Tam Metin - Tarım Bilimleri Dergisi

TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2007, 13 (3) 224-230
ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ
Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea:
Pseudococcidae)’in Farklı Konukçularda Yumurtlama
Özelliklerinin Belirlenmesi*
M. Bora KAYDAN1
Neşet KILINÇER2
Geliş Tarihi: 26.01.2007
Öz: Phenacoccus aceris’in yumurta verimi ve yumurta açılma süreleri, üç farklı konukçuda (Fraxinus
excelsior L., Acer negundo L. ve A. pseudoplatanus L.) 2002 ve 2003 yıllarında incelmiştir. F. excelsior üzerinde
beslenen P. aceris bireylerinin diğer konukçulara nazaran daha fazla sayıda yumurtladıkları (2002 yılında F.
excelsior üzerinde ortalama 766.45, A. negundo üzerinde 484.06 ve A. pseudoplatanus üzerinde 638.82, 2003
yılında sırasıyla 870.73, 663.54, 552.73 yumurta), tüm konukçularda yumurtalamanın büyük çoğunluğunun
oviposizyon süresinin ilk haftasında, tamamına yakınının ise ilk 15 günde tamamlandığı tespit edilmiştir.
Yumurtaların açılma sürelerinin 21 ile 24 gün arasında değiştiği ve konukçuya bağlı olarak farklılık gösterdiği
belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Phenacoccus aceris, akçaağaç unlubiti, yumurta verimi
Determination of Egg Laying Character of Phenacoccus aceris (Signoret)
(Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae) on Different Host Plant Species
Abstract: Egg fecundity and hatching time of Phenacoccus aceris (Signoret) were investigated in 2002
and 2003 on tree different host plant (Fraxinus excelsior L., Acer negundo L. and A. pseudoplatanus L.). It was
determined that P. aceris individuals feeding on F. excelsior laid more eggs than other two host plant (766.45
eggs on F. excelsior, 484.06 eggs on A. negundo and 638.82 eggs on A. pseudoplatanus in 2002, respectively
870.73, 663.54, 552.73 eggs in 2003). Most of eggs were laid in the first week of the oviposition period and
almost all of the eggs were laid first couple weeks of the oviposition period of P. aceris on all tree different host
plants. Hatching time of the eggs laid by maple mealybug fed on different host plant ranged 21 to 24 days.
Key Words: Phenacoccus aceris, maple mealybug, egg fecundity
Giriş
Avrupa kökenli, holoarktik ve polifag bir tür olan
Phenacoccus aceris Signoret (Hemiptera: Coccoidea:
Pseudococcidae)
akçaağaç
unlubiti
olarak
bilinmektedir (Bartlett 1978, Düzgüneş 1982,
Kosztarab ve Kozar 1988, Danzig 1990, Kosztarab
1996, Kaydan ve ark. 2005). Çift eşeyli bir tür olan P.
aceris yılda bir döl verir, genellikle konukçularının
gövde, dal ve yapraklarında beslenir (Düzgüneş 1982,
Kozstarab ve Kozar 1988, Danzig 1990). Bu tür bazı
yıllarda süs bitkileri ve meyve ağaçlarında epidemilere
neden olmakta ve bu yüzden ekonomik öneme sahip
zararlılar arasında yer almaktadır (ScaleNet, 2006).
Özellikle şehir ekosistemlerinde süs bitkisi olarak
kullanılan Fraxinus spp., Acer spp., Aesculus sp., Acer
pseudoplatanus, A. negundo, Platanus orientalis gibi
*
1
2
bitkilerde önemli zararlara neden olmakta ve konukçu
bitkinin özsuyunu emerek bitkinin zarar görmesine
neden olmaktadır. (Düzgüneş 1982, Kaydan ve ark.
2005). Beslenme fazlası olarak dışarı atılan ballı
madde üzerinde gelişen saprofit mantarlar, fumajin
(karaballık) oluşturmakta ve özellikle süs ve park
bitkilerinin estetik değerini azaltmaktadır. Akçaağaç
unlubiti bitki virüs hastalıklarını taşıması bakımından
da önemli olabilmektedir (Sforza ve ark. 2003). Ayrıca
zarar gören bitki, diğer zararlı etmenlere ve olumsuz
çevre koşullarına daha duyarlı hale gelmektedir.
Şehir ekosistemlerinde bu tür ile mücadele
yapılmadığı için ve/veya doğru şekilde mücadele
yapılamadığı için
populasyonu
artmakta ve
Yüzüncü Yıl Üniv. Bilimsel Araştırma Projeleri Başkanlığı tarafından (Proje No: 2002-ZF-041) desteklenmiştir.
Yüzüncü Yıl Üniv. Ziraat Fak. Bitki Koruma Bölümü Kampus- Van
Ankara Üniv. Ziraat Fak. Bitki Koruma Bölümü Dışkapı- Ankara
KAYDAN, M.B. ve N. KILINÇER, “Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae)’in
farklı konukçularda yumurtlama özelliklerinin belirlenmesi”
yaygınlaşmaktadır. Özellikle şehir ekosistemlerinde
bilinçsiz şekilde yapılan insektisit uygulamaları, insan
sağlığı ve çevre açısından istenmeyen sonuçlara
sebep olmaktadır. Bu nedenle Akçaağaç unlubitine
karşı
doğayla
uyumlu
mücadele
yönteminin
geliştirilmesi ve doğru zamanda uygulanması çok
önemlidir. Mücadelede zararlının özellikle tercih ettiği
konukçuları ve bu konukçular üzerinde vejetasyon
periyodunda popülasyon dinamiğinin belirlenmesi
büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle iyi bir mücadele
yöntemi geliştirebilmek için zararlının tüm biyolojik
dönemlerinin çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Zararlının
en yüksek seviyede popülasyon oluşturduğu
konukçunun belirlenmesi ve bu konukçu üzerinde takip
eden yıllardaki gelecek popülasyonların tahmin
edilmesi mücadele açısından önemlidir. Özellikle
biyolojik mücadelede doğal düşmanların hedef
zararlının hangi döneminde başarılı olduğunun
bilinmesi ve buna göre uygulama zamanının tespit
edilmesi gereklidir. Bunun yanı sıra coccoidler ile
kimyasal mücadelede en hassas dönem olan ve
koruyucu örtünün henüz salgılanmadığı yumurtadan
yeni çıkmış bireyler hedef alınmaktadır. Bu nedenle
yumurta bırakma süreçlerinin ve yumurta açılma
sürelerinin tespit edilmesi önemlidir.
1998 – 2004 yılları arasında yapılan çeşitli
araştırmalarda Ankara yeşil alanlarında P. aceris’in
oldukça yaygın olduğu tespit edilmiş, ancak özellikle
akçaağaç ve dişbudak türlerinde popülasyonun çok
yüksek olduğu gözlenmiştir. Bunun nedeni üzerinde
durulmuş ve P. aceris’in farklı konukçular üzerindeki
gelişimi ve biyolojisi ile ilgili olarak bir dizi araştırma
yapılmıştır (Kaydan ve ark. 2006, Kaydan ve Kılınçer
2007). Bu çalışmada, Akçaağaç unlubitinin farklı
konukçularda yumurta verimlerinin belirlenmesi
amaçlanmıştır. Böylece zararlının yönetimi konusunda
diğer çalışmalarda elde edilen bilgi alt yapısına önemli
bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Materyal ve Yötem
Çalışmada Akçaağaç unlubitinin farklı konukçular
üzerinde bıraktıkları günlük ve toplam yumurta
sayılarının belirlenmesi ve yumurtaların açılma
sürelerinin tespit edilmesi için denemeler planlanmıştır.
i) Farklı konukçularda bir dişi tarafından bırakılan
günlük yumurta sayılarının belirlenmesi ile ilgili
çalışmalar, A.Ü. Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü
bahçesinde yetiştirlen Acer negundo L., Acer
pseudoplatanus L. ve Fraxinus excelsior L. fidanları
üzerinde takip edilmiştir. Bunun için konukçular, P.
aceris bireyleri ile bulaştırılmıştır. Unlubit dişilerinin
ergin döneme geçmesi ile birlikte, her bir ergin dişi özel
bir hücrede olacak şekilde yapraklar üzerinde takibe
alınmıştır. Ergin dişi tarafından bırakılan yumurtalar
225
günlük
olarak
sayılmış,
sayılanlar
ortamdan
uzaklaştırılarak kaydedilmiştir. Bu işleme dişilerin
ölümüne kadar devam edilmiştir. Böylece bir dişinin
bıraktığı günlük ortalama yumurta sayısı, ovipozisyon
süresindeki yumurtlama seyri, bıraktığı toplam yumurta
sayısı ve ovipozisyon süresi tespit edilmiştir.
Denemeler her konukçu için en az 15 tekerrür olacak
şekilde düzenlenmiştir.
ii) P. aceris dişilerinin bıraktıkları toplam yumurta
sayılarını belirlemek amacı (ovipozisyon süresince
herhangi bir müdahale olmadan yumurtlayan
bireylerde) ile yumurta kesesi oluşturmuş dişiler farklı
konukçular
üzerinden
toplanarak,
üzerinde
bulundukları yapraklar ile birlikte içerisine vazelin
sürülen petri kaplarına alınmış ve petri kabı doğal
koşullarda izlemeye alınmıştır. Denemeler her konukçu
için en az 30 tekrar olacak şekilde tasarlanmıştır.
Yumurtadan çıkan larvalar günlük olarak sayılarak
kaydedilmiş ve en son olarak açılmayan yumurtalar
sayılarak toplam yumurta verimleri belirlenmiştir.
iii) Farklı konukçularda beslenen P. aceris
yumurtalarının açılma sürelerini belirlemek amacıyla
her bir konukçuda beslenen bireylerden günlük olarak
alınan yumurtalar petri kaplarına konulmuş ve çıkan
hareketli larvalar günlük olarak sayılarak kaydedilmiş
ve ortamdan uzaklaştırılarak yumurtaların açılım
süreleri tespit edilmiştir. Denemeler bir konukçu için en
az 150 tekerrür olarak tasarlanmıştır.
İstatistiksel değerlendirme ve grafiklerin çiziminde
STATISTICA 6.0 paket programı kullanılmıştır.
Grafiklerde ortalamalar üzerindeki hata çubukları %95
güven sınırlarını göstermektedir.
Bulgular
2002 yılında farklı konukçulardaki günlük yumurta
sayıları incelendiğinde, her üç konukçuda da en fazla
yumurtlamanın farklı günlerde gerçekleştiği ve
bırakılan yumurta sayılarının istatistiki olarak farklı
olduğu görülmektedir (Şekil 1). A. pseudoplatanus
üzerinde en yüksek yumurta sayısı ovipozisyonun
üçüncü gününde ortalama 87.88±6.72 adet olarak
tespit edilmiştir. F. excelsior ve A. negundo’da üzerinde
ise en fazla yumurta ovipozisyonun dördüncü gününde
görülmüş ve sırasıyla 112.66±7.07 ve 70.38±9.29 adet
olarak belirlenmiştir. F. excelsior ile beslenen P. aceris
bireylerinde ovipozisyonun 25. gününden, diğer
konukçularda beslenen P. aceris bireylerinde 18.
gününden itibaren yumurtaya rastlanmamıştır. Her üç
konukçuda da yumurtaların büyük çoğunluğunun ilk
yedi
günde
(F.
excelsior’da
561.14,
A.
pseudoplatanus’ta 408.76, A. negundo’da 329.53 adet
226
TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2007, Cilt 13, Sayı 3
140
Fraxinus excelsior
Acer pseudoplatanus
Acer negundo
F(56, 1104)=3,6680, p=0,00000
120
80
(dişi/adet)
Yumurta sayısı
100
60
40
20
0
1
4
7
10
13
16
19
22
25
28
31
Günler
Şekil 1. 2002 yılında Phenacoccus aceris (Signoret)’in farklı konukçularda bıraktığı günlük yumurta sayıları
yumurta), tamamına yakınının ise ilk 15 günde
bırakıldığı görülmektedir. Bir dişinin farklı konukçularda
ömrü boyunca bıraktığı ortalama yumurta sayısı, F.
excelsior’da 788.05±38.45, A. pseudoplatanus’ta
522.43±43 ve A. negundo’da 430.92±33.94 adet olarak
tespit edilmiştir. A. pseudoplatanus’ ta beslenen P.
aceris bireylerinin toplam yumurta sayısı ile A.
negundo’da beslenen P. aceris bireylerinin toplam
yumurta sayısı birbirinden istatistiki olarak farklı
bulunmazken, F. excelsior’daki toplam yumurta sayısı,
her iki konukçuda bırakılan yumurta sayısından farklı
bulunmuştur (F (2. 48)= 23.296; P=0.000) (Şekil 1). Şekil
2’de 2003 yılında farklı konukçular üzerinde beslenen
P. aceris’in günlük ortalama yumurta sayıları
görülmektedir. 2002 yılında olduğu gibi 2003 yılında da
üç farklı konukçuda da yumurtaların büyük
çoğunluğunun ilk yedi günde (F. excelsior’da 605, A.
pseudoplatanus’ta 493.59,
A. negundo’da 382.54 adet yumurta), tamamına
yakınının ilk 15 günde bırakıldığı görülmektedir.
Günlük yumurta sayıları incelendiğinde farklı
konukçularda beslenen P. aceris bireylerinde
yumurtlamanın yoğun olduğu ilk günlerde, yumurta
sayılarının istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir
(Şekil 2). En yüksek yumurta sayısı A. negundo
üzerinde beslenen P. aceris bireylerinde ovipozisyonun
üçüncü gününde ortalama 92.46±11.69 adet, F.
excelsior ve A. pseudoplatanus’ta beslenen P. aceris
bireylerinde ovipozisyonun dördüncü gününde sırasıyla
128.32±10.24
ve
114.14±9.32
adet
olarak
belirlenmiştir. F. excelsior ile beslenen P. aceris
bireylerinde ovipozisyonun 24. gününden, A.
pseudoplatanus üzerinde 22. gününden ve A. negundo
üzerinde 25. gününden itibaren yumurtlama sona
ermiştir. Bir dişinin farklı konukçularda ömrü boyunca
ortalama olarak F. excelsior’da 731.66±26.86, A.
pseudoplatanus’ta 618.68±29.14 ve A. negundo’da
443.00±44.03 adet yumurta bıraktığı tespit edilmiş olup
her üç konukçuda beslenen P. aceris bireylerinin
toplam yumurta sayıları birbirinden istatistiki olarak
farklı bulunmuştur (F(2. 53)= 17.767; P=0.000).
Her iki yıla ait iklim verileri Şekil 3’de
görülmektedir. 2002 yılında yapılan çalışmada
denemeler 30.04.2002 tarihinde başlamış olup bu
tarihte günlük ortalama hava sıcaklığı 14.5 0C, günlük
ortalama nispi nem % 54.7, 2003 yılında denemelerin
başladığı 07.05.2003 tarihinde bu değerler sırası ile
0
16.3 C ve % 40.7 olarak kaydedilmiştir (Şekil 3). 2003
yılında 2002 yılına nazaran yumurtlama yaklaşık olarak
bir hafta geç başlamıştır. Bunun nedeni incelendiğinde
kıştan bahara geçişte unlubitin gelişimine uygun
sıcaklıkların 2003 yılında 2002 yılına nazaran daha
geç başladığı tespit edilmiştir
KAYDAN, M.B. ve N. KILINÇER, “Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae)’in
farklı konukçularda yumurtlama özelliklerinin belirlenmesi”
140
F(64, 1387)=2,2313, p=0,00000
Fraxinus excelsior
Acer pseudoplatanus
Acer negundo
120
Yumurta sayısı
100
80
60
40
20
0
1
4
7
10
13
16
19
22
25
28
31
Günler
Şekil 2. 2003 yılında Phenacoccus aceris (Signoret)’in farklı konukçularda bıraktığı günlük yumurta sayıları
Şekil 3. Çalışmanın gerçekleştirildiği tarihlerdeki Ankara’daki ortalama sıcaklık ve nem değerleri.
227
228
TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2007, Cilt 13, Sayı 3
P. aceris bireylerinin farklı konukçularda, yumurta
kesesi açılarak toplam yumurta adedinin belirlendiği
deneme sonuçları Şekil 4’de görülmektedir. 2002
yılında en yüksek yumurta F. excelsior üzerinde
beslenen P. aceris bireylerinde (766.45±20.22 adet),
en düşük yumurta A. negundo üzerinde beslenen
bireylerde (484.06±19.01 adet) belirlenmiştir. Tüm
konukçular üzerinde beslenen P. aceris bireylerinin
yumurta sayıları arasındaki farklılıklar istatistiki olarak
önemli bulunmuştur (F(2. 455)= 78.624; P=0.000). 2003
yılında en yüksek yumurta yine F. excelsior üzerinde
beslenen P. aceris bireylerinde (870.73±17.12 adet),
en düşük yumurta A. negundo üzerinde beslenen P.
aceris bireylerinde (552.73±29.78 adet) tespit
edilmiştir. Yıllar arasındaki farklılıklar istatistiki olarak
önemli bulunmuştur (F(1. 455)= 9.047; P=0.000). Bu
denemede her üç konukçudaki toplam yumurta
sayılarının, yine her üç konukçuda günlük yumurta
sayılarak elde edilen toplam yumurta sayısından
yüksek olduğu görülmektedir. Bunun, günlük yumurta
sayımı yapılırken yumurtlayan dişilerin rahatsız
edilmesinden kaynaklanabileceği tahmin edilmektedir.
Bu nedenle dişi daha az miktarda yumurtlamış
olabileceği düşünülmektedir. P. aceris’in farklı
konukçular üzerindeki yumurtalarının açılma süreleri
incelendiğinde 2002 yılında F. excelsior üzerinde
beslenen P. aceris bireylerinin yumurtaları 21.80±0.08
günde, 2003 yılında ise 21.68±0.10 günde açıldığı
tespit edilmiştir. A. pseudoplatanus üzerinde beslenen
unlubitlerin yumurtaları 2002 yılında 22,20±0,10 günde
açılırken 2003 yılında 22.57±0.15 günde açılmıştır.
Aynı değerler A. negundo ile beslenen unlubitlerin
yumurtaları için sırasıyla 22.22±0,08 ve 23.79±0.17
gün olarak belirlenmiştir. Her iki yılda da F. excelsior
üzerindeki beslenen bireylerin yumurtalarının daha
kısa sürede, A. negundo’da ise daha uzun sürede
açıldığı ve aralarındaki farklılıkların istatistiki olarak
önemli olduğu saptanmıştır (F(2, 687)=18,61; p=0,00)
(Şekil 5).
Tartışma
P. aceris’in farklı yıllarda farklı konukçular
üzerinde günlük yumurta sayıları ve yumurtalama
seyirleri incelendiğinde, her iki yılda ve her üç
konukçuda da yumurtalamanın büyük çoğunluğunun
yumurtlama periyodunun ilk bir haftasında, hemen
hemen tamamının ilk 15 günde tamamlandığı
görülmektedir. En fazla yumurta farklı konukçularda ve
yıllarda değişmekle birlikte yumurtlama periyodunun
üçüncü ve beşinci günleri arasında tespit edilmiştir.
Senapati
ve
Ghose
(1988),
Planococcoides
bengalensis
Ghose
ve
Ghose
(Hemiptera:
Pseudococcidae)’ in yumurtlama periyodunun ikinci
gününde en fazla sayıda yumurta bıraktığını, toplam
yumurtlamanın % 70-80’inin ilk bir haftada
gerçekleştiğini, ovipozisyonun 12. gününde itibaren
yumurta sayısının çok azaldığını bildirmiştir. Manichote
ve Middlekauff (1967), Spilococcus mammilaria
(McKenzie) (Hemiptera: Pseudococcidae)’nin en fazla
yumurtayı ovipozisyonun üçüncü gününde bıraktığını
kaydetmiştir. Ghose (1983), Dysmicoccus brevipes
(Cockerell) (Hemiptera: Pseudococcidae) dişilerinin
yumurtaların %58’ini ovipozisyonun ilk haftasında, %
33’ünü ikinci haftasında gerçekleştiğini saptamıştır.
Chong ve ark 2003, Phenacoccus madeirensis Gren
(Hemiptera: Pseudococcidae)’in iki haftalık yumurta
bırakma periyodu içerisinde farklı sıcaklıklarda olmak
üzere yaklaşık 400 adet yumurta üretebildiğini,
yumurtaların %70’inden fazlasını ilk bir haftada
bıraktığını bildirmişlerdir. Her iki yılda da F. excelsior
üzerinde beslenen Akçaağaç unlubiti bireylerinin
yumurta sayısının diğer konukçular üzerinde beslenen
unlubit bireylerinin yumurta sayılarından daha fazla
olduğu görülmektedir. Schmutterer (1952), Almanya’da
konukçu belirtmeksizin P. aceris dişilerinin ortalama
1839 adet yumurta bıraktığını, Düzgüneş (1982),
Ankara koşullarında yumurta sayısının ortalama 1268
adet olduğunu, Badowska-Czubik ve Suski (1990),
Polonya’da ısıtılmayan sera koşullarında elma
üzerinde beslenen P. aceris bireylerinin ortalama 1200
adet yumurta bıraktığını bildirmişlerdir. Bu çalışmada
tespit edilen yumurta sayılarının literatürde belirtilen
sayılardan az olduğu görülmektedir. Bu farklılığın,
konukçu farkı ve iklim koşullarından kaynaklandığı
düşünülmektedir.
Böceklerde
yumurta
verimini
etkileyen en önemli faktörlerin başında sıcaklık ile
birlikte besin kalitesinin geldiği çeşitli araştırıcılar
tarafından bildirilmiştir (Dent, 1997). Nitekim Kozstarab
ve Kozar (1988), coccoidlerde yumurta veriminin
konukçu ve iklim koşullarına göre değişebileceğini
bildirmiştir. Ülgentürk (1998), Eulecanium ciliatum
(Douglas)’un Ankara koşullarında farklı konukçularda
farklı sayılarda yumurta bıraktığını bildirmiştir.
Farklı konukçulardaki yumurtaların açılma
süreleri incelendiğinde, yumurtaların 21-24 gün
içerinde açıldığı tespit edilmiştir (her iki yılda da F.
excelsior üzerinde beslenen bireylerin yumurtaları
daha kısa sürede açılmıştır). Yumurtaların açılma
süreleri özellikle sıcaklıkla ilgili olmakla birlikte,
bireylerin beslendikleri konukçuların da etkisi önemlidir.
Schmutterer
(1952),
Almanya’da
P.
aceris
yumurtalarının 30 gün içerisinde açıldığını bildirmiştir.
Düzgüneş (1982) ise, Ankara’da yumurtaların
bırakıldıktan 29-34 gün sonra açıldığını kaydetmiştir.
Bildirilen yumurta açılma sürelerin bu çalışmada tespit
edilen sürelerden farklı olduğu görülmektedir. Fakat bu
farklılığın iklim şartları ve konukçu farklılığından
kaynaklandığını düşünebiliriz.
KAYDAN, M.B. ve N. KILINÇER, “Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae)’in
farklı konukçularda yumurtlama özelliklerinin belirlenmesi”
Şekil 4. 2002-2003 yıllarında farklı konukçular üzerinde beslenen Phenacoccus aceris’in bıraktığı toplam ortalama
yumurta sayısı (Küçük harfler aynı yılda farklı konukçular üzerinde bırakılan yumurtaları, büyük harfler aynı
konukçunun farklı yıllardaki bırakılan yumurtaları belirtmektedir).
Şekil 5. 2002-2003 yıllarında farklı konukçularda beslenen Phenacoccus aceris (Signoret)’in bıraktığı yumurtaların
açılma süreleri (gün).
Sonuç olarak park-süs bitkilerinde yoğun olarak
bulunan ve özellikle F. excelsior, A. negundo ve A.
pseudoplatanus gibi, yeşil alanlarda sıklıkla
kullanılan bitkilerde zarara neden olan P. aceris’in
farklı konukçularda yumurta sayısının farklı olduğu,
tüm konukçularda da yumurtaların tamamına
yakınının yumurtlama periyodunun ilk 15 gününde
gerçekleştiği, bu yumurtaların 21-24 gün sonra
229
230
TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2007, Cilt 13, Sayı 3
açılmaya başladığı tespit edilmiştir. Buna göre en fazla
poplasyonun dolayısıyla da zararın F. excelsior’da
görüleceği beklenmelidir. Buradan hareketle kent içi
ana arterlerinde bulunan dişbudak türlerinin bu zararlı
açısından izlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada elde
edilen sonuçlar yumurtlamanın başladığı ve en yüksek
seviyeye ulaştığı zamanı göstermesi açısından çok
önemlidir. Yumurtaların açılma zamanının ve ne kadar
sürdüğünün bilinmesi, doğru mücadele zamanı için
önemlidir. Gerekli hallerde bu dönemin takibi sonucu
uygulanacak bir kimyasal uygulama ve/veya yumurta
dönemi ile beslenen doğal düşmanların bu dönemde
salımı şeklindeki biyolojik mücadele uygulamaları
zararlı popülasyonunu ekonomik zarar eşiği altına
çekmede yardımcı olacaktır.
Teşekkür
Yazarlar değerli yorum ve katkılarından dolayı
Doç. Dr. Remzi ATLIHAN ve Doç. Dr. İsmail KASAP’a
(Y.Y.Ü. Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü VAN)
teşekkür eder.
Kaynaklar
Badowska-Czubik, T. ve Z. W. Suski. 1990. Biology of
Phenacoccus aceris and its parasite Anagyrus
quercicola. 143-144 In: Proceedings of the Sixth
International Symposium of Scale Insect Studies, Part
II. Cracow, Poland: August 6-12, 1990. Agricultural
University Press, Cracow.
Bartlett, B. R. 1978. Pseudococcidae 137-170. In: Clausen,
C.P., Ed., Introduced Parasites and Predators of
Arthropod Pests and Weeds: a World Review.
Agricultural
Research
Service,
United
States
Department of Agriculture, Washington, D.C., 545 pp.
Chong, J., R. D. Oetting ve M. W. Iersel. 2003. Tempature
effects on the development, survival, and reproduction
of the maderia mealybug, Phenacoccus madeirensis
Green
(Hemiptera:
Pseudococcidae),
on
Chrysanthemum. Ann. Entomol. Soc. Am. 96 (4): 539543.
Danzig, E. M. 1990. Coccids of the Far-Eastern USSR
(Homoptera: Coccinea). Phylogenetic analysis of
coccids in the world fauna. Oxonian Press, New Delhi,
India. 450 pp.
Dent D. R. 1997. Quantifying insect populations: Estimates
and parameters 57-98 pp. In: Methods in Ecological
and Agricultural Entomology (Ed: D.R. Dent and M.P.
Walton) Cab International. 387 pp.
Düzgüneş, Z. 1982. Türkiye’de bulunan Pseudococcidae
(Homoptera:Pseudococcidae)
türleri
üzerine
incelemeler. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: 836.
54s.
Ghose, S. K. 1983. Biology of parthenogenetic race of
Dysmicoccus brevipes (Cockerell) (Pseudococcidae,
Hemiptera). Indian Journal of Agricultural Sciences 53:
939-942.
Kaydan, M. B., N. Kılınçer ve F. Kozar. 2005. Studies on
Pseudococcidae (Hemiptera:Coccoidea) fauna of urban
ecosystem of Ankara province, Turkey. Boll. Zool. Agr.
Bachic. Ser.II, 37 (2): 85-95.
Kaydan, M. B., N. Kılınçer, N. Uygun, G, Japoshvilli ve S.
Gaimari. 2006. Parasitoids and Predators of
Pseudococcidae (Hemiptera: Coccoidea) in Ankara,
Turkey. Phytoparasitica 34(4):331-337.
Kaydan, M. B. ve N. Kılınçer. 2007. Phenacoccus aceris
(Signoret) (Hemiptera: Pseudococcidae)’in doğal
düşmanları ve bunların populasyon dalgalanmaları ile
populasyona etkilerinin belirlenmesi. Bitki Koruma
Bülteni (Baskıda).
Kosztarab, M. ve F. Kozár. 1988. Scale Insects of Central
Europe. Akademiai Kiado, Budapest. 456 pp.
Manichote, P. ve W. W. Middlekauff. 1967. Life history
studies of the cactus mealybug Spilococcus cactearum
McKenzie (Homoptera: Coccoidea: Pseudococcidae).
Hilgardia 37: 639-660.
ScaleNet, 2006. http//:www.sel.barc.usda.gov (16.12.2006).
Schmutterer, H. 1952. Über drei neue an Gräsern lebende
Schildlausarten der deutschen Fauna. (In German).
Beiträge zur Entomologie. Berlin 2: 554-566.
Senapati, S. K. ve S. K. Ghose. 1988. Biology of the
mealybug Planococcoides bengalensis Ghosh and
Ghose (Homoptera: Pseudococcidae). Environment &
Ecology 6: 648-652.
Sforza R., Boudon-Padieu E., ve C. Grief. 2003. New
mealybug species vectoring Grapevine leafroolassociated viruses1 and 3 (GLRaV-1 and 3). European
Journal of Plant Pathology 109: 975–981.
Ülgentürk, S. 1998. Ankara ili park ve süs bitkilerinde zararlı
coccidae (Homoptera:Coccoidea) türleri ve bunlardan
Eulecanium ciliatum (Douglas)’un Biyo-ekolojisi üzerine
araştırmalar Doktora Tezi, Ankara Üniv. Fen Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
İletişim adresi:
M. Bora KAYDAN
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Bitki Koruma Bölümü Kampus- Van
E-posta: borakaydan@yyu.edu.tr