docUyanı ¸s!
download 
Şikayet Transkript
Uyanı ¸s!
Uyanış! ¨ EYL UL 2013 Cadılar Bayramının Ardındaki Gerçekler s Uyanış! BU SAYIDA ˙ ˙ DAHA FAZL ASI I Ç I N www.jw.org G E N Ç L E R KA PA K KO NUS U r Cadılar Bayramının Ardındaki Gerçekler SAYFA 6-9 ¨ 3 DUNYAYA BAKIŞ ˙ ¨ ¨ ¨ 4 KUTSAL¨ KITABIN GOR˙ UŞU Evlilik Oncesi Cinsel Ilişki ˙ ˙ ˙ 10 AILELER IÇIN YARDIM ˘ Bagışlayıcı Olmanın Yolları ¨ ˙ 12 SOYLEŞI ¨ Bir Uzmanı Yaratıcıya Nasıl ˙ Bobrek ˘ Inandıgını Anlatıyor ˙ 14 GEÇMIŞTEN PORTRELER Zheng He ¨ ¨ ¨ ¨ 16 TASARIM URUNU MU? ˙ ¨ Imparator Penguenin Tuy Paltosu Vol. 24, No. 9 / Monthly / TURKISH Her Sayının Ortalama Tirajı: 99 Dilde, 43.524.000 Adet ˘ ¨ ¨ ¨ Bu yayın parayla satılmaz. Gonull ˘ u bagışlarla desteklenen, ¨ dunya çapındaki Kutsal Kitap egitim programının bir kısmıdır. ¨ Aksi belirtilmedikçe, ayet alıntıları Kutsal Kitap – Yeni Dunya Çevirisi’ndendir. Awake! (ISSN 0005-237X) Druck und Verlag: Wachtturm Bibel– und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas, e. V., Selters/Taunus. Verantwortliche Redaktion: Ramon Templeton, Selters/Taunus. ˘ ¨ Bu yayının Turkçesinin hazırlanmasından Yehova’nın Şahitlerini Destekleme Dernegi sorumludur. 5 2013 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Her hakkı saklıdır. Printed in Germany. ˘ Gençlerin merak ettigi onlarca sorunun Kutsal Kitaba dayalı cevaplarını buradan ˘ ¨ ˘ ogrenebilirsiniz. Bazı makalelerin başlıgı ¨ şoyle: ˘ ˘ ˙ “Cinsel Tacize Ugradıgımda Ne Yapabilirim?” ˙ ˙ “Mesajlaşmakla Ilgili Neleri Bilmeliyim?” ˘ ˙ “Hastalıgımla Nasıl Başa Çıkabilirim?” Karşılaştıkları zorluklarda Kutsal Kitabın ˘ gençlere nasıl yardım ettigini web ¨ ˘ sitemizden ogrenebilirsiniz. ˙ ¨ ˘ ˙ ˙ (KUTSAL KITABIN OGRETTIKLERI GENÇLER kısmına bakın) Ç O C U K L A R r ˆ Resimli Kutsal Kitap hikayelerini sitemizden okuyabilirsiniz. Bu etkinlik sayfalarını kullanarak ˘ çocugunuzun Kutsal Kitapta adı geçen kişileri daha yakından tanımasını ve ahlaksal ilkeleri ˘ ¨ ˘ ogrenmesini saglayabilirsiniz. ˙ ¨ ˘ ˙ ˙ (KUTSAL KITABIN OGRETTIKLERI ÇOCUKLAR kısmına bakın) ¨ Daha fazla bilgi almak ya da hiçbir ucret ¨ odemeden Kutsal Kitabı incelemek ister misiniz? www.jw.org˘ sitesini ziyaret edebilir ya da aşagıdaki adrese yazabilirsiniz. ˙ ¨ ˙ ˙ ˙ ¨ YEHOVA’NIN ŞAHITLERI: PK 23 Ferikoy 34378 Istanbul-TURKIYE. Tel. 0 212 249 04 17. Adreslerin tam listesi için şu siteye bakın: www.jw.org/iletişim ¨ D U N Y A Y A B A K I Ş KUZEY KUTBU ¨ Cambridge Univesitesi’nde (Britanya) okyanus ˘ ¨ ¨ ¨ fizigi profesoru olan Peter Wadhams şoyle ¨ diyor: “Yazın burada bulunan buz kutlesinin ¨ ¨ ¨ ¨ hacmi, 30 yıl oncesinin dortte birine duşmuş¨ ¨ ¨ tur.” Boylece 2012 yılında 50 gemi kuresel ısınma sonucu açılmış Kuzey Kutup Geçidini kullandı. ¨ Kuzey Kutup B olgesi: NASA/Kathryn Hansen; ¨ ¨ B uyuk Set Resifi: 5 Roberto Rinaldi/age fotostock; filler: 5 Guido Alberto Rossi/age fotostock ˙ BRITANYA ˙ Ingiliz bilim insanları tara¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ fından yurutulen simulatorlu ˘ ¨ ¨ suruş çalışmalarında, soguk ˘ ¨ ¨ algınlıgına yakalanmış suru¨ ¨ culerin alkolun etkisindeki ¨ ¨ ¨ ¨ suruculere gore daha yavaş ¨ ¨ ¨ tepki verdikleri goruldu. ˙ KONGO DEMOKRAT IK ˙ ˙ CUMHURIYETI ¨ ¨ Afrika gorulmemiş bir katliama tanık oluyor ve her yıl on binler¨ ¨ ¨ ¨ ce fil, dişleri için olduruluyor. ¨ ¨ Bir keresinde buyuk ihtimalle helikopter kullanılarak, birçok ¨ ¨ ¨ ¨ fil başından vurulup olduruldu. ¨ DUNYA ¨ Bebeklerin dunyaya gelmesinden sonra bes˘ ¨ ¨ lendigi anne sutunde, 700’den fazla bakteri ˘ çeşidinin bulundugu saptandı. Bu, uzmanların tahmininden çok daha fazlaydı. Araştır˘ macılar bu bakterilerin yeni dogmuş bebek˘ lerin sindirim ve bagışıklık sistemine ne gibi ˘ ¨ yararları oldugunu saptamak uzere çalışma¨ ¨ ¨ larını surduruyor. AVUSTRALYA ¨ ¨ Son 27 yılda Buyuk Set Resifi’ndeki canlı mercanların yarısı yok oldu. Bilim insanları bu faciayı, ¨ ¨ buyuk oranda tropikal siklonlara, zehirli ve dikenli bir de¨ ¨ ¨ nizyıldızı turunun [Acanthaster planci] istilasına ve okya˘ ¨ nus sıcaklıgının yukselmesiyle oluşan mercan beyazlaş˘ masına baglıyor. 3 ˙ ¨ ¨ ¨ ˙ ˙ ¨ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ K U T S A L K I T A B I N G O R U Ş U E V L I L I K O N C E S I C I N S E L I L I Ş K I ˙ ˙ ¨ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ EVL IL IK ONCES I C INSEL IL I ŞK I ¨ Evlilik oncesi cinsel ilişki yanlış mı? ˘ ‘Tanrı’nın istegi, cinsel ahlaksızlıktan sakınmanızdır’ (1. Selanikliler 4:3). r ˙ ˙ ¨ ¨ INSANLAR NE DIYOR? Bazı kulturlerde iki tarafın da rızası var¨ ¨ sa, evli olmayan kişiler arasındaki cinsel ilişkiye hoşgoruyle bakı˘ ¨ ˆ lır. Bazı yorelerde, ergenlik çagındaki bekar gençlerin cinsel açı˘ dan yakınlaşması da olagan kabul edilir. ˙ ˙ KUTSAL KITAP NE DIYOR? Kutsal Kitap “cinsel ahlaksızlık” ifadesini evlilik dışı cinsel ilişki için kullanır. Tanrı Kendisine hizmet eden kişilerin ‘cinsel ahlaksızlıktan sakınmasını’ ister (1. Se¨ lanikliler 4:3). Cinsel ahlaksızlık, bazı ciddi gunahlarla bir sayılır. ¨ ¨ Bu gunahlardan bazıları ruhçuluk, içkicilik, putperestlik, adam ol¨ durme ve hırsızlıktır (1. Korintoslular 6:9, 10; Vahiy 21:8). ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ¨ BU NEDEN SIZI ILGILENDIRMELI? Oncelikle Kutsal Kitap bizi˙ ¨ şoyle uyarır: ‘Cinsel ahlaksızlık yapanları Tanrı yargılayacak’ (Ib¨ raniler 13:4). Daha onemlisi, Tanrı’nın cinsel ahlak konusundaki ˘ ¨ kanunlarına itaat ederek, O’nu sevdigimizi gosteririz (1. Yuhanna ˙ 5:3). Tanrımız da Kendi emirlerine uyanlara nimetler verir (Işaya 48:18). Kutsal Kitapla ilgili başka sorularınıza cevap almak için www.jw.org adresine bakabilirsiniz. Evli olmayan kişiler arasındaki cinsel yakınlaşma ahlaksızlık sayılır mı? ˙ ˙ INSANLAR NE DIYOR? Birçokları, evli olmayan kişiler arasında ˘ ¨ cinsel ilişki olmadıgı surece, fiziksel yakınlaşmaların hiçbir mah˘ suru olmadıgına inanıyor. ˙ ˙ KUTSAL KITAP NE DIYOR? Kutsal Kitap ahlaksızlık konusunu ele alırken, cinsel “pisliklerden” ve ‘edepsiz davranışlardan’ da ˘ ¨ soz etmişti (2. Korintoslular 12:21). Açıkça anlaşıldıgı gibi, cin˘ ¨ sel ilişkinin soz konusu olmadıgı durumlarda bile, evli olmayan ¨ ¨ ¨ ¨ kişiler arasında gorulen uygunsuz yakınlaşmalar Tanrı’nın gozun˘ de igrençtir. ˘ ¨ ¨ ¨ Cinsel ilişki konusunda Kutsal Kitabın butunune baktıgımızda, ¨ bu tur yakınlaşmaların yalnızca evli eşler arasında olması gerek˘ ¨ ¨ ¨ tigini goruruz. Aynı zamanda Kutsal Kitap ‘doymak bilmez bir ˘ şehvetin esiri olmanın’ da uygun olmadıgını belirtir (1. Selanikli¨ ¨ ¨ ¨ ler 4:5). Bunun anlamı nedir? Şoyle bir ornek duşunelim: Evli olmayan bir çift cinsel ilişkiye girmemek konusunda kararlı olabilir. Fakat yine de birbirlerine yakınlaşmak için uygunsuz davranışlar¨ da bulunuyorlarsa, aslında hakları olmayan bir şeye goz dikmiş ¨ ya da boyle bir şeyi şehvetle arzuluyorlar demektir. Dolayısıyla “doymak bilmez bir şehvetin esiri” olduklarından suçludurlar. ¨ ¨ ¨ ¨ ˆ Kutsal Kitapta boyle bir cinsel açgozluluk mahkum edilir (Efesoslular 5:3-5). “Aranızda cinsel ˘ ahlaksızlıgın, hiçbir ˘ ¨ ¨ ¨ ˘ ¨ pisligin ve açgozlulugun ¨ ¨ sozu bile edilmesin” (Efesoslular 5:3). Cinsel ahlaksızlıktan nasıl uzak durabilirsiniz? ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ¨ ¨ BU NEDEN SIZI ILGILENDIRMELI? Kutsal Kitaba gore, evlilik oncesi cinsel ilişkiye girenler Tanrı’yla dostluklarını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıyadır (Koloseliler 3:5, 6). ˙ ˙ KUTSAL KITAP NE˘ DIYOR? Kutsal Kitap bize ‘cinsel ahlaksızlık- “Cinsel ahlaksızlıktan ¨ ¨ ¨ tan kaçmamızı’ (1. Korintoslular 6:18). Bu sozler, bizi˘ cinkaçın” ˘ og¨ utler ¨ ¨ ¨ sel ahlaksızlıga surukleyebilecek her şeyden m ¨ umkun oldugun˘ (1. Korintoslular 6:18). ca ¨ uzak ˘ durmamız gerektigi anlamına gelir. (Ozdeyişler 22:3). Ornegin, ahlaksal açıdan temiz kalmak için cinsel ilişki konusun¨ da Tanrı’nın ilkelerini onemsemeyen kişilerle yakın arkadaşlıktan ¨ ¨ kaçınmak onemlidir. Kutsal Kitap şoyle uyarır: “Hikmetlilerle aynı ¨ ¨ yolda giden hikmetli olur; akılsızlarla ilişkide olan ise zarar gorur” ¨ (Ozdeyişler 13:20). ¨ ¨ ¨ Ayrıca zihnimizi ahlaksız duşuncelerle doldurmak da bizi boyle ¨ davranışlara yoneltebilir (Romalılar 8:5, 6).˘ Bu nedenle cinsel˘ ilişkinin uygun olmayan şekilde sergilendigi ya da Tanrı’nın ig˘ ¨ ¨ ¨ renç buldugu cinsel davranışları oven her tur muzik, video,˘ basılı malzeme ya da buna benzer şeylerden uzak durmak dogru olur (Mezmur 101:3).˛ ¨ Uyanış! Eylul 2013 5 KA PA K KO NUS U Cadılar Bayramının Ardındaki Gerçekler ˘ ¨ Yaşadıgınız ulkede Cadılar Bayramı (Halloween) kutlanıyor mu? Bu, Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Kanada’da yaygın olan ve her yıl 31 Ekim’de kutlanan bir bayramdır. Fakat Cadılar Bayramına ¨ ¨ ˆ ¨ ozgu adetler dunyanın başka birçok yerinde de ¨ ¨ gorulebiliyor. Bazı yerlerde isimleri farklı olsa da ¨ ¨ ˘ kutlanan bayramların içerigi aynı: Olulerin ruhlarıyla, perilerle, cadılarla hatta Şeytan ve cinleriyle iletişim kurmak. (“Cadılar Bayramına Benzer Kutlamalar” başlıklı çerçeveye bakın.) ˘ ¨ ¨ ¨ OGAUSTU GUÇLERE inanmıyor olabilir¨ ¨ siniz. Bugun dunya çapında birçok insan Cadılar Bayramına ve benzer kutla˘ malara katılmayı sadece bir eglence ya da ¨ ¨ ¨ çocuklarının hayal gucunu geliştirmesi ¨ ¨ için bir fırsat olarak goruyor. Fakat bazıları D ˘ aşagıdaki nedenlerden dolayı bu kutlama˘ ¨ ¨ ¨ ların zararlı oldugunu duşunuyor: 1. Bir ansiklopedide şu açıklama yer alıyor: “Cadılar Bayramı insanları tehdit ¨ eden ya da korkutan ruhi guçlerle iletişim kurmayı içerir” (Encyclopedia of American CADILAR BAYRAMINA BENZER KUTLAMALAR Cadılar Bayramı genellikle bir Amerikan bayramı olarak bilinir. Ancak ¨ dunyanın başka birçok yerinde de ¨ bu bayram populer hale gelmiştir. Ayrıca Cadılar Bayramına benzeyen farklı kutlamalar da var; bu kutlamalarda ruhi varlıklar ve onların ¨ ¨ faaliyetleri yuceltilir. Şemada, dunyanın farklı yerlerinde Cadılar Bayramı gibi yaygın olarak kutlanan bayramlardan bazıları yer alıyor: Avrupa ¨ ¨ Kuzey Amerika ¨ ¨ ¨ ¨ Oluler Gunu Oluler Bayramı ve farklı şekillerde kutlanan Cadılar Bayramı ¨ Guney Amerika Kawsasqanchis Afrika Kukuletalı Egugunlar Dansı Asya Bon Festivali ¨ ˙ CADILAR BAYRAMININ KOKEN I ˙ Cadılar Bayramıyla Ilgili Bazı ˆ ¨ Adetlerin ve Simgelerin Kokeni ˙ VAMPIRLER, KURT ADAMLAR,˙ CADILAR, ZOMBILER: Bu yaratıkların uzun zamandır ˘ ˘ ¨ ¨ kotu ruhlarla baglantılı oldugu ¨ ¨ ¨ ¨ duşunulur. ¨ KOSTUMLER: Keltler kot¨ u¨ ruhları yanıltmak ve kaçırmak için korkutucu maskeler takardı. Kilise zamanla bu putperest ¨ ¨ ¨ adetleri, Tum Ruhlar Gunu ve Azizler Yortusuyla birleştirdi. Sonra da bu kutlamaya katılanlar aziz, melek ve şeytan ¨ kostumleri giyerek evden eve dolaşmaya başladı. BALKABAKLARI: ¨ ¨ ¨ ŞEKERLEMELER: Eski zamanlarda Keltler kot¨ u¨ ruhları tatlılarla sakinleştirmeye çalışırdı. Kilise sonradan bu kutlamaya ¨ ¨ katılan kişileri, Azizler Yortusunun arife gununde evden eve dolaşmaya teşvik etti. Gittikleri evlerde yiyecek isteyip bunun ˘ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ karşılıgında oluler için dua edeceklerini soyleyeceklerdi. Gunu¨ muzde çocukların Cadılar Bayramında evden eve dolaşıp ˆ “Şeker mi, şaka mı?” diyerek kapı çalması bu adete dayanır. Onceleri kotu ruhları kaçırmak için turplar oyulur ve içine mum konulurdu. Turpların içindeki mum, bazıla¨ rına gore Arafta tutsak kalmış bir ruhu temsil eder. Zamanla, oyulmuş balkabakları daha yaygın olarak kullanılmaya başlandı. ¨ Uyanış! Eylul 2013 7 “Hıristiyanlar farkında olmasalar da, bizim bayramımızı kutluyorlar. . . . . Bu çok ho şumuza gidiyor” (USA Today ¨ gazetesi, bir cadının s ozleri). ¨ ¨ ¨ Folklore; “Geçmişten Gunumuze Cadılar Bayramı” başlıklı çerçeveye bakın). Cadılar Bayramına benzeyen birçok kutlama˘ ¨ ¨ ¨ nın kokeni putperestlige dayanır ve olule˘ re danışmakla yakından baglantılıdır. ¨ ¨ ¨ ¨ Gunumuzde bile, dunya çapında birçok in¨ ¨ ¨ ¨ san boyle gunlerde olulerin ruhlarıyla iletişim kurduklarını zannediyor. 2. Cadılar Bayramı bir Amerikan bayramı ¨ ¨ ¨ olarak gorulse de, her yıl daha çok ulkede daha fazla insan bu kutlamaya katılıyor. Fakat bu kutlamaya katılanlar aslında Ca¨ dılar Bayramındaki sembollerin, suslerin ˘ ˘ ¨ ¨ ¨ ˆ ve adetlerin çogunun dogaustu guçlerle ˘ ˘ ¨ baglantılı oldugunun ve kokenlerinin put˘ ˘ ˘ perestlige dayandıgının farkında degildir. ¨ (“Cadılar Bayramının Kokeni” başlıklı çerçeveye bakın.) 3. Cadılık uygulamasını içeren ve eski ˆ Kelt adetlerini izleyen Vika dininden binˆ ˆ lerce kişi, Cadılar Bayramını hala Samhain ismiyle kutluyor ve bunu yılın en kutsal ¨ ¨ gecesi olarak goruyor. Bir gazete kendini ¨ cadı olarak tanıtan birinin şu sozlerine yer verdi: “Hıristiyanlar farkında olmasalar ˙ ¨ ¨ ¨ GE ÇM I ŞTEN GUNUM UZE CADILAR BAYRAMI ¨ ˙ ˙ ¨ MO BEŞINCI YUZYIL ˙ ˙ ˙ ¨ MS BIRINCI YUZYIL ˙ ˙ ¨ MS YEDINCI YUZYIL Keltler Ekim ayının so˘ nunda Samhain şenligini kutlardı. Onlar hayaletle¨ rin ve cinlerin dunyada bu ¨ donemde daha çok ˘ dolaştıgına inanırdı. Romalılar Keltleri egemenlikleri altına aldı ve onların Samhain şenliklerinde ˘ uyguladıgı ruhçulukla ˘ ˆ baglantılı adetlerini benimsediler. Papa IV. Bonifatius’un dini için şehit olanlar onuruna Azizler Yortusu’nu ˘ ¨ başlattıgı soylenir.1 r ˙ ¨ ¨ ˘ ¨ 1 Ingilizcede “aziz” sozcugu için eskiden “hallow” ifadesi ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ kullanılırdı. Gunumuzde olmuş azizlerin onuruna kutlanan ˙ Azizler Yortusu Ingilizcede “All Hallows’ Day” olarak da bilinir. ¨ ¨ O gunun “All Hallow Even” diye adlandırılan arife gecesi zamanla “Halloween” olarak kısaltılmıştır. ˙ ˙ ˙ MS ¨ ONBIRINCI YUZYIL ¨ ¨ 2 Kasım tarihi oluleri ¨ anmak amacıyla Tum ¨ ¨ Ruhlar Gunu olarak belirlendi. Kutsal Kitapla ilgili başka sorularınıza cevap almak için www.jw.org adresine bakabilirsiniz. da, bizim bayramımızı kutluyorlar. . . . . Bu çok hoşumuza gidiyor” (USA Today). 4. Cadılar Bayramına benzer kutlamalar ¨ ˘ ¨ ¨ Kutsal Kitaptaki ogretilerle çelişir. Çunku Kutsal Kitapta şu uyarı yer alır: “Aranızda ¨ ¨ ¨ . . . . falcı, buyucu, muskacı, medyum, ruh ˘ ¨ ¨ çagıran ya da olulerin ruhlarına danışan kimse olmasın” (Tekrar 18:10, 11, Yeni ˘ Çeviri; ayrıca Leviogulları 19:31 ve Galatyalılar 5:19-21’e bakın). ¨ ¨ ¨ ˘ ¨ ¨ Bu nedenleri duşundugumuzde Cadı¨ lar Bayramının ve benzer kutlamaların ko¨ ˘ ¨ kenini ogrenmekten yarar goreceksiniz. Bu konuda daha çok bilgi sahibi olursanız, başka birçok kişi gibi belki siz de onlara katılmamayı tercih edeceksiniz. ˛ ˙ ˙ ˙ MS ¨ ON SEKIZINCI YUZYIL Bir kitabın sayfasında Ca˘ dılar Bayramının diger adı olan Halloween (Kutsal ¨ ¨ ¨ Gece) ifadesi goruluyor. MS ¨ ON DOKUZUNCU YUZYIL ˙ Irlanda’dan Amerika Bir¨ leşik Devletleri’ne goç eden binlerce insan, beraberinde Cadılar Bayˆ ramı adetini ˙ de getirdi. Zamanla Ingiltere, Alman¨ ya, Afrika ve dunyanın ˘ diger yerlerinden gelen ¨ ˆ goçmenlerin adetleriyle ˆ bu bayramın adetleri birleşti. ¨ Ailenizle şupheli kutlamalara katılmadan da ¨ guzel vakit geçirebilirsiniz ˙ ˙ ˙ YIRM ¨ INCI YUZYIL ¨ Cadılar Bayramı tum ABD’de yaygın olarak kutlanan bir bayram haline geldi. ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ YIRM ¨ I BIRINCI YUZYIL Cadılar Bayramı saye¨ sinde ticaret dunyası milyarlarca dolar gelir elde ediyor. Kelt savaşçı: 5 2d Alan King/Alamy; Roma askeri: 5 North Wind Picture Archives; Papa IV. Bonifatius: 5 DeAgostini/SuperStock; Azizler Yortusu: 5 The Bridgeman Art Library Ltd./Alamy; şiir: Courtesy University of ˘ Michigan Library and Google; digerleri: 5 Gavin Graham Gallery, London, UK/The Bridgeman Art Library ¨ Uyanış! Eylul 2013 9 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ A I L E L E R I Ç I N Y A R D I M E V L I L I K ˘ Bagışlayıcı Olmanın Yolları ZORLUK ˘ Eşinizle tartıştıgınızda, ¨ ¨ ¨ çok onceden çozmuş olmanız gereken eski prob¨ lemleri sık sık gundeme getiriyor musunuz? Sorunun nedeni sizin ya da her ikini˘ zin de bagışlamayı bilmemesi olabilir. ˘ ¨ ˘ Fakat bagı¨ şlamayı ogrenebilirsiniz. Oncelikle eşle˘ rin birbirini bagışlamasının ˘ neden zor olabilecegini ele alalım. r SORUNA YOL AÇAN NEDENLER ¨ ¨ ¨ ˘ ¨ ¨ ¨ Ustunluk saglamak. Bazı kişiler eşine karşı ustunluk ˘ ˘ saglamak için onu bagışlamaktan kaçınıyor. Bir anlaş˘ mazlık çıktıgında da geçmişte yaşanmış bir olayı koz olarak kullanıyor. ¨ ¨ ¨ Kuskunluk beslemek. Geçmişte yaşanan bir kırgınlık kişide silinmesi zor izler bırakabilir. ‘Seni affettim’ diyen ˆ ˆ ¨ ¨ ¨ ¨ bir eş hala kuskunluk besliyor, hatta odeşmek için fırsat kolluyor olabilir. ˘ ˘ Hayal kırıklıgı yaşamak. Bazı insanlar, evlilige adım ˘ atarken hayatlarının bir masal gibi olacagına inanıyor. ˘ ¨ ¨ Fakat evliliklerinde bir anlaşmazlıga duştuklerinde ken¨ ¨ ¨ ¨ ¨ di duşuncelerinde ısrar ediyor ve “mukemmel” gorduk˘ ¨ ¨ leri eşlerinin nasıl farklı duşunebildigine hayret ediyorlar. Bir kişi gerçekçi olmayan beklentilere sahipse kusurlara ˘ daha çok odaklanır ve affetmeye daha az egilimli olur. ˘ ¨ ¨ ¨ Yanlış bir duşunuşe sahip olmak. Pek çok kişi bagışla˘ ˘ ¨ ¨ ¨ ¨ mak konusundaki duş¨ unuşu dogru olmadıgı için eşini af˘ ¨ ¨ ¨ ¨ fetmekten kaçınıyor. Ornegin şoyle duşunuyorlar: ˘ ˘ ¨ Eger onu bagışlarsam bu hatayı onemsememiş olurum. ˘ ˘ Eger onu bagışlarsam olanları unutmak zorunda kalırım. ˘ ˘ ¨ ¨ Eger onu bagışlarsam daha kotu şeylere maruz kalırım. ˘ Aslında bagışlamak bunlardan hiçbirini içermez. Yine de bir karı koca için bunu başarmak zor olabilir. Ailelere yardımcı olabilecek başka makaleler için www.jw.org adresine bakabilirsiniz. ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ SIZ NE YAPABILIRSINIZ? ˘ ˘ Bagışlamanın neleri içerdigini kavrayın. Kutsal Kitapta ˘ ˘ geçen “bagışlamak” ifadesi bazı baglamlarda “bırak˘ mak” anlamında kullanılır. Dolayısıyla bagışlamak, her ¨ zaman olanları onemsememek ya da unutmak anlamı˘ ˘ na gelmez; hem sizin hem de evliliginizin iyiligi için bazen ˘ kırgınlıgı bırakmak anlamına da gelir. ˘ ˘ ¨ ¨ ¨ Bagışlamamanın yol açacagı sonuçları duşunun. ¨ ¨ ¨ ¨ Bazı uzmanlar kuskunluk beslemenin depresyon ve yuksek tansiyon gibi çeşitli fiziksel ve duygusal problemle˘ ˘ ¨ ¨ re yol açabilecegini soyluyor. Bunun bir de evliliginize ve˘ ¨ ¨ ¨ ¨ recegi zararı duşunun! Kutsal Kitap yerinde olarak şoyle der: “Birbirinize karşı iyi ve şefkatli davranın; . . . . birbiri˘ ¨ ¨ nizi gonulden bagışlayın” (Efesoslular 4:32). ˘ ˘ ¨ ¨ ¨ Bagışlayıcı olmanın yararlarını duşunun. Bagışlayıcı olmak, eşinizin hatalarının kaydını tutmaktansa birbiriniz ˘ ¨ ¨ hakkında olumlu duşunmenizi saglar. Bunun sonucunda ¨ ¨ ¨ kuskunluk beslemekten kaçınır ve aranızdaki sevginin gelişmesine katkıda bulunursunuz. Kutsal Kitaptaki ilke: Koloseliler 3:13. ˘ ˘ Gerçekçi olun. Eşinizi kusurlarına ragmen, oldugu gibi ˘ kabul ederseniz onu bagışlamanız daha kolay olur. Evli˘ ¨ likle ilgili bir kitapta şu sozler yer alıyor: “Sahip olmadıgı˘ nız şeylere odaklandıgınızda, sahip olduklarınızı daha kolay unutursunuz. Siz hayatınızda hangisine odaklanıyorsunuz?” (Fighting for Your Marriage). Unutmayın ki ˘ kimse kusursuz degildir; buna siz de dahilsiniz. Kutsal Kitaptaki ilke: Yakup 3:2. ˘ ˘ ¨ ¨ ¨ Makul olun. Eşinizin soyledigi ya da yaptıgı bir şey yuzun˘ den kırıldıgınızda kendinize şunu sorun: ‘Durum gerçek¨ ¨ ¨ ten o kadar onemli mi? Benden ozur dilemesi mutlaka ¨ gerekli mi? Olanları gormezden gelip bu meseleyi unutamaz mıyım?’ Kutsal Kitaptaki ilke: 1. Petrus 4:8. ˘ Gerekiyorsa meseleyi konuşun. Sizi neyin kırdıgını ve ˘ ¨ neden boyle hissettiginizi eşinize sakince açıklayın. Ona ¨ ¨ ¨ kotu niyetler yuklemeyin ya da eleştirici şekilde konuş¨ ¨ ¨ mayın, çunku boyle davranmanız onun savunmaya geçmesine sebep olur. Bunun yerine eşinize davranışlarının ˘ sizi nasıl etkiledigini anlatın. ˛ T E M E L AY E T L E R ˙ ˘ “Içinizden birinin digerinden yakınmak için bir nedeni olsa bile, birbirinize katlanmaya ve birbiri˘ ¨ ¨ nizi gonulden bagışlamaya devam edin” (Koloseliler 3:13). “Hepimiz birçok kez hata yaparız” (Yakup 3:2). ¨ ¨ “Sevgi birçok gunahı orter” (1. Petrus 4:8). ¨ ¨ ˙ ˙ OZUR DILEMEN IZ ˙ ˘ ˙ GEREKTIGINDE Eşinizi bir şekilde kırdıysanız ¨ ¨ içtenlikle ozur dileyin. Onunla ¨ ¨ aynı goruşte olmasanız bile, in˘ cinmesine sebep oldugunuz için ˘ sizi bagışlamasını isteyebilirsiniz. Aynı hatayı tekrarlamamak için çaba harcarsanız gerçekten ˘ ¨ ¨ uzgun oldugunuzu eşinize ¨ gostermiş olacaksınız. ¨ Uyanış! Eylul 2013 11 ¨ ˙ ´ S O Y L E Ş I C E L I N E G R A N O L L E R A S ¨ Bir Bobrek Uzmanı ˙ ˘ Yaratıcıya Nasıl Inandıgını Anlatıyor ´ ¨ Fransa’da yaşayan Celine Granolleras bobrek hastalıkları konusunda uzman bir doktor. O, doktor olmasından 20 ˘ ¨ yılı aşkın bir sure sonra Yaratıcının var oldugu sonucuna ˘ ´ vardı. Dr. Celine Granolleras meslegi ve inançlarıyla ilgili Uyanış! dergisinin sorularını cevapladı. ˘ Bize çocuklugunuzdan bahseder misiniz? ¨ Neden bobrek hastalıkları alanını seçtiniz? Ben dokuz yaşındayken ailem ˙ Ispanya’dan Fransa’ya taşındı. Anne babam Katolikti ama ben 16 yaşında Tanrı’ya inanmaktan ¨ vazgeçtim. Bana gore dinler gerçeklere dayanmıyordu. Biri ‘Tanrı yoksa hayat nasıl başladı?’ ˘ diye sordugunda, ‘Şimdilik bilim insanları bunu açıklayama¨ sa da, bir gun mutlaka açıklayacaklar’ diye cevap verirdim. Fransa’nın Montpellier şehrin¨ de, bir tıp fakultesinde okudum. ¨ ¨ Orada bir profesor, bana bobreklerle ilgili bir tıp dalı olan nefroloji alanındaki çalışmalardan ¨ soz etti. Bu alandaki araştırmalar hastaların tedavisiyle bir ara¨ ¨ ¨ ¨ da yurutuluyordu. Benim de is˘ tedigim tam buydu. 1990’da, ¨ kemiklerdeki alyuvarların uretimini kontrol etmek için hasta- larda sentetik eritropoetinin (EPO) kullanımıyla ilgili araştırmalara katılmaya başladım. O zamanlar bu nispeten yeni bir araştırma alanıydı. Sizi Tanrı hakkında ¨ ¨ ¨ duşunmeye yonelten neydi? Kocam 1979’da Yehova’nın Şahitleriyle Kutsal Kitabı incelemeye başladı. Ama ben ilgilen˘ medim. Çocuklugumda dinden bıkmıştım. Fakat kocam ve çocuklarım Yehova’nın Şahidi oldu ¨ ve kısa sure sonra neredeyse ¨ tum arkadaşlarımızın Şahitler˘ den oluştugunu fark ettim. Onlardan biri olan Patricia dua etmemi tavsiye ederdi. Bana ˘ ¨ ¨ şoyle derdi: “Eger gokte kimse yoksa bir şey kaybetmiş olmaz- Tarih kitaplarından araştırma yaptım . . . . ˘ ¨ Sonunda, Kutsal Kitabın onceden bildirdigi bu ˘ ¨ sozlerin tam zamanında gerçekleştigine ikna oldum ˘ sın. Ama eger varsa neler olaca˘ ¨ gını goreceksin.” Yıllar sonra hayatın anlamını merak etme¨ ye başladım ve Patricia’nın sozlerini hatırladım. Bu konuda anlayış kazanmak için dua etmeye karar verdim. Hayatın anlamını ¨ ¨ duşunmenize ne sebep oldu? ¨ New York’taki Dunya Ticaret ¨ Merkezi’ne yapılan teror saldırısı, insanların neden bu kadar ˘ ¨ ¨ kotu oldugunu sorgulamama ¨ ¨ ¨ ¨ yol açtı. Şoyle duşundum: ‘Din˘ sel fanatizm gelecegimizi tehli˘ ¨ keye atıyor. Oysa tanıdıgım tum Yehova’nın Şahitleri barışçı in˘ sanlar. Onlar fanatik degil. Hayatlarında Kutsal Kitabı uyguluyorlar. Belki ben de bu kitabın ˘ ne yazdıgına bir bakmalıyım.’ Bu nedenle Kutsal Kitabı okumaya başladım. Doktor ˘ olarak bir Yaratıcının varlıgına inanmanız zor oldu mu? ˙ ¨ Hayır olmadı. Insan vucudunun karmaşık tasarımına zaten derin duyuyordum. ¨ bir˘ hayranlık ¨ Ornegin, bobreklerimizin kanımızdaki alyuvarların miktarını ¨ kontrol etme sureci gerçekten ¨ ¨ buyuleyicidir. Bunu biraz daha açıklar mısınız? ˘ Bildiginiz gibi alyuvarlar oksijen ˘ taşır. Eger çok kan kaybederse¨ niz ya da yuksek rakımlı bir yere ¨ çıkarsanız vucudunuz oksijensiz ¨ kalır. Bobreklerimizde oksijen ¨ ¨ sensorleri bulunur. Bu sensorler ˘ kandaki oksijen eksikligini algı¨ ladıklarında EPO uretimini hare¨ kete geçirir, boylece kandaki ¨ EPO seviyesi bin katı kadar yuk˘ selebilir. EPO, kemik iligini daha ¨ fazla alyuvar uretmesi için uya¨ rır, bu sayede vucuda daha çok oksijen taşınmı ˙ ş olur. Bu muaz-¨ zam bir şey! Ilginç olarak, bu su¨ reç uzerinde ancak on yıl boyunca araştırma yaptıktan sonra ¨ ¨ boyle mukemmel bir sistemi ta˘ sarlayanın Tanrı olduguna ikna oldum. Kutsal Kitapta nelerden etkilendiniz? Pek çok tarih kitabı ve roman okumuştum ama Kutsal Kitabın ˘ farklı ˙ oldugunu hemen kavra¨ ˘ ¨ dım. Içindeki yararlı ogutlerin in˘ ¨ ¨ sanustu bir˙ kaynaktan geldigi çok açıktı. Isa peygamberin karakteri de beni çok etkiledi. Onun gerçekten yaşamış bir in˘ san oldugunu anladım. O da bizim gibi duygulara sahip, dostları olan biriydi. Sorularıma cevap bulmak için Yehova’nın Şahitlerinin yayınlarını kullanmak istemiyordum, bu nedenle ansiklo˘ pedilerden ve diger başvuru kaynaklarından araştırma yaptım. Hangi konularda araştırma yaptınız? Başka şeylerin yanı sıra, Kutsal ˙ Kitabın Isa’nın vaftiz yılını çok ¨ onceden bildirmesi beni hayre¨ ¨ ¨ te duşurdu. Kutsal Kitap, Pers ¨ ¨ hukumdarı ˙ Artakserkses’in 20. yılından Isa’nın Mesih olarak or¨ taya çıkışına dek geçecek sureyi ˙ tam olarak bildiriyor.1 Işim gere˘ gi araştırma yapmaya alışkındım. Bu nedenle ˘ Artakserkses’ ˙ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ in hukum s˘ urdugu ve Isa’nın hizmet ettigi yılları saptamak için tarih kitaplarından araştırma yaptım. Sonunda, Kutsal ˘ ¨ Kitabın onceden bildirdigi bu ¨ sozlerin ˘ tam zamanında gerçekleştigine˘ ve bu kitabın Tanrı ilhamı olduguna ikna oldum. ˛ 1 Yehova’nın Şahitleri tarafından ¨ ˘ yayımlanan Kutsal Kitap Aslında Ne Ogretiyor? kitabının 197-199. sayfalarına bakın. ¨ ¨ Boyle mukemmel bir sistemi tasarlayanın ˘ Tanrı olduguna ikna oldum ¨ Uyanış! Eylul 2013 13 ˙ G E Ç M I Ş T E N P O R T R E L E R Z H E N G H E ZHENG HE ¨ ¨ “Yelkenlerimiz gece ve gunduz bulutlar gibi gurur¨ la açılırken uçsuz bucaksız sularda yuz bin li’den1 ¨ ¨ ¨ fazla yol kat ettik, okyanusta gokyuzune kadar ˘ ¨ ¨ ¨ yukselen daglar gibi devasa dalgalar gorduk ve ¨ ¨ gozlerimizi uzaklardaki, . . . . barbar bolgelere diktik. Gemilerimiz bir yıldız gibi (hızla) rotasını izliyordu ve sanki işlek bir caddede gidiyormuşuz gibi vahşi dalgalar arasında yol alıyorduk”(Çin’in Fujian eyaletinin Changle şehrinde bulunan ve Zheng He’ye atfe¨ dilen, on beşinci yuzyıla ait bir yazıt). ˙ ˙ KISA B I LG I L E R ˙ ˘ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ IN buyuk başarıların yaşandıgı bir ulkedir. Yuzolçumu ¨ ¨ en geniş ulkelerden biri olan Çin, dunyadaki en fazla ¨ ¨ nufusa sahip ulkedir. Halkı, tarihteki en iddialı yapı projelerinden biri olan Çin Seddi’ni inşa etmiştir. Çin’in Ming imparatorları Yongle ve Xuande devasa gemiler yaptırıp bir ¨ filo oluşturmuştur. Bu filo, sonraki beş yuz yıl boyunca ¨ ¨ ¨ ¨ oluşturulmuş tum filolardan daha buyuktur. Filonun amira¨ ¨ ¨ li ise Çin’in guneybatısından Musluman bir adam olan Zheng He’ydi. Ç ) Zheng He komutasındaki Ming filosu 1405 ile 1433 yılları arasında yedi destansı yolculuk yaptı. ) Zheng He’nin emrindeki adam˘ ¨ ¨ ¨ lardan uçunun ayrı ayrı tuttugu kayıtlardan onun yolculukları hakkında birçok bilgi edinebiliriz. ¨ ˙ ˙ GUÇ, TICARET VE VERGI Resim: Hong Nian Zhang/National Geographic Stock ) Bu filoda muhtemelen 200 ya da daha fazla gemi bulunuyordu: savaş gemileri, ikmal gemileri, su tankerleri, atları taşıyan gemiler ve başka gemiler. Gemilerde 27.000’den fazla denizci, devlet ¨ yetkilileri, askeri birlikler, tuccarlar, bakım işçileri ve başka kişiler yolculuk etti. ¨ ) I. Dunya Savaşı’na kadar hiçbir millet Zheng He’nin filosuna benzer bir filo oluşturamadı. Bu filo ˘ Uzakdogu ve Hint Okyanusu’ndaki ˘ limanları ziyaret etti ve Dogu Afrika’ya kadar ilerledi. ¨ Makalenin başında bir kısmı alıntılanan yazıta gore ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ Zheng He’nin gorevi, “[imparatorluk] erdeminin donuşturu¨ ¨ ¨ ¨ ¨ cu gucunu gostermek ve uzaktaki halklara nezaketle yak¨ ¨ laşmaktı.” Bu seferler sonucunda “ufkun otesinde, dunya¨ ¨ ¨ nın obur ucundaki ulkeler [Çin’e] tabi oldu . . . . denizlerin ¨ otesindeki Barbarlar ise . . . . [imparatorluk sarayında] hu˘ zura kabul edilerek degerli eşyalar ve hediyeler getirdiler.” Ming imparatorlarının bu seferleri yapmaktaki amacı ¨ ¨ tartışma konusu olmuştur. Bazıları Zheng He’nin guçlu fa˘ ¨ ¨ ¨ kat barışçı bir milletin kultur ve iyi niyet elçisi oldugunu du˘ ˘ ¨ ¨ ¨ 1 Li, yuzyıllar içinde uzunlu gu degişmiş bir Çin olçu birimidir. Zheng He’nin ˘ ¨ ¨ doneminde bir li’nin a şa gı yukarı bir milin u çte birine, yani yarım kilometreye ˘ ¨ ¨ ¨ ¨ eşit oldugu duşunuluyor. ˙ ÇIN ¨ ¨ Hurmuz ˙ ˙ HINDISTAN Cidde Çittagong Aden Umman Denizi Qui Nhon Bengal ¨ Korfezi Kalikut Melaka ˙ MOGADIŞU Zhen g H e’n in H azin e˘ Gemilerin in Gen i şli g i ve S ayısı ˙ HINT OKYANUSU Malindi Surabaya Ming hanedanı hakkındaki tarih¨ sel kayıtlara gore Zheng He’nin ¨ ¨ ¨ ¨ hazine gemilerinin olçusu şoyle˘ dir: uzunlugu 136 metre ve geniş˘ ˘ ligi 56 metre. Uzunlugu 90 metreyi geçen ahşap yelkenliler ˘ ˘ yeterince saglam olmadıgından, ¨ ¨ bilginler bu sıra dışı olçulerin ger˘ ¨ ¨ ¨ ¨ çekçi gorunmedigini ileri suruyor. Zheng He’nin filosunun ˘ ulaştıgı bazı limanlar Bu konuda yazılmış bir makaleye ˘ ¨ ¨ ¨ gore “butun kanıtlara bakıldıgın¨ ¨ da, kayıtlarda gemilerin olçuleriyle ˘ ilgili abartı yapıldıgı anlaşılıyor. . . . . Bir geminin 135 metre uzun˘ lugunda olmasındansa 60 ila 75 ˘ metre uzunlugunda olması daha ¨ ¨ ¨ makul gorunuyor.” Ne olursa ol˘ ¨ sun, 15. yuzyılda uzunlugu 60 ¨ metreyi geçen boyle gemilerin olması ve Zheng He’nin filosunda bu gemilerden 62 tane bulunması ˘ ¨ ¨ kesinlikle olaganustu bir şeydi! 5 Chris Hellier/Corbis ˘ ˘ ¨ ¨ ¨ ¨ şunur. Başkaları ise onu, imparatorluga baglı ulkeler uze¨ rinde baskıcı bir egemenlik politikası uygulamakla gorevli ¨ ¨ biri olarak gorur. Gerçekten de, Zheng He kendisini kabul ¨ ¨ eden hukumdarlara muhteşem hediyeler ve politik des˘ ˘ tek vermiş, fakat Ming imparatorluguna boyun egmeyen ve ˆ vergi vermeyi reddedenleri zorla hakimiyeti altına alarak esir etmiştir. Zheng He’nin etkili seferleri sonucunda Hint ˘ ¨ ¨ Okyanusu çevresinden onlarca hukumdar, imparatora bag¨ lılıklarını bildirmek için Çin’e elçiler gonderdi. Zheng He’nin filosu ayrıca, ticaret için uzak ˆ limanlara Ming zanaatkarları tarafından yapılmış, eşine az rastlanır vernikli eşyalar, porselenler ve ipekler taşıdı. Filo ˘ ¨ ¨ geri donerken de mucevher, fildişi, baharat, tropikal agaç˘ ˘ ¨ lar ve Çinlilerin deger verdigi başka luks eşyalar getirdi. ˘ ¨ ¨ ¨ Hatta filonun Çin’e bir zurafa getirdigi ve bunun buyuk kar˘ gaşaya yol açtıgı anlatılır. Bu eşya ve fikir alışverişleri, ˘ ˘ ¨ ¨ Çin’in 15. yuzyılda sahip oldugu etkileyici uygarlıgın dunya ˘ tarafından az da olsa tanınmasını sagladı. ˘ ¨ ¨ Fakat bu olaganustu seferlere devam edilmedi. Zheng ¨ He’nin seferlerinin uzerinden yirmi yıl geçmi¨ şti ki, Çin dış ticarete ve uluslararası ilişkilere son verdi. Ulke sınırlarının ˘ ¨ ¨ ¨ otesine geçmeye gerek olmadıgını duşunen yeni imparator ¨ ¨ ¨ ve onun Konfuçyusçu danışmanları, Çin’i dış etkilere kapalı duruma getirmeye çalıştı. Anlaşılan destansı seferlerin ˘ kayıtlarını da, gemileri de yok ederek hazine degerindeki fi¨ ¨ ¨ loyu geçmişe gomduler. Çin’de ve başka ulkelerde yaşayan insanlar, Zheng He’nin devasa filosuyla denizlerde yol aldı˘ ¨ gı bu muhteşem donem hakkında ancak son yıllarda bilgi sahibi oldu. ˛ ¨ Uyanış! Eylul 2013 15 ¨ ¨ ¨ ¨ TASARI M U RU NU M U ? ˙ I ˙ Imparator Penguenin ¨ Tuy Paltosu MPARATOR PENGUEN suda jet ¨ ¨ hızıyla yuzebilir ve buz kutleleri¨ nin uzerine inanılmaz bir hızla fırlayabilir. Peki bunu nasıl başarır? ¨ ¨ ¨ ˙ Şunu duşunun: Imparator pen¨ guenler tuylerinin arasına havayı ¨ hapseder. Boylece bu kuşları aşı˘ rı soguklardan koruyan bir yalıtım tabakası oluşur ve normalden iki ¨ uç kat hızlı hareket edebilirler. Deniz biyologları penguenlerin bunu, ¨ tuylerinin arasından bıraktıkları ¨ ¨ kuçuk hava kabarcıkları sayesin˘ ¨ ¨ ¨ de başardıgını ileri suruyor. Boyle¨ ¨ ¨ ¨ ce tuylerinin yuzeyindeki surtunme azalıyor ve penguen hız kazanıyor. ¨ Muhendisler de gemilerin daha hızlı gitmesi için hava kabarcıkla¨ rından yararlanarak govdedeki ¨ ¨ surtunmeyi azaltmanın yollarını arıyor. Fakat araştırmacılar, “pen¨ guenlerin tuy yapısı çok karmaşık ˘ ¨ oldugundan insan yapımı goze˘ nekli bir zar ya da ag tabakasına bunu kopyalamanın çok zor oldu˘ ¨ ¨ ¨ gunu” duşunuyor. Dolayısıyla bu konuda daha fazla araştırma yap˘ manın da çaba gerektirdigini kabul ediyorlar. ˙ ¨ ¨ ¨ Siz ne duşunuyorsunuz? Impa¨ rator penguenin tuy paltosu evrimle mi oluştu? Yoksa tasarlandı mı? ˛ ˙ Imparator penguenin ¨ ¨ tuyu s n o Bu ¨ dergiyi ve onceki sayılarını ¨ ucretsiz olarak indirebilirsiniz p Sitemizde Kutsal Kitabı yaklaşık 50 dilde okuyabilirsiniz www.jw.org sitesini ziyaret edin ya da kodu okutun g13 09-TK 130605 Penguen: Paul Nicklen/National Geographic Stock; ¨ tuy: Division of Vertebrate Zoology, the Peabody Museum of Natural History’nin izniyle, Yale ¨ Universitesi, New Haven, Connecticut, ABD
