin hizmetle ilgili adaptasyonunun sağlanması
ve sertifikalandırılması amacıyla; «Yoğun Bakım
Ünitesinde Görev Yapan Sağlık Personelinin Eğitimine
v e S e r t i f i k a l a n d ı r ı l m a s ı n a D a i r Y ö n e rg e »
doğrultusunda Sağlık Bakanlığı tarafından dönemler
halinde sertifikasyon eğitimi düzenlenmektedir.
Sdney University http://sydney.edu.au/courses/graduate-certificate-in-intensive-care-nursing , Avustralya, Erişim Tarihi:
19.01.2016
Yoğun Bakım Ünitesi Sertifikalı Eğitim Verilen İller
Kırklareli
0
Sinop
Bartın Kastamonu
0
0
Artvin
0
Ardahan
0
Zonguldak
0
Samsun
Rize
1
Karabük
Ordu Giresun
Trabzon
0
0
1
Düzce
1
0
0
1
Kars
Yalova
Amasya
Sakarya
Çankırı
Gümüşhane
Bolu
0
0
Tokat
1
0
Çorum
0
0
0
Bayburt
0
0
Bilecik
Bursa
Ankara
0
Çanakkale
Erzurum
0
0
6
Ağrı
0
2
Kırıkkale
Erzincan
Balıkesir
0
Yozgat
Sivas
Eskişehir
0
0
0
0
0
1
Kütahya
Tunceli
Bingöl
Kırşehir
Muş
1
0
0
0
0
Manisa
Malatya
Kayseri
Afyonkarahisar
0
Bitlis
1
Nevşehir
Elazığ
Uşak
0
1
0
Batman
0
İzmir
1
0
Edirne
0
Tekirdağ
0
İstanbul
5
Kocaeli
0
3
Aydın
1
Muğla
0
Denizli
0
Burdur
0
Isparta
1
Antalya
1
Konya
3
Aksaray
0
Karaman
0
Mersin
1
Niğde
0
Diyarbakır
0
Kahramanmaraş
2
1
Adıyaman
0
Mardin
Osmaniye
0
Şanlıurfa
Gaziantep
0
1
1
Adana
55
2
Kilis
26
0
Hatay
1
Toplam 42 Merkez
26 İl
Iğdır
0
Van
1
Siirt
0
Şırnak
0
Hakkari
0
0 - 0
1 - 6
Değ er Aralığ ı
•  Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifika Eğitim Standartlarına göre;
•  Eğitim merkezi en az dört farklı branşta hizmet veren yoğun bakım
üniteleridir.
•  Teorik ve uygulamalı eğitim yapılmaktadır.
•  Kursiyer kabulünde standart başvuru koşulu bulunmamaktadır.
•  Eğitime devam zorunluluğu bulunmaktadır. (%10 yasal mazeretle
devamsızlık yapılabilir)
•  Eğitim klinik rehber hemşireler gözetiminde yapılmaktadır.
•  Eğitim müfredatı Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmekte ve
standart olarak uygulanmaktadır.
•  Sertifika 5 yıl süre ile geçerli sayılmaktadır.
•  Resertifikasyon sınavları ile yenilenmesi planlanmaktadır.
•  Sertifikalar Sağlık Bakanlığı tarafından tescillenmektedir.
YOĞUN BAKIM HEMŞİRELİĞİ SERTİFİKASI EĞİTİMİ
VERİLEN İLLER
İl Sayısı
Türkİye’de yoĞun bakım hemŞİrelİĞİ
sertİfİkasyon EĞİtİmİ-2 Sağlık Bakanlığı (2015) Yoğun Bakım Hemşireliği Sağlık Alanı Sertifikalı Eğitim Standartları , Ankara
OECD ÜLKELERİNDE HEMŞİRE SAYISI,
2000, 2013
TKHK (2015) OECD, Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye, Ankara
SaĞlIk bakanlIĞI-ÜNİVERSİTE-ÖZEL
HEMŞİRE VE EBELERİN DAĞILIMI
Türkiye’de hemşire ve ebe olarak görev yapan toplam 152.873 sağlık personeli mevcut olup;
26.991’i ebe, 125.882’si hemşiredir. Çalışanların % 69’u Sağlık Bakanlığına bağlı kurum ve
kuruluşlarda hizmet vermektedir.
3 27/04/16 YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE ÇALIŞAN HEMŞİREEBELERİN TOPLAM ÇALIŞAN HEMŞİRE – EBEYE
ORANI (tkhk 2016) YOĞUN BAKIM SEVİYELERİNE GÖRE ÇALIŞAN
HEMŞİRE- EBE DAĞILIMI (tkhk 2016)
Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna bağlı yoğun bakım ünitelerinde hizmet veren
ebe- hemşire sayısı toplam ebe-hemşire sayısının %10 unu oluşturmaktadır. YOĞUN BAKIM YATAK SAYISININ TOPLAM YATAK
SAYISINA ORANI (tkhk 2016 mART)
YOĞUN BAKIM YATAK SAYILARININ TÜRLERİNE GÖRE
DAĞILIMI (tkhk 2015)
ERİŞKİN YOĞUN BAKIM SEVİYELERİNE AİT YATAK
SAYILARININ SAĞLIK BAKANLIĞI-ÜNİVERSİTE-ÖZEL
DAĞILIMI (2015)
ERİŞKİN YOĞUN baKIM ÜNİTELERİNDE ÇALIŞAN
HEMŞİRELERİN SERTİFİKA DAĞILIMI (tkhk 2015)
Türkiye Kamu Hastanelerine bağlı sağlık tesislerinde görev yapan hemşirelerin %31’inin
yoğun bakım hemşireliği sertifikası bulunmaktadır.
TKHK (2015) 2. Yönetici Çalıştayı, Eğitim ve AR-GE Daire Başkanlığı Sunumu, http://www.tkhk.gov.tr/Dosyalar/187a0b81191b4cee903daedc6eecdbbb.pdf
Erişim Tarihi: 02.02.2016
TKHK (2015) Türkiye Bilgi Notu Oluşturma Modülü, İstatistik ve Analiz Daire Başkanlığı, raporsaglik.gov.tr Erişim Tarihi: 02.02.2016
4 27/04/16 Sonuç
hedeflerİMİZ •  Sertifikalı çalışan sayısı artırılmalı,
•  Katılımcıların nitelikleri detaylandırılmalı,
•  Yoğun Bakım Hemşireliği Yüksek lisans programları teşvik
edilmeli,
•  Eğitim müfredatının standartlığı gibi eğitici eğimleri ile
eğitimcilerinde aynı eğitimi almaları sağlanmalı,
•  Akademisyenler Sağlık Bakanlığına bağlı eğitim
merkezlerinde de eğitim programına dahil edilmeli,
•  Dünya uygulamalarında olduğu gibi sertifika programı sonrası
lisanslandırma sınavı standart olarak tek merkezli yapılmalı,
•  Yoğun bakım hemşireliği sertifikasına sahip olarak yoğun
bakımda çalışıyor olmanın maddi getirisi olmalıdır.
•  Sağlık Bakım ve Hasta Hizmetleri Daire Başkanlığı olarak;
•  Hazırlanmakta olduğumuz yoğun bakım üniteleri klinik
rehberi ile yoğun bakım hemşirelik hizmetlerinin standardize
edilmesini,
•  Hazırlanan klinik rehber doğrultusunda etkili bir hizmet içi
eğitim uygulanmasını,
•  Klinik rehbere dayalı performans değerlendirme kriterlerinin
bulunduğu ve performans ölçümünün yapılacağı tüm sürecin
planlandığı rehber ile uygulamaya yönelik sistem geliştirmeyi
hedeflemekteyiz.
KAYNAKLAR
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
American Association of Critical Care Nurses (AACN)
http://www.aacn.org/wd/practice/docs/scope-and-standards-acute-critical-care-2015.pdf Erişim tarihi: 18.01.2016
Atik G. Hemşirelerin mevzuata dayalı işlevleri hakkında hemşire öğretim elemanları ve hemşire yöneticilerin görüşlerinin
belirlenmesi. Haliç Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans Tezi. İstanbul: 2008.
Baykal Ü, Sökmen S. İstanbul’daki kamu hastanelerinde görevli servis sorumlu hemşirelerinin yönetim eğitimi
gereksinimlerinin analizi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 10: 2- 11.
Bucknall TK, Thomas SA.(1995) Clinical decision-making in critical care. Aust J Adv Nurs; 13: 10-17.
Çelik S, Veren F, (2009), Türkiye’de Lisans Düzeyindeki Hemşirelik Okullarında Yoğun Bakım Hemşireliği Eğitimi, Yeni Tıp
Dergisi; 26, s: 226-229
EfCCNa Europen federation of Critical Care Nursing Associations http://www.efccna.org/nursing-research/research Erişim
Tarihi: 19.01.2016
Galender K, Blengen MA; (2009) Competence and certification of registered nurses and safety of patients in intensive care
units, Am J Crit Care,;18(2), s:106-13
TKHK (2015) 2. Yönetici Çalıştayı, Eğitim ve AR-GE Daire Başkanlığı Sunumu,
http://www.tkhk.gov.tr/Dosyalar/187a0b81191b4cee903daedc6eecdbbb.pdf Erişim Tarihi: 02.02.2016
TKHK (2015) Türkiye Bilgi Notu Oluşturma Modülü, İstatistik ve Analiz Daire Başkanlığı, raporsaglik.gov.tr Erişim Tarihi:
02.02.2016
TKHK (2015) OECD, Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye, Ankara
Sağlık Bakanlığı (2015) Yoğun Bakım Hemşireliği Sağlık Alanı Sertifikalı Eğitim Standartları , Ankara
Sdney University http://sydney.edu.au/courses/graduate-certificate-in-intensive-care-nursing , Avustralya, Erişim Tarihi:
19.01.2016
WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum, WHO European Strategy for Continuing Education for Nurses and
Midwives, Copenhagen, S: 7
WHO (2003) Europe Critical Care Nursing Curriculum http// www.euro.who.int/document/e81552.pdf. : Erişim tarihi:
19.01.2016
www.medicana.com.tr/hemşirelik/bilimsel-yayinlar/2014-Nitelikli - Bakima-Ulaşma-Yollari.pdf Erişim tarihi:19.01.2016
Bir araya gelmek başlangıç, bir arada durabilmek
ilerleme ,birlikte çalışmak ise başarıdır …
TEŞEKKÜRLER
21/03/2014
AYTÜN LEYMUN-2014
5