çed raporu
Transkript
çed raporu
EGEMER ELEKTRĠK ÜRETĠM A.ġ. ERZĠN DOĞAL GAZ KOMBĠNE ÇEVRĠM SANTRALĠ PROJESĠ ÇEVRESEL ETKĠ DEĞERLENDĠRMESĠ NĠHAĠ RAPORU HATAY ĠLĠ, ERZĠN ĠLÇESĠ, AġAĞI BURNAZ MEVKĠ ARMADA EĞĠTĠM VE BELGELENDĠRME DANIġMANLIK MÜHENDĠSLĠK ĠÇ VE DIġ TĠC. LTD. ġTĠ. ÇED RAPORU NĠHAĠ ÇED RAPORU ANKARA-2009 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu PROJE SAHĠBĠNĠN ADI EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. ADRESĠ Miralay Şefik Bey Sokak No: 15 Ak Han Kat 3-4 Gümüşsuyu 34437 İstanbul Tel: 0 212 249 82 82 Fax: 0 212 249 73 55 TELEFON VE FAX NUMARALARI PROJENĠN ADI Erzin Doğalgaz Kombine Çevrim (DGKÇ) Santrali Projesi PROJE BEDELĠ 719.238 Bin Avro PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN AÇIK ADRESĠ Hatay İli, Erzin İlçesi, Aşağı Burnaz Mevki Datum: ED-50 Projeksiyon: 6 Derece Koor. Sırası: Sağa, Yukarı DOM: 39 ZON: 37 PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN ALANIN SINIR KOORDĠNATLARI 237076.91 : 4090624.51 237352.84 : 4091415.46 238330.89 : 4090638.22 237939.35 : 4090129.14 237755.80 : 4090322.42 237359.30 : 4090551.59 Datum: WGS-84 Projeksiyon: Coğrafi Koor. Sırası: Enlem, Boylam DOM: ZON: 36.92344510 : 36.93064258 : 36.92391742 : 36.91922593 : 36.92091452 : 36.92286734 : 36.04811594 36.05093529 36.06217185 36.05795777 36.05583276 36.05130755 PROJENĠN ÇED YÖNETMELĠĞĠ KAPSAMINDAKĠ YERĠ Ek I - Madde 2/a : Toplam ısıl gücü 300 MWt (Megawatt termal) ve daha fazlası olan termik güç santrallları ile diğer yakma sistemleri PROJENĠN TANIMI 900 MWm / 882 MWe kurulu güce sahip Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUġUN/ÇALIġMA GRUBUNUN ADI ARMADA Eğitim ve Belgelendirme Danışmanlık Mühendislik İç ve Dış Ticaret Ltd. Şti. ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUġUN YETERLĠK BELGESĠ NOSU, TARĠHĠ No:128 Tarih: 28.03.2008 ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUġUN /ÇALIġMA GRUBUNUN ADRESĠ, TELEFONU VE FAX NUMARALARI Mustafa Kemal Mahallesi Barış Sitesi 2108. Sokak No:1 06520 Çankaya/ANKARA Tel: 0 312 284 03 58-59 Fax: 0 312 285 23 17 RAPORUN HAZIRLANIġ TARĠHĠ ARALIK 2009 i Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu ĠÇĠNDEKĠLER ġEKĠLLER DĠZĠNĠ ................................................................................................................................................................ vi TABLOLAR DĠZĠNĠ ............................................................................................................................................................. vii KISALTMALAR ................................................................................................................................................................... xi EKLER ............................................................................................................................................................................... xii BÖLÜM I. PROJENĠN TANIMI VE AMACI ......................................................................................................................... I-1 I.1. Projenin Tanımı ve Ömrü ......................................................................................................................................... I-1 I.2. Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Önem ve Gereklilikleri ................... I-2 I.2.1. Türkiye‟nin Artan Enerji İhtiyacı ........................................................................................................................ I-2 I.2.2. Hatay veya Bölgenin Artan Enerji İhtiyacı ......................................................................................................... I-5 I.2.3. Enerji Kaynaklarının Çeşitliliği ........................................................................................................................... I-5 I.2.4. Enerji Üretim Yöntemlerinin Karşılaştırılması .................................................................................................... I-7 I.2.5. Projenin Amacı ................................................................................................................................................. I-9 I.2.6. Projenin Ekonomik Yönden Önemi ................................................................................................................... I-9 I.2.7. Projenin Sosyal Yönden Önemi ........................................................................................................................ I-9 I.2.8. Çevresel Etki Değerlendirmesi ........................................................................................................................ I-10 BÖLÜM II. PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU ........................................................................................................ II-1 II.1. Proje Yerseçimi (İlgili Valilik veya Belediye Tarafından Doğruluğu Onanmış Olan Faaliyet Yerinin, Lejant ve Plan Notlarının da Yer Aldığı 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, (Plan Notları ve Hükümleri), Onaylı Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı, (Plan Notları ve Lejantları) Üzerinde, Değil ise Mevcut Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi) ..................................................................................................................................................................................... II-1 II.1.1. Proje Sahası ................................................................................................................................................... II-1 II.1.2. Yer Seçim Kriterleri......................................................................................................................................... II-4 II.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Yerleşim Planı, Bunlar İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri, Temsili Resmi) ......................................................................................................................................... II-8 BÖLÜM III. PROJENĠN EKONOMĠK VE SOSYAL BOYUTLARI ...................................................................................... III-1 III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları .............................................................. III-1 III.2. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu ......................................................... III-1 III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi ............................................................................................................................. III-3 III.3.1. Proje Sahibi İçin Fayda Maliyet Analizi ......................................................................................................... III-3 III.3.2. Ülke Çapında Fayda Maliyet Analizi ............................................................................................................. III-5 III.3.3. Yerel Çapta Fayda Maliyet Analizi ................................................................................................................ III-5 III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri ............................................ III-5 III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin İhtiyaç Duyulan ve Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Beklenen Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri. ................................ III-6 III.6. Kamulaştırma ve/veya Yeniden Yerleşimin Nasıl Yapılacağı ................................................................................ III-6 III.7. Diğer Hususlar ..................................................................................................................................................... III-7 BÖLÜM IV. PROJE KAPSAMINDA ETKĠLENECEK ALANIN BELĠRLENMESĠ VE BU ALAN ĠÇĠNDEKĠ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠN AÇIKLANMASI .................................................................................................................. IV-1 IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek) ...................................................................................................................................... IV-1 IV.2. Proje ve Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı ............. IV-6 IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler (Bölgenin Genel ve Lokal İklim Koşulları, Sıcaklık-Yağış-Nem Dağılımları, Buharlaşma Durumu, Sayılı Günler, Rüzgar Dağılımı vb. Bu Başlık Altında Yer Alan Bilgilerin Aylık-Mevsimlik-Yıllık Dağılımları İçermesi, Meteorolojik Veri Setinin 1975-2008 Yıllarını Kapsaması) ...................................................... IV-6 IV.2.2. Jeolojik Özellikler (Jeolojik Yapının Fiziko-Kimyasal Özellikleri, Tektonik Hareketler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi Başlıkları Altında İncelenmesi, Proje Sahasının 1/25.000 Ölçekli Genel Jeoloji Haritası ve İnceleme Alanına Ait 1/1000 ve/veya 1/5000'lik Jeolojik Harita ve Lejantı, Stratigrafik Kolon Kesiti,) ......................................................................................................................................................... IV-24 IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikleri (Yer Altı Su Seviyeleri, Halen Mevcut Her Türlü Keson, Derin, Artezyen vb. Kuyu Emniyetli Çekim Değeri; Suyun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Yer Altı Suyunun Mevcut ve Planlanan Kullanımı) .. IV36 IV.2.4. Hidrolojik Özellikler (Yüzeysel Su Kaynaklarından Deniz, Göl, Dalyan, Akarsu ve Diğer Sulak Alanların Fiziksel, Kimyasal, Bakteriyolojik ve Ekolojik Özellikleri, Bu Kapsamda Akarsuların Debisi ve Mevsimlik Değişimleri, Taşkınlar, Su Toplama Havzası, Drenaj, Tüm Su Kaynaklarının Kıyı Ekosistemleri) .............................................. IV-37 ii Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu IV.2.5. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri Üretiminde Ürün Çeşidi ve Üretim Miktarları, Su Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Spor ve Benzeri Amaçlı Su ve/veya Kıyı Kullanımları, Diğer Kullanımlar) ........................................................................... IV-39 IV.2.6. Deniz, Göl, Akarsudaki Canlı Türleri (Bu Türlerin Tabii Karakterleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Bunların Üreme, Beslenme, Sığınma ve Yaşama Ortamları; Bu Ortamlar İçin Belirlenen Koruma Kararları) ............................................................................................................................................................... IV-43 IV.2.7. Termal ve Jeotermal Su Kaynakları ............................................................................................................ IV-54 IV.2.8. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Taşıma Kapasitesi, Yamaç Stabilitesi, Kayganlık, Erozyon, Toprak İşleri İçin Kullanımı, Doğal Bitki Örtüsü Olarak Kullanılan Mera, Çayır vb.) .................................................................................................................................................... IV-60 IV.2.9. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları) Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları............................................................ IV-63 IV.2.10. Orman Alanları (Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı Bunların Mevcut ve Planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları) ..................................................................................................... IV-66 IV.2.11. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar) ................................................................................................................................................................. IV-68 IV.2.12. Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Alanda Doğal Olarak Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler, Nadir ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler ve Bunların Alandaki Bulunuş Yerleri, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları ve Bunlar İçin Alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanındaki Vejetasyon Tiplerinin Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi. Projeden ve Çalışmalardan Etkilenecek Canlılar İçin Alınması Gereken Koruma Önlemleri (İnşaat ve İşletme Aşamasında). Arazide Yapılacak Flora Çalışmalarının Vejetasyon Döneminde Gerçekleştirilmesi ve Bu Dönemin Belirtilmesi, Arazide Tespit Edilen Türler, Anket Görüşme Sonucu Tespit Edilen ve Literatürden Alınan Türlerin Ayrı Ayrı Belirtilmesi............................................................................................................................................................. IV-71 IV.2.13. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv Miktarları, Mevcut ve Planlanan İşletilme Durumları, Yıllık Üretimleri ve Bunun Ülke veya Yerel Kullanımlar İçin Önemi ve Ekonomik Değerleri) ........................................... IV-80 IV.2.14. Hayvancılık (Türleri, Beslenme Alanları, Yıllık Üretim Miktarları, Bu Ürünlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri ve Değeri) .................................................................................................................................................................. IV-82 IV.2.15. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, vb.) ................................................................... IV-86 IV.2.16. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su, Toprak ve Gürültü Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi IV-86 IV.3. Sosyo - Ekonomik Çevrenin Özellikleri ............................................................................................................... IV-96 IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca Sektörler, Yöre ve Ülke Ekonomisi İçindeki Yeri ve Önemi, Diğer Bilgiler) ................................................................................................................................ IV-97 IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler, Nüfus Artış Oranları, Diğer Bilgiler). IV-100 IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Bölgede Mevcut Endemik Hastalıklar, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu) .............................................................................................................. IV-103 IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları .................................................... IV-104 IV.3.5. Gelir ve İşsizlik (Bölgede Gelirin İş Kollarına Dağılımı, İş Kolları İtibariyle Kişi Başına Düşen Maksimum, Minimum ve Ortalama Gelir) ................................................................................................................................ IV-105 IV.3.6. Diğer Özellikler......................................................................................................................................... IV-106 BÖLÜM V. PROJENĠN BÖLÜM IV’TE TANIMLANAN ALAN ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER ...... V-1 A-V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler ......................................................................................................................................................... V-1 V.1.1. Arazinin Hazırlanması ve Ünitelerin İnşası İçin Yapılacak İşler Kapsamında (Ulaşım Altyapısı Dahil) Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nereler, Nasıl Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları; Kullanılacak Malzemeler, Araçlar ve Makineler, Kırma, Öğütme, Taşıma, Depolama gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler, Tozun Yayılmasına Karşı Alınacak Önlemler....................................... V-2 V.1.2. Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrıca Ünitelerin İnşasında Kullanılacak Maddelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınmaları, Depolanmaları, Hangi İşlem İçin Nasıl Kullanılacakları, Bu İşler İçin Kullanılacak Alet ve Makineler ................................................................................................................................ V-10 V.1.3. Zemin Emniyetinin Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler (Taşıma Gücü, Emniyet Gerilmesi, Oturma Hesapları) V11 V.1.4. Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemlerin Nerelerde ve Nasıl Yapılacağı.................................................. V-13 V.1.5. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi ve Planı, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı, Özellikleri, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Ortaya Çıkan Atık Suyun Miktar ve Özellikleri, Nasıl Arıtılacağı ve Nereye Deşarj Edileceği, Alınacak Önlemler, (İnşaat ve İşletme Aşaması İçin Proses, İçme ve Kullanma Suyu İle İlgili Su Yönetim Planı Hazırlanması, Su Temininin Yetersizliği Durumunda Ne Yapılacağına İlişkin Açıklama) ............. V-13 V.1.6. Proje Kapsamındaki Soğutma Suyu Alma ve Deşarj Yapılarında Kullanılacak Malzemeler, Soğutma Suyu Sistemi İle İlgili Yapıların İnşaatı Sırasında Alınacak Önlemler ............................................................................... V-15 V.1.7. Doğalgaz Boru Hattı Yapılması İçin Gerekli Olan İşlemler ............................................................................ V-16 V.1.8. Arazinin Hazırlanmasından Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşler Sonucu Meydana Gelecek Katı Atıkların Cins ve Miktarları, Bu Atıkların Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları ...... V-17 iii Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.1.9. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları, Oluşabilecek Emisyonlar............................................................................... V-20 V.1.10. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Yapılacak İşler Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi, Kümülatif Değerler, Çevresel Gürültü‟nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği‟ne Göre Akustik Raporun Hazırlanması (www.cevreorman.gov.tr Adresinde Bulunan Akustik Formatının Esas Alınması) ..................................................................................................................................... V-21 V.1.11. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri................................................. V-23 V.1.12. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları ................................................................................................................................................................... V-23 V.1.13. Proje ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi ............................................................................................................................................. V-23 V.1.14. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği ........................................................................................................................................ V-24 V.1.15. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar ...................................................................................................... V-24 V.1.16. Proje Kapsamında Yapılacak Bütün Tesis İçi ve Tesis Dışı Taşımaların Trafik Yükünün ve Etkilerinin Değerlendirilmesi ................................................................................................................................................... V-27 V.1.17. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar, Yeşil Alan Düzenlemeleri vb.) Ne Kadar Alanda Nasıl Yapılacağı, Bunun İçin Seçilecek Bitki ve Ağaç Türleri vb. ...................................................................................................................................................... V-29 V.1.18. Diğer Faaliyetler ......................................................................................................................................... V-29 B-V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetleri, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler . V-30 V.2.1. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, Hangi Faaliyetlerin Hangi Ünitelerde Gerçekleştirileceği, Kapasiteleri, Her Bir Ünitenin Ayrıntılı Proses Akım Şeması, Temel Proses Parametreleri, Prosesin Açıklaması, Faaliyet Üniteleri Dışındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler, Kullanılacak Makinelerin, Araçların, Aletlerin ve Teçhizatın Özellikleri ve Miktarları .......................................................................................................................... V-30 V.2.2. Proje Ünitelerinde Üretilecek Mal ve/veya Hizmetler, Nihai ve Yan Ürünlerin Üretim Miktarları, Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl Pazarlanacakları, Üretilecek Hizmetlerin Nerelere, Nasıl ve Ne Kadar Nüfusa ve/veya Alana Sunulacağı ............................................................................................................................................................. V-36 V.2.3. Proje Ünitelerinde Kullanılacak Suyun Hangi Prosesler İçin Ne Miktarlarda Kullanılacağı, Nereden, Nasıl Temin Edileceği, Ne Miktarlarda Hangi Alıcı Ortamlara Nasıl Verileceği, Suya Uygulanacak Ön İşlemler (Arıtma Birimleri İle Katma-Besleme Suyu Olarak Katılacağı Birimleri Kapsayan), Su Hazırlama Ana Akım Şeması, Su Buhar Çevrimi, Proses Akım Şeması Çevriminde Uygulanacak Su İç İşlemleri, Kullanılacak Kimyasal Maddeler ........................... V-36 V.2.4. Soğutma Sistemine İlişkin Bilgiler, Soğutma Suyu Akım Şeması, Kullanılacak Kimyasal Maddeler ve Miktarları, Soğutma Suyunun Deşarj Edileceği Ortam, Deşarj Edilecek Ortama Etkileri ve Alınacak Önlemler, Modelleme Çalışması, Modelleme Çalışmasında Kullanılan Yöntem, Modelin Tanımı .............................................................. V-40 V.2.5. Proje Kapsamında Kullanılacak Ana Yakıt veya Yardımcı Yakıtın Ne Şekilde Sağlanacağı .......................... V-47 V.2.6. Proje Kapsamında Kullanılacak Ana Yakıt ve Yardımcı Yakıtın Hangi Ünitelerde Ne Miktarlarda Yakılacağı ve Kullanılacak Yakma Sistemleri, Yakıt Özellikleri, Anma Isıl Gücü, Emisyonlar, Azaltıcı Önlemler ve Bunların Verimleri, Ölçümler İçin Kullanılacak Aletler ve Sistemler, (Baca Gazı Emisyonlarının Anlık Ölçülüp Değerlendirilmesi (on-line) İçin Kurulacak Sistemler, Mevcut Hava Kalitesinin Ölçülmesi İçin Yapılacak İşlemler) Modelleme Çalışmasında Kullanılan Yöntem, Modelin Tanımı, Modellemede Kullanılan Meteorolojik Veriler (Yağış, Rüzgar, Atmosferik Kararlılık, Karışım Yüksekliği vb.), Model Girdileri, Kötü Durum Senaryosu da Dikkate Alınarak Model Sonuçları, Modelleme Sonucunda Elde Edilen Çıktıların Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterilmesi ................................. V-48 Madde 7 Gaz Türbinleri için emisyon sınırları .............................................................................................................. V-55 V.2.7. Projenin Drenaj Sistemi, Toplanacak Suyun Miktarı, Hangi Alıcı Ortama Deşarj Edileceği ........................... V-63 V.2.8. Tesisin Faaliyeti Sırasında Oluşacak Diğer Katı Atık Miktar ve Özellikleri, Depolama/Yığma, Bertarafı İşlemleri, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl Taşınacakları veya Hangi Amaçlar için Yeniden Değerlendirilecekleri, Alıcı Ortamlarda Oluşturacağı Değişimler ......................................................................................................................................... V-64 V.2.9. Proje Kapsamında Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültü Kaynakları ve Seviyeleri, Çevresel Gürültü‟nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği‟ne Göre Akustik Raporun Hazırlanması, (www.cevreorman.gov.tr Adresinde Bulunan Akustik Formatının Esas Alınması) .......................................................................................... V-67 V.2.10. Radyoaktif Atıkların Miktar ve Özellikler, Muhtemel ve Bakiye Etkiler ve Önerilen Tedbirler ....................... V-68 V.2.11. Proje Ünitelerinde Üretim Sırasında Kullanılacak Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddeler, Taşınımları ve Depolanmaları, Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Kullanımları Sırasında Meydana Gelebilecek Tehlikeler ve Alınabilecek Önlemler ............................................................................................................................................ V-68 V.2.12. Flora/Fauna Üzerine Olası Etkiler ve Alınacak Tedbirler, (Deniz ve Kara, Bölgedeki Deniz Kaplumbağaları Yuvalama Kumsallarına Işık, Gürültü, Deniz Trafiği Gibi Etkileri) ............................................................................ V-69 V.2.13. Projenin Tarım Ürünlerine ve Toprak Asitlenmesine Olan Etkileri, Toprak Asitlenmesinin Tahmininde Kullanılan Yöntemler ve Alınacak Tedbirler ............................................................................................................ V-72 V.2.14. Yeraltı ve Yüzey Suyuna Etkiler ve Alınacak Tedbirler ............................................................................... V-73 V.2.15. Bölgenin Mevcut Kirlilik Yükü (Hava, Su, Toprak) Dikkate Alınarak Kümülatif Etkinin Değerlendirilmesi ..... V-74 iv Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.2.16. Tesisin Faaliyeti Sırasında Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği ................................................................ V-74 V.2.17. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetlerden İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Olanlar .. V74 V.2.18. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemeleri ................ V-75 V.2.19. Sağlık Koruma Bandı İçin Önerilen Mesafe ................................................................................................ V-75 V.2.20. Diğer Faaliyetler ......................................................................................................................................... V-75 V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri ................................................................................................. V-75 V.3.1. Projeyle Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları, Yaratılacak İstihdam İmkanları, Nüfus Hareketleri, Göçler, Eğitim, Sağlık, Kültür, Diğer Sosyal ve Teknik Altyapı Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanma Durumlarında Değişiklikler vb. ...................................................................................................................................................... V-75 V.3.2. Çevresel Fayda-Maliyet Analizi .................................................................................................................... V-77 BÖLÜM VI. ĠġLETME FAALĠYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABĠLECEK VE SÜREN ETKĠLER VE BU ETKĠLERE KARġI ALINACAK ÖNLEMLER ...................................................................................................................................... VI-1 VI.1. Arazi Islahı ve Reklamasyon Çalışmaları ............................................................................................................. VI-1 VI.2. Yer altı ve Yer üstü Su Kaynaklarına Etkiler ......................................................................................................... VI-2 VI.3. Olabilecek Hava Emisyonları ............................................................................................................................... VI-2 BÖLÜM VII. PROJENĠN ALTERNATĠFLERĠ ................................................................................................................... VII-1 VII.1. Eylemsizlik Durumu ........................................................................................................................................... VII-1 VII.2. Yer Seçimi ......................................................................................................................................................... VII-1 VII.2.1. Yer Seçimi Süreci....................................................................................................................................... VII-2 VII.3. Teknoloji Alternatifleri ......................................................................................................................................... VII-4 VII.3.1. Yakma Sistemi ........................................................................................................................................... VII-4 VII.3.2. Soğutma Sistemi ........................................................................................................................................ VII-6 BÖLÜM VIII. ĠZLEME PROGRAMI VE ACĠL EYLEM PLANI .......................................................................................... VIII-1 VIII.1. Faaliyetin İnşaatı için Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve İşletme Sonrası için Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı ............................................................................................................................... VIII-1 VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği'nde "Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri" Başlığının Dördüncü Paragrafında Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program ........... VIII-10 BÖLÜM IX. HALKIN KATILIMI ......................................................................................................................................... IX-1 IX.1. Projeden Etkilenmesi Beklenen Muhtemel Yöre Halkı .......................................................................................... IX-1 IX.2. ÇED Sürecine Halkın Katılımı İçin Yapılan Çalışmalar ......................................................................................... IX-1 IX.3. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı .............................................................................................................. IX-3 IX.4. ÇED Sürecinde Halktan Gelen Görüş ve Önerilerin Değerlendirmesi ................................................................... IX-6 BÖLÜM X. YUKARIDAKĠ BAġLIKLAR ALTINDA VERĠLEN BĠLGĠLERĠN TEKNĠK OLMAYAN BĠR ÖZETĠ .................... X-1 BÖLÜM XI. SONUÇLAR .................................................................................................................................................. XI-1 v Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu ġEKĠLLER DĠZĠNĠ Şekil I-1. Türkiye‟nin Tahmini Enerji İhtiyacı (Yüksek Talep)................................................................................................ I-3 Şekil I-2. Türkiye‟nin Tahmini Enerji İhtiyacı (Düşük Talep) ................................................................................................. I-4 Şekil I-3. 2008 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı (%)................................. I-6 Şekil II-1. Proje Alanı‟nın Ülkedeki ve Bölgedeki Yeri ......................................................................................................... II-2 Şekil II-2. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Alanı ve Çevresinin İki Boyutlu Görüntüsü ............................................................. II-3 Şekil II-3. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Alanı ve Çevresinin Üç Boyutlu Görüntüsü ............................................................ II-3 Şekil II-4. Proje Alanı ve Çevresinin Uydu Görüntüsü ......................................................................................................... II-4 Şekil II-5. Proje Alanı‟nın Topografik Harita Üzerindeki Gösterimi ...................................................................................... II-6 Şekil II-6. Proje Alanı‟na Panoramik Bakış (1) .................................................................................................................... II-7 Şekil II-7. Proje Alanı‟na Panoramik Bakış (2) .................................................................................................................... II-7 Şekil IV-1. Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin Etki Alanı ....................................................................................................... IV-3 Şekil IV-2. Proje Alanı‟nın 2 Boyutlu Topografik Haritası ................................................................................................... IV-4 Şekil IV-3. Proje Alanı‟nın 3 Boyutlu Topografik Haritası ................................................................................................... IV-5 Şekil IV-4. Hatay İli, Dörtyol İlçesi Sıcaklık Dağılımı .......................................................................................................... IV-8 Şekil IV-5. Hatay İli, Dörtyol İlçesi Yıllık Sıcaklık Değişimleri ............................................................................................. IV-8 Şekil IV-6. Hatay İli, Dörtyol İlçesi 1975-2008 Yılları Arasındaki Mevsimlik Sıcaklık Değişimleri ........................................ IV-9 Şekil IV-7. Hatay İli, Dörtyol İlçesi 1975-2008 Yılları Arasındaki Ortalama ve Günlük En Çok Yağış Değişimleri ............. IV-10 Şekil IV-8. Mevsimsel Ortalama Yağış Miktarları ............................................................................................................. IV-10 Şekil IV-9. Hatay İli, Dörtyol İlçesi Yıllık Toplam Yağış Dağılımı ...................................................................................... IV-11 Şekil IV-10. Esme Hızına ve Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülleri (Yıllık) ........................................................................ IV-13 Şekil IV-11. Mevsimlere Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülleri..................................................................................... IV-14 Şekil IV-12. Mevsimlere Ait Esme Hızına Göre Rüzgar Gülleri ........................................................................................ IV-14 Şekil IV-13. Esme Sayısına Göre Aylık Rüzgar Gülleri .................................................................................................... IV-16 Şekil IV-14. Aylara Göre Bağıl Nem Dağılımı .................................................................................................................. IV-17 Şekil IV-15. Mevsimlere Göre Bağıl Nem Dağılımı .......................................................................................................... IV-18 Şekil IV-16. Aylara Göre Yerel Basınç Değişimleri .......................................................................................................... IV-19 Şekil IV-17. Aylara Göre Yerel Buharlaşma Değişimleri .................................................................................................. IV-20 Şekil IV-18. Mevsimlere Göre Yerel Buharlaşma Değişimleri .......................................................................................... IV-20 Şekil IV-19. Aylara Göre Orajlı Günler Dağılımı ............................................................................................................... IV-21 Şekil IV-20. Aylara Göre Kar Yağışlı Günler Dağılımı ...................................................................................................... IV-22 Şekil IV-21. Aylara Göre En Yüksek Kar Kalınlığı ............................................................................................................ IV-22 Şekil IV-22. Aylara Göre Dolulu Günler Dağılımı ............................................................................................................. IV-23 Şekil IV-23. Aylara Göre Kar Sisli Günler Dağılımı .......................................................................................................... IV-23 Şekil IV-24. Aylara Göre Kırağılı Günler Dağılımı ............................................................................................................ IV-24 Şekil IV-25. Hatay İli 1/500.000‟lik Jeoloji Haritası ........................................................................................................... IV-26 Şekil IV-26. Proje Alanı‟na Ait Stratigrafik Kolon Kesiti .................................................................................................... IV-31 Şekil IV-27. Proje Alanı Genelleştirilmiş Jeolojik Kesit ..................................................................................................... IV-33 Şekil IV-28. Türkiye ve Hatay İli Depremsellik Haritası .................................................................................................... IV-35 Şekil IV-29. İskenderun Körfezindeki Balıkçı Barınakları ve Su Üretim Tesislerinin Harita Üzerindeki Gösterimi ............. IV-41 Şekil IV-30. Proje Alanı‟nda Numune Alma İstasyonlarının Konumu ............................................................................... IV-43 Şekil IV-31. Bentik Bölge Çalışma Zonları ....................................................................................................................... IV-44 Şekil IV-32. Hatay İli Jeotermal Alanları .......................................................................................................................... IV-55 Şekil IV-33. Tahtaköprü-Suluca Jeotermal Alanının Jeoloji Haritası ................................................................................ IV-56 Şekil IV-34. Başlamış Jeotermal Alanının Jeoloji Haritası................................................................................................ IV-57 Şekil IV-35. Hamamat Jeotermal Alanının Jeoloji Haritası ............................................................................................... IV-59 Şekil IV-36. Proje Alanı‟na En Yakın Orman Alanının Gösterimi ...................................................................................... IV-67 Şekil IV-37. Orman İşletme Müdürlükleri İtibariyle Meydana Gelen 300 ha‟dan Büyük Orman Yangınları Sayısına Göre Derecelendirme Haritası ................................................................................................................................................. IV-68 Şekil IV-38. Hatay İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası ................................................................................................ IV-70 Şekil IV-39. Proje Alanı ve Etki Alanları ........................................................................................................................... IV-72 Şekil IV-40. Proje Alanı ve Etki Alanında Görülen Vejetasyon Tipleri .............................................................................. IV-73 Şekil IV-41. Hatay İli Maden Haritası ............................................................................................................................... IV-81 Şekil IV-42. Pasif Numune Alma Noktaları ...................................................................................................................... IV-87 Şekil IV-43. Mevcut Hava Kirliliginin Tespit İçin Kullanılan Difüzyon Tüpleri .................................................................... IV-88 Şekil IV-44. Hatay İli Yaş Grupları Dağılımı ................................................................................................................... IV-102 Şekil IV-45. Erzin İlçesi Yaş Grupları Dağılımı ............................................................................................................... IV-102 Şekil V-1. Proje Alanı ve Çevresinin Mevcut Trafik Yükü .................................................................................................. V-28 Şekil V-2. Su Kullanımı Akım Şeması .............................................................................................................................. V-39 Şekil V-3. Soğutma Suyu Sisteminin Şematik Gösterimi .................................................................................................. V-42 Şekil V-4. Termal Deşarj Hatları ve Difüzörlerin Şematik Genel Konumu ......................................................................... V-43 Şekil V-5. Proje Bölgesi Yakınlarında Fazlalık Isı Dağılımı (Şubat)................................................................................... V-45 Şekil V-6. Proje Bölgesi Yakınlarında Fazlalık Isı Dağılımı (Ağustos) ............................................................................... V-46 Şekil V-7. J Değeri Hesabı için Kullanılan Abak ............................................................................................................... V-52 Şekil V-8. Baca Yüksekliğinin Belirlenmesi için Kullanılan Abak ....................................................................................... V-53 vi Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil V-9. PM 10 Dağılımının Arazi Kullanımı Haritası Üzerinde Gösterimi....................................................................... V-61 Şekil V-10. NOx Emisyonlarının Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Dağılımı ..................................................................... V-62 Şekil V-11. Proje Alanı ve İskenderun Körfezi Civarında Bulunan Deniz Kağlumbağaları Üreme Alanlarının (AkyatanYumurtalık, Sugözü-Akkum Ve Samandağ) Konumlarını Gösterir Harita. ......................................................................... V-72 Şekil VI-1. Difüzör Yüzeyinin Deniz Ortamına Zamanla Uyumu ......................................................................................... VI-2 Şekil VIII-1. Deprem Anında Yapılacaklar ....................................................................................................................... VIII-8 Şekil VIII-2. Yangın Sırasında Yapılacaklar ..................................................................................................................... VIII-9 Şekil VIII-3. Sel ve Su Baskınları Sırasında Yapılacaklar .............................................................................................. VIII-10 Şekil IX-1. Ambarlı Fuel-Oil Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali Gezisi............................................................................. IX-1 Şekil IX-2. Marmara Ereğlisi Unimar Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali Gezisi ............................................................... IX-2 Şekil IX-3. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı için Verilen Gazete İlanı .................................................................... IX-3 Şekil IX-4. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı-1 ....................................................................................................... IX-4 Şekil IX-5. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı-2 ....................................................................................................... IX-4 Şekil IX-6. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı-3 ....................................................................................................... IX-5 Şekil IX-7. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı-4 ....................................................................................................... IX-5 Şekil IX-8. Rüzgar Yönleri ................................................................................................................................................. IX-7 Şekil IX-9. PM10 Dağılımlarının Sonuçları ........................................................................................................................ IX-8 Şekil IX-10. NOx Dağılımlarının Sonuçları ......................................................................................................................... IX-9 Şekil IX-11.Proje Alanı ve İskenderun Körfezi Civarında Bulunan Deniz Kağlumbağaları Üreme Alanlarının (AkyatanYumurtalık, Sugözü-Akkum Ve Samandağ) Konumlarını Gösterir Harita. ........................................................................ IX-16 Şekil IX-12. Alchedo Atthis (Yalıçapkını)‟İn Yayılım Gösterdiği Bölgeler .......................................................................... IX-17 TABLOLAR DĠZĠNĠ Tablo I.1. Erzin DGKÇ Santrali Projesinin Teknik Özellikleri ................................................................................................ I-2 Tablo I.2. Türkiye‟nin Tahmini Enerji İhtiyacı (Yüksek Talep)............................................................................................... I-3 Tablo I.3. Türkiye‟nin Tahmini Enerji İhtiyacı (Düşük Talep) ................................................................................................ I-4 Tablo I.4. Yüksek Talep ve Düşük Talep Enerji İhtiyacını Karşılama Probleminin Yaşanacağı Yıllar ................................... I-4 Tablo I.5. Hatay Ili Elektrik Tüketimlerinin Sektörel Dağılımı (2004-2008) ............................................................................ I-5 Tablo I.6. 2007 ve 2008 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretimi Dağılımı ................................................................................. I-6 Tablo I.7. 2007 ve 2008 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı......................... I-6 Tablo I.8. ÇED Sürecinde Yapılan Çalışmalar ................................................................................................................... I-10 Tablo II.1. Proje Alanı‟nın Sınır Koordinatları...................................................................................................................... II-1 Tablo II.2. Ünitelerin Boyut ve Alanları ............................................................................................................................... II-8 Tablo III.1. Proje Tahmini Maliyeti ..................................................................................................................................... III-1 Tablo III.2. Proje Tahmini Finans Kaynakları ..................................................................................................................... III-1 Tablo III.3. Zamanlama Tablosu ........................................................................................................................................ III-2 Tablo III.4. Projenin Fayda Maliyet Analizi......................................................................................................................... III-4 Tablo IV.1. Hatay İli, Dörtyol İlçesi 1975-2008 Yılları Arasındaki Ortalama Sıcaklıklar ....................................................... IV-7 Tablo IV.2. Bölgedeki Ortalama Sıcaklık Gün Sayıları ....................................................................................................... IV-7 Tablo IV.3. Hatay İli, Dörtyol İlçesi‟ne Ait Yağış Rejimleri .................................................................................................. IV-9 Tablo IV.4. Mevsimsel Ortalama Yağış Miktarları ............................................................................................................ IV-10 Tablo IV.5. Yönlere Göre Rüzgarların Ortalama Esme Hızları (m/s) ................................................................................ IV-12 Tablo IV.6. Yönlere Göre Rüzgarların Ortalama Esme Sayıları Toplamı ......................................................................... IV-12 Tablo IV.7. Yönlere Göre Rüzgarların Ortalama Esme Sayıları Toplamı (Mevsimlik) ....................................................... IV-12 Tablo IV.8. Yönlere Göre Rüzgarların Ortalama (Mevsimlik) Esme Hızları (m/s) ............................................................. IV-13 Tablo IV.9. Dörtyol Meteoroloji İstasyonu Yönlere göre Aylık Maksimum Rüzgar Hızları (m/s) ........................................ IV-16 Tablo IV.10. Fırtınalı Günler ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması.................................................................... IV-16 Tablo IV.11. Bağıl Nem Değerleri .................................................................................................................................... IV-17 Tablo IV.12. Mevsimlere Göre Bağıl Nem Değerleri ........................................................................................................ IV-17 Tablo IV.13. Yerel Basınç Değerleri (hPa) ....................................................................................................................... IV-18 Tablo IV.14. Aylara Göre Buharlaşma Değerleri .............................................................................................................. IV-19 Tablo IV.15. Mevsimlere Göre Buharlaşma Değerleri ...................................................................................................... IV-19 Tablo IV.16. Sayılı Günler ve Yıllık Ortalama Değerleri (1975-2008) ............................................................................... IV-21 Tablo IV.17. Deniz Suyu Sıcaklığı (0C) ............................................................................................................................ IV-24 Tablo IV.18. İnceleme Alanında Yapılan Sondajlara Göre Gözlemlenen Birimler ............................................................ IV-32 Tablo IV.19. Hatay İli Deprem Durumu ............................................................................................................................ IV-34 Tablo IV.20. Sondaj Numaralarına Göre Yer altı Su Seviyeleri ........................................................................................ IV-37 Tablo IV.21. İskenderun Körfezi Uzun Yıllar Ortalama Deniz Suyu Sıcaklıkları ............................................................... IV-38 Tablo IV.22. İskenderun Körfezi Dalga Kabarma Uzunlukları .......................................................................................... IV-39 Tablo IV.23. Etkili Dalga Yönleri ve Değerleri .................................................................................................................. IV-39 Tablo IV.24. Hatay İlindeki İşletme ve İnşaat Halinde Bulunan Barajlar ........................................................................... IV-40 Tablo IV.25. Hatay İlindeki Mevcut Göller........................................................................................................................ IV-40 Tablo IV.26. Hatay İlindeki İşletme ve İnşaat Halinde Bulunan Göletler ........................................................................... IV-40 Tablo IV.27. Hatay İlinde İşletmedeki Sulama Tesisleri ................................................................................................... IV-41 Tablo IV.28. Hatay İlinde Üretilen Deniz Balıkları Ürünlerinin Üretim Miktarı ................................................................... IV-42 vii Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.29. Hatay İlinde Üretilen Deniz Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri .................................................. IV-42 Tablo IV.30. Hatay İlinde Üretilen Kültür Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri ...................................................... IV-42 Tablo IV.31. Hatay İlinde Üretilen İçsu Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri ......................................................... IV-43 Tablo IV.32. Numune Alma İstasyonlarına Ait Özellikler .................................................................................................. IV-44 Tablo IV.33. Bentik Bölgede Belirlenen Fauna (İnfauna, Epifauna) Türleri-Kış Dönemi ................................................... IV-46 Tablo IV.34. Bentik Bölgede Belirlenen Flora ve Fauna (İnfauna, Epifauna) Türleri-Yaz Dönemi..................................... IV-47 Tablo IV.35. Açık Alanda Toplanan Plankton Türleri ve Yoğunlukları-Kış Dönemi ........................................................... IV-49 Tablo IV.36. Açık Alanda Toplanan Plankton Türleri ve Yoğunlukları-Yaz Dönemi .......................................................... IV-50 Tablo IV.37. Sahil Bölgesinde Toplanan Plankton Türleri ve Yoğunlukları-Kış Dönemi.................................................... IV-51 Tablo IV.38. Sahil Bölgesinde Toplanan Plankton Türleri ve Yoğunlukları-Yaz Dönemi................................................... IV-52 Tablo IV.39. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Avlanılan Deniz Ürünleri ................................................................................ IV-53 Tablo IV.40. Taşlıgöl Mevki ve Sarısu Deresindeki Balık Türleri ...................................................................................... IV-53 Tablo IV.41. Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanlarının Koordinatları ve Proje Alanı‟na Uzaklıkları .................................. IV-54 Tablo IV.42. Tahtaköprü-Suluca Jeotermal Alanındaki Kaynaklar ................................................................................... IV-55 Tablo IV.43. Tahtaköprü-Suluca Jeotermal Alanındaki Kaynaklar ................................................................................... IV-56 Tablo IV.44. Hamamat Jeotermal Alanındaki Kaynaklar .................................................................................................. IV-58 Tablo IV.45. Proje Alanı ve Çevresindeki Büyük Toprak Gruplarının Arazi Sınıflarına Dağılımı (Hektar) ......................... IV-61 Tablo IV.46. Proje Alanı ve Çevresindeki Arazi Sınıflarının Arazi Kullanma Şekillerine Göre Dağılımı ............................. IV-62 Tablo IV.47. Proje Alanı ve Çevresindeki Erozyon Derecesi Dağılımı ............................................................................. IV-63 Tablo IV.48. Hatay İli Arazi Varlığı................................................................................................................................... IV-63 Tablo IV.49. Hatay İli Sulama Tablosu ............................................................................................................................ IV-64 Tablo IV.50. Hatay İli ve Erzin İlçesine Ait Tarım Arazisinin Kullanım Amaçlarına Göre Büyüklüğü ................................. IV-64 Tablo IV.51. Hatay İlinde Üretilen Bazı Tarla Ürünlerinin Ekim, Verim ve Üretim Durumları............................................. IV-64 Tablo IV.52. Hatay İlinde Üretilen Bazı Sebzelerin Ekim, Verim ve Üretim Durumları ...................................................... IV-65 Tablo IV.53. Hatay İlinde Üretilen Bazı Meyvelerin Ekim, Verim ve Üretim Durumları...................................................... IV-65 Tablo IV.54. Adana Orman İşletme Müdürlüğü Şeflikleri Altında Bulunan Orman Arazileri ve Açıklık Araziler ................ IV-67 Tablo IV.55. Kısaltmalar ve Tanımlamalar....................................................................................................................... IV-74 Tablo IV.56. Hatay İlindeki Maden Kaynakları ................................................................................................................. IV-80 Tablo IV.57. Türkiye‟deki Büyükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı ............................................................ IV-82 Tablo IV.58. Türkiye‟de Kesilen Büyükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı .................................................................. IV-82 Tablo IV.59. Hatay İlindeki Büyükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı ......................................................... IV-82 Tablo IV.60. Hatay İlinde Kesilen Büyükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı ............................................................... IV-83 Tablo IV.61. Erzin İlçesindeki Büyükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı ..................................................... IV-83 Tablo IV.62. Erzin İlçesinde Kesilen Büyükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı ........................................................... IV-83 Tablo IV.63. Türkiye‟deki Küçükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı ............................................................ IV-84 Tablo IV.64. Türkiye‟de Kesilen Küçükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı .................................................................. IV-84 Tablo IV.65. Hatay İlindeki Küçükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı ......................................................... IV-84 Tablo IV.66. Hatay İlinde Kesilen Küçükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı ............................................................... IV-84 Tablo IV.67. Erzin İlçesindeki Küçükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı ..................................................... IV-84 Tablo IV.68. Erzin İlçesinde Kesilen Küçükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı ........................................................... IV-85 Tablo IV.69. Türkiye, Hatay ve Erzin İlçesi Arıcılık Verileri .............................................................................................. IV-85 Tablo IV.70. Türkiye, Hatay ve Erzin İlçesi İpekböcekçiliği Verileri .................................................................................. IV-85 Tablo IV.71. Türkiye, Hatay ve Erzin İlçesi Kümes Hayvancılığı Verileri .......................................................................... IV-86 Tablo IV.72. Hava Kalitesi Ölçümü Yapılan Noktalar ....................................................................................................... IV-87 Tablo IV.73. NO2 ve SO2 Parametreleri İçin Örnekleme Noktaları ve Örnekleme Tarihleri ............................................... IV-89 Tablo IV.74. NO2 Örneklemesi Ölçüm Sonuçları ............................................................................................................. IV-89 Tablo IV.75. SO2 Örneklemesi Ölçüm Sonuçları ............................................................................................................. IV-89 Tablo IV.76. PM10 Örnekleme Noktaları ve Örnekleme Tarihleri..................................................................................... IV-90 Tablo IV.77. PM10 Örneklemesi Ölçüm Sonuçları........................................................................................................... IV-90 Tablo IV.78. Çöken Toz Örnekleme Noktaları ve Örnekleme Tarihleri ............................................................................. IV-91 Tablo IV.79. Çöken Toz Örneklemesi Ölçüm Sonuçlar .................................................................................................... IV-91 Tablo IV.80. Mevcut Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi .................................................................................................. IV-92 Tablo IV.81. Proje Alanı‟ndan Alınan Toprak Numunelerinin Ağır Metal Analiz Sonuçları ve Referans ............................ IV-96 Tablo IV.82. Ölçüm Noktaları Arasındaki Mesafe ............................................................................................................ IV-96 Tablo IV.83. Gündüz Ölçüm Parametreleri ...................................................................................................................... IV-96 Tablo IV.84. İşgücü Durumu ve Cinsiyete Göre Nüfus (12 ve daha yukarı yaştaki nüfus) .............................................. IV-100 Tablo IV.85. Proje‟den Etkilenmesi Beklenen Yörenin ADNKS 2008 Nüfus Sayımı Sonuçları ....................................... IV-100 Tablo IV.86. Kentsel ve Kırsal Nüfuslar ......................................................................................................................... IV-101 Tablo IV.87. Hatay İli‟nin Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı (2007 - 2008 Dönemi) .............................. IV-101 Tablo IV.88. Ortalama Hanehalkı Nüfusu ...................................................................................................................... IV-102 Tablo IV.89. Bölgedeki Nüfus Yoğunlukları ................................................................................................................... IV-103 Tablo IV.90. Hatay İli ve Erzin İlçesi için Okuryazarlık ve Bitirilen Son Öğretim Kurumuna Göre Nüfus Dağılımları ....... IV-103 Tablo IV.91. Yakın Köyler için Okuryazarlık ve Bitirilen Son Öğretim Kurumuna Göre Nüfus Dağılımları ....................... IV-104 Tablo IV.92. Hatay İli ve Erzin İlçesine Ait Personel ve Yatak Sayıları ........................................................................... IV-104 Tablo IV.93. Hatay İli ve Erzin İlçesine Ait Sağlık Kuruluşu Sayıları ............................................................................... IV-104 Tablo IV.94. Hatay İli ve Erzin İlçesine Ait Personel Sayıları ......................................................................................... IV-104 viii Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.95. Esas Meslek ve Cinsiyete Göre Nüfus (12 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus) ............................................... IV-105 Tablo IV.96. Ekonomik Faaliyet ve Cinsiyete Göre İstihdam Edilen Nüfus (12 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus) .............. IV-105 Tablo IV.97. İşteki Durum ve Cinsiyete Göre İstihdam Edilen Nüfus (12 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus) ....................... IV-106 Tablo IV.98. Cinsiyete Göre İşgücünde Olmayan Nüfus (12 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus) ......................................... IV-106 Tablo V.1. Atıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri ve Sediman Numuneleri Analiz Sonuçları ............. V-5 Tablo V.2. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Ekipman ve Miktarları..................................................................................... V-7 Tablo V.3. Hafriyat İşlemleri Toz Emisyonlarının Hesaplanmasında Kullanılan Büyüklükler ............................................... V-8 Tablo V.4. Hafriyat İşlemlerine Ait Seçilmiş Kontrolsüz Durum İçin Toz Emisyonu Faktörleri .............................................. V-9 Tablo V.5. Hafriyat İşlemleri Kontrolsüz Durum PM10 Emisyonları..................................................................................... V-9 Tablo V.6. Proje Alanı‟nda PM10 Emisyonları .................................................................................................................... V-9 Tablo V.7. Taş Ocağında Malzeme Çıkarımı PM10 Emisyonları ........................................................................................ V-9 Tablo V.8. Hafriyat ve Dolgu Malzemesi Taşıma Emisyonları ............................................................................................. V-9 Tablo V.9. Kontrollü Durum PM10 Emisyonları ................................................................................................................ V-10 Tablo V.10. Taş Ocağında Malzeme Çıkarımı PM10 Emisyonları .................................................................................... V-10 Tablo V.11. Birinci Katmanlara Ait Sismik Hızlar ve Dinamik Elastisite Parametre Değerleri ............................................ V-12 Tablo V.12. İkinci Katmanlara Ait Sismik Hızlar ve Dinamik Elastisite Parametre Değerleri .............................................. V-12 Tablo V.13. Erzin DGKÇ Santrali Projesinin İnşaat Aşamasında İhtiyaç Duyulacak İçme Suyu Miktarı ve Oluşacak Atıksu Miktarı .............................................................................................................................................................................. V-14 Tablo V.14. Evsel Atıksu Deşarj Standartları .................................................................................................................... V-14 Tablo V.15. İnşaat ve İşletme Aşamasında Çalışacak Kişilerden Kaynaklanması Muhtemel Evsel Nitelikli Atıksuların Toplam Kirlilik Yükleri ................................................................................................................................................................... V-15 Tablo V.16. İnşaat Aşamasında Oluşabilecek Atık Listesi ve Kodları ............................................................................... V-17 Tablo V.17. İnşaat Aşamasında Oluşacak Atık Türleri ve Uyulacak Mevzuat ................................................................... V-18 Tablo V.18. Hafriyat İşlerinde Kullanılan Araçlar ve Emisyon Faktörleri ............................................................................ V-20 Tablo V.19. Hafriyat İşlerinde Kullanılan Araçlar ve Emisyon Faktörleri ............................................................................ V-20 Tablo V.20. Temsil Edici Emisyon Faktörleri .................................................................................................................... V-21 Tablo V.21. Hafriyat ve Dolgu Malzemesi Taşıma Emisyonları ......................................................................................... V-21 Tablo V.22. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri ....................................................................................... V-22 Tablo V.23. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Belli Başlı Makine-Ekipman ve Sayıları ...................................................... V-22 Tablo V.24. İnşaat Alanlarının Çevredeki Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Uzaklıkları (m) ...................................................... V-22 Tablo V.25. Yerleşim Yerlerinde Hesaplanan Gürültü Seviyeleri (dBA) ............................................................................ V-22 Tablo V.26. Santralin İnşaat Aşamasında Kullanılacak Yollardaki Araç Tiplerinin Dağılımı ............................................... V-27 Tablo V.27. Santralin İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Listesi ........................................................................... V-29 Tablo V.28. Buhar Türbin Ünitesinin Ana Bölümleri ve Su-Buhar Çevrimi İçinde Yer Alan Ekipmanlar ............................. V-32 Tablo V.29. Kazan ve Besleme Suyu Parametreleri ......................................................................................................... V-38 Tablo V.30. Su Yumuşatma, Demineralizasyon ve Rejenerasyon, Aktif Karbon Yıkama ve Rejenerasyon Tesisleri ........ V-38 Tablo V.31. Kömür Hazırlama, İşleme ve Enerji Üretme Tesisleri (Kapalı Devre Çalışan Endüstriyel Soğutma Suları) .... V-38 Tablo V.32. Santralde Kullanılacak Suyun Kaynak ve Debileri ......................................................................................... V-40 Tablo V.33. Soğutma Suyu Parametreleri ........................................................................................................................ V-43 Tablo V.34. Kömür Hazırlama, İşleme ve Enerji Üretme Tesisleri (Soğutma Suyu ve Benzerleri) Atıksularının Alıcı Ortama Deşarj Standartları ........................................................................................................................................................... V-47 Tablo V.35. Derin Deniz Deşarjları İçin Uygulanacak Kriterler .......................................................................................... V-47 Tablo V.36. Termal Kapasite ve Verimleri ........................................................................................................................ V-49 Tablo V.37. Erzin DGKÇ Santrali Emisyon Değerleri ........................................................................................................ V-49 Tablo V.38. Petrol ve Doğalgazın Bileşimleri .................................................................................................................... V-50 Tablo V.39. Anma Isıl Gücünün Hesaplanması ................................................................................................................ V-50 Tablo V.40. SKHKKY EK 4‟e Göre Abak Kullanılarak Baca Yüksekliği Hesabında Gerekli Büyüklükler ............................ V-51 Tablo V.41. SKHKKY‟na göre Emisyon Sınırlamaları ....................................................................................................... V-54 Tablo V.42. Erzin DGKÇ Santrali Özellikleri (Proje Değerleri) .......................................................................................... V-54 Tablo V.43. Erzin DGKÇ Santrali Emisyonları (Proje Değerleri) ....................................................................................... V-54 Tablo V.44 Erzin DGKÇ Santrali Emisyonları ile BYTYT Kısıtlamalarının Karşılaştırılması ............................................... V-55 Tablo V.45. Erzin DGKÇ Santrali Emisyonları ve Sürekli Ölçüm Mecburiyeti .................................................................... V-56 Tablo V.46. On-line (Anlık) Emisyon Ölçüm Ekipmanı ...................................................................................................... V-58 Tablo V.47. Pasquill Stabilite Sınıfları .............................................................................................................................. V-59 Tablo V.48. İşletme Aşamasında Oluşabilecek Atıkların Listesi ve Kodları ....................................................................... V-64 Tablo V.49. Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri ............................................................................. V-67 Tablo V.50. Tesiste Yer Alan Belli Başlı Makine ve Ekipmanın Ses Gücü Düzeyleri ......................................................... V-68 Tablo V.51. Çevredeki Yerleşim Yerlerinin Tesis Sınırına Yaklaşık Uzaklıkları ve Gürültü Seviyeleri ............................... V-68 Tablo V.52. Çevredeki Yerleşim Yerlerinin Tesis Sınırına Yaklaşık Uzaklıkları ve P&K 2714 Model Sonuçları ................. V-68 Tablo V.53. İskenderun Körfezi Civarındaki Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanlarının Koordinatları ve Proje Alanı‟na Uzaklıkları ........................................................................................................................................................................ V-71 Tablo V.54. Çevresel Fayda Maliyet Tablosu İndeksi ....................................................................................................... V-78 Tablo V.55. Çevresel Fayda Maliyet Analizi ..................................................................................................................... V-79 Tablo VII.1. Alternatif Bölgelerin Değerlendirmesi ............................................................................................................ VII-2 Tablo VII.2. İskenderun Körfezi Alternatif Alan Değerlendirmesi ....................................................................................... VII-3 Tablo VIII.1. İnşaat Dönemi Çevresel İzleme Planı.......................................................................................................... VIII-2 ix Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo VIII.2. İşletme Dönemi Çevresel İzleme Planı ........................................................................................................ VIII-3 Tablo IX.1. İlanın Yayımlandığı Gazeteler ......................................................................................................................... IX-2 Tablo IX.2. SKHKKY‟na göre Emisyon Sınırlamaları ....................................................................................................... IX-11 Tablo IX.3. Erzin DGKÇ Santrali Emisyon Değerleri ........................................................................................................ IX-12 Tablo IX.4. İskenderun Körfezi Civarındaki Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanlarının Koordinatları ve Proje Alanı‟na Uzaklıkları ....................................................................................................................................................................... IX-15 Tablo IX.5. ÇED Sürecinde Yürütülen Çalışmalar ve Çalışma Grubu .............................................................................. IX-18 Tablo XI.1. Sonuçlar ......................................................................................................................................................... XI-2 x Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu KISALTMALAR ADNKS BOTAŞ CTP °C CO CO2 ÇED ÇOB DGBH DGKÇ DLN DMİ DPT EİH ENH ETKB ENE E ESE GSYİH GWh ha HKDYY HVAC IEC IPPC ISO IUCN kWh kep/k. Kg km km2 KHGM KCal kV m m3 MW MWm MWe MWh Nm3 NOx NO2 NFPA N NNE NE NNW NW rpm SKKY SKHKKY SPT SE SSE S SSW SW SO2 TEİAŞ TL TMMOB TSE TUİK W WNW WSW VDE t % : Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi : Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi : Cone Penetration Test : Santigrat Derece : Karbonmonoksit : Karbondioksit : Çevresel Etki Değerlendirmesi : T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı : Doğal Gaz Boru Hattı : Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali : Dry Low NOx : Devlet Meteoroloji İşleri : Devlet Planlama Teşkilatı : Elektrik İletim Hattı : Enerji Nakil Hattı : T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı : Doğu Kuzey Doğu : Doğu : Doğu Güney Doğu : Gayri Safi Yurtiçi Hasılası : Gigavat saat : Hektar : Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği : Heating Ventilating and Air Conditioning (Isıtma Havalandırma ve Soğutma) : International Electrotechnical Commission :Integrated Pollution Prevention Control (Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü) : International Organization for Standardization (Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı) : International Union for Conservation of Nature : Kilovat saat : Kilo Equivalent Petroleum (Kilo Eşdeğer Petrol) : Kilogram : Kilometre : Kilometrekare : Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü : Kilokalori : Kilovolt : Metre : Metreküp : Megavat : Megavat dakika : Megavat elektrik : Megavat saat : Normal metreküp : Nitrojenoksit : Nitrojendioksit : National Fire Protection Association : Kuzey : Kuzey Kuzey Doğu : Kuzey Doğu : Kuzey Kuzey Batı : Kuzey Batı : Revolution Per Minute (Dakikadaki Devir Sayısı) : Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği : Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği : Standart Penetration Test : Güney Doğu : Güney Güney Doğu : Güney : Güney Güney Batı : Güney Batı : Sülfürdioksit : Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü : Türk Lirası : Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği : Türk Standartları Enstitüsü : T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu : Batı : Batı Kuzey Batı : Batı Güney Batı : Verband Deutscher Elektrotechniker : Sıcaklık Farkı : Yüzde xi Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu EKLER Ek-1 Ek-2 Ek-3 Ek-4 Ek-5 Ek-6 Ek-7 Ek-8 Ek-9 Ek-10 Ek-11 Ek-12 Ek-13 Ek-14 Ek-15 Ek-16 Ek-17 Ek-18 Ek-19 Ek-20 Ek-21 : Üretim Lisansı (Cilt I/V) : Resmi Yazışmalar (Cilt I/V) : Tesisin 1/25000 Ölçekli Topografik Haritada Gösterimi (Cilt I/V) : 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı (Cilt I/V) : 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planı (Cilt I/V) : ÇED Raporu Özel Formatı (Cilt I/V) : Karasal Flora-Fauna Raporu (Cilt I/V) : Tapu Kayıtları (Cilt I/V) : Dörtyol Meteoroloji Verileri (Cilt I/V) : Jeolojik ve Jeoteknik Etüd Raporu (Cilt II/V, Cilt III/V) : Deprem Raporları (Cilt IV/V) : Su Kalitesi, Flora ve Fauna Raporu (Cilt IV/V) : Hava Kalitesi Ölçüm Raporu (Cilt IV/V) : Hava Kalitesi Modelleme Raporu (Cilt IV/V) : Akustik Rapor (Cilt IV/V) : Sediman Numune Analizi (Cilt IV/V) : Kavramsal Tasarım Raporu (Cilt IV/V) : Dalga ve Hidrodinamik Model Çalışmaları Raporu (Cilt V/V) : Hidrografik, Oşinografik ve Jeolojik Etüd Raporu (Cilt V/V) : Proje Tanıtımı (Broşür) (Cilt V/V) : Proje Çizimleri (Cilt V/V) xii Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM I. PROJENĠN TANIMI VE AMACI (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri) I.1. Projenin Tanımı ve Ömrü EGEMER Elektrik Üretim A.Ş., Hatay ili, Erzin kurulu gücü toplam 900 MWm / 882 MWe olan bir enerji Santralde yakıt olarak sadece doğalgaz kullanılacak ve MWh elektrik üretilmesi planlanmaktadır. Erzin Doğal Santraline ait üretim lisansı Ek-1‟de yer almaktadır. ilçesi, Aşağı Burnaz mevkinde santrali kurmayı planlamaktadır. yılda yaklaşık olarak 6.750.000 Gaz Kombine Çevrim (DGKÇ) Doğalgaz yakıtlı bir enerji santrali projelendirilmesinin amacı; Türkiye‟nin artan enerji talebini karşılamak ve maliyeti düşük, verimi yüksek bir tesis kurmaktır. Tesiste kullanılacak doğalgaz, Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi‟ne (BOTAŞ) ait Gaziantep-Adana-Mersin Doğalgaz Boru Hattı‟ndan temin edilecektir. BOTAŞ‟ın konu ile ilgili uygunluk görüşü Ek-2‟de yer almaktadır. Santral dahilinde kullanılacak doğalgazın kalorifik değeri 8200-9155 KCal/Nm3 civarındadır. Tesiste saatte yaklaşık 170.000 m3 doğalgaz yakılacaktır. Proje için, 16 (on altı) ayı inşaat öncesi dönem ve 48 (kırk sekiz) ayı inşaat dönemi olmak üzere toplam 64 (altmış dört) ayda tamamlanma süresi ile 49 (kırk dokuz) yıl süreli ekonomik işletme ömrü planlanmıştır. Bu durumda tesisin Ağustos 2014‟de işletmeye alınması öngörülmektedir. Santralin ulusal şebekeye bağlantı noktaları Tosçelik TM, Akdam HES (Havza) TM ve Erzin TM olacaktır. Santralde üretilen elektrik 380 kV iletim hatları ile sisteme aktarılacaktır. (Ek-1) Proje Alanı, Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevkinde yer almaktadır. Proje için belirlenen alan Ek-3‟te verilen Antakya O36.a1 paftasında görülmektedir. Proje Alanı, Hatay il merkezinin ve İskenderun ilçe merkezinin sırayla yaklaşık 80 km ve 40 km kuzeyinde, Erzin ilçe merkezinin yaklaşık 13 km batısındadır. Proje Alanı‟nın 1 km batısında, halen yapımı devam etmekte olan Yumurtalık Serbest Bölgesi yer almaktadır. Serbest Bölge içerisinde kurulu en yakın tesise mesafesi ise 4 km‟dir. Alan, yapılacak olan Erzin Organize Sanayi Bölgesine 3,5 km uzaklıktadır. Kuzey tarafı kırsal alan ve en yakın yerleşim kuzeybatı yönünde 900 m mesafedeki Aşağı Burnaz köyüdür. Projenin gerçekleşeceği alan kıyı kenar çizgisinin kara tarafında kalmaktadır. Bu alanın büyüklüğü 79 ha‟dır. Tesisin kurulacağı toplam inşaat alanı ise yaklaşık 15,5 ha‟dır. Çevre ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda Hatay Valiliği tarafından hazırlanan Hatay ili 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu‟nun 6. Maddesi gereğince İl Genel Meclisi‟nin 10.11.2006 tarih ve 235 sayılı kararı ve Antakya Belediye Meclisi‟nin 08.03.2007 tarih ve 34 sayılı kararı ile onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Bahse konu planın yürürlüğe girmesi ile yürürlükte bulunan 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı yürürlükten kalkmıştır. Yaklaşık 20 ay yürürlükte kalan Hatay ili 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı‟nın, Hatay İdare Mahkemesi‟nin 10/11/2008 tarih ve 2007/1223 sayılı kararı ile yürütmesi durdurulmuş ve daha sonra ise aynı mahkemenin 10.03.2009 tarih ve 2009/282 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. İptal kararı üzerine “Hatay ili 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı” yürürlükten kaldırılmıştır. Yapılan başvuru üzerinde T.C Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğünün talebi ile Erzin DGKÇ Santrali Proje Alanı‟nı içeren 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile Plan Raporu hazırlanmış ve 30.07.2009 tarih ve 9480 sayılı dilekçe ile T.C Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel I-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Müdürlüğü‟ne onanması talebi ile sunulmuştur. Sunulan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Ek-4 ve Ek-5„te verilmiştir. Önerilen Erzin DGKÇ Santrali Projesi tasarımında, %58 gibi yüksek bir net verimlilik değeri hedeflenerek, ileri teknoloji yakma sistemi kullanılması planlanmaktadır. Kullanılacak ileri teknoloji yakma sistemi ile düşük emisyon değerleri amaçlanmaktadır. Önerilen Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟ne ait teknik özellikler, Tablo I-1‟de verilmektedir. Tablo I.1. Erzin DGKÇ Santrali Projesinin Teknik Özellikleri Parametreler Kurulu Güç (MW) Net Verimlilik (%) Doğalgazın Kalorifik Değeri (KCal/Nm3) Kullanılacak Doğalgaz (m3 /saat) Buhar Sıcaklığı (°C) Bacadaki Gaz Sıcaklığı (°C) Baca Gazı Debisi Kuru (Nm3/saat) Baca Gazı Debisi Islak (Nm3/saat) Yoğunlaştırıcıdaki Sıcaklık Farkı t(°C) Soğutma Suyu Debisi (Giriş) m3/saat Değer 900 58 8200-9155 170.000 565 89 3.986.482 4.317.794 6 74.000-76.000 Kaynak: Erzin DGKÇ Santrali Tasarım Verileri I.2. Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan Ġçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Önem ve Gereklilikleri Önerilen Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin “Türkiye‟nin Artan Enerji İhtiyacı”, “Hatay ve Bölgenin Artan Enerji İhtiyacı”, “Enerji Kaynaklarının Çeşitliliği” ve “Çevresel Etki Değerlendirmesi” göz önünde bulundurularak incelemesi bu bölümde yapılmıştır. Proje; bölgedeki organize sanayi ve serbest bölgeler ile diğer sanayi tesislerinin enerji ihtiyaçlarının karşılanması, diğer bölgelerden enerji naklindeki kayıpların azaltılması, bölge alt yapısının gelişmesi, bölgede doğrudan ve dolaylı istihdam sağlanması, işsizliğin azaltılması, bölgenin ekonomik ve sosyal yönden gelişmesi açısından oldukça önemlidir. I.2.1. Türkiye’nin Artan Enerji Ġhtiyacı Türkiye‟nin enerji politikaları; Türkiye‟de enerjinin ekonomik büyümeyi gerçekleştirecek şekilde zamanında, yeterli, güvenilir, rekabet edebilir fiyatlardan ve çevresel etkileri de dikkate alınarak sağlanması olarak hedeflenmiştir. Öte yandan; küresel rekabette ülke sanayisinin ve ekonomisinin gelişerek ayakta kalması ve ekonomik ve sosyal kalkınma için sürdürülebilir, güvenilir, kaliteli ve çevreye duyarlı enerji sağlamak önemlidir. Ekonomik ve sosyal kalkınma için ise; güvenilir, satın alınabilir fiyattan ve temiz enerji talebinin karşılanması zorunludur. Sanayinin ihtiyacı olan ucuz enerji üretiminin sağlanması, bu enerjinin sürekli ve güvenilir olması bakımından mevcut kaynakların kullanılması kaçınılmaz bir gerekliliktir. 2007-2013 yıllarını kapsayan IX. Kalkınma Planı, 01.07.2006 tarih ve 26215 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kalkınma Planı‟na göre; VIII. Plan döneminde, ekonomik büyüme ve nüfus artışı paralelinde birincil enerji ve elektrik enerjisi tüketiminde önemli artışlar kaydedilmiştir. VIII. Plan döneminde, birincil enerji tüketimi yıllık ortalama %2,8 oranında bir artışla 2005 yılı sonu itibarıyla 92,5 milyon ton petrol eşdeğerine, elektrik enerjisi tüketimi ise yıllık ortalama %4,6 oranında bir artışla 160,8 milyar kWh‟a ulaşmıştır. Ekonominin istikrar kazandığı ve 2001 krizinin etkilerinin I-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu hafiflediği 2003 sonrası dönemde ise bu artışlar daha da belirginleşmiştir. Bu dönemde birincil enerji tüketimi yıllık ortalama %5,7, elektrik tüketimi ise %6,7 oranında büyümüştür. 1990 yılında 944 kep/k. olan kişi başına enerji tüketimi, 2006 yılında 1365 kep/k. olmuştur. (Kaynak: Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, 2005–2006 Türkiye Enerji Raporu) IX. Kalkınma Planı‟na göre; birincil enerji talebinde, ekonomik ve sosyal kalkınmayla orantılı olarak yıllık ortalama %6,2 oranında artış öngörülmektedir. Diğer yandan, aynı plan döneminde elektrik talebinin, ağırlıkla sanayi üretim ve hizmetler sektöründeki gelişmelere paralel olarak, yılda ortalama %8,1 oranında artış göstereceği tahmin edilmektedir. TEİAŞ‟ın yayımladığı 2008 yılı Faaliyet Raporu‟nda belirtildiği üzere; 2008 yılı sonunda Türkiye Elektrik Enerjisi Kurulu Gücü bir önceki yıla göre %2,4‟e karşılık gelen 981,5 MW artışla 41.817,2 MW olmuştur. 2008 yılı elektrik enerjisi üretimi bir önceki yıla göre %3,6‟ya karşılık gelen 6.860 milyon kWh artış ile 198.418 kWh, tüketim ise %4,3‟e karşılık gelen 8.085 milyon kWh artış ile 198.085 milyon kWh olmuştur. TEİAŞ tarafından 2009-2018 dönemini kapsayan “Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu” iki farklı senaryo ile gerçekleştirilmiştir. İncelenen “Talep Tahmin Serileri”, “Model for Analysis of Energy Demand” (MAED Modeli) sonuçlarından alınmıştır. Tablo I.2. Türkiye‟nin Tahmini Enerji İhtiyacı (Yüksek Talep) PUANT TALEBĠ ENERJĠ TALEBĠ MW ArtıĢ (%) GWh ArtıĢ (%) 29.900 194.000 31.246 4,5 202.730 4,5 33.276 6,5 215.907 6,5 35.772 7,5 232.101 7,5 38.455 7,5 249.508 7,5 41.339 7,5 268.221 7,5 44.440 7,5 288.338 7,5 47.728 7,4 309.675 7,4 51.260 7,4 332.591 7,4 55.053 7,4 357.202 7,4 Kaynak: TEİAŞ Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu (2009-2018) YIL 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 60000 400000 Puant Talebi (MW) 300000 40000 250000 30000 200000 150000 20000 100000 10000 50000 0 0 MW Şekil I-1. Türkiye‟nin Tahmini Enerji İhtiyacı (Yüksek Talep) I-3 2018 2017 2016 GWh 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 YIL Enerji Talebi (GWh) 350000 50000 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı‟nın (ETKB) hazırladığı enerji talep serilerinden ve TEİAŞ‟ın elektrik enerjisi talep tahmininden ve ülke elektrik tüketim eğrilerinden (yük eğrisi) hareketle hazırlanan Tablo I-2‟de görüldüğü üzere enerji ihtiyacı hızla artmaktadır. Yüksek talep senaryosu göz önüne alındığında enerji talebinde yıllık ortalama artış %7,02‟dir. Tablo I.3. Türkiye‟nin Tahmini Enerji İhtiyacı (Düşük Talep) PUANT TALEBĠ ENERJĠ TALEBĠ MW ArtıĢ (%) GWh ArtıĢ (%) 29.900 194.000 31.246 4,5 202.730 4,5 32.964 5,5 213.880 5,5 35.173 6,7 228.210 6,7 37.529 6,7 243.500 6,7 40.044 6,7 259.815 6,7 42.727 6,7 277.222 6,7 45.546 6,6 295.519 6,6 48.553 6,6 315.023 6,6 51.757 6,6 335.815 6,6 Kaynak: TEİAŞ Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu (2009-2018) YIL 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 60000 400000 Puant Talebi (MW) 300000 40000 250000 30000 200000 150000 20000 100000 10000 Enerji Talebi (GWh) 350000 50000 50000 0 0 2018 2017 2016 GWh 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 YIL MW Şekil I-2. Türkiye‟nin Tahmini Enerji İhtiyacı (Düşük Talep) Yine aynı çalışmada (bkz. Tablo I-3) düşük talep senaryosu dahilinde ise, enerji talebinde yıllık ortalama artış %6,3‟tür ve 2009 senesinden 2018 senesine kadar enerji talebinde 141.815 GWh artış beklenmektedir. ETKB ve TEİAŞ bu çalışmayla elektrik üretim tesislerinin ülkemizdeki gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu durumda 2.740 MW‟lık yıllık kurulu güç ilavesi için üretim yatırımlarına yıllık 2,5 milyar US dolarlık finansman gerekecektir. Bu senaryolara göre yüksek talep ve düşük talep enerji ihtiyacını karşılama probleminin yaşanacağı yıllar Tablo I-4‟te her senaryo için ayrı ayrı verilmiştir. Tablo I.4. Yüksek Talep ve Düşük Talep Enerji İhtiyacını Karşılama Probleminin Yaşanacağı Yıllar Güvenilir enerji üretimine göre Proje üretimine göre Yüksek Talep 1.Senaryo 2.Senaryo 2015 yılı 2014 yılı 2017 yılı 2016 yılı I-4 DüĢük Talep 1.Senaryo 2.Senaryo 2016 yılı 2015 yılı 2018 yılı 2017 yılı Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo I-4‟te görüldüğü gibi en iyi senaryo bile göz önünde bulundurulduğunda yakın zamanda enerji talebini karşılamada sorun yaşanacaktır. Bu sorunu önlemek ve oluşacak talebi karşılayabilmek için yeni enerji üretim tesislerinin yapılması ve üretime geçirilmeleri gerekmektedir. 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu‟nun çıkarıldığı 2001 yılını takip eden 5 yıllık süre zarfında yeterli yatırım yapılmamıştır. Her yıl en düşük 2000 MW‟lık yeni yatırım yapılması gerekirken yatırım değerleri 700 MW‟ı ancak bulabilmiştir (Kaynak: TMMOB: Elektrik Mühendisleri Odası, 2008). Enerji üretiminin artırımı bölge ve ülke bazında gereklidir. Yukarıda bahsi geçen ihtiyaçlar tüketim istatistiklerine bakılarak gelecekte yaşanacak baz yük elektrik ihtiyacı sorununun ortadan kaldırılabilmesi için kurulu kapasite artırımı şarttır. I.2.2. Hatay veya Bölgenin Artan Enerji Ġhtiyacı Bölüm I.2.1‟de Türkiye‟nin artan enerji ihtiyacı incelenmiş ve yapılan projeksiyonda ülkenin artan enerji ihtiyacının mevcut tesislerle karşılanamayacağı ortaya konmuştur. Hatay ili bu açıdan incelenirken bölge adı altında İskenderun Körfezi‟ni Yumurtalık Lagünü‟ne kadar coğrafi ve ekonomik bütünlük içerisinde ele almak gerekmektedir. Bölgede mevcut tarıma dayalı sanayi tesisleri, imalat sanayinin ve metal sanayinin itici gücü olan demir çelik-sanayi, otomotiv yan sanayi, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı ile kurulması planlanan serbest bölgeler, organize sanayi bölgeleri, tersaneler, rafineriler bölgeyi endüstri merkezi haline getirmektedir. Sanayide elektrik kullanımının sanayi alt sektörlerine dağılımı incelendiğinde Hatay bölgesinde gelişen demir-çelik üretimi ve işleme sanayinin tüketimde oldukça önemli bir yere sahip olduğu gözlenmektedir. Hatay ili 2004-2008 yılları elektrik tüketimi istatistiklerine bakıldığında toplam elektrik tüketiminde belirgin bir artışın mevcut olduğu görülmektedir. Bölgedeki sanayinin gelişmesine ve planlanan sanayi tesislerinin kurulmasına paralel olarak enerji tüketiminin de ciddi oranda artacağı öngörülmektedir. Tablo I.5. Hatay Ili Elektrik Tüketimlerinin Sektörel Dağılımı (2004-2008) Diğer % Toplam Türkiye Payı (%) 5,1 43.160 1,6 2.783.677 2,3 4,2 169.725 5,3 3.229.439 2,5 52.389 1,5 325.478 9,0 3.597.710 2,5 4,4 111.261 2,7 32.767 0,8 4.073.089 2,6 4,1 65.816 1,4 122.944 2,7 4.595.424 2,8 Resmi Daire % Sanayi % Tarımsal Sulama % Aydınlatma % 4,1 79.440 2,9 1.783.590 64,1 172.610 6,2 141.486 4,0 101.707 3,1 2.009.690 62,2 185.612 5,7 135.550 155.964 4,3 123.311 3,4 2.113.926 58,8 223.517 6,2 14,2 258.892 6,4 88.153 2,2 2.821.984 69,3 181.082 13,7 245.057 5,3 94.388 2,1 3.248.739 70,7 189.695 Yıl Mesken % Ticaret % 2004 450.608 16,2 112.782 2005 497.050 15,4 130.106 2006 603.125 16,8 2007 578.951 2008 628.785 Kaynak: TEİAŞ, Elektrik Dağıtım İstatistikleri I.2.3. Enerji Kaynaklarının ÇeĢitliliği Enerji ihtiyacı; nüfus artış oranı, kentleşme, ülkedeki sanayileşme ve refah seviyesinin yükselmesine bağlı olarak değişmektedir. Elektrik enerjisi ekonomik kalkınmanın ve toplumsal refahın vazgeçilmez unsurudur. Bölgesel ve ülke bazında kalkınmanın sağlanması için elektrik enerjisi ihtiyacının çevre etkileri dikkate alınarak, yeterli miktarda ve düşük maliyetle zamanında temin edilmesi büyük önem taşımaktadır. Enerjinin güvenilir şekilde, zamanında ve düşük maliyetle temin edilmesi son derece önemlidir. Ülkemizin birincil enerji kaynaklarının zenginliği açısından kendine yeterli olmadığı söylenebilir. I-5 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Elektrik enerjisinde arz-talep dengesinin sağlanamamasının ülke ekonomisine önemli maliyetleri vardır. Arzın talep karşısında yetersiz kalmasının sonucu olarak, ekonomik kayıplar ve toplumsal sorunlarla karşılaşılmaktadır. Türkiye, geçmiş yıllarda arztalep dengesizliğini ciddi elektrik kesintileri olarak yaşamıştır. Ülkemizde fosil yakıtlar ilk sırada ve en büyük oranda, hidroelektrik enerji ise ikinci sırada elektrik enerjisinin üretiminde kullanılan esas kaynaklardır. 2008 yılında üretilen elektriğin %82,7‟si termik (linyit, taşkömürü, fuel oil, doğalgaz, jeotermal, LPG, nafta ve diğerleri), %16,8‟i hidrolik ve %0,5‟i jeotermal ve rüzgar santrallerinden sağlanmıştır. %82,7‟lik termik santrallerin payının içinde doğalgaz santralleri %49,7, kömür santralleri %29,1 paya sahiptir. (bkz. Tablo I-6, Tablo I-7, Şekil I-3.) Tablo I.6. 2007 ve 2008 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretimi Dağılımı Termik Hidrolik Jeo+Rüzgar Toplam 2007 GWh 155.196,3 35.850,8 511,0 191.558,1 2008 GWh 164.139,3 33.269,8 1.008,9 198.418 % 81,0% 18,7% 0,3% 100% % 82,7 16,8 0,5 100 ArtıĢ % 5,8% -7,2% 97,4% 3,6% Kaynak: www.teias.gov.tr (2008 Yılı Faaliyet Raporu) Tablo I.7. 2007 ve 2008 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı Kömür Sıvı Yakıtlar Doğalgaz Yenilenebilir + Atık Hidrolik Jeo + Rüzgar Toplam 2007 GWh % 53.431,0 27,9% 6.526,8 3,4% 95.024,8 49,6% 213,7 0,1% 35.850,8 18,7% 511,0 0,3% 191.558,1 100% 2008 GWh % 57.715,6 29,1% 7.518,5 3,8% 98.685,3 49,7% 219,9 0,1% 33.269,8 16,8% 1.008,9 0,5% 198.418,0 100% ArtıĢ % 8% 15,2% 3,9% 2,9% -7,2% 97,4% 3,6% Kaynak: www.teias.gov.tr (2008 Yılı Faaliyet Raporu) Kömür Sıvı Yakıtlar Doğalgaz Yenilenebilir + Atık Hidrolik Jeo + Rüzgar 0,5% 0,1% 16,8% 29,1% 49,7% 3,8% Şekil I-3. 2008 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı (%) I-6 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu I.2.4. Enerji Üretim Yöntemlerinin KarĢılaĢtırılması Yenilenebilir Enerji (Rüzgar ve Güneş Enerjisi) Enerji talebini karşılama bakımından kapasitesinin düşük olması sebebiyle yenilenebilir enerji, elektrik enerjisi üretim sıralamasında % 0,5‟in altında bir paya sahiptir. Rüzgarın sahip olduğu kinetik enerjiyi mekanik enerjiye daha sonra da elektrik enerjisine çeviren rüzgar santrallerinin kullanımı gün geçtikçe artmaktadır. Ancak, bu santrallerin rüzgara bağlı olarak çalışması, sürekli ve güvenilir elektrik üretimine engel olmaktadır. Kesintili üretimin şebekelerde yarattığı sistem problemleri nedeni ile sıkıntılar yaşanmaktadır. Güneş enerjisi ise güneş pilleri (fotovoltaik piller) vasıtasıyla doğrudan elektriğe çevrilebilir. Ancak, güneş pillerinin pahalı olması ve ilk yatırım maliyetinin çok yüksek olması nedeniyle ekonomik olarak kullanılabilir değildir. Ayrıca, güneş pilleri düşük verimle çalışmaktadır. Güneş enerjisi, güneş pilinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 20 arasında bir verimle elektrik enerjisine çevrilmektedir. Güneş pili kullanım maliyetlerinin düşmesi ve verimliliğin artması ile Türkiye'de güneş enerjisinden elektrik üretiminin artması beklenmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten tesislerde arz yetersizliği riski her zaman vardır. İstikrarlı üretim kaynağı olmayan ancak yerli ve çevre dostu olması nedeni ile tercih edilen yenilenebilir enerjinin toplam kurulu güç içindeki payı arttıkça, güvenilir kurulu güç yedeğinin de aynı oranda artırılması gerekmektedir. Bu da fosil yakıtlara dayalı enerji üretim kapasitesinin artırılması ihtiyacını doğurmaktadır. Hidroelektrik Santraller Hidroelektrik santraller ise ülkemizde talebi karşılama bakımından üçüncü sırada yer almaktadır. Fakat hidroelektrik santrallerinin projelendirilmesi birçok dezavantajı da birlikte getirmektedir. Bir barajın inşası öncesinde yapılması gereken uzun süreli yağış, su ve jeolojik çalışmaların maliyeti, santralin yapılacağı bölgede su altında kalacak arazi için ödenen istimlâk bedelleri ve baraj yapım maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle yatırım maliyetleri çok yüksektir. Santralin yapılacağı bölgede büyükçe bir alanın hatta kimi yerlerde yerleşim birimleri, tarım arazileri veya tarihi ve kültürel öneme sahip bölgelerin su altında kalması gibi durumlarla karşılaşılmaktadır. Hidroelektrik santrallerin toplam inşaat süreleri çok uzundur. Ayrıca, santralde üretilecek olan enerji mevcut su miktarına yani kontrol edilemeyen, doğal bir olay olan yağışlara bağlıdır. Kuraklık yaşanan yıllarda rezervuarlı hidrolik santrallerin üretimleri % 50 azaltılabilmektedir. Çevresel baskılar ve uzun yatırım süresi nedeniyle büyük kapasitelerin yapılmasında güçlükler yaratmaktadır. Kömüre Dayalı Termik Santraller Ülkemizdeki enerji talebinin karşılanması söz konusu olduğunda fosil yakıtlar ilk sırada yer almaktadır. Fosil yakıtlar içerisinde; kömüre dayalı termik santraller ikinci önemli paya sahiptir. Termik santrallerde enerji kaynağı olarak kullanılacak kömür kolay temin edilebilen bir yakıttır. İthal kömürün kalorifik değeri yerli kömür ile kıyaslandığında yüksektir. Ayrıca, ithal kömürün düşük kükürt oranı, SO2 emisyonlarını düşük seviyede tutmaktadır; fakat buna rağmen çevresel kirliliğin engellenmesi için bu tip santrallere ileri teknoloji desülfirizasyon sistemlerinin ve diğer emisyon izleme ve kontrol sistemlerinin kurulması gerekmektedir. Ayrıca, termik santraller için kullanıma uygun olan, kahverengi kömür de denilen linyitin ise ısıl değerinin düşük, kükürt, kül ve nem oranının yüksek olması kullanım açısından dezavantaj oluşturmaktadır. İçerdiği kül ve kükürt miktarının yüksekliği çevresel I-7 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu etki açısından değerlendirildiğinde olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu etkinin önüne ancak kömürde olduğu gibi ileri teknoloji sistemlerle ve tesis dahilinde gelişmiş emisyon sistemleri bulundurularak geçilebilmektedir. Doğalgaz Santralleri Ülkemizde enerji ihtiyacının karşılanmasında doğalgazın ve kömürün büyük pay sahibi olduğu ve bu yakıtlardan elektrik üretiminin büyük önem taşıdığı görülmektedir. Fosil yakıt kaynaklı enerji üretiminde, çevreyi temiz tutma ve az sera gazı üretme duyarlılıklarına karşı en yüksek verim ile en etkin çözüm sağlayan doğalgaz kullanımıdır. Doğalgaz Kombine Çevrim Santralleri kömür santrallerine kıyasla %60 daha az CO 2 üretmekte ve SO2 kontrol sistemlerine gerek duymamaktadır. Kömürün taşınması ve külün bertarafı gibi işlemler doğalgaz santrallerinin mevcut olmayan sorunlardır. Yeni teknolojiler ile birlikte kombine çevrim verimlilikleri %45‟den %58‟lere kadar yükselmiştir. Kombine çevrim santralleri, günümüzde ısı-güç üretiminde en verimli yöntem konumundadır. Ayrıca, doğalgaz santrallerinde verimliliğin artırılmasında soğutma suyu temin şekli önemli bir husustur. Yer altı suyundan temin edilebilecek soğutma suyu deniz suyu ile karşılaştırıldığında düşük verimlilik değerlerine sahiptir. Bunun yanı sıra, yer altı suyu kullanımının çevresel dezavantajları da vardır. Bu iki konu dikkate alındığında yatırımın denize yakın bir bölgede gerçekleştirilmesinin oldukça fazla avantajları vardır. Aşağıda denize yakınlık ve verimlilik arasındaki ilişki açıklanmıştır. Gaz türbini üniteleri sabit devirde çalışmaları nedeni ile sabit hacimde çalışan ünitelerdir. Gaz türbini ünitelerinde sabit hacme rağmen artan kütle miktarı hem ünite hem de toplam santral verimi ve net gücünü arttırmaktadır. Atmosfer basıncı deniz seviyesinde maksimum seviyededir, yüksek atmosfer basıncı sabit hacimdeki kütle miktarını artırmaktadır. Bu nedenle deniz seviyesinde inşa edilen santrallerin net gücü yüksek rakımlı yerlerde inşa edilen santrallere göre daha yüksek olmaktadır. Kombine çevrim santrallerde bulunan buhar türbinlerinin egzozundan çıkan çürük buharın yoğuşturulup su fazına geçirilmesi amacı ile üzerinden ısı çekilmesi gerekmektedir. Bu işlemin gerçekleşmesi için santral üretiminden bir miktarın harcanması ve de verimden feragat edilmesi gerekmektedir. Bu harcama deniz suyunun doğrudan soğutma amacı ile kullanılması sonucu minimum seviyede tutulabilir. Bu nedenle bu santrallerin verimi ve net gücü daha fazla olacaktır. Doğrudan deniz suyu soğutması nedeni ile işletme ve bakım göreceli olarak daha kolay ve emre amadelik daha yüksek olacaktır. Santralin ihtiyacı olan tatlı su yer altı ve/veya yer üstü su kaynaklarına gerek olmadan deniz suyundan elde edilebilir. Rankine Cycle‟da maksimum verimlilik için gerekli olan ∆T miktarı için en uygun soğutmanın deniz suyu ile sağlanabilmesidir. DGKÇ santrallerinin bir diğer avantajı ise, kurulum maliyetlerinin düşük olmasıdır. DGKÇ santralleri için birim yatırım maliyetleri yaklaşık olarak 570 ABD Doları iken, yakıt olarak kömür kullanan termik santraller için birim yatırım maliyeti yaklaşık 1150 ABD Doları‟dır. Yatırım maliyetinin yaklaşık 2 kat daha ucuz olması doğalgaz kombine çevrim santrallerinin tercih edilmesinde önemli etkenlerden biridir. Ayrıca, DGKÇ santrallerinin amortisman süresi de kömüre dayalı termik santrallere göre çok daha kısadır. Tesis maliyetinin ucuzluğu amortisman payını aşağı çekmekte, böylece elektrik üretim maliyetini düşürmektedir (Kaynak: Prof. Dr. Fikret Keskinel, İstanbul Bülten sayı:87,İMO). Yukarıda yapılan karşılaştırmaların sonucunda doğalgaz santralleri verimlilikleri, yatırım maliyetleri ve en önemlisi çevre dostu olmaları sebebiyle diğer enerji üretim şekillerine göre oldukça avantajlıdır. I-8 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu I.2.5. Projenin Amacı Erzin DGKÇ Santrali‟nin genel kuruluş amacı ülkenin ve bölgenin artan enerji ihtiyacını karşılamaktır. Projenin diğer amaçları aşağıda sıralanmıştır; Sürdürülebilir kalkınma için ulusal enerji ihtiyacının bir kısmının karşılanması, Bölgesel enerji ihtiyaçlarının karşılanması, Sürekli, güvenilir, yüksek verimli ve düşük maliyetli enerji elde edilmesi, Ulusal ve bölgesel çapta ekonomik ve sosyal fayda sağlanması, Bölgedeki ve tesisin kurulacağı yakın çevredeki halka istihdam sağlanması, Yöre ekonomisine, sosyal ve teknik altyapısına katkıda bulunulması, Enerji kaynaklarındaki çeşitliliğin artırılması. I.2.6. Projenin Ekonomik Yönden Önemi 2008 yılında Türkiye elektrik enerjisi üretimi 6.860 milyon kWh artış ile 198.418 milyon kWh, tüketimi ise 8.085 milyon kWh artış ile 198.085 milyon kWh olmuştur. Bu rakamlar dikkate alındığında ülkenin elektrik enerjisi üretimini, tüketimdeki artışa paralel olarak artırması ihtiyacı olduğu açıktır. Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevkinde kurulması planlanan 900 MWm /882 MWe kapasiteli doğalgaz kombine çevrim santralinde üretilen elektrik ulusal şebekeye aktarılarak, Türkiye‟nin enerji talebinin bir kısmının karşılanması sağlanacaktır. Yılda yaklaşık 6.750.000 MWh elektrik üretmesi öngörülen tesis, Türkiye‟nin yaklaşık %2,6‟ya karşılık gelen elektrik ihtiyacını karşılayacaktır. I.2.7. Projenin Sosyal Yönden Önemi Projenin hayata geçirileceği Hatay ilinin 2007 yılı toplam nüfusu 1.413.287 ve nüfusun 729.296‟sı kırsal alanda, 683.991‟i şehirde yaşamaktadır. Erzin ilçesinin 2008 yılı toplam nüfusu ise 39.279‟dur. Bu nüfusun 9.142‟si kırsal alanda yaşamını sürdürmektedir. Projenin inşaat aşamasında maksimum 1.000 kişinin, işletme aşamasında ise yaklaşık 60 kişinin çalışması öngörülmüştür. İnşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelin çevre yerleşim birimlerinden sağlanması planlanmaktadır. Buna bağlı olarak sağlanacak istihdam olanakları ve yapılacak harcamalar ile projenin bölgesel ekonomiye doğrudan ve dolaylı katkılarlı ve olumlu etkileri olacaktır. Yatırımın yapılmasının bir sonucu olarak bölgeye sağlanacak sosyal ve ekonomik katkı dışında, yatırımcı tarafından, bölgenin ihtiyaçları çerçevesinde sosyal sorumluluk adına aşağıda belirtilen faaliyetlerin yapılması planlanmıştır. (a) Tarım Eğitimi : Halen civar köylerde geleneksel olarak devam eden narenciye ağırlıklı tarımın daha verimli hale getirilebilmesi, için, yatırımcı tarafından bölge halkına tarım eğitimi verilecektir. Üretimin en sağlıklı koşullarda yapılması, verimliliğin ve kalitenin artırılması ile pazarlama yöntemleri konularında yapılacak olan bu eğitimle, bölge halkına tarımdan ekonomik bir geri dönüşün daha yüksek seviyede sağlanması hedeflenmektedir. (b) Pazarlama Eğitimi: Erzin yöresinin ulusal ve uluslararası pazarda markalaşmış herhangi bir ürünü bulunmamaktadır. Yöre halkına kendi ürününü pazarlama eğitimi verilerek, bundan önce bahsedilen faaliyetlerin de katkısıyla ekonomik girdi sağlanması hedeflenmektedir. Kendi ürününü tanıtma ve pazarlama eğitimi ile Erzin‟e özgü ürünlerin markalaştırılması hedeflenmektedir. I-9 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu (c) Diğer Eğitimler: Bölgede bulunan okullardaki eğitim kalitesinin arttırılması amacıyla, okullara destek sağlanacaktır. Gezici TIR‟lar aracılığı ile değişik yaş grupları için hazırlanmış donanımlı eğitim merkezleri bölge halkının istifadesine sunulacaktır. (d) Ulaşım: Tesisi ana ulaşım ağına bağlayacak yollar rehabilite edilecektir. (e) Rekreasyon: Sahil rehabilite edilecek ve günübirlik turizm alanı olarak halk tarafından güvenli bir şekilde kullanılabilmesi icin temiz ve bakımlı bir hale getirilecektir. I.2.8. Çevresel Etki Değerlendirmesi Bu rapor, Armada Eğitim ve Belgelendirme Danışmanlık Mühendislik İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. tarafından, EGEMER Elektrik Üretim A.Ş.‟nin gerçekleştirmeyi planladığı EGEMER Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali Projesi ile ilgili olarak T.C Çevre ve Orman Bakanlığı‟na sunulacak olan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) çalışması amacıyla hazırlanmıştır. Erzin DGKÇ Santrali ÇED Başvuru Dosyası 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-III kapsamında hazırlanmış ve T.C Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB) ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğünce uygun bulunarak 26 Mayıs 2009 tarihinde, Hatay ili Erzin ilçesinde, “ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı” gerçekleştirilmiştir. Bunu takiben raporun kapsamı ve formatı, 03 Haziran 2009 tarihinde T.C Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından gerçekleştirilmiş olan “Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı”nda belirlenmiştir. Söz konusu format Ek-6‟da verilmiştir. Erzin DGKÇ Santrali ÇED Raporu sunulan format çerçevesinde hazırlanmıştır. Proje Alanı‟nın mevcut çevresel durumu, yapılan incelemeler ve arazi çalışmaları sonucu belirlenmiştir. Santral özelliklerinin ve teknik detaylarının belirlenmesinden sonra ise çevresel etki çalışmaları yapılmış ve projenin inşaat ve işletme aşamalarında etkilenecek alanın tespiti (6 km x 7 km) ve muhtemel etkilerin incelenmesi bu kapsamda gerçekleştirilmiştir (Tablo I-8) Tablo I.8. ÇED Sürecinde Yapılan Çalışmalar Yapılan ÇalıĢmalar Açıklama Hava Modellemesi Çalışmaları Hava emisyonlarının dağılımını gösteren modelleme çalışması Jeolojik - Jeoteknik Etüt Çalışmaları Depremsellik, zemin etüdü, yeraltı suyu ölçümleri ve analizleri, toprak analizleri Deniz Araştırmaları Batimetri ve oşinografi çalışmaları, deniz tabanı yapısını belirleme, denizel bio-çeşitliliğin tespiti, deniz sondajları, su alma verme sistemi tasarımına esas çalışmalar Su Sirkülasyonu Çalışmaları Denizel ve Karasal Bio-çeşitlilik Tespit Çalışmaları Gürültü Ölçümleri ve Modelleme Çalışmaları Akıntı modellemesi, su alma verme sistemi tasarımına esas çalışmalar, termal desarjın etkilerinin tespiti Yerinde türlerin tespiti, gerekli koruma eylem planlarının hazırlanması Çevresel gürültünün minimize edilmesi için modelleme çalışması I-10 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM II. PROJE ĠÇĠN SEÇĠLEN YERĠN KONUMU II.1. Proje Yerseçimi (Ġlgili Valilik veya Belediye Tarafından Doğruluğu OnanmıĢ Olan Faaliyet Yerinin, Lejant ve Plan Notlarının da Yer Aldığı 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, (Plan Notları ve Hükümleri), Onaylı Nazım Ġmar Planı ve Uygulama Ġmar Planı, (Plan Notları ve Lejantları) Üzerinde, Değil ise Mevcut Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi) II.1.1. Proje Sahası Önerilen Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevkinde gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Hatay ili, Akdeniz Bölgesinde bulunan en eski yerleşim yerlerinden biridir. İlin yüzölçümü 5.403 km2‟dir. Kuzeyinde Osmaniye, kuzeybatısında Adana, batısında Akdeniz, kuzeydoğusunda Gaziantep yer almaktadır. 35° 52' - 37° 4' kuzey enlemleri ile 35° 40' - 36° 35' doğu boylamları arasında kalan İlin; Merkez, Erzin, Dörtyol, Hassa, İskenderun, Belen, Kırıkhan, Kumlu, Samandağ, Reyhanlı, Altınözü ve Yayladağı olmak üzere 12 ilçesi vardır. Yüzölçümlerine bakıldığında Erzin ilçesi 298 km2 ile 10. sıradadır. Proje için seçilen alanın konumunu gösteren harita Şekil II1‟de, proje ve yakın çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topografik harita Ek-3‟de verilmiştir. Erzin ilçesi sınırları içerisinde yer alan Proje Alanı, kıyı kenar çizgisinin kara tarafında ve 79 ha‟dır. Tesisin kurulacağı toplam inşaat alanı ise 15,5 ha‟dır. Proje Alanı‟nın deniz seviyesinden yüksekliği ortalama 5,5 m‟dir. Ancak, arazinin bazı noktalarında 9 metreye kadar çıkmaktadır. Söz konusu saha İl merkezine karayolu ile 108 km, Erzin ilçesine 13 km, Erzin ilçesindeki Yukarıburnaz köyüne kuş uçuşu 2 km, Turunçlu köyüne 4 km, Yeşiltepe köyüne 6 km, Yeniyurt mevkine 9 km mesafededir. Alanın güney sınırını kıyı kenar çizgisinden itibaren kumluk ve zayıf toprak yapısındaki arazi oluşturmaktadır. Bu araziden sonra ülkemizin güney kıyısı boyunca uzanan Akdeniz bulunmaktadır. Tesis için ayrılan söz konusu sahanın denize mesafesi sahil koruma bandından itibaren yaklaşık 650 m‟dir. Sahanın ortalama 1 km kuzeyinden 31-76 nolu İl yolu geçmektedir. Bu yol sahanın doğusundan geçen bağlantı yolu vasıtası ile D-817 nolu Adana-İskenderun devlet yoluna bağlanmaktadır. Proje için ayrılan arazinin güneydoğusunda, yaklaşık 3,5 km uzaklıkta ise tatil siteleri olarak bilinen yaklaşık 27 ha arazi üzerine kurulmuş yerleşim yerleri yer almaktadır. Proje Alanı‟nın 1 km batısında, halen yapımı devam etmekte olan Yumurtalık Serbest Bölgesi yer almakta, santralin Serbest Bölge içerisindeki kurulu en yakın tesise mesafesi ise 4 km‟dir. Alan, yapılacak olan Hatay-Erzin Organize Sanayi Bölgesi‟ne ise 3,5 km uzaklıktadır. Kuzey tarafı kırsal alandır. En yakın yerleşim yeri ise kuzeybatı yönünde 900 m mesafedeki Aşağı Burnaz köyüdür. Proje için ayrılan sahanın sınır koordinatları, uydu görüntüsü ve topografik harita üzerindeki gösterimi sırayla Tablo II-1, Şekil II-4 ve Şekil II-5„te verilmektedir. Tablo II.1. Proje Alanı‟nın Sınır Koordinatları Nokta 1 Nokta 2 Nokta 3 Nokta 4 Nokta 5 Nokta 6 ED 50 (6 Derece) X Y 237076.91 4090624.51 237352.84 4091415.46 238330.89 4090638.22 237939.35 4090129.14 237755.80 4090322.42 237359.30 4090551.59 II-1 WGS 84 (Coğrafi) X Y 36.92344510 36.04811594 36.93064258 36.05093529 36.92391742 36.06217185 36.91922593 36.05795777 36.92091452 36.05583276 36.92286734 36.05130755 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu İskenderun Körfezi Proje Sahası İSKENDERUN KÖRFEZİ Şekil II-1. Proje Alanı‟nın Ülkedeki ve Bölgedeki Yeri Çevre ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda Hatay Valiliği tarafından hazırlanan Hatay ili 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6. Maddesi gereğince İl Genel Meclisi‟nin 10.11.2006 tarih ve 235 sayılı kararı ve Antakya Belediye Meclisi‟nin 08.03.2007 tarih ve 34 sayılı kararı ile onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Bahse konu planın yürürlüğe girmesi ile yürürlükte bulunan 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı yürürlükten kalkmıştır. Yaklaşık 20 ay yürürlükte kalan Hatay ili 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Hatay İdare Mahkemesi‟nin 10.11.2008 tarih ve 2007/1223 sayılı kararı ile yürütmesi durdurulmuş ve daha sonra da, aynı mahkemenin 10.03.2009 tarih ve 2009/282 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. İptal kararı üzerine “Hatay ili 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı” yürürlükten kaldırılmıştır. Yapılan başvuru üzerine Erzin DGKÇ Santrali Proje Alanı‟nı içeren 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile Plan Raporu hazırlanmış ve 30.07.2009 tarih ve 9480 sayılı dilekçe ile T.C Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü‟ne 3194 sayılı İmar Kanunun 9. Maddesi kapsamında onanması talebi ile sunulmuştur. Sunulan II-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu planlar Ek-4 ve Ek-5„te verilmiştir. 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü tarafından onaylanmadan herhangi bir işlem tesis edilmeyecektir. T.C. Hatay Valiliği, Tarım İl Müdürlüğü‟nün Ek-2‟de verilen görüşünde arazi üzerinde herhangi bir tarımsal ürün bulunmadığı, toprak yapısı itibari ile tarımsal faaliyete uygun olmadığı belirtilmiştir. Ayrıca yapılan etüt sonucunda 7 ha alan sulu özel ürün arazisi (SOT), 71,3 ha alan ise tarım dışı alan olarak tespit edilmiştir. Proje Alanı‟nın tamamı için 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” kapsamında Hatay Tarım İl Müdürlüğü‟nden görüş alınacaktır. Proje Alanı İSKENDERUN KÖRFEZİ 5 km Şekil II-2. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Alanı ve Çevresinin İki Boyutlu Görüntüsü İSKENDERUN KÖRFEZİ AMANOS DAĞLARI Proje Alanı 4 km Şekil II-3. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Alanı ve Çevresinin Üç Boyutlu Görüntüsü II-3 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu PROJE ALANI İSKENDERUN KÖRFEZİ Şekil II-4. Proje Alanı ve Çevresinin Uydu Görüntüsü II.1.2. Yer Seçim Kriterleri Erzin DGKÇ Santrali‟nin kurulacağı mevkinin seçiminde çeşitli kriterler dikkate alınmıştır. Bu kriterler ve söz konusu sahanın seçim sebepleri aşağıda listelenmektedir; Proje Alanı‟nın bölgedeki BOTAŞ‟a ait Gaziantep-Adana-Mersin Doğalgaz Boru Hattı‟na yakınlığı, Tesisin soğutma suyu ihtiyacını karşılamak için gerekli su kaynaklarının yakın ve yeterli olması, Kara, deniz ve hava ulaşım hatlarına yakınlık, Tesis çevresindeki imisyon değerlerinin mevcut hava şartlarında yasal limitleri sağlaması, Ticari uygunluğu (fiziksel ve altyapı yatırımlarının büyüklüğü ve arazi maliyetlerinin ekonomik olması), Uygun iklim özellikleri, Proje Alanı‟nın topografyası ve rakımının santral kurulumuna elverişli olması (Santral Aşağı Burnaz mevkindeki düz bir arazi üzerine inşa edilecektir (bkz. Şekil II-6 ve Şekil II-7)), Yapılan flora ve fauna çalışmaları sonuçları incelendiğinde, bölgede hiçbir endemik türün bulunmaması (bkz. Ek-7), Proje Alanı toprak yapısının tarımsal faaliyete uygun olmaması (bkz. Ek-2), Erzin ilçesinde 2008 yılı istatistiklerine göre genç nüfusun yaşlı nüfusa olan oranı 2,32‟dir (Kaynak: T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Adrese Dayalı II-4 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2008). Bu sonuç ve bölgede yapılan gözlemler itibariyle Erzin ve çevresinde yerel işgücü imkanının yüksek olması, Proje Alanı batısında Yumurtalık Serbest Bölgesi ve sahaya 3,5 km uzaklıkta bulunan Erzin Organize Sanayi Bölgesinin yapımı devam etmektedir. Bu kapsamda bölgenin enerji ihtiyacının gün geçtikçe artma eğiliminde olması, Sebepleri ile Aşağı Burnaz mevki, Proje Alanı olarak seçilmiştir. Ayrıca proje dahilinde yapılan saha gezileri ve çalışmaları sırasında projenin tesis edileceği arazinin fotoğrafları çekilmiştir. Bu fotoğrafların panoramik olarak gösterimi Şekil II-6 ve Şekil II-7„de verilmektedir. II-5 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu İSKENDERUN KÖRFEZİ Kaynak: Antakya O36.a1 Nolu 1/25.000 Ölçekli Topgrafik Harita (bkz. Ek-3) Şekil II-5. Proje Alanı‟nın Topografik Harita Üzerindeki Gösterimi II-6 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil II-6. Proje Alanı‟na Panoramik Bakış (1) Şekil II-7. Proje Alanı‟na Panoramik Bakış (2) II-7 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu II.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün Ġdari ve Sosyal Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin YerleĢim Planı, Bunlar Ġçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri, Temsili Resmi) Erzin DGKÇ Santrali, 2+1 (2 gaz türbini ve 1 buhar türbini) konfigürasyonuna sahip multi-shaft ünitelerden oluşacaktır. Proje kapsamında bulunacak ana ekipmanlar; 1 adet buhar türbini, 2 adet gaz türbini, 3 adet jeneratör, 1 adet kondenser ünitesi, 2 adet atık ısı kazanı sistemlerinden ibarettir. Erzin DGKÇ Santrali‟ne ait inşa edilecek binaların öngörülen boyut ve alanları Tablo II-2‟de verilmiştir. Tablo II.2. Ünitelerin Boyut ve Alanları Tesis Yapıları Gaz Türbini Binası Buhar Türbini Binası Kontrol Binası Elektrik Kontrol Binası Atölye ve Depo Binası Gaz Alma İstasyonu Su ve Yangın Pompa İstasyonu Atık Isı Kazanı CO2, H2, ve N2 Tank Korunağı Su Sirkülasyon Elektrik Binası Hava Kompresör Binası İdari Bina Su Arıtma Tesisi Atıksu Arıtma Tesisi Acil Durum Dizel Jeneratör Binası Trafo/Şalt Sahası Kontrol Binası Transformatör Trafo/Şalt Sahası Kapı Kontrol Binası Soğutma Suyu Pompa İstasyonu Otomatik Klorlama Odası Yardımcı Kazan Uzunluk (m) 75 50 20 30 55 24 18 40 20 14 8 25 50 20 10 40 15 240 5 45 14 18 GeniĢlik (m) 30 50 15 11 38 15 12 15 10 12 5 15 32 12 4 20 15 140 5 25 12 10 Yükseklik (m) 24 24 8 8 8 6 6 35 5 6 4 10 12 6 12 6 10 15 4 20 6 12 Alan (m2) 2.250 2.500 300 330 2.090 360 222 600 200 168 40 375 1.600 240 40 800 225 33.600 25 1.125 168 180 Projenin tasarım çalışmaları devam ettiğinden, bu aşamada tesisin temsili görüntüsü oluşturulamamıştır. II-8 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM III. PROJENĠN EKONOMĠK VE SOSYAL BOYUTLARI III.1. Projenin GerçekleĢmesi Ġle Ġlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları Önerilen Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. tarafından yapılması ve işletilmesi planlanmaktadır. 49 yıllık ekonomik işletme ömrü öngörülen bu santral, yılda yaklaşık 6.750.000 MWh olmak üzere işletme ömrü süresince toplam 330.750 GWh brüt enerji üretimi gerçekleştirilecektir. Önerilen projenin yatırım maliyeti yaklaşık 719.238 Bin Avro‟dur (799,153 Avro/MW) (Tablo III-1). Sabit işletme giderlerinin ise her yıl için 13.000.000 Avro olacağı öngörülmektedir. Tablo III.1. Proje Tahmini Maliyeti Yatırım Kalemleri Finans Temini Gerekli Yasal Ġzinlerin Alınması (Üretim Lisansı, Kamu Yararı Kararı, Kamulaştırma, ÇED Olumlu Belgesi Alınması, Gerekli Diğer Yasal İzinler Derin Deniz Deşarj İzni, Geçici Atık Depolama İzni, Emisyon İzni, İşletme Belgesi Alınması, Açılma Ruhsatı Alınması) ÇalıĢmalar Zemin Etüdü Planlar (Tesis Yerleşim Planın Oluşturulması, Hali Hazır Harita Alımları, Kesin ve Uygulama Projelerinin Hazırlanması ve Onayı) Doğalgaz Ġletim Hattı (Doğalgaz Boru Hattı Bağlantı, Doğalgaz Boru Hattı Bağlantısı Proje Çizimi ve Onayı) Malzeme Temini ve Montaj (Malzeme Seçimi, Malzeme Temini, İnşaat ve Montaj) Beklenmeyen Giderler GENEL TOPLAM Yatırım Maliyet (*1000 AVRO) 12.492 2.917 47 327 6.220 654.445 42.790 719.238 Yukarıdaki tabloda gösterilen yatırım maliyeti için gerekli her türlü çalışma EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. tarafından tamamlanmıştır. Tüm yatırım kalemleri proje için yapılan antlaşma ve teklifleri yansıtmaktadır. Bahsedilen yatırım maliyetlerini karşılamak amacıyla kullanılacak olan finansal kaynaklar aşağıdaki tabloda (Tablo III-2‟de) özetlenmiştir. Projenin finansmanın 359.619 Avro tutarı özkaynak, 359.619 Avro tutarı ise finansman kredisi yoluyla temin edilecektir. Tablo III.2. Proje Tahmini Finans Kaynakları Finansman Kaynakları Özkaynak Proje Finansman Kredisi Toplam Tutar (Avro) 359.619 359.619 719.238 Yüzde Dağılım %50 %50 %100 III.2. Projenin GerçekleĢmesi Ġle Ġlgili ĠĢ Akım ġeması veya Zamanlama Tablosu Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin 16 ay inşaat öncesi dönemi, 48 ay inşaat dönemi olmak üzere toplam 64 ayda tamamlanması planlanmakta ve öngörülen işletme süresi 49 yıldır. Santralin Ağustos 2014 yılında işletmeye geçmesi öngörülmektedir. Projeye ait zamanlama tablosu Tablo III-3‟te verilmektedir. III-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo III.3. Zamanlama Tablosu III-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi Fayda maliyet analizi yatırım yapılmadan önce yatırımdan sağlanacak fayda ile yatırım maliyetinin karşılaştırılmasına dayanan bir yöntemdir. Bu yöntem ile yapılması düşünülen yatırımın olası fayda ve maliyetlerinin bugünkü değeri hesaplanmakta ve bu hesapla projeden elde edilecek net faydaya ulaşılmaktadır. Bu yöntemde fayda ve maliyetler parasal değerler olarak ifade edilmektedir. Bu hesaplamalardan sonra projeden sağlanacak net faydalar ile proje için gerekecek sermayenin karşılaştırması yapılmaktadır. Projenin fayda-maliyet analizi yapılırken üç ayrı başlık üzerinde incelenmesi gereklidir; a. Proje Sahibi İçin Fayda Maliyet Analizi b. Ülke Çapında Fayda Maliyet Analizi c. Yerel Çapta Fayda Maliyet Analizi Aşağıda söz konusu başlıklar incelenmiştir. III.3.1. Proje Sahibi Ġçin Fayda Maliyet Analizi Erzin DGKÇ Santrali‟nin ekonomik ömrü 49 yıldır. Yapım süreci ise 16 (on altı) ayı inşaat öncesi dönem ve 48 (kırk sekiz) ayı inşaat dönemi olmak üzere toplam 64 (altmış dört) aydır. Proje sahibi için fayda-maliyet analizi yapılırken hesaplamalarda Tablo III4‟teki veri ve kabuller esas alınmıştır. Fayda-maliyet analizi tablosu incelendiğinde projenin net karının toplam yatırım tutarına olan oranın yüksek olduğu görülmektedir. Bu nedenle Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin “Yatırım Karlılığı” değerleri yüksektir. Bu kapsamda yapılan finansman ve ekonomik analizler neticesinde projenin yatırımcı açısından faydalı bir yatırım olduğu görülmektedir. III-3 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo III.4. Projenin Fayda Maliyet Analizi 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 22 Yıllık Ortalama Kapasite Kurulu Kapasite MWe 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 882 Yıllık Üretim GWh 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 6,750 Elektrik Satış Miktarı mil.AVRO 0 0 0 0 672 656 640 624 608 621 634 651 664 678 693 707 889 908 927 947 966 987 612 Toplam Satış Gelirleri mil.AVRO 0 0 0 0 652 636 621 605 590 602 615 631 644 658 672 686 863 881 899 918 937 957 594 Değişken Maliyetler mil.AVRO 0 0 0 0 428 446 464 473 483 494 504 514 525 536 548 559 571 583 595 608 620 633 436 Amortisman Karşılıkları mil.AVRO 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 166 170 173 177 181 185 48 Brüt Kar mil.AVRO 0 0 0 0 224 191 157 132 107 109 111 117 119 122 124 127 126 128 131 134 136 139 111 Operasyon ve Bakım Giderleri mil.AVRO 0 0 0 0 14 15 15 15 16 16 16 17 17 17 18 18 19 19 19 20 20 21 14 Personel Giderleri (maaş, sigorta) mil.AVRO 0 0 0 0 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 Amortisman mil.AVRO 0 0 0 0 37 74 74 74 74 74 74 74 63 63 7 7 7 7 7 0 0 0 33 Net Defter Değerinin Aktiflerden Silinmesi mil.AVRO 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Diğer sabit giderler (iletim giderleri, sigorta) mil.AVRO 0 0 0 0 8 8 8 8 9 9 9 9 10 10 10 10 11 11 11 11 11 12 8 Faiz ve Vergi Öncesi Kazanç mil.AVRO 0 0 0 0 163 92 58 32 6 8 9 15 28 30 87 89 87 89 91 101 103 105 54 Vergi mil.AVRO 0 0 0 0 33 18 12 6 1 2 2 3 6 6 17 18 17 18 18 20 21 21 11 Net Kar mil.AVRO 0 0 0 0 130 74 47 26 5 6 8 12 22 24 70 71 70 71 73 81 82 84 43 Yatırımlar mil.AVRO 52 102 179 350 71 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 33 Serbest Nakit Akışı mil.AVRO -52 -102 -179 -350 89 148 120 100 79 80 82 86 85 86 77 79 77 79 80 80 82 84 43 Gelirler Giderler III-4 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu III.3.2. Ülke Çapında Fayda Maliyet Analizi Tesiste üretilecek enerji, enterkonnekte sistem üzerinden ulusal şebekeye aktarılacaktır. Ulusal şebekeye aktarılan enerji ülkenin artan enerji ihtiyacının yaklaşık % 2,6‟sını karşılayarak arz açığının bir kısmını karşılayacaktır. Elektrik üretiminde süreklilik ve güvenirliliğin sağlanması ile ülkenin gelişmesine katkıda bulunacaktır. Doğalgaz Kombine Çevrim Santrallerinde birim enerji üretimi alternatif enerji üretim yöntemlerine göre daha düşük maliyetli olduğundan, bu durum ülke ekonomisine fayda olarak yansıyacaktır. III.3.3. Yerel Çapta Fayda Maliyet Analizi Önerilen proje bölgeye ekonomik gelişme ve istihdam olanağı sağlayacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak personel ile malzeme, yiyecek, taşıma vb. hizmetler büyük oranda yöreden karşılanacaktır. İnşaat ve işletme aşamalarında çalışacak işçilerin barınma ihtiyacı proje sahibi tarafından yaptırılacak prefabrikler ile karşılanacak veya yöredeki mevcut konaklama hizmeti sağlayan işletmeler aracılığı ile olacaktır. Yöreden sağlanacak olan bu hizmetlerin tümünün bölge ekonomisine olumlu katkı sağlayacağı öngörülmektedir. III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin GerçekleĢmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından GerçekleĢtirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri İnşaat faaliyetlerinin tamamlanmasından sonra 49 yıl hizmet vermesi planlanan tesisin işletme süresi boyunca yemek, servis, barınma gibi ihtiyaçların yerel kaynaklardan sağlanması planlanmaktadır. Bunun yanı sıra, inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelin yerel işgücünden sağlanması sonucunda yerel ekonomiye olacak olumlu etki göz ardı edilemez. Erzin DGKÇ Santrali Projesi için ekonomik, sosyal ve altyapı faaliyetleri aşağıda detaylı olarak açıklanmıştır. Su Temini ve Atıksu Arıtma İnşaat ve işletme aşamasında su ihtiyacı deniz suyunun ters osmoz sistemi ile arıtımından karşılanacaktır. İnşaat aşamasında oluşacak atıksuyun, kurulması planlanan paket atıksu arıtma tesisi ile işletme aşamasında ise kalıcı arıtma tesisi ile bertarafı sağlanacak ve mevzuatlara uygun olarak denize deşarj edilecektir. Yangına KarĢı Koruma Sistemi Tesiste meydana gelebilecek yangın olaylarına karşı ilgili ulusal mevzuat çerçevesinde yangın söndürme sistemi kurulacak, yangın suyu temini deniz suyunun ters osmoz sistemi ile arıtımından sağlanacaktır. Ayrıca tesiste otomatik olmayan yangın sistemleri de tesisin erişimi kolay yerlerine yerleştirilecektir. Doğalgaz Bağlantısı Tesiste yakıt olarak kullanılacak doğalgazın temini BOTAŞ Gaziantep-AdanaMersin Doğalgaz Boru Hattından temin edilecektir. Elektrik Bağlantıları İnşaat aşamasında kullanılacak elektrik jeneratörler veya şebekeye yapılacak bağlantı ile sağlanacaktır. İşletme aşamasında ise tesis kendi ürettiği elektriği kullanacaktır. III-5 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ġletim Hattı Tesiste üretilecek elektrik ilettim hatları vasıtasıyla ulusal şebekeye bağlanacaktır. Bağlantı noktaları ise Akdam Havza TM, Tosçelik TM ve Erzin TM‟dir. UlaĢım İnşaat aşamasında mevcut yolların rehabilitasyonu ve bakımı yapılacaktır. Ayrıca, santralin çevresinde belediyenin öngördüğü yeni yolların yapımında da katkı sağlanacaktır. Sahil temizlenecek, halkın kullanımı için hijyenik, düzenli ve güvenli bir hale getirilecektir. Güvenlik Sistemi Proje Alanı‟nın etrafı tel örgülerle çevrilecektir. Ayrıca, tesis alanı için ayrı bir güvenlik çiti yapılacak ve giriş çıkış kontrollerini sağlamak amacıyla santral güvenlik binası kurulacaktır. Tesisin 24 saat izlenmesini sağlayacak kamera sistemleri uygun noktalara yerleştirilecektir. Telefon ve HaberleĢme Erzin DGKÇ Santrali için gerekli telekomünikasyon altyapısı kurulacaktır. Peyzaj Proje Alanı‟ndan inşaat aşamasında kaldırılan bitki örtüsü ve tohumların peyzaj amaçlı kullanılmasının dışında mevcut bitki örtüsüne uygun peyzaj çalışmaları yapılacaktır. Barınma İnşaat aşamasında çalışacak personelin barınma ihtiyacı yöreden ve Proje Alanı‟na kurulacak olan geçici prefabrik yapılardan sağlanacaktır. İşletme aşamasında personelin barınma ihtiyacı ise çevredeki mevcut imkanlardan sağlanacaktır. III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin GerçekleĢebilmesi Ġçin Ġhtiyaç Duyulan ve Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından GerçekleĢtirilmesi Beklenen Diğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri. Önerilen projenin gerçekleştirilmesi için Bölüm III.4‟de belirtilen faaliyetler dışında bu aşamada öngörülen herhangi bir altyapı tesisine ihtiyaç duyulmamaktadır. III.6. KamulaĢtırma ve/veya Yeniden YerleĢimin Nasıl Yapılacağı Proje Alanı‟nı oluşturan 361 ve 363 nolu parsellere ait tapu kaydı bulunmakla birlikte mülkiyet belirtilmeyip “davalı” ifadesi yer almaktadır. Bahse konu parseller için mülkiyet iddiası ile uzun süre önce açılan davalar devam etmektedir. Bu durumda; 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun “Aynın ihtilaflı bulunması” başlıklı 18‟nci maddesi uygulanarak öncelikle 361 ve 363 nolu parsellerin tapuda kayıtlı olmakla birlikte mahkemede mülkiyeti üzerinde ihtilaf olduğu veya kadastrosu yapılmasına rağmen kadastro mahkemesinde davalı olduğu tespit edilecek, gerekli belgeler taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine verilerek, taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin mülkiyet ihtilafıyla ilgili uyuşmazlığın sonucunda hak sahibinin özel ve tüzel kişiler olması durumunda bu kişilere ödenmesi karşılığında bankaya yatırılması ve gayrımenkulün hazine adına tesciline karar verilmesi III-6 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu sağlanacaktır. Müteakiben bahse konu parseller üzerinde 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu‟nun 15'nci Maddesi gereği Egemer Elektrik Üretim A.Ş. lehine lisans süresini geçmeyecek şekilde 49 yıla kadar irtifak hakkı verilecektir. Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar niteliğinde olan kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında soğutma suyu alma ve deşarj boru hatlarının bulunduğu kara ve deniz alanları üzerinde 49 yılı geçmeyecek şekilde lisans süresi kadar kullanma izni verilecektir. EPDK 09.09.2009 tarih ve 29384 sayılı yazısı ile Milli Emlak Genel Müdürlüğü‟nden Maliye Hazinesi‟nin mülkiyetinde bulunan taşınmaz mallarda ön izin verilmesini talep etmiştir. Bu konudaki işlemler devam etmektedir. 361 ve 363 nolu parsellere ait tapu kayıtları Ek-8‟de verilmiştir. 361 nolu parselin kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında kalan kısmı ile tamamı kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında kalan 412 nolu parsel devletin hüküm ve tasarrufunda olan alan statüsünde olduğundan bu alanların Santralin soğutma suyu alma ve deşarj boru hattının geçtiği kısmı üzerinde 49 yılı geçmeyecek şekilde lisans süresi kadar kullanma izni verilecektir. Proje Alanı‟nda herhangi bir yerleşim olmadığından yeniden yerleşim söz konusu değildir. III.7. Diğer Hususlar Raporda belirtilmek istenen herhangi bir diğer husus bulunmamaktadır. III-7 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM IV. PROJE KAPSAMINDA ETKĠLENECEK ALANIN BELĠRLENMESĠ VE BU ALAN ĠÇĠNDEKĠ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLĠKLERĠN AÇIKLANMASI Raporun bu bölümünde Erzin DGKÇ Santrali‟nin kurulacağı bölgenin mevcut çevresel özellikleri incelenmiştir. IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki Alanının Nasıl ve Neye Göre Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Harita Üzerinde Gösterilecek) Çevresel etki değerlendirmesi çalışmalarının en önemli aşamalarından birisi de etki alanın doğru tayin edilmesidir. Etkilenecek alanın sınırları, proje faaliyetlerinin ekonomik, sosyal, biyolojik ve fiziksel çevreye yapacağı olası tüm etkilerin, inşaat ve işletme aşamaları için ayrı ayrı değerlendirilerek, tüm bu etkilerin görüleceği alanları kapsayacak şekilde belirlenmelidir. Bu etkilerin bazıları doğrudan bazıları ise dolaylı etkilerdir. Projenin etki alanının tayininde; tesis faaliyetlerinden doğrudan etkilenecek ve “Proje Alanı” olarak belirtilen, tesisin kurulacağı alan ve yakın çevresini de içeren yakın etki alanının dışında, bu alanları da kapsayan ve projenin inşaat ve özellikle işletme aşamasındaki faaliyetlerinden kaynaklı ve “etkileyen” olarak tanımlanan baca gazı emisyonları, gürültü, soğutma suyu alım ve dönüş suyu deşarjı gibi etmenlerin, “etkilenen” olarak tanımlanan hava, su, toprak, flora ve fauna (fiziksel çevre) ile sosyo-ekonomik çevre üzerindeki etkisi değerlendirilmiş ve bu alanlar “etki alanı” olarak belirlenmiştir. Projenin fiziksel çevre üzerindeki etkileri sınırlı alanlarda gözlenirken, sosyo-ekonomik etkilerinin sınırları daha geniş olabilmektedir. Proje‟nin fiziksel çevre üzerindeki etkileri değerlendirilirken, yapılan çalışmalar kapsamında öncelikli olarak inceleme alanları belirlenmiş, inceleme alanlarında gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda ise esas etki alanı tespit edilmiştir. Etki alanının tayininde “etkileyen” olarak tanımlanan, geniş alanlara yayılan hava emisyonları ile su alma ve termal deşarj sisteminin etkileri “birincil etkileyen” olarak öne çıkmıştır. Hava Emisyonlarının Etkisi Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) EK 2 “Tesislerin Hava Kirlenmesine Katkı Değerlerinin Hesaplanması” kısmında tesis etki alanının belirlenmesinde 1) Tesis Etki Alanı: Emisyonların merkezinden itibaren bu yönetmelikte Ek 4 de verilen esaslara göre tespit edilmiş baca yüksekliklerinin 50 (elli) katı yarı çapa sahip alan, tesis etki alanıdır. Zeminden itibaren emisyonların effektif yüksekliği (h+h) 30 m’den daha az olan tesislerde, tesis etki alanı, bir kenar uzunluğu 2 km olan kare şeklindeki alandır. Baca dışı emisyon kaynaklarının (alan kaynak) yüzey dağılımı 0,04 km2’den büyükse, tesis etki alanı, alan kaynak karenin ortasında olmak üzere bir kenar uzunluğu 2 km olan kare şeklindeki alandır. Emisyon kaynaklarının yüzeydeki dağılımının tespitinde tesisin etki alanı esas alınır. denmektedir. Buna göre 60 m olan baca yüksekliği dolayısı ile yarıçapı 3 km olan bir alan etki alanı olarak alınmıştır. Bu alan kare boyutlarda 6x6 km olarak seçilmiştir. Emniyetli bir değerlendirme yapmak amacıyla en kötü hal senaryosunda emisyonların etkisi 20x20 km‟lik bir alanda da incelenmiştir. Termal Deşarjın Etkisi Termal deşarjın etkileri incelenirken hem deşarjın etkileri hem de su alma yapısının çevreye verebileceği etkiler değerlendirilmiştir. Termal deşarj için denizdeki etki alanı olarak deşarj sonrası oluşacak ortalama deniz suyu sıcaklığının, su alım noktasından IV-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu alınan 29 ºC‟deki deniz suyunun (ortalama deniz suyu sıcaklığı) en çok %1‟ine ulaştığı bölge olarak belirlenmiştir. Su sirkülasyonu çalışmalarından bu etkinin kara tarafından denize doğru 2,4 km açığa kadar etkili olabileceği saptanmıştır. Ayrıca su alma yapısının da etkisi düşünülerek deniz tarafındaki etki alanı su alma hattının sonlandığı 3,4 km‟lik uzaklık hesaba katılarak tesisten denize doğru 4 km uzaklığa kadar genişletilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda hava emisyonlarının etki alanı ve ayrıca su alma ve termal deşarjın etkisi göz önünde bulundurularak esas etki alanı 6 km x 7 km olarak belirlenmiştir. Diğer tüm çalışmaların da etki alanlarının bu kapsamında kaldığı görülmüştür. Bunun yanı sıra, Proje ile üretilecek elektrik enerjisi ve yaratılacak istihdam ile gerek bölge ve gerekse de ülke ekonomisine önemli katkıda bulunulacaktır. Bu bağlamda, Proje‟nin sosyo-ekonomik etki alanı bölgede daha yoğun ve öncelikli olmak üzere yaygın etkisinin ise tüm ülke üzerinde olacağı düşünülmektedir. IV-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IV-1. Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin Etki Alanı IV-3 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IV-2. Proje Alanı‟nın 2 Boyutlu Topografik Haritası IV-4 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IV-3. Proje Alanı‟nın 3 Boyutlu Topografik Haritası IV-5 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu IV.2. Proje ve Etki Alanı Ġçerisindeki Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı IV.2.1. Meteorolojik ve Ġklimsel Özellikler (Bölgenin Genel ve Lokal Ġklim KoĢulları, Sıcaklık-YağıĢ-Nem Dağılımları, BuharlaĢma Durumu, Sayılı Günler, Rüzgar Dağılımı vb. Bu BaĢlık Altında Yer Alan Bilgilerin Aylık-Mevsimlik-Yıllık Dağılımları Ġçermesi, Meteorolojik Veri Setinin 1975-2008 Yıllarını Kapsaması) Hava kirliliğine sebep olabilecek kirleticilerin taşınması ve yayılımı birçok faktöre bağlıdır. Gerek küresel gerekse bölgesel hava koşullarının yanında yerel topografik koşullar da bu kirleticilerin yayılımında önemli rol oynamaktadır. Bu amaçla, Erzin DGKÇ Santrali‟nden salınan kirleticilerin mevcut bölge üzerindeki etkilerini belirlemek için bölgenin iklim koşulları ve meteorolojisinin incelenmesi şarttır. Önerilen santralde yakıt olarak doğalgaz kullanılacaktır. Santral kaynaklı hava emisyonların değerlendirilmesi ve gerekli önlemlerin alınması amacıyla bölgenin rüzgar, sıcaklık ve yağış rejimleri incelenmiştir. Bu veriler (bkz. Ek-9), Proje Alanı‟nı temsil eden Devlet Meteoroloji İşleri (DMİ) Genel Müdürlüğü‟ne bağlı olan Dörtyol Meteoroloji İstasyonu‟nun uzun yıllar (19752008) verileridir. Bu istasyon 36°51‟ kuzey enlemi ile 36°13‟ doğu boylamında yer almakta ve 28 m kotundadır. IV.2.1.1. Bölgenin Genel Ġklim KoĢulları Hatay ili ve çevresinde Akdeniz iklim tipi egemendir. Yazlar genellikle sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Bu yapıya bağlı olarak, senede düşen kar miktarının da yüksek kesimlerde ve oldukça düşük olduğu görülmektedir. Bölgede genel olarak Akdeniz İklimi hakim olsa da, özellikle yüksekliğe bağlı olarak, iklim özellikleri de farklılıklar göstermektedir. Denizel etkinin görülmediği ve yükseltinin fazla olduğu yerlerde bu farklılıklar görülmekte ve kıyı kesimlerinin ortalama sıcaklığı daha yüksek izlenmektedir. Yüksek kesimlerde, sıcaklık değerleri düşmesine rağmen, Akdeniz İklimi‟nin etkisi nedeniyle İç Anadolu‟daki kadar şiddetli karasal özellikler taşımaz. Ölçümlerin yapıldığı bölgede yıllık ortalama sıcaklık 18,7°C‟dir. En sıcak aylar ortalama 27,4°C ile Temmuz ve 28,0°C ile Ağustos, en soğuk aylar 9,7°C (ortalama) ve 10,4°C (ortalama) ile sırasıyla Ocak ve Şubat‟tır. Bölgede yağış daha çok yağmur şeklinde düşmekte, günlük maksimum yağış miktarı Haziran ayında 112,4 mm‟ye kadar çıkabilmektedir. Yıllık ortalama yağış miktarı 946,8 mm civarında seyretmektedir. Yılda en hızlı esen rüzgar Mart ayında, 30,9 m/s hızındadır. Kasım ayında esen rüzgarların hızı 25,0 m/s‟ye ulaşmaktadır. Bölgede ortalama rüzgar hızı 1,1 m/s‟dir. Ortalama bağıl nem en yüksek değerini, % 67,3 ile Temmuz ayında görür. Bölgenin yıllık bağıl nem ortalaması ise %63,6‟dır (Dörtyol Meteoroloji İstasyonu 1975-2008). IV.2.1.2. Yöresel Ġklim ve Meteoroloji Bu rapor dahilinde meteorolojik verilerin güvenilir ve hatasız olması ve proje etki alanının en doğru şekilde ortaya konabilmesi için, Proje Alanı‟nı temsil eden meteorolojik istasyon olan ve büyük klima gözlemlerinin yapıldığı Dörtyol Meteoroloji İstasyonu‟ndan (Enlem: 36°51‟, Boylam: 36°13‟, Yükseklik: 28 m) alınan uzun yıllar (1975-2008) verileri kullanılmıştır. İlgili meteoroloji bülteni Ek-9‟da verilmektedir. Sıcaklık Yörede yıllık ortalama sıcaklık 18,7°C‟dir. Ölçümlerin yapıldığı 33 sene boyunca ölçülmüş en düşük hava sıcaklığı -5,0°C (1993), en yüksek hava sıcaklığı ise 41,6°C IV-6 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu (1994) olarak kaydedilmiştir. İl genelinde ortalama sıcaklık çok düşmemekle birlikte, en soğuk ay 9,7°C ortalama ile Ocak ayı, en sıcak ay 28,0°C ortalama ile Ağustos ayıdır. Yaz ayları sıcak, kış aylarında ılıman bir iklim hakimdir. Bölge genelinde düşük sıcaklığın ≥15°C olduğu günlerin sayısı yılda ortalama 171,2 gün, yüksek sıcaklığın ≥20°C olduğu günler ise bir sene içerisinde ortalama 244,8 gündür. Dörtyol Meteoroloji İstasyonu‟ndan elde edilen ortalama sıcaklık değerleri Tablo IV-1 ve Şekil IV-4„te, bölgenin yıllık sıcaklık değişimleri, ortalama sıcaklık gün sayıları ve mevsimlik sıcaklık değişimleri sırayla Şekil IV-5, Tablo IV-2 ve Şekil IV-6‟da verilmiştir. Tablo IV.1. Hatay İli, Dörtyol İlçesi 1975-2008 Yılları Arasındaki Ortalama Sıcaklıklar Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ortalama (1975-2008) °C 9.7 10.4 13.3 17.2 21.1 24.7 27.4 28.0 25.6 21.0 15.0 11.0 18.7 Ortalama En Yüksek Sıcaklık °C (1975-2008) 15.2 16.0 18.8 22.7 26.2 29.0 31.3 32.1 31.0 27.6 21.6 16.7 24.0 Ortalama En En Yüksek En DüĢük DüĢük Sıcaklık Sıcaklık Sıcaklık °C °C °C (1975-2008) (1975-2008) (1975-2008) 5.7 21.9 -4.5 6.2 24.4 -5.0 8.8 32.9 -3.5 12.4 37.3 0.8 16.0 39.7 7.6 19.7 39.4 13.1 23.0 40.2 17.0 23.8 40.9 16.0 20.9 41.6 11.2 16.2 38.3 5.7 10.6 30.6 -0.5 7.0 26.6 -3.4 14.2 41.6 -5.0 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) Tablo IV.2. Bölgedeki Ortalama Sıcaklık Gün Sayıları Sıcaklık Ortalama Yıllık Gün Sayısı Yüksek Sıcaklık ≥30 °C 97.9 Yüksek Sıcaklık ≥25 °C 179.7 Yüksek Sıcaklık ≥20 °C 244.8 Düşük Sıcaklık ≥20 °C 98.7 Düşük Sıcaklık ≥15 °C 171.2 Düşük Sıcaklık ≥10 °C 250.8 Düşük Sıcaklık ≥5 °C 330.7 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) IV-7 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu 50 40 Ortalama °C (1975-2008) 30 Ortalama En Yüksek Sıcaklık °C (1975-2008) Ortalama En Düşük Sıcaklık °C (1975-2008) 20 En Yüksek Sıcaklık °C (19752008) 10 En Düşük Sıcaklık °C (19752008) 0 -10 Şekil IV-4. Hatay İli, Dörtyol İlçesi Sıcaklık Dağılımı 50 40 30 20 10 0 Ortalama °C Ortalama En Ortalama En En Yüksek Sıcaklık En Düşük Sıcaklık Yüksek Sıcaklık °C Düşük Sıcaklık °C °C °C -10 Şekil IV-5. Hatay İli, Dörtyol İlçesi Yıllık Sıcaklık Değişimleri IV-8 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu 50.0 40.0 30.0 Minimum °C 20.0 Maksimum °C Ortalama °C 10.0 0.0 Kış İlkbahar Yaz Sonbahar -10.0 Şekil IV-6. Hatay İli, Dörtyol İlçesi 1975-2008 Yılları Arasındaki Mevsimlik Sıcaklık Değişimleri YağıĢ Rejimi Dörtyol Meteoroloji İstasyonu‟nda kaydedilen yağışların dağılımı, miktarı ve türü, kirleticilerin yaş çökelme miktarlarını etkilemesi açısından önem taşımaktadır. Yöredeki yağış rejiminin değerlendirilmesinde, Dörtyol Meteoroloji İstasyonu‟nun uzun yıllar (19752008) verileri kullanılmıştır. Kaydedilen verilere göre elde edilen yağış rejimleri Tablo IV3‟te, aylık toplam ortalama ve günlük en çok yağış miktarları Şekil IV-7„de, yıllık toplam yağış dağılımı ise Şekil IV-9‟da verilmiştir. Tablo IV.3. Hatay İli, Dörtyol İlçesi‟ne Ait Yağış Rejimleri Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ort.Toplam YağıĢ Günlük En Çok YağıĢ YağıĢ ≥10 mm Olduğu (mm) (mm) Günler Sayısı 103.6 93.1 3.2 111.3 89.7 3.7 109.4 110.0 3.7 94.1 83.5 3.4 67.0 92.7 2.2 37.6 112.4 1.1 20.7 81.4 0.5 28.2 80.0 0.9 62.6 105.4 1.9 98.4 99.3 3.0 107.3 82.0 3.6 106.6 82.7 3.9 946.8 112.4 31.1 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu(1975-2008 Ortalama Yağış Değerleri) Bölgedeki yıllık ortalama yağış miktarı 946,8 mm‟dir (bkz. Tablo IV-3). Çalışmanın yapıldığı 33 sene süresince günlük en çok yağış miktarı 112,4 mm ile Haziran ayıdır. Yağışın en çok düştüğü ay Şubat (111,3 mm), en az düştüğü ay ise Temmuz (20,7 mm) olarak kaydedilmiştir. IV-9 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Mevsimsel yıllık ortalama yağış değerleri incelendiğinde, yağışın en çok olduğu mevsim %34,0‟le kış mevsimi, en az olduğu mevsim %9,1 ile yaz mevsimidir (bkz. Şekil IV-8, Tablo IV-4). Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı ise 102,7‟dir. Ort.Toplam Yağış (mm) Günlük En Çok Yağış (mm) 120 100 80 60 40 20 0 Şekil IV-7. Hatay İli, Dörtyol İlçesi 1975-2008 Yılları Arasındaki Ortalama ve Günlük En Çok Yağış Değişimleri Tablo IV.4. Mevsimsel Ortalama Yağış Miktarları Toplam Ortalama YağıĢ Miktarı (mm) (%) 321.5 (%34.0) 270.5 (%28.6) 86.5 (%9.1) 268.3 (%28.3) Mevsim Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Kış İlkbahar Yaz 28,3% Sonbahar 34,0% 9,1% 28,6% Şekil IV-8. Mevsimsel Ortalama Yağış Miktarları IV-10 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Dörtyol Yıllık Toplam Yağış Dağılımı (1975-2008) 1400 1200 Yağış (mm) 1000 800 600 400 200 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 0 Yıllar Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu(1975-2008 Yağış Değerleri) Şekil IV-9. Hatay İli, Dörtyol İlçesi Yıllık Toplam Yağış Dağılımı Rüzgar Yönü ve Hızı Bölgenin rüzgar rejimi, emisyon dağılımlarının incelenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Dörtyol Meteoroloji İstasyonu 1975-2008 verilerine ait rüzgarın yönlere göre yıllık esme sayıları toplamı incelendiğinde; güney-güneybatı 38.790 esme sayısı ve %12,9‟luk payı ile birinci, doğu-kuzeydoğu 33.735 esme sayısı ve toplam içinde %11,2 payı ile ikinci, doğu-güneydoğu 31.273 esme sayısı ve toplam içindeki %10,4‟lük payı ile üçüncü durumdadır. Bu sayılardan hareketle yörede hakim rüzgar yönü güney-güneybatı olduğu söylenebilir. Ancak, doğu-kuzeydoğu ve doğu-güneydoğu yönünde esen rüzgarlar en az güney-güneybatı yönünde esen rüzgarlar kadar önem teşkil etmektedir. Sıralanan bu veriler ve ayrıntılı olarak Şekil IV-10‟da rüzgar gülü ile ifade edilmiştir. Mevsimsel ortalama rüzgar esme sayılarına bakıldığında en yüksek değer 79.280 esme sayısı ile Sonbahar ayında ölçülmüştür. Bu değerler, kış mevsiminde 9.787 esme sayısıyla doğukuzeydoğu, ilkbahar mevsiminde 10.951 esme sayısıyla güney-güneybatı, yaz mevsiminde 15.296 esme sayısıyla güney-güneybatı, sonbahar mevsiminde 10.960 esme sayısıyla doğu-kuzeydoğu yönlerinde estiği gözlemlenmiştir. Dörtyol Meteoroloji İstasyonu‟nun 1975-2008 verilerine ait rüzgarın yönlere göre yıllık ortalama hızları incelendiğinde, güney-güneybatı, batı-güneybatı ve batı yönlerinde rüzgar hızının 1,1 m/s ile en yüksek değerlere ulaştığı görülmektedir. İstasyonda ölçülen en yüksek ortalama hız ise Temmuz ve Ağustos aylarında, güney-güneybatı yönünde gözlenmiştir. Bu veriler ışığında yıllık ortalama rüzgar hızının 1,1 m/s olduğu belirlenmiştir. Değerlerin kaydedildiği zaman boyunca yıl içerisinde fırtınalı günlerin sayısı 43, ortalama kuvvetli rüzgarlı günlerin sayısı ise 30,6‟dır. Bölgede en çok fırtına ortalama 7 gün ile Ocak, Mart ve Nisan aylarında görülmektedir (bkz Tablo IV-10). Tablo IV-5 ve Tablo IV-6‟da yönlerin, esme hızlarının ve esme sayılarının aylara göre dağılımı verilmiştir. Tablo IV-7, Şekil IV-11 Şekil IV-12 ve Şekil IV-13„te ise mevsimlik değerler ve ilgili rüzgar gülleri görülmektedir. IV-11 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.5. Yönlere Göre Rüzgarların Ortalama Esme Hızları (m/s) Aylar Yıllık I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII N 0.8 1.0 1.0 1.0 0.9 0.9 0.7 0.7 0.8 0.8 0.8 0.7 0.8 NNE 0.8 0.9 1.0 1.1 1.0 0.8 0.8 0.9 0.8 0.8 0.7 0.7 0.9 NE 0.7 0.8 0.8 0.8 0.8 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 0.5 0.7 ENE 0.9 0.9 0.9 0.9 0.8 0.7 0.7 0.8 0.8 0.8 0.7 0.7 0.8 E 0.9 0.8 0.9 0.7 0.7 0.6 0.6 0.7 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 ESE 0.8 0.8 0.9 0.8 0.6 0.6 0.6 0.6 0.7 0.7 0.7 0.7 0.7 SE 0.8 0.8 0.9 0.7 0.6 0.6 0.6 0.6 0.7 0.7 0.7 0.7 0.7 SSE 1.0 1.0 1.0 0.9 0.7 0.7 0.7 0.7 0.7 0.8 0.9 0.9 0.8 S 0.9 1.0 1.0 1.0 0.8 0.8 0.8 0.7 0.9 0.7 0.8 0.8 0.8 SSW* 1.0 1.1 1.2 1.2 1.2 1.3 1.3 1.3 1.2 0.9 0.8 0.9 1.1 SW 0.9 1.0 1.1 1.1 1.1 1.2 1.2 1.2 1.1 0.9 0.8 0.8 1.0 WSW* 0.9 1.0 1.1 1.2 1.2 1.2 1.2 1.2 1.2 1.0 0.8 0.8 1.1 W* 0.9 1.1 1.2 1.2 1.2 1.2 1.1 1.0 1.2 1.0 0.8 0.8 1.1 WNW 1.0 1.1 1.2 1.2 1.1 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.9 0.9 1.0 NW 0.9 1.1 1.2 1.1 1.0 1.0 0.9 0.9 0.9 0.8 0.9 0.9 1.0 NNW 1.0 1.2 1.2 1.2 1.0 0.9 1.0 1.0 1.0 0.9 0.9 0.9 1.0 *En hızlı esen rüzgarların yönlere göre aylık ve senelik ortalama esme hızları Tablo‟da işaretlenmiştir. Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) Yönler Tablo IV.6. Yönlere Göre Rüzgarların Ortalama Esme Sayıları Toplamı Yönler N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW I 1364 1192 527 3449 2740 3304 2167 1232 746 1465 638 1071 634 1298 1000 2214 II 1122 1106 428 2474 2286 2773 1838 1222 792 1857 829 1227 687 1203 945 2100 III 976 891 399 2478 2255 2807 1988 1510 1298 2821 1254 1671 838 1258 780 1844 IV 746 779 282 2061 1951 2526 1594 1579 1210 3716 1328 1962 958 1198 684 1594 V 731 669 272 2084 1824 2227 1732 1420 1104 4414 1895 2547 1006 1030 570 1357 Aylar Yıllık VI VII VIII IX X XI XII 755 594 385 520 685 920 1285 10083 611 879 720 633 698 870 1185 10233 249 232 196 261 294 412 601 4153 2107 2080 2178 2881 4110 3969 3864 33735 1629 1552 2005 2688 2963 3230 3504 28627 1927 2046 2191 2584 3045 2844 2999 31273 1521 1206 1550 1878 2275 2242 2046 22037 1164 988 925 975 1199 1029 1083 14326 835 649 605 6674 674 522 480 15589 4851 5283 5162 4090 2464 1374 1293 38790 2182 2386 2268 1964 1171 736 570 17221 3028 3517 3536 2241 1782 1197 956 24735 1075 1188 1079 884 693 693 579 10314 802 951 897 697 1065 1150 1251 12800 480 418 335 402 589 820 939 7962 960 965 1026 952 1344 1897 2148 18401 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) Tablo IV.7. Yönlere Göre Rüzgarların Ortalama Esme Sayıları Toplamı (Mevsimlik) Yönler N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Mevsimler KıĢ 3771 3483 1556 9787 8530 9076 6051 3537 2018 4615 2037 3254 1900 3752 2884 6462 Ġlkbahar 2453 2339 953 6623 6030 7560 5314 4509 3612 10951 4477 6180 2802 3486 2034 4795 Yaz Sonbahar 1734 2125 2210 2201 677 967 6365 10960 5186 8881 6164 8473 4277 6395 3077 3203 2089 7870 15296 7928 6836 3871 10081 5220 3342 2270 2650 2912 1233 1811 2951 4193 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) IV-12 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.8. Yönlere Göre Rüzgarların Ortalama (Mevsimlik) Esme Hızları (m/s) Mevsimler Yönler KıĢ 0.8 0.8 0.7 0.8 0.8 0.8 0.8 1.0 0.9 1.0 0.9 0.9 0.9 1.0 1.0 1.0 N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Ġlkbahar 1.0 1.0 0.8 0.9 0.8 0.8 0.7 0.9 0.9 1.2 1.1 1.2 1.2 1.2 1.1 1.1 Yaz Sonbahar 0.8 0.8 0.8 0.8 0.6 0.6 0.7 0.8 0.6 0.8 0.6 0.7 0.6 0.7 0.7 0.8 0.8 0.8 1.3 1.0 1.2 0.9 1.2 1.0 1.1 1.0 1.0 1.0 0.9 0.9 1.0 0.9 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü (Yıllık) Esme Hızına Göre Rüzgar Gülü (Yıllık) NNW1.5 NW 1 WNW 0.5 W N 40000 NNW NW 30000 WNW 20000 10000 W 0 NNE NE ENE E 0 WSW NNE NE ENE E WSW ESE SW SSW N ESE SW SSW SE SSE SE SSE S S Şekil IV-10. Esme Hızına ve Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülleri (Yıllık) KıĢ 10000 NNW NW 8000 6000 WNW 4000 2000 W 0 Ġlkbahar N 15000 NNW NW 10000 NNE NE ENE WSW SW WNW E W ESE WSW SE SSW N NNE NE ENE 5000 E 0 ESE SW SSE SE SSW S SSE S IV-13 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Yaz Sonbahar N 20000 NNW NW 15000 10000 WNW 5000 W 0 15000 NNW NW 10000 NNE NE ENE WSW SW WNW E W ESE WSW SE SSW N NNE NE ENE 5000 E 0 ESE SW SSE SE SSW SSE S S Şekil IV-11. Mevsimlere Ait Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülleri Ġlkbahar KıĢ NNW1.2 1.0 NW 0.8 0.6 WNW 0.4 0.2 W 0.0 N NNW1.2 1.0 NW 0.8 0.6 WNW 0.4 0.2 W 0.0 NNE NE ENE E WSW SE Sonbahar N NNW 1.0 0.8 NW 0.6 WNW 0.4 0.2 W 0.0 NNE NE 0.5 ENE 0.0 E WSW ESE SW N NNE NE ENE E WSW SE SSW SSE S Yaz W E ESE S WNW ENE SSW SSE NNW1.5 NW 1.0 NE SW SE SSW NNE WSW ESE SW N ESE SW SSE SE SSW S SSE S Şekil IV-12. Mevsimlere Ait Esme Hızına Göre Rüzgar Gülleri IV-14 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu ġubat Ocak 4000 NNW NW 3000 WNW 2000 1000 W 0 N 3000 NNW NW 2000 WNW 1000 NNE NE ENE W E WSW E 0 ESE SE SSE S S Mart Nisan N 4000 NNW NW 3000 WNW 2000 1000 W 0 NNE NE ENE E 0 WSW ESE SW SSW N NNE NE ENE E WSW SE ESE SW SSW SSE SE SSE S S Mayıs Haziran 6000 NNW NW 4000 WNW 2000 W ENE SW SSW SE SSE 3000 NNW NW 2000 WNW 1000 W NNE NE WSW ESE SW SSW N N 6000 NNW NW 4000 WNW 2000 NNE NE ENE E 0 WSW W ESE SW SSW N NNE NE ENE E 0 WSW SE ESE SW SSW SSE SE SSE S S Temmuz Ağustos 6000 NNW NW 4000 WNW 2000 W N 6000 NNW NW 4000 WNW 2000 NNE NE ENE W E 0 WSW NNE NE ENE E 0 WSW ESE SW SSW N ESE SW SSW SE SSE S SE SSE S IV-15 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Eylül Ekim N 8000 NNW NW 6000 WNW 4000 2000 W 0 6000 NNW NW 4000 WNW 2000 NNE NE ENE E WSW W ESE SW SSW N NNE NE ENE E 0 WSW SE ESE SW SSW SSE SE SSE S S Kasım Aralık N 4000 NNW NW 3000 WNW 2000 1000 W 0 4000 NNW NW 3000 WNW 2000 1000 W 0 NNE NE ENE E WSW ESE SW SSW N NNE NE ENE E WSW SE ESE SW SSW SSE S SE SSE S Şekil IV-13. Esme Sayısına Göre Aylık Rüzgar Gülleri En şiddetli rüzgar Mart ayında 30,9 m/s‟lik hızla gözlenen doğu (E)‟dur.(bkz.Tablo IV-9). Tablo IV.9. Dörtyol Meteoroloji İstasyonu Yönlere göre Aylık Maksimum Rüzgar Hızları (m/s) Meteorolojik Elemanlar En Hızlı Esen Rüzgarın Yönü En hızlı Esen Rüzgarın Hızı (m/s) I II III IV V Aylar VI VII VIII IX X XI XII ESE SSW E NNW E N NW ENE SSW SE NW ENE 22,4 21,9 30,9 22,0 22,6 17,7 15,3 19,5 23,1 24,6 25,0 23,2 Ayrıca bölgenin fırtınalı günler ve kuvvetli rüzgarlı günler sayısı Tablo IV-10„da verilmektedir. Tablo IV.10. Fırtınalı Günler ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması Meteorolojik Elemanlar Fırtınalı Günler Sayısı Ortalaması Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Ortalaması I 0,2 1,5 II 0,1 1,7 III 0,2 1,6 Aylar IV V VI VII VIII IX X XI XII 0,2 0,1 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,2 1,2 0,7 0,3 0,3 0,2 0,5 1,1 0,9 0,9 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) Bağıl Nem 1975-2008 yılları arasında Dörtyol Meteoroloji İstasyonu‟nda kaydedilen verilere göre, yıllık ortalama bağıl nemin %63,6‟lük bir orana sahip olduğu görülmektedir. En yüksek ortalama bağıl nem oranları, %65,7 ile Mayıs, Haziran ve Ağustos aylarında, en düşüğü ise %57,9 ile Ekim ayında ölçülmüştür. Mevsimsel olarak ölçülen ortalama bağıl nemin en yüksek değeri %66,2‟lik bir oranla yaz ayında ölçülmüştür. Aynı istasyonda IV-16 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu ölçülen yıllık en düşük bağıl nem oranı %1 iken, mevsimsel olarak ölçülen en düşük bağıl nem oranı %2 ile İlkbahar mevsiminde gözlenmiştir. Bağıl nem değerleri Tablo IV-11, Tablo IV-12, Şekil IV-14 ve Şekil IV-15„te gösterilmektedir. Tablo IV.11. Bağıl Nem Değerleri Meteorolojik Elemanlar Ortalama Bağıl Nem (%) En Düşük Bağıl Nem (%) I 64.4 3.0 II 63.1 5.0 III 63.7 2.0 IV 65.3 1.0 Aylar VI VII VIII IX X XI XII Yıllık 65.7 67.3 65.7 59.9 57.9 60.0 64.9 63.6 1.0 8.0 3.0 2.0 3.0 4.0 1.0 1.0 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) V 65.7 3.0 Tablo IV.12. Mevsimlere Göre Bağıl Nem Değerleri Meteorolojik Elemanlar Mevsimler Ġlkbahar Yaz Sonbahar 64.9 66.2 59.3 2 4 3 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) KıĢ 64.1 3 Ortalama Bağıl Nem (%) En Düşük Bağıl Nem (%) Ortalama Bağıl Nem (%) En Düşük Bağıl Nem (%) 80 70 60 50 40 30 20 10 0 I II III IV V VI VII VIII IX Şekil IV-14. Aylara Göre Bağıl Nem Dağılımı IV-17 X XI XII Yıllık Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu 70 60 50 40 Ortalama Bağıl Nem (%) 30 En Düşük Bağıl Nem (%) 20 10 0 Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Şekil IV-15. Mevsimlere Göre Bağıl Nem Dağılımı Basınç Dörtyol Meteoroloji İstasyonu‟nda 1975-2008 yılları arasında kaydedilen ortalama, en düşük ve en yüksek basınç değerleri Tablo IV-13 ve Şekil IV-16„da sunulmaktadır. Bu değerlere göre, ortalama yıllık yerel basınç, 1009,2 hPa iken, en yüksek basınç 1030,9 hPa ile Ocak ayında, en düşük basıncın ise 987,2 hPa ile Mart ayında gözlenmiştir. Tablo IV.13. Yerel Basınç Değerleri (hPa) Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ortalama Yerel Basınç (hPa) 1014.2 1012.4 1010.5 1008.8 1007.7 1005.1 1002.3 1003.3 1007.3 1010.9 1013.7 1014.6 1009.2 En Yüksek Yerel Basınç (hPa) En DüĢük Yerel Basınç (hPa) 1030.9 994.2 1028.4 989.2 1024.3 987.2 1021.6 992.8 1019.2 995.7 1014.3 993.5 1009.8 993.6 1010.8 996.3 1018.1 999.0 1022.6 1000.0 1025.4 994.6 1030.2 994.9 1030.9 987.2 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) IV-18 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ortalama Yerel Basınç (hPa) En Yüksek Yerel Basınç (hPa) En Düşük Yerel Basınç (hPa) 1040 1030 1020 1010 1000 990 980 970 960 Şekil IV-16. Aylara Göre Yerel Basınç Değişimleri BuharlaĢma Dörtyol Meteoroloji İstasyonu tarafından 1975-2008 yılları arasında kaydedilen buharlaşma verileri incelendiğinde, bölgede yıllık ortalama açık yüzey buharlaşmasının 1257,3 mm olduğu görülmektedir. Maksimum açık yüzey buharlaşması ise 14,5 mm ile Mart ayındadır. Ortalama ve maksimum açık yüzey buharlaşmasının en yüksek olduğu mevsim yaz, en düşük olduğu mevsimin ise kış olduğu görülmektedir. Aylık ortalama ve maksimum açık yüzey buharlaşması verileri Tablo IV-14, Tablo IV-15, Şekil IV-17 ve Şekil IV-18„de sunulmaktadır. Tablo IV.14. Aylara Göre Buharlaşma Değerleri Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ortalama Açık Yüzey BuharlaĢması (mm) 32.4 43.2 73.9 100.1 137.2 166.9 188.7 179.9 149.2 100.2 52.7 32.9 1257.3 Maksimum Açık Yüzey BuharlaĢması (mm) 4.6 6.5 14.5 9.0 9.1 11.2 13.0 10.4 10.2 9.3 6.8 5.2 14.5 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) Tablo IV.15. Mevsimlere Göre Buharlaşma Değerleri Meteorolojik Elemanlar Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Mevsimler KıĢ Ġlkbahar Yaz Sonbahar 36.2 103.7 178.5 100.7 5.4 10.9 11.5 8.8 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) IV-19 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Şekil IV-17. Aylara Göre Yerel Buharlaşma Değişimleri 200 180 160 140 120 Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) 100 Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) 80 60 40 20 0 Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Şekil IV-18. Mevsimlere Göre Yerel Buharlaşma Değişimleri Bölgenin Sayılı Günler Dağılımı Dörtyol Meteoroloji İstasyonu tarafından 1975-2008 yılları arasında 33 senelik bir dönemi kapsayan süre içerisinde bölgede kaydedilen sayılı günler değerleri Tablo IV16‟da verilmiştir. Tablo IV-16‟dan da görüldüğü üzere bölgede yıllık ortalama dolulu gün sayısı 2‟dir. Bölgede kar yağışı genelde görülmemekte ve yıl içerisinde genellikle kar beklenmemektedir. 33 yıl süresince görülmüş en yüksek kar kalınlığı 3 cm‟dir (Şubat ayı). IV-20 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ayrıca yıl içerisinde toplam 12,6 gün kırağılı geçmektetir. Sisli günler sayısı yok denecek kadar azdır (yılda ortalama 0,3 gün). Bölgede orajlı günler sayısı ise yıllık 25,9‟dur. En fazla orajlı gün, 4 gün ile Ekim ayında görülmektedir. Aşağıdaki şekillerde bölgenin sayılı günler dağılımı verilmiştir (bkz Şekil IV-19, Şekil IV-20, Şekil IV-21, Şekil IV-22, Şekil IV23, Şekil IV-24). Tablo IV.16. Sayılı Günler ve Yıllık Ortalama Değerleri (1975-2008) Aylar Kar YağıĢlı Günler Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık 0.1 0,1 Karla Örtülü Günler Sayısı - En Yüksek Kar Kalınlığı (cm) 3.0 3.0 Dolulu Kırağılı Orajlı Sisli Günler Günler Günler Günler Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Ortalaması Ortalaması Ortalaması Ortalaması 0.3 4.9 1.3 0.6 0.1 3.0 2.1 0.4 0.1 1.1 2.9 0.2 2.9 0.1 2.8 1.5 0.6 0.6 2.5 0.1 4.0 0.2 0.6 2.7 0.1 0.1 3.0 2.0 2 0.3 12.6 25.9 Kaynak: Dörtyol Meteoroloji İstasyonu (1975-2008 Verileri) Orajlı Günler Sayısı 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Şekil IV-19. Aylara Göre Orajlı Günler Dağılımı IV-21 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kar YağıĢlı Günler Sayısı 0.12 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 0 Şekil IV-20. Aylara Göre Kar Yağışlı Günler Dağılımı En Yüksek Kar Kalınlığı (cm) 3.5 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 Şekil IV-21. Aylara Göre En Yüksek Kar Kalınlığı IV-22 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Dolulu Günler Sayısı 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 Şekil IV-22. Aylara Göre Dolulu Günler Dağılımı Sisli Günler Sayısı 0.12 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 0 Şekil IV-23. Aylara Göre Kar Sisli Günler Dağılımı IV-23 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kırağılı Günler Sayısı 6 5 4 3 2 1 0 Şekil IV-24. Aylara Göre Kırağılı Günler Dağılımı Deniz Suyu Sıcaklığı Tablo IV.17. Deniz Suyu Sıcaklığı (0C) Meteorolojik Elemanlar Max. Deniz Suyu Sıcaklığı Min. Deniz Suyu Sıcaklığı Deniz Suyu Sıcaklığı I II III 17.9 16.5 18.6 14.4 12.9 16.0 15.2 IV Aylar VII V VI IX X XI XII 20.2 24.1 27.6 30.7 31 VIII 29.6 27.5 23.7 20.9 14.7 16.7 20.2 24.8 27.5 27.6 26.6 23.6 18.7 15.4 16.3 18.6 21.3 26.0 28.5 29.2 28.6 26.5 22.6 22.6 Kaynak: İskenderun Meteoroloji İstasyonu (1975-2007 Verileri) IV.2.2. Jeolojik Özellikler (Jeolojik Yapının Fiziko-Kimyasal Özellikleri, Tektonik Hareketler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz OluĢumlar, Çığ, Sel, Kaya DüĢmesi BaĢlıkları Altında Ġncelenmesi, Proje Sahasının 1/25.000 Ölçekli Genel Jeoloji Haritası ve Ġnceleme Alanına Ait 1/1000 ve/veya 1/5000'lik Jeolojik Harita ve Lejantı, Stratigrafik Kolon Kesiti,) Proje Alanı‟na ait 1/1000-1/5000 ölçekli imar planları için Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı formatına uygun olarak Geoteknik Etüd Müşavirlik ve Mühendislik A.Ş. tarafından hazırlanmış ve 07.10.2009 tarihinde Hatay Valililiği Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü tarafından onanmış ve Ek-10‟da sunulmuştur. Ayrıca Proje Alanı‟na özel depremsellik çalışmaları Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından yapılan, “Erzin Bölgesi Hatay İli Güç Santralı İçin Sismik Tehlike ve Tasarıma Yönelik Deprem Özelliklerinin İncelenmesi Raporu” ve “Erzin Hatay Egemer Santral Sahası İçin Sismik Tehlike ve Tasarım Deprem Özelliklerinin Belirlenmesi Raporu” Ek11‟de verilmiştir. Haziran-Temmuz 2009 tarihinde sahanın genel geoteknik davranışının belirlenmesi, geoteknik profillerin çıkarılması, zemin taşıma gücü ve sahadaki oturma durumunun tahkiki, yeraltı suyu durumunun ve yeraltı suyunun temel mühendisliğine olan etkilerinin incelenmesi, depremsellik durumu ve tabakaların sismik özelliklerinin tespiti, sahanın sıvılaşma potansiyeli analizleri, zemin ıslahı ve zemin takviyesi seçeneklerinin tespiti amacıyla, 20 adet araştırma sondajı, 22 adet coni penetrasyon testi (CPT), 10 adet sismik kırılma, 3 adet mikrotremör, 2 adet rezistivite ve 2 adet PS Logging ölçümleri yapılmıştır. IV-24 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu IV.2.2.1. Jeomorfoloji Dünyanın önemli tektonik hatlarından biri olan Doğu Afrika‟nın Rif vadilerinin, Kızıldeniz ve Lut Denizi çöküntüsünün kuzeye devamını teşkil eden Amik Gölü-Gölbaşı Grabeni, basamaklı topografyası ile bir yandan Amanos çıkıntısını ve diğer yandan Gaziantep-Urfa platformunu sınırlandırır. Genç çöküntü morfolojisi arz eden bu zon üzerinde Gavur Gölü, Gölbaşı gibi bölgenin başlıca gölleri bulunur. Bunun gibi Karasu, Asi ve kısmen de Aksu nehirleri çöküntüyü takip eder. Bu graben 200-450 m yükseklikte olup, uzunluğuna yarıklardan çıkmış bazalt akıntıları ve vadi içinde tabuler morfoloji tipleri ile karakterizedir. IV.2.2.2. Genel Jeoloji Hatay Doğu Torosların güneye olan uzantısı, Amanos Dağları ile temsil edilir. Amanos Dağları, yaklaşık kuzey-güney gidişli bir dağ kuşağıdır. Alt Paleozoik‟ten günümüze kadar yaygın bir çökel istifini kapsar. Bölgede temeli Kambriyen yaşlı kuvars arenit, Zabuk Formasyonunu oluşturup üstte uyumlu olarak başlıca dolomitik Koruk Formasyonu‟na geçer. Daha üstte eşitli yaş konağında şeyl türü litolojiden oluşan Sosink Formasyonu bulunur. Kambriyen-Ordovisiyen'de başlıca şeyl yapılışlı Kızlaç Formasyonu yer alır. Silüryen'de kuvarsitli Arılık Formasyonu, Devoniyen'de ise kuvarsit kumtaşı ile başlayan tedrici kireçtaşına geçen Hasanbeyli Grubu bulunur. Dolomit, şeyl, marn ardalanmalı istifle başlayan Mesozoik yaşlı Çığlı Grubu Paleozoik birimler üzerine diskordansla gelir. Üzerine Denizgören Grubu, Üst Jura-Üst Kretase yaş aralığında çökelmiş sığ deniz çökelleri ve bu grubu oluşturan formasyonlar yanal-düşey yönde geçişlidir. Çökelme ortamı tipik bir karbonat şelfidir. Otokton birimler üzerinde bindirmeli, allokton olarak Alt-Orta Maestrichtiyen yaşlı Kızıldağ Ofiyoliti gelir. Otokton ve allokton birimler, genç otokton birimler tarafından transgresif olarak örtülür. Kretase Transgresyonu ile başlayan sığ-derin deniz sedimantasyonu Eosen sonuna kadar kesintisiz devam etmiştir. Genç çökeller Pliyosen sığ deniz çökelleri ile temsil edilmekte ve diskordan olarak daha yaşlı birimler üzerine gelmektedir. IV-25 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Proje Alanı Şekil IV-25. Hatay İli 1/500.000‟lik Jeoloji Haritası IV-26 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu IV.2.2.2.1. Stratigrafi PALEOZOYĠK KAMBĠRYEN Zabuk Formasyonu Zabuk formasyonu Amanos Dağları‟nın birçok yerinde yaygın olarak mostra vermektedir. Birim başlıca yeşilimsi renkli şeyl ara katmanlı boz-pembe-mor renkli orta-iyi boylanmalı kuvarsitle temsil edilir. Koruk Formasyonu Bu formasyonun belli başlı özellikleri; koyu gri-siyah-mavimsi renkli, orta-kalın tabakalı, ikincil kalsit damarlı yer yer çörtlü dolomitik kireçtası içermesidir. Bu birimin yaklaşık kalınlığı 167 m‟dir. Sosink Formasyonu Amanos Dağları‟nda Alt paleozoyik yaşlı birimler içerisinde en geniş yeri kaplamaktadır. Bu birim başlıca yeşilimsi renkli şeyllerden oluşmaktadır. Bununla birlikte iyi boylanmalı yuvarlak taneli, piritli, CO3 veya silis çimentolu, orta-kalın tabakalı kumtaşı arakatkılı yarılgan killi, ince katmanlı şeyller Sosink formasyonunun belli başlı özellikleridir. Kardere Formasyonu Formasyon başlıca koyu yeşil renkli, ince tabakalı şeyl arakatkılı, ayrışmış yüzeyi kahverengi açık yeşilimsi, taze kırık yüzeyi yeşil-gri renkli, yuvarlak taneli, orta boylanmalı, sert, laminalı, orta-kalın tabakalı kumtaşından oluşmaktadır. Kızlaç Formasyonu Birim başlıca yeşil-kahverengimsi yeşil-gri renkli, orta boylanmalı, mikalı, piritli, ince kumtaşı arakatmanlı şeylle başlar. Alt kesimlerde seyrek görülen kuvarsit ve kumtaşı ara katmanları üste doğru giderek artar. Kızlaç formasyonu klivaj gelişimi ile düşük dereceli metamorfizma izleri gözlenir. SĠLÜRYEN Arılık Formasyonu Çoğu yerlerde çok sert, kalın tabakalı kuvarsit litolojisi hakimdir. Arılık formasyonu Kırıkhan‟ın kuzeyindeki Alan Yaylası‟nın doğusundan Islahiye‟ye kadar alanda Amanos Dağları‟nın doruklarında mostra verir. DEVONĠYEN Hasanbeyli Grubu Tabanında genellikle iri çakıllarda bulunduğu, kuvarsit kumtaşı, mika katkılı, ortakalın tabakalı, kuvarsit tabakaları tedricen kireçtaşına geçer. Sert orta tabakalı yer yer kalksist görünümlüdür. Birimin toplam kalınlığı 360 metredir. IV-27 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu MESEZOYĠK Çığlı Grubu Amanos Dağları yöresinde Çığlı Grubu kalınlığı fazla değildir. En kalın alan yaylada 70 m görülür. Kalınlık güneyden kuzeye doğru azalır. Çığlı Grubu Paleozoyik birimler üzerine uyumsuz olarak gelir. ÜST JURA Keldağ Formasyonu Kırılma yüzeyleri keskin köşeli ve küçük parçacıklar halinde, az erimeli, zayıf gözenekli, çatlak gözeneği iyi ve çatlakları genellikle kalsit dolguludur. ALT KRETASE Teknecik Karakolu Formasyonu Tabanda sarımsı, kırmızımsı renkli limonitli kumtaşı, kumlu kireçtaşı ile başlar, üst seviyelere doğru kireçtaşı CaCO3 oranı artar, çatlakları kalsit yer yer limonit dolguludur. Kumtaşları içerisindeki taneler genellikle kuvars ve kireçtaşı parçalarıdır. ÜST KRETASE Yayıkdamlar Formasyonu Tabanda kumlu kireçtaşları ile ardalanmalı olarak iki seviye halinde yer alan mikrokonglomeralarla başlar, kireçtaşlarının bazı seviyelerinde çört bantları ve yumruları vardır. Kireçtaşları killi kireçtaşı marn, bitümlü marnlarla düşey ve yanal yönde geçişlidir. SENEZOYĠK TERSĠYER PALOESEN Uluyol Formasyonu Orta, kaba taneli kumtaşlarındaki kırıntıların çoğunluğunu ofiyolit malzemesi ve az miktarda kireçtaşı kırıntısı oluşturur. Killi kireçtaşları ve kil taşları ince taneli sıkı çimentolu, bol fosilli, belirgin katmanlanmalı ve grimsi pembe renklidir. Okçular Formasyonu Okçular Formasyonunun kaya türlerini; kireçtaşı, çörtlü kireçtaşı ve detritik kireçtaşları oluşturur. Kireçtaşları genellikle kül, taze kırılma yüzeyleri beyaz-krem renklidir. İnce taneli, sıkı çimentolu kırılması köşeli olan kireçtaşları 15-60 cm kalınlığında oldukça belirgin katmanlanma gösterir. IV-28 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu ÜST EOSEN KıĢlak Formasyonu İnce-orta katmanlı, katmanlanması belirgin, sıkı çimentolu, kırılması köşeli, yer yer detritik ve bol fosillidir. Killi kireçtaşları ve marnlar; bej ve sarımsı bej renklidir. Marnların çatlaklarında asfalt dolguları yer alır. Litolojiler arasında yanal ve düşey yönde fasiyes değişimleri izlenir. Kışlak Formasyonu‟nun fosil kapsamı; makro ve mikro fauna bakımından oldukça zengindir. NEOJEN MĠYOSEN Balyatağı Formasyonu Balyatağı Formasyonunun alt sınırı; Kışlak Formasyonu ve kendisinden eski tüm formasyonların üzerinde transgresif olarak yer alır. Balyatağı Formasyonunun üst sınırı; Sofular Formasyonu geçişli olarak yer alır. Balyatağı Formasyonunun kalınlığı; 50-250 m arasında değişir. Sofular Formasyonu Sofular Formasyonunun kaya türleri; resifal kireçtaşlarından oluşan bu birimde kireçtaşlarının rengi gri, taze kırılma yüzeyi krem, beyaz renklidir. Oldukça iyi çimentolu, kırılması köşeli, erimeli, bol gözenekli, kırılma yüzeyi pürüzlü, belirgin katmanlıdır. Tepehan Formasyonu Tepehan Formasyonu‟nun kaya türü özellikleri; kumtaşları, açık gri, boz ve bej renkli, ortakalın katmanlı, gevşek çimentolu ve fosillidir. Killi kireçtaşları, bej, boz renkli, orta katmanlı, ince taneli, az gözenekli, belirgin katmanlı, kırılması çubuğumsu ve bol fosillidir. Nurzeytin Formasyonu Nurzeytin Formasyonunun kaya türü özellikleri; kumtaşları, açık gri, bej, açık kahve renkli, yer yer demir oksit taneli, genelde gevşek çimentolu ve boylanması iyidir. Killi kireçtaşları, kirli beyaz, belirgin katmanlı, az gözenekli, ince taneli, kırılması çubuğumsu ve bol fosillidir. Vakıflı Formasyonu Vakıflı Formasyonunun kaya türleri; jipsler genellikle beyaz renklidir. Bazen 5-10 cm uzunluğunda kristaller halinde bulunur. Bazen de ince taneli ve süt beyaz renktedir. Kireçtaşları, beyaz renkli, ince taneli, sıkı çimentolu, kırılgan, kırılması konkoidal, ince katmanlı ve yer yerde laminalıdır. Bu kireçtaşları fosil içermez. PĠLĠYOSEN Samandağ Formasyonu Samandağ Formasyonunun kaya türü özellikleri; kumtaşları sarımsı kahverengi, açık gri, kırmızımsı renklidir. Belirgin katmanlanmalı, kalınlığı 10-70 cm. arasında taneler iyi yuvarlaklaşmış, boylanması iyidir. Bu formasyon, kötü çimentolu olup çok kolay IV-29 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu dağılmaktadır. Samandağ Formasyonunun kalınlığının 100-400 m. arasında değiştiği gözlenmiştir. KUVATERNER (GÜNÜMÜZ) Bölgede günümüze ait materyaller oldukça geniş yer kapsar. Samandağ Ovası, Amik Ovası, Akdeniz kıyısı ve akarsu yataklarında yayılım gösterirler. Yuvarlak ve köşeli çakıllı çimentolanmamış konglomeranın, Büyük Karaçay‟ın kuzeydoğusunda yayılımı vardır. Çakılların çoğunluğu iyi yuvarlaklaşmış olup, köşeli çakıllar da bulunur. Bölgedeki tüm kayaçların çakıllarını görmek mümkündür. Çimentolanma yok denecek kadar azdır, matriksini kum, kil ve kırıntılı malzemeler oluşturur ve kalınlığı maksimum 20 metredir. IV-30 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IV-26. Proje Alanı‟na Ait Stratigrafik Kolon Kesiti IV-31 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Yapısal Jeoloji Proje Alanı ve yakın civarında sahayı etkileyebilecek fay, bindirme, kıvrım v.b gibi süreksizliklere rastlanmamıştır. Ancak, Doğu Anadolu Fay Hattı‟nın güney uzantısına çok yakın olmasından doğrudan etkilenebileceği dikkate alınmalıdır. İskenderun Körfezi, batıda Misis Dağları, doğuda ise Amanos Dağları‟nın kuzey uzantısını oluşturan Dumanlı ve Boz Dağlar ile sınırlanmış ve yaklaşık kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanmaktadır. Kalın Neojen çökellerinin görüldüğü bu körfez, yapısal denetimli bir çöküntü havzasının varlığını simgelemektedir. İskenderun Körfezi‟nin bugünkü coğrafik görüntüsünün Holosen yaşlı normal faylara bağlı olduğu kabul edilmektedir. İskenderun havzasının ana yapısal özelliği bir çöküntü havzası (graben) oluşudur. Bölgenin diğer yapısal özelliklerini ovalarda izlenen faylar, kıvrımlar ve uyumsuzluklar oluşturmaktadır. Haydar Dağı‟nda görülen kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu normal faylar Haydar Formasyonu‟nu etkilemekte ve bunların devamı alüvyon örtüsü nedeniyle izlenememiştir. Bu fayların düşey atımları 0,501,60 m den birkaç metreye kadar olabilmektedir. Proje Alanı’nın Jeolojisi Proje Alanı‟nda genel olarak 3,00-20,00 m değişen derinliklerde, maksimum dane boyu yaklaşık 1-4 cm olan farklı kökenden ofiyolitik çakıllar içeren gri renkli, orta sıkı – sıkı özellik gösteren kum, çakıllı kum birimleri yer almaktadır. Bu birimin altında yaklaşık 3,0020,00 m değişen kalınlıklarda, yer yer kavkılı malzeme ve seyrek olarak farklı kökenden çakıllar içeren gri renkli, gevşek-orta sıkı özellikli siltli kum birimi bulunmaktadır. Bu birimin altında S-1, S-6 ve S-12 sondajlarında anakayaya kadar 5,00-10,00 m değişen kalınlıklarda kumlu çakıl; S-2, S-3, S-4, S-5, S-9, S-10, S-18, S-19 ve S-20 sondajlarında ise yaklaşık 6,00-16,00 m değişen kalınlıklarda siltli kil birimi bulunmaktadır. Tüm sondajlarda 21,50-35,00 m değişen derinliklerden sonra kuvaterner yaşlı, iri soğuma boşluklu, koyu gri renkli bazalt birimine rastlanmıştır. Tablo IV.18. İnceleme Alanında Yapılan Sondajlara Göre Gözlemlenen Birimler Sondaj No Yüzey Kotu (m) Derinlik (m) Üst Birim Anakaya S-1 1,0 31,50 Alüvyon Bazalt S-2 1,0 36,50 Alüvyon Bazalt S-3 1,0 35,50 Alüvyon Bazalt S-4 S-5 1,5 1,0 33,00 35,00 Alüvyon Alüvyon Bazalt Bazalt S-6 1,0 34,00 Alüvyon Bazalt S-7 2,0 29,00 Alüvyon Bazalt S-8 1,5 33,00 Alüvyon Bazalt S-9 1,0 32,50 Alüvyon Bazalt S-10 S-11 1,5 1,0 31,50 32,00 Alüvyon Alüvyon Bazalt Bazalt S-12 1,0 30,00 Alüvyon Bazalt S-13 1,0 27,50 Alüvyon Bazalt S-14 1,0 23,00 Alüvyon Bazalt S-15 1,0 26,00 Alüvyon Bazalt S-16 S-17 1,0 2,0 27,00 29,00 Alüvyon Alüvyon Bazalt Bazalt S-18 1,5 29,00 Alüvyon Bazalt S-19 2,0 36,51 Alüvyon Bazalt S-20 2,0 36,00 Alüvyon Bazalt IV-32 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IV-27. Proje Alanı Genelleştirilmiş Jeolojik Kesit Jeofizik ÇalıĢmalar Alanda yapılan sondaj verilerine göre üst seviyelerde gözlenen egemen çakıl ve yer yer ince malzemeli kum litolojisindeki birimler, alt seviyelerde temel kayaya ait birimler gözlenmiştir. Özdirenç verilere bağlı olarak yapılan değerlendirmelerde 499 ile 754 Ohm.m özdirenç değerleri temel kayayı tanımlamakta ve bu temel birimler DES-1‟de 27 m ve DES-2 de 33 m derinlikler civarlarında gözlenmiştir. Üst seviyelerde DES-1 de 1,60 m ve DES-2 de 3,70 m derinliklere kadar yüksek özdirenç değerlerin silis kökenli iri taneli birimleri tanımlamaktadır. Yeraltı statik su seviyelerinin 1,60 m ile 3,70 m aralığında olduğu ifade edilebilir. Bu derinliklerden sonra çakıl ve yer yer ince malzeme içerikli kum birimlerinde iletkenliğin artması, yeraltı su varlığının yanı sıra alüvyonal birimlerin organik içeriğinden de kaynaklanmaktadır. Suya doygun kum ve çakıl (iri taneli) birimlerinde iletkenliğin bu kadar artması beklenemez. Silis kökenli birimlerde bu aşırı iletkenliği etkileyen başka unsurlar olduğu, muhtemelen birimler içinde gözlenen ince malzemenin organik kökenli olduğu veya suyun kimyasal özelliklerine bağlı olarak olduğu düşünülmektedir. Alanda ölçülen özdirenç verilerine bağlı olarak tuzlu su girişimine rastlanılmamıştır. Doğal Afet ve Deprem Durumu Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 18 Nisan 1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile hazırlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası‟nda, Hatay bölgesi birinci derece tehlikeli deprem bölgesi olarak sınıflandırılmıştır. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Hatay iline ait Deprem Haritası Şekil IV-28‟de verilmiştir. Bölge genel anlamda Doğu Anadolu Fay Zonu‟nun etkisi altındadır. Karataş-Osmaniye Fay Zonu bölgenin en önemli tektonik unsurlardan birisidir. Proje Alanı‟na özel depremsellik çalışmaları Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından yapılmıştır. İlgili raporlar; “Erzin Bölgesi Hatay İli Güç Santralı İçin Sismik Tehlike ve Tasarıma Yönelik Deprem Özelliklerinin İncelenmesi Raporu” ve “Erzin Hatay Egemer Santral Sahası İçin Sismik Tehlike ve Tasarım Deprem Özelliklerinin Belirlenmesi Raporu” Ek-11‟de yer almaktadır. Bölgede, Proje Alanı ve çevresinde sismik tehlike yaratabilecek ana aktif tektonik yapılara ait bilgiler aşağıda özetlenmektedir; 1. Yumurtalık Fayı Sol yanal atımlı bir fay olan Yumurtalık Fayı Adana baseninin ana yapılarından biridir (Saroğlu vd., 1987). Yumurtalık Fayı, Yumurtalık – Karagedik arasında toplamda 62 IV-33 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu km uzunluğunda, KD-GB uzanımlı, birbirini yer yer paralel yer yer sürekli takip eden kırıklardan oluşmaktadır. Fay sisteminin Yumurtalık ve İmraniye arasında kalan 25 km‟lik kısmı iyi gözlenmektedir. Yaklaşık D-B doğrultusunda uzanan Yumurtalık Fayı bölgede GB yönünde kavis yapar. Bilinen tarihsel dönem içinde bu fayın kaynak olduğu bir deprem bulunmamaktadır. Bu fay için, amprik üst deprem büyüklüğü M=7,17 olarak hesaplanmıştır. Faydan Proje Alanı‟na en yakın uzaklık 13 km‟dir. 2. KarataĢ Fayı Karataş Fayı, İskenderun Körfezi kuzeyinde Ceyhan Nehri deltası ile Ceyhan‟ın kuzeyinde Sarımazı arasında yer alan (Saroğlu vd., 1987; 1992) 70 km uzunluğunda sol yanal atımlı bir faydır. Fayın altgeometrik parçaları hakkında bilgi bulunmamaktadır. Bununla birlikte, aletsel veriler bu bölge civarında yoğun sismik hareketliliğe işaret etmektedir. 1998‟de Karataş Fayı‟na paralel uzanan Misis Fayı üzerinde meydana gelen büyüklüğü Mw: 6,2 olan depremin fay mekanizması çözümleri sol yanal atımlı mekanizmayı göstermektedir. Merkezüstü Karataş Fayı yakınlarında olan 1994 Kurtkulağı depreminin de fay mekanizması çözümleri sol yanal atımlı mekanizmayı göstermektedir. Dolayısıyla, bu depremin Karataş Fayı‟ndan kaynaklandığı düşünülebilir. Tarihsel dönemde İskenderun Körfezi civarında birçok büyük deprem meydana gelmiş, ancak bu depremlerin kaynak bölgeleri hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. 3. Doğu Anadolu Fayı Türkiye‟nin doğusunda ikinci büyük aktif fay sistemi olan Doğu Anadolu Fayı (DAF), Arabistan ile Anadolu levhaları arasındaki görece hareketi karşılayan ve Anadolu levhasının güneydoğu sınırını oluşturan sol yanal atımlı bir faydır. Sol atımlı fay özelliği kendini oluşan yer değiştirmeler ve genel basamaklı yapıda da göstermektedir. Toplamda 550 km uzunluğunda olan Doğu Anadolu Fayı, kuzeydoğuda Kuzey Anadolu Fayı ile kesiştiği Karlıova Üçlü Eklemi‟nden güneybatıda Antakya Bölgesi‟ne kadar uzanmaktadır. Fay (DAF), Maraş Üçlü Eklemi‟nde Ölüdeniz Fayı ile kesişir. Doğu Anadolu Fayı‟nın Osmaniye, Yumurtalık ve İskenderun Körfezi üzerinden güneybatı doğrultusunda devam ettiği iddia edilmekle birlikte başka çalışmalar bu fayların DAF sisteminin parçası olmadığını söylemektedir. Genelde meydana gelen deprem etkinliği, hakim olarak kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu uzanan sol yönlü doğrultu atımlı faylarda ve onların tali kollarında meydana gelmektedir. Proje Alanı‟nın da bulunduğu Hatay ili, Doğu Anadolu Fay hattının depremsellik etkisi altındadır. Maksimum şiddet haritasına göre Proje Alanı‟nın bulunduğu Hatay bölgesi asgari Io = VI şiddetinde deprem bölgesi içindedir. Tablo IV.19. Hatay İli Deprem Durumu YerleĢim Yeri Merkez Altınözü Belen Dörtyol Erzin Hassa İskenderun Kırıkhan Kumlu Reyhanlı Samandağ Yayladağ Deprem Bölgesi 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Bölge için yapılmış deprem tehlikesi ve risk analizine göre en sık yaşanılan büyüklükler 4,5 ile 5,0 arasındadır. Proje Alanı‟nda yapılan sondaj çalışmalarından elde IV-34 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu edilen veriler ışığında 20 m derinliğe kadar uzanan alüvyon tabakanın üst birimleri olan orta sıkı kum, orta sıkı çakıllı kum olarak geçilen birimlerde depremli durumda sıvılaşma riski bulunmaktadır. Proje Alanı‟nda depremli durumda suya doygun alüvyonel tabakanın sıvılaşma riski taşıması nedeniyle inşa edilecek yapıların stabilitesi için alüvyonel birim zemin ıslah yöntemleri kullanılarak ıslah edilecektir. Proje Alanı‟nda sellenme, heyelan ve feyezan türü afetlerin oluşması mümkün görülmemektedir. Ancak batı rüzgarlarına açık İskenderun Körfezi‟nin dalga etkisi dikkate alınacaktır. Kaynak: Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Şekil IV-28. Türkiye ve Hatay İli Depremsellik Haritası IV-35 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Önlemli Alanlar Bu alanlar, Proje Alanı içerisinde doğal afet tehlikeleri ve jeolojik-jeoteknik özellikleri nedeniyle yerleşime uygunluğu etkileyebilecek hususlara sahip alanlardır. Bu alanlar, yapılaşma öncesi veya esnasında belirli önlemleri almak şartıyla planlamaya ve yapılaşmaya gidilebilecek alanlardır. Bu alanlarda; sıvılaşma, heyelan, tsunami ve sel baskını, mühendislik sorunları (zemin büyütmesi, taşıma kapasitesi, oturma, şişme, taşman, kaya düşmesi vb.) problemlerin biri veya birkaçı bir arada görülebilir. Önlemli Alanlar (ÖA), karşılaşılan ve/veya karşılaşılabilecek sorunların ve alınacak önlemlerin niteliğine göre alt başlıklar halinde tanımlanıp sınıflara ayrılmıştır. Önlemli Alan 1: İnceleme alanında deprem tehlikesi açısından önlemli alanlara rastlanmamıştır. Önlemli Alan 2: İnceleme alanında kütle hareketleri tehlikeleri ve yüksek eğim açısından önlemli alanlara rastlanmamıştır. Önlemli Alan 3: İnceleme alanında su baskını tehlikesi açısından önlemli alanlara rastlanmamıştır. Önlemli Alan 4: İnceleme alanında çığ tehlikesi açısından önlemli alanlara rastlanmamıştır. Önlemli Alan 5: İnceleme alanında yapılan jeolojik ve jeofizik çalışmalar sonucunda hazırlanan yerleşime uygunluk haritalarında saha; mühendislik problemleri açısından (şişme-oturma, taşıma gücü, sıvılaşma potansiyelinin mevcudiyeti vb) Önlemli Alanlar (ÖA5) olarak belirlenmiştir. IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikleri (Yer Altı Su Seviyeleri, Halen Mevcut Her Türlü Keson, Derin, Artezyen vb. Kuyu Emniyetli Çekim Değeri; Suyun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Yer Altı Suyunun Mevcut ve Planlanan Kullanımı) Proje Alanı, Yumurtalık ilçesine, Toros Gübre vb. faaliyet alanlarına içme suyu temin eden Burnaz Kaynak Grubu boşalımının Akdeniz‟e ulaştığı Burnaz (Yanıkdeğirmen) suyu güzergahında, Burnaz suyuna yaklaşık 1 km uzaklıkta yer almaktadır. Burnaz kaynağı bölgenin en önemli su kaynağıdır, verimi ve su kalitesi bakımından çok iyi özelliktedir. İçme suyu amacıyla kullanılmaktadır. Burnaz kaynağı grup kaynağı özelliğindedir. Burnaz kaynağı, Pliyokuvaterner yaşlı bol gözenekli bazaltlardan, tektonik hatların kontrolünde alüvyonun, geçirimsiz bölümleri boyunca birbirine oldukça yakın iki temel noktadan boşalan ve bu biçimi ile dokanak kaynağı olarak nitelendirilebilinen grup kaynağı özelliğindedir. Kaynak, yıllık yağışların etkisi altında bulunan üçüncü tip akifer özelliğindeki bazalt akiferinden boşalmaktadır. Proje Alanı, Kuvaterner'e ait kum, çakıl örtüsü, yamaç molozu, alüvyon konisi ve akarsu yatak örtüsü gibi genç çökellerden oluşmuştur. Santral sahasının 1.000-1.200 m kuzeyinde sondaj kuyuları mevcuttur, bu kuyulardan K-2003 ve K-6262 nolu Kullanma Belgeli kuyular sahaya en yakın kuyulardır. Su sondaj kuyuları sanayi-sulama amacıyla kullanılmaktadır. Su sondaj kuyularının derinliği: 35-38 m, Statik Seviye: 2-4,5 m, Dinamik Seviye: 3-11 m, Verim: 18-20 l/s, EC:612, Suyun Sınıfı: T2A1'dir. Ayrıca, Geoteknik Etüd Müşavirlik ve Mühendislik A.Ş. tarafından HaziranTemmuz, 2009 tarihinde Proje Alanı‟nda gerçekleştirilen jeolojik ve jeoteknik çalışmalar kapsamında yapılan sondaj çalışmalarında yer altı su seviyelerinin 0,80 – 2,1 m arasında değiştiği görülmüştür. Bu verilere göre inceleme alanında yeraltı su seviyesinin topografik IV-36 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu yüzeye yakın olduğu söylenebilir. Proje Alanı‟nda yapılan sondajlarda ölçülen yer altı su seviyeleri Tablo IV-20‟de verilmiştir. Sondaj çalışmaları sonucunda kil, kum, çakıl ve bunların karışımından oluşan çakıllı kum-kumlu çakıl seviyeleri tespit edilmiştir. Bu yapıdan dolayı inceleme alanında askılı ve hapis yer altı suları mevcuttur. Kil danelerinin hakim olduğu seviyelerde ise kapiler su ile tabi su içeriği yüksek olan yumuşak seviyelerin sınırlı kalınlıklardaki varlığı mevcuttur. Zemin profili ve ölçülen su seviyeleri dikkate alındığında saha tümü ile suya doygun ve serbest akifer niteliğindedir. Projenin inşaat aşamasında, yapı çevrelerinin temel kotları altında çevre drenajı tesis edilecek, kapiler suların korozyon etkisi izolasyonla korunacaktır. Tablo IV.20. Sondaj Numaralarına Göre Yer altı Su Seviyeleri Sondaj No S-1 S-2 S-3 S-4 S-5 S-6 S-7 S-8 S-9 S-10 S-11 S-12 S-13 S-14 S-15 S-16 S-17 S-18 S-19 S-20 Koordinatlar x 237722 237995 238267 237915 237642 237369 237288 237561 237835 237481 237208 236935 236500 236067 236373 236854 237155 2237401 237753 - y 4089737 4090155 4090575 4090491 4090072 4089652 4089987 4090407 4090826 4090741 4090322 4089902 4090152 4090402 4090417 4090237 4090640 4091076 4090433 - z 1.0 1.0 1.0 1.5 1.0 1.0 2.0 1.5 1.0 1.5 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 2.0 1.5 2.0 2.0 Sondaj Derinliği (m) 31.50 36.50 35.50 33.00 35.00 34.00 29.00 33.00 32.50 31.50 32.00 30.00 27.50 23.00 26.00 27.00 29.00 29.00 36.51 36.00 Yeraltı Su Seviyesi (m) 1.90 1.00 1.26 1.10 1.00 1.89 1.10 1.50 1.35 0.93 0.80 1.40 2.00 1.20 2.10 0.85 1.00 1.48 1.40 1.15 Erzin DGKÇ Santrali inşaat ve işletme aşaması boyunca yer altı suyu kaynakları hiçbir amaçla kullanılmayacaktır. Bu sebeple tesisin hem inşaat aşamasında hem de işletme aşamasında yer altı suyuna hiçbir olumsuz etkisi olmayacaktır. Ayrıca konu ile ilgili T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Etüd ve Plan Dairesi Başkanlığı‟nın 7.09.2009 tarih ve 8749 sayılı görüşü Ek2‟de sunulmuştur. IV.2.4. Hidrolojik Özellikler (Yüzeysel Su Kaynaklarından Deniz, Göl, Dalyan, Akarsu ve Diğer Sulak Alanların Fiziksel, Kimyasal, Bakteriyolojik ve Ekolojik Özellikleri, Bu Kapsamda Akarsuların Debisi ve Mevsimlik DeğiĢimleri, TaĢkınlar, Su Toplama Havzası, Drenaj, Tüm Su Kaynaklarının Kıyı Ekosistemleri) Akarsular Hatay ili, Asi Nehri, Afrin Çayı ve Karasu olmak üzere 3 önemli akarsuya sahiptir. Proje Alanı‟na kuş uçuşu 90 km mesafede bulunan ve toplam 380 km‟lik uzunluğa sahip IV-37 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu olan Asi Nehri, Lübnan, Suriye ve ardından Türkiye‟de Hatay ilini takip ederek Akdeniz‟e dökülür. Nehrin Türkiye sınırları içindeki uzunluğu yaklaşık olarak 97 km olsa da büyük bir bölümü Suriye toprakları içerisinde bulunmaktadır. Nehrin yıllık ortalama debisi ise 5,04 m3/s‟dir. Proje Alanı‟na kuş uçuşu 90 km mesafede bulunan Afrin Çayı, Gaziantep‟teki Saf Dağları‟ndan doğar ve kurutulan Amik Gölü‟nün yatağında Karasu ile birleşir. Çayın ortalama uzunluğu 160 km, ortalama debisi ise 0,644 m3/s‟dir. Proje Alanı‟na kuş uçuşu 20 km uzaklıkta bulunan Karasu, Kahramanmaraş İlindeki Akçadağ ve Kartaldağ eteklerinden doğar ve çeşitli küçük derelerle birleşip Emen Ovası‟nın ortasındaki Karagöl‟e (Emen Gölü) dökülür. Toplam 166 km uzunluğa sahip Karasu, yıllık ortalama 0,644 m3/s‟lik debiye sahiptir. Proje etki alanı içerisinde sürekli akış gösteren Sarısu ve Yanıkdeğirmen dereleri bulunmaktadır. Bunların dışında çevrede önemli akarsu kaynağı bulunmamaktadır. Göller Hatay il sınırları içerisinde bugün önemli ve büyük bir göl bulunmamaktadır. Havzada bulunan ve günümüzde göl niteliği kalmamış ya da göl olmaktan çıkmak üzere olan birkaç göl dışında, halen göl niteliği taşıyan birkaç gölden söz etmek mümkündür. Hatay ili sınırları içerisinde yer alan başlıca göller, Bağlama Gölü, Cüdeyde Gölü, Yenişehir Gölü, Gölbaşı Gölü, ve Pınarbaşı Gölü‟dür. Bu göller arasında yer alan Bağlama Gölü göl niteliğini yitirmiş, kuruyan göldür. Hatay'ın İskenderun İlçesine bağlı Aşkarbeyli köyünde bulunan Bağlama Gölü yazların kurak geçmesi nedeniyle kurumuştur. Amik Gölü ise 35-40 yıl süren çalışmalar sonucunda kurutulmuş ve göl alanı tarıma açılmıştır. Deniz Bölgede bulunan en önemli yüzeysel su kaynağı Kuzeydoğu Akdeniz‟dir. Kuzeydoğu Akdeniz 106.000 km2‟lik bir alanı kaplamaktadır ve kıyı boyunca oldukça dar bir kıta sahanlığına sahiptir. Bölgede en geniş kıta sahanlığı olan kesim, oldukça sığ olan İskenderun Körfezi‟dir. Körfezin tabanı genelde düz ve ortalama derinlik 50-80 m civarındadır. Körfez derinliği güney kesimlerde 90 m‟ye kadar ulaşmaktadır. Körfeze önemli tatlı su girdisi, Yumurtalık yakınlarında denize dökülen Ceyhan Nehri‟dir. Proje Alanı‟nda deniz araştırmaları kapsamında, kış ve yaz dönemlerine ait yapılan deniz suyu analizlerinin sonuçları Ek-12 “Su Kalitesi, Flora ve Fauna Raporu”nda verilmiştir. Deniz Suyu Sıcaklığı İskenderun Körfezi‟nde, T.C. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı ve Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından uzun yıllar boyunca deniz suyu sıcaklık ölçümleri yapılmaktadır. Ölçümler sonucu çıkarılan, uzun yıllar ortalama deniz suyu sıcaklık değerleri aşağıda verilmektedir. Tablodaki değerlere bakıldığında ölçülen en yüksek ortalama değer Ağustos ayında 29,1 olarak kaydedilmiştir. Tablo IV.21. İskenderun Körfezi Uzun Yıllar Ortalama Deniz Suyu Sıcaklıkları Meteorolojik Elemanlar Deniz Suyu Sıcaklığı I 15.9 II 15.5 III 16.3 IV 18.5 V 22.3 IV-38 Aylar VI VII 26.0 28.2 VIII 29.1 IX 28.1 X 25.1 XI 21.2 XII 17.8 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Dalga Açık deniz dalga iklimi belirlenirken Karataş ve Yumurtalık Meteoroloji İstasyonları‟ndan elde edilen veriler kullanılmıştır. Bu verilerden elde edilen İskenderun Körfezi girişindeki dalga kabarma uzunlukları ve etkili dalga yönleri ve değerleri Tablo IV22 ve Tablo IV-23‟te verilmiştir. Tablo IV.22. İskenderun Körfezi Dalga Kabarma Uzunlukları Dalga Yönü NW WNW W WSW SW SSW S SSE SE Dalga Kabarma Uzunlukları (km) 22,8 73,2 501,9 575,1 504,5 492,3 322,3 104,2 28,55 Tablo IV.23. Etkili Dalga Yönleri ve Değerleri Dalga Yönü S SSW SW WSW W Hs10 (m) 0,094 0,237 0,980 0,207 0,143 Ts (s) 4,071 4,277 4,227 4,253 3,990 f (saat) 1138 1756 611 275 75 Akıntı İskenderun Körfezi‟ndeki akıntı sistemi genel olarak Doğu Akdeniz Hidrodinamik Yapısı‟nın etkisi altındadır. Körfez‟deki akıntı yapısının şekillenmesinde bölgesel oşinografik parametrelerindeki mevsimlik değişimlerin etkisi büyüktür. Ayrıca rüzgar, deniz yüzeyi yükselmesi, yoğunluk gibi yerel parametreler de bu yapının oluşmasında ikincil bir etkiye sahiptir. Proje Alanı‟ndaki akıntı düzeni genel olarak sahil boyunca, mevsimlik değişmeler göstermektedir. Yaz aylarında akıntı düzeni genel olarak güneye doğru iken kış aylarında kuzey yönlü bir yapıya sahiptir. Proje Alanı‟nda yıl boyunca tespit edilen ortalama akıntı hızı 7 cm/s ile kuzeybatı yönünden güneydoğu yönünedir. Tsunami Olasılığı Geçmiş verilere bakıldığında, tarih boyunca Doğu Akdeniz kıyılarının çoğu kez tsunami etkisinde kaldığı görülmektedir. Geçmiş veriler, ölçümler ve nümerik modellemelere bakıldığında da, bölgede tsunami olasılığının var olduğu söylenebilir. Tsunaminin genel mekanizması ve karakteri hakkında net bir kaynak olmasa da, geçmiş veriler veya fay zonlarının dağılımı, volkanlar ve diğer olası tsunamik deniz tabanı deformasyonlarına bakıldığında, bölgede bu olasılığı yaratabilecek pek çok kaynağın mevcut olduğu görülmektedir. IV.2.5. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (Ġçme, Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri Üretiminde Ürün ÇeĢidi ve Üretim Miktarları, Su Yolu UlaĢımı Tesisleri, Turizm, Spor ve Benzeri Amaçlı Su ve/veya Kıyı Kullanımları, Diğer Kullanımlar) Hatay ili içerisindeki en önemli nehir Asi Nehri‟dir. Sulama amaçlı kullanılan nehrin 95 km‟lik kısmı Türkiye sınırları içerisinde bulunmakta ve toplam uzunluğunun 380 km olduğu bilinmektedir. Nehrin büyük bir kısmı Suriye sınırları içerisinde akarak Hatay ili IV-39 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu sınırları içerisinde Akdeniz‟e dökülür. İlde bulunan diğer akarsular ise sırayla il sınırları içinde 77 km ve 24 km boyunca uzanan Karasu ve Afrin Çayı‟dır. Projenin bulunduğu Hatay ili sınırları içerisinde 4 baraj işletmesi ve inşaat halindeki 1 baraj yükseltmesi bulunmaktadır. Söz konusu barajların üzerinde bulunduğu akarsular, kullanım amaçları ve sulama alanları Tablo IV-24‟te verilmektedir. Tablo IV.24. Hatay İlindeki İşletme ve İnşaat Halinde Bulunan Barajlar Baraj Adı Akarsuyu Tahtaköprü Karasu Yarseli Beyazçay Yayladağ Kureyşi Yarseli Barajı Yükseltilmesi Beyazçay İşletme İnşaat Amacı Sulama Taşkın Koruma Sulama Sulama İçme Suyu Sulama ĠnĢaatın BaĢlama BitiĢ Tarihi Sulama Alanı Gövde Dolgu Tipi 1968-1976 11,900 ha Zonlu 1985-1991 8,075 ha Zonlu 1993-2000 719 ha Kaya 2005-2006 775 ha Zonlu Kaynak: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Resmi İnternet Sitesi (www.dsi.gov.tr) Hatay ilinde büyük ve önemli bir göl bulunmamaktadır. İldeki göller jeolojik çöküntü ve grabenler sonucunda oluşmuştur. Bölgedeki en büyük göl olan Amik Gölü ise mevcut durumda kurutulmuş haldedir. İlde ayrıca sulama amacı ile kullanılan Karamanlı ve Hassa Demrek göletleri bulunmaktadır. İldeki mevcut göllerin ve göletlerin detaylı listesi Tablo IV25 ve Tablo IV-26‟da verilmektedir. Tablo IV.25. Hatay İlindeki Mevcut Göller Yüzölçümü (m2) Yeri 20,000 Reyhanlı Yenişehir Gölü 31,500 Reyhanlı Gölbaşı (Balıklı) Göl 350,000 Kırıkhan Ġsmi Cüdeyde Gölü Pınarbaşı Gölü Reyhanlı Kaynak: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Resmi İnternet Sitesi (www.dsi.gov.tr) Tablo IV.26. Hatay İlindeki İşletme ve İnşaat Halinde Bulunan Göletler Gölet Adı Akarsuyu İşletme Karamanlı Bulanık İnşaat Hassa Demrek Göleti Amacı ĠnĢaatın BaĢlama BitiĢ Tarihi Sulama Alanı Gövde Dolgu Tipi Homojen Toprak Dolgu Homojen Deliçay Sulama 1997-2006 276 ha Toprak Dolgu Kaynak: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Resmi İnternet Sitesi (www.dsi.gov.tr) Sulama 1995-2000 222 ha İlde mevcut durumda 22,086 ha sulama alanı bulunmaktadır. Aşağıda (bkz. Tablo IV-27) su cazibesiyle ve pompajlı sistemler ile sulama yapan işletmelerin toplam sulama değerleri verilmektedir. Proje Alanı ve çevresinde baraj, göl veya gölet bulunmamaktadır. Bu kapsamda proje faaliyetleri süresince bölgedeki herhangi bir su havzasına veya kaynağına olumsuz bir etkinin meydana gelmesi söz konusu değildir. IV-40 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.27. Hatay İlinde İşletmedeki Sulama Tesisleri ĠĢletmeye Girdiği Yıl Tesisin Adı Amik Tahtaköprü I. Merhale Projesi. Kırıkhan Hassa Sulaması Samandağ Pompaj Sulaması Yarseli Sulaması Yayladağ Projesi Sulaması TOPLAM Cazibe Sulama Brüt Net Pompajlı Sulama Brüt Net Toplam Sulama Alanı (ha) Brüt Net 1996 11,900 - - - 11,900 - 1987 - - 2,167 - 2,167 - 1997 1994 5,364 1,936 7,300 644 75 719 17,908 4,178 22,086 Kaynak: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Resmi İnternet Sitesi (www.dsi.gov.tr) İskenderun Körfezi özellikle dip yapısı itibariyle birçok dip balığı için uygun bir alandır. En çok kullanılan avlama tekniği trol balıkçılığı, ikinci derecede ise paraketadır. Aynı zamanda Ceyhan Nehri‟nin getirmiş olduğu sedimentin birikimi ile oluşan lagünlerde dalyan balıkçılığı da yapılmaktadır. Projenin gerçekleştirileceği Erzin ilçesinde kıyı şeridindeki diğer ilçeler gibi su ürünleri avcılığı yapılmaktadır. Proje‟nin yakın çevresinde herhangi bir balık üretim tesisi veya balıkçı barınağı bulunmamaktadır. İskenderun Körfezi‟ndeki balıkçı barınakları ve su ürünleri tesisleri Şekil IV-29‟da işaretlenmiştir. Proje Alanı Ç.Y. B.B. B.B. B.B. İSKENDERUN KÖRFEZİ B.B. Dalyan Balık Çiftliği B.Y. ÇY, BB, BY Şekil IV-29. İskenderun Körfezindeki Balıkçı Barınakları ve Su Üretim Tesislerinin Harita Üzerindeki Gösterimi ÇY: Çekek Yeri BB: Balıkçı Barınağı BY: Barınma Yeri Hatay ili kıyılarında baskın olarak üretilen deniz balık ürünleri; barbunya, çipuralidaki, gümüş, istavrit, izmarit, kefal ve sardalyadır. Bu ürünlerin ihracatı yapılmakta, bir kısmının ise ülke içi tüketim için çevre bölgelere dağıtımı sağlanmaktadır. Ayrıca bölgede İskenderun Karidesi olarak adlandırılan büyük boy karidesler avlanmaktadır. Hatay ilindeki su ürünleri ve üretim miktarları Tablo IV-28, Tablo IV-29, Tablo IV-30 ve Tablo IV-31‟de verilmektedir. IV-41 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.28. Hatay İlinde Üretilen Deniz Balıkları Ürünlerinin Üretim Miktarı Deniz Balıkları Üretim (Ton) Akya Avcı Bakalorya Barbunya Çipura-Lidaki Dil Fangri Gelincik Gümüş İskarnoz İsparoz İstavrit İzmarit Karagöz Kaya Balığı Kefal Kırlangıç Kolyoz Kupez Levrek Lipsoz Lüfer Melanurya Mercan Mezgit Mırmır Minekop Orfoz Orkinoz Palamut Sardalya Sinagrit Tekir Tirsi Trança Torik Uskumru Zurna Diğerleri TOPLAM 53,100 2,500 1,200 250,000 177,350 23,100 250 100 199,950 64,200 7,990 199,950 218,106 18,450 75,150 137,000 43,850 62,800 22,000 57,100 10,000 54,600 350 31,570 41,150 49,410 7,000 32,750 2,800 58,150 106,400 1,500 45,460 13,500 11,000 10,500 8,150 16,600 32,500 2,147,536 Kaynak: Hatay İl Tarım Müdürlüğü (2001) Tablo IV.29. Hatay İlinde Üretilen Deniz Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Deniz Ürünleri Üretim (ton) Ahtapot Ayna Kalamarya Karides+Çimçim Mürekkep Balığı Diğer TOPLAM 3,500 500 91,900 86,400 182,450 11,600 376,350 Kaynak: Hatay İl Tarım Müdürlüğü (2001) Tablo IV.30. Hatay İlinde Üretilen Kültür Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Kültür Balıkları Üretim (ton) Alabalık 44,200 TOPLAM 44,200 Kaynak: Hatay İl Tarım Müdürlüğü (2001) IV-42 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.31. Hatay İlinde Üretilen İçsu Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Ġçsu Balıkları Üretim (ton) Karabalık Yılan TOPLAM 3,770 1,070 4,840 Kaynak: Hatay İl Tarım Müdürlüğü (2001) IV.2.6. Deniz, Göl, Akarsudaki Canlı Türleri (Bu Türlerin Tabii Karakterleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler; Bunların Üreme, Beslenme, Sığınma ve YaĢama Ortamları; Bu Ortamlar Ġçin Belirlenen Koruma Kararları) Erzin DGKÇ Santrali Projesi kapsamında kullanılacak soğutma suyu Akdeniz‟den temin edilecek ve tekrar Akdeniz‟e deşarj edilecektir. Bu kapsamda projenin hayata geçirileceği Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevki deniz alanında flora ve fauna durumunun belirlenmesi amacıyla Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri tarafından 2009 yılının kış ve yaz dönemlerinde gerekli çalışmalar yapılmıştır (bkz. Ek-12). Deniz ortamında yapılan araştırmalar dahilinde Proje Alanı‟nın batimetrik özellikleri de dikkate alınarak 9 adet numune alma istasyonu belirlenmiştir (bkz. Şekil IV-30). Seçilen numune alma istasyonlarına ait özellikler Tablo IV-32‟de verilmiştir. Şekil IV-30. Proje Alanı‟nda Numune Alma İstasyonlarının Konumu IV-43 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.32. Numune Alma İstasyonlarına Ait Özellikler Ġstasyon No Ġstasyonun Koordinatları (WGS 84 TM 30) Su Derinliği, m Numune Alma Derinliği Yüzey, m Orta, m 1 36o 54‟31.8100” N ve 36o 02‟54.7529” E 6,6 0,2 2,5 2 36o 54‟28.9472” N ve 36o 01‟38.6459” E 11,2 0,2 5,0 3 36o 54‟03.5627” N ve 36o 02‟35.3469” E 9,7 0,2 5,0 5,0 o o 4 36 53‟38.1710” N ve 36 03‟31.3509” E 9,8 0,2 5 36o 53‟35.0226” N ve 36o 02‟15.5813” E 14,4 0,2 7,5 6 36o 53‟31.8609” N ve 36o 00‟59.4903” E 19,0 0,2 10,0 7 36o 53‟06.7735” N ve 36o 01‟56.1834” E 20,0 0,2 10,0 8 36o 52‟41.6464” N ve 36o 02‟52.1796” E 21,0 0,2 10,0 9 36o 52‟38.8155” N ve 36o 01‟36.1030” E 25,7 0,2 12,5 Akdeniz kısmen kapalı bir deniz olması nedeniyle diğer denizlerimizden farklı kendine has bir biyolojik ve oşinografik yapıya sahiptir. Tuzluluk değerinin yüksekliği ile tür çeşitliliği artarken, besin değerinin düşük olması balık ve diğer canlıların beslendiği fitoplankton ve zooplankton miktarlarının azalmasına neden olmaktadır. İskenderun Körfezi de besleyiciler ve fitoplankton bakımından düşük besin değerine sahiptir. Türler popülasyon olarak az ancak çeşitlilik bakımından zengindir. Bölgede deniz ekosisteminin mevsim normallerine göre kalite değerini büyük oranda korumakta olduğu kaydedilmiştir. Çalışmaların mevsim değişimi öncesine rastlaması sebebi ile sonuçlarda bir fırtına sonrasının yansımaları görülmektedir. Kuvvetli fırtına, Seyhan ve Ceyhan Nehri‟nin denize taşıdığı karasal kökenli sediman ve diğer kirletici değerlerin bölge geneline yayılmasına sebep olmuştur. Bu durum seki diski sonuçlarında görülmektedir. Bütün bunlara İskenderun Körfezi‟nde olmanın dezavantajı da eklenince, ekosistemin durumu ve olması gereken özelliği daha da kötüye gitmiştir. Bu olumsuzluklara rağmen elde edilen biyolojik parametreler, Körfez ekosisteminin canlılığını devam ettirdiğinin bir kanıtıdır. Ancak projenin hayata geçirileceği alanın denizel kısmında genel olarak geniş flora üyelerine rastlanmamıştır. Sahada gerçekleşen flora ve fauna çalışmaları bentik ve pelajik olmak üzere iki farklı bölgede yürütülmüş ve bu çalışmalar aşağıda verilmiştir. Bentik Bölge ÇalıĢmaları Bentik zonda yapılan çalışmalar, Erzin DGKÇ Santrali Proje Alanı‟nın fiziki yapısı da göz önüne alınarak üç farklı alt zonal birim içerisinde tanımlanmıştır (bkz. Şekil IV-31). Şekil IV-31. Bentik Bölge Çalışma Zonları Supralittoral zon tamamen kumluk bir yapıdadır. Güney-doğu yönlü rüzgara açık olan alanda kabuklu canlı kalıntılarının yanında yer yer fırtına ile kenara atılmış, ölü IV-44 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu denizanaları bulunmaktadır. Kıyıda, fiziki yapısı itibariyle doğal olarak flora üyesi bulunmamaktadır. Ancak kıyıdan daha içeri girildikçe kumsalda bazı bitkiler mevcuttur. Mediolittoral zon da kumluk bir yapıda ve kısmen de olsa kavkılı oluşu dikkati çekmektedir. Kıyısal çizgi girintisiz ve deniz hattı boyunca paralellik göstermektedir. Araştırma dahilinde kıyıdan alınan zemin örnekleri makroskobik olarak incelendikten sonra 0,5 mm gözenek çaplı elekten geçirilmiş ve göze çarpan fauna örnekleri deniz suyu karışımı ile % 5‟lik formol çözeltisine alınmıştır. İnfralittoral bölge bir önceki zondan başlayarak düzgün bir eğimle 5 km mesafede 25 m kotuna kadar inmektedir. Bentik çalışmanın büyük kısmı bu alanda yapılmıştır. Şekil IV-30‟da verilen istasyonlardan, önerilen santralin soğutma suyu boru hattını ortalama olarak içine alacak şekilde uygun alanlarda, sediment numune alıcı (Vanveen:20x30x60 cm) ile bentik örnekler alınmıştır. Alınan bentik örnekler, 0,5 mm gözenek çaplı elekten geçirildikten sonra, göze çarpan fauna örnekleri deniz suyu karışımı ile % 5‟lik formol çözeltili cam kaplara konularak koruma altına alınmıştır. Bu örnekler laboratuarda steroskobik mikroskop yardımıyla tanımlanmıştır. Yukarıda değinilen littoral zonlara ait fauna çalışmaları sonuçları Tablo IV-33 ve Tablo IV 34‟te verilmektedir. Yapılan incelemelerde Molusca (Yumuşakça) türlerinin çoğunluğu oluşturduğu görülmektedir. Yumuşakça türlerini sırası ile Crustaceae (Kabuklular), Annelida (Solucanlar) ve Echinodermata (Derisidikenliler) üyeleri takip etmektedir. İnceleme sahasının bentik yapısında 70 adet tür belirlenmiş ve bu türlerin büyük çoğunluğu 9 nolu istasyonda tespit edilmiştir. Söz konusu türlerin büyük bir kısmı infauna ve bentik alanın Infralittoral zonunda yer almaktadır. Mollusca‟ya ait canlılar genel olarak ayrı eşeyli olmakla beraber, bir kısmı hermafrodit (erkeklik ve dişilik organı aynı organizma üzerinde)‟dir. Bu grubun üyeleri yumurtalarını çok sayıda ve çoğunlukla birbirine bağlanmış olarak bırakmaktadırlar. Gelişmeleri ya doğrudan ya da metamorfozla gerçekleşmekte ve başkalaşım evresi larvaları Trakofora ve Veliger’dir. Crustaceae üyeleri ayrı eşeylidir. Bunların çoğalmalarında da başkalaşım evresi vardır. İlkel olanlarda Nauplius, gelişmiş olanlarda ise Zoea larvası görülmektedir. Beslenmeleri gelişme evresine göre karnivor veya omnivor olarak değişmektedir. Annelida üyeleri genel olarak hermafrodittir ve çoğalmada başkalaşım evresi geçirmektedir. Bu grubun üyeleri yumurtadan önce Trokofora denilen bir larva oluşturmakta, bunun başkalaşım evresi geçirmesi ile birey haline gelmektedirler. Besin kaynakları serbest yüzen küçük hayvansal ve bitkisel organizmalardır. Echinodermata grubu canlıları ayrı eşeylidir. Bu canlıların döllenmeleri suda gerçekleşir. Metamorfoz evresi geçiren grubun canlıları, yumurta döllendikten sonra Dipleurula adı verilen larva teşekkül etmektedirler. Bu gruba dahil olan canlıların beslenmeleri karnivor veya omnivor olabilmektedir. İncelemeler sonucunda deniz tabanındaki (bentik bölgede) fauna üyelerinin zemin yüzeyinde veya zemine gömülü olarak hayatlarını devam ettirdikleri görülmektedir. Makroskobik yapıda, çoğu kendisini bulunduğu yere sabitlemiş, dar alanda yer değiştirmeleri (kabukluların hareketli olanları hariç) kısıtlı olarak gerçekleşen organizmalardır. IV-45 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.33. Bentik Bölgede Belirlenen Fauna (İnfauna, Epifauna) Türleri-Kış Dönemi ĠSTASYONLAR 2 4 5 6 BENTĠK BÖLGE 3 x - İnfralittoral 4 2 x - İnfralittoral 1 0 2 x - İnfralittoral 2 0 0 1 - x İnfralittoral 0 0 0 2 3 x - İnfralittoral 0 1 0 0 0 0 x x 0 0 0 0 0 0 0 x - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 2 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 1 2 0 1 1 0 2 0 0 0 2 5 6 1 3 x x x x x x x x x x x - İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral Echinocardium cardatum 0 0 2 3 0 0 0 0 - x İnfralittoral Dağılım 2 7 4 7 2 5 12 31 Tür Sahil 1 POLYCHAETA Capitellidae Capitella Capitella capiata 0 0 0 0 0 ACICULATA Glyceridae Glycera Glycera sp. 0 0 0 0 ACICULATA Nephtyidae Nephtys Nephtys hombergii 0 0 0 DECAPODA Penaeidae Metapenaeus Metapenaeus monoceros 0 0 DECAPODA Upogebiidae Upogebia Upogebia pusilla 0 AMPHIPODA Talitridae Talitrus Talitrus saltator AMPHIPODA Talitridae Orchestia TEUTHIDA NEOGASTROPODA NEOGASTROPODA VENEROIDA MYTILOIDA VENEROIDA VENEROIDA MYTILOIDA VENEROIDA VENEROIDA Loliginidae Conidae Conidae Cardiidae Mytilidae Veneridae Solenidae Mytilidae Veneridae Semelidae SPATANGOIDA Loveniidae CRUSTACEAE ANNELĠDA Cins MOLLUSCA Epifauna Familya ECHINO DERMATA Ġnfauna Takım 8 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 Orchestia sp. 2 Loligo Conus Conus Rudicardium Mytilaster Callista Solen Modiolus Dosinia Abra Loligo vulgaris Conus mediterraneus Conus ventricocus Rudicardium tuberculatum Mytilaster minimus Callista chione Solen marginatus Modiolus adriaticus Striarca lactea Dosinia lupinus Abra alba Echinocardium IV-46 Supralittoral, İnfralittoral Supralittoral, İnfralittoral Toplam Tür Sayısı: 70 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.34. Bentik Bölgede Belirlenen Flora ve Fauna (İnfauna, Epifauna) Türleri-Yaz Dönemi ĠSTASYONLAR 2 4 5 6 BENTĠK BÖLGE 2 x - İnfralittoral 2 1 x - İnfralittoral 0 0 1 x - İnfralittoral 0 1 0 2 - x İnfralittoral 0 0 1 1 x - Cins Tür Sahil 1 ANNELĠDA Epifauna Familya POLYCHAETA Capitellidae Capitella Capitella capiata 0 0 0 0 0 ACICULATA Glyceridae Glycera Glycera sp. 0 0 0 0 ACICULATA Nephtyidae Nephtys Nephtys hombergii 0 0 0 CRUSTACEAE Ġnfauna Takım DECAPODA Penaeidae Metapenaeus Metapenaeus monoceros 0 0 DECAPODA Upogebiidae Upogebia Upogebia pusilla 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 İnfralittoral Supralittoral, İnfralittoral Supralittoral, İnfralittoral AMPHIPODA Talitridae Talitrus Talitrus saltator 0 1 0 1 0 0 0 0 x x AMPHIPODA Talitridae Orchestia Orchestia sp. 0 1 0 0 0 0 0 0 x - MOLLUSCA 9 TEUTHIDA NEOGASTROPODA NEOGASTROPODA VENEROIDA MYTILOIDA VENEROIDA VENEROIDA MYTILOIDA VENEROIDA VENEROIDA Loliginidae Conidae Conidae Cardiidae Mytilidae Veneridae Solenidae Mytilidae Veneridae Semelidae Loligo Conus Conus Rudicardium Mytilaster Callista Solen Modiolus Dosinia Abra Loligo vulgaris Conus mediterraneus Conus ventricocus Rudicardium tuberculatum Mytilaster minimus Callista chione Solen marginatus Modiolus adriaticus Striarca lactea Dosinia lupinus Abra alba 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 1 2 1 1 1 0 0 0 0 0 1 3 3 1 1 x x x x x x x x x x x - İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral İnfralittoral ECHINO DERMATA 8 SPATANGOIDA Loveniidae Echinocardium Echinocardium cardatum 0 0 2 3 0 0 0 0 - x İnfralittoral Dağılım 0 6 4 5 1 3 10 17 IV-47 Toplam Sayı: 46 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Araştırmalarda bentik bölgede geniş kapsamlı flora elemanlarının olmadığı görülmüştür. Video çekimlerinde infralittoral zonun bazı bölgelerinde deniz çayırlarına rastlanmıştır. Ancak bu çayırlar, tohumsuz bitkiler grubunun bir üyesi olan Posidonia oceanica deniz çayırları değildir. Batı Akdeniz kıyılarında görülen Posidonia oceanica deniz çayırlarının Mersin İli, Bozyazı Beldesi sınırlarında olan Kızılliman Burnu‟ndan daha doğuda olmadığı bilimsel çalışmalarla önceden belirlenmiştir (Moran & Gücü, 2003). Faaliyet alanında proje ekibince denizde belirlenen bentik flora ve fauna arasında, Türkiye‟nin taraf olduğu ulusal ve uluslararası sözleşmelerle koruma altına alınmış olan ve IUCN kriterlerine göre endemik, nadir veya nesli tehlikeye düşmüş bir tür bulunmamaktadır. Ancak İskenderun Körfezi‟nin tümüne bakıldığında literatür çalışmaları kapsamında belirlenen Orfoz (Ephinephelus guaza) gibi bazı nesli azalan türler bulunmaktadır. Bentik bölgede saptanan canlılardan (bentos) bazıları, bölgenin orijinal canlıları değildir. Biyolojide “yabancı türler” veya “istenmeyen sucul organizmalar” olarak adlandırılan bu canlılar gemiler veya Kızıl Deniz‟den Süveyş Kanalı vasıtasıyla gelmektedir. Süveyş Kanalı‟nı geçerek Akdeniz‟e giriş yapan komşu denizlerin yabancı türleri, doğal olarak Süveyş Kanalı‟na en yakın coğrafyada bulunan İskenderun Körfezi‟nde en fazladır. Türkiye‟de tespit edilen toplam 263 denizel yabancı türün 202 tanesi (İskenderun Körfezi‟nin de bulunduğu) Doğu Akdeniz kıyılarımızda gözlenmiştir. Pelajik Bölge ÇalıĢmaları Pelajik bölgedeki çalışmalar sahanın fiziksel yapısından dolayı Epipelajik Zon ile sınırlı kalmıştır. Söz konusu zonda kıyı ve açık alanı temsilen yatay ve dikey doğrultuda plankton çekimleri yapılmıştır. Zooplankton (90µm gözenek çaplı) ve fitoplankton (55µm gözenek çaplı) çekimleri; sahil kesimini temsilen -5 m ile -10 m arasında, açık alanı temsilen -20 m ile -25 m arasında yapılmıştır. Çekimler sonucu elde edilen plankton (zoo ve fitoplankton) örnekleri % 3-4‟lük formol içerisine alınmıştır. Alınan bu örneklerin laboratuvarda binoküler mikroskop yardımıyla kalitatif ve kantitatif tanımlamaları yapılmıştır. Epipelajik Zon‟da ayrıca su altı kamera ile video çekimleri de yapılmış ve çekimler özellikle bentik odaklı olduğu için bu çalışma esnasında epifauna ve infauna üyelerinden bazıları belirlenmiştir. Pelajik bölgede yapılan plankton çalışması sonuçları, açık bölgedeki plankton yoğunluğu ve sahil bölgesindeki plankton yoğunluğu olarak sırayla Tablo IV-35, Tablo IV36, Tablo IV-37 ve Tablo IV-38‟de verilmektedir. Pelajik ve bentik zonu kullanan deniz ürünleri listesi ise Tablo IV-39‟da görülmektedir. Faaliyet alanını ve yakın çevresini geçici de olsa belirli zaman aralıklarında habitat alanı olarak kullanan, yöre balıkçılarından ve ticari anlamda bunu meslek olarak yapan diğer kişilerden alınan bilgiler, gözlem ve literatür çalışmaları ile söz konusu deniz alanına ait deniz ürünleri listesi derlenmiştir. Faaliyet alanı ve çevresinde avlanılan deniz ürünleri Tablo IV-39‟da verilmiştir. Ayrıca Proje Alanı‟nın yanındaki Taşlıgöl mevkinde, kum çekilmesi nedeni ile oluşmuş havuzcuklarda ve Sarısu deresinde belirlenen balık türleri de Tablo IV-40‟da verilmiştir. Bu balık türleri, IUCN ve Bern‟e göre herhangi bir tehlike kategorisinde yer almamaktadırlar. Bölgede daha önce bilim adamları tarafından dip trolu ile bentik bölgenin taranması metodu ile toplanan balık numunelerinin birebir tür tayini araştırmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda İskenderun Körfezi‟nde toplam 67 familyadan, 111 cinse ait 145 balık türü tespit edilmiştir. Bunlardan 19 tanesi Kıkırdaklı balıklar (Chondrictyes= Köpekbalıkları ve Vatoz balıkları grubu) ve 126 tanesi (Osteicthyes= Kemikli balıklar) grubuna aittir (Başusta ve Erdem, 2000). IV-48 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.35. Açık Alanda Toplanan Plankton Türleri ve Yoğunlukları-Kış Dönemi FĠTOPLANKTON ZOOPLANKTON Familya Cins Tür Adet/m3 Takım Familya POECILOSTOMATOIDA Sapphirinidae Sapphirina Sapphirina angusta 20 CHAETOCEROTALES POECILOSTOMATOIDA Sapphirinidae Sapphirina Sapphirina gemma 20 RHIZOSOLENIALES CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages typicus 1000 Acartiidae Acartia Acartia clausi 618 Oithonidae Oithona Oithona helgolandica 620 CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona plumifera 101 CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona nana 142 CALANOIDA Clausocalanidae Ctenocalanus Ctenocalanus vanus 141 CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia discaudata 309 CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia grani 620 CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia latisetosa 80 CALANOIDA Calanidae Calanus Calanus minör 620 CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages kroeyeri 1000 CALANOIDA Clausocalanidae Clausocalanus Clausocalanus furcatus 1240 CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages violaceus 930 POECILOSTOMATOIDA Corycaeidae Corycaeus Corycaeus spp 81 CIRRIPEDIA - - Cirriped spp.(larva) 20 LILIOPSIDA Liliaceae Nauplius Naiplius spp 15 TOPLAM 7577 PYRROPHYTA (DĠNOFLAGELLATLAR) CALANOIDA CYCLOPOIDA BACĠLLARĠOPHYTA (DĠATOMELER) Takım Cins Tür Adet/m3 Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros curvisetum Cleve 86321 Rhizosoleniaceae Dactyliosolen Dactyliosolen sp. 6682 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros decipiens Cleve 11271 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros diversum Cleve 45101 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros peruvianus Brightwell 752 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros rostratus Lauder 11271 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros sp. 45101 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros 376 BACİLLARİALES Basillariaceae Cylindrotheca Chaetoceros tortissimum Gran Cylindrotheca closterium (Ehrenberg) Reimann & Lewin 2255 PERIDINIALES Ceratiaceae Ceratium Ceratium kofoidii Jörgensen GYMNODINIALES Gymnodiniaceae Gymnodinium Gymnodinium sp. 7517 GYMNODINIALES Gymnodiniaceae Gyrodinium 11275 GYMNODINIALES Gymnodiniaceae Gyrodinium PERIDINIALES Podolampaceae Peridinium Gyrodinium fusiforme Kofoid & Swezy Gyrodinium lachryma (Meunier) Kofoid & Swezy Peridinium sp. PERIDINIALES Protoperidiniaceae Protoperidinium Protoperidinium brevipes (Paulsen) Balech 1879 5638 2088 376 PERIDINIALES Protoperidiniaceae Protoperidinium Protoperidinium divergens (Ehrenberg) Balech 1879 PROROCENTRALES Prorocentraceae Prorocentrum Prorocentrum ovum (Schiller) Dodge 23678 PERIDINIALES Peridiniaceae Scrippsiella Scrippsiella trochoidea (Stein) Loeblich III 30067 TOPLAM 293527 IV-49 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.36. Açık Alanda Toplanan Plankton Türleri ve Yoğunlukları-Yaz Dönemi ZOOPLANKTON Cins Acartia Tür Acartia clausi 3 Familya Acartiidae CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia discaudata 234 BACILLARIALES Bacillariaceae Bacillaria CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia grani 410 CHAETOCEROTALES Scarabaeoidea Bacteriastrum CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia latisetosa 21 HEMIAULALES Hemiaulaceae Cerataulina CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages typicus 651 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae CALANOIDA Calanidae Calanus Calanus minör 245 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages kroyeri 235 RHIZOSOLENIALES CALANOIDA Clausocalanidae Clausocalanus Clausocalanus furcatus 155 CALANOIDA Clausocalanidae Clausocalanus Clausocalanus arcuicornis Adet/ m 560 Takım FĠTOPLANKTON Familya Cins BACILLARIOPHYTA (DIATOMELER) Takım CALANOIDA Tür Adet/ m Chaetoceros Bacillaria paxillifera (O. F. Müller) Hendey Bacteriastrum delicatulum Cleve Cerataulina pelagica (Cleve) Hendey Chaetoceros debilis Cleve 11000 Chaetoceros Chaetoceros gracilis Schütt 64960 Rhizosoleniaceae Dactyliosolen Dactyliosolen spp. 20880 CHAETOCEROTALES Scarabaeoidea Leptocylindrus 23000 45 CHAETOCEROTALES Scarabaeoidea Leptocylindrus Leptocylindrus danicus Cleve Leptocylindrus mediterraneus (H. Peragallo) Hasle Pseudosolenia calcar-avis (Schultze) Sundström Rhizosolenia fragilissima Berg CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages violaceus 123 RHIZOSOLENIALES Rhizosoleniaceae Pseudosolenia POECILOSTOMATOIDA Corycaeidae Corycaeus Coryceaus spp 86 RHIZOSOLENIALES Rhizosoleniaceae Dactyliosolen CIRRIPEDIA - - Cirriped spp.(larva) 25 CALANOIDA Clausocalanidae Ctenocalanus Ctenocalanus vanus 123 CALANOIDA Pontellidae Labidocera Labidocera brunescens 85 CALANOIDA Pontellidae Labidocera Labidocera pavo 56 LILIOPSIDA Liliaceae Nauplius Nauplius spp. 25 CYCLOPODIA Oncaeidae Oncaea Oncaea spp. 25 CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona helgolandica 420 CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona plumifera CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona nana CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona 0 5000 3000 53360 0 3480 CHRYSOPHYTA PRYMNESIALEAS Neolaerhabdaceae Emiliania Emiliania huxleyi (Lohmann) Hay & Mohler III 13920 PYRROPHYTA (DĠNOFLAGELLATLAR) 10000 Gymnodinium spp. 0 Ceratiaceae Bilimsel olarak henüz bir familyaya alınmadı Bilimsel olarak henüz bir takıma alınmadı Bilimsel olarak henüz bir familyaya alınmadı 70 Bilimsel olarak henüz bir takıma alınmadı PERIDINIALES Bilimsel olarak henüz bir familyaya alınmadı Peridiniaceae Heterocapsa Gyrodinium fusiforme Kofoid & Swezy Heterocapsa spp. 101 PERIDINIALES Peridiniaceae Peridinium Peridinium sp. 0 Paracalanus parvus 50 PERIDINIALES Peridiniaceae Scrippsiella Scrippsiella trochoidea (Stein) Loeblich III 4640 GYMNODILIAES Gymnodiniaceae Torodinium Torodinium spp. 0 CALANOIDA Scolioidea Pontella Pontella mediterranea 86 Sapphirinidae Sapphirina Sapphirina angusta 25 POECILOSTOMATOIDA Sapphirinidae Sapphirina Sapphirina gemma 18 CALANOIDA Armadilloidea Temora Temora stylifera 367 LILIOPSIDA Liliaceae Nauplius Nauplius spp. 20 MAXILLOPODA Cyclopidae - Copepod 5 TOPLAM 4266 Ceratium Ceratium kofoidii Jörgensen Gymnodinium mikimotoi Miyake & Kominamiexoda PERIDINIALES Bilimsel olarak henüz bir takıma alınmadı POECILOSTOMATOIDA 3 Gymnodinium Gymnodinium Gymnodinium TOPLAM IV-50 5500 0 4500 223130 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.37. Sahil Bölgesinde Toplanan Plankton Türleri ve Yoğunlukları-Kış Dönemi FĠTOPLANKTON ZOOPLANKTON Familya Cins Tür Adet/ m3 Takım Familya Cins Tür Adet/ m3 POECILOSTOMATOIDA Sapphirinidae Sapphirina Sapphirina angusta 88 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros curvisetum Cleve 95213 POECILOSTOMATOIDA Sapphirinidae Sapphirina Sapphirina gemma 23 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros decipiens Cleve 12528 CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages typicus 1100 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros diversum Cleve 50112 CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia clausi 680 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros peruvianus Brightwell 835 CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona helgolandica 680 - - - Nitzschia delicatissima Cleve 12528 CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona plumifera 111 CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona nana 156 CHAETOCEROTALES RHIZOSOLENIALES Chaetocerotaceae Rhizosoleniaceae Chaetoceros Dactyliosolen CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona setigera 23 BACILLARIALES Basillariaceae Cylindrotheca CALANOIDA Clausocalanidae Ctenocalanus Ctenocalanus vanus 156 CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia discaudata 340 PERIDINIALES Ceratiaceae CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia grani 680 PERIDINIALES Ceratiaceae CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia latisetosa 88 PERIDINIALES CALANOIDA Calanidae Calanus Calanus minör 681 CALANOIDA Calanidae Calanus Calanus tenuicornis 22 CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages kroeyeri 1100 CALANOIDA Clausocalanidae Clausocalanus CALANOIDA Centropagidae Centropages POECILOSTOMATOIDA Corycaeidae Corycaeus Clausocalanus furcatus Centropages violaceus Corycaeus spp CIRRIPEDIA - - Cirriped spp. (larva) LILIOPSIDA Liliaceae Nauplius Naiplius sp. 17 TOPLAM 7520 215 90 22 PYRROPHYTA (DĠNOFLAGELLATLAR) 1248 BACĠLLARĠOPHYTA (DĠATOMELER) Takım Chaetoceros sp. 50112 Dactyliosolen sp. Cylindrotheca closterium (Ehrenberg) Reimann & Lewin 7424 Ceratium Ceratium kofoidii Jörgensen 6264 Ceratium Ceratium sp. 2320 Ceratiaceae Ceratium Ceratium tripos 6264 GYMNODINIALES Gymnodiniaceae Gymnodinium Gymnodinium sp. 8352 GYMNODINIALES Gymnodiniaceae Gyrodinium 12528 GYMNODINIALES Gymnodiniaceae Gyrodinium PERIDINIALES Protoperidiniaceae Protoperidinium PERIDINIALES Protoperidiniaceae Protoperidinium PROROCENTRALES Prorocentraceae Prorocentrum Gyrodinium fusiforme Kofoid & Swezy Gyrodinium lachryma (Meunier) Kofoid & Swezy Protoperidinium brevipes (Paulsen) Balech Protoperidinium divergens (Ehrenberg) Balech Protocentrum micans Ehrenberg PROROCENTRALES Prorocentraceae Prorocentrum PERIDINIALES Peridiniaceae Scrippsiella IV-51 Prorocentrum ovum (Schiller) Dodge Scrippsiella trochoidea (Stein) Loeblich III TOPLAM 2505 2320 2088 2088 187920 26309 33408 521118 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.38. Sahil Bölgesinde Toplanan Plankton Türleri ve Yoğunlukları-Yaz Dönemi FĠTOPLANKTON ZOOPLANKTON 3 Takım Familya Cins Tür CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia clausi 598 CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia discaudata 280 BACILLARIALES Bacillariaceae Bacillaria CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia grani 580 CHAETOCEROTALES Scarabaeoidea Bacteriastrum CALANOIDA Acartiidae Acartia Acartia latisetosa 38 HEMIAULALES Hemiaulaceae Cerataulina CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages typicus 800 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Bacillaria paxillifera (O. F. Müller) Hendey Bacteriastrum delicatulum Cleve Cerataulina pelagica (Cleve) Hendey Chaetoceros debilis Cleve CALANOIDA Calanidae Calanus Calanus minör 310 CHAETOCEROTALES Chaetocerotaceae Chaetoceros Chaetoceros gracilis Schütt Adet/m Takım Familya Cins Tür Adet/m BACILLARIOPHYTA (DIATOMELER) 12150 0 13920 11430 417660 CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages kroyeri 410 RHIZOSOLENIALES Rhizosoleniaceae Dactyliosolen Dactyliosolen spp. 2700 CALANOIDA Clausocalanidae Clausocalanus 281 CHAETOCEROTALES Scarabaeoidea Leptocylindrus Clausocalanidae Clausocalanus 30 CHAETOCEROTALES Scarabaeoidea Leptocylindrus Leptocylindrus danicus Cleve Leptocylindrus mediterraneus (H. Peragallo) Hasle Pseudosolenia calcar-avis (Schultze) Sundström Rhizosolenia fragilissima Berg 10200 CALANOIDA Clausocalanus furcatus Clausocalanus arcuicornis CALANOIDA Centropagidae Centropages Centropages violaceus 150 RHIZOSOLENIALES Rhizosoleniaceae Pseudosolenia POECILOSTOMATOIDA Corycaeidae Corycaeus Coryceaus spp 155 RHIZOSOLENIALES Rhizosoleniaceae Dactyliosolen CIRRIPEDIA - - Cirriped spp.(larva) 30 CALANOIDA Clausocalanidae Ctenocalanus Ctenocalanus vanus 156 CALANOIDA Pontellidae Labidocera Labidocera brunescens 70 CALANOIDA Pontellidae Labidocera Labidocera pavo 80 LILIOPSIDA Liliaceae Nauplius Nauplius spp. 35 CYCLOPODIA Oncaeidae Oncaea Oncaea spp. 35 PRYMNESIALEAS Neolaerhabdaceae Emiliania Oithonidae Oithona Oithona helgolandica CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona plumifera 98 CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Oithona nana 146 PERIDINIALES Peridiniaceae Peridinium CYCLOPOIDA Oithonidae Oithona Paracalanus parvus 68 PERIDINIALES Peridiniaceae Scrippsiella GYMNODILIAES Gymnodiniaceae Torodinium CALANOIDA Scolioidea Pontella Pontella mediterranea 110 Sapphirinidae Sapphirina Sapphirina angusta 100 POECILOSTOMATOIDA Sapphirinidae Sapphirina Sapphirina gemma 20 CALANOIDA Armadilloidea Temora Temora stylifera 560 LILIOPSIDA Liliaceae Nauplius Nauplius spp. 35 MAXILLOPODA Cyclopidae - Copepod 9 TOPLAM 5954 Emiliania huxleyi (Lohmann) Hay & Mohler III 26448 PYRROPHYTA (DĠNOFLAGELLATLAR) CYCLOPOIDA POECILOSTOMATOIDA 7500 12528 CHRYSOPHYTA PERIDINIALES Bilimsel olarak henüz bir takıma alınmadı Bilimsel olarak henüz bir takıma alınmadı Bilimsel olarak henüz bir takıma alınmadı PERIDINIALES 770 3132 Ceratiaceae Bilimsel olarak henüz bir familyaya alınmadı Bilimsel olarak henüz bir familyaya alınmadı Bilimsel olarak henüz bir familyaya alınmadı Peridiniaceae Ceratium Gymnodinium Gymnodinium Gymnodinium Heterocapsa Ceratium kofoidii Jörgensen Gymnodinium mikimotoi Miyake & Kominamiexoda Gymnodinium spp. Gyrodinium fusiforme Kofoid & Swezy Heterocapsa spp. Peridinium sp. Scrippsiella trochoidea (Stein) Loeblich III Torodinium spp. TOPLAM IV-52 3000 11250 3000 1500 9744 2784 16704 9000 574650 3 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.39. Faaliyet Alanı ve Çevresinde Avlanılan Deniz Ürünleri Türkçe Adları Levrek Çipura Lahos Lüfer Mercan Kefal Dil Balığı Barbunya Kırlangıç Sardalya Palamut Avcı İstavrit Mezgit Gümüş Karagöz Tekir Tirsi Karides Kalamar Kum midyesi Tür Dicentrarchus labrax Sparus auratus Epinephelus aeneus Pomatomus saltator Pagellus erythrinus Mugil sp. Solea solea Mullus barbatus Trigla lucerna Sardina pilchardus Sarda sarda Seriola dumerilii Trachurus mediterraneus Merlangius merlangus Atherina presbyter Diplodus vulgaris Mullus surmuletus Alosa fallax nilotica Penaeus kerathurus Loligo vulgaris Tapes sp. Cins Familya Takım Dicentrarchus Moronidae PERCIFORMES Pagrus Sparidae PERCIFORMES Epinephelus Serranidae PERCIFORMES Pomatomus Pomatomidae PERCIFORMES Pagellus Sparidae PERCIFORMES Mugil Mugilidae PERCIFORMES Solea Soleidae PLEURONECTIFORMES Mullus Mullidae PERCIFORMES Trigla Triglidae SCORPAENIFORMES Sardina Clupeidae CLUPEIFORMES Sarda Scombridae PERCIFORMES Seriola Carangidae PERCIFORMES Trachurus Carangidae PERCIFORMES Merlangius Gadidae GADIFORMES Atherina Atherinidae ATHERINIFORMES Diplodus Sparidae PERCIFORMES Mullus Mullidae PERCIFORMES Alosa Clupeidae CLUPEIFORMES Penaeus Penaeidae DECAPODA Loligo Loliginidae TEUTHIDA Tapes Veneridae VENEROIDA Kaynak: Çalışma bölgesinde alınan notlar ve Hatay Çevre İl Raporu, 2007 Tablo IV.40. Taşlıgöl Mevki ve Sarısu Deresindeki Balık Türleri Türkçe Adları Tatlısu Yılan balığı Sazan Balığı Kara Balık, Sekiz Bıyık Sivrisinek Balığı Kefal Balığı İsrail Çipurası Tür Anguilla anguilla Cyprinus carpio Clarias gariepinus Gambusia affinis Mugil cephalus Tilapia nilotica Cins Anguilla Cyprinus Clarias Gambusia Mugil Oreochromis Familya Anguillidae Cyprinidae Clariidae Poeciliidae Mugilidae Cichlidae Takım ANGUİLLİFORMES CYPRİNİFORMES SİLURİFORMES CYPRİNODONTİFORMES MUGİLİFORMES PERCİFORMES Planktonik canlılar denizin pelajik bölgesinde yaşamlarını sürdürmekte olan, bitkisel ve hayvansal karakterde, tek hücreli pasif hareketli canlılardır. Fitoplanktonlar, bitkiler gibi fotosentez yaparak kendi besinlerini üretir ve ortama oksijen verirler. Denizlerde birincil üretim denilen kavramı meydana getirirler. Zooplanktonlar ise fitoplanktonlarla beslenen hayvansal planktonlardır. Planktonların populasyonları, suların ısınması ile ilkbahar döneminde, suların soğuduğu sonbahar döneminde azalmaktadır. Fitoplankton türlerinin büyük çoğunluğunun, Diatome türlerinden oluştuğu tespit edilmiştir. Sahil kesimi ölçüm sonuçları ise sayısal olarak açık saha çalışma sonuçlarından daha fazla çıkmıştır. Fauna olarak derisidikenliler ile yer yer yengeçler ve bunlara ait yaşam alanları dikkati çekmektedir. Balık olarak seyrek görülen Deniz Gümüşü ile kafadan bacaklılardan Kalamar göze çarpmaktadır. Faaliyet alanı ve çevresinde avlanılan deniz ürünleri su sütununda yüzeyden dibe kadar bütün alanı kullanabilme kapasitesine sahip organizmalardır. Bunlardan bazılarının bentik alanda hareketlerinin kısıtlı olduğu (Kum midyesi), bazılarının ise aktif yer değiştirme özelliğine (Karidesler, dil balığı vb.) sahip olduğu bilinmektedir. Ayrıca literatür çalışmalarına göre İskenderun Körfezi‟nde bulunan deniz balıkları ve diğer bentik canlılar (yengeçler ve karidesler) Ek-12 “Su Kalitesi, Flora Fauna Raporu”nda verilmiştir. IV-53 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Bunun yanı sıra, ülkemiz Akdeniz kıyılarında yuvalama yapan İribaş Deniz Kaplumbağası (Caretta caretta) ve Yeşil Deniz Kaplumbağası (Chelonia mydas) türlerinden, özellikle Doğu Akdeniz kıyılarındaki bazı kumsallarda yuvalama yapan ve nesli tehlike altında olan Yeşil Deniz Kaplumbağası (Chelonia mydas) türü ile ilgili gözlemler yapılmıştır. Söz konusu kaplumbağaların üreme alanları olarak belirlenen Sugözü-Akkum kumsalı, Akyatan-Yumurtalık Kumsalı, Samandağ Kumsalı Proje Alanı ve etki alanlarına uzak mesafede yer almaktadır. Kaplumbağa üreme alanlarının koordinatları ve Proje Alanı‟na yaklaşık uzaklıkları Tablo IV-41‟de verilmektedir. Söz konusu alanların, projenin hiçbir aşamasından etkilenmesi mümkün görülmemektedir. Tablo IV.41. Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanlarının Koordinatları ve Proje Alanı‟na Uzaklıkları Kumsal Adı BaĢlangıç Koordinatları BitiĢ Koordinatları Proje Sahasına En Yakın YaklaĢık Uzaklık (km) Sugözü-Akkum Kumsalı 36°52'5.19"K 35°55'3.22"E 36°48'14.96"K 35°50'49.35"E 12 Akyatan-Yumurtalık Kumsalı 36°43'13.69"K 35°43'27.28"E 36°43'29.76"K 34°55'12.07"E 35 Samandağ Kumsalı 36° 7'29.04"K 35°55'4.16"E 36° 0'34.80"K 96 35°58'53.29"E Kaynak: Yerli ve Canbolat 1998; Eken ve ark.2007 IV.2.7. Termal ve Jeotermal Su Kaynakları Santralin kurulacağı bölgede mevcut olan termal ve jeotermal su kaynakları belirlenirken Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü‟nün sahip olduğu en güncel veri birikimi olan ve 2005 yılında yayımlanan “Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri” esas alınmıştır. Önerilen santralin tesis edileceği Hatay ilinde; Tahtaköprü ve Suluca, Başlamış, Reyhanlı (Hamamat) ve Kırıkhan-Koyuncu Hüyük olmak üzere dört adet jeotermal alan vardır. Bu alanların sıcaklıkları 27°C ile 37°C arasında değişmektedir (bkz. Şekil IV-32). IV-54 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Proje Alanı Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri, 2005 Şekil IV-32. Hatay İli Jeotermal Alanları Tahtaköprü su kaynağının bulunduğu alanda bir havuz ve kulübe bulunmaktadır. Suluca bölgesinde ise sadece küçük bir havuz bulunmakta ve faydalanmak isteyen halk bu havuzda banyo yapabilmektedir. Tahtaköprü ve Suluca jeotermal alanındaki kaynakların sıcaklıkları ve debileri Tablo IV-42‟de, alanın jeoloji haritası Şekil IV-33„te verilmektedir. Tablo IV.42. Tahtaköprü-Suluca Jeotermal Alanındaki Kaynaklar Kaynak Adı Tahtaköprü Suluca-1 Suluca-2 Sıcaklık (°C) Debi (l/s) 27 3 33 0,2 35 0,1 Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri, 2005 IV-55 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri, 2005 Şekil IV-33. Tahtaköprü-Suluca Jeotermal Alanının Jeoloji Haritası Başlamış İçmecesi‟nin sıcaklığı 33°C, debisi 0,2 l/s‟dir. İçmecenin suları tek kaynaktan, sıcak suları ise iki kaynaktan yüzeye çıkmaktadır. Kaynağın çevresine çeşitli tesisler bulunmaktadır. Söz konusu bölgede hamamlar bulunmakta, yöre halkı kaplıcadan faydalanabilmektedir. Başlamış alanındaki jeotermal kaynaklar Tablo IV-43‟te, Başlamış alanının jeoloji haritası ise Şekil IV-34‟te verilmektedir. Tablo IV.43. Tahtaköprü-Suluca Jeotermal Alanındaki Kaynaklar Kaynak Adı Başlamış İçmecesi Başlamış Sıcak Suları Erkekler Hamamı Kadınlar Hamamı Sıcaklık (°C) 33 Debi (l/s) 0,2 32 2,41 31,9 0,1 Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri, 2005 IV-56 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri, 2005 Şekil IV-34. Başlamış Jeotermal Alanının Jeoloji Haritası Hamamat jeotermal alanından çıkan sıcak sularda halk banyo yapabilmekte ve suları çamaşır yıkama amacıyla kullanabilmektedir. Hamamat jeotermal alanının jeoloji haritası ise Şekil IV-35‟te verilmektedir. Bunların dışında, bölgede yüzeye çıkan birden fazla sıcak su kaynağı yer almakta ve bu kaynakların sıcaklıkları ve debileri ise Tablo IV-44‟te listelenmektedir. IV-57 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.44. Hamamat Jeotermal Alanındaki Kaynaklar Kaynak Adı Sıcaklık (°C) Debi (l/s) Suriye Hamamı (Güney Havuz 36,5 1,66 Kaynağı) Suriye Hamamı Deposu (Birikinti 37,3 3,33 Havuzu) Askeri Havuz Kaynağı 37,2 14,6 (P)* Reyhanlı Kaplıcası-1 36 5** Reyhanlı Kaplıcası-2 (Güney) 36 2,47 Reyhanlı Kaplıcası-3 36 1,53 Reyhanlı Kaplıcası Kuzeyindeki Kay. 28 0,3 (Gölet Çıkışı) Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri, 2005 * 3-4 m derinliğindeki bir filtreli boru ile teçhiz edilmiş ve pompa yerleştirilmiştir. ** Toplam Debi P : Pompaj IV-58 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri, 2005 Şekil IV-35. Hamamat Jeotermal Alanının Jeoloji Haritası Kırıkhan-Koyuncuhöyük jeotermal alanından çıkan sudan ise yörede faydalanılmamaktadır. Koyuncuhöyük kaynağının sıcaklığı ise 33 (°C)‟dir. Kaynağın debisi ölçülememiştir. IV-59 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Bahsi geçen jeotermal alanlar arasından Proje Alanı‟na en yakın olan alan Başlamış jeotermal alanıdır. Bu alan Proje Alanı‟na yaklaşık 18 km uzaklıktadır. Bu alanın önerilen projeden olumsuz yönde etkilenmesi mümkün değildir. IV.2.8. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, TaĢıma Kapasitesi, Yamaç Stabilitesi, Kayganlık, Erozyon, Toprak ĠĢleri Ġçin Kullanımı, Doğal Bitki Örtüsü Olarak Kullanılan Mera, Çayır vb.) Proje Alanı ve çevresine ait, Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu ile ilgili bilgiler T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı‟nın 1998 yılı basımı, “Hatay İli Arazi Varlığı” adlı kitabından faydalanılmıştır. Büyük Toprak Grupları Proje Alanı ve çevresinde görülen büyük toprak gruplarının T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından kullanılan tanımları aşağıda verilmektedir: Alüvyal Topraklar: Genellikle taze tortul depozitler üzerinde oluşan bu genç topraklarda katmanlar bulunmamakta veya bulunsa bile, çok zayıf gelişmiştir. Buna karşılık, değişik özellikte mineral katlar bulunur. Bu topraklar çoğunlukla taban suyunun etkisi altındadır. Tarım bakımından çok önemli olan bu topraklar, iklimin elverdiği bütün kültür bitkilerini yetiştirmeye elverişlidir. Hidromorfik Alüviyal Topraklar: Bu toprakların bazısı yılın büyük bir bölümünde yüzeyde veya yüzeye yakın taban suyuna sahiptir. Bazısında nemli serin mevsimlerde su yüzeye yakındır, fakat yazın sonlarında kısa bir süre için 1m‟nin altına kadar düşer. Toprakların bir kısmı ise taşkınlara maruzdur. Topoğrafya düz veya içbükeydir. Yüzey drenajı ve dahili drenaj çok bozuktur veya drenaj hiç yoktur. Dolayısıyla, özellikle alt katlar yaştır. Taban suyundaki yükselip alçalmalar toprağın bunun üzerinde kalan kısmında ard arda gelen yükseltgenme ve indirgenmelere yol açar. Bunun sonucu mavimsi gri indirgenme ve kırmızımsı yükseltgenme (oksitlenme, pas) lekeleri oluşur. Bu topraklarda derinlik fazla ise de, indirgenmiş katlar kök bölgesini sınırlandırmaktadır. Kolüvyal Topraklar: Dik eğimlerin eteklerinde yerçekimi, toprak kayması, yüzey akışı veya yan dereler ile kısa mesafelerden taşınarak biriktirilmiş ve kolliviyum denen materyal üzerinde oluşmuş bu topraklar gençtir ve karakteristikleri daha çok çevredeki arazi topraklarına benzemektedir. Yağış ve akışın şiddetine ve eğim derecesine göre değişik parça büyüklüklerini içeren katlar ihtiva ederler. Bu katlar alüviyal topraklardaki gibi birbirine paralel değildir. Dik yamaçların eteklerinde ve vadi boğazlarında bulunanlar daha çok az topraklı kaba taş ve molozları içerirler. Yüzey akışının hızının azaldığı oranda parçaların çapları küçülmektedir. Drenajları iyidir. Topraklar ara sıra taşkına maruz kalır. Üzerlerindeki doğal bitki örtüsü iklime bağlıdır. Tarım altında olanlar sulandıklarında iyi verim verirler. Kahverengi Orman Toprakları: Bu topraklar yüksek kireç içeriğine sahip ana madde üzerinde oluşmuştur. Zayıf gelişmiş katmanlara sahiptirler. Reaksiyonları nötr veya kalevidir. Alt toprağın aşağı kısımlarında kireç birikmesi görülür. Drenajları iyidir. Bazaltik Topraklar: Bunlar ağır killi, koyu renkli topraklardır ve profilleri iyi gelişmemiştir. Bunlarda çoğunlukla kireç bulunmaz. Toprak reaksiyonu nötr ile orta kalevi arasında değişmektedir. Topraklar organik maddece nispeten fakirdir. Fiziksel özellikleri iyi olmadığından, verimlilikleri çoğunlukla düşüktür. Bir kısım topraklar oldukça taşlı olduğundan, yoğun sürüm isteyen kullanımlarda taşlardan temizlenmeleri gerekir. IV-60 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Proje Alanı‟nda yapılan sondajlardan elde edilen temsili numuneler üzerinde yapılan tanımlamalar ile yüzeyden itibaren derinlere doğru çakıllı kum/kumlu çakıl, kum, siltli kum, siltli kil ve anakayada bazalt birimlere rastlanmıştır. Tablo IV.45. Proje Alanı ve Çevresindeki Büyük Toprak Gruplarının Arazi Sınıflarına Dağılımı (Hektar) Büyük Toprak Grupları Alüvyal Topraklar Hidromorfik Alüvyal Topraklar Kolüvyal Topraklar Kahverengi Orman Toprakları Bazaltik Topraklar Yerleşim ve Etüd Dışı Alan Toplam I 2.636 360 2.996 Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıfları II III IV V VI VII 191 499 100 141 1.607 499 100 191 1.748 VIII 599 599 Toplam 2.636 191 859 241 1.607 599 6.133 Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfı Araziler; kullanma kabiliyetine göre, üzerinde erozyona sebep olunmadan en iyi, en kolay ve en ekonomik bir şekilde tarım yapılabilen birinci sınıf ile, hiç bir tarıma elverişli olmayan, çayır veya ormanlık olarak dahi kullanılamayan, ancak doğal hayata ortam teşkil edebilen veya insanlar tarafından dinlenme yerleri ve milli park olarak kullanılabilen sekizinci sınıf arasında yer alırlar. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından kullanılan arazi kullanım kabiliyet sınıflarının tanımları aşağıda sunulmaktadır. I. Sınıf Arazi: Birinci sınıf arazi; alışılmış ziraat metotları uygulanabilen düz veya düze yakın, derin, verimli ve kolayca işlenebilen toprakları ihtiva eden arazidir. Bu sınıf arazide pek az su ve rüzgar erozyonu olabilir. Topraklar iyi drenaja sahiptirler, su taşkın zararlarına maruz değildirler. Çapa bitkileri ve diğer entansif yetiştirilen ürünlere uygundurlar. Yağışların az olduğu yerlerde sulanan birinci sınıf araziler, % 1 den az meyilli, derin, tınlı yapılı, iyi su tutma kapasitesi olan, orta derecede geçirgen topraklara sahip arazilerdir. II. Sınıf Arazi: İkinci sınıf arazi ancak bazı özel tedbirler alınmak suretiyle kolayca işlenebilen iyi bir arazidir. Bunun birinci sınıf araziden farkları, hafif meyillilik, orta derecede erozyona maruz kalmak, orta derecede kalın toprağa sahip olmak, ara sıra orta derecede taşkınlara uğramak ve kolayca izole edilebilecek orta derecede ıslaklık ihtiva etmek gibi sınırlayıcı faktörlerden bir veya birkaçı olabilir. III. Sınıf Arazi: Üçüncü sınıf arazi, üzerinde iyi bir bitki münavebesi kullanılmak ve uygun ziraat metodları tatbik edilmek suretiyle fazla gelir getiren çapa bitkileri için orta derecede iyi bir arazidir. Orta derecede meyillilik, erozyona fazla hassasiyet, fazla ıslaklık, yüzlek toprak, taban taşının varlığı, fazla kumluluk veya çakıllılık, düşük su tutma kapasitesi ve az verimlilik bu sınıf araziye ait olan özelliklerdir. IV. Sınıf Arazi: Dördüncü sınıf arazi, özellikle devamlı olarak çayıra tahsis edilmeye müsait arazi sınıfıdır. Ara sıra tarla bitkileri de yetiştirilebilir. Fazla meyil, erozyon, kötü toprak karakterleri ve iklim bu sınıf topraklar üzerinde yapılacak ziraatı sınırlayıcı faktörlerdir. Kötü drenaja sahip az meyilli topraklar da dördüncü sınıfa ithal edilirler. Bunlar erozyona maruz kalmazlar, fakat ilkbaharda birdenbire kuruduklarından ve verimlilikleri de pek az IV-61 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu olduğundan birçok ürünlerin yetiştirilmesine uygun değildirler. Yarı-arid bölgelerde dördüncü sınıf araziler üzerinde baklagilleri ihtiva eden münavebe sistemlerinin uygulanması genellikle iklim dolayısıyla mümkün olmamaktadır. V. Sınıf Arazi: Beşinci sınıf arazi kültür bitkileri yetiştirmeye müsait olmadığından çayır ve orman gibi uzun ömürlü bitkilere tahsis edilir. Kültivasyona, taşlılık ve ıslaklık gibi bir veya birkaç faktör mani olur. Arazi düz veya düze yakındır. Fazla miktarda su ve rüzgar erozyonuna maruz değildir. Otlatma ve ağaç kesimi iyi bir toprak örtüsünün devamlı muhafazası şartıyla yapılır. VI. Sınıf Arazi: Altıncı sınıf arazi, ormanlık veya çayır olarak kullanım da dahil orta derecede tedbirler alınmasını gerektiren arazidir. Fazla meyillidir ve şiddetli erozyona maruz kalır. Yüzlektir, ıslak veya çok kurudur veya başka sebeplerden dolayı kültivasyona müsait değildir. VII. Sınıf Arazi: Yedinci sınıf arazi, çok meyilli, erozyona fazla uğramış, taşlı ve arızalı olup, yüzlek, kuru, bataklık veya diğer bazı elverişsiz toprakları ihtiva eder. Çok fazla ihtimam gösterilmek şartıyla çayır veya orman olarak kullanılabilir. Üzerindeki bitki örtüsü azalırsa erozyon çok şiddetlenir. VIII. Sınıf Arazi: Sekizinci sınıf arazi, kültivasyona ve çayır veya ormanlık olarak kullanılmaya mani özellikleri ihtiva eder. Bu tür araziler doğal hayata ortam teşkil ettikleri gibi, dinlenme yeri olarak da kullanılır veya akan sulara su toplama havzası olarak muhafaza edilirler. Bunlar; bataklık, çöl ve çok derin oyuntuları ihtiva eden arazilerle, yüksek dağlık, fazla arızalı ve taşlı arazileri kapsar. Proje Alanı‟nın 71,3 ha tarım dışı alandır. Bu sebeple VIII. Sınıf Arazi grubuna girmektedir. Kalan yaklaşık 7 ha alan ise sulu özel ürün arazisi olarak (SOT) IV. Sınıf Arazi grubunda yer almaktadır. Tablo IV.46. Proje Alanı ve Çevresindeki Arazi Sınıflarının Arazi Kullanma Şekillerine Göre Dağılımı Toprak Sınıfına Dahil Alanlar ( Ha ) Kuru Tarım (Nadassız) Sulu Tarım Sulu Tarım (Yetersiz) Mera Fundalık Terkedilmiş (Hali) Arazi Yerleşim ve Etüd Dışı Alan Toplam I 837 2.159 2.996 Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıfları II III IV V VI VII 499 100 1.607 141 191 499 100 191 1.748 VIII 599 599 Toplam 599 837 2.159 1.607 141 191 599 6.133 TaĢıma Kapasitesi Geoteknik Etüd Müşavirlik ve Mühendislik A.Ş. tarafından Haziran-Temmuz, 2009 aylarında Proje Alanı‟nda gerçekleştirilen jeolojik ve jeoteknik çalışmalar kapsamında yapılan sondaj çalışmalarında rastlanan ve temel zemini olarak değerlendirilen orta sıkı IV-62 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu kum - çakıllı kum olarak geçilen alüvyonel birim için SPT/CPT deneyleri ve alınan numuneler üzerinde yapılan laboratuvar deneylerinin ortalama değerlerine bağlı olarak emniyetli temel taşıma gücü qult=0,80 kg/cm2 olarak tespit edilmiştir. (bkz. Ek-10) Yamaç Stabilitesi Proje Alanı‟nda yapılan sondaj çalışmalarından elde edilen veriler ışığında 20 m derinliğe kadar uzanan alüvyon tabakanın üst birimleri olan orta sıkı kum ve orta sıkı çakıllı kum olarak geçilen birimlerde depremli durumda sıvılaşma riski beklenmelidir. Proje Alanı‟nda depremli durumda suya doygun alüvyonel tabakanın sıvılaşma riski taşıması nedeniyle inşa edilecek yapıların stabilitesi için alüvyonel birim zemin ıslah yöntemleri kullanılarak ıslah edilecektir. Erozyon Derecesi Hatay ilinde, dağlık arazi ve yağışın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemli sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar çoğunlukla alüviyal ve hidromorfik alüviyal topraklardan oluşan taban arazileridir. Bunlar, ırmak taşkın yatakları, kıyı kumulları, çıplak kayalıklar, yoğun yerleşim alanları ve su yüzeyleridir. Toprakların erozyon açısından sınıflandırılmasında KHGM tarafından hazırlanan sınıflandırma kullanılmıştır. Buna göre erozyon dört derecede sınıflandırılmaktadır: 1. Derece: Hiç veya az erozyon 2. Derece: Orta erozyon 3. Derece: Şiddetli erozyon 4. Derece: Çok şiddetli erozyon Tablo IV.47. Proje Alanı ve Çevresindeki Erozyon Derecesi Dağılımı Erozyon Sınıfı I. Sınıf Su Erozyonu II. Sınıf Su Erozyonu III. Sınıf Su Erozyonu IV. Sınıf Su Erozyonu Yerleşim ve Etüd Dışı Alan Alan (ha) 3.187 499 100 1.748 599 Yüzde (%) %51,96 %8,14 %1,63 %28,50 %9,77 IV.2.9. Tarım Alanları (Tarımsal GeliĢim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları) Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları Hatay Tarım İl Müdürlüğü‟nden alınan verilere göre, 540.300 hektarlık alana sahip, Hatay ilindeki, tarıma elverişli arazi miktarı 270.766 hektar ve bu arazinin 201.079 hektarlık kısmı sulamaya elverişlidir. Ancak, mevcut sulama sistemiyle, sulamaya elverişli arazinin, 144.863 hektarlık kısmı sulanabilmektedir. Buna göre, Hatay ilinde işlenebilir arazilerin büyük bir kısmında, yani yaklaşık %74‟ünde sulama yapılmaktadır. Sulanamayan arazi miktarı ise, 69.687 hektardır. Hatay iline ait arazi varlığı Tablo IV48‟de verilmiştir. Tablo IV.48. Hatay İli Arazi Varlığı Arazi ÇeĢidi Tarım Arazisi Çayır-Mera Arazisi Orman Arazisi Sularla Kaplı Alan Diğer Araziler Toplam Arazi Varlığı (Hektar) 270.766 53.375 208.165 1.693 6.301 540.300 IV-63 Toplam Arazi Ġçindeki Payı (%) 50,1 9,9 38,5 0,3 1,2 100,0 Kaynak: Hatay Tarım İl Müdürlüğü, 2008 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Erzin ilçesi ekonomisinin temelini oluşturan tarım arazisi miktarı 12.848 hektardır. Bu alanın 10.000 hektarında sulu, 2.848 hektarlık alanda ise susuz tarım yapılmaktadır. Ayrıca, İlçedeki çayır-mera arazi miktarı 2.765 hektardır. Hatay ili ve Erzin ilçesine ait sulama verileri Tablo IV-49‟da verilmiştir. Tablo IV.49. Hatay İli Sulama Tablosu Basınçlı Sulama Alanları Salma Sulama Alanları (Dekar) Damlama Sulama Yağmurlama Sulama (Dekar) (Dekar) 20.550 77.679 74.130 33.450 1.341.050 Kaynak: Hatay Tarım İl Müdürlüğü, 2008 Erzin İlçesi Hatay İli Tablo IV.50. Hatay İli ve Erzin İlçesine Ait Tarım Arazisinin Kullanım Amaçlarına Göre Büyüklüğü Tarım Arazisi (Hektar) Tarla Arazisi (Hektar) Sebze Arazisi (Hektar) Bağ Arazisi (Hektar) Zeytinlik Arazi (Hektar) Meyvelik Arazi (Hektar) II. Ürün (Hektar) Erzin Ġlçesi 12.848 2.230 0 0 2.930 7.688 450 Hatay Ġli 270.766 172.943 36.333 4.945 45.901 26.051 9.815 Kaynak: Hatay Tarım İl Müdürlüğü, 2008 Hatay ilinde üretilen tarla ürünlerinin ekim, verim ve üretim durumlarının incelendiği Tablo IV-51‟de görüldüğü üzere, buğday bitkisi hem ekim alanı hem de üretim hacmi olarak öne çıkmaktadır. Tarımsal üretimin yüksek olduğu Hatay ilinde; bitki deseni olarak tahıl ürünlerinden buğday, sanayi bitkilerinden pamuk ve tütün, baklagillerden, nohut üretiminin yüksek olduğu söylenebilir. Tablo IV.51. Hatay İlinde Üretilen Bazı Tarla Ürünlerinin Ekim, Verim ve Üretim Durumları Ürün Adı Tahıllar Buğday Arpa Yulaf Çeltik Mısır (I. Ürün) Mısır l. Ürün) Baklagiller K. Bezelye Nohut K. Fasulye Y. Mercimek K. Mercimek Börülce K. Bakla Yem Bitkileri Fiğ Yonca Silajlık Mısır Endüstri Bitkileri Patates Tatlı Patates Kırmızı Biber Kekik Kanola K. Sarımsak K. Soğan Pamuk Tütün Soya (II. Ürün) Susam (II. Ürün) Ayçiçeği Ekim Alanı (Hektar) Verim (Kg/Hektar) Üretim (Ton) 96.505 1.165 304 31 3.170 19.990 4.951 3.451 2.480 6.903 11.760 9.221 477.822 4.020 754 214 37.280 184.320 19 715 68 185 10 20 14 1.895 1.924 2.691 1.524 1.300 2.000 2.000 36 1.376 183 282 13 40 28 1.122 99 701 7.974 19.899 70.957 8.947 1.970 49.741 842 55 405 150 65 445 2.940 60.860 3.197 85 50 305 26.401 19.273 1.938 1.000 1.846 2.382 28.529 4.959 1.011 2.153 2.500 2.010 22.230 1.060 785 150 120 1.060 83.875 301.790 3.233 183 125 613 IV-64 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ürün Adı Yerfıstığı (I. ve II. Ürün) Ekim Alanı (Hektar) Verim (Kg/Hektar) Üretim (Ton) 130 692 90 Kaynak: Hatay Tarım İl Müdürlüğü, 2008 Hatay ili sebze üretiminde ekim, verim ve üretim miktarları Tablo IV-52‟de verilmiştir. Tablo IV.52. Hatay İlinde Üretilen Bazı Sebzelerin Ekim, Verim ve Üretim Durumları Ürün Adı Ekim Alanı (Hektar) Verim (Kg/Hektar) Üretim (Ton) Beyaz Lahana Kırmızı Lahana Karavaprak Lahana Göbekli Marul Ispanak Pırasa Pazı Enginar Tere Dereotu Nane Maydanoz Roka Taze Fasulye Taze Bakla Taze Bezelye Taze Börülce Taze Bamya Balkabağı Kavun Karpuz Sakızkabağı Hıyar Patlıcan Domates Biber Taze Sarımsak Taze Soğan Havuç Turp Şalgam Karnabahar 176 97 121 2.125 1.419 285 180 20 40 35 135 1.685 12 2.971 190 848 115 297 25 2.020 211 1.102 2.363 2.856 7.937 5.450 212 1.059 980 279 13 300 26.477 19.619 20.000 20.200 12.756 32.193 23.333 12.000 7.375 10.000 8.319 10.228 10.000 9.591 12.632 7.724 10.722 14.090 21.960 28.692 76.076 34.215 30.470 32.397 369.577 20.830 12.142 17.318 47.347 17.545 18.462 16.250 4.660 1.903 2.420 42.925 18.100 9.175 4.200 240 295 350 1.123 17.235 120 28.494 2.400 6.550 1.233 4.185 549 57.958 16.052 37.705 72.000 92.527 293.332 113.523 2.574 18.340 46.400 4.895 240 4.875 Kaynak: Hatay Tarım İl Müdürlüğü, 2008 Hatay ilinde üretilen bazı meyvelerin ekim, verim ve üretim miktarlarına ait bilgiler Tablo IV-53‟te verilmiştir. Bu tabloya göre, Hatay ilinde diğer meyvelerle karşılaştırıldığında turunçgil üretiminin yoğun olarak yapıldığı söylenebilir. Tablo IV.53. Hatay İlinde Üretilen Bazı Meyvelerin Ekim, Verim ve Üretim Durumları Ürün Adı Armut Ayva Elma Yenidünya Erik Kayısı Zerdali Kiraz Şeftali Vişne Antep Fıstığı Ceviz Fındık Badem Kapladığı Alan (Hektar) 16 6 112 5 1.373 704 20 67 1 5 180 3 3 Meyve Veren Ağaç Sayısı (Adet) 49.621 9.950 111.032 16.522 753.984 169.738 6.100 18.979 67.140 740 2.100 60.282 1.450 37.690 IV-65 Ağaç BaĢına Ortalama Verim (Kg) 29 23 36 34 31 31 38 30 41 20 5 37 12 21 Üretim (Ton) 1.458 232 3.994 554 23.245 5.263 232 573 2.770 15 11 2.211 17 805 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ürün Adı Kapladığı Alan (Hektar) Dut İncir Nar Trabzon Hurması Turunçgil Toplamı Limon Portakal Mandalina Turunç Altıntop 178 127 458 17,582 1.403 7.439 8.014 37 689 Meyve Veren Ağaç Sayısı (Adet) 39.800 220.345 234.865 227.375 4,147,773 216.968 1.934.550 1.839.500 2.190 154.565 Ağaç BaĢına Ortalama Üretim Verim (Kg) (Ton) 26 1.040 27 6.034 23 5.333 26 5.965 138 574,213 104 22.607 154 298.183 121 221.990 31 68 203 31.365 Kaynak: Hatay Tarım İl Müdürlüğü, 2008 IV.2.10. Orman Alanları (Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı Bunların Mevcut ve Planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları) Proje Alanı‟nın bulunduğu bölge Adana Orman Bölge Müdürlüğü, Adana Orman İşletme Müdürlüğü, Ceyhan Orman İşletme Şefliği görev sahası dahilindedir. T.C. Çevre Orman Bakanlığı Adana Orman Bölge Müdürlüğü‟nün 8764 sayı ve 07.09.2009 tarihli yazısı ve inceleme ve değerlendirme formunda (Ek-2) Proje Alanı‟nda orman varlığı bulunmadığı ve bu sahalar için proje ve izin aşamasında Orman Bölge Müdürlüğü‟ne izin irtifa işlemleri için gerekli evraklarla müracata gerek olmadığı belirtilmiştir. Proje Alanı‟nda ve yakınında orman vasfında herhangi bir alan bulunmamakla birlikte en yakın orman kuş uçuşu doğu yönünde yaklaşık 15 km mesafede bulunmaktadır (bkz Şekil IV-36). Bu bölgedeki Adana Orman İşletme Müdürlüğü altında bulunan orman arazileri ve açıklık araziler aşağıda verilmektedir (bkz. Tablo IV-54). Hatay ilinde ormanlar Keldağ ve Amanos Dağları‟nda yoğundur. Amanos Dağları üzerinde esasen Karadeniz florasına özgü kayın ormanları bulunmakta ve Proje Alanı‟na en yakın orman alanında bu tip ağaçların varlığı saptanmıştır. Ancak bu bölgedeki ağaçlar mevcut durumda gelişmeye muhtaç bir haldedir. IV-66 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ceyhan-İskenderun Otoyolu 15 km Proje Alanı En Yakın Orman Alanı Adana-İskenderun Otoyolu Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü, Harita ve Fotogrametri Müdürlüğü, Orman Bilgi Sistemi 2009 Şekil IV-36. Proje Alanı‟na En Yakın Orman Alanının Gösterimi Tablo IV.54. Adana Orman İşletme Müdürlüğü Şeflikleri Altında Bulunan Orman Arazileri ve Açıklık Araziler ġeflik Adı Adana Ceyhan Sarıçam KuruluĢ Tarihi 16.08.1943 11.09.1989 17.09.1953 Bulunduğu Ġl Bulunduğu Ġlçe Karataş Ceyhan Yüreğir Ormanlık Açıklık Alan Alan (ha) (ha) Adana Seyhan 6.701,5 209.241 Adana Ceyhan 12.837,5 172.997 Adana Seyhan 17.281 84.532 TOPLAM 36.820 466.770 Kaynak: Adana Orman Bölge Müdürlüğü Resmi Internet Sitesi (www.ogm-adanaobm.gov.t) 2009 Verileri Merkezi Proje Alanı‟nın orman alanlarına uzaklığı incelendiğinde herhangi bir ilave önlemin alınması gerekmemektedir. En yakın orman alanı ile Proje Alanı arasında Ceyhanİskenderun ve Adana-İskenderun Otoyolu geçmekte ve herhangi bir yangın durumunda alevlerin otlar, çayırlar veya ağaçlar yardımı ile ormanlık alanlara taşınması mümkün değildir. Orman Genel Müdürlüğü‟nden temin edilen yangın riski haritasında santralin kurulacağı bölgede 300 ha‟dan büyük orman yangını oluşmadığı görülmektedir. (bkz. Şekil IV-37) Proje Alanı ve yakın çevresinde herhangi bir orman alanı bulunmadığından, santral kaynaklı negatif bir etkinin bu kapsamda oluşması mümkün değildir. IV-67 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Proje Alanı Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü Resmi Internet Sitesi (www.ogm.gov.tr) 2009 Şekil IV-37. Orman İşletme Müdürlükleri İtibariyle Meydana Gelen 300 ha‟dan Büyük Orman Yangınları Sayısına Göre Derecelendirme Haritası Santrale en yakın orman alanı uzak (15 km) ve santralden izole bir konumdadır; ancak önerilen Erzin DGKÇ Santrali dahilinde yangın oluşumunu önlemek, çevreye karşı oluşacak olumsuz etkileri en aza indirgemek ve yangın oluştuğunda acil müdahaleyi gerçekleştirmek için ilgili sistemlerin ve ekipmanın bulunması sağlanacaktır. Tesiste oluşacak herhangi bir yangın durumunda otomatik yangın sistemi devreye girecektir. Ayrıca taşınabilen yangın tüpleri santralin belirli noktalarına yerleştirilecektir. Santralde 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” hükümleri dikkate alınarak yapılacak olan yangın suyu pompa istasyonu ve yangınla mücadele tankları, Isıtma Havalandırma ve Soğutma (HVAC), Duman Tahliye ve Kontrol Sistemi, Genel Anons ve Sesli Tahliye Sistemi ile Geçiş Kontrol Sistemi yer alacaktır. Acil durumlarda problemsiz bir müdahalenin gerçekleşmesi için yangın alarm sistemi beslemesi jeneratör tarafından yapılacaktır. Yangın koruma ve müdahale sistemi algılama işlevlerini en az 24 saat yapabilecek ve 24 saatin sonunda 30 dakika alarm verme ve haberleşme işlemlerini sürdürebilme kapasitesine sahip olacaktır. Tesiste çalışacak vasıflı ve vasıfsız personele yangına müdahale eğitimi verilecek ve yangın oluştuğunda acilen en yakın itfaiye birimine haber verilecektir. IV.2.11. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar) Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları Proje Alanı ve çevresinde; 9/8/1983 tarih ve 2873 sayılı “Milli Parklar Kanunu” kapsamında değerlendirilebilecek milli parklar, tabiat parkları ve tabiat anıtları bulunmamaktadır. IV-68 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Sulak Alanlar Proje Alanı ve çevresinde; 17/05/2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği” kapsamında sulak alanlar bulunmamaktadır. Tabiatı Koruma Alanları 1987 yılında ilan edilmiş, 172 ha alana sahip olan Tekkoz-Kengerlidüz Tabiatı Koruma Alanı, Hatay ili, Erzin ilçesi sınırları içerisindedir. Alanda bulunan, Doğu Kayını (Fagus orientalis) ülkemizde en çok yayıldığı alanlardan biridir. 1993 yılında ilan edilen, 118 ha alana sahip Habibineccar Tabiatı Koruma Alanı Hatay ili, Merkez İlçesi sınırları içerisindedir. Saha, kültürel değerler bakımından oldukça zengindir. Kayalara oyularak yapılmış bir Hıristiyan kilisesi olan Saint Pierre (Sen Piyer) Kilisesi, bu alan içerisinde yer almaktadır. Yine bu alanda yer alan Karon (Charon) Anıtı; Saint Pierre kilisesinin 200 m kuzeyinde yer almakta ve mitolojide “cehennem kayıkçısı” olarak bilinen Karon‟un kayalara oyulmuş dev bir büstüdür. Ayrıca, M.Ö. 3. Yüzyılda Antiokus I. tarafından yapılmış, Saint Pierre kilisesinin içindeki Günahkarlar Hamamı da alanın önemli kültür değerlerindendir. Yaban Hayatı Koruma Alanları Yörede iki önemli yaban hayatı koruma alanlarından biri olan, 05.10.2006 tarih ve 26310 sayılı Resmi Gazete‟de ilan edilmiş İskenderun-Arsuz Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, 26.063 hektarlık bir alan üzerinde yayılmıştır. Ayrıca, 35.800 hektarlık alana yayılan, Altınözü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, bölgede yaşayan çizgili sırtlanların korunması için, 05.10.2006 tarih ve 26310 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan sınırlar dahilinde koruma alanı olarak belirlenmiştir. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanmış, Hatay ili “Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası” Şekil IV-38‟de verilmiştir. Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri Proje Alanı ve çevresinde, soyu tükenmekte veya genetik çeşitliliği çok azalmakta olan bir canlı türü veya tür topluluklarını korumaya yönelik belirlenen, biyogenetik rezerv alanları ve biyosfer rezerv alanları bulunmamaktadır. IV-69 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kaynak: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (2005) Şekil IV-38. Hatay İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler Hatay ilinde 123 adet arkeolojik sit alanı, 1 adet kentsel sit alanı, 4 adet doğal sit alanı, 1 adet tarihi sit alanı mevcuttur. Proje Alanı‟na en yakın doğal sit alanı Başlamış Köyü Doğal Sit Alanıdır. Erzin ilçesinin 3 km doğusunda bulunan alan, Proje Alanı‟na ise IV-70 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu ortalama 16 km uzaklıkta bulunmaktadır. Proje Alanı‟nın bulunduğu Erzin ilçesi sınırları içerisinde ve İskenderun - Adana karayolunun sol tarafında, Proje Alanına yaklaşık 8 km uzaklıkta bulunan Seleukos döneminden Epiphania kentine ait olan İssos Harabeleri olarak bilinen su kemerleri kalıntıları bulunmaktadır. Projeden kaynaklı olarak söz konusu alanlar üzerinde olumsuz herhangi bir etki olmayacaktır. Konu ile ilgili olarak başta 30.05.2007 tarih ve 26537 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” ve ilgili diğer kanun ve yönetmelikler çerçevesinde gerekli önlemler alınacaktır. Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları Proje Alanı ve çevresinde; 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilmiş alan bulunmamaktadır. Turizm Alan ve Merkezleri Hatay ili tarihi değerleri ve doğal güzellikleriyle çeşitli turizm olanaklarına sahiptir. Özellikle kültür ve inanç turizmi açısından avantajlı durumdadır. Arkeoloji Müzesi, Saint Pierre Kilisesi, Habib-i Neccar Camii, Antakya Kalesi, Çevlik Ören yeri, Titus Tüneli, St. Simen Manastırı, Eski Antakya evleri, Harbiye Mesire yeri, Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi, Arsuz Sahil şeridi, Bakras Kalesi ve Koz Kalesi Hatay ilinin önemli turistik yerlerindendir. Kıyı alanlarında İskenderun İlçesi güneyi turizm açısından gelişmiş, kuzeyi ise Yumurtalık Lagünü‟ne kadar sanayi alanları olarak gelişmiş veya planlanmıştır. Mera Kanunu Kapsamındaki Alanlar Proje Alanı‟nda 25/02/1998 tarih ve 4342 sayılı “Mera Kanunu” kapsamında değerlendirilebilecek mera bulunmamaktadır. IV.2.12. Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Alanda Doğal Olarak YaĢayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler, Nadir ve Nesli Tehlikeye DüĢmüĢ Türler ve Bunların Alandaki BulunuĢ Yerleri, Av Hayvanlarının Adları, Popülasyonları ve Bunlar Ġçin Alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanındaki Vejetasyon Tiplerinin Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi. Projeden ve ÇalıĢmalardan Etkilenecek Canlılar Ġçin Alınması Gereken Koruma Önlemleri (ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢamasında). Arazide Yapılacak Flora ÇalıĢmalarının Vejetasyon Döneminde GerçekleĢtirilmesi ve Bu Dönemin Belirtilmesi, Arazide Tespit Edilen Türler, Anket GörüĢme Sonucu Tespit Edilen ve Literatürden Alınan Türlerin Ayrı Ayrı Belirtilmesi Karasal Flora ve Fauna Bu bölümde yapılan çalışmalar Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üyelerinin oluşturduğu bir çalışma ekibi tarafından hazırlanmıştır. Öğretim üyeleri ve çalışma alanlarına ait detaylı bilgi Ek-7‟deki “Karasal Flora Fauna Raporu”nda verilmiştir. Bu bölüm kapsamında yapılan çalışmalarda Proje Alanı ve yakın çevresindeki karasal flora (bitki türleri) ve fauna (içsu balıkları, ikiyaşamlılar, sürüngenler, kuşlar, memeliler ve omurgasızlar) türleri ayrıntılı incelenmiştir. Konunun uzmanları tarafından, söz konusu tesisin mevcut biyolojik çevreye olası etkileri, etkilenebilecek habitatlar ve türleri tespit edilmiş, olası etkilerinin azaltılması konusundaki önlemler ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Araştırmaların yapıldığı dönem, bitkilerin çiçeklenme ve ortamdaki floristik unsurların tümünü tür düzeyinde teşhis etmek için oldukça uygun bir dönem olan Mayıs, IV-71 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Haziran ve Eylül ayları seçilmiştir. Bu kapsamda ilk saha çalışması 8-9 Mayıs 2009, ikinci saha çalışması 19-20 Haziran 2009, üçüncü saha çalışması ise 4-6 Eylül 2009 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Projenin inşaat ve işletme aşamasında meydana gelebilecek muhtemel fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkiler düşünüldüğünde, Proje Alanı‟nın yakın çevresi “etki alanı” olarak değerlendirilmiştir. Etki alanı belirlenirken özellikle inşaat aşamasında iş makineleri ve hafriyat kamyonlarının geçeceği yollar, işletme aşamasında ise tesis faaliyetinden kaynaklanacak baca gazı atıklarının ulaşabileceği alanlar göz önünde bulundurulmuştur. Bu kapsamda, Proje Alanı‟nın dışında bulunan “Gölcük ve Çevreleri” ile “Burnaz Kumulları” da kapsanacak şekilde çalışmalar geniş bir alanda yapılmıştır. Proje Alanı ve etki alanları Şekil IV-39‟da gösterilmiştir. Şekil IV-39. Proje Alanı ve Etki Alanları Bu bağlamda, Proje Alanı‟nın dışında yer alan tarla habitatları, gölcükler ve çevreleri (Taşlıgöl Mevki, Sarısu Deresi), kıyı-kumul alanlar (Burnaz Kumulları), bataklık alanlar ve çayır-mera habitatları projenin inceleme alanı içerisinde bulunmaktadır. Çalışmaların yapıldığı inceleme alanında farklı özelliklere ve tür kompozisyonuna sahip 5 farklı habitat tipi gözlenmiştir. Bu habitatlar; Tarım alanları (Proje Alanı ve etki alanında) Kıyı-kumul habitatı (Proje Alanı ve etki alanında) Çamur düzlükleri (Proje Alanı ve etki alanında) Gölcük ve çevreleri (etki alanında) Çayır-meralar (etki alanında) Proje Alanı ve etki alanında görülen vejetasyon tipleri Şekil IV-40‟da gösterilmiştir. IV-72 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IV-40. Proje Alanı ve Etki Alanında Görülen Vejetasyon Tipleri Proje Alanı‟nın çok küçük bir bölümü (yaklaşık 7 ha) “Tarla Habitatı”dır. Bu alanda yapılan tarımsal faaliyetler nedeni ile doğal flora-vejetasyon ve fauna yapısı bozulmuştur. Proje Alanı‟nın sadece tarla sınırları ve açıklıklarında, çok düşük bollukta doğal bitki türleri ve bazı hareketli fauna unsurları (kuşlar ve omurgasızlar) gözlenmiştir. Tarımsal faaliyetlerin dışında, alanda konaklayan mevsimlik işçiler, burada yaşayan fauna türlerinin yakın çevredeki alternatif alanlara dağılmasına sebep olduğu gözlenmiştir. Alanda, yakın çevredeki benzerlerine göre, kapladığı alan olarak oldukça küçük, çeşitliliği ve yoğunluk açısından da daha zayıf olan “Çamur Düzlüğü Habitatı”, özellikle otlatma ve mevsimlik işçilerin alanda konaklaması sebebi ile olumsuz etkilere maruz kalmıştır. Flora Erzin DGKÇ Santrali Projesi kapsamında flora türlerinin tespitinde; arazi çalışmaları esas olmak üzere, önceden bu bölgede yapılmış çalışmalardan elde edilen floristik veriler ile literatür bilgilerinden de yararlanılmıştır. Bu amaçla 8-9 Mayıs 2009, 1920 Haziran 2009 ve 4-6 Eylül 2009 tarihlerinde floristik saha çalışmaları; Proje Alanı, etki alanları ve alternatif alanları kapsayacak şekilde oldukça geniş bir alanda yerinde gerçekleştirilmiştir. Alanda teşhis edilen türler kayıt edilmiş, tanımlanamayan bitki türlerinden örnekler alınarak, herbaryuma getirilmiş ve kurutularak tür teşhisleri yapılmıştır. Türlerin teşhisinde temel kaynak olarak "Flora of Turkey and the East Aegean Islands" adlı 11 ciltten oluşan eser esas alınmıştır. Flora listesi hazırlanırken familyalara göre alfabetik sıra takip edilmiş, her bitki türünün, biliniyorsa, Türkçe adları da belirtilmiştir. Türlerin türkçe isimleri için “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü”nden yararlanılmıştır (Baytop, T., 1997). Ayrıca, bitkinin fitocoğrafik bölgesi, Türkiye‟de bulunduğu bölgeler (yayılımı), faaliyet alanı içinde ve/veya faaliyet alanı dışında olup olmadığı ve nispi bolluğu, endemizmi (yaygın, bölgesel ve lokal), IUCN Tehlike kategorileri (Ekim ve ark., 2000) ve bulunduğu habitatlar incelenmiştir. IV-73 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Mayıs 2009, Haziran 2009 ve Eylül 2009 dönemlerinde tüm alanda gerçekleştirilen arazi çalışmaları sonucunda 56 familya,180 cinse ait 231 tür ve tür altı takson tespit edilmiştir. Tespit edilen flora elemanlarının büyük bir bölümünün geniş yayılışlı olduğu ve herhangi bir tehlike kategorisinde yer almadığı saptanmıştır. Ancak, çok az da olsa bazı flora elemanlarının bölgesel yayılışlı olduğu belirlenmiştir. Bu türlerden, etki alanında bulunan Astragalus antiochianus türü Filistin‟e kadar yayılım göstermektedir. Yine 1990‟lı yıllarda alana yakın Yumurtalık(Adana) sahillerinden toplanan ve henüz bilim dünyasına tanıtılma aşamasında olan Echinops (Compositae) cinsine ait örnekler kıyı kumullarında populasyona sahiptir. Bu iki örnek Proje Alanı‟nda olmamakla beraber, ileriki aşamalarda etkilenebileceği düşünülerek hem inşaat aşamasında hem de sonraki yıllarda gözlem altında tutulacaktır. Bu türün habitatının da faaliyetten mümkün olduğu kadar etkilenmemesi için ek çalışmalar yapılacaktır. Belirtilen bu türlere ait tohumlar toplanarak çevrede hayli geniş olan benzer habitatlara dikimler yapılacaktır. Bunlara ek olarak inşaat aşaması öncesinde toplanacak tohumlar, inşaat aşaması bitiminde tekrar sahaya ekilecektir. Fauna 8–9 Mayıs 2009, 19–20 Haziran 2009 ve 4-6 Eylül 2009 tarihlerinde gerçekleştirilen Faunistik saha çalışmalarında; memeliler (Mammalia), kuşlar (Aves), sürüngenler (Reptilia), iki yaşamlılar (Amphibia), içsu balıkları (Pisces) ve omurgasız (Insecta) grupları ayrıntılı olarak incelenmiştir. Proje Alanı ile ilgili olarak alandaki biyotoplar, biyogenetik koruma alanları, endemik türler, tehlike altındaki türler ve yaban yaşamı habitatları hakkında da veriler toplanmış ve incelenmiştir. Fauna elemanlarının koruma statüleri Bern Sözleşmesi ve IUCN European Red List‟e göre değerlendirilmiş, hazırlanan tür listesi tablolarında, her bir türün yanına bilimsel adları, Türkçe-İngilizce adları, faaliyet alanı içinde ve/veya faaliyet alanı dışında olup olmadığı, popülasyon yoğunluğu, endemizm ve uluslararası tehlike kategorilerine (IUCN, Bern Sözleşmesi) göre konumu ve etkilenme olasılığı gibi bilgiler belirtilmiştir. Risk durumunda kuşlar için Kiziroğlu (1993)‟na bağlı kalınmıştır. Diğer fauna türleri için, Demirsoy (1996) ve IUCN (2009) kaynak olarak kullanılmıştır. Ayrıca, kuşlar ve memelilerin “Merkez Av Komisyonu Kararları 2008-2009” a göre durumları da belirtilmiştir. Risk sınıflarını belirtmek için kullanılan kısaltmalar Tablo IV-55‟te verilmiştir. Tablo IV.55. Kısaltmalar ve Tanımlamalar IUCN Kategorileri CR Critically Endangered Kritik, Tehlikede Önlem alınmadığı takdirde çok yakın bir gelecekte yüksek oranda nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan türlerdir. EN Endangered Tehlike Altında CR kategorisi kadar olmamakla birlikte, çok yakın bir gelecekte nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerdir. VU Vulnarable Hassas Orta vadeli bir gelecekte nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerdir. LR Lower Rısk Az Riskli Bu gruptaki türler CR, EN veya VU kategorisine girmeyen, ancak korunmaları tavsiye edilen türlerdir. Üç alt kategoriye ayrılmışlardır. LR (cd) Conservation Dependent Korumaya Bağımlı Gelecek 5 yıl içinde yukarıdaki tehlike kategorilerinden birine girmemesi, türe ait bireylerin ve habitatlarının korunması ile mümkün olacaktır. LR (nt) Near Threatened Tehtide Yakın Korumaya bağlı olmamakla beraber gelecek 5 yıl içinde VU kategorisine girmesi ihtimali vardır. LC Least Concern En Az Risk Tehdit altına girme riski, en az olan türlerdir. IV-74 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu IUCN Kategorileri DD Data Deficient Veri Eksik Bu gruptaki türler için, CR, EN veya VU kategorileri ile ilgili kriterlere ait veriler eksiktir. Bu nedenle bu türler ile ilgili doğrudan ve/veya dolaylı bir değerlendirme yapılamamaktadır. NE Not Evaluated Değerlendirilmemiş Bu gruptaki türler için, CR, EN veya VU kategorileri ile ilgili herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır. EK II EK III BERN SözleĢmesi Kategorileri Kesinlikle Korunması Gereken Türler Korunması Gereken Türler Proje Alanı ve etki alanında tespit edilen fauna türleri aşağıda sıralanmıştır; Saha çalışmaları ve literatür kayıtlarına göre tüm araştırma alanında toplam, 4 ikiyaşamlı türü olduğu saptanmıştır. IUCN 2008‟e göre; Bufo variabilis (gece kurbağası) türü (NT), Hyla savignyi (yeşil kurbağa), Ommatotriton vittatus (şeritli semender) ve Pelophylax ridibundus (ova kurbağası) türleri (LC) statüsünde de korumaya alınmıştır. Tespit edilen tüm ikiyaşamlı türleri, Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınmış türlerdir. Proje Alanı ve yakın çevresinde gerçekleştirilen arazi çalışmalarında 13, literatür ve anket çalışmalarına göre 15 tür olmak üzere araştırma alanının tamamında toplam 28 sürüngen türü olduğu saptanmıştır. IUCN 2008‟e göre, bir kertenkele türü (Acanthodactylus schreiberi – iskenderun kertenkelesi) EN, bir kara kaplumbağası türü (Testudo gracea - tosbağa), bir tatlısu kaplumbağası (Emys orbicularis – benekli kaplumbağa) LR, geriye kalan 23 sürüngen türü (yılan, kertenkele ve tatlı su kaplumbağası) ise LC kategorisinde yer almaktadır. Tespit edilen tüm sürüngen türleri Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınmış türlerdir. Çalışma alanının tümünde 62 kuş türü tespit edilmiştir. Bu kuş türlerinden 32 tanesi Bern Ek 2, 18 tanesi de Bern Ek 3 listesinde yer almaktadır. 12 tür ise herhangi bir kategoride bulunmamaktadır. Kuş türleri arasında, IUCN listesinde yer alan ve endemik olan bir tür bulunmamaktadır. Çalışma alanının tümünde 11 memeli türü tespit edilmiştir. Bu memeli türlerinden Spermophilus xanyhophrymnus (Türk Tarla Sincabı) Bern Ek 2, Erinaceus concolor (Kirpi), Meles meles (Porsuk) ve Mustela nivalis (Gelincik) Bern Ek 3 listesinde yer almaktadır. 7 tür ise herhangi bir kategoride bulunmamaktadır. Kuş türleri arasında, IUCN listesinde tehlike kategorisinde (CR, EV, VU) yer alan ve endemik olan bir tür bulunmamaktadır. Proje Alanı‟nda balıkların bulunacağı bir habitat bulunmamaktadır. Sadece Proje Alanı‟nın dışındaki gölcüklerde, kum çekilmesi nedeni ile oluşmuş havuzcuklarda ve küçük derede (Sarısu Deresi) 6 balık türü olduğu belirlenmiştir. Bu balık türleri, IUCN ve Bern‟e göre herhangi bir tehlike kategorisinde yer almamaktadır. Bu balıkların populasyon yoğunlukları oldukça düşük ve ekonomik bir değerleri bulunmamaktadır. Yerel halk tarafından sadece olta balıkçılığı ile avlanmaktadır. Çalışma alanının tümünde 10 takım, 50 familyada temsil edilen 155 omurgasızböcek (Invertebrata-Insecta) türü tanımlanmıştır. Bu türlerin hiçbirisi Bern ve IUCN tehlike kategorilerinde yer almamaktadırlar ve endemik türler değildir. Bu türler tüm araştırma alanında bulunmaktadır. Bölge ve Türkiye geneli için geniş yayılışlı türlerdir. IV-75 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Denizel Flora ve Fauna Projenin hayata geçirileceği Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevki deniz alanında flora ve fauna durumunun belirlenmesi amacıyla Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri tarafından Mart ve Temmuz 2009‟da gerekli saha çalışmaları yapılmıştır (bkz. Ek-12). Denizel flora ve fauna ile ilgili bilgiler Bölüm IV.2.6‟da verilmiştir. ĠnĢaat AĢamasındaki Etkiler ve Etkiyi Azaltıcı Önlemler Projenin özellikle inşaat aşamasında flora-fauna üzerinde önemli etkileri olacaktır. En büyük etki, inşaat alanındaki habitat yapısı ve topografyasının bozulması ve inşa alanlarındaki doğal habitatların tümüyle ortadan kalkması olacaktır. Bunun dışında, gürültü, toz ve araç trafiği gibi dolaylı etkiler de görülecektir. Oluşması muhtemel etkiler aşağıdaki gibi özetlenebilir: Arazinin hazırlanması sırasında Proje Alanı habitat yapısının ve topografyasının bozulması Çalışacak araçlardan kaynaklı gürültü, toz ve egzoz emisyonları Deniz tabanında yapılacak su alma ve termal deşarj boru hatlarının yapımı sırasında oluşması muhtemel etkiler İnşaat aşamasında arazi kullanımı değiştirilecek Proje Alanı‟nın küçük bir kısmı tarım arazisidir ve bu alanlarda doğal habitatlar bozulmuş durumdadır. Alanda saptanan bitki ve hayvan türleri geniş yayılışlı, sayı ve yoğunlukları düşük olan türlerdir. Ayrıca alanda nesli tükenme tehlikesi altında olan tür barınmamaktadır. Bütün bu faktörler oluşabilecek etkilerin boyutunu azaltmaktadır. İnşaat faaliyetlerine başlanmadan önce bitkisel toprak sıyrılarak depolanacak ve inşaat bitiminde bu bitkisel toprak peyzaj alanlarına yayılacaktır. Böylece doğal bitki türlerine ait tohumların tekrar çimlenmesi sağlanacaktır. Sahada bulunan ve özel koruma gerektiren Astragalus antochianus türüne ait tohumlar toplanarak, çevrede hayli geniş olan benzer habitatlara dikimler yapılacaktır. İnşaat aşamasında çalışacak iş makineleri ve araçların düzenli olarak bakımları yapılarak egzoz gazı emisyonları en az seviyede tutulacaktır. Kazı ve taşıma işlemleri sırasında oluşacak toz emisyonlarını en aza indirgemek için üst tabakalar nemli tutulacak ve savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılacaktır. Hafriyat alanı ve yol yüzeyleri sulanarak toz oluşumu kontrol edilecektir. Bu etkiler sadece inşaat döneminde oluşacağından geçici ve geri dönüşümlüdür. Ayrıca; bu dönemde sahayı terk edecek fauna türleri için Proje Alanı‟nın yakın çevresinde alternatif alanlar da mevcuttur. Proje Alanı‟nın küçük bir kısmının tarım arazisi olması ve bu alanlarda doğal habitatların bozulmuş olması, kalan kısmının ise tarım dışı alan olması, alanda saptanan bitki ve hayvan tür, sayı ve yoğunluğunun düşük olması, saptanan türlerin geniş yayılışlı türler olması ve alanın nesli tehlike altında tür barındırmaması, olası etkilerin boyutunu/önemini nispeten düşürecektir. Olası etkilerin azaltılması için alınacak önlemler ise aşağıda belirtilmiştir. İnşaat faaliyetlerine bitki türlerinin vejetasyon ve hayvanların üreme dönemi dışındaki zamanlarda başlanması tercih edilecektir. İnşaat faaliyetlerine başlanmadan önce arazideki mevcut bitkisel toprağın sıyrılarak depolanması sağlanacak ve inşaat sonrası peyzaj alanlarına bu bitkisel toprağın yayılarak doğal bitki türlerine ait tohumların çimlenmesi sağlanacaktır. IV-76 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu İnşaat faaliyetleri süresince, kullanım dışı alanlara, inşaat-makine techizatlarının ve işçilerin sokulması engellenecektir. Zorunlu olmadıkça bu alanlarda yol açılmaması, açılması gerektiğinde ise mevcut florayı en az etkileyecek şekilde açılması sağlanacaktır. Etki altında kalacak alanların sınırları belli edilecek, koruma ve hassas alan olduğu belirtilen uyarıcı tabelalar yerleştirilecektir. İnşaat faaliyetleri hayvanların alanı terk etmelerine imkan verecek şekilde tedrici olarak yapılacaktır. Gürültünün minimum düzeyde tutulması sağlanacak ve gece gürültü çıkartacak faaliyetlerden kaçınılacaktır. İnşaat faaliyetleri sırasında alanda sürekli sulama ve perdeleme yapılarak tozun kalkması önlenecektir. Ayrıca inşaat aşamasında çalışacak ekipmanın düzenli bakımları yapılacaktır. İnşaat faaliyetleri sırasında alanda tespit edilen canlı hayvanların etkilenmemesi için, yakalanarak toplanacak ve alternatif alanlara transferi sağlanacaktır. İnşaat personelinin bu konuda bilinçli davranması için faaliyet öncesi eğitimler verilecektir. Astragalus antiochianus ve Echinops (Compositae) cinsine ait türler gözlem altında tutulacaktır. İnşaat faaliyetleri sırasında özellikle üreme (Nisan-Mayıs) ve göç (Eylül) dönemlerinde önlemlerin etkinliğinin fauna unsurları açısından izlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması için izleme (monitoring) yapılacaktır. Projenin inşaat aşamasında, deniz ortamında oluşabilecek etkiler kıyı kenar çizgisinin kara tarafı(supralittoral zon) ve deniz tabanı (mediolittoral ve infralittoral zonlar) olmak üzere 2 ayrı başlık altında değerlendirilmiştir. Kıyı kenar çizgisinin kara tarafında santralin inşaası ve kurulması sırasında oluşabilecek olumsuz etkileri önlemek için aşağıda sıralanan tedbirler alınacaktır. İnşaat sırasında alandaki kumsallardan ve kumullardan hiçbir şekilde kum ve çakıl alınmayacaktır. İnşaat bölgesine çalışmaya gelip gidecek tüm araçların, hafif araçların, hafriyat kamyonları ve ağır iş makineleri (dozerler, kepçeler) ile vinçlerin sadece bu proje amaçlı açılacak yolu kullanacaktır ve çok zorunlu olmadıkça bu yoldan başka yol açılmayacaktır. İnşaat sırasında herhangi bir patlayıcı madde kullanılmayacaktır. Santral kurulumu sırasında, ilgili mevzuata göre arıtma yapılmaksızın, kıyıdan denize hiçbir boşaltım veya deşarj yapılmayacaktır. Alanda ortaya çıkacak sıvı atıklar, gerekli arıtımdan geçirildikten sonra denize deşarj edilecek, katı atıklar ise Payas Belediyesi çöp alanına transfer edilecektir. İnşaat sırasında hiçbir şekilde kıyıya ve kumsala inşaat molozu ve hafriyatı dökülmeyecektir. Proje sahibi firma tarafından kumlu yapı ve kumullarda bulunan flora ve fauna elemanları Aşağı Burnaz kumsalında doğallığını koruyan diğer kumul alanlara transfer edilecektir. İnşaat faaliyetlerine kıyı alanında yaşayan canlıların üreme döneminde başlanmaması tercih edilecek, üreme döneminde başlanması durumunda gerekli önlemler alınacak ve ön izleme yapılacaktır. İnşaat aşamasında deniz tabanında yürütülecek soğutma suyu alma ve deşarj boru hattı döşeme (santralin destek yapılarının kurulması) çalışmalarından özellikle bentik bölgede (balıklar, kabuklular, yumuşakçalar, diğer dip canlılar) yaşayan canlılar etkilenecektir. IV-77 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Oluşabilecek etkileri en aza indirmek için alınacak tedbirler aşağıda verilmiştir. Borular, habitatı ve peyzajı değiştirmemek için santralden denize kadar kumun altından ilerleyecek şekilde döşenecektir. Kıyı kesimde en az 1 m derine döşenecek boruların üzeri aynı bölgeden çıkarılan kumla aynı şekilde kapatılarak bölgede yaşayan canlıların habitatlarının korunması sağlanacaktır. Supralittoral zondan sonra, Mediolittoral zon ve İnfralittoral zonda da borular aynı şekilde deniz tabanında dibe gömülü olarak ilerleyecektir. Oluşturulacak ekip tarafından, borular döşenmeden önce tarama yapılarak bulunan flora ve hareket kabiliyeti sınırlı fauna üyelerinin zarar vermeden toplanması ve doğallığını koruyan bitişik kumul alanlara transfer edilmesi sağlanacaktır. Boru döşeme işlemleri esnasında deniz dibinde herhangi bir patlayıcı madde kullanılmayacaktır. Dip tarama çalışmalarında oluşacak çukurların genişliğini en az seviyede tutmak için tarama ihtiyaçtan büyük bir genişlikte yapılmayacaktır. Tarama çalışmalarında bentik bölgede bulunan infauna türlerinden özellikle deniz tabanına tutunmuş (sesil) olan canlıların yaşam alanları zarar görecektir. Taranan malzeme gözden geçirilecek, hareket kabiliyeti olmayan (sesil) veya çok kısıtlı olan yavaş canlılar (solucanlar, yumuşakcalar, midyeler ve derisidikenliler) geçici olarak uygun bir alanda korunacak, daha sonra civardaki denizel alana bırakılacaktır. Çalışmalardan, pelajik balıklar (orta suda veya yüzeyde yaşayan balıklar) ve bentik bölgede yaşayan canlılardan bağımsız hareket edebilenler (dipte yaşayan balıklar, hızlı hareket edebilen kabuklular) zarar görmeyecektir. Tarama çalışmalarından kaynaklı deniz suyunda bulanıklık (turbidite) artışı söz konusudur. Bu artış özellikle fitoplanktonlar ve zooplanktonlar olmak üzere bütün organizmaları geçici de olsa olumsuz yönde etkileyebilir. Bundan dolayı, sudaki bulanmayı ve dip habitatındaki etkileri minimum seviyede tutmak için son teknoloji cihaz ve ekipmanlar kullanılacak ve çalışmaların en kısa sürede tamamlanmasına özen gösterilecektir. Sonuç olarak, boru hattı inşaatı aşamasında oluşacak etkiler, yerel ölçekli, geçici ve geri dönüşümlü etkilerdir. Hareketli su canlıları, çalışmalar sırasında alandan uzaklaşarak, inşaat aşamasından sonra geri döneceklerdir. Ayrıca inşaat bölgesinden canlı toplanacak flora ve fauna üyeleri yakın civardaki doğal ortamlarına geri bırakılarak oluşabilecek etkiler en aza indirilmiş olacaktır. ĠĢletme AĢamasındaki Etkiler ve Etki Azaltıcı Önlemler Projenin işletme aşamasında flora ve vejetasyon açısından etkiler; habitat kayıpları, topografyanın bozulması ve vejetasyonun ortadan kalkması, fauna açısından ise; yaşam habitatlarının ortadan kalkması ve fauna unsurlarının işletme faaliyetleri nedeni ile oluşacak toz, gürültü ve insan aktiviteleri nedeni ile alanı terk etmeleri olarak gerçekleşecektir. Bu etkilerin azaltılması için alınacak önlemler aşağıda belirtilmiştir. Tesis dışındaki boş alanlara inşaat faaliyetlerinden önce bitkisel toprağın sıyrılarak depolanması ve inşaat sonrası peyzaj alanlarına bu bitkisel toprağın yayılarak doğal bitki türlerine ait tohumların çimlenmesi sağlanacaktır. Tesisler ve çevresinin alana uygun bitki türleri ile plantasyonu yapılarak alanı terk eden türlerin geri dönüşünde yararlanacakları yeni habitatlar oluşturulacaktır. İşletme sırasında toz ve gürültü oluşumunun en az düzeyde tutulması sağlanacaktır. IV-78 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tesis dışında kalan alanlara buradaki gölcük ve çevrelerine insan ve evcil hayvan girişinin engellenerek “yasak bölgeler” oluşturulacaktır. Ek-7‟deki raporda detaylı olarak bahsedildiği üzere, yapılan çalışmalarda rastlanan flora fauna türlerinin yaşayabileceği alternatif alanlar Proje Alanı yakınlarında bulunmaktadır. Alternatif alanların varlığı Proje Alanı‟ndaki flora fauna türlerinin devamlılığı açısından çok büyük önem teşkil etmektedir. Küçük bir kısmı tarım arazisi olarak kullanılan Proje Alanı‟nda bu aktivitelerin varlığından ötürü flora fauna yapısı bozulmuştur. Bu sebeple Proje Alanı‟nda yapılacak olan bu faaliyetin karasal flora fauna yapısına olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Ayrıca yukarıda bahsedilen önlemler ve özellikle inşaat aşamasında toplanan tohumların geri ekimi, Proje Alanı‟nın flora ve fauna yapısının inşaat aşaması ertesinde devamlılığını sağlayabilecektir. Flora ve fauna ile ilgili inşaat ve işletme döneminde izlenecek unsurlar Etki Azaltıcı Önlemler Planı‟nda verilmiştir (bkz. Bölüm VIII). Proje‟nin işletme aşamasında denizel flora ve fauna üzerine olabilecek etkiler ve alınacak önlemler Bölüm V.2.12‟ de değerlendirilmiştir. IV-79 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu IV.2.13. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (Rezerv Miktarları, Mevcut ve Planlanan ĠĢletilme Durumları, Yıllık Üretimleri ve Bunun Ülke veya Yerel Kullanımlar Ġçin Önemi ve Ekonomik Değerleri) Hatay ili sınırları içerisinde bulunan ve ekonomik değer taşıyan maden yatakları ve özellikleri Tablo IV-56‟da verilmiştir. Tablo IV.56. Hatay İlindeki Maden Kaynakları Rezerv Alanı Maden Akıllı Çay ALTIN (Au) Kisecik Köy ALUMĠNYUM (Al) Dörtyol yöresindeki yataklar ASBEST (Asb) Gökyar, Kuru Dere, Fellahın Mezarı, Fehminin Yolu, Kamışlı Pınar, Sümberi Karlığı, Kise Çayı, İncirli Pınar, Oluk Pınar, Baytarlı Tepe, Seldiren yatakları BAKIR-KURġUN-ÇĠNKO (Cu-Pb-Zn) Söğüt-Hassa zuhuru CĠVA (Hg) Süveydiye-Düden-Karasuyu Köyü Zuhuru ÇĠMENTO MADDELERĠ İskenderun civarları DEMĠR (Fe) Kırıkhan-Kastal Yatağı DOLOMĠT (CaMgCO3) İskenderun çevresi FOSFAT (P) Yayladağı-Bezğer Gloikolinli Fosfat Yatağı KĠĠREÇTAġI (CaCO3) İsdemir Kalker-Dolomit Ocağı KROM (Cr) Etibank‟a ait sahalar (5 ayrı saha) MANGANEZ (Mn) Dörtyol-Sarıyer-İskenderun Zuhuru MANYEZĠT (MgCO3) Dörtyol-Erzin, Çınarlı Dere Yatağı MERMER Arsuz Kaletepe mevki. İskenderun siyahı TRAVERTEN JĠPS BARĠT (Ba) YAPI TAġI Özellikleri Tenör : %0.1 gr/m3 Au Rezerv: 50.000 m3 mümkün Tenör : %4 gr/ton Au Rezerv : 450.000 ton mümkün Tenör : % 15.00-25.00 Al2O3 , %30.0040.00 Fe2O3 Rezerv : 70.000.000 ton görünür+muhtemel Tenör :%4-15 asbest, lif uzunlukları 1-5 mm Rezerv:1.637.700 ton görünür, 2.566.075 ton muhtemel, 3.543.500 ton mümkün Tenör: %4 Cu Rezerv: Zuhur Tenör: Saf cıva kalıntıları Rezerv: Romalılar devrinde cıva stok alanı olduğu düşünülmektedir Kalite: Rezerv: 4.000.000.000 ton kireçtaşı, 1.200.000.000 ton marn, 480.000.000 ton kil Tenör: % 33,76 Fe2O3 Rezerv: Tenörü %33,76 Fe2O3 olan 1.742.437 ton görünür+muhtemel, tenörü %15-20 Fe2O3 olan 1.293.650 ton görünür+muhtemel, tenörü %25-35 Fe2O3 olan 2.970.800 ton mümkün rezervlerdir. Yatağın toplam metal içeriği 1.501.521 ton dur. Tenör:%32-33 CaO, %18-19 MgO Rezerv: 80.000.000 ton muhtemel Tenör:%7,87-13 P2O5 Rezerv: 1.821.535 ton görünür+muhtemel Tenör: %96,30 CaCO3, %1,98 SiO2, %0,4 MgO Rezerv: Yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir Tenör: %35-44 Cr2O3 Rezerv: 209.000 ton görünür+muhtemel+mümkün Tenör: Rezerv: Geçmiş yıllarda işletilen zuhurlarda halen 5 ton rezerv kalmıştır Tenör:Rezerv:33 ton görünür, 720 ton muhtemel. Kalite: Siyah, parlak renkli Rezerv: Bir müddet işletilen mermerler blok veriminin düşük olması nedeni ile terk edilmiştir. Kalite: Sarımsı renkli Erzin Arsuz Haymaseki civarı Hatay-İskenderun Değirmendere Yaylası mevki Killi kireçtaşı, kolay izlenebilir: Hatay-Şenköy civarları Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü Resmi Internet Sitesi (www.mta.gov.tr),2008 IV-80 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Proje Alanı‟nda herhangi bir madencilik faaliyeti bulunmamaktadır. Proje Alanı‟na en yakın madencilik alanları ise sahaya sırayla 14 km ve 18 km uzaklıkta bulunan Erzin ve Dörtyol‟daki manyezit ve alüminyum yataklarıdır (bkz. Şekil IV-41). 14 km Proje Alanı 18 km Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü Resmi Internet Sitesi (www.mta.gov.tr),2008 Şekil IV-41. Hatay İli Maden Haritası Hatay ili ve Proje Alanı sınırları dahilinde herhangi bir fosil yakıt kaynağı da bulunmamaktadır. IV-81 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu IV.2.14. Hayvancılık (Türleri, Beslenme Alanları, Yıllık Üretim Miktarları, Bu Ürünlerin Ülke Ekonomisindeki Yeri ve Değeri) IV.2.14.1. BüyükbaĢ Hayvanlar Hatay ilinde köylerde ve şehre yakın yerlerde kültür melezi, yerli ve melez olmak üzere büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yöre halkı hayvanlarını otlaklar, doğal çayırlar ve suni meralarda beslemektedir. Kesilen hayvanlardan elde edilen deri, deri sanayisinde kullanılmakta ve bu hayvanların etleri ülke çapında besin kaynağı olarak çeşitli şekillerde değerlendirilmektedir. Bölge hayvanlarından alınan ürünler yoğurt, terayağı vb. hayvansal gıdaların yapımında kullanılmaktadır. Söz konusu hayvanların ayrıca tüccarlar tarafından yurtiçi satımı ve yurtdışına ihracı yapılmaktadır. Hayvanların bakımı süresince oluşan hayvansal atıklar ise bölgedeki çiftliklerde ve yeşil alanlarda gübre olarak değerlendirilmektedir. 2008 yılı sonu verilerine göre Hatay ilinde toplam 102.365 büyükbaş hayvan bulunmaktadır. Projenin tesis edileceği Erzin ilçesinde ise bu miktarın yaklaşık %1,8‟i olan 1.841 büyükbaş hayvan mevcuttur. İldeki toplam büyükbaş hayvan miktarı tüm ülkenin yaklaşık %0,94‟ünü kapsamaktadır. Konuyla ilgili veriler Türkiye, Hatay ili ve Erzin ilçesi bazında Tablo IV-57, Tablo IV-58, Tablo IV-59, Tablo IV-60, Tablo IV-61 ve Tablo IV62‟de verilmektedir. Türkiye Tablo IV.57. Türkiye‟deki Büyükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı Hayvan Adı YetiĢkin Genç-Yavru Manda Sığır (Kültür) Sığır (Melez) Sığır (Yerli) TOPLAM 66.801 2.629.838 3.381.724 2.191.602 19.496 924.747 1.072.923 659.108 Toplam Sağılan Hayvan Sayısı (BaĢ) 31.440 1.385.730 1.665.189 1.029.354 Süt (Ton) 86.297 31.422 3.554.585 5.380.715 4.454.647 4.520.465 2.850.710 1.353.996 10.946.239 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Tablo IV.58. Türkiye‟de Kesilen Büyükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı Kesilen Hayvan Sayısı Et (ton) Deri (baĢ) (baĢ) 39.821 10.684 43.803 290.450 55.406 319.495 141.847 25.499 156.031 329.070 63.709 361.977 1.081 161.515 1.189 6.170 1.172 6.787 6.386 1.438 7.024 928.533 213.881 1.009.018 1.743.358 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Hayvan Adı Boğa Dana Düve İnek Malak Manda Öküz Tosun TOPLAM Hatay Tablo IV.59. Hatay İlindeki Büyükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı Hayvan Adı Manda Sığır (Kültür) Sığır (Melez) Sığır (Yerli) TOPLAM YetiĢkin 140 12.631 49.488 9.445 Genç-Yavru Toplam 73 7.395 20.028 3.165 Sağılan Hayvan Sayısı (BaĢ) 25 6.998 25.859 4.856 Süt (Ton) 213 33 20.026 24.634 69.516 74.060 12.610 5.842 102.365 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri IV-82 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.60. Hatay İlinde Kesilen Büyükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı Kesilen Hayvan Sayısı Et (ton) Deri (baĢ) (baĢ) 633 135 696 11.386 2.161 12.524 560 91 616 1.765 317 1.941 6 0 6 9 2 9 143 27 157 5.445 1.149 5.968 19.947 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Hayvan Adı Boğa Dana Düve İnek Malak Manda Öküz Tosun TOPLAM Erzin Tablo IV.61. Erzin İlçesindeki Büyükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı Hayvan Adı YetiĢkin Genç-Yavru Manda Sığır (Kültür) Sığır (Melez) Sığır (Yerli) TOPLAM 1.482 63 273 23 Toplam Sağılan Hayvan Sayısı (BaĢ) 535 10 Süt (Ton) 1.755 1.532 86 11 1.841 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Tablo IV.62. Erzin İlçesinde Kesilen Büyükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı Hayvan Adı Boğa Dana Düve İnek Malak Manda Öküz Tosun TOPLAM Kesilen Hayvan Sayısı Et (ton) Deri (baĢ) (baĢ) 50 11 55 129 12 141 25 4 27 125 18 137 329 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri IV.2.14.2. KüçükbaĢ Hayvanlar İlde küçükbaş hayvancılık, büyükbaş hayvancılıkta olduğu gibi köylerde ve şehre yakın yerlerde aile işletmeleri veya daha büyük ticari işletmeler tarafından yapılmaktadır. Baskın olarak kıl keçisi ve yerli koyun yetiştiriciliği yapılmakta ve bu hayvanlar otlaklar ve meralarda beslenmektedir. Besiye çekilen hayvanlar gerekli süre zarfı dolduğunda ihraç edilmekte veya ülke içindeki hayvan pazarlarında satılmaktadır. Hayvanların kılları tekstil vb. endüstrisinde değerlendirilmektedir ve elde edilen hayvansal ürünler yerel pazarlarda satılmaktadır. 2008 yılı sonu verilerine göre Hatay ilinde toplam 162.486 küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Projenin tesis edileceği Erzin ilçesinde ise bu miktarın yaklaşık %6,2‟si olan 10.025 küçükbaş hayvan mevcuttur. İldeki toplam küçükbaş hayvan miktarı tüm ülkenin yaklaşık %0,55‟,ini kapsamaktadır. Konuyla ilgili veriler Türkiye, Hatay ve Erzin ilçesi bazında Tablo IV-63, Tablo IV-64, Tablo IV-65, Tablo IV-66, Tablo IV-67 ve Tablo IV-68‟de verilmektedir. IV-83 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Türkiye Tablo IV.63. Türkiye‟deki Küçükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı Hayvan Adı 3.740.877 110.266 1.694.516 47.902 5.435.393 158.168 1.937.387 60.302 207.385 2.185 Kırkılan Hayvan Sayısı (baĢ) 3.740.877 110.266 711.875 306.775 1.018.650 418.094 19.978 1.018.650 16.097.159 6.858.782 YetiĢkin Keçi (Kıl) Keçi (Tiftik) Koyun (Merinos) Koyun (Yerli) TOPLAM Genç-Yavru Toplam Sağılan Hayvan Sayısı (BaĢ) Süt (Ton) Yün Kıl Tiftik (ton) 2.238 194 3.196 22.955.941 9.224.076 726.894 22.955.941 40.970 29.568.152 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Tablo IV.64. Türkiye‟de Kesilen Küçükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı Kesilen Hayvan Sayısı Et (ton) Deri (baĢ) (baĢ) 575.943 11.328 591.470 3.729.625 56.422 4.102.587 191.579 2.423 210.736 1.859.281 40.315 1.948.424 6.356.428 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Hayvan Adı Gezdan-Keçi Kuzu-Toklu Oğlak-Çebiç Şişek-Koyun TOPLAM Hatay Tablo IV.65. Hatay İlindeki Küçükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı Hayvan Adı YetiĢkin Genç-Yavru Toplam Sağılan Hayvan Sayısı (BaĢ) Keçi (Kıl) Keçi (Tiftik) Koyun (Merinos) Koyun (Yerli) TOPLAM 42.416 - 28.747 - 71.163 - 23.815 - 2.381 - Kırkılan Hayvan Sayısı (baĢ) 42.416 - - - - - - - 49.730 41.593 Süt (Ton) Yün Kıl Tiftik (ton) 21 - 91.323 22.564 1.963 91.323 146 162.486 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Tablo IV.66. Hatay İlinde Kesilen Küçükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı Kesilen Hayvan Sayısı Et (ton) Deri (baĢ) (baĢ) 7.508 161 7.657 15.877 283 17.464 606 6 666 46.207 1.218 49.628 70.198 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Hayvan Adı Gezdan-Keçi Kuzu-Toklu Oğlak-Çebiç Şişek-Koyun TOPLAM Erzin Tablo IV.67. Erzin İlçesindeki Küçükbaş Hayvan Sayısı ve Hayvansal Üretim Miktarı Hayvan Adı YetiĢkin Genç-Yavru Toplam Sağılan Hayvan Sayısı (BaĢ) Süt (Ton) Keçi (Kıl) Keçi (Tiftik) Koyun (Merinos) Koyun (Yerli) TOPLAM 2.115 - 2.325 - 4.440 - 1.184 - 118 - Kırkılan Hayvan Sayısı (baĢ) 2.115 - - - - - - - 2.335 3.250 Yün Kıl Tiftik (ton) 1 - 5.585 1.032 89 5.585 8 10.025 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri IV-84 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.68. Erzin İlçesinde Kesilen Küçükbaş Hayvan Sayısı, Et ve Deri Miktarı Kesilen Hayvan Sayısı Et (ton) Deri (baĢ) (baĢ) 806 16 886 1.799 17 1.978 531 5 584 2.735 54 3.008 5.871 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Hayvan Adı Gezdan-Keçi Kuzu-Toklu Oğlak-Çebiç Şişek-Koyun TOPLAM IV.2.14.3. Arıcılık Hatay ilinde 2008 yılı içerisinde yaklaşık 70 ton balmumu üretimi gerçekleşmiştir. Yörede üretilen balmumundan petek üretimi yapılmakta, elde edilen bal ise ülke içi pazarlarda satılmaktadır. İlde toplam 205 köyde arıcılık yapılmakta ve Erzin‟deki 6 köy bu işle uğraşmaktadır. Hatay ilinde üretilen bal 1.272 ton ile tüm ülkenin %1,6‟sını kapsamakta, Erzin ilçesi ise 55 ton ile Hatay ilinin %4,3‟ünü karşılamaktadır. (bkz. Tablo IV-69). Tablo IV.69. Türkiye, Hatay ve Erzin İlçesi Arıcılık Verileri Yeni Kovan Toplam Bal Üretimi Balmumu Eski Kovan Sayısı Kovan (ton) Üretimi (ton) 4.750.998 137.963 4.888.961 81.364 4.539 79.755 920 80.675 1.272 70 3.720 3.720 55 2 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Köy Sayısı Türkiye Hatay Erzin 21.093 205 6 IV.2.14.4. Ġpekböcekçiliği Hatay ilinde ipekböcekçiliği 13 köyde 45 hanede ve baskın olarak Samandağ İlçesinde yapılmaktadır. Projenin gerçekleştirileceği Erzin ilçesinde koza ve ipek üretimi gerçekleşmemektedir. Türkiye genelinde ve Hatay ilindeki 2008 yılı sonu ipekböcekçiliği verileri Tablo IV-70„de verilmiştir. Tablo IV.70. Türkiye, Hatay ve Erzin İlçesi İpekböcekçiliği Verileri Köy Sayısı Türkiye Hatay Erzin Hane Sayısı Açılan Kutu Sayısı YaĢ Koza (ton) (adet) 195 2.193 5.564 125 13 45 116 0 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri IV.2.14.5. Kümes Hayvancılığı Hatay ilinde et tavuğu, hindi, kaz, ördek ve yumurta tavuğu yetiştiriciliği yapılmaktadır. İlde bu sektörde üretim yapan bir veya iki adet büyük çaplı işletme mevcuttur. Diğer üretimler ise hanelerde gerçekleşmektedir. Söz konusu üretilen ürünlerin ülke içinde pazarlanması yapılmaktadır. Erzin ilçesinde baskın olarak yumurta tavuğu yetiştirilmektedir. 2008 yılı sonu verileri incelendiğinde İlçede toplam 1.320 adet yumurta üretilmiştir. İl çapında bir inceleme yapıldığında ise, Hatay ilinin kanatlı kümes hayvanclığı sektöründe mevcut sayı bazında ülke pazarının %0,66„sını kapsadığı görülmektedir (bkz. Tablo IV-71). IV-85 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.71. Türkiye, Hatay ve Erzin İlçesi Kümes Hayvancılığı Verileri Yumurta Sayısı (1000 Adet) Et Tavuğu 180.915.558 604.322.129 1.069.696 Hindi 3.230.318 3.453.789 35.451 Kaz 1.062.887 Ördek 470.158 Yumurta Tavuğu 63.364.818 13.663.482 17.985 13.190.696 Et Tavuğu 1.243.200 1.609.215 2.655 Hindi 2.777 Kaz 4.490 Ördek 4.955 Yumurta Tavuğu 388.900 75.195 Et Tavuğu Hindi 75 Kaz 65 Ördek 100 Yumurta Tavuğu 16.500 1.320 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Internet Sitesi (www.tuik.gov.tr) 2008 Verileri Hayvan Adı Türkiye Hatay Erzin Mevcut Sayı Kesilen Sayı Kümes Et (ton) IV.2.15. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve KuruluĢlarına Belirli Amaçlarla Tahsis EdilmiĢ Alanlar, vb.) Önerilen santral; Hatay ili Erzin ilçesi Aşağı Burnaz mevkinde, kıyı kenar çizgisinin kara tarafında kalan mülkiyeti hazineye ait olan arazi üzerine kurulacaktır. Santralin soğutma suyu alma ve deşarj boru hattı kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında kalan ve devletin hüküm ve tasarrufunda olan deniz ve kara alanlarında yer alacaktır. Proje Alanını oluşturan 361 ve 363 nolu parsellere ait tapu kaydı bulunmakla birlikte mülkiyet belirtilmeyip “davalı” ifadesi yer almaktadır. Bahse konu parseller için mülkiyet iddiası ile uzun süre önce açılan davalar devam etmektedir. Söz konusu arazi askeri yasak bölge sıfatında değildir. Ayrıca arazinin 7 hektarlık alanı sulu özel ürün arazisi, 71,3 hektarlık alanı ise tarım dışı alan olarak tanımlanmış ve devlet tarafından arazi üzerinde herhangi bir kamu kuruluşuna herhangi bir kullanım amacıyla tahsis veya planlama yapılmamıştır. IV.2.16. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su, Toprak ve Gürültü Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi IV.2.16.1. Mevcut Hava Kalitesi Bölgedeki mevcut hava kalitesinin tesisin kurulumundan önce tespit edilmesi, önerilen tesisin faaliyete geçmesinden sonra yörede meydana gelmesi muhtemel kirlilik değerlerinin tahmininde önemli rol oynayacaktır. Bu sebeple, bölgenin mevcut hava kalitesinin değerlendirilmesi amacıyla Artek Mühendislik Çevre Ölçüm ve Danışmanlık Hizm. Tic. Ltd. Şti. Çevre Laboratuvarı Adana Şubesi tarafından 01.05.2009-01.07.2009 tarihleri arasında Proje Alanı ve çevresinde ölçümler yapılmıştır. Bu ölçümlere ait ayrıntılı bilgi ve değerlendirmelerin yer aldığı “Hava Kalitesi Ölçüm Raporu” Ek-13‟te verilmiştir. Proje Alanı ve çevresinde toplam 8 noktada 2 ay süreyle NO2 ve SO2 parametreleri için pasif örnekleme yöntemi ile sürekli hava kalitesi ölçümü, PM10 parametresi için ise toplam 2 noktada 1 ay süreyle PM10 örneklemesi yapılmıştır. Tesiste ayrıca 2 noktada 2 ay süreyle çöken toz ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Tesis etrafında ölçüm yapılan noktaların koordinatları ve ölçülen parametreler Tablo IV-72, ölçüm noktalarının uydu görüntüsü üzerinde gösterimi ise Şekil IV-42‟de verilmiştir. NO2 ve SO2 parametreleri için pasif örnekleme tüpleriyle örnekleme yapılan noktalar ve örnekleme tarihleri ise Tablo IV-73‟te verilmiştir. IV-86 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.72. Hava Kalitesi Ölçümü Yapılan Noktalar No Örnekleme Noktası Tanımı 1 2 3 Burnaz Halk Plajı Turunçlu Köyü Girişi Yukarı Burnaz Köyü Koordinatlar Enlem Boylam 36.923821º 36.035384º 36.954219º 36.033785º 36.947838º 36.057453º 4 Aşağı Burnaz Köyü 36.926953º 5 6 Köy Bağlantı Yolu Erzin İlçesi 7 8 Parametreler Süre NO2, SO2 NO2, SO2 NO2, SO2 2 Ay 2 Ay 2 Ay 36.071940º NO2, SO2, PM10 36.942123º 36.898540º 36.094024º 36.095612º Yeşiltepe Köyü 36.916722º 36.126634º Güney Tatil Sitesi 36.957856º 36.180561º NO2, SO2 NO2, SO2 NO2, SO2, PM10, Çöken Toz NO2, SO2, Çöken Toz 2 Ay 1 Ay 2 Ay Şekil IV-42. Pasif Numune Alma Noktaları IV-87 2 Ay 2 Ay 1 Ay 2 Ay 2 Ay 2 Ay Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IV-43. Mevcut Hava Kirliliginin Tespit İçin Kullanılan Difüzyon Tüpleri NO2 ve SO2 Ölçüm Sonuçları Bölgede mevcut faaliyetlerden kaynaklanan NO2 ve SO2 parametrelerinin örneklemesi, İngiltere‟de faaliyet gösteren Gradko Environmental firması tarafından üretilen pasif örnekleyiciler kullanılarak Artek personeli tarafından yapılmış, analizler İngiltere‟de Gradko Environmental firması tarafından yapılmıştır. Yapılan analizlere ait örnekleme noktaları ve örnekleme tarihleri Tablo IV-73, sonuçları ise Tablo IV-74 ve Tablo IV-75‟te verilmiştir. IV-88 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.73. NO2 ve SO2 Parametreleri İçin Örnekleme Noktaları ve Örnekleme Tarihleri No 1 2 3 4 5 6 7 8 Örnekleme Noktası Tanımı Burnaz Halk Plajı Turunçlu Köyü Girişi Yukarı Burnaz Köyü Aşağı Burnaz Köyü Köy Bağlantı Yolu Erzin İlçesi Yeşiltepe Köyü Güney Tatil Sitesi 1. Örnekleme Tarih Aralığı 01.05.2009 - 01.06.2009 01.05.2009 - 01.06.2009 01.05.2009 - 01.06.2009 01.05.2009 - 01.06.2009 01.05.2009 - 01.06.2009 01.05.2009 - 01.06.2009 01.05.2009 - 01.06.2009 01.05.2009 - 01.06.2009 2. Örnekleme Tarih Aralığı 01.06.2009 - 01.07.2009 01.06.2009 - 01.07.2009 01.06.2009 - 01.07.2009 01.06.2009 - 01.07.2009 01.06.2009 - 01.07.2009 01.06.2009 - 01.07.2009 01.06.2009 - 01.07.2009 01.06.2009 - 01.07.2009 Tablo IV.74. NO2 Örneklemesi Ölçüm Sonuçları No Örnekleme Noktası Tanımı 1 Burnaz Halk Plajı 2 Turunçlu Köyü Girişi 3 Yukarı Burnaz Köyü 4 Aşağı Burnaz Köyü 5 Köy Bağlantı Yolu 6 Erzin 7 Yeşiltepe Köyü 8 Güney Tatil Sitesi KVS (Kısa Vadeli Sınır Değer) (µg/m3) UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer) (µg/m 3) KVS (Kısa Vadeli Sınır Değer) (µg/m 3) UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer) (µg/m 3) 1. Seviye Uyarı Eşiği (µg/m3) • • • • • 1. Örnekleme 8,62 12,17 8,06 9,78 16,51 8,91 10,49 8,25 Sonuçlar (µg/m3) 2. Örnekleme KVD(1) 11,54 17,37 13,32 17,66 17,66 10,99 13,72 16,38 12,04 300(3) 300(4) - UVD(2) 12,24 92(3) 92 (5) - (1) KVD, sonuçlardaki maksimum ortalama değeri ifade eder. (2) UVD, bütün sonuçların aritmetik ortalaması olan değeri ifade eder. (3) SKHKKY Ek 2 – Tablo 2.2.‟de NO2 parametresi için 2009 yılı içinde geçerli olan sınır değerlerdir. (4) HKDYY Ek 1.A.‟da verilen sınır değerlerdir. (5) HKDYY Ek 1.A. gereğince NO2 parametresi için UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer), 01.01.2008 tarihinde başlayarak 01.01.2014 tarihine kadar 60 μg/m3 (sınır değerin %60‟ı) olana kadar her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azalır. 2009 yılı için hesaplanan sınır değer 92 μg/m3‟tür. Tablo IV.75. SO2 Örneklemesi Ölçüm Sonuçları No Örnekleme Noktası Tanımı 1. Örnekleme 2,16 4,25 1,83 1,59 3,29 0,73 1,54 1,85 1 Burnaz Halk Plajı 2 Turunçlu Köyü Girişi 3 Yukarı Burnaz Köyü 4 Aşağı Burnaz Köyü 5 Köy Bağlantı Yolu 6 Erzin 7 Yeşiltepe Köyü 8 Güney Tatil Sitesi Saatlik Sınır Değer (μg/m3) KVS (Kısa Vadeli Sınır Değer) (μg/m3) Hedef Sınır Değer (Yıllık Aritmetik Ortalama) (μg/m 3) UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer) (μg/m 3) UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer) (μg/m 3) Saatlik Sınır Değer (μg/m3) KVS (Kısa Vadeli Sınır Değer) (μg/m3) Hedef Sınır Değer (Yıllık Aritmetik Ortalama) (μg/m 3) UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer) (μg/m 3) UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer) (μg/m 3) 1. Seviye Uyarı Eşiği (μg/m3) • • • • • Sonuçlar (µg/m3) 2. Örnekleme KVD(1) 5,71 4,63 3,79 3,98 5,71 < L.O.D. 0,08 0,10 0,06 900(3) 370(3) 900(5) 370(6) 500(3) UVD(2) 2,37 60(3) 150(3) 52(4) 60(5) 150(5) 60(7) < LOD, analizi yapan laboratuvar tarafından tayin limitinin altında verilen sonuçları ifade etmektedir. (1) KVD, sonuçlardaki maksimum ortalama değeri ifade eder. (2) UVD, bütün sonuçların aritmetik ortalaması olan değeri ifade eder. (3) SKHKKY Ek 2 – Tablo 2.2.‟de SO2 parametresi için 2009 yılı içinde geçerli olan sınır değerlerdir. (4) SKHKKY Ek 2 – Tablo 2.2.‟de SO2 parametresi için hassas hayvanların, bitkilerin ve nesnelerin korunması için 2009 yılı içinde geçerli olan sınır değerlerdir. • (5) HKDYY Ek 1.A.‟da verilen sınır değerlerdir. IV-89 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu 3 • (6) SO2 parametresi için UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer), 01.01.2008 tarihinde başlayarak 01.01.2014 tarihine kadar 200 μg/m (sınır değerin %50‟si) olana kadar her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azalır. 2009 yılı için hesaplanan sınır değer 370 μg/m3‟tür. • (7) HKDYY Ek 1‟de SO2 parametresi için hassas hayvanların, bitkilerin ve nesnelerin korunması için 2009 yılı içinde geçerli olan sınır değerlerdir. PM10 Ölçüm Sonuçları İnceleme alanında Tesis çevresinde toplam 2 noktada 1‟er ay süreyle PM10 ölçümleri yapılmıştır. PM10 örnekleme noktaları ve örnekleme tarihleri Tablo IV-76‟da sonuçları ise Tablo IV-77‟de verilmiştir. Tablo IV.76. PM10 Örnekleme Noktaları ve Örnekleme Tarihleri No 4 7 Örnekleme Noktası Tanımı Aşağı Burnaz Köyü Yeşiltepe Köyü Örnekleme Tarih Aralığı 01.06.2009 - 01.07.2009 01.05.2009 - 01.06.2009 Tablo IV.77. PM10 Örneklemesi Ölçüm Sonuçları Sonuçlar (μg/m3) Ölçüm Günü 1. Gün 2. Gün 3. Gün 4. Gün 5. Gün 6. Gün 7. Gün 8. Gün 9. Gün 10. Gün 11. Gün 12. Gün 13. Gün 14. Gün 15. Gün 16. Gün 17. Gün 18. Gün 19. Gün 20. Gün 21. Gün 22. Gün 23. Gün 24. Gün 25. Gün 26. Gün 27. Gün 28. Gün 29. Gün 30. Gün 31. Gün • • • • YeĢiltepe Köyü AĢağı Burnaz Köyü KVD(1) UVD(2) (01.05.2009 - 01.06.2009) (01.06.2009 - 01.07.2009) 63,04 77,30 66,08 81,91 69,29 79,94 23,47 77,79 22,64 76,11 19,39 77,73 27,56 80,00 49,33 78,68 16,53 76,31 19,94 78,32 42,82 77,55 56,05 84,38 59,95 83,22 57,87 79,81 61,84 75,46 72,73 71,45 74,92 75,65 69,29 76,33 73,73 77,42 74,61 80,92 75,31 94,33 77,39 89,85 77,41 92,56 83,94 99,17 75,19 85,43 89,38 91,44 73,36 92,94 74,61 96,88 70,47 105,70 71,11 94,94 73,87 KVS (Kısa Vadeli Sınır Değer) (μg/m 3) UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer) (μg/m3) KVS (Kısa Vadeli Sınır Değer) (μg/m 3) UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer) (μg/m3) 1. Seviye Uyarı Eşiği (μg/m3) 105,7 71,68 260(3) 132(3) (4) 300 132(5) 260 (1) KVD, sonuçlardaki maksimum ortalama değeri ifade eder. (2) UVD, bütün sonuçların aritmetik ortalaması olan değeri ifade eder. (3) SKHKKY Ek 2 – Tablo 2.2.‟de PM10 parametresi için 2009 yılı içinde geçerli olan sınır değerlerdir. (4) HKDYY Ek 1.A.‟da verilen sınır değerlerdir. IV-90 (4) Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu 3 • (5) PM10 parametresi için UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer), 01.01.2008 tarihinde başlayarak 01.01.2014 tarihine kadar 60 μg/m (sınır değerin %40‟ı) olana kadar her 12 ayda bir eşit miktarda yıllık olarak azalır. 2009 yılı için hesaplanan sınır değer 132 μg/m 3‟tür. Çöken Toz Ölçüm Sonuçları İnceleme alanında toplam 2 noktada 1‟er ay süreyle çöken toz ölçümleri yapılmıştır. Tesiste çöken toz için her bir ölçüm noktasında 1‟er ay süreyle 2 ayrı ölçüm yapılmıştır. Çöken toz örnekleme noktaları ve örnekleme tarihleri Tablo IV-78‟de sonuçları ise Tablo IV-79‟da verilmiştir. Tablo IV.78. Çöken Toz Örnekleme Noktaları ve Örnekleme Tarihleri No 7 8 1. Örnekleme Tarih Aralığı 01.05.2009 - 01.06.2009 01.05.2009 - 01.06.2009 2. Örnekleme Tarih Aralığı 01.06.2009 - 01.07.2009 01.06.2009 - 01.07.2009 Tablo IV.79. Çöken Toz Örneklemesi Ölçüm Sonuçlar No 7 8 Örnekleme Noktası Tanımı 1. Örnekleme Yeşiltepe Köyü 87 Güney Tatil Sitesi 276 KVS (Kısa Vadeli Sınır Değer) (mg/m 2.gün) UVS (Uzun Vadeli Sınır Değer) (mg/m2.gün) Sonuçlar (mg/m2.gün) 2. Örnekleme KVD (1) 242 417 417 598 (3) - UVD (2) 255,5 - 322 (3) • (1) KVD, sonuçlardaki maksimum ortalama değeri ifade eder. • (2) UVD, bütün sonuçların aritmetik ortalaması olan değeri ifade eder. • (3) SKHKKY Ek 2 – Tablo 2.2.‟de çöken toz için 2009 yılı içinde geçerli olan sınır değerlerdir. Mevcut Hava Kalitesinin Değerlendirme Sonuçları Yapılan ölçüm sonuçları 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği‟ne (SKHKKY) ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği‟ne (HKDYY) göre değerlendirilmiş ve aşağıda sunulmuştur. IV-91 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.80. Mevcut Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi Yönetmelik SKHKKY NO2 Ek 2 – Tablo 2.2. gereğince NO2 konsantrasyonları için Kısa Vadeli Sınır Değer (KVS) 300 μg/m3 ve Uzun Vadeli Sınır Değer (UVS) 92 μg/m 3‟tür. Pasif örnekleme metodu kullanılarak, toplam 8 noktada 2 ay süreyle yapılan hava kalitesi ölçümleri ile elde edilen Kısa Vadeli Değer (KVD) 17,66 μg/m 3 ve Uzun Vadeli Değer (UVD) 12,24 μg/m 3 olarak tespit edilmiş ve Yönetmelikte belirtilen Ģartlar sağlanmaktadır. SKHKKY göre Sonuç Ölçümlere ait aylık ortalama değer, insan sağlığının korunması için belirlenmiş olan 92 μg/m3 UVS değerinin %60’ından düĢüktür. HKDYY Ek 1.A. gereğince NO2 konsantrasyonları için Kısa Vadeli Sınır Değer (KVS) 300 μg/m3 ve Uzun Vadeli Sınır Değer (UVS) 92 μg/m3‟tür. Pasif örnekleme metodu kullanılarak, toplam 8 noktada 2 ay süreyle yapılan hava kalitesi ölçümleri ile elde edilen Kısa Vadeli Değer (KVD) 17,66 μg/m3 ve Uzun Vadeli Değer (UVD) 12,24 μg/m3 olarak tespit edilmiş ve Yönetmelikte belirtilen Ģartlar sağlanmaktadır. Konsantrasyonların Değerlendirilmesi SO2 PM10 Ek 2 – Tablo 2.2. gereğince SO2 konsantrasyonları için Kısa Vadeli Sınır Değer (KVS) 370 μg/m3 ve Uzun Vadeli Sınır Değer (UVS) 150 μg/m 3‟tür. Pasif örnekleme metodu kullanılarak, toplam 8 noktada 2 ay süreyle yapılan hava kalitesi ölçümleri ile elde edilen Kısa Vadeli Değer (KVD) Ek 2 – Tablo 2.2. gereğince PM10 5,71 μg/m3 ve Uzun Vadeli Değer (UVD) 2,37 konsantrasyonları için Kısa Vadeli μg/m3 olarak tespit edilmiş ve Yönetmelikte Sınır Değer (KVS) 260 μg/m3 ve belirtilen Ģartlar sağlanmaktadır. Tesiste toplam Uzun Vadeli Sınır Değer (UVS) 8 noktada 2 ay süreyle yapılan hava kalitesi 132 μg/m3‟tür. 1 ay süreyle 2 ölçümleri ile elde edilen SO2 sonuçları ortalaması, noktada yapılan hava kalitesi insan sağlığının korunması için belirlenmiş olan ölçümleri ile elde edilen PM10 150 μg/m3 UVS değerinin ve hassas hayvanların, sonuçları Kısa Vadeli Değer (KVD) bitkilerin, nesnelerin korunması için belirlenmiş 105,7 μg/m3 ve Uzun Vadeli Değer olan 52 μg/m3 UVS değerinin altında olduğundan (UVD) 71,68 μg/m3 olarak tespit Yönetmelikte belirtilen Ģartlar sağlanmaktadır. edilmiş ve Yönetmelikte belirtilen SKHKKY Ek 2 – Tablo 2.2. gereğince SO2 Ģartlar sağlanmaktadır. konsantrasyonları için Saatlik Sınır Değer 900 μg/m3 ve Hedef Sınır Değer (Yıllık Aritmetik Ortalama) 60 μg/m3 olup ölçüm sonuçları sınır değerlerin altında olduğundan Yönetmelikte belirtilen Ģartlar sağlanmaktadır. Ölçümlere ait aylık ortalama değer, insan sağlığının korunması için belirlenmiş olan 150 μg/m3 UVS değerinin ve hassas hayvanların, bitkilerin, nesnelerin korunması için belirlenmiş olan 52 μg/m3 UVS değerinin %60’ından düĢüktür. Ek 1.A. gereğince SO2 konsantrasyonları için Kısa Vadeli Sınır Değer (KVS) 370 μg/m3 ve Uzun Vadeli Sınır Değer (UVS) 150 μg/m 3‟tür. Pasif örnekleme metodu kullanılarak, toplam 8 noktada 2 ay süreyle yapılan hava kalitesi ölçümleri ile elde edilen Kısa Vadeli Değer (KVD) 5,71 μg/m3 ve Uzun Vadeli Değer (UVD) 2,37 μg/m 3 olarak tespit edilmiş ve Yönetmelikte belirtilen Ģartlar sağlanmaktadır. Tesiste toplam 8 noktada 2 ay süreyle yapılan IV-92 Çöken Toz SKHKKY Ek 2 – Tablo 2.2. gereğince çöken toz konsantrasyonları için Kısa Vadeli Sınır Değer (KVS) 598 mg/m2.gün ve Uzun Vadeli Sınır Değer (UVS) 322 mg/m2.gün‟dür. Tesiste yapılan çöken toz ölçüm sonuçları Kısa Vadeli Değer (KVD) 417 μg/m3 ve Uzun Vadeli Değer (UVD) 255,5 μg/m3 olarak tespit edilmiş ve Yönetmelikte belirtilen Ģartlar sağlanmaktadır. Ölçümlere ait aylık ortalama değer, Yeşiltepe köyü için insan sağlığının korunması için belirlenmiş olan 132 μg/m3 UVS değerinin %60’ından düĢüktür. Ölçümlere ait ortalama değer, Aşağı Burnaz köyü için insan sağlığının korunması için belirlenmiş olan 132 μg/m3 UVS değerinin %60’ından büyüktür. Ölçümlere ait aylık ortalama değer, Yeşiltepe köyü için insan sağlığının korunması için belirlenmiş olan 322 μg/m3 UVS değerinin %60’ından düĢüktür. Ölçümlere ait ortalama değer, Güney Tatil Sitesi için insan sağlığının korunması için belirlenmiş olan 322 μg/m3 UVS değerinin %60’ından büyüktür. HKDYY Ek 1.A. gereğince PM10 konsantrasyonları için Kısa Vadeli Sınır Değer (KVS) 300 μg/m3 ve Uzun Vadeli Sınır Değer (UVS) 132 μg/m3‟tür. 1 ay süreyle 2 noktada yapılan hava kalitesi ölçümleri ile elde edilen PM10 sonuçları Kısa Vadeli Değer (KVD) 105,7 μg/m3 ve Uzun Vadeli Değer (UVD) 71,68 μg/m3 olarak tespit HKDYY Ek 1.A.‟da çöken toz konsantrasyonları için sınır değer verilmemiştir. Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Yönetmelik NO2 Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Konsantrasyonların Değerlendirilmesi SO2 PM10 hava kalitesi ölçümleri ile elde edilen SO2 edilmiş ve Yönetmelikte belirtilen sonuçları ortalaması, insan sağlığının korunması Ģartlar sağlanmaktadır. için belirlenmiş olan 150 μg/m3 UVS değerinin ve HKDYY Ek 1.A. gereğince PM10 hassas hayvanların, bitkilerin, nesnelerin konsantrasyonları için 1. Seviye korunması için belirlenmiş olan 52 μg/m3 UVS Uyarı Eşiği 260 μg/m3„tür. Toplam değerinin altında olduğundan Yönetmelikte 8 noktada 2 ay süreyle yapılan belirtilen Ģartlar sağlanmaktadır. hava kalitesi ölçümleri ile elde Ek 1.A. gereğince SO2 konsantrasyonları için edilen PM10 sonuçları 1. Seviye 3 Saatlik Sınır Değer 900 μg/m ve Hedef Sınır Uyarı Eşiğini aşmamaktadır. Değer (Yıllık Aritmetik Ortalama) 60 μg/m 3 olup ölçüm sonuçları sınır değerlerin altında olduğundan Yönetmelikte belirtilen Ģartlar sağlanmaktadır. HKDYY Ek 1.A. gereğince SO2 konsantrasyonları için 1. Seviye Uyarı Eşiği 500 μg/m3„tür. Toplam 8 noktada 2 ay süreyle yapılan hava kalitesi ölçümleri ile elde edilen SO2 sonuçları 1. Seviye Uyarı Eşiğini aşmamaktadır. IV-93 Çöken Toz Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu IV.2.16.2. Mevcut Su Kalitesi Deniz Suyu Erzin DGKÇ Santrali Proje Alanı‟nda deniz suyu kalite çalışmaları belirlenen 9 adet numune alma istasyonunda yüzey ve orta derinliklerde yapılmıştır. Ölçümlere ait detaylı bilgi ve değerler Ek-12„de verilen ve Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri tarafında hazırlanan “Su Kalitesi, Flora ve Fauna Raporu‟nda yer almaktadır. Ölçümlerde, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 4 ve 09.01.2006 tarih ve 26048 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği Tablo 1‟de verilen parametreler esas alınmıştır. İskenderun Körfezi; karasal kökenli kirleticilerin etkisi altında kalmakta ayrıca deniz trafiği kaynaklı petrol kirlenmesinin de yoğun baskısı altında bulunmaktadır. Karasal kaynaklı kirlenme, özellikle ortamdaki besin maddesi miktarının artmasına yol açmaktadır. Bu da bilimsel olarak ötrofikasyonun artması anlamına gelmektedir. Mikrogram düzeyde gerçekleşen bu değişim fitoplankton ve zooplanktonlarda populasyon artışına sebep olmaktadır. Proje Alanı içerisindeki deniz suyunun fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin çalışma sonuçları itibariyle yapılan değerlendirmeler aşağıda özetlenmişir. 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği (SKKY) (Tablo 4) ve 09.01.2006 tarih ve 26048 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği‟nde (Tablo 1) yer alan görsel parametreler bakımından değerlendirildiğinde (Ek-12: Tablo 2) su kalitesinde herhangi bir problem tespit edilmemiştir. İnceleme alanındaki deniz yüzey suyu, renk ve bulanıklık açısından (açık deniz konumu itibariyle) doğallığını korumaktadır. Ayrıca, yüzey suyunda mineral yağ filmi ile deterjanı andıran parlak renkli bir yansımanın dışında diğer görsel kirlilik oluşumuna rastlanmamıştır. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne Göre Değerlendirme 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren SKKY Tablo 4‟deki parametrelere ait ölçüm ve analiz sonuçlarında (Ek-12: Tablo 3 ve 4); deniz suyu pH sonuçları normal değerinde ve çözünmüş oksijenin (ÇO) bütün sonuçları doygunluk değerinde bulunmuştur. Koliform bakteri (Fekal koliform ve Toplam koliform) sonuçları değerlendirildiğinde, Proje Alanı‟nın genel olarak bütününün, evsel atık kirlenmesinin etkisi altında olmadığı görülmektedir. Ancak üretkenlik ile Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ5) sonuçlarına bakıldığında ise; nehirler vasıtasıyla gelen ve kısmen de olsa evsel atık kaynaklı bir kirlenmenin varlığından söz edilebilir. Askıda Katı Madde (AKM) sonuçları 6,7-39,9 mg/l arasında değişmekte ve değerler, SKKY Tablo 4‟de verilen kalite değerlerini kısmen aşmaktadır. AKM ile bağlantılı olarak Seki Diski sonuçlarının da düşük çıkmış olması, alanın Ceyhan Nehri‟nin etkisi altında olmasının bir sonucu olarak yorumlanabilir. Zira Ceyhan Nehri, İskenderun Körfezi‟ne oldukça yakın bir bölgededir. Bu sebeple, nehrin taşıdığı alüvyonlar ve toprak denizde her daim askıda katı madde bulunmasına ve sonucunda bulanıklığa yol açmaktadır. Bu sonuçlar anlık değerleri verdiğinden, numunenin alındığı andaki değişik faktörlere bağlı olarak AKM‟de değişmelerin meydana gelmiş olabileceği de göz önüne alınmalıdır. Zehirlilik sonuçları ise SKKY kalite değerlerini sağlamaktadır. Yaz dönemi ölçüm sonuçlarında amonyak ve fenol değerlerinin SKKY‟de verilen sınır değerlerden yüksek çıktığı görülmektedir. Körfez‟de ölçülen amonyak ve fenol IV-94 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu değerlerinin yüksek çıkmasının en önemli nedeninin, bölgede kıyı alanlarında (İskenderun Körfezi havzası içinde bulunan) yapılan tarımsal faaliyetler olduğu değerlendirilmektedir. Tarımda kullanılan zirai gübre amonyak (amonyum sülfat) ihtiva eder. Fenol de hem gübrede hem de zirai ilaçlarda bulunmaktadır. Bu zirai ilaçlar ve gübrenin belirlenen standartlar ve konsantrasyonlardan fazla kullanılması durumunda yani aşırı kullanımlarında, fazlası doğal olarak yağmur suları, sulama suyu ve akarsular ile nehirlere, oradan da denizlere veya doğrudan denizlere karışır. Dolayısıyla deniz suyunda fenol ve amonyak değerlerinin yüksek çıkmasının, kıyı alanlarına bitişik tarım alanlarında yapılan tarım faaliyetlerinin (yayılı kirletici kaynakların) bir sonucu olması muhtemeldir. PAH sonuçları ise, sahanın hidrokarbon kaynaklı kirleticilerin (petrol veya petrol türevi kirlenmesi) etkisi altında kaldığını göstermektedir. Bunun en önemli nedeninin bölgede yoğun deniz taşımacılığı sonucu gemi kaynaklı kirlilik ve/veya kıyıda kurulu ham petrol veya petrol ürünleri depolama faaliyetlerinden kaynaklanabileceği düşünülse de, gerçek nedeninin ortaya konması için detaylı araştırma ve çalışmalara ihtiyaç vardır. Ağır metal parametrelerine ait sonuçlar, standart değerleri büyük oranda sağlamaktadır. Yaz dönemi ölçüm sonuçlarında, bazı istasyonlarda nikel, bakır ve çinko konsantrasyonları standart değerlerin üzerinde çıkmıştır. Bu durumun İskenderun Körfezi‟nde, kıyıda kurulu veya Körfez‟e akan akarsu havzalarında bulunan sanayi tesislerinden kaynaklandığı değerlendirilmektedir. Bölgede, özellikle kıyılarda, entegre demir-çelik fabrikası, çeşitli haddehaneler, gübre fabrikaları ve diğer sektörlerdeki işletmelere ait fabrikalar faaldir. Ayrıca, bölgenin doğusunda özellikle İskenderun ve civarında, batısında ise Sugözü, Yumurtalık ve civarında çok sayıda yoğun yerleşim alanları mevcut olup, bu yerleşim alanlarından arıtılmamış evsel atıkların denize ulaştığı ortaya çıkmaktadır. Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği’ne Göre Değerlendirme 09.01.2006 tarih ve 26048 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği” Tablo 1‟deki parametrelere ait ölçüm ve analiz sonuçları (Ek-12: Tablo 5 ve 6) büyük oranda kalite değerlerini sağlamış durumdadır. Sadece Mart ayındaki kış ölçümlerinde 1 no.lu İstasyonun yüzey suyunda fekal kirlenme belirlenmiş, ancak daha sonra yaz dönemi çalışmasında (Ağustos 2009) 1 no.lu İstasyonun yüzey suyu dahil hiçbir İstasyonda ve derinlikte fekal kirlenme tespit edilmemiştir (bkz. Ek-12: Tablo 5 ve Tablo 6). Yapılan analiz sonuçlarında, özellikle Nitrat parametresine ait değerler dikkati çekmektedir. Deniz suyunda bu derecede yüksek değerde Nitratın çıkmış olması, nehir kaynaklı karasal kökenli bir kirletici kaynağını işaret etmektedir. Yüzey Suları Proje Alanı ve çevresindeki yüzey sularının mevcut durumunun tespiti amacıyla 6 ayrı noktadan numune alınmıştır. Proje Alanı ve çevresine ait mevcut yüzey suyu kalitesinin belirlenmesi amacıyla “Çevre Endüstriyel Analiz Laboratuvarı”nda yapılan su analizi sonuçları Ek-10 “Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu”nda verilmektedir. IV.2.16.3. Mevcut Toprak Kalitesi ÇED çalışması sürecinde, mevcut durumun tespiti çalışmaları kapsamında Proje Alanı ve çevresindeki toprak kirliliğinin mevcut durumunun belirlenmesi amacıyla 3 adet numune alınmıştır. Proje Alanı ve çevresine ait mevcut toprak kalitesinin belirlenmesi amacıyla “Çevre Endüstriyel Analiz Laboratuvarı”nda yapılan toprak analizi sonuçları Ek10 “Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu”nda verilmektedir. Ek 10‟da verilen toprak IV-95 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu numunelerinin ağır metal analiz sonuçları; 31.05.2005 tarih ve 25831 sayılı “Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Ek 1-A‟a göre değerlendirilmiş ve Tablo IV-81„de verilmiştir. Tablo IV.81. Proje Alanı‟ndan Alınan Toprak Numunelerinin Ağır Metal Analiz Sonuçları ve Referans Ağır Metal (Toplam) Kurşun Kadmiyum Krom Bakır Nikel Çinko Civa Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-1 (mg/kg) 300 3 100 140 75 300 1,5 Toprak Numunesi 1 Ölçüm Sonuçları (mg/kg) Toprak Numunesi 2 Ölçüm Sonuçları (mg/kg) Toprak Numunesi 3 Ölçüm Sonuçları (mg/kg) 3,92 <0,1 240,39 <0,1 167,1 <0,1 <0,1 4,69 <0,1 16,06 <0,1 16,74 <0,1 <0,1 5,22 <0,1 33,4 0,32 30,98 0,37 <0,1 Tablo IV-81‟de görüldüğü üzere; ağır metal analiz sonuçları Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 1-A‟da verilen sınır değerler ile karşılaştırıldığında, 1 No‟lu toprak numunesinde krom ve nikel değerlerinin sınır değerlerini aştığı görülmektedir. IV.2.16.4. Mevcut Gürültü Proje Alanı ve çevresinde arka plan gürültü düzeyinin belirlenmesi amacıyla Ekotest Çevre Danışmanlık Ölçüm Hizmetleri Ltd. Şti. tarafından akustik gürültü ölçümleri yapılmış ve Ek-15‟te bu ölçümlere ait ayrıntılı bilgi ve değerlendirmeler verilmiştir. Proje Alanı‟na en yakın yerleşim yeri olan Aşağı Burnaz köyünün, arka plan gürültü değerleri Tablo IV-82„de verilmiştir. Yapılan ölçümler en yakın yerleşim yeri sınırları içerisinde ve Proje Alanı‟na en yakın yapının yanında yapılmış ve bu ölçümler esas alınarak kullanılmıştır. Tablo IV.82. Ölçüm Noktaları Arasındaki Mesafe Ölçüm No 1-2 1-3 2-3 Açıklama Ölçüm Noktaları Arasındaki Mesafe Ölçüm Noktaları Arasındaki Mesafe Ölçüm Noktaları Arasındaki Mesafe Mesafe (metre) 300 1.050 900 Tablo IV.83. Gündüz Ölçüm Parametreleri Ölçüm Noktası Leq (dBA) Lmax (dBA) Lmin (dBA) L10 (dBA) L50 (dBA) L90 (dBA) L95 (dBA) 1 37,7 53,7 31,3 40,0 36,5 34,5 34,0 2 37,8 51,8 31,9 40,0 36,5 34,5 34,0 Aşağı Burnaz Köyü 40,1 61,6 31,2 41,5 37,5 34,5 34,0 Tesis Çevresi Tesis Çevresi Ölçüm Tarihi ve Saati 02.06.09 11:03 02.06.09 11:14 Yerleşim Yeri 02.06.09 13:12 Ölçüm Yeri Ölçüm Süresi (dk:sn) 10:54,9 11:02,4 08:31,4 IV.3. Sosyo - Ekonomik Çevrenin Özellikleri Bu bölümde, Hatay ili, Erzin ilçesinde kurulması planlanan Erzin DGKÇ Santrali Proje Alanı‟nın bulunduğu yörenin sosyo-ekonomik profiline ilişkin genel bilgiler verilmiştir. Bu kapsamda, yörenin ekonomik özellikleri ve nüfusuna ilişkin detaylı bilgiler verilmiştir. Başta eğitim ve sağlık olmak üzere, sosyal altyapı hizmetleri açıklanmıştır. Ayrıca, Proje Alanı ve yakın çevresindeki kentsel ve kırsal arazi kullanımları incelenmiş ve yöredeki gelir ve işsizlik durumuna ilişkin bilgiler de verilmiştir. Erzin DGKÇ Santrali Proje Alanı, Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevkinde yer almakta ve Hatay il merkezinin yaklaşık 80 km kuzeyinde bulunmaktadır. Sosyo-ekonomik çevre özellikleri incelenirken; tümdengelim yöntemi izlenerek, Hatay ilinden başlanarak, Erzin ilçesi ile, Proje Alanı‟na IV-96 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu yakın yerleşim yerlerinden Aşağı Burnaz, Yukarı Burnaz, Turunçlu ve Yeşiltepe köylerine ilişkin tespitler sonraki bölümlerde verilmiştir. IV.3.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin Ekonomik Yapısını OluĢturan BaĢlıca Sektörler, Yöre ve Ülke Ekonomisi Ġçindeki Yeri ve Önemi, Diğer Bilgiler) Hatay ili, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (DPT) verilerine (2003) göre, Türkiye‟nin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 81 il içerisinde 29. il, Erzin ilçesi ise 872 ilçe içerisinde 195. sıradadır. 2000 yılında “Türkiye Gayri Safi Yurt İçi Hasılası (GSYİH)” içinde %1,52‟lik payla Hatay, il sıralamasında 29. sıradadır. Aynı yılın verilerine göre, kişi başına düşen 1.590 Türk Lirası (TL) GSYİH ile Hatay, ülke genelinde on üçüncü sırada yer almaktadır. Hatay ili, 21 ili de kapsayan orta derecede gelişmişlik seviyesine sahip, üçüncü derece gelişmiş iller grubu içerisinde yer almaktadır. Üçüncü derecede gelişmiş iller grubu, genel olarak yüksek bir gelişme potansiyeline sahip, ekonomik faaliyetlerde tarım sektörünün ön planda olduğu, genellikle il ve bölge ölçeğinde üretim yapan sanayi kuruluşlarının yer aldığı, küçük ve orta ölçekli tesislerin yaygın olarak bulunduğu ve sosyoekonomik gösterge değerlerinin ülke ortalamalarına yakın olduğu orta derecede gelişmiş illerden oluşmaktadır. Tarım ağırlıklı ve tarıma dayalı sanayi, Hatay ekonomisine hakim olmakla birlikte, bu bölgede özellikle İskenderun Körfezi‟nde faaliyet gösteren ağır sanayi tesislerinin İl ekonomisinde payı büyüktür. TÜİK 2008 verilerine göre, Hatay ilinde istihdam edilen nüfusun sektörel bazda dağılımına bakıldığında, tarımda %33,3, sanayide %22,3, hizmet sektöründe %44,4 oranında nüfusun istihdam edildiği görülmektedir. Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörlere ilişkin bilgiler aşağıda açıklanmaktadır. Tarım Hatay ilinde işgücünün sektörel dağılıma bakıldığında, en önemli ekonomik etkinliğin tarım olduğu görülmektedir. Hatay ilindeki tarım faaliyetleri ile ilgili detaylı bilgiler IV.2.9. başlığı altında detaylı olarak incelenmiş, bu bölümde ise genel bilgiler verilmiştir. TÜİK, 2000 verilerine göre, Hatay ilindeki, kırsal nüfus başına tarımsal üretim değeri 856 TL, tarımsal üretim değerinin Türkiye içindeki payı %2,15‟tir. Ancak, bölgede sanayinin hızla gelişimi ve geçimlerini büyük oranda, tarımsal faaliyetlerden sağlayan yöre halkının sahip olduğu mevcut toprak miktarının miras yoluyla küçülmesi ve ülke genelindeki uygulanan tarım politikaları Hatay ilindeki tarımsal faaliyetlerin halkın geçim kaynağı olması açısından önemini azaltmaktadır. Erzin ekonomisi de il genelinde olduğu gibi tarıma dayalı ve başlıca gelir kaynağı narenciye üretimidir. Narenciyenin ilçe ekonomisine katkısı büyük iken, mazot, gübre, sulama, işçilik ve zirai mücadele maliyetlerinin, narenciye bahçelerinden elde edilen gelirden yüksek olması ve geleneksel tarım tekniklerinin uygulanması sebebiyle üretim miktarı ve kalitesinde düşüşe sebep olmuştur. Narenciyede yaşanan bu sorunlar ilçede istihdam sorununu da birlikte getirmektedir. Hayvancılık Hatay ilindeki önemli ekonomik faaliyetlerden biri de hayvancılıktır. Tarımın ön plana çıktığı Hatay‟da hayvancılık ikinci planda kalmaktadır. Hatay ilindeki hayvancılık faaliyetleri ile ilgili detaylı bilgiler IV.2.14. başlığı altında detaylı değerlendirilmiştir. Hatay ili hayvancılığı büyükbaş, küçükbaş, arıcılık, ipekböcekçiliği ve kümes hayvancılığı olarak beş ana grupta 2002-2008 yılları aralığında incelenmiştir. İldeki IV-97 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu hayvan varlığında genel olarak bütün hayvan türlerinde 2006 yılından itibaren bir artış söz konusudur. Büyükbaş hayvanların genel toplamı 2002 yılında 76.949 iken, 2008 yılında yaklaşık % 25‟lik bir artışla 102.365 adet hayvana ulaşıldığı gözlenmektedir. Küçükbaş hayvanlarda ise 2002 yılında 142.473 baş iken, yıllar itibari ile dalgalanmalar gösterip 2008 yılında % 12,3‟lük bir artış ile 162,486 başa yükselmiştir. En fazla çeşitliliğin yaşandığı kanatlı hayvanlar grubunda ise 2002 yılında 1.172.024 iken 2008 yılında yaklaşık % 28,7‟lik bir artışla 1.644.322 adet hayvana yükseldiği gözlenmektedir. 2000 yılında 1.887 olan geleneksel arı kovanı sayısının 2008 yılında 920 adete düşürülmesi ve fenni kovan sayısının da 35.167‟den 79.755 adete yükselmesi olumlu bir gelişmedir. Proje Alanı‟nın da içinde bulunduğu Erzin ilçesinde 1.841 büyükbaş hayvan mevcuttur. Melez ve yerli sığırlar bu oranı oluşturmaktadır. İlçedeki toplam büyükbaş hayvan miktarı ülkenin yaklaşık %0,94‟ünü kapsamaktadır. İlçedeki küçükbaş hayvan miktarı ise 10.025 ve bu miktar ülke genelinde yaklaşık %0,55‟lik bir orana sahiptir. Balıkçılık Hatay ili kıyılarında baskın olarak üretilen deniz balıkları ürünleri; barbunya, çipuralidaki, gümüş, istavrit, izmarit, kefal ve sardalyadır. Ayrıca bölgede İskenderun Karidesi olarak adlandırılan büyük boy karidesler avlanmaktadır. Hatay ilinde kıyı şeridinde balık çiftliği kurmaya uygun koy veya küçük körfez olmadığından denizde balık çiftliği kurulamamakta; bu nedenle açık deniz avcılığı yapılmaktadır. Açık deniz avcılığından yıllık ortalama 3.000 ton kadar su ürünleri üretimi yapılabilmektedir. (Hatay İl Çevre Durum Raporu, 2007). Ancak, Proje Alanı‟nın yakın çevresinde herhangi bir balık üretim tesisi veya balıkçı barınağı bulunmamaktadır. Sanayi Hatay ilinin de içinde bulunduğu Akdeniz Bölgesi sanayi üretimi açısından bölgeler sıralamasında Marmara, Ege ve İç Anadolu‟dan sonra dördüncü sırada yer almaktadır. Bölge, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı'nın yanında, hammaddeye yakınlığı, başta denizyolu olmak üzere ulaşım kolaylığı gibi coğrafi ve fiziki konumu sebebiyle önemli bir avantaja sahiptir. Bölgede mevcut bu altyapı potansiyeli ile ileriki dönemlerde Türkiye‟nin önemli sanayi merkezlerden biri olması muhtemeldir. İskenderun Körfezi‟nde, AdanaHatay illerinin birleşiminde ve Proje Alanı‟na 1 km uzaklıkta kurulması planlanan Yumurtalık Serbest Bölgesi‟nde kurulacak 7 adet tersane, bölge ekonomisinin gelişmesine önemli katkılar sağlayacaktır. Ayrıca, İskenderun Körfezi‟nde deniz ve uluslararası transit taşımacılığında ithalat ve ihracat, petrol, gübre ve demir-çelik mamullerini de kapsayan on beş adet liman ve iskele işletme halindedir. Yapılması düşünülen yeni deniz tesisleri de bölgede gelişen sanayi sektörü ile paralel olarak denizcilik sektörünün de gelişmesine katkı sağlayacaktır. Hatay‟ın sanayisi incelendiğinde 1975‟li yıllara kadar tarım ve tarıma dayalı sanayi dallarında bir gelişim göstermiştir. İskenderun Demir-Çelik Fabrikasının 1975 yılından itibaren kademeli olarak üretime geçmesinden sonra, yörede demir-çelik sanayi önem kazanmaya başlamış ve bu ürünün değerlendirilmesine yönelik orta ve küçük çaplı sanayi kuruluşları bölgede yaygınlaşmıştır. Hatay ilinin önemli sanayi tesislerinden biri olan, İskenderun Demir Çelik Fabrikası, gerek istihdam hacmi gerekse yarattığı katma değer açısından Hatay imalat sanayisinde IV-98 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu önemli bir paya sahip ve üretim hacmiyle bölgede yeni yan sanayi dallarının doğmasına neden olmuştur. Hatay'da; 1'i Antakya'da, 1'i İskenderun'da, 1'i Dörtyol'da ve 1'i de Erzin'de olmak üzere, toplam 4 tane organize sanayi bölgesi bulunmakta ve beşincisi yapım aşamasındadır. Bunlar; Antakya Organize Sanayi Bölgesi, İskenderun I. Organize Sanayi Bölgesi, Payas Organize Sanayi Bölgesi ve Erzin Organize Sanayi Bölgeleridir. Bölgede sanayi tesislerinin artış göstermesi, zamanla enerjiye olan talebi de arttıracaktır. Erzin ilçesinde ise sanayi faaliyetlerinin büyük bir kısmı tarımsal üretime dayalı gelişme gösterebilmiştir. Ayrıca, İlçe‟de kurulan Erzin Organize Sanayi Bölgesi, tarıma dayalı sanayinin gelişmesindeki katkılarının yanında, bölge için önemli sektör haline gelen yan sanayi üretimi ile İlçeye ekonomik yönden katkı sağlayacağı muhtemeldir. Madencilik Hatay‟da maden varlığı olarak altın, alüminyum, asbest, bakır, kurşun, çinko, civa, demir, dolomit, fosfat, krom, manganez, manyezit ve mermer rezervleri bulunmaktadır. Ancak, madenciliğin Hatay ili ekonomisinde önemli bir yeri yoktur. Bu sektörde istihdamın düşüklüğü de İlde önemli bir faaliyet kolu olmadığını göstermektedir. Proje Alanı‟nda herhangi bir madencilik faaliyeti bulunmamakta ve Proje Alanı‟na en yakın madencilik alanları, sahaya sırayla 14 km ve 18 km uzaklıkta bulunan Erzin ve Dörtyol‟daki manyezit ve alüminyum yataklarıdır. Turizm Hatay, tarihi değerleri ve doğal güzellikleriyle çeşitli turizm olanaklarına sahiptir. Özellikle kültür ve inanç turizmi açısından avantajlı durumdadır. Arkeoloji Müzesi, St. Pierre Kilisesi, Habib-i Neccar Camii, Antakya Kalesi, Çevlik Ören yeri, Titus Tüneli, St. Simen Manastırı, Eski Antakya evleri, Harbiye Mesire yeri, Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi, Arsuz Sahil şeridi, Bakras Kalesi, Koz Kalesi Hatay ilinin önemli turistik yerlerindendir. Erzin ilçesi sınırları içerisinde, İskenderun-Adana karayolunun sol tarafında ve Proje Alanı‟na yaklaşık 8 km uzaklıkta bulunan Seleukos döneminden Epiphania kentine ait olan İssos Harabeleri olarak bilinen su kemerleri kalıntıları bulunmaktadır. ĠĢgücü Hatay ilinde, çalışma çağındaki nüfus olarak kabul edilen 12 ve daha yukarı yaştaki nüfus, toplam nüfustan daha hızlı artmaktadır. İşgücündeki nüfusun artış hızı ise 12 ve daha yukarı yaştaki nüfusun artış hızına oldukça yakındır.1980-2000 döneminde 12 ve daha yukarı yaştaki nüfusun yıllık artış hızı ‰26,7 iken, işgücündeki nüfusun yıllık artış hızı ‰25,8 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde erkek işgücü nüfusunun artış hızı ‰19,1 iken, kadın işgücü nüfusunun artış hızı ‰36,8‟dir. Hatay ilinde işgücüne katılma oranı 1980-1990 döneminde artış gösterirken, son on yılda azalmıştır. Erkek nüfusun işgücüne katılma oranı, kadın nüfusun işgücüne katılma oranından daha yüksektir. 1980 yılında erkeklerin işgücüne katılma oranı %80,2 iken, 2000 yılında bu oran %71,7‟ye düşmüştür. Buna karşılık, aynı dönemde kadınlarda işgücüne katılma oranı %42,2‟den %49,5‟e yükselmiştir. IV-99 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.84. İşgücü Durumu ve Cinsiyete Göre Nüfus (12 ve daha yukarı yaştaki nüfus) Hatay E 295.709 27.138 322.847 127.500 450.353 İstihdam İşsiz Toplam İşgücü İşgücünde olmayan Toplam Genel Toplam K 223.099 10.108 233.207 237.482 470.682 921.045 Türkiye Geneli E K 16.567.405 9.429.736 1.812.414 734.804 18.379.819 10.164.540 7.657.129 15.516.101 26.040.972 25.683.222 51.724.194 Kaynak: TÜİK, 2000 IV.3.2. Nüfus (Yöredeki Kentsel ve Kırsal Nüfus, Nüfus Hareketleri; Göçler, Nüfus ArtıĢ Oranları, Diğer Bilgiler) IV.3.2.1. Ġdari Bölünme 2006 yılında çıkarılan 5490 sayılı “Nüfus Hizmetleri Kanunu” kapsamında oluşturulmuş olan “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS)”nin 21 Ocak 2008 tarihinde TÜİK tarafından açıklanan sonuçlarına göre, Hatay ilinin toplam nüfusu 1.413.287 olup, 12 ilçesi, 76 belediyesi ve 361 köyü bulunmaktadır. Proje Alanı‟nı temsil eden İlçe olarak Erzin, 39.279 kişilik toplam nüfusa sahiptir. İlçenin toplam 10 köyü, 10 mahallesi bulunmaktadır. Tablo IV.85. Proje‟den Etkilenmesi Beklenen Yörenin ADNKS 2008 Nüfus Sayımı Sonuçları Bölge Hatay İli Erzin İlçesi Aşağıburnaz Köyü Yukarıburnaz Köyü Turunçlu Köyü Yeşiltepe Köyü Erkek Nüfusu 708.579 19.682 139 255 310 533 Kadın Nüfusu 704.708 19.597 125 258 301 515 Toplam Nüfus 1.413.287 39.279 264 513 611 1.048 Kaynak: TÜİK, ADNKS, 2008 IV.3.2.2. Kentsel ve Kırsal Nüfus TÜİK tarafından yayınlanan, 2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre 1.253.726 olan Hatay ili toplam nüfusunun 581.341‟u şehirlerde (%46,37), 672.385‟si (%53,63) ise kırsal alanda yaşamaktadır. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS)‟nin 21 Ocak 2008 tarihinde TÜİK tarafından açıklanan sonuçlarına göre, 1.413.287 olan Hatay ili toplam nüfusunun 683.991‟u şehirlerde (%48,4), 729.296‟si (%51,6) ise köylerde yaşamaktadır. Hatay‟ın 1939‟da Türkiye‟ye katılmasından sonra yapılan 1940 yılında yapılan ilk nüfus sayımında İlin nüfusu 246.138 olarak tespit edilmiş ve Hatay ili nüfus büyüklüğü açısından 63 il arasından 38. sırada yer almıştır. Son 60 yılda Türkiye‟nin nüfusu yaklaşık dört katı artış gösterirken, Hatay ilinin nüfusu beş kat artış göstererek, 2000 yılında 1.253.726‟ya yükselmiştir. Nüfus büyüklüğüne göre; 81 il arasında 13. sırada yer almıştır. 1940 yılında Hatay ilinde %24,5 olan şehirde yaşayan nüfusun payı, 1980 yılına kadar artmış, bu yıldan sonra da artış ve azalış göstermiştir. 2000 yılında şehirde yaşayan nüfusun payı % 46,37 olarak gerçekleşmiştir. IV-100 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.86. Kentsel ve Kırsal Nüfuslar Bölge Toplam Nüfus ġehir Nüfusu Türkiye Hatay İli Erzin İlçesi Türkiye Hatay İli Erzin İlçesi 67.803.927 1.253.726 33.988 71.517.100 1.413.287 39.279 44.006.274 581.341 25.879 53.611.723 683.991 30.137 Yıl 2000 2008 ġehir Köy Yıllık Nüfusunun Nüfusunun Nüfus Toplam Nüfus Köy Nüfusu Toplam Nüfus ArtıĢ Hızı Ġçindeki Oranı Ġçindeki Oranı (%0) (%) (%) 64,9 23.797.653 35,1 46,37 672.385 53,63 76,14 8.109 23,86 74,96 17.905.377 25,04 13,1 48,4 729.296 51,6 19,33 76,73 9.142 23,27 9,23 Kaynak: TÜİK, 2000 Genel Nüfus Sayımı ve ADNKS, 2008 Verileri IV.3.2.3. Nüfus Hareketleri ve Göçler Hatay, temelli göçler dışında, önemli ölçüde mevsimlik göçler de almaktadır. Mevsimlik göç, özellikle pamuğun çapalanma ve toplama mevsiminde (Nisan-Mayıs ve Eylül- Ekim dönemlerinde) yoğunlaşmaktadır. Bu göçlerin büyük bir bölümü Doğu ve Güney Doğu Anadolu yöresindendir. Hatay ilinin verdiği göç 32.624 ve bu göçlerin büyük bir bölümü çevre illerden büyük oranda Antalya ve Adana olmak üzere Kahramanmaraş, Mersin ve Osmaniye‟ye, uzak illerden İstanbul‟a olmuştur. Bu göçlerin sebebi, göç alan şehirlerdeki sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesinin Hatay iline oranla yüksek olması olarak gösterilebilir. Tablo IV.87. Hatay İli‟nin Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı (2007 - 2008 Dönemi) Hatay İli Aldığı Göç 29.459 Verdiği Göç 32.624 Net Göç Göç Hızı -3.165 -2,24 Kaynak: TÜİK, ADNKS, 2008 Verileri IV.3.2.4. Nüfus ArtıĢ Hızı Son 60 yılda Türkiye‟nin nüfusu yaklaşık dört kat artış gösterirken, aynı dönemde, Hatay ilinin nüfusu beş kat artış göstermiştir. Bu dönemde, Hatay ilinin yıllık nüfus artış hızının genel olarak ülke ortalamasından yüksek olduğu görülmektedir. “2008 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi”ne göre, Türkiye‟nin yıllara göre nüfus artış hızlarına bakıldığında, 1986 yılında %17,2 nüfus artış hızına sahipken, bu oran 2007 yılında %11,8 seviyesine gerilemiştir. 1940-2000 döneminde Hatay ilinin nüfusu sürekli artış göstermiştir. İlde en düşük yıllık nüfus artış hızı ‰6,40 ile 1940-1945 döneminde, en yüksek yıllık nüfus artış hızı ise ‰46,05 ile 1970-1975 döneminde gerçekleşmiştir. 1990-2000 döneminde, Hatay ilinin yıllık nüfus artış hızı ‰12,19‟dur. Proje Alanı‟nın bulunduğu Erzin ilçesinde ise bu oran ‰15,32‟dir. IV.3.2.5. Ortalama Hanehalkı Nüfusu 2000 yılı itibarıyla Hatay ilindeki toplam hanehalkı sayısı 260.027 ve İl genelinde toplam nüfusa göre ortalama hanehalkı büyüklüğü 4,82‟dir. Erzin ilçesinde toplam 7.490 hanehalkı yaşamakta ve, İlçe 4,54‟lük ortalama hanehalkı büyüklüğü ile İl geneline yakın bir değere sahiptir. IV-101 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.88. Ortalama Hanehalkı Nüfusu Türkiye Ortalaması Hatay İli Erzin İlçesi Toplam Hanehalkı Nüfusu Toplam Hanehalkı Sayısı Toplam Nüfusa Göre Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü (%) 67.809.048 1.293.835 34.936 15.070.093 260.027 7.490 4,5 4,82 4,54 Toplam Hanehalkı Nüfusuna Göre Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü (%) 4,5 4,98 4,66 Kaynak: TÜİK, 2000 Verileri IV.3.2.6. YaĢ Gruplarının Dağılımı “2008 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi”ne göre, Hatay ili ve Erzin ilçesi toplam nüfusunun yaş gruplarına göre dağılımı sırasıyla Şekil IV-44 ve Şekil IV-45‟de gösterilmektedir. Hatay, genç nüfusun ağırlıkta olduğu bir ildir. Kaynak: TÜİK, ADNKS, 2008 Şekil IV-44. Hatay İli Yaş Grupları Dağılımı Kaynak: TÜİK, ADNKS, 2008 Şekil IV-45. Erzin İlçesi Yaş Grupları Dağılımı IV-102 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu IV.3.2.7. Nüfus Yoğunluğu “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS)”nin 21 Ocak 2008 tarihinde TÜİK tarafından açıklanan sonuçlarına göre Hatay ili ile Erzin ilçesinin nüfus yoğunlukları aşağıda verilmektedir. Bu değerlerden Hatay ili için olan değer (242 kişi/km2), Türkiye ortalaması olan 91 kişi/km2‟nin oldukça üstündedir (TÜİK, 2008). Erzin ilçesinde ise nüfus yoğunluğu, kilometrekare başına 109 kişi olarak hesaplanmıştır. Tablo IV.89. Bölgedeki Nüfus Yoğunlukları Bölge Türkiye Hatay İli Erzin İlçesi Nüfus 71.517.100 1.413.287 39.279 Alan (km2) 769603,74 5827,97 358,08 Nüfus Yoğunluğu (kiĢi/km2) 91 242 109 Kaynak: TÜİK, 2008 IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Bölgede Mevcut Endemik Hastalıklar, Kültür Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumu) Eğitim Hizmetleri Hatay ilinde okuma ve yazma bilen nüfusun oranı ülke genelinde olduğu gibi her iki cinsiyet için de sürekli artış göstermektedir. “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS)”nin 21 Ocak 2008 tarihinde TÜİK tarafından açıklanan sonuçlarına göre, Hatay ilinde okuma yazma bilenlerin oranı %81,8 ve bu oran erkekler için %87,2, kadınlar için ise %76,5‟dir. Hatay ili, İl merkezinde okuma yazma bilenlerin oranı % 85,2‟dir. Okuma yazma oranı Erzin ilçesinde incelendiğinde %82,7, İlçeye bağlı Aşağıburnaz, Yukarıburnaz, Turunçlu ve Yeşiltepe köylerinde sırasıyla %86,3 , %80,2 , %81,3 , %78 oranındadır. Hatay İl Milli Eğitim Müdürlüğü kayıtlarına göre, 2008-2009 Eğitim Öğretim Yılı‟nda 16 okul öncesi okul ile 15.413 öğrenci, 623 ilköğretim okulu ile 226.910 öğrenci, 61 orta öğretim (genel lise) okulu ile 41.296 öğrenci, 36 mesleki teknik okulu ile ise 22.165 öğrenci eğitim görmektedir. Derslik başına düşen öğrenci sayıları ise okul öncesi için 26, ilköğretim için 32, orta öğretim (genel lise) için 35 ve mesleki teknik için ise 38‟dir. Tablo IV.90. Hatay İli ve Erzin İlçesi için Okuryazarlık ve Bitirilen Son Öğretim Kurumuna Göre Nüfus Dağılımları Okuryazarlık Durumu Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen Okuma yazma durumu bilinmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Mezuniyeti bilinmeyen Türkiye Geneli 4.863.414 43.806.774 Hatay Ġli 110.460 805.778 3.966.417 68.732 Erzin Ġlçesi 3.562 22.882 1.213 3.452.624 65.751 2.417 18.078.358 5.679.485 364.212 121.551 8.184 3.316 2.795.749 45.654 1.870 9.970.816 158.911 5.567 3.508.954 47.133 1.491 247.544 73.244 3.966.417 2.034 532 68.732 31 6 1.213 Kaynak: TÜİK, 2008 Verileri IV-103 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.91. Yakın Köyler için Okuryazarlık ve Bitirilen Son Öğretim Kurumuna Göre Nüfus Dağılımları Okuryazarlık Durumu Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen Okuma yazma durumu bilinmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul ve üzeri Mezuniyeti bilinmeyen AĢağıburnaz Köyü 17 164 Yukarıburnaz Köyü 51 283 Turunçlu Köyü 38 369 YeĢiltepe Köyü 121 574 9 19 47 41 6 26 50 66 96 35 14 26 1 9 171 40 16 28 2 19 212 46 18 36 7 47 256 114 32 94 12 41 Kaynak: TÜİK, 2008 Sağlık Hatay Sağlık İl Müdürlüğü‟nden alınan 2009 yılına ait verilere göre, T.C. Sağlık Bakanlığı‟na bağlı 9 devlet hastanesinde 1.319, 2 doğum ve çocuk bakımevinde 239, 1 tıp fakültesi hastanesinde 118 olmak üzere, toplamda 1.676 yatak bulunmaktadır. Tablo IV.92. Hatay İli ve Erzin İlçesine Ait Personel ve Yatak Sayıları Yatak Sayısı 1.676 50 Hatay İli Erzin İlçesi Pratisyen Doktor Ebe +HemĢire 153 1154 4 8 Kaynak: Hatay Sağlık İl Müdürlüğü, 2009 Uzman Doktor 343 0 Tablo IV.93. Hatay İli ve Erzin İlçesine Ait Sağlık Kuruluşu Sayıları Özel Poliklinik, Tıp ve Dal Merkezi Sayısı (Nükleer Tıp, Patoloji, Biyokimya, Mikrobiyoloji) 15 0 22 0 Hatay İli Erzin İlçesi Muayenehane Sayısı Uzman 65 0 Özel Sağlık Ocağı Hastane Sayısı Pratisyen 52 8 141 1 0 3 Kaynak: Hatay Sağlık İl Müdürlüğü, 2009 Çevre Sağlığı Teknikeri Röntgen Teknikeri 768 15 244 8 25 2 131 4 A.T.T. Sağlık Memuru 1152 13 Odiyometri Teknikeri Ebe 28 0 DiĢProtez Teknikeri HemĢire 101 1 Ortopedi Teknikeri Eczacı 348 0 Anestezi Teknikeri DiĢ Hekimi 529 14 Laboratuvar Teknikeri Uzman Hekim Hatay İli Erzin İlçesi Pratisyen Hekim Tablo IV.94. Hatay İli ve Erzin İlçesine Ait Personel Sayıları 141 80 3 19 4 95 1 2 0 0 0 3 Kaynak: Hatay Sağlık İl Müdürlüğü, 2009 Endemik Hastalıklar Hatay Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü‟nün 24.08.2009 tarih ve 17574 sayılı yazısında da belirtildiği üzere Proje Alanı ve çevresinde tespit edilen endemik bir hastalık bulunmamaktadır. Konu ile ilgili T.C. Hatay Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü‟nün 24.08.2009 tarih ve 17574 sayılı yazısı Ek-2‟de verilmiştir. IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları Proje Alanı, yoğun endüstriyel kullanım altındaki İskenderun Körfezi kıyı şeridinde yer almaktadır. Alan, Hatay il merkezine 80 km, İskenderun ilçe merkezine 40 km, Erzin ilçe merkezine ise 13 km mesafe uzaklıktadır. Proje Alanı‟nın 1 km batısında, yapımı halen devam etmekte olan Yumurtalık Serbest Bölgesi, en yakın faaliyet bölgesidir. Hemen doğusunda ise, tatil siteleri olarak bilinen yerleşim yerleri bulunmaktadır. Projenin IV-104 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu etki alanı içerisindeki 4 köyden biri olan ve en yakın yerleşim birimi olarak gösterilebilecek, Aşağı Burnaz köyüne uzaklığı ise 900 metredir. IV.3.5. Gelir ve ĠĢsizlik (Bölgede Gelirin ĠĢ Kollarına Dağılımı, ĠĢ Kolları Ġtibariyle KiĢi BaĢına DüĢen Maksimum, Minimum ve Ortalama Gelir) Devlet Planlama Teskilatı (DPT) verilerine (2003) göre, gelişme gösteren bölgeler arasında yer alan Akdeniz Bölgesi‟nin ekonomik ve kentsel merkezi konumunda olan Hatay Türkiye‟de iller arası sosyoekonomik gelişmişlik sıralamasında 29. sıradadır. Aynı zamanda üçüncü derecede gelişmiş iller grubunu oluşturan 21 ilden biridir. Hatay ili, „Türkiye GSYİH‟sı içinde yüzde 1,52‟lik payla 29. sıradadır. Hatay ilinde, 12 ve daha yukarı yaştaki nüfus içinde işgücüne katılma oranı % 60‟dır. Cinsiyete göre önemli farklılık göstermektedir. İşgücüne katılma oranı erkek nüfus için % 72, kadın nüfus için % 50‟dir. Erkek nüfusun işgücüne katılma oranı köyde % 82 iken, İl merkezinde % 63, İlçe merkezlerinde % 59‟dur. Köydeki her 100 kadından 82‟si işgücünde iken, bu oran İl merkezinde % 15, İlçe merkezlerinde ise % 12‟dir. İstihdam edilen nüfusun, işgücü nüfusu içindeki oranı erkek nüfus için % 92, kadın nüfus için % 96‟dır. İstihdam edilen erkek nüfusun % 39‟u hizmet sektöründe, kadın nüfusun % 89‟u ise tarım sektöründedir. Tablo IV.95. Esas Meslek ve Cinsiyete Göre Nüfus (12 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus) Türkiye Geneli Hatay İlmi ve teknik elemanlar, serbest meslek sahipleri ve bunlarla ilgili meslek Müteşebbisler, direktörler ve üst kademe yöneticileri İdari personel ve benzeri çalışanlar Ticaret ve satış personeli Hizmet işlerinde çalışanlar Tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık ve avcılık işlerinde çalışanlar Tarım dışı üretim faaliyetlerinde çalışanlar ve ulaştırma makinaları kullananlar Mesleği olmayanlar Toplam Genel Toplam E K E K 26.640 12.908 2.126.483 1.150.346 2.582 141 221.528 24.593 13.787 19.163 28.665 8.680 2.275 4.029 1.027.088 1.231.340 1.738.571 762.967 192.264 329.968 127.995 215.948 5.980.605 7.677.859 145.205 17.363 8.159.589 1.349.695 86.074 450.353 209.325 470.692 5.540.627 14.191.246 26.040.972 25.683.222 51.724.194 Kaynak: TÜİK, 2000 Verileri 921.045 Tablo IV.96. Ekonomik Faaliyet ve Cinsiyete Göre İstihdam Edilen Nüfus (12 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus) Hatay Ziraat, avcılık, ormancılık ve balıkçılık Madencilik ve taş Ocakçılığı İmalat sanayii Elektrik, gaz ve su İnşaat Toptan ve perakende ticaret, lokanta ve oteller Ulaştırma, haberleşme ve depolama Mali kurumlar, sigorta, taşınmaz mallara ait işler ve kurumları, yardımcı iş hizmetleri Toplum hizmetleri, sosyal ve kişisel hizmetler Toplam Genel Toplam Türkiye Geneli E 5.443.771 93.336 2.651.993 89.771 1.176.827 E 120.917 400 38.955 840 18.234 K 198.815 19 3.367 46 149 K 7.133.056 2.699 624.180 8.381 19.419 31.239 3.529 2.167.839 344.938 13.588 504 790.131 63.124 5.054 2.146 544.226 263.900 964.301 66.212 14.445 3.581.234 295.709 223.099 16.567.405 9.429.736 25.997.141 Kaynak: TÜİK, 2000 Verileri 518.088 IV-105 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IV.97. İşteki Durum ve Cinsiyete Göre İstihdam Edilen Nüfus (12 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus) Hatay Ücretli, maaşlı veya yevmiyeli İşveren Kendi hesabına Ücretsiz aile işçisi Toplam Genel Toplam E 142.509 7.052 101.024 45.119 295.709 K 25.946 1.737 15.889 179.526 223.099 518.808 Türkiye Geneli E K 9.024.700 2.289.330 592.563 84.753 4.664.344 564.147 2.283.709 6.491.303 16.567.405 9.429.736 25.997.141 Kaynak: TÜİK, 2000 Verileri IV.3.5.1. ĠĢsizlik (Yöredeki ĠĢsiz Nüfus ve Faal Nüfusa Oranı) 2000 Genel Nüfus Sayımına göre hazırlanan TÜİK verilerine göre Hatay ilinde işsizlik oranı % 6,7‟dir. Bu oran erkek nüfusta % 8,4 iken, kadın nüfusta % 4,3‟tür. Bu oranlar, işgücündeki her 100 kişiden 7‟sinin işsiz olduğunu göstermektedir. İl merkezi ve ilçe merkezlerinde kadınların işsizlik oranı, erkeklerin işsizlik oranından daha yüksek iken, köylerde erkeklerin işsizlik oranı kadınlardan daha yüksektir. İl merkezinde işsizlik oranı kadınlarda % 28, erkelerde % 15,4, ilçe merkezlerinde kadınlarda % 33,7, erkeklerde % 21,3, köylerde ise kadınlarda % 0,7, erkeklerde % 1,2‟dir. İşsiz nüfusun büyük çoğunluğunu genç nüfus oluşturmaktadır. İşsiz nüfusun % 60‟ı, 30 yaşından küçüktür. 1980-2000 döneminde, Hatay ilinde işgücüne dahil olmayan nüfusun, çalışabilir yaştaki nüfus içindeki oranı son on yılda artmıştır. Bu dönemde işgücüne dahil olmayan nüfusun yıllık artış hızı ‰28,8‟dir. Bu hız erkeklerde ‰43,8, kadınlarda ise ‰22,3‟tür. Tablo IV.98. Cinsiyete Göre İşgücünde Olmayan Nüfus (12 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus) Türkiye Geneli Hatay İş arayıp, son üç ayda iş arama kanalı kullanmayanlar Öğrenci Ev kadını Emekli Hizmet İşlerinde çalışanlar İrad sahibi Diğer Toplam Genel Toplam E K E K 12.924 5.926 730.956 329.634 77.328 63.977 159.858 6.045 2.946 1.406 270 237.482 3.936.024 26.059 27.220 7.793 3.396 127.500 364.982 3.007.574 11.387.456 2.216.313 653.222 1.675.925 263.477 397.550 87.258 376.286 50.957 7.657.129 15.516.101 23.173.230 Kaynak: TÜİK, 2000 Verileri IV.3.6. Diğer Özellikler Bu başlık altında belirtilmesi gerekli başka bir husus bulunmamaktadır. IV-106 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM V. PROJENĠN BÖLÜM IV’TE TANIMLANAN ALAN ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER (Bu bölümde projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileĢtirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler A-V.1 ve B-V.2 baĢlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı Ģekilde açıklanır.) A-V.1. Arazinin Hazırlanması, ĠnĢaat ve Tesis AĢamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler Önerilen projenin inşaat ve montaj çalışmalarının, arazi hazırlandıktan sonra 48 ay sürmesi öngörülmektedir. Bu süre zarfında doğrudan veya dolaylı olarak azami 1.000 işçinin çalıştırılması planlanmaktadır. İnşaat çalışmaları öncesinde, inşaat faaliyetlerini yürütecek yüklenici firma tarafından, “Yapı Faaliyetleri Çevresel Yönetim Planı” hazırlanacak ve tüm inşaat çalışmaları bu kapsamda yürütülecektir. Bu plan, yapı aşamasındaki tüm çevresel etkilerin değerlendirildiği ve ayrıca bu etkilerin, ilgili mevzuat kapsamında azaltıcı önlemlerini de kapsayan yönetim prosedürlerini içerecektir. İnşaat aşamasında, sahada yerine getirilecek ana faaliyetler ise aşağıda sıralanmıştır. Yol Çalışmaları Arazinin Hazırlanması Altyapı Çalışmaları Temel Çalışmaları Ünitelerin İnşası Boru Hatlarının İnşası Alan Kapatma Çalışmaları Santralin inşaatı süresince; temeller ile ana ve yardımcı binaların inşası ile türbin sistemlerinin, havalandırma, ısıtma, soğutma ve sıhhi tesisat sistemlerinin montajı yapılacaktır. Proje Alanı‟nın düzenlenmesi işlemlerinde; su alma ve termal deşarj hatlarının kazılması ve bu yapıların inşası, ilgili iletim hatlarının sağlanması, yolların rehabilite edilmesi ve yeterli aydınlatma sistemlerinin konuşlandırılması hususları dikkate alınacaktır. Santralde kullanılacak gaz türbini, buhar türbini ve atık ısı kazanı gibi ağır tonajlı malzemelerin kurulumundan önce alan tahsisi gerekmektedir. Temel alanına da yakın olacak şekilde, Proje Alanı‟nda tespit edilecek uygun bir alanda bu üniteler için yer tahsisi yapılacaktır. Bu alan, malzemelerin kurulumundan önce fabrikasyon ve montajları için kullanılacaktır. Ayrıca, inşaat faaliyetlerinde kullanılacak araçlar için geçici park yeri ile ofis binalarının kurulumu için Proje Alanı‟nda yer tespiti yapılacaktır. Proje Alanı‟nın doğu tarafı bu faaliyetler için tahsis edilecektir. Bu alanlarda bulunan yapıların demontajı inşaat faaliyetlerinin sona ermesiyle birlikte yapılacak ve bu alanlar eski hallerine geri döndürülecektir. V-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.1.1. Arazinin Hazırlanması ve Ünitelerin ĠnĢası Ġçin Yapılacak ĠĢler Kapsamında (UlaĢım Altyapısı Dahil) Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Artığı Toprak, TaĢ, Kum vb. Maddelerin Nereler, Nasıl TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Ġçin Kullanılacakları; Kullanılacak Malzemeler, Araçlar ve Makineler, Kırma, Öğütme, TaĢıma, Depolama gibi Toz Yayıcı Mekanik ĠĢlemler, Tozun Yayılmasına KarĢı Alınacak Önlemler V.1.1.1. Projenin Planlandığı Arazi Üzerinde Yürütülecek ÇalıĢmalar Proje Alanı‟nda tesis ana binası, ana ve yardımcı üniteler, su alma ve termal deşarj boru hatları, drenaj, altyapı ve temel yapısının hazırlanması amacıyla gerekli kazı çalışmaları yürütülecektir. Alanın kumlu, çakıllı ve gevşek bir toprak yapısına sahip olması sismik zemin sıvılaşma riskini arttırmaktadır. Bu sebeple, özellikle ağır tonajlı ünitelerin kurulumundan önce gerçekleştirilecek kazı çalışmalarında zemin güçlendirme çalışmaları yapılacaktır. Saha hazırlama çalışmaları; geniş ölçüde üst toprak bitki tabakasının veya diğer uygun olmayan yüzey malzeme tabakalarının sıyrılması, sahanın genel olarak tesviyesi, gerekli zemin iyileştirme çalışmaları (zeminin vibro tekniklerle sıkılaştırılması, jet grout vb.), temel toprak işleri (esas olarak mevcut sahanın nihai saha seviyesine yükseltilmesi için dolgu işleri) ve temeller için normal müteakip kazılardan oluşacaktır. Hendek çalışmaları, gömülü tesislerinin montajı ve geçici inşaat tesisleri ve hizmetlerinin temin işleri normalde ana saha hazırlık çalışmaları ile eş zamanlı veya bu çalışmaları müteakiben yürütülecektir. Zeminin gevşek yapısı ve ağır yük oturmaları nedeni ile atık ısı kazanları, gaz türbinleri, buhar türbini ve jeneratör temelleri için kazık çakma ve/veya zemin iyileştirme çalışmaları yürütülecektir. Daha konvansiyonel tipteki yapılardan, türbin binası, ekipman kızak ve rampaları, arıtma tesisi ve diğer yapılar, yapısal ihtiyaçlara ve jeoteknik koşullara uygun muhtelif kalınlıkta münferit veya radye temellerle desteklenecektir. Santralin ana güç üniteleri Proje Alanı‟nın kuzeybatı kısmındaki 32 hektarlık arazi üzerine konumlandırılacaktır. Sahada gerçekleştirilen topoğrafik etüt çalışmalarından elde edilen verilere göre; ortalama saha kotları, güneydoğu köşede yaklaşık +2,5 m‟den başlayarak, kuzeybatı köşede yaklaşık +4,5 m‟ye kadar değişiklik gösterdiği tespit edilmiştir. Bu sebeple, sahanın düz bir zeminde yükselebilmesi için saha yükseltme ve düzleştirme amaçlı, dışarıdan temin edilecek geniş hacimli dolguya ihtiyaç olacaktır. Proje Alanı‟ndaki diğer zemin kotları; kuzeybatı sınırına doğru +3 m, +3,5 m, +4 m, +5 m ve +5,5 m‟de seyretmektedir. Bu verilere dayanarak, sahanın +5 ila +6 m kot arasında bir platform seviyesi oluşturmak amacıyla yükseltilmesi gerekmektedir. Bu sebeple, yükseltme çalışmaları için büyük hacimli dolgu malzemelerine ihtiyaç duyulacaktır. Ancak, optimum saha kotunun nihai olarak oluşturulabilmesi bu aşamada mümkün olmadığından, detaylı tasarım ve su sirkülasyon çalışmaları sonuçları, alt dolgu malzemelerinin elverişliliği ve maliyetlerinin de değerlendirilmesinden sonra nihai kot tespiti yapılabilecektir. Tesisin hafriyat ve dolgu işlemlerinde yakınlardaki ocaklardan granüler malzemelerin alınması planlanmaktadır. Ancak alt dolgu ve kazılar dahil olmak üzere nihai toprak işleri ve zemin iyileştirme çözümleri, tasarım aşamasından sonra detaylandırılacaktır. Toprak sıyırma çalışmalarında; yukarıda açıklandığı gibi, bitki örtüsünün yüzey tabakası veya diğer uygun olmayan malzemelerin sıyrılması gerekecektir. Malzemenin 500 mm‟lik üst tabakasının kaldırılacağı varsayılarak (gerekliliklere göre daha az olabilir), ortalama 160,000 m3 toprak sıyrılacağı öngörülmektedir. Bununla birlikte, bu malzemenin bir kısmının sahada peyzaj veya yapı dışı alt dolgu olarak kullanılması mümkün V-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu olabilecektir. Ancak, bu potansiyel detaylı tasarım aşamasından sonra belirlenebilecektir. Verimli toprak tabakası ise uygun bir şekilde depolanarak inşaat faaliyetleri sonunda peyzaj amaçlı olarak değerlendirilmesine özen gösterilecektir. Sıyrılan toprağın dolgu malzemesi olarak kullanılabilmesi için toprak yapısına göre çakıllı malzeme takviyesi yapılarak “karıştırma” yöntemiyle kumlu malzemenin iyileştirilmesi mümkün olabilecektir. Fazla veya uygun olmayan yüzey/üst toprak tipi malzemeler, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” uyarınca kısa süreli olarak alanda depolanacak ve Payas Belediyesi‟nin hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları depolama/geri kazanım tesisine götürülerek bertaraf edilecektir. Dışarıdan temin edilecek dolgu düşünülerek yapılan ortalama dolgu hesaplarında; 32 hektarlık Erzin DGKÇ Santrali sahasında ortalama +3,5 m‟lik saha seviyesinin 0,5 m‟lik yüzey toprağının sıyrılmasıyla +3,5-0,5 (sıyrılan toprak)=+3 metre ortalama zemin kotunun,+5,5 metre nihai kota çıkarmak için dolguyla yükseltilmesi gereklidir. Bu durumda, dışarıdan temin edilecek dolgu hacmi yaklaşık olarak 2,5 metre dolgu x 320.000 m2 = 800.000 m3 olacaktır. Aynı şekilde, eğer saha +6,0 metre kotuna yükseltilirse, dolgu hacmi, yaklaşık 3,0 metre x 320.000 m2 = 960.000 m3‟e çıkarılacaktır. Santralin, nihai saha seviyesinin belirlenmesi için bir dizi farklı saha yerleşimi ve saha koşuluna ilişkin hususlar arasındaki hassas çalışmaların yerine getirilmesi gereklidir. Saha koşulu hususları; sahanın deniz taşmasına ve diğer sel olaylarına karşı güvenli tutulması, yığınsal toprak işleri, dışarıdan temin edilecek büyük miktardaki uygun granüler malzemenin temin maliyetleri ve teknik fizibilitesi, inşaat yapım yöntemleri, geçici işler, yerel altyapı kriterlerinin göz önünde bulundurulması (yol kotları, yol kaplamaları, harici (saha) işleri, bina katları ve temel kotları, mekanik ve elektrik gereksinimleri gibi), imalatların zemin suyu tablasının ve kılcal yükselme etkilerinin üzerinde tutulması konularını kapsamaktadır. Böyle bir tesisin temelleri ve diğer kalıcı inşaat işleri için ortalama 100.000-150.000 m kazı gerekecektir. Kazıların çoğunluğu, ana ünitelerinin konumlandırılacağı alan içerisinde yoğunlaşacaktır. Net kazı hacmi saha koşulları, tasarım yükleri, yapısal çözümler vb. doğrultusunda yüklenicinin onaylanan detaylı tasarımlarına bağlı olacaktır. Bitirilen saha kotlarının +5,5 m ila +6 m arasında olacağı varsayıldığında, temeller için kazıların, yaklaşık olarak +5 m ile +3 m kot arasında gerçekleşeceği düşünülmektedir. Temel inşaatından kazılan bu fazla malzeme uygun bir yapısal dolgu içerisinde kullanılabilecektir. Bu malzemeleri; yol inşası, bina zemin döşeme altları, asfaltların altındaki alt dolgular, saha yüzeyi, peyzaj vb. gibi yerlerde uygun olduğu doğrulandığında yeniden kullanmak mümkün olacaktır. Bu amaçla, söz konusu malzemeler ihtiyaç duyulduğunda sahada belirlenen uygun alanda depolanacaktır. 3 Zemin iyileştirme çalışmaları kapsamında, alt toprak yapısının oturtulması, taşıma kapasitesi ve mukavemet özelliklerinin iyileştirilmesi için vibro teknikle zemin yapısının sıkıştırılması sağlanacaktır. Sıkıştırma işlemi, taş kolonlarının alt topraklara oturtulması ve vibrasyonunu içerecektir. Taş kolonlar 900 mm çapta olacak ve uygun bir uygulama derinliğinde temel altında 1,5 metre aralıklardan oluşan bir üçgen ızgaraya yerleştirilecektir. Bu şekilde, sistem tasarım gereklilikleri, jeoteknik koşullar, sismik tasarım kriterleri, yük koşulları vb. karşılanabilecektir. Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nde büyük temellerin altına çok sayıda taş kolonların yerleştirilmesi gerekecek, bu da bu faaliyet için büyük hacimlerde granüler malzemelerin de temini ihtiyacını doğuracaktır. Bu amaçla, önceden kırılan veya ocakta derecelendirilen büyük hacimli dolgu malzemeleri kullanılacaktır. Bununla birlikte, bu yöntem, sadece zayıf zemin koşullarıyla değil, aynı zamanda zemin sıvılaşma problemleriyle de baş etmede etkili olacaktır. Yüklenici teknik şartnameleri, yukarıda bahsedilen tüm işlerin yüklenici tarafından nasıl projelendirilmesi ve inşa edilmesi gerektiğini kapsayacaktır. Yüklenici, pratik ve V-3 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu teknik olarak mümkün olduğu kadar, kazı ve dolgu faaliyetlerinde yer alan hacimleri dengelemeye çalışacaktır. Bu şekilde, ihtiyaç duyulacak dolgu malzeme miktarını ve kazı çalışmaları sonucunda çıkacak bertaraf edilmesi gereken hafriyat miktarını asgariye indirmeyi amaçlayacaktır. V.1.1.2. Boru Hatları Ġçin Hafriyat Miktarları Su alma ve termal deşarj hattının inşaasından önce kazı çalışmalarının yürütülmesi gerekmektedir. Kazı sonucunda çıkacak hafriyat miktarları aşağıda özetlenmiştir. SU ALMA HATTI Kara tarafı boru hattı uzunluğu (2x3000 mm CTP Boru) Deniz tarafı boru hattı uzunluğu (2x3000 mm CTP Boru) Toplam boru hattı uzunluğu : 836 m : 3.400 m : 4.236 m Kara tarafında yapılacak toplam kazı hacmi Çakıl katman (3-5 cm) (Kara Tarafı) Katman (50-200 kg kaya) (Kara Tarafı) Katman (0,5-1 ton kaya) (Kara Tarafı) Geri Dolgu (Kara Tarafı) : 198.341 m3 : 15.969 m3 : 20.056 m3 : 34.832 m3 : 114.668 m3 Deniz dibinden yapılacak toplam kazı hacmi Çakıl katman (3-5 cm) (Deniz Tarafı) Katman (50-200 kg) (Deniz Tarafı) Katman (0,5-1 ton kaya) (Deniz Tarafı) Geri Dolgu (Deniz Tarafı) : 713.050 m3 : 65.267 m3 : 102.576 m3 : 74.997 m3 : 418.375 m3 TERMAL DEġARJ HATTI Kara tarafı boru hattı uzunluğu (3x2400 mm CTP Boru) Deniz tarafı boru hattı uzunluğu (3x2400 mm CTP Boru) Toplam boru hattı uzunluğu : 950 m : 1.600 m : 2.550 m Kara tarafında yapılacak toplam kazı hacmi Çakıl katman (3-5 cm) (Kara Tarafı) Katman (50-200 kg kaya) (Kara Tarafı) Katman (0,5-1 ton kaya) (Kara Tarafı) Geri Dolgu (Kara Tarafı) : 220.286 m3 : 15.167 m3 : 22.506 m3 : 39.159 m3 : 130.568 m3 Deniz dibinden yapılacak toplam kazı hacmi Çakıl katman (3-5 cm) (Deniz Tarafı) Katman (50-200 kg kaya) (Deniz Tarafı) Katman (0,5-1 ton kaya) (Deniz Tarafı) Geri Dolgu (Deniz Tarafı) : 336.088 m3 : 25.544 m3 : 45.692 m3 : 41.220 m3 : 201.916 m3 Faaliyet Sahasından Çıkacak Hafriyat Miktarı : 83.673 m3 + 89.718 m3= 173.391 m3 : 294.675 m3+ 134.172 m3= 428.847 m3 Kara tarafından çıkacak toplam hafriyat Deniz tarafından çıkacak toplam hafriyat Toplam Hafriyat Miktarı: ~600.000 m3 V-4 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Deniz alanında boru hatlarının inşası için yapılacak çalışmalarda ortalama 428.847 m3 hafriyatın çıkacağı öngörülmektedir. Çıkan hafriyat malzemesinin geoteknik özelliklerinin dolgu için uygun olması durumunda, ocaktan gelecek granüler malzeme ile karıştırılarak hendek dolgusu, karadaki dolgu ve iyileştirme faaliyetlerinde kullanılması planlanmaktadır. Ancak çıkan hafriyatın dolgu malzemesi olarak kullanılabilmesi için 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” Ek 11 A “Atıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri” tablosunda verilen kriterleri sağlaması gerekmektedir. Çıkacak malzemenin tehlikeli madde içerip içermediğinin tespiti amacıyla 9,5 m ve 15 m derinliklerde deniz tabanından alınan sediman numunelerinin Çevre Endüstriyel Analiz Laboratuvar Hizm. Tic. A.Ş. tarafından yapılan analiz sonuçları Ek-16 ve Tablo V-1‟de verilmektedir. Tablo V.1. Atıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri ve Sediman Numuneleri Analiz Sonuçları 1 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 2 2.1 2.2 2.3 Eluat Kriterleri L/S = 10 lt/kg As (Arsenik) Ba (Baryum) Cd (Kadmiyum) Cr toplam (Krom Toplam) Cu (Bakır) Hg (Civa) Mo (molibden) Ni (Nikel) Pb(Kurşun) Sb (Antimon) Se(Selenyum) Zn (Çinko) Klorür Florür Sülfat DOC (Çözünmüş Organik karbon)(1) TDS ( Toplam çözünen katı) Fenol İndeksi Orijinal atıkta bakılacak kriterler TOC(toplam organik karbon) BTEX(benzen, toluen, etilbenzen ve xylenes) PCBs Ġnert Atık olarak muamele görecek atıklar (mg/lt) Tehlikesiz Atık olarak muamele görecek atıklar (mg/lt) Atık olarak muamele görecek atıklar (mg/lt) ≤ 0.05 ≤2 ≤ 0.004 0.05-0.2 2-10 0.004-0.1 < 0.2-2.5 < 10-30 < 0.1-0.5 <0.01 mg/L 0.04 mg/L <0.001 mg/L <0.01 mg/L 0.04 mg/L <0.001 mg/L ≤ 0.05 0.05-1 < 1-7 <0.01 mg/L <0.01 mg/L ≤ 0.2 ≤ 0.001 ≤ 0.05 ≤ 0.04 ≤ 0.05 ≤ 0.006 ≤ 0.01 ≤ 0.4 ≤ 80 ≤1 ≤ 100 0.2-5 0.001-0.02 0.05-1 0.04-1 0.05-1 0.006-0.07 0.01-0.05 0.4-5 80-1500 1-15 100-2000 < 5-10 < 0.02-0.2 < 1-3 < 1-4 < 1-5 < 0.07-0.5 < 0.05-0.7 < 5-20 < 1500-2500 < 15-50 < 2000-5000 <0.01 mg/L 0.003 mg/L 0.014 mg/L <0.01 mg/L <0.01 mg/L 0.007 mg/L <0.01 mg/L <0.01 mg/L 770 mg/L 0.94 mg/L 123 mg/L <0.01 mg/L 0.003 mg/L 0.02 mg/L <0.01 mg/L <0.01 mg/L 0.01 mg/L <0.01 mg/L <0.01 mg/L 840 mg/L 1.16 mg/L 125 mg/L ≤ 50 50-80 < 80-100 6 mg/L 6 mg/L ≤ 400 400-6000 < 6000-10000 1 584 mg/L 1 856 mg/L <0.1 mg/L <0.1 mg/L ≤ 0.1 Deniz Tabanı Deniz Tabanı DS - 6 DS -11 (Derinlik 9.50 (Derinlik 15 m) m) (mg/kg) (mg/kg) (mg/kg) (mg/kg) (mg/kg) ≤30000 (%3) 50000 (%5)-pH≥6(2) 60000 (%6) 0.82 % 0.72 % 6 <0.1 mg/kg <0.1 mg/kg 1 <0.1 mg/kg <0.1 mg/kg 2.4 Mineral yağ 500 100 mg/kg 184 mg/kg LOI ( Kızdırma 2.5 10000 (%10) 4% 5.5 % Kaybı) (1) DOC limit değeri atığın kendi pH değerinde sağlanamıyorsa, pH 7,5 – 8,0 değerinde test tekrarlanmalı ve limit değerin aşılmadığı tespit edilmelidir. (2) Tehlikesiz jips bazlı atıkların evsel atık düzenli depolama sahalarında çözünebilen atıkların kabul edilmediği ayrı bir hücrede depolanması gerekir. Jips bazlı atıklarla birlikte depolanacak atıkların bu limitleri sağlaması gerekir. Analiz Sonuçlarının Yorumlanması Yönetmelik Ek 11 A‟da “Eluat konsantrasyonu tehlikeli atık için belirlenen değerler arasında olan atıklar, tehlikeli atık düzenli depolama sahasında depolanırlar. Ancak, tehlikeli atık için belirlenen üst sınırdan daha yüksek eluat konsantrasyonu olan atıklar tehlikeli atık depolama sahasında depolanmadan önce ön işleme tabi tutulmalı ve üst sınır V-5 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu altına çekilmelidir. Bunun mümkün olmadığı taktirde, bu atıklar tehlikeli atık depolama alanında ayrı olarak (tek tür) depolanmalıdır. Eluat konsantrasyonunun tehlikesiz atıklar için belirlenen değerler arasında olan atıklar, tehlikesiz atık olarak sınıflandırılacaktır. Bu atıklar evsel atık düzenli depo tesislerinde ayrı olarak (tek tür) depolanmalıdır. Eluat konsatrasyonları inert atıklar için belirlenen değerin altında kalan atıklar, inert olarak sınıflandırılırlar. Bu atıklar evsel atık düzenli depo tesislerinde veya permeabilitenin k ≤10-7 ve en az 1 metre kil'e eşdeğer geçirimliliğin sağlandığının ve yer altı su seviyesine maksimum 1 metre olduğunun Bakanlığa belgelendiği alanlarda Bakanlığın uygun görüşü ile depolanır.” ifadesi yer almaktadır. Yukarıda belirtilen yasal parametrelere uygun olarak 11175 ve 11176 numaralı örneklere ait eluatta bakılan parametrelerden florür, klorür, sülfat, TDS (Toplam Çözünen Katı), Sb (Antimon), Hg (Civa) konsantrasyonu tehlikesiz atık olarak muamele görecek atıklar (mg/l) için belirlenen sınır değerlerin arasında bulunmuştur. Hafriyat çalışmaları sonucunda kullanılmayacak ve “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” Ek 11 A kapsamında tehlikesiz atık olarak nitelendirilen ve denizden çıkarılacak hafriyat malzemesi uygulama aşamasında tercihen daha önceden izin verilmiş deniz döküm alanlarında ya da doğal su sirkulasyonları bakımından belirlenecek en uygun deniz alanına kontrollü olarak boşaltılacaktır. Bu konuda projenin uygulama aşamasından önce ek bir “Çevresel Durum Raporu” hazırlanarak T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı‟na ek izin başvurusunda bulunulacaktır. Ayrıca, uygulama aşamasında Türkiye‟nin taraf olduğu “Akdeniz‟in Deniz Çevresi ve Kıyı Alanının Korunması Sözleşmesi-Barselona Sözleşmesi”nin eki protokollerinden olan “Akdeniz‟in Gemi ve Uçaklardan Yapılan Boşaltmalar Nedeniyle Kirlenmesinin Önlenmesi Protokolu” ve eklerinde yer alan hükümler doğrultusunda gerekli çalışmalar yapılacak ve Çevre ve Orman Bakanlığı‟na sunulacaktır. Denizde yapılacak hafriyat çalışmalarında deniz ortamına etkileri en aza indirecek ekipman ve makineler kullanılacaktır. Bu çalışmalarda kullanılacak temiz granüler dolgu malzemesi ile bulanıklık oluşumunun düşük seviyelerde tutulmasına çalışılacaktır. Etki azaltıcı önlemlere rağmen geçici bir süre de olsa hafriyat yapılacak deniz alanınında ekosistemin tolere edebileceği kısmi bir bulanıklık gözlenecektir. V.1.1.3. Hafriyat Kullanımı ve Bertarafı İnşaat faaliyetleri sonunda hafriyat toprağı ile inşaat atıklarının oluşması muhtemeldir. Hafriyat toprağı ile inşaat atıklarının çevreye zarar vermeyecek şekilde öncelikle kaynakta azaltılmasına, geri kazanılmasına ve özellikle alt yapı malzemesi olarak yeniden değerlendirilmesine özen gösterilecek, bu atıkların karışmaması için gerekli önlemler alınacaktır. Yukarıda da bahsedildiği gibi, saha düzenleme dolgusu vb. işlemlerde olmak üzere hafriyat malzemesinin uygunluğuna göre hafriyat toprağının yeniden kullanılması planlanmıştır. Kullanılmayan hafriyat toprağı ile inşaat atıkları ise 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde bertaraf edilecektir. Hafriyat toprağı ve inşaat atıkları, Payas Belediyesi‟nin uygun gördüğü alanlara, taşıma izni almış nakliye araçlarıyla transferi sağlanacaktır. Hafriyat malzemesinin depolanması için saha içerisinde ayrılan uygun bir alanda depolama işlemi yapılacak ve depolama sırasında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” Madde 14 ve 41‟de belirtilen hususlara uyulacaktır. V-6 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Projenin inşaat aşaması sonunda kullanılacak olan bitkisel toprak 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” Madde 14 ve 41 hükümleri dikkate alınarak korunacaktır. Toprağın korunması hususunda yağışların sebep olacağı toprak kaybının önlenmesi için depolama alanı tabanı sudan uzak bir şekilde tutulacak ve toprak yığınının üstü naylon örtüler vb. ile kapatılacaktır. İlgili kazı çalışmaları ve hafriyat işlemlerinde patlayıcı madde kullanılmayacaktır. Bu konuyla alakalı ayrıntılar Kısım V.1.2‟de verilmektedir. İnşaat malzemelerinden demir, çelik, çimento vb. bölgeden temin edilecek ve anlaşmalı firmalar tarafından santral sahasına taşınacaktır. Seçilen arazi üzerinde herhangi bir yıkım işlemi yapılmayacaktır. Araziye ulaşım için mevcut yolların rehabilite edilmesi düşünülmektedir. Ancak, karayolu üzerinden taşınacak her çeşit malzeme ve hizmetin sahaya ulaşımı için ana ulaşım ağına bağlanacak yeni bir bağlantı yolunun yapımı öngörülmektedir. Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler V.1.16.‟da verilmiştir. Yapılacak olan kazı çalışmalarının tümü iş makineleri ile gerçekleştirilecektir. Bu makinelerin kullandığı yakıttan kaynaklanacak emisyonlar; azotoksitler, karbonmonoksit, hidrokarbonlar ve partikül maddedir. Emisyon değerleri, araçların bakımları düzenli olarak yapılarak, kaliteli yakıt kullanımı ve düzenli yağ değişimi ile minimum düzeye indirilecektir. Söz konusu araçların egzoz emisyonlarının kontrolü periyodik olarak yapılacaktır. Araçlardan kaynaklanacak emisyonların minimuma indirgenmesi için, 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca 2918 sayılı “Karayolları Trafik Kanunu‟na” uygun şekilde çalışmaları konusunda uyarılarak özellikle yükleme standartlarına uygun yükleme yapmalarına dikkat edilecektir. V.1.1.4. ĠnĢaat AĢamasında Kullanılacak Ekipman İnşaat faaliyetleri süresince aylık ortalama 70.000 litre, toplamda ise ortalama 20.000.000 litre dizel yakıt kullanılması öngörülmektedir. Bu yakıtların temini çevre istasyonlardan tankerlerle yapılacak ve depolaması inşaat alanında sızdırmaz tanklarda, güvenli bir şekilde yapılacaktır. Tablo V-2‟de Erzin DGKÇ Santrali sahasında inşaat aşamasında faaliyet gösterecek ekipman ve miktarları verilmiştir. Tablo V.2. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Ekipman ve Miktarları Ekipman Vinç (200-600 ton kapasitede) Vinç (90-200 ton kapasitede) Vinç (<90 ton kapasite) Paletli Yükleyici Tekerlekli Yükleyici Bekolu Yükleyici Hidrolik Ekskavatör Tekerlekli Ekskavatör Motor Greyder Kompaktör Tanker Kamyon Kamyon (20 ton kapasitede) Çimento Kamyonu Beton Pompa Aracı Teleskopik Forklift Dizel Forklift (20 ton kapasitede) Dizel Forklift (3-5 ton kapasitede) Dizel Kaynak Makinesi Dizel Beton Sıkıştırma Aleti V-7 Miktar 1 2 12 1 1 1 2 3 1 1 2 4 4 2 3 1 2 5 4 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.1.1.5. Toz Hesabı Proje dahilinde yapılacak hafriyat çalışmaları, tesis ünitelerinin konumlandırılacağı alanda ve ayrıca su alma ve termal deşarj hattının yerleştirileceği kısımlarda gerçekleştirilecektir. Yukarıda belirtilen kapsamda gerçekleştirilecek zemin düzeltme, su alma ve verme yapıları hafriyatı ile arazide kot yükseltme amaçlı yapılacak dolgu işlemleri ve zemin malzemesinin kazılması, kamyonlara yüklenmesi, taşınması, boşaltılması, depolanması, serilmesi, sıkıştırılması gibi faaliyetlerden toz emisyonları oluşacaktır. Toz oluşumuna karşı alınacak önlemler ve yapılacak çalışmaların tümü; 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY)” ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği (HKDYY)” hükümleri dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. Toz emisyonlarının minimum düzeyde tutulması, hafriyat taşıyan araçların kullanacağı güzergahın periyodik olarak nemlendirilmesiyle sağlanacaktır. Söz konusu araçların hafriyat nakliyesi esnasında meydana gelebilecek toz emisyonları, araçların üzeri uygun şekilde örtülerek engellenecektir. Hatay ilinin genel nem durumu yıllık ortalaması %63,6‟dır (Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Dörtyol Meteoroloji İstasyonu, 1975-2008 Verileri). Bu nedenle önerilen santral ünitelerinin inşası ve arazinin hazırlanması işlemleri sırasında oluşacak toz emisyonları asgari düzeyde kalacaktır. Ancak, bu kapsamda gerekli önlemler alınacak, çalışma sahasının düzenli sulama ile sürekli nemli tutulması sağlanacaktır. Toz emisyonları kendi aralarında partikül büyüklüğüne göre farklı davranışlar sergileyeceklerdir. SKHKKY esas olarak 10 mikrondan küçük boyutlu tozlar için yasal düzenleme getirmiştir. Bu nedenle çalışmada sadece 10 mikrondan küçük partiküller dikkate alınacaktır. Hafriyat faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonların miktarı genellikle açık alanda yapılan çalışmalar olduğu için zemin özellikleri (zemindeki ince malzeme miktarı, nem oranı), meteorolojik faktörler (yağış miktarı, rüzgar hızı, sıcaklık vb), hafriyat araçları özellikleri, yol yüzeyi kalitesi, taşıma araçlarının özellikleri (araç kapasitesi, araç ağırlığı, tekerlek sayısı, hızı vb.) gibi çok sayıda değişkene bağlı olarak emisyon faktörleri kullanımı ile hesaplanabilmektedir. Bu amaçla en çok USEPA AP42 da verilen emisyon faktörleri tercih edilmektedir. Bu hesaplamanın yapılmasında kullanılacak faaliyet büyüklükleri ile bunlardan kaynaklanacak kontrolsüz durumda oluşacak toz emisyonları için bölgesel özellikler dikkate alınarak seçilmiş emisyon faktörleri Tablo V-3 ve Tablo V-4‟ te verilmiştir. Üst örtü toprağının yarısının çıkarıldığı bölgede depolanacağı ve inşaat faaliyetleri sonucunda yeniden zemine serileceği kabul edilmiştir. Zemin toprağının yoğunluğu 1,5 ton/m3 olarak alınmıştır. Hafriyat malzemesi fazlası Erzin‟den 25 km uzaklıkta yer alan Payas Belediyesi‟ne taşınacaktır. Benzer şekilde zeminde dolgu olarak kullanılacak kayaçlar da ortalama 25 km mesafeden bölgeye taşınacaktır. Araçların en fazla 50 km/saat hızla yol alacakları, her aracın 12 m3 malzeme taşıdığı ve doldurma-boşaltma işlemleri için 0,1 saat gerektiği kabul edilerek saatlik araç sayısı belirlenmiş ve Tablo V-3‟te verilmiştir. Faaliyet süresince ayda 30 gün ve günde 10 saat çalışma planlanmıştır. Tablo V.3. Hafriyat İşlemleri Toz Emisyonlarının Hesaplanmasında Kullanılan Büyüklükler Faaliyet Türü Zemin Tesviyesi Temel Hafriyatı Su Alma Yapısı Hafriyatı Su Verme Yapısı Hafriyatı Zemin Doldurma TaĢınacak Malzeme Miktarı 80.000 m3 150.000 m3 22.400 m3 33.600 m3 960.000 m3 Malzeme Miktarı 32 hax0,5 m= 160.000 m3 150.000 m3 1600mx4mx3,5m=22.400 m3 2400mx4mx3,5m=33.600 m3 32 hax3m=960.000 m3 V-8 Faaliyet Süresi 3 ay 3 ay 3 ay 3 ay 3 ay Araç Sayısı/Saat 8 15 2 3 80 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo V.4. Hafriyat İşlemlerine Ait Seçilmiş Kontrolsüz Durum İçin Toz Emisyonu Faktörleri Faaliyet türü Üst Örtü Toprağının Alınması Araçlara Yükleme (Zemin) Araçlardan Boşaltma (Zemin) Taş Ocaklarından Malzeme Çıkarma Araçlara Yükleme (Taş ve Kaya) Araçlardan Boşaltma (Taş ve Kaya) Malzeme Çıkarma(Kanal Hafriyatı) Araçla Malzeme Taşıma(Kırsal Alanda) Malzeme Depolama Zemine Kaya Serme-Sıkıştırma Emisyon Faktörü 0,12 kg/ton(Ap42,Section 11.9) 0,02 kg/ton (Ap42,Section 11.9) 0,02kg/ton (Ap42,Section 11.9) 0,03 kg/ton 0,001 kg/ton 0,0005 kg/ton (AP42,Section 11.19.2) 0,007kg/ton (Ap42,Section 11.9) 0,05 kg/araç.km 0,85 ton/ha.yıl 0,005 kg/ton Tablo V-3 ve Tablo V-4 kullanılarak hesaplanan kontrolsüz duruma karşılık (yani tozlaşmanın azaltılması için gerekli tedbirler alınmadan) emisyonlar hesaplanmış ve Tablo V-5‟te verilmiştir. Tablo V.5. Hafriyat İşlemleri Kontrolsüz Durum PM10 Emisyonları Faaliyetler Zemin Tesviyesi Taş Çıkarma Temel Hafriyatı Su Alma Yapısı Hafriyatı Su Verme Yapısı Hafriyatı Zemin Doldurma PM10 Emisyonları, kg/saat Egemer Arazisi Malzeme Çıkarma Araçlara Doldurma Araçlardan BoĢaltma Malzeme Depolama 32 1,8 0,4 0,75 0,8 - - 20,4 38,2 48 - Hafriyat Döküm Alanı (Payas Belediyesi) 0,4 0,75 0,3 0,11 - - 5,7 - 0,11 0,4 0,17 - - 8,6 - 0,17 - - - - 200 - - TaĢ Ocağı Yollar Tablo V.6. Proje Alanı‟nda PM10 Emisyonları PM10 Emisyonları, kg/saat Faaliyetler Zemin Tesviyesi Temel Hafriyatı Su Alma Yapısı Hafriyatı Su Verme Yapısı Hafriyatı Zemin Doldurma Toplam 32 1,8 Toprağın Araçlara Doldurulması 0,4 0,75 0,3 0,11 - - - 0,41 0,4 0,17 - - - 0,57 34,5 1,43 0,8 0,8 0,6 8,0 8,0 8,8 45,33 Malzeme Çıkarma TaĢ BoĢaltma Malzeme Depolama - 0,6 - TaĢ Malzeme Serme - Toplam 33 2,55 Tablo V.7. Taş Ocağında Malzeme Çıkarımı PM10 Emisyonları Faaliyet türü Malzemenin Çıkarılması Araçlara Yüklenmesi Toplam Emisyonlar, kg/saat 48 0,8 48,8 Tablo V.8. Hafriyat ve Dolgu Malzemesi Taşıma Emisyonları Faaliyet türü Proje Alanı‟ndan Hafriyat Taşınımı Taş Ocağından Proje Alanı‟na Malzeme Taşınımı Emisyonlar, kg/saat 53,93 200,0 Yukarıda verilen PM10 emisyonları, herhangi bir kontrol önlemi alınmadan faaliyetlerin sürdürülmesi halinde oluşacak emisyonlardır. SKHKKY Ek 1‟de bu tür faaliyetlerin sürdürüldüğü alanlar için toz emisyonunu azaltıcı önlemler önerilmektedir. Bunların içinde hafriyat alanında çevrenin rüzgar kesici levhalarla kapatılması, kimyasal toz bastırıcıların kullanılması ve tozlaşabilecek malzemenin yüzey nem oranının V-9 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu artırılması en çok uygulanan tedbirlerdendir. Özellikle kurak mevsimlerde zeminin, depolanan hafriyatın yüzey tabakasının ve yol yüzeylerinin periyodik olarak su püskürtülerek nemlendirilmesi ve min. %10 nem değerinde tutulması tavsiye edilmektedir. Proje Alanı ve ulaşım yollarında bu tedbirlere uyulması halinde toz emisyonların en az %75-100 oranında azalacağı ifade edilmektedir (AP42, 1985). Emniyetli olmak üzere %80 toz azaltılmasının mümkün olacağı kabul edilmiştir. Buna göre kontrollü durum toz emisyonları Tablo V-9‟da verilmiştir. Tablo V.9. Kontrollü Durum PM10 Emisyonları PM10 Emisyonları, kg/saat Faaliyetler Zemin Tesviyesi Temel Hafriyatı Su Alma Yapısı Hafriyatı Su Verme Yapısı Hafriyatı Zemin Doldurma 6,4 0,36 Toprağın Araçlara Doldurulması 0,08 0,15 0,06 0,022 0,082 0,08 0,034 0,114 Malzeme Çıkarma 0 TaĢ BoĢaltma Malzeme Depolama TaĢ Malzeme Serme 0,12 0,16 Toplam 6,6 0,51 1,6 1,76 Hafriyat emisyonları 32 hektar gibi oldukça büyük bir alanda gerçekleştirilecek faaliyetlerden kaynaklanmaktadır. En büyük toz emisyonu ise arazinin tesviyesi sırasında oluşmaktadır. Bu emisyonların kontrolü hafriyat alanının, bölge iklimi de dikkate alınarak, belirli sıklıkta su püskürtülerek oldukça yüksek etkinlikte sağlanabilir. Diğer taraftan burada verilen hesaplamalarda bütün hafriyat faaliyetlerinin üç ay gibi kısa bir zaman içinde tamamlanacağı kabulü esas alınmıştır. Bu sürenin uzaması,hafriyat emisyonunu önemli ölçüde azaltacaktır. Tablo V.10. Taş Ocağında Malzeme Çıkarımı PM10 Emisyonları Faaliyet türü Malzemenin Çıkarılması Araçlara Yüklenmesi Toplam Emisyonlar, kg/saat 9,6 0,16 9,76 Taşıma emisyonları çok büyük ölçüde Proje Alanı dışında kalan bölgelerde gerçekleşmektedir. Bu nedenle yukarıda kabul edilen %50 oranında toz kontrolü bu bölgeler için söz konusu değildir. V.1.2. Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrıca Ünitelerin ĠnĢasında Kullanılacak Maddelerden Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların TaĢınmaları, Depolanmaları, Hangi ĠĢlem Ġçin Nasıl Kullanılacakları, Bu ĠĢler Ġçin Kullanılacak Alet ve Makineler Erzin DGKÇ Santrali‟nin arazi hazırlama işlemleri sırasında patlayıcı madde kullanılması planlanmamaktadır. Seçilen bölgede Proje Alanı olarak ayrılan zeminin yapısına bağlı olarak patlayıcı kullanımı öngörülmemiştir. Ancak, gerekmesi durumunda patlayıcı maddelerin depolanması, taşınması ve kullanımı sırasında 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlemesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük” ve 24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İş Yerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük”de belirtilen hususlar esas alınacak ve patlatma işlemleri tecrübeli ve eğitimli personel tarafından yerine getirilecektir. Patlayıcı madde kullanımı gerekli görülürse, bu malzemeler ahşap kaplı depolarda, sadece ilgili personelin erişebileceği, emniyet altına alınmış bir şekilde, yukarıda belirtilen V-10 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tüzüklerde belirlenen biçimde muhafaza edilecektir. Malzemelerin muhafaza alanından uygulama sahasına taşınması, yeterli emniyete sahip taşıma araçları ile sağlanacaktır. Ayrıca, inşaat faaliyetlerinde kullanılacak araçların yakıt olarak kullanacakları benzin ve dizel yakıtlara ek olarak, tesisin özellikle kurulum aşamasında alev ile kesme ve kaynak işlerinde yakıcı gaz (oksijen) ve yanıcı gazların (asetilen, hidrojen, propan vb.) kullanılması öngörülmektedir. Kullanılacak gazlar yüksek basınç altındaki tüp veya tank içinde muhafaza edilecek, kullanım, taşıma ve depolanması ilgili mevzuat çerçevesinde yapılacaktır. Söz konusu maddelerin kullanılması durumunda işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda gerekli tedbirler alınacak ve bu konuda 11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü”nde yer alan parlayıcı ve patlayıcı malzemelerin taşınması ve depolanmasına ilişkin tedbirler alınacaktır. V.1.3. Zemin Emniyetinin Sağlanması Ġçin Yapılacak ĠĢlemler (TaĢıma Gücü, Emniyet Gerilmesi, Oturma Hesapları) Geoteknik Etüd Müşavirlik ve Mühendislik A.Ş. tarafından Haziran ve Temmuz, 2009 aylarında Proje Alanı‟nda gerçekleştirilen jeolojik ve jeoteknik çalışmalar kapsamında yapılan sondaj çalışmalarında, sahanın zemin taşıma gücü ve oturma durumu tespit edilmiş, zemin ıslahı ve zemin takviyesi seçenekleri değerlendirilmiştir. (bkz. Ek-10) Sondajlardan elde edilen numuneler üzerinde yapılan zemin ve kaya türlerinin sınıflandırılmasında, inceleme alanında alüvyon birimlere (çakıllı kum/ kumlu çakıl, kum, siltli kum, siltli kil) ve anakayada kaya özelliği gösteren bazalt birimlere rastlanmıştır. Yapılan sondajlarla belirlenen bu birimlere ait özellikler ve kalınlıklar aşağıda verilmiştir. Çakıllı Kum-Kumlu Çakıl: Genel olarak 4.00-10.00 m kalınlıklar arasında; farklı kökenlerden ofiyolitik çakıllar içeren, kumlu gri renkli alüvyon birimine rastlanmıştır. Kum - Siltli Kum: Yaklaşık olarak 2.00-20.00 m kalınlıklarda seyrek olarak farklı kökenlerden çakıllar içeren, yer yer siltli kavkılı, gri-koyu gri renkli alüvyon birime rastlanmıştır. Siltli Kil: İnceleme alanında yer alan bazalt birimin üzerinde, 6.00-15.00 m kalınlıklarda yer yer ince kum batlı, koyu gri renkli siltli kil birime rastlanmıştır. Bazalt: 21.50-35.00 m derinliklerden sonra Kuvarterner yaşlı, üst seviyeleri iri soğuma boşluklu gri-koyu gri renkli bazalt birime rastlanmıştır. TaĢıma Gücü ve Oturma Hesapları Zemin taşıma gücü değerlendirildiğinde, sondajlardan elde edilen bilgilere göre en üst tabakanın alüvyon birim olarak tanımlanan orta sıkı kum tabakası ve orta sıkı kumlu çakıl tabakası olduğu tespit edilmiştir. Sahanın genelinde kum birimin altında yer alan siltli kil birimde konsolidasyon oturmalarının oluşması beklenmektedir. Zamana bağlı olarak oluşacak oturmanın miktarı temel boyutları ve üstyapı yüklerine bağlı olarak belirlenecektir. Şişme-oturma ve taşıma gücü analizleri ve değerlendirmesine göre; üst yapıdan aktarılacak yüklerle beraber alüvyon birimin 0 – 20 m derinliklerinde yer alan granüler V-11 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu seviyelerinde oturmalar, ani oturma şeklinde gerçekleşecek ve miktarları üstyapı yüklerine göre belirlenebilecektir. Sahanın genelinde kum birimin altında yer alan siltli kil birimde ise konsolidasyon oturmalarının oluşması beklenmektedir. Zamana bağlı olarak oluşacak oturmanın miktarı temel boyutları ve üstyapı yüklerine bağlı olarak belirlenecektir. İnceleme alanında yapılan sondajlarda rastlanan ve temel zemini olarak değerlendirilen orta sıkı kum - çakıllı kum olarak geçilen alüvyonel birim için SPT/CPT deneyleri ve alınan numuneler üzerinde yapılan laboratuar deneylerinin ortalama değerlerine bağlı olarak emniyetli temel taşıma gücü qult=0.80 kg/cm2 olarak tespit edilmiştir. Dinamik-Elastik Parametreler İnceleme alanında yapılan jeofizik ölçümler sonucunda deprem veya benzer olayların meydana getireceği makaslama kuvvetine karşı zemin dayanımının ifadesi olan dinamik kayma modülü; zemin ve kayaçların sağlamlığının ölçüsü olarak elastisite modülü vb. özellikler her bir serim için aşağıdaki tablolarda özetlenmiştir. Tablo V.11. Birinci Katmanlara Ait Sismik Hızlar ve Dinamik Elastisite Parametre Değerleri Nokta Elastisite SıkıĢma Mod. Mod. kg/cm2 cm2/kg 979 405 Kayma Mod. 446 SıkıĢabilirlik 0.0024 Yoğunluk G/cm3 1.64 H (m) 1.1 819 148 0.00012 1.64 4.0 922 1360 932 1020 332 0.00073 1.66 2.5 345 0.00097 1.65 2.0 776 559 793 1713 306 0.0017 1.64 1.5 278 0.00058 1.67 0.11 1274 2.0 551 571 0.0018 1.65 2.2 1.73 0.25 1.85 0.29 1013 679 405 0.0014 1.65 1.6 918 747 354 0.0013 1.65 2.0 1.81 0.28 1137 869 443 0.0011 1.65 1.8 Vs m/s 163 Vp/Vs Poisso Or. S-1 Vp m/s 244 1.49 0.09 S-2 246 94 2.61 0.41 420 S-3 326 140 2.32 0.38 S-4 296 143 2.06 0.34 S-5 240 135 1.77 0.26 S-6 350 128 2.73 0.42 S-7 279 184 1.51 S-8 269 155 S-9 269 145 S-10 294 162 Tablo V.12. İkinci Katmanlara Ait Sismik Hızlar ve Dinamik Elastisite Parametre Değerleri SıkıĢma Mod. cm2/kg Kayma Mod. SıkıĢabilirlik Yoğunluk G/cm3 0.47 Elastisite Mod. kg/cm2 5171 35726 1752 0.000027 1.97 4.63 0.47 5280 36093 1789 0.000027 1.97 6.41 0.48 6114 81951 2055 0.000012 2.09 305 4.93 0.47 5611 43670 1897 0.000022 2.0 1580 325 4.86 0.47 6416 48407 2170 0.000020 2.0 1740 327 5.32 0.48 6615 60229 2232 0.000016 2.0 S-7 1654 469 3.52 0.45 13262 50561 4553 0.000019 2.0 S-8 1159 333 3.48 0.45 6354 23540 2183 0.000042 1.93 S-9 1373 306 4.48 0.47 5555 35431 1884 0.000028 1.97 S-10 1649 339 4,86 0.47 7028 53092 2377 0.000018 2.02 Nokta Vp m/s Vs m/s Vp/Vs Poisson Or. S-1 1375 295 4.66 S-2 1382 298 S-3 1990 310 S-4 1505 S-5 S-6 Proje Alanı‟nın da bulunduğu Hatay ili, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı‟nın 18 Nisan 1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile hazırlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası‟nda, birinci derece tehlikeli deprem bölgesi olarak sınıflandırılmıştır. Bölge Karataş-Osmaniye Fay zonunda yer almaktadır. Bu sebeple proje kapsamında yapılacak tüm binaların inşasında 14.07.2007 tarih ve 26582 sayılı Resim Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır. Yapılması planlanan yapıların diferansiyel oturmalara karşı hassas olması durumunda, V-12 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu yapı yükleri radye temel ve fore kazık kombinasyonundan oluşturulacak derin temel sistemi ile taşıtılacaktır. V.1.4. TaĢkın Önleme ve Drenaj ile Ġlgili ĠĢlemlerin Nerelerde ve Nasıl Yapılacağı Proje Alanı ve çevresinde taşkına maruz ilan edilmiş bir alan bulunmamaktadır. Tesis dahilinde yüzey sularının drenajı, drenaj kanalları inşa edilerek yapılacaktır. Drenaj kanalları aracılığı ile toplanacak su, su toplama havuzuna gönderilerek uzaklaştırılacaktır. Drenaj kanalları inşa edilirken “Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Dörtyol Meteoroloji İstasyonu 1975-2008 Yağış Verileri” dikkate alınacak ve çalışmaların tümü yapılırken 09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Dere Yatakları ve Taşkınlar” hakkındaki 2006/27 sayılı Başbakanlık Genelgesi hükümlerine uyulacaktır. Bu kapsamda, dolgu öncesinde hapis suların kolay direne olması için drenaj projeleri hazırlanacak ve tüm taşkın ve drenaj önlemleri için DSİ Genel Müdürlüğü 6. (Adana) Bölge Müdürlüğü‟nün onayı alınacaktır. V.1.5. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi ve Planı, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı, Özellikleri, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Ortaya Çıkan Atık Suyun Miktar ve Özellikleri, Nasıl Arıtılacağı ve Nereye DeĢarj Edileceği, Alınacak Önlemler, (ĠnĢaat ve ĠĢletme AĢaması Ġçin Proses, Ġçme ve Kullanma Suyu Ġle Ġlgili Su Yönetim Planı Hazırlanması, Su Temininin Yetersizliği Durumunda Ne Yapılacağına ĠliĢkin Açıklama) ĠnĢaat AĢaması Önerilen Erzin DGKÇ Santrali‟nin inşaat aşamasında içme ve kullanma suyu, toz önleme, beton sulama ve yangınla mücadele çalışmaları için su temini gerekecektir. Bu suyun temininde, kaynak olarak yer altı suyu yerine deniz suyunun kullanılması planlanmıştır. Kaynak olarak kullanılması düşünülen deniz suyunun inşaat faaliyetlerinden önce Proje Alanı‟na kurulacak ters osmoz sistemi ile arıtıldıktan sonra depolanması sağlanacak, ihtiyaçlar çerçevesinde dağıtımı yapılacaktır. Santralin inşaat döneminde ortalama 400 kişinin çalışacağı öngörülse de su ihtiyacı ve çıkan atıksu miktarının hesabında azami 1.000 kişinin çalışacağı dönem dikkate alınmıştır. Bu kapsamda 1.000 kişi için içme ve kullanma suyu ihtiyacının ve oluşacak atıksu miktarının hesaplanması aşağıda verilmiştir. Bu miktarlar hesaplanırken kişi başı günlük su tüketimi 150 lt/gün olarak kabul edilmiştir (Kaynak: İller Bankası). Günlük ortalama kişi başı içme suyu ihtiyacı 2 lt/gün olarak varsayılırsa toplam günlük su ihtiyacının 2 m3‟lük (1.000 kişi * 2 lt/gün.kişi = 2.000 lt/gün = 2 m3/gün) kısmını oluşturan içme suyu ihtiyacı bölgedeki anlaşmalı şirketlerden su sebilleri ve damacanalar vasıtasıyla temin edilecektir. İnşaat süresince ihtiyaç duyulacak diğer kullanma suyunun tamamı denizden temin edilecek ve sahada kurulacak ters osmoz arıtma sisteminde arıtılarak kullanılacaktır. Projenin arazi hazırlama ve inşaat çalışmaları sırasında ortaya çıkacak olan atıksu miktarı, ihtiyaç duyulacak olan suyun tamamının atıksuya dönüşeceği varsayımı ile hesaplanmıştır. Ayrıca, santralin inşası ve arazi hazırlama çalışmaları esnasında toz oluşumu muhtemel olduğundan, bu durumun sulama yapılarak önlenmesi planlanmıştır. Tozun kalkmasını engelleme amaçlı ve beton sulama işlemlerinde günlük ortalama 50 m3 suyun kullanılacağı öngörülmektedir. Bu suyun temini de inşaat aşamasında kurulacak deniz suyu ters osmoz sisteminden karşılanacaktır. V-13 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu İhtiyaç duyulacak kullanma suyu ve oluşacak atıksu miktarları Tablo V-13‟te özetlenmiştir. Tablo V.13. Erzin DGKÇ Santrali Projesinin İnşaat Aşamasında İhtiyaç Duyulacak İçme Suyu Miktarı ve Oluşacak Atıksu Miktarı ĠNġAAT AġAMASI Ġhtiyaç Duyulacak Ġçme ve Kullanma Suyu Miktarı kişi * 150 lt/gün.kişi = 150.000 lt/gün = 150 m 3/gün (2 m3/gün içme suyu dahil) Toz önleme ve beton sulama için sulama suyu: 50 m 3/gün OluĢacak Atıksu Miktarı Evsel atıksu: 150 m3/gün Toz önleme ve beton sulama için sulama suyu: 50 m 3/gün Oluşacak bu atıksular sahada kurulacak paket atıksu arıtma tesisi aracılığı ile arıtıldıktan sonra denize deşarj edilecek ve deşarj işlemleri yapılırken 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY)” ve 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Ürünleri Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Tablo V.14. Evsel Atıksu Deşarj Standartları Parametreler BOİ5 (mg/L) KOİ (mg/L) AKM (mg/L) pH DeĢarj Limitleri 2 Saatlik Kompozit Numune 24 Saatlik Kompozit Numune 50 45 180 120 70 45 6-9 6-9 Kaynak: Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21.1 ĠĢletme AĢaması İşletme aşamasındaki su ihtiyacı personel için düşük olsa da proses ve yardımcı ünitelerde kullanılacak yüksek miktarlar, toplam su ihtiyacını artıracaktır. Projenin işletme aşamasında 60 kişinin çalışması öngörülmekte ve söz konusu personelin günlük kullanım suyu ihtiyacının ise yaklaşık 9 m3/gün olması beklenmektedir (60 kişi x 150 lt/kişi = 9.000 lt). İşletme aşamasında hem çalışacak personelin günlük kullanım suyu ihtiyacının karşılanması, hem de üniteler için gerekli proses suyunun temini için, tesis bünyesinde kalıcı olarak ters osmoz deniz suyu sistemi kurulacak ve bahsedilen ihtiyaç yerlerine dağıtımı sağlanacaktır. İşçilerin içme ve kullanma suyu ihtiyacı ise ters osmoz sistemine ek olarak kurulacak temiz su arıtma tesisinde yapılacak arıtma ile sağlanacaktır. Kullanma suyunun tamamının atıksuya dönüşeceği varsayımı ile oluşacak atıksu miktarının da yaklaşık 9 m3/gün olması beklenmektedir. Oluşacak atıksular tesiste kurulacak biyolojik arıtma tesisinde arıtılıp, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY)” ve 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Ürünleri Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak Akdeniz‟e deşarj edilecektir. Erzin DGKÇ Santrali için gerekli soğutma suyu ihtiyacı (Yaklaşık 74.000-76.000 m3/saat) Akdeniz‟den sağlanacaktır. Kullanılacak soğutma suyunun kimyasal yapısında bir değişiklik olmayacaktır. Soğutma suyunun sıcaklığı kontrol sistemleri ile SKKY Tablo 23‟te belirtilen değerlere uygun hale getirildikten sonra, Akdeniz‟e deşarj edilecektir (bkz V.2.4). Deşarj işlemlerinde 04.04.1971 tarih ve 13799 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu” ve ilgili yönetmelik hükümlerine de uyulacaktır. Önerilen santralin gerek işletme gerekse inşaat aşamasında oluşacak arıtma çamurları 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren V-14 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen hükümlere uygun bertaraf edilecektir. Ayrıca, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ndeki analiz metodları ve parametreler dikkate alınarak incelenecek, tehlikeli atık çıkması halinde atıklar lisanslı bertaraf tesislerine verilerek bertarafı sağlanacaktır. Önerilen santral yapılarının zeminlerinden çıkan yağlı atıksular, proses suları ve yangın durumu söz konusu olduğunda yangın söndürme sisteminden kaynaklanan atıksular, separatörde arıtıldıktan sonra deşarj suyu dinlendirme ünitesine gönderilecektir. Bu ünitede dinlendirildikten sonra, Akdeniz‟e deşarj edilecektir. Separatörde ortaya çıkacak yağların 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde anlaşmalı bertaraf şirketlerine verilmesi planlanmıştır. Gaz türbini yıkama sularından kaynaklı oluşacak atık sular ise tehlikeli kimyasallar içermesi nedeniyle gerekli sızdırmazlık önlemleri alınarak diğer atıksulardan ayrı olarak toplanacak ve Çevre ve Orman Bakanlığı‟ndan lisanslı firmalar aracılığıyla tesisten uzaklaştırılması ve bertarafı sağlanacaktır. Bu işlemlerde 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir. Tablo V.15. İnşaat ve İşletme Aşamasında Çalışacak Kişilerden Kaynaklanması Muhtemel Evsel Nitelikli Atıksuların Toplam Kirlilik Yükleri Parametre BOİ5 KOİ Toplam organik karbon Toplam katı maddeler Askıda katı maddeler Kum (inorganik, 0.2mm ve yukarısı) Madeni yağ Alkalinite (kalsiyum karbonat olarak, CaCO3) Klorür Toplam azot Organik azot Serbest amonyak Nitrit azotu Nitrat azotu Toplam fosfor Organik fosfor İnorganik (ortho-polifosfatlar) Potasyum (K2O olarak) Atıklarda Bulunan Değeri (g/kiĢi-gün) 45-54 1,6-1,9xBOİ5 0,6-1,0xBOİ5 170-220 70-145 5-15 10-30 Toplam Yük (kg/gün) (ĠnĢaat AĢaması) 45-54 72-102,6 27-54 170-220 70-145 5-15 10-30 Toplam Yük (kg/gün) (ĠĢletme AĢaması) 2,7-3,24 4,32-6,16 1,62-3,24 10,2-13,2 4,2-8,7 0,3-0,9 0,6-1,8 20-30 20-30 1,2-1,8 4-8 4-8 0,24-0,48 6-12 6-12 0,36-0,72 ≈0,4xtoplam N 2,4-4,8 0,144-0,288 ≈ 0,6xtoplam N 3,6-7,2 0,216-0,432 ≈0,0-0,5xtoplam N 0,0-3,6 0,0-0,36 0,6-4,5 0,6-4,5 0,036-0,27 ≈0.3 x toplam P 0,18-1,35 0,011-0,081 ≈0.7 x toplam P 0,42-3,15 0,025-0,189 2,0-6,0 2,0-6,0 0,12-0,36 Kaynak: Çevre ve Orman Bakanlığı, “Atıksu Arıtımının Esasları”, 2005 V.1.6. Proje Kapsamındaki Soğutma Suyu Alma ve DeĢarj Yapılarında Kullanılacak Malzemeler, Soğutma Suyu Sistemi Ġle Ġlgili Yapıların ĠnĢaatı Sırasında Alınacak Önlemler Erzin DGKÇ Santrali„nde kullanılacak soğutma sistemi açık devre soğutma sistemi olarak tasarlanmıştır. Türbinlerden gelen ısınmış sirkülasyon sularının, denizdeki su alım noktasından alınan ortalama 74.000-76.000 m3/saat debili deniz suyu ile soğutulması esasına dayalı olarak sistem çalıştırılacaktır. Soğuma sistemini oluşturan su alma ve termal deşarj hattının Cam Takviyeli Plastik (CTP) Boru ile yapımı düşünülmektedir. Boru hatları ile ilgili teknik bilgiler aşağıda sunulmuştur. Deşarj boru hattı difüzör dahil, boru üstünde asgari 1,0 m dolgu olacak şekilde deniz tabanına gömülü olacaktır. V-15 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu CTP boru hattı üzerine, boru boş iken gelen kaldırma kuvvetinin asgari ~%20‟si mertebesinde (1000 kg/m) tespit kütlesi ağırlığı düşünülecektir. 0,20 x π x 2,5 2 x 1,0 m x 1028 kg/m3 1000 kg/m 4 Hendek üzeri etkin dalga yükleri altında hareket etmeyecek ağırlıkta, asgari 3 tabaka koruyucu granüler malzeme ile kapatılacaktır. Hendek dolgusu esnasında kontrolsüz olarak dökülecek iri taşlarla borunun zarar görmesine izin verilmeyecektir. Borunun üzeri örtülmeksizin deniz tabanında (hendek içinde) yer aldığı dönemde özellikle yaz aylarında yöredeki su sıcaklığının ~30oC seviyelerine yükselmesi dolayısıyla malzeme genleşmesi (borunun boy değişimi) göz önünde bulundurulacaktır. Erzin DGKÇ Santrali soğutma sistemine ait su alma ve termal deşarj yapılarının inşası sırasında kumsal geçici olarak kapatılacaktır. Denizde yapılacak hafriyatlar, emiş pompaları ve duba üstüne monte edilmiş olan kepçeli ekskavatör ile yapılacaktır. Karadan denize doğru yapılacak olan boruların montajı parça parça, denizin altına indirildikten sonra yapılacaktır. Kazılan malzemenin birikmesi sorunu, hendek kazısı işlemi gerçekleştirilerek ortadan kaldırılacaktır. Akıntı durumunda kazı malzemesinin dağılması en aza indirgenecek ve çıkan kazı malzemesi uygun görülürse geri dolgu işlemlerinde kullanılacaktır. Denizde yapılacak çalışmalarda seyir, can, mal ve çevre güvenliğinin sağlanması amacıyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına (T.C. Denizcilik Müsteşarlığı Mersin Bölge Müdürlüğü/Ceyhan Liman Başkanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı) bildirimlerde bulunulacaktır. Denizde yapılacak çalışmalar sırasında çalışma bölgesi deniz trafiğine kapatılacak gerekli önlemler alınacaktır. Alanın etrafı ışıklı şamandıralar ile işaretlenecek ve çalışan deniz araçları arasındaki iletişim telsizler ile yapılacaktır. Deniz çalışmalarında görev alacak balıkadamlar için kayıt defterleri tutulacak ve dalış süreleri kayıt altına alınacaktır. Balıkadam dalışları için emniyetsiz hava koşullarının oluşması durumunda, ilgili çalışmalar deniz dibine insansız araçların gönderimi ile yapılacaktır. Bu konuda Ceyhan Liman Başkanlığı‟nca talep edilen diğer tüm önlemler alınacaktır. Çalışmalar sonrasında ise bölgede seyir yapan deniz araçlarının kaza ile boru hattı güzergahı boyunca demir atmalarını engellemek amacıyla uyarı amaçlı boru hattında belli aralıklarla ışıklı şamandıralama yapılacaktır. V.1.7. Doğalgaz Boru Hattı Yapılması Ġçin Gerekli Olan ĠĢlemler Erzin DGKÇ Santrali‟nde enerji kaynağı olarak kullanılacak doğalgaz, BOTAŞ‟a ait Gaziantep-Adana-Mersin DGBH‟den temin edilecektir. Egemer Elektrik Üretim A.Ş. tarafından, 15.09.2008 tarih ve 25485 sayılı yazı ile BOTAŞ‟a iyi niyet anlaşması yapmak maksadı ile müracaatta bulunulmuştur. Bu çerçevede, BOTAŞ yetkilileri ile boru hattının güzergahı konusunda çalışmalar yapılmış, ihtiyaç duyulan gaz miktarının da göz önünde bulundurulduğu teknik değerlendirme sonucunda geçici güzergah ve hat karakteristiği, mesafe ve dönüm fiyatı (mülkiyet) tespit edilmiştir. Bu tespitler, 13.03.2009 tarihinde bir tutanakla karşılıklı imza altına alınmıştır. Doğalgaz boru hattının geçeceği güzergahta, jeolojik yapıya göre nihai proje Egemer Elektrik Üretim A.Ş. tarafından hazırlanacak, BOTAŞ tarafından onaylanacaktır. Nihai güzergah projesinin tamamlanmasını takiben, bu alanlara ilişkin kamulaştırma çalışmaları da BOTAŞ tarafından yapılacaktır. Kamulaştırma giderleri ise Egemer Elektrik Üretim A.Ş. tarafından karşılanacaktır. Boru hattı, 17.07.2008 V-16 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” EK 1 Listesinde yer alan Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi‟ne göre “petrol, doğalgaz ve kimyasalların 40 km‟den uzun 600 mm ve üzeri çaplı borularla taşınması” durumunda Çevresel Etki Değerlendirmesi gereklidir. Ancak, Erzin DGKÇ Santrali doğalgaz iletim boruları uzunluğu geçici güzergah tespitine göre toplam 15,7 km, boru çapları 406,4 mm olacağından, tesisin yakıt temin borularının inşası ÇED‟e tabi olmayacaktır. Kamulaştırma yapıldıktan sonra ise, hattın inşa çalışmalarına başlanacaktır. V.1.8. Arazinin Hazırlanmasından Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek ĠĢler Sonucu Meydana Gelecek Katı Atıkların Cins ve Miktarları, Bu Atıkların Nerelere TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar Ġçin Kullanılacakları Arazinin hazırlanması ve projenin inşaat aşaması süresince oluşacak katı atıklar; 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete‟de yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” Ek IV‟te yer alan atık listesinde belirtilen atık kodlarına göre belirlenecek; toplanması, taşınması, geri kazanılması ve bertaraf edilmesi bu yönetmelikteki usul ve esaslara uygun olarak yapılacaktır. Oluşacak atıkların listesi aşağıda verilmektedir; Tablo V.16. İnşaat Aşamasında Oluşabilecek Atık Listesi ve Kodları Kod 13 01 13 01 11* 13 02 13 02 06* 13 07 13 07 01* 13 07 02* 13 07 03* 15 01 15 01 01 15 01 02 15 01 05 15 01 06 15 01 07 15 0110* 15 02 15 02 02* 16 01 16 01 03 16 01 07* 16 01 13* 16 06 16 06 01* 16 06 02* 16 06 04* 16 06 05* 17 01 17 01 01 17 01 02 17 01 03 17 02 17 02 01 17 02 02 17 02 03 17 04 17 04 01 17 04 02 17 04 05 17 05 17 05 04 17 05 06 Atık Cinsi Atık Hidrolik Yağlar Sentetik hidrolik yağlar Atık Motor, ġanzıman ve Yağlama Yağları Sentetik motor, şanzıman ve yağlama yağları Sıvı Yakıtların Atıkları Fuel-oil ve mazot Benzin Diğer yakıtlar (karışımlar dahil) Ambalaj (Belediyenin Ayrı ToplanmıĢ Ambalaj Atıkları Dahil) Kâğıt ve karton ambalaj Plastik ambalaj Kompozit ambalaj Karışık ambalaj Cam ambalaj Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş ambalajlar Emiciler, Filtre Malzemeleri, Temizleme Bezleri ve Koruyucu Giysiler Tehlikeli maddelerle kirlenmiş emiciler, filtre malzemeleri (başka şekilde tanımlanmamış ise yağ filtreleri), temizleme bezleri, koruyucu giysiler ÇeĢitli TaĢıma Türlerindeki (ĠĢ Makineleri Dahil) Ömrünü TamamlamıĢ Araçlar ve Ömrünü TamamlamıĢ Araçların Sökülmesi ile Araç Bakımından Kaynaklanan Atıklar Ömrünü tamamlamış lastikler Yağ filtreleri Fren sıvıları Piller ve Aküler Kurşunlu piller Nikel kadmiyum piller Alkali piller (16 06 03 hariç) Diğer piller ve akümülatörler Beton, Tuğla, Kiremit ve Seramik Beton Tuğlalar Kiremitler ve seramikler AhĢap, Cam ve Plastik Ahşap Cam Plastik Metaller (AlaĢımları Dahil) Bakır, bronz, pirinç Alüminyum Demir ve çelik Toprak (KirlenmiĢ Yerlerde Yapılan Hafriyat Dahil), Kayalar ve Dip Tarama Çamurları 17 05 03 dışındaki toprak ve kayalar 17 05 05 dışındaki dip tarama çamuru V-17 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Kod 17 06 17 06 04 17 08 17 08 02 17 09 17 09 04 18 01 18 01 04 19 08 19 08 01 19 08 06* 20 01 20 01 21* 20 01 26* 20 01 33* Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Atık Cinsi Yalıtım Malzemeleri ve Asbest Ġçeren ĠnĢaat Malzemeleri 17 06 01 ve 17 06 03 dışındaki yalıtım malzemeleri Alçı Bazlı ĠnĢaat Malzemeleri 17 08 01 dışındaki alçı bazlı inşaat malzemeleri Diğer ĠnĢaat ve Yıkım Atıkları 17 09 01, 17 09 02 ve 17 09 03 dışındaki karışık inşaat ve yıkım atıkları Ġnsanlarda Doğum, TeĢhis, Tedavi ya da Hastalık Önleme ÇalıĢmalarından Kaynaklanan Atıklar Enfeksiyonu önlemek amacı ile toplanmaları ve bertarafı özel işleme tabi olmayan atıklar (örneğin sargılar, vücut alçıları, tek kullanımlık giysiler, alt bezleri) BaĢka Bir ġekilde TanımlanmamıĢ Atık Su Arıtma Tesisi Atıkları Elek üstü maddeler Doymuş ya da kullanılmış iyon değiştirici reçineler Ayrı Toplanan Fraksiyonlar (15 01 Hariç) Flüoresan lambalar ve diğer cıva içeren atıklar Yenilenebilir sıvı ve katı yağlar (Bitkisel yağlar, vs) 16 06 01, 16 06 02 veya 16 06 03‟un altında geçen pil ve akümülatörler ve bu pilleri içeren sınıflandırılmamış karışık pil ve akümülatörler Tablo V.17. İnşaat Aşamasında Oluşacak Atık Türleri ve Uyulacak Mevzuat ĠnĢaat AĢamasında OluĢabilecek Atıklar Uyulacak Mevzuat Hafriyat ve İnşaat Atıkları 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” Ambalaj Atıkları 24.06.2007 tarihli ve 26562 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” Evsel Nitelikli Katı Atıklar Atık Piller ve Akümülatörler 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” Atık Üstübüler, Atık Filtreler, Boş Boya ve Yağ Kutuları, Floresan Lambalar ve Ortaya Çıkacak Her Türlü Kontamine Malzemeler 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” Atık Yağlar 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete‟de yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”nde Ömrünü Tamamlamış Lastikler 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren ”Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” Bitkisel Yağ Atıkları Tıbbi Atıklar 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin inşaat faaliyetleri süresince yüzeyden sıyrılacak 500 mm‟lik topraktan 160.000 m3 hafriyat malzemesi oluşması beklenmektedir. Ana ve yardımcı ünitelerin oturtulacağı alanda yürütülecek temel kazma çalışmalarında 100.000150.000 m3 hafriyat oluşması beklenmektedir. Dolgu malzemesi olarak kullanılması planlanan miktar ise 800.000-960.000 m3‟dir. Dolgu malzemesi olarak kullanılmayan hafriyat malzemesi fazlasının ise 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen hükümlere göre Payas Belediyesi‟nin belirlediği uygun bir alanda bertaraf edilmesi planlanmaktadır. Saha düzenleme çalışmaları sürecinde ortaya çıkan verimli bitkisel toprağın ise peyzaj amaçlı kullanımı planlanmaktadır. Hafriyat konusunda Payas Belediyesi ile yapılan protokol Ek-2‟de sunulmuştur. İnşaat süresince hafriyat haricinde demir, sac profil ve ambalaj atıklarının oluşumu muhtemeldir. Demir, sac profil gibi inşaat atıkları, diğer inşaat atıklarından ayrı olarak toplanacaktır. Ambalaj atıkları, 24.06.2007 tarihli ve 26562 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda lisanslı kuruluşlara verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar ise lisanslı firmalara verilerek geri kazanımları sağlanacaktır. Geri V-18 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu kazanımı mümkün olmayan atıklar ise Payas Belediyesi veya lisanslı bertaraf tesisleri tarafından bertaraf edilecektir. Bunun yanı sıra santralin inşaat çalışmaları süresince evsel nitelikli katı atık oluşumu da söz konusu olacaktır. Kişi başına günlük katı atık oluşumu 1,34 kg alınarak inşaat aşamasında çalışacak azami 1000 personelin oluşturacağı katı atık miktarı 1.340 kg/gün olarak hesaplanmıştır (1000 kişi x 1,34 kg/kişi.gün). Bu atıkların bertaraf işlemlerinin 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun bir şekilde Payas Belediyesi‟nin hizmetlerinden yararlanılarak yapılması sağlanacaktır. Evsel atıklar konusunda Payas Belediyesi ile yapılan protokol Ek-2‟de sunulmuştur. Projenin inşaat çalışmaları süresince kullanılacak haberleşme cihazlarından ve araçlardan kaynaklanması muhtemel atık piller ve akümülatörler, 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun bir şekilde Proje Alanı‟nda biriktirilerek, bertarafı konusunda yetkili kuruluşlara gönderilecektir. Araçların bakım işlemleri sonucunda ortaya çıkacak metal aksamlar ve parçalar ise bu tip malzemeleri değerlendiren alıcılara satılacaktır. İnşaat süresince araç bakımlarından kaynaklanabilecek atık üstübüler, atık filtreler ve boş yağ kutuları ile inşaat faaliyetlerinden kaynaklanabilecek boş boya kutuları, floresan lambalar ve ortaya çıkacak her türlü kontamine malzemeler 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun biçimde lisanslı firmalara verilerek bertaraf edilmeleri sağlanacaktır. Ekipman ve araçların bakımı sırasında oluşması muhtemel atık yağların, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”nde yer alan hükümler doğrultusunda sızdırmaz depolama alanlarında geçici depolanarak, lisanslı bertaraf tesislerinde bertarafı sağlanacaktır. Ayrıca, tesiste inşaat aşamasında çalışacak iş makinelerinden oluşacak ömrünü tamamlamış lastikler, 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren ”Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Personelin yemek ihtiyaçlarının karşılanması sonucunda oluşması muhtemel bitkisel yağ atıkları, 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” doğrultusunda bertaraf edilecektir. Personelin hastalık, yaralanma vb. sorunlarının giderilmesi için tesis edilecek olan tıbbi birimden kaynaklanacak atıklar ise tıbbi atık sınıfına girmektedir. Bu tip atıkların 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” uyarınca bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Erzin DGKÇ Santrali Projesi inşaat aşamasında oluşacak katı atıklar farklı konteynırlarda ayrı olarak toplanarak Proje Alanı içerisinde güvenli ve mevzuata uygun şekilde depolanması sağlanacaktır. Atıkların geçici depolanacağı alan; tesis sahası içerisinde, sızdırmaz beton zeminli, üzeri kapalı, dökülme ve sızıntılara karşı önlem alınmış, farklı atıklar için farklı bölümlerde depolama alanları oluşturulacaktır. Depolama birimlerinin üzerine atığın kodu, depolama tarihi gibi bilgiler yazılacak bu bölüme yetkisiz kişilerin girişlerine karşı önlem alınacak ve bu sahada yangına ve acil durumlara karşı tedbir alınacaktır. Aynı şekilde ambalaj atıkları ve evsel atıklar için kullanılan alanda yağmur, rüzgar gibi etkenlerle atıkların etrafa dağılmasına karşı önlem alınacaktır. V-19 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.1.9. Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak ĠĢlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları, OluĢabilecek Emisyonlar Erzin DGKÇ Santrali inşaat faaliyetlerinde Tablo V-2‟de verilen araçlar kullanılacaktır. Bu araçların içinde yer alan hafriyat ve çimento kamyonları dışında kalan araçlar tesis içinde çalışacaklardır. Bu araçların tamamı offroad araç grubunda yer almakta ve tesiste sadece mesai saatleri içerisinde çalışacaklardır. Bu araçlar Tier 2 kategorisi (2004 yılından sonra üretilmiş araçlar) olarak seçilmiş ve egzoz emisyonlarının hesaplanmasında kullanılacak emisyon faktörleri ve emisyonları Tablo V-18 ve Tablo V19‟da verilmiştir ((EPA, Exhaust and Crankcase Emission Factors for Nonroad Engine Modeling-Compression-Ignition NR-009c. Assessment and Standards Division Office of Transportation and Air Quality U.S. Environmental Protection Agency. EPA420-P-04-009 Revised April 2004). Tablo V.18. Hafriyat İşlerinde Kullanılan Araçlar ve Emisyon Faktörleri 3 Motor Gücü,hp 300 HC 0,30 Emisyon Faktörleri,g/hp.sa NOx CO PM10 4,0 0,75 0,1316 SO2 1,1 12 175 0,34 4,1 0,87 0,18 1,1 3 5 175 175 0,34 0,34 4,1 4,1 0,87 0,87 0,18 0,18 1,1 1,1 2 100 0,37 4,7 2,37 0,24 1,1 3 110 0,37 4,1 0,87 0,18 1,1 1 130 0,37 4,1 0,87 0,18 1,1 2 110 0,37 4,1 0,87 0,18 1,1 5 40 0,28 4,73 1,53 0,34 1,0 4 15 0,44 4,44 2,16 0,27 1,0 Ekipman Miktar Vinçler (büyük) Vinç (<90 ton kapasite) Çeşitli Yükleyiciler Ekskavatörler Motor Greyder ve Kompaktör Teleskopik Forklift Dizel Forklift (20 ton kapasitede) Dizel Forklift (3-5 ton kapasitede) Dizel Kaynak Makinesi Dizel Beton Sıkıştırma Aleti Tablo V.19. Hafriyat İşlerinde Kullanılan Araçlar ve Emisyon Faktörleri 3 Motor Gücü,hp 300 HC 0,23 Emisyon Faktörleri,kg/sa NOx CO PM10 3,00 0,56 0,10 SO2 0,80 12 175 0,26 8,61 1,83 0,38 2,23 3 5 175 175 0,26 0,26 2,15 3,59 0,46 0,76 0,09 0,16 0,56 0,93 2 100 0,28 0,94 0,47 0,05 0,21 3 110 0,28 1,35 0,29 0,06 0,35 1 130 0,28 0,53 0,11 0,02 0,14 2 110 0,28 0,90 0,19 0,04 0,23 5 40 0,21 0,95 0,31 0,07 0,20 4 15 0,33 0,27 0,13 0,02 0,02 2,64 22,29 5,11 0,98 5,67 Ekipman Miktar Vinçler(büyük) Vinç (<90 ton kapasite) Çeşitli Yükleyiciler Ekskavatörler Motor Greyder ve Kompaktör Teleskopik Forklift Dizel Forklift (20 ton kapasitede) Dizel Forklift (3-5 ton kapasitede) Dizel Kaynak Makinesi Dizel Beton Sıkıştırma Aleti Toplam Hafriyat taşınmasında kullanılacak kamyonların emisyonları ise ayrıca hesaplanmıştır. Burada kullanılan emisyon faktörleri ülke koşullarına göre adapte edilerek Tablo V-20‟de verilmiştir (http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/gl/guidelin/ch1ref5.pdf; http://www.eea.europa.eu/publications/EMEPCORINAIR5/B710vs6.0.pdf). V-20 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo V.20. Temsil Edici Emisyon Faktörleri Araç Tipleri NOx 1,4 0,7 1,4 10 Otomobil,benzinli Otomobil,dizel Kamyonet,Minibüs,dizel Kamyon+Otobüs,dizel CH4 0,07 0,005 0,005 0,06 Emisyon Faktörleri (g/km) NMVOC CO PM 1,4 7,5 0,0019 0,2 0,7 0,0925 0,4 1,6 0,3000 1,9 9 0,3000 N2O 0,005 0,01 0,02 0,03 CO2 190 190 280 770 Proje Alanı inşaat bölgesinden hafriyat taşımada saatte 30 kamyonun kullanılması, taş ocağından tesise dolgu malzemesi taşınmasında da 80 adet kamyonun kullanılması gerekmektedir. Bu kamyonların her seferde ortalama 50 km mesafe kat edecekleri kabul edilmiştir. Buna göre kamyonların yol boyunca emisyonları hesaplanmış ve Tablo V-21‟de verilmiştir. Tablo V.21. Hafriyat ve Dolgu Malzemesi Taşıma Emisyonları Hafriyat Taşıma Dolgu Malzemesi Taşıma Toplam NOx 15 40 55 CH4 0,09 0,24 0,33 NMVOC 2,85 7,6 10,45 Emisyonlar, kg/saat CO PM 13,5 0,45 36 1,2 49,5 1,65 N2O 0,045 0,12 0,165 CO2 1155 3080 4235 V.1.10. Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Yapılacak ĠĢler Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi, Kümülatif Değerler, Çevresel Gürültü’nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ne Göre Akustik Raporun Hazırlanması (www.cevreorman.gov.tr Adresinde Bulunan Akustik Formatının Esas Alınması) Projenin inşaat aşamasında kullanılacak ağır iş makineleri ve inşaat faaliyetleri sonucunda gürültünün ve vibrasyonun oluşması muhtemeldir. İşletmeye geçme ve test aşamasında da gürültü oluşumu beklenmektedir. Ancak, oluşması muhtemel gürültü ve vibrasyon etkisi gün içinde geçici olacaktır. Haftanın birkaç günü oluşacak bu etkinin önüne geçmek için yeterli izolasyon önlemleri alınacaktır. İnşaatta kullanılacak makinelerden kaynaklanacak vibrasyon etkisinin Proje Alanı‟nın dışına ulaşması beklenmemektedir. Ayrıca, inşaat sahasındaki araçların bakımları düzenli olarak yapılacak ve düşük gürültü düzeyinde çalışması sağlanacaktır. İnşaat ve işletme aşamalarında işçi sağlığının olumsuz yönde etkilenmesini engellemek için Kişisel Koruyucu Malzeme (KKM) kullanımı şart koşulacaktır. Baret ve kulak koruyucuları (tıkaç ve kulaklık) temin edilerek, işçilere dağıtımı sağlanacaktır. İşçi sağlığını korumak ve güvenliğini sağlamak için alınacak önlemler 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” hükümlerine uygun olacaktır. Gürültünün ve vibrasyon etkisinin asgari düzeye indirgenmesi için alınacak tedbirlerin tümü için, 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (2002/49/EC)” hükümlerine uyulacaktır. Yine aynı yönetmelikte verilen hesaplamalara (bkz. Tablo V-22) göre önerilen santral özelinde hazırlanan “Akustik Gürültü Ölçümleri Raporu” Ek-15‟te sunulmaktadır. V-21 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo V.22. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet Türü (Yapım, Yıkım ve Onarım) Bina Yol Diğer Kaynaklar Lgündüz (dBA) 70 75 70 Önerilen santral için Ek-15‟te sunulan Akustik Rapor‟daki gürültü hesaplamaları en kötü senaryo göz önünde bulundurularak, tüm makinelerin aynı yer ve aynı zamanda çalıştığı durumlar için yapılmıştır. Ancak, şantiyede tüm iş makineleri aynı yerde ve aynı zamanda çalıştırılmayacaktır. Dolayısıyla hesaplanan gürültü şiddetleri projenin inşaat aşamasında hissedilebilecek en fazla değerdir. Projenin inşaat aşamasında kullanılacak belli başlı makine-ekipman sayıları ve ses gücü düzeyleri Tablo V-23‟de verilmiştir. Tablo V.23. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Belli Başlı Makine-Ekipman ve Sayıları Ekipman Vinç (200-600 ton kapasitede) Vinç (90-200 ton kapasitede) Vinç (<90 ton kapasite) Paletli Yükleyici Tekerlekli Yükleyici Bekolu Yükleyici Hidrolik Ekskavatör Tekerlekli Ekskavatör Motor Greyder Kompaktör Tanker Kamyon Kamyon (20 ton kapasitede) Çimento Kamyonu Beton Pompa Aracı Teleskopik Forklift Dizel Forklift (20 ton kapasitede) Dizel Forklift (3-5 ton kapasitede) Dizel Kaynak Makinesi Dizel Beton Sıkıştırma Aleti Binek Araç Minibüs 40 Yolcu Kapasiteli Otobüs Kamyonet ve Pikap Kamyon (20 ton kapasitede) Mafsallı Kamyon Tanker Kamyon Römorklu Traktör Miktar 1 2 12 1 1 1 2 3 1 1 2 4 4 2 3 1 2 5 4 10 5 2 14 10 5 2 2 Ses Gücü Düzeyi dB (Lw) 108 105 101 108 96 96 106 107 110 108 109 109 109 95 100,1 100,8 100,1 85 105 70 75 80 80 101 101 101 102 Proje kapsamındaki inşaat alanlarının çevredeki yerleşim yerlerine uzaklıkları ve yerleşim yerlerinde hesaplanan gürültü seviyeleri sırasıyla Tablo V-24 ve Tablo V-25‟te verilmektedir. Yerleşim yerlerinde oluşacak gürültü seviyeleri hesabı için inşaat alanından kaynaklanan gürültü seviyeleri ile arka plan gürültü ölçümleri logaritmik olarak toplanarak kümülatif (mevcut gürültü + inşaat faaliyetleri gürültüsü) etki bulunmuştur. Tablo V.24. İnşaat Alanlarının Çevredeki Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Uzaklıkları (m) İnşaat Alanı YerleĢim Yerlerine Uzaklıkları (m) AĢağı Burnaz Mahallesi 900 Tablo V.25. Yerleşim Yerlerinde Hesaplanan Gürültü Seviyeleri (dBA) Mevcut Gürültü İnşaat Faaliyeti Gürültüsü Kümülatif Gürültü YerleĢim Yerlerine UlaĢacak Gürültü Seviyesi (dBA) AĢağı Burnaz Mahallesi LGündüz (dBA) 40,1 55,7 55,9 V-22 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo V-25‟te görüldüğü üzere, projenin inşaat faaliyetleri kapsamında çevre yerleşim yerlerinde hesaplanan kümülatif etki Tablo V-22‟de belirtilen sınır değerlerin altında kalmaktadır. Yapılan hesaplamalar tüm inşaat alanlarında aynı anda çalışma yapılacağı ve tüm gürültü kaynaklarının hepsinin aynı anda çalışacağı düşünülerek yapılmıştır. Fakat sahada hiçbir zaman tüm makineler aynı anda çalışmayacaktır. Bu nedenle inşaat faaliyetlerinden kaynaklanacak gürültünün çevresindeki yerleşimleri olumsuz yönde etkilemesi söz konusu değildir V.1.11. Arazinin Hazırlanması ve ĠnĢaat Alanı Ġçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri Proje Alanı‟nın oluşturan arazini statüsü ve tahsis yöntemleri Bölüm III.6 ve IV.2.15‟te açıklanmıştır. T.C. Hatay Valiliği, Tarım İl Müdürlüğü‟nün Ek-2‟de verilen görüşünde arazi üzerinde herhangi bir tarımsal ürün bulunmadığı, toprak yapısı itibari ile tarımsal faaliyete uygun olmadığı belirtilmiştir. Ayrıca yapılan etüt sonucunda 7 ha alan sulu özel ürün arazisi, 71,3 ha alan ise tarım dışı alan olarak tespit edilmiştir. Proje Alanı‟nın tamamı için 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” kapsamında Hatay Tarım İl Müdürlüğü‟nden görüş alınacaktır. V.1.12. Arazinin Hazırlanması ve ĠnĢaat Alanı Ġçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları Önerilen santral için ayrılan arazide orman vejetasyonu bulunmamakta ve Proje Alanı‟na en yakın orman, kuş uçuşu, doğu yönünde yaklaşık 15 km mesafededir (bkz. IV.2.10) Ayrıca, arazi dahilinde hiçbir ağaç türü bulunmamaktadır. Konuya ilişkin T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Adana Orman Bölge Müdürlüğü‟nün 8764 sayı ve 07.09.2009 tarihli yazısı ve inceleme ve değerlendirme formu Ek-2‟de verilmiştir. V.1.13. Proje ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin ġiddeti ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi Erzin DGKÇ Santrali, Proje Alanı‟nda Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü uzmanları tarafından incelemelerde bulunulmuştur. Bu incelemeler sonucunda proje için seçilen alanda 2863 sayılı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” kapsamına giren herhangi bir kültür ve tabiat varlığı bulunmamaktadır. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü‟nün konu ile ilgili yazısı Ek-2‟de verilmiştir. Proje Alanı‟na en yakın arkeolojik alan İskenderun-Adana karayolunun sol tarafında, Proje Alanı‟na yaklaşık 8 km uzaklıkta bulunan Seleukos döneminden Epiphania kentine ait olan İssos Harabeleri olarak bilinen su kemerleri kalıntılarıdır. Alanda yapılacak çalışmalar esnasında 2863 sayılı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” kapsamında taşınmaz kültür ve tabiat varlığına rastlanılması halinde ilgili Kanun‟un 4. Maddesi gereği en yakın Mülki İdare Amirliği‟ne haber verilecektir. Projenin kazı işlemleri sırasında herhangi bir kalıntıya veya korunması gerekli doğal değerlere rastlanması halinde derhal çalışmalar durdurulacaktır. İlgili kuruluş tarafından yapılan incelemeler neticesinde ilgili kurum ve kuruluşun gözetimi altında çalışmalara devam edilecektir. V-23 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Erzin DGKÇ Santrali Projesi kapsamında yapılacak arazi hazırlık ve inşaat işlerinde parlayıcı ve patlayıcı maddelerle herhangi bir işlem yapılmayacak, sadece iş makinaları ve araçlarla çalışılacaktır. Bu çalışmalardan kaynaklanabilecek en önemli etki, santral sahasındaki tesis yapılarının hafriyat çalışmalarından oluşacak toz emisyonu olacaktır. Bununla ilgili de arazida sulama yapılması, malzemelerin üzerinin kapatılması gibi önlemlerin alınmasıyla bu etkinin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla proje ve yakın çevresinde yer altı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına herhangi bir olumsuz etkinin olması beklenmemektedir. Emisyonların 8 km Uzaklıktaki Ġssos Antik Kentine Etkileri Erzin DGKÇ Santrali baca gazı emisyonları içinde yer alan hava kirleticilerin tesise 8 km uzaklıkta yer alan tarihi İssos Antik Kenti üzerinde etkisi özellikle NOx kirleticisi bakımından irdelenmelidir. NOx kirleticisi atmosferde taşınımı esnasında atmosferik reaksiyonların da katkısı ile oluşur. Ancak NOx‟ten HNO3 oluşumu için zamana ihtiyaç vardır ve bu esnada hava kütleleri uzunca mesafeler kat ederler. Dolayısı ile NOx‟dan oluşacak asidik bileşenler, NOx kaynağı yakınında değil çok daha uzak mesafelerde kuru ve yaş birikim şeklinde etkisini gösterecektir. Bu mekanizma esas alındığında Erzin DGKÇ Santrali‟nde çıkan NOx emisyonlarının tesise 8 km uzaklıktaki İssos Antik Kenti üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi söz konusu olmayacaktır. Diğer taraftan İssos Antik Kenti ile tesisin konumları ve bölgedeki hakim rüzgar yönleri de dikkate alınmalıdır. İssos Antik Kenti tesise göre kuzeydoğu yönünde yer almaktadır. Tesisten kaynaklanan emisyonların dağılımı ile ilgili modelleme çalışmasında kirleticilerin, bölgede hakim rüzgar yönü dolayısı ile, doğulu yönlere doğru taşındığından İssos Antik Kenti ana taşınım yönünde kalmasına rağmen NOx kirleticisi bakımından maksimum kirlenmenin tesis bacasından itibaren yaklaşık 2,5-3,5 km mesafelerde oluşması ve bundan sonraki mesafeler için(özellikle santralden Issos kentine olan mesafenin 8 km olduğu dikkate alınırsa) NOx konsantrasyonunun seyrelmelerin de etkisi ile çok küçük değerlere inmesi ve bölgede hava kalitesinde neden olacağı artışın arka plan seviyesinde kalması dolayısı ile kirlenmeye minimum ölçülerde maruz kalmaktadır. V.1.14. Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek ĠĢlerde ÇalıĢacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı Ġhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği Önerilen tesisin inşaat aşamasında azami 1.000 işçinin çalışması öngörülmüştür. 1.000 personelin çoğu yöre halkından istihdam edilecek ve bu personele çevre yerleşim birimlerinden günlük servis hizmetleri sağlanacaktır. Çevre yerleşim birimlerinde konaklayamayan veya yöre dışından gelen işçiler için prefabrik yatakhaneler yapılacaktır. Yatakhaneler ile birlikte yemekhane ve tıbbi tesislerin inşası bu kapsamda sağlanacaktır. Söz konusu işçilerin kullanım suyu deniz suyunun ters osmoz sistemi ile arıtılması sonucu elde edilecektir. İçme suyu ise sebil ve damacanalarla bölgeden temin edilecektir. Personelin su kullanımı sonucunda oluşacak atıksu ise Proje Alanı‟na kurulacak paket atıksu arıtma tesisi ile arıtılacak ve arıtma suyu ilgili yönetmelik hükümleri doğrultusunda denize deşarj edilecektir. V.1.15. Arazinin Hazırlanmasından BaĢlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek ĠĢlerden, Ġnsan Sağlığı ve Çevre Ġçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar Erzin DGKÇ Santrali Projesi kapsamında yürütülecek inşaat faaliyetlerinde işçi sağlığı ve güvenliği ön planda tutulacaktır. İnşaat faaliyetleri süresince aşağıda listelenen uyulacak kanun, tüzük ve yönetmelikler başta olmak üzere iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yürürlükte olan ve yürürlüğe girecek olan tüm mevzuata uyulacaktır. V-24 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu 4857 Sayılı İş Kanunu 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu 5179 Sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi Denetlenmesine Dair Kanun 11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü 5. 12.09.1974 tarih ve 15004 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü 6. 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 7. 15.08.2009 tarih ve 27320 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri İle Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik 8. 11.02.2004 tarih ve 25370 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 9. 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği 10. 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Gürültü Yönetmeliği 11. 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Titreşim Yönetmeliği 12. 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği 13. 10.02.2004 tarih ve 25369 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik 1. 2. 3. 4. İnşaat faaliyetleri arasında yer alan kazı çalışmalarında oluşabilecek ciddi yaralanma ve ölümlere neden olabilecek kazaları önlemek amacıyla uygun planlamalar yapılacak, uygulanması ve denetimi ile ilgili tedbirler alınacaktır. Aşağıda kazı çalışmaları ile ilgili olası tehlikeler ve alınacak önlemler sıralanmıştır. Kazı alanında meydana gelebilecek kazalar ve alınacak önlemler; Kazı alanına güvenli giriş ve çıkış yolları sağlanacaktır. Kazı sahasına güvenli bir açıyla şev verilecek ya da plaka, kereste veya uygun bir sistemle kenar ve uçların çökme tehlikesi en aza indirilecektir. Biriken kazı yığınları veya malzemeleri, yük kenarlarına ilave yük oluşturmaması için kazı alanına uzak bir arazide depolanacaktır. Kazı alanında çalışacak personele Kişisel Koruyucu Malzemeler (KKM)‟den, baret, kulak koruyucuları (tıkaç ve kulaklık), yüz ve göz koruyucuları ile el ve ayak koruyucuları temin edilecek, nasıl güvenli çalışacaklarına dair talimatlar ve eğitimler verilecektir. İnsanların kazı alanına düşmesini önlemek için çevresi bariyerlerle çevrilecek, işi olmayan araçların alandan uzak tutulması sağlanacaktır. Araçların kazı alanlarının içine malzeme boşaltması gerektiği hallerde, aracın kazı içerisine girmesini önlemek için durdurma blokları kullanılacaktır. Çalışanlar, ekskavatör gibi hareketli iş makinelerinin çalışma alanından uzak tutulacaktır. Bunun mümkün olmadığı hallerde çalışanların zarar görmesini önlemek için güvenli çalışma sistemleri kullanılacaktır. Kazı çalışmalarında kullanılacak ağır iş makinelerinin operatörleri eğitimli ve belgeli olacaktır. V-25 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Bunların dışında, çevredeki insanların güvenliği için, (inşaat alanından veya çevresinden geçenler) korumaya yönelik inşaat alanı ve çevresinde uyarı levhaları ve şeritler yerleştirilecektir. Yapım aşamasında personelin güvenliği için alınacak önlemler; Tüm çalışanlar için uygun kişisel koruyucu malzemeler (KKM) temin edilecek ve kontrolü yapılacaktır. Çalışanlar dışındaki kişilerin inşaat alanına girmesini engellemeye yönelik olarak inşaat alanı ve çevresi korkuluk veya tel örgü ile çevrilecek, ayrıca uyarı levhaları konulacaktır. Gece çalışmaları için inşaat alanının düzenli ve yeterince aydınlatılmış olmasına dikkat edilecektir. Yangınlara karşı ulusal ve uluslararası (NFPA) ölçekte önlemler alınacaktır. İnşaat sahasında olası kazalara karşı gerekli ilkyardım malzemesi hazır olarak bulundurulacaktır. Yük ve insan asansörlerinin bakımı düzenli ve uygun biçimde yapılacaktır. İskelelerin kurulumu, değiştirilmesi ve sökülmesi yetkin kişilerce yapılacaktır. İskelenin durumu periyodik olarak kontrol edilecektir. Çalışanların ve cisimlerin yüksekten düşmesini engelleyici önlemler alınacaktır. Gürültü ve titreşime maruziyeti azaltmak amacıyla, gerekli tüm önlemler alınacaktır. Gerekli olan her yerde düşmeye karşı koruma önlemi alınacaktır. Düşmeleri engellemek amacıyla, boşluklar açıkça işaretlenmiş ve sabitlenmiş kapaklarla korunacaktır. Ayrıca, 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” kapsamında da önlemler alınacak ve aşağıdaki acil durum ekiplerinin oluşturulması sağlanacaktır. Oluşturulacak acil durum ekipleri aşağıda verilmiştir. 1. 2. 3. 4. Söndürme Ekibi, (en az 3'er kişiden) Kurtarma Ekibi, (en az 3'er kişiden) Koruma Ekibi, (en az 2'şer kişiden) İlk Yardım Ekibi. (en az 2'şer kişiden) Her ekipte bir ekip başı bulundurulacaktır. Acil durum ekiplerinin görevleri ile isim ve adres listeleri şantiye ve/veya bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılacaktır. Acil durum ekipleri yangından korunma, yangının söndürülmesi, can ve mal kurtarma, ilk yardım faaliyetleri, itfaiye ile işbirliği ve organizasyon sağlanması konularında, yetkili firma ve şahıslar veya mahalli itfaiye teşkilatı tarafından eğitilecek ve yapılan tatbikatlar ile bilgi ve becerileri artırılacaktır. Ekip personeli ile şantiyedeki diğer görevliler, yangın söndürme alet ve malzemelerinin nasıl kullanılacağı ve en kısa zamanda itfaiyeye nasıl ulaşılacağı konularında tatbiki eğitimden geçirilecektir. Şantiyedeki her on personel için, "Temel İlkyardım Eğitimi" sertifikası almış ilkyardımcılar bulundurulacaktır. Patlama ve yangın tehlikesi olan basınçlı gaz tüpleri ile yapılan çalışmalarda (oksiasetilen kaynağı, oksi-LPG kaynağı, ateşli kesme işlemleri, vb.) çalışma izni sistemi oluşturulacak ve bu konularda eğitimli/belgeli işçiler çalıştırılacaktır (kaynakçı belgesimeslek liselerinden). V-26 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ateşli çalışmalar süresince yeterli adette yangın söndürme tüpü hazır bulundurulacak, ateşli çalışma yapan işçiyi bir diğer çalışan gözetecek ve ateşli çalışma bittikten sonra ortam en az 30 dakika gözetildikten sora terk edilecektir. Tüm kaynak makinelerinde, şaluma girişlerinde ve basınçlı gaz tüpleri çıkışlarında alev tutucular kullanılacaktır. Şantiye geneli için acil durum talimatları hazırlanacak ve bu talimatlar hakkında tüm çalışanlar bilgilendirilecektir. Acil bir durumda kaçış ve toplanma alanlarını gösteren acil durum tahliye planları çizilecek ve şantiyenin belirli yerlerine asılacaktır. Senede iki kez acil durum tahliye ve acil durum müdahale tatbikatı yapılacaktır. V.1.16. Proje Kapsamında Yapılacak Bütün Tesis Ġçi ve Tesis DıĢı TaĢımaların Trafik Yükünün ve Etkilerinin Değerlendirilmesi Proje Alanı‟nın da içinde bulunduğu Hatay ili, T.C. Ulaştırma Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) 5. (Mersin) Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde yer almaktadır. İnşaat aşamasında beklenen günlük trafik yoğunluğunun ortalama 50, maksimum trafik yoğunluğunun ise 100 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Bu araçların faaliyetleri gün içerisinde belli saatlere sıkıştırılmayarak, işçilerin güvenliği ve kaza olasılıklarının düşürülmesi için çalışma saatlerine yayılımına özen gösterilecektir. Tesisin inşaat aşamasında, özellikle ağırlıkları 300 tona kadar varan gaz ve buhar türbinleri gibi ağır yüklerin transferinin mevcut ulaşım ağına ve diğer sürücülere olumsuz etkilerinin olacağı öngörülmektedir. Ancak, bu süre zarfında yerel otoritelerle ortak hareket edilerek bu etkilerin en aza indirilmesi sağlanacaktır. Projenin inşaat döneminde, özellikle malzeme ve personel taşıma hizmetlerini karşılamak amacıyla, seçilen bölgenin kuzeydoğusuna, sahayı 31-76 nolu İl yoluna bağlayan bağlantı yolunun yapılması planlanmaktadır. Önerilen tesise karayolu ile ulaşacak hizmetlerin tamamı, Mersin-AdanaToprakkale-İskenderun Otoyolu ve D-817 nolu Adana-İskenderun karayolunu kullanarak gelecektir. Bu kapsamda bu yolların Karayolları Genel Müdürlüğü‟nün hazırladığı “Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası” üzerindeki gösterimi Şekil 5-1‟de, bu yollar üzerindeki araç tiplerinin dağılımı Tablo V-26‟da verilmiştir. Proje kapsamında bu yollar üzerinde yapılacak taşıma hizmetlerinin (ekipman, makine, personel vb.) bölgenin mevcut trafik yükünü az da olsa arttırması beklenmektedir. Ancak projenin inşaat sürecinin geçici olduğu göz önüne alındığında, önerilen tesisin bölgeye olumsuz bir etki yaratması beklenmemektedir. Projenin inşaat aşamasında kullanılacak araçların listesi aşağıda Tablo V-27‟de verilmiştir. Tablo V.26. Santralin İnşaat Aşamasında Kullanılacak Yollardaki Araç Tiplerinin Dağılımı Adana-Ġskenderun Karayolu (A) Adana-Ġskenderun Karayolu (B) Yol Otomobil Orta Yüklü Ticari Taşıt Otobüs Kamyon Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork Toplam Otomobil Orta Yüklü Ticari Taşıt Otobüs Kamyon Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork Toplam V-27 Sayım Sonucu 12688 1185 150 1575 472 16070 3429 519 138 1348 573 6005 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu B PROJE ALANI A Kaynak: T.C. Ulaştırma Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü, 2008 (www.kgm.gov.tr) Şekil V-1. Proje Alanı ve Çevresinin Mevcut Trafik Yükü Tesisi ana ulaşım ağına bağlayacak olan bağlantı yolunun tasarımı T.C. Ulaştırma Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü‟nün kurallarına uygun olarak yapılacaktır. Proje Alanı‟ndan yapılacak bağlantı yolu güzergahındaki bütün yumuşak bölgeler kaldırılarak, yolun dayanıklı ve dengeli bir taban/zeminaltı üzerine inşa edilmesi sağlanacaktır. Yapılması düşünülen bağlantı yolunun genişliği 2x3,8 m ve yolun kenarında yarımşar metre rezerv genişliği bırakılacak şekilde ortalama 8,56 metre genişliğinde bir yol yapılması planlanmaktadır. Yol boyunca, kenarlarda birkaç tane de 2,5 metre genişliğinde park cebi yapılması düşünülmektedir. Yolun drenajının sağlanması, gerekli yerlerde V-28 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu aydınlatma konulması, yol işaretleri ve diğer sokak mobilyasının yerleştirilmesi yerel kuralların öngörüldüğü şekilde yapılacaktır. Tablo V.27. Santralin İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Listesi Kullanılacak Araç Binek Araç Minibüs 40 Yolcu Kapasiteli Otobüs Kamyonet ve Pikap Kamyon (20 ton kapasitede) Mafsallı Kamyon Tanker Kamyon Römorklu Traktör Adet 10 5 2 14 10 5 2 2 V.1.17. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar, YeĢil Alan Düzenlemeleri vb.) Ne Kadar Alanda Nasıl Yapılacağı, Bunun Ġçin Seçilecek Bitki ve Ağaç Türleri vb. Erzin DGKÇ Santrali dahilinde tesis işletmesi için görsel ve ekolojik olarak estetik bir çevre yaratmak ve Proje Alanı‟nın görsel perdelenmesini sağlamak amacı ile peyzaj çalışmaları yapılacaktır. Bitkisel toprak; bitki gelişimi için organik ve inorganik madde ile hava ve su sağlayan yüzeysel toprak tabakası olarak tanımlanmaktadır. Bitkisel toprak humus bakımından zengindir ve yüzeyden itibaren 5-40 cm derinliğindedir. Projenin hafriyat çalışmaları sonucunda sıyrılacak olan bitkisel toprak, yağmur sularından etkilenmeyecek bir şekilde, taban ve üst örtü materyalleri (polietilen, çim vb.) ile desteklenerek ve düzgün şekiller halinde depolanarak, peyzaj çalışmaları aşamasında planlanan yerlere serilecektir. İnşaat sürecinin tamamlanmasının ardından sahanın doğal vejetasyonu ve florası dikkate alınarak bitki ve ağaç dikme çalışmalarına başlanılacaktır. Projenin inşaat aşamasında EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. tarafından mevcut arazinin incelemesi yapılacak ve peyzaj projesi çalışmalarına başlanacaktır. Peyzaj projesi dahilinde seçilecek türlerin tümünün mevcut ekolojiye uyum sağlayacak türler olmasına dikkat edilecek ve proje dahilinde doğayı korumaya yönelik planlar hazırlanacaktır. Yapılan çalışmalar ile mevcut durumda boş olan tesis binası çevresi estetik yönden değer kazanarak, tesis personeli ve ziyaretçileri için çeşitli amaçlarla yararlanabilecekleri fonksiyonel bir mekan birimi de oluşturulmaya çalışılacaktır. V.1.18. Diğer Faaliyetler Bu bölümde incelenecek herhangi bir konu bulunmamaktadır. V-29 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu B-V.2. Projenin ĠĢletme AĢamasındaki Faaliyetleri, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler Erzin DGKÇ Santrali‟nin 2014 yılında işletmeye alınması planlamıştır. 49 yıl süreyle işletilecek tesisin, faaliyete geçmesinden itibaren oluşabilecek olumsuz çevresel etkiler bu bölümde değerlendirilmiş ve alınması gereken tedbirler T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen Çevresel Etki Değerlendirmesi Özel Formatı‟na uygun olarak sunulmuştur. Tesisin işletilmesi aşamasında gerçekleştirilecek faaliyetlerin tamamında ulusal mevzuat hükümlerine uyulacaktır. V.2.1. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, Hangi Faaliyetlerin Hangi Ünitelerde GerçekleĢtirileceği, Kapasiteleri, Her Bir Ünitenin Ayrıntılı Proses Akım ġeması, Temel Proses Parametreleri, Prosesin Açıklaması, Faaliyet Üniteleri DıĢındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler, Kullanılacak Makinelerin, Araçların, Aletlerin ve Teçhizatın Özellikleri ve Miktarları EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. tarafından Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevkinde kurulması planlanan 900 MWm/882 MWe kurulu güce sahip Erzin DGKÇ Santrali‟nde, düşük emisyonlu NOx üreten ve Dry Low NOx (DLN) olarak adlandırılan sistemle doğalgaz yakılacaktır. Önerilen santral; 2 gaz türbini (GT) ve 1 buhar türbini (BT) konfigürasyonuna sahip multi-şaft ünitelerden oluşacaktır. Gaz türbinleri ve buhar türbinleri, kendi proseslerine münhasır jenaratörleri tahrik ederek %58‟lik toplam çevrim verimliliği ile elektrik üretimini sağlayacaklardır. Çalışma prensibi olarak; sistem dahilinde filtreden geçirilen hava, gaz türbinlerinin kompresör bölümünde sıkıştırıldıktan sonra doğal gazın beslendiği yakma odalarına gönderilmektedir. Doğalgaz ve hava karışımı yakma odalarında yanarak sıcak yanma gazlarını oluşturmakta ve bu gazlar genleşerek türbinlerden geçmekte ve türbin kanatlarını döndürmektedir. Türbin kanatlarının dönmesi sonucu jenaratör mili harakete geçmekte, böylece ortaya çıkan mekanik enerji kullanılabilir elektrik enerjisine çevrilmektedir. Türbin prosesinden çıkan sıcak gazlar da borular ile atık ısı kazanına gönderilmekte ve bu sıcak gazların ısıl enerjisi ile atık ısı kazanı içindeki suyun buharlaşması sağlanmaktadır. Önerilen projede 2 adet atık ısı kazanı kullanılması planlanmıştır. Sistemdeki atık ısı kazanı; yüksek basınç, orta basınç ve alçak basınç ekonomizörleri ve evaporatörleri, kızdırıcı ve tekrar kızdırıcı bölümlerden oluşmaktadır. Atık ısı kazanları gaz türbinlerinden gelen yanma gazlarındaki atık ısıl enerjiden faydalanmak üzere tasarlanmıştır. Kazan etrafından dikey olarak gönderilen su, sıcak gazların ısıl enerjisini emerek buharlaşmaktadır. Atık ısı kazanından gelen kızgın buhar, yüksek, orta ve düşük basınçtaki türbinlere yönlendirilmekte ve türbin kanatları arasında genleşerek enerji dönüşümünü sağlamaktadırlar. Kızgın buhar enerjisi mekanik enerjiye, mekanik enerji ise buhar türbin jenaratöründe elektrik enerjisine çevrilmektedir. Buhar türbini çıkışındaki buharın enerjisi düşük olduğundan, buhar, su soğutmalı kondenserde yoğuşturularak atık ısı kazanına geri dönmekte, buhar kondensat suyu halinde tekrar buharlaştırılmak üzere işleme alınmakta, böylece çevrimin sürekliliği sağlanmaktadır. Yoğuşturmada kullanılan soğutma suyu, ısı alımı amacıyla deniz suyu ile soğutma sisteminde sirküle edilmektedir. Multi-şaft düzeninde, her bir gaz türbini kendi jeneratörünü çalıştırmaktadır. Her bir atık ısı kazanından gelen buhar, tek bir buhar türbin-jeneratör sistemine verilmek üzere toplanmaktadır. Bu sistemlerde, her üreticinin kendine ait “standart” bir yerleşim planı olmasına rağmen, gaz türbini, atık ısı kazanı ve buhar türbini “blokları” bağımsız olarak yerleştirilebilmektedir. Ancak, sahadaki özel ihtiyaçlara göre, buhar türbininin optimum bir V-30 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu yerde yer alması sağlanacaktır. Çalıştırma sırasında, gaz türbinleri, buhar türbininden bağımsız olarak çalıştırılacaktır. Jeneratörlerin ise havayla soğutulması planlanmaktadır. Sistemde yer alan 2 gaz türbini ve 1 buhar türbininde üretilen elektrik enerjisi, ulusal sisteme iletimin sağlanması için 380 kV‟a yükseltildikten sonra şalt sahasına verilmektedir. Prosese ait akım şeması aşağıda verilmiştir. Gaz Türbinleri Erzin DGKÇ Santrali sisteminde kullanılacak gaz türbinleri (2 adet); türbin, türbine bağlı jeneratörden oluşacak ve sadece doğalgazla çalışma özelliğine sahip olacaktır. Santraldeki gaz türbinlerinin yakma sistemlerinde, azot oksit emisyonunun kontrol edildiği kuru düşük NOx üreten “Dry Low NOx“ sistemi kullanılacaktır. Proje kapsamında temin edilecek türbinlerin, çevresel açıdan güvenilirliğinin üretici firma tarafından test edilmiş ürünler olmasına özen gösterilecektir. Gaz türbinlerine beslenen doğal gazı yakmak için, türbinin kompresör kısmında sıkıştırılarak basıncı ve sıcaklığı yükseltilen hava kullanılacaktır. Yanma sonucu oluşan sıcak gaz karışımı, kademeli basınçlı türbinden geçerek türbin motorunu döndürecek ve dönme hareketi ile türbin ile aynı şaft üzerinde bulunan jeneratörde elektrik üretilecektir. Böylece mekanik enerji, elektrik enerjisine dönüştürülecektir. Gaz türbinleri devamlı olarak sisteme sıcak gaz temin edecek ve bu gazlar çevrimsiz olarak havaya deşarj edilecektir. Sistemde, 3.000 rpm hızla ve Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) standartlarına uygun 250-310 MW nominal değer aralığında güvenli bir şekilde çalışacak, ağır endüstri tipine sahip gaz türbinleri kullanılacaktır. Gaz türbinlerine bağlı diğer sistemler; hava emiş sistemi ve egzoz sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır. Hava emiş sistemi; filtrasyon ve ayrıştırma istasyonu, basınç kontrol bloğu ve kontrol sistemlerinden oluşacaktır. Egzoz sistemi ise; egzoz bacası ve kompansatörlerden oluşacaktır. Gaz türbini ve yardımcı ekipmanları, içinde gezer köprülü vincin de bulunduğu bir bina içerisine konumlandırılacak, binanın içerisinde bakım için de ayrı bir alan ayrılacaktır. Binanın içi ise, dışarıya çıkabilecek gürültünün önlenmesi amacıyla uygun malzemelerle izole edilecektir. Atık Isı Kazanları Erzin DGKÇ Santrali‟nde 3 kademe basınçlı 2 adet atık ısı kazanı bulunacaktır. Gaz türbinlerinden yüksek sıcaklıkta çıkan atık gazlar, buhar üretmek üzere farklı basınç seviyelerinde atık ısı kazanının ısı değişimini sağlayan serpantinlerinden geçirilecektir. İlave yakıt gerektirmeyen bu sistemin ana bölümleri; buharın üretilmesinde kullanılan su borulu kazan duvarları, ekonomizörler, evaporatörler, kızdırıcılar ve diğer yardımcı ekipman (entegre borulama, besleme sistemleri, vs)‟dır. Atık ısı kazanları için ek ateşleme gerekmeyecektir. Sistemde kullanılacak atık ısı kazanı; Gaz türbininden gelecek sıcak gaz ile buhar türbinine sağlanacak buharı dengeleyecek bir çalışma prensibine sahip olacaktır. Yatay veya alternatif olarak dikey su dolaşım sistemine sahip olacaktır. Gelecekte olabilecek çevresel mevzuat değişiklerine karşı Seçici Katalitik Redüksiyonu‟nun sisteme entegrasyonu için uygun alan bırakılacaktır. Bölgedeki mevcut iklimsel yapı göz önüne alındığında, koruma yapısı ile birlikte açık alana kurulacaktır. V-31 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Bakım ve testler dışında müdahale olmayacak şekilde, başlatma, işletme ve kapatma amacıyla elektronik sistemlerle yapılacaktır. Aralıklı ve sürekli çalışacak su besleme ve drenaj sistemlerine sahip olacaktır. Korozyonun önlenmesi için kimyasal enjeksiyonu yapılacaktır. pH kontrolü, düşük bir oranda kullanılacak nitrojen ile yapılacaktır. Atık ısı kazanı işletmeye alınmadan önce, suyu işleyecek tarafı asidik kimyasallarla temizlenerek operasyona hazır hale getirilecektir. Atık ısı kazanı ile buhar türbini yardımcıları su tarafında kısıtlı bir yüzey, montaj süresi ve gelen ekipmanın koruma şartlarına göre asitle yıkama tekniği gerektirdiğinde, ekipmanların durumu ve montaj şartlarına göre kullanılacak asit ve inhibitörü tespit edilecektir. Söz konu kimyasal yıkama işleminden kaynaklı atıkların tümü geçirimsiz yüzeyli bir haznede toplanarak 14.03.2005 tarihli 25755 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği" hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Buhar Türbini Sistemde kullanılacak buhar türbini multi-shaft sisteminde, alçak, orta ve yüksek basınç şartlarında çalışabilecek uygun tasarım yapısına sahip olacaktır. Gaz ve buhar türbinleri elektrik üretiminde farklı jeneratörleri tahrik edecek ve bu üniteler ortak bir binada konumlandırılacaktır. Önerilen santraldeki buhar türbin ünitesinin ana bölümleri ve su-buhar çevrimi içinde yer alan ekipmanlar Tablo V-28„de verilmiştir. Tablo V.28. Buhar Türbin Ünitesinin Ana Bölümleri ve Su-Buhar Çevrimi İçinde Yer Alan Ekipmanlar Pompalar İçin Kontrol ve Yağlama Sistemi Buhar Türbin Ünitesinin Ana Bölümleri Drenaj Sistemi Değişik Basınçlarda Buhar By-Pass Sistemleri Su-Buhar Çevrimi Ġçinde Yer Alan Ekipmanlar Sirkülasyon Suyu Pompası ve Su Türbin Grupları Kondensat Pompası, Besleme Suyu ve Transfer Pompaları Kondenser Buhar ve Su Enjektörü Degazör ve Besleme Suyu Tankı Depolama Tankları Elektrik ve Otomasyon Sistemi Sistemde; atık ısı kazanından gelen kızgın buhar, yüksek, orta ve düşük basınç kademelerine sahip türbinlerine yönlendirilecektir. Türbin kanatları arasından geçen kızgın buhar, enerji dönüşümünü sağlayacak ve kızgın buharın ısıl enerjisi mekanik enerjiye, mekanik enerji ise buhar türbin jenaratöründe elektrik enerjisine dönüştürülecektir. Türbin çıkışındaki enerjisi alınmış buhar, su soğutmalı kondenserde yoğuşturularak atık ısı kazanına geri gönderilecektir. Buhar kondensat suyu halinde tekrar buharlaştırılarak işleme alınacak, böylece çevrimin devamlılığı sağlanacaktır. Yoğuşturmada kullanılacak soğutma amaçlı deniz suyu, ısı alımı amacıyla sistemde sirküle edilecektir. Baca Gazı Temizleme Sistemi (DLN) Doğalgaz kombine çevrim santrallerinin önemli emisyonlarından biri yüksek sıcaklıkta yanma gerçekleştirildikten sonra azot ve oksijenin birleşmesi sonucunda oluşan NOx (Azotoksitleri)‟dir. Önerilen santralde NOx emisyonlarını minimum seviyede tutmak ve ilgili yönetmelik hükümlerini (06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete‟de V-32 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu yayımlanan “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği” ve 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”) sağlamak amacı ile Kuru Düşük NOx (DLN) teknolojisi kullanılacaktır. Su Hazırlama ve Arıtma Sistemleri Önerilen santralin su hazırlama ve arıtma sistemleri kapsamında, ana soğutma suyu, desalinasyon, servis suyu, yangın suyu, kullanma suyu ve atıksu arıtma sistemleri bulunacaktır. Bu sistemlere ait detaylar aşağıda açıklanmıştır. Ana Soğutma Suyu Sistemi Erzin DGKÇ Santrali ana soğutma suyu sistemine ilişkin detaylar bu bölümde “Tek Geçişli Deniz Suyu Soğutma Sistemi” Başlığı altında yukarıda açıklanmıştır. Servis Suyu Sistemi Servis suyu sistemi; önerilen santralin içme ve kullanma suyu ile ünitelerin diğer su ihtiyaçlarına hizmet etmek amacıyla yapılmıştır. Tank ve pompaları içeren hidrofor sistemi ile bu imkan sağlanacaktır. Yangın Suyu Sistemi 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” hükümleri ve uluslararası standartlar (NFPA) dikkate alınarak yapılacak olan yangın suyu pompa istasyonu ve yangınla mücadele tankları önerilen santral dahilinde yer alacak ve sistemin su temini ters osmoz ile arıtılmış deniz suyundan yapılacaktır. Kullanma Suyu Sistemi Tesisin kullanma suyu, ters osmoz sisteminden çıkan tuzu alınmış deniz suyunun ek arıtma işlemlerinden geçirilerek temin edilecektir. Bu arıtma sistemiyle elde edilen su; depolama tanklarında depolanıp, tüm tesis içindeki bağlantılara gönderilecektir. Atıksu Arıtma Sistemi Erzin DGKÇ Santrali‟ndeki atıksu arıtım sistemleri; yağlı atıksu arıtımı, evsel atıksu arıtımı ve yangınla mücadele atıksu arıtımı sistemleridir. Önerilen santral yapılarının zeminlerinden çıkan yağlı atıksu, separatörde arıtıldıktan sonra deşarj suyu dinlendirme ünitesine gönderilecektir. Bu ünitede dinlendirildikten sonra bu suların Akdeniz‟e deşarj edilmesi planlanmaktadır. İlgili arıtım ve kondensat koşullandırma sistemlerinden kaynaklanacak atıksuyun pH değeri ayarlanarak nötralleştirilmesi yapılacaktır. Nötralleşen su yine deşarj suyu dinlendirme havuzlarına gönderilip dinlendirildikten sonra Akdeniz‟e deşarjı yapılacaktır. Yangın durumu söz konusu olduğunda ortaya çıkacak olan atıksu, yağ seperatörlerinde arıtıldıktan sonra dinlendirme havuzlarına gönderilip dinlendirildikten sonra deşarjı yapılacaktır. Gaz Türbini yıkama sularının kimyasal içeriğinden dolayı tesiste arıtımı yapılmayacaktır. Çıkan kimyasal içerikli yıkama suyu lisanslı bertaraf tesislerine gönderilecektir. V-33 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu ġalt ve Elektrik Sistemleri Tüm elektrik sistemleri ve transformatörleri ile şalt sahası ve sistemlerinin projelendirilmesi, ekipman seçimi, montajı, testleri, devreye alınması ve işletilmesi çalışmaları ve işlemleri; TSE ve TEİAŞ standartları, ilgili yönetmelikler, Uluslararası Elektroteknik Komisyon (IEC), Alman Elektronikçiler Birliği (VDE) gibi ulusal ve uluslararası standartlara uygun bir şekilde gerçekleştirilecektir. Santral çevrim bloğunun enterkonnekte sisteme; “Erzin DGKÇ Santrali-Tosçelik TM EİH 380 kV, 3B 954 MCM (Cardinal), 14km”, “Erzin DGKÇ Santrali-Akdam Havza TM (Akdam HES Şaltı) EİH 380 kV, 3B 954 MCM (Cardinal), 95km” ve “Erzin DGKÇ Santrali-Erzin TM EİH, 3B 954 MCM (Cardinal), 15km” bağlantısı şeklinde olacaktır (bkz. Ek-1). Tesiste üretilen elektrik enerjisi, Proje Alanı‟nın kuzey doğu köşesinde yer alacak ortak 380 kV Hava İzolasyonlu Şalt Donanımı (AIS) üzerinden TEİAŞ Elektrik İletim Şebekesine verilecektir. Şalt sahası taşıyıcı bara düzeni, TEİAŞ Şebeke Bağlantı Anlaşması uyarınca Ana 1, Ana 2 ve Transfer Taşıyıcı Barası şeklinde olacaktır. Trafo merkezleri (Tosçelik, Akdam ve Erzin) TEİAŞ‟ın mülkiyetinde ve işletimindedir. Ancak, yukarıda OHL devrelerine bu yeni enerji santrali projesinin entegrasyonu için, bu projenin bir parçası olarak tasarlanması, temin edilmesi ve monte edilmesi gereken bu merkezlerin içerisinde yeni fider bölümlerinin temin edilmesini (veya yedek fider bölümlerinin kullanılmasını) gerektirecektir. TEİAŞ‟ın taşıyıcı bara altyapısını temin edecek ve bu projenin fider bölümü ekipmanlarını sağlayacaktır. Söz konusu iletim hattı projelendirilmesi Progas Mühendislik Müşavirlik ve Mümessillik A.Ş. tarafından yapılacaktır. Kontrol ve Kumanda Sistemleri Önerilen santralin tüm bölümlerinin entegre izlenmesi, kontrolü ve korunmasını sağlamak amacıyla, “Enstrümantasyon ve Kontrol Sistemi (I&C)” tesis edilecektir. I&C sistemi, tüm işletme koşullarında azami emre amadelik ve güvenilirliği sağlamanın yanı sıra istenen verimlilik seviyelerini de karşılayacak şekilde tasarlanacaktır. Sistem; modern ve kaliteli ekipman kullanımı ve bu ekipmanın yerini doldurabilecek yedekleriyle yüksek düzeyde güvenilirlik ve emre amadelik sağlayacaktır. Bu sayede bir bileşenin arızalanması durumunda, yedek bileşen santralin işletimini etkilemeksizin görevi devralacaktır. Tesis personeli için İnsan-Makine Arayüzleri (HMI) üzerinden, Merkezi Kontrol Odası‟nda (CCR) uzaktan izleme ve kontrol sistemine erişim olacaktır. Bu altyapı, fonksiyonel ve coğrafi olarak dağıtılmış mikroişlemci-tabanlı kontrolör kullanılmasına dayalı özel bir Santral Kontrol Sistemi (PCS) ile gerçekleştirilecektir. Kontrolör, güvenli ve yedekli bir dijital veri ağı üzerinden birbiriyle ve CCR‟deki operatör ile iletişim kuracaktır. Bu sayede, sahada monte edilmiş alet ve cihazlardan alınacak komutlar, santral kontrol cihazlarına gönderilecek ve elektrik şalt donanımı, santrali kontrol edecektir. Operatör, santral koşullarını izleyebilecek, parametreleri ayarlayabilecek veya CCR‟deki Operatör Çalışma İstasyonları‟ndan santralin tam manuel kontrolünü uzaktan üstlenebilecektir. Ayrıca, PCS‟de yüksek düzeyde bir otomasyon mevcuttur. Bu sayede normal işletme koşullarında operatör tarafından minimum düzeyde müdahale gerekecektir. Santralin otomatik çalıştırılması ve kapatılması da mümkün olacaktır. PCS; gaz türbin jeneratörü, buhar türbini, yardımcı santral ve şalt donanımının operasyonu ile ilgili tüm kontrol, izleme ve denetlemeyi sağlayacaktır. PCS; gaz türbini, atık ısı kazanı, buhar türbini ve yardımcı santral arasında koordinasyon kontrolünü gerçekleştirmek için tasarlanmıştır. PCS arızası durumunda santrali bağımsız olarak koruma ve kontrol etme kapasitesine sahip standart kontrol paketi bulunacaktır. V-34 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Su, buhar, yakıt, sıkıştırılmış hava, kesintisiz emisyon izleme (CEMS) ayrıca elektrik sistemleri ve şalt donanımları izleme ve kontrol birimleri de PCS‟ye entegre edilecektir. I&C Sisteminin temel hedefleri aşağıdaki gibi olacaktır; Tüm santral bölümlerinin güvenli çalıştırılması, senkronize edilmesi, kapatılması, acil durumda açılması, kontrol ve izlemesi, Tüm santral bölümlerinin optimize ve etkin kullanılmasına imkan sağlanması, Tüm santralin emre amadeliğinin azami düzeye çıkarılması, Operatör müdahalesini minimuma indiren, maksimum düzeyde otomatik kontrol ve “tek düğmeyle” başlatma ve “tek düğmeyle” kapatma fonksiyonunun sağlanması, Santral operasyonlarıyla ilgili kapsamlı bilgi izleme, saklama ve sunma olanaklarının sağlanması, Sistem ve santral performansıyla ilgili kapsamlı test ve bilgilerin sunulması, Merkezi Kontrol Odası vasıtasıyla santralin izleme ve kontrolü, Başlatma ve kapatma sürelerinin asgariye indirilmesi ve santrale uygulanan mekanik ve termal gerilmelerin minimize edilmesi. Yardımcı Sistem ve Ekipmanlar Yangından korunma ve müdahale sistemi, ham su/yangın suyu depolama tankı, içme suyu sistemi, hava sistemleri, soğutma suyu sistemi, atık ısı kazanı ile ısıtma, havalandırma ve soğutma sistemleri önerilen santralde bulunacak başlıca yardımcı sistemlerdir. Sistemde hava kompresörleri, soğutucular, ayrıştırıcılar, filtreler ve hava kurutucular bulunacaktır. Klima sistemi, havalandırma sistemi, servis havası sistemleri, telekomünikasyon ekipmanı, dizel yakıt acil durum jeneratör ünitesi, vinçler ve mekanik atölye teçhizatları santral dahilinde bulunması planlanan diğer yardımcı ekipmanlardır. Hidrant sistemi ile otomatik ve mobil yangın söndürme birimleri santralde bulunacaktır. Tesiste; Yangın Alarm Sistemi, Havalandırma Kanalları (HVAC), Duman Tahliye ve Kontrol Sistemi, Söndürme Sistemi, Genel Anons ve Sesli Tahliye Sistemi, Geçiş Kontrol Sistemi, Kapalı Devre Televizyon Sistemi (CCTV), Güvenlik Sistemi, Enerji Kontrol Sistemi, Aydınlatma Otomasyon Sistemi ve Asansör Sistemi birbirleriyle entegre ve etkileşimli çalışacaktır. Acil durumlarda problemsiz bir müdahalenin gerçekleşmesi için yangın alarm sistemi beslemesi jeneratör tarafından yapılacaktır. Yangın koruma ve müdahale sistemi, algılama işlevlerini en az 24 saat yapabilecektir. 24 saatin sonunda 30 dakika alarm verme ve haberleşme işlemlerini sürdürebilme kapasitesine sahip olacaktır. Santral yangın söndürme sisteminde; yangın alarm sistemi (otomatik dedektörler, alarm cihazları, kontrol ve komünikasyon sistemleri), yangın söndürme suyu merkezi (işlenmemiş su havuzu yakınına konuşlandırılacak pompalar), dahili ve harici boru ringi ve hidrant sistemi, mobil tip yangın söndürücüler ile otomatik yangın söndürme sistemlerinin (trafo ve elektronik ekipmanlarda) yanısıra köpüklü su, karbondioksit (CO 2) ve bunlara benzer çesitli yangın söndürücüler temin edilecektir. Santralde hava kompresörleri, kurutucular, filtreler ve soğutuculardan oluşan hava sistemleri; ana üniteler ve yardımcı tesislerin hava ile beslenmesini sağlayacaktır. Önerilen santralin havalandırması, tam anlamıyla ihtiyacı karşılayacak şekilde yapılacaktır. Hava besleme üniteleri bina dışlarına yerleştirilerek gerekli hava sağlanacaktır. Tesisin belirli bölümlerinde ise klima sistemi bulunacaktır. V-35 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Isı eşanjörlerine gereken buhar, yardımcı buhar sisteminden alınacak, buhar-sıcak su ısı eşanjörleri ısıtma sistemini besleyecektir. Sistemin çalışmasının bir gereği olan su sirkülasyonu ise, sıcak su sirkülasyon pompaları yardımı ile yapılacaktır. Önerilen santralde doğalgazla çalışan iki adet yardımcı kazan bulunacaktır. Isı kaybının fazla olduğu durumlarda bu kazanlar kullanılarak, buharın geçtiği borular ısıtılacaktır. Üretilecek yardımcı buhar, soğuk hava koşulları altında gaz türbinlerinde oluşacak buzlanmayı önlemek amacıyla kullanılacaktır. İletişim ekipmanları olarak santralde telefon, hoparlör, telsiz ve interkom sistemleri mevcut olacaktır. Tesiste acil durum koşulları altında enerji sürekliliğini sağlamak ve ekipman hasarlarını önlemek amacı ile dizel yakıtla çalışan bir jeneratör sistemi de bulunacaktır. Santral ekipmanının onarımının kolay bir şekilde yapılması ve acil durumlarda müdahalenin hemen gerçekleştirilebilmesi için 2 adet gezer vinç hazır bulundurulacaktır. Bakım işlemleri için gerekli olacak ekipman, makine atölyesinde bulunacak ve söz konusu ekipmanın kayıt listesi yine burada tutulacaktır. V.2.2. Proje Ünitelerinde Üretilecek Mal ve/veya Hizmetler, Nihai ve Yan Ürünlerin Üretim Miktarları, Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl Pazarlanacakları, Üretilecek Hizmetlerin Nerelere, Nasıl ve Ne Kadar Nüfusa ve/veya Alana Sunulacağı Erzin DGKÇ Santrali 900 MWm/882 MWe kurulu güce sahip doğalgaz yakıtlı bir elektrik üretim tesisi olacaktır. Santralde yılda 6.750.000 kWh elektrik üretilmesi planlanmaktadır. Üretilecek bu elektriğin %2,6„sı önerilen santral tarafından kullanılması planlanmakta kalanı ise iletim hatları ile ulusal şebekeye verilecektir. Santral çevrim bloğunun enterkonnekte sisteme bağlantısı; “Erzin DGKÇ Santrali-Tosçelik TM EİH 380 kV, 3B 954 MCM (Cardinal), 14km”, “Erzin DGKÇ Santrali-Akdam Havza TM (Akdam HES Şaltı) EİH 380 kV, 3B 954 MCM (Cardinal), 95km” ve “Erzin DGKÇ Santrali-Erzin TM EİH, 3B 954 MCM (Cardinal), 15km” şeklinde olacaktır (bkz Ek-1). Tesiste üretilecek enerji, enterkonnekte sistem üzerinden ulusal şebekeye aktarılacaktır. Ulusal şebekeye aktarılan enerji ülkenin artan enerji ihtiyacının yaklaşık % 2,6‟sını üreterek arz açığının bir kısmını karşılayacaktır. Elektrik üretiminde süreklilik ve güvenirliliğin sağlanması ile ülkenin gelişmesine katkıda bulunacaktır. 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği‟nin Ek I, 32. Maddesinde belirtildiği üzere 154kV ve üzeri gerilimde 15 km‟den uzun enerji iletim tesisleri için (iletim hattı, trafo merkezi, şalt sahaları) Çevresel Etki Değerlendirmesi gereklidir. Erzin DGKÇ Santrali iletim hattı için, ÇED yönetmeliği hükümlerinin ayrıca yerine getirilmesi sağlanacaktır. V.2.3. Proje Ünitelerinde Kullanılacak Suyun Hangi Prosesler Ġçin Ne Miktarlarda Kullanılacağı, Nereden, Nasıl Temin Edileceği, Ne Miktarlarda Hangi Alıcı Ortamlara Nasıl Verileceği, Suya Uygulanacak Ön ĠĢlemler (Arıtma Birimleri Ġle Katma-Besleme Suyu Olarak Katılacağı Birimleri Kapsayan), Su Hazırlama Ana Akım ġeması, Su Buhar Çevrimi, Proses Akım ġeması Çevriminde Uygulanacak Su Ġç ĠĢlemleri, Kullanılacak Kimyasal Maddeler Erzin DGKÇ Santrali işletme aşamasında kullanılacak soğutma, proses ve diğer kullanım suları Akdeniz‟den temin edilecektir. Denizden çekilecek suyun (ortalama 74.000-76.000 m3/saat) büyük bir kısmı kondenser ünitesinde soğutma amaçlı kullanıldıktan sonra denize deşarjı yapılacak, küçük bir miktarı ise (ortalama 55.5 m3/saat) V-36 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu proses ve kullanım suyu olarak tesiste değerlendirilecektir. Deniz suyunun tuzlu yapısı ve içeriğindeki partikül maddelerden dolayı sisteme dağıtımı yapılmadan önce desalinasyon işlemlerinden geçmesi gerekmektedir. Bu amaçla kurulacak ters osmoz deniz suyu arıtma sistemi ile deniz suyunun arıtımı yapılacak, proses ve kullanım suyu olarak tesise dağıtımı yapılacaktır. Deniz suyunun proses suyu olarak ünitelerde doğrudan kullanımı ise meydana getirebileceği zararlardan dolayı mümkün değildir. Desalinasyon sisteminden çıkacak tuzu alınmış deniz suyu, bu sisteme ek olarak kurulacak demineralizasyon sisteminden geçirilerek saflaştırılacaktır. Santralde kullanılacak desalinasyon ve demineralizasyon sistemleri ile ilgili ayrıntılı bilgiler aşağıda verilmektedir. Desalinasyon Sistemi Desalinasyon tuz gidermek anlamına gelmektedir. Önerilen santral dahilinde Akdeniz‟den alınacak sudaki mevcut tuz, mineral ve diğer safsızlıklar, ortalama 40,5 m3/saat debi ile çalışacak deniz suyu ters osmoz sistemi ile giderilecektir. Bu sistemde arıtılan su; sulama suyu, kullanım suyu, yangınla mücadele ve proses suyu olarak değerlendirilecektir. Denizden kullanım ve proses suyu için alınacak suyun %40‟lık kısmı bu sistem ile tuzsuzlaştırılacak; sistemden çıkacak yoğun tuzlu su, yüksek debiye sahip soğutma suyu ile birlikte denize deşarj edilecektir. Ters osmoz sistemleri; klasik arıtma tekniklerinden farklı olarak deniz suyu gibi iletkenliği yüksek sulara uygulanan ve suyun içindeki istenmeyen tüm mineralleri sudan ayırarak saf su eldesi sağlayan membran filtrasyon işlemlerini kapsamaktadır. Ters osmoz sisteminin çalışma prensibi, suyun cihaz üzerinde bulunan membranlardan yüksek basınç altında geçirilmesidir. Bu işlem esnasında su molekülleri ve bazı inorganik moleküller bu gözeneklerden geçebilirken, suyun içindeki maddelerin çoğu bu gözeneklerden geçemez ve konsantre su olarak dışarı atılır. Membran yüzeyinin sürekli olarak temiz ve tıkanmadan kalmasını sağlayan ise, membran içinde gerçekleşen "çapraz akış" işlemidir. Çapraz akış sayesinde, bir kısım sıvı (ürün suyu) membrandan geçerken, bir kısım sıvı (yoğun su) membran yüzeyine paralel hareket ederek, safsızlıkların membrana yapışmasını engeller. Yapılan bu işlemde, diğer filtrasyon sistemlerine göre çok daha iyi kalitede su elde etme olanağı vardır. Tüm bu işlemlerden önce deniz suyu, tamburlu veya telli eleklerden oluşan ön arıtma işlemlerinden geçirilip, sisteme zarar verebilecek kaba katı malzemeler sudan ayrılacaktır. Buna ilave olarak uygulanacak ultra-filtrasyonlu ön arıtma işlemiyle, deniz suyunun ters osmoz sistemine uygun standartlarda girişi sağlanacaktır. Denizden alınan ve termal deşarj ile alıcı ortama verilen sulardaki toplam tuz miktarı kütlesel olarak sabit kalacaktır. Ancak ters osmoz sisteminde geri kazanılan temiz su hacmi ile orantılı olarak termal deşarj hattındaki tuz miktarı ‰ 40,19 değerinden ‰ 40,21 değerine yükselmiş olacaktır. Bu değerde ters osmoz sistemi kapasitesi sınırlı olduğu için ihmal edilebilir olacaktır. Ters osmoz sisteminden önce ön arıtma birimi olarak mikro elek ve ultrafiltrasyon sistemi kullanılacağı için özellikle geri yıkamadan dolayı özel renk verici/oluşturucu herhangi bir kimyasalın kullanımı söz konusu olmayacaktır. Demineralizasyon Sistemi Demineralizasyon, suyun içinde bulunan tüm minerallerin alınması yani saf su haline getirilmesi işlemidir. Santralde kurulacak Elektrodeiyonizasyon (EDI) sistemi ile proses üniteleri için gerekli saf suyun temini sağlanacaktır. Elektrodeiyonizasyon sistemlerinde saf su, suyun anyonik ve katyonik seçici membranlarda, elektrik enerjisi kullanılarak iyonlarından ayrıştırılmasıyla elde edilmektedir. Sistemden çıkacak saf su; gaz türbini ve atık ısı kazanında aşağıda verilen amaçlar doğrultusunda kullanılacaktır. V-37 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Atık ısı kazanında çıkacak blöf suyunun tedariki (buhar çevrimin sürekliliği için) Gaz türbini yıkama suyunun tedariki (türbin yüzeyindeki kontaminasyonu önlemek için) Atık ısı kazanının ekonomizerleri, besi suyu sisteminden gelen yoğuşturulmuş suyu boru sistemi aracılığıyla almaktadır. Kondensat sisteminin proses içindeki işlevi, buhar türbininden çıkan çürük buharı yoğunlaştırılarak sisteme buhar üretiminde kullanılmak üzere geri döndürmektir. Demineralizasyon sisteminden alınacak besleme suyunun işlevi ise atık ısı kazanına buhar üretilmesi için kondens sisteminden gelen suyun dengelenerek, degaze edilmesi ve kazana besleme suyu sağlamasıdır. Demineralizasyon sisteminden çıkacak suyun parametreleri Tablo V-29‟da verilmiştir. Tablo V.29. Kazan ve Besleme Suyu Parametreleri Parametre pH Katyonik İletkenlik Oksijen Silika Demir BeslemeSuyu 8.8 – 9.5 <0.2 µS/cm 20 - 100 µg/kg <20 µg/kg <20 µg/kg Kazan Suyu Besleme Suyuna Göre Belirlenecek 3 µS/cm <1 mg/kg - Demineralizasyon ünitesinden çıkan su (21 m³/saat), demineralize su depolama tankında toplanacak ve bir transfer pompası ile sisteme verilecektir. Bu suyun 1 m³/saat‟lik kısmı rejenerasyon suyu olarak desalinizasyon ünitesine geri gönderilecektir. Rejenerasyon sisteminden çıkan sudaki parametreler SKKY Tablo 20.7‟deki değerleri saglayacaktır (bkz. Tablo V-30). Tablo V.30. Su Yumuşatma, Demineralizasyon ve Rejenerasyon, Aktif Karbon Yıkama ve Rejenerasyon Tesisleri Parametre Birim Klorür (Clˉ) Sülfat (SO4‾2) Demir (Fe) Balik Biyodeneyi (ZSF) pH (mg/L) (mg/L) (mg/L) - Kompozit Numune 2 Saatlik 2000 3000 10 10 6-9 Kompozit Numune 24 Saatlik 1500 2500 6-9 Kaynak: SKKY Tablo 20.7 Proses suyu olarak ayrılan suyun bir kısmı atık ısı kazanında buhar çevrimi için, kalan kısmı ise gaz türbini yıkama suyu olarak kullanılacaktır. Gaz türbininde kullanılacak yıkama suları ise; kimyasal madde içeriğinden dolayı tanklarda geçici olarak depolanarak 25755 sayı ve 14.03.2005 tarihli Resmi Gazete‟de yayımlanan “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen esaslara uygun bir şekilde lisanslı firmalar tarafından bertaraf edilecektir. Atık ısı kazanında buhar çevriminde kullanılan su ise; blöf suyu olarak tanklara alınacak, çöktürme işlemlerinden sonra soğutma suyu ile birlikte SKKY Tablo 9.7‟deki parametrelere uygun olarak denize deşarj edilecektir. Tablo V.31. Kömür Hazırlama, İşleme ve Enerji Üretme Tesisleri (Kapalı Devre Çalışan Endüstriyel Soğutma Suları) Parametre Birim Kimyasal Oksijen Ihtiyaci (KOİ) Askıda Katı Madde (AKM) Serbest Klor Toplam Fosfor Çinko (Zn) (mg/L) (mg/L) (mg/L) (mg/L) (mg/L) Kompozit Numune 2 Saatlik 40 100 0.3 5.0 4.0 Kompozit Numune 24 Saatlik Kaynak: SKKY Tablo 9.7 V-38 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Şekil V-2. Su Kullanımı Akım Şeması V-39 Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kullanılacak Kimyasal Maddeler Proses ünitelerinde kullanılacak kimyasal maddeler; Desalinasyon sisteminde kullanılacak antiscalant (ters osmoz sisteminin korunması için) ve bu sistemin ön arıtmasından kullanılacak koagülant ve hidroklorik asit (HCI) Atık ısı kazanında pH kontrolü için kullanılacak amonyak Gaz türbinlerinin yıkanmasında kullanılacak deterjandır. Tablo V.32. Santralde Kullanılacak Suyun Kaynak ve Debileri Kaynak Tek Geçişli Soğutma Suyu Deniz Suyu Ters Osmoz Sistem Suyu Deniz Suyu Ters Osmoz Sistemi Besleme Suyu Tuzlu Su Deşarjı Tuzdan Arındırılmış Deniz Suyu Demineralizasyon Sistemi Gaz Türbini Yıkama Suyu Atık Isı Kazanı Besleme Suyu Yangın Suyu İçme Suyu Evsel Atık Su Kullanım Debisi (m3/saat) 74.000-76.000 40,5 1 20,5 21 11,5 0,5 10 0,5 0,5 0,5 Tasarım Debisi (m3/saat) 74.000-76.000 117 3 56 64 33 0,5 30 0,5 0,5 0,5 V.2.4. Soğutma Sistemine ĠliĢkin Bilgiler, Soğutma Suyu Akım ġeması, Kullanılacak Kimyasal Maddeler ve Miktarları, Soğutma Suyunun DeĢarj Edileceği Ortam, DeĢarj Edilecek Ortama Etkileri ve Alınacak Önlemler, Modelleme ÇalıĢması, Modelleme ÇalıĢmasında Kullanılan Yöntem, Modelin Tanımı İşletme aşamasında, enerji üretimi sırasında açığa çıkacak ısının uzaklaştırılması, tesis üretim verimliliğinin arttırılması için önemli bir unsur olmakla birlikte ısı uzaklaştırıcı olarak yüksek miktarlarda suyun kullanımını da gerekli kılacaktır. Bu amaçla, aşağıda sunulan hususlar gözönüne alınarak, işletme aşamasında ihtiyaç duyulan soğutma suyunun Akdeniz‟den karşılanması planlanmıştır. Soğutma suyunun deniz suyundan temininin temel avantajları ise aşağıda sıralanmıştır; Deniz suyunun bol miktarda bulunabilmesi ve miktarında mevsimsel salınımların olmaması, Kullanımındaki kolaylık, Isıl değerinin yüksek oluşu, Termal deşarjdaki kolaylık, Sıcaklığın her mevsim soğutma amacına uygun olabilmesi. Önerilen santralde tek geçişli deniz suyu soğutma sistemi kullanılacaktır. Türbinden gelen ısınmış sirkülasyon sularının, denizdeki su alım noktasından çekilen yaklaşık 20,83 m3/s debili deniz suyu ile soğutulması esasına dayalı olarak çalıştırılacaktır. Tek geçişli deniz suyu soğutma sistemlerinde, su doğrudan kaynaktan alınmakta ve sistemden ısıyı aldıktan sonra tekrar kaynağa deşarj edilmektedir. Ana su sirkülasyon sisteminin amacı, kondansatöre ve yardımcı soğutma sisteminin ısı eşanjörlerine soğutma suyu temin etmektir. Su sirkülasyon sistemi aşağıda verilen bileşenlere sahip olacaktır; Yağlamalı yatak tipi su pompaları Hidrolik veya motorlu aktüatörlerle birlikte pompa deşarj izolasyon vanaları, Pompalardan kondansatöre ve oradan dışarıya sirkülasyon suyu boruları. V-40 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Yardımcı soğutma suyu sistemine deniz suyu beslemesi, kondansatörün membaında yer alan ana sirkülasyon borularından alınacaktır. Alınan yardımcı soğutma suyu, ısı eşanjörünü besleyecek ve kondansatörün mansabında yer alan sirkülasyon su borusuna geri dönecektir. Soğutma suyu sistemini biyolojik kirlenmeden korumak için, soğutma suyu pompa alım odası girişinde hipoklorit dozlaması yapılacak, kondansatörün çıkışında ise klor seviyesinin kontrolü yapılacaktır. Deniz suyu alım pompasının boyutlandırılmasında; aşağıdaki hususlar ile tesisin toplam deniz suyu talebi göz önüne alınacaktır. Ana sirkülasyon suyu sistemi Yardımcı soğutma suyu sistemi Tuzsuzlaştırma tesisi (Desalinasyon Sistemi) Elektro-klorlama tesisi Elekli yıkama (ızgara) Ana soğutma suyu pompasının hizmet amacı; kondansatör ve yardımcı soğutuculara soğutma suyu beslemesi yapmaktır. Diğer sistemleri (tuzsuzlaştırma tesisi, elektro-klorlama tesisi ve elekli yıkama) beslemek için ise, dört adet %33‟lük pompa temin edilecektir. Deniz suyu alım pompası bölümüne, pompaların bakımı ile ızgara ekipmanının ve izolasyon kapaklarının takılması ve sökülmesi için bir köprü tipi vinç temin edilecektir. Izgara Kanalı Izgara sistemi pompa istasyonunun girişine kurulacaktır. Sistemin amacı; pompalara zarar vermesi muhtemel her türlü ince ve kaba malzemenin tutulmasının sağlanmasıdır. Sistem dahilinde kaba ve ince ızgara kanalı bulunacaktır. Kaba ızgara kanalındaki ızgara çubukları ara mesafesi 50 mm, çubuk genişliği 10 mm olarak seçilmiştir. Kaba ızgarada tutunamayan katı malzemenin tutulması için ise 5 mm aralıklı mekanik ince ızgara kullanılacaktır. Izgaranın temizliği, her iki sistemde de arkadan taramalı mekanik bir sistemle yapılacaktır. Klorlama ve Klorsuzlaştırma Ünitesi Soğutma suyu ile birlikte çok sayıda mikroorganizmanın da sisteme girişi kaçınılmazdır. Bu mikroorganizmalar, zamanla soğutma yüzeyinde tabakalar oluşturarak sistemdeki ısı alışverişi verimliliğini düşürmekte, ayrıca bu yüzeylerde meydana getireceği korozyonla sistemin ömrünü kısaltmaktadır. Bu sebeple, sudaki organizmaların yok edilmesi veya etkisiz hale getirilmesi için soğutma suyu pompa odasının girişinde klorlama ünitesi mevcut olacaktır. Klorlamanın başlıca etkisi mikroorganizmaların hücre duvarlarının tahribi, hücre zarının geçirgenliğinin bozulması, protoplazma yapısının değiştirilmesi ve enzim inhibasyonu şeklinde olmaktadır. Önerilen santraldeki soğutma yapılarındaki klorlama, sıvı sodyum hipoklorit (NaClO) ile yapılacaktır. Dezenfeksiyon maksadıyla deniz suyuna verilecek NaClO, su içinde aşağıdaki reaksiyona sebep olacak ve deniz suyunun pH derecesini yükseltecektir. NaOCl + H2O → HOCl + NaOHNaClO, kimyasal özelliğinin yanı sıra taşıma kolaylığı, güvenli oluşu ve kimyasal açıdan fazla riskler taşımaması gibi özellikleri nedeni ile tercih edilmiştir. Klorun, sodyum hipokloritteki bağları çok kuvvetli olmadığından, kolaylıkla ayrılabilmektedir. Ayrıca, NaOCl yaklaşık 12,8 civarında pH değerine sahiptir. V-41 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Sistem çıkışındaki ısınmış su, borular ve çıkış yapılarından oluşan su çıkış sisteminden geçerek Akdeniz‟e deşarj edilecektir. Deşarj edilecek soğutma suyundaki klor, deşarj edilmeden önce klorsuzlaştırma ünitelerinden geçecektir. Klorsuzlaştırma ünitelerinde suyun içindeki klorun, kükürtdioksit enjekte edilerek nötralizasyonu sağlanacaktır. Şekil V-3. Soğutma Suyu Sisteminin Şematik Gösterimi Sözkonusu enerji üretim tesisine ait soğutma sisteminde kullanılacak deniz suyunun tekrar deniz ortamına verilmesini temin edecek termal deşarj sistemi için “Termal Deşarj Sistemi Kavramsal Proje Raporu” İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü öğretim üylerinden oluşan bir ekip tarafınan hazırlanmıştır. Söz konusu rapor Ek-17‟de sunulmaktadır. Soğutma suyu olarak kullanılacak deniz suyunun miktarının yaklaşık olarak 74.000-76.000 m3/saat olacağı tahmin edilmektedir. Akdeniz‟den alınacak deniz suyu, soğutma sisteminde kullanılarak kısmen ısınacaktır. Denizden alınan su, soğutma işlemi tamamlandıktan sonra, boru hatları ve difüzörler vasıtasıyla tekrar denize geri verilecektir. Soğutma suyu sistemine ilişkin tasarım bilgileri aşağıda verilmiştir. Su alma derinliği Su alma hattı uzunluğu Su alma hattı borusu Termal deşarj derinliği Termal deşarj hattı uzunluğu Termal deşarj hattı boru Difüzör uzunluğu : -15 m : 3.400 m : 2x3.000 mm 10 Atu CTP : -10 m : 1.600 m : 3x2.400 mm 10 Atu CTP : 145 m Deşarj sisteminin tasarımı ile ilgili çizimler Ek-17‟de verilmiştir. Yapılan mühendislik çalışmaları sonucunda deşarj hattının yaklaşık 1.600 metre olması planlanmaktadır. Hattın sonuna yapılacak 145 metrelik difüzör yapısı ile suyun deniz içerisinde homojen dağılması sağlanacaktır. Difüzörler arası mesafe 9 metre olacak şekilde 10 ayrı düşey kollu (riser) difüzörden deşarj edilecektir. Her biri 1 metre yükseklikte 500 mm çaplı difüzör V-42 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu çıkışları birbirine zıt yönlerde sıralı şekilde konumlandırılacaktır. Soğutma suyunun denize deşarjının meydana getireceği sıcaklık değişiminin belirlenmesi için İTÜ Çevre Mühendisliği tarafından geliştirilen “THERMOD Deşarj ve Dispersiyon Modeli” kullanılmıştır. Yapılan modelleme sonuçları Ek-17‟de sunulmuştur. THERMOD programı ile tahmin edilen yaz ve kış aylarındaki termal deşarj sonrası hüzme içindeki deniz suyu sıcaklıklarının derinliğe göre değişimleri ve Ek 17‟de detayı verilen hidrolik tahkik göz önüne alınarak Erzin DGKÇ Santrali için belirlenen projeye esas veriler ve şematik vaziyet planı aşağıda verilmiştir. a) -10 m derinlikten sahile olan mesafe: 1600 m 1 0 3 nolu boru hattının difüzör uzunluğu: 50 m m 3 nolu boru hattının deniz kısmındaki uzunluğu (difüzör hariç): 1625 m 3 Nolu Hat 2400 10 2 Nolu Hat 2400 10 500 mm çaplı difüzör delikleri 1 Nolu Hat 10 1 nolu boru hattının deniz kısmındaki uzunluğu (difüzör hariç): 1530 m b) 2 4 0 0 45 m 2 2 1 2 500 mm çaplı difüzör delikleri 1 -10 m 50 m n=10 adet, 500 mm çaplı difüzör delikleri n=10 adet, 500 mm çaplı difüzör delikleri 50 m n=10 adet, 500 mm çaplı difüzör delikleri Ldifüzör =145 m Şekil V-4. Termal Deşarj Hatları ve Difüzörlerin Şematik Genel Konumu Tablo V.33. Soğutma Suyu Parametreleri Parametreler Soğutma Suyu Miktarı Deşarj Suyu Miktarı Deniz Suyu Sıcaklığı (Yaz Ayları) Ortalama Sıcaklık Artışı (Yaz Ayları) Deniz Suyu Sıcaklığı (Kış Ayları) Ortalama Sıcaklık Artışı (Kış Ayları) Miktar 74.000-76.000 m3/saat 74.000-76.000 m3/saat 29,5 0C 1 0C (< 3 0C) 16 0C 0 0,8 C (<2 0C) İTÜ tarafından geliştirilen su alma-verme yapıları sistem tasarımına dayanarak, Artı Proje tarafından bir ısı taşınım model çalışması yürütülmüştür. Bu çalışmada, Erzin DGKÇ Santrali su sirkülasyon sisteminden deşarj edilen ısıtılmış suyun taşınım yayılım modeli MIKE 21 modelleme paketiyle hazırlanmıştır. Artı Proje tarafından hazırlanan Erzin DGKÇ Santrali‟ne ait soğutma suyu alma-verme yapılarının tasarımı ve ilgili mühendislik V-43 1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu çalışmalarını kapsayan “Dalga ve Hidrodinamik Model Çalışmaları Raporu” Ek-18„de verilmektedir. Model deney sonuçları Şekil V-4 ve Şekil V-5‟te sunulmuştur. Şekillerden görüldüğü gibi deşarj edilen su, simülasyon dönemlerindeki akıntı sistemine uyarak, kış aylarında güneye doğru ve yaz aylarında kuzeye doğru yönelmektedir. Yaz aylarında nisbeten azalmış akıntı hızları nedeniyle, uzak alan seyrelmesinin daha yavaş ve deşarj etki alanının daha geniş olduğu farkedilmiştir. Bununla birlikte her iki durumda da, deşarj edilen suyun fazlalık ısı açısından etkisinin ciddi boyutlarda olmadığı ve bölgenin yakınlarında 0.3 0C değerinin altında kaldığı anlaşılmıştır. V-44 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Su alma noktası Su alma noktası Su alma noktası Su alma noktası Şekil V-5. Proje Bölgesi Yakınlarında Fazlalık Isı Dağılımı (Şubat) V-45 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Su alma noktası Su alma noktası Su alma noktası Su alma noktası Şekil V-6. Proje Bölgesi Yakınlarında Fazlalık Isı Dağılımı (Ağustos) V-46 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ek-17‟de detayları verilen çalışma sonucunda belirlenen kavramsal tasarıma uygun olarak yapılacak deşarj sistemine göre, yaz ve kış mevsiminde yapılacak termal deşarj nedeniyle oluşacak sıcaklık farklarının, deşarj hüzmesinde birinci seyrelmenin gerçekleştiği bölge sonunda 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”ne göre belirlenmiş olan sınır değerlerin çok altında olacağı tesbit edilmiş ve yapılan tasarımın yaz ve kış aylarında emniyetli olacağı sonucuna varılmıştır. Tablo V.34. Kömür Hazırlama, İşleme ve Enerji Üretme Tesisleri (Soğutma Suyu ve Benzerleri) Atıksularının Alıcı Ortama Deşarj Standartları Kompozit Numune Kompozit Numune 2 Saatlik 24 Saatlik Yağ ve Gres (mg/L) 20 10 Askıda Katı Madde (AKM) (mg/L) 150 100 Sıcaklık* 35 30 ( C) Ph 6-9 6-9 (*) Soğutma amaçlı olarak deniz suyu kullanılması durumunda Tablo 23 deki sıcaklık kriteri dikkate alınır. Kaynak: SKKY Tablo 9.6 Parametre Birim Tablo V.35. Derin Deniz Deşarjları İçin Uygulanacak Kriterler PARAMETRE Sıcaklık En muhtemel sayı (EMS) olarak toplam ve fekal koliformlar Katı ve yüzen maddeler Diğer parametreler LIMIT Deniz ortamının seyreltme kapasitesi ne olursa olsun, denize deşarj edilecek suların sıcaklığı 35 ˚C yi aşamaz. Sıcak su deşarjları difüzörün fiziksel olarak sağladığı birinci seyrelme (S1) sonucun da karıştığı deniz suyunun sıcaklığını Haziran-Eylül aylarını kapsayan yaz döneminde 1 ˚C‟den, diğer aylarda ise 2 ˚C den fazla arttıramaz. Ancak, deniz suyu sıcaklığının 28 0 C‟nin üzerinde olduğu durumlarda, soğutma amaçlı olarak kullanılan deniz suyunun deşarj sıcaklığına herhangi bir sınırlama getirilmeksizin alıcı ortam sıcaklığını 3 0 C‟den fazla artırmayacak şekilde deşarjına izin verilebilir. Derin deniz deşarjıyla sağlanacak olan toplam seyrelme sonucunda insan teması olan koruma bölgesinde, zamanın % 90‟ında, EMS olarak toplam koliform seviyesi 1000 TC/100 ml ve fekal koliform seviyesi 200 FC/100 ml‟den az olmalıdır. Difüzör çıkışı üzerinde, toplam genişliği o noktadaki deniz suyu derinliğine eşit olan bir şerit dışında gözle izlenebilecek katı ve yüzer maddeler bulunmayacaktır. Tablo 4 te verilen limitlere uyulacaktır. Kaynak: SKKY Tablo 23 Ek-17‟de detayı verilen çalışmalar göz önüne alındığında, tesisin işletmesi sırasında yapılacak termal deşarjda deniz ortamında mevzuatın öngördüğü limitlerin çok altında kalınacağının beklenmesine rağmen, işletme faaliyetleri sırasında 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” (Tablo 23), 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Ürünleri Yönetmeliği” ve 26.11.2005 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Soğutma suyu girişinde biyolojik kirlenmeyi önlemek için sodyum hipoklorit (NaClO) takviyesi yapılacaktır. Ancak, klor konsantrasyonunun deşarjı düşük olacaksa da 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olacak şekilde kontrol edilecektir. V.2.5. Proje Kapsamında Kullanılacak Ana Yakıt veya Yardımcı Yakıtın Ne ġekilde Sağlanacağı Santralde yakılacak doğalgaz, 40 inçlik Gaziantep-Adana-Mersin Doğal Gaz İletim Hattından çıkış alınarak temin edilecektir. Tesise doğalgaz beslemesi yapılmadan önce basınç ölçüm ve düşürme üniteleri ile doğalgazın basıncı ayarlanacaktır. V-47 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. 15.09.2008 tarih ve 25485 sayılı yazısı ile BOTAŞ‟a doğalgaz alımı konusunda müracaatta bulunmuştur. BOTAŞ yetkilileri ile yapılan güzergah çalışması sonucunda, ihtiyaç duyulan gaz miktarı, geçici güzergah, hat karakteristiği, mesafe ve dönüm fiyatı tespit edilmiş ve 13.03.2009 tarihinde karşılıklı imza altına alınmıştır. Alanın jeolojik yapısına göre yapılacak doğalgaz boru hattı çalışmaları ve mühendislik faaliyetleri Progas Mühendislik Müşavirlik ve Mümessillik A.Ş. tarafından yapılacaktır. Bu çerçevede, EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. ile Progas Mühendislik Müşavirlik ve Mümessillik A.Ş. ile 14.09.2009 tarihinde sözleşme yapılmıştır. Bu kapsamda BOTAŞ doğalgaz boru hattı yapımına ilişkin olarak, belirlenen güzergahın 500 metre sağı, 500 metre solu dahil olmak üzere halihazır harita alımı talep edilmiştir. Nihai güzergah projesine göre ortaya çıkacak kamulaştırma işlemleri ise BOTAŞ tarafından yapılacaktır. Kamulaştırma işlemleri gerçekleştirildikten sonra hattın inşa çalışmalarına başlanacaktır. 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” Ek 1: Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi ile 30. Madde hükmü göz önünde bulundurulduğunda; petrol, doğalgaz ve kimyasalların 40 km‟den uzun 600 mm ve üzeri çaplı borularla taşınması durumunda ilgili proje için Çevresel Etki Değerlendirmesi gerekmektedir. Erzin DGKÇ Santrali doğalgaz iletim boruları uzunluğu geçici güzergah tespitine göre toplam 15,7 km, boru çapları 406,4 mm olacağından, tesisin yakıt temin borularının inşası ÇED‟e tabi olmayacağı değerlendirilmektedir. Önerilen tesiste kullanılacak gazın basıncı 35 barg olacaktır. BOTAŞ‟tan temin edilecek gazın basıncı tesiste kullanılacak gazdan yüksektir (75 barg). Bu sebeple tesis dahilinde “Basınç Ölçüm ve Düşürme İstasyonu” kurulumu yapılacaktır. Önerilen santralde temin edilecek gaz depolanmadan kullanılacağından herhangi bir güvenlik sorununa sebebiyet vermeyecektir. Doğalgaz iletim hatları inşa edilirken gerekli önlemler alınacak, iletim hattının çevreye olumsuz bir etkisi de olmayacaktır. Acil müdahale gerektiren durumlarda da, kesici vanalarla doğalgaz kaçağı engellenecektir. Santralin ünitelerinde yardımcı bir yakıtın kullanılması söz konusu değildir. Santralde jeneratör ve ulaşım araçlarının yakıt ihtiyacı için ise; 2 nolu dizel yakıt kullanılacaktır. Söz konusu yakıt anlaşmalı akaryakıt firmalarından temin edilecek, depolaması jenerator beraberindeki depolama tankında yapılacaktır. V.2.6. Proje Kapsamında Kullanılacak Ana Yakıt ve Yardımcı Yakıtın Hangi Ünitelerde Ne Miktarlarda Yakılacağı ve Kullanılacak Yakma Sistemleri, Yakıt Özellikleri, Anma Isıl Gücü, Emisyonlar, Azaltıcı Önlemler ve Bunların Verimleri, Ölçümler Ġçin Kullanılacak Aletler ve Sistemler, (Baca Gazı Emisyonlarının Anlık Ölçülüp Değerlendirilmesi (on-line) Ġçin Kurulacak Sistemler, Mevcut Hava Kalitesinin Ölçülmesi Ġçin Yapılacak ĠĢlemler) Modelleme ÇalıĢmasında Kullanılan Yöntem, Modelin Tanımı, Modellemede Kullanılan Meteorolojik Veriler (YağıĢ, Rüzgar, Atmosferik Kararlılık, KarıĢım Yüksekliği vb.), Model Girdileri, Kötü Durum Senaryosu da Dikkate Alınarak Model Sonuçları, Modelleme Sonucunda Elde Edilen Çıktıların Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterilmesi Erzin DGKÇ Santrali‟nin işletme aşamasında oluşacak baca gazı emisyonları, başlıkta belirtilen konulara uygun olarak incelenmiştir. İTÜ Çevre Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir ALP ve ARTEK Mühendislik Çevre Ölçüm ve Danışmanlık Hizmetleri Ticaret Ltd. Şti (ARTEK) tarafından gerekli çalışmalar yapılmış ve bu çalışmalar Ek-13: Hava Kalitesi Ölçüm Raporu ve Ek-14: Hava Kalitesi Modelleme Raporu‟nda ayrıntılı olarak açıklanmıştır. V-48 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Önerilen santral SKHKKY Ek 8: İzne Tabi Tesisleri Listesi-Liste A Madde 1.4: Yakma ısıl gücü 100 MW veya üzeri kombine çevrim, birleşik ısı güç santralleri, içten yanmalı motorlar ve gaz türbinleri. (Mobil santrallerde kullanılan içten yanmalı motorlar ve gaz türbinleri dahil) kapsamında yer almaktadır. V.2.6.1. Ana Yakıt ve Yakma Sistemleri Kurulması planlanan 900 MWm/882 MWe kurulu güce sahip Erzin DGKÇ Santrali‟nde, kuru düşük NOx üreten ve Dry Low NOx (DLN) olarak adlandırılan sistemle doğalgaz yakılacaktır. Önerilen santral; 2 gaz türbini (GT) ve 1 buhar türbini (BT) konfigürasyonuna sahip multi-şaft ünitelerden oluşacaktır. Multi-şaft düzeninde, her bir gaz türbini kendi jeneratörünü çalıştırmaktadır. Her bir atık ısı kazanından gelen buhar ise, tek bir buhar türbin-jeneratör sistemine verilmek üzere toplanmaktadır. Gaz türbinleri ve buhar türbinleri, kendi proseslerine münhasır jeneratörleri sürerek %58‟lik toplam çevrim verimliliği ile elektrik üretimini sağlayacaklardır. Ünitelerle ilgili kapasite ve verimler ise Tablo V-36‟da verilmiştir. Tablo V.36. Termal Kapasite ve Verimleri Herbir GT ünitesi İki GT Ünitesi Birlikte Atık Isı Geri Kazanma Ünitesi Termal Kapasite, MW 840 1680 410 Elektrik kapasitesi, MW 341 682 218 DönüĢüm verimi, % 40,6 40,6 53,2 Yakma sistemini temel prensip olarak; sistem dahilinde filtreden geçirilen hava, gaz türbinlerinin kompresör bölümünde sıkıştırıldıktan sonra doğal gazın beslendiği yakma odalarına gönderilmektedir. Doğalgaz ve hava karışımı yakma odalarında yanarak sıcak yanma gazlarını oluşturmakta ve bu gazlar genleşerek türbinlerden geçmekte ve türbin kanatlarını döndürmektedir. Türbin kanatlarının dönmesi sonucu jeneratör mili harekete geçmekte, böylece ortaya çıkan mekanik enerji kullanılabilir elektrik enerjisine çevrilmektedir. Türbin prosesinden çıkan sıcak gazlar da borular ile atık ısı kazanına gönderilmekte ve bu sıcak gazların ısıl enerjisi ile atık ısı kazanı içindeki suyun buharlaşması sağlanmaktadır. DLN (kuru düşük NOx) yanma odaları, gaz yakıt ve sıkıştırılmış havanın ön karışımını sağlar ve böylece yüksek NOX seviyesinin oluşacağı bölgesel yüksek sıcaklık alanları veya kızgın noktalar oluşmaz. Zayıf ön karışımlı yanma, özel olarak tasarlanmış karıştırma hazneleri ve alevin geri tepmesini önlemek için karışım giriş bölgesi gerektirir. Ateşleme alevi kullanımı nedeniyle genellikle, ulaşılabilir NOx seviyesi ve ulaşılabilir minimum yük için daha düşük bir pratik limit vardır. Çoğu sistemde, yakma kazanlarında sürekli iç yanma ve denge için kullanılan ve bütün tepme aralığı üzerinde tam net NO x azaltımının korunumunu zorlaştıran, küçük bir yayınım alevi ve NOx kaynağı olan ateşleme alevi vardır. Yeni gaz türbinleri için ön karışımlı kuru düşük NO x yanma sistemleri mevcut en iyi teknolojidir. (Integrated Pollution Prevention Control-IPPC) Tablo V.37. Erzin DGKÇ Santrali Emisyon Değerleri Kirleticiler NOx CO SO2 PM10 VOC Baca Gazı Kompozisyonu, mg/nM3 50,0 100,0 8,6 5,0 3,5 Emisyonlar, kg/saat 1 ünite 2 Ünite 107,95 215,9 215,90 431,8 18,50 37,0 10,80 21,6 7,55 15,1 Erzin DGKÇ Santrali sisteminde kullanılacak gaz türbinleri (2 adet); türbin, türbine bağlı jeneratör, yanma odaları ve hava kompresöründen oluşacak ve sadece doğalgazla çalışma özelliğine sahip olacaktır. Sistemde, 3.000 rpm hızla ve ISO standartlarına uygun V-49 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu 250-310 MW nominal değer aralığında güvenli bir şekilde çalışacak, ağır endüstri tipine sahip gaz türbinleri kullanılacaktır. Gaz türbinlerine bağlı diğer sistemler; alış sistemi ve egzoz sistemi olarak ikiye ayrılmaktadır. Alış sistemi; filtrasyon ve ayrıştırma istasyonu, basınç kontrol bloğu ve kontrol sistemlerinden oluşacaktır. Egzoz sistemi ise; egzoz bacası ve kompansatörlerden oluşacaktır. Önerilen projede 2 adet atık ısı kazanı kullanılması planlanmıştır. Kazana gönderilen su, sıcak gazların ısıl enerjisini emerek buharlaşmaktadır. Atık ısı kazanından gelen kızgın buhar, yüksek, orta ve düşük basınçtaki türbinlere yönlendirilmekte ve türbin kanatları arasında genleşerek enerji dönüşümünü sağlamaktadırlar. Kızgın buhar enerjisi mekanik enerjiye, mekanik enerji ise buhar türbin jeneratöründe elektrik enerjisine çevrilmektedir. V.2.6.2. Kullanılacak Doğalgazın Özellikleri Kullanılacak doğalgazın içeriği Nitrogen (N2), Karbondioksit (CO2), Metan (CH4), Etan (C2H6), Propan (C3H8), Iso-Bütan (C4H10), n-Bütan (C4H10), Iso-Pentan (C5H12), nPentan (C4H10), Hekzan (C6H14) ve n-Heptan (C6H14) adı verilen hidrokarbon bileşikleridir. Santral dahilinde kullanılacak doğalgazın kalorifik değeri 8200-9155 KCal/Nm3 civarındadır. Tesiste saatte yaklaşık 170.000 m3 doğalgaz yakılacaktır. Tablo V.38. Petrol ve Doğalgazın Bileşimleri BileĢen (Molkesri) Nitrojen (N2) Karbondioksit (CO2) Metan (CH4) Etan (C2H6) Propan (C3H8) Iso-Bütan (C4H10) n-Bütan (C4H10) Iso-Pentan (C5H12) n-Pentan (C4H10) Hekzan (C6H14) Azeri Doğalgazı 0,18 0,19 94,76 3,03 1,09 0,21 0,29 0,10 0,07 0,08 Ġran Doğalgazı 4,66 0,66 89,63 3,65 0,87 0,15 0,21 0,07 0,05 0,06 V.2.6.3. Anma Isıl Güç Erzin DGKÇ Santrali gaz türbinlerinde üst ısıl değeri 9.017 kcal/m3 ve 9.522 kcal/m arasında değişen, 170.000 m3/saat doğalgazın yakılması planlanmaktadır. Kullanılacak yakıtın anma ısıl gücü aşağıda hesaplanmıştır. Santralin proses ünitelerinde doğalgaz dışında başka bir yakıt kullanılmayacaktır. Tesise ait anma ısıl gücü hesabı Tablo V-39‟da verilmiştir. Bu hesapta anma ısıl gücü veya yakıt ısıl gücü tesisin tam kapasite çalışması halinde tükettiği yakıt miktarının ısıl değerine karşılık gelen değerdir. 3 Tablo V.39. Anma Isıl Gücünün Hesaplanması Parametre Doğal Gaz Isıl Değeri (Ort.) Doğal Gaz Tüketimi (Tek Ünite) Doğal Gaz Yoğunluğu Anma Isıl Gücü Değerler (Tek Ünite) 11.200 KCal/kg 17,92 kg/s 0,776 kg/m3 200.704 KCal/s 840 MW Değerler (Ġki Ünite) 11.200 KCal/kg 35,84 kg/s 0,776 kg/m3 401.408 KCal/s 1.680 MW V.2.6.4. Baca Yüksekliğinin ve Baca Gazı Hızının Tahkiki Erzin DGKÇ Santrali için belirlenen baca yüksekliği ve baca gazı hızı değerinin SKHKKY EK 4‟de verilen esaslarla mukayesesi yapılmıştır. EK 4 de; 3) Büyük Ölçekli Tesislerde Asgari Baca Yüksekliği V-50 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Anma ısıl gücü 1,2 MW ve üzerinde olan tesislerde baca yüksekliği aşağıda verilen esaslara göre ve Abak kullanılarak belirlenir. Abaktan hacimsel debi değerinin (R), Q/S (kg/saat) değerini kesmediği ve abaktan baca yüksekliğinin belirlenemediği durumlarda, tesis etki alanında engebeli arazi veya mevcut ya da yapımı öngörülen bina ve yükseltiler bulunmuyorsa (J’ değeri sıfır olarak belirlenmişse) fiili baca yüksekliğinin tabandan en az 10 m ve çatı üstünden yüksekliği ise en az 3 m olması yeterlidir. J’ değeri sıfırdan farklı ise H’ 10 alınır ve Abak kullanılarak baca yüksekliği belirlenir. Benzer tür emisyon yayan ve yaklaşık aynı yükseklikteki bacalar arasındaki yatay mesafe, baca yüksekliğinin 1,4 katından az ise ve emisyonların birbiri üzerine binmemesi için farklı yüksekliklerde baca kullanılması zorunlu görülmüyorsa; yeni tesislerde tek baca kullanılır.” denmektedir. EK 4‟ e göre abak kullanarak baca yüksekliğinin belirlenebilmesi için gerekli olan büyüklükler Tablo V-40‟da verilmiştir. Tablo V.40. SKHKKY EK 4‟e Göre Abak Kullanılarak Baca Yüksekliği Hesabında Gerekli Büyüklükler Baca ve Baca Gazı Özellikleri Baca çapı(d),m 7,1 Baca gazı sıcaklığı(t), oC 89 2.158.897 Baca gazı debisi(R), Nm3/saat Emisyonlar Q ,kg/saat S değeri Q/s, kg/saat NOx 107,95 0,1 1079,5 CO 215,90 7,5 28,8 SO2 18,50 0,14 132,1 PM10 10,80 0,08 135 VOC 7,55 - H’, m 37 10 12,5 13 - Tablo V-40‟da verilen kirletici emisyonlarından hareketle EK 4 de mevcut S değeri kullanılarak Q/S değerleri hesaplanmış ve her bir kirletici için abaktan H‟ değerleri belirlenmiştir (Şekil V-8). Görüldüğü gibi en yüksek H‟ değeri NOx kirletici emisyonları için oluşmuş ve 35 m olarak bulunmuştur (Şekil V-8). Bu değer kurulacak tesisin yer alacağı arazide mevcut yapılar ve topografik engebeler dikkate alınarak düzeltilmelidir. SKHKKY‟nde bunun için 3.1.2. Engebeli arazide ve yüksek binaların bulunduğu bölgelerde baca yüksekliğinin belirlenmesi; Tesisin bir vadi içinde olması veya emisyonunun yayılımının engebeler ve yükseklikler nedeniyle engellenmesi baca yüksekliğinin belirlenmesinde göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durumda abaktan elde edilen baca yüksekliklerinde düzeltmeler yapılır. Eğer tesisin bulunduğu alan, engebeli arazi veya mevcut ya da yapımı öngörülen bina ve yükseltilerce çevrelenmişse, Tablo 4.1, Tablo 4.2’ye göre belirlenen baca yüksekliği H', J miktarında artırılır. J değeri aşağıdaki diyagramdan bulunur. Burada: H m :Düzeltilmiş baca yüksekliği (H=H+ J) J' m :10 H' yarıçapındaki engebeli arazinin tesis temininden ortalama yüksekliği veya imar planına göre tespit edilmiş azami bina yüksekliklerinin 10 H' yarı çapındaki bölge içindeki tesis zeminine göre yükseklik ortalaması. denmektedir. V-51 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu 10 H‟ değeri 10*35= 350 m yarıçapı içindeki arazide mevcut engebelerin tesis zemininden ortalama yüksekliğine veya santral binasının tesis zeminine göre yüksekliklerine (J‟) bakılmalıdır. Santrale ait değişik ünitelerin yükseklikleri 4-35 m arasında değişmektedir. 350 m yarıçaplı arazi içerisinde binalar dışında büyük ölçüde düz bir arazi söz konusu olup bu husus da göz önüne alınarak yükseklik ortalaması J‟ değeri için 13 m olarak alınmıştır. J‟/H‟ = 13/35 =0,37 bulunur. J değerinin bulunması için verilen diyagramdan J/J‟ değeri 1 olarak (Şekil V-7) ve J değeri de 15 m olarak bulunur. Bu durum da H düzeltilmiş baca yüksekliği H = H‟ +J = 35 + 13 = 48 m elde edilir. Tesis için baca yüksekliği 60 m olarak planlandığı için SKHKKY‟ne göre yeterli olup değiştirilmesine gerek yoktur. Şekil V-7. J Değeri Hesabı için Kullanılan Abak V-52 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil V-8. Baca Yüksekliğinin Belirlenmesi için Kullanılan Abak V.2.6.5. Emisyonlar, Azaltıcı Önlemler, Ölçümler Ġçin Kullanılacak Alet ve Sistemler Bu bölümde, Erzin DGKÇ Santrali‟nden kaynaklı hava emisyonların, 2872 sayılı Çevre Kanunu‟nun ilgili hükümleri gereğince 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği‟nde (HKDYY) belirtilen esaslara göre incelenmesi ve değerlendirmesi yapılmıştır. SKHKKY, her türlü kaynak ve kaynaklardan yayılan emisyonlara sınırlamalar getirmiştir. Buna göre havayı kirletici gaz ve partikül maddelerin neler olduğu, konsantrasyonları, kütlesel debileri ve hangi oranlarda kirletici vasıflara sahip oldukları ve bu kirletici kaynaklara sahip tesislerin emisyonlarının SKHKKY esaslarına uyup uymadığı bu kapsamda belirlenmiştir. Ayrıca, bu bölümde tesisten kaynaklanacak emisyonlar için uygulanacak azaltıcı önlemler ve ölçümler için kullanılacak alet ve sistemlerden de bahsedilmiştir. V-53 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.2.6.5.1. Emisyonlar Santralde yakıt olarak doğalgaz kullanılacaktır. Doğalgazın yanması sonucunda ortaya çıkması muhtemel emisyonlar; azotoksitler (NOx), karbonmonoksit (CO), kükürtdioksit (SO2) ve toz (PM) emisyonlarıdır. Tesis SKHKKY EK 5 Kirletici Vasfı Yüksek Tesisler listesinde A) BİRİNCİ GRUP TESİSLER: Yakma Tesisleri grubunda 8. Gaz Türbinleri olarak yer almaktadır. Gaz türbinleri için baca gazı kirletici konsantrasyonları bu kısımda verilmektedir. Bu değerler santralin %58 gibi yüksek bir verime sahip olması dolayısı ile SKHKKY‟nde K katsayısı kadar artırılabilmektedir. K katsayısı için 58/55 = 1,055 değeri kullanılarak geçerli yeni emisyon kısıtlamaları değerleri düzeltme öncesi değerlerle birlikte Tablo V-41‟de verilmiştir. Tablo V.41. SKHKKY‟na göre Emisyon Sınırlamaları Kirletici Birim SO2 NOx CO PM mg/Nm3 mg/Nm3 mg/Nm3 Bacharach SKHHKY, Konsantrasyon,%15 O2’ye göre DüzeltilmemiĢ K=58/55= 1,055’e göre düzeltilmiĢ değerler 60 63 75 79 100 105 3 3 Santral 8,6 50 100 - Tablo V-41‟in incelenmesinden santralin konsantrasyon bazında emisyonlarının SKHKKY‟nde verilen kısıtlamaları sağlamaktadır. SKHKKY Ek 2 Tablo 2.1‟de bacalardan kaynaklanan karbon monoksit (CO) kütlesel debisi sınır değeri 500 kg/saat, kükürt dioksit (SO 2) kütlesel sınır değeri 60 kg/saat, azot oksit (NO2) kütlesel debisi sınır değeri 40 kg/saat, tozun kütlesel debisi ise 10 kg/saat olarak verilmiştir. Yapılan hesaplamalara göre; tesisten kaynaklanan CO ve SO2 kütlesel debileri sınır değerlerini aĢmamakta, NOx ve toz kütlesel debileri ise SKHKKY Ek 2 Tablo 2.1‟de verilen sınır değerleri aĢmaktadır. Bu sebeple, SKHKKY Ek 2 gereğince, tesis etki alanında NO2 ve toz emisyonlarının hava kirlenmesi katkı değerinin hesaplanması için mevzuatta belirlenen etki alanı tanımına uygun tesis etki alanı belirlenerek hava kalitesi modelleme çalışması yapılmıştır. Tesiste normal operasyon ve meteorolojik şartlar altında bacadan gaz çıkışı renksiz ve kokusuz olacaktır. Ancak özellikle ilk çalışma ve bazı meteorolojik şartlarda kahverengimsi gaz çıkışı geçici de olsa gözlenebilecektir. Baca ile ilgili değerler Tablo V42„de verilmiştir. Tablo V.42. Erzin DGKÇ Santrali Özellikleri (Proje Değerleri) Değer 2701980 kg/saat 2158897 Nm3/saat 2 60 m 89 °C 7.1 m % 11,9 20 m/s Parametre Baca Gazı Miktarı Baca Sayısı Yerden Baca Yüksekliği Baca Gazı Sıcaklığı Baca Çapı Nem Oranı Baca Gazı Hızı Tablo V.43. Erzin DGKÇ Santrali Emisyonları (Proje Değerleri) Kirletici Parametre Adı Karbonmonoksit (CO) Kükürtdioksit (SO2) Azotoksitler (NO2) Toz (PM10) Toplam Kütlesel Debiler (kg/saat) 431,8 37,0 215,9 21,6 V-54 Sınır Değerler (kg/saat) 500 60 40 10 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Ayrıca, Erzin DGKÇ Santrali Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Taslağı (BYTYT) esaslarına göre de değerlendirilmiĢtir. Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Taslağı’na (BYTYT) göre Emisyon Kısıtlamaları Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Taslağı‟nda Erzin DGKÇ Santrali için öngörülen emisyon kısıtlamaları aşağıda verilmiştir. Madde 7 Gaz Türbinleri için emisyon sınırları (1) İşletmecinin aşağıda mg/Nm3 ve %15 O2 içeriği olarak ifade edilen emisyon değerlerinin aşılmamasını sağlaması gerekmektedir: 1. Kükürtdioksit (SO2) Genel olarak gaz yakıtlar: 11,7 2. NO2 olarak ölçülen azotoksitler (NO ve NO2) Doğal Gaz (b) Kombine Çevrim Santrallerinde kullanılan ve yıllık ortalama toplam elektrik verimi % 55‟den fazla olan gaz türbinleri: 75 3. Karbonmonoksit (CO) Bütün tesisler: 100 4. Bacharach’a göre islilik seviyesi Sürekli çalışma: islilik derecesi 2. Başlama sırasında: islilik derecesi 4. (2) Gaz türbinlerinde yalnızca gaz veya sıvı yakıtlar kullanılabilir. Sıvı yakıt kullanılması durumunda sadece hafif veya dizel yakıtlar kullanılabilir veya kükürtdioksit emisyonlarının azaltılması için eşdeğer önlemler alınacaktır. (3) Acil durumlar için kullanılan ve yılda 500 saatten daha az işletilen gaz türbinleri NO x ve CO sınır değerleri uyum zorunluluğundan muaftırlar. Bu tip tesislerin yöneticisi her yıl yetkili makama bu kullanım sürelerinin kayıtlarını sunmakla yükümlüdür. Yukarıda verilen kısıtlamalarla Erzin DGKÇ Santrali emisyonlarının karşılaştırılması Tablo V.44‟de verilmiştir. Tablo V.44 Erzin DGKÇ Santrali Emisyonları ile BYTYT Kısıtlamalarının Karşılaştırılması Baca Gazı Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Taslağı’na Kirleticiler Kompozisyonu, mg/Nm3 göre Kısıtlamalar(%15 O2’göre), mg/Nm3 NOx 50,0 75 CO 100,0 100 SO2 8,6 11,7 PM10 5,0 * VOC 3,5 ** * Büyük Yakma Tesisleri Taslağında PM10 yerine islilik sürekli çalışmada <2 Bacharach skalası, başlama sırasında <4 Bacharach skalası olmalı ** VOC ile ilgili bir kısıtlama verilmemiştir. Tablo V.44 Erzin DGKÇ Santrali emisyonlarının BYTYT‟de öngörülen emisyon kısıtlamalarını rahatlıkla sağladığı görülmektedir. Dolayısı ile bu taslak yürürlüğe girse bile yasal açıdan hiçbir sıkıntı yaşanmayacaktır. V-55 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.2.6.5.2. Emisyonlar Ġçin Azaltıcı Önlemler Bunların Verimleri Erzin DGKÇ Santrali‟nde doğal gaz yakma için kullanılan türbinler teknolojik olarak düşük NOx emisyonu yapan türbin teknolojisi olarak seçilmiştir. Dolayısı ile yanma sonrası baca gazı arıtımına gerek duyulmamaktadır. Kombine çevrim uygulanması ise atık ısıdan maksimum ölçüde yararlanmaya imkan verdiği için sistemin toplam verimi de benzer tesisler arasında yüksek verimli olarak adlandırılmasını sağlamaktadır. Soğutma suyu temini ve deşarjı çevresel açıdan yasal limitlerin sağlanması ötesinde çevreyi korumaya yönelik ciddi iyileştirmeleri amaçlamaktadır. Tesisin inşa aşamasında hafriyat işlemlerinden kaynaklanacak toz emisyonlarının azaltılması için yasal olarak gereken bütün önlemler alınacaktır.Tesis gürültüsü de koruma bandı içinde yasal sınırlara kadar indirilmek üzere gerekli konumlandırma, ses yalıtımı tedbirleri alınacaktır. Tesisin işletilmesi aşamasında ise dikkatli işletmecilik ve planlı bakım ve kontrol tedbirleri ile yüksek verim ve düşük kirletici oluşumu sağlanacaktır. Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü koordinasyonunda Erzin İlçesi meydanına online ölçüm ve izleme sistemi kurulacaktır. Tesiste ve çevrede online ölçüm cihazları ile kirlenme durumları sürekli olarak izlenecek, gerekli tedbirler vaktinde alınacaktır. V.2.6.5.3. Ölçümler Ġçin Kullanılacak Alet ve Sistemler SKHKKY‟nde Ek 3 Emisyonun Tespiti başlığı altında, tesislerden kaynaklanan gaz ve toz halindeki hava kirleticilerin belirli limitleri aşması halinde bu kirleticilerin sürekli kaydedicili cihazlar kullanılarak ölçülmesi ve ölçüm sonuçlarının otomatik kaydedilmesi ve en az beş yıl süreyle muhafaza edilmesi öngörülmektedir. Diğer taraftan Ek 3‟te Yanma Kontrolü için Sürekli Ölçüm: Isıl kapasitesi 36 GJ/saat (10 MW) ve üstünde olan sıvı ve katı yakıtlı yakma sistemleri yanma kontrolü için yazıcılı bir baca gazı analiz cihazı (CO2 veya O2 ve CO) ile donatılmalıdır. Ölçüm değerleri en az 5 yıl muhafaza edilir. Birden fazla yakma sisteminin bir bacaya bağlanması durumunda baca başına düşen toplam ısıl kapasite kullanılacaktır. Bu çerçevede Erzin DGKÇ Santrali emisyonları ve Yönetmelikte getirilen limitler ile sürekli ölçüme gerek olup olmadığı Tablo V-44‟de verilmiştir. Tablo V.45. Erzin DGKÇ Santrali Emisyonları ve Sürekli Ölçüm Mecburiyeti Kirleticiler Erzin DGKÇ Santrali Ünite Emisyonları 107,95 215,90 18,50 10,80 7,55 NOx CO SO2 PM10 VOC Baca gazı debisi CO2 O2 *Organik bileşikler (Karbon olarak verilmiştir.) SKHKKY Limitleri 20,0 5,0 60,0 10,0 10,0* Sürekli Ölçüm Ġhtiyacı Ölçülmeli Ölçülmeli Gerek yok Gerek yok Gerek yok Ölçülmeli Ölçülmeli Ölçülmeli Ayrıca SKHKKY Ek 3‟te “Emisyonların Tespiti“ başlığı altında a) Emisyonun Ölçüm Yerleri: Tesislerde emisyon ölçüm yerleri Türk Standartlarına, EPA, DIN veya CEN normlarına uygun, teknik yönden hatasız ve tehlike yaratmayacak biçimde ölçüm yapmaya uygun, V-56 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu kolayca ulaşılabilir ve ölçüm için gerekli bağlantıları yapmaya imkan verecek şekilde işletme/tesis yetkililerince hazırlatılır. b) Ölçüm Programı: Emisyon ölçümleri, ölçüm sonuçlarının birbirleri ile karşılaştırılmasını mümkün kılacak şekilde yapılmalıdır. Ölçüm cihazları ve metotları Türk Standartlarına, DIN, EPA veya CEN normlarına uygun olarak belirlenir. Genelde sürekli rejimde çalışan tesislerde emisyon ölçümleri, izne esas olan en büyük yükte (tesis en büyük yükte çalışırken) en az üç ardışık zamanda yapılmalıdır. Buna ilave olarak emisyon değerlendirmesinde önemli olan temizleme, rejenerasyon, kurum atma, uzun işletmeye alma ve benzeri gibi şartlarda en az bir ölçme yapılmalıdır. İzokinetik şartların sağlandığı noktalarda ölçüm yapılmalıdır. Genelde değişen işletme şartlarında çalışan tesislerde emisyon ölçümleri yeter sayıda fakat en az ve en fazla emisyonun meydana geldiği altı işletme şartındaki çalışmaları da içeren yeterli sayıda yapılmalıdır. Numune alma noktaları ölçüm yapılması esnasında kolayca ulaşılabilir olmalıdır. Toz ölçümlerinin izokinetik şartlarda yapılması zorunludur. Emisyon ölçüm süreleri kısa olmalıdır. Baca gazı, atık gaz ve atık hava kanalı kesitlerinin ölçülmesinin gerekli olduğu ve ölçmelerin zor olduğu durumlarda ölçme süresi 2 (iki) saati geçmemelidir. c) Değerlendirme ve Rapor: Rapor, emisyon ölçüm değerlerinin ve ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi için gerekli ayrıntılı ölçüm verileri ile birlikte ölçüm metotlarını ve işletme şartlarını ihtiva etmelidir. Raporda ayrıca yakıt, ham madde ve yardımcı maddeler, ürün ve yardımcı ürünler ile atık gaz temizleme tesisinin işletme şartları hakkında bilgiler bulunmalıdır. Üç ardışık zamanda ölçülen emisyon değerlerinin hiç biri Yönetmelikte verilen sınır değerleri aşmamalıdır. d) Emisyonun Sürekli İzlenmesi: 1) Genel Emisyonun sınır değerlerini aşıp aşmadığı kaydedicili cihazlarla sürekli ölçülerek kontrol edilir. Bu ölçümler ayrıca toz tutucu, gaz yıkayıcı ve son yakıcı gibi atık gaz temizleme tesislerinin etkinliklerinin belirlenmesi ile hammadde ve proseslerden kaynaklanan emisyonların tespiti için de gereklidir. Sürekli ölçümler çerçevesinde, sonuçların değerlendirilmesi, 1 (bir) yıl içindeki işletim saatleri açısından aşağıdakilerin karşılandığını gösteriyorsa, 1.1. Hiç bir takvim ayındaki emisyon ölçümlerinin ortalaması emisyon sınır değerlerini geçmiyorsa, 1.2. Kükürt dioksit ve toz için: 48 saatlik tüm ortalama değerlerin %97'si, emisyon sınır değerlerinin %110'unu geçmiyorsa, 1.3. Azot oksitler için: 48 saatlik tüm ortalama değerlerin %95'i, emisyon sınır değerlerinin %110'unu geçmiyorsa,emisyon sınır değerlerine uyulduğu kabul edilir. denmektedir. Erzin DGKÇ Santrali‟nde yukarıdaki düzenlemelere uyacaktır. Aşağıda Erzin DGKÇ Santrali özellinde on-line ölçüm yapacak ekipman hakkında bilgi verilmiştir. V-57 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo V.46. On-line (Anlık) Emisyon Ölçüm Ekipmanı Ölçüm Parametresi Kirletici Azot oksitler (NOx) g/m3 (kuru) (6% O2) Karbon monoksit (CO) g/m3 (kuru) (6% O2) Ġzleme Methodu ISO 10849:1996 (US 40 CFR 60 APP A, Metod 7E) ISO 10396:1993 (US 40 CFR 60 APP A, Metod 10) Gerekli Ekipman Ġzleme Noktası Ġzleme Sıklığı Period (ortalama) Kemilüminesans analizör 1 Bacada Sürekli 30 dakika Yayılmamış kızılötesi ışınlı analizör 2 Bacada Sürekli 30 dakika Baca gazı Pitot tüpü (debi ölçer), debisi/birim m3/s ISO 14164:1999 sıcaklığa duyarlı-veya sese Bacada Sürekli 30 dakika zaman dayalı sistem3 Sıcaklık °C Isıl çift Bacada Sürekli 30 dakika Basınç mm Hg Aneroit Barometrik Ekipman Bacada Sürekli 30 dakika Oksijen İçeriği hacimsel US 40 CFR 60 4 Paramanyetik Oksijen Ölçer Bacada Sürekli 30 dakika (O2) oran APP A, Metod 3A Su Buharı BS EN 14790, Konsantrasyonu g/m3 Yoğuşma/Soğrulma Bacada Sürekli 30 dakika USEPA Metod 4 (H2O) 1. ISO 10849:1996 Sabit Kaynak Emisyonları – Sülfür dioksit konsantrasyonunun –Otomatik ölçme yöntemlerinin performans özellikleri ve (US 40 CFR 60 APP A, Method 7E: Kaynaktaki sülfür dioksit emisyonlarının tespiti) 2. ISO 10396:1993 Sabit Kaynak Emisyonları – Gaz konsantrasyonlarının otomatik örnekleme ile tespiti ve (US 40 CFR 60 APP A, Metod 10 Kaynaktaki karbon monoksit emisyonlarının tespiti) 3. ISO 14164 Sabit Kaynak Emisyonları – Borulardaki gaz akışının hacimsel tayini – otomatik metod. 4. ISO 10396:1993 Sabit Kaynak Emisyonları –Otomatik gaz konsantrasyonu tespitinin örneklemesi ve (US 40 CFR 60 APP A, Metod 3A, Kaynaktaki oksijen ve karbon dioksit emisyonlarının konsantrasyonunun tespiti). V.2.6.6. Modelleme ÇalıĢması NO2 ve toz (en kötü durumda söz konusu) kütlesel debileri sınır değerlerini aştığı için belirlenen etki alanında bu emisyonlar için modelleme çalışması yapılmıştır. Kullanılan Model ve Tanımı Ek-14‟te detayları verilen çalışmada da görüleceği üzere; modelleme çalışmasında ABD Çevre Koruma Ajansı (U.S. Environmental Protection Agency-EPA) tarafından onaylı ISC3 model programı kullanılmıştır. ISC3 model programı uzun vadeli ve kısa vadeli olmak üzere iki ayrı meteorolojik veri grubu için çalıştırılabilmektedir. ISCST3 (Industrial Source Complex Short Term) model programı kısa vadeli (saatlik ve/veya günlük ortalamalar) meteorolojik veriler kullanılarak çalıştırılabildiğinden, uzun vadeli (yıllık ortalamalar) meteorolojik veriler kullanılarak çalıştırılan ISCLT3 (Industrial Source Complex Long Term) model programına göre daha hassas sonuçlar verebilmektedir. Bu yüzden bu model çalışmasında ISCST3 model programı tercih edilmiştir. Modelleme çalışmasının kapsamı aşağıda verilmiştir; Kütlesel debileri sınır değerleri aşan NO2 ve PM10 emisyonlarının Dörtyol Meteoroloji verileri kullanılarak bacadan kaynaklanan emisyon dağılımını gösteren modelleme çalışması Kötü durum senaryosu için yapılan modelleme çalışması Mevcut hava kalitesine katkı değerinin hesaplanması için yapılan modelleme çalışması Meteorolojik Veriler Meteoroloji, kirleticilerin atmosferik dağılımını etkileyen en önemli faktördür. Bu yüzden, modelleme çalışmalarında meteorolojik verilerin düzenlenmesine özellikle dikkat edilmiştir. Atmosferik dağılımın başlıca yolları hava akımları ve moleküler yayılımdır. Gaz haldeki kirleticiler ile partiküler madde dağılımının başlıca yolları ise rüzgar ve atmosferik hava akımlarıdır. V-58 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kararlılık sınıfı, karışım yüksekliği, rüzgar hızı ve yönü, baca yüksekliği ve bacadan atmosfere bırakılan emisyon miktarı; konsantrasyon ve dağılım hesaplamalarında gerekli olan temel verilerdir. Bu bilgiler bacadan çıkacak duman ve gazların dikey dağılım üst limitinin belirlenmesinde yardımcı olmaktadır. Model bu verileri dumanın yükselme, atmosferik taşınım ve yayılım koşullarını tanımlamak üzere kullanır. Model meteorolojik verinin her saati için kaynak ve alıcı ortamdaki konsantrasyon değerlerini tahmin eder. Atmosferik kararlılık ile karışım yüksekliği bilgileri, bacadan çıkacak duman ve gazların dikey dağılım üst limitinin belirlenmesinde kullanılmaktadır. Kararlılık şartları ve karışım yüksekliği kirleticilerin atmosferik dağılımını etkileyen en önemli faktörlerdir. Atmosferik kararlılık düzeyi azaldıkça, türbülans miktarı artmakta, dolayısıyla baca emisyonlarının dağılımı atmosferik kararlılığın azalmasına bağlı olarak artmaktadır. Atmosferik kararlılık şartları gün içerisinde değişiklik göstermekte, genellikle sabahın erken saatlerinde atmosferik kararlılık gözlenmekte, güneş ışınlarının yeryüzüne ulaşması ve yeryüzüne yakın katmanların konvektif olarak ısınmasıyla birlikte ise atmosferik türbülansın artmasına, kararlılık durumunun azalmasına ve buna bağlı olarak dağılımın artmasına neden olmaktadır. ISCST3 model programı Pasquill Kararlılık Sınıflarını kullanmaktadır. Düzenleyici dispersiyon modelleri konusundaki standart EPA uygulamaları kararlılık sınıfında zamanla oluşabilecek değişimleri saatte 1‟den fazla olmamak üzere sınırlamıştır. Pasquill tarafından oluşturulmuş kararlılık sınıfları ve tanımları aşağıda tablo halinde verilmiştir. Tablo V.47. Pasquill Stabilite Sınıfları Rüzgar Hızı m/s <2 2–3 3–5 5–6 >6 Güçlü A A–B B C C Solar Radyasyon Orta Zayıf A–B B B C B–C C C–D D D D Gece Bulutluluk > %50 < %50 E F E F D E D D D D Pasquill Kararlılık Sınıfı A B C D E F Tanım Çok Kararsız Orta Kararsız Az Kararsız Nötr Az Kararlı Çok Kararlı Karışım yüksekliği, atmosfere atılan kirleticilerin dağılımını etkileyen bir diğer faktördür. Karışım yüksekliği, kirleticilerin dağılabileceği hacmi belirler. Karışım yüksekliğinin düşük olması, birim hacimdeki kütlenin, dolayısıyla da konsantrasyonun artması anlamına gelir. Karışım yüksekliğinin yüksek olması ise atmosfere atılan kirleticilerin daha etkin biçimde karışmasına, dağılmasına ve yer seviyesi konsantrasyonlarının daha az oluşmasına olanak sağlar. Karışım yüksekliği kirleticilerin atmosferdeki seyrelme oranını tayin etmektedir. Karışım yüksekliği de kararlılık sınıfları gibi gün süresince değişiklik gösterir. Karışım yüksekliği, sabahın ilk saatlerinde düşük olmakta, gün içerisinde ise öğleden sonra esen kuvvetli rüzgarların etkisiyle artış göstermektedir. Mevsimsel olarak ise; yaz aylarında karışım yükseklikleri kış aylarına oranla daha yüksek olmaktadır. Diğer taraftan, kış aylarında karışım yüksekliğinin günlük değişim oranı, güneş radyasyonunun daha düşük olması sebebiyle yaz aylarına nazaran oldukça düşüktür. Model çalışmasında kullanılan meteorolojik veriler Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü‟nden temin edilmiştir. Karışım yüksekliği verileri radiosonde rasatları ile elde edilmektedir. Radiosonde rasatları yurt genelinde 7 ilde (Adana, Ankara, Diyarbakır, Isparta, İstanbul, İzmir, Samsun) yapılmakta olup model çalışmasında en yakın il olan Adana Meteoroloji İstasyonu‟ndan elde edilen radiosonde verileri kullanılmıştır. Model çalışmasında kullanılan saatlik rüzgar hızı ve yönü bilgileri ile saatlik sıcaklık bilgileri Dörtyol - Hatay Meteoroloji İstasyonu verilerinden elde edilmiştir. Kurulması planlanan tesis çevresindeki yerleşim yerlerine en çok etkiyi temsil edeceği öngörüldüğünden Hatay V-59 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu – Dörtyol‟a ait 2004 yılı meteorolojik verileri kullanılmıştır. 2004 yılı, 10 yıllık meteorolojik verilerin içinden bölgeyi en iyi temsil edecek veriler olarak seçilmiştir. Kurulması planlanan tesisin faal duruma geçmesi ile söz konusu bölgede oluşturacağı kirlilik yükü model yardımı ile tahmin edilmiştir. Modele Esas Rüzgar Verileri ABD Lakes Environmental‟ın geliştirdiği WRPLOTView programı ile Dörtyol – Hatay iline ait yıllık ve mevsimlik rüzgar verileri için çizilen rüzgar gülleri aşağıda verilmiştir. Rüzgar Gülü, rüzgarın geldiği yön ile esme sayıları ve hızları baz alınarak oluşturulmuştur. Rüzgar hızları göz önüne alınarak sınıflandırma yapılmış ve her sınıftaki rüzgarın esme frekansları % olarak ifade edilmiştir. Yıllık rüzgar dağılım grafiğine göre %25,6 ile 0,5 m/s‟nin altında, % 71,4 ile 0,5 – 2,1 m/s aralığında %2,2 ile 2,1 – 3,6 m/s aralığında, %0,6 ile 3,6 – 5,7 m/s aralığında, %0,2 ile 5,7 – 8,8 aralığında rüzgar hızları gözlenmiştir. Yıl bazında ele alındığında rüzgarın ağırlıklı olarak Güneygüneybatı, Güneybatı ve Batıgüneybatı yönlerinden gelerek estiği görülmektedir. Doğu ve Güneydoğu yönlerinden esen rüzgar sayısı yüksek olmasına rağmen, ortalama rüzgar hızlarının nispeten düşük olduğu görülmektedir. Ayrıca Dörtyol-Hatay iline ait rüzgar gülü ve rüzgar dağılım grafikleri Ek-14: Hava Kalitesi Modelleme Raporu‟nda verilmiştir. Model Girdileri ISC3 programında 1000 adet kaynak, 50 adet kaynak grubu, 10000 adet alıcı nokta girişi yapılabilmektedir. Kaynaklanan saatlik, günlük, aylık, mevsimsel ya da yıllık emisyonlar, rüzgar oluşma sıklığına bağlı olarak ayrılmaktadır. Konsantrasyon alanları her kaynak için hesaplanmakta ve kullanıcı tarafından seçilen ortak bir polar ve kartezyen koordinat sistemine atılmaktadır. Son olarak da tüm kaynaklardaki emisyonları toplamaktadır. Model aynı zamanda hacimden ve alandan kaynaklanan emisyonları da hesaba katmaktadır. Modelleme çalışmalarında girdi olarak kaynak verileri, bu kapsamda kaynak adı, kaynak emisyon miktarı, fiili baca yüksekliği, baca çapı çıkış hızı, yukarıda tanımlanan meteorolojik veriler ve topografik veriler kullanılmıştır. Etki Alanı Emisyonların merkezinden itibaren SKHKKY Ek 4‟te verilen esaslara göre tespit edilmiş baca yüksekliklerinin 50 (elli) katı yarı çapa sahip alan, tesis etki alanıdır. Zeminden itibaren emisyonların efektif yüksekliği (Δh+h) 30 m‟den daha az olan tesislerde, tesis etki alanı, bir kenar uzunluğu 2 km olan kare şeklindeki alandır. Baca dışı emisyon kaynaklarının (alan kaynak) yüzey dağılımı 0,04 km2‟den büyükse, tesis etki alanı, alan kaynak karenin ortasında olmak üzere bir kenar uzunluğu 2 km olan kare şeklindeki alandır. Emisyon kaynaklarının yüzeydeki dağılımının tespitinde tesisin etki alanı esas alınır. Modelleme çalışmasında baca yüksekliği 60 m olduğundan, emisyon kaynağı merkez alınarak 6 km x 6 km‟lik kare şeklindeki alan için model çalışması yapılmıştır. Model Sonuçları Tesisten atmosfere atılan emisyonların sebep olacağı NO2 ve PM10 konsantrasyon değerleri için ISCST3 programı ile elde edilen uzun vadeli değerler, kısa vadeli değerler ve sınır değerlerin kıyaslaması Ek-14„te verilmiştir. Verilen değerlerde, alıcı noktaların tümü için ISCST3 model programı ile bulunan saatlik, günlük, aylık, kış sezonu (1 Ekim – 31 Mart) için ve yıllık ortalama değerler bir arada değerlendirilerek hesaplanmış UVD ve KVD değerleridir. V-60 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tesisten atmosfere atılacak emisyonların sebep olacağı NO2 ve toz konsantrasyon değerleri için ISCST3 programı ile elde edilen uzun vadeli ve kısa vadeli değer ile SKHKKY ve HKDYY‟nde verilen sınır değerleri karşılaştırılmıştır. Elde edilen değerler ile sınır değerleri ve modelden elde edilen emisyon dağılım grafiklerinin arazi kullanım haritası üzerinde gösterimleri Ek-14‟te detaylı olarak sunulmuştur. Tesisten yayılacak NO2 ve toz emsiyonlarının tesis çevresindeki konsantrasyonlarının belirlenmesi amacıyla yapılan hava kalitesi modelleme çalışmasının sonucunda elde edilen uzun vadeli değerler ile kısa vadeli değerlerlerin, SKHKKY ve HKDYY‟nde verilen sınır değerleri hiçbir şeklide aşmadığı görülmüştür. SKHKKY ve HKDYY gereği yapılan hava kalitesi ölçümleri ve ISCST3 modeli kullanılarak tespit edilen hava kirlenmesine katkı değerleri göz önüne alındığında; EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. tarafından yapılması planlanan santralden kaynaklanabilecek hava emisyonlarının mevcut hava kalitesine önemli bir yük getirmeyeceği değerlendirilmektedir. Tüm model sonuçları ve kötü durum senaryosu Ek14‟te sunulmuştur. Şekil V-9. PM 10 Dağılımının Arazi Kullanımı Haritası Üzerinde Gösterimi V-61 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil V-10. NOx Emisyonlarının Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Dağılımı Emisyon Ġzni Kurulması öngörülen santral, SKHKKY‟ye göre izne tabi tesisler listesinde yer almakta ve işletmeye açılmasını müteakip, söz konusu yönetmeliğin 5. Maddesi gereği emisyon ölçümleri yapılarak T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı‟ndan emisyon izninin alınması gerekmektedir. Emisyon izninin alınması amacıyla SKHKKY göre gerekli baca gazları emisyon ölçümleri yapılarak, emisyon izni alınacaktır. SKHKKY Ek 2 Tablo-2.1 deki kütlesel debilerin aşılması halinde tesisi işleten tarafından, tesis etki alanında, SKHKKY Ek 2‟de belirtilen esaslar çerçevesinde hava kirliliği seviyesinin ölçülmesi ve tesisin kirleticiliğinin değerlendirilmesi amacıyla uluslararası kabul görmüş bir dağılım modeli kullanılarak Hava Kirlenmesine Katkı Değeri de hesaplanacaktır. Tesisin kurulu bulunduğu bölgede hava kirleticilerin SKHKKY Ek 2‟de belirlenen hava kalitesi sınır değerlerini aşması durumunda, tesis sahibi ve/veya işleticisi tarafından, Valilikçe hazırlanan eylem planlarına uyulacaktır. Anılan Yönetmeliğin “Emisyon ön izni” ile ilgili 7.maddesine göre; Çevresel Etki Değerlendirmesi mevzuatı kapsamında yer alan tesisler için ÇED mevzuatına göre alınan tesisin kurulmasının uygun olduğunu gösteren belge veya belgeler Emisyon Ön İzni yerine V-62 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu geçeceğinden, santralin işletmeye alınmasından sonra altı ay içerisinde ilk ölçümler yapılıp, yetkili mercie sunulacaktır. 14. Maddeye göre; Tesis sahibi, emisyon iznine esas ölçüm raporunun tarihi esas alınarak, her iki yılda bir, izin anında öngörülen verilerden herhangi bir sapma olup olmadığını ve tesiste yapılan iyileştirmeleri rapor etmek zorundadır. Ölçüm raporu, Bakanlık tarafından belirlenen veya uluslar arası kabul görmüş ISO, EPA, DIN ve benzeri standartlara uygun numune alma koşulları ve ölçüm metotları dikkate alınarak, emisyon ölçümleri yapılarak SKHKKY Ek 11‟de verilen formata uygun olarak hazırlanacaktır. Raporun bir nüshası İşletmede muhafaza edilecek, bir nüshası da İşletmenin bulunduğu İlin Valiliğine sunulacak, Valilikçe değerlendirilecektir. SKHKKY Ek 8, Liste A da yer alan tesisler için emisyon ölçüm raporu, Valilik görüşü ile birlikte Bakanlığa gönderilecektir. Tesisin işletilmesinde, yakıtında, yakma sisteminde ve prosesinde yapılan değişiklik ve iyileştirmeler olması halinde; Çevre ve Orman Bakanlığınca emisyon ölçümü yapma konusunda yetki verilen kurum veya kuruluşlara hazırlattırılarak, ek emisyon ve imisyon raporunda belirtilecek ve bu rapor emisyon raporu ile birlikte altı ay içerisinde yetkili mercie sunulacaktır. Bu Yönetmeliğin esaslarını yerine getirmek amacı ile izin vermeye yetkili merci izin verildikten sonra gerektiğinde ek düzenlemelere uyulacaktır. Ayrıca Yönetmeliğin 23. maddesi gereğince emisyon tespiti ve sınırlaması ile ilgili yetkili mercilerce istenecek ölçüm, çalışma ve raporlar da hazırlatılacaktır. Hava kirliliğinin önemli boyutlarda olduğu dönemlerde yetkili mercilerce istenmesi, tesisten kaynaklanan emisyonların miktarı ile zamana ve yere göre dağılımını gösteren hava kirlenmesine katkı değerini içeren bir emisyon ölçüm raporu hazırlatılarak yetkili mercilere sunulacaktır. Yetkili mercilerce, kritik meteorolojik şartların mevcut olduğu, hava kirlenmelerinin çok hızlı artış gösterdiği dönemlerde insan ve çevresi üzerinde meydana gelecek zararlara karşı alınacak her türlü önlemlere ve HKDYY‟de belirlenen uyarı kademelerinde yer alan önlemlere de uyulacaktır. Tesisin kabul aşamasında, tesisin işletmeye alınmasından en erken üç ay, en geç oniki ay sonra Çevre ve Orman Bakanlığı‟nca belirlenecek bir kurum veya kuruluş tarafından öngörülen emisyon sınırlarının bu tesiste aşılıp aşılmadığının tespit edilmesi için yetkili merci tarafından istenecek çalışmalar da yapılacaktır. Yapılacak tüm ölçümlerde; özellikleri, uygunluk testleri, bakım, montaj ve kalibrasyonları Çevre ve Orman Bakanlığınca güvenilirliği kabul edilen TSE tarafından standartlaşmış metotlara, eğer henüz standart hazırlanmamış ise Çevre ve Orman Bakanlığınca kabul edilen DIN veya EPA normlarına uygun standart metotlar kullanılacaktır. V.2.7. Projenin Drenaj Sistemi, Toplanacak Suyun Miktarı, Hangi Alıcı Ortama DeĢarj Edileceği Erzin DGKÇ Santrali işletme aşamasında oluşabilecek saha drenaj suları yağmur suyu şebekesi ile toplanacak ve uygun deşarj noktalarından denize deşarj edilecektir. Araç park yeri gibi kirlenmiş yüzeylerden gelebilecek yağmur suları kum tutucu/yağ sıyırıma düzeneğinden geçirildikten sonra uygun noktalardan alıcı ortama deşarj edilecektir. V-63 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.2.8. Tesisin Faaliyeti Sırasında OluĢacak Diğer Katı Atık Miktar ve Özellikleri, Depolama/Yığma, Bertarafı ĠĢlemleri, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl TaĢınacakları veya Hangi Amaçlar için Yeniden Değerlendirilecekleri, Alıcı Ortamlarda OluĢturacağı DeğiĢimler Santralde oluşabilecek katı atıklar; evsel nitelikli katı atıklar, ambalaj atıkları, atık yağlar, bitkisel atık yağlar, pil ve akümülatör atıkları, tıbbi atıklar, arıtma çamuru ve ömrünü tamamlamış lastik olarak sınıflandırılabilir. Bu atıkların tümü 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete‟de yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” Ek IV‟te yer alan atık listesinde belirtilen atık kodlarına göre belirlenecek, toplanacak, depolanacak, geri kazanılacak ve bertaraf edilecektir. Tablo V.48. İşletme Aşamasında Oluşabilecek Atıkların Listesi ve Kodları Atık Kodu 10 01 10 01 21 10 01 23 10 01 99 13 01 13 01 11* 13 02 13 02 06* 13 07 13 07 01* 13 07 02* 13 07 03* 15 01 15 01 01 15 01 02 15 01 05 15 01 06 15 01 07 15 02 15 02 02* 16 01 16 01 03 16 01 07* 16 01 13* 16 02 16 02 09* 16 06 16 06 01* 16 06 02* 16 06 04* 16 06 05* 18 01 18 01 04 19 08 19 08 01 19 08 06* 19 08 08* 19 09 19 09 01 19 09 04 20 01 20 01 01 20 01 02 20 01 08 20 01 13* 20 01 21* 20 01 26* 20 01 33* Atık Listesi Enerji Santrallerinden ve Diğer Yakma Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar (19 Hariç) 10 01 20 dışındaki saha içi atıksu arıtımından kaynaklanan çamurlar 10 01 22 dışındaki kazan temizlemesi sonucu çıkan sulu çamurlar Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar Atık Hidrolik Yağlar Sentetik hidrolik yağlar Atık Motor, ġanzıman ve Yağlama Yağları Sentetik motor, şanzıman ve yağlama yağları Sıvı Yakıtların Atıkları Fuel-oil ve mazot Benzin Diğer yakıtlar (karışımlar dahil) Ambalaj (Belediyenin Ayrı ToplanmıĢ Ambalaj Atıkları Dahil) Kâğıt ve karton ambalaj Plastik ambalaj Kompozit ambalaj Karışık ambalaj Cam ambalaj Emiciler, Filtre Malzemeleri, Temizleme Bezleri ve Koruyucu Giysiler Tehlikeli maddelerle kirlenmiş emiciler, filtre malzemeleri (başka şekilde tanımlanmamış ise yağ filtreleri), temizleme bezleri, koruyucu giysiler ÇeĢitli TaĢıma Türlerindeki (ĠĢ Makineleri Dahil) Ömrünü TamamlamıĢ Araçlar ve Ömrünü TamamlamıĢ Araçların Sökülmesi ile Araç Bakımından Kaynaklanan Atıklar Ömrünü tamamlamış lastikler Yağ filtreleri Fren sıvıları Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıkları PCB‟ler içeren transformatörler ve kapasitörler Piller ve Aküler Kurşunlu piller Nikel kadmiyum piller Alkali piller (16 06 03 hariç) Diğer piller ve akümülatörler Ġnsanlarda Doğum, TeĢhis, Tedavi ya da Hastalık Önleme ÇalıĢmalarından Kaynaklanan Atıklar Enfeksiyonu önlemek amacı ile toplanmaları ve bertarafı özel işleme tabi olmayan atıklar (örneğin sargılar, vücut alçıları, tek kullanımlık giysiler, alt bezleri) BaĢka Bir ġekilde TanımlanmamıĢ Atık Su Arıtma Tesisi Atıkları Elek üstü maddeler Doymuş ya da kullanılmış iyon değiştirici reçineler Ağır metaller içeren membran sistemi atıkları Ġnsan Tüketimi ve Endüstriyel Kullanım Ġçin Gereken Suyun Hazırlanmasından Kaynaklanan Atıklar İlk filtreleme ve süzme işlemlerinden kaynaklanan katı atıklar Kullanılmış aktif karbon Ayrı Toplanan Fraksiyonlar (15 01 Hariç) Kâğıt ve karton Cam Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları Çözücüler Flüoresan lambalar ve diğer cıva içeren atıklar Yenilebilir sıvı ve katı yağlar 16 06 01, 16 06 02 veya 16 06 03‟un altında geçen pil ve akümülatörler ve bu pilleri içeren V-64 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Atık Kodu Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Atık Listesi sınıflandırılmamış karışık pil ve akümülatörler 20 01 33 dışındaki pil ve akümülatörler Plastikler Metaller 20 01 34 20 01 39 20 01 40 Evsel Nitelikli Katı Atıklar Evsel nitelikli katı atıkların büyük bir bölümünü organik atıklar oluşturmaktadır. Kağıt, karton, tekstil, plastik, deri, metal, ağaç ve cam gibi maddeler evsel nitelikli katı atık sınıfına giren diğer maddelerdir. Önerilen santralin işletme faaliyetleri sonucunda ortaya çıkacak evsel nitelikli katı atık miktarı aşağıda hesaplanmıştır. Hesaplamalarda kullanılan kişi başına düşen katı atık miktarı 1,34 kg olarak alınmıştır. Kişi Başına Düşen Katı Atık Miktarı x Çalışacak Personel = Günlük Oluşacak Katı Atık Miktarı 1,34 kg/kişi.gün x 60 kişi= 80,4 kg/gün Evsel nitelikli atıkların kaynağında ayrı olarak toplanması ve biriktirilmesi amacıyla evsel nitelikli atıklar diğer atıklardan ayrı olarak toplanacak ve bu atıklar evsel atık geçici depolama bölümüne alınacaktır. Atıkların; toplama, depolama ve bertaraf işlemleri 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun olacaktır. Bahsi geçen evsel nitelikli katı atıkların tümü Payas Belediyesi hizmetlerinden faydalanılarak bertaraf edilecektir. Ambalaj Atıkları Projenin işletme aşamasında oluşacak ambalaj atıklarının diğer katı atıklardan ayrılarak, farklı depolama birimlerinde muhafazası planlanmıştır. Bu kapsamda bu atıkların lisanslı geri dönüşüm merkezlerine gönderilmesi öncelikli olacaktır. Bu tip atıkların nakliyesi çevre dostu, görüntü kirliliğine, kokuya ve sızıntıya mahal vermeyecek kapalı araçlar ile yapılacak ve geri dönüşümü mümkün olmayan atıkların bertarafı 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak lisanslı bertaraf tesisleri tarafından yapılacaktır. Atık Yağlar Tesis ekipmanının ve araçlarının bakım ve onarım faaliyetlerinden ve bu ekipmanların operasyonel yağlama zorunluluklarından kaynaklanacak atık yağların bertarafı 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Önerilen santral yapılarının zeminlerinden çıkan yağlı atıksular, proses suları ve yangın durumu söz konusu olduğunda yangın söndürme suyundan kaynaklanan atık suların separatörde arıtılması sonucu ortaya çıkacak yağların 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” ve 11.07.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde lisanslı bertaraf şirketlerine verilmesi planlanmıştır. Bitkisel Atık Yağlar İşletme faaliyetleri süresince oluşacak yemekhane atıkları bitkisel atık yağlar içerecek ve bu yağların bertarafı 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri dikkate alınarak yapılacaktır. V-65 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Pil ve Akümülatör Atıkları Önerilen santralin faaliyeti süresince telsiz, radyo, elektronik kumanda cihazlarının vb. kullanımı yapılacaktır. Bu cihazların kullanımı sonucunda atık pillerin oluşması muhtemeldir. Tesis içi ve dışı ulaşım hizmetleri sağlayan araçların ve bazı santral ekipmanının kullanımı sonucunda akümülatör atıklarının oluşması olasıdır. Bu tip atıkların bertarafı 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri esas alınarak yapılacaktır. Tıbbi Atıklar Erzin DGKÇ Santrali‟nde personel rahatsızlıkları, yaralanmaları ve hastalıkları santral içindeki revirde tedavi edilecektir. Revir birimindeki faaliyetler sonucunda hür türlü tıbbi atığın oluşumu söz konusu olmakla birlikte, bu atıkların bertarafı 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri dikkate alınarak yapılacaktır. Arıtma Çamuru Önerilen santralde kurulacak atıksu arıtma tesisinden oluşacak arıtma çamurları 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen hükümlere uygun olarak bertaraf edilecektir. Ancak analiz metotları ve parametreler dikkate alınarak incelenecek, tehlikeli atık çıkması halinde 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen hükümler doğrultusunda, Çevre ve Orman Bakanlığı‟ndan lisanslı firmalar aracılığıyla bertarafı sağlanacaktır. Ömrünü TamamlamıĢ Lastik Atıkları Tesiste işletme aşamasında kullanılacak araçlardan oluşacak ömrünü tamamlamış lastikler, 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Tehlikeli Atıklar İşletme aşamasında araç ve ünitelerin bakımlarından kaynaklanabilecek atık üstübüler ve atık filtreler gibi ortaya çıkacak her türlü kontamine malzemeler 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun biçimde lisanslı firmalara verilerek bertaraf edilmeleri sağlanacaktır. Tesis dahilinde herhangi bir tehlikeli atığın oluşması durumunda bu atıklar ilgili yönetmeliklere (11.07.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” ve 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”) uygun bir biçimde toplanacak ve lisanslı atık bertaraf firmalarına verilecektir. V-66 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.2.9. Proje Kapsamında Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültü Kaynakları ve Seviyeleri, Çevresel Gürültü’nün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ne Göre Akustik Raporun Hazırlanması, (www.cevreorman.gov.tr Adresinde Bulunan Akustik Formatının Esas Alınması) Önerilen santralden kaynaklanacak vibrasyon etkisi ve gürültü; 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültü‟nün Değerlendirilmesi Yönetmeliği (2002/49/EC)” hükümlerine uygun bir şekilde değerlendirilmiş ve Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü‟nün resmi web sitesinde (www.cedgm.gov.tr) yer alan Akustik Rapor Formatı esas alınarak proje özelinde “Akustik Rapor” hazırlanmıştır (bkz Ek-15). Söz konusu yönetmelikte yer alan “Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri” Tablo V-48„de verilmektedir. Tablo V.49. Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Lgündüz (dBA) LakĢam (dBA) Lgece (dBA) Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin 60 55 50 yoğunluklu olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun 65 60 55 olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun 68 63 58 olarak bulunduğu alanlar Organize Sanayi Bölgesi veya İhtisas Sanayi 70 65 60 Bölgesi içindeki her bir tesis için Kaynak: Çevresel Gürültü’nün Değerlendirilmesi Yönetmeliği Ek VIII Tablo-4 Erzin DGKÇ Santrali‟nin işletme aşamasında oluşacak vibrasyon etkisinin çevre yerleşim birimlerini negatif yönde etkilemesi öngörülmemektedir. Santralin işletmeye alınması ile birlikte ortaya çıkması muhtemel olan gürültünün önüne verimli ve etkili önlemler alınarak geçilecektir. Sistem dahilinde bulunacak soğutma birimlerinin giriş ve çıkışlarına, gaz türbinlerinin girişlerine ve egzoz ünitelerine özel üretim susturucular takılacaktır. Türbinlerin, soğutucuların ve havalandırma birimlerinin santral genel yerleşim planındaki konumu, en yakın yerleşim birimini etkilemeyecek şekilde tasarlanmıştır. Bu kapsamda havalandırma ünitelerinin tesisin kuzeybatısı yönünde yerleştirilmesi planlanmıştır. Ayrıca, santral dahilinde bulunacak trafoların gürültü izolasyonu da yapılacaktır. Erzin DGKÇ Santrali‟nin işletilmesi süresince kullanılacak makine ve ekipman listesi Tablo V-49„da, çevredeki yerleşim yerlerinde hesaplanan kümülatif gürültü seviyeleri Tablo V-50 ve Tablo V-51„de verilmektedir. Modelle yapılan hesaplamada, tesisin işletme aşamasında gürültü kaynaklarının yeri, gerçek yeri olarak verilmektedir. Elle yapılan hesaplamada ise tesisin yerleşim yerine en yakın noktasında tüm gürültü kaynaklarının bulunduğu kabul edilmektedir. Gürültü kaynakları ile en yakın yerleşim yeri arasındaki yapılar modele girilmekte, fakat hesaplamada arada hiçbir yapı bulunmadığı kabul edilmektedir. Modelde noktasal ve alansal kaynak girilebilmektedir. Hesaplamada ise sadece noktasal kaynak olarak hesaplama yapılmaktadır. Bu sebeple P&K 2714 Model sonuçları ile elle yapılan hesaplama arasında fark oluşmaktadır. Söz konusu tablolar incelendiğinde, hesaplanan kümülatif gürültü seviyelerinin “Çevresel Gürültü‟nün Değerlendirilmesi Yönetmeliği”nde belirtilen sınır değerlerin (bkz Tablo V-48) altında kaldığı görülmektedir. V-67 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo V.50. Tesiste Yer Alan Belli Başlı Makine ve Ekipmanın Ses Gücü Düzeyleri Gürültü Kaynağı Giriş Hava Filtresi Baca Gaz Türbini Havalandırma Çıkışları Ana Transformatör Yedek Transformatör Rafineri Transformatör Pompa İstasyonu Atıksu Pompa İstasyonu Pompalar Adet 2 2 2 2 1 1 6 4 2 Ses Gücü Düzeyi dB (Lw)* 85 90 85 75 90 85 73,6 73,6 73,6 Tablo V.51. Çevredeki Yerleşim Yerlerinin Tesis Sınırına Yaklaşık Uzaklıkları ve Gürültü Seviyeleri Tesis Sınırına Uzaklık (m) İşletme Aşamasında Hesaplanan Gürültü Seviyeleri (dBA) Gündüz Arka Plan Gürültü Ölçümleri (dBA) Gündüz Kümülatif Gürültü (dBA) YerleĢim Yerleri AĢağı Burnaz Mahallesi 900 31,3 40,1 40,6 Tablo V.52. Çevredeki Yerleşim Yerlerinin Tesis Sınırına Yaklaşık Uzaklıkları ve P&K 2714 Model Sonuçları Tesis Sınırına Uzaklık (m) İşletme Aşamasında Hesaplanan Gürültü Seviyeleri (dBA) Gündüz Arka Plan Gürültü Ölçümleri (dBA) Gündüz Kümülatif Gürültü (dBA) YerleĢim Yerleri AĢağı Burnaz Mahallesi 900 34,1 40,1 41,1 Önerilen santralin gürültü ve vibrasyon etkisi ile ilgili detaylı bilgiler Ek-15: “Akustik Rapor”da değerlendirilmiştir. V.2.10. Radyoaktif Atıkların Miktar ve Özellikler, Muhtemel ve Bakiye Etkiler ve Önerilen Tedbirler Erzin DGKÇ Santrali‟nde radyoaktif maddelerin kullanımı ve radyoaktif atık oluşumu söz konusu değildir. V.2.11. Proje Ünitelerinde Üretim Sırasında Kullanılacak Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddeler, TaĢınımları ve Depolanmaları, Hangi Amaçlar Ġçin Kullanılacakları, Kullanımları Sırasında Meydana Gelebilecek Tehlikeler ve Alınabilecek Önlemler Erzin DGKÇ Santrali‟nin işletme aşamasında bazı kimyasal maddelerin taşınması, bulundurulması ve kullanımı söz konusu olacaktır. Kimyasal maddelerin santral sahasına kapalı ve korumalı kamyonlar ile taşınması planlanmış ve kimyasal maddeler ile temas halinde olacak personelin Kişisel Koruyucu Malzeme (KKM) kullanımı şart koşulacaktır. EGEMER Elektrik Üretim A.Ş., söz konusu kimyasalların elleçlenmesi ve kullanım işlemlerinin 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” hükümlerine uygun olmasını sağlayacaktır. Önerilen santralde tüm tehlikeli ve zararlı maddelerin nakliyesi ve depolanmasına ilişkin işlemler 11.07.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilecektir. V-68 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Projenin işletme safhasında kullanılacak tek patlayıcı madde, santralin ana yakıtı olan doğalgazdır. Doğalgazın temini 40”‟lik Gaziantep-Adana-Mersin Doğal Gaz İletim Hattından çıkış alınarak sağlanacak ve doğalgaz santralde depolanmayacaktır. Santralde kullanılacak tehlikeli kimyasalların depolanması 24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlan “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük” hükümlerine uygun olacaktır. Kimyasal maddelerin depolandığı binalar betonarme olarak inşa edilecek ve herhangi bir sızıntı olmaması için gerekli önlemler alınacaktır. Sistem dahilindeki acil durum vanaları ile sızıntıların oluşması engellenecektir. Söz konusu kimyasal madde depo sahalarının bulunduğu alanın drenaj suyunun doğal ortama deşarjı yağ tutuculardan geçirildikten sonra yapılacaktır. V.2.12. Flora/Fauna Üzerine Olası Etkiler ve Alınacak Tedbirler, (Deniz ve Kara, Bölgedeki Deniz Kaplumbağaları Yuvalama Kumsallarına IĢık, Gürültü, Deniz Trafiği Gibi Etkileri) Projenin işletme aşamasında çevredeki karasal ve denizel flora ve fauna üzerinde farklı etmenlerin farklı etkileri görülecektir. İlgili bölümlerde de ayrıntılı bahsedildiği üzere, bu etmenler tesisin faaliyetinden kaynaklı baca gazı emisyonları, gürültü, araç trafiği ve soğutma suyu deşarjıdır. Bu etkiler projenin işletmeye alınmasının ardından, Bölüm VIII‟de verilen izleme programı çerçevesinde izleme altına alınacaktır. Aşağıda bu etmenlerin ayrıntılı açıklaması verilmiştir. Baca Gazı Emisyonlarının Etkisi Baca gazı emisyonlarının flora ve fauna üzerine etkileri değerlendirildiğinde, santralden kaynaklanacak en önemli kirletici yanma sonucu açığa çıkacak NOx‟dır. Erzin DGKÇ Santrali‟nde yakıt olarak kullanılacak olan doğalgazın yanma sıcaklığının ve yanma sırasında kullanılan hava miktarının yüksek olması sebebi ile NOx oluşumu olacaktır. Ancak, tesiste kullanılacak Dry Low NOx teknolojisi ile yakıt/hava oranı kontrol altına alınacak ve NOx oluşumu istenilen düzeyde tutulacaktır. Seçilen teknoloji ve bunun yanında yakıt olarak doğalgazın kullanılacak olması projenin işletme aşamasında oluşacak çevresel etkilerin minimum seviyede tutulmasına olanak sağlayacaktır. İşletme aşamasında tesisten kaynaklanacak baca gazı emisyonları, 06.07.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Kontrolü Yönetmeliği” Ek 10‟da verilen sınır değerlerin altında alıcı ortama verilecektir. Bu sebeple, çevredeki mevcut flora ve fauna üzerinde önemli bir etkisinin olmayacağı öngörülmektedir. Ayrıca, bacadan deşarj edilen NOx emisyonlarının bir bölümü, atmosferdeki hidroksil radikalleri ile birleşerek nitrik asit (HNO3) oluşturabilir ve bu asidin de canlıların sağlığı üzerinde önemli etkileri bulunabilmektedir. Atmosferdeki HNO3 asit yağmurlarının oluşmasına yardımcı olmaktadır. Ancak, bu reaksiyonların hızlarının düşük olması ve HNO3 bileşiğinin genelde yakın mesafede yer seviyesine inmemesi sebebi ile bu bileşiğin bitkiler üzerinde herhangi bir negatif etki yaratmasının olası olmadığı bilinmektedir. Gürültü Etkisi Tesisin işletme aşamasında, bazı ünitelerin yayacağı gürültü emisyonları çalışan personel ve çevre yerleşim birimlerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Gürültü seviyelerinin izin verilen değerleri aşması durumunda insan sağlığı üzerinde de olumsuz etkileri olacaktır. Yüksek ses seviyeleri çalışan personelin gün içerisindeki motivasyonunu etkileyebilir, hata yapmasına da sebebiyet verebilir. Bu amaçla, işletme aşamasında santral ünitelerinden kaynaklı gürültünün azaltılması amacıyla ekipmanların izolasyonu V-69 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu yapılacaktır. Bu sayede santral dahilinde oluşacak gürültü seviyesinin 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” sınır değerlerinin altında olması sağlanacak ve santral etki alanı içinde bulunan fauna elemanlarının olumsuz yönde etkilenmesi de engellenecektir. Araç Trafiğinin Etkisi İşletme aşamasında tesis içi ve çevresinde yoğun bir araç trafiği beklenmemektedir. Santral dahilinde, sadece sahaya ve çevre bölgelere personel ve malzeme taşıma amacıyla araçlar kullanılacaktır. Bunun dışında, araçların çevre arazilere girişleri yasaklanacak ve tesisi çevreleyecek tel örgü vasıtasıyla fauna türlerinin tesis alanına girerek hareket halindeki araçlardan zarar görmeleri engellenecektir. Bu tedbirler çerçevesinde, projeden kaynaklanacak araç trafiğinin fauna türleri üzerinde olumsuz bir etki oluşturması beklenmemektedir. Soğutma Suyu Alma/DeĢarj Yapısı Önerilen santralden kaynaklı oluşabilecek en önemli denizel etki, soğutma suyunun deniz ortamında yaratması muhtemel sıcaklık değişimidir. Santralin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak soğutma suyu Akdeniz‟den temin edilecek ve kullanıldıktan sonra tekrar Akdeniz‟e deşarj edilecektir. Kontrolsüz yapılan termal deşarjlar deniz suyunda meydana getireceği aşırı sıcaklık farklılıkları canlıların üreme dönemlerinde değişikliklere neden olabileceği gibi ölümlerine de yol açabilecek önemli bir faktördür. Bu sebeple, planlanan soğutma suyu geri dönüş hattı, denizdeki sıcaklık dengesini bozmayacak ve SKKY termal deşarj kriterlerini sağlayacak şekilde boyutlandırılmıştır. Ancak su alma noktasından alınan su içindeki alg/plankton türleri soğutma sistemi içerisinde oluşacak ~6 0C‟lik ani sıcaklık artışı sebebi ile etkilenmesi muhtemeldir. Ancak, İskenderun Körfezi‟nin birincil üretim değerlerindeki fazlalık sebebi ile mevcut ekolojik yapı bu durumdan minimum düzeyde etkilenecektir. Deşarj işlemlerinde 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” ve 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Ürünleri Yönetmeliği” hükümlerine uyulacak ve soğutma suyu deşarjının alıcı ortamda oluşturacağı etkiler mevzuat hükümlerince belirlenen izleme periyodu, sıklığı ve sayısına göre izlenecektir. Soğutma suyuyla ilgili olarak yapılan hidrotermal modelleme çalışmalarının sonuçlarına göre yaz döneminde, sahilden denize doğru 1.530 m uzaklıkta ilk seyrelme düşey su kolonunda gerçekleşecek ve bu noktadaki sıcaklık farkı 1oC olacaktır. Kış döneminde ise sahilden denize doğru 1.530 m uzaklıkta ilk seyrelme gerçekleşecek ve bu noktadaki sıcaklık farkı 0,8 oC olacaktır. Bu değerler, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”de yaz ve kış dönemleri için sırasıyla 3 oC (deniz suyu sıcaklığı 28 oC‟ den yüksek olduğu için) ve 2 oC olarak belirtilen sıcaklık farklarının altında kalmaktadır. Önerilen santralde tek geçişli deniz suyu soğutma sistemi kullanılacaktır. Kullanılan soğutma suyu Akdeniz‟e deşarj edilmeden önce bir müddet dinlenme ünitesinde dinlendirilecek ve bu sırada gerekli analizler (Cl ve pH ölçümleri) yapılacaktır. Analiz sonuçlarının istenilen seviyelerde olmaması durumunda gerekli önlemler alınacaktır. Böylece deşarj edilecek suyun ekolojik dengeye negatif bir etkisi olmadığından emin olunacaktır. Boru hattının iç çeperlerinde, boruyla taşınan sudaki canlı organizmalardan kaynaklı zamanla meydana gelecek organizma katmanı oluşumunu önlemek için klorlama yapılırken, bakiye klor konsantrasyonunun “10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Ürünleri Yönetmeliği” Ek 5‟te verilen sınır değerleri aşmaması sağlanacaktır. V-70 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Bunun yanı sıra, ülkemiz Akdeniz kıyılarında yuvalama yapan İribaş Deniz Kaplumbağası (Caretta caretta) ve Yeşil Deniz Kaplumbağası (Chelonia mydas) türlerinden, özellikle Doğu Akdeniz kıyılarındaki bazı kumsallarda yuvalama yapan ve nesli tehlike altında olan Yeşil Deniz Kaplumbağası (Chelonia mydas) türü ile ilgili gözlemler yapılmıştır. Tüm deniz kaplumbağaları dünya çapında “nesli tehlike altında” olarak sınıflandırılmış ve pek çok Akdeniz ülkesinde koruma altına alınmıştır. Yeşil Deniz Kaplumbağasının Akdeniz popülasyonu ise “kritik derecede tehlike altında” olarak sınıflandırılmaktadır. İribaş Deniz Kaplumbağasının (Caretta caretta) Akdeniz‟deki ana yuvalama kumsalları, Yunanistan‟da ve Türkiye‟nin batı ve orta Akdeniz kıyılarında bulunmaktadır. Bu tür, IUCN Kırmızı Listesi‟ne göre “tehlike altında” olarak sınıflandırılmıştır. Bu kapsamda, Proje Alanı‟nın ön tarafında yer alan kumsal alan, (Proje Alanı‟na yaklaşık 650m mesafede) deniz kaplumbağası izleri, yuvaları ve ergin birey varlığı açısından taranmış ve herhangi bir bulguya rastlanmamıştır. Planlanan santralin önündeki kumsal, antroponejik etkenlere çok açıktır ve deniz kaplumbağalarının ürediklerine dair herhangi bir gözlem veya bulgu yoktur. Ancak Doğu Akdeniz sahilleri özellikle Yeşil Deniz Kaplumbağaları için üreme kumsalları içerebileceğinden söz konusu alanda, özellikle üreme döneminde (Mayıs-Eylül) Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) görüş yazısında belirtildiği şekilde DKMP tarafından uygun görülecek uzman bir ekip tarafından deniz kaplumbağaları yuvalaması olup olmadığına dair izleme çalışmaları yapılacaktır. Kumsalın yuvalama alanı olarak tespit edilmesi durumunda DKMP tarafından gerekli görülecek önlemler alınacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında fauna üzerine olabilecek etkileri en aza indirmek için alınacak önlemler Bölüm IV.2.12‟de verilmiştir. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında sürekli koruma ve izleme çalışmaları gerçekleştirilecek olup, söz konusu çalışma DKMP‟nin koordinasyonunda yapılacaktır. Hazırlanacak raporlar DKMP‟ye sunulacak ve belirlenecek her türlü koruma önlemi alınacaktır. Ayrıca, Proje Alanı ve etki alanında DKMP‟nin uygun göreceği peyzaj ve çevre düzenlemeleri yapılacaktır. Körfez alanında bulunan üreme sahalarının (Sugözü-Akkum Kumsalı, AkyatanYumurtalık Kumsalı, Samandağ kumsalı) koordinatları ve Proje Alanı‟na olan yaklaşık uzaklıkları Tablo V-52‟de, Proje Alanı‟na göre konumlarını gösterir harita Şekil V-11‟de verilmiştir. Tablo V.53. İskenderun Körfezi Civarındaki Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanlarının Koordinatları ve Proje Alanı‟na Uzaklıkları Kumsal Adı Sugözü-Akkum Kumsalı Akyatan-Yumurtalık Kumsalı Samandağ Kumsalı Proje Sahasına En Yakın YaklaĢık Uzaklık (km) BaĢlangıç Koordinatları BitiĢ Koordinatları 36°52'5.19"K 35°55'3.22"E 36°43'13.69"K 35°43'27.28"E 36°48'14.96"K 35°50'49.35"E 36°43'29.76"K 34°55'12.07"E 36° 7'29.04"K 35°55'4.16"E 36° 0'34.80"K 96 35°58'53.29"E Kaynak: Yerli ve Canbolat 1998; Eken ve ark. 2007 12 35 Tablo V-52‟de verilen uzaklıklar, işletme ve inşaat faaliyetlerinde, deniz kaplumbağalarının üreme alanlarına, yaşamlarını sürdürmelerine ve kumsalda yumurtlamalarına hiçbir etkinin olamayacağı kadar fazladır. Söz konusu alanların, projenin hiçbir aşamasından etkilenmesi mümkün görülmemektedir. Ayrıca, tesisin işletme aşamasında faunayı rahatsız edici ışık, gürültü gibi konularda, lokal ölçekte tedbirlerin V-71 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu alınması sağlanacaktır. Söz konusu canlıların koruma alanlarını dikkate alarak ulusal ve uluslararası tebliğ ve sözleşmelerin ön gördüğü kurallara uyulacaktır. Kaynak: Yerli ve Canbolat 1998; Eken ve ark. 2007 Şekil V-11. Proje Alanı ve İskenderun Körfezi Civarında Bulunan Deniz Kağlumbağaları Üreme Alanlarının (AkyatanYumurtalık, Sugözü-Akkum Ve Samandağ) Konumlarını Gösterir Harita. V.2.13. Projenin Tarım Ürünlerine ve Toprak Asitlenmesine Olan Etkileri, Toprak Asitlenmesinin Tahmininde Kullanılan Yöntemler ve Alınacak Tedbirler Atmosferdeki asitleşmeye neden olan kirleticiler kükürt oksit (SOx) ve azot oksit (NOx) bileşikleridir. Erzin DGKÇ Santrali‟nde yanma sonucu her iki bileşiğin de atmosfere salınımı olacaktır. Toprak asitlenmesine atmosferdeki nemle birleşen bu kükürt ve azotdioksitlerin, sülfürik asit ve nitrik asit oluşturarak süspansiyon veya kuru halde yeryüzüne düşmesi sebep olabilecektir. Bununla ilgili reaksiyonlar aşağıda verilmiştir; H2O+SO2 H2SO4 (sülfirikasit) ve H2O+NO2 HNO3 (nitrik asit) olarak yere düşer. Önerilen santralin işletme aşamasında oluşan azotoksitler asitlenmeye neden olabilecek başlıca bileşiktir. Ancak, santralde bulunan NOx kontrol sistemlerinin entegrasyonu ile bu bileşiklerin yer seviyesi salınım değerleri 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği” Ek 1 A‟da verilen sınır değerin altında olması sağlanacaktır. Bununla birlikte, Türkiye asit yağışı konusunda problemli bölgeler arasına girmemekte ve Türkiye‟de ülke üzerindeki kalın ozon tabakası sayesinde asit yağmuruna sebebiyet verecek reaksiyonların oluşması genellikle mümkün olmamaktadır. Avrupa‟dan gelen asit yağmurları sadece Türkiye‟de Trakya ve Karadeniz bölgelerini etkilemekte ve V-72 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Doğu Karadeniz hariç, ülkemizin çoğu bölgesinin kireçli olması sebebiyle asit nötralize olmaktadır. Geoteknik Etüd Müşavirlik ve Mühendislik A.Ş. tarafından Haziran-Temmuz, 2009 aylarında Proje Alanı‟nda gerçekleştirilen jeolojik ve jeoteknik çalışmalar kapsamında yapılan çalışmalarda toprak örneklemesi yapılmış ve ana toprak gruplarından 3 noktadan örnekler alınarak pH değerleri tespit edilmiştir. Çevre Endüstriyel Analiz Laboratuvarları tarafından 24.08.2009 tarihinde yapılan toprak analiz sonuçları Ek-10 “Jeolojik ve Jeoteknik Etüd Raporu”nda verilmektedir. Alınan toprak örneklerinin pH değerleri 8,4, 8,7 ve 9,05 (bazik) olarak bulunmuştur. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda önerilen santralin baca gazı emisyonları sebebi ile santral ile bulunduğu bölgede toprak asitlenmesinin oluşumu beklenmemektedir. V.2.14. Yeraltı ve Yüzey Suyuna Etkiler ve Alınacak Tedbirler Erzin DGKÇ Santrali, Burnaz kaynaklarının mutlak koruma alanının 800-1.000 m güneyinde yer almaktadır. Santral sahasının iyi geçirimli akifer özelliğinden dolayı oluşacak katı ve sıvı atıkların yeraltı suyunu kirletmemesi için ilgili yönetmelikler gereğince gerekli önlemler alınacaktır. Ayrıca işletme aşamasında oluşacak zararlı gazların yüzeye çökelmesi veya havada asılı iken yağışların etkisiyle yeraltı suyunu ve yakınında yer alan içme suyu amaçlı Burnaz Kaynaklarını kirletmemesi için ilgili bölümlerde ayrıntılı olarak bahsedilen tekniklerle birlikte gerekli önlem ve kontroller yapılacaktır. Tesisin işletme aşaması süresince kullanacağı kullanım suyu deniz suyunun ters osmoz sistemi ile arıtımından sağlanacak, işletme aşamasında içme, kullanım ve proses suları dahil, yer altı suyu kaynağı kullanılmayacaktır. Santralin işletme aşamasında yeraltı sularını etkileyebilecek hiçbir faaliyette bulunulmayacaktır. Erzin DGKÇ Santrali‟nin işletme aşamasında en fazla su tüketimi, soğutma amaçlı kullanılacak suyun tüketimidir. Deniz suyunun soğutma amaçlı kullanımının çevresel etkileri kısaca aşağıdaki gibi özetlenebilir; Sıcaklık değişimi sonucu tür dağılımının etkilenmesi, Çok miktarda suyun içerdiği canlı yaşamıyla birlikte ortamdan alınarak tamamen farklı bir biyolojik yapıyla ortama geri verilmesi, Soğutma sisteminin korozyona karşı korunması amaçlı kimyasal kullanımı, Su alma yapısının ve deşarj sisteminin istenmeyen su canlılarının gelişmesine karşı korunması amacıyla dezenfektan kullanımı, Kullanılacak soğutma suyu denizden alındıktan sonra 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” ve 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Ürünleri Yönetmeliği” hükümlerine uyum sağlayacak şekilde analizi ve kontrolü yapılarak tekrar denize deşarj edilecektir. Santralin soğutma suyu temini işlemlerinden bölgedeki diğer yüzey suları etkilenmeyecektir. Tesisin işletme faaliyetleri süresince endüstriyel atıksu olarak buhar çevrim kondensat suyu ve gaz türbini yıkama suyunun deşarjı yapılacaktır. Endüstriyel sulardan gaz türbini yıkama suyu, kimyasal içeriğinden dolayı tankerlerle alınıp uygun bertaraf tesisine nakliye edilecektir. Buhar çevrim kondensat suyu ise sadece partikül madde içeriklidir. Çöktürme tanklarında dinlendirildikten sonra soğutma suyu sistemi vasıtasıyla denize deşarjı sağlanacaktır. V-73 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda önerilen santralin bölgedeki herhangi yeraltı ve yüzey suyuna olumsuz bir etkisinin olması söz konusu değildir. V.2.15. Bölgenin Mevcut Kirlilik Yükü (Hava, Su, Toprak) Dikkate Alınarak Kümülatif Etkinin Değerlendirilmesi Ek-13„te yer alan “Hava Kalitesi Ölçüm Raporu”nda bahsedilen arka plan ölçümleri, bölgenin mevcut kirlilik yükünü yansıtmaktadır. Erzin DGKÇ Santrali‟nin işletmeye alınmasından sonra bölgeye yapacağı ilave etki ise yapılan modelleme çalışması ile ortaya konulmuştur. Hava Modellemesi raporunun sonuçlarına göre, tesisin işletmeye geçmesi ile bölgenin mevcut kirlilik yükünde önemli bir değişiklik görülmeyecektir. Termal deşarj açısından da, planlanan tesis en yakın santralin termal deşarjının etki alanının dışında yer almaktadır. Bu sebeple, her iki deşarjın birbirleri üzerine eklenik (kümülatif) etkisi olmayacaktır. Toprakla ilgili olarak alınan zemin numunelerinde yapılan analizler mevcut toprak yapısını ortaya koymaktadır. Tesis faaliyete geçtikten sonra, yakın bölgedeki topraklarda asitleşme etkisi dönemsel olarak izlenecektir. V.2.16. Tesisin Faaliyeti Sırasında ÇalıĢacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı Ġhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin işletme aşamasında 60 kişi çalıştırılacaktır. Bu personelin büyük bir çoğunluğu yöre halkından ve çevre bölgelerden temin edilecektir. Söz konusu personel yakın çevreden temin edileceğinden santral dahilinde herhangi bir konut veya personel lojmanı inşası düşünülmemiştir. Personelin rahat ulaşımı için santral dahilinde belirli saatlerde servis hizmeti sağlanacak ve personelin öğle arasında yemek ve dinlenme ihtiyacının karşılanması için yemekhane ve kafeterya binasının inşa edilmesi planlanmıştır. V.2.17. Projenin ĠĢletme AĢamasındaki Faaliyetlerden Ġnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Olanlar Önerilen santralin işletmesi süresince işçi sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olabilecek herhangi bir faaliyet yapılmayacaktır. Santraldeki tüm faaliyetler 4857 sayılı “İş Kanunu” ve 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde yürütülecektir. Santralde çalışacak personelin Kişisel Koruyucu Malzemeler (KKM) ile donanması sağlanacak ve faaliyete bağlı olarak gerekli tüm güvenlik önlemleri alınacaktır. Ayrıca, tesiste çalışan personele ilgili uzmanlar veya yetkili danışman firmalar tarafından İş Güvenliği, Risk Değerlendirmesi, İlkyardım, Yangınla Mücadele, Deprem vb. konularda eğitim verilecektir. Bunun dışında, işletme esnasında çıkabilecek herhangi bir yangın olasılığına karşı tedbirler alınacak ve diğer acil durumlar için (sabotaj, yangın, deprem, vb.) acil müdahale planı oluşturulacaktır. Bu konularla ilgili 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” ve uluslararası standartlara (NFPA) uygun olarak kurulacak yangın söndürme sisteminde, yangın alarm sistemi (otomatik dedektörler, alarm cihazları, kontrol ve komünikasyon sistemleri), yangın söndürme suyu merkezi (islenmemiş su havuzu yakınına konuşlandırılacak pompalar), dahili ve harici boru ringi ve hidrant sistemi, mobil tip yangın söndürücüler ile otomatik yangın söndürme sistemlerinin (trafo ve elektronik ekipmanlarda) yanı sıra köpüklü su, karbondioksit (CO2) ve bunlara benzer çeşitli yangın söndürücüler bulundurulacaktır. V-74 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.2.18. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemeleri Tesisin inşaat işlemlerinin bitiminden sonra santral ve çevresindeki alanlar tesisin görsel perdelemesini sağlamak ve işletme için doğal çevreye uyumlu bir çevre yaratmak amacıyla yeşillendirilecektir. Bu amaçla inşaat faaliyetlerinden sonra hazırlanacak Peyzaj Projesi‟ne uygun olacak şekilde, tesis içerisindeki idari binalar ve sosyal faaliyetlerin gerçekleştirileceği kafeterya vb. binaların çevresi süs bitkileri ile yeşillendirilecek, bazı alanlara çim serilecektir. Santralden uzak mekanlarda ise her mevsim yeşil kalma özelliğine sahip fidanların kullanılması planlanmaktadır. Peyzaj için kullanılacak bitki türleri seçiminde, bölgenin iklim ve toprak yapısı ile tesis çevresindeki mevcut flora dikkate alınacaktır. V.2.19. Sağlık Koruma Bandı Ġçin Önerilen Mesafe Önerilen Erzin DGKÇ Santrali Projesi için Sağlık Koruma Bandı mesafesi tesisi kuzey doğu, kuzey batı, güney doğu yönünde 50 m güney batı yönünde ise yapılaşma olmayacak mesafe dikkate alınarak 15 m‟lik mesafe bırakılacaktır. Bu mesafe 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik” hükümleri kapsamında Sağlık Koruma Bandı olarak da geçerlidir. Yetkili makamca onaylanmış Sağlık Koruma Bandı İmar Planı‟na işlenecek ve bu mesafeler ilgili imar müdürlüğü veya ilgili kurumca korunacaktır. V.2.20. Diğer Faaliyetler Bu bölümde değerlendirilecek herhangi bir faaliyet mevcut değildir. V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri Bu bölümde, Hatay ili, Erzin ilçesinde kurulması düşünülen Erzin DGKÇ Santrali‟nin, inşaat aşaması ve sonrasında Proje Alanı ve çevresinde yaratacağı sosyoekonomik etkiler değerlendirilecektir. Yapılan değerlendirmeler; Proje Alanı ve çevresinde mevcut ve zaman içinde görülecek sosyo-ekonomik gelişmelerin izlenmesine, farklılıkların ortaya konulmasına ve Hatay ili ve Erzin ilçesi ölçeklerinde gözlenecek olası değişimlere katkı sağlayacaktır. V.3.1. Projeyle GerçekleĢmesi Beklenen Gelir ArtıĢları, Yaratılacak Ġstihdam Ġmkanları, Nüfus Hareketleri, Göçler, Eğitim, Sağlık, Kültür, Diğer Sosyal ve Teknik Altyapı Hizmetleri ve Bu Hizmetlerden Yararlanma Durumlarında DeğiĢiklikler vb. Önerilen Erzin DGKÇ Santrali Projesi, ülke ve bölge için gerekli enerji ihtiyacının karşılanması ile yöredeki ekonomik ve sosyal altyapının güçlendirilmesi bakımından önemlidir. Projenin, bölgede doğrudan veya dolaylı yoldan istihdam sağlaması ve bunun sonucunda yöre halkı için katma değer yaratması beklenmektedir. Önerilen Erzin DGKÇ Santrali‟nde üretilecek elektrik enerjisi, ülkenin ve ayrıca bölgede bulunan organize sanayi ve serbest bölgeler ile diğer sanayi tesislerinin enerji ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayacaktır. Sağlanacak, ucuz, güvenilir ve sürekli enerji, ülke ve bölgenin sanayileşmesine katkıda bulunacak, bu sayede yeni iş alanları yaratarak, kişi başına düşen gelirin artışını sağlayacaktır. Tesisin yapım aşaması ve sonrasında gerekli insan gücü, yöre halkına ciddi istihdam imkanı yaratacaktır. Aşağıda, tesisin yörede meydana getireceği ekonomik ve sosyal etkiler ayrıntılı olarak açıklanmıştır. V-75 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu V.3.1.1. Muhtemel Gelir ArtıĢları Enerji; ekonomik ve sosyal kalkınmanın yanı sıra daha iyi bir yaşam kalitesi için vazgeçilmez bir unsurdur. Bölgede yapılması düşünülen Erzin DGKÇ Santrali, 6.750.000 MWh elektrik üretme kapasitesiyle, ülke ve bölge enerji ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayacaktır. Önerilen Erzin DGKÇ Santrali Projesi, bölge ekonomisine önemli girdiler sağlayacak ve gerek bölgede doğrudan veya dolaylı istihdamın sağlanması, gerekse gelir ve refah seviyesinin artışına katkıları olacaktır. Proje, yaklaşık 48 aylık inşaat süresi ve 49 yıl sürecek işletme aşaması boyunca, bölgede geçici ve sürekli iş imkanları yaratacaktır. Bu süre zarfında, gerekli malzeme ve hizmetlerin temininin bölgeden yapılması planlanmaktadır. Tesiste çalışacakların gelirleri ve tesisin işletilmesi kapsamında çevreden alınacak ticari hizmetler (konaklama, yiyecek ve giyecek malzemesi tüketimi vs.) dolayısıyla bölge ekonomisine ciddi bir girdi sağlanmış olunacaktır. Böylece yöredeki ticari faaliyetlere hareket gelecek ve gelir seviyesinde de artışlar olacaktır. Önerilen santralin inşaat aşamasında azami 1000 kişinin, işletme aşamasında ise yaklaşık 60 kişinin çalışması öngörülmüştür. Bu sayının büyük çoğunluğunun bölgedeki işgücünden sağlanması planlanmaktadır. Özellikle yatırımların Hatay‟ın diğer ilçelerine göre az olduğu Erzin ilçesi, bu yatırımla büyük kazanımlar elde edecektir. Geçimlerini büyük oranda tarımsal faaliyetlerden sağlayan ailelerin sahip olduğu mevcut toprak miktarının miras yoluyla küçülmesi ve tarımsal faydanın her geçen gün biraz daha azaldığı ülkemizde, bu denli büyük yatırımların bölgede teşviki, yöre insanına istihdam yaratacak ve bölge ekonomisini daha iyi yerlere getirecektir. V.3.1.2. Sosyal ve Teknik Altyapı Hizmetleri Projenin büyüklüğü göz önüne alındığında, bölgeye sağlayacağı ekonomik katkılarının yanında, eğitim, sağlık, kültür ve diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetlerine olumlu etkileri de olacaktır. Projenin gerçekleşmesi halinde, kısa vadede bölgenin altyapısına ve sosyal hizmetlerine ek yük getirecekse de, uzun vadede düşünüldüğünde, bölgede ödenen toplam vergi miktarındaki artış doğrultusunda, bu hizmetlerin daha da geliştirilmesini sağlayacak ek fonlar yaratılabilecektir. Projenin hayata geçmesiyle birlikte yeni açılacak iş kollarında çalışmak üzere, civardaki ilçe ve köylerden insanların bu bölgeye gelmesi söz konusu olabilecektir. İstihdam edilecek personelin, İlçe merkezine taşınmak isteyebileceği düşünüldüğünde, mevcut eğitim alt yapısının geliştirilmesi gerekebilecektir. Personelin yöre halkından seçilmesi ile de mevcut okuma-yazma profilini etkilemesi beklenmemektedir. Egemer Elektrik Üretim A.Ş.‟nin sosyal sorumluluk kapsamında, yöredeki mevcut eğitim donanımının geliştirilmesi maksadıyla gerçekleştireceği eğitim odaklı faaliyetlerin, bu altyapının gelişmesine önemli bir katkısı olabilecektir. Yapılan ön çalışmalar ile Proje Alanı‟na yakın çevrenin ihtiyaçları belirlenmiş ve bu kapsamda yatırımcı sosyal sorumluluk önceliklerini belirlemiştir. Bölüm I.2.6‟da başlığı altında detaylı olarak anlatıldığı üzere, bu kapsamda yapılacak çalışmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir. a. b. c. d. e. Tarım Eğitimi Pazarlama Eğitimi Diğer Eğitim Ulaşım Rekreasyon V-76 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Santral bünyesinde oluşturulacak sağlık birimi, tesis içerisinde gerçekleşebilecek küçük çaplı kaza ve sağlık sorunlarına müdahalede bulunacaktır. Ancak, özellikle inşaat aşamasında meydana gelebilecek ağır kazalarda, Erzin ve çevresindeki İlçeler ile Hatay ilindeki sağlık kuruluşlarından yardım alınacaktır. Bu sebeple yöredeki mevcut hastane ve sağlık birimlerinin yükünün artması söz konusudur. Ancak, inşaat ve işletme aşamalarında, iş sağlığı ve iş güvenliği kapsamında her türlü tedbir alınarak, bu tür vakaların asgariye indirilmesi için çalışılacaktır. Yangınla mücadele konusunda tesis, bünyesinde oluşturulacak yangın birimi ve santral içerisinde farklı yerlerde konuşlandırılacak korunma ve söndürme donanımları ile küçük çaplı yangınlarda müdahale edilebilecektir. Ancak, büyük yangınlarda, İl ve İlçe‟deki yangın teşkilatlarından yardım alınacaktır. Kurulacak santralin bölgedeki mevcut yangınla mücadele alt yapısına ek yük getirebileceği değerlendirilmesine rağmen, Tesisin kendi bünyesinde 19/12/2007 tarih ve 26735 sayılı “Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik” kapsamında alacağı önlemler ile bu yük en aza indirilecektir. Ulaşımda, özellikle inşaat faaliyeti süresince, bölgesel ve yöresel taşıma ağı üzerinde ilave yük oluşturması mümkündür. Ancak, uzun vadede bölgesel taşıma ağına olumsuz bir etkisi olacağı değerlendirilmemektedir. Tesisin kurulacağı alana verimli karayolu ulaşımının sağlanabilmesi için yol projesi yapılacak ve bu yolun yapımı ile bölge ulaşımına da fayda sağlanacaktır. Ayrıca mevcut yolun rehabilitasyonu ile bölgeye katkı sağlayacaktır. İşletme aşamasında, trafik projeksiyonu olarak insan taşımacılığı ön planda olacaktır. V.3.2. Çevresel Fayda-Maliyet Analizi 2008 yılında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından yayımlanan, Binyıl Kalkınma Hedefleri‟nin yedincisi olan “Çevresel Sürdürülebilirliğinin Sağlanması”, programın ana hedefleri içerisinde yer almaktadır. Bu program, “sürdürülebilir kalkınma ilkelerini ülke politikalarına ve programlarına stratejik olarak entegre ederek ve çevresel kaynakların kaybını durdurarak ulaşmayı” hedeflemiştir. Gelecek nesillerin daha iyi bir çevrede yaşayabilmesi için, çevresel değerleri ekonomiye tercih etmeden, ekonomik faaliyetlerle ilgili maliyetlerin çevre kirliliğine minimum etkisi olacak şekilde, sürdürülebilir kalkınma amaçlanmalıdır. Çevresel fayda-maliyet analizinin temelini oluşturan ekonomik faaliyetler ile çevre sorunları arasında çok yakın ve karşılıklı bir ilişki bulunmaktadır. Ekonomik gelişmenin devamı ya da faaliyetlerinin artması çevre sorunlarını birlikte getirirken, aynı oranda çevre sorunlarının da ekonomik gelişme ve faaliyetler üzerinde etkisi olmaktadır. Karşılıklı bu etkileşim, toplam maliyetin hem ekonomi hem de çevre kirliliği üzerinde etkisini artırmaktadır. Çevre sorunları ekonomik faaliyetlerden değil, çevresel değerlerin verimli kullanılamamasından kaynaklanmaktadır. Çevresel sorunları minimuma indiren, fakat ekonomik büyümeyi de sınırlandırmayan teknolojilerle çevre korunmalıdır. Ekonominin gelişmesine paralel olarak ortaya çıkan çevre sorunlarına yaklaşımlarda daima bir maliyet olacaktır. Bu durumda, her ikisinden de vazgeçmek olanaksız olduğuna göre, çevre sorunları ile ekonomik yapıyı uyumlu hale getirmek ana hedefler içerisinde yer almalıdır. Türkiye‟de sosyal ve ekonomik kalkınmanın temelini oluşturan yatırımların yapılması ve sürekliliği önem teşkil etmektedir. Ancak, her ne kadar yapılacak olan yatırımların olumsuz çevresel etkilerinin belirlenen limitlerin altında tutulacağı taahhüt edilse de minimum düzeydeki bu etkilerinin de çevresel maliyetleri olduğu göz ardı V-77 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu edilemez. Önemli olan bir yatırım yapılırken asgari seviyeye indirilen çevresel maliyetlerin o projenin sağlayacağı bütünsel fayda yanında göz ardı edilebilir seviyede olmasıdır. Bu nedenle çevresel maliyetin kanunlarla belirlenmiş olan sınır değerlerinin altında kalması çevresel bakış açısından yeterli olmayacaktır. Projeden sağlanacak bütünsel fayda tüm bileşenler göz önüne alınarak değerlendirilmelidir. Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin Fayda Maliyet Analizi yapılırken inşaat ve işletme aşamalarındaki çevresel etkiler göz önünde bulundurularak, tesisin sağlayacağı bütünsel fayda ortaya konmuştur. İnşaat aşamasındaki çevresel maliyetlerin sürekliliği olmayıp geçicidir. Ancak işletme aşamasındaki çevresel maliyetler sürekliliği olan maliyetlerdir. Ancak, alınacak çevresel önlemlerle asgari seviyede tutulmak suretiyle çevresel fayda maliyet analizi yapılmıştır. Çevresel Fayda Maliyet Analiz Yöntemi Erzin DGKÇ Santrali Projesi için yapılan çevresel fayda-maliyet analizinde Proje‟nin inşaat ve işletme aşamalarında ortaya çıkması muhtemel çevresel etkiler kaynakları ile birlikte değerlendirilmiştir. Değerlendirilen etkilere ilişkin alınması gereken etki azaltıcı önlemler, yöntemleri ile birlikte belirlenmiştir. Etkiler, “geçici” (G), “kalıcı” (K) ve “etkisiz” (E) olarak sınıflandırılmış ve aynı zamanda bu etkiler “olumlu geçici”, “olumlu kalıcı”, “olumsuz geçici” ve “olumsuz kalıcı” olarak değerlendirilmiş ve puanlama sistemi ile bütünsel faydası gösterilmiştir. Tablo V.54. Çevresel Fayda Maliyet Tablosu İndeksi Olumsuz Geçici (G) Kalıcı (K) -2 -1 0 Olumlu 1 2 V-78 Etkisiz (E) Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo V.55. Çevresel Fayda Maliyet Analizi ĠnĢaat AĢaması Çevresel Etkiler K E Olumlu Değerlendirme Olumsuz İnşaat alanında bulunan mevcut flora ve faunaya etkisi değerlendirilmiştir. Alternatif alanların varlığı tespit edilmiştir. Endemik türlerin varlığının tespiti yapılmış ve hiçbir endemik türe rastlanmamıştır. Proje Alanı ve çevresinde orman arazisi bulunmamaktadır. Boru hatlarının inşa aşamasında yapılacak kazı sebebiyle denizel flora ve fauna üzerinde olumsuz etkisi olabilecektir. Flora-Fauna Yerleşim yerlerine olan yeterli uzaklık sebebiyle inşaat alanında çalışacak araçlardan kaynaklı gürültünün etkisi yerleşim yerlerinde hissedilmeyecektir. Proje Alanı ve çevresinde alınan 3 adet toprak numunesinde 1‟nolu numunede krom ve nikel oranları Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 1-A‟ya göre yüksek çıkmıştır. Diğer iki numune ise belirtilen değerlerin altındadır. Gürültü Kirliliği Toprak Kirliliği Su Kirliliği suyu) G (yüzey İnşaat aşamasında kullanılacak su ters osmoz ile denizden elde edilecektir. Arıtma sonucunda çıkacak tuzlu su ise denize deşarj edilecektir. İnşaat aşamasında kurulacak paket arıtma sistemi ile tesisten çıkacak arıtma suyu denize deşarj edilecektir. Proje Alanı‟na yakın dereler hiçbir amaçla kullanılmayacaktır. Alınacak Önlemler Hafriyat çalışmalarından önce, mevcut bitki örtüsünün başka bir alana taşınarak depolanması ve inşaat bitiminde bu bitkisel toprağın yayılarak doğal bitki türlerine ait tohumların çimlenmesi sağlanacaktır. İnşaat faaliyetlerine bitki türlerinin çiçeklenme döneminde başlanmayacaktır. Sonuç -1 Araçların düzenli bakımları, donanımlı bakım merkezlerinde yapılacaktır. -1 İnşaat aşamasında toprak kirliliği yaratacak herhangi bir faaliyette bulunulmayacaktır. -1 Ters osmoz sisteminden atık olarak çıkacak tuzlu suyun denize deşarjında seyrelmeden dolayı deniz ekosistemine etkisi olmayacaktır. Paket arıtmadan çıkacak arıtma suyu SKKY Tablo 21.1‟de belirtilen deşarj kriterlerine uygun olarak deniz ortamına deşarj edilecektir. Toz oluşumunu önlemek için arazi nemli tutulacak ve düzenli sulama yapılacaktır. Araçlarda kaliteli yakıt kullanılacak, araçların düzenli motor bakımları yapılacaktır. 0 Hava Kirliliği İnşaat aşamasında hafriyat esnasında oluşacak toz ve araçlardan kaynaklı egzoz gazı salınımı inşaat aşamasındaki hava kirliliğinin nedenidir. Toprak Kullanımı Arazi üzerinde herhangi bir tarımsal ürün bulunmadığı, toprak yapısı itibari ile tarımsal faaliyete uygun olmadığı belirtilmiştir. Ayrıca yapılan etüt sonucunda 7 ha alan sulu özel ürün arazisi, 71,3 ha alan ise tarım dışı alan olarak tespit edilmiştir. Yer altı suyuna etkisi Yer altı suyu herhangi bir amaçla kullanılmayacaktır. Yer altı suyuna hiçbir olumsuz etkisi olmayacaktır. 0 Drenaj İzinsiz olarak yapılan kum çekiminden kaynaklı taşkın riski muhtemeldir. Kalıcı olarak drenaj kanalları ile kontrol atlına alınacaktır. 2 V-79 -1 1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Mevcut yollar rehabilite edilecek ve tesisi ana ulaşım ağına bağlayan yeni yol yapılacaktır. Ulaşım İnşaat aşamasında yolcu, ekipman ve hafriyat taşınımı kaynaklı trafik yükünde artış beklenebilir. Estetik İnşaat aşamasındaki olumsuz görüntü, İstihdam İnşaat aşamasında çalışacak azami 1000 personelin istihdamı Bölgeye ekonomik sağlanacaktır. Yöre Halkına Etkisi İnşaat aşamasında kullanılacak ekipman ve malzemelerin bölge halkından temini, Gelişen alt yapı yöre halkına olumlu etki sağlayacaktır. ĠĢletme AĢaması Çevresel etkiler G K E Olumlu Flora-Fauna Kullanılacak soğutma suyunun denizden temini aşamasında denizel flora ve faunaya olumsuz etkisi olabilecektir. Soğutma suyunun deşarjı esnasında sıcaklık artışından dolayı flora faunaya olumsuz etkisi olabilecektir. Gürültü Kirliliği İşletme aşamasında, tesis ekipmanı gürültü çıkaracaktır. Toprak Kirliliği Su Kirliliği -1 fayda Değerlendirme Olumsuz İşletme aşamasında toprağa herhangi olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Suyun deşarjı esnasında klorlama nedeniyle etkisi olabilecektir. Tesiste proses ve kullanım amaçlı suyun temininde kullanılacak ters osmoz sisteminden çıkan tuzlu su deşarjı ve arıtma tesisinden çıkacak arıtma suları denize deşarj edilecektir. Hava Kirliliği Doğalgazın yakılması sonucu oluşacak CO ve NOx en önemli emisyonlardır. Yer altı suyuna etkisi İşletme aşamasında yer altı suyu kullanılmayacaktır. Bu sebeple herhangi bir olumsuz etkisi yoktur. Drenaj Yağmur sularından dolayı taşkın riski oluşabilecektir. Ulaşım Tesiste çalışacak personelin ve malzemenin taşınması sırasında trafik yükünde artış olacaktır. Estetik Tesis görüntüsü olumsuz etkiye yol açmayacaktır. V-80 -1 +1 2 Sonuç Gerekli modelleme çalışmaları yapılmış ve SKKY yönetmeliğindeki kriterleri aşmayacaktır. Gerekli çevresel gürültü modellemesi yapılarak en kötü durum senaryosunda bile gürültü seviyesi, mevzuatta belirtilen limit değerlerin altındadır. -2 -2 0 Klorlama ve deşarj suları değerleri SKKY ile belirlenen sınır değerlerinin altında olacaktır. Bu emisyonlar seçilecek Dry Low NOx teknolojisi ile asgaride tutulacaktır. Hava modellemesi sonuçları ve bölgedeki kümülatif etki de göz önüne alınarak SKHKKY ve HKDYY yönetmeliklerinin altında olacaktır. -2 -2 0 Kalıcı olarak drenaj kanalları ile kontrol atlına alınacaktır. Mevcut yolun rehabilitasyonu ve yeni yol inşası ile bölgeye kalıcı olarak olumlu etkisi olacaktır. Yapılacak düzenlemeler, koruma planları ve peyzaj çalışmaları ile mevcut halinden daha iyi bir görüntü elde edilecektir. +2 +2 +2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Ticaret İstihdam Yöre Halkına Etkisi Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tesisin faaliyete açılmasından sonra bölgeden temin edilecek yan hizmetler ile ticaret üzerinde olumlu etki olacaktır. Kalıcı olarak personel istihdam edilmesinin, bölgeye olumlu etkisi olacaktır. İşletme aşamasında tesisin sunacağı eğitim ve alt yapı hizmetlerinden sürekli olarak yararlanabilecek yöre halkına olumlu etkisi olacaktır. Ayrıca, bölgede vergi artışı olacaktır. V-81 Bölgesel ekonomi canlanacaktır. +2 60 personel istihdam edilecektir. +2 +2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Sonuç Bilindiği üzere ekonomik faaliyetler açısından sıfır çevresel maliyet imkansızdır. Ekonomik gelişme, çevresel maliyetleri de beraberinde getirecektir. Bu aşamada, çevresel maliyetlerin hangi düzeyde tutulmasının, ekosistemin sürekliliğini güvence altına alacağı konusuna dikkat edilmelidir. Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nden kaynaklanacak çevresel maliyetler yukarıdaki tabloda sıralanan alınacak önlemlerle asgari seviyede tutulacak ve mevzuatla belirlenen sınır değerlerin altında olacaktır. Erzin DGKÇ Santrali Projesinin çevresel fayda-maliyet analizi, alınacak tedbirlerle çevresel etkilerin en aza indirilerek sürdülebilir çevre koşulları altında yatırımın ekonomik ve sosyal faydaları sağlanarak işletilebileceğini açıkça ortaya koymuştur. Ayrıca; bir tarafta ülkemizin ve bölgenin elektrik enerjisi ihtiyaçlarının karşılanması zorunluluğu, diğer tarafta doğalgaz yakıtlı enerji üretim tesislerinin ve üretim teknolojisi açısından ulaşılan seviyenin fosil yakıt kullanan alternatif elektrik üretim tesislerine nazaran çevresel maliyetlerin oldukça düşük olması bu yatırımı daha cazip ve çevre dostu kılmaktadır. V-82 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM VI. ĠġLETME FAALĠYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABĠLECEK VE SÜREN ETKĠLER VE BU ETKĠLERE KARġI ALINACAK ÖNLEMLER Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin ekonomik ömrü yaklaşık 49 yıl olarak öngörülmektedir. İşletme faaliyetleri sona erdikten sonra santral alanında çeşitli arazi ıslah ve rehabilitasyon çalışmaları gerçekleştirilecektir. Arazi ıslahı ve rehabilitasyon işlemlerinin amacı, söz konusu tesis alanını çevredeki mevcut araziye uydurmak ve en uygun amaçla kullanılmasını sağlamaktır. Yürütülecek olan arazi ıslah ve rekreasyon çalışmaları santral sahasını olduğu kadar su alma-verme yapılarının bulunduğu deniz alanını da kapsayacaktır. Santral faaliyete kapandıktan sonra, santral dahilindeki tüm üniteler sahadan uzaklaştırılacak ve rehabilitasyon çalışmaları amacına uygun şekilde devam ettirilecektir. İhtiyaç duyulması muhtemel saha düzenlemesi, dolgu maddeleri kullanılarak tamamlanacak ve çalışmalar yapılırken yüzey drenajı dikkate alınacaktır. Rehabilitasyon çalışmaları bitiminde, uygun bitki örtüsü seçimiyle (bölgedeki toprağa uyumlu) toprak yüzeyi kaplanacaktır. VI.1. Arazi Islahı ve Reklamasyon ÇalıĢmaları Önerilen Erzin DGKÇ Santrali faaliyetlerinin sona ermesini takiben ekipman ile binalar kaldırılacak ve ortaya çıkacak malzeme ve ekipmanın hurda olarak değerlendirilmesi sağlanacaktır. Genel olarak arazi ıslahı; sahanın yenilenmesi çalışmaları, alan tesviyesi ve şekillendirilmesi işlemlerini içermektedir. Bu husus bozulan tüm alanların (endemik türlerin çoğalmasını ve doğal seçimi teşvik etme amacıyla) geleceğe dönük kullanım planlaması çerçevesinde yeniden bitkilendirilmesi işlemini kapsamaktadır. Saha düzenlemesi için gerekirse dolgu malzemesi kullanılabilecek, malzeme temini civar ocaklardan sağlanacaktır. Mevcut topografyaya uyumlu hale getirilen alan bitkilendirilecek, bitkilendirme ile bu alanda doğal dengenin yeniden oluşturulmasına özen gösterilecektir. Bitkilendirilmede mevcut flora göz önünde bulundurularak, yörenin iklim koşullarına uygun ve dayanıklı tohum ve bitkiler kullanılacaktır. Ayrıca, arazi ıslahı çalışmaları sırasında yüzey drenajının kontrol edilmesi hususu oldukça önemlidir. Suyun birikmesini önlemek amacıyla uygun yerlere drenaj kuyuları ve hendekler açılacak ve yağmur suyu birikimi kontrol altına alınacaktır. Yapılan tüm bu arazi ıslahı çalışmaları sonrasında alan uygun hale getirilmiş ve rekreasyon için uygun zemin hazırlanmış olacaktır. Rehabilitasyon; sahanın doğaya ve topografyaya uyumunun yanı sıra, ekolojik uyumunu da kapsamaktadır. Rehabilitasyon çalışmalarının amacı; sahayı eski haline dönüştürmek olmayıp, söz konusu arazi parçasındaki ekolojik d,engenin tekrar kurulmasıdır. Ekolojik denge; ağaç, çalı, ot, çiçek gibi çeşitli bitki toplulukları ile irili ufaklı kara ve su hayvanı topluluklarının yaşam sürdürebildikleri mevcut koşulların tümü anlamındadır. Rekreasyon ve yeşillendirme işlemleri, bölgenin mevcut toprak profili, iklim ve bitki örtüsü göz önünde bulundurularak uygun bitkilerin seçilmesi ile gerçekleştirilecektir. Yapılan bitkilendirme işlemlerinin bitki örtüsü ve topografya ile uyum sağlayıp sağlamadığının anlaşılması için rehabilitasyon işleminin üzerinden tam bir büyüme mevsimi geçmiş olması gerekmektedir. VI-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu VI.2. Yer altı ve Yer üstü Su Kaynaklarına Etkiler Yukarıda da bahsedildiği üzere; söz konusu sahada yüzey drenajının kontrol altına alınması için uygun alanlarda drenaj kuyuları açılacak, böylece yer altı ve akarsu kaynaklarının etkilenmesi önlenmiş olacaktır. Ayrıca, önerilen Erzin DGKÇ Santrali faaliyetlerinin sona ermesini takiben, santralden herhangi bir proses suyu deşarjı söz konusu olmayacaktır. Sonuç olarak, Proje Alanı etki alanında bulunan mevsimsel derelerin ve su birikintilerinin su kalitesi üzerinde olası bir etkisinin oluşması beklenmemektedir. Söz konusu projenin deniz üzerindeki olası etkisi proje kapsamında deniz tabanına yerleştirilecek olan su alma ve verme yapılarından ibarettir. Bu yapılar zamanla ekolojik çevreye uyum sağlayarak deniz dibinde yapay resif görevi görmektedir. Dolayısıyla deniz tabanında denizel flora ve fauna tarafından yaratılan yeni habitatın bozulmaması için deniz tabanı altına yerleştirilmiş olan borular sökülmeyecektir. Şekil VI-1. Difüzör Yüzeyinin Deniz Ortamına Zamanla Uyumu VI.3. Olabilecek Hava Emisyonları Faaliyetlerin sonlandırılması sonrasında herhangi bir hava emisyonunun atmosfere bırakılması söz konusu olmayacaktır. Ekipmanın söküm işlemleri esnasında ortama azda olsa doğalgaz çıkışı gerçekleşmesi öngörülebilmektedir. Bu miktarın herhangi bir emisyona neden olması durumu söz konusu olmasa da, her türlü temizleme ve havalandırma işlemleri gerçekleştirilerek gerekli önlemler alınacaktır. Arazi ıslahı ve rehabilitasyon esnasında olası toz emisyonları ve rüzgar erozyonunun oluşması önlenecektir. Sonuç olarak, saha kapatma işlemleri esnasında oluşabilecek olası toz etkilerinin dışında Erzin DGKÇ Santrali‟nin işletme sürecinin sona ermesi ile birlikte bölgenin hava kalitesi üzerine herhangi bir olumsuz etkinin oluşması söz konusu olmayacaktır. VI-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM VII. PROJENĠN ALTERNATĠFLERĠ (Bu bölümde yer seçimi, teknoloji (yakma-soğutma sistemi), alınacak önlemlerin alternatiflerin karĢılaĢtırılması yapılacak ve tercih sıralaması belirtilecektir.) Bu bölümde tesisin kurulacağı yer, tesiste kullanılacak yakma teknolojisi ve soğutma sistemi alternatifleri değerlendirilmiştir. VII.1. Eylemsizlik Durumu Proje Alanı kıyı kenar çizgisine bitişik ve kara tarafındadır. Kıyı kenar çizgisinin deniz tarafındaki kara ve deniz alanlarında projenin soğutma suyu alma ve termal deşarj yapısı mevcuttur. Türkiye‟de bugüne kadar kıyı alanlarının turizm tesisleri ve ekonomik faaliyetler amaçları için yoğun kullanımı nedeni ile kullanılabilecek uygun alanlar oldukça azalmıştır. İskenderun Körfezi‟nin Proje Alanı‟nın bulunduğu bölümünün kıyı şeridinde liman, tersane, depolama ve dolum tesisleri gibi kıyı yapıları ile enerji üretim tesislerine son dönemde yoğun talep oluşmuştur. Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin hiç gerçekleşmemesi durumunda Proje Alanı ve önündeki sahil şeridinde kısa vadede bahse konu tesislerin yapılması kaçınılmazdır. Bu nedenle, Proje Alanı‟nda eylemsizlik durumu söz konusu olamayacak ve bu alan tesislerin çevresel etkilerine maruz kalacaktır. Diğer bir yandan Proje Alanı‟nın eylemsizlik durumunun sağlanması halinde çevresinde hiçbir negatif çevresel etki meydana gelmeyecektir. Ancak projenin gerçekleşmemesi halinde ulusal, bölgesel ve yerel çapta bir sosyo-ekonomik faydalardan söz edilemeyecektir. Türkiye‟nin sanayileşme ile gelişen bir ekonomiye sahip olması sebebiyle son yıllarda enerji talebi sürekli artış göstermiştir. Türkiye‟de artan enerji ihtiyacının karşılanamamasının kısa vadede etkileri düşük olacaksa da orta ve uzun vadede ekonomik gelişmelere olumsuz etkilerinin olması kaçınılmazdır. Karakteri gereği uzun planlama ve inşaat sürelerine sahip enerji yatırımlarının, zamanında ve doğru şekilde yapılamaması durumunda, elektrik enerjisi talebinin giderek arzdan daha hızlı artması sonucunu doğuracak bu da ekonomik gelişmenin yavaşlamasına sebep olacaktır. VII.2. Yer Seçimi Projenin yeri ile ilgili alternatifler değerlendirilirken çevresel ve sosyal unsurlar ile hassasiyetlerin gözönüne alınması; projenin sadece teknik ve ekonomik açıdan bir fizibilitesinin yapılması değil, çevresel açıdan da tüm paydaşların kabul edebileceği katılımcı ve sürdürülebilir bir yerin seçilmesini sağlayacaktır. Böylelikle, çevresel hususların ve bölge sakinlerinin görüşleri göz önüne alınarak en kabul edilebilir çözüme ulaşılabilenecektir. Proje sahibi mevcut Proje Alanı seçimi öncesi çeşitli alternatif proje alanları geliştirme çalışmaları gerçekleştirmiştir. Proje için yer seçiminde önem arz eden genel kriterler aşağıda verilmektedir. Yer alternatifleri aşağıda bahsedilen genel kriterler kapsamında incelenmiş, yapılan ekonomik ve teknik fizibiliteler ile optimize edilmiştir. Genel Kriterler; 1. 2. 3. 4. 5. 6. Fiziksel durum, Altyapı durumu, Arazi Statüsü, Ticari durum, İklim Özellikleri, Ülke‟nin orta ve uzun vadeli enerji politikaları, VII-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Belirlenen kriterler kapsamında Proje sahibi öncelikle, 1. Mevcut santrallerinin mevcut kapasitelerinin artırımı, 2. Mevcut santrallerinin yanında yeni kapasiteler geliştirilmesi, alternatiflerini değerlendirmiştir. Bu alternatiflerden, mevcut santrallerinin mevcut kapasitelerinin artırımı imkanları; fiziksel (arazi genişleme imkanı olmaması), altyapı (soğutma suyu sorunu, doğal gaz ve/veya iletim hatlarının teknik ve/veya ekonomik yetersizliği) ve ticari (Organize Sanayi Bölgesi, ticari anlaşmalar ve şartlar, maliyetler) kısıtlar sebebi ile teknik, ekonomik ve çevresel olarak mümkün olmamıştır. Proje sahibinin mevcut projeleri dışında yeni proje alanları araştırılmıştır. Araştırma kapsamında, Karadeniz, Trakya, Ege, Marmara, Akdeniz, Orta ve Doğu Anadolu Bölgeleri‟nde enerji yatırımlarının yapılabilmesi için uygun sahalar incelenmiştir. VII.2.1. Yer Seçimi Süreci 1. Bölgesel Ölçekte Değerlendirmenin Yapılması ve Liste Hazırlanması Bölgeler; fiziksel, altyapı, arazi statüsü, planlama, ekonomik, ekolojik ve sosyokültürel yönlerden analiz edilmiştir. Bu kapsamda Karadeniz, Trakya, Ege, Marmara, Akdeniz, Orta ve Doğu Anadolu Bölgeleri‟nde uygun sahalar incelenmiş ve genel değerlendirme kriterleri ve sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir. (Tablo VII-1). Tablo VII.1. Alternatif Bölgelerin Değerlendirmesi Proje Kodu Proje A Bölge Fiziksel Altyapı Planlama/ Statüsü Karadeniz Jeolojik ve jeo teknik açıdan uygun olmayan zemin yapısı, az sayıda uygun büyüklük ve jeolojik yapıda arazi İletim hatları açısından uzun veya engebeli arazi, Doğal gaz alt yapı her yerde mevcut değil Uygun olmayan arazi statüsü, ÇED ve planlama sorunları Arazi ve su maliyetleri Yönetilebilir Proje B Proje C Proje D Trakya Ege Marmara Büyük arazi bulma sorunu, Yetersiz soğutma suyu Yönetilebilir Uygun olmayan arazi statüsü, ÇED ve planlama sorunları - Batı ve Orta Akdeniz Yönetilebilir Yönetilebilir Turistik planlama kapsamında İskenderu n Körfezi Ceyhan Bölgesi Jeolojik ve jeoteknik yönünden uygun zemin, deniz seviyesi ve soğutma suyu, Bögenin mevcut sanayi altyapısı sonucu uygun elektrik ve doğal gaz letim altyapısı Enerji yatırımları cazibe merkezi olarak belirlenmiş ve planlanan bölge Orta ve Doğu Anadolu Verimliliği etkileyen soğutma suyu sorunu ve yüksek rakım İletim ve boru hatları açısından uzun mesafe veya engebeli arazi Egemer - Uygun olmayan arazi statüsü VII-2 Ticari Sosyal ve Çevresel Makro Yönetilebilir Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali ispatlanmış teknolojisi ve yüksek verimi, temiz yakıtı ve küçük yerleşim alanı ile kısıtlı çevresel etkilere sahip - Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali ispatlanmış teknolojisi ve yüksek verimi, temiz yakıtı ve küçük yerleşim alanı ile kısıtlı çevresel etkilere sahip Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali ispatlanmış teknolojisi ve yüksek verimi, temiz yakıtı ve küçük yerleşim alanı ile kısıtlı çevresel etkilere sahip Artan enerji ihtiyacı ve iletim hatları kısıtları sebebi ile Türkiye‟nin makro planları ile uyumlu Artan enerji ihtiyacı ve iletim hatları kısıtları sebebi ile Türkiye‟nin makro planları ile uyumlu Yönetilebilir Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali ispatlanmış teknolojisi ve yüksek verimi, temiz yakıtı ve küçük yerleşim alanı ile kısıtlı çevresel etkilere sahip Artan enerji ihtiyacı ve iletim hatları kısıtları sebebi ile Türkiye‟nin makro planları ile uyumlu Yönetilebilir Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali ispatlanmış teknolojisi ve yüksek verimi, temiz yakıtı ve küçük yerleşim alanı ile kısıtlı çevresel etkilere sahip - Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Bölgesel ölçekte yapılan değerlendirmenin sonucu olarak İskenderun Körfezi, Ceyhan Bölgesi; altyapı, elektrik ihtiyacının yüksek olduğu bölge olması (Bölüm I.2.2‟de belirtildiği üzere, 2008 yılı verilerine göre, Proje Alanı‟nın bulunduğu bölgede elektrik tüketiminde son beş yılda ortalama %40‟lık bir artış gözlenmiştir), uygun iklim özellikleri ve ülkenin uzun vadeli politikalarına ve makro ekonomik (ülkenin orta ve uzun vadeli) enerji politikalarını desteklemesi avantajları sebebiyle tercih edilmiştir. 2. Etki Analizinin Yapılması Yatırımlardan doğal ve sosyo-kültürel kaynakların etkilenmesinde, her bölgenin ve alanın bu etkileri kaldırma kapasiteleri farklıdır. Bu nedenle, Proje Alanı tayin edilmeden önce yapılması gereken en önemli çalışmalardan biri de, etki analizi çalışmasıdır. Seçilmesi düşünülen alanlar analiz edilmiş, analiz sonucunda çevresel maliyetleri ve sınırlamaları yüksek olan alanlar tercih dışı bırakılmıştır. 3. Proje Alanı‟nın Seçilmesi Ġskenderun Körfezi Yapılan bölgesel değerlendirmelerin optimizasyonu sonucunda yatırımın Akdeniz‟de yer alan İskenderun Körfezi‟nde yapılmasının uygun olduğuna karar verilmiştir. Tablo VII.2. İskenderun Körfezi Alternatif Alan Değerlendirmesi I II III Yumurtalık ilçesinin doğusunda kalan boş alanlarda çeşitli firmalar tarafından rafineri, petrol ve petrol ürünleri depolama ve dolum tesisi gibi tesisler için EPDK‟ya başvuruların olduğu bilinmektedir. Yumurtalık ilçesinin doğusunda ise Sugözü Koruma Alanları bulunmaktadır. Yumurtalık ilçesinden Körfezin kuzeyine kadar olan kıyı alanları incelendiğinde bu alanlarda Organize Sanayi Bölgeleri, İsken Sugözü Termik Santrali, BTC Terminali, TorosCeyhan Terminali, Serbest Bölge ve BOTAŞ‟ın faaliyette olduğu görülmektedir. Planlanan yatırımlar bu alanın alternatifler arasında değerlendirilmemesinde etkili olmuştur. Ekolojik olarak hassas alan kapsamında olduğu için yer alternatifleri arasında değerlendirilmemiştir. Mevcut kirlilik yükü göz önüne alındığında alternatifler arasında yer almamıştır. IV Alternatif Alan Alternatif Alanın Durumu Değerlendirme VII-3 Dörtyol ile İskenderun ilçeleri arasında başta demir çelik ve limancılık sektörleri ile petrol ve petrol ürünleri depolama ve dolum tesisleri olmak üzere yoğun sanayi faaliyetlerinin yürütüldüğü görülmektedir. Mevcut kirlilik yükü göz önüne alındığından alternatifler arasında yer almamıştır. İskenderun Körfezi kıyı alanlarında yapılan incelemelerde İskenderun ilçesinden başlayarak güneyindeki Suriye sınırına kadar turizm alanlarının varlığı, ayrıca bu bölgenin Asi Nehri ve uzantılarının etkisiyle tarıma elverişli, verimli toprak yapısına sahip olduğu görülmüştür. Turizm ve tarım faaliyetlerinin yoğunluğu sebebiyle alternatifler arasında değerlendirilmemiştir. Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo VII-2‟de İskenderun Körfezi için yapılan alternatif alan araştırmasında Proje Alanı olarak belirlenen Aşağı Burnaz mevki, fiziksel özellikleri (arazinin büyüklüğü), arazi statüsü, ticari avantajları (fiziksel ve altyapı yatırımlarının büyüklüğü ve arazi maliyetlerinin ekonomik olması), endemik türler için yaşama alanı olmayışı, yerleşim merkezine yakınlığı, koruma altındaki alan ve askeri bölge olmayışı, sanayi bölgesine yakınlığı ve arka planın (mevcut kirlilik yükü) uygunluğu nedeni ile, Proje Alanı olarak seçilmiştir. Ayrıca bölgede narenciye yetiştiriciliği yaygın olmakla birlikte mevcut alanda tarım yapılmaması ve mevcut arazi kullanımının yatırımı engelleyecek yapıda olmaması yer seçiminde etkili olan diğer önemli faktörlerdir. Tesis yerleşimi dikkate alındığında mevcut alanlarla çatışan bir kullanım şekli ortaya çıkmamaktadır. İletim hatlarına bağlantısı ve doğalgaz tedariki gibi önemli konularda bir olumsuzluk çıkmaması da yatırımın yer seçiminde etkili hususlar olmuştur. Sonuç olarak, söz konusu saha proje sahibinin teknik ve ekonomik değerlendirmeleri sonucunda yukarıdaki genel kriterler yönünden en uygun alan olarak belirlenmiştir. Ayrıca bu kriterler dikkate alındığında proje yeri için herhangi bir alternatif alan bulunmamaktadır. VII.3. Teknoloji Alternatifleri Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevkine çevreci bir teknolojiye sahip, yüksek verimli bir doğalgaz kombine çevrim santrali kurulması planlanmaktadır. Bu santral birçok avantaja sahiptir. Bunlardan bazıları; a) Soğutma suyu ihtiyaçları diğer konvansiyonel tip termik santrallerden daha azdır. b) Konvansiyonel termik santrallere göre alan ihtiyacı daha azdır. c) İnşaat dönemi kısa sürmektedir. d) Gaz türbinleri tam yükle çalışmaya kısa zamanda başlayabildiklerinden kombine çevrim santralleri de çabuk devreye alınarak saatlik ve günlük talep artışını dengeleyebilmektedir. VII.3.1. Yakma Sistemi Doğalgaz yakıtlı santraller için yakma teknolojisi alternatifleri; tekil çevrim veya kombine çevrim şeklindedir. Doğalgaz tekil çevrim veya doğalgaz çevrim santralinde ilk kademe çevrim gaz türbininde gerçekleşmektedir. Kombine çevrim santralinde ise gaz türbininden çıkan yüksek sıcaklıktaki atık yanma gazındaki ısı enerjisi, atık ısı kazanındaki suyun buhara çevrilmesinde kullanılmakta ve üretilen bu buhardan da buhar türbini vasıtasıyla enerji üretilmektedir. Çevrim santrallerinin verimliliği % 30 ile % 42 arasında değişirken kombine çevrim santralinin verimliliği % 58‟e ulaşabilmektedir (European Commission, 2006). Doğalgazın pahalılığına rağmen doğalgaz kombine çevrim sistemini bu kadar cazip kılan yüksek verim, düşük birim yakıt tüketimi ve düşük yatırım maliyetidir. Kombine çevrim santrallerindeki yüksek verimliliğe bağlı olarak CO2 emisyon üretimi ve yakıt tüketimi azalırken, işletme güvenilirliliği artmaktadır. Proje‟nin işletme aşamasında oluşacak hava emisyonlarının azaltılmasında Avrupa Komisyonu‟nca hazırlanmış olan “IPPC Reference Document on the application of BAT for Large Combustion Plants” adlı dokümanda verilen yöntemler uygulanacaktır. Buna göre, tesis kuru düşük NOx yakma (“dry low NOx burner”) sistemi ile donatılacaktır. VII-4 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu NOx Emisyonu Gaz türbinlerinde, doğalgaz ve havanın uygun oranlarda karışmaması ve yetersiz hava miktarı, tesisin yakma verimliliğini düşürmekte ve bu durum ise CO gibi emisyonların yüksek oranlarda çıkışına sebep olmaktadır. Uygun işletme koşulları sağlanarak bu tür emisyonların üretimi düşük seviyelere çekilmesine rağmen, yakma verimliliğinin artması sonucu oluşan yüksek NOx emisyon değerleri bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. NOx emisyon üretimi aşağıda sıralanan sebeplere bağlıdır; Yakıtın bileşenine (Yakıtın hidrojen içeriği arttıkça NOx emisyonu da artmaktadır), Alev sıcaklığına (Hava ve yakıt stokiyometrik oranda yakıldığında en yüksek alev doruk sıcaklığına ulaşır. Bu da en fazla NOx emisyonuna neden olur), Yakma bölümünde hava ve yakıt karışımının bekleme süresine (Bekleme süresinin azalması NOx emisyon üretimini de azaltır), Atmosferik koşullara (Yanma havasının içindeki nemin artması alev doruk sıcaklığının azalmasına bu da NOx emisyonu oluşumunun azalmasını sağlar). Gaz türbinleri ve kombine çevrim sistemleri için NOx emisyonunun azaltılması ile ilgili önerilen üç farklı teknoloji vardır. Bu teknolojiler; Seçici Katalitik Redüksiyon (SCR), Su/Buhar Enjeksiyonu ve Kuru Düşük NOx (DLN)‟dir. Bu projede NOx emisyonunun azaltılması için emisyon oluşumunun kaynağında azaltılmasını sağlayan yani birincil önlem olan Kuru Düşük NOx (DLN) teknolojisi kullanılacaktır. Bu teknolojilerle ilgili ayrıntılı bilgiler aşağıda verilmektedir. Seçici Katalitik Redüksiyon (SCR) NOx emisyonu azaltılmasında ikincil önlemler arasında yer alan SCR, kirlilik oluştuktan sonra kirliliğin azaltılmasına (boru sonu arıtım) dayalı bir teknolojidir. SCR teknolojisiyle donatılmış gaz türbinlerinden; atık ısı kazanıyla ilgili teknik bir problem gözlemlenmediğinden dolayı; SCR teknolojisi NOx emisyonlarının azaltımında mevcut en iyi teknolojiler (BAT) kategorisinde yerini almıştır. Ancak prosesi gereği kullandığı katalistler, deaktivasyon yüzünden periyodik olarak değiştirilmelidir. SCR katalisti olarak genellikle ekonomik açıdan en uygun olan sıvılaştırılmış NH3 (amonyak) kullanılmaktadır. NOx emisyonunun azaltılması NOx/NH3 oranına bağlıdır. Yüksek miktarlarda NH3 kullanımı NOx emisyonu oluşumunu azaltmaktadır. Bu yöntemle NOx emisyonları azaltılırken, doğalgaz yakıtının içinde kullanılmamış NH 3 fazlalığı artmaktadır. Bu fazlalık yakıtın soğuması sırasında SO3‟le tepkimeye girme riskini de arttırmaktadır. NH3 ve SO3 tepkimesi bakteriyel kirliliğe neden olan amonyum bisülfat oluşturmakta, bu da ısıtma yüzeylerinin korozyonuna sebep olmaktadır. Bu olası problemlerin yanı sıra basınç kaybı ve buna bağlı verim kaybı da SCR teknolojisinin dezavantajlarından biridir. Su/Buhar Enjeksiyonu En kolay uygulanabilen teknoloji olan su/buhar enjeksiyonu teknolojisi iki farklı şekilde uygulanmaktadır. Bu uygulamalardan biri; su veya buharın yakıt ile karıştırılıp bu karışımın yanma işleminin gerçekleştiği bölmeye enjekte edilmesi iken, diğeri bu bölmeye doğrudan su veya buharın enjekte edilmesidir. Su veya buharın enjekte edilmesi sayesinde alev doruk sıcaklığı düşürülerek, NOx oluşumu azaltılmaktadır. Yüksek miktarlarda buhar ya da su kullanımı NOx emisyonu oluşumunu azaltmakta, fakat yüksek miktarda buhar veya su enjeksiyonu gaz türbininde bazı mekanik hasarlara sebep olarak kullanım ömrünü kısaltmaktadır. Bu teknoloji, diğer NOx emisyonunun azaltılmasında kullanılan teknolojilerin kombinasyonuyla kullanılabilir. VII-5 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kuru DüĢük NOx (DLN) DLN teknolojisinin temel özelliği hava-yakıt karışımı ve yanmanın sıralı iki adımda gerçekleşmesidir. İlk adımda hava ve yakıt karışımı, homojen sıcaklık dağılımını ve düşük alev sıcaklığını sağlamakta, böylece yanma sırasında NO x emisyonu daha az üretilmiş olmaktadır. DLN yakma sistemi çok etkili ve güvenilir bir teknolojidir. Endüstriyel kullanımda hemen hemen tüm gaz türbinleri DLN sistemleri ile donatılmıştır. DLN bugünlerde özellikle doğalgaz kullanan gaz türbinleri için iyi oturmuş teknolojidir. VII.3.2. Soğutma Sistemi Kombine çevrim santrallerinde kullanılabilen soğutma sistemleri; ıslak tip soğutma kuleleri, hava soğutmalı kondenser ve tek geçişli soğutma sistemleridir. Aşağıda bu sistemlere ilişkin ayrıntılı bilgiler verilmektedir. Islak Tip Soğutma Kuleleri Islak tip soğutma kuleleri doğal havalandırma (natural draught) ve indüklenmiş çekme (induced draught) olarak iki gruba ayrılmaktadır. Bu tip soğutma kulelerinin avantaj ve dezavantajları aşağıda değerlendirilmiştir. Bu sistemde tek geçişli soğutma sistemine göre daha az su kullanılmakta ve su sistemde sirküle edilmektedir (Cooling Water Systems at Nuclear Power Plants, Union of Concerned Scientists, Sayfa 2, 13 Şubat 2001). Islak tip soğutma kulelerinde buharlaşmadan kaynaklı su kaybı gözlenmektedir. Ayrıca, soğutma kulelerinden çevreye yayılan su buharı Legionella pneumophila adlı bakterinin gelişimine uygun bir sıcaklık aralığına sahiptir. Bu bakteri Leyjoner Hastalığı olarak bilinen hastalığa neden olmaktadır. (http://www.osha.gov/dts/osta/otm/legionnaires/cool_evap.html). Hava Soğutmalı Kondenser Bu sistemlerde binalar; hava sirkülasyonu ve teminini engellediğinden birbirine yakın yerleştirilemezler. Bu sebeple, aynı kapasitedeki başka bir tip soğutma sistemine göre daha büyük bir alana ihtiyaç duyulmaktadır. Hava soğutmalı kondenserlerin (kuru sistem); ıslak soğutma kuleleri ve tek geçişli soğutma gibi ıslak sistemlere göre ilk yatırım maliyetleri yüksektir. Bu sistemlerde çevrim veriminin düşük olması ve iç tüketim ihtiyacının yüksek olması işletme maliyetlerinin yükselmesine sebep olmaktadır. Mali ve alan sıkıntılarından dolayı bu sistem geniş kapasiteler için kullanılmaz. Tek GeçiĢli Soğutma Suyu Sistemi Tek geçişli soğutma suyu sisteminde deniz, göl veya diğer yüzey suyu kaynaklarından çekilen su, sistemde üretilen buharın yoğunlaştırılmasında kullanılmaktadır. Yüzey suyu kaynağından çekilen soğutma suyu tekrar aynı kaynağa deşarj edilmektedir. Tek geçişli soğutma suyu sisteminin, soğutma suyunun çekildiği ve deşarj edildiği yüzey suyu ortamında meydana getireceği başlıca etkiler; sucul yaşam öğelerinin soğutma suyu ile birlikte sisteme çekilmesi ve sıcak su deşarjlarından kaynaklı etkiler olarak sıralanabilir. Bu etkilerden ilki ızgara sistemlerinin uygulanmasıyla bertaraf edilebilmektedir. İkinci etki ise soğutma suyu sisteminin sağlıklı bir şekilde tasarlanması ile ortadan kalkmaktadır. Tek geçişli soğutma suyu sistemleri uygulama açısından soğutma kulelerine kıyasla daha büyük kolaylıklar sunmaktadır (Cooling Water Systems at Nuclear Power Plants, Union of Concerned Scientists, Sayfa 1, 13 Şubat 2001). Ayrıca, tek geçişli soğutma suyu sistemlerinin kullanıldığı enerji santralleri soğutma kulelerinin kullanıldığı santraller ile karşılaştırıldığında %3-5 daha verimli oldukları gözlenmiştir VII-6 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu (http://www.world-nuclear.org/info/cooling_power_plants_inf121.html). Dünyadaki genel uygulamaya bakıldığında ise yüzey suyu kaynaklarının yakınında bulunan büyük kapasiteli enerji tesislerinde tek geçişli soğutma suyu sisteminin kullanıldığı, güvenilir bir yüzey suyu kaynağının bulunmaması durumunda ise soğutma kulelerinin kullanıldığı görülmektedir (IPPC Reference Document on the application of BAT to Industrial Cooling Systems, Avrupa Komisyonu, Aralık 2001). Bu hususlar göz önünde bulundurulduğunda tek geçişli soğutma suyu sisteminin kullanılacağı doğalgaz kombine çevrim santrali alternatifi öne çıkmaktadır. VII-7 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM VIII. ĠZLEME PROGRAMI VE ACĠL EYLEM PLANI VIII.1. Faaliyetin ĠnĢaatı için Önerilen Ġzleme Programı, Faaliyetin ĠĢletmesi ve ĠĢletme Sonrası için Önerilen Ġzleme Programı ve Acil Müdahale Planı Proje kapsamında yürütülecek faaliyetlerin çevresel performansının izlenmesi ve ilgili çevre mevzuatına uyumunun sağlanması amacıyla Proje‟nin inşaat ve işletme dönemlerinde uygulanmak üzere “Çevresel İzleme Programı” hazırlanmıştır. Çevresel İzleme Programı, projenin yaratacağı çevresel etkilerin gözlenmesi ve azaltıcı önlemlerin başarıya ulaşıp ulaşmadığının tespiti açısından önemli bir konudur. ÇED çalışması kapsamında, inşaat ve işletme aşaması için ayrı ayrı ve ayrıntılı olarak hazırlanan Çevresel İzleme Programı‟nın amacı; Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin kabul edildiği haliyle uygulanıp, uygulanmadığının tespiti, Proje‟nin gerçekleşmesi halinde görülecek çevresel etkilerin ilgili mevzuatta belirlenen limit değerlerine uygunluğunun tespiti, Önceden belirlenen etki alanının doğruluğunun tespiti, Uygulama aşamasında önceden öngörülmeyen bir etki ortaya çıktığında gerekli önlemlerin alındığının tespiti, İyi uygulama yöntemleri ile projenin çevresel faydalarının en üst düzeyde olduğundan emin olunması olarak özetlenebilir. Proje‟nin inşaat ve işletme dönemlerinde yürütülecek izleme çalışmaları Tablo VIII1 ve Tablo VIII-2‟de özetlenmiştir. Bu programda yer alan parametreler, ölçüm ve analize dayalı çevresel izleme çalışmalarını kapsamaktadır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında, ölçüm ve analize dayalı bu programa paralel olarak yürütülecek; hafriyat, zemin emniyeti, iş sağlığı ve iş güvenliği, flora fauna, atık yağ ve katı atık gibi konularda etki azaltıcı önlemler alınarak gözlemsel izleme yapılacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelebilecek olumsuz çevresel etkilerin gözlemlenmesi ve ilgili mevzuatta belirlenmiş sınır değerlerinin aşılması durumunda gerekli önlemlerin alınması sağlanacak, projenin inşaat ve işletme aşamasında bu programın tam ve etkin uygulanmasına özen gösterilecektir. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı‟nın 08.08.2008 tarih ve 26961 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeterlik Belgesi Tebliği Ek 4‟de yer alan “Nihai ÇED Raporu İzleme Raporları Formu” aracılığıyla, yatırımın başlangıcından işletmeye geçiş dönemine kadar proje ile ilgili bilgiler T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı‟na 3 aylık periyotlarla iletilecektir. VIII-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo VIII.1. İnşaat Dönemi Çevresel İzleme Planı Hangi parametreler izlenmelidir? Ġzlenecek parametrelerin bulunduğu alanlar nereler olmalıdır? NE ? Ġzlemeler nasıl yapılmalıdır? Ġzleme çalıĢmaları hangi dönemlerde ve hangi sıklıkta yapılmalıdır? Bu parametreler neden izlenmelidir? Bu parametrelerin izlenmesinden kimler sorumlu olacaktır? NEREDE ? NASIL ? NE ZAMAN ? NEDEN ? KĠM ? Toz Emisyonları Hafriyat alanlarından Proje Alanı ve boru hattı güzergahında Toz emisyonları için ölçüm yapılmayacaktır. Ancak hafriyat çıkarma, depolama ve transfer çalışmalarında gerekli önlemler alınacak, inşaat faaliyetlerinin yürütüleceği alanlarda sürekli olarak nemlendirme ve perdeleme yapılacaktır. Arazi hazırlama ve inşaat faaliyetlerinin başlamasını takiben Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği‟ne uyum için Flora ve fauna elemanlarının korunması için EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. Egzoz Emisyonları İnşaat alanında çalışacak ağır tonajlı makine ve hafif araçlarda Araçların bakım dönemlerinde 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği‟ne uyum için EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. Yetkilendirilmiş Kurum ve Kuruluş/ Akredite Laboratuvar Gürültü Seviyesi İnşaat alanında Proje Alanı‟na yakın yerleşim yerlerinde Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği‟ne uyum için İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği‟ne uyum için Fauna elemanlarının korunması için Yetkilendirilmiş Kurum ve Kuruluş/ Akredite Laboratuar Deniz Ekolojisi Evsel Atıksular Soğutma suyu alma ve termal deşarj sisteminin inşa edileceği denizel alan Paket atıksu arıtma boru çıkışı Egzoz Ölçüm Cihazları (NOx, CO, HC, PM10 izlemesi) Gürültü seviyesi ölçüm aletleri (Desibel Ölçümü, dBA) İnşaat Döneminde uygun aralıklarla Gözlem ve ölçümler (pH, BOİ, Çözünmüş Oksijen, AKM, Koliformlar, amonyak azotu, fosfor, klorofila, nitrat, yağ ve gres, serbest klor) Su alma ve termal deşarj boru hattı inşaatı döneminde bir defa Denizel flora ve fauna elemanlarının korunması ve biyoçeşitliliğin olumsuz yönde etkilenmemesi için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Su Ürünleri Kanunu‟na uyum için Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği‟ne göre İnşaat dönemi süresince toplam 2 kez olmak üzere belirlenen yıllarda birer kez yapılacaktır. Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği‟ne uyum için Gözlem ve Ölçümler (pH, KOİ. BOİ, AKM,) İnşaat Dönemi süresince uygun aralıklarla VIII-2 Denizel flora ve faunanın korunması için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21.1‟e uyum için Yetkilendirilmiş Kurum ve Kuruluş/ Akredite Laboratuar EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. Yetkilendirilmiş Kurum ve Kuruluş/ Akredite Laboratuvar Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo VIII.2. İşletme Dönemi Çevresel İzleme Planı Hangi parametreler izlenmelidir? Ġzlenecek parametrelerin bulunduğu alanlar nereler olmalıdır? Ġzlemeler nasıl yapılmalıdır? Ġzleme çalıĢmaları hangi dönemlerde ve hangi sıklıkta yapılmalıdır? Bu parametreler neden izlenmelidir? Bu parametrelerin izlenmesinden kimler sorumlu olacaktır? NE ? NEREDE ? NASIL ? NE ZAMAN ? NEDEN ? KĠM ? Baca Gazı Deşarjı Hava Kalitesi Çevresel Gürültü Seviyesi Tesis baca çıkışında Tesis alanına yakın yerleşim yerlerinde Hava Kalitesi İzleme İstasyonları (Meteorolojik koşullar ve NOx, SO2, CO, PM10 ve diğer gaz ölçümleri) Sürekli 2 yılda bir numune ile ölçüm Emisyonların yerleşim yerlerindeki konsantrasyonunun tespiti için Hava Kalitesi Değerlendirme ve Kontrolü Yönetmeliği‟ne uyum için Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği‟ne uyum için Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği‟ne uyulması için İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği‟ne uyulması için Fauna elemanlarını etkilememek için Denizel flora ve fauna elemanlarının korunması ve biyoçeşitliliğin olumsuz yönde etkilenmemesi için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği‟ne uyum için Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği‟ne uyum için (ilk 2 yıl) Su Ürünleri Yönetmeliği‟ne uyum için Gürültü seviyesi ölçüm aletleri (Desibel Ölçümü, dBA) Uygun aralıklarla 5 yılda bir izin Madde 36 -38 Tesisin soğutma suyu alma ve termal deşarjın yapılacağı deniz alanında (Akdeniz) Gözlem ve Ölçümler (pH, BOİ, Çözünmüş Oksijen, AKM, Koliformlar, amonyak azotu, fosfor, klorofil-a, nitrat, yağ ve gres, serbest klor) 6 aylık periyotlar hâlinde, biri Ocak diğeri Ağustos ayında olmak üzere, yılda en az 2 defa Soğutma suyu deşarj noktası ve alım noktası Sıcaklık Online olarak (sürekli) Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 23‟e uyum için Tesis atıksu arıtma boru çıkışı Gözlem ve Ölçümler (pH, KOİ. BOİ, AKM,) Uygun aralıklarla Denizel flora ve faunanın korunması için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21.1‟e uyum için Tesis alanında Proje Alanı‟na yakın yerleşim yerlerinde Deniz Ekolojisi Evsel Atıksular Online Baca Gazı Ölçüm Sistemi (NOx, SO2, CO, PM10 ve diğer gaz ölçümleri) VIII-3 EGEMER Elektrik Üretim A.Ş. Yetkilendirilmiş Kurum ve Kuruluş/ Akredite Laboratuar Yetkilendirilmiş Kurum ve Kuruluş/ Akredite Laboratuar Yetkilendirilmiş Kurum ve Kuruluş/ Akredite Laboratuar Yetkilendirilmiş Kurum ve Kuruluş/ Akredite Laboratuar Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo VIII-3. İnşaat Dönemi Etki Azaltıcı Önlemler Planı ETKĠ AZALTICI ÖNLEMLER PLANI NE ĠÇĠN? NEREDE ? Hafriyat alanlarında ĠnĢaat AĢaması Flora Fauna Fauna Bitkisel toprağın depolanacağı alanda Tüm İnşaat alanlarında Ekolojik Hassas Alanlarda NASIL ? NE ZAMAN ? Bitkisel toprağın sıyrılması ve depolamasının uygun bir şekilde yapılmasının gözlenmesi ve denetlenmesi Hafriyat Topragı, İnsaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeligi‟ne uyum için Hafriyat sırasında bulunan fauna unsurlarının toplanarak alternatif alanlara transfer edildiğinin gözlenmesi İnşaat Dönemi süresince Üreme ve alanı terk etme için fauna unsurlarına yeterli zaman verilmesi için Herhangi bir inşaat faaliyetinin fauna unsurları üzerinde doğrudan olumsuz etkilerinin olmadığının gözlenmesi Nisan-Mayıs-Eylül Anahtar türlerin ve göç döneminde olası göçmen fauna unsurlarının belirlenmesi Toz emisyonları için ölçüm yapılmayacaktır. Ancak hafriyat çıkarma, depolama ve transfer çalışmalarında gerekli önlemler alınacak, inşaat faaliyetlerinin yürütüleceği alanlarda sürekli olarak nemlendirme ve perdeleme yapılacaktır. Hafriyat alanlarından Proje Alanı ve boru hattı güzergahında Hafriyat atıkları Proje Alanı‟nda (Hafriyat toprağı geçici atık depolama sahasında) Atık kayıtları tutularak Proje Alanı‟nda yürütülen tüm faaliyetlerde Tüm faaliyetlerde sürekli gözlem ve denetim ile riskli çalışma ortamlarında ek güvenlik önlemlerinin kontrolü Zemin emniyeti Tarihi, kültürel ve arkeolojik varlıklar Soğutma suyu alma ve termal deşarj yapılarında Santral üniteleri kurulum alanlarında Proje Alanı‟nda yürütülen tüm faaliyetlerde Bitkisel toprağa ve bitki tohumlarına zarar verilmesini önlemek için İnşaat dönemi süresince Hava İş Sağlığı ve İş Güvenliği Arazi hazırlama faaliyetleri süresince NEDEN ? 1 kez; belirtilen ayların ortasında 2 gün saha çalışması Hayvan türlerinin korunması için Arazi hazırlama ve inşaat faaliyetlerinin başlamasını takiben, bu faaliyetlerin bitimine kadar Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği‟ne uyum için Flora ve fauna elemanlarının korunması için Kazı ve dolgu çalışmaları süresince Toprak erozyonunun önlenmesi için Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği‟ne uyum için Günlük Uygun inşaat uygulamalarının kontrolü için günlük gözlem ve denetim İnşaat Dönemi süresince İnşaat Dönemi süresince Kültürel ve Arkeolojik varlığa rastlanıldığı durumda Gözlem VIII-4 İş Kanunu ve yönetmeliklerine uyum için Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmeliğe uyum için Kültür ve arkeolojik varlıkların korunması için Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu VIII-4. İşletme Dönemi Etki Azaltıcı Önlemler Planı ETKĠ AZALTICI ÖNLEMLER PLANI NE ĠÇĠN? Flora NEREDE ? NASIL ? NE ZAMAN ? Tesis ve etki alanında Bitkisel toprağın yayılacağı alanların belirlenmesi ve peyzaj için alana uygun bitki türlerinin seçilmesi Sıyırılan Bitkisel toprağın uygun bir şekilde ve uygun yerlere yayılması, uygun bitki türlerinin tesis dışındaki alanlara dikilmesi İnşaat sonrası dönemde Yılda 1 kez NEDEN ? Bitkisel toprağa ve bitki tohumlarına zarar verilmesini önlemek için ĠĢletme AĢaması Nisan-Mayıs-Eylül Fauna Tesis ve etki alanında Tesisler ve çevresindeki alanlara tekrar geri dönen fauna unsurlarının belirlenmesi İş Sağlığı ve İş Güvenliği Proje Alanı‟nda yürütülen tüm faaliyetlerde Tüm faaliyetlerde sürekli gözlem ve denetim ile riskli çalışma ortamlarında ek güvenlik önlemlerinin kontrolü Katı atıklar Proje Alanı‟nda Atık Kayıtları tutularak 1 kez; belirtilen ayların ortasında 2 gün saha çalışması Yönetmelikte belirtilen süreler çerçevesinde izleme yapılacaktır. Günlük VIII-5 Çevredeki mevcut fauna elemanlarının girişçıkışlarının kontrolü İş Kanunu ve yönetmeliklerine uyum için Tesiste çalışan personelin sağlık ve güvenliğinin sağlanması için Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği‟ne uyum için Çevre kirliliğin önlenmesi için Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Acil Eylem Planı Proje kapsamında, arazi hazırlık, inşaat ve işletme dönemlerinde görülebilecek doğal afetler, tesis içi kazalar, işletme sırasında yapılabilecek hatalardan kaynaklı oluşabilecek acil durumlarda, insanları korumak ve yerleşim yerlerine veya proje ünitelerinde meydana gelebilecek olumsuz etkileri en aza indirmek için neler yapılması gerektiğini ve nasıl kontrol sağlanacağını tanımlamak amacıyla Erzin DGKÇ Santrali‟ne özel bir “Acil Eylem Planı (AEP)” hazırlanacaktır. Hazırlanacak planın başarı ile uygulanması için tesisteki personelin, acil duruma müdahale konusunda yeterli bilince sahip olması gerekmektedir. Bu bilincin oluşturulması amacıyla, yatırımcı tarafından Acil Eylem Planı Koordinatörü ve ekibi görevlendirilecek, personelin yükleneceği sorumluluklar belirlenerek, sorumluluk dağıtımı ve çalışanların AEP‟de öngörülen uygulamalarla ilgili olarak eğitimi yapılacaktır. Ayrıca periyodik olarak acil durum müdahale tatbikatları düzenlenecektir. Acil Eylem Planı‟nda yer alacak Acil Müdahale Ekibi‟nin görev ve sorumlulukları aşağıda verilmiştir. Acil Eylem Planı Koordinatörü‟nün görev ve sorumlulukları; Acil durumu yönetmek ve acil durum planını devreye sokmak, Acil Müdahale Ekibi‟nin hazırlanan plana uygun bir şekilde hareket etmesini sağlamak, Acil Eylem Planı‟nın yetersiz kaldığı yerlerde, işletme sahibinin onayını alarak gerekli eylemleri yapmak ve bu eylemleri daha sonra Acil Eylem Planı‟na yansıtmak, Acil durum halinde aranabilecek kişilerin belirlenmesi ve bu kişilerin iletişim bilgilerinin herkesin ulaşabileceği bir yerde asılı olarak bulunmasını sağlamak, Acil durumun sona ermesiyle birlikte, durumu Acil Müdahale Ekibi ile gözden geçirmek, rapor hazırlamak ve bu raporu işletme sahibine sunmak, Acil Eylem Planı‟nı yıllık olarak gözden geçirmek ve yapılacak değişiklikler ile birlikte hazırlanan yeni planın kopyalarını katılımcılara dağıtmak, Acil durum tatbikatları gerçekleştirerek Acil Eylem Planı‟nın geçerliliğini ve uygunluğunu kontrol etmek, Ekip içerisinde gerekli iş bölümünü yapmaktır. Acil Müdahale Ekibi‟nin görev ve sorumlulukları; Acil Eylem Planı‟na uygun olarak gerekli eylemleri gerçekleştirmek, Acil durum esnasında Acil Eylem Planı Koordinatörü‟nü bilgilendirmek, Acil durumun sona ermesiyle birlikte Acil Eylem Planı Koordinatörü ile birlikte durum değerlendirmesi yapmak ve raporun hazırlanmasına yardımcı olmak, Önceden belirlenen irtibat kişilerini, acil durum anında olaydan haberdar etmek, Yıllık olarak Acil Eylem Planı Koordinatörü ile birlikte planı gözden geçirmek, Acil Eylem Planı kapsamında yapılacak olan eğitim ve tatbikatlara katılmaktır. Acil Eylem Planı‟nda yer alacak diğer unsurlar aşağıda verilmiştir; Acil bir durum söz konusu olduğunda müdahale için gerekli olabilecek araç ve ekipmanlar sahada önceden belirlenmiş kolay ulaşılabilir yerlerde bulundurulacaktır. Tesisin işletimi esnasında yaşanabilecek kazaların önlenmesi için araç ve ekipmanların bakımları düzenli olarak yapılarak eksiklikler giderilecektir. VIII-6 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şantiyedeki her on personel için bir olmak üzere, "Temel İlkyardım Eğitimi" sertifikası almış ilkyardımcılar bulundurulacaktır. Acil durum anında tesiste bulunan bütün çalışanların toplanabileceği, ulaşımı kolay, uygun bir alan toplanma yeri olarak belirlenecektir. Toplanma yerine ulaşım sağlayan yollarda, özel yönlendirme işaretleri bulunacaktır. Hazırlanacak acil durum talimatları hakkında tüm çalışanlar bilgilendirilecektir. Acil bir durumda kaçış ve toplanma alanlarını gösteren acil durum tahliye planları çizilecek ve tesisin belirli yerlerine asılacaktır. Senede iki kez acil durum tahliye ve acil durum müdahale tatbikatı yapılacaktır. Proje kapsamında oluşabilecek acil durumlar ve bu durumlarda yapılacaklar aşağıda açıklanmıştır. DEPREM Görülmesi olası deprem riskine karşı önceden alınacak tedbirler aşağıda verilmiştir. Tesiste bulunan dolaplar ve deprem sırasında devrilmesi muhtemel benzeri eşyalar birbirlerine ve duvara sabitlenecektir. Tavanda ve duvarda asılı olan tablo, klima vb. cihazlar, emniyetli ve düşmeyecek şekilde sabitlenecektir. Kimyasal maddeler düzenli bir şekilde depolanacak, kimyasallar ağzı açık olarak kesinlikle bırakılmayacaktır. Acil çıkış için kullanılacak yollardaki tehlikeler ortadan kaldırılacak, buralara gereksiz eşya ve malzeme konulmayacaktır. Deprem anında faaliyeti durdurulması gereken ünitelerin bir listesi hazırlanacaktır. Deprem anında hasar görerek sızıntı veya kaçakların oluşabileceği boru hatları ile ekipman bağlantı yerlerinin düzenli olarak bakımları yapılacaktır. Deprem anında yapılacaklar Şekil VIII-1‟de özetlenmiştir. VIII-7 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu • Deprem anında kapalı alanlarda çalışan personel, paniğe kapılmadan güvenli bir yerde sarsıntının bitmesini bekleyecektir. 1 • Deprem bittikten sonra çalışan ekipmanı durdurup, elektrik, gaz veya yakıt bağlantısını kestikten sonra en yakın ve güvenli gördükleri acil durum çıkış kapısından çıkarak toplanma yerine gidecektir. 2 • Acil müdahale ekipleri, depremin sona ermesiyle, tüm çalışanların güvenli bir yerde toplandığından emin olacaktır. 3 • Yaralananlar tespit edilerek, ilkyardım ekipleri tarafından gerekli müdahaleler yapıldıktan sonra en yakın sağlık merkezine ulaştırılacaktır. Enkaz altında kalan varsa kurtarma çalışmaları başlatılacaktır. 4 • Tesiste genel durumun güvenli olduğu görüldüğünde, oluşan hasarlar tespit edilecek ve rapor hazırlanacaktır. Hasar tespit çalışmalarında, kazan, buhar türbinleri, boru bağlantıları gibi riskli olabilecek noktalara öncelik verilecektir. 5 • Hasar tespit çalışmaları sırasında herhangi bir kaçak veya sızıntıya rastlanırsa en yakındaki vana kapatılarak sızıntı önlenecektir. Tesiste bulunan kimyasalların yerlere yayılması söz konusu ise bu kimyasallar, kum gibi inert maddeler yardımıyla temizlenecektir. 6 Şekil VIII-1. Deprem Anında Yapılacaklar YANGIN Görülmesi olası yangın riskine karşı önceden alınacak tedbirler aşağıda verilmiştir. En az 2‟şer veya 3‟er kişiden oluşan söndürme ekibi oluşturulacaktır. Acil durum ekiplerine yangından korunma, yangının söndürülmesi, can ve mal kurtarma, ilk yardım faaliyetleri, itfaiye ile işbirliği ve organizasyon sağlanması konularında, yetkili firma ve şahıslar veya mahalli itfaiye teşkilatı tarafından eğitim verilecek ve tatbikatlar yapılacaktır. Ekip personeli ile şantiyedeki diğer görevliler, yangın söndürme alet ve malzemelerinin nasıl kullanılacağı ve en kısa zamanda itfaiyeye nasıl ulaşılacağı konularında tatbikî eğitimden geçirilecektir. 19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” ve uluslararası standartlara (NFPA) uygun yangın söndürme sisteminde; yangın alarm sistemi (otomatik dedektörler, alarm cihazları, kontrol ve komünikasyon sistemleri), yangın söndürme suyu merkezi (işlenmemiş su havuzu yakınına konuşlandırılacak pompalar), dahili ve harici boru ringi ve hidrant sistemi, mobil tip yangın söndürücüler ile otomatik yangın söndürme sistemlerinin (trafo ve elektronik ekipmanlarda) yanı sıra köpüklü su, karbondioksit (CO2) ve bunlara benzer çeşitli yangın söndürücüler bulundurulacaktır. Yangında patlamaya neden olabilecek riskli bölgeler tespit edilecek, tedbirler bu yerlere öncelik verecek şekilde alınacaktır. Yanıcı, parlayıcı ve çabuk tutuşan kimyasal maddeler önceden belirlenen özel yerlerde muhafaza edilecek, ağzı açık kimyasal bırakılmayacaktır. Riskli bölgelerde, sigara içilmesini ve buralara ateşle yaklaşılmasını önlemek için uyarıcı levhalar bulunacaktır. Depolama işlemleri, yangın sırasında yangın ekiplerinin çalışmasını engellemeyecek şekilde yapılacaktır. Yangın söndürme cihazları görünür ve kolay ulaşılabilir yerlerde bulunacaktır. Yangın söndürme tüplerinin kontrolleri ve değişimleri düzenli olarak yapılacaktır. VIII-8 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Yangın sırasında yapılacaklar Şekil VIII-2‟de özetlenmiştir. 1 • Yangını ilk farkeden kişi, yangının küçük çaplı olması durumunda en yakın yangın söndürme cihazıyla müdahale ederek yangını söndürecektir. Eğer yangın kişisel çabayla söndürülemeyecek derecede ise en yakın alarm düğmesine basarak alarm sistemini harekete geçirecektir. • İlgili merciler yangından haberdar edilecek ve yangın söndürme ekipleri hemen harekete geçecektir. 2 • Yangınla mücadele ekipleri, görevli olmayan personeli yangın yerinden uzaklaştıracaktır. 3 • Tesisteki tüm faaliyetler durdurulacak ve parlayıcı özellikte olan sıvı ve gaz maddelerin boru hatları kapatılacaktır. Yangın söndürme sistemi devreye alınacaktır. 4 • Güvenlik görevlileri tesise giriş ve çıkışları kontrol altına alacak ve tesis içinde bulunan araçların çıkışını sağlayacaktır. Bu arada itfaiyenin kullanacağı yolları açık tutmaya çalışacaktır. 5 • Yangının büyüme durumuna göre yayılma riskine karşı çevredeki diğer tesislere haber verilecektir. 6 • Yangınla mücadele ekipleri, önce yangında mahsur kalan personeli kurtaracak daha sonra da kurtarılması gereken evrakları, makineleri kurtarma çalışmalarına başlayacaktır. 7 • Yaralılar tespit edilerek, ilkyardım ekipleri tarafından gerekli müdahaleler yapıldıktan sonra en yakın sağlık merkezine ulaştırılacaktır. 8 • Tesiste genel durumun güvenli olduğu görüldüğünde, oluşan hasarlar tespit edilecek ve rapor hazırlanacaktır. 9 Şekil VIII-2. Yangın Sırasında Yapılacaklar SEL VE SU BASKINLARI Tesiste yaşanabilecek su baskınlarına karşı önceden alınacak tedbirler aşağıda verilmiştir. Yağış dönemlerinin başında Proje Alanı‟ndaki drenaj sistemi ile rögarların kontrolü ve herhangi bir tıkanma söz konusu ise gerekli bakımları yapılacaktır. Su ile reaksiyona giren malzemeler açıkta bırakılmayacak ve yüksek yerlerde depolanacaktır. Sel ve su baskınları sırasında yapılacaklar Şekil VIII-3‟te özetlenmiştir. VIII-9 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu • Tesiste çalışan personel yüksek konumdaki güvenilir bir yerde bekleyecektir. 1 • Elektrik çarpması ve elektrik tesisatının zarar görmesi riskine karşı zeminde bulunan elektrik ekipmanı kapatılacaktır. 2 • Acil durumda görevli ekip, mahsur kalan personeli kurtaracak ve güvenli, yüksek bir yere çıkmasını sağlayacaktır. 3 • Yaralılar tespit edilerek, ilkyardım ekipleri tarafından gerekli müdahaleler yapıldıktan sonra en yakın sağlık merkezine ulaştırılacaktır. 4 • Depoların tahliye edilmesi söz konusu ise, tehlikeli ve zararlı kimyasalların sel sularına kapılmasını önlemek için bu maddelerin tahliyesine öncelik verilecektir. 5 • Görevli ekip tarafından suyun sahadan tahliyesi sağlanacaktır. Tesiste genel durumun güvenli olduğu görüldüğünde, oluşan hasarlar tespit edilecek ve rapor hazırlanacaktır. 6 Şekil VIII-3. Sel ve Su Baskınları Sırasında Yapılacaklar SIZINTI VE DÖKÜLME Projenin inşaat döneminde araçlarda kullanılacak yakıtlar, araçların bakımından ortaya çıkacak atık yağlar ve inşaat çalışmalarında kullanılacak boyalar ile işletme döneminde santral ekipmanlarının bakımından çıkacak atık yağlar ve tesiste kullanılacak kimyasal maddelerin dökülmesi veya depolandıkları yerlerde sızıntı oluşma ihtimali vardır. Böyle bir durum söz konusu olduğunda ilk olarak sızıntı veya döküntünün kaynağı belirlenecek ve durdurulması için gerekli çalışmalar başlatılacaktır. Dökülen kimyasallar, kum ve toprak gibi reaksiyona girmeyen malzemeler yardımıyla temizlenecektir. Toplanan kimyasallar, tehlikeli atııklarla birlikte depolanacak ve 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda, lisanlı şirketler aracılığıyla bertarafı sağlanacaktır. Temizleme işlemlerinde çalışacak personelin Kişisel Koruyucu Malzemeler kullanmasına özen gösterilecektir. VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği'nde "Yeterlik Belgesi Alan Kurum/KuruluĢların Yükümlülükleri" BaĢlığının Dördüncü Paragrafında Yer Alan Hususların GerçekleĢtirilmesi Ġle Ġlgili Program 08.08.2008 tarih ve 26961 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Yeterlik Belgesi Tebliği”nin 9. Maddesi‟nin dördüncü paragrafında “Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşlar hazırladıkları Nihai ÇED Raporu‟nda, yatırımın başlangıç ve inşaat dönemlerinde belirtilen taahhütlerin yerine getirilip getirilmediğini, yatırımın işletmeye geçişine kadar, Proje Alanı‟na giderek yerinde izleme kontrolünü yapmak ve bu Tebliğin Ek 4‟ünde yer alan Nihai ÇED Raporu İzleme Formunu, Nihai ÇED Raporu‟nda belirtilen sürelere uygun doldurmak suretiyle Bakanlığa yirmi iş gününde iletmekle yükümlüdür” denilmektedir. Bu bağlamda, Erzin DGKÇ Santrali Projesi ÇED Raporu için “ÇED Olumlu Belgesi” verilmesi durumunda Nihai ÇED Raporu‟ndaki izleme programı belirtilen süreler çerçevesinde uygulanacak ve komisyonun belirleyeceği periyotlarla İzleme Raporları Formu düzenlenerek T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı‟na iletilecektir. VIII-10 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM IX. HALKIN KATILIMI (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerini, konu ilgili açıklamalar,) IX.1. Projeden Etkilenmesi Beklenen Muhtemel Yöre Halkı Aşağı Burnaz, Yukarı Burnaz, Yeşiltepe, Turunçlu köyleri ve Erzin ilçesi Erzin DGKÇ Santrali Projesi‟nin etki alanı tespiti kapsamında incelenmiş, ancak projeden birincil derecede etkilenmesi beklenen yöre halkı Aşağı Burnaz, Yukarı Burnaz köyleri olarak değerlendirilmiştir. IX.2. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Ġçin Yapılan ÇalıĢmalar EGEMER Elektrik Üretim A.Ş tarafından yapılacak Erzin DGKÇ Santrali Projesi hakkında halkı bilgilendirmek, görüş ve önerilerini almak ve ÇED sürecine halkın katılımını sağlamak amacıyla yapılan “ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı” sürecinde yatırımcı firma tarafından halkı bilgilendirme toplantıları ve gezileri yapılmıştır. i. Halkı bilgilendirmek amacıyla, Yukarı Burnaz, Yeşiltepe ve Turunçlu köyleri sakinlerinden 22 kişinin katılımı ile benzer tesis olarak değerlendirilen Ambarlı Fuel-Oil Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali, Marmara Ereğlisi Unimar Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali ve Trakya Elektrik Santrallerine 07 Mayıs 2009‟ da gezi düzenlenmiştir. Bu gezi ile yapılacak olan tesisin benzer örnekleri yöre halkına tanıtılarak, kendi yörelerinde yapılması planlanan yatırım hakkında bilgilendirilmiştir. Şekil IX-1. Ambarlı Fuel-Oil Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali Gezisi IX-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IX-2. Marmara Ereğlisi Unimar Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali Gezisi ii. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı‟nın 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”nin 9. Maddesi gereğince, Erzin DGKÇ Santrali projesine ilişkin olarak halkı faaliyet hakkında bilgilendirmek, projeye ilişkin görüş ve önerilerini almak ve ÇED sürecine halkın katılımını sağlamak amacıyla “ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı” Hatay ili, Erzin ilçesinde 26 Mayıs 2009 tarihinde yapılmıştır. “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”nin yine 9. Maddesi gereğince, toplantı tarihi, saati, yeri ve konusunu belirten ilanlar, biri ulusal dördü ise yerel olmak üzere toplam beş gazetede, toplantı tarihinden en az on gün önce yayımlatılmıştır. İlanın yayımlandığı gazeteler hakkındaki detaylı bilgi aşağıdaki tabloda (Tablo IX-1) yer almaktadır. Tablo IX.1. İlanın Yayımlandığı Gazeteler Yayımlandığı Gazete Yayımlandığı Tarih Yayımlandığı Sayfa Güneş Gazetesi (ulusal) 11 Mayıs 2009 11. sayfa Erzin‟in Sesi (yerel) 08 Mayıs 2009 4. sayfa İlk Kurşun Gazetesi (yerel) 08 Mayıs 2009 6. sayfa Körfez Gazetesi (yerel) 08 Mayıs 2009 6. sayfa Özyurt Gazetesi (yerel) 08 Mayıs 2009 4. sayfa Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve Erzin Belediyesi ile gerekli koordinasyon sağlanarak toplantı yeri için Yeşilkent Lisesi Konferans Salonu, kapasitesi ve halkın kolaylıkla ulaşabileceği merkezi bir yer olması sebebiyle uygun görülmüştür. Söz konusu ilanın bir örneği, Şekil IX-3‟te sunulmaktadır. IX-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IX-3. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı için Verilen Gazete İlanı iii. “ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı” öncesinde Aşağı Burnaz, Yukarı Burnaz, Yeşiltepe ve Turunçlu köylerinden toplantı yerine ulaşım sağlanacağı duyuruları muhtarların bilgisinde köylere asılmış ve köylerden toplantı salonuna ulaşım sağlanmıştır. iv. Erzin Belediyesi‟nden yapılan anons ile toplantı tüm halka duyurulmuştur. v. Katılımcıları proje hakkında bilgilendirmek amacı ile hazırlanan tanıtım broşürleri katılımcılara dağıtılmıştır (bkz. Ek-20). IX.3. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı "ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı”, 26 Mayıs 2009 tarihinde, T.C Hatay Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü‟nün başkanlığında, saat 14.00‟de başlatılmış ve geniş katılımın sağlandığı bu toplantı yaklaşık üç buçuk saat sürmüştür. Yeşilkent Lisesi Konferans Salonunda gerçekleştirilen toplantıya Erzin ilçesi halkı, Aşağı Burnaz, Yukarı Burnaz, Yeşiltepe ve Turunçlu köylerinden yöre sakinleri ile Erzin Belediyesi, Belediye Başkan Yardımcıları ve ilgili şube temsilcileri ile bunların yanı sıra “İnceleme IX-3 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Değerlendirme Komisyonu” üyesi çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri de toplantıda yer almıştır. “İnceleme Değerlendirme Komisyonu” üyelerinden ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, DSİ 6. Bölge Müdürlüğü ve Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü‟nün içinde bulunduğu kurumların temsilcileri toplantıya katılmıştır. Halkın projeye ilişkin görüş önerileri ve değerlendirmeleri İl Çevre ve Orman Müdürlüğü‟nün tutanağı ile kayıt altında alınmıştır. Şekil IX-4. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı-1 Şekil IX-5. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı-2 IX-4 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IX-6. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı-3 Şekil IX-7. ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı-4 Proje için seçilen bölgenin uygunluğu ve kombine kelimesinin yanlış algılanmasından dolayı endişelerini dile getirilen yöre halkına; yer seçiminde göz önünde bulundurulan kriterler ve “kombine”nin anlamı ve bu bağlamda elektrik üretiminde kullanılacak teknoloji hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Tesis alanının neden deniz kıyısı seçildiğini soran yöre halkına; Proje Alanı‟nın denize yakın olmasının verimlilik açısından avantajları anlatılıp, tesisin kıyıya ortalama 650 m. uzaklıkta olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca soğutma suyu ve santralin doğal çevreye etkisi hakkında sorular sorulmuştur. Çevreye en az olumsuz etkisi olan uygun teknolojinin kullanılacağı ve emisyon limitlerinde uyulacak Avrupa Birliği kriterlerinin de esas alınarak düşük olan limitlere uyulacağı taahhüdü verilmiştir. Tesisin kurulması ile yörenin hava kirliliğinin artacağı yönündeki endişelere gerek yatırımcı firma gerekse ÇED Raporu‟nu hazırlayan kuruluş tarafından alınacak önlemler anlatılarak yanıt verilmiş, ayrıca yatırımcı, merkeze konulacak on-line bir sistem ile baca gazı emisyonlarının anlık olarak ölçülüp IX-5 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu değerlendirilebileceğini belirtmiştir. Halkın tüm görüş, öneri ve endişeleri 03 Haziran 2009‟da Çevre ve Orman Bakanlığı‟nda yapılan Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısında dikkate alınmıştır. Ayrıca, katılımcılar tarafından gündeme getirilen görüş, öneri ve değerlendirmelere bu raporun ilgili kısımlarında detaylı olarak yer verilmiştir. IX.4. ÇED Sürecinde Halktan Gelen GörüĢ ve Önerilerin Değerlendirmesi 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükmü gereğince Erzin DGKÇ Santrali Projesi, Hatay Valiliği tarafından halkın görüĢüne açılmıĢ ve Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 04.02.2010 tarih ve 1049 sayılı yazısı ile halkın görüĢ, öneri ve endiĢeleri Egemer Elektrik Üretim A.ġ.’ye iletilmiĢtir. Halkın projeye iliĢkin görüĢ, öneri ve endiĢeleri hakkındaki açıklamalara bu bölümde yer verilmiĢtir. Ayrıca, bu konular ÇED Raporunun içeriğinde ve eklerinde detaylı olarak incelenmiĢtir. HAVA Hava kalitesi bakımından endişe yaratan en önemli konu, santralden kaynaklanacak emisyonların arkeolojik yapılar ve tarım ürünleri üzerinde yaratacağı etkiler ile santralden kaynaklanacak emisyonların asit yağmurlarına sebep olabileceğidir. Ayrıca, yapılan hava kalitesi modelleme çalışmalarının yeterli olmadığı, bölgede faaliyette bulunan ve faaliyete geçmesi planlanan tüm tesislerin kümülatif etkisinin belirlenmesi için tüm bölgeyi içerecek şekilde çalışma yapılması gerektiği de bu süreçte iletilmiştir. İlgili açıklamalar aşağıda yer almaktadır. Arkeolojik Yapılar Üzerine Etkiler Proje Alanı‟na en yakın doğal sit alanı Başlamış Köyü Doğal Sit Alanıdır. Erzin İlçesinin 3 km doğusunda bulunan alan, Proje Alanı‟na ise ortalama 16 km uzaklıkta bulunmaktadır. Proje Alanı‟nın bulunduğu Erzin İlçesi sınırları içerisinde ve İskenderunAdana karayolunun sol tarafında, Proje Alanı‟na yaklaşık 8 km uzaklıkta bulunan Seleukos döneminden Epiphania kentine ait olan İssos Harabeleri olarak bilinen su kemerleri kalıntıları bulunmaktadır. Bu antik kent üzerinde santralden kaynaklanan PM10 emisyonlarının düşük olması ve taşınım mesafesi dikkate alındığında yer seviyesinde oluşturacağı etkinin arka plan seviyelerinde oluşacağı söylenebilir. Diğer taraftan PM10‟in muhtemel etkisi tek başına değil ancak nem ve diğer kirleticilerle birleşmesi halinde söz konusudur. Bu durum da etki olasılığını daha da azaltmaktadır. Sonuç olarak NOx ve PM10 emisyonlarının bölgedeki hakim rüzgar yönü dolayısı ile tesisin kuzey doğusunda yer alan antik kent üzerinde etkisi gerek mesafenin artması ve gerekse bu iki kirleticinin çevre havası içindeki konsantrasyonunun arka plan seviyelerine inmesi dolayısı ile tolere edilebilir seviyelerde oluşabilecektir. Ancak NOx emisyonlarının atmosferik reaksiyonlarla nitrat aerosollerine dönüşmesi ve atmosferik nem ile birleşerek nitrik asit (HNO3) oluşturması kuru ve yaş birikim ile yer seviyesine inmesi halinde etkili olabilir. Bunlardan kuru birikim yıl boyunca gerçekleşmesine rağmen yaş birikim yağışlarla birlikte gerçekleşmektedir. NOx‟a bağlı bu etkiler kaynaklara yakın bölgede değil genellikle birkaç günlük zaman içinde ve atmosfer içinde taşınım sonucu oluşmaktadır. Dolayısı ile antik kent üzerinde bu tür etkilerin oluşması ihtimali ihmal edilebilecek seviyelerdedir. Bu değerlendirmelerle birlikte bölgede tesisin faaliyete geçmesini takiben gerçekleştirilecek çevre hava kalitesi izleme çalışmalarında İssos Antik Kenti çevresine yerleştirilecek istasyonlardan alınacak hava örnekleri ile kontrol sağlanacaktır. (bkz. Bölüm VIII. İzleme Programı ve Acil Eylem Planı) IX-6 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Raporda yer alan ve hava kalitesi modelleme çalışmalarında kullanılan rüzgar yönleri Şekil IX.8‟de ile PM10 ve NOx dağılımlarının sonuçları Şekil IX.9 ve Şekil IX.10‟da verilmiştir. Esme Sayısına Göre Rüzgar Gülü (Yıllık) Esme Hızına Göre Rüzgar Gülü (Yıllık) N NNW1.5 NW 1 WNW 0.5 W 40000 NNW NW 30000 WNW 20000 10000 W 0 NNE NE ENE E 0 WSW E ESE SE SSE S S KıĢ Ġlkbahar N 15000 NNW NW 10000 NNE NE ENE WSW SW WNW E W ESE WSW N NNE NE ENE 5000 E 0 SE SSW 20000 NNW NW 15000 10000 WNW 5000 W 0 ENE SW SSW SE SSE 10000 NNW NW 8000 6000 WNW 4000 2000 W 0 NNE NE WSW ESE SW SSW N ESE SW SSE SE SSW SSE S S Yaz Sonbahar N 15000 NNW NW 10000 NNE NE ENE WSW SW WNW E W ESE WSW SE SSW N NNE NE ENE 5000 E 0 ESE SW SSE SE SSW SSE S S Şekil IX-8. Rüzgar Yönleri IX-7 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IX-9. PM10 Dağılımlarının Sonuçları IX-8 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IX-10. NOx Dağılımlarının Sonuçları Şekil IX.9 ve Şekil IX.10‟dan görüleceği gibi PM10 ve NOx dağılımlarının sonuçlarına göre İssos Antik Kenti‟nde görülebilecek PM10 konsantrasyonu 0.015 ile 0-02 µg/m3 arasında, NOx konsantrasyonu ise 0.12 ile -0.20 µg/m3 arasındadır. Raporda Bölüm V.1.13.Proje ve Yakın Çevresinde Yer altı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi başlığı altında konuyla ilgili açıklama şu şekilde yapılmıştır: “Erzin DGKÇ Santrali baca gazı emisyonları içinde yer alan hava kirleticilerin tesise 8 km uzaklıkta yer alan tarihi İssos Antik Kenti üzerinde etkisi özellikle NOx kirleticisi IX-9 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu bakımından irdelenmelidir. NOx kirleticisi atmosferde taşınımı esnasında atmosferik reaksiyonların da katkısı ile oluşur. Ancak NOx’ten HNO3 oluşumu için zamana ihtiyaç vardır ve bu esnada hava kütleleri uzunca mesafeler kat ederler. Dolayısı ile NOx’dan oluşacak asidik bileşenler, NOx kaynağı yakınında değil çok daha uzak mesafelerde kuru ve yaş birikim şeklinde etkisini gösterecektir. Bu mekanizma esas alındığında Erzin DGKÇ Santrali’nde çıkan NOx emisyonlarının tesise 8 km uzaklıktaki İssos Antik Kenti üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi söz konusu olmayacaktır. Diğer taraftan İssos Antik Kenti ile tesisin konumları ve bölgedeki hakim rüzgar yönleri de dikkate alınmalıdır. İssos Antik Kenti tesise göre kuzeydoğu yönünde yer almaktadır. Tesisten kaynaklanan emisyonların dağılımı ile ilgili modelleme çalışmasında kirleticilerin, bölgede hakim rüzgar yönü dolayısı ile, doğulu yönlere doğru taşındığından İssos Antik Kenti ana taşınım yönünde kalmasına rağmen NOx kirleticisi bakımından maksimum kirlenmenin tesis bacasından itibaren yaklaşık 2,5-3,5 km mesafelerde oluşması ve bundan sonraki mesafeler için(özellikle santralden Issos Antik Kentine olan mesafenin 8 km olduğu dikkate alınırsa) NOx konsantrasyonunun seyrelmelerin de etkisi ile çok küçük değerlere inmesi ve bölgede hava kalitesinde neden olacağı artışın arka plan seviyesinde kalması dolayısı ile kirlenmeye minimum ölçülerde maruz kalmaktadır.” ”. Tarım Ürünleri Üzerine Etkiler Tarım ürünleri üzerinde muhtemel etkisi olabilecek ve doğalgaz yakıtlı santrallerden kaynaklanacak emisyonlar partiküler madde ve azot oksitlerdir. Ancak, doğal gazlı termik santrallerde bu kirleticiler ya çok düşüktür ya da yok denecek kadar azdır. Azot oksit kirleticisi bakımından Erzin DGKÇ Santrali, düşük NOx oluşturan yakma sistemine sahip olarak dizayn edilmiş olduğundan düşük azot oksit emisyonlarına sahiptir. Bu nedenle bölgedeki tarım ürünleri üzerinde belirgin bir zarar oluşturması beklenmemektedir. Raporun V.2.12. Flora/Fauna Üzerine Olası Etkiler ve Alınacak Tedbirler, (Deniz ve Kara, Bölgedeki Deniz Kaplumbağaları Yuvalama Kumsallarına Isık, Gürültü, Deniz Trafigi Gibi Etkileri) başlıklı bölümünde bu konu ile ilgili açıklama yapılmış olup, ayrıca Ek- 14 Hava Kalitesi Modelleme Raporunda hava emisyonlarının dağılımı ve konsantrasyonları gösterilmiştir. Çalışma sonuçları ilgili yönetmeliklerde verilen sınır değerlerin aşılmadığını göstermektedir. Asit Yağmurları OluĢumu Bölgenin hakim meteorolojik özellikleri ÇED raporu Bölüm IV.2.1‟de verilmiştir. Bu kısımda özellikle rüzgâr yönü ile ilgili ayrıntılı değerlendirmeler yapılmış olup kıyı gerisindeki dağların rüzgârı engellemesi gibi bir etki söz konusu değildir. Akdeniz bölgesinin karakteristik meteorolojik özellikleri bu bölgede etkilidir ve Erzin DGKÇ Santrali emisyonları hakim rüzgar yönünde taşınarak hızla seyreltilecektir. Asit yağmurları gibi etkilerin söz konusu olmayacağı ifade edilmiştir. Erzin DGKÇ Santraline bağlı emisyonların bölgedeki toplumun sağlığı üzerinde iddia edildiği gibi bir etkiye yol açması beklenmemektedir. Diğer taraftan bölge hava kalitesinin izlenmesine yönelik çalışmalarda bu konuda yol gösterici olacaktır. Erzin DGKÇ Santraline ait emisyonların bölgede asit yağmurları şeklinde olumsuz etkilere neden olması beklenmemektedir. Ancak bölgede yer alan diğer endüstriyel faaliyetler de söz konusudur. Bu nedenle asit yağmurlarının oluşumu ve bölgede tarım üzerinde etkili olabilme potansiyeli bölgede tarımı yapılan ağırlıklı bitki türleri ve toprak yapısı üzerinde diğer kirletici kaynakların da kümülatif etkileri dikkate alınarak değerlendirilmelidir. Bu kapsamda bölgede atmosferik yaş ve kuru birikim örneklemesi ve örneklerde asidik birikime neden olabilecek anyon ve katyonlar ile pH değerinin sürekli olarak ölçtürülmesi ve toprak numuneleri vasıtası ile de toprak yapısı üzerindeki IX-10 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu değişimlerine bağlı olarak elde edilecek bulgulara göre değerlendirme yapılması gerekmektedir. Kümülatif Etkinin Değerlendirilmesi Küresel ısınmaya katkıda bulunan sera gazları içinde yer alan karbondioksit emisyonları önem taşımaktadır. Bu emisyonlar, sadece termik santrallerden değil demirçelik, çimento, kireç, alüminyum üretimi gibi endüstriyel faaliyetler yanında ulaştırma ve konut ısıtma faaliyetlerinden de kaynaklanmaktadır. Bu nedenle termik santrallerin sera gazı üretme kapasiteleri diğer kaynakların etkileri de dikkate alınarak değerlendirilmelidir. Diğer taraftan Erzin DGKÇ Santrali doğal gaz yakıtlı kombine çevrim santrali olup diğer yakıtlı termik santrallere göre de daha az karbon dioksit üretme kapasitesi dolayısı ile avantajlı konumdadır. Erzin DGKÇ Santrali hava emisyonları etki alanının ilgili mevzuat gereği nasıl belirlendiği Bölüm IV.1 Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi başlığı altında detaylı olarak verilmiştir. Planlanan her tesis kendi etki alanı içerisinde faaliyette bulunan tesisleri göz önünde bulundurmalıdır. Ancak Erzin DGKÇ Santrali hava emisyonları etki alanı (6kmx6km) içerisinde başka herhangi bir tesis yer almamaktadır. Lisans almış ancak henüz faaliyette olmayan tesislerin, modelde yer alması zorunlu olmamakla beraber, böyle bir çalışmanın yapılabilmesi için diğer tesislere ait gerekli veriler de mevcut değildir. Dolayısıyla ÇED ile ilgili çalışmalar, sadece planlanan yeni tesisin etkisini dikkate almaktadır. Ayrıca, Erzin DGKÇ Santrali hava emisyonları inceleme alanı 20kmx20km olarak çalışılmıştır. Bölgede mevcut diğer kirletici kaynakların kümülatif etkisi daha çok bölgede yapılan arka plan hava kirliliği seviyesi ölçüm çalışması sonuçları ile ifade edilmeye çalışılmaktadır. Bu amaçla Ek-13 Hava Kalitesi Ölçüm Raporunda arka plan ölçümlerine yer verilerek, bölgenin mevcut kirlilik yükü açıkça ortaya konmuştur. Bu çalışmada da Erzin DGKÇ Santralinin etkisi arka plan kirlenme seviyesi ile mukayese edildiğinde yasal limitlerin oldukça altında kalmaktadır. ÇED dosyasında doğal gazlı termik santrallerin en önemli kirletici emisyonlarının azot oksit emisyonları olduğu belirtilmiştir. Bu değerlendirme doğal gazlı santrallerin emisyonları arasında relatif önemliliği vurgulamayı amaçlamaktadır. Oysa diğer yakıtlı termik santrallerle mukayese edilmesi halinde azot oksit emisyonlarının (gerek kütlesel ve gerekse konsantrasyon bazında) çok daha düşük seviyelerde kaldığı, ayrıca kükürt dioksit ve partiküler madde kirleticileri bakımından da karşılaştırma kabul etmeyecek ölçüde düşük kaldığı bilinmektedir. NOx emisyonlarını bölgede belirgin bir olumsuz etkisinin olmayacağı modelleme çalışmaları ile de ortaya konulmuştur ve santralin faaliyette olduğu dönemlerde çevre havası kalitesi ölçümleri ile sürekli kontrolü yapılacağı raporda belirtilmiştir. Bölge halkından gelen görüşlerde mevzuatta verilen sınır değerlerin aşıldığı iddiası bir yanlış anlamaya işaret etmektedir. Sanayi Kaynaklı Hava Kirlenmesinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY)‟ne göre bahse konu santralin, Raporu içerisinde verilen emisyonları, konsantrasyon bazında Tablo IX.2‟de verilmiştir. Tablo IX.2. SKHKKY‟na göre Emisyon Sınırlamaları Kirletici Birim SO2 NOx CO PM mg/Nm3 mg/Nm3 mg/Nm3 Bacharach SKHHKY, Konsantrasyon,%15 O2’ye göre DüzeltilmemiĢ K=58/55= 1,055’e göre düzeltilmiĢ değerler 60 63 75 79 100 105 3 3 IX-11 Santral 8,6 50 100 - Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IX.2‟nin incelenmesinden santralin konsantrasyon bazında emisyonlarının SKHKKY‟nde verilen SO2 için 63 mg/Nm3 değeri yerine çok daha küçük olan 8,6 mg/Nm3 de, NOx emisyonlarının 79 mg/Nm3 yerine 50 mg/Nm3 değerinde ve CO emisyonunun da 105 mg/Nm3 yerine 100 mg/Nm3 değerine sahip olarak yasal kısıtlamaları rahatlıkla sağlamakta oldukları görülmektedir. Tablo IX.3. Erzin DGKÇ Santrali Emisyon Değerleri Kirleticiler NOx CO SO2 PM10 VOC Baca Gazı Kompozisyonu, mg/nM3 50,0 100,0 8,6 5,0 3,5 Emisyonlar, kg/saat 1 ünite 2 Ünite 107,95 215,9 215,90 431,8 18,50 37,0 10,80 21,6 7,55 15,1 Bir kaynaktan havaya verilen kirleticilerin miktarının SKHKKY Ek-2 Tablo 2.1‟de değerlerin aşıldığı belirtilmiş ve gerektiği gibi modelleme çalışması yapılmıştır. Modelleme çalışması sonuçları daha önce belirtildiği gibi santralin bölge hava kalitesi üzerindeki etkilerinin yasal mevzuatta belirtilen limitlerin altında kaldığını ortaya koymuştur. FLORA VE FAUNA Bölge halkından gelen görüşlerde alandaki biyoçeşitlilik ile alanda bulunan endemik bitki ve hayvanlarla ilgili yeterli çalışma yapılmadığı ifade edilmiştir. Ancak proje kapsamda 8-9 Mayıs 2009, 19-20 Haziran 2009 ve 4-6 Eylül 2009 tarihlerinde konusunda uzman biyologlar tarafından gerçekleştirilen saha çalışmaları ile arazinin durumu ve biyolojik çeşitliliği ortaya konulmuştur. Ayrıca, alanda ne kadar endemik bitki ve hayvan olduğu yapılan arazi çalışmalarının sonucunda belirlenmiş ve Ek-7 Karasal Flora ve Fauna Raporunda listeler halinde verilmiştir. Saha çalışmaları sırasında gözlemlenen ve raporda sunulan bölge habitatını olumsuz yönde etkileyebilecek faktörlerin gerçek dışı olduğu ve bölge görülmeden yazıldığı iddia edilmektedir. Raporda yer alan görüntüler ve tespitler sahada yapılan çalıĢmaları sırasında elde edilmiĢtir. Yapılan saha çalışmalarında birçok fişek kalıntısına rastlanmıştır. Rapora koyulan boş av fişeği fotoğrafı, saha çalışması sırasında gözlenen boş av fişeklerinden sadece bir tanesidir. Özellikle su sisteminin içinde ve yakınındaki kumullarda çok sayıda boş av fişeği gözlenmiştir. Saha çalışmaları sırasında av tüfeği sesleri dahi duyulmuştur. Ayrıca bu fişeklerden çıkan kurşun saçmalar alandaki kurşun kirliliği için ekotoksikolojik açıdan oldukça önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Çünkü her av fişeği en az 30-35 gr kurşun saçma içermektedir. Bu kurşunlar su ve toprakta fiziksel, kimyasal ve biyolojik yolla çözünerek besin zinciri yolu ile burada yaşayan türlerin vücuduna girmekte ve toksik etkiler oluşturabilmektedir. Kum ocakları söz konusu kumul alanlarındaki habitat tahribine neden olmaktadır. İşletilen kum ocağı ruhsatlı dahi olsa buradaki mevcut kumul yapısını bozmaktadır. Ayrıca taban suyu çok yakın olduğu için kum ocakları daha sonra su ile dolmakta ve yapay su sistemleri oluşmaktadır. Böylece bir habitat dönüşümü oluşmaktadır. Bu da mevcut ekolojik dengenin bozulması için en önemli nedendir. Mevcut suların oluşum nedenlerinden bir tanesi de kum ocakları nedeni ile derin çukurların oluşması ve buralara taban suyunun dolmasıdır. Proje kapsamda yapılan saha çalışmalarında sahillerin, hassas alanların tahrip edildiği gözlenmiştir. Gözlenen ve görüntülenen bu tahribat raporda belirtilmiştir. Kum tepelerinin tahribatı, tuz partikülleri içeren rüzgârın doğrudan IX-12 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu tarım alanlarına ulaşmasına neden olmakta ve alandaki tarımsal faaliyetlere fiziksel ve kimyasal olarak olumsuz etkiler oluşturmaktadır. Bu nedenle ruhsatlı da olsa bu bölgeden kum alınması izlenmelidir. Kıyı alan, gel-git hattının yaklaşık 5-10 m gerisinde, araçların geçmesine uygun stabilize bir yol olarak kullanılmaktadır. Saha çalışmaları sırasında, bu yolun binek araçlarının yanı sıra minibüs ve traktörler tarafından da kullandığı, kıyıya yaklaşık beş metre ara ile arabayla Burnaz sahillerinde gezilebildiği gözlenmiştir. Bu durum, kumsal kumunun sertleşmesine neden olarak kumsal yapısını bozduğu için raporda belirtilmiştir. Yapılan saha çalışmalarında özellikle yaz aylarında kıyı bölgesinde oldukça yoğun bir kirlilik gözlenmiştir. Bölge halkından kaynaklanan bir kirlilik olmasa da raporda saha çalışmalarında yerinde gözlenen kirliliğin mevcudiyeti belirtilmiştir. Proje Alanı‟nda endemik hayvan olmadığı ancak koruma gerektiren türler bulunduğu Ek-7 Karasal Flora Fauna Raporu‟nda tablolar halinde açıkça belirtilmiştir. Koruma gerektiren türler için de koruma tedbirleri raporda belirtilmiştir. Aynı şekilde endemik bitki olmamakla birlikte koruma gerektiren Astragalus antiochianus türü o çevrede endemik olmadan yetişen nadir bitkilerden biri olup, flora için alınacak gerekli koruma tedbirleri raporda belirtilmiştir. Diğer dikensi türlere bakıldığında, bu taksonların zaten oraların yerleşik türleri olması nedeniyle her tarafta, yol ve tarla kenarlarında ve doğal alanlarda görülen ruderal bitki türlerinin bulunması beklenen bir durumdur. “Astragalus antiochianus türü sadece çalışma alanı etkisindeki kıyı kumullarında (Taşlıgöl mevki) Filistin’e kadar uzanan bir türdür. Tür çok dar alanda olmakla beraber proje sahasından uzakta olduğu için doğrudan etkilenmemekle beraber dolaylı olarak etkilenebileceği değerlendirilmektedir. Pancratium maritimum (kum zambağı) endemik olmamakla beraber uluslararası ölçekte koruma gerektiren bir türdür. Koruma statüsü EN’dir. Hemen hemen bütün sahillerimizde yaygın olan bu tür özellikle yapılaşmadan dolayı tehdit altındadır. Proje sahası içinde olmamakla beraber çok yakın alanda kumullarda yetişen bu tür özellikle inşaat süreci boyunca gözlenmelidir”. (Ek-7 Karasal Flora Fauna Raporu) Kumda yetişen dikenli bitkilerin bulunduğu alan Proje Alanı dışındadır. Raporda önerilen tedbirler alındığı ve gerekli izlemeler yapıldığı takdirde bu türlere ait bireylerin bu alanı kullanmaya devam edebileceği şeklinde değerlendirilmiştir. Flora ve fauna ile ilgili bir diğer görüş ise Proje Alanı‟nın ve yakın çevresinin proje hem göçmen kuşlar hem de Akdeniz biyomunda yaşayan türler için önemli alan olmasına rağmen bu konunun raporda değerlendirilmemiş olmasıdır. Raporun ilgili bölümünde bu konu açıklanmıştır. Buna göre, Proje Alanı hem göçmen kuşlar hem de Akdeniz biyomunda yaşayan türler için önemli olan alanların dışında bulunmaktadır. Amanos Dağları önemli kuş alanıdır. Çünkü raporda da belirtildiği gibi göçmen kuşların için önemli olan göç darboğazı alanı, ÖKA‟nın güney yarısında Belen Boğazı çevresindeki yerlerdir. Kuş göçünün yoğunlaştığı alan Belen Geçidi‟nin 30 km kuzeyinde başlar, 30 km güneyinde biter, kuzeyde Bozdağ‟dan güneyde Musa Dağı‟na kadar uzanır. Proje Alanı hem göçmen kuşları için önemli olan, hem de Akdeniz biyomunda yaşayan türler için önemli olan bu alanların dışında bulunmaktadır. Yukarıda sözü edilen göçmen kuşlardan sadece leylek (Ciconia ciconia, 8 birey) Proje Alanı ve çevresindeki tarlalarda, kaşıkçı (Platela lecocrodia, 3birey), Proje Alanı‟nın kuzey batısındaki BOTAŞ Serbest Bölge‟deki çamur düzlüklerinde, arı şahini (Pernis apivorus, 1 birey) ise Proje Alanı çevresindeki tarlalarda gözlenmiş olup vagrant IX-13 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu (rastlantısal, gezgin) türler olarak değerlendirilmiş, alanı sadece beslenme ve dolaşma alanı olarak kullandıkları belirlenmiştir. Proje Alanı ve etki alanlarında, her ne kadar koloni halinde üreyen, göç eden ve/veya göç sırasında gruplar halinde alanı uzun süreli kışlama alanı olarak kullanan kuş türleri bulunmasa da, bu dönemde yukarıda sözü edilen göçmen kuş türlerine ait bazı bireylerin, Proje Alanı‟nın dışındaki gölcük ve çevrelerini geçici konaklama alanı olarak kullanmaları olasıdır. Bu nedenle inşaat ve işletme aşamasında bu gölcük ve çevrelerinin korunması ve izleme yapılması önerilmiştir. Proje Alanı‟nın dışındaki gölcük ve çevreleri, göçmen kuşların göç döneminde konaklama alanı olarak kullanacağı nitelikte olmayıp, bu amaç için ekolojik taşıma kapasitesine sahip büyüklükte de değildir. Ayrıca, Proje Alanı, Avrupa ve Rusya‟dan gelen tüm göçmen kuşların Afrika‟ya geçerken kullandıkları tek ve en önemli güzergâh ve konaklama alanı olarak belirtilen bölgenin içinde yer almamaktadır. Proje Alanı‟nın bulunduğu bölgenin, Alchedo Atthis (Yalıçapkını) türü ve dünya çapında koruma altına alınan deniz kaplumbağaları için önemli bir alan olduğu ve raporda bu konuyla ilgili değerlendirmelerin bulunmadığı ifade edilmiştir. Konuya ilişkin değerlendirmeler aşağıda sunulmuş ve detaylı bilgi ÇED Raporu içeriğinde ve eklerinde bulunmaktadır. Deniz kaplumbağaları ile ilgili olarak raporda Bölüm V.2.12. Flora/Fauna Üzerine Olası Etkiler ve Alınacak Tedbirler, (Deniz ve Kara, Bölgedeki Deniz Kaplumbağaları Yuvalama Kumsallarına Işık, Gürültü, Deniz Trafiği Gibi Etkileri) başlığı altında yapılan açıklamalar aşağıdaki gibidir: Ülkemiz Akdeniz kıyılarında yuvalama yapan İribaş Deniz Kaplumbağası (Caretta caretta) ve Yeşil Deniz Kaplumbağası (Chelonia mydas) türlerinden, özellikle Doğu Akdeniz kıyılarındaki bazı kumsallarda yuvalama yapan ve nesli tehlike altında olan Yeşil Deniz Kaplumbağası (Chelonia mydas) türü ile ilgili gözlemler yapılmıştır. Tüm deniz kaplumbağaları dünya çapında “nesli tehlike altında” olarak sınıflandırılmış ve pek çok Akdeniz ülkesinde koruma altına alınmıştır. Yeşil Deniz Kaplumbağasının Akdeniz popülasyonu ise “kritik derecede tehlike altında” olarak sınıflandırılmaktadır. İribaş Deniz Kaplumbağasının (Caretta caretta) Akdeniz’deki ana yuvalama kumsalları, Yunanistan’da ve Türkiye’nin batı ve orta Akdeniz kıyılarında bulunmaktadır. Bu tür, IUCN Kırmızı Listesi’ne göre “tehlike altında” olarak sınıflandırılmıştır. Bu kapsamda, Proje Alanı’nın ön tarafında yer alan kumsal alan, (Proje Alanı’na yaklaşık 650m mesafede) deniz kaplumbağası izleri, yuvaları ve ergin birey varlığı açısından taranmış ve herhangi bir bulguya rastlanmamıştır. Planlanan santralin önündeki kumsal, antroponejik etkenlere çok açıktır ve deniz kaplumbağalarının ürediklerine dair herhangi bir gözlem veya bulgu yoktur. Ancak Doğu Akdeniz sahilleri özellikle Yeşil Deniz Kaplumbağaları için üreme kumsalları içerebileceğinden söz konusu alanda, özellikle üreme döneminde (Mayıs-Eylül) Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) görüş yazısında belirtildiği şekilde DKMP tarafından uygun görülecek uzman bir ekip tarafından deniz kaplumbağaları yuvalaması olup olmadığına dair izleme çalışmaları yapılacaktır. Kumsalın yuvalama alanı olarak tespit edilmesi durumunda DKMP tarafından gerekli görülecek önlemler alınacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında fauna üzerine olabilecek etkileri en aza indirmek için alınacak önlemler Bölüm IV.2.12’de verilmiştir. IX-14 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Projenin inşaat ve işletme aşamalarında sürekli koruma ve izleme çalışmaları gerçekleştirilecek olup, söz konusu çalışma DKMP’nin koordinasyonunda yapılacaktır. Hazırlanacak raporlar DKMP’ye sunulacak ve belirlenecek her türlü koruma önlemi alınacaktır. Ayrıca, Proje Alanı ve etki alanında DKMP’nin uygun göreceği peyzaj ve çevre düzenlemeleri yapılacaktır. Körfez alanında bulunan üreme sahalarının (Sugözü-Akkum Kumsalı, AkyatanYumurtalık Kumsalı, Samandağ kumsalı) koordinatları ve Proje Alanı’na olan yaklaşık uzaklıkları Tablo IX.4’te, Proje Alanı’na göre konumlarını gösterir harita Şekil IX-10’da verilmiştir. Tablo IX.4. İskenderun Körfezi Civarındaki Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanlarının Koordinatları ve Proje Alanı‟na Uzaklıkları Kumsal Adı BaĢlangıç Koordinatları BitiĢ Koordinatları Proje Sahasına En Yakın YaklaĢık Uzaklık (km) Sugözü-Akkum Kumsalı 36°52'5.19"K 35°55'3.22"E 36°48'14.96"K 35°50'49.35"E 12 Akyatan-Yumurtalık Kumsalı 36°43'13.69"K 35°43'27.28"E 36°43'29.76"K 34°55'12.07"E 35 Samandağ Kumsalı 36° 7'29.04"K 35°55'4.16"E 36° 0'34.80"K 96 35°58'53.29"E Kaynak: Yerli ve Canbolat 1998; Eken ve ark. 2007 Tablo IX.4’te verilen uzaklıklar, işletme ve inşaat faaliyetlerinde, deniz kaplumbağalarının üreme alanlarına, yaşamlarını sürdürmelerine ve kumsalda yumurtlamalarına hiçbir etkinin olamayacağı kadar fazladır. Söz konusu alanların, projenin hiçbir aşamasından etkilenmesi mümkün görülmemektedir. Ayrıca, tesisin işletme aşamasında faunayı rahatsız edici ışık, gürültü gibi konularda, lokal ölçekte tedbirlerin alınması sağlanacaktır. Söz konusu canlıların koruma alanlarını dikkate alarak ulusal ve uluslararası tebliğ ve sözleşmelerin ön gördüğü kurallara uyulacaktır. IX-15 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Kaynak: Yerli ve Canbolat 1998; Eken ve ark. 2007 Şekil IX-11.Proje Alanı ve İskenderun Körfezi Civarında Bulunan Deniz Kağlumbağaları Üreme Alanlarının (AkyatanYumurtalık, Sugözü-Akkum Ve Samandağ) Konumlarını Gösterir Harita. Alchedo Atthis (Yalıçapkını) Ġle Ġlgili Değerlendirmeler Alchedo atthis (yalıçapkını), oldukça yaygın bir kuş türüdür ve Şekil IX-11‟den de görüldüğü gibi, Birdlife International (2009)‟a göre, herhangi bir ülkeye endemik bir tür değildir. IX-16 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Şekil IX-12. Alchedo Atthis (Yalıçapkını)‟İn Yayılım Gösterdiği Bölgeler (sarı: ürediği bölgeler; yeşil: yıl boyunca gözlendiği alanlar; mavi: üremenin olmadığı bölgeler) Kaynak:http://www.birdlife.org/datazone/species/index.html?action=SpcHTMDetails.asp&sid=1066 Bu tür, Türkiye‟nin de içinde yer aldığı Palearktik zoocoğrafik bölgesinin yanı sıra Güney Asya ve Hint okyanusundaki ada ülkelerine kadar yayılmıştır. Bu türün IUCN2010‟a göre (kaynak: http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/142112/0) “yerli” (resident: native) olarak gözlendiği ülkeler aşağıda gösterilmiştir. Alchedo atthis; yalıçapkınının Native (yerli) olarak bulunduğu ülkeler: Afganistan, Arnavutluk, Cezayir, Andora, Ermenistan, Avusturya, Azerbaycan, Bahreyn, Bangladeş, Beyaz Rusya, Belçika, Bhutan, Bosna Hersek, Bruney, Kudüs, Bulgaristan, Kamboçya, Çin, Hırvatistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Mısır, Estonya, Finlandiya, Fransa; Gürcistan, Almanya, Cebelitarık, Yunanistan; Hong Kong; Macaristan, Hindistan, Endonezya, İran, Irak, İrlanda, İsrail, İtalya; Japonya, Ürdün, Kazakistan; Kore, Kuveyt, Kırgızistan; Lao People's Democratic Republic; Letonya, Lübnan, Libya Arap Cumhuriyeti, Liechtenstein; Litvanya; Lüksemburg; Makedonya, Malezya; Malta; Moldovya; Moğolistan, Karadağ, Fas, Myanmar; Nepal; Hollanda, Norveç, Umman; Pakistan; Papua Yeni Gine, Filipinler, Polonya, Portekiz, Katar, Romanya; Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan, Sırbistan; Singapur, Slovakya; Slovenya; Solomon Adaları, İspanya, Sri Lanka; Sudan; İsveç, İsviçre, Suriye Arap Cumhuriyeti, Tayvan, Tacikistan; Tayland; Timor-Leste; Tunus, Türkiye, Türkmenistan, Ukrayna, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık, Özbekistan, Vietnam Alchedo atthis (yalıçapkını), IUCN-2010‟a göre herhangi bir tehlike kategorisinde (CR, EN, VU) değerlendirilmemiştir. Bu kapsamda statüsü “LC: En az ilgi gösterilen türler” kategorisindedir. Alchedo atthis (yalıçapkını), Türkiye‟de yaygın bir kuş türüdür. Tüm kıyılarda ve kıyılara yakın lagünlerde görülebileceği gibi iç su sitemlerinde de görülebilir (Kaynak: İ. Kiziroğlu, 2009. Türkiye Kuşları, Cep Kitabı. Prof. Dr. İlhami Kiziroğlu, 2009. ISBN: 9757460-01-X, Ankamat Matbaası, Ankara, 564 sayfa).Türün popülasyon yoğunluğu ile ilgili yeterli düzeyde bilimsel veri bulunmaması ve gözlendiği alanlarda genellikle çok az bireyle temsil edilmelerinden dolayı popülasyon yoğunluğu düşük olarak değerlendirilmektedir. IX-17 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Raporda da belirtildiği gibi, inşaat faaliyetlerinin gerçekleşeceği Proje Alanı’nın küçük bir bölümü (7 ha) tarım alanıdır ve bu alanda sözü edilen kuş türünün (Alchedo atthis; yalıçapkını) herhangi bir yaşam alanı (beslenme, barınma, üreme alanı) bulunmamaktadır. Arazi çalışmaları sırasında, Proje Alanı’nda bu tür (Alchedo atthis; yalıçapkını) gözlenmemiştir. Çünkü bu tür suya bağımlıdır. Bu tip alan ise Proje Alanı’nın dışında bulunmaktadır. Proje Alanı’nın dışındaki alanda bu türe ait 1 birey gözlenmiştir ve ilgili tabloda popülasyon yoğunluğu “A: 1-9 birey” olarak belirtilmiştir. Ayrıca yapılan gözlemlerde bu türün ürediğine dair bir gözlem bulunmamaktadır. Buna göre gözlenen bu 1 bireyin, alanı, beslenme ve dolaşma alanı olarak kullandığı şeklinde değerlendirme yapılmıştır. Bu tür, Proje Alanı’nın dışındaki diğer alanlarda da gözlenmiş olup mevcut antropojenik etkilere rağmen varlığını devam ettirdiği gözlenmiştir. Raporda önerilen tedbirler alındığı ve gerekli izlemeler yapıldığı takdirde bu türe ait bireylerin bu alanı kullanmaya devam edebileceği belirtilmiştir. TARIM Raporun IV-63 sayfasında IV.2.9. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları) Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları başlığı altında yer alan bilgiler Hatay Tarım İl Müdürlüğü ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ndan temin edilmiştir. Hatay Tarım İl Müdürlüğü 2008 verileri, 27.07.2009 tarih ve 2009/07/06 sayılı yazımızla Hatay Tarım İl Müdürlüğü’nden talep edilerek rapora yansıtılmıştır. Proje Alanı, Hatay Valiliği Tarım İl Müdürlüğü’nün görüşüne göre toprak yapısı itibari ile tarımsal faaliyete uygun değildir. ÇED Raporu Ek-2’de Tarım İl Müdürlüğü’nün Proje Alanı hakkında verdiği görüşlere yer verilmiştir. Yapılan etüt sonucunda 7 ha alan sulu özel ürün arazi (SOT), 71,3 ha alan ise tarım dışı alan olarak belirtilmiştir. Dolayısıyla mevcut alan için tarım arazisinden herhangi bir dönüşüm söz konusu değildir. Raporda sayfa II-3’te de belirtildiği üzere Proje Alanı’nın tamamı için 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” kapsamında Hatay Tarım İl Müdürlüğü’nden görüş alınacaktır. YER ALTI SUYUNA ETKİ Raporda bölgedeki yer altı suyu kaynaklarının mevcut durumları ortaya konmuştur. Santralin inşaat ve işletme aşamasında hiçbir amaçla yer altı suyu kullanılmayacağı belirtilmiş olup, su teminin nasıl yapılacağına raporun ilgili bölümlerinde yer verilmiştir. Ayrıca Ek-2’de konu ile ilgili DSİ görüşü yer almaktadır. ÇED ÇALIŞMALARI Projenin her aşamasında çalışan öğretim üyeleri, kendi konularında bilimselliklerini kanıtlamış alanlarında uzman kişilerdir. Bilim adamlarının ülkemizin her köşesini gezerek elde ettikleri bilimsel verileri makaleler haline getirerek yayınlamaktadırlar. Erzin Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali ÇED Raporu çalışmalarında hem üniversitelerden kendi alanlarında uzman hocalar, hem de kendi alanlarında uzman firmalar ile çalışılmıştır. Yapılan çalışmalar ve çalışma grubu Tabo IX.5’te yer almaktadır. IX-18 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo IX.5. ÇED Sürecinde Yürütülen Çalışmalar ve Çalışma Grubu 1 Hava Modellemesi Çalışmaları Hava emisyonlarının dağılımını gösteren modelleme çalışmaları. Modelleme çalışmaları İTÜ İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği öğretim üyelerinden Prof. Dr. Kadir Alp tarafından yapılmaktadır. Bu çalışma ARTEK Mühendislik ile ortak yürütülmüştür. 2 Jeolojik Jeoteknik Etüd Çalışmaları Depremsellik, zemin etüdü, yeraltı suyu ölçümleri, toprak analizleri. Geoteknik Etüd, Müşavirlik ve Mühendislik A.Ş. ve bu kapsamda detaylı depremsellik çalışması Boğaziçi Üniversitesi Deprem Mühendisliği öğretim üyelerinden Prof. Dr. Atilla Ansal, Prof.Dr. Mustafa Erdik, Dr. Karin Şeşetyan, Mine Betül Demircioğlu tarafından yürütülmüştür. 3 Deniz Araştırmaları Batimetrik ve oşnoğrafik çalışmalar, deniz tabanı yapısını belirleme, denizsel bio-çeşitliliğin tespiti, deniz sondajları, su alma verme sistemi tasarımına esas çalışmalar. Deniz araştırmaları MCH Tech. Ltd. tarafından yapılmıştır. 4 Su Sirkülasyonu Çalışmaları Akıntı modellemesi, su alma verme sistemi tasarımına esas çalışmalar, termal desarjın etkilerinin tespiti . Bu çalışma ARTI Proje Ltd. Şti ve İTÜ İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği öğretim üyelerinden Prof. Dr. İzzet Öztürk ve Doç. Dr. Ali Fuat Aydın tarafından yürütülmüştür. Yerinde türlerin tespiti, gerekli koruma eylem planlarının hazırlanması. Vejetasyon Dönemlerinde sahaya çalışma ekibi tarafından gezi düzenlenmiştir. Mayıs , Haziran ve Eylül aylarında saha gezileri yapılmıştır. Çalışma Ekibi: 5 Karasal Bioçeşitlilik Tespit Çalışmaları Prof. Dr. Hayri DUMAN Prof. Dr. Zeki AYTAÇ FLORAVEJETASYON Bitki Türleri ve Vejetasyon Prof. Dr. Abdullah HASBENLİ FAUNA Omurgasızlar (Invertebrata) Böcekler ve diğer omurgasızlar Prof. Dr. Metin AKTAŞ FAUNA Omurgalı Hayvanlar (Vertebrata) Memeli Hayvanlar (Mammalia) Prof. Dr. Yusuf KUMLUTAŞ FAUNA Omurgalı Hayvanlar (Vertebrata) İki Yaşamlılar ve Sürüngenler (Amphibia ve Reptilia) Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Fakültesi Biyoloji Bölümü Hacettepe FAUNA Üniversitesi Omurgalı Kuşlar Fen Fakültesi Hayvanlar (Aves) Biyoloji Bölümü (Vertebrata) Yerinde türlerin tespiti, gerekli koruma eylem planlarının hazırlanması. Bu çalışma MCH Tech. Ltd. tarafından YTÜ. Çevre Mühendisliği Bölüm öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Hürrem Bayhan , Yrd. Doç. Dr. Süleyman Şakar tarafından yürütülmektedir. Saha çalışmaları kış ve yaz dönemi olmak üzere iki dönemde yapılmıştır. Doç. Dr. Zafer AYAŞ 6 7 Denizsel Bioçeşitlilik Tespit Çalışmaları Gürültü Ölçümleri ve Modelleme Çalışmaları Çevresel gürültünün minimize edilmesi için modelleme, uygun ekipman seçimi, ses duvarları, ağaçlandırma vb. Bu çalışma Ekotest Çevre Danışmanlık Ölçüm Hizmetleri tarafından yürütülmüştür. Halkın Katılımı ÇED Raporu, Bölüm IX. Halkın Katılımı başlığı altında ÇED Sürecinin başlangıcından itibaren yapılan çalışmaların bir kısmına yer verilmiştir. Halkı bilgilendirmek amaçlı yapılan benzer tesis gezileri fotoğrafları ile birlikte ilgili bölümde yer almaktadır. Erzin DGKÇ Santrali Halkın Katılımı Toplantısı için biri ulusal dördü ise yerel olmak üzere toplam beş gazetede yayımlatılmıştır. İlan verilen gazeteler, yayımlandığı tarih ve sayfaları içeren bir tablo Raporda Tablo IX.1. de yer almaktadır. Ayrıca Aşağı Burnaz, Yukarı Burnaz, Yeşiltepe ve Turunçlu köylerinden toplantı yerine ulaşım sağlanacağı duyuruları muhtarların bilgisinde köylere asılmıştır. Erzin Belediyesinden anons yapılarak, toplantı tüm halka duyurulmuştur. Tüm çalışmalar tarafımızdan kayıt altına alınmıştır. Ayrıca bölgeye halkın katılımı toplantısı öncesinde ve sonrasında hem bilgilendirme amaçlı hem de inceleme amaçlı birçok toplantı, hem yatırımcı, hem ÇED IX-19 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Firması ve çalışma ekibi tarafından düzenlenmiştir. Halkın Katılımı Toplantısı ertesinde Sivil Toplum Örgütlerine bilgilendirme toplantısı yapılmıştır. Halkın Katılımı Toplantısında Erzin ilçesi halkı, Aşağı Burnaz, Yukarı Burnaz, Yeşiltepe ve Turunçlu köylerinden yöre sakinleri ile Erzin Belediyesi, Belediye Başkan Yardımcıları ve ilgili şube temsilcileri ile bunların yanı sıra İnceleme Değerlendirme Komisyonu” üyesi çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri de yer almıştır. Toplantı, Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tutanakları ile kayıt altına alınmıştır. İLETİM HATTI VE DOĞALGAZ BORU HATTI ÇED Raporu, sayfa V-16 da V.1.7. Doğalgaz Boru Hattı Yapılması İçin Gerekli Olan İşlemler altında bahsedilen ÇED çalışması doğalgaz boru hattı için yazılmıştır. Yapılan güzergah tespiti ve boru çapları 17.07.2008 tarihli, 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Ek-1, 30. Maddeye göre Petrol, Doğalgaz ve kimyasalların 40 km’den uzun 600 mm ve üzeri çaplı borularla taşınması halinde ÇED’e tabi olduğunu belirtmektedir. ÇED Raporunda da belirtildiği üzere Erzin DGKÇ Santrali doğalgaz iletim boruları uzunluğu geçici güzergah tespitine göre toplam 15,7 km, boru çapları 406,4 mm olacağından, tesisin yakıt temin borularının inşası yukarıda belirtilen yönetmelik maddesi gereğince ÇED’e tabi olmayacaktır. Sayfa V-36’da V.2.2 Proje Ünitelerinde Üretilecek Mal ve/veya Hizmetler, Nihai Yan Ürünlerin Üretim Miktarları, Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl Pazarlanacakları, Üretilecek Hizmetlerin Nerelere, Nasıl ve Ne Kadar Nüfusa ve/veya Alana Sunulacağı başlığı altında ÇED’e tabi olacağı ifadesi elektrik iletim hattı için kullanılmış olup, 17.07.2008 tarihli, 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Ek-1, 32 Maddesinde belirtildiği üzere 154kv ve üzeri gerilimde 15’den uzun enerji iletim tesisleri için (iletim hattı, trafo merkezi, şalt sahaları) Çevresel Etki Değerlendirmesi gereklidir ifadesi yer almaktadır. Sonuç olarak, Erzin DGKÇ Santrali doğalgaz boru hattı yönetmelik gereği ÇED’e tabi değilken, tesisin iletim hattı yönetmelik gereği ÇED’e tabi olup, gerekleri raporda belirtildiği üzere yerine getirilecektir. Raporda bu anlamda bir çelişki yoktur. PLANLAMA DURUMU Erzin DGKÇ Santrali; Erzin (HATAY) Turunçlu Köyü, Burnaz Mevkii 361 ve 363 sayılı parseller üzerinde planlanmıştır. Proje Alanı’nı içeren üst planların durumu müteakip paragraflarda belirtilmiştir. Hatay İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6. maddesi gereğince, İl Genel Meclisinin 10.11.2006 tarih ve 235 sayılı kararı ve Antakya Belediye Meclisinin 08.03.2007 tarih ve 34 sayılı kararı ile onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Bahse konu planın yürürlüğe girmesi ile bir bölgede geçerli sadece bir çevre düzeni planı veya üst plan olacağından ve ilgili mevzuatta çevre düzeni planı; 1/25.000, 1/50.000, 1/100.000 veya daha küçük ölçekli planlar olarak tanımlandığından 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı yürürlükten kalkmıştır. Yaklaşık 20 ay yürürlükte kalan Hatay İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Hatay İdare Mahkemesinde açılan 2007/1223 esas sayılı davada 10.11.2008 tarihli ara karar ile yürütmesi durdurulmuş ve daha sonra da aynı mahkemenin 10.03.2009 tarih ve 2009/282 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. 1/100.000’lik çevre düzeni planının yürürlüğe girmesi ile yürürlükten kalkan 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı tekrar yürürlüğe giremeyeceğinden halen Hatay İlinde yürürlükte herhangi bir üst ölçekli plan veya çevre düzeni planı bulunmamaktadır. Daha önce yürürlükten kalkmış olan bir planın diğer bir planın iptali ile yürürlüğe girmeyeceği veya yürürlükten kalkan plandan önceki duruma dönülemeyeceği, bir planın onanma ve IX-20 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu yürürlüğe girme esaslarının ilgili mevzuatta düzenlenmiş olduğu açıktır. Bu durum Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 10 Temmuz 2009 gün ve B.09.0.TAU.0.17.00.00.5752 sayılı yazısı ile de teyit edilmiştir. Bu durumda uyum sağlanacak herhangi bir üst plan veya çevre düzeni planı bulunmadığından Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 10 Temmuz 2009 gün ve B.09.0.TAU.0.17.00.00.5752 sayılı yazısında (bkz. sayfa IX-22) da vurgulandığı gibi 1/5000 ölçekli Mevzi Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Mevzi Uygulama İmar Planının yetkili makamlar tarafından onanabilecek olup, gerekli başvurular Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’na yapılmıştır. Danıştay Birinci Dairesinin 5.7.2007 gün ve E.2006/765, K.2007/79 sayılı kararı da bu yöndedir. Yapılan başvuru üzerine Erzin DGKÇ Santrali Proje Alanı’nı içeren 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile Plan Raporu hazırlanmış ve 30.07.2009 tarih ve 9480 sayılı dilekçe ile T.C Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü’ne 3194 sayılı İmar Kanunun 9. Maddesi kapsamında onanması talebi ile sunulmuştur. Sunulan planlar Ek-4 ve Ek-5‘te verilmiştir. 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü tarafından onaylanmadan herhangi bir işlem tesis edilmeyecektir. ENERJİ POLİTİKALARI Türkiye’de elektrik üretiminin yaklaşık % 50’si doğalgaza dayandığı, diğer taraftan Türkiye’ye doğalgazın gelişi hava kirliliğine çözüm amacıyla olmasına rağmen zamanla hem ısınma hem de elektirik üretiminde Türkiye’yi dışa bağımlı hale getirildiği, Türkiye’de doğalgaz kaynaklarının yetersiz olması ve elektrik üretiminde ve ısınmada kullanılan doğalgazın tamamına yakınının yurt dışından ithal edilmesi nedeniyle Türkiye’de doğalgazdan elektrik üretimi ileriki yıllar için arz güvenliği ve çeşitlilik açısından ciddi riskler taşımakta olduğu ve konunun bu yönüyle raporda hiçbir değerlendirmeye tabi tutulmadığı ifade edilmektedir. Bilindiği üzere; 3154 Sayılı Kanun'a göre kurulan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı; enerji ve tabii kaynaklarla ilgili hedef ve politikaların, ülkenin savunması, güvenliği ve refahı, milli ekonominin gelişmesi ve güçlenmesi doğrultusunda tespitine yardımcı olmak; enerji ve tabii kaynakların bu hedef ve politikalara uygun olarak araştırılmasını, geliştirilmesini, üretilmesini ve tüketilmesini sağlamakla görevlidir. Bakanlık bu görev ve sorumluluklarını yerine getiririken Bakanlık teşkilatı merkez birimleri ile bağlı, ilgili ve ilişkişli kuruluşlar ile işbirliği ve koordinasyon halinde ve mer’i mevzuat çerçevesinde gerekli çalışmaları yapmaktadır. Ülkemizin temel enerji politikası, ülkemizin enerji güvenliğinin, çevresel etkiler gözetilerek, uygun maliyetlerle ve sürdürülebilir bir şekilde sağlanması, ülkemizin bölgesel ve küresel enerji ticaretinde söz sahibi olması ve enerji verimliliğinin artırılmasını içermektedir. Erzin DGKÇ Santrali Projesi de ülkemizin mevcut enerji politikaları çerçevesinde ülkemizin enerji ihtiyacının bir kısmını karşılamak ve bölge ve ülke ekonomisine katkıda bulunmak amacıyla planlanmış ve Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı ile anılan Bakanlığın bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarına yapılan resmi başvuru dahilinde gerekli lisnaslar alınmış ve takip eden çalışmalar yine aynı kuruluşlar nezrinde sürdürülmektedir. Enerji politikaları ülkenin güvenliği ve istikrarı üzerinde en önemli katkıya sahip politikalar olup sürekliliği ve güvenilirliği yanında çevre boyutu da dikkate alınarak oluşturulmalıdır. IX-21 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Erzin DGKÇ Santrali Projesi için hazırlanan ÇED raporunda ise; Bölüm I.2.1.’de “Türkiye’nin Artan Enerji İhtiyacı, I.2.2’de “Hatay ve Bölgenin Artan Enerji İhtiyacı”, 1.2.3’de “Enerji Kaynaklarının Çeşitliliği, I.2.4’de ise “Enerji Üretim Yöntemlerinin Karşılaştırılması” başlıkları altında gerekli bilgiler verilmiştir. IX-22 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM X. YUKARIDAKĠ BAġLIKLAR ALTINDA VERĠLEN BĠLGĠLERĠN TEKNĠK OLMAYAN BĠR ÖZETĠ (Projenin inĢaat ve iĢletme aĢamalarında yapılması planlanan tüm çalıĢmaların ve çevresel etkiler için alınması öngörülen tüm önlemlerin, mümkün olduğunca basit, teknik terim içermeyecek Ģekilde ve halkın anlayabileceği sadelikte anlatılması) Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağıburnaz mevkinde kurulması planlanan Erzin DGKÇ Santrali, 900 MWm / 882 MWe kurulu güce sahip olacaktır. Santralde kullanılacak yakıt tipi doğalgazdır ve herhangi bir ek yakıt kullanılmayacaktır. Tesiste yakılacak doğalgaz ile bir yılda yaklaşık olarak 6.750.000 MWh elektrik üretilmesi planlanmaktadır. Proje için inşaat öncesi 16 ay, inşaat dönemi 48 ay olmak üzere 64 ay tamamlanma süresi ve 49 yıl ekonomik işletme ömrü planlanmıştır. Santralde üretilen elektrik 380 kV iletim hatları ile Tosçelik TM, Akdam Havza TM ve Erzin TM Santralleri ile ulusal şebekeye bağlantısı planlanmaktadır. Proje Alanı, Hatay il merkezinin ve İskenderun İlçe merkezinin sırayla yaklaşık 80 km ve 40 km kuzeyinde, Erzin ilçe merkezinin yaklaşık 13 km batısındadır. Proje Alanı‟nın 1 km batısında, halen yapımı devam etmekte olan Yumurtalık Serbest Bölgesi yer almaktadır. Yumurtalık Serbest Bölgesi içerisindeki kurulu en yakın tesise mesafesi ise 4 km‟dir. Alan, yapılacak olan Erzin Organize Sanayi Bölgesine ise 3,5 km uzaklıktadır. Kuzey tarafı kırsal alandır ve en yakın yerleşim kuzeybatı yönünde 900 m mesafedeki Aşağı Burnaz köyüdür. Projenin gerçekleşeceği alan kıyı kenar çizgisinin kara tarafında kalmaktadır. Bu alanın büyüklüğü 79 ha‟dır. Tesisin kurulacağı toplam inşaat alanı ise yaklaşık 15,5 ha‟dır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında yapılacak faaliyetlerden kaynaklı çevresel etkilerin tespit edilmesi amacıyla yapılan çalışmalar aşağıda sıralanmıştır. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Hava Modellemesi Çalışmaları Jeolojik - Jeoteknik Etüd Çalışmaları Deniz Araştırmaları Su Sirkülasyonu Çalışmaları Denizel ve Karasal Bio-çeşitlilik Tespit Çalışmaları Gürültü Ölçümleri ve Modelleme Çalışmaları Santralin inşaat aşamasında; temeller ile ana ve yardımcı binaların inşa edilmesi ile türbin sistemlerinin, havalandırma, ısıtma, soğutma ve sıhhi tesisat sistemlerinin montajı yapılacaktır. İnşaat süreci esnasında ve sonrasında çevre düzenlemesi yapılacaktır. Proje Alanı‟nın düzenlenmesi işlemleri sırasında; denizden su alma ve denize su verme yapılarının inşası, ilgili iletim hatlarının sağlanması, yolların sert yapıda düzenlenmesi ve yeterli aydınlatma sistemlerinin konuşlandırılması hususları dikkate alınacaktır. Projenin özellikle inşaat aşamasında karasal flora ve fauna üzerinde önemli etkileri olacaktır. En büyük etki, inşaat alanındaki habitat yapısı ve topografyasının bozulması ve inşa alanlarındaki doğal habitatların tümüyle ortadan kalkması olacaktır. Bunun dışında, gürültü, toz ve araç trafiği gibi dolaylı etkiler de görülecektir. Bu etkilerin azaltılması için alınması gerekli önlemler ise aşağıda belirtilmiştir. İnşaat faaliyetlerine çiçeklenme ve hayvanların üreme döneminde (Nisan- Haziran Dönemi) başlanmayacaktır. X-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu İnşaat faaliyetlerine başlanmadan önce arazideki mevcut bitkisel toprak sıyrılarak depolanması sağlanacak ve inşaat sonrası peyzaj alanlarına bu bitkisel toprağın yayılarak doğal bitki türlerine ait tohumların çimlenmesi sağlanacaktır. İnşaat faaliyetleri süresince, kullanım dışı alanlara, inşaat-makine teçhizatlarının ve işçilerin sokulması engellenecektir. Etki altında kalacak alanların sınırları belli edilecek, koruma ve hassas alan olduğunu belirtilen uyarıcı tabelalar yerleştirilecektir. İnşaat faaliyetleri hayvanların alanı terk etmelerine imkan verecek şekilde tedrici olarak yapılacaktır. Gürültünün minimum düzeyde tutulması sağlanacak ve gece gürültü çıkartacak faaliyetlerden kaçınılacaktır. İnşaat faaliyetleri sırasında alanda sürekli sulama yapılarak tozun kalkması önlenecektir. Ayrıca inşaat aşamasında çalışacak ekipmanın düzenli bakımları yapılacaktır. İnşaat faaliyetleri sırasında alanda tespit edilen canlı hayvanların etkilenmemesi için, yakalanarak toplanması ve alternatif alanlara transferi sağlanacaktır. İnşaat personelinin bu konuda bilinçli davranması için faaliyet öncesi eğitimler verilecektir. İnşaat faaliyetleri sırasında özellikle üreme (Nisan-Mayıs) ve göç (Eylül) dönemlerinde önlemlerin etkinliğinin fauna unsurları açısından izlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması için bir zoolog tarafından izleme (monitoring) yapılacaktır. Projenin işletme aşamasında çevredeki karasal flora ve fauna üzerinde farklı etmenlerin farklı etkileri görülecektir. İlgili bölümlerde de ayrıntılı bahsedildiği üzere, bu etmenler tesisin faaliyetinden kaynaklı baca gazı emisyonları, gürültü, soğutma suyu deşarjı ve araç trafiğidir. Bu etkiler projenin işletmeye alınmasının ardından, Bölüm VIII‟de verilen izleme programı çerçevesinde izleme altına alınacaktır. Flora ve fauna açısından değerlendirildiğinde, santralden kaynaklanacak en önemli kirletici yanma sonucu açığa çıkacak NOx‟dır. Erzin DGKÇ Santrali‟nde yakıt olarak kullanılacak olan doğalgazın yanma sıcaklığının ve yanma sırasında kullanılan hava miktarının yüksek olması sebebi ile NOX oluşumu olacaktır. Ancak, tesiste kullanılacak Dry Low NOx teknolojisi ile yakıt/hava oranı kontrol altına alınacak ve NO X oluşumu istenilen düzeyde tutulacaktır. Seçilen teknoloji ve buna ek olarak yakıt olarak doğalgazın kullanılacak olması projenin işletme aşamasında oluşacak çevresel etkilerin minimum seviyede tutulmasına olanak sağlayacaktır. İşletme aşamasında tesisten kaynaklanacak baca gazı emisyonları 06.07.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği” Ek 1 A‟da verilen sınır değerlerin altında alıcı ortama verilecektir. Bu sebeple, çevredeki mevcut flora ve fauna üzerinde önemli bir etkisinin olmayacağı öngörülmektedir. Önerilen santralden kaynaklı oluşabilecek en önemli etki, denizel etki soğutma suyunun deniz ortamında yaratması muhtemel sıcaklık değişimidir. Santralin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak soğutma suyu Akdeniz‟den temin edilecek ve kullanıldıktan sonra tekrar Akdeniz‟e deşarj edilecektir. Konuyla ilgili gerekli tedbirler alınmadığı takdirde denizde oluşması muhtemel termal kirlilik bazı türlerin populasyonlarının artmasına, tür çeşitliliğinin ise azalmasına neden olabilir. Bu yüzden, deşarj işlemlerinde 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” ve 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Ürünleri Yönetmeliği” hükümlerine uyulacak ve soğutma suyu deşarjının alıcı ortamda oluşturacağı etkiler mevzuat hükümlerince belirlenen izleme periyodu, sıklığı ve sayısına göre izlenecektir. X-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tesisin işletme aşamasında, bazı ünitelerin yayacağı gürültü emisyonları çalışan personel ve çevre yerleşim birimlerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Gürültü seviyelerinin izin verilen değerleri aşması durumunda insan sağlığı üzerinde de olumsuz etkileri olacaktır. Yüksek ses seviyeleri çalışan personelin gün içerisindeki motivasyonunu etkileyebilir, hata yapmasına da sebebiyet verebilir. Bu amaçla, işletme aşamasında santral ünitelerinden kaynaklı gürültünün azaltılması amacıyla ekipmanların izolasyonu yapılacaktır. Bu sayede santral dahilinde oluşacak gürültü seviyesinin 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” sınır değerlerinin altında olması sağlanacak ve santral etki alanı içinde bulunan fauna elemanlarının olumsuz yönde etkilenmesi engellenecektir. Önerilen santralin inşaat aşamasında yaklaşık 1000 kişinin, işletme aşamasında ise yaklaşık 60 kişinin çalışması öngörülmüştür. İnşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelin çevre yerleşim birimlerinden sağlanması planlanmaktadır. Buna bağlı olarak sağlanacak istihdam olanakları ve yapılacak harcamalar ile projenin bölgesel ekonomiye olumlu etkileri olacaktır. Önerilen proje seçilen yöreye istihdam olanağı sağlayacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak malzeme, yiyecek, taşıma vb. hizmetlerin tümü yöreden karşılanacaktır. İnşaat aşamasında çalışacak personel barınma ihtiyacı yöreden ve Proje Alanı‟na kurulacak olan geçici prefabrik yapılar ile sağlanacaktır. İşletme aşamasında personelin barınma ihtiyacı çevredeki mevcut imkanlardan sağlanacaktır. Yöreden sağlanacak olan bu hizmetlerin tümünün bölge ekonomisine olumlu katkı sağlayacağı öngörülmektedir. İnşaat aşaması dışında 49 yıl hizmet vermesi planlanan tesisin işletme süresi boyunca yemek, servis, barınma gibi hizmetlerinin yerel kaynaklar kullanılarak karşılanmasının yanı sıra, inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelin yerel işgücünden sağlanması nedeniyle yerel ekonomiye önemli katkıları olacaktır. Önerilen Erzin DGKÇ Santrali Projesi, gerek ülke ve bölge için gerekli enerji ihtiyacının karşılanması gerekse yöredeki ekonomik ve sosyal altyapının güçlendirilmesi bakımından, bölgede doğrudan ve dolaylı yoldan istihdam sağlaması ve bunun sonucunda yöre halkı için katma değer yaratması beklenmektedir. Düşünülen Erzin DGKÇ Santrali‟nde üretilecek elektrik enerjisi, ülkenin ve ayrıca bölgede bulunan organize sanayi ve serbest bölgeler ile diğer sanayi tesislerinin enerji ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayacaktır. Sağlanacak, ucuz, güvenilir ve sürekli enerji, ülke ve bölgenin sanayileşmesine katkıda bulunacak, bu sayede yeni iş alanları yaratarak, kişi başına düşen gelirin artışını sağlayacaktır. X-3 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu BÖLÜM XI. SONUÇLAR (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleĢmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde baĢarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme, proje kapsamında alternatifler arası seçimler ve bu seçimlerin nedenleri) Çağımızda, ekonomik ve sosyal kalkınma için sağlanması zorunlu hale gelen sürdürülebilir, güvenilir, kaliteli ve çevreye duyarlı enerjiye ulaşmak temel bir ihtiyaç haline gelmiştir. Dünya nüfusunun halen % 25‟i modern enerji hizmetlerinden yararlanamamaktadır (Kaynak: Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, 2005–2006 Türkiye Enerji Raporu). Elektrik enerjisi ekonomik kalkınmanın ve toplumsal refahın vazgeçilmez bir unsurudur. Bölge ve ülke bazında kalkınmanın sağlanması için elektrik enerjisi ihtiyacının, çevre etkileri dikkate alınarak, yeterli miktarda, düşük maliyetle ve zamanında temin edilmesi büyük önem taşımaktadır. Gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye‟nin, sanayileşerek kalkınma hedefleri doğrultusunda elektrik enerjisi ihtiyacı artacaktır. TEİAŞ tarafından yayımlanan “Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu” Raporuna göre; yüksek hızlı talep projeksiyonuna göre 2014 yılında, düşük hızlı talep projeksiyonuna göre 2015 yılında, elektrik enerjisi talebi karşılanamayacaktır. Oluşacak enerji talebini karşılayabilmek için yeni enerji üretim tesislerinin yapılması ve üretime geçirilmeleri şarttır. Ülkemizin birincil enerji kaynaklarının zenginliği açısından kendine yeterli olmadığı söylenebilir. Küresel rekabet ortamında sanayinin ihtiyacı olan ucuz enerji üretiminin sürekli ve güvenilir bir şekilde sağlanabilmesi için mevcut kaynakların kullanılması kaçınılmaz bir gerekliliktir. Dünya‟daki mevcut enerji kaynaklarından petrol için 40 yıl, doğal gaz için 60 yıl ve kömür için 200 yıl ömür biçilmiş de olsa, mevcut kaynaklar dünya için oldukça yeterlidir. Kömür, rezervlerinin çok olması ve kolay ulaşılabilir olması nedeniyle günümüzde çok kullanılan bir enerji kaynağıdır. Ancak yatırım maliyetleri, çevresel unsurlar ve verimlilik konuları açısından, doğal gaz kombine çevrim santralleri, diğer enerji kaynaklarından çok daha avantajlı bir konumdadır. Rezerv ömrü petrolden daha yüksek olan doğal gazın yakın zamanda petrolün yerini alarak dünyada en önemli enerji kaynağı olması beklenmektedir. Bu bağlamda, EGEMER Elektrik Üretim A.Ş., Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevkinde kurulu gücü toplam 900 MWm / 882 MWe olan bir enerji santrali kurmayı planlamaktadır. Santralde yakıt olarak sadece doğalgaz kullanılacak ve yılda yaklaşık olarak 6.750.000 MWh elektrik üretilmesi planlanmaktadır. Santral dahilinde kullanılacak doğalgazın kalorifik değeri 8200-9155 KCal/Nm3 civarındadır. Tesiste saatte yaklaşık 170.000 m3 doğalgaz yakılacaktır. Proje için, 16 (on altı) ayı inşaat öncesi dönem ve 48 (kırk sekiz) ayı inşaat dönemi olmak üzere toplam 64 (altmış dört) ayda tamamlanma süresi ile 49 (kırk dokuz) yıl süreli ekonomik işletme ömrü planlanmıştır. Bu durumda tesisin Ağustos 2014‟de işletmeye alınması öngörülmektedir. Yapılan başvuru üzerine Erzin DGKÇ Santrali Proje Alanını içeren 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile Plan Raporu hazırlanmış ve 30.07.2009 tarih ve 9480 sayılı dilekçe ile T.C Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü‟ne 3194 sayılı İmar Kanunun 9. Maddesi kapsamında onanması talebi ile sunulmuştur. Sunulan planlar Ek-4 ve Ek-5„te verilmiştir. 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü tarafından onaylanmadan herhangi bir işlem tesis edilmeyecektir. XI-1 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tesiste kullanılacak doğalgaz, BOTAŞ‟a ait Gaziantep-Adana-Mersin Doğalgaz Boru Hattı‟ndan temin edilecektir. Santralin ulusal şebekeye bağlantı noktaları Tosçelik TM, Akdam Havza TM ve Erzin TM olacaktır. Santralde üretilen elektrik 380 kV iletim hatları ile sisteme aktarılacaktır. Projeye ve Proje Alanına ait özellikler ile projenin inşaat ve işletme aşamalarında çevreye olacak etkileri ve bu etkilere karşı alınacak önlemler Tablo XI-1‟de özetlenmiştir. XI-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Tablo XI.1. Sonuçlar PROJENĠN ÖZELLĠKLERĠ EGEMER Elektrik Üretim A.Ş., Hatay ili, Erzin ilçesi, Aşağı Burnaz mevkinde kurulu gücü toplam 900 MWm / 882 MWe olan bir enerji santrali kurmayı planlamaktadır. Projenin inşaat öncesi aşaması 16 ay, inşaat aşaması 48 ay olmak üzere toplam 64 ayda tamamlanacaktır. Santralin Ağustos 2014 yılında işletmeye geçmesi öngörülmektedir. Ekonomik işletme ömrü ise 49 yıl olarak planlanmaktadır. Santralde yakıt olarak doğalgaz kullanılacaktır. Bir yılda yaklaşık olarak 6.750.000 MWh elektrik üretilmesi planlanmaktadır. Önerilen santral, işletme ömrü süresince toplam 330.750 GWh brüt enerji üretimi gerçekleştirilecektir. Tesiste kullanılacak doğalgaz BOTAŞ‟a ait Gaziantep-Adana-Mersin Doğalgaz Boru Hattından temin edilecektir. 3 Kullanılacak doğalgazın kalorifik değeri 8200-9155 KCal/Nm civarındadır. Tesiste saatte yaklaşık 3 170.000 m doğalgaz yakılacaktır. Santralin ulusal şebekeye bağlantı noktaları Tosçelik TM, Akdam Havza TM ve Erzin TM olacaktır. Santralde üretilen elektrik 380 kV iletim hatları ile sisteme aktarılacaktır. PROJE ALANI ÖZELLĠKLERĠ 1. Alanın Tanımı Proje Alanı, Hatay il merkezinin ve İskenderun İlçe merkezinin sırayla yaklaşık 80 km ve 40 km kuzeyinde, Erzin ilçe merkezinin yaklaşık 13 km batısındadır. Proje Alanı‟nın 1 km batısında, halen yapımı devam etmekte olan Yumurtalık Serbest Bölgesi yer almaktadır. Serbest bölge içerisindeki kurulu en yakın tesise mesafesi ise 4 km‟dir. Alan, yapılacak olan Erzin Organize Sanayi Bölgesine ise 3,5 km uzaklıktadır. Kuzey tarafı kırsal alan ve en yakın yerleşim kuzeybatı yönünde 900 m mesafedeki Aşağı Burnaz köyüdür. Projenin gerçekleşeceği alan kıyı kenar çizgisinin kara tarafında kalmaktadır. Bu alanın büyüklüğü 79 ha‟dır. Tesisin kurulacağı toplam alan ise yaklaşık 15,5 ha‟dır. 2. Sosyo Ekonomik Özellikler DPT verilerine (2003) göre, projenin gerçekleştirileceği Hatay ili Türkiye‟de sosyo-ekonomik gelişmişlik bakımından 29. sırada, Erzin ilçesi ise 872 ilçe içerisinde 195. sıradadır. Hatay ilinde okuma yazma bilenlerin oranı %81,8(TÜİK,2008) ,işsizlik oranı % 6,7‟dir(TÜİK, 2000). 2 2 Türkiye‟de ortalama nüfus yoğunluğu 91 kişi/km iken, Hatay ili nüfus yoğunluğu 242 kişi/km , Erzin ilçesi 2 nüfus yoğunluğu ise 109 kişi/km ‟dir. Yörenin ekonomik yapısını oluşturan sektörler tarım, hayvancılık, balıkçılık, sanayi, madencilik ve turizmdir. Ekonomiye tarım ağırlıklı ve tarıma dayalı sanayi hakimdir. Özellikle İskenderun Körfezi‟nde faaliyet gösteren ağır sanayi tesisleri İl ekonomisine önemli katkıda bulunmaktadır. Hatay ilinde istihdam edilen nüfusun %33,3‟ü tarım, %22,3‟ü sanayi %44,4‟ü ise hizmet sektöründe çalışmaktadır (TÜİK,2008). 3. Toprak Özellikleri Proje Alanı‟nda yapılan etüt sonucunda 7 ha alan sulu özel ürün arazisi (SOT), 71,3 ha alan ise tarım dışı alan olarak tespit edilmiştir. Proje Alanının tamamı için 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” kapsamında Hatay İl Tarım Müdürlüğü‟nden görüş alınacaktır. 4. Depremsellik Proje Alanı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığının Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre 1. Derece Deprem Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Proje Alanı ve çevresinde, sismik tehlike yaratabilecek ana aktif tektonik yapılar Yumurtalık fayı, Karataş fayı ve Doğu Anadolu fayıdır. Proje kapsamındaki inşaat çalışmaları; 14.07.2007 tarih ve 26582 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren, “Afet Bölgelerinde yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” ile 06.02.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır. 5. Etki Alanı Proje kapsamında tesis etki alanı tüm çalışmalar göz önüne alındığında 6km x 7km olarak belirlenmiştir. PROJENĠN ĠNġAAT AġAMASINDA ÇEVREYE ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER FLORA FAUNA Saha hazırlama çalışmaları sırasında üst toprak bitki tabakası sıyrılacaktır. Yapılacak tüm kazı Etki işlemlerinden ötürü toprak yüzeyindeki flora etkilenecektir. Toprak yüzeyinden bitkisel toprak sıyrılarak (ortalama 50cm kalınlığındaki), alt örtü toprağı da alınacak ve 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren Önlem “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen standartlara göre geçici olarak depolanarak, inşaat çalışmalarının tamamlanmasından sonra verimli toprak tabakası peyzaj amaçlı olarak değerlendirilecektir. İnşaat çalışmaları sırasında, Proje Alanındaki fauna elemanlarının doğal yaşam alanları zarar Etki görecek ve buradaki canlılar alandan uzaklaşacaktır. XI-2 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Proje Alanı‟nın çevresi, uygun bitki türleri ile bitkilendirilerek ve ağaçlandırılarak alanı terk eden türlerin geri dönüşünde yararlanacakları yeni habitatlar oluşturulacaktır. Ayrıca bölgede yaşayan Önlem canlıların geniş yayılışlı türler olması ve Proje Alanı‟nın yakın çevresinde alanı terk edecek türler için alternatif alanların bulunması nedeniyle etkiler en az seviyede olacaktır. Etki İnşaat çalışmaları sırasında oluşacak gürültü fauna elemanlarını olumsuz yönde etkileyecektir. Gürültünün en az seviyede tutulması için gerekli tedbirler alınacak, gece gürültü oluşumuna sebep Önlem olacak faaliyetlerde bulunulmayacaktır. Deniz tabanında yapılacak soğutma suyu alma ve termal deşarj boru hattı döşeme çalışmaları Etki özellikle bentik bölgede yaşayan canlıları etkileyecektir. Borular santralden denize kadar kumun altından ilerleyecek şekilde döşenecek ve üzeri aynı bölgede çıkarılan kumla aynı şekilde kapatılarak bölgede yaşayan canlıların habitatlarının korunması Önlem sağlanacaktır. Supralittoral zondan sonra, Mediolittoral zon ve İnfralittoral zonda da borular aynı şekilde deniz tabanında dibe gömülü olarak ilerleyecektir. Deniz dibinde yapılacak tarama çalışmaları sonucu oluşacak bulanıklık artışı başta planktonlar olmak Etki üzere denizdeki tüm canlı türlerini olumsuz yönde etkileyecektir. Sudaki bulanmayı en aza indirmek için son teknoloji cihaz ve ekipmanlar kullanılacak ve çalışmaların Önlem en kısa sürede tamamlanmasına özen gösterilecektir. ATIKLAR Projenin inşaat aşamasında oluşacak atıklar (katı ve sıvı atıklar), gerekli tedbirler alınmadığı takdirde, Proje Alanı ve çevresinde toprak kirliliği, yeraltı suyu ve yüzey suyu kirliliği, flora ve fauna üzerinde olumsuz etkilere neden olacaktır. Bu etkileri önlemek için 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine uyulacaktır. Santral Sahası Burnaz Kaynaklarının mutlak koruma alanının 800-1000 m güneyinde yer almaktadır. Santral sahasının iyi geçirimli akifer özelliğinden dolayı oluşacak katı-sıvı atıkların yeraltısuyunu kirletmemesi için ilgili mevzuat çerçevesinde tüm önlemler alınarak yeraltı suyuna hiçbir olumsuz etkisi olmayacaktır. Katı Atıklar İnşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklı oluşacak evsel katı atıkların, Payas Belediyesi tarafından bertarafı sağlanacaktır. Bertaraf işlemleri, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak yapılacaktır İnşaat süresince oluşacak ambalaj atıkları, diğer katı atıklardan ayrı toplanarak, 24.06.2007 tarihli ve 26562 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde lisanslı kuruluşlara verilerek bertaraf edilecektir. İnşaat çalışmalarında kullanılacak araçlar ve haberleşme cihazlarından kaynaklı oluşacak atık pil ve akümülatörler, 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun bir şekilde Proje Alanı‟nda biriktirilecek ve, bertarafı için yetkili kuruluşlara gönderilecektir. Araçların bakımları esnasında ortaya çıkacak atık üstübüler, atık filtreler, boş yağ kutuları ve inşaat çalışmalarında çıkacak boş boya kutuları ile kontamine olmuş her türlü malzeme, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerince lisanslı firmalara verilerek bertaraf edilecektir . İnşaat sürecinde çalışacak iş makinelerinden kaynaklı ortaya çıkacak ömrünü tamamlamış lastiklerin bertarafı, 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren ”Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Tesiste kurulacak atık su arıtma tesisinde oluşacak arıtma çamurları, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen hükümlere uygun olarak bertaraf edilecektir. Ancak analiz metotları ve parametreler dikkate alınarak incelenecek, tehlikeli atık çıkması halinde 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen hükümler doğrultusunda, Çevre ve Orman Bakanlığı‟ndan lisanslı firmalar aracılığıyla bertarafı sağlanacaktır. Hafriyat Atıkları Arazi hazırlanması ve inşaat çalışmaları sırasında oluşacak hafriyat toprağı ve inşaat atıklarının öncelikli olarak kaynakta azaltılmasına, yeniden kullanımına ve geri kazanımına özen gösterilecektir. Kullanılmayan atıklar 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” ve hükümlerine uygun bir şekilde bertaraf edilecektir. Saha hazırlama çalışmaları sırasında sıyrılan toprağın verimli kısmı uygun bir şekilde depolanacak ve inşaat faaliyetleri sonunda peyzaj amaçlı değerlendirilecektir. Sıvı Atıklar Atıksular Evsel su kullanımı, toz önleme, beton sulama ve yangınla mücadele çalışmaları için su kullanımı söz konusu 3 olacaktır. Kullanılan suyun tamamının atıksuya dönüşeceği varsayılarak günlük 200m atık su oluşumu beklenmektedir. Oluşacak bu atıksular, sahada kurulacak paket arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra denize(Akdeniz) deşarj edilecektir. Deşarj işlemlerinde, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY)” hükümlerine uyulacaktır. XI-3 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Atık Yağlar Personelin yemek ihtiyaçlarının karşılanması sonucunda oluşması muhtemel bitkisel yağ atıkları, 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. İnşaat çalışmalarında kullanılacak ekipman ve araçların bakımı sırasında oluşması muhtemel atık yağlar, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete‟de yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”nde yer alan hükümler doğrultusunda sızdırmaz depolama alanlarında geçici depolanarak, lisanslı bertaraf tesislerinde bertarafı sağlanacaktır. HAVA KĠRLĠLĠĞĠ İnşaat aşamasında çalışacak araçlardan kaynaklı oluşacak egzoz gazı emisyonları (azotoksitler, Etki karbonmonoksit, hidrokarbonlar ve partikül madde) bölgedeki hava kalitesini olumsuz yönde etkileyecektir. Araçlar asgari seviyede çalıştırılacak, düzenli olarak bakımları yapılacak ve kaliteli yakıt kullanılarak etkinin minimize edilmesi sağlanacaktır. Bu konuda, 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Önlem Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Hafriyat ve Proje Alanını düzenleme çalışmaları ile hafriyat malzemelerinin taşınması sırasında Etki oluşacak toz emisyonları bölgedeki hava kalitesini olumsuz yönde etkileyecektir. Araçların kullanacağı yollar düzenli olarak sulanacak, üst tabakaların %10 nemde tutulması Önlem sağlanacaktır. Ayrıca malzeme taşıyan araçların üzeri uygun şekilde örtülecektir. GÜRÜLTÜ Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında kullanılacak ağır iş makineleri ve Etki taşıma araçlarının çalışmasından kaynaklanacak gürültü, çalışan işçilerin yanı sıra bölgedeki fauna elemanlarını olumsuz yönde etkileyecektir. İnşaat ve işletme aşamaları için gürültü modellemesi yapılmış ve elde edilen gürültü değerlerinin mevzuatta belirtilen sınır değerlerin çok altında olduğu görülmüştür. Gürültü düzeyini en aza indirmek için inşaat sahasındaki araçların bakımları düzenli olarak Önlem yapılacaktır. Ayrıca çalışan işçilerin sağlıklarının negatif yönde etkilenmesini engellemek için Kişisel Koruyucu Malzeme (KKM) kullanımı şart koşulacaktır. Baret, kulak koruyucuları (tıkaç ve kulaklık), yüz ve göz koruyucuları, el ve ayak koruyucuları temin edilerek işçilere dağıtımı sağlanacaktır. PROJENĠN ĠġLETME AġAMASINDA ÇEVREYE ETKĠLERĠ VE ALINACAK ÖNLEMLER FLORA FAUNA Santralde ana yakıt olarak kullanılacak doğalgazın yüksek sıcaklıklarda ve yüksek hava miktarıyla yanması sonucu NOx emisyonları oluşacaktır. NOx emisyonları, asit yağmurlarının oluşmasına yardımcı olarak florayı dolaylı açıdan olumsuz etkilemektedir. Etki Yer seviyesine inen NOx emisyonları, toprak asitlenmesine neden olarak veya doğrudan flora elemanlarına zarar verebilir. Baca gazı emisyonları(NOx, tozlar), deniz ekosisteminde de birincil üretim seviyesinden başlayarak tüm besin zincirinin olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Dry Low NOx (kuru düşük NOx) sistemi kullanılarak NOx emisyonun minimum düzeyde tutulması sağlanacaktır. Önlem Baca gazı emisyonları, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ve kriterlerine uygun olarak atmosfere verilecektir. İşletme aşamasında kullanım sonrası Akdeniz‟e deşarj edilecek soğutma suyu, deniz suyu Etki sıcaklığında artışa sebep olacaktır. Bu sıcaklık artışı denizdeki canlıları etkileyecektir. Yapılan modelleme çalışmaları sonuçlarına göre, soğutma suyu deşarjının deniz suyunda oluşturacağı sıcaklık artış değerleri, mevzuatta belirlenen değerlerin altında kalmaktadır. Önlem Deşarj işlemlerinde 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” ve 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Ürünleri Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. ATIKLAR Projenin işletme aşamasında oluşacak atıklar (katı ve sıvı atıklar), gerekli tedbirler alınmadığı takdirde, Proje Alanı ve çevresinde toprak kirliliği, yeraltı suyu ve yüzey suyu kirliliği, flora ve fauna üzerinde olumsuz etkilere neden olacaktır. Bu etkileri önlemek için 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine uyulacaktır. Santral Sahası Burnaz Kaynaklarının mutlak koruma alanının 800-1000 m güneyinde yer almaktadır. Santral sahasının iyi geçirimli akifer özelliğinden dolayı oluşacak katı-sıvı atıkların yeraltısuyunu kirletmemesi için ilgili mevzuat çerçevesinde tüm önlemler alınarak yeraltı suyuna hiçbir olumsuz etkisi olmayacaktır. Katı Atıklar İşletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklı oluşacak evsel katı atıkların, Payas Belediyesi tarafından bertarafı sağlanacaktır. Bertaraf işlemleri, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete‟de XI-4 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Tesisin işletimi süresince oluşacak ambalaj atıkları, diğer katı atıklardan ayrı toplanarak, 24.06.2007 tarihli ve 26562 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde lisanslı kuruluşlara verilerek bertaraf edilecektir. Santralin faaliyeti süresince kullanılacak telsiz, radyo ve elektronik kumanda cihazlarından kaynaklı oluşacak atık pil ile tesis içi ve dışı ulaşım hizmetlerini sağlayacak araçlardan ve bazı santral ekipmanlarından kaynaklı ortaya çıkacak atık akümülatörler, 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”ne uygun bir şekilde proje alanında biriktirilecek ve, bertarafı için yetkili kuruluşlara gönderilecektir. İşletme aşamasında, araçların ve ünitelerin bakımları sırasında oluşacak atık üstübüler ve atık filtreler gibi kontamine malzemeler, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerince lisanslı firmalara verilerek bertaraf edilecektir . İşletme sürecinde çalışacak araçlardan çıkacak ömrünü tamamlamış lastiklerin bertarafı, 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren ”Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Tesiste kurulacak atıksu arıtma tesisinden kaynaklanacak arıtma çamurları,14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen hükümlere uygun olarak bertaraf edilecektir. Ancak analiz metotları ve parametreler dikkate alınarak incelenecek, tehlikeli atık çıkması halinde 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nde belirtilen hükümler doğrultusunda, Çevre ve Orman Bakanlığı‟ndan lisanslı firmalar aracılığıyla bertarafı sağlanacaktır. Sıvı Atıklar Atıksular Proses ve yardımcı ünitelerde kullanmak ve evsel su kullanım ihtiyacını karşılamak için su kullanımı söz 3 konusu olacaktır. Evsel amaçlı kullanılan suyun tamamının atıksuya dönüşeceği varsayılarak günlük 9m atık su oluşumu beklenmektedir. Oluşacak evsel atıksular, tesiste kurulacak biyolojik arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra denize (Akdeniz) deşarj edilecektir. Kullanılan soğutma suyunun sıcaklığı, kontrol sistemleri vasıtasıyla SKKY‟de belirtilen değerlere getirildikten sonra Akdeniz‟e deşarj edilecektir. Deşarj işlemlerinde, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY)” ile 1380 sayılı “Su Ürünleri Kanunu” ve ilgili yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Santral yapılarının zeminlerinden kaynaklı oluşacak yağlı atıksular ve oluşması muhtemel bir yangın sırasında, yangın söndürme sisteminden kaynaklanacak atıksular seperatörde arıtılıp, deşarj suyu dinlendirme havuzunda dinlendirildikten sonra Akdeniz‟e deşarj edilecektir. Ayrıca seperatörde oluşacak atık yağların, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak anlaşmalı bertaraf şirketlerince bertarafı sağlanacaktır. Buhar çevrim kondensatından ve gaz türbini yıkanmasından kaynaklı endüstriyel atıksu oluşacaktır. Kimyasal içerikli olan gaz türbini yıkama suyunun, tankerler aracılığıyla uygun bertaraf tesisine nakledilmesi sağlanacaktır. Buhar çevrim kondensat suyu, çöktürme tanklarında dinlendirilip içindeki partikül maddeler ayrıldıktan sonra soğutma suyu sistemi vasıtasıyla denize deşarj edilecektir. Atık Yağlar Personelin yemek ihtiyaçlarının karşılanması sonucunda oluşması muhtemel bitkisel yağ atıkları, 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. İnşaat çalışmalarında kullanılacak ekipman ve araçların bakımı sırasında oluşması muhtemel atık yağlar, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete‟de yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”nde yer alan hükümler doğrultusunda sızdırmaz depolama alanlarında geçici depolanarak, lisanslı bertaraf tesislerinde bertarafı sağlanacaktır. KĠMYASAL MADDELER Santralin işletimi sırasında nakliyesi, depolanması ve kullanımı söz konusu olacak kimyasal maddeler, santral sahasına kapalı ve korumalı kamyonlar ile taşınacaktır. Kimyasalların depolandığı binalar betonarme olacak, gerekli sızdırmazlık önlemleri alınacaktır. Tehlikeli ve zararlı maddelerin nakliyesi ve depolanması 11.07.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Ayrıca kullanılacak tehlikeli kimyasalların depolanması 24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlan “Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük” hükümlerine uygun olacaktır. Kimyasal maddeler ile temas halinde olacak personelin, Kişisel Koruyucu Malzeme (KKM) kullanımı şart koşulacak ve bu konuda, 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir. HAVA KĠRLĠLĠĞĠ Etki Baca gazı emisyonlarının (NOx, tozlar), hem bölgedeki hava kalitesine hem de flora ve fauna üzerine olumsuz etkileri olacaktır. XI-5 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Dry Low NOx (kuru düşük NOx) sistemi kullanılarak NOx emisyonun minimum düzeyde tutulması sağlanacaktır. Baca gazı emisyonları mevzuatın belirlediği limit değerlerin altında atmosfere verilecektir. Oluşacak hava emisyonlarının yer altı suyuna hiçbir olumsuz etkisi olmayacaktır. GÜRÜLTÜ İşletme aşamasında, çalışan santral ekipmanından kaynaklanacak gürültü çalışan işçilerin yanı sıra Etki bölgedeki fauna elemanlarını olumsuz yönde etkileyecektir. Yapılan modelleme çalışmalarında gürültü seviyenin belirtilen yönetmeliğin çok altında olduğu ortaya çıkmıştır. Ünitelerin yerleşim planı, en yakın yerleşim birimlerini etkilemeyecek şekilde tasarlanmış. Önlem Tesisin işletme aşamasında oluşacak gürültünün çevreye ve en yakın yerleşim yerine hiçbir olumsuz etkisi olmayacaktır. PROJENĠN ALTERNATĠFLERĠ Belirlenen genel kriterler doğrultusunda, bölgesel değerlendirmelerin optimizasyonu sonucunda yatırımın Akdeniz‟de yer alan İskenderun Körfezi‟nde yapılmasının uygun olduğuna karar verilmiştir. Önlem Erzin DGKÇ Santrali‟nin inşaat ve isletme süreci boyunca uyulacak olan mevzuat aşağıda sıralanmaktadır: 2872 sayılı Çevre Kanunu (11.08.1983 tarih ve 18132 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) 3194 sayılı İmar Kanunu (09.05.1985 tarih ve 18749 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) 4857 sayılı İş Kanunu (10.06.2003 tarih ve 25134 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (18.10.1983 tarih ve 18195 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) 3621 sayılı Kıyı Kanunu (17.04.1990 tarih ve 20495 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (23.07.1983 tarih ve 18113 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu (04.04.1971 tarih ve 13799 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu (19.07.2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu (06.05.1930 tarih ve 1489 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü (11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İş Yerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük (24.12.1973 tarih ve 14752 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satısı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlemesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük (29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü (12.09.1974 tarih ve 15004 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik (14.07.2007 tarih ve 26582 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik (05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) XI-6 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (19.12.2007 tarih ve 26735 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği (17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (2002/49/EC) (07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (06.02.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği (04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği (23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Gürültü Yönetmeliği (23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği (06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik (10.02.2004 tarih ve 25369 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri İle Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik (15.08.2009 tarih ve 27320 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik (10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik (11.02.2004 tarih ve 25370 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Su Ürünleri Yönetmeliği (10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (31.05.2005 tarih ve 25831 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Titreşim Yönetmeliği (23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (26.11.2005 tarih ve 26005 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği (11.07.1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Tarım Arazilerinin Korunması ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik (25.03.2005 tarih ve 25766 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği (25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) XI-7 Egemer Elektrik Üretim A.Ş. Erzin DGKÇ Santrali Projesi Nihai ÇED Raporu Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği (23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Yeterlik Belgesi Tebliği (08.08.2008 tarih ve 26961 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği (09.01.2006 tarih ve 26048 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) XI-8