Faaliyet Raporu 2003
Transkript
Faaliyet Raporu 2003
Faaliyet Raporu 2003 ‹çindekiler 01 Finansal Göstergeler 02 Kurucu Baflkan’›n Mesaj› 04 Yönetim Kurulu Baflkan›’n›n Mesaj› 06 Borusan Holding Yönetim Kurulu 07 Faaliyet Özeti 13 Borusan 60 Yafl›nda 15 Borusan Holding 17 Borusan Yat›r›m 18 Borusan Grubu 19 Çelik 23 Distribütörlük 28 Lojistik 30 Telekomünikasyon 32 Borusan Kültür ve Sanat Merkezi 34 As›m Kocab›y›k Kültür E¤itim Vakf› 35 Denetçi Raporu 1 Finansal Göstergeler (milyon ABD Dolar›) 31 Aral›k 2002 31 Aral›k 2003 Net Sat›fllar 691 1,019 ‹hracat 170 181 Yat›r›m 86 102 Net Borçlanma Düzeyi 337 463 ‹flletme Sermayesi 209 300 Toplam Aktifler 801 1,020 Vergi Öncesi Kâr 20 52 FVAÖK 77 105 2 Kurucu Baflkan’›n Mesaj› Borusan’›n De¤erli Hissedarlar›, De¤erli Ortaklar›m›z, Biz her zaman iflimizi iyi yapt›k ve bir ad›m önde olduk. Bundan sonra da ayn› flekilde devam edece¤iz. 2004 y›l›n›n önemli bir özelli¤i var. Bu sebepten ben 2003 y›l› faaliyetlerinden bahsetmeyi Ahmet Kocab›y›k’a b›rakarak içinde yaflad›¤›m›z 2004 y›l›n›n Borusan mensuplar› için tafl›d›¤› özellikten bahsetmek istiyorum. 2004 y›l› Borusan’›n kuruluflunun 60. y›l›, di¤er bir ifade ile Borusan’›n çekirde¤ini teflkil eden ‹stikbal Ticaret T.A.fi.’nin 60. y›l›. Bu flirketin kuruluflunda %5 hisse ile ve yönetim kurulu üyesi olarak yer alm›fl oldu¤um için ben de 2004’te ifl hayat›m›n 60. y›l›n› dolduruyorum. 60 y›l, 80 y›ll›k Cumhuriyet idaresinin dörtte üçünü kaps›yor. Biraz daha geri gidersek 20. asr›n bafl›nda Osmanl›-Türk Devleti’nin 1912-1922 y›llar› aras›nda çeflitli cephelerdeki savafllarda nüfusunun %20’sini kaybetti¤ini görürüz. Genç nüfusunun önemli bir k›sm›n› cephelerde kaybeden Türkiye, 9 Eylül 1922’den itibaren derlenip toparlanma gayreti içine girmifltir. 17 fiubat 1923’te ‹zmir’de toplanan ‹ktisat Kongresi memleketteki ekonomik varl›klar›n bir bilançosunu ç›karma hareketidir. Uzun süren savafllarla yak›lm›fl, y›k›lm›fl, tahrip olmufl bir yurdun yeniden yap›lanmas› gündeme gelmiflti. Ancak genç nüfusu yetersiz, e¤itim seviyesi düflük, sermaye ve bilgiden yoksun olan ülkede yap›lacak ifller hiç de kolay de¤ildi. 1923 y›l›ndaki 13 milyon nüfuslu Türkiye’de okur-yazar seviyesi %20’lerdeydi. Halk›n %75’i köylerde yafl›yor sadece tar›mla u¤rafl›yordu. Bu flartlarla hamle yapmak zordu. Serbest teflebbüs güçlü bir hale gelinceye kadar devlet eliyle kalk›nma yoluna gidildi. Sümerbank, Etibank ve Merkez Bankas› kuruldu. Demiryollar› inflas›na baflland›. Bu hamleler devam ederken 2. Dünya Savafl› bafllad›. Türkiye, ‹nönü’nün mahareti sayesinde savafla girmedi. Ancak savafl›n etkilerinden de kurtulamad›. ‹flte ‹stikbal Ticaret T.A.fi. böyle bir dönemde kuruldu. 100,000 lira sermaye ile kurulan bir flirket ne yapacakt›? Babam Ahmet Kocab›y›k’›n daha önceki tecrübelerinin savafl›n devam etti¤i y›llarda sonuç vermesi zordu. 1944 y›l›na gelindi¤inde Türkiye’nin nüfusu 18 milyonu bulmufltu. fieker fabrikalar›, çimento fabrikalar› ve birkaç tekstil fabrikas› d›fl›nda bir sanayi mevcut de¤ildi. As›m Kocab›y›k Kurucu Baflkan 1940’lar›n bafl›nda Karabük Demir Çelik Fabrikalar› kurulmufltu. Y›lda 100,000 ton çelik imal ediyordu. O tarihlerde mamul ve yar› mamul çelik ihtiyac› 120,000 tonun üzerinde de¤ildi. 1945 y›l›n›n sonlar›nda o tarihlerde dünyada çok k›ymetli olan tar›m ürünleri ihracat› bafllad›. Amerika’dan demir çelik ithalat› imkanlar› ortaya ç›kt›. Sosyal hayatta önemli bir geliflme oldu. Tek parti olan CHP’nin yan›nda ikinci ve üçüncü partiler kurulmaya baflland›. CHP’den ayr›lan Celal Bayar ve Menderes’in kurdu¤u Demokrat Parti, 1946’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne milletvekili soktu. 4 sene sonraki seçimlerde de iktidar oldu. ‹stikrarl› bir flekilde uygulanan ekonomik politikalar memleketteki muhafazakar havay› da¤›tt›. Ancak Türk ekonomisi serbest ithalat rejimine dayanamad›. 2 y›l içinde döviz s›k›nt›s› geri geldi. ‹thalat yükünü hafifletmek için ithalat› ikame edecek sanayi çal›flmalar›na baflland›. Ben de 1954’ten 1957’ye kadar sanayiye ad›m atmak için çeflitli konulardaki imkanlar› tetkik ettim. 1958 y›l›nda 2000 ton kapasite ile boru imalat›na bafllad›m. Sanayicili¤in ticaretten çok farkl› oldu¤unu gördüm. ‹nsan unsurunun devreye girmesi en önemli fark› meydana getiriyordu. 1960 y›l›nda Türkiye’nin nüfusu 27 milyona ç›kt›. fiehirlerde yaflayan nüfusun oran› %30’lara yükseldi. Yurtd›fl›na iflçi gönderilmeye baflland›. 1958’de bafllad›¤›m›z sanayi faaliyeti daha sonraki y›llarda da artarak ve çeflitlenerek devam etti. 1958 y›l›nda 27 kifli ile bafllayan Borusan bugün 4000 kiflinin çal›flt›¤›, kaliteli üretim yapan ve modern teknoloji ile faaliyet gösteren bir kurulufl haline geldi. Türkiye’nin 1965-1980 y›llar› aras›ndaki geliflmesi hiçbir ekonomik araflt›rmac› taraf›ndan önceden tahmin edilememifltir. Bir taraftan memleket at›l›mlar yaparken di¤er taraftan da s›k›nt› yaratan geliflmeler meydana geliyordu. 1975’te nüfus 40 milyonu bulunca aile planlamas› gere¤i ortaya ç›kt›, ancak bu yap›lamad›. “Dünyaya gelen her çocuk k›smeti ile gelir” düflüncesinin halk aras›nda yayg›n olmas› nedeniyle aile planlamas› çal›flmalar› etkili olamad›. Köyden flehre göç yüzünden köylerde genç nüfus kalmad›. Köy okullar› kapand›. fiehir ve kasabalarda e¤itim tesisleri yetersiz kald›. Bir süre sonra da e¤itimli kifliler aras›nda bile iflsizlik görülmeye baflland›. 3 Kurucu Baflkan’›n Mesaj› Di¤er taraftan siyasetteki istikrars›zl›k ve onu takip eden koalisyon dönemleri ekonomik kalk›nmam›z› zay›flatt›. K›br›s probleminin uluslararas› iliflkilerde engel olarak ortaya ç›kt›¤› dönemler oldu. Siyasi ömürleri 3 veya 6 ay ile s›n›rl› kalan hükümetler yabanc› sermayeyi cesaretlendiremedi. Bu yaz›mda Türkiye’nin tarihinden bir yapra¤› ortaya koymaya çal›flt›m. Bu tarih yapra¤›n›n önemli bir k›sm›nda Borusan da vard›. Genç cumhuriyetin kaderini ve s›k›nt›lar›n› Borusan olarak biz de paylaflt›k. Sanayileflme hamlesine elimizden geldi¤i kadar güç katt›k. Bundan gurur duyuyoruz. ‹stikrars›zl›¤a bugünden de bir misal vermek mümkün. 28 Mart 2004 yerel seçimlerine 20 siyasi parti ifltirak etti. Bu partilerden 10'unun oy oran› yüzde 1'in alt›nda kald›. Bu partiler normal bir demokraside görülmeyecek kadar düflük oy alacaklar›n› bile bile seçime ifltirak ediyorlar. Uzun bir yoldan gelen Borusan’›n önünde daha uzun bir yol bulunuyor. Bugüne kadar ortaya koydu¤umuz baflar›l› performansa dayanarak, istikbale de korkmadan, umutla ve inançla bak›yoruz. Avrupa Birli¤i ile iliflkiler aç›s›ndan bu y›l Türkiye için büyük önem tafl›yor. Aral›k 2004’te Avrupa Birli¤i’nin üyelik müzakereleri için Türkiye’ye tarih vermesi gündeme gelecektir. Müzakerelere bafllama tarihinin verilmesi kalk›nmaya yeni bir h›z kazand›racakt›r. Türkiye, Avrupa Birli¤i’ne girerse çok ciddi bir geliflme gösterecek; girememesi halinde kendini toplay›p Bat›’da bir Japonya mucizesi göstermesi gerekecektir. Biz her zaman iflimizi iyi yapt›k ve bir ad›m önde olduk. Bundan sonra da ayn› flekilde devam edece¤iz. 60 y›ll›k zorlu bir yolculuk neticesinde bugünlere ulaflmam›zda eme¤i ve pay› olan herkese teflekkür etmeyi bir görev addediyorum. Baflta babam olmak üzere, bugün aram›zda olamayanlar› da rahmetle ve sayg›yla an›yorum. Sayg›lar›mla, Türkiye, 1960’l› y›llardan itibaren sanayileflme konusunda önemli bir mesafe kat etmifltir. Bugünkü durumu de¤erlendirdi¤imizde, daha at›lacak çok ad›m olmas›na ra¤men, sanayinin önemli bir üretim ve ihracat potansiyeline ulaflt›¤›n› görüyoruz. Ancak sanayide baflar›l› bir performans yaflan›rken, maalesef tar›m ihmal edilmifl ve geri kalm›flt›r. Tar›ma ayr›lan s›n›rl› kaynaklar verimli bir flekilde kullan›lamam›fl, yanl›fl uygulamalar neticesinde çiftçimiz politikac›lar›n seçim zamanlar›nda bol keseden da¤›tt›¤› ürün fiyatlar›na ba¤›ml› hale gelmifltir. Tar›m›n tekrar eski önemine kavuflmas› için yeni bir hamle gerekmektedir. Türkiye’nin yaflad›¤› erozyon sorunu da topra¤›n verimini düflürmüfltür. fiehit kan›yla sulanm›fl bu topraklar›n bir bölümünü her y›l erozyon nedeniyle kaybetti¤imizi unutmamal›y›z. As›m Kocab›y›k Kurucu Baflkan 4 Yönetim Kurulu Baflkan›’n›n Mesaj› 60. kurulufl y›ldönümümüzü kutlad›¤›m›z 2004 y›l›nda, 60 y›ll›k geçmiflimizin bize sa¤lad›¤› en önemli özellik kuflkusuz ki “kurumsallaflma”d›r. Tecrübelerimizin günün koflullar›na sürekli olarak uyarlanmas›, kurumsal yetkinliklerimizin daha da artarak sürmesini sa¤layacakt›r. A. Ahmet Kocab›y›k Yönetim Kurulu Baflkan› De¤erli Hissedarlar›m›z, Müflterilerimiz ve Çal›flanlar›m›z, 2004 y›l› bizim için özel bir önem tafl›yor, çünkü Borusan’›n 60. kurulufl y›ldönümünü kutluyoruz. 60 y›ll›k bu geçmiflin bize sa¤lad›¤› en önemli özellik kuflkusuz ki “kurumsallaflma”d›r. 60 y›ll›k baflar›l› tarihimiz bizi rakiplerimizden avantajl› konuma getiren kurumsal yetkinliklerimize de iflaret etmektedir. Ancak kurumsallaflma ve kurumsal yetkinlik kavramlar› dura¤an de¤ildir. Yetkinli¤in art›r›lmas›, kurumsallaflma ad›mlar›n›n de¤iflen koflullara göre sürekli yeniden tan›mlanmas› gerekmektedir. 60 y›ll›k tecrübe ve bilginin bugünün koflullar›na iyi uyarlanmas› flüphesiz kurumsal yetkinliklerimizi art›racakt›r. Dünyada de¤iflim büyük bir h›zla devam etmektedir. 2003 ve 2004 y›l›na, uluslararas› yap› aç›s›ndan bakt›¤›mda önemli de¤iflimlerin bafllad›¤›n› görüyorum. NATO’nun de¤iflen ifllevi, ABD ile iliflkilerinde önemli bir dönemece giren Avrupa Birli¤i’nin 10 yeni üye ile geniflleyecek olmas›, Ortado¤u’da yepyeni bir sistemin ortaya ç›k›yor olmas›, Çin, Hindistan ve Rusya’n›n global ekonomideki rollerinin de¤ifliyor olmas› gibi geliflmeler, kurulan yeni dünya düzeninin ne kadar radikal bir de¤iflime iflaret ediyor oldu¤unun göstergeleridir. Dünyaya 40 y›ll›k bir perspektif ile bakt›¤›m›zda önemli de¤ifliklikler görmek mümkün. Örne¤in 40 y›l içinde, bugün dünyan›n en büyük üç ekonomisini oluflturan ABD, Japonya ve Almanya'n›n yerini Çin, ABD ve Hindistan üçlüsünün almas› bekleniyor. Yine 40 y›ll›k bir süreçte Çin, Hindistan, Rusya ve Brezilya ekonomilerinin toplamda ABD, Japonya, Almanya, Fransa, ‹talya ve ‹ngiltere ekonomilerini geçmesi bekleniyor. Çelik endüstrisinde 2003 y›l›nda yaflanmaya bafllanan de¤iflim, II. Dünya Savafl›’ndan beri yaflamad›¤›m›z yeni bir bafllang›ca iflaret ediyor. Çin’in çelik sektöründeki rolü piyasalara yeni bir düzen getirdi; mineral ve hammadde fiyatlar› Çin’deki arz ve talep ile ne kadar ba¤lant›l› oldu¤unu gösterdi. Çin’deki ekonomik büyümenin yak›n gelecekte Rusya’da bunu takiben de Hindistan’da yaflanaca¤›n› düflünürsek çelikteki bu de¤iflim tüm sektörler için ders al›nmas› gereken bir sinyal olabilir. Dünya Ticaret Örgütü’nün anlaflmazl›kla sonuçlanan 2003 toplant›s›, 2004 y›l›nda da bir anlaflma ortam› olamamas› riskini do¤urdu. Bu sürecin fakir ve zenginin bir savafl platformu halinde devam etmesi, dengeleri tehdit edecek istikrar›n daha da bozulmas›na yol açacakt›r. Türkiye de bu de¤iflim f›rt›nas›na karfl› kay›ts›z de¤ildir. Önümüzdeki dönemde yaflayaca¤›m›z K›br›s, AB ve Irak ile ilgili geliflmeler, Türkiye’yi de yeni dünya düzeni içinde çok farkl› bir konumlanmaya götürebilecek ad›mlar olacak. AKP Hükümeti, AB yolunda gerçeklefltirilmesi gereken birçok önemli reforma imza att›. Özellikle tüm devlet kademelerinin de kat›l›m›yla K›br›s konusunda 40 y›ll›k bir süreden sonra at›lm›fl ad›mlar Türkiye’nin 2004 y›l› içinde bekledi¤i müzakere tarihi için son derece olumlu bir zemin anlam›na gelmektedir. Ekonomiye bakt›¤›m›zda ise geliflmelerin olumlu oldu¤u gözleniyor. Yap›sal reformlarla ilgili kanunlar›n h›zla yürürlü¤e konuldu¤unu görüyoruz. Bankac›l›k sistemi fleffaflaflt› ve likidite sorunu önemli ölçüde afl›ld›. Enflasyon ve daha da önemlisi reel faizler beklenenden h›zl› bir düflüfl gösterdi. Kurda istikrar sa¤land›. Devlet mali disiplin konusunda ilerleme kaydetti ve az da olsa net borç öder konuma geldi. Ekonomik performansta kal›c›l›¤›n sa¤lanabilmesi için çok dikkatli bir politika izlenmesine ve devlette önemli bir verimlilik reformuna ihtiyaç var. Bugün oluflturulan disiplinin korunmas› aç›s›ndan IMF ile anlaflmam›z›n iki y›l süre ile uzat›lmas› fayda getirecektir. Büyümenin özellikle inflaat ve tar›m sektörlerine yay›lmam›fl olmas› sürdürülebilirlik aç›s›ndan risk oluflturuyor. Birçok yan sektörün lokomotifi olan inflaat sektöründeki durgunluk, sadece ihracata dayal› büyümenin iç talebi canland›ramad›¤›n› ortaya koyuyor. Türkiye ekonomisinde önemli bir yer tutan tar›m sektöründe de yeterli geliflmenin sa¤lanamamas› 2004 y›l›nda hem büyüme hem de enflasyon düflüflünün s›n›rl› kalmas›na yol açabilir. 2004 y›l›nda AB perspektifinin netli¤e kavuflmas› ve devlet sektöründe verimlili¤i ön plana ç›karacak yap›lanmalar›n gerçeklefltirilmesi, ekonomideki iyileflmenin kal›c› olabilmesi için gerekli. Bu nedenle hem AB’ye uyum reformlar›n›n h›zla uygulamaya konulmas› hem de K›br›s'taki geliflmeler sürdürülebilir büyüme için büyük önem tafl›yor. 5 Yönetim Kurulu Baflkan›’n›n Mesaj› fiekillenmekte olan yeni dünya düzeninde Türkiye, Avrupa’n›n Rusya, Kafkasya, Orta Asya ve Ortado¤u ile ekonomik iliflkilerinde bir köprü ifllevini yüklenmeye haz›rlan›yor. Bir yandan da ‹slam ülkelerine, ‹slam ve demokrasinin birlikte var olabilece¤ini kan›tlayan bir model konumuna geliyor. Türkiye’nin etraf›nda uzanan belirsizliklerle ve tehlikelerle dolu co¤rafya, ülkemizin stratejik ve jeopolitik önemini art›r›yor. Ancak madalyonun bir de öteki yüzüne bakmak gerekiyor. Türkiye’yi önemli k›lan belirsizlikler ve tehlikeler, bir yandan da ülkenin geliflmesi önünde engel oluflturabiliyor. Örne¤in, ekonominin çok ihtiyaç duydu¤u yabanc› sermaye Türkiye’ye gelmekte tereddüt ediyor. Uluslararas› flirketlerin global planlar›nda Türkiye hak etti¤i yeri alamayabiliyor. Bu sorunun, devletin ilgisi ve özel teflvikleri ile mutlak bir çözüme ulaflt›r›lmas› gerekiyor. Yabanc› sermaye olmadan, Türkiye’nin kendi k›s›tl› imkanlar› ile bir kalk›nma hamlesi yaratarak h›zla artan genç nüfusuna ifl sa¤lamas› mümkün de¤ildir. Borusan’› bu de¤iflen dünyaya baflar›l› bir flekilde uyum sa¤layabilecek bir yetkinlik seviyesine ulaflt›rmam›z gerekti¤inin bilincinde olarak çal›flmalar›m›z› sürdürüyoruz. 2003 performans›m›z› ve 2004’ten beklentilerimizi de bu çerçevede iki farkl› düzeyde de¤erlendiriyoruz: Birincisi, ald›¤›m›z rakamsal sonuçlard›r. ‹kincisi ve bence Borusan’›n gelece¤i aç›s›ndan daha da önemli olan› ise kurumsal yetkinli¤imizi art›rmak için neler yapt›¤›m›zd›r. De¤erlendirmemize ilk maddeden bafllayal›m. Kendi performans›m›za bakt›¤›m›zda 2003 y›l›n›n Borusan Grubu için baflar›l› geçti¤ini görüyoruz. Geçen y›l ciromuz 1 milyar, kâr›m›z ise 52 milyon dolara ulaflt›. ‹hracat›m›z 181 milyon dolar oldu. 2002 y›l› ile karfl›laflt›r›rsak ciroda %47, kârl›l›kta ise %158 oran›nda art›fl sa¤lad›k. Çelik grubumuz baflar›l› bir y›l› geride b›rakt›. Kâr›m›z›n yaklafl›k yar›s› bu grubumuzdan geliyor. Borusan Çelik Grubu’nun ayn› kârl›l›k seviyesini bu y›l da koruyaca¤›na inan›yorum. Üzerinde önemle durmak istedi¤im bir konu da Borçelik’te gerçeklefltirdi¤imiz yat›r›m. Sektörde bir dünya devi olan Arcelor’la ortak olarak Gemlik’teki galvaniz tesislerimize büyük bir yat›r›m yapt›k. Sadece 2003’te 73 milyon dolar harcayarak bu dönem sonu itibariyle 123 milyon dolara ulaflan yat›r›m planlanandan iki ay önce tamamland›. Borçelik de geçen y›l kâr›n› iki kat›na ç›karan flirketlerimizden biri oldu. Ekonomik krizin en yo¤un döneminde bafllad›¤›m›z bu yat›r›m Türkiye için çok önemlidir. Borçelik bu yat›r›m sayesinde Türkiye’de otomotiv ve beyaz eflya sektörlerinde her türlü yat›r›m› teflvik eden bir unsur haline geldi. Borusan’›n üretti¤i yar› mamulü kullanan sanayi yat›r›mlar›n›n Türkiye’ye gelmesi kolaylaflt›. Türkiye’nin bir sanayi toplumu olarak kalk›nmas›na öncülük etti¤imiz için gururluyuz. Borusan Boru ise geçen y›l daha ziyade Irak ve Bakü-TiflisCeyhan Petrol Boru Hatt› ile ilgili ifllere yo¤unlaflt›. 2004 y›l›nda hem boru hem de yass› çelik alan›nda katma de¤eri art›rmay› ve kârl›l›¤› yükselterek büyümeyi amaçl›yoruz. Distribütörlük Grubumuza ba¤l› flirketlerimizden Borusan Otomotiv geçen y›l BMW ve Land Rover gibi güçlü markalarla sat›fllar›n› art›rd›. Türkiye pazar›nda ithal araçlar›n, bunlar›n içinde de bizim flirketlerimizin satt›¤› önemli markalar›n pay› büyümeye devam ediyor. Yine Distribütörlük Grubumuzda yer alan Borusan Makina’n›n Orta Asya’daki Türki Cumhuriyetler’de kaydetti¤i ilerlemelere de de¤inmek isterim. Borusan Makina, K›rg›zistan’da dünyan›n önde gelen ifl makinalar› üreticilerinden Caterpillar’›n, Kazakistan’da ise yine bu alandaki dünya devlerinden, Massey Ferguson traktörlerinin üreticisi AGCO’nun temsilciliklerini ald›. Her iki ülke de önemli bir tar›m sektörüne sahiptir. Özellikle Kazakistan bir tah›l ambar› olarak nitelendirilmektedir. Genç flirketlerimizden Borusan Lojistik h›zl› ad›mlarla büyümeye devam ediyor. 2003 y›l›nda cirosunu yaklafl›k 52 milyon dolara ç›kartmay› baflard›. Bu flirketimiz Irak’›n yeniden yap›lanmas›nda önemli rol oynuyor. Borusan Lojistik 2004 y›l›nda ataca¤› yeni ad›mlarla daha da güçlenecek. Baflar›l› bir y›l› geride b›rakan Telekomünikasyon Grubumuz aç›s›ndan 2004, kritik bir önem tafl›yor. Bu grubumuz hedeflerini telekom sektöründeki liberalizasyon sonras› dönemi dikkate alarak belirlemifl bulunuyor. Borusan Telekom ile liberalizasyon sonras›nda telekom operatörü olarak hizmet vermeyi, Türk Telekom’a alternatif oluflturmay› hedefliyoruz. Borusan Telekom, 2004 y›l›nda kurumsal telekomünikasyon hizmetlerine de önem vermeye devam edecek. Geçen y›l faaliyete geçirdi¤imiz 4500 server kapasiteli Türkiye’nin en büyük Data Center’›, Borusan Telekom’un bu yöndeki faaliyetlerine büyük katk› yapmaktad›r. Faaliyet gösterdi¤imiz sektörlerde elde etti¤imiz bu kayda de¤er baflar›n›n, özellikle kriz döneminde sürdürdü¤ümüz yap›sal düzenlemelerin eseri oldu¤unun bilincindeyiz. Uluslararas› alanlardaki çal›flmalar›m›z ve ihracat›m›z› art›rmaya yönelik çal›flmalar›m›z›n da bu performans art›fl›nda büyük pay› oldu. 2002’de haz›rlad›¤›m›z 5 y›ll›k stratejik planla hedeflerimizi her y›l için tespit ettik. Bu plana göre 2007 y›l›nda Borusan olarak toplam 2 milyar dolar konsolide ciro ve 150 milyon dolar kâr hedefliyoruz. Plan›m›zda 2004 y›l› için belirledi¤imiz hedefler ise 1 milyar 400 milyon dolar ciro, 80 milyon dolar kârd›r. Görüldü¤ü gibi hedeflerimiz ve beklentilerimiz yüksek. Bunlardan ödün vermeye de niyetimiz yok. Dolay›s›yla önümüzdeki dönem kolay olmayacak. Peki bu hedeflere nas›l ulaflaca¤›z? ‹flte bu sorunun yan›t›n› verirken Borusan’›n 2003 ve 2004 y›llar›n› de¤erlendirmeye bafllarken yapt›¤›m›z ayr›m›n ikinci bölümüne geçmemiz gerekiyor. Bu sorunun yan›t›, Borusan’›n kurumsal yetkinli¤inin nas›l art›r›laca¤›d›r. Finans yönetiminde, insan kaynaklar›nda, pazarlama bölümlerimizde, üretim hatt›nda, k›sacas› faaliyet gösterdi¤imiz her alanda bir ad›m de¤il, çok daha öne geçmemiz art›k bir zorunluluk. Y›llar boyunca ayn› fleyleri ayn› flekilde yapmaya devam ederek arzulanan hedeflere ulaflmak mümkün de¤il. Yeni yöntemler, yeni ifl yapma tarzlar› ve yeni al›flkanl›klar kazanmak gerekiyor. Bunun için de kurumsal yetkinli¤imizi, öncelikle de insan kaynaklar›m›z›n yetkinli¤ini daha da art›rmam›z gerekiyor. Stratejik Planlama, 6 Sigma, Kurumsal Yönetiflim Çal›flmalar›, De¤er Bazl› Yönetim, Müflterinin Sesi ve ça¤dafl ‹nsan Kaynaklar› uygulamalar›n›n Borusanl›lara yak›fl›r bir ciddiyet içinde uygulanmas› bana bu konuda güven veriyor. 6 Borusan Holding Yönetim Kurulu Yönetim Kurulu Baflkan›’n›n Mesaj› Burada özellikle kurumsal yetkinli¤imize büyük katk› yapan 6 Sigma yönetim modeli üzerinde durmak istiyorum. Bildi¤iniz gibi 2002 y›l› bafl›nda bir de¤erlendirme yaparak mevcut konumumuzu gelecekte de sürdürebilmek ve global pazarda hep bir ad›m önde olabilmek için büyük bir kültürel de¤iflim ad›m›na karar verdik. Dünya devlerinin ifl süreçlerindeki verimliliklerini, müflteri memnuniyetini ve kârl›l›klar›n› art›rmada baflar›yla kulland›klar› 6 Sigma metodolojisini seçtik ve tüm Borusan flirketlerinde 2002 y›l› May›s ay› itibar› ile uygulamaya bafllad›k. 6 Sigma, flimdiden Borusan için dönüflümün ad› oldu. Türkiye’de bugüne kadar görülmemifl bir ifl mükemmelli¤ine ulaflmak, Türkiye’nin görmeye al›flmad›¤› yeni bir ifl insan›n› ortaya ç›karmak istiyoruz. Bu yeni ifl insan›n›n bünyesinde 7 temel özelli¤i bar›nd›rmas›n› hedefliyoruz: Sayg› Rekabet Disiplin Sorumluluk H›rs Çeviklik Ekip çal›flmas›na yatk›n olmak 6 Sigma metodolojisini uygulamaya bafllamam›zdan bu yana önemli bir mesafe kaydettik. 2003 y›l› içinde Siyah Kuflaklar›m›z 5080 saat 6 Sigma e¤itimi ald›. E¤itim programlar› istatistikten yönetim bilimlerine, analitik çözüm üretme ve süreç iyilefltirmeye kadar de¤iflik konular› kapsad›. Halen Borusan’da 49 kifli Siyah Kuflak, 4 kifli de Usta Siyah Kuflak olarak görev yap›yor. Borusan Grubu’nun 6 Sigma Toplulu¤u’nda görev alan Borusanl›lar›n say›s› 638’e ulaflt›. Bugüne kadar 117 adet 6 Sigma projesi gerçeklefltirdik. Bu y›l da en az 150 proje yap›lmas›n› planl›yoruz. Bütün bu çal›flmalar, kâr›m›za da önemli katk›da bulundu. Tamamlanarak süreç sahibine devredilen 6 Sigma projelerinden 6.5 milyon dolar getiri elde ettik. Halihaz›rda sürmekte olan 6 Sigma projelerinden elde etmeyi hedefledi¤imiz getiri ise 22 milyon dolar seviyesinde. Ancak flunu vurgulamak isterim ki bizim için rakamlardan daha önemli olan, yönetim felsefemizdeki büyük de¤iflikliktir. Kurumsal yetkinli¤imizin art›fl›d›r. Bu de¤ifliklik, bizi sa¤lam ad›mlarla gelece¤e tafl›yacakt›r. 6 Sigma uygulamalar›nda bugüne kadar kat etti¤imiz mesafe önemlidir, ama yeterli de¤ildir. 6 Sigma, ifl yapma biçimimizin temel tafl› haline gelinceye kadar çaba göstermeye devam edece¤iz. 2003 y›l›ndaki büyümemizin ard›nda yatan faktörlerden biri hiç kuflkusuz Türk ekonomisinde yaflanan yap›sal de¤iflimlerin bizim iflimize yans›mas›d›r. Bence çok daha önemli olan bir baflka faktör ise Borusan Grubu’nun ekonomik krizlere uyum göstermek ve aflmak konusunda gösterdi¤i büyük kapasite ve yetenektir. Bu yetenek ve kapasite gelece¤e güvenle bakmam›z› mümkün k›l›yor. Borusan bugüne dek oldu¤u gibi bugünden sonra da hep bir ad›m önde olacakt›r. Hepinizin 60. kurulufl y›ldönümünü kutluyor, 2004’ün baflar›l› ve sa¤l›kl› bir y›l olmas›n› diliyorum. Sayg›lar›mla, A. Ahmet Kocab›y›k Yönetim Kurulu Baflkan› 1 2 3 4 5 6 1. Rüfldü Saraço¤lu Üye 2. Nükhet Özmen Üye 3. Bruno Bolfo Üye 4. A. Ahmet Kocab›y›k Yönetim Kurulu Baflkan› 5. Bülent Demircio¤lu Üye 6. Zeynep Hamedi Üye 7 Faaliyet Özeti Borusan 2003 Y›l› Faaliyet Özeti ve Y›l Sonu Neticeleri Genel De¤erlendirme 2003 y›l›nda Borusan Grubu yüksek kârl›l›k sa¤lam›fl ve sat›fllar›, tarihinde ilk defa %47’lik büyüme ile 1 milyar dolar› aflm›flt›r. “Vergi Öncesi Kâr” ise 2002 y›l›na göre %158’lik art›flla 52 milyon dolar olarak gerçekleflmifltir. Uzun süren yüksek enflasyon ve ekonomik karmafla döneminin ard›ndan Türk ekonomisi, 2003 y›l›nda ekonomik göstergelerin olumlu yönde geliflti¤i nispeten istikrarl› bir y›l geçirmifltir. Performans hedeflerinin yüksek büyüme trendiyle beslenerek tutturulmas› ve istikrarl› politik ortam, ifl hayat›n› da olumlu yönde etkilemifltir. 2003 y›l›nda finans sektörü 2002’de uygulamaya al›nan yap›sal reformlar çerçevesinde canlanmaya bafllam›fl, ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›, elde etti¤i sonuçlar ile dünya çap›nda dikkat çeken bir borsa konumuna gelmifltir. Finansal sektörde uzun süreli ve sürekli baflar›y› temin edecek istikrar için sürdürülebilir ekonomik performans ve güven ortam› temel etkenler olacakt›r. Mevcut istikrar ortam›n› tehdit edebilecek riskler, politik alanda Avrupa Birli¤i üyeli¤i, K›br›s ve Irak yönetiflimine iliflkin geliflmeler iken ekonomik alanda da iflsizlik, IMF ile iliflkilerde yeni hedef ve politikalarla yola devam edilmemesi ve krize temel olan eski uygulamalara dönüfl yönünde e¤ilim gösterilmesidir. Çevresindeki ekonomik geliflmelerin deste¤iyle Borusan Grubu, sürdürülebilir ve kârl› büyüme hedeflerini gerçeklefltirerek tüm ifl alanlar›nda kayda de¤er bir performans göstermifltir. 2003 y›l›nda grubun operasyonel sonuçlar›n› etkileyen temel faktörler afla¤›da aç›klanm›flt›r: 2003 y›l›nda dünya çelik fiyatlar› beklenenin üzerinde yükselmifltir. ‹ç pazarda, otomobil, beyaz eflya gibi ihracata ba¤l› sektörlerdeki yüksek büyümeye ra¤men iç talep düzeyinde s›n›rl› bir iyileflme yaflanm›flt›r. Grubun ihracat pazarlar› ise genel olarak hafif bir canlanman›n görüldü¤ü nispeten durgun bir y›l geçirmifltir. 1 2 3 Borusan Holding ‹cra Kurulu 1. Bülent Demircio¤lu Yönetim Kurulu Üyesi 2. A. Ahmet Kocab›y›k Yönetim Kurulu Baflkan› 3. Agâh U¤ur Genel Müdür Euro/$ paritesi, dünya ekonomisini ve ihracat›n büyük ço¤unlu¤unu Euro bölgesine ihraç eden Türkiye’yi etkilemeye devam etmifltir. Dalgal› kur politikas› neticesinde TL’nin di¤er para birimleri karfl›s›nda de¤er kazanmas› ihracat›n rekabet gücünü azaltm›flt›r. 2002 y›l›ndaki ola¤anüstü küçülme sonras›nda 2003 y›l›nda otomotiv sektöründe rekor bir büyüme kaydedilerek binek oto sat›fllar› 90 bin adet seviyelerinden 240 bin adede yükselmifltir. ‹nflaat sektöründeki daralmaya ra¤men ifl makinalar› sektöründe 2003 y›l›nda ciddi anlamda canlanma gerçekleflmifltir. Genel inflaat faaliyetlerine yönelik ifl makinalar› segmentinin pay›n›n büyük oranda artt›¤› sektörde, toplam sat›fllar yaklafl›k 2000 adede ulaflm›flt›r. Türk yass› mamul sektörü %36 oran›nda yüksek bir büyüme gerçeklefltirmifl ve üretim tonajlar› tarihinin en yüksek seviyesine varm›flt›r. Politik ve makro ekonomik geliflmelerin yan›nda, yurtiçindeki genel faaliyet düzeyini etkileyen temel konular ise: Hükümetin altyap› yat›r›mlar›n› gerçeklefltirmemesi ve durgun inflaat sektörü Profil ve hacim aç›s›ndan tüketim trendlerini etkileyen yüksek motorlu tafl›t vergileri ve harçlar› Telekom sektöründeki liberalleflmenin gecikmesidir. 2003’te Borusan Grubu, yüksek kârl›l›kla büyüme gerçeklefltirmifl ve stratejik ifl hedeflerine ulaflm›fl, sat›fllar› tarihinde ilk defa %47’lik büyüme ile 1 milyar dolar› aflm›flt›r. 1019 875 799 691 649 540 1998 1999 2000 2001 Sat›fllar (milyon ABD Dolar›) 2002 2003 8 Faaliyet Özeti Grubun ana faaliyet alanlar›nda 2003 y›l›nda 2002’ye göre ciddi orandaki hacimsel büyümeler baflar›yla gerçeklefltirilmifltir: ‹hracat, 181 milyon ABD Dolar› de¤erinde sat›fl ile 2002 y›l›ndaki düzeyini korumufl, Çelik Grubu üretiminin ortalama %25’ini ihraç etmifltir. ‹fl hacmi ve kârl›l›ktaki büyümenin yan› s›ra yo¤un bir yat›r›m döneminde bulunulmas› nedeniyle toplam aktifler büyümüfl ve bir milyar dolar seviyesinin üstüne ç›km›flt›r. 500 400 350 Büyüme Oran› Hacimsel USD Bazl› Ciro Art›fl› Boru %21 %50 Yass› Çelik %15 %52 1200 1000 %39 %70 %36 %16 200 Lojistik - %60 0 Telekomünikasyon - %18 %9 %43 Supsan Tüm faaliyet alanlar›nda önemli ciro art›fl› olmakla birlikte Grubun konsolide sat›fllar›nda esas pay›, yükselen global çelik fiyatlar› ortam›nda 1.2 milyon ton üretim seviyesini gerçeklefltiren Çelik Grubu alm›flt›r. Otomotiv faaliyetlerindeki ciddi büyümeye karfl›n, Distribütörlük Grubu konsolide sat›fllar›n %37’lik bölümünü karfl›layabilmifltir. 4 541 600 Caterpillar 181 691 800 Otomobil 1020 1019 838 15 27 Çelik Boru Yass› Çelik CAT Otomotiv Di¤er Borusan Grubu Konsolide Sat›fllar› (milyon ABD Dolar›) (%) 2002 ‹ç Pazar ‹hracat Konsolide Sat›fl Da¤›l›m› (milyon ABD Dolar›) Operasyonel gider baz›n›n tersine, çevrim kâr› dahil finansal giderler hem mutlak de¤er olarak hem de oransal bazda azalm›fl, 2002 y›l›ndaki %3.3’lük düzeyinden %1.2’ye inmifltir. Bu de¤erler, gerek borçlanma giderlerinin azalmas› gerekse devalüasyon ve enflasyon aras› iliflkisine tabi olan parasal pozisyonun dengelenmesi sonucudur. Tüm bu faktörlerin sonucunda Vergi Faiz ve Amortisman Öncesi Kâr (VFAÖK) 27 milyon dolarl›k art›flla 105 milyon dolara ulafl›rken Vergi Öncesi Kâr, 2002 y›l›na göre %158’lik art›flla 52 milyon dolar olarak gerçekleflmifltir. 120 100 80 60 40 20 0 -20 2000 2001 2002 1999 2000 2001 2002 2003 Borusan Grubu Toplam Varl›klar (milyon ABD Dolar›) TL’nin di¤er para birimleri, özellikle dolar baz›nda de¤erlenmesi, TL bazl› operasyonel gider kalemlerinde art›fla sebep olmufl ve dolar bazl› raporlamada kârl›l›k üzerinde negatif etki yaratm›flt›r. Bu faktörlere ra¤men flirketlerimiz sat›fl kârl›l›k düzeylerini ciddi bir büyüme trendinde dahi korumufllard›r. Buna karfl›l›k, genel yönetim giderlerindeki 30 milyon dolarl›k art›fl›n yar›s›ndan fazlas› da giderler üzerindeki bu negatif etkiden kaynaklanmaktad›r. Genel yönetim giderlerindeki bu art›fl, Grubun yükselen ifl hacmi neticesinde ortaya ç›kan verimlilik f›rsatlar›ndan faydalanmas›n› s›n›rlam›fl ve genel yönetim giderlerinin sat›fllara oran› %12 olarak gerçekleflmifltir. 1999 235 239 300 237 209 157 86 29 42 53 36 1998 1999 2000 2001 102 0 2003 1998 1998 280 100 50 2001 286 281 200 660 521 378 300 250 801 750 337 312 150 22 32 730 170 163 400 778 463 450 2003 VÖK FVAÖK Borusan Grubu VÖK ve FVAÖK Seviyesi (milyon ABD Dolar›) ‹yilefltirilen alacak ve stok devir h›zlar›na ra¤men, 2003 y›l›ndaki büyüme trendine ve yükselen çelik fiyatlar›na ba¤l› olarak iflletme sermayesi ihtiyac› da artm›flt›r. 91 milyon dolarl›k bu art›fl, devir h›zlar›n›n art›fl›n›n yaratt›¤› etkiyle s›n›rl› seviyede kalm›fl ve sat›fllardaki büyüme %47 düzeyinde gerçekleflirken iflletme sermayesindeki büyüme oran› %43 olarak gerçekleflmifltir. Grubun toplam yat›r›mlar›n›n 102 milyon dolar› buldu¤u 2003 y›l›nda, en büyük pay› Yass› Çelik Grubu’nun yeni galvanizleme hatt› ve hadde kapasitesi art›r›m›na iliflkin yat›r›m› alm›flt›r. Toplam proje bedeli 2003 y›l›nda yap›lan 73 milyon dolarl›k harcama ile toplam 125 milyon dolara ulaflm›flt›r. Kalan 29 milyon dolarl›k harcama, temel olarak idame, ikame ve verimlilik art›fl›na yönelik yat›r›mlard›r. 2002 2003 Net Borçlanma Düzeyi ‹flletme Sermayesi Sabit K›ymet Yat›r›mlar› Borusan Grubu ‹flletme Sermayesi, Sabit K›ymet Yat›r›mlar› ve Net Borçlanma Düzeyi (milyon ABD Dolar›) Bu arada 2003 y›l›nda ortaklara de¤er yaratacak yönde çal›flmalar sürdürülürken mevcut portföy yap›s› korunmufltur. Bu y›l içinde herhangi bir birleflme veya flirket al›m› gerçeklefltirilmemifltir. Sonuç olarak, ülkenin geçti¤i ekonomik kriz ve karmafla döneminin ard›ndan Grup tekrar kârl› büyüme trendini yakalam›flt›r. Stratejik yat›r›mlar›n yak›n gelecekte tamamlanmas›yla Borusan Grubu mevcut ifllerinde basamak atlatacak bir büyüme yakalayacak ve bu büyüme finansal ve operasyonel sonuçlar›na yans›yacakt›r. Sektörel De¤erlendirme Söz konusu yat›r›m harcamalar› ve artan iflletme sermayesi ihtiyac› kaç›n›lmaz bir borç yüküne sebep olmufltur. Net borçlanma düzeyindeki 125 milyon dolarl›k art›fl›n 58 milyon dolar› birebir Yass› Çelik Grubu yat›r›m›yla iliflkili, kalan› ise artan iflletme sermayesini karfl›lamak içindir. Konsolide borç/özsermaye oran› 58/42 seviyesinde gerçekleflmifltir. Borç yönündeki göreceli a¤›rl›k, söz konusu yat›r›mlara iliflkin getirilerin 2004 ve sonras›nda elde edilecek olmas›na ra¤men yat›r›m projelerinden kaynaklanan yükümlülüklerin tamam›n›n bilançoya yans›mas›ndan kaynaklanmaktad›r. Çelik Faaliyetleri Boru Grubu Dünya çelik pazar› 2003 y›l›nda yeniden canlanmaya bafllam›flt›r. 2002 y›l›nda artmaya bafllayan s›cak haddelenmifl çelik sac fiyatlar› 2003 y›l›n›n ilk çeyre¤inde doruk noktas›na ulaflmas›na ra¤men May›s 2003’te Çin’deki afl›r› stoklar nedeniyle afla¤› do¤ru bir ivme göstermifl fakat döngüsünü 2003 y›l›nda yukar› do¤ru bir hareketle tamamlam›flt›r. 2003 y›l›nda ortalama 9 Faaliyet Özeti çelik fiyatlar› 2002’deki %25’lik art›fl›n üzerine %30 oran›nda bir art›fl daha göstermifltir. Fiyat art›fllar›n›n 2004 y›l›nda da devam etmesi beklenmektedir. Japonya kendi ekonomisindeki hassas dengelerini korumaya çal›fl›rken, Çin dünya çelik pazar›n›n en büyük oyuncusu olmaya devam etmifltir. ABD’nin demir çelik ürünleri ithalat›na karfl› yürürlü¤e koydu¤u korumac› önlemlerin (Section 201) etkisi 2003 y›l›nda yavafl yavafl gözden kaybolmaya bafllarken Amerika pazar›, standart ürünlerdeki düflük fiyatlar nedeniyle 2003’te oldukça dura¤an bir y›l geçirmifltir. Avrupa pazar› stabil konumunu sürdürürken kârl›l›ktaki temel etken Euro’nun de¤er kazanmas› olmufltur. Öte yandan Ortado¤u pazar›nda, siyasal istikrars›zl›k nedeniyle talep oldukça düflük gerçekleflmifltir. Yurtiçi çelik boru sektörü, düflük kapasite kullan›m› sebebiyle yaflad›¤› darbo¤az›, geçmifl y›llarda oldu¤u gibi ihracata yönelerek dengelemeye çal›flm›flt›r; inflaat sektörünün, sektörün büyümesi için gerekli olan yeterli ivmeyi kazanamamas› ve canlanaca¤› yönünde bir beklenti göstermemesi sebebiyle fiyat rekabeti oldukça fazla olmufltur. Otomotiv sektöründe ihracatta yaflanan patlama sebebiyle otomotiv ve yan sanayiinde kullan›lan katma de¤eri yüksek olan özel borulara olan talep artm›flt›r, ayn› trendin 2004 y›l›nda da devam etmesi beklenmektedir. Spiral boru pazar›nda da Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hatt› Projesi nedeniyle oldukça hareketli bir y›l geçirilmifltir. Do¤algaz da¤›t›m hatlar›n›n 21 ile daha yay›lmas› sonucunda do¤algaz pazar›, 2004 y›l›nda da en fazla büyüme trendi gösteren segment olmaya devam edecektir. Bakü-Tiflis-Ceyhan Projesi ve do¤algaz ihaleleri Borusan Boru Grubu için 2003 y›l›na damgas›n› vuran olaylard›r. ‹halesi 2002 y›l›nda sonuçlanan ve bin y›l›n projesi olarak nitelendirilen Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hatt› Projesi (BTC) petrol gibi çok kritik bir enerji kayna¤›n›n s›n›rlar ve ülkeler aras› dolafl›m›n› sa¤larken bölgede yeni güç alanlar›n›n oluflumuna zemin haz›rlam›flt›r. Türkiye bölümü 1070 km olan proje kapsam›nda toplam kullan›lan 390,000 ton borunun 175,000 tonluk bölümü Mannesmann, Ümran ve Noksel’den oluflan Türkiye konsorsiyumu taraf›ndan tedarik edilmektedir. 30,000 tonluk Ceyhan ‹skelesi kaz›k borular› ve muhafaza borular› da konsorsiyum taraf›ndan temin edilmektedir. Proje kapsam›nda, toplam 66,000 ton spiral boru tedariki sa¤layacak olan Mannesmann Boru, 2003 y›l› sonu itibar›yla 56,000 tonluk bölümünün sat›fl›n› gerçeklefltirmifltir. Borusan Boru Grubu, 325 milyon ABD Dolar› de¤erindeki sat›fl cirosuyla 2002 y›l›na göre %50 oran›nda büyüme kaydetmifltir. 537,000 tonluk toplam konsolide sat›fl hacminin 184,000 tonluk k›sm› d›fl pazarlara sat›l›rken toplam sat›fl hacminde 2002 senesine göre %21’in üzerinde büyüme kaydedilmifltir. ‹ç piyasadaki olumlu koflullar nedeniyle ihracat sat›fl hacmi geçen senenin %5 alt›nda gerçekleflmesine ra¤men çelik fiyatlar›ndaki art›fl nedeniyle ihracat cirosu geçen seneye göre %14 oran›nda artarak 84 milyon ABD Dolar› seviyesine ulaflm›flt›r. Ana ihracat pazarlar›, 2002 y›l›nda oldu¤u gibi 2003 y›l›nda da Amerika, Kanada ve Avrupa olmufltur. Sat›fl hacmi 16,000 ton seviyesine ulaflan Vobarno, bir ihracat üssü olarak de¤erlendirilmektedir ve Grubun, gelecekte Avrupa’ya yap›lacak sanayi borusu sat›fllar›n›n %10’unu gerçeklefltirme hedefine ulaflmak için sat›n ald›¤› ilk flirkettir. 2003 y›l›nda Boru Grubu, Ortado¤u pazar›nda özellikle Irak’taki geliflmeleri daha da yak›ndan takip edebilmek ve yerel kurulufllarla olan iliflkilerini güçlendirmek için Irak’ta 1500 metrekarelik ilk depolama alan›n› açm›flt›r. ‹stikrar sa¤lanana kadar s›n›rl› seviyede faaliyet göstermeyi planlayan Grup, Irak’ta üretim için uygun koflullar olana kadar, ihaleleri takip edecek ve stok tutarak Türkiye’den sat›fl yapmaya devam edecektir. Borusan Boru Grubu, yurtiçi pazarda ortalama %50 pazar pay› ile piyasa liderli¤ini sürdürmektedir. Borusan Boru Grubu segmentlerine göre su ve gaz borular›nda %55, bas›nçl› borularda %50, konstrüksiyon borular›nda %20, sanayi borular›nda %23, özel borularda %46, spiral borularda %20 ve plastik borularda %6 pazar pay›na sahiptir. Borusan Boru Grubu gelecekte, Türkiye’de pazar liderli¤ini koruman›n yan› s›ra sat›n alma, ortakl›k, birleflme ve özellefltirmelerle ekonomik co¤rafyas› içinde yer alan Do¤u Avrupa, Rusya, Ortado¤u ve Kuzey Afrika’da yat›r›m ve üretim yapmak suretiyle global rekabet gücünü ve etkinli¤ini art›rmay› hedeflemektedir. Yass› Çelik Grubu Demir-çelik sektörü, otomotiv, beyaz eflya, radyatör, inflaat, demiryolu gibi çok say›daki endüstrinin ana girdisi olarak global pazarlardaki geliflmelerden büyük ölçüde etkilenmektedir. Endüstriyel geliflmeler ve sanayileflmenin etkisiyle 20. yüzy›l›n bafl›nda yaklafl›k 28 milyon ton olan dünya çelik tüketimi, 2003 y›l›nda 2002 y›l›na göre %7 artarak 945 milyon tona ulaflm›flt›r. 2003 y›l› dünya çap›nda genel ekonomik iyileflmenin yan› s›ra Çin’den gelen yo¤un talep üzerine çelik fiyatlar›n›n çok yüksek seyretti¤i bir y›l olmufltur. 2004 y›l›nda uluslararas› piyasalarda çelik ürünlerine olan talebin Çin’in önemli etkisi ile artmaya devam edece¤i ve çelik fiyatlar›n›n yüksek seviyelerde seyrinin sürece¤i beklenmektedir. 2003 y›l›nda sektörde görülen di¤er önemli bir geliflme ise ABD ve Avrupa Birli¤i taraf›ndan konulan korumac› önlemlerin kald›r›lmas›d›r. Bu durumun dünya demir-çelik sektöründe serbestli¤i ve rekabeti art›raca¤› dolay›s›yla verimlili¤i art›rarak arz fazlal›¤› sorununa olumlu katk› sa¤layaca¤› düflünülmektedir. Dünya çelik sektöründeki geliflmelerden do¤rudan etkilenen Türkiye demir-çelik sektöründe ham çelik üretimi 2003 y›l›nda 2002 y›l›na göre %12 artarak 18 milyon ton seviyesine ulaflm›flt›r. Halihaz›rda yass› çelikte arz eksikli¤i yaflayan sektörde ülke ekonomisindeki %5’lik büyümenin de etkisi ile yass› çelik üreticileri ciro ve kârl›l›k aç›s›ndan olumlu sonuçlar elde etmifllerdir. Borusan Grubu, Yass› Çelik ifl alan›nda geçen y›la göre %19’luk bir art›flla 619,000 ton civar›nda bir ifl hacmine ulaflm›flt›r. ‹liflkili olunan sektörlerdeki yüksek ihracat potansiyeli ve buna ba¤l› olarak artan kapasite kullan›m oranlar› iç piyasada sat›fllar›n %34 artarak 504,000 tona ulaflmas›na sebep olmufltur. Öte yandan iç piyasa ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda daha düflük kârl›l›¤a sahip ihracat ifl hacmi 115,000 ton civar›nda gerçekleflmifltir. Birinci s›n›f çelik kullan›c›lar›yla endüstriyel iflbirli¤inde öncü olarak de¤er yaratma vizyonuna sahip olan Borçelik, 2003 y›l›nda üstün bir performans göstermifltir. fiirket, tarihindeki en yüksek üretim ve sevk›yat tonajlar›na ulaflarak ifl hacmini geçen y›la göre %53, kârl›l›¤›n› ise %107 art›rm›flt›r. Tam kapasite ile üretim yaparak %16 düzeyinde pazar pay› elde etmifltir. Öte yandan 2001 y›l›nda bafllayan galvaniz yat›r›m›n›n Eylül ay›nda devreye al›nmas› sebebiyle 2003 y›l› flirket tarihinde önemli bir dönüm noktas› olmufltur. Mevcut kapasiteyi iki kat›na (900,000 ton) ç›karacak olan yat›r›m›n ikinci faz› ise May›s 2004 itibar›yla tamamlanm›flt›r. Yeni ürün, galvanizlenmifl çelik, ço¤unlukla otomotiv ve beyaz eflya sektörüne sat›lacakt›r. Otomotiv sektörüne uluslararas› pazarlarda dünyan›n en büyük çelik üreticisi ve Borçelik’in hissedarlar›ndan biri olan Arcelor’un global a¤› arac›l›¤› ile hizmet verilecektir. Yeni ürün, sadece Borçelik’in gelecek y›llardaki kârl›l›¤›n› art›rmakla kalmay›p flirketin pazardaki konumunu da güçlendirecektir. Dört y›l içinde galvaniz pazar›nda lider konuma yükselmek flirketin mevcut misyonlar› aras›nda yer almaktad›r. Ana ürünlerin performanslar› aç›s›ndan bak›ld›¤›nda 2003 y›l› so¤uk ürünlerin daha çok iç piyasaya yönlendirildi¤i bir y›l olmufltur. ‹ç piyasada artan talep karfl›s›nda tam kapasite ile çal›flan Borçelik, ürünlerini pazar pay›n› korumay› hedefledi¤i sektörlere pazarlam›flt›r. Beyaz eflya, otomotiv, radyatör ve inflaat sektörü 419,000 tonluk iç piyasa sat›fllar› içerisinde önemli bir yere sahiptir. 2003 y›l›n›n son çeyre¤inde üretime bafllanan galvaniz ürünleri için ise 2003 y›l› deneme sat›fllar›n›n ve homologasyon çal›flmalar›n›n yap›ld›¤› bir y›l olmufltur. 2003 y›l›nda ihracatç›lar›n gözdesi, gerek yüksek talep gerekse yüksek fiyat seviyesi sebebiyle Çin pazar› idi. Çin’deki çelik üretim kapasitesini art›racak yat›r›mlar›n tamamlanmas›na kadar bu durumun devam etmesi beklenmektedir. Borçelik ihracat› tonaj olarak bir önceki y›la göre çok fazla de¤iflmemesine ra¤men ihracat pazarlar› de¤iflmifltir. 2002 y›l›nda ABD önemli bir yere sahipken 2003 y›l›nda ihracat›n %57’si Çin’e yap›lm›flt›r. Çin’in ard›ndan gelen Ortado¤u pazar›na sat›fllar artarken genel talep daralmas› yaflayan Avrupa pazar› sat›fllar› s›n›rl› seviyede gerçeklefltirilmifltir. 2003 y›l›nda deneme sat›fllar› ile bafllayan galvaniz ürünleri ihracat› ise homologasyon çal›flmalar› tamamlan›r tamamlanmaz Arcelor Auto arac›l›¤› ile yap›lacakt›r. Birlik Galvaniz, 2002 y›l›na göre daha iyi bir performans sergileyerek ifl hacmini %8, cirosunu ise %25 art›rm›flt›r. ‹hracat tonaj› de¤iflmemesine ra¤men pazar da¤›l›m› Ortado¤u ülkeleri özellikle ‹srail lehine de¤iflmifltir. 10 Faaliyet Özeti Birlik Galvaniz üretim hatt›n›n yenilenmesi için verilen yat›r›m karar› ile 2003 y›l› flirket tarihinde önemli bir yere sahip olacakt›r. 2004 y›l›n›n ikinci yar›s›nda faaliyete geçecek olan yenilenmifl hatta daha kal›n malzemeler ifllenip 0.30-4.00 mm aras›nda kal›nl›¤a sahip ürünler müflterilerin hizmetine sunulabilecektir. Bu ürün aral›¤›n› kendi ürün gam› ile birlefltirip daha genifl bir müflteri kitlesine ulaflmay› amaçlayan Borçelik, Aral›k 2003 tarihinde Birlik Galvaniz’in %99.99’unu sat›n alm›flt›r. Kerim Çelik, Türkiye demir-çelik sektöründeki büyümeye paralel olarak Çelik Merkezi faaliyetlerinde ifl hacmini %15 art›rarak 134,000 tona ulaflm›flt›r. Bölgesel yay›l›m stratejisi do¤rultusunda, 2003 y›l›nda hedef alandaki ana müflterilere hizmet vermek amac› ile Manisa’da bir çelik merkezi yat›r›m›na bafllam›flt›r. Böylelikle sadece müflteri taleplerine an›nda cevap verebilmekle kalmay›p sektörde müflteri-üretici iflbirli¤ine bir örnek teflkil edebilecektir. Di¤er yandan Paslanmaz Çelik ürünlerinde ise 3000 tonluk bir sat›fl hacmi elde etmifltir. Müflteriye yak›n olma prensibiyle Kerim Çelik’in Paslanmaz Çelik faaliyetleri de Gebze’ye tafl›nm›flt›r. Global çelik sektöründeki yükselifl trendinin pozitif etkisiyle Borusan’›n ‹spanya’daki ifltiraki Bamesa da 2003 y›l›nda gözal›c› bir performans sergilemifltir. Bamesa’n›n konsolide cirosu 1 milyon tonun üzerinde sat›flla 620 milyon dolar düzeyinde gerçekleflmifl ve flirket 10 milyon dolar kâr etmifltir. Bamesa’n›n ‹spanya, Portekiz, Türkiye ve Fransa’da toplam 10 tesisi bulunmaktad›r. fiirket yak›n geçmiflte Fransa’da bir çelik merkezi sat›n alm›fl ve söz konusu tesis 180 bin ton sat›fl yaparak 90 milyon dolar ciro elde etmifltir. Borusan’›n Bamesa’daki ifltiraki %35 oran›nda oldu¤undan, Bamesa özsermaye metoduyla Borusan hesaplar›na konsolide edilmektedir. Özetle flirketin finansal tablolar› Borusan ile birlefltirilmemekte, sadece özsermayesindeki cari y›l art›fl› Borusan’›n di¤er gelirler kalemine eklenmektedir. Distribütörlük Otomotiv Borusan Otomotiv ve Borusan Oto Türkiye otomotiv pazar›, 2003 y›l›nda gerçekleflen 240,000 adetlik araç sat›fl›yla çarp›c› bir y›la tan›k olmufltur. Binek otomobil sat›fllar›, pazardaki büyüyen talep, ekonomik koflullardaki iyileflme ve daha istikrarl› bir siyasal düzenin etkisiyle geçmifl iki senenin oldukça üzerinde gerçekleflmifltir. Halihaz›rda ayl›k üretim, kapasite kullan›m oran›, enflasyon ve ihracat rakamlar› ekonomik büyüme yönünde ümit verici sinyaller vermekte, bu geliflmeler otomotiv pazar›na pozitif yönde etki etmektedir. ‹thal araçlar›n toplam pazar içindeki pay›, 2002’de %62 seviyesindeyken 2003 y›l›nda tarihinin en yüksek seviyesi olan %68’e yükselmifltir. Türkiye otomotiv pazar›, sars›nt›l› geçen birkaç y›l›n ard›ndan, istikrarl› bir büyüme aray›fl› içinde olmas›na ra¤men 2003’ün son çeyre¤inde, önemli geliflmeler yaflanm›flt›r. 2003’ün son aylar›nda aç›klanan Özel Tüketim Vergisi daha çok 2000 cc’nin üzerindeki araçlara etki ederek lüks otomobil ve 4x4 segmenti üzerine a¤›r bir yük getirmifl, sektörde küçük ve orta ölçekli arabalara do¤ru talep kaymas›na sebep olmufltur. Borusan Otomotiv, sene sonuna do¤ru yap›lan Özel Tüketim Vergisi’ndeki yasal düzenlemeler sebebiyle sat›fllar› az miktarda gölgelenmesine ra¤men sad›k müflteri profili, baflar›l› sat›fl stratejileri ve güçlü sat›fl ekibiyle sat›fllar›n› geçen seneye göre %39 oran›nda art›rmay› baflarm›flt›r. 2003 y›l›nda BMW Grup markalar› -BMW ve MINI- pazardaki artan ve zorlaflan rekabet koflullar›nda, %6.4’ten %4.2’ye daralan lüks segment içinde dahi sat›fllar›n› geçen seneye göre %31 oran›nda art›rm›flt›r. Yeni 5 serisi, 6 serisi Coupe ve X3 modelleri ile BMW sat›fllar› 3605 adede eriflirken MINI, pazardaki pozisyonunu daha da sa¤lamlaflt›rm›flt›r. BMW, %32 pazar pay›yla 2003 y›l›nda da lüks segmentteki pazar liderli¤ini sürdürmüfltür. Toplam sat›fllar› 413 adede ulaflan MINI grubu, 2003 y›l›nda üst orta s›n›f›n küçük arabalar segmentinde pazar pay›n› %40’a ç›karm›flt›r. BMW Grubu, 2003 y›l›nda dünya genelinde de baflar›l› bir y›l geçirmifl, toplam sat›fllar› 1,100,000 adede ulaflm›flt›r. Piyasaya yeni sunulan modeller ve di¤er yeni ürünlerin çoklu¤u fark edilebilir bir canl›l›k yaratarak dünya pazar›nda BMW Grubu’nun geçen seneye göre bütün markalarda sat›fl hacminin üzerine ç›kma hedefini gerçeklefltirmesinde önemli bir rol oynam›flt›r. Borusan Otomotiv Türkiye’deki bu baflar›l› sat›fl performans› ile dünya genelindeki 30 adet Land Rover ithalatç›s› aras›ndan bir numaraya yükselmifltir. Borusan Otomotiv, tek ithalatç› firma olarak Land Rover G4 Challenge’›n Ocak 2005’te bafllayacak finallerine kat›lmak için özel davet alm›flt›r. 2003 y›l›nda 35 milyon ABD Dolar›’na ulaflan parça sat›fllar›, geçen senenin iki kat›na ç›km›flt›r. Büyümenin esas kayna¤›, 6 Sigma Projeleri ve hizmet verilen araç park› hacmindeki %9’luk art›flt›r. Supsan Borusan Otomotiv, 2008 y›l› sonuna kadar 1000 adetlik motosiklet sat›fl hedefini gerçeklefltirmek için motosiklet operasyonunu 2002 y›l›nda yeniden yap›land›rm›flt›r. BMW Motosiklet faaliyeti, 2003 y›l›nda 265 adet sat›fl ile %18 büyüyen toplam pazarda geçen y›la göre %26 art›fl sa¤lam›flt›r. Güvenli sürüfl konseptini yayg›nlaflt›rmak ve motosiklet pazar›n› geniflletmek için 2003 y›l›nda Borusan Oto-‹stinye’de Motosiklet E¤itim Merkezi kurulmufltur. Distribütörü oldu¤u markalar›n yeni araba sat›fllar› ve sat›fl sonras› hizmetleri faaliyetinin özünü oluflturmakla birlikte, Borusan Otomotiv, operasyonlar›n› kullan›lm›fl araç ve kiralama hizmetleri konusunda da geniflletmeyi hedeflemektedir. ‹lk ad›m olarak 2003 y›l›nda BMW Grubu’nun di¤er ülkelerde uygulamakta oldu¤u Onayl› Kullan›lm›fl Araç Program› bafllat›lm›fl, 2003 y›l›nda, kullan›lm›fl araç sat›fllar› geçen senenin iki kat›na ç›karak 281 adede ulaflm›flt›r. fiirket ayr›ca ayr› bir kâr merkezi olarak odakland›¤› araç kiralama iflini piyasaya lanse etmifltir. Kurumsal kiralamaya araç filosu kurmak için flimdiye kadar yap›lan 4 milyon ABD Dolar› de¤erindeki yat›r›ma ek olarak, 2004 y›l›nda 6 milyon ABD Dolar› daha harcanacakt›r. 2003 y›l›nda, Özel Tüketim Vergisi’ndeki düzenlemelerin olumsuz etkisiyle toplam binek otomobil pazar› içinde 4x4 segment pay›n›n, %4.6’dan %4.1’e düflmesine ra¤men Land Rover sat›fllar›, geçen seneye göre çarp›c› bir flekilde %80 oran›nda artarak 1087 adede ulaflm›flt›r ve 2004’te büyümenin temel bileflkesi olmas› tasarlanmaktad›r. Land Rover, %12’lik pazar pay› ile segmentindeki ilk üç marka aras›ndad›r. Türkiye’de otomotiv sektöründe yaflanan olumlu geliflmelerle birlikte, 2003 y›l›nda, üretimde rekor y›l› olan 2000 y›l›ndaki üretim hacmi afl›lm›fl ve dünya ihracat piyasas›nda yeni f›rsatlar yakalanm›flt›r. Supap üreticisi Supsan, bu geliflmeler do¤rultusunda, gerçeklefltirdi¤i yüksek orandaki sat›fllarla Türkiye’deki pazar pay›n› %41’e yükseltmifltir. fiirket, yurtiçinde Ford, Renault, Fiat ve Türk Traktör gibi önde gelen otomobil, kamyon ve traktör üreticilerinin en büyük tedarikçisi konumundad›r. fiirket, Avrupa, Amerika ve Romanya’ya yap›lan supap ihracat›n› %46 oran›nda art›rarak 8 milyon ABD Dolar› ciro elde etmifltir. 4.6 milyon adet yap›lan toplam sat›fl›n %59’luk k›sm›n› ihracat oluflturmaktad›r. ‹fl orta¤› Eaton firmas›yla yürütülen çal›flmalar sonucu Supsan, 2003 y›l›nda, imalat kapasitesini 5.5 milyon adede ç›karm›flt›r. fiirket, iç piyasaya 180, yurtd›fl›na ise 250 çeflit ürünle hizmet vermektedir. 2004 y›l›nda piyasaya yeni ürünler sunmak üzere çal›flmalar yap›lmaktad›r. fiirket, yedek parça sektöründe yeni ürünlere a¤›rl›k vererek pazar pay›n› %41’den %45’e ç›karmay› hedeflemektedir. Supsan, kapasitenin art›r›lmas› ve maliyetlerin azalt›lmas› yolunda yapt›¤› çal›flmalarla Borusan Grubu taraf›ndan 2003 y›l›n›n “6 Sigma fiirketi Ödülü”ne lay›k görülmüfltür. 11 Faaliyet Özeti Progresif Otomotiv Distribütörlü¤ü ‹fl Makinalar› ve Güç Sistemleri Türkiye’de yaflanan olumlu ekonomik göstergelere paralel olarak birinci el otomobil pazar› canlanarak 2002 y›l›na k›yasla %165’lik bir büyüme sa¤lam›flt›r. Bu büyümeye karfl›l›k, ikinci el otomobil sat›fl› 2003 y›l›nda 650,000 adet olup sadece %49 artm›flt›r. Caterpillar Grubu Borusan, ikinci el otomobil pazar›n› Otomax ve Oto Exchange flirketleri ile temsil etmektedir. Otomax.com Otomax.com, Türkiye’nin ilk “çok markal› ikinci el otomobil platformu” olarak faaliyet göstermektedir. Otomax.com üye say›s›n› iki kat›na ç›kararak 250,000’e ulaflt›rm›flt›r. Otomax.club üye say›s› 7400 civar›ndad›r. Otomax.com üye bayilerine yaklafl›k 74,000 sat›n alma baflvurusu yönlendirmifl ve otomobil sat›c›lar› için yeni bir sat›fl kanal› haline gelmifltir. 2003 y›l›nda 1,279,000 adet de Otomax.com dergisi sat›lm›flt›r. Toplam 39 ilde faaliyet gösteren Otomax.com 296 üye bayi ile faaliyette bulunmaktad›r. Stratejik ifl ortaklar› aras›nda Lassa, Bridgestone, Mobil, Digitürk, Turkcell, Tofafl, Hyundai, Total, Sabah, Yap› Kredi Bankas›, Marsh ve Finansbank yer almaktad›r. Oto Exchange Borusan Makina Türkiye’de, 2003 y›l›nda, faizlerin düflmesi, Türk Liras›’n›n de¤er kazanmas› gibi ekonomik göstergelerde yaflanan olumlu geliflmeler, pazar›n %60’›n› oluflturan genel ifl makinalar› sektörüne hareket sa¤layacak ekonomik flartlar› oluflturmufltur. Ayr›ca, 2004 y›l›nda gerçekleflecek belediye seçimleri nedeniyle artan altyap› çal›flmalar› ve ihale sisteminde oluflan de¤ifliklikler küçük ifl makinalar› sat›fl›n› canland›rm›flt›r. Bu dinamikler do¤rultusunda, 2002 y›l›nda 1100 adet olan Türkiye ifl makinalar› pazar›, %77 oran›nda büyüyerek 2003 y›l›nda 1950 adede ulaflm›flt›r. Devletin altyap› yat›r›m› ile ilgili kaynak ay›ramamas› sebebiyle Türk inflaat sektörü, sahip oldu¤u geliflme potansiyelini kullanamamaktad›r. Kaynak eksikli¤i sebebiyle gelecek y›llarda büyük yeni projeler öngörülmemektedir. Borusan Makina, belirtilen iç pazar koflullar› alt›nda, devlet ihaleleri haricinde 367 adet ifl makinas› sat›fl› gerçeklefltirmifl ve %21 pazar pay› elde etmifltir. fiirket, 2003 y›l›nda, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hatt› Projesi’ne ba¤l› olarak ortaya ç›kan f›rsat› de¤erlendirerek ifl makinalar› kiralama segmentinde büyüme sa¤lam›flt›r. Limak ve Spie-Capag projeleri için toplam 56 adet ifl makinas› kiralanm›flt›r. Projeler, 2004 y›l›nda da devam edecektir. Türkiye’nin ilk Kurumsal Otomobil Borsas› Oto Exchange, galeriler, yetkili sat›c›lar ve filo sahibi kurulufllar aras›nda ikinci el otomobil ticaretini “özel art›rma” sistemiyle gerçeklefltiren bir platformdur. 2001 y›l›nda Borusan -Mitsubishi CorporationUsed Car System Solutions (USS) ortakl›¤›yla kurulmufltur. Türkiye’de 2004 seçimleri ile iktidara gelen belediyelerin ay›raca¤› ödenekler ve Türk müteahhitlerinin Irak ve Afganistan gibi Ortado¤u ülkelerinden alaca¤› ifller, ifl makinalar› sektöründe gelecek y›llarda büyüme sa¤layacakt›r. fiirket, 2003 y›l› içerisinde 48 adet özel art›rma gerçeklefltirmifltir. 7318 araç özel art›r›ma ç›km›fl ve 1774 araç özel art›r›m yoluyla 200 üyesine sat›lm›flt›r. Tüm çabalara karfl›n ikinci el otomobilde aç›k art›rma yöntemi pazar taraf›ndan benimsenmemifl, kârs›z ve yavafl bir büyüme gerçekleflmifltir. Sektörde, ifl makinalar›n›n kullan›m oran›n›n çal›flma saatleri aç›s›ndan düflük olmas› sebebiyle sat›fl sonras› hizmet ve yedek parça sat›fl› imkanlar› da azalm›flt›r. Caterpillar deste¤i ile kurulacak olan parça takip sistemi ile yedek parça sat›fl›n›n art›r›lmas› planlanmaktad›r. Caterpillar’›n Türkiye’de ve Orta Asya’da stratejik ifl orta¤› olma yolundaki vizyonu do¤rultusunda Borusan Makina, faaliyetlerini ilgi alan›ndaki bölgelerde yaymaktad›r. Mevcut durumda, Orta Asya’da 3 bölgede faaliyetlerini sürdürmektedir: Kazakistan, Azerbaycan ve Gürcistan. Makina, 2004’ün ilk çeyre¤inde Caterpillar’›n K›rg›zistan temsilcili¤ini de üstlenmifltir. 2003 y›l›nda Kazakistan’da ifl makinalar› sat›fl› a¤›rl›kl› olarak madencilik, do¤algaz ve petrol sektörlerinde gerçekleflmifltir. ‹nflaat ve madencilik alanlar›nda yat›r›mlar›n ertelenmesi, 2003 y›l›nda, bu bölgede istenilen büyümeyi ertelemifltir. 2004 y›l›nda artmas› öngörülen maden fiyatlar› do¤rultusunda bu bölgenin büyümesi beklenmektedir. Kazakistan, as›l faaliyet bölgesi olmas›na ra¤men, 2003 y›l›nda, Azerbaycan ve Gürcistan’da, Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hatt› çal›flmalar› sebebiyle 15 milyon ABD Dolar› de¤erinde ifl makinalar› sat›fl› sa¤lanm›flt›r. BP taraf›ndan finanse edilen projenin, Azerbaycan baca¤› CCIC firmas›na, Gürcistan aya¤› ise SpieCapag/Petrofac ortakl›¤›na verilmifltir. 2003 y›l›nda Azerbaycan ve Gürcistan pazar paylar› s›ras›yla %97 ve %55 olarak gerçekleflmifltir. Kazakistan harici bölgelerde ifl makinalar› sat›fl› mevcut flartlarda k›s›tl›d›r ve as›l faaliyet, sat›fl sonras› destek üzerine yo¤unlaflm›flt›r. Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hatt› ve Bakü-Supsa petrol projelerinin bak›m faaliyetleri 2004 y›l›nda sat›fl sonras› hizmetlerde ek kazançlar sa¤layacakt›r. Borusan Makina, K›rg›zistan temsilcili¤inin üstlenilmesine ek olarak Kazakistan’da dünyaca tan›nm›fl traktör markas› Massey Ferguson traktörlerinin de üreticisi olan AGCO’nun distribütörlü¤ünü almay› planlamaktad›r. Orta Asya’n›n tah›l ambar› olan Kazakistan, tar›m ifl makinalar› için önemli bir pazar teflkil etmektedir. Tar›m sektörü, Kazakistan milli gelirinin %12’sini oluflturmakta ve ülke gelifliminde önemli bir rol oynamaktad›r. Borusan Makina, att›¤› önemli ad›mlarla Orta Asya’da büyüme hedefi için yol almaktad›r. Borusan Güç Sistemleri Do¤algaz boru hatt› projelerinin tamamlanmas› ve ana enerji kaynaklar›ndaki tedarik darbo¤az›n›n giderilmesi ile 2003 y›l›ndan itibaren enerji projelerinde hareketlenme bafllam›flt›r. Do¤algaz tedari¤inde artan arzla birlikte gelen de¤iflim ve enerji piyasalar›n›n deregülasyonuna yönelik olumlu geliflmeler, Borusan Güç Sistemleri’nin ürünlerine talebi art›ran önemli faktörlerdir. Bu dinamiklere ba¤l› olarak flirket, jeneratör segmentinde %19 pazar pay› elde etmifltir. fiirket, kojenerasyon sistem hizmetleri de vermektedir. 2003 y›l›nda 8 adet kojeneratör sistemi sat›fl› gerçekleflmifltir. Sat›fllar, toplam sat›fllar›n %11’ini teflkil etmektedir. Do¤algaz hatt›n›n yay›l›m› ile birlikte kojeneratör sistem projeleri gelecek y›llarda da büyüyen sektör olacakt›r. Denizcilik segmentinde Caterpillar ile artan stratejik iflbirli¤i sonucu, mega yat ve romörkör yap›mlar›nda ve kargo gemilerine yönelik yard›mc› ekipmanda gelifltirilen yeni bir çal›flma modeli ile flirket ürünlerinin daha fazla tercih edilmesi sa¤lanm›flt›r. Ayr›ca yap›lan stratejik ifl ortakl›klar› da flirketin sat›fllar›n› üçe katlam›fl ve pazar pay›n› %17’ye yükseltmifltir. Enerji ve deniz motorlar› sektörlerinde gerçekleflen olumlu geliflmeler sonucunda Borusan Güç Sistemleri net sat›fllar›n› 22 milyon ABD Dolar›’ndan 33 milyon ABD Dolar›’na ç›karmay› baflarm›fl ve operasyonel kârl›l›¤›n› art›rm›flt›r. Borusan Lojistik Y›ll›k ortalama %20 büyüme oran›na sahip olan lojistik sektörünün, bu büyüme trendini gelecek y›llarda da sürdürece¤i öngörülmektedir. Sektöre girifl-ç›k›fllar›n kolay olmas› sebebiyle sektör, fiyat rekabetine yol açan çok say›da küçük firmadan oluflmaktad›r. Mevcut koflullar›n sonucu olarak gelecek dönemlerde, sektörde flirket birleflmeleri beklenmektedir. Ayr›ca global lojistik firmalar›, Türk lojistik sektörüne do¤rudan ya da ortakl›klarla girmeye bafllam›flt›r. Türkiye, global üçüncü parti lojistik (3PL) iflinin geliflimi için önemli bir pazar potansiyeline sahiptir. Ancak sektörde katma de¤erli entegre hizmet hâlâ s›n›rl› düzeydedir ve entegre hizmet temin politikalar›n›n önemle geliflme ihtiyac› ile birlikte pazar›n tercihlerinin ve lojistikte d›fl tedarikçi kullan›m politikalar›n›n da ciddi biçimde de¤iflimine ihtiyaç vard›r. Borusan Lojistik’in as›l aktivite alan›, geçen senelerde oldu¤u üzere Gemlik’teki liman›d›r. 2003 y›l›nda çelik sektörünün geliflimi ile birlikte limanda elleçlenen ifl hacmi 1.8 milyon tondan 12 Faaliyet Özeti 2 milyon tona ç›km›flt›r. fiirketin stratejik ifl ortaklar› Maersk ve Turkon ile yapt›¤› çal›flmalar sonucu, elleçlenen konteyner adedi %18 yükselerek 52,000 adet gerçekleflmifltir. Ayr›ca kara nakliye ifl hacmi %25 yükselerek 2 milyon tona ulaflm›flt›r. Borusan Lojistik, iki ana faaliyet alan› olan liman ve 3PL ifllerini, hizmet çeflitlili¤i ve teknik bilgi alanlar›nda sinerji yaratacak flekilde yürütmektedir. Gemlik’te yürütülen kargo, konteyner ve araç park› hizmetleri, katma de¤erli hizmetler ile entegre edilerek “liman+” kavram› ile sunulmaktad›r. 3PL, flirketin esas büyüme alan› olarak kabul edilmifl ve yeni müflteri portföyü oluflturma hedefi konulmufltur. Ayr›ca 2004 y›l›nda ilk uluslararas› faaliyetlere de bafllanacakt›r. fiirket, 2003 y›l›nda 48 milyon ABD Dolar› ciro elde etmifl ve sat›fllar›n %50’sini grup d›fl› flirketlere yapm›flt›r. fiirket, stratejisine ba¤l› kalarak önemli markalar› tafl›yan yeni müflteriler kazanm›flt›r. Entegre lojistik hizmet alan müflteriler Arçelik, Netafl, Turkcell ve Yaflar Birleflik Pazarlama’d›r. P›nar Su, BP, Sonoco Ambalaj, Eurinox ve Tuborg gibi hizmet verilen flirketlere ek olarak 2003 y›l›nda Danish Camp Supply, ‹DAfi, Rehau, Carlsberg, Renault Mais, CAT Renault ve Peugeot Citroen de müflteri portföyüne kazand›r›lm›flt›r. fiirket 2004 y›l›nda otomotiv ve dayan›kl› tüketim sektörlerinde fark yaratacak projeleri hayata geçirmeyi hedeflemektedir. Ayr›ca faaliyetlerini içecek ve yüksek teknolojiye yönelik sektörlerde yo¤unluk kazand›racak flekilde yönlendirmeyi planlamaktad›r. ve Türkiye’deki internet müflterilerini devralan Borusan Telekom, bu sat›nalma ile müflteri taban›n› çokuluslu flirketlerle geniflletmekle kalmam›fl, ayn› zamanda POP noktalar›n›n say›s›n› yükselterek Comnet bileflimiyle yaflad›¤› ölçek avantaj›n› art›rm›flt›r. 2004 y›l›nda ses iletimine yönelik operasyonlar›n› bafllatmak üzere Borusan Telekom yeni nesil iletiflim a¤› için sat›c›lar›yla stratejik ortakl›k yönünde giriflimlerde bulunmaktad›r. Bu do¤rultuda anahtarlama sistem yaz›l›m›, a¤ geçidi ve komple faturalama çözümleri sat›n al›m› gerçeklefltirilmifltir. 1100 adede ulaflan müflteri portföyü ile kurumsal internet servis sa¤lay›c›lar pazar›nda %25’lik pazar pay›na ulaflan Borusan Telekom’un müflteri portföyü günden güne artmaktad›r. Borusan Telekom ayn› zamanda, 2003 y›l›nda kendi aralar›nda trafik yönlendirmesi yapan en büyük alt› ISS’nin (‹nternet Servis Sa¤lay›c›lar) oluflturdu¤u yap›ya dahil olmufltur. Borusan Telekom bu yap› içinde en yüksek trafik yaratan flirket konumundad›r. Polycom, Alcatel, Ericsson ve Cisco’nun temsilciliklerini sürdüren Borusan Biliflim, 2003 y›l›nda Alcatel’in OmniPCX serisi santral sistemlerinin Türkiye’deki ana distribütörlü¤ünü alm›flt›r. Pargem de müflterilerine entegre çözümlerini sunmaya devam etmektedir. Borusan Lojistik, 33,000 araca da¤›t›m öncesi inceleme hizmeti verecek flekilde tesis yat›r›m› yapm›flt›r. 2003 y›l›n›n son çeyre¤inde, Telekomünikasyon Grubu, tüm flirketleriyle beraber yeni binas›na tafl›nm›flt›r. Yeni tesis, 4500 sunucu kapasitesi ile Türkiye’nin en büyük data merkezine sahiptir. Telekomünikasyon Telekomünikasyon Grubu 2003 y›l› cirosu 8 milyon ABD Dolar› civar›ndad›r. Büyüme potansiyeline sahip olan bu ifl alan›nda 2004 y›l› için beklentiler olumlu yöndedir. Borusan Grubu’nun bilgi teknolojileri ve telekomünikasyon alanlar›ndaki yat›r›m stratejilerini belirleyen ve yönlendiren Borusan Teknoloji’nin portföyünde üç flirket bulunmaktad›r: Borusan Telekom (önceki ad›yla Bnet), Pargem ve Borusan Biliflim. Borusan Telekom, 2004 y›l›ndaki liberalizasyon sürecine haz›rl›k amac›yla omurgas›n› geniflletmek üzere 2003 y›l›nda da altyap› yat›r›mlar›na devam etmifltir. Equant’›n yerel omurgas›n› 2004 y›l›, ses ve veri servislerinin özellefltirilme sürecinin sonuçland›r›lma hedefleri sebebiyle Türkiye telekomünikasyon sektörü için kritik bir öneme sahiptir. Bu geliflmenin ›fl›¤›nda Borusan Grubu’nun hedefi, Türkiye’de kurumsal firmalar için alternatif bir telekom operatörü olabilmektir. 13 Borusan 60 Yafl›nda (1944 - 2004) Borusan’›n 60 y›ll›k öyküsü, bugün Türkiye’nin övündü¤ü bir sanayi grubunun öyküsüdür. Bu öykünün kahraman› Borusan’›n yarat›c›s› As›m Kocab›y›k’t›r. As›m Kocab›y›k’›n öyküsü 1924 y›l›nda Afyon’un Tazlar Köyü’nde bafllad›. O y›llarda de¤il köylerde ilçelerde bile ilkokul yoktu. O yüzden As›m Kocab›y›k, ilkokulu ve ortaokulun bir k›sm›n› Afyon’da bitirdi. Baba Ahmet Kocab›y›k, 1938 y›l›nda üç orta¤› ile kurdu¤u flirketin ‹stanbul’daki ifllerini yürütmek için ailesiyle birlikte ‹stanbul’a göç edince As›m Kocab›y›k’a da ‹stanbul yolu görünmüfl oldu. As›m Kocab›y›k, ‹stanbul Erkek Lisesi’nden mezun olduktan sonra ilk mezunlar›n› 1941 y›l›nda veren ‹ktisat Fakültesi’ne kayd›n› yapt›rd›. Üniversite ö¤renimini babas›n›n a¤›rlaflan sa¤l›k sorunlar› nedeniyle ifl hayat› ile birlikte sürdürdü. ‹ki arkadafl› ile birlikte demir-çelik ifline giren Ahmet Kocab›y›k, 1943 y›l›na dek süren bu ortakl›¤›n ard›ndan 1944 y›l›nda ‹stikbal Ticaret A.fi.’yi kurdu. ‹ktisat Fakültesi ikinci s›n›f ö¤rencisi olan 20 yafl›ndaki As›m Kocab›y›k, bugünkü Borusan’›n çekirde¤i olan ‹stikbal Ticaret’in yüzde 5 hisseyle kurucu orta¤› ve yönetim kurulu üyesi oldu. 1947’de ‹stikbal Ticaret’e murahhas aza olan ve müdür olarak atanan As›m Kocab›y›k, 1948 y›l›nda babas› Ahmet Kocab›y›k’›n iyiden iyiye artan hastal›¤› yüzünden ifllerle çok daha yo¤un u¤raflmaya bafllamak zorunda kald›. Ve bu tarihten itibaren Borusan giderek büyüdü. 1960 y›l›nda, beyaz eflya, yap› endüstrisi, otomotiv yan sanayii ve madeni eflya sanayiine yönelik hafif çelik profilleri üretmek üzere Kerim Çelik flirketi kuruldu. Kerim Çelik dünya standartlar›ndaki üretimin Türkiye'deki ilk uygulay›c›s› olarak k›sa sürede ün ve itibar kazand›. 1969 y›l›nda a¤›r sanayi makinalar› üreticileri aras›nda yer alacak bir flirket, Borusan Mühendislik hizmet vermeye bafllad›. Onu, 1970 y›l›nda Sefaköy’de kurulan ve içten yanmal› motorlar›n en hassas parçalar›ndan say›lan motor supaplar› ve supap yedek parçalar› üretecek olan Supsan izledi. Supsan, Amerikan Eaton Automotive S.p.A lisans› ile 1974 y›l›nda üretime geçti. 1970’li y›llarda, As›m Kocab›y›k o dönem için cesaret isteyen bir karar ald›. Tüm Borusan flirketleri tek bir holdingin çat›s› alt›na toplanacakt›: Borusan Holding kuruldu. Deniz kenar›nda bir tesis infla etmek üzere aray›fla girildi. 1972 y›l›nda Gemlik’te 700 dönümlük bir arazi sat›n al›nd› ve çal›flmalara baflland›. 1974’te Borusan ailesine yeni bir flirket daha kat›ld›: Borusan ‹hracat ‹thalat ve Da¤›t›m. Ve çelik grubu ürünlerinin uluslararas› ticaretinin tek merkezden gerçeklefltirilmesine baflland›. Bir y›l sonra Türkiye’nin galvanizli kaplama alan›nda ilk üretici firmas› olan Birlik Galvaniz de Borusan’a kat›ld›. Birlik Galvaniz, ISO Kalite Ödülü’nü alan ilk kurulufl oldu. Baba Ahmet Kocab›y›k, 1952 y›l›nda hayata veda etti. Bütün yük art›k 28 yafl›ndaki As›m Kocab›y›k’›n omuzlar› üstündeydi. As›m Kocab›y›k o dönemi flöyle anlat›yor: “1952'de babam vefat edince bir buhran devresi geçirdik. Kredi ald›¤›m›z bankalar ve ticari iliflkide bulundu¤umuz firmalar beni fazla tan›m›yordu. Bana güvenmedikleri için hepsi birden hesaplar›n› kapatmak istedi. Bir iki y›l içinde toparland›m. Takas ticareti yapmaya bafllad›k. ‹laç, yedek parça ve sac getirdik.” 1977 y›l›nda Borusan Yat›r›m kuruldu. As›m Kocab›y›k, 18 Temmuz 1958’de çelik boru üretimi yapmak üzere Florya-Beflyol’da Borusan Boru Sanayi A.fi.’ni kurdu. 4 bin metrekarelik bir arsaya kurulan 1000 metrekarelik bir binada 27 çal›flan› ile Borusan Boru üretime bafllad›. Ayn› y›l Türkiye’nin sektördeki ilk özel kuruluflu ve ikinci yass› mamul üreticisi olan Borçelik’in proje çal›flmalar›na baflland›. Borusan liderli¤inde Frans›z Arcelor Grubu, Ere¤li Demir ve 1984 y›l›nda dünya otomotiv sektörünün büyük ve prestijli firmas› BMW'nin otomobil ve motosikletlerinin Türkiye distribütörlü¤ünü üstlenen Borusan Oto kuruldu. 1989 y›l›nda baflta gemi kiralama, liman iflletmecili¤i ve deniz nakliyat› olmak üzere birçok alanda faaliyet gösterecek olan Bortrans hizmete girdi. 14 Borusan 60 Yafl›nda (1944 - 2004) Çelik Fabrikalar› ve IFC ortakl›¤› ile kurulan Borçelik, 10 Eylül 1994’te Gemlik Fabrikas›’nda üretime bafllad›. As›m Kocab›y›k, 1992’de efli ve çocuklar› ile birlikte As›m Kocab›y›k Kültür E¤itim Vakf›’n› (AKKEV) kurdu. Vakf›n amac› “E¤itim, ö¤retim ve kültür konular›nda faaliyette bulunarak, Türk milli e¤itim ve kültürüne katk› sa¤lamak” fleklinde tan›mland›. AKKEV kuruldu¤u y›ldan itibaren maddi imkanlar› k›s›tl› olan baflar›l› ö¤rencilere burs verdi. Borusan, 1993 y›l›nda o güne dek ancak devlet eliyle yap›labilece¤i san›lan bir sanat at›l›m›n› bafllatt›. Türkiye’nin ilk özel oda orkestralar›ndan biri, Borusan Oda Orkestras› kuruldu. 1994 y›l›nda Borusan Makina kuruldu. Caterpillar’›n inflaat, madencilik, ziraat ve di¤er sektörlerde kullan›lan ifl makinalar›n›n sat›fl, pazarlama, yedek parça ve servis konular›n› kapsayan müflteri destek hizmetlerini yürütmek üzere faaliyet göstermeye bafllad›. 1997 y›l›nda Borusan Güç Sistemleri, Caterpillar’›n güç sistemleri alan›ndaki birikimini Türkiye pazar›na daha iyi aktarabilmek amac›yla ba¤›ms›zlaflt›r›ld› ve yeniden yap›land›r›ld›. 1997 y›l›nda Ahmet Kocab›y›k’›n giriflimiyle Borusan Kültür ve Sanat Merkezi hizmete aç›ld›. Bu bina ayn› zamanda Borusan Kültür Yay›nlar›’n›n da merkezi oldu. As›m Kocab›y›k Kültür E¤itim Vakf›’n›n en önemli projelerinden olan Borusan As›m Kocab›y›k Anadolu Meslek Lisesi, ‹stanbul Beylikdüzü’nde toplam 24,000 metrekarelik alana kuruldu ve 1998-1999 ö¤retim y›l›nda e¤itime bafllad›. Ayn› y›l Borusan Otomotiv Zehra Nurhan Kocab›y›k ‹lkö¤retim Okulu, ‹stanbul-Avc›lar’da aç›ld›. 1998 y›l›nda Borusan Oto da yeniden yap›land›r›ld› ve Borusan Otomotiv ‹thalat ve Da¤›t›m A.fi. ve Borusan Oto Servis ve Ticaret A.fi. olarak iki ayr› flirket ile faaliyetlerine devam etmeye bafllad›. 1998’de Mannesmann Boru Endüstrisi A.fi., Mannesmannröhren Werke AG ile kurulan ortakl›k çerçevesinde Borusan Mannesmann Boru Yat›r›m Holding A.fi. çat›s› alt›nda üretime geçti. Borusan Otomotiv, 1998 y›l›nda dünyan›n en iyi arazi arac› olarak bilinen Land Rover’›n Türkiye distribütörlü¤ünü üstlendi. 1999 y›l›nda Borusan Oda Orkestras› bir filarmoni orkestras› olarak yeniden yap›land›r›ld›. Borusan ‹stanbul Filarmoni Orkestras› ad›n› alan orkestran›n Genel Müzik Direktörlü¤ü ve Sürekli fiefli¤i’ne dünyaca ünlü bir müzik adam› Prof. Gürer Aykal getirildi. 2000 y›l›nda Borçelik, Birlik Galvaniz ve Kerim Çelik, tek yönetim ve ortak bir vizyon alt›nda yönetilmeye baflland›. Bu çerçevede Boru Nakliyat, Bortrans ve Borusan ‹hracat ve ‹thalat birlefltirilerek Borusan Lojistik ad›yla hizmet vermeye bafllad›. Ayn› y›l, biliflim ve telekomünikasyon alanlar›nda hizmet üretmek amac›yla Borusan Teknoloji kuruldu. Borusan Teknoloji, Mart 2000’de Time’›, daha sonra s›ras› ile 1996 y›l›ndan beri kurumsal internet ve iletiflim hizmetleri vermekte olan BNET ve 1991 y›l›nda kurulan ve en geliflmifl bilgi teknolojilerinin tafl›y›c›s› olan Pargem’i ifltirakleri aras›na katt›. 2000 y›l›nda Borusan’a yeni bir flirket daha eklendi: Borusan Elektronik Ticaret, ‹letiflim ve Bilgi Hizmetleri A.fi. Bu kuruluflun ilk giriflimi olarak 2001 y›l›nda Türkiye'nin ilk “çok markal› ikinci el otomobil platformu” sitesi olan otomax.com faaliyete bafllad›. Türkiye’nin ilk Kurumsal Otomobil Borsas› Oto Exchange, Mitsubishi Corporation ve aç›k art›rma ile ikinci el oto sat›fl› konusunda uzman bir kurulufl olan USS (Used Car System Solutions) ortakl›¤›yla 2001 y›l›nda kuruldu. Yine 2001 y›l›nda Borusan, ‹talya’da Structo Vobarno fabrikas›n› sat›n alarak özel boru üretim kapasitesini üç misli art›rd›. 2001 y›l›nda gerçekleflen bir baflka büyük yat›r›m ise Borçelik’in, dünyan›n en büyük çelik üreticisi olan Frans›z orta¤› Arcelor ile üretim kapasitesini iki kat›na ç›karacak 140 milyon dolar tutar›ndaki dev bir yat›r›ma imza atmas› oldu. Ayn› y›l, ses-veri-görüntü iletiflimine yönelik ürünlerin Türkiye distribütörlü¤ünü yapmak üzere Borusan Biliflim kuruldu. AKKEV taraf›ndan yapt›r›lan ve bir meslek yüksekokulu ile erkek ve k›z ö¤renci yurtlar›ndan oluflan Kocaeli Üniversitesi Hereke Borusan Kampusu, Kas›m 2001’de Kocaeli Üniversitesi’ne devredildi. 12 Kas›m 2001’de As›m Kocab›y›k, Borusan Holding Yönetim Kurulu Baflkanl›¤›’n›, 1981 y›l›ndan bu yana Borusan’da ve Borusan'›n her kademesinde görev yapan o¤lu Ahmet Kocab›y›k’a devretti. Borusan, 2002 y›l›n›n ikinci yar›s›nda merkezi ‹spanya’da olan Çelik Servis Merkezi flirketi Bamesa Aceros’a yüzde 35 oran›nda ortak oldu. 2002 y›l›ndaki en önemli yat›r›mlardan biri de 6 Sigma oldu. Uygulanan metodoloji ile hata yapman›n koflullar›n› ortadan kald›rmay› hedefleyen 6 Sigma felsefesi tüm Borusan flirketlerinde hayata geçirildi. Türki Cumhuriyetlerde kurdu¤u temsilciliklerle yeni pazarlara ad›m atan Borusan Makina 2003 y›l›nda, Kazakistan’da da dünyaca tan›nm›fl traktör markas› Massey Ferguson traktörlerinin üreticisi AGCO’nun distribütörlü¤ünü ald›. Bu ad›m› takiben CAT ürünlerinin K›rg›zistan temsilcili¤ini de üstlendi. 16 Kas›m 2003’te sponsorlu¤unu As›m Kocab›y›k’›n üstlendi¤i, “As›m Kocab›y›k Bodrum Türkbükü Biyolojik Çeflitlili¤i Koruma ve Bitkilendirme Projesi”nin fidanlar› dikildi. ‹fl hayat›nda 60 y›lda yaflad›¤› pek çok büyük baflar›n›n ard›ndan, As›m Kocab›y›k flimdi fidan yetifltiriyor. Büyüyüp serpilip ülkeyi muas›r medeniyetler seviyesine tafl›yacak gençlere ve ülkemizin çöl olmas›n› önleyecek kocaman a¤açlara dönüflecek gencecik, tazecik fidanlar... Borusan ise y›ll›k 1 milyar dolarl›k cirosu, yaklafl›k 4000 çal›flan›, dört ana faaliyet alan›ndaki yat›r›mlar› ve yeni alanlardaki at›l›mlar› ile hizmet vermeye devam ediyor. 15 Borusan Holding Borusan Grubu, Holding çat›s› alt›nda çelik, distribütörlük, lojistik ve teknoloji faaliyet alanlar›nda hizmet veren flirketlerden oluflmaktad›r. “‹yi Kurumsal Yönetiflim” Borusan’da, Holding’in liderli¤inde çeflitli yönetim modelleri ve süreçler ile hayata geçirilmektedir: 6 Sigma Yönetim Modeli Borusan Holding, “Kurumsal Merkez” olarak tan›mlad›¤› yönetim yap›s›yla Grup ve ba¤l› flirketler üzerinde yönetim ve kontrol yetkisine sahiptir. Gruba ba¤l› flirketlerin yönetimi, bu flirketlerin pazar ve hissedar yap›lar›na uygun flekilde ba¤›ms›z birer stratejik ifl birimi olarak yürütülmektedir. Holding, Grup flirketlerine katma de¤er yaratacak stratejik liderlik yapar; ifl sonuçlar›na katk›s› olan araç ve sistemlerin kullan›lmas›n› sa¤lar. Grup flirketleri aras›ndaki iliflkiden kaynaklanan sinerjinin, insan ve bilgi kaynaklar›n›n paylafl›m›n›n etkin flekilde yürütülmesi için çal›fl›r. Grubun uzun vadeli gücünü ve baflar›s›n› sa¤lamak için gereken finansal kaynaklar›n yarat›lmas› ve var olan birikimlerin uygun flekilde kullan›lmas› Holding’in en önemli sorumluluklar› aras›ndad›r. Grubun, hissedarlar› ve di¤er ilgili sosyal paydafllar›yla stratejik seviyedeki iliflkilerinin yönetimi ve raporlamalar›n temini de Holding sorumlulu¤undad›r. Holding ayn› zamanda, Grup performans›n› yükseltmek için uzun vadeli stratejik hedefleri, kritik baflar› faktörlerini ve Borusan Grubu’nun de¤er, politika, prensip ve ortak uygulama standartlar›n› belirleme ve yükseltme, stratejik fonksiyonlar ve süreçler için de¤iflim liderli¤i yapma konular›nda görev al›r. Grup flirketleri, bireysel yarat›c›l›klar› ile köklü Grup kültürünü Grubun ortak hedeflerinde birlefltirmek suretiyle hareket eder. Grubun büyüme stratejisinin temeli, kurumsal vizyonuna uyum sa¤layabilen güçlü kurulufllarla yapm›fl oldu¤u ileri görüfllü ifl ortakl›klar›na dayan›r. 1 2 3 4 5 1. 2. 3. 4. 5. Agâh U¤ur Genel Müdür Canan E. Çelik Genel Müdür Yard›mc›s›, Mali ‹fller Can Bi Genel Müdür Yard›mc›s›, ‹nsan Kaynaklar› Bar›fl Köko¤lu Genel Müdür Yard›mc›s›, Finansman Sinan Yükeb 6 Sigma Kurumsal Yay›l›m Koordinatörü Borusan Grubu’nda “‹yi Kurumsal Yönetiflim”, yönetim yap›lar›nda fleffafl›k, hesap verebilirlik, kat›l›mc› yönetim tarz›, etkinlik ve verimlilik olarak kabul görür. Bu anlay›fl do¤rultusunda, Borusan Grubu’nda ba¤›ms›z üyeleri ile daha profesyonel ve yenilikçi bir yönetim tarz› benimseyen Yönetim Kurullar› görev yapmaktad›r. Grupta, toplumsal projelere kaynak ayr›lmas›n›n yan› s›ra yönetici ve çal›flanlar›n zamanlar›n›n belirli bir bölümünü sivil toplum kurulufllar›n›n etkinliklerine ay›rmalar› “‹yi Kurumsal Yönetiflim” anlay›fl›n›n uzant›s›d›r. Dünyan›n önde gelen flirketleri taraf›ndan ifl süreçlerinin verimlili¤ini, müflteri memnuniyetini ve kârl›l›¤› art›rmada baflar›yla uygulanan 6 Sigma metodolojisi, tüm Borusan flirketlerinde hayata geçirilmifltir. 6 Sigma, tüm Borusan çal›flanlar› taraf›ndan derinlemesine özümsenmifl ve tüm kuruluflun DNA’s›na ifllenmifltir. Müflterinin Sesi Uygulamas›n›n Yönetimi Borusan Grubu, müflteri ihtiyaçlar›n› en mükemmel flekilde karfl›lamak için planl› ve sürekli olarak müflterisinin sesini dinler. Borusan Grubu flirketlerinin ürün ve hizmetlerinin çeflitlili¤ini müflterileri belirler. Borusan Grubu, müflterilerini daha iyi anlayarak, hangi alanlarda ifline daha fazla de¤er katabilece¤ini ve ilerleme kaydedebilece¤ini saptar. 2003 y›l›nda hayata geçirilen bir uygulama ile “Y›l›n Müflteri Odakl› fiirketi”nin seçimi yap›lm›fl ve Borçelik gerçeklefltirdi¤i uygulamalar ile bu ödülün yan› s›ra “2003’ün En Baflar›l› fiirketi” ödülüne lay›k görülmüfltür. Ça¤dafl ‹nsan Kaynaklar› Uygulamalar› Borusan çal›flanlar›n›n geliflimini, motivasyonunu, kal›c›l›¤›n› ve kültürel de¤iflimin yay›l›m›n› sa¤lamak amac›yla Borusan Holding ‹nsan Kaynaklar› Departman› taraf›ndan en ça¤dafl insan kaynaklar› yönetim araç ve uygulamalar› kullan›lmaktad›r. Bu uygulamalar flunlard›r: 360 Derece Yetkinlik Yönetimi ‹fl hedefleri ve yetkinlik hedeflerine dayanan Performans De¤erlendirme Sistemi Hay ‹fl De¤erlendirme Sistemi Kariyer ve Yedekleme Planlar›’n› içeren Kariyer Yönetimi toplant›lar› Lider Gelifltirme Program› Grup genelinde yayg›nlaflt›r›lm›fl entegre SAP-HR uygulamalar› ‹nsan Kaynaklar› intranet uygulamalar› Web tabanl› e-e¤itim programlar› 16 Borusan Holding Borusan Grubu’nda projeler farkl› alanlara ve bu alanlara ait farkl› ifl süreçlerine yönelik olsa da hepsi afla¤›da k›saca tan›mlanan ortak temel ilkelere dayanmaktad›r. De¤er Bazl› Yönetim De¤er Bazl› Yönetim, Kurumsal hedef ve stratejiler Kaynaklar›n da¤›t›m›, bütçe ve planlama De¤er iletiflimi – performans yönetimi – ödüllendirme gibi yönetim gereksinimlerini birbiriyle uyumlu çal›fl›r hale getirmek üzere uygulanmaktad›r. Stratejik yönetim Temel ilke, yaln›zca flirket stratejileriyle do¤rudan ba¤lant›l› olan ve ona de¤er katacak alanlara odaklanmakt›r. 6 Sigma projeleri do¤rudan, tan›ml› ve net bir biçimde flirket stratejileri ve çal›flanlar›n hedefleri ile iliflkilidir. De¤er Bazl› Yönetim ile uzun dönemli kurumsal stratejiler için hedef ve ölçümlemeler (Kilit Performans Göstergeleri) belirlemek ve bunlar› Dengelenmifl Hedefler Karnesi’nde (Balanced Scorecard) belirtildi¤i gibi ifl çevrelerinden gelen zorlay›c› ifl gereksinimleri ile birlefltirmek amaçlanmaktad›r. Bu yolla, bugün yarat›lan de¤eri ölçümlemenin yan› s›ra de¤erin nerede, nas›l, kimin taraf›ndan yarat›ld›¤› ve ifl biriminin gelece¤e yönelik de¤er yaratma potansiyelini nas›l etkinlefltirdi¤i de görülebilmektedir. Performans ölçümü Geliflme ve ilerleme sa¤lamak için bütün temel ifl süreçleri, stratejilerin getirileri aral›ks›z olarak ölçümlenir. Her bir projenin finansal getirisi hesaplan›r. “Ancak ölçülebilen bir fleyin getirisi olabilir” ilkesi projelerin dayand›¤› ortak temeldir. Tüm hedefler ölçülebilir, ancak zor eriflilebilir ve her durumda finansal getirileri belirli olan hedeflerdir. Stratejik Planlama Süreci Stratejik planlama metodolojisindeki geliflmeler takip edilmekte, uyarlanmakta ve Grup flirketlerine önerilmektedir. Strateji gelifltirme ve raporlama sürecinde ifl birimlerine destek ve rehberlik sa¤lanmakta, Borusan Grubu’nun büyüme stratejisi do¤rultusunda yeni yat›r›m alanlar› belirlenmekte ve de¤erlendirilmektedir. Her y›l, flirketlerin kendileri taraf›ndan belirlenen stratejik hedefler öncelikli olarak Holding taraf›ndan de¤erlendirilmekte ve konsolide edilmekte, Holding ‹cra Komitesi taraf›ndan da gözden geçirilmektedir. Gözden geçirilen dokümanlar fiirket Yönetim Kurullar›’n›n ve son olarak da Holding Yönetim Kurulu’nun onay›na sunulmaktad›r. Stratejik ‹letiflim Süreci Borusan Stratejik ‹letiflim Modeli, Borusan markas›n›n ve Borusan Grubu itibar›n›n yönetimine yönelik olarak kurgulanm›flt›r. Model temel olarak, Borusan’da iletiflim ve iliflki yönetiminin nas›l yürütülece¤ini tan›mlamaktad›r. Borusan’›n yatay paydafllar›yla iletiflimde kullanaca¤› temel kurumsal stratejileri ve kilit mesajlar› da tan›mlayan model sayesinde arzulanan alg›lamaya ulafl›lmas› hedeflenmektedir. 1. Sinan Yükeb 6 Sigma Kurumsal Yay›l›m Koordinatörü 2. Kürflat Naci Özturaç Supsan, Yay›l›m Sorumlusu 3. Lale Ergin Arat Borusan Holding, Yay›l›m Sorumlusu 4. Umur Özkal Borusan Lojistik, Yay›l›m Sorumlusu 5. Semra Akman CAT Grubu, Yay›l›m Sorumlusu 6. Levent Bostanc› Borusan Otomotiv, Yay›l›m Sorumlusu 7. Sibel Bilge Boru Grubu, Yay›l›m Sorumlusu 8. Mehmet Domaç Yass› Çelik Grubu, Yay›l›m Sorumlusu 1 2 3 4 5 6 7 8 Kültür de¤iflimi ve sürdürülebilir büyüme için uzun soluklu bir yolculuk: 6 Sigma 6 Sigma kalitesini DNA’m›za iflliyoruz… Borusan, 2002 y›l›n›n bafl›nda yapt›¤› de¤erlendirme sonucunda, krizin en zorlu koflullar›nda bile yat›r›m yapan, güçlü finansal yap›s›, köklü kurumsal kültürü, sürekli yenilenen teknolojisi ve yetkin insan kaynaklar›yla Türkiye’nin en sayg›n kurulufllar› aras›ndaki konumunu gelecekte daha da güçlendirerek sürdürmek ve büyümek, her alanda “bir ad›m önde olmak” için yeni bir at›l›m yapmak ve bir kültürel de¤iflim sürecini bafllatmak gerekti¤ine karar verdi. Bu amaçla dünya devlerinin ifl süreçlerindeki verimliliklerini, müflteri memnuniyetini ve kârl›l›klar›n› art›rmada baflar›yla kulland›klar› 6 Sigma metodolojisi tüm Borusan flirketlerinde hayata geçirildi. 6 Sigma metodolojisi flirketlerin stratejik hedeflerine eriflmelerini sa¤lamak ve hedeflenen kültür de¤iflimine ulaflmak için Borusan’›n kendine yol haritas› olarak seçti¤i etkin bir yönetim modelidir. 6 Sigma yolculu¤u bir büyük seferberlik halinde, tüm Borusanl›lar›n kat›l›m›yla bafllad›. Bir buçuk y›la yak›n süredir bütün Borusan flirketlerinde 6 Sigma projeleri çerçevesinde ifl süreçleri, ifl hedefleri yeniden yap›land›. Hedeflenen kültürel de¤iflimle birlikte uygulamaya konulan süreç, Borusan’›n 6 Sigma kalitesinde bir kurulufla dönüflümünü temsil etmektedir. Müflterinin Sesi olmak Sürekli ve planl› olarak müflterilerinin sesini dinleyen Borusan, müflterilerinin ihtiyaçlar›n› en mükemmel flekilde karfl›lamay› amaçlamaktad›r. Borusan Grubu flirketlerinin sundu¤u ürün ve hizmetlerin çeflitlili¤ini müflterileri belirlemektedir. Borusan, müflterilerini daha iyi anlayarak hangi alanlarda ifle daha fazla de¤er katabilece¤ini ve ilerleme kaydedebilece¤ini saptar. Borusan, 6 Sigma’y› hayata geçirerek müflterilerine her fleyin önceden belirlendi¤i, kendi içinde tutarl›l›¤a sahip ve dünya standartlar›nda kalite düzeyini güvence alt›na alan ifl süreçleri paralelinde hizmet vermeyi kendine hedef koymaktad›r. Adanm›fl bir yönetim Kalite, bir kuruluflta görev alan herkesin fiilen kat›lmas› gereken bir süreçtir. Bu, yönetim dahil, kuruluflun bir bütün olarak kendini bu konuya adamas›n› gerektirir. 6 Sigma projelerinin hayata geçti¤i tüm Borusan flirketlerinde üst yönetim ve liderler, de¤iflimi görünür flekilde sahiplenmekte ve de¤iflimin parças› olmaktad›r. Süreç iyilefltirme Borusan, iyilefltirmeye aç›k stratejik alanlarda gerekli iyilefltirmeler gerçeklefltirmek için 6 Sigma metodolojisini hayata geçirerek s›f›r hata ve maksimum kalite/müflteri tatmini sa¤layacak bir sistem yaratmaktad›r. 6 Sigma’n›n can damar›: Projeler Borusan Grubu’nda yürütülen 6 Sigma projelerinin seçiminde kullan›lan kriterlerden en önemlileri, projenin müflteriye de¤er yaratmas› ve flirketin kritik baflar› faktörlerini ve stratejik geliflme alanlar›n› destekler özellikte olmas›d›r. Bunun ötesinde projelerin çözümlerinin alt› ay içinde hayata geçirilmesi ve minimum 100,000 ABD Dolar› vergi sonras› kâr yaratmas› da göz önüne al›nan di¤er kriterlerdir. Borusan’da 2002 y›l›ndan 2003 y›l› sonuna kadar 63 projenin çözümlerinin süreç sahiplerine teslim edildi¤ini, buna ilave olarak halen üzerinde çal›fl›lan ve henüz teslim edilmemifl 54 projenin sürmekte oldu¤unu görüyoruz. Toplam 117 projenin 12 ayl›k toplam vergi sonras› kâr potansiyeli 22 milyon ABD Dolar›’d›r. 2003 y›l›nda Grup genelinde Siyah ve Yeflil Kuflaklarla birlikte 6 Sigma projelerinde rol üstlenen Usta Siyah Kuflak, Yay›l›m Sorumlusu, Proje Sponsoru, Süreç Sahibi ve Finans Temsilcilerinden oluflan 6 Sigma Toplulu¤u’nun toplam çal›flanlara oran› ise %16’ya ulaflm›flt›r. Bu oran 638 Borusanl›’n›n 6 Sigma program› içinde yer alarak Grubun kültür de¤iflimine katk›da bulunmufl olmas› anlam›na gelmektedir. 2004 y›l› hedefi 1500 kifliyle %38’dir. Bu oranlar yeni eklenecek dalgalar ve yeni yetifltirilecek Siyah ve Yeflil Kuflaklarla y›ldan y›la katlanarak artacakt›r. Borusan flirketlerinde 6 Sigma uygulamalar›n›n baflar›s›n›n güvencesi, en bafl›ndan bu yana çal›flmalara büyük bir coflkuyla kat›lan Borusanl›lar›n kararl›l›¤› ve istikrarl› çabalar›d›r. 2003 y›l›nda gerçekleflen 6 Sigma yay›l›m faaliyetleri: 2003 y›l›nda ikinci, üçüncü, dördüncü Dalga DMAIC e¤itimleri ve birinci Dalga Siyah Kuflaklar›n kat›ld›¤› DMEDI e¤itimleri gerçekleflti. 2003 y›l› içinde gerçekleflen en önemli ad›mlardan bir tanesi de program›n süreklili¤inin sa¤lanmas› yönünde Borusan’›n kendi Usta Siyah Kuflaklar›n› yetifltirerek devreye almas›d›r. 2003 y›l› içinde gerçeklefltirilen bir di¤er uygulama da “Y›l›n 6 Sigma fiirketi”nin seçimi olmufl ve Supsan, 6 Sigma uygulamalar› ve elde edilen sonuçlar ile bu ödüle lay›k görülmüfltür. 17 Borusan Yat›r›m Borusan Grubu’nun, hisse senetleri ‹MKB’de ifllem gören iki flirketinden biri Borusan Yat›r›m’d›r. 1977 y›l›nda kurulan Borusan Yat›r›m, Grubun çelik, distribütörlük, lojistik ve teknoloji alanlar›nda faaliyet gösteren belli bafll› flirketlerine ifltirak ederek yat›r›m portföyünü yüksek büyüme potansiyeline sahip veya kendi faaliyet alan›nda sektör lideri olan ifltiraklerden oluflturmufltur. Borusan Yat›r›m’›n ana gelir kalemini oluflturan temettü gelirleri, 2002 y›l›nda flirket kârl›l›klar›n›n 2001 y›l›na oranla iyileflmesi neticesinde %65 oran›nda artm›flt›r. Mart ay›nda bafllayan Irak savafl›n›n beklenenden k›sa sürmesi, IMF gözden geçirme toplant› sonuçlar›n›n olumlu olmas› ve baflta enflasyon olmak üzere tüm makroekonomik verilerdeki gözle görülür iyileflme ile ‹MKB endeksi, geliflmekte olan piyasalar aras›nda da konumunu sa¤lamlaflt›rarak 2003 y›l›n› %79 getiri ile 18,615’ten kapatm›flt›r. Borusan Yat›r›m’›n hisse de¤eri bu dönemde ‹MKB’deki geliflime paralel olarak 6,800 TL’ye yükselmifl ve ‹MKB’ye göre relatif getirisi %7 düzeyinde olmufltur. Borusan Yat›r›m, geçmiflte oldu¤u gibi gelecekte de yat›r›m portföyünün garantisini oluflturan Grup flirketlerine yönetim ve finans alanlar›nda destek olmaya devam edecektir. 18 1 Çelik 1:1 Çelik Boru Grubu Borusan Mannesmann Boru Yat›r›m Holding Borusan Boru Mannesmann Boru BM Vobarno 1:2 Yass› Çelik Grubu Borçelik Birlik Galvaniz Kerim Çelik Bamesa Borusan Mühendislik Borusan ‹stikbal Ticaret 2 Distribütörlük 2:1 Otomotiv Grubu Borusan Otomotiv ve Borusan Oto Supsan Otomax.com Oto Exchange 2:2 Caterpillar Grubu Borusan Makina Borusan Güç Sistemleri Borusan Makina Kazakistan 3 Lojistik 3 4 Telekomünikasyon 4 Lojistik Borusan Lojistik Telekomünikasyon Borusan Teknoloji Borusan Telekom Pargem Borusan Biliflim 19 1:1 Çelik>Çelik Boru Grubu 1:1:1 1 Borusan Boru Grubu gündemine damgas›n› vuran Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hatt› Projesi kapsam›nda toplam 66,000 ton spiral boru tedariki sa¤layacak olan Mannesmann Boru, 2003 y›l› sonu itibar›yla 56,000 tonluk bölümün sat›fl›n› gerçeklefltirmifltir. 2 3 1. Bülent Demircio¤lu Borusan Mannesmann, Genel Müdür 2. Tijen Ç›dam Borusan Mannesmann, Genel Müdür Yard›mc›s›, Sat›fl ve Pazarlama 3. Erol Akgüllü Borusan Mannesmann, Genel Müdür Yard›mc›s›, Sat›n Alma ve Spiral Boru Sat›fl 4. Bingöl Etisoy Borusan Mannesmann, Genel Müdür Yard›mc›s›, Mali ‹fller 4 5 6 7 8 5. Semih Özmen Borusan Mannesmann, Genel Müdür Yard›mc›s›, Halkal› Fabrikas› 6. Can K›br›sl› Borusan Mannesmann, Genel Müdür Yard›mc›s›, Gemlik Fabrikas› 7. Reflat fiolt Borusan Mannesmann, Genel Müdür Yard›mc›s›, Vobarno Fabrikas› 8. ‹brahim Kalafato¤lu Borusan Mannesmann, Genel Müdür Yard›mc›s›, ‹zmit Fabrikas› 1:1:3 Kurumsal Bilgiler Borusan Mannesmann Boru Yat›r›m Holding Borusan Boru, global rekabetteki yerini almak amac›yla 1998 y›l›nda çelik boru sektöründe dev bir iflbirli¤ine imza atm›fl ve Almanya’n›n önde gelen sanayi kuruluflu Mannesmannröhren Werke AG ile Türkiye’deki boru faaliyetlerinin birleflmesine yönelik ortak bir giriflim oluflturmufltur. Bu birleflme sonucunda kurulan Borusan Mannesmann Yat›r›m Holding, 1300 çal›flan› ve 650 bin tonluk üretim kapasitesiyle Avrupa’n›n en büyük ilk befl dikiflli çelik boru üreticisi aras›na girmifltir. Borusan Mannesmann Boru Yat›r›m Holding flirketi, Borusan Boru’nun %62’sine, ‹zmit’te kurulu olan Mannesmann Boru’nun %96’s›na ve BM Vobarno S.p.A’n›n %100’üne sahiptir. Borusan Boru 1958 y›l›nda kurulan ve Borusan Grubu’nun ilk sanayi flirketi olan Borusan Boru, 550,000 ton boyuna kaynakl› çelik boru üretim kapasitesi ile Avrupa’n›n önde gelen üreticilerinden biridir. Borusan Boru, üretimini Bursa-Gemlik ve ‹stanbul-Halkal› fabrikalar›nda yapmaktad›r. Borusan Boru, 4.5 mm çap, 0.6 mm et kal›nl›¤›ndaki buzdolab› borusundan 325 mm çap ve 12 mm et kal›nl›¤›ndaki do¤algaz hat borular›na, otomotiv sanayiinde kullan›lan so¤uk çekme borulardan yap› profillerine kadar polipropilen (PPRC) tesisat borular› da dahil tüm çeflit ve normlarda boyuna kaynakl› boru üretimi yapmaktad›r. 2000 y›l›n›n bafl›ndan itibaren bu üretim gam›na "cross link" polietilen yerden ›s›tma borular› ve polietilen kapl› küçük çapl› do¤algaz dahili tesisat borular› da eklenmifltir. S›cak çekme (SRM) teknolojisi ile üretilen borular, özellikle Avrupa pazarlar›nda tercih edilmektedir. Borusan Boru, Türkiye’de SRM teknolojisine sahip olan tek kurulufltur. Borusan Boru, çelik konstrüksiyonun vazgeçilmez eleman› çelik boru ve profillerini “Borusan Pro” markas›yla 2000 y›l›nda piyasaya sunmufltur. Hizmet verilen sektörler : Borusan Boru, genifl ürün çeflidiyle inflaattan genel sanayiye, otomotivden mobilyaya, bisikletten reklam sektörüne kadar çok çeflitli sektörlere ürün ve hizmet sunmaktad›r. Bölgesel flirket, bayi ve hizmet noktalar› : 7 bölgesel flirket, 78 bayi ile yayg›n ve örgütlenmifl toplam 85 noktadan hizmet veren Borusan Boru, ürünlerini bu da¤›t›m kanal› arac›l›¤›yla yurt çap›nda pazara sunmaktad›r. 1:1:2 fiirketler Borusan Mannesmann Boru Yat›r›m Holding Borusan Boru Mannesmann Boru BM Vobarno Mannesmann Boru Türkiye'nin ilk çelik boru üreticisi olan Mannesmann Sümerbank, 1955 y›l›nda ‹zmit'te Mannesmannröhren Werke AG, Almanya ve Sümerbank Türkiye ortakl›¤› ile kurulmufltur. 1998 y›l›nda ise flirket, Borusan ve Mannesmann aras›nda sa¤lanan ortakl›k çerçevesinde, faaliyetlerini Borusan Boru ile birlefltirmifltir ve Mannesmann Boru Endüstrisi Ticaret A.fi. unvan›n› alm›flt›r. Mannesmann Boru, üretimini ‹zmit fabrikas›nda yapmaktad›r. Mannesmann Boru, üretim kapasitesi 200,000 ton olan ‹zmit fabrikas›nda d›fl çaplar› 8"-100" aras›nda de¤iflen spiral kaynakl› su, petrol ve do¤algaz hat borular› üretmektedir. 20 1:1 Çelik>Çelik Boru Grubu %20 civar›ndaki pazar pay› ile spiral boruda önemli bir oyuncu olan Mannesmann Boru, 2003 y›l›nda Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hatt› Projesi’ne 56,000 ton boru tedarik etmifltir. ‹hracat Hizmet verilen sektörler : Yurtiçi ve yurtd›fl› su, petrol ve do¤algaz hat projeleri. Sat›fllar›n %80’inden fazlas› AB ve Kuzey Amerika’daki istikrarl› pazarlarda gerçekleflmektedir. 5 5 1 8 46 35 BM Vobarno 2001 y›l›nda Çelik Boru Grubu’na kat›lan Structo Vobarno Fabrikas›, sat›n alma sonras›nda Borusan Mannesmann Vobarno S.p.A ad›n› alm›flt›r. Kuzey Amerika Afrika AB Ülkeleri Do¤u Avrupa Orta Do¤u Di¤er Ülkeler Baz›nda 2003 Y›l› ‹hracat Da¤›l›m› (%) Avrupa’n›n en büyük befl boyuna kaynakl› boru üreticisinden biri olan Borusan Mannesmann Boru Yat›r›m Holding, BM Vobarno ile Avrupa özel boru pazar›ndaki pay›n› %10’a ç›karma hedefi do¤rultusunda ilk ad›m› atm›flt›r. Y›ll›k 30,000 ton so¤uk çekme boru üretim kapasitesine sahip BM Vobarno, 18,851 metrekare kapal› alan üzerine kurulu fabrikas›nda d›fl çaplar› 20 mm ile 140 mm aras›nda de¤iflen katma de¤erli özel çelik borular üretmektedir. Hizmet verilen sektörler : Baflta otomotiv sektörü olmak üzere imalat sektörüne yönelik üretim yap›lmaktad›r. Kalite Belgeleri / Ödüller Borusan Boru Kalite Belgeleri ISO 9001 Kalite Güvence Belgesi, QS-9000 Kalite Belgesi Mannesmann Boru Kalite Belgeleri ISO 9001 Kalite Güvence Belgesi, TSE, API, DVGW, GOST, TÜV-HPO/WO Belgeleri, OHSAS ‹fl Sa¤l›¤› ve ‹fl Güvenli¤i Belgesi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi BM Vobarno Kalite Belgeleri ISO 9001 Kalite Güvence Belgesi 1:1:4 2003 Y›l› Operasyonel Bilgileri Kapasite Vobarno Üretim Kapasitesi Borusan Mannesmann Üretim Kapasitesi Boyuna Kaynakl› Boru (ERW) Kapasitesi 500,000 ton/y›l Spiral Kaynakl› Boru (SAW) Kapasitesi 150,000 ton/y›l Pazar Paylar› 55 So¤uk Çekme Özel Boru Kapasitesi 50 30,000 ton/y›l 46 20 23 20 6 Su ve Gaz Bas›nçl› Konstrüksiyon Sanayi Özel Spiral Kaynakl› Plastik Boru Grubu 2003 Pazar Paylar› (%) Sat›fl 364 353 384 190 268 2001 250 353 194 184 2002 2003 ‹hracat ‹ç Pazar Boru Grubu Konsolide Sat›fllar› (kton) 20 Standart 40 Özel 55 73 98 51 Spiral Kaynakl› 2001 2002 2003 Sat›fllar›n Ürün Baz›nda Da¤›l›m› (kton) 1:1:5 Hissedarlar›m›z 21 1:2 Çelik>Yass› Çelik Grubu 1:2:1 1 Borçelik sadece so¤uk haddelenmifl sac üreten bir tesis olmaktan ç›k›p çokuluslu markalar›n global tedarik zincirinde önemli bir çelik çözüm orta¤› konumuna gelmifltir. 1. 2. 3. 4. 2 3 4 Mehmet Kurfluncu Borusan Mühendislik, Yönetim Kurulu Baflkan› Mehmet Betil Yass› Çelik, ‹cra Kurulu Baflkan› Mehmet Hamedi Yass› Çelik, ‹cra Kurulu Üyesi, Çelik Servis Merkezi Payidar Sürenkök Yass› Çelik, ‹cra Kurulu Üyesi, Sat›n Alma ve Planlama 5 5. 6. 7. 8. 6 7 8 Elif Ayhan Yass› Çelik, ‹cra Kurulu Üyesi, Mali ‹fller ve Bilgi Sistemleri Selamet Taktafl Yass› Çelik, ‹cra Kurulu Üyesi, Çelik Servis Merkezi Erkan Kafadar Yass› Çelik, ‹cra Kurulu Üyesi, Sat›fl ve Pazarlama Vincent Le Gouic Yass› Çelik, ‹cra Kurulu Üyesi, Teknik 1:2:3 Kurumsal Bilgiler Yass› Çelik Grubu, faaliyetini so¤uk sac, galvanizli sac ve çelik servis merkezi olmak üzere üç farkl› kategoride gerçeklefltirmektedir. Borçelik 1990 y›l›nda temelleri at›lan Türkiye’nin ikinci büyük so¤uk sac üreticisi Borçelik, 1994 y›l›nda sanayi faaliyetlerine bafllam›flt›r. Borçelik’in ortakl›k yap›s›nda yer alan kurulufllar Arcelor Grubu’na ba¤l› Sollac Méditerraneé, Türkiye’nin tek entegre yass› mamul tesisi Ere¤li Demir Çelik Fabrikalar› ve International Finance Corporation’d›r (IFC). Borçelik, tamam› sanayinin kullan›m›na haz›r olan s›cak dald›rma galvanizli sac, so¤uk haddelenmifl rulo, dilinmifl rulo ve levha sac ile asitle temizlenmifl s›cak rulo ve tam sert so¤uk sac üretmektedir. Ticari, çekme, derin çekme, ekstra derin çekme, f›r›nda sertleflebilen çelikler, refosforize çelikler, HSLA (yüksek mukavemetli düflük alafl›ml›), emayelik kalitelerinde üretim yapmaktad›r. Borçelik ürünleri, ileri teknoloji, mühendislik ve know-how kapasitesinin yan› s›ra müflteriye en iyi lojistik hizmet temeline dayal› bir organizasyon ile üretilmektedir. Hizmet verilen sektörler : Borçelik’in iç pazardaki ana müflteri gruplar›, beyaz eflya, otomotiv ana ve yan sanayileri, radyatör, galvaniz kaplama, boru-profil, ambalaj, kahverengi eflya üreticileri ve çelik merkezleridir. Hizmet noktalar› : ‹stanbul’a 200 km, Bursa’ya ise 28 km uzakl›ktaki Gemlik’te faaliyet gösteren Borçelik, Türkiye’nin bu iki önemli sanayi ve ticaret merkezlerine olan yak›nl›¤› ile konum olarak stratejik öneme sahiptir. Birlik Galvaniz 1975 y›l›nda Borusan Grubu’na kat›lan Birlik Galvaniz, s›cak dald›rma galvanizli sac üretmektedir. Gemlik’te faaliyet gösteren Birlik Galvaniz’in y›ll›k üretim kapasitesi 2003 y›l› sonuna kadar faaliyet gösteren ‹stanbul-Sefaköy’deki elektro galvaniz tesisi dahil olmak üzere 80,000 tondur. Hizmet verilen sektörler : Birlik Galvaniz, s›cak dald›rma galvanizli sacda beyaz eflya, otomotiv ve yan sanayii, tesisat ve yap› sektörlerine hizmet vermektedir. Elektrolitik yöntemlerle çinko ve nikel kaplamal› ürünlerle de 2003 y›l› sonuna kadar beyaz eflya, otomotiv ve yan sanayii ile yap› sektörüne hizmet vermifltir. Hizmet noktalar› : Birlik Galvaniz, Gemlik’te faaliyet göstermektedir. Kerim Çelik 1:2:2 fiirketler Borçelik Birlik Galvaniz Kerim Çelik Bamesa Borusan Mühendislik Borusan ‹stikbal Ticaret 1960 y›l›nda kurulan Kerim Çelik, 1977 y›l›ndan beri yürüttü¤ü Çelik Servis Merkezi faaliyetleri ile dünya standartlar›ndaki bu hizmetin Türkiye’deki ilk uygulay›c›s› olmufltur. 1980’li y›llarda ise faaliyetlerine Borusan Halkal› Tesisleri’nde bafllayan ve halihaz›rda Çay›rova tesisinde sürdürülen paslanmaz çelik boru ve profil imalat›n› da eklemifltir. Kerim Çelik, Çelik Servis Merkezi ve Paslanmaz Çelik Boru üretimi faaliyetleri ile iki alanda hizmet vermektedir. Çelik Servis Merkezi, yar› mamul çelik ürünlerini müflterilerinin ihtiyaçlar›na uygun miktarda, boyutta, formda ve tam zaman›nda teslim etmektedir. Kerim Çelik’in bu alandaki ürün a¤›n› so¤uk sac, s›cak dald›rma galvanizli sac, elektro galvaniz sac, nikel kapl› sac, boyal› sac, silisli sac, s›cak haddelenmifl sac, özel hadde, alç› levha profili oluflturmaktad›r. Paslanmaz Çelik Boru’nun 2002 y›l› itibar›yla geliflen iç piyasa tüketimi ve uluslararas› paslanmaz çelik sektörünün geliflimi dikkate al›narak Kerim Çelik bünyesinde ba¤›ms›z bir kâr ve yönetim merkezi olarak faaliyetine devam etmesine karar verilmifltir. Kerim Çelik’in bu alandaki ürün gam›n› 8 mm ile 114 mm çaplar› aras›nda paslanmaz çelik borular ve 10x10 mm ile 50x50 mm ebad› aras›ndaki paslanmaz çelik kutu profilleri oluflturmaktad›r. 22 1:2 Çelik>Yass› Çelik Grubu Hizmet verilen sektörler : Çelik Servis Merkezi beyaz eflya yan sanayii, otomotiv yan sanayii, boru/profil inflaat ve yan sanayii, makina ve yedek parça, radyatör, ayd›nlatma, kilit klasör üreticileri, ›s›tma ve havaland›rma, conta, tavukçuluk ekipman›, çelik dolap imalatç›lar›, mobilya aksesuar› üreticileri, kablo ve tafl›ma sistemleri, çelik merkezleri ve bayilere hizmet sunmaktad›r. Hizmet noktalar› : Ana merkezi ‹stanbul-Sefaköy’de faaliyet gösteren Çelik Servis Merkezi’nin yan› s›ra Gaziantep fiubesi de 2000 y›l›ndan bu yana nihai müflteriye ulaflmak amac›yla hizmet vermektedir. Paslanmaz Boru faaliyeti ise Çay›rova tesisinde hizmet vermektedir. Ürünler 30 37 47 408 114 56 Borçelik Bamesa Pazar Paylar› 13 33 483 16 Birlik Galvaniz So¤uk Haddelenmifl Çelikler S›cak Haddelenmifl, Asitle Yüzeyi Temizlenmifl ve Ya¤lanm›fl Çelikler So¤uk Haddelenmifl Tam Sert Çelikler S›cak Dald›rma Galvanizli Çelikler Kerim Çelik fiirketler Baz›nda Yass› Çelik Grubu 2003 Üretimi (kton) Borusan, Avrupa’daki Çelik Servis Merkezi faaliyetlerini Bamesa arac›l›¤›yla sürdürmektedir. Borusan Grubu, 2002 y›l›nda ‹spanya’da kurulu Çelik Servis Merkezi Bamesa Aceros’a ortak olmufl ve Avrupa çelik pazar›n›n uluslararas› oyuncusu olma kimli¤ini pekifltirme do¤rultusunda yeni ve önemli bir ad›m atm›flt›r. Bamesa, uluslararas› alanda yerleflik servis merkezlerinden oluflan ve a¤ fleklinde faaliyet gösteren bir “Çelik Servis Merkezi” kurulufludur. Borusan, Bamesa Aceros hisselerini, Borçelik’te ortak yat›r›m yapt›¤› dünya çelik devi Arcelor’dan sat›n alm›flt›r. Arcelor, a¤›rl›kl› olarak otomotiv sektörüne hizmet veren Bamesa Türkiye’deki ortakl›¤›n› da sürdürmektedir. 1962’den bu yana faaliyet gösteren ve lamine edilmifl siderürjik ürünlerin tedariki alan›nda uzmanlaflm›fl bu kurulufl, Bamesa Aceros’un ‹spanya, Portekiz, Fransa ve Türkiye’de ileri teknoloji donan›ml› on tesisi bulunmaktad›r. ‹thalat Borçelik Erdemir Yurtiçi So¤uk Haddelenmifl Sac Pazar Paylar› (%) Ürünler Baz›nda Borçelik 2003 Üretimi ( kton) 380 Sat›fl 324 Borçelik, birinci s›n›f çelik kullan›c›lar› ile endüstriyel iflbirli¤i öncülü¤ünü devam ettirerek de¤er yaratma vizyonu ›fl›¤›nda 2003 y›l›nda etkileyici bir performans sergilemifltir. 25 So¤uk Haddelenmifl Çelikler 41 27 S›cak Haddelenmifl, Asitle Yüzeyi Temizlenmifl ve Ya¤lanm›fl Çelikler 26 0 So¤uk Haddelenmifl Tam Sert çelikler 59 27 S›cak Dald›rma Galvanizli Çelikler 59 Di¤er 2000 2003 Ürün Baz›nda Borçelik Sat›fllar› (kton) Yass› çelik ürünlerinde genifl bir ürün yelpazesine sahip olan ve özellikle otomotiv sektöründe uzman olan Bamesa, beyaz eflya, madeni mobilya ve inflaat endüstrisinin yan› s›ra çelik ihtiyac› olan di¤er sektörlerdeki önemli kurulufllar›n da güvenini kazanm›flt›r. Bamesa Aceros’un ürün sa¤lad›¤› otomobil markalar› aras›nda Mercedes, Renault, Peugeot, Toyota, Ford, Nissan, Seat bulunmaktad›r. 44 137 46 120 26 Borusan Mühendislik 1969 y›l›nda kurulmufl olan Borusan Mühendislik, demir-çelik sektöründe faaliyet gösteren firmalara ihtiyaç duyduklar› makina ve teçhizat›n temin edilmesinde, yerli yat›r›m teçhizat›n›n üretimi, yat›r›mlar›n›n projelendirilmesi ve yönetimi konular›nda hizmet vermektedir. Bu firmalara, faaliyete bafllad›ktan sonra ihtiyaç duyduklar› tamir, bak›m hizmetlerini sa¤lamakta, yedek parça temin etmektedir. Borusan Mühendislik, dünyaca tan›nm›fl pek çok makina ve teçhizat üreticisi ile teknik iflbirli¤i yapm›fl, Japonya’da Hitachi, Almanya’da UWK, Belçika’da CMI, Fransa’da Stein Heurty ve Clecim firmalar›na çeflitli yat›r›m teçhizat› üretimi gerçeklefltirmifltir. 2003 y›l›nda Borusan Mühendislik, Borçelik yeni galvaniz hatt› yat›r›m› ve ikinci so¤uk hadde tesisi ilavesi projesine mühendislik, kontrolörlük, inflaat ve teçhizat üretimi konular›nda hizmet vermeye devam etmifltir. 5 S›cak Dald›rma Galvanizli Çelik 144 6 Elektro Galvanizli Çelikler 620 115 521 30 Di¤er 2002 2003 Kerim Çelik Sat›fllar› (kton) 2002 2003 Ürün Baz›nda Birlik Galvaniz Sat›fllar› (kton) ‹hracat 377 505 2002 2003 ‹ç Pazar ‹hracat Yass› Çelik Grubu Konsolide Sat›fllar› (milyon ABD Dolar›) 30 2003 y›l› toplam yass› çelik ürün sat›fllar›n›n %20’si ihracat sat›fllar›ndan kaynaklanm›flt›r. 2002 y›l›nda ihracat pazarlar› içinde en büyük paya sahip olan Kuzey Amerika’n›n yerini 2003 y›l›nda Çin pazar› alm›flt›r. 23 22 13 12 4 1 ‹stikbal Ticaret 2003 2002 1944 y›l›nda kurulan ‹stikbal Ticaret, Borusan Grubu’nun ilk flirketidir. fiirket, kuruldu¤u y›llarda bir yandan demir-çelik ticareti ve f›nd›k ihracat› yaparken di¤er yandan dahili ticaret ve ithalat ifllerini yürütmüfltür. Halen Borusan Grubu’nun yass› çelik ve boru ihracat›n› gerçeklefltiren flirket, ayn› zamanda “D›fl Ticaret Sermaye fiirketi” statüsünde faaliyet göstermektedir. Kuzey Amerika 73 Galvaniz hatt› için yap›lan yat›r›m 123 milyon dolar olarak gerçekleflmifltir. 45 Kapasite Borçelik Birlik Galvaniz Kerim Çelik Orta Do¤u AB Uzak Do¤u Di¤er Ülkelere Göre Yass› Çelik Grubu ‹hracat Da¤›l›m› (milyon ABD Dolar›) Yat›r›m 1:2:4 2003 Y›l› Operasyonel Bilgileri Yeni yat›r›m› ile 900,000 tona ulaflacak olan Borçelik üretim kapasitesi ço¤unlukla ana ürünlere yönlendirilecektir. Birlik Galvaniz’de 2003 y›l› sonunda elektro galvaniz hatt› kapat›l›rken, galvanizleme üretim hatt›n›n 2004 y›l›nda yap›lacak yat›r›m ile daha kal›n malzeme iflleyebilecek duruma gelmesi planlanmaktad›r. 1 450,000 ton 5 2001 80,000 ton 2002 2003 S›cak Dald›rma Galvanizli Sac Yat›r›m Harcamalar› (milyon ABD Dolar›) 154,000 ton 1:2:5 Hissedarlar›m›z Kalite Belgeleri / Ödüller Borçelik - Kalite Belgeleri ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, OHSAS 18001 ‹fl Sa¤l›¤› ve ‹fl Güvenli¤i Belgesi ISO TS-16949 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi Ödüller 2001 TÜS‹AD - KALDer Ulusal Kalite Baflar› Ödülü Birlik Galvaniz Kalite Belgesi ISO 9002 Kalite Yönetim Sistemi Kerim Çelik Ödüller Uluslararas› Teknoloji ve Kalite - Yeni Milenyum Ödülü, 2001 23 2:1 Distribütörlük>Otomotiv Grubu 2:1:1 1 2003 y›l›nda BMW Grup markalar› -BMW ve MINI- %2.2 daralan lüks segment pazar›nda dahi sat›fllar›n› geçen seneye göre %31 oran›nda art›rm›flt›r. 2 3 1. Müflerref ‹lpars Borusan Otomotiv, ‹cra Komitesi Baflkan›, Sat›fl Sonras› Direktörü 2. Ali Vahabzadeh Borusan Otomotiv, ‹cra Komitesi Üyesi, Sat›fl ve Pazarlama Direktörü 4 3. 4. 5. 6. 5 6 Gökhan Sungun Borusan Otomotiv, Finansman Direktörü Atilla Ermutlu Borusan Oto, Genel Müdür Orhan Kesimgil Supsan, Genel Müdür Cengiz Temel Otomax.com ve Oto Exchange, Genel Müdür 2:1:3 Kurumsal Bilgiler Borusan Otomotiv ve Borusan Oto Borusan Otomotiv, Borusan Holding ve Almanya merkezli Giwa Holding'in ortak yat›r›m› olarak 1984 y›l›nda, BMW'nin Türkiye distribütörlü¤ünün al›nmas›yla kurulmufltur. 1998 y›l›nda Land Rover’›n sat›fl ve sat›fl sonras› hizmetleri yürütülmeye bafllanm›fl, 2001 y›l›n›n son çeyre¤inde MINI’nin gruba kat›lmas›yla ürün yelpazesi genifllemifltir. Borusan Otomotiv’in ürün ve hizmet yelpazesi yeni araç, kullan›lm›fl araç, 4x4 araç, motosiklet, parça, servis ve araç kiralama üzerinde odaklanm›flt›r. Borusan Otomotiv ithalatç›, Borusan Oto ise perakendeci s›fat›yla hizmet vermektedir. Bayi a¤› : Türkiye’de yedi co¤rafi bölgede sat›fl, sat›fl sonras› ve parça hizmetlerini bir arada sunan 12 adet yetkili bayi ve 21 adet yetkili servis ile tüketicilere ulafl›lmaktad›r. Borusan Otomotiv bayisi olarak hizmet veren Borusan Oto’nun mevcut befl flubesi ‹stanbul’da Avc›lar ve ‹stinye, Ankara’da Esenbo¤a ve Çankaya ve Adana-Mersin’dedir. Bayi a¤›nda yüksek hizmet standard›n›n korunmas›nda ve yükseltilmesinde önemli bir araç olan, otomobil sektörüne özel uluslararas› kalite yönetimi QMA Program›, Borusan Otomotiv’in 5 bayisi taraf›ndan uygulanmaya bafllanm›fl ve sertifikasyona hak kazan›lm›flt›r. Kat›lan 5 bayi ile QMA bayilerinin say›s› 7’ye yükselmifltir, 2004 y›l›nda programa 4 bayi daha kat›lacakt›r. Supsan 1974 y›l›nda ‹stanbul-Sefaköy’de faaliyetine bafllayan Supsan, global pazar›n lider üreticisi Eaton S.r.L lisans› ile içten yanmal› motorlar için supap ve supap aksesuarlar› üretmektedir. Hizmet verilen sektörler : Orijinal ekipman üreticileri ve yedek parça pazarlar›na hizmet verilmektedir. Progresif Otomotiv Distribütörlü¤ü Borusan Grubu, Progresif Otomotiv Distribütörlü¤ü alan›ndaki giriflimlerini orta¤› Mitsubishi Corporation ile beraber gerçeklefltirmektedir. Otomotiv alan›ndaki çeflitli hizmetleri tek bir flemsiye alt›nda toplamay› hedefleyen ifl modeli, markalardan ba¤›ms›z ve çok kanall› bir yap›y› beraberinde getirmektedir. Progresif Otomotiv Distribütörlü¤ü alan›nda iki önemli at›l›m gerçeklefltirilmifl ve öncelikle Türkiye’nin ilk çok markal› ikinci el otomobil platformu Otomax.com, ard›ndan da Türkiye’nin ilk kurumsal Otomobil Borsas› Oto Exchange bu alanda Borusan Grubu’nu temsil etmeye bafllam›flt›r. Otomax.com 2:1:2 fiirketler Borusan Otomotiv Borusan Oto Supsan Otomax.com Oto Exchange Borusan Elektronik, 2001 y›l›nda Otomax.com markas› ile internet ortam›nda Türkiye’nin ilk “çok markal› ikinci el otomobil platformu” olarak hizmet vermeye bafllam›flt›r. Otomax.com web sitesi, yeni ve ikinci el otomobil almak isteyen potansiyel otomobil al›c›lar› ile bu otomobilleri satmak isteyen üretici, yetkili sat›c›, ithalatç› ve distribütör kanallar›n›, otomobil kredisi sunan finans kurulufllar›n› ve otomobil sigortas› yapan flirketleri internette bir araya getiren sistemdir. Site üzerinden do¤rudan otomobil al›m sat›m› yap›lmamakta, otomobil al›m sat›m›na arac›l›k eden bir elektronik ticaret ve bilgi platformu olarak hizmet verilmektedir. Otomax.com, her marka ve kategoriden otomobil üreticilerinin ve bayilerinin kat›l›m›na aç›k oldu¤u gibi her markaya eflit mesafede duran, ba¤›ms›z bir yaklafl›m› ilke olarak benimsemifltir. 24 2:1 Distribütörlük>Otomotiv Grubu Otomobil al›c›lar› ile sat›c›lar›n› buluflturmak için kullan›lan di¤er mecra, haftal›k yay›mlanan Otomax.com Dergisi’dir. Otomax.com referans sistemine üye sat›c›lar›n ve tüketici ilanlar›n›n yer ald›¤› dergi, Türkiye’nin ilk resimli ikinci el otomobil al›m sat›m rehberidir. Otomobil al›c›lar›, dergideki araç kay›t numaralar›n› kullanarak Otomax.com Oto Bilgi Hatt›’ndan 7 gün 24 saat otomobil sat›c›lar›n›n bilgilerine ulaflabilmektedir. 2:1:4 2003 Y›l› Operasyonel Bilgileri (Borusan Otomotiv ve Borusan Oto) Pazar Paylar› 15 8 12 Marka, “Otomax.com Club”, “Otomax.com Sigorta” ve “Otomax.com Garanti” ürünleriyle de üyelerine özel avantajlar sunmaktad›r. 14 32 14 31 Hizmet noktalar› : Otomax.com, ‹stanbul, Bursa, ‹zmir, Antalya, Adana, Karadeniz merkezlerinde ve bu merkezlere ba¤l› 39 ilde faaliyet göstermektedir. 23 12 27 BMW Volvo Oto Exchange Türkiye’nin ilk Kurumsal Otomobil Borsas› Oto Exchange, galeriler, yetkili sat›c›lar ve filo sahibi kurulufllar aras›nda ikinci el otomobil ticaretini “özel art›rma” sistemiyle gerçeklefltiren bir platformdur. 2001 y›l›nda, Borusan-Mitsubishi CorporationUsed Car System Solutions (USS) ortakl›¤›yla kurulmufltur. fiirket, mevcut hukuki ve ticari düzenlemeler çerçevesinde al›c› ve sat›c›lar› güvenli bir platformda buluflturup, ikinci el motorlu araç piyasas›n›n kurumsallaflt›r›lmas›nda önemli bir ifllev üstlenmektedir. Marka k›s›tlamas› olmaks›z›n, yerli veya ithal ikinci el motorlu araçlar için ekspertiz, fiyatland›rma, araçlar›n “özel art›rma” seanslar›na ulafl›m› için lojistik destek, al›c›-sat›c› aras›ndaki al›m sat›m ifllemleri için ödeme ve transfer hizmeti verilmektedir. MB Jaguar 10 Audi Di¤er Jeep Lüks Otomobil Segmenti 2003 Pazar Paylar› (%) Sat›fl Honda Toyota LR Subaru Suzuki Di¤er 4x4 Segmenti 2003 Pazar Paylar› (%) 8 6.833 Borusan BMW, MINI ve Land Rover markalar›n›n yetkili ithalatç›s› olmakla birlikte perakende sat›fllar›n›n ço¤unu kendi perakende sat›fl kanal› olan Borusan Oto sayesinde gerçeklefltirmifltir. 11 5.105 21 3.658 71 1.917 BMW 2000 2001 2002 2003 MINI Land Rover Otomotiv Grubu Marka Baz›nda 2003 Sat›fl Da¤›l›m› (%) Otomotiv Grubu Sat›fl Adetleri 8000 6000 4000 41 59 2000 0 2000 BMW 2001 Land Rover 2002 2003 MINI/Rover Otomotiv Grubu Marka Baz›nda Sat›fl Adetleri Borusan Perakende Bayiler Otomotiv Grubu Kanallar Baz›nda Sat›fl Da¤›l›m› (%) Araçlar›n adet baz›ndaki y›ll›k sat›fl toplamlar›, 2000 y›l›n›n alt›nda gerçekleflmesine ra¤men, 2003 y›l› konsolide sat›fl cirosu 2000’e oranla daha yüksektir. 25 2:1 Distribütörlük>Otomotiv Grubu 2:1:5 2003 Y›l› Operasyonel Bilgileri (Supsan) Kapasite ve Üretim 5.5 Eaton ile beraber yürütülen çal›flmalar sonucunda üretim kapasitesi 2003’te 5.5 milyon adede ç›kar›lm›flt›r. 4.5 Pazar Pay› 5.1 41 39 4 2002 Kapasite 2003 2002 2003 Supsan Pazar Pay› (%) Üretim Supsan Kapasite ve Üretim Adetleri (milyon adet) Sat›fl 2.7 2.5 8 1.9 2 0.8 5 3 0.9 0.8 5 3 4 2002 2003 3 Montaj Yedek Parçalar ‹hracat 2000 2002 2003 Supsan Sat›fl Adetleri (milyon adet) 2001 ‹ç Pazar ‹hracat Supsan Sat›fl Da¤›l›m› (milyon ABD Dolar›) ‹hracat %5 Avrupa’da en büyük ihracat pazar› olan ‹talya’n›n ünlü araba üreticilerinden olan Ferrari de Supsan’›n müflterileri aras›nda yer almaktad›r. %11 %83 ‹talya ABD Romanya Supsan Ülkeler Baz›nda ‹hracat Da¤›l›m› 2:1:6 2003 Y›l› Operasyonel Bilgileri (Otomax) Üye Say›s› 250.000 Üye Bayi Say›s› 296 Sat›n Alma Baflvuru Say›s› 74.000 200 120.000 32.000 50 36.000 2000 6.700 2001 2002 Otomax Üye Say›s› 2001 2002 2003 Otomax Üye Bayi Say›s› 2001 2002 2003 Otomax Sat›n Alma Baflvuru Say›s› Ödüller “e-Dönüflüm Liderleri” Yar›flmas› Biliflim Kategorisi Birincili¤i “Alt›n Örümcek Web Yar›flmas›” Otomotiv Kategorisi Birincili¤i 2:1:7 Hissedarlar›m›z ve ‹fl Ortaklar›m›z 26 2:2 Distribütörlük>Caterpillar Grubu 2:2:1 1 Borusan Makina, K›rg›zistan’da dünyan›n önde gelen ifl makinalar› üreticilerinden Caterpillar’›n, Kazakistan’da ise yine bu alandaki dünya devlerinden Massey Ferguson traktörlerinin üreticisi AGCO’nun temsilciliklerini ald›. 2 3 1. Tayfun ‹fleri Borusan Makina, Genel Müdür 2. Ercüment ‹nanç Borusan Güç Sistemleri, Genel Müdür 3. Rengin Akbulak Borusan Makina, Genel Müdür Yard›mc›s›, Mali ve ‹dari ‹fller 4 5 4. Murat Erkmen Borusan Makina, Genel Müdür Yard›mc›s›, Sat›fl ve Servis 5. Levent Maro Borusan Makina, Genel Müdür Yard›mc›s›, Orta Asya Faaliyetleri 2:2:3 Kurumsal Bilgiler Borusan Makina 1994 y›l›nda kurulan Borusan Makina, Caterpillar ifl makinalar›n›n Türkiye’deki pazarlama, sat›fl ve sat›fl sonras› hizmetlerini yürütmektedir. 1998 y›l›ndan beri s›ras›yla Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan ve K›rg›zistan’da Caterpillar’›n yetkili temsilcisi olarak inflaat ve maden sektörlerinde Caterpillar ifl makinalar› ve jeneratörlerinin, tar›m sektöründe AGCO traktör, biçerdöver ile tüm yan ürünlerinin sat›fl ve sat›fl sonras› hizmetlerini vermektedir. Ayr›ca proje baz›nda kiralama ve finansman konular›nda destek verilmektedir. Hizmet verilen sektörler : Borusan Makina, Caterpillar’›n genel ve a¤›r inflaat, madencilik, mermer ve endüstriyel sektörlerde kullan›lan ifl makinalar›n›n sat›fl, pazarlama, yedek parça ve servis hizmetlerini yürütmektedir. Hizmet noktalar› : Merkezi ‹stanbul’da bulunan Borusan Makina, Adana, Ankara, Çay›rova ve ‹zmir’deki bölgesel flirketleri, Bursa, Diyarbak›r ve Trabzon’daki flubeleri ile hizmet vermektedir. Müflterilerine daha da yak›nlaflmak ve hizmet noktalar›n› gelifltirmek üzere ‹stanbul, Eskiflehir, Antalya, Samsun, Mersin, Konya, Kayseri, Gaziantep, Elaz›¤ ve Van’da bayilikler kurarak gücüne güç katm›flt›r. Ayr›ca yurtd›fl›nda çal›flan müteahhitlere servis imkanlar› kiralanmak suretiyle hizmette süreklilik sa¤lanm›flt›r. Orta Asya’da ise Gürcistan ve Azerbaycan sat›fl ofisleri yedek parça hizmeti a¤›rl›kl› olup, proje baz›nda sat›fl sonras› servis hizmeti verilmektedir. Kazakistan merkez ofisi ticaretin can damar› kabul edilen Almati’de olup tüm lojistik ve destek hizmetleri buradan sa¤lanmaktad›r. Parça ve Servis Atölyeleri Karaganda, Satpaev ve Tengiz flubelerinden yap›lmaktad›r. Ayr›ca müflterilerin bulundu¤u Atyrau, Aktau, Rudny, Tur, Ust-Komenogorsk bölgelerinde ev ofisten çal›flan servis teflkilat› bulunmaktad›r. Gelece¤e yönelik sat›fl sonras› yap›lanma müflteri projelerine ba¤›ml› olarak devam edecektir. AGCO tar›m ürünlerine yönelik servis teflkilat› ise Kokchetau ve Shymkent için 2004 y›l›nda planlanm›flt›r. Borusan Güç Sistemleri Borusan Güç Sistemleri, güç sistemleri sektöründeki h›zl› talep art›fl› ve geniflleyen ifl hacmi nedeniyle 1997 y›l›nda Borusan Makina’dan ayr›larak faaliyetlerini farkl› bir organizasyon olarak sürdürmeye bafllam›flt›r. Orta Asya faaliyetlerinde de enerji ile ilgili projelerde Borusan Makina’ya destek verilmektedir. 2:2:2 fiirketler Borusan Makina Borusan Makina Kazakistan Borusan Güç Sistemleri Hizmet verilen sektörler : Kojenerasyon sistemleri, yedek güç sistemleri, petrol ve gaz uygulamalar› (pompa istasyonlar› ve do¤algaz kompresör sistemleri) ile tekstil, çelik, kimya, ilaç, seramik, a¤aç sanayii, otomotiv, plastik ve g›da sektörlerine; enerji sektöründe ise BOTAfi’a, ifl merkezlerine, otellere, havaalanlar›na, üniversitelere ve toplu konutlara hizmet verilmektedir. Hizmet noktalar› Denizcilik sektöründe, ana ve yard›mc› makina ve sistemleri ile romorkör, megayat, kargo gemileri inflac›lar›na hizmet verilmektedir. : Türkiye genelinde 4 bölgedeki sat›fl ve servis teflkilat› ile 24 saat boyunca kesintisiz sat›fl sonras› hizmeti verilmektedir. 27 2:2 Distribütörlük>Caterpillar Grubu 2:2:4 2003 Y›l› Operasyonel Bilgileri Pazar Pay› 46 ‹fl makinas› pazar›nda yap›sal bir de¤iflim izlenmektedir. Genel inflaat segmentinin küçük makinalara yönelik talebi giderek artmaktad›r. 39 18 19 Jeneratör ‹ç Pazar› 16 17 Deniz Motorlar› ‹ç Pazar› 21 21 ‹fl Makinalar› ‹ç Pazar› 20 ‹fl Makinalar› Orta Asya 20 Güç Sistemleri Orta Asya 2002 2003 CAT Grubu Pazar Paylar› (%) Sat›fl Genel ekonomik durumdaki iyileflmeler ikinci yar› sat›fllar›na yans›m›flt›r. 71 72 22 ‹fl Makinalar› 29 Güç Sistemleri 2002 (milyon ABD Dolar›) 2003 (milyon EURO) Türkiye 3 Azerbaycan ve Gürcistan'da Bakü-Tiflis Ceyhan Projesi’ne yap›lan sat›fllar Kazakistan'da ertelenen projelerin 2003 y›l›na olumsuz etkisini azaltm›flt›r. 40 34 5 ‹fl Makinalar› 6 Güç Sistemleri 2002 2003 Orta Asya (milyon ABD Dolar›) 12 10 75 Kazakistan Azerbaycan Gürcistan Türkiye Bölgeler Baz›nda CAT Grubu Sat›fllar› (%) Orta Asya bölgelerindeki aktiviteler ve al›nan sonuçlar›n etkisi ile Caterpillar faaliyetleri olumlu yönde dengelenmektedir. Yat›r›m Kiralama operasyonlar› için 55 makina al›nm›flt›r. Bakü -Tiflis - Ceyhan Projesi’ne yönelik olarak toplam 8.4 milyon ABD Dolar› yat›r›m yap›lm›flt›r. 2:2:5 ‹fl Ortaklar›m›z 28 3 Lojistik 3:1 1 Borusan Lojistik, büyüyen ifl hacminin yan› s›ra müflteri portföyüne önde gelen ulusal ve uluslararas› flirketleri de katm›flt›r. 1. 2. 3. 4. 2 3 4 Kaan Gürgenç Borusan Lojistik, Genel Müdür Umur Özkal Borusan Lojistik, Genel Müdür Yard›mc›s›, Mali ‹fller ‹brahim Dölen Borusan Lojistik, Genel Müdür Yard›mc›s›, Sat›fl ve Pazarlama Özgür Soy Borusan Lojistik, Genel Müdür Yard›mc›s›, Operasyonlar 3:3 Kurumsal Bilgiler Borusan Lojistik Borusan Grubu’na 1973 y›l›ndan itibaren kara nakliyesi, gümrükleme, d›fl ticaret ve liman iflletmecili¤i alanlar›nda hizmet veren 3 flirket, 2000 y›l› bafl›nda devir yolu ile Borusan Lojistik ad› alt›nda birleflmifltir. Borusan Lojistik, iki ana faaliyet alan› olan liman ve 3PL (3. Parti Lojistik) ifllerini, hizmet çeflitlili¤i ve verimlilik alanlar›nda birbirine sinerji yaratacak flekilde yürütmektedir. Genel kargo, konteyner ve liman/terminal hizmetlerinin yan› s›ra deniz ve karayolu tafl›ma ve da¤›t›m hizmetleri, depolama, gümrükleme ve araçlara teslimat öncesi kontrol hizmetleri sunulmaktad›r. Gemlik Liman›’nda “liman+” kavram›yla yüksek katma de¤erli hizmet sunulmas› hedeflenmifltir. Hizmetler tek tek veya müflterilere özel çözümlerle entegre olarak sunulmaktad›r. 3:2 fiirketler Borusan Lojistik Hizmet verilen sektörler : Demir çelik, yap› inflaat, konteyner hatlar›, telekomünikasyon, otomotiv, beyaz eflya ve içecek sektörlerine hizmet verilmektedir. Hizmet noktalar› : Merkezi ‹stanbul’da bulunan Borusan Lojistik, Gemlik’teki liman›, Gebze’deki lojistik merkezi ve genel antreposu, Ankara, ‹zmir, Karadeniz Ere¤li ve 2003 y›l›nda faaliyete bafllayan Adana Bölge Müdürlüklerine ek olarak ‹zmit ve Bursa’daki ofisleri ile hizmet vermektedir. 29 3 Lojistik> 3:4 2003 Y›l› Operasyonel Bilgileri 2.0 2.0 ‹fl Hacmi 1.8 1.6 Kara Nakliye Liman Genel Kargo 2002 2003 Lojistik ‹fl Hacmi (mton) Sat›fl 23 Borusan Lojistik grup d›fl› sat›fllar›n› y›ldan y›la gelifltirerek Grubun toplam sat›fllar›na olan katk›s›n› art›rmaktad›r. 11 13 15 15 11 1 Liman Hizmetleri Denizcilik Hizmetleri Kara Nakliye 2 Depolama 2002 2003 Hizmet Baz›nda Lojistik Sat›fllar› (milyon ABD Dolar›) 17 17 13 4 24 4 3 4 6 28 22 24 7 61 2001 2002 Grup ‹çi 2003 Grup D›fl› Lojistik Sat›fl Da¤›l›m› (milyon ABD Dolar›) Demir-Çelik Yap› ‹nflaat Konteyner Hatlar› Telekomünikasyon Beyaz Eflya ‹çecek Otomotiv Sektörler Baz›nda Lojistik 2003 Sat›fllar› (%) Yat›r›mlar 2003 y›l›nda toplam olarak 4.6 milyon ABD Dolar› yat›r›m gerçeklefltirilmifltir. Yat›r›m harcamalar›n›n büyük bir bölümü olan 2.6 milyon ABD Dolar› ‹zmit Köseköy’de hizmete giren Araç Lojistik Merkezi için harcanm›flt›r. 3 0 Di¤er 30 4 Telekomünikasyon 4:1 1 Borusan Telekom, alternatif telekom operatörü olma hedefi do¤rultusunda, 2004 y›l›ndaki liberalizasyon sürecine ve ses lisans› al›m›na haz›rl›k amac›yla omurgas›n› geniflletmifl ve 2003 y›l› boyunca altyap› yat›r›mlar›na devam etmifltir. 2 1. Burak Gökmen Borusan Teknoloji-Borusan Telekom, Genel Müdür 2. Tayfun Türkalp Pargem, Genel Müdür 4:3 Kurumsal Bilgiler Borusan Teknoloji Borusan Teknoloji A.fi., 2000 y›l›nda Borusan Grubu’nun biliflim ve telekomünikasyon sektöründeki yat›r›mlar›n› koordine etmek amac›yla kurulmufltur. Borusan Teknoloji'nin misyonu, biliflim ve telekomünikasyon alan›nda kurumlara servis sa¤layan flirketlerin önde gelenlerinden birisi olmakt›r. Kurumlar›n iletiflimle ilgili her türlü ihtiyac›na tek noktadan cevap verebilecek bir yap› oluflturarak misyonunu gerçeklefltirmeyi planlayan Borusan Teknoloji, ifltiraklerini de benzer vizyonlara sahip, konular›nda öncü flirketler aras›ndan seçmifltir. Borusan Teknoloji’nin ana stratejisi, alternatif bir telekom operatörü olma hedefini proaktif olarak sürdürmek, yeni yat›r›mlar ve sat›n almalar yoluyla “altyap›” ve “servis” alanlar›nda büyümektir. Borusan Telekom Türkiye'nin güvenilen ve tercih edilen telekom operatörü olmay› hedefleyen Borusan Telekom, 2002 y›l›nda Comnet'i bünyesine katarak kurumsal internet hizmetlerinin lideri konumuna gelen Bnet'in devam› olma niteli¤ini tafl›maktad›r. Alternatif telekom operatörü olarak Türk Telekom'un rakipleri aras›nda yerini almakta olan Borusan Telekom, "kaliteli hizmet - uygun fiyat" anlay›fl›yla tüm Türkiye çap›nda kurumlara özel iletiflim hizmetleri sunmay› hedeflemektedir. Borusan Telekom, Bnet'in internet eriflimi, hosting, colocation gibi veri hizmetlerini vermeye devam etmenin yan› s›ra müflterilerinin telekomünikasyon ihtiyaçlar›n› karfl›layan bir ifl orta¤› olma misyonunu da üstlenmektedir. 2003 y›l›nda Equant'›n yerel internet omurgas›n› ve müflterilerini devralarak altyap›s›n› daha da güçlendiren Borusan Telekom, yine bu y›l içerisinde Türkiye telekomünikasyon sektöründe lider bir telekom operatörü olmak için haz›rl›klar›n› tamamlam›flt›r. Borusan Telekom, Türkiye genelindeki 34 POP'u, uzman kadrosu, ‹stanbul, ‹zmir, Ankara, Bursa ve Adana'da bulunan ofisleri ile kurumlar›n tüm iletiflim ihtiyaçlar›na tek elden, özel çözümlerle yan›t vermeyi hedefleri aras›na koymufltur. 2004 y›l›nda gerekli lisans ve izinleri alarak kurumlara data ve katma de¤erli ürünlerin yan› s›ra ses hizmeti de sunan bir telekom operatörü olarak faaliyetlerini büyüterek sürdürecektir. Kurumlara ses, veri ve katma de¤erli hizmetler sunmay› amaçlayan Borusan Telekom’un di¤er hizmetleri, yüksek h›zl› uydu ve TTnet ç›k›fllar›, peering ba¤lant›lar› gibi çözümler, oluflturdu¤u Veri Merkezi'nden kurulufllara yüksek performansl› ve güvenli sunucu bar›nd›rma veya sunucu kiralama hizmetleridir. Borusan Telekom’un ayr›ca sanal özel a¤, güvenlik dan›flmanl›¤›, yedekleme, e-yay›n ve video konferans gibi katma de¤erli servisler konusunda özel hizmetleri bulunmaktad›r. Hizmet verilen sektörler : Borusan Telekom’un ana müflterileri aras›nda bankac›l›k, perakende, teknoloji, otomotiv ve turizm sektörlerinin önde gelen kurulufllar› ile çok lokasyonlu sanayi kurulufllar› yer almaktad›r. Hizmet noktalar› : Borusan Telekom, Türkiye geneline yay›lm›fl güçlü altyap›s›yla ölçeklenebilir ATM tabanl› omurgas›na ba¤l› olarak 35 POP istasyonu ile hizmet vermektedir. Pargem 4:2 fiirketler Borusan Teknoloji Borusan Telekom Pargem Borusan Biliflim 1991 y›l›nda ses, veri, görüntü iletiflimi ve dijital telefon sistemlerinde yüksek katma de¤erli entegre çözümler üretmek üzere kurulan Pargem, 2000 y›l›nda Borusan ailesine kat›ld›. Kurumlar›n iletiflimle ilgili her türlü ihtiyac›n› karfl›lama felsefesi paralelinde Pargem, 2004 y›l›nda gerçekleflecek telekomünikasyon pazar› liberalizasyonu sonras›nda do¤acak gereksinimleri, rekabet avantaj› sa¤layan anahtar teslimi çözümlerle karfl›lamay› hedeflemektedir. Pargem yeni nesil iletiflim bileflenlerini oluflturan yerel ve genifl alan a¤lar›, bilgi güvenli¤i çözümleri, IP Telephony, video konferans, ça¤r› ve mesaj iflleme sistemleri, ses-veri ve görüntü entegrasyonu ve say›sal telefon sistemleri konular›nda, katma de¤eri yüksek, bütünleflik çözümler üretmektedir. Pargem ayr›ca 2002 y›l›nda hizmete giren 31 4 Telekomünikasyon Network Management Center ile müflterilerinin yerel ve genifl alan a¤lar›n›n uzaktan yönetilmesini sa¤lamakta ve ortaya ç›kan sorunlara çözüm getirmektedir. Pargem, sesli yan›t sistemleri, Hermes ve Voxare ürünlerinin üretimini ve sat›fl sonras› deste¤ini sa¤lamaktad›r. Yaz›l›m ve donan›mda yap›lan yeni güncellemelerin yan› s›ra ça¤r› merkezleri ve kampanya sistemleri olarak pazara sunulan çözümler ile Alcatel ve Cisco IP sistemleri entegre edilmifltir. Hizmet verilen sektörler : Kamu kurulufllar›n›n entegre ses, veri ve görüntü hizmetlerine çözüm sunan Pargem, il baz›nda kurulan acil yard›m hatt› 112 sistemlerinin kurulumunu yapmaktad›r. Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n flikayet hatt› olan Sabim’de de Pargem’in kurdu¤u ça¤r› yan›tlama sistemi web tabanl› olarak hizmet vermektedir. Vizyoner flirketlere IP tabanl› sistemler ve ça¤r› yan›tlama sistemleri kurulmakta, anahtar teslimi network projeleri yap›lmaktad›r. Yap› Kredi Yat›r›m, Abdi ‹brahim ‹laç, Pepsi, Glaxo gibi flirketlerde Pargem IP tabanl› sistemler çal›flmaktad›r. Borusan Holding flirketlerine IP Telephony hizmetlerini Pargem vermektedir. Hizmet noktalar› : Pargem 13 yetkili servisi ile Ankara, ‹stanbul, ‹zmir, Bursa, Adana, Antalya, Denizli, Gaziantep illerinde hizmet vermektedir. Borusan Biliflim 2001 y›l›nda kurulan Borusan Biliflim, ses, veri ve görüntü iletifliminde dünya markalar›n›n Türkiye distribütörlü¤ünü yapmaktad›r. Borusan Biliflim sundu¤u çözümlerle uzakl›k kavram›n› ortadan kald›rarak, sa¤lanan zaman ve para tasarrufu sayesinde flirketlerin verimlili¤ini art›rmay› hedeflemekte, bu do¤rultuda tüm iletiflim ürünlerini bir araya toplayan, komple çözümler sunmaktad›r. Polycom ürünlerinin Türkiye münhas›r distribütörü olan Borusan Biliflim halihaz›rda Ericsson SDH, ince istemci NetClient ürün ailesi, Voxaré ‹letiflim Yönetimi Platformu, Cisco IP Telephony çözümlerini bayi kanal› üzerinden sunmaktad›r. Son olarak Alcatel'in kurumsal ses ve data ürünlerinin Türkiye distribütörlü¤ünü alan Borusan Biliflim, bu ad›m ile sektörün en önemli da¤›t›c›s› olmay› amaçlamaktad›r. Hizmet verilen sektörler : Kamu kurulufllar›na Ankara’daki bayileri vas›tas› ile hizmet veren Borusan Biliflim, ülke çap›na yay›lm›fl çözüm ortaklar› ile orta ve büyük boy iflletmelere ses, veri ve görüntü hizmetlerini sunmaktad›r. Hizmet noktalar› : Borusan Biliflim, Pargem’in hizmet noktalar› ve kendi bayi a¤›n› hizmet noktalar› olarak müflterilerine sunmaktad›r. 4:4 2003 Y›l› Operasyonel Bilgileri (Borusan Telekom) Pazar Pay› : %29 Pop ‹stasyonu : 35 Ofis : ‹stanbul, Ankara, ‹zmir, Bursa, Adana Ttnet kapasitesi : 622 Mbps Sunucu Bar›nd›rma Kapasitesi : 4500 server Outsourcing Kapasitesi : 50 Rack 4:5 2003 Y›l› Operasyonel Bilgileri (Pargem) Ürünler Alcatel kurumsal ses ürünleri: OmniPCX Office, OmniPCX enterprise Alcatel kurumsal data ürünleri: OmniSwitch Cisco LAN/WAN ürünleri Cisco IP Telephony ürünleri Ericsson SDH ürünleri Polycom Audio&Video Konferans ürünleri Voxare Platformu ‹letiflim Yönetim Sistemleri (ProtoCall, Auditorium, Hermes, Call Center) NetClient ‹nce ‹stemci sistemleri Netsupport A¤ Destek ve Yönetim Hizmetleri Dr. Voice ‹letiflim Maliyet Analizi Hizmeti Kalite Belgeleri / Ödüller Kalite Belgeleri ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi, TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi, Cisco Ses Eriflim Uzman› Ödüller 2002 ve 2003 y›llar›nda Cisco’nun “Y›l›n IP Telefonu ‹fl Orta¤›” olarak seçilmifltir. 4:6 ‹fl Ortaklar›m›z 32 Borusan Kültür ve Sanat Merkezi Özellikle çoksesli Bat› müzi¤inin ve ça¤dafl modern sanat›n ülkemizde daha genifl kitleler taraf›ndan benimsenmesini hedefleyen Borusan, yürüttü¤ü çal›flmalarla kültürel düzeyin yükseltilmesine ve kültürel miras›n korunmas›na da destek vermektedir. Borusan, sanat›n çeflitli alanlar›nda yürüttü¤ü etkinlikleri kurumsallaflt›rmak ve bir çat› alt›nda toplamak amac› ile 1997 y›l›nda Borusan Kültür ve Sanat Merkezi’ni kurmufltur. ‹stanbul-Beyo¤lu’nda faaliyet gösteren merkezin içinde, sanat galerisi, müzik kütüphanesi ve etkinlik salonu bulunmaktad›r. Sanat Galerisi Borusan Sanat Galerisi, 1997 y›l›ndan beri sürdürdü¤ü ça¤dafl plastik sanatlara yönelik programlar›yla sanatseverleri ça¤dafl Türk ve dünya sanatç›lar› ile buluflturmaktad›r. Borusan Sanat Galerisi, 2003 y›l›nda yedi sergiye ev sahipli¤i yapm›flt›r. fiubat ay›nda genç sanatç›lar›m›zdan Serkan Özkaya “En Hakiki Öz Kopyalar” isimli projesini bir hafta süre ile Borusan Sanat Galerisi’nde sergilemifltir. Küratörlü¤ünü ‹stanbul Bienali küratörlerinden Rosa Martinez’in üstlendi¤i “Evrensel Yabanc›lar” sanatseverler taraf›ndan ilgiyle izlenmifltir. Akdeniz ülkeleri sanatç›lar› ile gerçeklefltirilen sergi dizisinin devam› niteli¤inde olan küratör Sania Papa taraf›ndan haz›rlanan “Belirsiz S›n›rlar” isimli sergide ise Yunanl› befl kad›n sanatç›n›n yap›tlar› izleyici ile buluflmufltur. 8. ‹stanbul Bienali s›ras›nda New Yorklu küratör Michele Thursz ve New York’ta bulunan “New Museum of Contemporary Art” küratörlerinden Anne Barlow’un haz›rlad›klar› “Kopyala, Çal, Paylafl” çok say›da ‹stanbullunun ve bienal dolay›s› ile ‹stanbul’da bulunan yabanc› ve Türk sanatseverin be¤enisini ve ilgisini kazanm›flt›r. Haziran ay›n›n bafl›nda Handan Börüteçene “‹ki Oda, Bir Salon: Huzur” isimli savafl karfl›t› yerlefltirmesini on gün süre Borusan Sanat Galerisi’nde sergilemifltir. Aç›ld›¤›ndan beri yaz aylar›nda genç sanatç›lara yap›tlar›n› sergileme imkan› veren “Yeni Öneriler-Yeni Önermeler” sergi dizisinin onuncu ve on birincisinde de 14 genç sanatç›n›n yap›tlar› sergilenmifltir. Müzik Kütüphanesi Müzik üzerine özel bir konu kütüphanesi kuran Borusan Kültür ve Sanat Merkezi, Türkiye’de bir ilke daha imza atm›flt›r. Kütüphanede klasik müzik a¤›rl›kl› olmak üzere “Jazz”, “Blues”, “Türk Halk Müzi¤i” ve geleneksel “Türk Müzi¤i”, “Dünya/Etnik Müzikleri” konular›nda yaklafl›k 8,500 kitap, 5,500 nota ile 11,200 CD, 2000 plak, 550 adet video kaset ve DVD bulunmaktad›r. Ayr›ca kütüphane bünyesinde “Türk Bestecileri Nota Arflivi”nin oluflturulmas›na da devam edilmektedir. Kütüphane katalo¤u internete aç›kt›r. ‹nternet yoluyla kütüphanede yer alan malzemelere ve abone olunan dergilerin indeksine ulaflmak mümkündür. Etkinlik Salonu Programlar›n bir “müzik evi” kavram› çerçevesinde sürdürüldü¤ü etkinlik salonunda, ‹talyan Kültür Merkezi, ‹spanyol Kültür Merkezi Cervantes ve Yunanistan ‹stanbul Baflkonsoloslu¤u iflbirli¤i ile 1. Akdeniz Ça¤dafl Müzik Günleri düzenlenmifltir. Dört gün boyunca ‹talya, ‹spanya, Yunanistan ve Türkiye’nin önde gelen besteci ve müzik topluluklar› bir araya gelmifl ve çeflitli konserler düzenlenmifltir. 1. Akdeniz Ça¤dafl Müzik Günleri’nin onur konu¤u ünlü besteci ‹lhan Usmanbafl olmufltur. 2003 y›l›nda da Türk bestecilerin yeni ak›mlara bak›fl›na ve genç bestecilerin tan›t›m›na yönelik söylefli ve dinletiler gerçeklefltirilmeye devam edilmifltir. Çocuklara müzi¤i sevdirmeye ve müzik ile di¤er sanatlar aras›ndaki iliflkiyi anlamalar›n› sa¤lamaya yönelik atölye çal›flmalar›, devam eden faaliyetler aras›ndad›r. Bunun yan› s›ra çevre ilkö¤retim okullar›n›n ö¤rencileri ile yürütülen “Borusan Çocuk Korosu” konserlerine de devam edilmektedir. 33 Borusan Kültür ve Sanat Merkezi Borusan Oda Orkestras› Borusan Grubu’nun kültür ve sanat alan›ndaki ilk giriflimi, 1993’te kurulan ve Türkiye’nin ilk özel orkestralar›ndan biri olan Borusan Oda Orkestras›’d›r. Gerçeklefltirece¤i konserlerin program›na göre kadrosu 10-12 üyeden 25-30 üyeye kadar de¤iflebilen bir yap›ya sahip olan orkestra dünyaca ünlü solistlere efllik etmifltir. Borusan Oda Orkestras› ayda bir kez ‹stanbul ‹talyan Kültür Merkezi’nde dinleyicileriyle buluflmufltur. Bu konserlerde Michael Nebe, Vasil Kazanciyev, Emre Arac›, Orhan fiall›el, Alpaslan Ertüngealp ve Fahrettin Kerimov orkestra flefi olarak yer alm›flt›r. Orkestran›n efllik etti¤i sanatç›lar aras›nda Ayd›n Karl›bel, Günay Yetiz, Ebru Aykal, Pelin Halkac›, Ça¤atay Akyol, Genco Erkal, Jeremy Menuhin ve Ahmet Kanneci bulunmaktad›r. 2003 y›l›nda düzenli ayl›k konserlerine ara veren oda orkestras›, esnekli¤i ve yüksek hareket kabiliyeti ile Denizli, Zonguldak, Bursa gibi illerimizde konserler gerçeklefltirmifltir. Borusan ‹stanbul Filarmoni Orkestras› 1999 y›l›nda Borusan Oda Orkestras› nitelik ve nicelik olarak gelifltirilerek senfonik bir orkestraya dönüfltürülmüfl ve orkestran›n Genel Müzik Direktörlü¤ü’ne ve Daimi fiefli¤i’ne Gürer Aykal getirilmifltir. Gürer Aykal yönetiminde yeniden yap›lanan orkestra “Borusan ‹stanbul Filarmoni Orkestras›” ad› alt›nda ‹stanbul’un her iki yakas›nda konserler veren bir kent orkestras› olmufltur. Yeni biny›la Beethoven senfonileri ile giren Borusan ‹stanbul Filarmoni Orkestras› 18. Uluslararas› Ankara Müzik Festivali’nin aç›l›fl konserlerini ve 2002 Mart ay›nda Bulgaristan’da 42 y›ldan beri süregelen Rusçuk Festivali’nin kapan›fl konserlerini sunmufltur. Anadolu’nun de¤iflik kentlerinde klasik müzik dinleyicisiyle buluflan Borusan ‹stanbul Filarmoni Orkestras› 2003 y›l›nda Güneydo¤u Anadolu Turnesi gerçeklefltirmifltir. Bu turnede Diyarbak›r, Mardin, Urfa ve Gaziantep’te çok baflar›l› konserler vermifltir. Borusan ‹stanbul Filarmoni Orkestras› 2003 y›l›nda ‹stanbul Kültür ve Sanat Vakf› ile yap›lan anlaflmayla vak›f etkinliklerinin “sürekli orkestras›” olmufl ve Haziran ay›nda Ayasofya Müzesi’nde 31. Uluslararas› ‹stanbul Müzik Festivali’nin aç›l›fl konserini gerçeklefltirmifltir. Borusan ‹stanbul Filarmoni Orkestras›, Igor Oistrakh, Emil Tabakov, Giuseppe Lanzetta gibi ünlü fleflerin yan› s›ra dünyan›n en önde gelen korolar›ndan Wiener Singverein ve Dimitris Sgouros, Alfredo Rolando Ortiz, Suna Kan, ‹dil Biret, Ayflegül Sar›ca, Meral Güneyman, Justus Frantz, Anna Tomowa Sintow, Julianna Janes-Yaffé, Emre Elivar, George Zamphir, Olga Kern, Vadim Gluzman, Maxim Vengerov ve Faz›l Say gibi dünya çap›nda ünlü virtüozlarla birlikte konserler vermifltir. Borusan Borular› 2003 y›l›nda kurulan Borusan Borular› bak›r nefeslilerden oluflan bir caz orkestras›d›r. Emin F›nd›ko¤lu önderli¤inde kurulan orkestra üyeleri Borusan ‹stanbul Filarmoni Orkestras›’n›n nefesli çalg›lar›ndan oluflmufltur. Orkestra, ‹stanbul ‹talyan Kültür Merkezi’nde üç ayda bir konser vermektedir. Borusan Kültür ve Sanat Yay›nc›l›k 1998 y›l›ndan beri faaliyet gösteren Borusan Kültür ve Sanat Yay›nc›l›k, yetiflkinlere, okul öncesi ve ilkö¤retim ça¤›ndaki çocuklara yönelik müzik kitaplar› yay›mlamaktad›r. Ahmet Say’›n “Türkiye’nin Müzik Atlas›”, Yaprak Sandalc›’n›n “Müzik Yolcular›” ve Üner Birkan’›n “Dinleyici’nin Kitab›” yay›mlanan kitaplardan baz›lar›d›r. 34 As›m Kocab›y›k Kültür E¤itim Vakf› As›m Kocab›y›k Kültür E¤itim Vakf›’n›n amac›, e¤itim, ö¤retim konular›nda ve kültür hayat›m›zda faaliyette bulunarak Türk milli e¤itim ve kültürüne katk› sa¤lamakt›r. Ekonomik, sosyal ve kültürel geliflmenin e¤itim ile sa¤lanabilece¤ine inanan As›m Kocab›y›k Kültür E¤itim Vakf›, 1992 y›l›nda Kocab›y›k Ailesi taraf›ndan kurulmufltur. Vakf›n amac›, e¤itim, ö¤retim konular›nda ve kültür hayat›m›zda faaliyette bulunarak Türk milli e¤itim ve kültürüne katk› sa¤lamakt›r. 1992 y›l›ndan beri maddi ihtiyac› olan baflar›l› ö¤rencilere e¤itim bursu veren Vak›f, 2003-2004 ö¤retim y›l›nda da 100 ö¤renciye burs vermifltir. Vak›f, 1997 y›l›nda bafllayan e¤itim seferberli¤ine destek vermek amac›yla modern bir Anadolu Meslek Lisesi, 8 y›ll›k bir ‹lkö¤retim Okulu, Kocaeli Üniversitesi Hereke Borusan Kampusu’nda bir Meslek Yüksekokulu ve iki adet yurt binas› infla ettirerek Milli E¤itim Bakanl›¤›’na ba¤›fllam›flt›r. Bu e¤itim kurumlar›n›n ihtiyaçlar›n› karfl›lamaya devam eden Vak›f, ihtiyac› olan di¤er e¤itim kurumlar›na da maddi destek vermeye devam etmektedir. Borusan As›m Kocab›y›k Anadolu Meslek Lisesi Vakf›n en önemli projelerinden biri Borusan As›m Kocab›y›k Anadolu Meslek Lisesi’dir. ‹stanbul-Beylikdüzü’nde infla edilen lise, 1998-1999 ö¤retim y›l›nda hizmete girmifltir. Lise, 10,000 metrekaresi kapal› olmak üzere toplam 24,000 metrekare alan üzerine kurulmufltur. Toplam maliyeti 5.3 milyon ABD Dolar›’d›r. 21 dersli¤i, 17 atölyesi ve 4 laboratuvar› olan lisenin ayr›ca bir kütüphanesi ve bir resim dersli¤i bulunmaktad›r. Lisenin 1,100 metrekarelik alana kurulu kapal› spor salonu ile 920 metrekarelik ve 400 kiflilik çok amaçl› toplant› salonu bölgenin ihtiyaçlar›n› da karfl›layabilmektedir. Borusan As›m Kocab›y›k Anadolu Meslek Lisesi, meslek e¤itimi konusunda Türkiye’de var olan a盤› kapatma çabalar›na bir örnek oluflturmaktad›r. Bilgisayar, Elektronik, ‹ngilizce Elektrik, Almanca Elektrik, ‹ngilizce Motor, Almanca Motor olmak üzere alt› bölümle e¤itim vermektedir. 2002 y›l›nda ISO 9002 belgesi alan lisede, 2003-2004 ö¤retim y›l›nda 38 ö¤retmen ile 576 ö¤renciye e¤itim verilmektedir. Ça¤dafl bir mesleki e¤itim için gereken her türlü ayr›nt›n›n düflünüldü¤ü ve titizlikle uyguland›¤› lisede, mimari tasar›m aflamas›nda özürlü ö¤renciler de dikkate al›narak düzenlemeler yap›lm›fl, bu ö¤rencilere bina içinde her türlü hareket kolayl›¤› sa¤lanm›flt›r. Borusan Otomotiv Zehra Nurhan Kocab›y›k ‹lkö¤retim Okulu As›m Kocab›y›k Kültür E¤itim Vakf›, zorunlu e¤itim süresinin 8 y›la ç›kar›lmas›yla ‹stanbul-Avc›lar’da, Borusan Otomotiv Zehra Nurhan Kocab›y›k ‹lkö¤retim Okulu’nu infla ettirmifltir. 3.5 milyon ABD Dolar›’na mal olan okulda, 1998 y›l› Ekim ay›nda e¤itime bafllanm›flt›r. Okulda 27 derslik, 2 okul öncesi s›n›f, 1 ifllik, 1 müzik, 1 resim s›n›f›, 1 kütüphane, fen laboratuvar›, bilgisayar odas›, yemek salonu ve yönetim odalar› yer almaktad›r. Ayr›ca hem spor salonu hem de 2 ayr› toplant› mekan› olarak kullan›labilecek flekilde tasarlanm›fl çok amaçl› bir salon bulunmaktad›r. 2002 y›l›nda ISO 9002 belgesi alan Borusan Otomotiv Zehra Nurhan Kocab›y›k ‹lkö¤retim Okulu’nda, s›n›f mevcudu 30 kifli ile s›n›rl›d›r. 2003-2004 ö¤retim y›l›nda 38 ö¤retmen ile 810 ö¤renciye e¤itim verilmektedir. Kocaeli Üniversitesi Hereke Kampusu Yurtlar› ve Yüksekokulu 1999 y›l›nda gerçekleflen ve ülkemizi derinden sarsan 17 A¤ustos ve 12 Kas›m depremlerinden en çok etkilenen ilimiz Kocaeli olmufltur. As›m Kocab›y›k Kültür E¤itim Vakf›, depremde büyük hasara u¤rayan Kocaeli Üniversitesi’ne yard›m elini uzatm›fl ve Borusan Grubu’na ba¤l› flirketlerin, Borusan Grubu çal›flanlar›n›n, yerli ve yabanc› müflterilerin ve Borusan dostlar›n›n verdi¤i destekle bir fon oluflturmufltur. Vak›f bu fonla, Kocaeli Üniversitesi Hereke Kampusu’nda 108’i k›z, 108’i erkek olmak üzere toplam 216 kiflilik bir ö¤renci yurdu ile bir Meslek Yüksekokulu infla ettirmifltir. 2 milyon ABD Dolar›’na mal olan okul ve yurtlar, 2000-2001 ö¤retim y›l›nda e¤itime bafllam›fl, Kas›m 2001’de Kocaeli Üniversitesi’ne devredilmifltir. 4 derslik, 2 meslek ve 1 bilgisayar laboratuvar›, 170 kiflilik konferans salonu, kütüphane, yemekhane ile kantini de içeren As›m Kocab›y›k Meslek Yüksekokulu’nda Yap› Donat›m› Teknolojisi, ‹nflaat ve Makine programlar› mevcuttur. Her üç program›n da I. ve II. (gece) ö¤retimi mevcuttur. (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihli Konsolide Mali Tablolar ve Bağımsız Denetim Raporu BORUSAN HOLDİNG ANONİM ŞİRKETİ VE BAĞLI ORTAKLIKLARI İÇİNDEKİLER Bağımsız Denetim Raporu Sayfa -------37 Konsolide Bilanço 38-39 Konsolide Gelir Tablosu 40 Konsolide Özsermaye Değişim Tablosu 41 Konsolide Nakit Akım Tablosu 42 Konsolide Mali Tablo Dipnotları 43-84 (İNGİLİZCE ASLININ TÜRKÇE TERCÜMESİDİR) BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU Borusan Holding Anonim Şirketi Yönetim Kurulu'na: Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları (Borusan Holding ve Bağlı Ortaklıkları – “Borusan Grubu”)’nın ilişikte ABD doları olarak sunulmuş 31 Aralık 2003 tarihli konsolide bilançosu ile aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide gelir, özsermaye değişimi ve nakit akım tablolarını denetlemiş bulunuyoruz. Bu konsolide mali tabloların sorumluluğu Borusan Grubu yönetimine aittir. Bizim sorumluluğumuz yaptığımız denetim çalışmamızın sonucunda bu konsolide mali tablolar üzerinde bir görüş beyan etmektir. Denetim çalışmamız, Uluslararası Denetim Standartları'na göre gerçekleştirilmiştir. Söz konusu standartlar, denetim çalışmamızın mali tablolarda önemli hatalar bulunmamasını sağlayacak şekilde planlanmasını ve yürütülmesini gerektirmektedir. Denetim, mali tablolarda yer alan bakiyelerin ve tamamlayıcı notları destekleyici kanıtların test usulü incelenmesini içerir. Denetim, aynı zamanda, uygulanan muhasebe prensiplerinin, yönetim tarafından yapılan önemli tahminlerin ve mali tabloların genel sunuluş şeklinin değerlendirilmesini de içermektedir. Denetim çalışmamızın, görüş bildirmemiz için makul bir temel oluşturduğu kanaatindeyiz. Görüşümüze göre, yukarıda birinci paragrafta sözü edilen konsolide mali tablolar, tüm önemli hususlar açısından, Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları’nın 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle mali durumunu ve aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide faaliyet sonuçlarını ve nakit akımlarını Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na uygun olarak layıkıyla arz etmektedir. 30 Nisan 2004 İstanbul, Türkiye (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE BİLANÇO (Birim – ABD Doları) AKTİFLER Notlar 2003 4 4 5 6 7 47,423,396 786,071 134,783,923 165,607,416 24,054,183 45,493,031 94,533,293 115,155,901 20,027,649 372,654,989 275,209,874 42,308,879 552,444,133 7,315,815 5,227,684 38,024,540 1,828,130 33,600,843 464,339,478 6,874,423 8,981,530 9,253,613 2,307,526 647,149,181 525,357,413 1,019,804,170 800,567,287 2002 Dönen varlıklar Nakit ve benzeri varlıklar Menkul kıymetler Ticari alacaklar, net Stoklar, net Diğer dönen varlıklar Dönen varlıklar toplamı Duran varlıklar Finansal duran varlıklar, net Maddi duran varlıklar, net Maddi olmayan duran varlıklar, net Şerefiye, net Ertelenmiş vergi alacağı Diğer duran varlıklar 3, 10 8, 29 9 3 17 11 Duran varlıklar toplamı Varlıklar toplamı Sayfa 7 ile 48 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide mali tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (38) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE BİLANÇO (Birim – ABD Doları) BORÇLAR, AZINLIK PAYLARI VE ÖZSERMAYE Notlar Kısa vadeli borçlar Ticari borçlar, net Kısa vadeli krediler Uzun vadeli kredilerin kısa vadeli bölümü Ödenecek gelir vergisi Kısa vadeli diğer borçlar 2003 2002 84,910,152 271,977,651 17,850,247 5,936,088 37,118,992 82,547,277 192,768,890 18,956,702 6,918,944 27,431,995 417,793,130 328,623,808 119,381,694 13,841,111 21,799,680 22,904,172 70,821,820 9,378,459 35,412,997 28,798,008 Uzun vadeli borçlar toplamı 177,926,657 144,411,284 Borçlar toplamı 595,719,787 473,035,092 12 13 14 17 15 Kısa vadeli borçlar toplamı Uzun vadeli borçlar Uzun vadeli krediler Kıdem tazminatı yükümlülüğü Ertelenmiş vergi yükümlülüğü Uzun vadeli diğer borçlar 14 18 17 16 Azınlık payları 19 274,488,365 218,554,016 Özsermaye Ödenmiş sermaye Kur çeviriminden kaynaklanan yedekler Yeniden değerleme fonu, net Birikmiş karlar 20 2 8 21 27,922,841 13,211,407 39,233,662 69,228,108 27,922,841 328,168 36,745,931 43,981,239 Toplam özsermaye 149,596,018 108,978,179 Toplam azınlık payları ve özsermaye 424,084,383 327,532,195 1,019,804,170 800,567,287 Borçlar, azınlık payları ve özsermaye toplamı Sayfa 7 ile 48 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide mali tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (39) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihinde Sona Eren Yıla Ait KONSOLİDE GELİR TABLOSU (Birim – ABD Doları) Net satışlar Satılan mal ve verilen hizmet maliyeti Notlar 2003 22 23, 25, 26, 30 1,018,920,459 (846,568,102) 691,014,978 (569,610,818) 172,352,357 121,404,160 (119,513,635) 10,884,415 (80,979,096) 2,510,166 63,723,137 42,935,230 (15,157,810) (12,980,526) 48,565,327 29,954,704 3,027,872 (9,926,641) 51,593,199 20,028,063 (11,684,431) 43,775,120 (11,496,546) 12,957,162 83,683,888 21,488,679 Brüt kar Satış ve genel yönetim giderleri Diğer faaliyet gelirleri, net 24, 25, 26, 30 26, 27, 30 Faaliyet karı Finansman giderleri, net 28, 30 Çevrim karı (zararı), vergi karşılığı ve azınlık payları öncesi kar Çevrim karı (zararı) 2 Vergi karşılığı ve azınlık payları öncesi kar Vergi karşılığı - Cari (yasal) - Ertelenmiş 17 17 Azınlık payları öncesi net kar Azınlık payı 2, 19 Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıklarının payı 2002 56,934,674 18,190,367 26,749,214 3,298,312 Sayfa 7 ile 48 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide mali tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (40) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihinde Sona Eren Yıla Ait KONSOLİDE ÖZSERMAYE DEĞİŞİM TABLOSU (Birim – ABD Doları) Ödenmiş Sermaye 1 Ocak 2002 Bakiyesi Nakit sermayedeki artış Ödenen temettüler Yeniden değerleme fonundan birikmiş karlara aktarılan yeniden değerlenmiş ve orijinal aktif değeri üzerinden hesaplanan 2002 yılı amortisman farkı (ertelenmiş vergi netlenmiş) Yeniden değerleme fonu üzerinden hesaplanan ertelenmiş vergi Kur çevriminden kaynaklanan yedekler (Not 2) Net dönem karı 31 Aralık 2002 Bakiyesi Ödenen temettüler Yeniden değerleme fonundaki artış Yeniden değerleme fonundan birikmiş karlara aktarılan yeniden değerlenmiş ve orijinal aktif değeri üzerinden hesaplanan 2003 amortisman farkı (ertelenmiş vergi netlenmiş) Yeniden değerleme fonu üzerinden hesaplanan ertelenmiş vergi Kur çevriminden kaynaklanan yedekler (Not 2) Net dönem karı 31 Aralık 2003 Bakiyesi Kur Çevriminden Kaynaklanan Yedekler 27,607,655 424,164 315,186 - 27,922,841 Toplam Özsermaye 106,306,299 (53,240) 315,186 (53,240) (503,856) 3,354,606 2,850,750 (95,996) - 15,887 (2,484,012) - (1,175,007) 3,298,312 15,887 (3,755,015) 3,298,312 328,168 36,745,931 43,981,239 108,978,179 - 39,717,912 Birikmiş Karlar 38,556,568 - - Yeniden Değerleme Fonu - - - 1,177,444 (78,299) - (78,299) 1,177,444 - - (2,195,083) 2,148,057 (47,026) 14,962 3,490,408 (3,572,103) 14,962 12,801,544 - 26,749,214 26,749,214 39,233,662 69,228,108 149,596,018 - 12,883,239 - - 27,922,841 13,211,407 Sayfa 7 ile 48 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide mali tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (41) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihinde Sona Eren Yıla Ait KONSOLİDE NAKİT AKIM TABLOSU (Birim – ABD Doları) 2003 2002 İşletme faaliyetlerinden sağlanan nakit girişleri Vergi karşılığı ve azınlık payları öncesi kar Vergi öncesi kar ile işletme faaliyetlerinden sağlanan nakit arasındaki mutabakat: Amortisman Şerefiyenin ve maddi olmayan duran varlıkların itfası Ertelenmiş vergi sonrası yeniden değerleme fonu amortismanı Faiz gelirleri Faiz giderleri Ödenen vergiler Kıdem tazminatı yükümlülüğü karşılığı Maddi duran varlık satış karı Kur çevrim yedeklerindeki net değişim Şerefiye değer düşüklüğü karşılığı İştirak karları Maddi duran varlık değer düşüklüğü karşılığı Finansal duran varlık değer düşüklüğü karşılığı 51,593,199 20,028,063 37,706,937 3,131,228 (2,317,046) (2,966,294) 19,315,632 (14,413,000) 4,462,652 (4,277,606) 11,264,725 2,961,070 (2,823,206) 892,423 36,137,456 (1,926,823) (4,594,173) (9,502,933) 17,638,434 (8,732,685) 2,610,197 (1,000,297) 4,862,265 474,099 - İşletme sermayesindeki değişikliklerden önceki faaliyet karı 104,530,714 55,993,603 İşletme sermayesindeki değişiklikler Ticari alacaklar Menkul kıymetler Stoklar Diğer dönen varlıklar ve kısa vadeli borçlar, net Ticari borçlar Diğer duran varlıklar ve uzun vadeli diğer borçlar, net (40,250,630) (786,071) (50,451,515) 7,406,176 2,362,875 (5,414,440) (13,566,704) (38,798,284) 5,043,721 1,807,838 25,996,603 17,397,109 36,476,777 Yatırım faaliyetleri Satın alınan maddi duran varlıklar Satın alınan maddi olmayan duran varlıklar Azınlık payları etkisi sonrası iştiraklerdeki net değişim İştiraklerden kaynaklanan şerefiye Maddi duran varlık satış hasılatı (121,023,910) (2,818,115) (1,662,340) 24,901,509 (79,407,882) (6,352,663) (8,907,471) (9,017,540) 3,694,116 Yatırım faaliyetlerinde kullanılan net nakit (100,602,856) (99,991,440) Finansman faaliyetleri Kredi borcu ödemeleri Alınan kredilerden sağlanan nakit Ödenen temettüler (azınlık payları dahil) Nakit sermaye arttırımı Sermaye artışlarındaki azınlık hissedarları payı Ödenen faiz Alınan faiz (249,141,021) 356,461,259 (6,807,852) 600,714 (18,943,282) 2,966,294 (173,394,213) 238,819,871 (4,701,047) 315,186 99,812 (18,445,628) 9,502,933 85,136,112 52,196,914 1,930,365 (11,317,749) 45,493,031 56,810,780 47,423,396 45,493,031 İşletme faaliyetlerinden sağlanan net nakit Finansman faaliyetlerinden sağlanan net nakit Nakit ve nakit benzeri değerlerdeki net artış / (azalış) Nakit ve nakit benzeri değerler: Dönem başı Dönem sonu Sayfa 7 ile 48 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide mali tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (42) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 1. GENEL Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları (“Borusan Grubu” ya da “Grup”) faaliyetlerine 1944 yılında İstikbal Ticaret T.A.Ş. adıyla çelik boru ithalatı yapan ve kurutulmuş meyve ihraç eden ticari bir şirket olarak başlamıştır. Borusan Holding A.Ş. (“Borusan Holding” veya “Holding”) Aralık 1972’de çelik sanayi (boru ve yassı çelik üretimi) distribütörlük, entegre lojistik hizmetleri ve günümüz telekomünikasyon ve teknolojilerine yapılan yeni yatırımlar olmak üzere değişik sahalarda faaliyet gösteren şirketlerin faaliyetlerini koordine etmek amacıyla kurulmuştur. Borusan Holding Türkiye’de kayıtlı olup Kocabıyık ailesinin kontrolündedir (bakınız Not 20). Holding’in kayıtlı adresi aşağıda sunulmuştur: Meclisi Mebusan Caddesi No:103 Fındıklı – İstanbul, Türkiye Borusan Grubu’nun başlıca faaliyetleri şunlardır: Yurtiçi ve yurt dışında pazarlanmak üzere boyuna kaynaklı ve spiral çelik boru üretimi; Yurtiçi ve yurt dışında pazarlanmak üzere, soğuk haddelenmiş saç ve kaplamalı saç üretimi; BMW, Land Rover ve Mini Cooper otomobillerinin Türkiye satış ve servis temsilciliği; Caterpillar iş makinaları ve güç sistemleri ürünlerinin Türkiye ve Türki Cumhuriyetleri’nde satış ve servis temsilciliği; Entegre lojistik hizmetleri, gümrükleme, gemi taşımacılığı, liman işlemleri ve depolama hizmetleri; Otomotiv sanayi için motor supapları üretimi, yurtiçi ve yurt dışı satış ve pazarlaması, ve Yeni teknoloji ve telekomünikasyon yatırımları. Eylül 1998’den bu yana Borusan Holding, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na kayıtlı çelik boru sektöründe faaliyet gösteren Borusan Birleşik Boru Fabrikaları A.Ş. ve Mannesmann Boru Endüstrisi T.A.Ş.’nin faaliyetlerini yönlendirmek ve koordine etmek amacıyla kurulan Borusan Mannesmann Boru Yatırım Holding A.Ş.’yi de kontrol etmektedir. Ayrıca Borusan Holding, yine İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na kayıtlı olan Borusan Yatırım ve Pazarlama A.Ş. ile Borusan Teknolojik Yatırımlar Holding A.Ş. ve Borusan İstikbal Ticaret T.A.Ş. isimli yatırım (portföy) şirketlerinin de kontrolünü elinde bulundurmaktadır. Grup Türkiye’de üç ana faaliyet segmenti halinde organize olmuştur: • • • Çelik segmenti Distribütörlük (Temsilcilik) segmenti Diğer segment Grup’un başlıca “diğer” operasyonları yeni teknoloji, lojistik hizmetleri ve supap üretimini kapsamaktadır. (43) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 1. GENEL (devamı) Borusan Holding’in Bağlı Ortaklıkları (“Bağlı Ortaklık”), Bağlı Ortaklıklar’ın faaliyet segmentleri ve faaliyet konuları aşağıdaki gibidir: Faaliyet Segmentleri Çelik Yassı Çelik Bağlı Ortaklık Yer Borçelik Çelik Sanayi Ticaret A.Ş. (Borçelik) Birlik Galvaniz Sac Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Birlik Galvaniz) Kerim Çelik Mamulleri İmalat ve Ticaret A.Ş. (Kerim Çelik) Flat Steel Industries B.V. (Flat Steel) Gemlik – Türkiye Gemlik – Türkiye İstanbul – Türkiye Hollanda Boru Borusan Birleşik Boru Fabrikaları A.Ş. (Borusan Boru) Mannesmann Boru Endüstrisi T.A.Ş. (Mannesman Boru) Kartal Boru Sanayi ve Ticaret A.Ş. Borusan Mannesmann Boru Yatırım Holding A.Ş. (BMBYH) BM Vobarno Tubi S.p.A (Vobarno) Borusan Mühendislik İnşaat ve Sanayi Makinaları İmalat A.Ş. İstanbul – Türkiye İzmit – Türkiye İstanbul – Türkiye İstanbul – Türkiye İtalya Gemlik – Türkiye İhracat ve Yurtiçi Satış Şirketleri Borusan İstikbal Ticaret T.A.Ş. Bozoklar İnşaat Malzemeleri Ticaret A.Ş. Boru ve Profil Ticaret A.Ş. Kerim Boru Ticaret ve Pazarlama A.Ş. İmpa Bursa İnşaat Malzemeleri Pazarlama A.Ş Borusan Akdeniz İnşaat Malzemeleri Pazarlama A.Ş. Samsun Çelik Ticaret A.Ş. Gaziantep Boru ve Profil Ticaret A.Ş. İstanbul – Türkiye İzmir – Türkiye Ankara – Türkiye İstanbul – Türkiye Bursa – Türkiye Adana – Türkiye Samsun – Türkiye Gaziantep - Türkiye Borusan Makina Servis ve Ticaret A.Ş. Borusan Güç Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Machinery Intertrade Limited (İngiltere) Borusan Makina Kazakhstan LLP (Kazakistan) Borusan Oto Servis ve Ticaret A.Ş. (Borusan Oto) Borusan Otomotiv İthalat ve Dağıtım A.Ş (Borusan Otomotiv) Borusan Oto Ankara Servis ve Ticaret A.Ş. (Oto Ankara) (*) İstanbul – Türkiye İstanbul – Türkiye İngiltere Kazakistan İstanbul – Türkiye İstanbul – Türkiye Ankara – Türkiye Borusan Lojistik Dağıtım Depolama Taşımacılık ve Ticaret A.Ş. (Borusan Lojistik) Borusan Elektronik Ticaret, İletişim ve Bilgi Hizmetleri A.Ş.(Otomax) Supsan Motor Supapları Sanayi ve Ticaret A.Ş.(Supsan) Borusan Teknolojik Yatırımlar Holding A.Ş. (Borusan Teknoloji) B-Net İletişim Hizmetleri A.Ş. (B-Net) (**) Borusan Birlik Danışmanlık ve Organizasyon Hizmetleri A.Ş. Borusan Yatırım ve Pazarlama A.Ş. Borusan Bilişim Ses ve Veri Sistemleri A.Ş. (***) Pargem Bilişim Sistemleri A.Ş. (Pargem) Borusan Bilişim Sistemleri Servis ve Dağıtım A.Ş. İstanbul – Turkey İstanbul-Turkey İstanbul – Turkey İstanbul – Turkey İstanbul – Turkey İstanbul – Turkey İstanbul – Turkey İstanbul – Turkey İstanbul – Turkey İstanbul – Turkey Distribütörlük Diğer (*) (**) (***) 2003 yılı içerisinde Borusan Oto’ya dahil olmuş, dolayısıyla 31 Aralık 2003 itibariyle konsolide edilmemiştir. Şirket’in ünvanı 17 Mart 2004 tarihli Genel Kurul Kararı uyarınca Borusan Telekom ve İletişim Hizmetleri A.Ş. olarak değiştirilmiştir. Şirket’in daha önce Time Bilgi İşlem Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. olan ünvanı 12 Ağustos 2003 tarihli Genel Kurur kararı uyarınca Borusan Bilişim Ses ve Veri Sistemler A.Ş. olarak değiştirilmiştir. (44) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ Mali tabloların sunum esasları Borusan Holding A.Ş. ve Türkiye’de yerleşik Bağlı Ortaklıklar, muhasebe kayıtlarını ve yasal mali tablolarını Türk lirası cinsinden Türk Ticaret Kanunu ve vergi mevzuatına uygun olarak hazırlamaktadır. Ayrıca 1 Ocak 1994’den itibaren geçerli olmak üzere Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanmış Tek Düzen Muhasebe Sistemi ve uygulamalarına da uyulmaktadır. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na kayıtlı oldukları için sadece Borusan Yatırım ve Pazarlama A.Ş. ve Borusan Birleşik Boru Fabrikaları A.Ş.’ye mahsus olarak, Türk Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayınlanan muhasebe ilkeleri uygulanmaktadır (“SPK Mevzuatı”). Yurtdışında yerleşik Bağlı Ortaklıklar; Machinery Intertrade Limited, Flat Steel ve Vobarno, yasal muhasebe kayıtlarını Euro (EUR), Borusan Makina Kazakhistan LLP ise Kazak Tenges’i cinsinden sırasıyla İngiltere, Hollanda, İtalya ve Kazakhistan’da geçerli olan muhasebe ilke ve kurallarına uygun olarak tutmaktadırlar. ABD doları (ABD$) cinsinden hazırlanmış konsolide mali tablolar, tarihsel maliyet esasına göre (Not 8’de açıklandığı üzere Türkiye’de kayıtlı şirketlerin maddi duran varlıklarının yeniden değerlemesi haricinde) hazırlanmış yasal kayıtlara, Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına (UFRS) uygunluk açısından gerekli tashih ve sınıflandırmalar yansıtılarak düzenlenmiştir. Bazı maddi duran varlıkların rayiç değerinden gösterilmesi dışında (Not 8) konsolide mali tablolar tarihsel maliyet esasına göre hazırlanmıştır. UFRS ile UFRS mali tablolarının kullanılabileceği Amerika ve Türkiye dışındaki diğer ülkelerde uygulanan genel kabul görmüş muhasebe standartları arasındaki farkların etkileri tespit edilmemiştir. Grup, 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle zorunlu olan bütün standartları uygulamıştır. Hiçbir standart geçerli olduğu tarihten önce uygulanmamıştır. Grup’un UFRS mali tabloları 30 Nisan 2004 tarihinde Holding üst yönetimi tarafından onaylanmıştır. Türkiye’de UFRS’ye göre hazırlanan mali tabloların kesinleşmesi gereken resmi bir tarih olmadığı için, ortaklar genel kurulu ve bazı düzenleyici devlet kurumlarının, böyle bir niyet bulunmamasına rağmen, onaylanmış UFRS mali tablolarında değişiklik yapma yetkisi vardır. 2002 mali tablolarında yapılan sınıflamalar 2003 yılı mali tablolarıyla uyumlu olması açısında 2002 yılı mali tablolarında birtakım sınıflandırma değişiklikleri yapılmıştır. Cari yıl ile karşılaştırmalı olması açısından, net defter değeri 172,382 ABD$ olan sabit kıymetler maddi olmayan duran varlıklardan maddi duran varlıklara sınıflanmıştır. 2002 yılında uzun vadeli diğer borçlar içerisinde yeralan 1,666,600 ABD$ tutarındaki hisse alımlarına ilişkin borçların cari yıl taksitleri kısa vadeli diğer borçlar hesabına sınıflandırılmıştır. Kısa vadeli ticari borçlar içerisinde bulunan 21,717,712 ABD$ tutarındaki BMW’ye olan borçlar uzun vadeli diğer borçlara sınıflanmıştır. 2,053,225 ABD$ tutarındaki risturn geliri ve 4,142,456 ABD$ tutarındaki satış primleri ve ikramiyeleri diğer faaliyet gelirleri hesabından satılan mal ve verilen hizmet maliyetine sınıflandırılmıştır. Değerleme ve raporlamada kullanılan para birimi ABD Doları, Grup operasyonlarında ağırlıklı olarak kullanılmakta ve başka bir deyişle Grup operasyonları üzerinde önemli bir etkiye sahip bulunmaktadır. ABD$ ayrıca, Grup için önemlilik arz eden durum ve olayların ekonomik temelini yansıtmaktadır. Bu yüzden Grup, mali tablo kalemlerinin değerlemesinde ve raporlama para birimi olarak ABD$’nı kullanmaktadır. Mali tablo değerlemesinde bu para biriminden başka seçilen tüm diğer para birimleri yabancı para birimi olarak kabul edilmektedir. (45) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Grup, içinde bulunduğu ekonomik ortam ve faaliyetlerini değerlendirerek, değerlemede kullanılacak para biriminin SIC 19 (Standart Yorumlama Komitesinin 19 numaralı standardı) uyarınca aşağıdaki sebeplerden dolayı ABD$ olmasına karar vermiştir: • • Grup şirketlerinin satın alma ve satış fiyatları ile esas hizmet ve ürünleri ABD$ cinsinden belirlenmektedir, Grup şirketlerinin borçlanma cinsi ve ilgili borçlanma giderlerinin büyük bir çoğunluğu ABD$’dır. UMS 21’e (Döviz Kurlarındaki Değişimin Etkisi’ni düzenleyen muhasebe standardı) göre, bir işletmenin raporlama para birimi, o işletmenin değerleme ve sunum para birimini gösterir. Grup’un değerleme ve sunum para birimi ABD$’dır. UMS 21 uyarınca, parasal bilanço kalemleri bilanço tarihindeki ABD$ kuruyla; parasal olmayan bilanço kalemleri, gelir ve giderler ile nakit akımları ise işlemlerin gerçekleştiği tarihin kuruyla (tarihsel kur) değerlenir. Yabancı para cinsinden olan işlemlerin çevriminden doğan çevrim karı/zararı, gelir tablosunda çevrim karı/zararı hesabında yer alır. Kur çevriminden kaynaklanan yedekler bölümünde bahsedileceği üzere, Holding’in belirli iştirakleri mali tablolarını Euro ve Kazak Tengesi bazında düzenlemektedir. Bu şirketlerin Euro ve Kazak Tengesi bazındaki mali tabloları SIC 30 (“Raporlama Kuru - Ölçüm Kurundan Raporlama Kuruna Çevirim”)’a göre Holding’in konsolidasyonu sırasında Holding’in raporlama birimi olan ABD$’ına çevrilmiştir. Geçtiğimiz üç sene için Türkiye genelinde, Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) ve T.C. Merkez Bankası tarafından açıklanan TL – ABD$ kurları aşağıda belirtilmiştir: Yıl 2001 2002 2003 Yıl Sonu ABD$/TL Kuru 1,439,567 1,634,501 1,395,835 Enflasyon (TEFE) 88.60 30.80 13.94 TL / ABD$ Devalüasyon Oranları 114.29 13.54 (14.60) Kur çevriminden kaynaklanan yedekler Borusan Oto, Borusan Otomotiv, Borusan Makina, Borusan Güç, Supsan, Vobarno, ve Flat Steel mali tablolarını Euro bazında, Borusan Makina Kazakistan LLP ise Kazak Tengesi bazında düzenlemektedir. Bu şirketlerin Euro ve Kazak Tengesi bazındaki mali tabloları SIC 30 (“Raporlama Kuru – Ölçüm Kurundan Raporlama Kuruna Çevirim”)’a göre ABD$’ına çevrilmiştir. Gelir ve gider kalemlerinin işlem tarihindeki döviz kurundan çevrimiyle, tüm bilanço ve özkaynak kalemlerinin (net kar ve zarar hariç) ise yıl sonu kurundan çevrilmesinden kaynaklanan bütün kur farkları “kur çevriminden kaynaklanan yedekler” hesabında gösterilmektedir. Hiperenflasyon etkileri Yukarıda detaylı olarak sunulduğu üzere, Türk Lirası işlemler Uluslararası Muhasebe Standardı 21’le (UMS 21) uyumlu olarak ABD doları bazında düzenlenmiştir. Böylece, enflasyonun etkilerini genel fiyat endeksi kullanarak gideren Uluslararası Muhasebe Standardı 29 (UMS 29) (Hiperenflasyonist Ekonomilerde Mali Raporlama) kullanılmamıştır; çünkü bu Standart durağan (aşırı dalgalanmayan) bir para biriminde hazırlanan mali tablolar için geçerli değildir. Grup’un operasyonları gereği faaliyet para birimi ABD doları olduğundan, enflasyonun etkileri Türk Lirası olarak gerçekleşen işlemleri ve Türk Lirası bakiyeleri ABD doları bazında kaydederek giderilmiştir. Grup’un çelik üretim ve satış faaliyetleri ile distribütörlük faaliyetlerindeki satın alma ve satış fiyatları ABD doları bazında gerçekleşmektedir. (46) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Uygulanan Konsolidasyon Esasları ve Bağlı Ortaklıklar Muhasebesi Uygulanan Konsolidasyon Esasları Konsolide mali tablolar, Borusan Holding ve Bağlı Ortaklıklar’ı kapsamakta olup aşağıdaki esaslara göre düzenlenmiştir: a) Mali yıl kapanışı 31 Mart olan Borusan Mannesmann Boru Yatırım Holding A.Ş. haricinde konsolidasyona dahil edilen Bağlı Ortaklıklar’ın yasal mali tabloları konsolide mali tablo ile aynı dönem itibariyle hazırlanmaktadır. Borusan Mannesmann Boru Yatırım Holding A.Ş.’nin 31 Mart ile 31 Aralık tarihleri arasındaki dönemi kapsayan mali tablolarının, 31 Mart tarihine kadarki üç ayın faaliyet sonuçlarının önemli tutarları ifade etmeyeceği öngörülerek, bir yıllık mali sonuçlarını yaklaşık olarak yansıttığı düşünülmüş ve 31 Aralık tarihi itibariyle sona eren dokuz aylık döneme ilişkin mali tabloları konsolide edilmiştir. b) Grup’un, faaliyetlerinde doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol sahibi olduğu şirketler konsolide edilmiştir. Kontrolün unsurları şunlardır: • Grup’un doğrudan ya da dolaylı olarak katılım hakkının %50’sinden fazlasına sahip olduğu şirketlerde, sahip olduğu hisse senetleri yoluyla ve/veya Kocabıyık ailesinden bazı fertlerin yaptığı anlaşmalar aracılığıyla Borusan Holding’in katılım haklarını (bu hisse senetlerinin ekonomik faydalarına sahip olmadan) elinde bulundurduğu hisselerle, veya • katılım hakkının %50’sinden azına sahip olunduğu halde yönetimin gerçek anlamda operasyonel ve mali kararlar üzerinde kontrol gücüne sahip olmasıyla. İlişikteki konsolide mali tabloların hazırlanmasında kullanılan konsolidasyon esasları aşağıdaki gibidir: (i) Bağlı Ortaklıklar’ın bilançoları ve gelir tabloları tek tek ve her kalem bazında konsolide edilmiştir. Bununla beraber Grup’un sahip olduğu yatırımın taşınan değeri ilgili özkaynak kalemleriyle netleştirilmiştir. Borusan Holding ve Bağlı Ortaklıklar arasındaki grup içi işlemler ve bakiyelerin etkileri ile bu işlemlerle ilgili bilançolarda kalan kar marjları konsolidasyonda yok edilmiştir. Grup’un elinde bulundurduğu hisse senetlerinin maliyeti ve temettülerinin etkileri ilgili yılın özkaynakları ve gelirinden elimine edilmiştir. (ii) Bağlı Ortaklıklar’ın faaliyet sonuçları, şirket kontrollerinin Grup’a geçtiği tarihten itibaren geçerli olmak üzere konsolidasyona dahil edilmiştir. Aynı şekilde elden çıkarılan Bağlı Ortaklıklar, elden çıkarıldığı ya da kontrolün Grup dışına geçtiği tarihten geçerli olmak üzere konsolidasyondan çıkarılmıştır. Gerektiği yerlerde, Bağlı Ortaklıklar’ın muhasebe politikalarında bir takım değişiklikler yapılarak mali tabloları, Grup’un uyguladığı muhasebe politikalarına tutarlı hale getirilmiştir. (iii) Grup’un %50’sinden fazlasına sahip olduğu, konsolide mali tablolar açısından önemlilik taşımayan Bağlı Ortaklıklar maliyet değeriyle taşınmıştır. Konsolide net varlıklara, konsolide mali pozisyona ve Grup’un konsolide sonuçlarına etkisi az olan bu Bağlı Ortaklıklar konsolidasyona dahil edilmemiştir. İlgili Bağlı Ortaklıklar’ı konsolide etmenin etkileri 10 numaralı bilanço dipnotunda açıklanmıştır. (iv) Net varlıklardaki ve Bağlı Ortaklıklar’ın faaliyet sonuçlarındaki azınlık payları konsolide bilanço ve konsolide gelir tablosunda azınlık payları olarak ayrı bir şekilde gösterilmiştir (bakınız Not 19). Konsolide mali tablolarda, Kocabıyık ailesinin hisseleri, Grup’un payları dışında, azınlık payları olarak gösterilmiştir. (47) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Bağlı Ortaklıklar Grup, Bamesa Aceros, S.L’i UMS 28 (İştiraklerin Muhasebeleştirilmesi) kapsamında özsermaye yöntemine göre muhasebeleştirmiştir. Borusan Grubu ve Kocabıyık ailesinin sahip olduğu diğer iştirakler içinde, %20 veya daha fazla hissesine sahip olunduğu halde, konsolide mali tablolar açısından önemliliği olmayanlar veya önemli bir yönetim gücünün olmadığı durumda sözkonusu iştirakler maliyet değerinden taşınmaktadır. Bu tip iştiraklerin toplam etkileri Borusan Holding’in konsolide net aktifi, mali durumu ve faaliyetleri açısından önemlilik taşımadığından özsermaye yöntemi uygulanmamıştır. Diğer Yatırımlar Borusan Grubu’nun %20’sinden az hissesine sahip olduğu ya da %20’sinden fazla hissesine sahip olduğu halde yönetiminde önemli bir etkiye sahip olmadığı yatırımları, maliyet değerinden (eğer varsa değer düşüklüğü karşılığı düşülerek) gösterilmiştir. Grup’un yatırımlarının listesi Not 10’da sunulmuştur. Pozitif şerefiye/Negatif şerefiye Şerefiye, satın alım tarihi itibariyle satın alım fiyatı ile Borusan Grubu’nun satın alınan bağlı ortaklık veya iştirakteki hissesine isabet eden net aktiflerin rayiç değeri arasındaki farktan oluşmaktadır. Şerefiye, normal amortisman yöntemiyle tahmini ekonomik ömrü boyunca; genellikle 5 ila 10 yıl arasında itfa edilmektedir. Negatif şerefiye, satın alım fiyatı ile Borusan Grubu’nun satın aldığı şirketteki hisselerinin rayiç değeri arasındaki negatif farktan kaynaklanmaktadır. Negatif şerefiye ertelenmiş gelir kalemi olarak kayda alınmakta ve normal amortisman metodu ile 5 yıl içinde gelir yazılmaktadır. (48) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihleri itibariyle Bağlı Ortaklıklar’ın listesi ve Borusan Grubu’nun bu şirketlerdeki doğrudan ve nihai hisse oranları ile kontrol edilen hisse oranları aşağıdaki gibidir: Borusan Holding A.Ş.’nin Doğrudan Hisse Oranı 2002% 2003% Bağlı Ortaklık Yoluyla Dolaylı Hisse Oranı 2002% 2003% Toplam Kontrol Edilen Hisse Oranı 2002 % 2003% Borusan Holding A.Ş.’nin Nihai Hisse Oranı 2002 % 2003% Çelik Borçelik Borusan Boru Mannesmann Boru Birlik Galvaniz Kerim Çelik Kartal Boru Sanayi ve Ticaret A.Ş. Bozoklar İnşaat Malzemeleri Ticaret A.Ş. Boru ve Profil Ticaret A.Ş. Kerim Boru Ticaret ve Pazarlama A.Ş. İmpa Bursa İnşaat Malzemeleri Pazarlama A.Ş. Borusan Akdeniz İnşaat Malzemeleri Pazarlama A.Ş. Samsun Çelik Ticaret A.Ş. Gaziantep Boru ve Profil Ticaret A.Ş. BMYH Borusan İstikbal Ticaret T.A.Ş. Vobarno Flat Steel 11.20 0.00 0.00 49.25 71.68 0.93 0.00 0.00 1.00 1.12 0.74 0.70 0.52 64.64 82.68 0.00 52.21 11.20 0.00 0.00 0.00 71.68 0.93 0.00 0.00 1.00 1.12 0.74 0.70 0.52 64.64 82.68 0.00 52.21 27.91 62.25 95.94 49.76 10.00 98.97 62.50 79.60 93.05 93.88 94.26 94.30 94.48 12.36 0.00 100.00 47.79 27.91 62.25 95.94 100.00 10.00 98.97 62.50 79.60 93.05 93.88 94.26 94.30 94.48 12.36 0.00 100.00 47.79 39.11 62.25 95.94 99.01 81.68 99.90 62.50 79.60 94.05 95.00 95.00 95.00 95.00 77.00 82.68 100.00 100.00 39.11 62.25 95.94 100.00 81.68 99.90 62.50 79.60 94.05 95.00 95.00 95.00 95.00 77.00 82.68 100.00 100.00 25.43 43.72 67.38 84.78 76.20 45.15 27.32 34.80 42.08 42.51 42.17 42.14 42.05 70.23 82.68 70.23 86.97 22.66 43.72 67.38 22.66 76.20 45.15 27.32 34.80 42.08 42.50 42.17 42.14 42.05 70.23 82.68 70.23 86.97 Distribütörlük Borusan Makina Servis ve Ticaret A.Ş. Borusan Güç Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Borusan Oto Servis ve Ticaret A.Ş. Borusan Otomotiv İthalat ve Dağıtım A.Ş. Oto Ankara (*) 79.60 55.00 28.60 21.00 22.00 68.70 55.00 28.60 21.00 22.00 20.28 44.40 20.00 28.00 28.00 31.19 44.40 20.00 28.00 28.00 99.88 99.40 48.60 49.00 50.00 99.89 99.40 48.60 49.00 50.00 89.07 94.27 37.65 34.32 35.32 87.18 93.51 37.65 34.32 (*) 57.59 65.00 1.96 52.00 0.25 68.89 0.00 57.59 65.00 1.96 52.00 0.10 68.89 0.00 28.16 35.00 50.02 48.00 65.11 0.00 96.94 28.16 35.00 50.02 48.00 69.90 0.00 96.94 85.75 100.00 51.98 100.00 65.36 68.89 96.94 85.75 100.00 51.98 100.00 70.00 68.89 96.94 72.73 85.39 39.56 74.36 48.69 68.89 42.38 72.73 85.51 39.56 74.36 52.09 68.89 42.38 19.10 0.00 1.00 19.10 0.00 1.00 32.00 94.78 59.00 32.00 95.44 59.00 51.10 94.78 60.00 51.10 95.44 60.00 45.24 70.48 44.88 45.24 70.97 44.87 Diğer Borusan Lojistik Otomax Supsan Borusan Teknoloji B-Net Borusan Birlik Danışmanlık ve Organizasyon Hizmetleri A.Ş. Borusan Mühendislik İnşaat ve Sanayi Makinaları İmalat A.Ş. Borusan Yatırım ve Pazarlama A.Ş. Borusan Bilişim Ses ve Veri Sistemleri A.Ş. Pargem Bilişim Sistemleri A.Ş. (*) 2003 yılı içerisinde Borusan Oto’ya dahil olmuş, dolayısıyla 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle konsolide edilmemiştir. Yabancı Para Cinsinden İşlemler Borusan Grubu’ndaki her bir kuruluş yabancı para cinsinden yapılan işlemleri ve bakiyeleri kullanılan para birimine çevirirken işlem tarihinde geçerli olan ilgili kurları esas almaktadır. Yabancı para cinsinden olan işlemlerin kullanılan para birimine çevrilmesinden veya parasal kalemlerin ifade edilmesinden doğan kur farkı gider ya da gelirleri ilgili dönemde gelir/(gider) tablosuna yansıtılmaktadır. Tahminlerin Kullanılması Mali tabloların UFRS’ye göre hazırlanmasında şirket yönetiminin, raporlanan varlık ve yükümlülük tutarlarını etkileyecek, bilanço tarihi itibari ile vukuu muhtemel yükümlülük ve taahhütleri ve raporlama dönemi itibariyle gelir ve gider tutarlarını belirleyen varsayımlar ve tahminler yapması gerekmektedir. Gerçekleşmiş sonuçlar tahminlerden farklı olabilir. Tahminler düzenli olarak gözden geçirilmekte, gerekli düzeltmeler yapılmakta ve gerçekleştikleri dönem gelir tablosunda raporlanmaktadırlar. (49) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Nakit ve Nakit Benzeri Değerler Nakit ve nakit benzeri değerler, kasa ve bankalardaki nakit para ile 3 aydan kısa vadeli menkul kıymetleri içermektedir. Nakit benzeri değerler kolayca nakde dönüştürülebilir, vadesi üç ayı geçmeyen ve değer kaybetme riski bulunmayan kısa vadeli yüksek likiditeye sahip yatırımlardır. Menkul Kıymetler Alım-satım amaçlı menkul kıymetler, fiyat veya işlem marjlarındaki kısa dönem dalgalanmalardan kar sağlamak amacıyla edinilen veya kısa dönem kar getirisinin var olduğu bir portföyde yer alan finansal varlıklardır. Alım-satım amaçlı menkul kıymetler, alım tarihini müteakip olarak bilanço tarihindeki piyasa fiyatları referans alınarak rayiç değerleri ile değerlenir. İlgili tüm gerçekleşen ve gerçekleşmeyen kazançlar ve zararlar finansman gelirleri/giderleri olarak gelir tablosuna yansıtılır. Ticari Alacaklar Ticari alacaklar, şüpheli ticari alacak karşılığı düşüldükten sonra, rayiç değerleri ile yansıtılmakta ve indirgenmiş net değerleri ile taşınmaktadır. İlişkili Kuruluşlar İlişkili kuruluş tanımı, hissedarlık, sözleşmeye dayalı haklar, aile ilişkisi veya benzeri yollarla karşı tarafı doğrudan yada dolaylı bir şekilde kontrol edebilen veya önemli derecede etkileyebilen kuruluş olarak verilmiştir. İlişkili kuruluşlara aynı zamanda sermayedarlar, şirket yönetimi, Borusan Grubu Yönetim Kurulu üyeleri ve üyelerin aileleri dahildir. Stoklar Stoklar, stok değer düşük karşılığı ayrıldıktan sonra net gerçekleşebilir değer veya maliyet değerinden düşük olanı ile değerlenmiştir. Maliyet, üretim şekline bağlı olarak, aylık ağırlıklı ortalama veya ilk giren ilk çıkar (FIFO) metodu kullanılarak hesaplanmıştır. Mamül ve yarı mamullerin maliyetine, ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve değişken ve sabit genel üretim giderleri belli oranlarda (normal faaliyet kapasitesi göz önünde tutularak) dahil edilmiştir. Net gerçekleşebilir değer, satış fiyatından stokları satışa hazır hale getirebilmek için yapılan tamamlama, pazarlama ve satış giderleri düşüldükten sonraki değerdir. Kullanılamaz durumdaki stoklar ise kayıtlardan çıkarılmıştır. Maddi Duran Varlıklar Bütün maddi duran varlıklar başlangıç olarak maliyet değerinden kaydedilir. Konsolide edilen bazı bağlı ortaklıklara ait arazi ve binalar ile tesis, makina ve teçhizat daha sonra bağımsız uzmanlarca değerlenip rayiç değerine getirildikten sonra ilgili amortisman düşülerek gösterilmiştir. Diğer bütün maddi duran varlıklar tarihsel maliyetinden birikmiş amortisman ve değer düşüklüğü karşılığı düşülerek yansıtılmıştır. Maddi duran varlık satıldığı zaman bu varlığa ait maliyet ve birikmiş amortisman ilgili hesaplardan düşüldükten sonra oluşan gelir ya da gider gelir tablosuna dahil edilmektedir. Yeniden değerlenmiş varlıkların çıkışında, bu varlığa ait yeniden değerleme tutarı birikmiş karlara aktarılır. Ayrıca maddi varlığın yeniden değerlenmiş değeri ile orijinal bedeli üzerinden hesaplanan amortismanlar arasındaki fark maddi duran varlığın kullanıldığı her yıl için yeniden değerleme fonundan birikmiş karlara aktarılmaktadır. (50) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Maddi duran varlığın maliyet değeri; alış fiyatı, ithalat vergileri ve geri iadesi mümkün olmayan vergiler ve maddi duran varlığı kullanıma hazır hale getirmek için yapılan masraflardan oluşmaktadır. Maddi duran varlığın kullanımına başlandıktan sonra oluşan tamir ve bakım gibi masraflar, oluştukları dönemde gider kaydedilir. Yapılan harcamalar ilgili maddi duran varlığa gelecekteki kullanımında ekonomik bir değer artışı sağlıyorsa bu harcamalar varlığın maliyetine eklenebilir. Maddi duran varlıklar, kapasitelerinin tam olarak kullanılmaya hazır olduğu durumda ve fiziksel durumlarının belirlenen üretim kapasitesini karşıladığı durumda aktifleştirilir ve amortismana tabi tutulur. Maddi duran varlıkların yeniden değerlemesinden kaynaklanan taşınan değerdeki artışlar ilk olarak özkaynaklardaki yeniden değerleme fonuna alacak olarak kaydedilir (bakınız Not 8). Amortismana tabi tutulan varlıklar, maliyetleri veya yeniden değerlenmiş tutarları üzerinden tahmini ekonomik ömürlerine dayanan oranlarla amortismana tabi tutulur. Amortisman oranları ve metodları aşağıdaki gibidir: Binalar Makina ve teçhizat Demirbaşlar Taşıt araçları Diğer maddi duran varlıklar Özel maliyetler % Metod 2-5 5 - 20 20 20 20 kiralama süresi (5 yıl) Normal Normal Normal Normal Normal Normal Ekonomik ömür ve amortisman metodu düzenli olarak gözden geçirilmekte, buna bağlı olarak metodun ve amortisman süresinin ilgili varlıktan edinilecek ekonomik faydalar ile paralel olup olmadığına dikkat edilmektedir. Varlıkların Değer Düşüklüğü Varlıkların taşıdıkları değer üzerinden paraya çevrilemeyeceği durumlarda, maddi duran varlıklarda değer düşüklüğü olup olmadığına bakılır. Varlıkların taşıdıkları değer, paraya çevrilebilecek tutarı aştığında değer düşüklüğü karşılık gideri gelir tablosunda yansıtılır. Paraya çevrilebilecek tutar, varlığın net satış fiyatı ve kullanım değerinden yüksek olanıdır. Kullanım değeri, bir varlığın kullanımından ve ekonomik ömrü sonunda satılmasından elde edilmesi öngörülen gelecekteki nakit akımlarının şimdiki değerini, net satış fiyatı ise, satış hasılatından satış maliyetleri düşüldükten sonra kalan tutarı yansıtmaktadır. Paraya çevrilebilecek tutar, belirlenebiliyorsa her bir kıymet için, belirlenemiyorsa kıymetin dahil olduğu nakit akımı sağlayan grup için tahmin edilir. Geçmiş yıllarda ayrılan değer düşüklüğü karşılığı artık geçerli değilse ya da daha düşük değerde bir karşılık ayrılması gerekiyorsa ilgili tutar kadar geri çekilir ve bu tutar gelir tablosuna yansıtılır. Maddi Olmayan Duran Varlıklar Maddi olmayan duran varlıklar başlıca proje geliştirme maliyetleri, yazılım lisansı ve haklardan oluşan varlıklar olup ilk maliyeti alış fiyatından belirlenmektedir. Maddi olmayan duran varlıklar gelecekte ekonomik faydalar elde edilebilmesi ve maliyetin doğru bir şekilde belirlenebilmesi durumunda aktifleştirilirler. İlk kayıt sonrasında maddi olmayan duran varlıklar, maliyetten birikmiş amortisman ve birikmiş değer düşüklüğü karşılıkları düşülerek değerlenmekte ve normal amortisman metoduna göre ilgili kıymetin tahmini ekonomik ömrü üzerinden itfa edilmektedir (5 yıl). (51) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Kiralama İşlemleri - Kiracı Olarak Finansal kiralama Borusan Grubu, finansal kiralama yoluyla edinmiş olduğu sabit kıymetleri, konsolide bilançoda kira başlangıç tarihindeki rayiç değeri ya da, daha düşükse minimum kira ödemelerinin bilanço tarihindeki bugünkü değeri üzerinden yansıtmaktadır (konsolide mali tablolarda ilgili maddi duran varlık kalemlerine dahil edilmiştir). Minimum kira ödemelerinin bugünkü değeri hesaplanırken, finansal kiralama işleminde geçerli olan oran pratik olarak tespit edilebiliyorsa o değer, aksi takdirde, borçlanma faiz oranı iskonto faktörü olarak kullanılmaktadır. Finansal kiralama işlemine konu olan sabit kıymetin ilk edinilme aşamasında katlanılan masraflar maliyete dahil edilir. Finansal kiralama işleminden kaynaklanan yükümlülük, ödenecek faiz ve anapara borcu olarak ayrıştırılmıştır. Faiz giderleri, sabit faiz oranı üzerinden hesaplanarak ilgili dönemin hesaplarına dahil edilmiştir. Finansal kiralama işlemi her hesap dönemi için, kiralanan sabit kıymete ilişkin faiz gideri yanında amortisman gideri de doğurmaktadır. Kiralanan sabit kıymete ilişkin amortisman metodu, sahip olunan ve amortismana tabi diğer sabit kıymetler için geçerli olan amortisman prensipleriyle tutarlıdır. Borusan Grubu, her bir finansal kiralama anlaşması için nominal değerlerle satın alma opsiyonuna sahiptir. Operasyonel kiralama Bir kıymetin kiralama işleminde, bütün riskler ve faydalar kiraya verende kalıyor ise bu tip işlemler operasyonel kiralama olarak sınıflandırılır. Operasyonel kiralamalarda kira ödemeleri, kiralama dönemi boyunca normal amortisman yöntemine tabi tutularak giderleştirilir. Araştırma ve Geliştirme Giderleri Araştırma giderleri gerçekleştikleri dönem itibariyle gider kaydedilir. Belirli bir ürün ya da süreç için gerçekleşen geliştirme harcamaları ise ancak ilgili varlıkların gelecekte ekonomik fayda sağlayacakları kesin olarak görülüyorsa aktifleştirilir. Bu şekilde aktifleştirilen harcama giderleri söz konusu projeyle ilgili öngörülen satış dönemi süresince amorti edilir. Harcama maliyetlerinin taşınan değeri ilgili varlık henüz kullanılmıyorsa yıllık olarak, aksi takdirde koşullarda değişiklik olduğunda değer düşüklüğü açısından değerlendirilir. Finansal Duran Varlıklar Tüm finansal duran varlıklar, rayiç değerleri tam ve güvenilir olarak belirlenemediğinden, elde etme maliyetinden değer düşüklüğü karşılığı düşülerek yansıtılmıştır. (52) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Vergi Karşılıkları Vergi karşılığı, dönem karı dikkate alınarak hesaplanmış ve hesaplamada ertelenmiş vergi gözönünde bulundurulmuştur. Ertelenmiş vergi, bilanço yükümlülüğü metodu dikkate alınarak hesaplanmıştır. Ertelenmiş vergi aktif ve pasiflerin mali tablolarda yansıtılan değerleri ile yasal vergi bazı arasındaki geçici farkların vergi etkisi dikkate alınarak yansıtılmaktadır. Ertelenmiş vergi alacağı ve yükümlülüğünün hesaplanmasında Borusan Grubu’nun bu geçici farkları kullanabileceğini düşündüğü tarihlerde geçerli olacak vergi oranları kullanılmaktadır. Ertelenmiş vergi alacağı ve yükümlülüğü, aktif ve pasif kalemlerin vergi ve defter değerleri arasındaki farklardan doğan vergi etkilerinden (gelecekte indirilebilecek veya vergilendirilebilir geçici farklar) oluşmaktadır. Ertelenmiş vergi alacağı ve yükümlülüğü zamanlama farklarının kullanılabileceği düşünülen zamana bakılmaksızın kayıtlara alınmaktadır. Ertelenmiş vergi alacağı ve yükümlülüğü indirime tabi değildir ve bilançoda duran varlıklar veya uzun vadeli borçların altında yer almaktadır. Ertelenmiş vergi alacağı, öngörülebilir bir gelecekte gerçekleşme ihtimaline göre bilançoya yansıtılmaktadır. Ertelenmiş vergi alacağı, eldeki verilere dayanarak yakın zamanda yararlanılacağı öngörülmeyen vergi avantajları kadar azaltılmıştır. Kıdem Tazminatı Yükümlülüğü Borusan Grubu, mevcut iş kanunu gereğince, en az bir yıl hizmet verdikten sonra emeklilik nedeni ile işten ayrılan veya istifa ve kötü davranış dışındaki nedenlerle işine son verilen personele belirli miktarda kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Borusan Grubu, kıdem tazminatını tahmin edilen enflasyon oranlarına ve personelin işten ayrılması veya işine son verilmesi ile ilgili Borusan Grubu’nun kendi deneyimlerinden doğan faktörlere dayanarak ve hak kazanılan menfaatlerin bilanço tarihinde geçerli olan devlet tahvili oranları kullanılarak indirgenmiş net değerinden kaydedilmesini öngören Projeksiyon Metodu kullanarak hesaplamıştır ve UMS 19 uyarınca konsolide mali tablolara yansıtmıştır. Azınlık Payları Azınlık payları, bağlı ortaklıkların edinilmesinde, ilgili ortaklığın tespit edilebilir aktif ve pasiflerinin rayiç değerleri üzerinden oransal olarak hesaplanır. Konsolide edilen bağlı ortaklığın özsermaye toplamı tutarı eksi (negatif) değere düşmüş ise, azınlığı bağlayıcı bir yükümlülüğün olduğu ve azınlığın bu yükümlülüğün içerdiği zararı ödeyebileceği durumlar dışında, sözkonusu zararlardan özkaynaklar içerisindeki azınlığa ilişkin paylar konsolide edilen ortaklığa ait olmakta ve azınlıklardan alacaklar olarak yansıtılmamaktadır. İlgili bağlı ortaklık daha sonraki dönemde “kar” raporlar ise sözkonusu karlardan, daha önce ortaklığa yansıtılan zararlar karşılanana kadar azınlık payları hesaplanmamaktadır. Gelirlerin Muhasebeleştirilmesi Gelirler, faaliyetlerinden dolayı Borusan Grubu’na ekonomik getiri sağlanması olasılığı olduğu ve gelirin güvenilir olarak ölçülebilmesinin mümkün olduğu zaman muhasebeleştirilir. Satışlar malın teslimatını veya hizmetin verilmesini ve müşteri tarafından kabulünü müteakip, satılan malların fatura tutarından satışla ilgili vergiler, iade ve iskontalar ve Grup içi satışlar düşüldükten sonra muhasebeleştirilir. Borusan Grubu tarafından elde edilen diğer gelirler aşağıdaki esaslara göre kaydedilir: • • • İsim hakkı ve kira gelirleri – tahakkuk esasına göre. Faiz gelirleri – etkin getiri esasına göre. Temettü gelirleri – Grup’un ödemeyi almaya hak kazandığı anda. (53) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Borçlanma Giderleri Borçlanma giderleri genel olarak oluştuğu tarihte giderleştirilir. Borçlanma giderleri, bir varlığın satın alımıyla, inşasıyla veya üretimiyle direkt olarak ilişkilendirilebiliyorsa aktifleştirilir. Aktifleştirme, varlığın kullanıma hazırlanma süreci devam ettiği ve borçlanma giderleri gerçekleştiği zaman başlar. Borçlanma giderleri, ilgili varlık amaçlanan kullanıma hazır oluncaya kadar aktifleştirilir. Eğer varlığın nihai olarak taşıdığı değer paraya çevrilebilir tutarından fazla ise değer düşüklüğü karşılığı ayrılır. Vukuu Muhtemel Yükümlülükler Vukuu muhtemel yükümlülükler, kaynak aktarımını gerektiren durum yüksek bir olasılık taşımıyor ise mali tablolarda yansıtılmayıp dipnotlarda açıklanmaktadır. Vukuu muhtemel kazançlar mali tablolara yansıtılmayıp ekonomik getiri yaratma ihtimali yüksek olduğu takdirde dipnotlarda açıklanır. Karşılıklar Karşılıklar ancak ve ancak Grup’un geçmişten gelen ve halen devam etmekte olan bir yükümlülüğü (yasal ya da yapısal) varsa, bu yükümlülük sebebiyle işletmeye ekonomik çıkar sağlayan kaynakların elden çıkarılma olasılığı mevcutsa ve yükümlülüğün tutarı güvenilir bir şekilde belirlenebiliyorsa kayıtlara alınır. Paranın zaman içindeki değer kaybı önem kazandığında, karşılıklar ileride oluşması muhtemel giderlerin bilanço tarihindeki indirgenmiş değeriyle yansıtılır. Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar Borusan Grubu’nun bilanço tarihindeki durumu hakkında ilave bilgi veren bilanço tarihinden sonraki olaylar (tashih gerektiren olaylar) ilişikteki konsolide mali tablolarda yansıtılmaktadır. Tashih gerektirmeyen olaylar belli bir önem arzettikleri takdirde dipnotlarda açıklanmaktadır. Nakit Akım Raporlaması İlişikteki konsolide nakit akım tablosunda yer alan nakit ve nakit benzeri değerler, kasa ve bankalarda bulunan nakit ve vadesi 3 ay veya daha kısa olan menkul kıymetleri içermektedir. Risk Yönetimi Prensipleri Borusan Grubu, faiz taşıyan aktif ve pasiflerinin üzerinde etkili olan faiz oranı değişimleri sebebiyle “faiz oranı riskine” maruz kalmaktadır. Bu riskler faiz oranına duyarlı varlık ve yükümlülüklerin dengelenmesi yoluyla yönetilir. Borusan Grubu’nun mevcut ve muhtemel mali ihtiyaçlarının karşılanması, borç veren kuruluşlarla uzun vadeli ilişkilerin kurulması, çok sayıda finansal kuruluşlardan fon kaynağı bulabilme yeteneğinin sürdürülmesi ve nakit akımdaki yükümlülüklerin karşılanabilmesi için gerekli olan likiditenin ABD$ bazında sağlanmasıyla gerçekleşmektedir. Türkiye pazarında uzun vadeli finansal kaynakların yetersiz olması, elde edilen finansal kaynağın duran varlık yatırımında kullanılmasına rağmen, tüm borç ve yükümlülüklerin kısa vadeli borçlar olarak sınıflandırılmasına neden olmaktadır. Sözleşmeler yıllık olarak yapılmasına rağmen, alınan kredinin önemli bir kısmı mevcut koşulların uzatılması vasıtasıyla her yıl yenilenmektedir. (54) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Finansal varlıkların mülkiyeti karşı tarafın sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmeme riskini beraberinde getirir. Bu riskler, borçluların kredi notları dikkate alınarak her bir borçlu için kredi miktarının sınırlandırılması ile kontrol edilir. Kredi riski, müşteri tabanının çeşitli endüstrilerden ve çok sayıda kurumdan oluşmasından dolayı büyük ölçüde azalmaktadır. Borusan Grubu, döviz yükümlülüklerinin çevriminde, kur oranlarının değişiminden ötürü yabancı para riskine maruzdur. Yabancı para riski, yabancı para pozisyonu analiz edilerek kontrol edilmektedir. ABD$, Borusan Grubu operasyonlarında ağırlıklı olarak kullanılmakta, başka bir deyişle Grup operasyonları üzerinde önemli bir etkiye sahip olmaktadır ve Borusan Grubu’nun temel faaliyet ve koşullarının ekonomik ölçütünü oluşturmaktadır. Borusan Grubu, ABD$ veya yabancı para (Türk Lirası dışındaki) cinsindeki kredileri faaliyetlerinin tamamlayıcı bir parçası olarak görmektedir ve bu krediler uzun vadeli, getiri sağlayan varlıkların edinilmesinde kullanılmaktadır. Kredilerin büyük bir bölümü maddi duran varlıkların finansmanında, geri kalanı ise işletme sermayesinin finansmanında kullanılmaktadır. Borusan Grubu’nun Türkiye’deki ana faaliyet segmentleri olan çelik, çoğunlukla ABD$ veya ABD$’na endeksli olarak, distribütörlük operasyonları ise Euro ve ABD$ olarak gerçekleştirilmektedir. Bu durum, Grup’un normalde Türkiye’de açık pozisyonda olmaktan doğan kambiyo zararı riskini düşürürken, nakit akımı yaratarak zaman içerisinde borç yükümlülüklerini ödemesini sağlamaktadır. Grup’un ticari aktivitelerinin ABD$ ya da Euro bazında gerçekleştiriliyor olması nedeniyle, Grup’un duran varlık yatırımları, net açık pozisyonunu büyük oranda belirlemektedir. Söz konusu duran varlıkların alımından kaynaklanan borç yükümlülükleri dışında Grup’un ABD$ ve de Euro cari aktif – pasif net pozisyonu dengede bulunmaktadır. Finansal Araçlar Vadeli Döviz Alım Satım Sözleşmeleri (Forward Anlaşmaları) Türev araçlar (forward anlaşmaları) riskten korunma amaçlı olarak yapılmadıkları için “alım-satım amaçlı araçlar” arasında sınıflandırılarak rayiç değerleri ile yansıtılırlar ve piyasa değerindeki değişiklikler net kar veya zarara yansıtılır. Finansal Araçların Rayiç Değeri Yatırımlar, “vadeye kadar elde tutulacak” “alım-satım amaçlı” ve “satılmaya hazır” olarak sınıflandırılmıştır. Finansal araçlar, bir işletmenin finansal varlıklarını ve bir başka işletmenin finansal yükümlülüklerini veya sermaye araçlarını arttıran anlaşmalardır. Finansal varlıklar: • nakit, • başka bir işletmeden nakit veya bir başka finansal varlık olmayı öngören sözleşmeye dayalı hak, • işletmenin bir başka işletmeyle finansal araçlarını, işletmenin lehinde olacak şekilde, karşılıklı olarak değiştirmesini öngören sözleşmeye dayalı hak ya da, • bir başka işletmenin sermaye araçlarıdır. (55) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Sözleşmeye dayalı finansal yükümlülükler: • • başka bir işletmeye nakit veya bir başka finansal varlık vermeyi öngören, veya işletmenin bir başka işletmeyle finansal araçlarını, işletmenin aleyhinde olacak şekilde karşılıklı olarak değiştirmesini öngören sözleşmeye dayalı yükümlülüklerdir. Bir özsermaye aracı bir şirketin tüm finansal kaynakları çıkarıldıktan sonra arta kalan faydayı ifade eden tüm anlaşmalardır. Grup’un, Grup içi kredi ve alacaklar dışında, vade sonuna kadar tutmak niyeti beslediği, sabit veya değişken ödeme planlı ve sabit vadeli menkul kıymetler, vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar olarak adlandırılır. Alım-satım amaçlı tutulan bir finansal varlık veya finansal yükümlülük fiyattaki veya aracının kar marjındaki kısa vadeli hareketlerden, oluşacak kar amacı ile elde edilmiş varlık veya yükümlülüktür. Eğer bir finansal varlık kısa vadeli kar yaratma amacı ile yaratılmış bir portföy içerisinde yer alıyor ise, ne amaçla elde edildiğinden bağımsız olarak, alım-satım amacı ile tutulan bir finansal varlık olarak sınıflandırılır. Finansal varlık ve yükümlülüklerin türevleri efektif “hedging (riskten korunma)” amaçlı olmadığı sürece alım-satım amaçlı tutulan finansal varlık veya finansal yükümlülük olarak sınıflandırılmalıdır. Satılmaya hazır finansal varlıklar; (a) işletme kaynaklı kredi ve alacaklar, (b) vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar, veya (c) alım-satım amaçlı tutulan finansal varlıklar, dışındaki finansal varlıklardır. Bir finansal varlık veya finansal yükümlülük ilk olarak, verilen (finansal varlık için) ve ele geçen (finansal yükümlülük için) rayiç değer olan işlem maliyetleri üzerinden varsa işlem masrafları da eklenerek hesaplanır. İlk kaydı müteakip, finansal varlıklar, varlık olan finansal türevler dahil olmak üzere, rayiç değerinden satış durumunda ortaya çıkacak işlem maliyetleri düşülmeksizin değerlenir. Bunlar haricinde aşağıdaki kategorilere giren finansal varlıklar (sabit vadeli olanlar iskonto edilmiş maliyetinden) cari piyasa faizi metodu ile hesaplanan maliyetlerinden kayda alınır: • • • Şirket’in sahip olduğu ve alım satım amacı ile tutulmayan krediler ve alacaklar, vadesine kadar elde tutulan yatırımlar, ve herhangi bir pazarda belirlenmemiş ve pazar fiyatı olmayan ve rayiç değeri ölçülemeyen finansal varlıklar. Rayiç değerleri tahmin edilebilir finansal araçların, rayiç değerlerinin tahmini için aşağıdaki yöntem ve varsayımlar kullanılmıştır: Finansal Varlıklar Parasal varlıklar rayiç değerleri taşıdıkları değere yaklaşan parasal varlıklardır. Bu varlıklar, maliyet bedelleri ile finansal tablolarda yer alıp nakit ve nakit benzeri değerleri, bunların üzerindeki faiz tahakkukları ve diğer kısa vadeli finansal varlıkları içermektedir ve kısa vadeli olmalarından dolayı, rayiç değerlerinin taşınan değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir. Ticari alacakların reeskont karşılığı ve şüpheli alacaklar karşılığı düşüldükten sonraki taşınan değerlerinin rayiç değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir. (56) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 2. UYGULANAN BELLİ BAŞLI MUHASEBE PRENSİPLERİNİN ÖZETİ (devamı) Finansal Yükümlülükler Rayiç değerleri taşıdıkları değere yaklaşan parasal yükümlülüklerdir. Ticari borçların ve diğer parasal yükümlülüklerin kısa vadeli olmaları nedeniyle rayiç değerlerinin taşıdıkları değere yaklaştığı düşünülmektedir. Banka kredileri iskonto edilmiş maliyet ile ifade edilir ve işlem maliyetleri kredilerin ilk kayıt değerlerine eklenir. Üzerindeki faiz oranları değişen piyasa koşulları dikkate alınarak güncellendiği için kredilerin rayiç değerlerinin taşıdıkları değeri ifade ettiği düşünülmektedir. Reeskont karşılığı düşüldükten sonra kalan ticari borçların rayiç değerlerinin taşıdıkları değere yakın olduğu öngörülmektedir. 3. GRUP YAPISINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER Alınan Şirket Alım yılı Alımın muhasebeleştirilmeye başlanma zamanı Alan şirket Alım maliyeti / nakit ödeme Elde edilen net aktif payı Oluşan şerefiye (*) (**) (***) Time Bamesa Aceros, S.L. (**) Pargem 2000 ve 2001 31 Aralık 2001 Ocak 2001 31 Aralık 2001 Com-Net İletişim Hizmetleri A.Ş. (*) Eylül 2002 30 Eylül 2002 Temmuz 2002 31 Temmuz 2002 Borusan Teknoloji Borusan Teknoloji Borusan Holding ve Borusan Lojistik 4,497,232 913,108 29,257,126 1,212,184 64,239 (***) 3,285,048 848,869 - B-Net 5,166,778 283,155 4,883,623 B-Net iştiraki. İspanya’da kurulu bir iştirak. Satın alım tutarına yaklaştığı varsayılmıştır. Yıllar içinde negatif ve pozitif şerefiyenin hareketi aşağıdaki gibidir: Negatif Şerefiye 2003 2002 Pozitif Şerefiye 2003 2002 Dönem başı, net defter değeri - (4,744,470) 8,981,530 1,442,946 Yeni alıma dair şerefiye İlgili yıla ait gelir/(gider) Eksi : Değer düşüklüğü karşılığı - 4,744,470 - (792,776) (2,961,070) 9,017,540 (1,478,956) - Dönem sonu, net defter değeri - 5,227,684 8,981,530 4. - NAKİT VE NAKİT BENZERİ DEĞERLER VE MENKUL KIYMETLER 2003 196,857 Kasa Banka -vadesiz mevduat -vadeli mevduat -repo sözleşmeleri Diğer hazır değerler (57) 2002 162,447 12,624,232 33,734,460 501,674 366,173 17,443,023 25,317,592 2,455,929 114,040 47,423,396 45,493,031 (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 4. NAKİT VE NAKİT BENZERİ DEĞERLER VE MENKUL KIYMETLER (devamı) 31 Aralık 2003 tarihindeki TL mevduatların efektif ağırlıklı ortalama faiz oranları yıllık %13.94 ile %26 (2002%25 - %44), dövizli mevduatların ise yıllık %0.5 ile %3.75 (2002 - %1 - %3.75) arasında değişmektedir. Bu tür mevduatların vadeleri bir gün ile 43 gün arasındadır (2002 – bir gün ile 27 gün). 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihlerindeki repo sözleşmeleri, ters repo anlaşmalarıyla menkul kıymet (Türkiye Cumhuriyeti devlet tahvilleri ve hazine bonoları)karşılığı bankalara satılan fonlardan oluşmaktadır. Repo sözleşmelerinin tümü vadeleri üç aydan az olan kısa vadeli TL menkul kıymetlerdir. Faiz oranları yıllık %24 ile %44 arasındadır (2002- %25 - %44). Bu tür fonların piyasa değerleri taşınan değerlerine yakındır. Nakit ve nakit benzeri değerlerin döviz cinsine göre dağılımı aşağıdaki gibidir: 2003 Döviz cinsi ABD$ EUR GBP SFR JPY 2002 ABD$ Karşılığı Döviz Tutarı 15,523,850 17,059,664 4,568 910 6,416 15,523,850 21,327,981 8,105 728 60 Döviz Tutarı 28,795,189 8,552,118 11,547 2,209 - ABD$ Karşılığı 28,795,189 8,913,017 18,501 1,581 - Nakit ve nakit benzeri değerlerin 10,562,672 ABD$ (2002 - 7,764,743 ABD$) tutarındaki kalan kısmı ise TL bakiyelerden oluşmaktadır. Menkul Kıymetler 2003 Hazine Bonosu Gelir Tahakkuku 2002 630,854 155,217 - 786,071 - 31 Aralık 2003 tarihindeki menkul kıymetler hazine bonolarından oluşmaktadır. Hazine bonolarının piyasa faiz oranı (nominal değer - 1,300,000 milyon TL) %25.36 olup, vadesi 22 Eylül 2004’tür. Hazine bonolarının maliyet faiz oranı ise %42.82’dir. 5. TİCARİ ALACAKLAR, net 2003 Ticari alacaklar Vadeli çekler ve alacak senetleri Diğer Eksi: Şüpheli alacak karşılığı Eksi: Alacak reeskontu 107,900,126 30,075,085 47,807 138,023,018 (3,006,572) (232,523) 78,998,608 17,860,087 297,199 97,155,894 (2,192,162) (430,439) 134,783,923 94,533,293 Vadeli çekler ve alacak senetlerinin ortalama vadesi yaklaşık 51 gündür (2002 - 63 gün). (58) 2002 (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 5. TİCARİ ALACAKLAR, net (devamı) Ticari alacakların döviz cinsine göre dağılımı aşağıdaki gibidir: 2003 Döviz cinsi ABD$ EUR GBP Döviz Tutarı 2002 ABD$ Karşılığı 52,430,946 28,511,370 240,417 52,430,946 35,644,895 426,568 Döviz Tutarı 44,796,937 18,181,040 128,290 ABD$ Karşılığı 44,796,937 18,948,281 205,554 Ticari alacakların 49,520,609 ABD$ (2002 - 33,205,122 ABD$) tutarındaki kalan kısmı ise TL bakiyelerden oluşmaktadır. 6. STOKLAR, net 2003 Hammadde stokları Yarı mamul stokları Mamul stokları, değer düşüklüğü karşılığı netlenmiş olarak Yedek parça ve işletme malzemeleri Ticari emtia stokları, değer düşüklüğü karşılığı netlenmiş olarak Yoldaki mallar ve sipariş avansları 7. 2002 36,648,503 8,742,934 24,180,490 19,102,993 34,741,776 42,190,720 20,518,684 8,371,051 18,710,932 17,044,133 21,066,999 29,444,102 165,607,416 115,155,901 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR 2003 İndirilebilir KDV Gelir tahakkukları Peşin ödenen giderler Personelden alacaklar Peşin ödenen gelir vergisi Diğer (59) 2002 7,678,846 2,348,946 6,022,059 940,336 1,967,479 5,096,517 7,469,371 4,546,725 3,021,074 579,348 221,766 4,189,365 24,054,183 20,027,649 (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 8. MADDİ DURAN VARLIKLAR, net 2003 yılı içindeki maddi duran varlık ve ilgili birikmiş amortismanlara ilişkin hareket tablosu aşağıdaki gibidir: 1 Ocak 2003 Maliyet Arazi ve binalar (**) Makina ve teçhizat Taşıt araçları Demirbaşlar Özel maliyetler Verilen avanslar ve diğer maddi duran varlıklar Yapılmakta olan yatırımlar Kur Çevrim Etkisi Girişler Çıkışlar 299,410,983 694,630,945 56,051,852 41,784,755 18,124,787 21,476,563 4,138,773 2,735,625 4,072,805 848,785 2,345,990 2,601,947 25,425,790 3,873,359 1,071,663 (356,986) (1,907,674) (22,670,738) (812,166) (871,920) 840,140 52,559,743 1,163,403,205 104,097 139,105 33,515,753 1,209,832 86,762,573 123,291,154 (300,087) (26,919,571) Binalar (89,578,501) Makina ve teçhizat (527,986,795) Taşıt araçları (44,754,071) Demirbaşlar (30,170,932) Özel maliyetler (5,684,028) Diğer maddi duran varlıklar (264,992) (698,439,319) Eksi: Binalar değer düşüklüğü karşılığı (624,408) (3,245,947) (2,503,446) (511,577) (2,722,445) (651,903) (61,869) (9,697,187) (6,866,473) (20,895,736) (3,878,765) (4,536,602) (1,458,781) (70,580) (37,706,937) 240,640 796,784 4,805,254 490,861 690,277 7,023,816 Net defter değeri 23,818,566 Transferler (*) 1,023,880 8,150,480 340,933 621,785 - 31 Aralık 2003 323,900,430 707,614,471 61,883,462 49,540,538 19,173,315 (916,660) 1,237,409 (10,622,791) 128,538,543 (1,402,373) 1,291,888,168 Eksi : Birikmiş Amortisman 464,339,478 - 85,584,217 (19,895,755) - (99,450,281) (550,589,193) (44,339,159) (36,939,118) (7,104,435) (397,441) (738,819,627) - (624,408) (1,402,373) 552,444,133 (*) 916,660ABD$ tutarındaki kısım avanslardan yapılmakta olan yatırımlar hesabına ve 485,713ABD$ tutarındaki kısım ise yapılmakta olan yatırımlar hesabından maddi olmayan duran varlıklar hesabına yapılan transferlerden oluşmaktadır. (**) 2003 yılında, aşağıda da belirtildiği gibi, Borusan Makina’nın arsası yeniden değerlenmiştir. Arsanın değerindeki artış yukarıdaki tabloda girişler bölümünde yansıtılmıştır. Piyasa Değerlemeleri (rayiç değer tespiti) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıklar; Borusan Boru, Kerim Çelik, Birlik Galvaniz, Supsan, Borusan Oto, Borusan İstikbal Ticaret T.A.Ş, Borusan Mühendislik, Borusan Lojistik, Mannesmann Boru, Borçelik’e ait arazi ve binalar ile Borusan Boru ve Mannesmann Boru’ya ait tesis ve makinalar Temmuz 1999’da ve Borusan Makina’ya ait arazi ise 2003 yılı içerisinde bağımsız, profesyonel değerleme şirketince (Cushman & Wakefield Healey & Baker ortaklığıyla P&D Gayrimenkul Danışmanlık) yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur. Bahsi geçen maddi duran varlıkların yeniden değerlemesi halihazırdaki kullanım amacıyla piyasa değeri üzerinden yapılmıştır. Başlangıçta bu tip varlıkların defter değerleri yeniden değerlenmekte ve oluşan yedekler özsermeyadeki yeniden değerleme yedeklerine ertelenmiş gelir vergisinden netlenerek kaydedilmektedir. Yeniden değerlenmiş varlıkların satılması halinde bu varlıklara ait olan yeniden değerleme yedekleri dağıtılmamış karlar hesabına aktarılmaktadır. Ayrıca varlığın taşınan yeniden değerlenmiş değeri baz alınarak hesaplanan amortisman ile aktifin ilk günkü değeri baz alınarak hesaplanan amortisman arasındaki fark, maddi duran varlık kullanıldıkça yıllık olarak yeniden değerleme fonundan dağıtılmamış karlar hesabına aktarılmaktadır. (60) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 8. MADDİ DURAN VARLIKLAR, net (devamı) Arazi, bina, makina ve teçhizat üzerindeki, azınlık payları öncesi, yeniden değerleme fonunun hareketi aşağıda gösterilmektedir: 1 Ocak 2002 125,864,649 Yeniden değerleme fonuna ilişkin ertelenmiş vergi Çevrim etkisi Varlıkların yeniden değerlenmiş değerleri ile ilk günkü değerleri üzerinden hesaplanan ve UMS 16’ya uygun olarak yeniden değerleme yedeklerinden dağıtılmamış karlara aktarılan 2002 yılı amortismanları arasındaki fark (ertelenmiş vergi netlenmiş olarak) 31 Aralık 2002 42,372 1,394,090 (1,420,355) 125,880,756 Yeniden değerleme fonundaki artış Yeniden değerleme fonuna ilişkin ertelenmiş vergi Çevrim etkisi Varlıkların yeniden değerlenmiş değerler ile ilk günkü değerleri üzerinden hesaplanan ve UMS 16’ya uygun olarak yeniden değerleme yedeklerinden dağıtılmamış karlara aktarılan 2003 yılı amortismanları arasındaki fark (ertelenmiş vergi netlenmiş olarak) 31 Aralık 2003 1,350,584 42,373 9,208,793 (4,597,771) 131,884,735 İlişikteki konsolide mali tablolarda yer alan yeniden değerleme fonunun dağılımı aşağıdaki gibidir: 2003 Özsermayede yer alan yeniden değerleme fonu Azınlık paylarında yer alan yeniden değerleme fonu 2002 39,233,662 92,651,073 36,745,931 89,134,825 131,884,735 125,880,756 Finansal Kiralama Borusan Grubu, finansal kiralama yoluyla edinmiş olduğu sabit kıymetleri, bilançoda kira başlangıç tarihindeki rayiç değeri ya da daha düşükse minimum kira ödemelerinin bugünkü değeri üzerinden yansıtmaktadır. Kiralanan sabit kıymetlerin ilişikteki konsolide bilançolarda yansıtılan taşınan değerleri (net defter değerleri) aşağıdaki gibidir: 2003 Makina ve teçhizat Taşıt araçları Demirbaşlar Eksi: Birikmiş amortisman Net defter değeri (61) 2002 17,539,156 2,126,780 1,257,384 (11,258,645) 17,161,929 1,612,217 648,824 (9,865,987) 9,664,675 9,556,983 (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 8. MADDİ DURAN VARLIKLAR, net (devamı) Yukarıdaki finansal kiralamalar için ödenecek minimum kira bedelleri aşağıdaki gibidir: 2003 1,312,294 1,354,153 2,666,447 Gelecek 1 yıl 1 yıldan 5 yıla kadar Toplam minimum kira yükümlülüğü 2002 933,007 389,207 1,322,214 2,666,447 (245,451) 1,322,214 (156,817) Minimum yükümlülüklerin şimdiki değeri 2,420,996 1,165,397 Finansal kiralama yükümlülükleri (uzun vadeli krediler ve uzun vadeli kredilerin ana para ve taksitleri bölümünde gösterilen) - kısa vadeli - uzun vadeli 1,159,074 1,261,922 791,463 373,934 Eksi: İdari maliyetler Net minimum kira yükümlülüğü Faiz Ayrıca, Borusan Grubu her bir finansal kiralama anlaşması için nominal değerlerle satın alma opsiyonuna sahiptir. Varlıklar Üzerindeki Rehin ve İpotekler 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle, Ereğli Demir Çelik Fabrikaları T.A.Ş’ye (EDÇ) olan ve konsolide bilançoda yansıtılmış borçlara ilişkin teminat olarak verilen 5,280,000 ABD$ (2002 - 5,119,595 ABD$) tutarında ipotek ve konsolide bilançoda gösterilmiş kredilere teminat olarak verilen 122,664,000 ABD$ (2002 - 132,197,960 ABD$) tutarında ipotek bulunmaktadır. 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle, maddi duran varlıklar üzerinde rehin bulunmamaktadır (2002 – 5,913,573 ABD$). 9. MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR, net 2003 yılında maddi olmayan duran varlıkların hareket tablosu aşağıdaki gibidir: 2003 Maliyet: 1 Ocak’taki maliyetler Girişler (yapılmakta olan yatırımlardan transfer dahil) Çıkışlar Kur çevrim etkisi 10,353,858 3,303,828 (771,651) 420,605 13,306,640 Maliyet – 31 Aralık Birikmiş itfa payları: 1 Ocak’taki birikmiş itfa payları Cari yıl itfa payı Çıkışlar Kur çevrim etkisi (3,479,435) (2,338,452) 43,503 (216,441) 31 Aralık’taki birikmiş itfa payları (5,990,825) 7,315,815 31 Aralık’taki net defter değeri (62) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 10. FİNANSAL DURAN VARLIKLAR, net Grup’un finansal duran varlıkları ve iştirak oranları aşağıdaki gibidir: 2003 (%) 2002 (%) a) Maliyet değerleri üzerinden yansıtılan bağlı ortaklıklar (*) Borusan Jeneratör ve Elektronik Sanayi Tic. A.Ş. (Borjen) Borusan Kültür ve Sanat Hizmetleri Yayıncılık A.Ş. Borusan Sigorta Acenteliği A.Ş. Borser Makina Servis ve Tic. A.Ş. Bozoklar Boru ve Profil Tic. Ltd. Şti. Eksi : Değer düşüklüğü karşılığı - Borjen 935,101 363,104 235,110 84,122 26,570 99.59 100.00 94.8 50.00 80.00 845,893 332,553 75,918 84,122 26,570 (875,516) (673,524) 768,491 691,532 96.00 100.00 48.00 50.00 80.00 b) Özsermaye yöntemine gore muhasebeleştirilen iştirak (**) 39,667,735 Bamesa Aceros, S.L. 35.00 39,667,735 29,257,126 35.00 29,257,126 c) Maliyet değerleri üzerinden yansıtılan iştirakler (***) Oto Exchange Motorlu Araçlar Açık Artırma Hizmetleri Ticaret ve Sanayi A.Ş. (Oto Exchange) Turbo S.R.L. Granitaş Granit Sanayi ve Pazarlama A.Ş. Lokomotif İletişim Hizmetleri Pazarlama ve Tic. A.Ş. 368,723 33,051 - Eksi : Değer düşüklüğü karşılığı - Oto Exchange 40.00 40.00 - 368,723 33,051 937,271 1,464 401,774 1,340,509 (368,723) 33,051 1,340,509 40.00 40.00 25.00 48.50 d) Diğer “satılmaya hazır” finansal duran varlıklar 1,500,000 511,035 150,000 33,618 23,876 8,290 7,052 2,983 2,441 1,307 Global Emlak Yapı Turizm ve Ticaret A.Ş. Tüstaş Sınai Tesisleri A.Ş. Bursa Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi A.Ş. Afyon Yem Sanayi A.Ş. Toplu Konut Holding A.Ş. Türkiye Etik Değerler Merkezi Vakfı Tursoft Bilişim Hizmetleri Dış Ticaret A.Ş. Mersin Serbest Bölge A.Ş. Noktakom İnternet Reklamcılık ve Geliştirme A.Ş. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. Ereğli Demir Çelik Fabrikaları T.A.Ş. Diğer Eksi : Değer düşüklüğü karşılığı - Tüstaş (63) 7.50 14.00 1.00 0.002 5.00 1.60 2.60 0.20 0.05 - 1,500,000 511,035 150,000 33,618 22,325 8,290 7,052 2,983 2,441 53,739 17,678 2,515 2,240,602 2,311,676 (401,000) 1,839,602 2,311,676 42,308,879 33,600,843 7.50 14.00 1.00 0.002 5.00 1.60 2.60 0.20 0.05 0.01 0.01 (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 10. FİNANSAL DURAN VARLIKLAR, net (devamı) (*) Grup’un %50’den fazla kontrol gücü olduğu halde bazı bağlı ortaklıklar, ilgili şirketlerin faaliyet sonuçlarının Borusan Grubu’nun konsolide net değeri, finansal durumu ve faaliyet sonuçları üzerinde önemli etkileri bulunmadığı için konsolidasyona dahil edilmemişlerdir. Bu bağlı ortaklıklar, ilişikte sunulan 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihli konsolide mali tablolara dahil edilmiş olsa idi, aktif toplamına, özsermaye ve net satışlara yaklaşık etkileri aşağıdaki gibi olacaktı: Artış / (Azalış) - % 2003 2002 0.19 0.34 0.50 Aktif toplam Özsermaye Net satışlar 0.14 0.37 0.47 (**) 2003 yılında iştirakin net karından Grup’un payına intikal eden 2,823,206 ABD$ tutarındaki kar iştirakin taşınan değerine dahil edilmiştir. İştirak İspanya’da kurulmuş olup mali tablolarını UFRS ile uyumlu olduğu kabul edilen İspanya’da genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine göre EURO olarak hazırlamaktadır. (***) Konsolide net değer, finansal durum ve Grup’un faaliyet sonuçları üzerindeki etkilerinin önemsiz olması nedeniyle, Borusan Grubu’nun %20 ile %50 arasındaki oranlarda hissesine sahip olduğu ve önemli bir kontrol gücüne sahip bulunduğu “iştirakleri” özsermaye yöntemi uygulanarak muhasebeleştirilmemiş ve maliyet değerleri ile yansıtılmıştır. 11. DİĞER DURAN VARLIKLAR 2003 Verilen depozitolar Gelecek yıllara ait giderler Uzun vadeli alacaklar Uzun vadeli KDV ve diğer vergiler Diğer 12. 2002 951,380 551,138 80,332 3,448 241,832 1,446,301 722,719 17,716 2,874 117,916 1,828,130 2,307,526 2003 2002 TİCARİ BORÇLAR, net Ticari borçlar (*) Borç senetleri Diğer borçlar Eksi: Borçlar reeskontu 58,359,611 26,566,969 (16,428) 72,768,303 9,791,306 1,653 (13,985) 84,910,152 82,547,277 Borç senetleri, Borusan Boru tarafından E.D.Ç.’ye verilen ortalama 91 gün vadeli (2002 – bir ay) borç senetlerinden oluşmaktadır. (64) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 12. (*) TİCARİ BORÇLAR, net (devamı) 5,000,797 ABD$ tutarındaki kısmı geri ödeme planı Not 16’da verilmiş olan BMW A.G.’ye olan borcun kısa vadeli kısmıdır. Ticari borçların döviz cinsine göre dağılımı aşağıdaki gibidir (borçlar reeskontu öncesi) : 2003 Döviz cinsi ABD$ EUR GBP 2002 ABD$ Karşılığı Döviz tutarı 15,094,349 19,204,585 1,775,451 15,094,349 24,009,559 3,150,158 Döviz tutarı 45,314,743 14,334,336 3,565 ABD$ Karşılığı 45,314,743 14,939,246 5,712 Ticari borçların kalan 42,672,514 ABD$ tutarındaki kısmı (2002-22,301,561 ABD$) TL bakiyelerden oluşmaktadır. 13. KISA VADELİ KREDİLER 2003 Teminatlı krediler Teminatsız krediler Faiz tahakkukları 2002 10,000,000 259,093,336 2,884,315 189,526,823 3,242,067 271,977,651 192,768,890 TL krediler için faiz oranı %21.10-%25.30 (2002 - %44 – %48) arasında değişmektedir. EURO krediler için faiz oranı %2.75 ile %4.47 ve Euribor+%0.875 ile Euribor + %3.5 arasında değişmektedir (2002 - %7.75). ABD$ krediler için faiz oranı %2.70 ile %6.5 ve Libor +%0.875 ile Libor + %4.75 (2002 – %2.28 ile %12 ve Libor+%1 ile Libor + %2) arasında değişmektedir. (65) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 14. UZUN VADELİ KREDİLER 31 Aralık 2003 Teminatsız Tutar Teminatlı Tutar Cari Piyasa Faiz Oranı (%) 2004 vadeli banka kredileri 3,975,632 10,830,820 ABD$ krediler için %7.29 ve Libor+%1-%4, ve Euro krediler için %4.47-%8.85 ve Euribor + %0.5-%5.25 2005 vadeli banka kredileri - 45,017,161 ABD$ krediler için %7.29 ve Libor+ %1-%4, Euro krediler için %4.47-%8.85 ve Euribor + %0.5-%5.25 43,022,689 30,079,922 ABD$ krediler için Libor+%1, Euro krediler için %4.47-%8.85 ve Euribor + %0.5-%5.25 46,998,321 85,927,903 2006 ile 2010 arası vadeli banka kredileri 132,926,224 Ortalama %15 faiz oranlı finansal kiralama yükümlülükleri 2,420,996 Uzun vadeli kredilerin faiz tahakkuku (teminatlı ve teminatsız) 1,884,721 Toplam krediler 137,231,941 Eksi: Uzun vadeli kredilerin (faiz tahakkukları dahil) anapara taksitleri ve faizleri (teminatlı ve teminatsız) (16,691,173) Eksi: Finansal kiralama borçlarının anapara taksitleri ve faizleri (1,159,074) 119,381,694 Toplam uzun vadeli krediler, kısa vadeli kısımları netlenmiş olarak 31 Aralık 2003 tarihi itibari ile geçerli olan yıllık (12 aylık) Libor ve Euribor oranları sırasıyla %1.43 ve %2.32 olarak gerçekleşmiştir. Teminatlı krediler Borçelik’in yatırımlarıyla ilgilidir. (66) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 14. UZUN VADELİ KREDİLER (devamı) 31 Aralık 2002 Teminatlı Tutar Teminatsız Tutar 2003 vadeli banka kredileri 437,843 16,726,233 2004 vadeli banka kredileri 2,362,665 9,173,708 35,278,552 23,632,961 38,079,060 49,532,902 2005 ile 2009 arası vadeli banka kredileri Cari Piyasa Faiz Oranı (%) ABD$ krediler için %3.95%10, TL krediler için %49-%50 ve Euro krediler Euribor + %0.625-%6.94 ABD$ krediler için %4.91 - %8.96, Euro krediler için %5.25-%7.13 ve Euribor + %0.625 ABD$ krediler için %5.99%8.96 ve Libor+%6.35, Euro krediler için %5.25%6.94 ve Euribor + %0.5-%5.25 87,611,962 Ortalama %15 faiz oranlı finansal kiralama yükümlülükleri 1,165,397 Uzun vadeli kredilerin faiz tahakkuku (teminatlı ve teminatsız) 1,001,163 Toplam krediler 89,778,522 Eksi: Uzun vadeli kredilerin (faiz tahakkukları dahil) anapara taksitleri ve faizleri (teminatlı ve teminatsız) Eksi: Finansal kiralama borçlarının anapara taksitleri ve faizleri Toplam uzun vadeli krediler, kısa vadeli kısımları netlenmiş olarak (18,165,239) (791,463) 70,821,820 31 Aralık 2002 tarihi itibari ile geçerli olan yıllık (12 aylık) Libor ve Euribor oranları sırasıyla %1.415 ve %2.675 olarak gerçekleşmiştir. Teminatlı krediler Borçelik’in yatırımlarıyla ilgilidir. Libor: Londra Bankalararası Plasman Faizi Euribor: Euro Alanı Bankalararası Plasman Faizi (67) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 14. UZUN VADELİ KREDİLER (devamı) 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihleri itibariyle uzun vadeli krediler ve uzun vadeli finansal kiralama yükümlülüklerinin ödeme planları aşağıdaki gibidir: 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2002 42,193,731 16,599,633 16,273,058 27,103,336 16,315,357 896,579 11,734,798 33,085,559 9,222,603 7,201,794 7,758,886 1,818,180 - 119,381,694 70,821,820 Kısa ve uzun vadeli kredilerin döviz cinsinden dökümü aşağıda gösterildiği gibidir: 2003 Döviz cinsi ABD$ EUR Döviz tutarı 270,423,155 102,648,649 2002 ABD$ karşılığı 270,423,155 128,331,273 Döviz tutarı 209,723,187 58,808,404 ABD$ karşılığı 209,723,187 61,290,121 Kalan 10,455,164 ABD$ (2002 - 11,534,104 ABD$) tutarındaki kısa ve uzun vadeli krediler Türk lirası bakiyelerden oluşmaktadır. 15. DİĞER KISA VADELİ BORÇLAR 2003 Gider tahakkukları Maaş ve sosyal sigortalar dahil ödenecek diğer vergiler Alınan avanslar Personele borçlar Kazanılmamış gelirler Yönetim kurulu ve personele ödenecek prim tahakkukları İştirak hisse alımlarına ilişkin borçlar Garanti karşılığı Diğer (68) 2002 5,400,398 9,640,623 9,578,234 2,331,589 276,834 2,135,396 1,666,600 978,579 5,110,739 4,228,620 6,268,377 9,971,286 1,125,599 5,731 1,237,844 1,666,600 380,224 2,547,714 37,118,992 27,431,995 (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 16. UZUN VADELİ DİĞER BORÇLAR 2003 Uzun vadeli ticari borçlar (*) Uzun vadeli borç senetleri İştirak hisse alımlarına ilişkin borçlar Manisa’da açılan yeni şube ile ilgili borçlar Diğer (*) 2002 20,480,765 504,824 959,604 421,594 537,385 21,717,712 1,078,805 5,904,834 96,657 22,904,172 28,798,008 Uzun vadeli ticari borçlar BMW A.G.’ye olan borçlardan oluşmaktadır. İlgili borcun 1,526,505 ABD$ tutarındaki faiz tahakkuku diğer kısa vadeli borçlara dahil edilmiştir. Uzun vadeli ticari borcun ödeme planı aşağıdaki gibidir : 31 Aralık 2004 31 Aralık 2005 31 Aralık 2006 31 Aralık 2007 31 Aralık 2008 5,000,797 5,000,797 5,000,797 5,000,797 5,478,374 25,481,562 Eksi : Kısa vadeli kısmı (5,000,797) 20,480,765 17. VERGİ KARŞILIKLARI a) Cari Dönem Yasal Vergi Karşılıkları 2002 yılı gelirleri için kurumlar vergisi oranı %30 olup, %10 oranında fon payının eklenmesi ile efektif kurumlar vergisi oranı %33 olarak uygulanmış, kurumlar vergisinden istisna tutulan yatırım indirim üzerinden ise %19.8 oranında stopaj hesaplanmıştır, ayrıca, yine 24 Nisan 2003 tarihine kadar 2002 yılı gelirleri de dahil olmak üzere geçmiş yıl gelirlerinin dağıtılması durumunda, dağıtılan kazancın kurumlar vergisine tabi olan kısmı, şirketin halka açık olup olmamasına göre sırasıyla %5.5 veya %16.5 oranında stopaja tabi tutulmuştur. 24 Nisan 2003 tarihinde yayımlanan 4842 sayılı kanunla yapılan düzenlemeler çerçevesinde 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %10 fon payının kaldırılmasıyla, 2003 yılı gelirlerinden başlamak üzere kurumlar vergisi oranı %30 olarak uygulanmaktadır. Ancak, 2 Ocak 2004 tarihinde yayımlanan 5035 sayılı kanunla yapılan düzenlemeler çerçevesinde sadece 2004 yılı kazançlarının vergilendirilmesinde uygulanacak kurumlar vergisi oranının % 33 olması hükme bağlanmıştır. (69) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 17. VERGİ KARŞILIKLARI (devamı) 24 Nisan 2003 tarihinden itibaren, 2002 ve önceki yıl karları da dahil olmak üzere, dönem karı, dağıtılmaması, sermayeye ilave edilmesi veya tam mükellef kurumlara dağıtılması durumlarında stopaja tabi olmazken, tam mükellef gerçek kişilere, kurumlar vergisi ve gelir vergisi mükellefiyeti olmayanlara, kurumlar vergisi ve gelir vergisinden muaf olanlara, dar mükellef kurumlara (Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kar payı elde edenler hariç), dar mükellef gerçek kişilere ve gelir vergisinden muaf dar mükelleflere yapılacak kar dağıtımı %10 oranında stopaja tabidir (fon payı uygulamasının 31 Aralık 2003 tarihine kadar yürürlükte olması nedeniyle bu tarihe kadar yapılacak olan kar dağıtımlarında efektif vergi oranı %11 olmaktadır). Ancak, dağıtıma konu dönem karının; 31 Aralık 1998 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançlara, 31 Aralık 2002 veya daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen ve kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlara ve 24 Nisan 2003 tarihinden önceki müracaatlara istinaden düzenlenmiş olan teşvik belgeleri kapsamındaki harcamalara istinaden hesaplanan ve üzerinden %19.8 stopaj ödenmiş yatırım indirimi tutarından kaynaklanan kazançlara isabet eden kısmı stopaja tabi değildir. Kurumlar vergisine tabi kazancın belirlenmesinde dikkate alınan yatırım indirimi için 24 Nisan 2003 tarihinden itibaren, üzerinden indirim hesaplanacak harcamaların yatırım teşvik belgesine bağlanmış olma koşulu ve indirim konusu yapılan tutarın stopaja tabi tutulması uygulaması kaldırılmış, buna karşılık indirim tutarı azami %40 olarak belirlenmiştir. Ancak, 24 Nisan 2003 tarihinden önceki müracaatlara istinaden düzenlenmiş olan teşvik belgeleri kapsamında bu tarihten sonra yapılacak olan yatırımlar üzerinden hesaplanacak yatırım indirimi ile yine bu tarihten önce yapılmış olup kazancın yetersizliği nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın dağıtılmasın %19.8 stopaj yapılması öngörülmüştür. Diğer yandan, bu tarihten önce yapılmış olan müracaatlara istinaden alınmış olan teşvik belgeleriyle ilgili olarak 15 Mayıs 2003 tarihine kadar bağlı bulunulan vergi dairesine yazılı bildirimde bulunmak şartıyla, 24 Nisan 2003 tarihinden itibaren yapılan yatırım harcamaları için yatırım indirim oranının %40’a çekilmesi suretiyle, bu şekilde yeni düzenlemeler çerçevesinde hesaplanan yatırım indirimi tutarı üzerinden %19.8 oranında stopajın ödenmemesi imkanı getirilmiştir. Bu durumda yatırım indirimi %40 oranı ile sınırlandırılmıştır. Söz konusu tercihi kullanmamış olan mükelleflere, 30 Aralık 2003 tarihinde yayımlanan 5024 sayılı kanunla kanunun yürürlük tarihi olan 1 Ocak 2004 tarihinden sonra verilecek ilk geçici vergi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar yeniden tercihte bulunma hakkı tanınmıştır. Vergi mevzuatı uyarınca üçer aylık dönemler itibariyle oluşan kazançlar üzerinden %30 (24 Nisan 2003 tarihinden önce %25) oranında geçici vergi hesaplanarak ödenmekte, ödenen tutarlar yıllık kazanç üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir. 2 Ocak 2004 tarihinde yayımlanan 5035 sayılı kanun çerçevesinde 2004 yılı üçer aylık geçici vergilendirme dönemleri ile ilgili geçici verginin hesabında da % 33 oranı dikkate alınacaktır. Kurumlar vergisi, ilgili olduğu hesap döneminin sonunu takip eden dördüncü ayın on beşinci günü akşamına kadar beyan edilmekte ve ilgili ayın sonuna kadar tek taksitte ödenmektedir (2002 - 3 taksitte). 2003 ve önceki yıllarda kurumlar vergisi hesabı, enflasyon düzeltilmesi yapılmamış ve vergi kanunları uyarınca hazırlanan yasal mali tablolar dikkate alınarak yapılmıştır. 30 Aralık 2003 tarihinde yayımlanan 5024 sayılı Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun çerçevesinde 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren vergiye tabi kazancın enflasyona göre düzenlenmiş mali tablolar üzerinden hesaplanması hükme bağlanmıştır. Bu çerçevede 31 Aralık 2003 tarihli bilançonun söz konusu kanunla getirilen düzenlemeler çerçevesinde düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye, düzeltilmiş hisse senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi iptal karları ile borç toplamının çıkarılması sonucu bulunan fark, geçmiş yıllar kar/zararı hesabında gösterilecek, bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl karı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmeyecektir. Yine 2003 ve önceki hesap dönemlerine ait beyannamelerde yer alan indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları 2004 ve daha sonraki hesap dönemlerinde mukayyet (kayıtlı) değerleri ile dikkate alınacaktır. (70) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 17. VERGİ KARŞILIKLARI (devamı) Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre beyanname üzerinde gösterilen mali zararlar 5 yılı aşmamak kaydıyla dönemin kurumlar vergisi matrahından indirilebilir. Beyanlar ve ilgili muhasebe kayıtları vergi dairesince beş yıl içerisinde incelenebilmekte ve vergi hesapları kontrol edilebilmektedir. 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihleri itibariyle, ödenecek cari dönem yasal gelir vergisi aşağıda özetlemiştir: 2003 Konsolide gelir tablosunda belirtilen cari vergi karşılığı gideri - Cari yıla ait yasal vergi - Önceki dönem cari gelir vergisi düzeltmesi - İngiliz kanunlarına göre vergi yükümlülüğü 2002 11,665,974 18,457 11,640,944 (164,912) 20,514 11,684,431 11,496,546 Konsolide gelir tablosuna yansıtılmış cari yıl yasal vergi karşılığının analizi aşağıdaki gibidir: 2003 2002 Vergi karşılığı ve azınlık payları öncesi net kar Yasal mali tabloların UFRS ile uyumunu sağlayan tashih ve çevrimlerin etkisi 51,593,199 41,904,092 20,028,063 15,409,742 Yasal tarihsel mali tablolara göre vergi öncesi kar 93,497,291 35,437,805 15,318,059 (41,684,436) (29,080,616) 38,050,298 17,290,946 (13,283,554) (11,952,913) 27,492,284 11,415,089 9,072,454 157,293 18,457 93,592 - 2,366,677 20,514 201,813 (164,912) 11,684,431 11,496,546 Kanunen kabul edilmeyen giderler Vergiden muaf kar ve yıl içinde kullanılan önceki dönem zararları Yatırım indirimleri (*) Türk vergi mevzuatına göre kurumlar vergisi matrahı %30 oranında kurumlar vergisi (2002 - %33) %19.8 oranlı yatırım indirimi üzerinden hesaplanan istisna stopajı İngiliz kanunlarına göre vergi yükümlülüğü UMS 21’e göre çevrimin etkisi Önceki dönem cari gelir vergisi düzeltmesi Toplam cari yıl kurumlar vergisi karşılığı – yasal (*) 28,286,207 ABD$ tutarındaki kısmı stopaj vergisine tabi olmayan ve yatırım tutarının %40’ı olarak hesaplanan indirimlerle ilgilidir. Türkiye’de vergi makamları, ana şirket ve bağlı ortaklıkların konsolide vergi beyan etmelerine izin vermemektedir. Bu sebepten, ilişikteki konsolide mali tablolardaki vergi karşılığı konsolide edilen her bir şirket için ayrı ayrı hesaplanmıştır. (71) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 17. VERGİ KARŞILIKLARI (devamı) b) Ertelenmiş Vergi Yeniden düzenlenmiş olan UMS 12 “Gelir Vergileri”, ertelenmiş verginin, parasal olmayan varlıkların yeniden hesaplanmasından doğan geçici farklar üzerinden yansıtılmasını da gerektirmektedir. İlişikte sunulan konsolide bilançolarda yansıtılan ertelenmiş vergiler aşağıdaki gibidir: 2003 Ertelenmiş vergi alacağı Ertelenmiş vergi yükümlülüğü Ertelenmiş vergi alacağı (yükümlülüğü), net 2002 38,024,540 (21,799,680) 9,253,613 (35,412,997) 16,224,860 (26,159,384) 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihleri itibariyle, ertelenmiş vergiye konu olan geçici farklar ve etkin vergi oranları kullanılarak hesaplanan ertelenmiş vergi alacağı (yükümlülüğü)’nın dağılımı aşağıda özetlenmiştir: Kümülatif Geçici Farklar 2003 2002 Yeniden değerlemeden kaynaklanan farklar: -binalar -tesis ve teçhizat UMS 21 uyarınca belirlenen ve ilişikteki mali tablolarda yansıtılan tutar ve vergi mevzuatına göre rapor edilmiş stok tutarları arasındaki fark Kıdem tazminatı karşılığı İleride kullanılacak yatırım teşvik tutarı (vergi alacağı) Taşınan vergi zararları Finansal kiralama yükümlülükleri Diğer karşılık ve tahakkuklar UFRS uyarınca hazırlanmış mali tablolarda taşınan sabit kıymet tutarları ile vergi mevzuatına göre rapor edilmiş sabit kıymet tutarları arasındaki fark Diğer geçici farklar Toplam (47,182,566) (26,990,544) (47,305,384) (30,623,409) (14,174,913) (8,097,163) (15,610,777) (10,105,725) 2,607,084 11,327,521 (2,831,258) 7,273,217 804,208 3,412,191 (934,633) 2,400,162 59,101,617 6,084,469 377,642 3,775,961 17,697,809 3,919,146 641,695 1,220,819 9,572,700 1,825,341 114,209 1,157,008 2,336,110 1,293,319 211,759 402,870 222,816,012 1,251,232 (14,999,511) 967,183 66,828,058 393,627 (4,949,839) 319,170 233,168,428 (64,039,693) 61,835,266 (24,637,584) (45,610,406) (1,521,800) 16,224,860 (26,159,384) Eksi: ertelenmiş vergi alacaklarına ilişkin karşılık (*) Ertelenmiş vergi alacağı (yükümlülüğü), net (*) Ertelenmiş Vergi Alacağı/(Yükümlülüğü) 2003 2002 Ertelenmiş vergi alacaklarının öngörülebilir bir gelecekte gerçekleşmeyeceğinin düşünüldüğü şirketlerde karşılık ayrılmıştır. Ertelenmiş vergi alacak ve yükümlülükleri, bilanço kalemlerinin UFRS ve Vergi Kanunu’na göre farklı değerlendirilmeleri sonucunda ortaya çıkan geçici farkların etkileri dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Sözkonusu geçici farklar, gelir ve giderlerin UFRS’ye ve Vergi Kanunu’na göre genellikle farklı raporlama dönemlerinde kaydedilmesi sonucunda ortaya çıkmışlardır. Taşınan zararlar ve vergi alacaklarına ilişkin ertelenmiş vergi alacağı, ancak ve ancak bunların kullanılabileceği oranda karların sonraki yıllarda elde edileceği öngörülerek hesaplanmaktadır. (72) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 17. VERGİ KARŞILIKLARI (devamı) 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihlerinde sona eren yıllarda ertelenmiş vergi bakiyelerinin hareketi aşağıdaki gibidir: Ertelenmiş Vergi Alacağı/(Yükümlülüğü) 2003 2002 1 Ocak Yeniden değerleme fonuna kaydedilen Gelir tablosuna (borç)/alacak kaydı Elden çıkarılan iştiraklerin etkisi Çevrim etkisi 31 Aralık (26,159,384) 42,373 43,775,120 4,645 (1,437,894) (37,445,361) 42,372 12,957,162 19,159 (1,732,716) 16,224,860 (26,159,384) Borusan Grubu’nun içindeki her bir şirket ayrı bir tüzel kişilik olduğu için, ilgili ertelenmiş vergi alacağı/(yükümlülüğü) birbirleriyle netleştirilemez. Konsolide edilen şirketlerin ertelenmiş vergi alacak ve yükümlülükleri aşağıda tek tek gösterilmiştir: 2003 Ertelenmiş Vergi Alacağı Yükümlülüğü Borusan Birleşik Boru Fabrikaları A.Ş. Mannesmann Boru Endüstrisi T.A.Ş. Borusan Oto Servis ve Ticaret A.Ş. Borusan İstikbal Ticaret T.A.Ş. Borusan Otomotiv İthalat ve Dağıtım A.Ş. Borusan Mühendislik İnşaat ve Sanayi Makinaları İmalat A.Ş. Borusan Holding A.Ş. Kerim Çelik Mamulleri İmalat ve Ticaret A.Ş. Supsan Motor Supapları Sanayi ve Ticaret A.Ş. Borusan Mannesmann Boru Yatırım Holding A.Ş. Kerim Boru Ticaret ve Pazarlama A.Ş. Borusan Oto Ankara Servis ve Ticaret A.Ş. (*) Kartal Boru Sanayi ve Ticaret A.Ş. Borusan Lojistik Dağıtım, Depolama, Taşımacılık ve Ticaret A.Ş. Borusan Yatırım ve Pazarlama A.Ş. Boru ve Profil Ticaret A.Ş. Bozoklar İnşaat Malzemeleri Ticaret A.Ş. İmpa Bursa İnşaat Malzemeleri Pazarlama A.Ş. Borusan Akdeniz İnşaat Malzemeleri Pazarlama A.Ş. Samsun Çelik Ticaret A.Ş. Gaziantep Boru ve Profil Ticaret A.Ş. Borçelik Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş. Borusan Makina Servis ve Ticaret A.Ş. Borusan Birlik Danışmanlık ve Organizasyon Hizm. A.Ş. Borusan Teknolojik Yatırımlar Holding A.Ş. Borusan Elektronik Ticaret, İletişim ve Bilgi Hizm. A.Ş. Borusan Güç Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Pargem Bilişim Sistemleri A.Ş. Borusan Bilişim Ses ve Veri Sistemleri A.Ş. Birlik Galvaniz Sac Sanayi ve Ticaret A.Ş. B-Net İletişim Hizmetleri A.Ş. (*) 2002 Ertelenmiş Vergi Alacağı Yükümlülüğü 35,218 3,980 2,191,796 18,719 22,688 26,620 3,774,017 11,381 76,670 16,245 9,530 9,110 4,688 27,934,205 1,917,939 32,155 41,481 151,968 2,655 1,568,562 174,913 (12,414,197) (1,337,755) (7,479,539) (27,623) (540,566) - 4,000,968 1,866 40,867 11,591 7,457 7,421 3,559 4,090,388 874,032 22,482 41,481 71,589 26,236 53,676 - (18,157,388) (4,257,268) (11,009,415) (239,729) (466,906) (254,134) (562,414) (123,639) (156,124) (3,140) (2,589) (4,645) (521) (411) (174,674) - 38,024,540 (21,799,680) 9,253,613 (35,412,997) 2003 yılında Borusan Oto’ya dahil edildiğinden 31 Aralık 2003 tarihli ilişikteki finansal tablolarda konsolide edilmemiştir. (73) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 17. VERGİ KARŞILIKLARI (devamı) Ertelenmiş vergi yükümlülükleri çeşitli iştirak ve bağlı ortaklıkların dağıtılacak kazançları üzerinden hesaplanan stopaj ve diğer vergileri içermemektedir çünkü bu tutarların tekrar yatırım amaçlı kullanılıp kullanılmayacağı veya nakit olarak tahsil edilip edilmeyeceği belli değildir. Eğer bu tutarlar 24 Nisan 2003 tarihine kadar temettü olarak nakit tahsil edilirse, yatırımın halka açık olup olmamasına bağlı olarak sırasıyla %5.5 ve %16.5 oranlarında stopaja tabi olacaktır. 24 Nisan 2003 tarihinde yayımlanan 4842 sayılı kanunla yapılan düzenlemeler çerçevesinde 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %10 fon payı kaldırılmıştır. c) Efektif Vergi Oranlarına İlişkin Açıklama ve Türk Lirası Bazında Vergi Ödemeleri Holding ve Bağlı Ortaklıkları, gelir vergisi yükümlülüklerini Türk Lirası yasal kayıtlarına göre hazırlamaktadırlar. Bu yüzden konsolide mali tablolarda yer alan gelir vergisi miktarının yıldan yıla gösterdiği dalgalanma, vergi karşılığı ve çevrim zararı öncesi karın büyüme hızının göstergesi olup, çevirim zararları nedeniyle Grup’un vergi karşılığı öncesi karının büyüme hızının göstergesi değildir. Bu durum, Grup’un net parasal varlık pozisyonunun ABD$ bazında değer kaybını yansıtan çevrim zararının 31 Aralık 2003 tarihine kadar olan yasal düzenlemeler sonucunda Türk Vergi Kanunu açısından kanunen kabul edilmeyen bir gider olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca Borusan Grubu, konsolide mali tablolarında ertelenmiş vergi için karşılık ayırmaktadır. Ancak sene sonunda konsolide mali tablolarda gösterilen cari yıl ve ertelenmiş vergi borçlarının tümü Türkiye’de yıl sonunu müteakip dördüncü ayın sonuna varan ödeme planına sahip olmasından dolayı yıl sonundan hemen sonra ödenmeyecektir. 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihlerinde sona eren dönemler için hesaplanan toplam verginin dağılımı aşağıdaki gibidir: 2003 İlişikte sunulan konsolide gelir tablolarında yansıtılan vergi karşılığı: - Cari yıla ait yasal vergi - İngiliz kanunlarına göre vergi yükümlülüğü - Ertelenmiş vergi Toplam vergi karşılığı 18. 2002 (11,665,974) (18,457) 43,775,120 (11,476,032) (20,514) 12,957,162 32,090,689 1,460,616 KIDEM TAZMİNATI YÜKÜMLÜLÜĞÜ Türk İş Kanunu’na göre, Borusan Grubu bir senesini doldurmuş olan ve Grup’la ilişkisi kesilen veya emekli olan, 25 hizmet yılını (kadınlarda 20) dolduran ve emekliliğini kazanan, askere çağrılan veya vefat eden personeli için kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Ödenecek tazminat her hizmet yılı için bir aylık maaş tutarı kadardır ve bu miktar 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle 1,389 milyon TL (995 ABD$), (2002 - 1,260 milyon TL (903 ABD$)) ile sınırlandırılmıştır. (74) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 18. KIDEM TAZMİNATI YÜKÜMLÜLÜĞÜ (devamı) UFRS’ye göre, Grup’un yükümlülüklerinin hesaplanabilmesi için aktüer hesaplama gerekmektedir. Grup, kıdem tazminatı karşılığını, “Projeksiyon Metodu” kullanarak, Grup’un geçmiş yıllardaki personel hizmet süresini tamamlama ve kıdem tazminatına hak kazanma konularındaki deneyimlerini baz alarak hesaplamış ve ilişikteki konsolide mali tablolara yansıtmıştır. Kıdem tazminatı karşılığı, çalışanların emekliliği halinde ödenmesi gerekecek muhtemel yükümlülüğün bugünkü değeri hesaplanarak ayrılır. Buna bağlı olarak, 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihleri itibariyle yükümlülüğü hesaplamak için kullanılan aktüer varsayımları aşağıdaki gibidir: 2003 %6 İskonto oranı %93-%98 Emeklilik ihtimalini hesaplamak için kullanılan oran 2002 %6 %93-%98 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihlerinde sona eren yıllardaki kıdem tazminatı yükümlülüklerinin hareketi aşağıdaki gibidir: Dönem başı Yıl içinde ayrılan /geri çevrilen karşılık, ödemeler netlenmiş olarak Çevrim etkisi Dönem sonu 2003 2002 9,378,459 3,827,449 635,203 6,768,262 2,691,866 (81,669) 13,841,111 9,378,459 31 Aralık 2003 tarihinde sona eren yıl içinde çalışan ortalama personel sayısı 4,186 (2002- 4,298)’dır. 31 Aralık 2003 tarihinde sona eren yıl içinde yurt dışında çalışan 176 kişinin (2002 – 166), 82’si Kazakistan’da (2002 – 72), 2’si (2002 - 2) İngiltere’de ve 92’si (2002 - 92) İtalya’da bulunmaktadır. 19. AZINLIK PAYLARI 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihlerinde sona eren yıllar içindeki azınlık paylarının hareketi aşağıdaki gibidir: 2003 2002 1 Ocak Ödenen temettüler Dönem içinde alınan bağlı ortaklıkların ve ortaklık ilişkisindeki değişikliklerin azınlık etkileri Bağlı ortaklıkların sermaye artışı Borçelik’in emisyon primi Yeniden değerleme fonu (net değişim) Bağlı ortaklıkların kar payı Çevrim etkisi 218,554,016 (6,729,553) 184,705,676 (4,647,807) (2,472,490) 600,714 (2,069,469) 56,934,674 9,670,473 15,256,499 99,812 1,348,963 (773,006) 18,190,367 4,373,512 31 Aralık 274,488,365 218,554,016 (75) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 20. SERMAYE Borusan Holding A.Ş.’nin 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihleri itibariyle milyon Türk lirası bazında yasal sermaye yapısı aşağıdaki gibidir: (milyon TL) Yeni Nesil Yönetim ve Danışmanlık A.Ş. Asım Kocabıyık Ali Ahmet Kocabıyık Fatma Zeynep Hamedi Ayşe Nükhet Özmen Zehra Nurhan Kocabıyık Safa Batıbayı Cemil Bülent Demircioğlu Borusan İstikbal Ticaret A.Ş. Pay (%) 10,200,000 5,099,978 5,185,000 5,100,000 5,100,000 1,700,000 1,598,000 17,000 22 30.00 15.00 15.25 15.00 15.00 5.00 4.70 0.05 - 34,000,000 100.00 Sermaye payları, ödenmiş Türk lirası sermaye tutarları dikkate alınarak belirlenmiştir. Nakdi sermaye artışları, sermaye artışının olduğu tarihteki döviz kuru ile ABD$’na çevrilmiştir.Yeniden değerlemeden doğan nakit karşılığı olmayan sermaye artışları ABD$’na çevrim sırasında dikkate alınmamıştır. 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihleri itibariyle Holding’in her iki sene için de beheri 1,000,000 (tam TL) değerinde 34,000,000 adet hissesi bulunmaktadır. Hisse grupları ve imtiyazları aşağıda belirtildiği şekildedir: Grup Nama/Hamiline Nominal değeri (TL’000) İmtiyaz Nama Nama 10,200,000 23,800,000 1,2 1,3 A B 1. Oy hakkı. 2. Yönetim kurulu üyeliğine aday gösterme. 3. Yönetim kurulu adaylığı. 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihlerinde sona eren hesap dönemleri içindeki ödenmiş sermayenin hareket tablosu aşağıdaki gibidir: (Tutarlar tarihsel olarak milyon TL’dir) 2003 Adi Hisse Senetleri Hisse (bin) 2002 Tutar (TL) 1 Ocak tarihindeki kayıtlı sermaye İştiraklerdeki yeniden değer artış fonundan sermayeye yapılan transferler sebebiyle elde edilen bedelsiz hisse senetleri: Ağustos 2002 34,000 31 Aralık tarihindeki kayıtlı sermaye 34,000 - 34,000,000 - (76) 34,000,000 Hisse (bin) Tutar (TL) 15,000 15,000,000 19,000 19,000,000 34,000 34,000,000 (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 21. BİRİKMİŞ KARLAR VE YASAL YEDEKLER Türk Ticaret Kanunu ve vergi mevzuatına göre vergi ve yasal amaçlar için konsolide raporlama kabul edilmemektedir. Borusan Grubu’na dahil her şirket ayrı bir vergi mükellefi ve yasal kuruluş olarak kabul edilir. Bir şirketin hissedarlarına temettü dağıtabilmesi de yasal karına bağlıdır. Yasal mali tablolara göre yasal yedekler haricindeki birikmiş karlar aşağıdaki kurallara göre dağıtılabilir. Türk Ticaret Kanunu’na göre yasal yedekler birinci ve ikinci yasal yedekler olmak üzere ikiye ayrılır. Türk Ticaret Kanunu’na göre toplamı, şirketin ödenmiş sermayesinin %20’sine ulaşana kadar, net yasal karın %5’i oranında birinci yasal yedek olarak ayrılır. İkinci yasal yedekler ise şirketin ödenmiş sermayesinin %5’i indirildikten sonraki dağıtılabilir karın %10’u oranında ayrılır. Türk Ticaret Kanunu’na göre, yasal yedekler sadece zararları kapatmak amacıyla kullanılabilir, ödenmiş sermayenin %50’sini geçmedikleri sürece, herhangi bir şekilde kullanılmaları mümkün olmamaktadır. Temettü dağılımı, TL bazında ve esas sözleşmeye uygun olarak, ilgili vergi ve yasal yedek karşılıkları ayrıldıktan sonra gerçekleştirilir. Halka açık şirketlerin (sadece Borusan Yatırım ve Pazarlama A.Ş. ve Borusan Birleşik Boru Fabrikaları A.Ş. için geçerli olmak üzere) temettü dağıtımı Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun düzenlemelerine tabidir. 31 Aralık 2003 ve 2002 tarihleri itibariyle geçmiş yıl karları (Holding’in yasal mali tablolarına göre) aşağıdaki gibidir: (milyon Türk lirası - tarihsel tutarlarla) 2003 453,222 7,578,379 Kanuni Yedek Akçe Dağıtılmamış Kar Yedekleri 22. 2002 335,748 5,346,367 NET SATIŞLAR Yurtiçi satışlar Çelik Segmenti Çelik boru Soğuk haddelenmiş sac Galvanizli sac Çelik merkezi 2003 İhracat Toplam 241,456,553 148,343,671 19,479,338 61,848,659 83,662,053 39,123,674 5,882,454 910,885 325,118,606 187,467,345 25,361,792 62,759,544 471,128,221 129,579,066 600,707,287 184,711,932 37,965,160 17,325,480 26,955,006 66,524,294 22,306,000 2,778,000 14,823,000 184,711,932 37,965,160 39,631,480 29,733,006 81,347,294 333,481,872 39,907,000 373,388,872 Diğer Lojistik hizmetler Subap Telekomünikasyon Diğer 20,190,509 4,272,779 7,987,920 686,760 3,655,920 7,972,880 57,532 - 23,846,429 12,245,659 8,045,452 686,760 Toplam net satışlar 33,137,968 11,686,332 44,824,300 837,748,060 181,172,398 1,018,920,459 Distribütörlük segmenti Taşıtlar Taşıtlar yedek parça ve servis İş makinaları (IM) Güç sistemleri (GS) IM ve GS yedek parça ve servis Toplam (77) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 22. NET SATIŞLAR (devamı) 2002 İhracat Toplam 144,148,228 81,794,778 11,500,783 39,652,084 73,202,935 40,166,642 7,476,172 827,060 217,351,163 121,961,420 18,976,955 40,479,144 277,095,873 121,672,809 398,768,682 102,745,276 27,649,275 34,228,574 29,766,948 24,985,038 492,737 28,746,167 1,625,158 11,108,025 103,238,013 27,649,275 62,974,741 31,392,106 36,093,063 219,375,111 41,972,087 261,347,198 Diğer Lojistik hizmetler Subap Telekomünikasyon Diğer 13,897,596 3,061,542 6,759,146 658,989 969,479 5,519,742 32,604 - 14,867,075 8,581,284 6,791,750 658,989 Toplam net satışlar 24,377,273 6,521,825 30,899,098 520,848,257 170,166,721 691,014,978 Yurtiçi satışlar Çelik Segmenti Çelik boru Soğuk haddelenmiş sac Galvanizli sac Çelik merkezi Distribütörlük segmenti Taşıtlar Taşıtlar yedek parça ve servis İş makinaları (IM) Güç sistemleri (GS) IM ve GS yedek parça ve servis Toplam 23. SATILAN MAL VE VERİLEN HİZMET MALİYETİ 2003 Hammadde İşçilik Tükenme payları ve amortisman giderleri Tamir, bakım ve değer düşüklüğünü içeren diğer işletme giderleri Operasyonel kira ve taşımacılık giderleri Mamul stoklarındaki net değişim Yarı mamul stoklarındaki net değişim Verilen hizmet maliyeti Satılan ticari emtia maliyeti Diğer satılan mal maliyetleri (78) 2002 362,591,390 46,788,269 23,644,215 47,530,998 28,834,956 (5,469,558) (371,883) 9,821,407 300,498,522 32,699,786 209,682,014 32,713,999 24,884,852 24,385,832 25,822,227 (3,643,530) (2,479,190) 11,660,591 212,305,424 34,278,599 846,568,102 569,610,818 (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 24. SATIŞ VE GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 2003 54,511,651 3,039,327 15,152,023 2,272,174 792,776 2,961,070 3,929,107 3,066,732 29,135,029 4,653,746 37,665,083 5,224,218 11,998,132 2,867,373 (3,265,514) 2,978,801 2,751,992 16,772,959 3,986,052 119,513,635 80,979,096 Personel giderleri Danışmanlık, denetim ve hukuk danışmanlığı giderleri Tükenme payları ve amortisman giderleri Garanti giderleri - net Cari yıldaki pozitif şerefiye ve negatif şerefiye itfası Şerefiye değer düşüklüğü Reklam giderleri Kira giderleri Diğer genel yönetim giderleri Diğer satış ve dağıtım giderleri 25. 2002 PERSONEL GİDERLERİ 2003 2002 97,705,203 3,827,449 69,822,575 805,016 101,532,652 70,627,591 Ücret, maaş ve diğer işçilik giderleri (*) Kıdem tazminatları - net (*) Personel giderlerinin 232,732 ABD$ tutarındaki kısmı (2002 - 248,509 ABD$) çalışılmayan kısım giderlerine yansıtılmıştır. 26. TÜKENME PAYLARI VE AMORTİSMAN GİDERLERİ 2003 2002 Maddi duran varlıklar Üretim maliyeti Satış ve genel yönetim giderleri Diğer giderler Çevrim farkı 23,550,560 12,948,209 123,892 945,594 24,864,044 10,680,249 459,837 - Amortisman giderleri (*) 37,568,255 36,004,130 Maddi olmayan duran varlıklar ve şerefiye Üretim maliyeti Satış ve genel yönetim giderleri Çevrim farkı 93,655 2,996,590 40,983 20,808 (1,947,631) - İtfa payları 3,131,228 (1,926,823) 40,699,483 34,077,307 Toplam amortisman giderleri ve itfa payları (*) 138,682ABD$ (2002-133,326ABD$) değerleme fonundan netleştirilmiştir. tutarındaki (79) amortisman gideri özsermayedeki yeniden (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 27. DİĞER FAALİYET GELİRLERİ VE GİDERLERİ 2003 Komisyon geliri Sabit kıymet satış karı İştirak gelirleri İştirak payı alım ve satım karı Sigorta gelirleri Sabit kıymet satış zararı Komisyon gideri Finansal duran varlık değer düşüklüğü karşılığı Diğer, net 28. 2002 1,951,855 5,657,004 2,823,206 4,685,083 283,644 (1,379,398) (692,403) (892,423) (1,552,153) 1,248,487 1,127,615 911,128 213,912 (127,318) (645,478) (218,180) 10,884,415 2,510,166 FİNANSMAN GİDERLERİ, net 2003 2002 Finansman gelirleri: Faiz gelirleri Vade farkı geliri, net Menkul kıymetlerden elde edilen faiz gelirleri Diğer finansman gelirleri 2,966,294 3,919,902 543,834 765,629 2,482,767 5,956,156 1,064,010 321,623 Toplam finansman gelirleri 8,195,659 9,824,556 Finansman giderleri: Faiz giderleri Diğer finansal giderler (19,315,632) (4,037,837) (17,638,434) (5,166,648) Toplam finansman giderleri (23,353,469) (22,805,082) Finansman giderleri– net (15,157,810) (12,980,526) 29. TAAHHÜTLER VE VUKUU MUHTEMEL YÜKÜMLÜLÜKLER Teminat Mektupları Borusan Grubu’nun, 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle çeşitli devlet makamlarına, devlet ihalelerine, ve diğer müşterilere verilmiş 28,744,746 ABD$ (2002 – 37,304,699 ABD$) tutarında teminat mektubu bulunmaktadır. Borçelik’in yatırım krediler için aldığı kefaletler : 2003 Sollac Mediterranee S.A. - kefalet (ABD$) - kefalet (Euro) Arcelor Finance - kefalet (ABD$) 14,099,467 19,506,700 24,000,000 (80) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 29. TAAHHÜTLER VE VUKUU MUHTEMEL YÜKÜMLÜLÜKLER (devamı) Satış Taahhütleri 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle Mannessmann Boru’nun, tahmini teslimat tarihi 2004 yılında gerçekleşecek boru hattı projelerine ilişkin 9,504,641ABD$ (2002 - 85,915,882 ABD$) tutarında satış taahhüdü bulunmaktadır. Vadeli Döviz Alım Satım Sözleşmeleri 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle mevcut olan ve yabancı bankaların yurtiçi çeşitli şubeleriyle gerçekleştirilmiş vadeli döviz işlemlerinin nominal tutarları aşağıdaki gibidir: Borusan Boru 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle, açık olan vadeli döviz işlemleri 2,870,200 EUR tutarında olup vadeleri 30 Ocak 2004 ile 15 Haziran 2004 arasında değişmektedir. Vade tarihinde belirlenen kurlar (ABD$/EUR) 1,17514 ile 1,17924 arasında değişmektedir. Vadeli döviz işlemlerinin toplam tutarı 3,379,299 ABD Doları’dır. Borusan Boru’nun ayrıca toplam 366,000 İngiliz Sterlini tutarında vadeli döviz işlemleri bulunmaktadır. İngiliz Sterlini vadeli döviz işlemlerinin vadeleri 13 Şubat 2004 ile 15 Nisan 2004 arasında ve vadelerinde belirlenen ilgili kurlar ise (ABD$ / İngiliz Sterlini) 1,67385 ile 1,68207 arasında değişmektedir. Bu işlemlerle ilgili olarak vadede alınacak tutar 614,751 ABD$’dır. Borusan Lojistik 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle açık olan vadeli döviz işlemler 1,427,333 ABD$’dır ve vadeleri 21 Mayıs 2004 ile 22 Temmuz 2005 tarihleri arasında değişmektedir. Vade tarihinde belirlenen kurlar (ABD$/EUR) 1,0512 ile 1,0523 arasında değişmektedir. Bu işlemlerle ilgili olarak vadede alınacak tutar 1,357,105 EUR’dur. 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle Borusan Boru ve Borusan Lojistik için bilançoda yansıtılan toplam tahakkuk tutarı 502,154 ABD$’dır. Bu tutarın 115,676 ABD$ tutarındaki kısmı diğer duran varlıklar kalemi içerisinde, 386,478 ABD$ tutarındaki kısmı ise diğer dönen varlıklar içerisinde gösterilmiştir. 31 Aralık 2002 tarihi itibariyle açık olan vadeli döviz işlemi bulunmamaktadır. İhracat Taahhütleri 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle, alınan ihracat teşvikleriyle ilgili toplam 45,489,470 ABD$ tutarında ihracat taahhüdü bulunmaktadır (2002 – 20,864,466 ABD$). Bu tutar, 33,950,000 ABD$ (2002 - 13,634,420 ABD$) tutarında Borçelik Çelik Sanayii Ticaret A.Ş., 2,866,560 ABD$ (2002 - Yoktur) tutarında BBF ve 8,672,910 ABD$ (2002 - 7,230,046 ABD$) tutarında Birlik Galvaniz yükümlülüğünden oluşmaktadır. Yatırım Teşvik Belgeleri Borusan Grubu şirketlerine alınan teşvik belgeleri kapsamında sağlanan imkanlar aşağıdaki gibidir: • • • • Yatırım maliyetinin %40, %60 ve %100’ü oranında kurumlar vergisinden muaf yatırım indirimleri İthal edilen makina ve teçhizatlarla ilgili gümrük muafiyeti Yerli alımlarla ilgili olarak KDV + %10 oranında teşvik primi Damga vergisi ve tapu ücreti istisnası Borusan Grubu’nun bu yatırım teşvik belgeleriyle ilgili yükümlülükleri aşağıdaki gibidir: (81) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 29. TAAHHÜTLER VE VUKUU MUHTEMEL YÜKÜMLÜLÜKLER (devamı) Borusan Boru (bir adet teşvik belgesi bulunmaktadır) • Alınan teşvik belgesi ile ilgili yatırımların %100 oranında sermayeden karşılanması. 31 Aralık 2003 sonrası Borusan Boru teşvik belgesinin kapanması için başvurmuştur. Borçelik • Alınan teşvik belgesi ile ilgili yatırımların %49 oranında sermayeden karşılanması. • Yatırım dönemi sonuna kadar (4 Temmuz 2005 tarihine kadar) sermayenin toplam 54,534,019 milyon TL tutarında nakit olarak arttırılması. (31 Aralık 2001 tarihi itibariyle 22,501,224 milyon TL (12,489,224 milyon TL’lik emisyon primi dahil) tutarındaki kısmı gerçekleştirilmiştir). Daha sonra herhangi bir sermaye artışı olmamıştır. İlgili taahhüt Borçelik’in Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı’na teşvik belgesinin kapanması için başvurduğunda gözden geçirilecektir. Mannesmann • Alınan teşvik belgesi ile ilgili yatırımların %20 oranında sermayeden karşılanması. Supsan • Alınan teşvik belgesi ile ilgili yatırımların %100 oranında sermayeden karşılanması. Yasal Yükümlülükler a) 1 Temmuz 2003 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Antidamping Komisyonu 1 Mayıs 2002 ve 30 Nisan 2003 tarihleri arasında ülkeye giren çelik borularını antidamping kurallarına uygunluk açısından incelemeye başlamıştır. Bu konu ile ilgili olarak Şirket, Amerika Birleşik Devletleri Ticret Bakanlığı’na bilgi vermiş fakat bilanço tarihi itibariyle bu konuda henüz bir karar verilmemiştir. b) 31 Aralık 2003 tarihi itibariyle Borusan Otomotiv İthalat ve Dağıtım A.Ş. ve Borusan Oto Servis ve Ticaret A.Ş. aleyhine otomobil ve hizmet müşterilerince çeşitli davalar açılmıştır. Bu davaların parasal değeri Borusan Otomotiv için yaklaşık olarak 1,085,000 milyon TL (2002 –58,820 milyon TL), 18,240 ABD$ (2002 – 172,240 ABD$) ve 87,500 DEM (2002 – 287,5000 DEM) ve Borusan Oto Servis ve Ticaret A.Ş. için 10,600 milyon TL (2002 – 40,138 milyon TL), 97,146 EURO (154,000 ABD$)’dır. Bilanço tarihi itibariyle söz konusu davaların sonuçları belirsiz olduğundan, ilişikteki konsolide mali tablolarda herhangi bir karşılık ayrılmamıştır. (Ayrıca, Borusan Otomotiv yönetimi, bu davaların Şirket aleyhine sonuçlanması durumunda BMW A.G.’nin Borusan Otomotiv’e 825,000 milyon TL (toplam 1,085,000 milyon TL) ödemekle yükümlü olduğunu belirtmiştir). (82) (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 30. İLİŞKİLİ KURULUŞLARLA BAKİYELER VE İŞLEMLER İlişkili kuruluşlarla bakiyeler İlişkili kuruluşlardan alacaklar (ticari alacaklar içinde gösterilen) Mal satışlarıyla ilgili müşteriler: Bozoklar Boru ve Profil Tic. Ltd. Şti. Verilen hizmetlerle ilgili müşteriler: Borusan Kültür ve Sanat Hizmetleri Yayıncılık Ticaret A.Ş. Temenye İnşaat ve Ticaret A.Ş. Borusan Sigorta Acenteliği A.Ş. Oto Exchange, değer düşüklüğü karşılığı netlenmiş olarak Diğer İlişkili kuruluşlara borçlar Ticari borçlar içinde yer alan mal alımıyla ilgili satıcılar: Borser Makina Servis ve Tic A.Ş. (Borser Makina) Alınan hizmetlerle ilgili satıcılar: Diğer 2002 2003 561,903 187,010 585,836 1,211,342 109,669 337,060 79,728 404,126 890,964 43,564 567,224 196,059 2,885,538 2,288,947 2003 2002 3,481 128,654 36,699 24,258 40,180 152,912 İlişkili kuruluşlarla işlemler a) Hammadde alımları 2003 Borser Makine b) 2002 - 942,118 - 942,118 Hizmet alımları 2003 Borusan Kültür ve Sanat Hizmetleri Yayıncılık Tic. A.Ş. (83) 2002 300,000 687,125 300,000 687,125 (İngilizce Aslının Türkçe Tercümesidir) Borusan Holding A.Ş. ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2003 Tarihi İtibariyle KONSOLİDE MALİ TABLO DİPNOTLARI (Devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe ABD Doları) 30. İLİŞKİLİ KURULUŞLARLA BAKİYELER VE İŞLEMLER (devamı) c) Diğer gelirler 2003 Oto Exchange Borser Makina 31. 2002 21,397 - 20,800 11,962 21,397 32,762 BİLANÇO TARİHİNDEN SONRA ORTAYA ÇIKAN OLAYLAR Kıdem tazminatı yükümlülüğü tavanı 1 Ocak 2004 itibariyle 1,485 Milyon Türk Lirasına yükseltilmiştir. Mannesman Boru, Türk Boru Konsorsiyumu’yla birlikte 2004 yılı başında, toplamı itibariyle 4,000 km uzunluğunda ve 1 milyon tonun üzerinde boru ihtiyacıyla önümüzdeki dönemin en büyük spiral boru potansiyellerinden olan Cezayir petrol boru hatları ihalesinin birinci bölümünü kazanmıştır. Cezayir Devlet Petrol-Gaz Şirketi Sonatrach tarafından açılan OH4 isimli birinci bölüm ihale, toplam 302 km (takribi 60,000 ton) boru imalatını, nakliyesini ve boruların sahada stoklanarak Sonatrach’a teslim edilmesini içermektedir. Kontratın bedeli 52,500,000 Euro olup Haziran 2004 başında üretimin başlayacağı proje 2004 yılı Aralık ayı sonunda tamamlanacaktır. Mannesman Boru, Türk boru konsorsiyumu içindeki yaklaşık üçte birlik payıyla 19,270 ton boru imalatını gerçekleştirecektir. Mayıs ayında projenin ikinci bölümü ihaleye açılacaktır. Borusan Teknoloji Yönetim Kurulu, B-Net’ten azınlık payı hisselerini 1,556,939 milyon TL ödeyerek satın almaya karar vermiştir. Böylece Grup, B-Net’in tüm hisselerine sahip olmuştur. 15 Mart 2004 tarihli Yönetim Kurulu Kararı uyarınca, Borusan Boru, Mannesman Boru ile birleşme kararı almıştır. Birleşme, 29 Şubat 2004 tarihli mali tablolar üzerinden gerçekleşecektir. (84) B‹RL‹K GALVAN‹Z SAC SANAY‹‹ VE T‹CARET A.fi. Hisar Mah. Gemsaz Mevkii 16601 Gemlik-Bursa Tel : 0224 280 40 00 Faks : 0224 519 01 30-31 www.birlikgalvaniz.com BORUSAN B‹L‹fi‹M S‹STEMLER‹ SERV‹S VE DA⁄ITIM A.fi Büyükdere Cad. No: 112 34394 Esentepe-‹stanbul Tel : 0212 340 03 80 Faks : 0212 212 61 68 www.borusanbilisim.com BORÇEL‹K ÇEL‹K SANAY‹‹ T‹CARET A.fi. Hisar Mah. Gemsaz Mevkii 16601 Gemlik-Bursa Tel : 0224 280 40 00 Faks : 0224 519 01 30-31 www.borcelik.com BORUSAN B‹RLEfi‹K BORU FABR‹KALARI A.fi. Merkez Meclisi Mebusan Cad. No: 103 34427 Sal›pazar›-‹stanbul Tel : 0212 251 34 10 Faks : 0212 293 69 60 www.borusanboru.com Halkal› Fabrika ‹nönü Cad. No: 154 34295 Sefaköy-‹stanbul Tel : 0212 624 32 52 Faks : 0212 599 00 15 Akdeniz ve Güneydo¤u Anadolu Sat›fl Müdürlü¤ü Reflatbey Mah. Stadyum Cad. Ditafl Apt. No: 20 01120 Seyhan-Adana Tel : 0322 458 11 20 Faks : 0322 459 48 46 www.borusanmakina.com BORUSAN HOLD‹NG A.fi. Meclisi Mebusan Cad. No: 103 34427 Sal›pazar›-‹stanbul Tel : 0212 251 34 10 Faks : 0212 249 37 22 www.borusan.com BORUSAN ‹ST‹KBAL T‹CARET T.A.fi. Meclisi Mebusan Cad. No: 103 34427 Sal›pazar›-‹stanbul Tel : 0212 251 34 10 Faks : 0212 249 37 22 www.borusan.com BORUSAN KÜLTÜR VE SANAT H‹ZMETLER‹ YAYINCILIK T‹CARET A.fi. ‹stiklal Cad. No: 421 34433 Beyo¤lu-‹stanbul Tel : 0212 292 06 55 Faks : 0212 252 45 91 www.borusansanat.com Gemlik Fabrika Hisar Mah. Gemsaz Mevkii 16601 Gemlik-Bursa Tel : 0224 519 00 00 Faks : 0224 519 00 14 BORUSAN LOJ‹ST‹K DA⁄ITIM DEPOLAMA TAfiIMACILIK VE T‹CARET A.fi. Merkez Mihrabat Cad. Mart› ‹fl Merkezi No: 238 D: 3/4 Kavac›k 81610 Kavac›k-‹stanbul Tel : 0216 425 46 00 Faks : 0216 425 46 11-12 Bölgesel fiirketler Borusan Ankara ‹nflaat Malzemeleri Pazarlama A.fi. ‹stanbul Cad. Soydafllar Sok. No: 12/A 06060 Ulus-Ankara Tel : 0312 311 83 60 Faks : 0312 311 49 81 Gemlik Hisar Mah. Gemsaz Mevkii Borusan Tesisleri 16601 Gemlik-Bursa Tel : 0224 519 01 50 Faks : 0224 519 01 53 Borusan Akdeniz ‹nflaat Malzemeleri Pazarlama A.fi. Adana-Mersin Karayolu 15. km 01120 Adana Tel : 0322 441 10 44 Faks : 0322 441 10 66 Karadeniz Ere¤li K›flla Bozkufl ‹fl Han› K: 2 67300 Karadeniz Ere¤li-Zonguldak Tel : 0372 322 42 33 Faks : 0372 322 44 81 Bozoklar Boru ve Profil Ticaret Ltd. fiti. 1202/1 Sok. No: 53-55 Yeniflehir-‹zmir Tel : 0232 433 59 13 (3 hat) Faks : 0232 457 22 10 Gebze Bar›fl Mah. Kofluyolu Cad. No: 27 Gebze-Kocaeli Tel : 0262 644 58 90-93 Faks : 0262 641 26 73 Bozoklar ‹nflaat Malzemeleri Ticaret A.fi. Sanayi Cad. No: 26 35100 Bornova-‹zmir Tel : 0232 388 24 17 Faks : 0232 374 50 04 ‹zmir 160. Sokak No: 6/8 Ifl›kkent-‹zmir Tel : 0232 472 20 77 Faks : 0232 472 12 99 Gaziantep Boru ve Profil Ticaret A.fi. fianl›urfa Yolu Üzeri, Küçük Sanayi Sitesi Karfl›s› 27300 Gaziantep Tel : 0342 241 32 32 Faks : 0342 241 32 36 Ankara ‹stanbul Yolu 25. km Sarayköy/Kazan-Ankara Tel : 0312 815 53 00 Faks : 0312 815 42 50 ‹mpa Bursa ‹nflaat Malzemeleri Pazarlama A.fi. Alt›nova Mah. Sar›yer Cad. Ova Sok. No: 25 16200 Bursa Tel : 0224 215 10 40 (4 hat) Faks : 0224 215 10 45 Adana Ziya Pafla Bulvar› ‹sotlar ‹flhan› K: 1 D: 4 Seyhan-Adana Tel : 0322 363 54 10 Faks : 0322 363 56 09 www.borusanlojistik.com Kerim Boru Ticaret ve Pazarlama A.fi. Zeytinburnu Demirciler Sitesi 6. Yol No: 1 Zeytinburnu-‹stanbul Tel : 0212 546 01 82 Faks : 0212 582 82 49 Kad›köy Yeni Sahra Mah. Zalo¤lu Sok. No: 2-4 Kad›köy-‹stanbul Tel : 0216 324 24 04 Faks : 0216 324 24 05 Samsun Çelik Ticaret A.fi. Gülsan San. Sitesi 36. Cad. No: 9 55080 Samsun Tel : 0362 238 09 22 Faks : 0362 238 03 76 BORUSAN ELEKTRON‹K T‹CARET, ‹LET‹fi‹M VE B‹LG‹ H‹ZMETLER‹ A.fi. Meclisi Mebusan Cad. No: 103 34427 Sal›pazar›-‹stanbul Tel : 0212 251 34 10 Faks : 0212 249 37 22 www.otomax.com BORUSAN GÜÇ S‹STEMLER‹ SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. Merkez Meclisi Mebusan Cad. No: 101/A 34427 Sal›pazar›-‹stanbul Tel : 0212 292 79 50 Faks : 0212 293 85 71 Do¤u / Bat› Marmara Sat›fl Müdürlü¤ü Meclisi Mebusan Cad. No: 101/A 34427 Sal›pazar›-‹stanbul Tel : 0212 292 79 50 Faks : 0212 293 85 71 Marin Müdürlü¤ü Ayd›nl› Tersaneler Mevkii G-50 Sokak Özek ‹fl Merkezi No: 4/8 34947 ‹çmeler, Tuzla-‹stanbul Tel : 0216 493 28 95-96 Faks : 0216 493 28 94 BORUSAN MAK‹NA SERV‹S VE T‹CARET A.fi. Merkez Meclisi Mebusan Cad. No: 103 34427 Sal›pazar›-‹stanbul Tel : 0212 292 79 50 Faks : 0212 293 88 82 ‹stanbul Bölge Müdürlü¤ü Ankara Asfalt› No: 71 Çay›rova 41870 Gebze-Kocaeli Tel : 0262 653 80 70 Faks : 0262 653 80 75 Ankara Bölge Müdürlü¤ü Afla¤› Öveçler 71. Sokak No: 11 Çankaya-Ankara Tel : 0312 472 46 46 Faks : 0312 472 46 26 BORUSAN MANNESMANN BORU YATIRIM HOLD‹NG A.fi. Meclisi Mebusan Cad. No: 103 34427 Sal›pazar›-‹stanbul Tel : 0212 251 34 10 (20 hat) Faks : 0212 293 69 60 www.borusanmannesmann.com BORUSAN MANNESMANN VOBARNO TUB‹ SPA Via G.E., Falck 43, IT-25079 Vobarno (BS) ITALY Tel : 39 0 365 592 247 Faks : 39 0 365 592 250 www.bmvobarno.it BORUSAN MÜHEND‹SL‹K ‹NfiAAT VE SANAY‹ MAK‹NALARI ‹MALAT A.fi. Merkez Cumhuriyet Cad. No: 101 Kat: 3 34373 Elmada¤-‹stanbul Tel : 0212 296 48 94/247 97 74 Faks : 0212 296 48 95 Gemlik Hisar Mah. Gemsaz Mevkii 16601 Gemlik-Bursa Tel : 0224 519 00 00 Faks : 0224 519 01 92 www.borusan.com BORUSAN OTO SERV‹S T‹C. A.fi. Merkez Firuzköy Yolu No: 21 34320 Avc›lar-‹stanbul Tel : 0212 591 30 66 Faks : 0212 694 34 50 Avc›lar fiubesi Firuzköy Yolu No: 21 34320 Avc›lar-‹stanbul Tel : 0212 591 30 66 Faks : 0212 694 34 50 ‹stinye fiubesi ‹stinye Mah. Neslihan Cad. No: 1 Sar›yer-‹stanbul Tel : 0212 359 30 30 Faks : 0212 323 32 50 Akyurt fiubesi Esenbo¤a Yolu 21. km Akyurt-Ankara Tel : 0312 398 09 30 Faks : 0312 398 05 87 Çankaya fiubesi U¤ur Mumcu Cad. No: 8 G.O.P.-Ankara Tel : 0312 459 80 80 Faks : 0312 437 40 10 Adana fiubesi Adana-Mersin E5 Karayolu 21. km Yenice Tarsus-Mersin Tel : 0324 651 53 53 Faks : 0324 651 52 62 Gaziantep Showroom Fevzi Çakmak Bulv. Stad Apt. Alt› No: 155 Gaziantep Tel : 0342 322 83 83 Faks : 0342 322 83 86 BORUSAN OTOMOT‹V ‹THALAT VE DA⁄ITIM A.fi. Firuzköy Yolu No: 21 34320 Avc›lar-‹stanbul Tel : 0212 694 34 44 Faks : 0212 694 34 49 www.borusanotomotiv.com BORUSAN TELEKOM VE ‹LET‹fi‹M H‹ZMETLER‹ A.fi Büyükdere Cad. No: 112 34394 Esentepe-‹stanbul Tel : 0212 355 51 00 Faks : 0212 347 04 70 www.borusantelekom.com BORUSAN TEKNOLOJ‹K YATIRIMLAR HOLD‹NG A.fi. Büyükdere Cad. No: 112 34394 Esentepe-‹stanbul Tel : 0212 355 51 06 Faks : 0212 355 51 53 www.borusan.com ‹zmir Bölge Müdürlü¤ü Ankara Asfalt› Üzeri Naldöken Köyü Kavfla¤› No: 234 35030 Bornova-‹zmir Tel : 0232 478 22 00 Faks : 0232 478 22 12 BORUSAN YATIRIM VE PAZARLAMA A.fi. Meclisi Mebusan Cad. No: 103 34427 Sal›pazar›-‹stanbul Tel : 0212 251 34 10 Faks : 0212 249 42 57 www.borusan.com Adana Bölge Müdürlü¤ü Adana-Mersin Karayolu 15. km Zeytinlik Mevkii Adana Tel : 0322 441 23 23 Faks : 0322 441 09 72 KARTAL BORU SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. Yeni Do¤an SSK Hastanesi Yan› PK: 5 41001 ‹zmit-Kocaeli Tel : 0262 324 23 60 Faks : 0262 321 53 70 Kazakistan Borusan Makina Servis ve Ticaret A.S. Kazakhstan Kurumangazi 61A 480091 Almaty Kazakhstan Tel : +7 3272 50/50 82 20 Faks : +7 3272 50 82 29 Atyrau fiubesi Azzatik Str. 17, 3rd Floor Atyrau 465020 Kazakhstan Tel : +7 3122 2550 57, 2550 63 Faks : +7 3122 2550 84 Ürün Destek Müdürlü¤ü Ankara Asfalt› No: 71 Çay›rova 41870 Gebze-Kocaeli Tel : 0262 653 92 21 (5 hat) Faks : 0262 653 92 16 Satpaev fiubesi Depot No: 3 Karagandinaskaja Region Ulutauskaja Str. Base 3 Satpaev 472812 Kazakhstan Tel : +7 3106 3711 19 Faks : +7 3106 3745 06 Ege ve Bat› Akdeniz Sat›fl Müdürlü¤ü Ankara Asfalt› Üzeri Naldöken Köyü Kavfla¤› No: 234 35030 Bornova-‹zmir Tel : 0232 478 22 00 Faks : 0232 478 21 94 Azerbaycan Borusan Makina Servis ve Ticaret A.S. Azerbaijan Bulbul Avanue 3 370072 Baku-Azerbaijan Tel : +99 412 98 93 48/93 45 94 Faks : +99 412 98 74 44 ‹ç Anadolu ve Karadeniz Sat›fl Müdürlü¤ü Afla¤› Öveçler 71. Sokak No: 11 Çankaya-Ankara Tel : 0312 472 46 46 Faks : 0312 472 46 16 Gürcistan Borusan Makina Servis ve Ticaret A.S. Georgia Kostova 74, 380071 Tbilisi Georgia Tel : +99 532 33 99 03 Faks : +99 532 33 99 04 www.borusanmakina.com KER‹M ÇEL‹K MAMULLER‹ ‹MALAT VE T‹CARET A.fi. ‹nönü Cad. No: 156 34620 Sefaköy-‹stanbul Tel : 0212 411 02 00 Faks : 0212 579 13 93 www.kerimcelik.com MANNESMANN BORU ENDÜSTR‹S‹ T.A.fi. Yeni Do¤an SSK Hastanesi Yan› PK 5 41001 ‹zmit-Kocaeli Tel : 0262 324 23 60 Faks : 0262 321 53 70 www.mannesmannboru.com PARGEM B‹L‹fi‹M S‹STEMLER‹ A.fi Büyükdere Cad. No: 112 34394 Esentepe-‹STANBUL Tel : 0212 340 0 340 Faks : 0212 212 61 68 www.pargem.com.tr SUPSAN MOTOR SUPAPLARI SANAY‹‹ VE T‹CARET A.fi. Halkal› Cad. No: 158 34295 Sefaköy-‹stanbul Tel : 0212 592 19 50 (6 hat) Faks : 0212 592 72 68/540 34 93 www.supsan.com