PAKET TURLARDA S‹GORTA ZORUNLULU⁄U
Transkript
PAKET TURLARDA S‹GORTA ZORUNLULU⁄U
ISSN: 13057839 Nisan - Haziran 2011 SAYI: 24 BIRLIK’ten TÜRK‹YE S‹GORTA VE REASÜRANS fi‹RKETLER‹ B‹RL‹⁄‹ YAYINIDIR PAKET TURLARDA S‹GORTA ZORUNLULU⁄U Paket Tur Sigortas›, turizme katk› sa¤lay›p, sektör güvenini art›racak bir uygulama ama sigorta sektörü aç›s›ndan da belirsizliklerle dolu. BIRLIK’ten Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i yay›n›d›r 3 ayda bir yay›nlan›r Para ile sat›lmaz ISSN: 13057839 ‹mtiyaz Sahibi Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i Ad›na Mustafa SU Genel Yay›n Yönetmeni Erhan TUNÇAY Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü Gamze D‹LER Yay›n Kurulu Erhan TUNÇAY Zihni METEZADE Mehmet KALKAVAN Gamze D‹LER Yay›n Dan›flman› Noyan DO⁄AN ‹çin d e k i l e r GÖRÜfi Baflkan’dan ........................................................................................................................1 Bize Göre ............................................................................................................................ 2 Hazine Müsteflar› Sigorta Genel Müdürlü¤ü ..............................................53 B‹RL‹K’TEN HABERLER Birlik Ola¤an Genel Kurul Toplant›s› ve Seçim ........................................... 3 Birlik Bas›n Toplant›s›nda Yeni Yönetimin Mesajlar› ve Son Dönem Geliflmeler .......3 I. Yeni Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu ................................................... 5 Hulusi Taflk›ran ‹çin Veda Yeme¤i ......................................................................6 Avrupa Birli¤i Rekabet Hukuku E¤itim Semineri ..................................... 8 “Kim Korkar Solvency II’den Bafll›kl› Panel ..................................................9 Uluslararas› Sigorta Zirvesi Düzenlendi .......................................................10 ‹NCELEME - ARAfiTIRMA Sigortac›l›kta ‹flletmeler Kriz Yönetim Sürecinde Ne Yapabilir -3- .......13 Kapak Konusu: Seyahate Ç›karken Paket Turlarda Zorunlu Sigorta.....22 Mevzuat Sorunlar ve Yarg› Kararlar› ............................................................. 30 Sigorta ‹statistikleri ...................................................................................................38 AB ve S‹GORTA Grafik Tasar›m ILGIN BALA Çizer Serdar GÜNB‹LEN Yönetim Yeri Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i Adres: Büyükdere Cad. Büyükdere Plaza No: 195/1–2 34394 Levent / ‹STANBUL Tel: 0212 324 19 50 Faks: 0212 325 61 08 E-posta: birlikten@tsrsb.org.tr B‹RL‹K’ten dergisinde yay›mlanan yaz› ve foto¤raflar›n tüm haklar› Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i’ne aittir. Kaynak gösterilerek kullan›labilir. Dergide yeralan köfle yaz›lar›ndan do¤abilecek hukuki sorumluluk, yazarlar›n kendisine aittir. Bask› Ömür Matbaac›l›k A.fi. Haramidere Beysan Sanayi Sitesi Birlik Cad. No: 20 34524 Büyükçekmece - ‹stanbul info@omur.com.tr IAIS ‹lkeleri Çerçevesinde Sigorta Sahtekârl›¤› ........................................32 2010 Y›l›nda Dünya Sigorta Sektörü ...............................................................34 HABERLER TSEV ...................................................................................................................................45 SEGEM ..............................................................................................................................55 GÜVENCE HESABI .....................................................................................................59 S‹GORTA B‹LG‹ MERKEZ‹ .....................................................................................62 DASK ..................................................................................................................................64 TARS‹M .............................................................................................................................68 DIfi BASIN Küresel Nükleer Forum’dan Nükleer Güvenli¤e Destek .....................72 Japon Sigorta Birli¤i’nden Tsunami Sonras› De¤erlendirme ........... 73 Çernobil Felaketi An›ld› .......................................................................................... 74 2100’den ‹tibaren Deniz Seviyeleri Yükselecek ........................................75 ‹zlanda’daki Volkanik Patlama ile Alarma Geçildi ...................................76 BAfiKAN’dan De¤erli Meslektafllar›m, Geçti¤imiz say›da yeni Yönetim Kurulumuz ve Birlik kadromuz ile birlikte, sektörümüze yönelik yapmak istedi¤imiz çal›flmalardan bahsetmifl, amaçlar›m›z› ve planlar›m›z› anlatm›flt›k. B‹RL‹K’TEN güç do¤ar dedik ve hiç zaman kaybetmeden çal›flmalar›m›za bafllad›k. Her gün bir veya birkaç flirketimizi ziyaret ederek hem Birli¤in çal›flmalar›ndan bahsediyor, hem de görüfl ve talepleri alarak daha sonra de¤erlendirmek koflulu ile faaliyetlerimizin planlanmas›nda yap› tafllar› oluflturuyoruz. Ziyaretlerde gerek sektör sorunlar›n› derinlemesine irdeliyor, piyasa flartlar›n› yorumluyor, yasal düzenlemeler ve yurt d›fl› faaliyetler hakk›nda karfl›l›kl› görüfl al›flveriflinde bulunuyor, gerekse samimi paylafl›mlar sayesinde Birli¤imizin gücünü her geçen gün art›rmaya çal›fl›yoruz. Eminim ki bu gayretler bizlere çok büyük fayda sa¤layacakt›r. Dünyadan ve Ülkemizin içerisinde bulundu¤u siyasal ve ekonomik yap›dan ba¤›ms›z olmayan sigorta sektörümüzde geldi¤imiz aflama bizi memnun etmekle birlikte flüphesiz daha çok çal›flmam›z gerekti¤ini de görüyoruz. Örne¤in, toplumumuzdaki sigortas›zl›k oran›ndan flikâyet ederken, biliyoruz ki yap›lmas› gereken sigorta bilincini art›rmak. Son verilerle Dünyada yaklafl›k 627 Dolar olan kifli bafl›na prim üretiminin Türkiye ' de 128 Dolar civar›nda olmas› bizlere tüm kesimlerin toplumun bu konudaki duyarl›l›¤›n›n art›r›lmas› için planl› ve bilinçli bir çal›flma yürütmesi gerekti¤ini aç›kl›yor. Al›flkanl›klar› de¤ifltirmek, gündemimize sigortan›n önemini yerlefltirmek, toplumun geneline gelece¤i planlamay› ve sahip olunan de¤erleri garanti alt›na almay› gösterebilmek elbette sigortay› tan›tmakla, e¤itimle, ö¤retmekle, konular› sürekli gündemde tutabilmekle mümkün. Tabi tüm bu çal›flmalarda Devlete de önemli görevler düflüyor. Türkiye ' de kifli bafl›na gelir seviyesinin, geliflmifl ülkelere göre düflük olmas›n›n, prim üretiminin arzu edilen düzeye ulaflmamas›nda önemli bir etken oldu¤unu biliyoruz. Sektörümüz birçok farkl› konu ile mücadele ediyor. Prim üretimi, kârl›l›k, fiyatland›rmaya ba¤l› rekabet, sermaye yeterlili¤i, mevzuat kaynakl› sorunlar, sigorta alg›s›ndaki bilinç eksikli¤i, yetersiz tan›t›m, do¤al afetler, global ekonomik krizler, iç dinamikler, hasar/ prim dengesizlikleri, suiistimaller… Son zamanlarda gündeme getirdi¤imiz bir di¤er konu ise sahte hasarlar.. Bu konuyu derinlemesine irdelemeye ve sahte hasar›n önüne geçmek için her türlü çal›flmay› yap- maya hedeflenmifl durumday›z. Sorunun ahlaki yönü ile birlikte sigorta sektörüne getirdi¤i ekstra maliyeti de göz ard› edemeyiz. Bu tür hasarlar›n sektöre ne kadar yük getirdi¤ine iliflkin elimizde henüz bilimsel bir çal›flma bulunmuyor. Ancak, 2010 y›l›n›n bafl›nda kurdu¤umuz Sigorta Suiistimalleri Bilgi Sistemi sayesinde toplanan bilgiler ›fl›¤›nda suiistimallerin sigorta sektörüne olan yükünün, özellikle araç sigortalar›nda ödenen hasar›n %5'i ile %10' u aras›nda oldu¤unu tahmin ediyoruz. 2.400.000 kaza tespit tutana¤›n›n 600.000’i park etmifl araçlara çarpma nedeniyle tutuldu. 200.000’e yak›n tutana¤›n, otoyollarda ileri de¤il de geri giden araçlar›n neden oldu¤u kazalar yüzünden tutuldu¤u tespit edildi. Trafikte meydana gelen 400.000 kaza arkadan çarpma sonucu olufltu. Yap›lan araflt›rmalarda baz› araçlar›n bir sene içinde 15, baz› sürücülerin ise iki sene içinde 25 kazaya kar›flt›klar› ortaya ç›kt›. Bunlar üzücü ve düflündürücü rakamlard›r. Sevindirici rakamlar olarak ise sektörümüz 17.000 kifliye yaklaflan çal›flan say›s› ile ve mesle¤e olan ilgiyle her geçen gün büyüyor. Gençlerimiz art›k sigortac›l›¤› kariyer yolu olarak görmeye bafllad›klar›n› ifade ediyor. Günümüzde sigortac›l›k h›zla geliflen, dinamik yap›s›yla gelece¤in parlak meslekleri aras›nda yer al›yor. Bu sonuçlarda flirketlerimizin gerçeklefltirdikleri ciddi at›l›mlar›n etkili oldu¤unu belirtmek istiyorum. H›z›m›z› asla kesmeden çal›flmalar›m›za devam edece¤iz. Bu yaz aylar›nda baflar›lar›m›z›n mutluluklar›m›z›n ço¤alarak artmas› dile¤i ile sayg›lar›m› sunuyorum. Mustafa SU Baflkan B‹ZE GÖRE De¤erli B‹RL‹KTEN Okurlar›, Yaz mevsimi olarak oldukça s›cak günleri yaflad›¤›m›z bu dönemde gerek sigortac›lar› gerekse tatile giden vatandafllar›m›z› ilgilendiren bir hususu bu say›m›z›n kapak konusu yapt›k. Bu amaçla çeflitli yorumlara ve uygulamalara hukuki bilgi ve aç›klamalarla yer vermeyi, d›fl ülkelerdeki farkl›l›klar› gözler önüne sermeyi amaçlad›k. AB direktiflerini, ülkemizdeki hukuki durumu ve çeflitli tan›mlamalara getirdi¤imiz aç›klamalarla “Seyahat Sigortas› ve Paket Turlar “ kavram›n› uygulamadaki s›k›nt›lara da dikkat çekmek ad›na kapa¤›m›za tafl›d›k. Zira ülkemizde 25 milyonluk iç turizm potansiyeli bulunmakta. ‹ç turizmin baflar›s›nda kamu, özel sektör, turizmdeki sektör kurulufllar› ve STK lar aras›nda güçlü bir iflbirli¤inin bulunmas› sigorta sektörü aç›s›ndan da anlam tafl›yor. Türkiye için önemli bir gelir kayna¤› olan turizmde kay›tl› 6214 seyahat acentesi mevcut ve bunlar›n 496 tanesi ise IATA belgeli. Tatil program› yapan birçok kifli söz konusu acenteler kanal› ile tatillerini planl›yorlar. Ancak bizim burada önemsedi¤imiz konu bütçelerini paket tur programlar›na ba¤layan vatandafllar›m›z›n, yat›rd›klar› tutarlar karfl›l›¤› bekledikleri hizmetin vaat edildi¤i flekilde oluflmas›n›n sa¤lanmas›, sektöre duyulan güvenin sars›lmamas›d›r. Zira seyahatler ve paket turlar ile turizm acenteleri ba¤lant›lar›nda tüketicinin seyahat girifliminin istenilen flekilde sonuçland›r›lmamas›ndan do¤an zarar› karfl›lamada devrede olan konu “Zorunlu Sigorta “d›r. Yasa koyucu, seyahat acentelerinin müflteriyi aldat›c› ülke turizmini sars›c›, kamu güvenini y›prat›c› bu tür davran›fllarda bulunmalar›n› önlemek, sunulan hizmetlerin aç›klay›c› ve genifl bilgilerle tüketici taraf›ndan bilinmesini ve bu tür programlar›n›n sigortalanmas› suretiyle zarar›n giderilece¤ini düflünmüfl; Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birli¤i Kanunun 12nci maddesinde yapt›¤› de¤ifliklikle “Zorunlu sigorta”y› getirmifltir. Bu nedenle asl›nda birçok alanda oldu¤u gibi her zaman bilinçli tüketicilere ihtiyac›m›z olmaktad›r. Hata ve suiistimallere en aza indirmede, kanun koyucuyu ve uygulayanlar› disipline etmede bilinçli tüketicilerin rolünü yads›mamam›z gerekir. 1936 y›l›nda ABD de Consumers UN‹ON ile korunma alt›na al›nan tüketici haklar›, Ülkemizde 1990 y›l›nda bafllayan çal›flmalarla gündeme gelmifl bulunmaktad›r. 1961 y›l›nda Avrupa’da, 1974 y›l›nda Malezya ‘da Asya ve Pasifik Bölgesinde, 1986 y›l›nda Latin Amerika ve Karayipler ‘de, 1994 y›l›nda Afrika’da kurularak çal›flmalar devam ettirilmifl, Japonya’da 1968 y›l›nda tüketici haklar› korunmas›na yönelik çal›flmalar bafllam›flt›r. Sektörümüzün önemli konular›n› sizle paylaflt›¤›m›z yay›n organ›m›zda gerek üzerinde titizlikle durdu¤umu konular› iflliyor, gerekse dönemsel faali- 02 yetlerimizi sizlere aktarmaya çal›fl›yoruz. Bu say›da da ulusal ve uluslar aras› toplant› ve organizasyonlardan, ülkemizi temsil etti¤imiz çeflitli seminer ve toplant›lardan haberler bulacaks›n›z. Kurumlar›m›z›n çal›flmalar›n›, çeflitli istatistikleri, kanun ve yönetmelikler hakk›nda bilgilendirme yaz›lar›m›z› ve yorumlar›m›z› sayfalar›m›z elverdi¤i ölçüde sizlerle paylaflmaya devam edece¤iz. Bu arada Birlik Yeni Yönetim Kurulu ile sektörümüzün daha iyi yerlerde olmas› ad›na çal›flmalar›m›z› aral›ks›z sürdürmekteyiz. Tan›t›m ve bilinçlendirme kampanyalar›m›z ise yaz döneminde sizlerin karfl›s›na ç›kmaya bafllayacak ve bütçelerimiz elverdi¤i müddetçe birçok mecrada halk›n dikkatini çekerek “sigorta alg›s› “yaratmada mücadelesini verecek. Di¤er taraftan soru ve cevap fleklinde oluflturdu¤umuz sigorta hakk›nda merak edilen, az bilinen ya da yanl›fl bilinen konular› bilgilendirme kutucuklar›n› gazetelerimizde y›l boyu sürdürece¤iz. DASK kurumumuzun ve TARS‹M’in baflar›l› çal›flmalar›, TSEV’in yo¤un etkinlikleri, SEGEM’in e¤itim ve organizasyonlar›, SBM’ nin yeni çal›flmalar› ve Güvence Hesab›ndaki geliflmelerle B‹RL‹K’TEN Dergimizin 24. Say›s›n› sizlere sunuyoruz. S›cak yaz günlerinin, tatillerin ve Ramazan döneminin yaflanaca¤› bu aylarda sa¤l›kla ve esen kal›n… Erhan TUNÇAY Genel Sekreter B‹RL‹K’TEN HABERLER Birlik Ola¤an Genel Kurul Toplant›s› ve Seçim irlik Ola¤an Genel Kurul Toplant›s› 9–10 Nisan 2011 tarihlerinde Birlik Merkezi'nde gerçeklefltirildi. 10 Nisan 2011 tarihinde yap›lan Birlik Organlar› seçiminde kesinleflen sonuçlara göre Anadolu Sigorta Genel Müdürü Mustafa Su Birlik Baflkanl›¤› görevine seçildi. TSRfiB yeni yönetim kurulu ise flu isimlerden olufltu; B ❖ Hayat d›fl› sigorta flirketlerinden Ifl›k Sigorta Genel Müdürü Recep Koçak, ❖ Generalli Sigorta Genel Müdürü Mine Ayhan ❖ Aviva Sigorta Genel Müdürü Ertan F›rat ❖ Allianz Sigorta Yönetim Kurulu Üyesi Kemal Olgaç, ❖ Eureko Sigorta Genel Müdürü Okan Utkueri ❖ Liberty Sigorta Genel Müdürü Rag›p Yergin ❖ Hayat flirketlerinden Yönetim Kuruluna seçilen isimler ise; ❖ Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Mete U¤urlu ❖ Garanti Emeklilik Genel Müdürü Erhan Adal›, ❖ Mapfre Genel Yaflam Sigorta Genel Müdürü Muhittin Yurt, Reasürans flirketlerinden ise yönetim kurulunda Milli Reasürans Genel Müdürü Hulki Yalç›n bulunuyor. Seçim sonras› dönemde Muhittin Yurt’un Mapfre Genel Yaflam Sigorta Genel Müdürlü¤ü görevinden ayr›lmas› neticesinde yedek üyelerden üst s›rada bulunan Avivasa Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Meral Eredenk Birlik yeni yönetim kurulu üyesi olarak göreve bafllad›. Birlik Bas›n Toplant›s›nda Yeni Yönetimin Mesajlar› ve Son Dönem Geliflmeler ürkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i 19 Nisan 2011 Sal› sabah› Ç›ra¤an Kempinski’de gerçeklefltirilen toplant›da bas›n mensuplar›yla bir araya geldi. 9–10 Nisan 2011 tarihlerinde gerçeklefltirilen seçimin ard›ndan baflkan seçilen Mustafa Su ve yönetim kurulu üyelerinin kat›l›m gösterdi¤i toplant›da 2010 y›- T l›nda sigorta sektöründe yaflanan geliflmeler de¤erlendirildi ve yeni yönetimin önümüzdeki dönemle ilgili hedefleri bas›n mensuplar›yla paylafl›ld›. Aç›l›fl konuflmas›n› yapan TSRfiB Baflkan› Mustafa Su, yeni yönetimin flirketlerle daha yak›n iliflkiler içerisinde olaca¤›n› ve flirketlerin ne düflündü¤ünü daha s›k aral›klarla ö¤ren- 03 B‹RL‹K’TEN HABERLER mek istediklerini ifade etti. Su, önümüzdeki dönemde TSRfiB’nin profesyonel kadrolar›n› daha etkin ve daha inisiyatif sahibi olarak kullanmaya çal›flacaklar›n› sözlerine ekledi. Mustafa Su’nun ard›ndan söz alan TSRfiB Genel Sekreteri Erhan Tunçay, 2010 y›l›nda sigorta sektöründe yaflanan geliflmeleri paylaflt›. Dünya sigorta sektörü ve Türkiye’yi k›yaslayan Tunçay, dünya 2010 y›l› sonuçlar› net olarak aç›klanmad›¤› için 2009 y›l› rakamlar› üzerinden de¤erlendirmelerini paylaflt›. Tunçay’›n 2010 y›l› rakamlar›n› de¤erlendirmesinin ard›ndan 2010 y›l›yla ilgili önemli gördü¤ü geliflmeleri de¤erlendiren TSRfiB Baflkan› Mustafa Su, “Rakamlar sektörde genel bir kâr s›k›nt›s› oldu¤unu gösteriyor. Prim üretimimiz istisnai y›llar haricinde olumlu bir trend izlemifl ancak 04 kârl›l›k anlam›nda ayn› fleyi söylemek mümkün de¤il. Fiyat konusunda sektörün do¤ru risklere do¤ru fiyat verememe sorunu var. Faizlerdeki düflüflün de bilanço kârlar›na yans›d›¤›n› söylemek gerek. Bunlar›n yan›nda sigorta sektöründe meydana gelen yasal düzenlemeler de olumsuz tabloda etkili oldu” dedi. 2010’da sektörün gündemine oturan önemli geliflmeler hakk›nda konuflan Mustafa Su, “TBMM’de görüflülerek kabul edilen Torba Kanun Tasar›s› ile öngörülen Trafik Sigortas› primlerinin belirlenecek bir yüzdesi kadar k›sm›n›n Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilmesine ve böylece kanunun yürürlü¤e girmesinden önce ve sonra oluflmufl ve oluflacak tedavi hizmet giderlerinin oluflan bu fondan karfl›lanmas›n› öngören düzenleme özellikle 2010 y›l›n›n son çeyre¤inde sektörün gündeminde ilk s›ra- larda yer alm›flt›r. Sigortac›l›k tekni¤i ve hukuku ile ba¤daflmayan düzenlemenin getirece¤i olumsuz sonuçlara iliflkin görüfllerimiz ilgili mercilere iletilmifl, ancak sonuç al›namam›flt›r. Birlik olarak bu konuda hukuki zemindeki tüm olas›l›klar ve yap›labilecek her türlü çal›flma gündemimizdedir. 2010’un önemli bir di¤er geliflmesi de Zorunlu Hekim Sorumluluk Sigortas› ve K›y› Tesisleri Çevre Kirlili¤i Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› oldu. Her iki zorunlu sigortada da sektörün görüflleri yeterince dikkate al›nmad›. Önümüzdeki dönemde yap›lacak düzenlemelerde mevcut sorunlar›n önüne geçilmesini umuyoruz” dedi. TSRfiB’N‹N YEN‹ HEDEFLER‹ AÇIKLANDI TSRfiB’nin yeni yönetiminin önümüzdeki dönemle ilgili hedeflerini paylaflan Baflkan Mustafa Su, flunlar› söyledi: “Sektörümüzde uzun zamand›r yaflanan ve sadece fiyata odaklanan y›k›c› rekabetin yerini, risk/fiyat dengesini ön planda tutan, teknik karl›l›¤› önemseyen daha etkin ve yap›c› bir rekabete b›rakmas› öncelikli hedeflerimizden bi- ri. Sektörümüzde uzun y›llardan beri kârl›l›k sorunu yaflayan branfllarda iyileflme yönünde ad›mlar at›lmas›n› hedefliyoruz. Geçen dönemlerde ç›kart›lan ve uygulamada sorun yaflanan yasal düzenlemelerde sigortac›l›k tekni¤inin ve uluslararas› piyasan›n gerektirdi¤i de¤iflikliklerin gerçeklefltirilmesi için çal›flmalar yapaca¤›z. Tüm sektörü derinden etkileyen haks›z rekabet unsurlar›n›n ortadan kald›r›lmas›na yönelik çal›flmalar yapaca¤›z. Özellikle son dönemlerde art›fl gösteren sigorta sahtecili¤inin önlenebilmesini teminen gerek flirketlerimiz gerekse Birli¤imiz arac›l›¤›yla bafllat›lan çal›flmalar›n 2011 y›l›nda da sürdürece¤iz. Sektör kurumlar›, kamu kurumlar› ve sivil toplum kurulufllar› ile yürütülen iflbirli¤i ve karfl›l›kl› iletiflim faaliyetlerinin daha etkin flekilde yürütülmesini, sigorta sektörünün kendisini daha iyi ifade edebilmesi için yaz›l› ve görsel medya ile iliflkilerin daha da güçlendirilmesini sa¤layaca¤›z. ‹ki y›ldan beri sürdürülen bilinçlendirme ve tan›t›m kampanyalar›na 2011 y›l›nda da devam edece¤iz ve uluslararas› kurulufllarla ifl birli¤ini gelifltirerek devam ettirece¤iz.” I. Yeni Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu igorta Hukuku Türk Derne¤i taraf›ndan düzenlenen Prof. Dr. Rayegân Kender, Av. Zihni Metezade, Av. Oktay Karaarslan’a Sayg› Toplant›s›” olarak gerçeklefltirilen, 6102 say›l› yeni Türk Ticaret Kanunu’nun Genel Hükümler ve Zarar Sigortalar› bafll›kl› düzenlemelerinin de¤erlendirildi¤i “Birinci Yeni Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu” 8 Nisan 2011 tarihinde ‹stanbul’da gerçeklefltirildi. Sempozyuma Birli¤i temsilen Hukuk ve Mevzuat Uzman› Av. Zeynep Reva kat›ld›. S Sempozyumun sabah oturumunda; öncelikle Prof. Dr. Rayegân Kender (g›yab›nda), Av. Zihni Metezade ve Av. Oktay Karaarslan’a sigorta hukukuna de¤erli katk›lar›ndan dolay› plaket sunuldu. Plaket sunumunu takiben; Prof. Dr. Samim Ünan’›n, yeni Türk Ticaret Kanunu’nun “Genel Hükümler” k›sm›n› de¤erlendirdi¤i tebli¤i ile Doç. Dr. Emine Yaz›c›o¤lu’nun, “Sigortac›n›n Ayd›nlatma Yükümlülü¤ü”nü de¤erlendirdi¤i tebli¤i kat›l›mc›lara sunuldu. Ö¤leden sonraki oturumda ise; Prof. Dr. Kemal fienocak, taraf›ndan haz›rlanan prim ödeme ile ilgili hususlardaki tüm sorulara cevap verecek “Sigorta Ettirenin Prim Ödeme Borcu” ile ilgili tebli¤i ve Doç. Dr. Kerim Atamer’in “Zarar Sigortalar›”’n› konu alan tebli¤i kat›l›mc›larla paylafl›ld›. 6102 say›l› yeni Türk Ticaret Kanunu’nun sigorta hukukuna iliflkin 6. Kitab›n›n haz›rlanmas›ndan sorumlu Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’in de görüfllerini sundu¤u sempozyumun ikinci serisi önümüzdeki dönemde gerçeklefltirilecek. 05 B‹RL‹K’TEN HABERLER Hulusi Taflk›ran ‹çin Veda Yeme¤i u seneki baflkanl›k seçimlerine kat›lmama karar› alarak TSRfiB Baflkanl›¤›n› b›rakan Hulusi Taflk›ran, 19 Nisan Sal› günü gerçeklefltirilen veda yeme¤inde eski ve yeni çal›flma arkadafllar› ve sektör temsilcileriyle bulufltu. Eski günlerin an›ld›¤› veda yeme¤inde yap›lan konuflmalar davetlilere duygusal anlar yaflatt›. B 6 y›ld›r sürdürdü¤ü TSRfiB Baflkanl›¤›n› b›rakma karar› alan ve bu seneki baflkanl›k seçimine adayl›¤›n› koymayan Hulusi Taflk›ran için 19 Nisan Sal› akflam› Les Ottomans ‹stanbul Otel’de TSRSB taraf›ndan bir veda yeme¤i düzenlendi. Taflk›ran’›n 30 y›ll›k meslek hayat› boyunca omuz omuza çal›flt›¤› eski ve yeni çal›flma arkadafllar›n›n yan› s›ra, Günel Bafler , Cahit Nomer, 06 Mehmet Aydo¤du gibi sigorta duayenleri, eski ‹stanbul Reasürans Genel Müdürü Gülgün Ünlüo¤lu, Birlik Yönetim Kurulu Hukuk Müflaviri Zihni Metezade ile birçok sigorta flirketi genel müdürü ve yak›n dostlar› veda yeme¤indeydi. Trio müzik grubunun eflli¤inde gerçeklefltirilen kokteylle bafllayan gecede Taflk›ran ile birlikte sigorta flirketlerinin genel müdürleri de birbirleri ile sohbet etme f›rsat›na sahip oldu. Yeni Birlik Baflkan›ndan Teflekkür… Kokteyl s›ras›nda k›sa bir konuflma yapan TSRfiB’nin yeni baflkan› Mustafa Su, Hulusi Taflk›ran’›n 6 y›ll›k baflkanl›k dönemi süresince Türk sigorta sektörünün geliflimi ad›na yapt›¤› çal›fl- malardan söz etti. Hulusi Taflk›ran’a sektöre olan katk›lar›ndan dolay› TSRfiB’nin eski ve yeni yönetim kurullar› ad›na teflekkürlerini ileten Su, Taflk›ran’›n atç›l›k sporuna olan ilgisinden dolay› kendisine Heykelt›rafl Tu¤rul Selçuk’un eseri olan ahflap bir at heykeli arma¤an etti. Mustafa Su’dan sonra konuflma yapan TSRfiB Genel Sekreteri Erhan Tunçay ise Taflk›ran’la 6 y›l süresince birlikte çal›flmaktan duydu¤u memnuniyeti ifade etti. Taflk›ran’›n mesleki tecrübelerinden yararlanma f›rsat›na sahip olduklar› için kendisinin ve Birlik çal›flanlar›n›n çok flansl› oldu¤unu ifade eden Tunçay, baflar›l› çal›flma dönemi için TSRfiB ad›na teflekkürlerini iletti. Taflk›ran’a TSRfiB çal›flanlar› ad›na baflar›n›n, gururun, yeniden do¤uflun ve zaferin sembolü olarak gümüflten yap›lm›fl bir zeytin a¤ac› hediye edildi. Veda gecesi Hulusi Taflk›ran ve dostlar›n›n birlikte oldu¤u yemekle sürdü. 07 B‹RL‹K’TEN HABERLER MASAK Çal›flma Grubu Kuruldu ara paran›n aklanmas›n›n ve terörizmin finansman›n›n önlenmesine iliflkin faaliyetlerde bulunmak üzere Birlik bünyesinde MASAK Çal›flma Grubu kuruldu. Hayat ve elementer flirketlerin temsilcilerinden kurulan K ve her ay düzenli olarak toplanacak olan Çal›flma Grubu ilk toplant›s›n› Nisan ay›nda gerçeklefltirdi. Çal›flma Grubu öncelikli olarak MASAK ile ilgili çal›flmalarda ele al›nmas› gereken konular› belirleyecek. Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› Yetkilileriyle Görüflme 9 Mart 2011 tarihli Sapanca toplant›s›nda al›nan kararlar do¤rultusunda, üzerinde görüfl birli¤ine var›lan düzenlemelerin hayata geçirilmesini sa¤lamak amac›yla, 6 Nisan 2011 tarihinde Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› ile Birlik yetkilileri aras›nda Ankara’da bir toplant› düzenlendi. Toplant›da, AZMM ile bulunan gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat karfl›l›klar›n›n kurum- 1 lar vergisi matrah›ndan indirimine iliflkin ayr›nt›lar baflta olmak üzere Sapanca toplant›s› gündeminde yer alan tüm maddeler ayr› olarak ele al›nd›. Toplant›da ayr›ca hayat sigortalar› ve BES’te gelir vergisi stopaj› ile sand›klardan BES’e aktar›m konular›nda bir Çal›flma Grubu kurulmas›na karar verildi. Çal›flma Grubu ilk toplant›s›n› 13 Nisan 2011 tarihinde Ankara’da gerçeklefltirdi. Avrupa Birli¤i Rekabet Hukuku E¤itim Semineri irlik, 7–8 Nisan 2011 tarihlerinde ‹ktisadi Kalk›nma Vakf›, Yeditepe Üniversitesi ve Rekabet Kurumu iflbirli¤inde düzenlenen “Avrupa Birli¤i Rekabet Hukuku E¤itim Semineri” ne kat›ld›. Seminerde Birlik, Hukuk ve Mevzuat Uzman› Av. Zeynep Reva taraf›ndan temsil edildi. Leiden Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Avrupa Enstitüsü ö¤retim üyesi Profesör Piet Jan Slot baflkanl›¤›nda düzenlenen e¤itim seminerinin aç›fl konuflmalar› ‹KV Yönetim Kurulu Baflkan› ve Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Halûk Ka- B 08 baalio¤lu ile Rekabet Kurumu Baflkan Yard›mc›s› H. Erkan Yard›mc› taraf›ndan yap›ld›. Üç bölümden oluflan e¤itim semineri kapsam›nda kat›l›mc›lara “AB Rekabet Hukukuna Girifl”, “Rekabeti K›s›tlay›c› Anlaflmalar”, “Yatay ve Dikey Anlaflmalar”, “Hâkim Durumun Kötüye Kullan›lmas›”, “Fikri Mülkiyet Haklar›”, “Birleflmeler”, “Uygulama ve Yapt›r›m: Usule ‹liflkin Çerçeve” ve “Uygulama ve Yapt›r›m: Çoklu Yarg› Yetkisi” bafll›klar› alt›nda bilgi verildi. “Kim Korkar Solvency II’den” Bafll›kl› Panel irlik, 13 Nisan 2011 tarihinde ODTÜ Mezunu Sigortac›lar Derne¤i taraf›ndan Milli Re Konferans salonunda düzenlenen “Kim Korkar Solvency 2’den” bafll›kl› panele kat›ld›. Dr. Nefle Varna U¤urkan’›n moderatörlü¤ünde düzenlenen panelin aç›l›fl›n›n Ertan F›rat taraf›ndan yap›lmas›n›n ard›ndan ilk konuflma Prof. Dr. Niyazi Berk taraf›ndan gerçeklefltirildi. Panelde Solvency 2 düzenlemelerinin genel çer- B çevesi çizilerek bu düzenlemelerin sektöre etkileri ve Say›sal Etki Çal›flmas› 5 (QIS 5) hakk›nda bilgi verildi. ‹ki oturum halinde düzenlenen ve çok say›da konuflmac›n›n kat›ld›¤› panelde, Birlik Mali ve Finansal Düzenlemeler Sorumlusu Onur Acar taraf›ndan “Türk Sigorta sektöründe Solvency 2’ye iliflkin fark›ndal›k yarat›lmas›n›n önemi ve bu konudaki çal›flmalar” bafll›kl› bir sunum gerçeklefltirildi. Türk Loydu Vakf› 52. Genel Kurul’u Topland› irlik, 29 Nisan 2011 tarihinde Tuzla Türk Loydu Vakf›’nda düzenlenen Türk Loydu Vakf› 52. Genel Kurul toplant›s›na kat›ld›. Birlik çal›flanlar›n›n temsilci olarak kat›ld›¤› toplant›da 2010 çal›flma raporu takdim edi- B lerek, bilânço, gelir-gider ve denetçi raporlar› görüflüldü. Toplant› sonunda 2011 bütçesinin takdim edilip onaylanmas›n›n ard›ndan Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu üyelerinin seçimi gerçeklefltirildi. “DE‹K ve Kurucu Kurulufllar Aras›nda Etkin ‹flbirli¤ine Do¤ru” Konulu Toplant› irlik, 25 May›s 2011 tarihinde D›fl Ekonomik ‹liflkiler Kurulu (DE‹K) taraf›ndan düzenlenen DE‹K ve Kurucu Kurulufllar Aras›nda Etkin ‹flbirli¤ine Do¤ru” bafll›kl› toplant›ya kat›ld›. Toplant›ya Birli¤i temsilen Birlik Genel Sekreteri Erhan Tunçay ile Uluslararas› ‹liflkiler Uzman› ve DE‹K Sorumlu Koordinatörü Müge Soysal kat›ld›. B Toplant›da DE‹K Genel Sekreteri Bahri Can Çal›c›o¤lu taraf›ndan yap›lan sunumun ard›ndan DE‹K Yönetim Kurulu Üyeleri, DE‹K ile Kurucu Kurulufllar aras›nda iflbirli¤inin daha etkin hale getirilmesine yönelik hedefleri kat›l›mc›larla paylaflt›. Toplant› kurucu kurulufl temsilcilerinin görüfl ve önerilerini sunmalar› ile sona erdi. 09 B‹RL‹K’TEN HABERLER ‹talya’da Gerçeklefltirilen “Sigorta’da Zorluklar ve F›rsatlar” Semineri irlik, 19 May›s 2011 tarihinde Trieste’ de ‹talyan Sigorta Birli¤i (ANIA) ile MIB School of Management taraf›ndan ortaklafla düzenlenen Avrupa’da Sigorta: Zorluklar ve F›rsatlar bafll›kl› seminere kat›ld›. Birli¤i Genel Sekreter Erhan Tunçay’ ›n temsil etti¤i seminere Avrupa sigorta birliklerinin üst düzey yöneticileri ile akademisyenler kat›ld›. Seminerin ilk bölümünde güney ve do¤u Avrupa’daki sigorta piyasalar›n›n geliflimi ele al›nd›. Söz konusu oturumda ayr›ca güney ve do¤u Avrupa ülkelerinin sigorta piyasalar›n›n durumuna iliflkin olarak Birli¤imiz ve di¤er sigorta birlikleri taraf›ndan sa¤lanan bilgiler do¤rultusunda B haz›rlanan ve kitap haline getirilen rapor kat›l›mc›lara tan›t›ld›. Tan›t›m› takiben sigorta piyasas›n›n geliflmesinde sigorta birliklerinin rolü özel sektör temsilcileri taraf›ndan de¤erlendirildi. Oturum sonunda ise sigorta birliklerinin yöneticileri konuya iliflkin görüfllerini ifade etti. Seminerin ikinci bölümünde ise Solvency II’ nin güney ve do¤u Avrupa sigorta piyasalar› üzerindeki etkileri ele al›nd›. Oturum kapsam›nda akademisyen ve özel sektör temsilcileri taraf›ndan Solvency II’nin getirdi¤i zorluk ve f›rsatlar de¤erlendirildi. ‹kinci bölümün sonunda ise kat›l›mc›lar taraf›ndan konuya iliflkin fikir al›flveriflinde bulunuldu. Uluslararas› Sigorta Zirvesi Düzenlendi rta Do¤u, Orta Asya, Balkan ve Kuzey Afrika ülkelerinin kamu ve özel sektör temsilcilerine yönelik “Türk Sigorta Sektörü Modeli” tan›t›m toplant›s› “Uluslar aras› Sigorta Zirvesi” olarak 23 – 24 May›s 2011 tarihlerinde ‹stanbul’da Maslak Sheraton Otelde gerçeklefl- O tirildi. Birli¤in koordinasyonunda SEGEM taraf›ndan gerçeklefltirilen Zirve’ye Makedonya, Bosna Hersek, Kosova, Romanya, Slovenya, Bulgaristan, Kazakistan, Türkmenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Birleflik Arap Emirlikleri, Fas ve ‹ran’dan sigorta sektörü temsilcileri kat›ld›. CEA 2011 Y›l› Genel Kurul Toplant›s› irlik, 15 Haziran 2010 tarihinde Yunan Sigorta fiirketleri Birli¤i’nin ev sahipli¤inde Atina’da düzenlenen CEA 2011 Y›l› Genel Kurul Toplant›s› ile 16 Haziran tarihinde B 10 düzenlenen 3. CEA Uluslararas› Konferans›na kat›ld›. Toplant›da Birli¤i Birlik Genel Sekreteri Erhan Tunçay, Birlik Genel Sekreter Yard›mc›s› Mehmet Kalkavan, Teknik Birim Müdürü Atilla Oksay ve Uluslararas› ‹liflkiler Uzman› Müge Soysal temsil etti. CEA 2011 Y›l› Genel Kurul Toplant›s›nda CEA’n›n yeni baflkan› Sergio Balbinot taraf›ndan CEA’n›n önümüzdeki dönemde üstlenece¤i görev ve faaliyetler hakk›nda sigorta Birliklerinden temsilcilere bilgi verildi. 16 Haziran 2011 tarihinde gerçeklefltirilen “Sigorta reformu: F›rsat veya Tehdit” konulu 3. CEA Uluslararas› Konferans› ise Asya, Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika ülkelerindeki sigortac›l›k denetleme kurumu temsilcileri ile birçok sigortac›y› bir araya getirdi. Konferans›n ilk bölümünde sigorta sektöründeki güncel konular dünyan›n önde gelen sigorta flirketlerinin CEO’lar› taraf›ndan ele al›nd›. ‹kinci bölümde ise uluslararas› düzeyde sigorta denetimi Amerika, Asya ve Avrupa’daki ilgili kurum temsilcileri taraf›ndan de¤erlendirildi. Konferans›n son bölümünde ise sistemik riskler konulu panel gerçeklefltirildi DE‹K’in Politik Risk Çal›flma Grubu Toplant›s› irlik, kurucu kurulufllar› aras›nda bulundu¤u D›fl Ekonomik ‹liflkiler Kurulu (DE‹K) taraf›ndan oluflturulan Politik Risk Sigortas› Çal›flma Grubu’nun 15 Haziran 2011 tarihinde TOBB Plaza’da gerçeklefltirilen ilk toplant›s›na kat›ld›. Toplant›da Birli¤i Oto D›fl› Sigortalar Uzman› Sevgi Unan temsil etti. Toplant›da DE‹K Genel Sekreteri Bahri Çal›c›o¤lu taraf›ndan ya- B p›lan aç›fl konuflmas›n›n ard›ndan Çal›flma Grubu Baflkan› Gülkan Geerding taraf›ndan DE‹K’te Politik Risk Sigortas› konusunda bugüne kadar yürütülen çal›flmalar hakk›nda k›sa bilgi verildi. Toplant› kapsam›nda ayr›ca Türk firmalar›n›n politik risk sigortas› konusunda ilgi ve bilgisini ölçmek amac›yla gerçeklefltirilen anket çal›flmas›n›n sonuçlar› da de¤erlendirildi. 11 ‹NCELEME ARAfiTIRMA Sigortac›l›kta ‹flletmeler Kriz Yönetim Sürecinde Neler Yapabilirler? -3Doç. Dr. M. Akif ÖZER Gazi Ün. ‹‹BF Kamu Yönetimi Böl. Ö¤retim Üyesi K riz Yönetimi Stratejileri ve Teknikleri Kriz yönetimi içerisinde yer alan iflletmeler, karar vericiler ve gruplar, kriz durumlar›ndaki alg›lanmalar›ndaki farkl›l›klara göre farkl› yönetim stratejisi ve teknikleri uygularlar. Ancak hepsinin de ortak yönü, krizin ortaya koydu¤u yap› ile kriz önceki öngörülerin baflar›l› bir flekilde ortaya konmas›n›n gereklili¤idir. E¤er kriz öngörüsünde bulunanlar›n baflar›s› yüksek olursa, o oranda da kriz yönetiminin baflar›s› da artacakt›r (Hart ve Rosenthal, 1993:4). Kriz yönetimi sürecinde krizin etkilerinin giderilmesi için, hangi önlemlerin al›naca¤›n›n belirlenmesi ve bu önlemlerin uygulamaya h›zl› bir biçimde konulmas› gerekmektedir. Kriz dönemlerinde önlem al›nmas› aflamas›, krize haz›rl›kl› olma derecesi ile yak›ndan ilgilidir. Krize daha önceden haz›rl›kl› olundu¤u takdirde kriz dönemlerinde al›nacak önlemlerin isabet derecesini art›racakt›r (Aykaç, 2001: 12-13). Bu süreçte uygulanacak stratejiler ve teknikler de krize haz›rl›kl› olmak kadar önemlidir. ‹flletme üst yönetiminin uygulayaca¤› kriz yönetimi stratejisi; genifl kapsaml› bir kriz için haz›rl›kl› olmay› hedeflemeli, kriz yönetiminin aflamalar›na dikkat etmeli. kültürel, befleri, örgütsel ve teknik faktörleri göz önünde bu- lundurmal› ve ilgili gruplar› bir arada tutmay› baflarabilmelidir (Tutar, 2004:93). Söz konusu stratejiler oluflturulurken gelifltirilecek yaklafl›mda, potansiyel krizlerin belirlenme öncelikli olmal›d›r. ‹flletme için kritik bir hal almaya bafllayan durumlar, iflletmeyi önceden etkilemifl ve yeniden etkileyebilecek kriz vakalar› ile rakipler ve benzeri konuda ortaya ç›kan krizler, bu kapsamda ele al›nabilir (Çöklü, 2000:269). Potansiyel krizler, iflletmeler aç›s›ndan her zaman en öncelikli tedbir al›nmas› gereken krizlerdir. Türü ne olursa olsun, kriz mutlaka krizin beklendi¤i zamanda patlak vermez. Her zaman ortaya ç›kma ihtimalini içinde bar›nd›r›r (Ülger, 2003:289). Bu nedenle daha önce bir kriz plan› haz›rlanmas›, plan›n s›k s›k güncellenmesi ve süreçte görev alacaklara kadar ayr›nt›lar›n›n belirlenmesi gerekir. Kriz dönemlerinde iflletme yöneticilerinin panik içinde olmalar› nedeniyle ald›klar› kararlarda isabet katsay›s› düflük olabilir. Bu durum ayr› bir sorun oluflturur. Ayn› biçimde çal›flanlar aras›nda endifle yayg›nlafl›r ve kararlara esas olmamakla birlikte dedikodu ortam› geniflleyip büyür. Formel haberleflmenin azalmas› nedeniyle de iflletmede verimlili¤i olumsuz etkileyecek haberleflme türleri iflletmeyi özellikle alt düzeyleri kaplar (Kazanc›, 1999:281). Kriz yönetimi kapsam›nda gelifltirilecek stratejilerde bu duruma da ayr› önem gösterilmelidir. Etkin bir iflletme stratejisi, f›rsat ve risklerin 13 ‹NCELEME ARAfiTIRMA baflar›l› bir flekilde yönetilmesi sayesinde gelifltirilebilir. F›rsat ve risklerden baflar›l› bir biçimde yararlanma, örgütsel kaynaklar›n sa¤lanmas› düzeyine ba¤l›d›r. Potansiyel kriz karfl›s›nda, iflletmeler entelektüel kapasite, mali ve insan kaynaklar› bak›m›ndan eflit flartlara sahip de¤ildirler. ‹flletmeler söz konusu kapasiteleri itibar›yla ne kadar geliflmifl ise, krize karfl› duyarl›l›klar› da o oranda artacakt›r. Burada strateji oluflturman›n yarar›, gelece¤in getirecekleri karfl›s›nda etkisiz kalmak yerine, proaktif bir tutumla, onu bu günden öngörerek, arzu edilen biçimde iflletmenin kendi gelece¤ine sahip olmas›d›r. Bunu baflarmak da ancak etkin bir yönetim anlay›fl›yla olabilir (Tutar, 2004,93). KR‹Z YÖNET‹M‹NDE UYGULANAN STRATEJ‹LER DÖRT BAfiLIK ALTINDA TOPLANAB‹L‹R: ❖ Kriz nedeni olabilecek unsurlar›n, kriz bo- yutunun ve etkilerinin önceden bilinerek hafifletilmeleri ve/veya ortadan kald›r›lmalar› (Reduction), bafllam›flt›r. Risk yönetiminin öncesinde ise risk de¤erlendirmesi yap›lmaktad›r (Cener, 2007:6). Bunun yan›nda di¤er bir kriz yönetimi modeli de CAPER (Containment - Önleme, kontrol alt›na alma, Assessment - De¤erlendirme, Planning - Planlama, Execution Yürütme ve Reorganization and Review –Yeniden yap›lanma ve gözden geçirme) modeli olarak bilinmektedir. Çal›flman›n kapsam› aç›s›ndan bu modellerin ayr›nt›s›na girmiyoruz. Kriz yönetiminde yukar›daki modeller uygulan›rken üç temel faaliyetten ödün verilmemesi gerekmektedir. Bunlardan planlama kapsam›nda; krizi önlemek, etkisini azaltmak ve engellemek için çaba harcanmas›, kriz öncesi göstergelerin gözlenmesi, kriz plan› ile stratejik planlar›n birlefltirilmesi, kriz yönetimi tak›m› oluflturulmas› ve desteklenmesi, simülasyon ve e¤itim çal›flmalar› yap›lmas›, yedekleme sistemleri gelifltirilmesi gerekmektedir. ❖ Krizin bafllang›c›nda uygulanacak teknik- lerin etkinli¤inin art›r›lmas› (Readiness- Onset Management), ❖ Krize neden olan olay›n etkilerine karfl› ve- rilecek cevab›n detayland›r›larak gelifltirilmesi (Response Management) ❖ Krizin etkilerinin ortadan kald›r›lmas› için zarar gören maddi ve manevi kaynaklar›n etkili ve süratli bir flekilde tekrar yerine konulmas› (Recovery Management). Yukarda belirtilen faaliyetler, literatürde 4R (Reduction - Azaltma, Readiness-Haz›r olma, Response - Cevap verme ve Recovery - Tedavi) modeli olarak kuramlaflt›r›lm›flt›r. Bu modelin en önemli unsuru, geleneksel kriz yönetimi modelinin (dürtü-tepki modeli) terk edilerek, risk de¤erlendirmesi ve yönetimi modeline geçilmesidir. Bu dönüflüm ile modele daha dinamik bir nitelik kazand›r›larak, risk yönetimi teknikleri uygulanmaya 14 Faaliyetler kapsam›nda kriz ç›kt›¤›nda ne yap›laca¤›na karar verilmesi, herkese aç›k ve yak›n olunmas›, iletiflimin ve karar vermenin merkezilefltirilmesi, iflletmeye sözcü seçilmesi, dürüst ve samimi olunmas› ve sorunlar›n çözülece¤ine di¤erlerinin inand›r›lmas› gerekmektedir. Di¤er bir temel faaliyet olan ö¤renme aflamas›nda ise; yeni kriz yönetimi taktikleri gelifltirebilmek için kriz sonras› ne yap›laca¤›, kriz sonras› olanlar›n resmilefltirilmesi ve kal›c› hale getirilmesi, iflletmenin kendisine do¤ru olan› m› yanl›fl olan› m› yapt›k sorusunu sormas›, elefltiri yapmas› ve simülasyonlar arac›l›¤› ile ö¤renmeyi gelifltirmesi gerekmektedir (Johnston ve Stepanovich, 2001:1249). Geleneksel dönemlerin aksine, çevrenin uzun süre ayn› kalmamas› ve h›zl› bir de¤iflim sürecinin yaflanmas›, iflletmeleri yeni stratejiler gelifltirmeye zorlamaktad›r (Tutar, 2004:92). Yukar›da belirtilen strateji modeli ve tekniklerini kullanan iflletmeler, zamanla kendi bulduklar› çözümler paralelinde yeni teknik ve uygulamalar da yapabilmektedirler. Son y›llarda baz› iflletmeler, kriz yönetimi sürecinde konu yönetimi ad› verilen yeni bir teknik ve uygulamadan da yararlanmaya bafllam›fllard›r. Konu yönetimi, riskleri ve f›rsatlar› hedef kitlelerden önce fark etmek ve tan›mlamak üzerine odaklanm›fl bir anlay›flt›r. Ayn› zamanda f›rsatlar› yakalamak veya risklerin etkileri iflletmeyi ve itibar›n› etkilemeden önce ortadan kald›rma kapasitesine sahip olmakla ilgilidir. Konu yönetimi çoklu bir disiplindir. Stratejik planlamay›, yat›r›mc› iliflkilerini, toplumsal iliflkileri, hedef kitlelerle iliflkileri ve pazarlamay› içermektedir. Konu yönetimi, hedef kitlelerin de¤iflen beklentileri ve ilgileri hakk›nda bilgi toplama ifline disiplin getirmekte ve gelece¤in güçlerinin ve sonuçlar›n›n neler olabilece¤i hakk›nda bir çerçeve çizmektedir. Yöntemin amac›, krizleri önlemek ve iflletmenin itibar›n› korumak olarak görülmektedir. Konular›n proaktif olarak yönetimi, hedef kitlelerin zihninde iflletmenin pozitif, eflsiz ve dikkati çeken bir iflletme olarak alg›lanmas›na yard›m ederek örgütsel itibar› güçlendirmeye hizmet etmektedir (Ural, 2003:388). Bu aç›klamalardan sonra iflletmeler taraf›ndan kriz öncesinde ve kriz an›nda uygulanabilecek bafll›ca yönetim tekniklerini flu flekilde belirtebiliriz (Aktan, 2007:5-6) ❖ Swot Analizi: Swot analizi, k›saca orga- nizasyonda iç ve d›fl durum de¤erlendirmesi yap›lmas› demektir. Kriz dönemlerinde önce iç durum analizi yap›larak iflletmenin güçlü ve zay›f yönleri; daha sonra da d›fl durum analizi yap›larak iflletmenin rakipleri karfl›s›ndaki durumu, pazardaki f›rsatlar ve tehditler tespit edilmeye çal›fl›lmal›d›r. lizleri genellikle matrisler ile yap›l›r. Kriz öncesinde ve krizin devam etti¤i süreçte yararlan›labilecek portföy analizleri; McKinsey matrisi, pazar rekabet matrisi, büyüme/pazar pay› matrisi, ürün yaflam analizi (Hofer analizi), Ansoff büyüme matrisi olarak belirtilebilir. Bu yöntemlerin ayr›nt›s›na girmiyoruz. ❖ Q-Sort Analizi: Strateji seçiminde alter- natifler aras›ndaki öncelikleri belirlemek için kullan›lan bir tekniktir. Q- Sort analizinde en fazla ve en az önem tafl›yan konular›n bir de¤erlendirilmesi yap›larak öncelik s›ralamas› tespit edilmeye çal›fl›l›r. ❖ Senaryo Analizi: Senaryolar, gelecekte ne olaca¤›na iliflkin yaz›l› ifadelerdir. Senaryo analizi, stratejik yönetimde senaryo yaz›m›, gelecekte neler olaca¤›n› tahmin etmek için yararlan›lan bir tekniktir. Özellikle kriz öncesinde yararlan›labilecek bir tekniktir. ❖ Vizyon ve Misyon Bildirileri: Vizyon bildi- risi örgütsel amaçlar›n ve ilkelerin yer ald›¤› bir yaz›l› dokümand›r. Misyon bildirisi ise iflletmenin varl›k nedenini ve de¤erleri içeren yaz›l› bir belgedir. Vizyon ve misyon bildirileri krizlere karfl› daha güçlü bir iflletme kültürü oluflturmak için önem tafl›maktad›r. ❖ Arama Konferans›: ‹flletmede ortak ak›l oluflturmaya yönelik bir kat›l›m tekni¤idir. Arama konferanslar›nda beyin f›rt›nas› ad› verilen teknikten genifl ölçüde yararlan›larak ortak ak›l yard›m›yla ortak görüfller üzerinde konsensüse ulafl›lmaya çal›fl›l›r. Arama konferans›nda belirli say›da iflletme çal›flan› bir araya gelirler. Önce kat›l›mc›lar küçük gruplar halinde ortak ak›l bulmaya çal›fl›r. Sonra grup çal›flmalar› bir araya getirilerek tart›fl›l›r ve nihai bir çözüm üzerinde uzlaflmaya çal›fl›l›r. ❖ Delphi Tekni¤i: Gelece¤e iliflkin tahmin- ❖ Portföy Analizleri: ‹flletmede strateji tespitinde kullan›lan analizlerdir. Portföy ana- ler yapmada yararlan›lan bir yöntemdir. Delphi tekni¤i, iflletmede bir sorunun çö- 15 ‹NCELEME ARAfiTIRMA zümü için uzman kiflilerin yüz yüze görüflmeler ve bir arada tart›flmalar yapmadan bir konu hakk›nda karar vermelerine ve uzlaflmalar›na imkan sa¤layan bir yöntemdir. Bu karar verme tekni¤inde önce konunun uzman› kiflilere ve sorunlara bak›fl aç›lar› ve çözüm önerileri hakk›nda yaz›l› bir form gönderilir. Formlar uzman kifliler taraf›ndan doldurulduktan sonra geri gönderilir. Tüm görüfl ve öneriler s›n›fland›r›l›r ve tekrar yaz›l› olarak kendilerine geri gönderilir. Bu ifllem karar al›ncaya ve uzlaflma gerçekleflinceye kadar devam eder. ❖ Nominal Grup Tekni¤i: Grup üyelerinin bir konu hakk›ndaki fikirleri önce yaz›l› olarak istenir. Bu fikirler üzerinde tart›flma yap›lmadan oylamaya gidilir. Nominal grup tekni¤inin Delphi tekni¤inden fark› grup üyelerinin bir araya gelerek ve oylama yaparak çözümler aramas›d›r. Delphi tekni¤inde yüz yüze görüflmeler yap›lmaz. ❖ Aç›k Grup Tart›flmalar›: ‹flletmede belirli günlerde gayri resmi olarak bir araya gelinerek grup tart›flmalar›n›n yap›lmas›na yönelik bir toplant› yöntemidir. Yo¤un ifl temposunda çal›flanlar genellikle haftan›n belirli günlerinde küçük gruplar olarak bir araya gelerek örgütsel sorunlar› ve çözüm yollar›n› tart›fl›rlar. Kalite Çemberleri: Toplam kalite yönetiminde çok yayg›n olarak kullan›lan bir problem çözme yöntemidir. Burada iflletmede kalitenin planlanmas›, gelifltirilmesi, uygulanmas› ve denetiminden sorumlu kifliler bir araya gelerek tart›fl›rlar ve ortak ak›l oluflturmaya çal›fl›rlar. SONUÇ YER‹NE ‹flletmelerde kriz yönetimi uygulamalar›n›n somut sonuçlar› kriz sonras› dönemde ortaya ç›kar. Bu dönemi, krizin örgütsel ve yönetsel sonuçlar› flekillendirir. ‹flletmeler, kriz sonras› dönemde, krizlerin sonuçlar›na göre tedbirler al›p, olumsuzluklar› azaltmak için u¤raflmal›d›rlar. 16 Krizler daha çok negatif sonuçlar do¤uran, önemli ve tahmin edilemeyen olaylard›r. Bu olay ve sonuç, iflletmede çal›flanlara ürünlere, finansal duruma ve iflletme imaj›na önemli derecede zarar verebilir. Sorunlar, s›n›rl› zaman çerçevesi içinde, dikkat çekmeden ve iflletmede insan kaynaklar› azalmas› gerektirmeden sürerler. Bunun tersine krizin büyüklü¤ü ve fliddetini kavramak önemli zaman alabilir (Tutar, 2004,19). Krizin derin etkileri, kriz sonras› dönemde mutlaka yüz üstüne ç›kar. ‹flletmelerin krizin olumsuzluklar›na karfl› etkin tedbirler alabilmeleri için, söz konusu olumsuzluklar› iyi analiz etmeleri, krizin örgütsel ve yönetsel sonuçlar›n› net bir flekilde görebilmelilerine ba¤l›d›r. ❖ Krizin Örgütsel Sonuçlar›: ‹flletmelerin merkezileflmesi ve bürokratik içerik kazanmas› bir arada olmaktad›r. ‹flletmeleri krize götüren sürecin önemli etmenleri, anlams›z ve ifllevsiz bürokrasi ve merkezileflme e¤ilimidir. fiimdi bu unsurlar› k›saca özetleyelim (Tutar, 2004,55) ❖ Kriz ve bürokrasi: ‹flletmelerde karar alma mekanizmalar›n›n merkezde toplanmas› ve iflletmenin güç ve yetkilerinin, iflletmeye ba¤l› birimler taraf›ndan paylafl›lmamas› durumu onlar› merkezilefltirir. ‹flletmeleri merkezilefltiren faktörler, onlar› krize götüren sürecin önemli etmenleri aras›ndad›r. ‹flletmesel ve yönetsel tüm faaliyetlerde, formelleflme derecesini yükselten ve inisiyatif kullan›m›na izin vermeyen, kar›fl›kl›¤a vakit ve emek israf›na neden olan bürokrasi, krizin yönetimini zorlaflt›rmaktad›r. ❖ Kriz ve Örgütsel Merkezileflme: Kriz yönetiminin uygun iflletme modeli; otoritenin kullan›m› itibar›yla merkezi, iflletmenin fiziksel da¤›l›m› itibar›yla yatay iflletme modelidir. Kriz döneminde ancak iflletmede bir bütün olarak genel bir politikan›n uygulanmas›na gerek duyuluyorsa, alt birimlerin fazla ba¤›ms›z olmalar›n›n önlenmesi isteniyorsa, koordinasyonun daha kolay ve daha h›zl› yap›lmas›na gerek duyuluyorsa, uzmanlaflma daha büyük ölçüde kullan›larak, daha yüksek beceri ve yetenek kullan›m›na ihtiyaç duyuluyorsa, karar vermenin yay›lm›fl otorite nedeniyle gecikmesinden ve uzlaflman›n zor olmas› gibi bir sak›nca varsa, merkezi bir yönetim yaklafl›m› yararl› olabilir. ❖ Krizin Yönetsel Sonuçlar›: Krizin örgütsel sonuçlar› kadar yönetsel sonuçlar› da örgütsel verimlili¤i do¤rudan etkiler ve iflletme yönetimini olumsuz etkiler. Bundan dolay› iflletme üst yönetimleri afla¤›da belirtilen krizin yönetsel sonuçlar›n› iyi analiz etmelidir: ❖ Kararlar›n Niteli¤inin Bozulmas›: Kriz dönemlerinde çal›flanlar›n karar alma, analiz yapma ve tahmin etme gibi süreçlerde rahats›zl›klar ortaya ç›kar. Hesap hatalar›, daha az fikir üzerinde durma ve belirli sorunlar üzerinde yo¤unlaflma gözlenir. fiiddetli krizler yöneticileri daha önemli ama daha az muhtemel kararlar almaya yöneltir. Özellikle krizlere cevap vermede muhtemel baflar›s›zl›¤›n sorumlulu¤unu da¤›tmak ve örgütsel çat›flmalar› azaltmak için herkesin kabul edece¤i çözümler bulmak gerekir. ❖ ‹flletmesel Çat›flman›n Artmas›: Kriz dönemlerinde gerilimli bir iklim iflletmeyi kuflat›r. ‹flletmesel ve yönetsel faaliyetler bir ekip iflidir ve bunlar birbirlerine bir zincirin halkalar› gibi ba¤›ml› durumdad›rlar. ‹flletmesel bir etkinlik elde edilmek isteniyorsa, bu ba¤›ml›l›k nedeniyle, bir zincirin gücünün, en zay›f halkas›n›n gücü kadar oldu¤u gerçe¤i ile hareket edilmelidir. De¤iflime Uyum Yetene¤inin Zay›flamas›: Krizin fliddeti ve süresi artt›kça, özellikle yöneticilerin biliflsel performanslar› düfler ve bu nedenle de, iflletmenin iç ve d›fl de¤iflikliklere uyum yetene¤i önemli ölçüde zay›flar. Yöneticilerin iç ve d›fl de¤iflikliklere uyum yeteneklerinin güçlenmesi, sistemler, de¤iflkenler, özellikle de parametreler ko- nusunda bilgi sahibi olmalar›na ba¤l›d›r. ❖ Çabuk Karar Alma Zorunlulu¤u: De¤iflimin h›zl›, koflullar›n yeni olmas›, karar vermenin yap›s› aç›s›ndan devrimsel nitelikte de¤iflmeleri gerekli k›labilir. Çevrenin h›zla yenilik sunmas›, iflletmelerde ve özel yaflamda yer alan planl›, plans›z karar alma gereklili¤i, gündelik yaflam düzeninde ince dengeyi bozan önemli stres faktörleridir. ❖ Üst Yönetimin Otoriterleflme E¤ilimi: Kriz durumunun önemli bir özelli¤i de, kontrolün önemli ölçüde merkezileflmesidir. Bunda, kriz durumlar›nda, ortak karar vermenin gerektirdi¤i uzlaflma süreci için yeterince zaman›n olmamas› ve acil hareket etme zorunlulu¤u nedeniyle, otoriter e¤ilimler ortaya ç›kar. ❖ Zaman›n Daralmas› ve Stres: Bir yönetici, yönetme becerisini, her fleyden önce, kendini yöneterek göstermelidir. Kendilerini yönetemeyenlerin yöneticilik bilgileri, baflkalar›n› yönetmeye yetmeyecektir. Yöneticiler kendilerini yönetme becerilerini, içinde bulunduklar› zaman› ve koflullar› yaflayarak gösterirler. Yöneticilerin hedeflerine ulaflmalar› konusunda, kendileri için gerekli olan gücün kayna¤›, içinde bulunduklar› zamand›r (Tutar, 2004,58-65). Karfl›lafl›lan krizlerin örgütsel ve yönetsel sonuçlar›n› iyi analiz eden iflletme üst yönetimleri, bu durumlara karfl›l›k çeflitli tedbirler almak zorundad›rlar. Uygulamada en çok görülen söz konusu bu tedbirler; yeniden yap›lanma, rehabilitasyon esneklik ve yenilikçilik, süreç yenileme ve küçülmedir. fiimdi s›ras›yla bu uygulamalar› özetleyelim: ❖ Yeniden Yap›lanma: Krizi önlemek ve etkilerini azaltmak için çeflitli yöntemler kullan›labilir. Bunlardan birisi de stratejik yönetim anlay›fl›n›n benimsenmesi ve uygulanmas›d›r. Stratejik yönetimde baflar› önemli oranda, makro ve mikro çevredeki de¤iflimlerin 17 ‹NCELEME ARAfiTIRMA do¤ru olarak alg›lanmas›na ve uygun stratejilerin gelifltirilerek, gerekli önlemlerin zaman›nda al›nmas›na ba¤l›d›r. Bu ise çevre ile ilgili bilgilerin, üst yönetime sistematik biçimde iletilmesini sa¤layacak, stratejik bilgi sistemini gerekli k›lmaktad›r. Stratejik bilgi sistemi üst yönetimi çevresel f›rsatlar ve tehditler hakk›nda bilgilendirir. Sistemin sundu¤u do¤ru, zamanl›, tam, güncel ve güvenilir bilgilerle desteklenmifl bir üst yönetim çevreyi daha iyi alg›lar ve uygun stratejileri gelifltirebilir. Bu sayede krizden kaç›nmada, krizi erken alg›lamada, krize karfl› önlem almada, krizle bafla ç›kmada ve krizi f›rsata dönüfltürmede daha baflar›l› olunabilir (Karakaya, 2007:1). Yeniden yap›lanma sürecinde yeni stratejiler oluflturulurken afla¤›daki hususlara dikkat edilmelidir. Sektör öngörüsü ve stratejik hedefler oluflturmada yönetici ve kilit personelin oluflturdu¤u grup içi ve ortaklardan oluflturulan grup d›fl› aray›fl toplant›lar› yap›lmal›, ❖ Öngörüler yeni f›rsatlar› tan›mlayabilmeli, ❖ Kritik sorun ve tehditlere karfl› acil savunma ve çözüm planlar› gelifltirilmeli, ❖ Hedeflere ulaflmada mali durum iyi analiz edilmeli, ❖ Fiziki ve entelektüel kaynaklar›n etkin flekilde nas›l korunaca¤› belirlenmeli, ❖ Stratejik bütünlük sa¤lanmal›, f›rsatlara yaklafl›m plan› oluflturulurken tehditlerle ilgili önlem planlar› yap›lmal›, ❖ Hedeflere yönelik rota belirlenmeli ve alternatifleri düflünülmelidir (Tutar, 2004:156). ❖ Rehabilitasyon: Mükemmel bir iflletme yap›s›n›n oluflturulmas›nda de¤iflim mühendisli¤i, toplam kalite yönetimi ve stratejik yönetim ad› verilen yeni yönetim tekniklerinin kullan›lmas› önem tafl›r. De¤iflim mühendisli¤i iflletmede; yap›, sistem, süreç ve uygulanan politikalarda h›z- 18 l› ve radikal yeniden tasar›m ve de¤ifliklikler yap›larak iflletmenin daha yüksek bir performansa ulaflmas›n› ve bir at›l›m› gerçeklefltirmesini amaçlayan bir yönetim tekni¤idir. Mükemmel bir iflletme yap›s›na ulaflmak için bu teknikten yararlanarak yeni yönetim tekniklerini iflletmede uygulamak ve sürekli geliflme felsefesini iflletmede kurumsallaflt›rmak gerekmektedir. Toplam kalite yönetimi ve stratejik yönetim de iflletmenin yeniden inflas›nda yararlan›labilecek di¤er yeni yönetim teknikleridir. Kriz ortam›nda bu tekniklerin uygulanmas›, iflletmenin ortaya ç›kan tehlike ve tehditlere karfl› koyabilmesine, dahas› bu tehlike ve tehditleri f›rsata dönüfltürebilmesine olanak sa¤lar. Bilindi¤i üzere, toplam kalite yönetimi, iflletmede insan, sistem, yönetim ve ürün kalitesinin bir arada sürekli olarak gelifltirilmesi; kalite gelifltirme, kalite planlama ve kalite kontrol çal›flmalar›n›n yap›lmas›, kalite standartlar›n›n oluflturulmas› çal›flmalar›n› kapsamaktad›r. Stratejik yönetim ise iflletmede amaçlara ulaflabilmesi için etkili stratejiler gelifltirilmesini, bunlar›n planlanmas›n›, uygulanmas›n› ve kontrolünü ifade eder. Gerek toplam kalite, gerekse stratejik yönetim iflletmenin rehabilite edilmesinde gerekli yönetim teknikleridir (Aktan, 2007:1). ❖ Esneklik ve Yenilikçilik: Kriz dönemlerini en az zararla atlatan iflletmeler bu dönem içinde esnek olmay› becerebilen kurulufllard›r. ‹flletmesel üretime, katk›s› olacak yarat›c› çabalarla, yetki göçerimi ile güçlü bir eflgüdüm anlay›fl ve iflbirli¤i ile iflletmeler krizleri atlatabilir ya da olumsuz etkilerinden s›yr›labilir (Kazanc›, 1999:281). Esnek yani yeni yöntemleri denemeye haz›r, eski ürünleri kald›r›p yerlerine yeni ürünler üreten, yaln›zca ne yapt›¤›n› de¤il nas›l yapt›¤›n› da de¤ifltirebilen bir iflletme oluflturmak için liderler, yeni düflüncelerden yararlanmal›d›rlar. Esnek ve organik bir iflletme yap›s› ortaya ç›karabilmek için; ye- nilikçi olmak, yarat›c›l›¤› gelifltirmek ve inisiyatif kullan›m›n› ödüllendirmek ve çal›flanlar› risk almak konusunda cesaretlendirmek gerekir (Tutar, 2004:159). ❖ Süreç Yenileme ve Küçülme: ‹flletmelerin daha etkin ve verimli hizmet sunabilmeleri için, bünyelerindeki tüm ifl yapma usul ve süreçlerinin köklü bir flekilde gözden geçirilmesi ve yeniden yap›land›r›lmas› gerekir. Burada sürekli ve küçük geliflmeler sa¤lamak de¤il, krizleri aflmak için veya krize karfl› daha donan›ml› olmak için tüm örgütsel süreç ve faaliyetlerde köklü de¤ifliklik yap›lmas› esast›r. Bunun yan›nda iflletmeler kriz dönemlerinde küçülme karar›na son çare olarak baflvurulmal›d›rlar. Küçülmeler genellikle, çal›flanlar taraf›ndan yönetimin beceriksizli¤i olarak yorumlan›r. Ayr›ca yönetimin, çal›flanlar›n› yat›r›m yapabilecekleri varl›klar olarak de¤il, gider kalemleri olarak görmesine yol açar. Yönetimin baz› baflka yöntemler denedikten sonra küçülmeye baflvurdu¤unu göstermesi, çal›flanlar›n güvenini kazanmas› aç›s›ndan önemlidir (Tutar, 2004:168-169). Kriz sonras› dönemde iflletmeler yukarda belirtilen çözüm yollar›n› uygularken, ça¤dafl yönetim tekniklerinden de yararlanmas›n› bilmelidir. Özellikle son dönemde h›zla say›lar› artan ve çok say›da iflletme taraf›ndan uygulanmaya bafllanan bu yöntemler, krizler sonras› zor duruma düflen iflletmelere bir ç›k›fl yolu olmufltur. Bu yöntemleri uygulayan iflletmelerin, krizin olumsuz etkilerinden çok çabuk s›yr›ld›klar›n› gösteren çok say›da örnek bulunmaktad›r. Söz konusu yöntemlerden en önemlileri afla¤›da özetlenmifltir. (Aktan, 2007:3-6) K›yaslama: ‹flletmedeki stratejilerin, sistem ve iflletme yap›s›n›n, süreçlerin ve di¤er tüm uygulamalar›n di¤er iflletmelerle k›yaslanarak en iyi uygulamalar›n bulun- mas› ve iflletme yap›s›na uyarlanmas› için çeflitli çal›flmalar yap›lmal›n› öngörür. Küçülme: Büyük iflletme yap›s› yerine daha küçük örgütsel birimlere bölünerek faaliyette bulunulmal›d›r. ‹flletmede kademe say›s›n› azaltarak küçülme stratejisi uygulanmal›d›r. Ölçek ekonomilerine dayal› üretim modelinin terk edilmesine dayal› küçülme stratejisi uygulanmal›d›r. Rightsizing: Bu yöntemde; üretimde optimal büyüklük tespit edilmekte, adama göre ifl yerine, ifle uygun eleman ilkesi benimsenmekte ve uygulanmakta, çal›flanlar bilgi ve yetenekleri dikkate al›narak en uygun görevlerde istihdam edilmektedir. D›fl Kaynaklardan Yararlanma: ‹flletme her ifli kendisi yapmak yerine as›l faaliyet alan› d›fl›ndaki iflleri d›fl firmalara yapt›rmal›d›r. ‹flletme d›fl›ndaki dan›flmanlar›n bilgi ve deneyimlerinden istifade edilmelidir. Esnek Üretim Modeli: Kütlesel üretim yerine bir mal› istenilen anda ve istenilen miktarda üretme yani tam zaman›nda üretim tekni¤i uygulanmal›d›r. Yal›n ‹flletme Modeli: ‹flletme yap›s› sadelefltirilmeli ve basitlefltirilmeli, dikey iflletme yap›s› yerine yatay yap› oluflturulmal›, gereksiz ve katma de¤er yaratmayan kademeler, fonksiyonlar ve süreçler kald›r›lmal›d›r. Kademe Azaltma: ‹flletmedeki yönetim kademeleri azalt›lmal›, karar veren ile uygulayan aras›ndaki kademelerin mümkün oldu¤u ölçüde ortadan kald›r›lmas› sa¤lanmal›d›r. Çal›flanlar› Güçlendirme: Çal›flanlara yetki ve sorumluluk devredilmeli, karar alma sürecine kat›lmalar› özendirilmeli, ekip çal›flmas›na önem verilmeli, çal›flanlar›n motivasyonu ve ödüllendirilmesi için tedbirler al›nmal›, çal›flanlar›n ifllet- 19 ‹NCELEME ARAfiTIRMA medeki pay sahibi olmas› yönünde uygulamalar yap›lmal›d›r. ‹statistiksel Süreç Kontrolü: ‹flletmede sürekli geliflme ve kaliteyi art›rmak için istatistiksel süreç kontrolü tekniklerinden (Pareto, süreç ak›fl, karar ak›fl, bilgi ak›fl, nedensonuç diyagramlar› gibi) yararlan›lmal›d›r. Tasar›mda Kalite: ‹lk defada do¤ru yapmak ve s›f›r hata idealine ulaflmak için ürünün ilk tasar›m›ndan bafllayarak tüm aflamalarda kalitenin sa¤lanmas› için iflletmede kalite fonksiyon sistemati¤i olarak bilinen teknik uygulanmal›d›r. Otomasyon: ‹flletmede rutin ifllerin mümkün oldu¤u ölçüde robotlara ve bilgisayarl› makinelere yapt›r›lmas› sa¤lan›lmal›d›r. Sürekli E¤itim: ‹fle uygun e¤itimli ve bilgili eleman al›nmakla yetinilmemeli, sürekli e¤itime, bilgi ve beceri kazand›rmaya önem verilmelidir. Otokontrol: ‹flletmede multi-fonksiyonel ekip çal›flmas›na önem verilerek denetim ve kontrollerin ekip içinde çal›flanlar›n birbirlerini kontrol etmeleri flekline dönüfltürülmesi ve denetim kadrolar›n›n fazla fliflirilmemesi gereklidir Toplam Verimli Bak›m: ‹flletmede malzeme, enerji, ekipman ve personel ile ilgili kay›plar›n ortadan kald›r›lmas› için bak›m ve onar›m çal›flmalar›n›n planl› ve düzenli bir flekilde yap›lmas› gereklidir. Toplam verimli bak›m için Japonlar›n 5-S ad›n› verdikleri ilkelerin (seiri - s›n›fland›rma, seiton -düzen, seiso – temizlik, seitketsu- standardizasyon, shitsuke - disiplin) benimsenmesi önem tafl›maktad›r. KAYNAKÇA AKAT, ‹lker-G. BUDAK; ‹flletme Yönetimi, Bar›fl Yay., ‹zmir, 1999. AKTAN, C.Can; "Ekonomik Kriz", Yeni Türkiye Dergisi, 20 http://www.canaktan.org/ yonetim/kriz-yonetim/kriz-yonetimi.htm (30-07-2007). AUGUSTINE, Norman; “Önlemeye Çal›flt›¤›n›z Krizi Yönetmek”, Kriz Yönetimi, Harward Business Review, Çev. Salim Atay, ‹stanbul, 2000. AYKAÇ, Burhan; "Kamu Yönetiminde Kriz Ve Kriz Yönetimi", GÜ. ‹‹BF Der., 3, 3, 2001. AYTÜRK, Nihat; Yönetim Sanat›, Etkili Yönetim Becerileri, Nobel Yay., Ankara, 2007. BUDAK, Gönül- G. BUDAK; “Kriz ve Kriz Yönetimi”, Ça¤dafl Yönetim Araçlar›ndan Seçmeler, Ed. M. fi. fiimflekS.K›rg›r, Nobel Yay., Ankara, 2006. CAN, Halil; Organizasyon ve Yönetim, Ad›m Yay., Ankara, 1992. CENER, P›nar; "Kriz Yönetimi", http://www.danismend.com/ (20-07-2007). ÇÖKLÜ, Ece; “‹flletme Yöneticili¤inde Halkla ‹liflkiler Mucizesi: Kriz Yönetimi Anlay›fl› ve Uygulan›fl›”, 8. Ulusal Yönetim Organizasyon Kongresi, Nevflehir, 25-27 May›s 2000. GEUS; Arie P. De;“Ö¤renme Olarak Planlama ”, Belirsizli¤i Yönetmek, Harward Business Review, Çev. Gündüz Bulut, MESS Yay., ‹stanbul, 1999. HART, Paul and ROSENTHAL, Uriel; "Crisis Decision Making", Administration & Society, Vol. 25, Issue 1, May 1993. JOHNSTON William P. and Paul l. STEPANOVICH; "Managing in a Crisis: Planning, Acting and Learning", Am J Health-Syst Pharm, 2001; 58:1245-9. KADIBEfiEG‹L, Salim; Kriz Geliyorum Der!, MediaCat, ‹stanbul, 2002. KARAKAYA, Abdullah; Stratejik Bilgi Sisteminin Kriz Yönetimine Etkisi, http://www. danismend.com. (20-09-2007). KAZANCI, Metin; Halkla ‹liflkiler, Turhan Kitabevi, Ankara, 1999. ÖZTÜRK, Mehmet; Fonksiyonlar› Aç›s›ndan ‹flletme ve Yönetim, Papatya, ‹stanbul, 2003. TENG‹L‹MO⁄LU, Dilaver-Y. ÖZTÜRK; ‹flletmelerde Halkla ‹liflkiler, Seçkin, Ank., 2004. TUTAR, Hasan; Kriz ve Stres Yönetimi, Seçkin Yay., Ankara, 2004. TÜZ, Melek V.; Kriz Yönetimi, Uygulama ‹çin Temel Ad›mlar, Alfa Yay., ‹stanbul, 2004. URAL, Ebru U.; “Kriz Yönetiminde Proaktif Halkla ‹liflkiler Yaklafl›mlar› ve Konu-Gündem Yönetimi”, 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Afyon Kocatepe Ün., ‹‹BF Yay. No:57, 22-24 May›s, 2003. ÜLGER, Billur; ‹flletmelerde ‹letiflim ve Halkla ‹liflkiler, Der Yay., ‹stanbul, 2003. WETING, John; "Crisis Management And Risk Management", Plenary III, 13h30-14h15, YEO Pre-convention Meeting, Chicago, Illinois, U.S.A.Friday, 17 June 2005. ZEH‹R, Cemal-L.ALPKAN-H.KESK‹N; “Kriz Döneminde Kocaeli ve ‹stanbul Civar›ndaki ‹flletmelerin Krizden Etkilenme Düzeyleri ve Stratejik Amaçlardaki De¤iflimler”, 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Kocatepe Ün., ‹‹BF Yay. No:57, 22-24 May›s, 2003. KAPAK KONUSU Seyahate Ç›karken Paket Turlarda Zorunlu Sigorta oluflmas›n›n sa¤lanmas›d›r. Zihni METEZADE TSRfiB Yönetim Kurulu Müflaviri ertlerin, yaflad›klar› ortamdan ç›karak, ifl e¤lence, dinlenme, görme, tan›ma, ö¤renme gibi çeflitli nedenlerle yapt›klar› seyahatleri ve gidilen yerlerdeki ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas› ile ilgili faaliyetleri kapsayan turizm; günümüzde ulafl›m, haberleflme ve konaklama olanaklar›n›n gereksinimi ve teknolojinin her geçen gün daha üst düzeylere t›rmanmas› ile gerek ülke ekonomisinde gerek dünya ekonomisinde yads›namaz bir yere sahip bulunmaktad›r. F Yat›r›mlar ve ekonomik kalk›nmada, turizmin çok önemli yeri ve rolünün oldu¤u aç›kt›r. Ancak, bu rolün ve hizmetin ifas›nda, ferde, düflündü¤ü seyahatin bafllang›c›ndan sonuna kadar güven verilmeli ve seyahatin oluflmas› süresi ve bitimine kadar bu güven devaml›l›k arz etmelidir. Bu oluflma, günümüzde turlar fleklinde geliflmektedir. Seyahat acenteleri veya organizatörleri taraf›ndan hava, kara veya deniz yolu vas›tas›yla gerçeklefltirilen turlar›n, tur programlar›na kat›lanlara, taahhüt edilen hizmetler fleklinde verilmesi as›ld›r. Seyahat acenteleri, tur operatörleri taraf›ndan verilen bu hizmetlerin, baz› d›fl ülkelerde süpermarket zincirleri kanal› ile verilmesi gibi bir geliflim bafllam›fl olmakla beraber, seyahat acenteleri önemini halen devam ettirmektedir. Ülkemizde 2010 y›l› itibariyle 6045 seyahat acentesi bulunmakla beraber, bunlar›n bir k›sm›n›n aktif olmad›¤› bilinmektedir. Ancak önemli olan yukar›da da de¤inildi¤i gibi belli bir tasarrufunu bu tur programlar›na ba¤layanlar›n, yat›rd›klar› mebla¤ karfl›l›¤› bekledikleri hizmetin vaat edildi¤i flekilde 22 “5 y›ld›zl› otellerde geceli¤i 9 EURO’YA tatil” gibi sloganlarla kampanya bafllatan, taahhüdünü hiç veya gere¤i gibi yerine getirmeden iflas ederek kap›s›n› kapatan seyahat acentelerinin müflteriyi istismar›n›n önlenmesi as›l amaç olmal›d›r. Sektöre duyulan güven sars›lmamal›d›r. Bu tür seyahat acentelerinin belgelerinin iptal edilmesi cayd›r›c› ve cezaland›r›c› bir önlem olmakla beraber, belge iptali, tüketicinin yat›rd›¤› bedelin iadesini veya seyahate ç›km›fl ise geri dönmesini sa¤lamayacakt›r. Tüketicinin seyahat girifliminin istenilen flekilde sonuçland›r›lmamas›ndan do¤an zarar› karfl›lanmal›d›r. Yasa koyucu, seyahat acentelerinin müflteriyi aldat›c› ülke turizmini sars›c›, kamu güvenini y›prat›c› bu tür davran›fllarda bulunmalar›n› önlemek, sunulan hizmetlerin aç›klay›c› ve genifl bilgilerle tüketici taraf›ndan bilinmesini ve bu tür programlar›n›n sigortalanmas› suretiyle zarar›n giderilece¤ini düflünmüfl; Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birli¤i Kanunun 12nci maddesinde yapt›¤› de¤ifliklikle “Zorunlu sigorta”y› getirmifltir. Seyahat Acentelerinin Türkiye’de satt›¤› paket turlarla ilgili bu madde yan›nda, Kanunda yap›lan düzenlemelerle seyahat acentelerinin yükümlülükleri, kanun veya ilgili mevzuatta belirlenen esaslara uymayan acentelere verilecek cezalar ve belge iptali gibi hususlarda da yeni hükümler sevk edilmifltir. Ülkemizde, turizm gelirinin 2010 y›l›nda 21 milyar USD civar›nda oldu¤u, turistin kifli bafl› ortalama 10 gün kald›¤› ve 618 USD harcad›¤›, Türkiye’ye gelen 28,6 milyon yabanc› ziyaretçi yan›nda iç turizm hareketleri de dikkate al›n›rsa, getirilen yasa ile uygulanmas› gereken zorunlu sigorta paket tur yolu ile seyahat edenlerin say›s›nda art›fl olmas› beklenilmelidir. KONUYA ‹L‹fiK‹N TÜKET‹C‹ KORUMA MEVZUATI Kan›m›zca, turizm sektörüne katk›s› olacak ve sektör güvenini art›racak en önemli geliflme Türkiye’deki paket turlarda sigorta zorunlulu¤udur. 12nci maddeden önce, paket turlar, Paket Seyahat, Paket Tatiller Hakk›ndaki Avrupa Konseyi Direktifinin Tüketicinin Korunmas›na iliflkin düzenlemeleri dikkate al›narak, 4077 say›l› Tüketicinin Korunmas› Hakk›nda Kanunun 6/c maddesiyle düzenlenmifltir ve paket tur sözleflmelerine iliflkin usul ve esaslar›n Bakanl›kça belirlenece¤i belirtilmifltir. Paket tur sözleflmeleri, bilahare 13 Haziran 2003 tarihli Resmi Gazetede yay›nlanan bu sözleflmelerin uygulama usul ve esaslar› hakk›ndaki yönetmelikle daha etrafl› bir flekilde hükme ba¤lanm›flt›r. Bu nedenle, paket tur sözleflmelerine iliflkin düzenleme ve uygulamas› ile Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤› görevli ve yükümlü iken son olarak, 13 Ocak 2007 tarihli Resmi Gazetede yay›mlanan, Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birli¤i Kanunu ile Turizmi Teflvik Kanunu ve Baz› Kanunlarda De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair Kanun’la 1618 say›l› Seyahat Acenteleri Birli¤i Kanununun 12nci maddesinde de¤ifliklik yap›lm›fl, paket turlarda zorunlu sigorta yap›lmas› yükümlülü¤ü getirilmifltir. Konunun daha iyi anlafl›labilmesi için yukar›da de¤indi¤imiz düzenlemelerdeki hususlara aç›kl›k getirilmesi zaruridir. Önce Paket Tur Nedir? Bunun bilinmesinde fayda vard›r. “Paket Tur” ile normal “Tur” birbirinden farkl› kavramlard›r. “Tur”, Türkiye’nin tarihi do¤al, kültürel, turistik de¤erlerden en az birini tan›tma ve ulaflt›rmay› birlikte kapsayan, bu hizmetlerin dâhil oldu¤u tek bir fiyatla sat›lan veya sat›fl taahhüdü yap›lan ve hizmeti yirmi dört saatten k›sa bir süreyi kapsayan ticari faaliyettir. Seyahat acentesi kanal›yla yap›lan bu faaliyette, ulaflt›rma ko- 23 KAPAK KONUSU naklama ve bunlara yard›mc› say›lmayan di¤er turistik hizmetlerden en az ikisinin birlikte her fleyin dâhil oldu¤u ( HD ) fiyatla sat›lmas› veya sat›fl taahhüdü yap›lmas› ve hizmetin yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsamas› veya gecelik konaklamay› içermesi halinde “Paket Tur” söz konusudur. Buna iliflkin olarak yap›lan sözleflmelere “Paket Tur Sözleflmesi” denilmektedir. Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›n›n bu konuda ç›kard›¤›, yukar›da da de¤inilen Yönetmelikte, paket tur sözleflmesine taraf seyahat acentesi, sözleflmeden do¤an yükümlülüklerin gere¤i gibi ifa edilmemesinden dolay› sorumlu tutulmufltur. Ancak sözleflmenin hiç veya gere¤i gibi ifa edilmemifl olmas›nda, sözleflmenin di¤er taraf› olan tüketicinin kusurunun olmas› veya sözleflmenin yerine getirilmesinde mücbir sebebin bulunmas› halinde seyahat acentesi sorumlu tutulamayacakt›r. Tüketicinin Korunmas›na ‹liflkin mevzuata göre; paket tur s›ras›nda, seyahat acentesinin, paket tur sözleflmesinin konusunu teflkil eden ve esasl› unsurunu oluflturan hizmetlerden bir veya bir kaç›n› sa¤layamamas› veya sa¤layamayaca¤›n›n anlafl›lmas› halinde, acente, paket turun devam›n› sa¤lamak üzere tüketiciye ayr›ca bir maliyet yüklemeksizin, eflde¤erde alternatif düzenlemeler sa¤lamakta ve sözleflmede yer alan hizmetlerle, sunulan hizmetler aras›nda bir fark›n oluflmas› halinde ise fark› da tazmin etmekle yükümlü bulunmaktad›r. Söz konusu alternatif düzenlemelerin yap›lmas›n›n mümkün olmamas› halinde ise fark› tazmin etmekle yükümlü bulunmaktad›r. Söz konusu alternatif düzenlemelerin yap›lmas›n›n mümkün olmamas› halinde veya acente taraf›ndan yap›lan öneriler, hakl› nedenlerle tüketici taraf›ndan kabul edilmedi¤i takdirde, seyahat acentesi sözleflmenin di¤er taraf› olan tüketicinin, hareket yerine veya kabul edece¤i herhangi bir dönüfl noktas›na geri dönmesini teminen, efl de¤er bir ulafl›m imkân› sa¤layacakt›r. Tüketicinin yapt›¤› bütün ödemeleri de, on gün içinde iade edecek ve gerekli hallerde zarar›n› da tazmin edecektir. 24 Görülüyor ki, tüketiciyi koruma mevzuat›nda, seyahat acentesinin sorumlulu¤undan do¤an zarar›n tazmin esaslar› öngörülmüfl, ancak sigortaya yer verilmemifltir. Sigorta, tüketici taraf›ndan sözleflmenin iptal edilmesi halinde iptal masraflar›n› veya kaza veya hastal›k halinde ülkesine geri gönderilme ve yard›m masraflar›n› teminat alt›na alacak flekilde, tüketici taraf›ndan iste¤e ba¤l› bir flekilde yap›labilecek ve bu durum paket tur hakk›nda bilgi isteyen tüketiciye verilecek bilgilendirmeyi iliflkin tan›t›m broflüründe de belirtilecektir. Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›nca düzenlenen bu mevzuat›n haz›rlanmas›nda Avrupa Birli¤inin 13 Haziran 1990 tarihli, paket Tur hakk›ndaki Konsey direktifinden istifade edilmifl ve mevzuat bu Direktif paralelinde haz›rlanm›flt›r. ZORUNLU S‹GORTA Zorunlu Sigortan›n Nedeni Yasa koyucu, Tüketici Koruma Mevzuat›ndaki sigortan›n, zorunlu olmay›p ihtiyari, tavsiye mahiyetinde olmas›n› tüketicinin korunmas› için yeterli görmemifltir. Esasen, tüketici isterse bu sigortay› yapt›rabilece¤ine göre, tüketici bir anlamda kendi iste¤i ile koruma sa¤lamakla, se- yahat acentesinin mesleki faaliyeti sebebi ile varsa tüketiciye verdi¤i zarar korunmas›z kalmaktad›r. Bu nedenle, yasa koyucu önce seyahat acentelerinin, müflterileri ile biletlerini satacaklar› ulaflt›rma müesseselerine sunacaklar› hizmetler ve di¤er seyahat acenteli¤i ifllemlerinden do¤acak yükümlülüklerini yerine getirme karfl›l›¤› al›nan teminat› art›rm›flt›r. Kanunda yap›lan de¤ifliklikten önce gibi güncelli¤ini kaybetmifl ve çok düflük kalan bu teminat› asgari befl bin; azami otuz bin Türk Liras› aras›nda Bakanl›kça belirlenecek flekilde yükseltmifltir. Ancak, bu teminat›n da düflük kald›¤› aç›kt›r. Teminatlar›n güncellenmesinde birkaç bin turiste hizmet veren seyahat acentelerinden her turist bak›m›ndan do¤abilecek zarar› tazmine yeter teminat al›nmas›n›n maliyet bak›m›ndan seyahat acenteli¤i faaliyetini gerçeklefltirmeyi güçlefltirece¤i düflünülmüfl ve bu teminat yerine, seyahat acentelerince zorunlu sigorta sistemi getirilmifltir. Ne var ki bu sistemin, bugünkü düzenleme ile ne derece yürütülebilece¤i tart›flmal›d›r. Kan›m›zca, seyahat acentelerinden her birinin binlerce kifliye hizmet taahhüdünde bulundu¤u göz önüne al›n›rsa, acentelerin taahhütlerini gere¤i gibi yerine getirmemeleri veya getirmemelerinden do¤an zarar›n yaln›z sigortaya yüklenilmesi, acentenin sorumlulu¤unun dikkate al›nmamas›, afla¤›da da belirtilece¤i gibi, sigorta uygulamas›n› at›l k›lacak sonuçlar verebilecektir. Zorunlu Sigortan›n Kapsam› 5571 say›l› de¤ifliklik kanununun 7nci maddesi ile 1618 say›l› Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birli¤i kanununun 12nci maddesi afla¤›daki flekilde de¤ifltirilmifltir. Madde hükmüne göre; “Seyahat acenteleri, Türkiye’de sat›lan paket turlarda: ❖ Düzenledikleri paket tur kapsam›ndaki; müflteriye taahhüt ettikleri hizmetlerin acentenin iflas› da dâhil olmak üzere herhangi bir nedenle verilmemesi veyahut taahhüt edilen flekilde verilmeme- sinden kaynaklanabilecek sorumluluklar›n› sigorta ettirmek zorundad›r. Bu durumda sigortac›n›n sorumlulu¤u en az paket tur bedeli kadar olmal›d›r. Müflteri, sigorta kapsam›ndaki zarar›n› do¤rudan do¤ruya sigorta flirketinden talep edebilir. Seyahat ve sigorta flirketleri, sigorta sözleflmelerini yapt›klar› andan itibaren befl ifl günü içerisinde sözleflmenin bir örne¤ini Bakanl›¤a göndermekle yükümlüdürler. Sözleflmenin sürecinden önce sona ermesi halinde bu durum ayn› süre içerisinde seyahat acenteleri ve sigorta flirketleri taraf›ndan Bakanl›¤a bildirilir. ‹lgili branflta ruhsat› bulunan sigorta flirketlerinin paket tur sigortas› yapmalar› zorunludur. Hazine Müsteflarl›¤› gerekli durumlarda sigorta primlerini belirlemeye yetkilidir. ❖ Paket tur sözleflmesi düzenlenirken müflteriye: 1-Müflterinin kaza ve hastal›k halinde ç›k›fl noktas›na dönüfl masraflar›n›, 2-Her türlü kazadan do¤an zarar›n› ve tedavi masraflar›n›, poliçe limiti kadar karfl›layacak flekilde sigorta ettirilebilece¤ini bildirmekle yükümlüdür. ❖ Sigorta Bedeli ve Di¤er De¤erlendirmeler Yukar›da (1) no’lu k›s›mda da belirtildi¤i gibi “Tüketicinin Korunmas› Hakk›ndaki Mevzuatla getirilen; tüketici taraf›ndan iptal masraflar›n› ya da kaza veya hastal›k halinde ülkesine geri gönderilmede dâhil olmak üzere yard›m masraflar›n› teminat alt›na alacak sigortan›n, iste¤e ba¤l› olmas› ve tavsiye mahiyetinde yap›lmas›n›n tüketiciyi tam anlam› ile korumad›¤›na; bu çerçevede, an›lan kanunda yer alan teminat›n güncelli¤ini yitirdi¤ine; ancak teminatlar›n güncellenmesinin maliyet bak›m›ndan seyahat acenteli¤i faaliyetini güçlefltirece¤ine de¤inen yasa koyucu “Bu durumda, teminat yerine, seyahat acentelerince zorunlu sigorta sisteminin getirilmesini” öngörmüfltür. Gerekçeye göre, madde ile turistlere, taahhüt edilen hizmetin verilmesi, kaza ve hastal›k halinde ülkelerine göre dönme masraflar›, kaza halinde kazadan do¤an zararlar›n›n 25 KAPAK KONUSU her biri ayr› ayr› paket tur bedeli kadar, toplamda paket tur bedelinin üç kat› kadar sigortalanmalar› ve ayr›ca kazadan do¤an tedavi masraflar›n›n tamam› için sigortalanmalar› amaçlanm›flt›r” denilmifltir. rumlulu¤unun belirlenmesi, bunun üstünde miktar›n acente teminat› veya sa¤lanacak banka teminat› ile karfl›lanmas› gibi taahhütlerin teminat al›nmas› yollar›n›n seçilmesi, sigorta flirketlerini rahatlatacakt›r. Madde hükümlerinin de¤erlendirilmesinde afla¤›daki hususlar dikkatimizi çekmifltir. ❖ 12nci madde ile getirilen hükümde “en az ❖ Yürürlü¤e konulan 12nci madde, kanunun TBMM’ne sevk edilen metnine nazaran de¤iflik bir flekilde kabul edilmifltir. ‹lk metinde sorumlulu¤un “paket tur bedeli kadar” olmas› öngörülürken, madde hükmünde “en az paket tur bedeli kadar” denilmek suretiyle sorumluluk ucu aç›k bir hale getirilmifltir. Afla¤›da da de¤inilece¤i gibi, esasen reasürör aç›s›ndan limitli teminat al›nan bu sigortay› da, sorumlulu¤u da bu derece aç›k bir kuvertürle istenme olana¤› tan›nmas› ve sigortay› yapma zorunlulu¤unu, bir baflka ifade ile, sigortan›n flirketlerce yap›lmas›n› güçlefltirmifltir. Zira, 12nci maddenin (a) f›kras›n›n üçüncü paragraf›nda “ilgili branflta ruhsat› bulunan sigorta flirketlerinin paket tur sigortas› yapmalar› zorunludur” denilmifltir. Bir seyahat acentesinin 200 bin kifliye tur bafl›na 500 dolardan paket tur satmas› halinde, sigorta flirketinin en az 100 milyon dolar teminat vermesi halinde reasürans bulmas› zorlu¤u aç›kt›r. ❖ Her bir olayda veya paket turda azami so- 26 paket tur bedeli kadar”, acentenin iflas› da dahil, müflteriye taahhüt edilen hizmetlerin herhangi bir nedenle verilmemesi veya taahhüt edilen flekilde verilmemesi hallerinde do¤an sigortac›n›n sorumlulu¤unda mutlak bir ifade kullan›lm›flt›r. Paket tur sözleflmesinin ifa edilememesinde mücbir sebep, beklenilmeyen hal veya müflterinin kusuru gibi hizmetin ifas›n› veya gere¤i gibi yap›lmamas›n› engelleyen hususlara iliflkin bir hüküm sevk edilmemifltir. ❖ Avrupa Birli¤i Direktifinde ve ülkeler mevzu- at›nda seyahat acentesinin sorumlulu¤unda ana prensip; tüketiciye karfl› yüklenilen taahhüdün verilmemesi veya taahhüt edildi¤i flekilde verilmemesidir. ❖ Bunun yan›nda, Avrupa Birli¤i Direktifinin 7nci maddesine göre, seyahat acentesi veya organizatörün, mali yetersizli¤i veya iflas› halinde al›nan bedellerin iadesini ve müflterinin geri dönüflünü karfl›layan yeterli garantileri sa¤lam›fl olmalar› ve bunu sözleflmede belirtmeleri gerekmektedir. ❖ Direktifte, bu konuda sigorta deyimi kullan›l- mam›flt›r. Ancak, direktifin 4üncü maddenin 1/b/IV f›kras›nda müflteri bilgilendirilirken, tüketicinin sözleflmeyi iptal etmesi halinde iptal masraflar›n› veya kaza veya hastal›k halinde geri gönderilme masraflar›n› da kapsayan iste¤e ba¤l› bir sigorta sözleflmesi yap›labilece¤ine iliflkin bilgi verilmesi öngörülmüfltür. ❖ Direktifin 5inci maddesine göre de Devlet se- yahat acentesi ve organizatörün sorumlulu¤unu karfl›layacak tedbirleri alacakt›r. D›fl Ülkelerdeki Uygulamalara ve Farkl›l›klar Avrupa Birli¤inin 90/314 say›l› Direktifi, Birli¤e dâhil ülkelerin mevzuat›nda, kanun veya di¤eri yasal düzenlemeler fleklinde yer alm›fl ve Direktif hükümleri çerçevesinde seyahat acenteleri veya tur düzenleyenlerin sorumluluklar› belirtilmifltir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda, seyahat acenteleri için belli bir sermayenin olmad›¤›, istenilen asgari sermayenin ülkeler aras›nda farkl›l›k gösterdi¤i anlafl›lmaktad›r. Almanya’da bu tür turistik teflebbüsler için asgari bir sermaye öngörülmemifltir. Bu sermaye Yunanistan’da 12 Bin Euro, Portekiz’de ise acente ve distribütörler için 100 Bin Euro’ya yaklaflmaktad›r. ‹spanya’da seyahat acenteleri için minimum 60.000 Euro’dur. Buna mukabil Direktifin 7nci maddesi uyar›nca istenilen mali teminatlar, gene ülkelere göre de¤iflik olmakla beraber, 4 Milyon Euro’ya kadar ç›kabilmektedir. Avusturya’da banka garantisi veya sigorta istenilmekte; Danimarka’da ifl hacmine göre garanti aranmakta ve tavan 4 Milyon Euro’ya ulaflabilmektedir. ‹sviçre’de, Danimarka’da ve ‹talya’da bu konuda özellikle iflas ve ödeme güçlü¤ünün yetersizli¤i halinde, garanti fonu devreye girmektedir. Yunanistan’da, ülkemizde oldu¤u gibi sigortan›n zorunlu olmas› öngörülmüfltür. FARKLILIKLAR, SORUNLAR VE SONUÇ Seyahat Acenteleri Birli¤i Kanununun 12nci maddesi ile getirilen zorunlu sigortan›n, Avrupa Direktifi ve buna uygun uygulamalarla olan farkl›l›¤› ve do¤abilecek sorunlara iliflkin görüfllerimiz ana hatlar› ile afla¤›da belirtilmifltir. fiöyle ki; 1) Seyahat Acenteleri Birli¤i Kanununun 12nci maddesinde, seyahat acentelerinin paket turlarda taahhüt ettikleri hizmetlerin herhangi bir nedenle verilmemesi veya taahhüt edilen flekilde verilmemesi halinde, müflteri sigorta kapsam›ndaki zarar›n› do¤rudan do¤ruya sigorta flirketinden talep edebilecektir. Oysa Avrupa Birli¤i Direktifinde ve buna uygun olarak düzenlenen ülkeler iç mevzuat› ve uygulamalar›nda ve Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›nca yürürlü¤e konulmufl olan Paket Tur Sözleflmeleri Uygulama Usul ve Esaslar› Hakk›nda Yönetmelikte; seyahat acentesinin paket turun devam etmesi için tüketiciye (müflteriye) ilave maliyet getirmeyen alternatif seyahat düzenlemeleri yapmas›na olanak verilmifltir. Müflteriye önerilen bu düzenlemeler ile seyahat sözleflmesindeki düzenlemeler aras›nda sunulan hizmetler aç›s›ndan fark varsa, seyahat acentesi ayr›ca bu fark› tazmin edecektir. 12nci madde de bu husus öngörülmemifl ve do¤rudan do¤ruya sigorta flirketinden zarar› talep hakk› tan›nm›flt›r. Bu durum, sigorta flirketini müflkül duruma sokacak; bir anlamda, sigorta flirketinden hüsnüniyet esaslar›na uygun düflmeyen talepde bulunmaya yol açacak, flirketin risk yükünü yükseltecektir. 2) 12nci maddede sigortac›n›n en az paket tur bedeli kadar sorumlu olmas› hükmü getirilmifltir. Bu hükümle ucu aç›k bir sigorta bedeli istenmesi ve saptanmas›na yol aç›lmaktad›r. Oysa seyahat acentesinin ana sorumlulu¤u, pakete ba¤l› hizmetlerin ifa edilememesi ve baz› hallerde gidifl dönüfl masraflar›n› içermektedir. Baz› ülkelerde (‹sviçre gibi) maddi zararlar paket bedelinin en fazla iki mislidir. Nitekim söz konusu madde, TBMM’ne de sevk edilirken toplamda paket tur bedelinin üç kat› kadar sigortalanma öngörülmüfl idi. Oysa, bugünkü hali ile madde hükmü, sigorta flirketlerinin çok büyük teminatlar vermesine neden olacak, bu durum reasürans bulmay› zorlaflt›racakt›r. 3) 12nci madde seyahat acentelerini; “Paket tur sözleflmesi düzenlenirken müflteriye 27 KAPAK KONUSU a) Müflterinin kaza ve hastal›k halinde ç›k›fl noktas›na dönüfl masraflar›n›, b) Her türlü kazadan do¤an zarar›n› ve tedavi masraflar›n›, poliçe limiti kadar karfl›layacak flekilde sigorta ettirebilece¤ini bildirmekle yükümlü tutmufltur. Madde bu hali ile ileride ihtilaflar do¤uracakt›r. Avrupa Birli¤i Direktifinde ve uygulamalarda kaza veya hastal›k halinde ülkesine geri gönderilme de dâhil olmak üzere yard›m masraflar›n› içeren sigorta, müflterinin iste¤ine ba¤l›d›r. Madde hükmündeki “sigorta ettirebilece¤i” ifadesi çok kifliye sigortan›n ihtiyari oldu¤u kan›s›n› verdirmektedir. Oysa 12nci maddenin “turistlerin, taahhüt edilen hizmetin verilmesi kaza veya hastal›k halinde ülkelerine geri dönme masraflar› ve kaza halinde kazadan do¤an zararlar›n her biri için ayr› ayr› paket tur bedeli kadar yani toplamda paket tur bedelinin üç kat› kadar sigortalanmalar› ve ayr›ca kazadan do¤an tedavi masraflar›n›n tamam› için sigortalanmalar› amaçlanm›flt›r" yolundaki gerekçesi bu teminatlar›n zorunlu sigorta içinde oldu¤u kan›s›n› vermektedir. Bunun bir baflka kan›t› da, maddenin son ibaresindeki “ poliçe limiti kadar” ifadesidir, sorumlulu¤un s›n›r› k›s›tlanm›flt›r. ‹htiyari sigortada, sigorta teminat›n›n hududu sigortay› yapt›rmak isteyenin iste¤ine ba¤l›d›r ve Kanunen s›n›rlama getirilmesi düflünülemez. Bu nedenle, maddeye aç›kl›k getirilmesi flartt›r. 4) Di¤er yandan, yukar›da de¤inilen hükümdeki kaza ve hastal›¤›n tan›mlar›na; içeri¤inin belir- 28 lenmesine ve hangi hallerde olmufl say›laca¤›na; özellikle sigortac›n›n her halükarda sorumlu olup olmayaca¤›n›n, bir anlamda da, kusurun araflt›r›l›p araflt›r›lmayaca¤›n›n bilinmesine ihtiyaç vard›r. Yasada, müflterinin kusuru, mücbir sebep, beklenilmeyen hal gibi sorumlulu¤u teminat d›fl› b›rakacak veya azaltacak hallere de¤inilmemifltir. Mutlak bir sorumlulu¤un düflünülmemesi laz›md›r. Avrupa Birli¤i Direktifi ve ülkeler mevzuat› böyledir. 5) Di¤er yandan, Avrupa Birli¤i ve buna iliflkin uygulamalarda seyahat acentesinin iflas› veya ödeme yetersizli¤i halinde müflterinin ödemifl oldu¤u ücretlerin ve ülkesine dönüflün garanti edilece¤i hükme ba¤lanm›flt›r. 22nci maddede, bu konularda aç›kl›k yoktur. 6) Baz› Avrupa Ülkelerinde (‹sviçre, ‹talya, Danimarka gibi), seyahat acentelerinin bir araya gelmek suretiyle kurduklar› Garanti Fonlar›n›n finans kayna¤›, acentelerin kat›l›m paylar›ndan oluflmaktad›r. Garanti Fonu, seyahat acentesinin sorumlulu¤unu karfl›layamamas› halinde devreye girmekte; özellikle, seyahat acentesinin sözleflmeden sonraki dönemde, seyahatten önce veya seyahat s›ras›nda; iflas› taahhüdünü yerine getirmede mali yetersizli¤i, aczi halinde Fon gerekli ödemeleri yapmaktad›r. Sonuç olarak; Seyahat Acenteleri Birli¤i Kanununun 12nci maddesi ile getirilen düzenleme, gerek kapsam, gerek anlam, gerekse uygulama aç›s›ndan bu konudaki Avrupa Birli¤i Direktifi ve buna iliflkin uygulamalardan çok farkl›d›r. Madde hükmünün düzenlemesinde belirsiz ve kan›m›zca yanl›fl hükümler mevcuttur ve bu hali ile sorunlara neden olacakt›r. Di¤er yandan reasürans aç›s›ndan ne derece teminat bulunaca¤› flüphelidir. Ayr›ca tüketiciyi koruma mevzuat› ile uyuflmayan hükümleri, ancak her iki mevzuat›n da uygulanmas› zorunlulu¤u, konuyu karmafl›k hale getirmektedir. Bu nedenlerle, 12nci madde hükmünün yay›nland›¤› 13 Ocak 2007 tarihinden 3 ay sonra, 13 Nisan 2007 tarihinde yürürlü¤e girmesi gereken bu zorunlu sigortaya iliflkin hükümlerin yeniden gözden geçirilmesi ve söz konusu yasa hükmünde de¤iflikliklerin sa¤lanmas›; mümkün olmad›¤› takdirde, bu sigortaya iliflkin Genel fiartlar› haz›rlayacak Hazine Müsteflarl›¤›nca, Genel fiartlarla konuya ifllerlik ve aç›kl›k kazand›r›lmas›n›n gerekti¤ini belirtmek isteriz. Bugün bu konudaki ihtiyaçlar›n Seyahat Sa¤l›k Sigortas› ve Seyahat Araç Destek Sigortas› Genel fiartlar› ile ihtiyari olarak giderilmesine çal›fl›lmaktad›r. Sigorta flirketlerince çok kere turizm flirketlerince mali anlamda risk analizi yap›larak sigorta teminat› verilmekte, acentenin iflas› halinin teminata dahil edilmesinden, reasürans bulma zorlu¤u nedeniyle kaç›n›lmaktad›r. Di¤er yandan Kültür ve Turizm Bakanl›¤› Yat›r›m ve ‹flletmeler Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan TÜRSAB’a gönderilen 29 Nisan 2011 tarihli yaz›da, uzun bir süre geçmesine ra¤men ço¤u acentenin hala zorunlu sigorta sözleflmesi yapt›rmad›¤›, yapt›r›lan sigorta sözleflmelerinin Kanunda öngörülen asgari flartlar› sa¤lamad›¤› ve flekil olarak eksiklikler oldu¤u belirtilmektedir. An›lan yaz›da 1618 say›l› kanunun 12ci maddesi kapsam›nda düzenlenecek sigorta sözleflmelerinin; ❖ Düzenlenen paket tur kapsam›nda müflteriye taahhüt edilen hizmetlerin acentenin iflas› da dâhil olmak üzere herhangi bir nedenle verilmemesi veya taahhüt edilen flekilde verilmemesinden kaynaklanabilecek sorumluluklar›n sigorta ettirildi¤ini, ❖ Sigortac›n›n sorumlulu¤unun en az paket tur kadar oldu¤unu, ❖ Müflterinin sigorta kapsam›ndaki zarar›n do¤rudan do¤ruya sigorta flirketinden talep edilebilece¤ini, kapsamas› gerekti¤i belirtilmektedir. Yaz›da, ayr›ca her bir seyahat acentesi için ayr› paket tur zorunlu sigorta sözleflmesi yap›lmas›, paket tura kat›lan her bir müflteri için ayr› paket tur zorunlu sigorta poliçesi sertifikas› düzenlenmesi, seyahat acentesi taraf›ndan sertifikan›n bir örne¤inin paket tur bafllamadan önce müflteriye verilmesi vurgulanmaktad›r. Konu hakk›ndaki görüfllerimizin Avrupa Toplulu¤u Adalet Divan›’n›n konuya iliflkin bir karar› ile noktalamak isteriz. Sözü edilen Adalet Divan›’n›n 8 Ekim 1996 tarihli karar›na göre; Erif Dillenkofer ve 5 di¤er Alman tüketici, 13 Haziran 1990 tarihli paket seyahat ve paket turlarla ilgili Avrupa Direktifinin milli hukuka geçirilmemesi yüzünden zarara u¤ramalar› nedeni ile tazminat için Federal Alman Cumhuriyeti’ne karfl› yüksek mahkemeye baflvurmufllard›r. Seçtikleri seyahat acentesinin iflas etmesinden dolay› bu tüketiciler seyahate ç›kamam›fllard›r. Müfltekiler Direktif gerekti¤i gibi uygulam›fl olsa idi, acentelere iflas halinde, kendilerini sigorta etme yükümlülü¤ü getirmesi dolay›s› ile tazmin edilmeleri ve ülkelerine dönüfl masraflar›n›n karfl›lanm›fl olmas› gerekti¤ini belirtmifller ve Alman Devletinden tazminat talep etmifllerdir. Yarg›lama sonunda Mahkeme, paket turlarla ilgili direktifin verilen tarihlerde milli hukuka geçirilmemesinden dolay› Alman Devletini sorumlu bulmufl ve direktifin 7nci maddesindeki amaca de¤inmifltir. Adalet Divan›, 7nci maddenin içeri¤inin yeterli flekilde aç›kl›k getirdi¤ine iflaretle, maddenin, sözleflmenin taraf› olan paket tur organizatörünün veya sat›c›s›n›n iflas etmesi durumunda, paket turla seyahat edenleri, ülkelerine dönüfl ve ödedikleri paran›n geri ödenmesinin garantisini kapsad›¤›na karar vermifltir. 29 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI Tahkimde Temyiz Zihni METEZADE TSRfiB Yönetim Kurulu Müflaviri igorta sözleflmesi ile sigorta ettirenler ve bu sözleflmeden menfaat sa¤layan kiflilerle riski üstlenen taraf aras›ndaki iliflkiler düzenlenmektedir. Sigortac›l›k sektörünün düzenlenmesi ve denetlenmesi görevini yerine getiren ve kamu hukukuna göre bu iflleri yapan Hazine Müsteflarl›¤›n›n sigortac›l›k mevzuat›nda ayk›r›l›k söz konusu olmad›¤› hallerde uygulamalara müdahale edemeyece¤i aç›kt›r. Sigorta sözleflmelerinden do¤an uyuflmazl›klar adli yollarla çözülmekte ise de sigortac›l›k alan›nda ihtisas mahkemelerinin olmamas›, yarg› sürecinin uzun zaman almas› ve masrafl› olmas›, sigortal›lar›n ma¤duriyetine sebep olmakta ve zarar›n telafisi uzun bir zamana ba¤l› kalmaktad›r. S Bu ise sigortan›n var olma ve tazminat›n çok k›sa bir zaman içinde ödenmesi amac›na ayk›r›l›k teflkil etmektedir. Bu nedenle, sigortal›lar bazen uyuflmazl›klarda riski üstlenen taraflar›n, bir anlamda sigorta flirketlerinin haks›z da olsalar, önerdikleri tazminat› kabul etmek zorunda kalmakta ve bu durum, Sigortac›l›k Sektörüne duyulan güveni sarsan bir faktör olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Ülkemizde Tahkim; basit, süratli ve adil bir biçimde sigorta ihtilaflar›n›n çözülmesi amac›yla oluflturulmufltur. Bu amaç, sigorta uyuflmazl›klar›n›n çözümünde baflvuru sahiplerinin mahkeme sürecine göre daha h›zl› ve daha kolay sonuç almalar›n› sa¤lamaktad›r. Bu anlamda Tahkim Komisyonuna intikal eden uyuflmazl›klar›n çözümü, 5684 say›l› Kanunda belirtilen süre içinde ba¤›ms›z sigorta hakemleri yolu ile gerçeklefltirilmektedir. Hakem kararlar›nda uyuflmazl›¤›n neden ibaret oldu¤u, davan›n esas›, karar›n hukuki gerekçesi ve yarg›lama giderleri yer almak zorundad›r. Hakemler kararlar›n› görevlendirildikleri tarihten itibaren en geç 4 ay içinde verirler. Kararlar Tahkim Komisyonu Müdürüne tevdi edilir, komisyon müdürü de karar› en geç 30 3 ifl günü için de Hukuk Usülü Muhakemeleri Kanununun 532. Maddesi uyar›nca gere¤inin yap›labilmesi için davay› görmeye yetkili mahkemeye iletir. Sigortac›l›k yapan kuruluflla sigorta ettirenler aras›ndaki tutar› 40 bin TL’ye kadar olan uyuflmazl›klar da sigorta hakemleri taraf›ndan verilen kararlar (taraflar aralar›nda anlaflarak miktar› art›rabilir) her iki taraf için kesindir. Bu miktar›n üzerindeki kararlarda temyize gidilebilir. Her halükarda, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 533 ncü maddesi hükümleri sakl›d›r. Temyize iliflkin usul ve esaslar hakk›nda Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu uygulan›r,(5684 say›l› Kanun madde 30/12). ❖ Hukuk Usulü Kanunun 533 ncü maddesine göre kararlar ancak afla¤›daki hallerde Temyizde bozulabilir. ❖ Tahkim müddetinin sonunda karar verilmifl ise, ❖ Talep edilmemifl bir fley hakk›nda karar verilmifl ise, ❖ Hakemlerin selahiyeti dâhilinde olmayan meseleye karar vermeleri, ❖ Hakemlerin iki taraf›n iddialar›ndan her biri hakk›nda karar verilmemifl ise, Karar son üç sebepten birine dayan›larak temyizen bozulmuflsa hakemler ve müddet yeniden seçilir ve tayin edilir. Ne var ki, yukar›da de¤inilen Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, 01 Ekim 2011 tarihinde yürürlü¤e girecek olan Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile mülga olacakt›r. Yürürlü¤e girecek olan bu Kanun ile hakem karar›na karfl› yaln›zca iptal davas› aç›labilecek, tahkim yerindeki mahkemede aç›lan bu dava öncelikle ve ivedilikle görülecektir. Bu kanuna göre iptal sebepleri yukar›da de¤inilen temyiz sebeplerine nazaran daha genifl olarak tutulmufltur. Bu konuya burada de¤inilmemifl, ileri bir tarihteki yaz›m›za b›rak›lm›flt›r. ‹ptal davas› hakk›nda verilen kararlara karfl› temyiz yoluna da baflvurulabilecek, temyiz incelemesi iptal sebepleriyle s›n›rl› olarak öncelikle ve ivedilikle karara ba¤lanacakt›r. Ancak Yarg› Hizmetlerinin H›zland›r›lmas› Amac› ‹le Baz› Kanunlarda De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair 6212 Say›l› Kanunun 30 ncu maddesi ile 01 Ekim 2011 tarihinde yürürlü¤e girecek olan 6100 say›l› Hukuk Muhakemeleri Kanununa eklenen geçici 3 ncü madde ile uygulamada bir de¤ifliklik yap›lm›flt›r. 6100 say›l› kanuna göre tahkimde görevli ve yetkili mahkeme olan Tahkim Yeri Bölge Adliye Mahkemelerinin ilan edilecek göreve bafllama tarihine kadar, 1086 say›l› Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun temyize iliflkin yürürlükteki hükümlerinin uygulanmas›na devam olunaca¤› belirtilmifltir. Hakem kararlar› hakk›nda hangi temyiz sebepleri uygulanacakt›r? Gerek yürürlükteki Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda, gerek yürürlü¤e girecek 6100 say›l› Kanunda hakem kararlar›na karfl› baflvurulacak üst yarg› itiraz sebepleri belirtilmifltir. Halen uygulanan kanunda gösterilen temyiz sebepleri yan›nda baflka bir temyiz sebebi olabilecek midir? Yarg›tay’ca verilen son kararlardan biri olarak 17 nci hukuk dairesinin 29 Kas›m 2010 tarihinde ald›¤› 10303 say›l› kararda HUMK 533 ncü maddesinde aç›klanan hususlar d›fl›nda ayr›ca taraflar›n, tahkim sözleflmesi veya flart›nda hakemlerin uyuflmazl›¤› maddi hukuk kurallar›na göre çözümlemelerini öngördü¤ü takdirde, hakemlerin bu kurallar çerçevesinde karar vermek zorunda olduklar› ve buna ayk›r› karar vermelerinin temyiz sebebi oluflturaca¤› kabul edilmifltir. Kararda bu husustaki, Yarg›tay ‹çtihad› Birlefltirme Hukuk Genel Kurulunun 28 Ocak 1994 tarihli karar›na at›f yap›lm›flt›r. 17 nci Hukuk Dairesi önüne gelen somut olayda, daval› vekilinin hakem karar›na karfl› ileri sürdü¤ü temyiz sebeplerinin HUMK’un 533 ncü maddesi hükmünde ve ‹çtihadi Birlefltirme Karar›nda yer alan maddi hukuk kurallar›na göre çözümleme sebeplerinden birine dayanmad›¤›ndan sigorta flirketinin temyiz talebini reddetmifltir. Hakem sözleflmesi, sözleflme serbestîsi içinde taraflar›n özel hukuk iliflkilerinden do¤an uyuflmazl›klar›n çözümü için yap›l›r. Taraflar bu sözleflmede hakem veya hakemlerin uyuflmazl›¤›n çözümünde uygulamalar›n› istedikleri usul veya esasa iliflkin kurallara yer verebilirler. Çözümde uygulamas› istenilen maddi hukuk kurallar› böyledir. Taraflar›n tahkim sözleflmesinde hakemlerin maddi hukuk kurallar›na göre çözümü öngörmeleri halinde hakemler bu kurallar çerçevesinde karar vermek zorunludurlar. Hâlihaz›rda uygulanan HUMK’da hakemlerin hangi kurallara göre karar verecekleri hususunda aç›k hüküm mevcut de¤ildir. An›lan Kanunun 525 nci maddesi hakemlerin sözleflmede aksine hüküm olmad›kça incelemenin fleklini tayin edebilmesine imkân vermektedir. Tahkim sözleflmesinde bu hususta bir hüküm olmamas› halinde hakemler maddi hukuk kurallar›ndan ayr›larak adalet ve nefaset esaslar›na göre karar verebilirler. Tahkim sözleflmesinde taraflarca kararlaflt›r›lan maddi hukuk kurallar›na uymak koflulu ise hakemleri ve taraflar› ba¤lar. Yarg›da 533 ncü maddede say›lan sebeplere ilaveten maddi hukuk kurallar›na da uyulmas› zorunlulu¤u hususunda itirazlar oldu¤unu ve bunun temyiz nedeni say›lmas› için yasa de¤iflikli¤ine ihtiyaç bulundu¤unu ileri sürenler de olmufltur. Bu nedenle konuya aç›kl›k getirmek için 01 Ekim 2011 tarihinde uygulamaya girecek 6100 say›l› HMK kanununun 433/3 ncü maddesi hakem veya hakem kurulu, ancak taraflar›n aç›kça yetkili k›lm›fl olmalar› flart›yla hakkaniyet ve nefaset kurallar›na göre veya dostane çözüm yoluyla karar verebilir hükmü ile konuya ›fl›k tutmufltur. Hakemlerin kararlar›nda maddi ve hukuki esbab-› mucibeyi göstermeleri yükümlülü¤ünü getiren HUMK’un 533 ncü madesindeki hüküm 6100 say›l› HMK’n›n 436 nc› maddesinde de benzeri anlamda yer alm›fl ve yarg› içtihatlar›nda hakem kararlar›n›n de¤inilen bu husus yan›nda 530 ncu maddede yaz›l› hususlar› içermemesi maddi hukuk kurallar› anlam›nda geçerli bir temyiz sebebi olarak görülmüfltür. Sonuç olarak, HUMK’un 533 ncü maddesinin s›n›rl› bir flekilde düzenlenmesinin ve bu maddede yer alan 4 sebebin “hakemlerin karar› ancak afla¤›daki hallerde temziyen nakz olunur “ hükmü ile s›n›rland›r›ld›¤› ve bu görüflün kuvvetlendirildi¤i; mehaz kanun olan ‹sviçre Kanunundaki “aksine sözleflme yoksa ibaresinin al›nmamas› suretiyle bu yoldaki yorumun vurguland›¤› kesindir. Yarg›tay, taraflar tahkim sözleflmesi veya flart›nda, hakemlerin uyuflmazl›¤› maddi hukuk kurallar›na göre çözümlemelerini ön görmeleri halinde, hakemler bu kurallar çerçevesinde karar vermek zorundad›rlar, ayk›r› karar vermek temyiz sebebini oluflturur, yolundaki içtihatlar› ile hükmü bu anlamda geniflletmifltir. Bu içtihad›n, yürürlü¤e girecek 6100 say›l› HMK’nun uygulanmas›nda da aynen devam edece¤i beklenilmelidir. 31 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA IAIS ‹lkeleri Çerçevesinde Sigorta Sahtekârl›¤› Müge SOYSAL TSRfiB AB ve Uluslararas› ‹liflkiler luslararas› Sigorta Denetçileri Birli¤i’nin (IAIS) Sigortac›l›k Temel ‹lkeleri kapsam›nda sigorta sahtekârl›¤› da ele al›nmaktad›r. Konuya iliflkin 27. Temel ‹lke’ de denetleme kurumlar›n›n sigortac›lar› ve sigorta arac›lar›n› sigorta sahtekârl›¤›n›n önlenmesi ve tespiti için baz› önlemler almaya zorunlu tutmas› gerekti¤i ifade edilmektedir. Zira sigorta sahtekârl›¤› yarg› nezdinde ço¤unlukla bir suç olarak de¤erlendirilmekte olup konuya iliflkin yasal hükümler bulunmaktad›r. IAIS’ in 27. Temel ‹lkesine göre sigorta sahtekârl›¤› suçu sigorta sektörü içinde faaliyet gösteren müdürler, flirket personeli, arac›lar, denetçiler, eksperler taraf›ndan ifllenebilmektedir. Sigorta sahtekârl›¤› sigorta sektörünün itibar›n› olumsuz etkilerken birçok ekonomik ve sosyal kayb› da beraberinde getirmektedir. IAIS’ e göre sigorta denetleme kurumlar› sigortac›lar›n konuya iliflkin önlem almas›n›n teflvik edilmesinde çok önemli rol üstlenmektedir. U Sigorta sahtekârl›¤›na iliflkin baz› Avrupa Birli¤i ülkelerindeki sigorta denetleme kurumlar›n›n yetkileri ve ilgili yasal düzenlemelere iliflkin bilgi afla¤›da yer almaktad›r. ‹SPANYA ‹spanya’da sigorta sahtekârl›¤›, 1995 tarihli Ceza Kanunu kapsam›nda cezai bir faaliyet 32 olarak de¤erlendirilmektedir. ‹dari düzeyde ilgili denetleme kurumu sigorta sahtekârl›¤› konusunda düzenleme yapmak, sigorta sahtekârl›¤›n› uzman kurumlara bildirmek ve konu ile ilgili olarak iç ve d›fl otoritelerle iflbirli¤i yapma yetkisine sahiptir. Sigorta sahtekârl›¤›n›n incelenmesi noktas›nda ise Sigorta ve Emeklilik Genel Müdürlü¤ü (DGSFP) sahtekârl›k faaliyetlerinin tespiti ve önlenmesi için sigortac›lar taraf›ndan uygulanan iç denetim sistemlerini tetkik etmektedir. ‹spanya’da Sigorta Denetleme Kurumunun sigortac›lar›n sahtekârl›¤a karfl› önlem almas›n› gerekli k›lacak yasal düzenleme yapma hakk› bulunmamas›na karfl›n sigorta sektörü taraf›ndan konuya iliflkin baz› eylemler hayata geçirilmifltir. Sigorta sahte- kârl›¤› konusunda iflbirli¤i mekanizmas›n›n resmiyet kazanmas›na yönelik olarak ‹spanyol Sigortalar Birli¤i (UNESPA) ile Emniyet Müdürlü¤ü aras›nda imzalanan mutabakat zapt› önemli bir örnek teflkil etmektedir. Sigorta sahtekârl›¤›n›n önlenmesi ve kontrolü konusunda UNESPA taraf›ndan ayr›ca CEA (Avrupa Sigorta ve Re- asürans Federasyonu) arac›l›¤›yla da çeflitli faaliyetler düzenlenmektedir. PORTEK‹Z Portekiz’de sigorta sahtekârl›¤› Sigorta Kanunu kapsam›nda ele al›nmamaktad›r. Böylece sigortac› ve arac›lar sahtekârl›k faaliyetlerinin belirlenmesi, kontrolü ve yetkili kurumlara bildirimi konusunda herhangi bir zorunlulu¤a tabii tutulmamaktad›r. Buna karfl›n sigortac› ve arac›lar›n çal›flanlar›n› sahtekârl›¤a karfl› e¤itmesi ve sahtekârl›k faaliyeti yürütenler hakk›nda bilgi paylafl›m sisteminin kurulmas› için teflvik sa¤lanmaktad›r. Sigorta flirketleri taraf›ndan sigorta sahtecili¤inin tespiti, önlenmesi ve bildirimini öngören bir kanun hükmünde kararname 2009 y›l›nda kabul edilmifltir. DAN‹MARKA Danimarka’da sigorta sahtekârl›¤› Ceza Kanunu kapsam›nda bir suç olarak de¤erlendirilmektedir. Buna göre sigorta sahtekârl›¤› vakalar› esas itibariyle polis taraf›ndan ele al›nmaktad›r. Ancak flüpheli vakalar ço¤unlukla sigortac›lar taraf›ndan Danimarka ya- salar› kapsam›nda soruflturulmaktad›r. Soruflturman›n sonucuna ba¤l› olarak vaka polise bildirilmektedir. Danimarka’da sigorta sahtekârl›¤› konusunda özel bir düzenleme bulunmamakla birlikte sigorta flirketlerinin konuya iliflkin herhangi bir önlem almalar› zorunlu tutulmamaktad›r. FRANSA Fransa’da sigorta sahtekârl›¤› Ceza Kanunu taraf›ndan düzenlenmektedir. Sigorta sahtekârl›¤›na iliflkin düzenlemeler ise Frans›z Ekonomi, Sanayi ve ‹stihdam Bakanl›¤› taraf›ndan yap›lmaktad›r. Buna göre Fransa’daki denetleme kurumu bu konuda düzenleme yapma hakk›na sahip de¤ildir. Frans›z Denetleme Kurumu yerinde denetimle sigorta flirketlerinin konuya iliflkin ald›¤› tedbirleri kontrol ederek tavsiyelerde bulunmaktad›r. Buna ek olarak denetleme kurumlar› sahtekârl›k faaliyetlerine karfl› yurtd›fl›ndaki denetleme kurumlar› ile iflbirli¤i yapma yetkisine sahiptir. ‹TALYA ‹talya’da sigorta sahtekârl›¤›, Ceza Kanunu kapsam›nda bir suç olarak de¤erlendirilmektedir. ‹talyan Sigorta Denetleme Kurumu (ISVAP) sigorta sahtekârl›¤›na karfl› gerekli önlemlerin al›nmas› konusunda sigortac›lar› teflvik etmektedir. Bu kapsamda ISVAP yerinde denetimle flirketlerin konuya iliflkin kontrol mekanizmalar›n› de¤erlendirmekte ve yerel ve yabanc› denetim kurumlar› ile düzenli iflbirli¤i yürütmektedir. BELÇ‹KA Belçika’daki Bankac›l›k, Finans ve Sigortac›l›k Komisyonu, sigortac› ve arac›lar› sigorta sahtekârl›¤›n›n tespiti, kontrolü ve bildirimi konusunda teflvik etmektedir. 33 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA 2010 Y›l›nda Dünya Sigorta Sektörü Onur ACAR TSRfiB Mali ve Finansal Düzenlemeler üresel krizin etkisiyle iki y›l üst üste küçülen Dünya sigorta sektörü 2010 y›l›nda yüzde 2,7 artarak yeniden büyüme trendine girmifltir. K 2010 y›l› sonu itibar›yla Dünyada toplam prim büyüklü¤ü 2009 y›l›ndaki 4.21 Trilyon Dolar seviyesine göre reel bazda yüzde 2,7 artarak 4.34 Trilyon Dolara yükselmifltir. Böylece 2008 ve 2009 y›llar›nda sektörde yaflanan küçülme yerine tekrar büyümeye b›rakm›flt›r. Dünyada toplam prim üretiminin 3.69 Trilyon Dolarl›k k›sm› geliflmifl ülkelerde oluflurken, sigorta bilincinin tam olarak yerleflmedi¤i geliflmekte olan ülkelerde bu miktar 650 Milyar Dolarda kalm›flt›r. Ancak, primler geliflmifl ülkelerde bir önceki y›la göre yüzde 1,4 artarken, aralar›nda Türkiye, Latin Amerika, Orta ve Do¤u Avrupa, Güneydo¤u Asya, Orta Do¤u, Orta Asya ve Afrika’n›n yer ald›¤› geliflmekte olan ülkelerde art›fl oran› yüzde 11 olmufltur. Bu veriler 2010 y›l›nda sigorta piyasalar›n›n geliflmifl ülkelerde yeniden yükselifle geçti¤ini, geliflmekte olan ülkelerde ise art›fllar›n h›zland›¤›n› göstermektedir. Ayr›ca, geliflmekte olan ülkelerde, sigorta sektörünün büyümesinin ülke ekonomisindeki büyümeden daha iyi performans gösterdi¤i de görülmektedir. Di¤er bir de¤iflle, büyüme dönemlerinde sigorta sektörü ekonominin büyümesinden daha h›zl› büyümekte, küçülme dönemlerinde ise ekonomideki küçülmeye k›yasla daha az küçülme göstermektedir. Küresel ekonomik kriz süresince, prim gelirlerindeki düflüfllere karfl›n, Avrupa ve Amerika’da 34 devlet deste¤i için baflvuran birkaç flirket haricinde sigorta flirketlerinin krize dayand›klar›, yeterli sermayeye sahip olduklar›, teminat sunmaya devam ettikleri ve hasar ödemelerini aksatmad›klar› görülmüfltür. 2010 y›l›nda baz› AB ülkeleri ile Çin ve di¤er geliflmekte olan ülkelerdeki ekonomik toparlanman›n sigorta sektörüne de yans›d›¤› ve ekonomik büyümenin reel prim art›fllar›n› da beraberinde getirdi¤i görülmektedir. 2010 y›l›nda hayat-d›fl› primler yüzde 2,1, hayat primleri ise yüzde 3,2 artm›flt›r. Ancak, primlerdeki art›fllara karfl›n, özellikle hayat sigortas› flirketlerinde sermaye yeterlili¤i seviyelerinin kriz öncesi dönemin alt›nda kalmaya devam etti¤i görülmektedir. Faiz oranlar› tarihi düflük seviyelerini korumakta ve bu durum flirketlerin yat›r›m gelirlerini ve dolay›s›yla karl›l›klar›n› etkilemektedir. 2011 y›l›nda ise Yunanistan baflta olmak üzere, Portekiz, ‹rlanda, ‹talya ve ‹spanya’daki ekonomik sorunlar›n Euro bölgesinin büyüme rakamlar›n› etkilemesi beklenmekte olup, bu geliflmelerin prim üretimini olumsuz flekilde etkilemesi kaç›n›lmazd›r. Ayr›ca, Japonya’da meydana gelen deprem ve Tsunami felaketinin fiyatlarda art›fla yol açmas› beklenmektedir. Tüm bunlara karfl›n 2011 y›l›nda Dünya sigorta sektörü prim hacminin art›fl trendini koruyaca¤›, ancak hem hayat hem de hayat-d›fl› branfllarda karl›l›¤›n düflük seviyelerde devam edece¤i öngörülmektedir. K›talar baz›nda bak›ld›¤›nda, 2010 y›l›nda Amerika k›tas›nda prim üretimi toparlanarak bir önceki y›la göre yüzde 0,7 artm›flt›r. Avrupa’da özellikle hayat prim üretiminde görülen art›fllar sayesinde prim hacmi 2009 y›l›na göre yüzde 1,8 artm›flt›r. Asya k›tas›nda prim art›fl oran› yüzde 7,2’yi bulurken, Afrika’da yüzde 1,1 düflüfl, Avustralya’da yüzde 2,3 art›fl görülmektedir. Toplam prim büyüklü¤ünde, son y›llarda pay› sürekli gerilemekle birlikte Dünya prim üretiminin yüzde 37,4’ünü gerçeklefltiren Avrupa k›tas› ilk s›rada yer almaya devam ederken, bunu yüzde 32,5 ile Amerika ve yüzde 26,8 ile Asya takip etmektedir. Geçen senelerde oldu¤u gibi, hayat d›fl› branfllarda prim üretim liderli¤ini Amerika elinde tutarken, hayat branfl›nda Avrupa en büyük paya sahip olan k›tad›r. 27 üyeli Avrupa Birli¤i’nde sigorta sektörünün prim büyüklü¤ü 2010 y›l›nda 1.48 Trilyon Dolar olarak gerçekleflmifl ve bir önceki y›la göre yüzde 1,9 reel art›fl kaydetmifltir. Avrupa Birli¤i’nin toplam prim hacmi Dünya prim hacminin yüzde 34’üne denk gelmektedir. 2010 y›l›nda Dünyada kifli bafl›na düflen prim büyüklü¤ü 627 Dolard›r. Bu miktar geliflmifl ülkelerde 3.526 Dolar iken, geliflmekte olan ülkelerde 110 Dolarda kalmaktad›r. AB’de kifli bafl›na düflen prim üretimi ise, 2010 y›l›nda 2.736 Dolar olurken, Euro bölgesinde bu ortalama 3.000 Dolara yükselmektedir. Dünyada kifli bafl›na en yüksek prim üreten ülke 6.633 Dolarla ‹sviçre’dir. Bu ülkeyi 5.845 Dolarla prim üretiminin büyük k›sm› sa¤l›k primlerinden gelen Hollanda takip etmektedir. 2008 y›l›n›n birincisi ‹ngiltere ise 2009 y›l›nda oldu¤u gibi 2010 y›l›nda da ancak beflinci s›rada yer alm›flt›r. ABD’de ise kifli bafl›na düflen prim üretimi 3.759 Dolar olup, bu miktar›n yar›dan fazlas›n› hayat d›fl› primler oluflturmaktad›r. Ülkeler baz›nda bak›ld›¤›nda ise, Dünyada en yüksek prim üretimi yaklafl›k 1.16 Trilyon Dolarla ABD’de olup, bu ülkeyi prim üretimini bir önceki y›la göre art›rarak 557 Milyar Dolara ç›karak Japonya takip etmektedir. ‹ngiltere’de prim üretimindeki düflüfl yavafllayarak da olsa devam etmifl ve 310 Milyar Dolara gerilemifltir. Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan gibi Orta ve Do¤u Avrupa ülkelerinde de prim üretiminde yeniden art›fllar görülmektedir. Dünyada sigorta sektörünün ekonomideki yerini gösteren primlerin Gayri Safi Yurtiçi Hâs›laya (GSYH) oran› 2010 y›l›nda yüzde 6,9 iken, geliflmifl ülkelerde bu oran ortalama yüzde 8,6’y› bulmaktad›r. AB’de sigorta sektörünün GSYH içindeki pay› yüzde 8,2’dir. Geliflmekte olan ülkelerde ise bu oran yüzde 3’te kalmaktad›r. Primlerin GSYH’ YA oran›n›n en yüksek oldu¤u ülke yüzde 18,4 ile Tayvan olup, bu ülkeyi Güney Afrika, Hollanda, ‹ngiltere, Güney Kore ve Japonya takip etmektedir. Dünya Sigorta Sektörü (2010) Prim Üretimi (Milyon $) Amerika k›tas› ABD Avrupa k›tas› AB 27 ‹ngiltere Fransa Polonya Macaristan Türkiye Asya k›tas› Japonya Avustralya k›tas› Afrika k›tas› DÜNYA Sanayileflmifl ülkeler Geliflmekte olan ülkeler 1.409.530 1.166.142 1.620.437 1.482.347 310.022 280.082 17.763 3.999 9.429 1.161.118 557.439 81.160 66.719 4.338.964 3.688.758 650.206 2009 Yl››na Göre Reel Prim Art›fl›(%) 0,7 -0,2 1,8 1,9 -2,7 2,1 2,7 -1,6 4,8 7,2 0,1 2,3 -1,1 2,7 1,4 11,0 Dünyadaki Pay› (%) 32,5 26,9 37,4 34,2 7,2 6,5 0,4 0,1 0,2 26,8 12,85 1,9 1,5 100 85,0 15,0 Kifli Bafl› Prim ($) 1.519 3.759 1.850 2.736 4.497 4.187 466 400 128 282 4.390 2.283 65 627 3,527 110 Primlerin GSY‹H’ya Oran› (%) 6,7 8,0 7,5 8,2 12,4 10,5 3,7 3,0 1,3 6,2 10,1 5,8 3,9 6,9 8,7 3,0 Kaynak: Swiss Re, Sigma No 2/2011 35 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA 2010 Y›l›nda Dünyada Hayat Sigortas› Sektörü Dünyada prim büyüklü¤ünün yüzde 57’sine denk gelen hayat sigortas› primleri 2010 y›l›nda tekrar yükselifle geçerek reel bazda yüzde 3,2 artm›fl ve 2.52 Trilyon Dolar olmufltur. ABD ve ‹ngiltere’de düflüfl devam etse de, geliflmekte olan ülkelerle baz› büyük ülkelerde prim hacmindeki art›fllar Dünya genelinde art›fl› beraberinde getirmifltir. Yeni sigortal›lar›n piyasaya girdi¤i ve özellikle getiri garantili ürünlerin talep gördü¤ü Fransa, ‹talya ve Almanya gibi Avrupa ülkelerinde hayat sektörü büyüme trendini sürdürmüfltür. 966 Milyar Dolar prim üretimiyle Avrupa k›tas› Dünyan›n en büyük hayat sigortas› piyasas›n› oluflturmaya devam etmektedir. AB’de kifli bafl›na hayat primleri 1.709 Dolar, ABD’de 1.632 Dolar, ‹ngiltere 3.436 ve Fransa’da ise 2.938 Dolard›r. Dünyada kifli bafl›na hayat primi üretimi 364 Dolar iken Türkiye’de bu rakam 15 Dolar düzeyinde kalmaktad›r. Geliflmifl ülkelerde, hayat primlerindeki art›fl 2009 y›l›na göre yüzde 1,8 olarak gerçekleflmifltir. Kuzey Amerika’da ise düflüfl yavafllamakla beraber devam etmektedir. Avustralya ve Polonya baflta olmak üzere, krizin etkisiyle hayat ürünlerindeki vergi avantaj› kald›r›lan ülkelerde bir önceki y›l yaflanan ciddi düflüfller yerini küçük art›fllara b›rakm›flt›r. Geliflmekte olan ülkelerde ise hayat primlerinin büyümesini h›zland›rarak devam ettirdi¤i ve bir önceki y›la göre yüzde 13,1 art›fl gösterdi¤i görülmektedir. Hollanda ve ‹spanya’n›n d›fl›nda Avrupa’da art›fllar devam etmekte olup, Asya ülkelerinde hayat primlerinin art›fl› çok daha h›zl›d›r. Dünya Hayat Sigortas› Sektörü (2010) Prim Üretimi (Milyon $) Amerika ABD Avrupa AB 27 ‹ngiltere Fransa Polonya Macaristan Türkiye Asya Japonya Avustralya Afrika DÜNYA Sanayileflmifl ülkeler Geliflmekte olan ülkeler 2009 Yl››na Göre Reel Prim Art›fl›(%) 612.349 506.228 965.661 914.072 213.831 192.428 8.977 2.137 1.455 855.370 440.950 39.448 47.244 2.520.072 2.156.248 363.824 0,4 -0,7 3,4 3,4 -3,3 2,6 1,9 3,4 11,4 6,3 0 2,7 -2,4 3,2 1,8 13,1 Kifli Bafl› Prim ($) 660 1.632 1.110 1.709 3.436 2.938 235 214 20 208 3.473 1.109 46 364 2.069 62 Primlerin GSY‹H’ya Oran› (%) 2,9 3,5 4,5 5,3 9,5 7,4 1,9 1,6 0,2 4,5 8,0 2,8 2,7 4,0 5,1 1,7 Kaynak: Swiss Re, Sigma No 2/2011 2010 Y›l›nda Dünyada Hayat D›fl› Sigorta Sektörü Dünyada prim büyüklü¤ünün yüzde 43’üne denk gelen hayat d›fl› sigorta primleri 2010 y›l›nda bir önceki y›la göre reel bazda yüzde 2,1 artarak 1.82 Trilyon Dolar olmufltur. Art›fl›n hayat 36 branfl›na göre daha s›n›rl› kalmas› özellikle hayat d›fl› primlerde liderli¤i elinde bulunduran Kuzey Amerika k›tas›ndaki düflük büyümeden kaynaklanmaktad›r. Avrupa k›tas›nda da, son 10 y›lda hayat-d›fl› primlerde ilk kez 2009 y›l›nda görülen düflüflün yerini yükselifle b›rakmas›na karfl›n, bü- yümenin yüzde 0,3 gibi düflük bir düzeyde kald›¤› görülmektedir. Hem bireylerin hem de flirketlerin maliyetleri düflürmek amac›yla sigorta teminatlar›n› azaltmas› hayat-d›fl› branfllarda prim art›fl›n›n düflük seyretmesine neden olmufltur. Geliflmifl ülkelerde hayat d›fl› branfllarda primler yüzde 1 artarken, geliflmekte olan ülkelerde yüzde 8,5 art›fl gerçekleflmifltir. 2010 y›l›nda görülen toparlanmaya karfl›n, art›fl oran› uzun y›llar ortalamalar›n›n alt›nda kalmaktad›r. Avustralya baflta olmak üzere, Güney ve Uzakdo¤u Asya ve Latin Amerika’da reel art›fllar yaflanm›flt›r. Küresel ekonomik krizin öncelikle sanayileflmifl ülkeleri etkiledi¤i dikkate al›nd›¤›nda, krizin etkilerinin geliflmekte olan ülkelerin sigorta sektörlerinde daha az hissedildi¤i anlafl›lmaktad›r. ABD 2.172 Dolar kifli bafl›na hayat-d›fl› prim üretimi ile ilk s›rada yer almaktad›r. AB ortalamas› 1.027 Dolar, Dünya ortalamas› ise 263 Dolar iken, Türkiye’de kifli bafl›na düflen hayat-d›fl› prim üretimi 109 Dolarda kalmaktad›r. Ayn› flekilde, Türkiye’de hayat-d›fl› primlerin Gayri Safi Yurt ‹çi Hâs›laya oran› da yüzde 2,9 olan dünya ortalamas›n›n oldukça alt›ndad›r. Dünya Hayat-d›fl› Sigorta Sektörü (2010) Prim Üretimi (Milyon $) Amerika ABD Avrupa AB 27 ‹ngiltere Fransa Polonya Macaristan Türkiye Asya Japonya Avustralya Afrika DÜNYA Sanayileflmifl ülkeler Geliflmekte olan ülkeler 797.181 659.915 654.775 568.275 96.191 87.654 8.786 1.861 7.974 305.748 116.489 41.713 19.475 1.818.893 1.532.510 286.383 2009 Yl››na Göre Reel Prim Art›fl›(%) 0,9 0,2 0,3 0,5 -1,2 0,9 3,4 -6,8 3,7 9,8 0,6 2,0 4,1 2,1 1,0 8,5 Kifli Bafl› Prim ($) 859 2.172 740 1.027 1.060 1.249 230 186 109 74 917 1.173 19 263 1.458 49 Primlerin GSY‹H’ya Oran› (%) 3,8 4,5 3,0 3,2 2,9 3,1 1,8 1,4 1,1 1,6 2,1 3,0 1,1 2,9 3,6 1,3 Kaynak: Swiss Re, Sigma No 2/2011 37 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ Sigorta Sektörünün 2011 Y›l› Mart Sonu De¤erlendirmesi Mehmet KALKAVAN TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s› ergimizin bu say›s›nda Sigorta Sektörünün 2011 y›l› ilk üç ay sonuçlar›n›n bir de¤erlendirmesini yapaca¤›z. Sektörün geneli üzerinde k›sa bir de¤erlendirme yapacak olursak, 2011 y›l› Mart ay› sonunda, sektör 2010 y›lsonuna benzer bir flekilde hayat d›fl› D branfllarda son derece olumsuz bir tablo çizerek y›l› 22 Milyon teknik zararla, hayat branfl›n› ise 34 Milyon teknik kâr ile kapatm›flt›r. Mali gelirlerdeki düflüflün teknik sonuçlara eklenmesiyle, bilançolarda 2010 y›l› sonunda oldu¤u üzere zararlar ortaya ç›km›flt›r. I- HAYAT DIfiI fi‹RKETLER A- B‹LANÇO 1- Aktif 2011-3 Cari Varl›klar Nakit ve Nakit Benzeri Varl›klar 2010-3 Aktifeki Pay› (%) De¤iflim % 12.957.363.016 87 11.470.300.616 87 12,96 4.410.105.938 30 3.924.644.301 30 12,37 Fin. Varl. ile Riski Sigort. Ait Fin. Yat. 3.592.270.768 24 3.168.163.569 24 13,39 Esas Faaliyetlerden Alacaklar 3.675.386.500 25 3.221.142.494 24 14,10 ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Gelecek Aylara Ait Giderler Di¤er Cari Varl›klar Cari Olmayan Varl›klar Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Finansal Varl›klar 6.650.907 0 64.673.525 0 -89,72 54.065.181 0 48.983.790 0 10,37 1.103.195.416 7 947.130.206 7 16,48 115.688.306 1 95.562.731 1 21,06 1.954.164.735 13 1.757.376.753 13 11,20 32.363.388 0 13.565.363 0 138,57 243.608 0 444.898 0 -45,24 1.041.819 0 61.948 0 8,30 772.566.855 5 729.025.806 6 5,97 Maddi Varl›klar 618.967.454 4 595.900.721 5 3,87 Maddi Olmayan Varl›klar 401.758.165 3 352.385.229 3 14,01 Gelecek Y›llara Ait Giderler Di¤er Cari Olmayan Varl›klar AKTIF TOPLAMI 38 Aktifeki Pay›(%) 6.359.194 0 7.822.396 0 -18,71 120.864.251 1 57.270.393 0 111,04 14.911.527.750 100 13.227.677.370 100 12,73 Hayat D›fl› branfllarda faaliyet gösteren sigorta flirketlerinin Aktif Toplam› geçen y›l›n ayn› dönemine göre yaklafl›k yüzde 13 oran›nda bir art›fl göstererek 14.912 Milyon TL’ye yükselmifltir. Cari Varl›klarda yüzde 13 oran›nda, Cari Olmayan Varl›klarda ise yüzde 11 oran›nda bir art›fl meydana gelmifltir. 2010 y›l› ilk üç ay sonu bilançosunun aktifindeki en büyük pay yüzde 30 ile “Nakit ve Nakit Benzeri Varl›klar” kalemine aittir. “Cari Olmayan Varl›klar” aras›nda dikkat çeken kalemler s›ras›yla yüzde 111 ora- n›nda art›fl göstererek 121 Milyon TL’ye ulaflan “Di¤er Cari Olmayan Varl›klar” ile yüzde 139 oran›nda artarak 33 Milyon TL’ye ulaflan “Esas Faaliyetlerden Alacaklar” kalemidir. “Esas Faaliyetlerden Alacaklar” hesab›n›n bu denli yüksek orandaki art›fl›, 27 Milyon TL tutar›ndaki “Rücu ve Sovtaj Yoluyla Tahsil Edilecek Alacaklar”›n burada izlenmeye bafllanmas›ndan kaynaklanmaktad›r. “Di¤er Cari Olmayan Varl›klar” kaleminin tamam›na yak›n› “Ertelenmifl Vergi Varl›klar›”ndan oluflmaktad›r. 2- Pasif Pasifteki 20011-3 K›sa Vadeli Yükümlülükler Pay›(%) 2010-3 Pasifteki De¤iflim Pay›(%) % 9.641.625.511 65 8.173.634.296 62 17,96 2.470.667 0 84.839.656 1 -97,09 Esas Faaliyetlerden Borçlar 942.193.036 6 770.040.089 6 22,36 ‹liflkili Taraflardan Borçlar 133.777.908 1 202.030.628 2 -33,78 Di¤er Borçlar 179.836.276 1 147.935.859 1 21,56 7.867.766.905 53 6.492.945.186 49 21,17 125.936.728 1 112.171.070 1 12,27 57.447.192 0 28.837.076 0 99,21 306.888.412 2 308.161.971 2 -0,41 25.308.388 0 26.672.760 0 -5,12 304.458.350 2 226.369.839 2 34,50 Finansal Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Ödenecek Vergi vb. Yüküm. Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Aylara Ait Gelirler Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar 44.980 0 236 0 18980,55 21.773.365 0 12.138.977 0 79,37 ‹liflkili Taraflara Borçlar 5.182.539 0 476.180 0 988,36 Di¤er Borçlar 3.284.887 0 1.986.375 0 65,37 222.057.429 1 163.130.424 1 36,12 Esas Faaliyetlerden Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Di¤er Yükümlülükler ve Karfl›l›klar 395.743 0 2.036.763 0 -80,57 53.745.211 0 42.735.106 0 25,76 Gelecek Y›llara Ait Gelir ve Gider Tahakk. 2.288.121 0 2.337.318 0 -2,10 Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler -4.313.925 0 1.528.461 0 -382,24 Özsermaye 4.965.443.889 33 4.827.673.234 36 2,85 Ödenmifl Sermaye 4.031.674.627 27 3.455.925.184 26 16,66 Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Sermaye Yedekleri Kâr Yedekleri Geçmifl Y›llar Kârlar› Geçmifl Y›llar Zararlar›(-) Dönem Net Kâr› PASIF TOPLAMI 534.555.154 4 455.708.176 3 17,30 1.503.574.814 10 1.392.994.041 11 7,94 90.811.774 1 146.939.094 1 -38,20 -1.154.578.796 -8 -629.109.786 -5 83,53 -40.593.684 0 5.216.525 0 -878,17 14.911.527.750 100 13.227.677.370 100 12,73 39 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ Son bir y›lda “Ödenmifl Sermaye”nin yüzde 17 oran›nda artmas›na karfl›n, ortaya ç›kan zararlar nedeniyle Özsermaye sadece yüzde 3 oran›nda art›fl gösterebilmifltir. Bu art›fla ra¤men, Özsermayenin pasif toplam› içerisindeki pay› yüzde 3 azalm›flt›r. “K›sa Vadeli Yükümlülükler” içindeki 942 Milyon TL tutar›ndaki “Esas Faaliyetlerden Borçlar” kaleminin en büyük kalemi 616 Milyon TL tutar›ndaki “Sigortac›l›k Faaliyetinden Borçlar” kalemidir. Bu kalemin 421 Milyon TL’si reasürörlere iliflkin iken, arac›lara iliflkin borç tutar› 122 Milyon TL, sigorta flirketlerine borçlar ise 72 Milyon TL’dir. Bu bölümde yer alan “Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›”n›n 4.780 Milyon TL’si “Kazan›lmam›fl Primler Karfl›l›¤›”ndan, 2.962 Milyon TL’si ise “Muallâk Hasar ve Tazminat Karfl›l›¤›”ndan oluflmaktad›r. “Gelecek Aylara Ait Gelirler”in 276 Milyon TL’si “Ertelenmifl Komisyon Gelirleri”nden oluflmaktad›r. K›sa Vadeli Yükümlülüklerin pasif içerisindeki pay› bir önceki döneme göre 3 puanl›k art›flla yüzde 65’e, toplam teknik karfl›l›klar›n pasif toplam› içindeki pay› ise yüzde 50’den yüzde 54’e yükselmifltir. 2010 y›l› Mart sonunu sektör 5 Milyon TL bilanço kar› ile kapam›flken, 2011 Mart sonunda 41 Milyon TL zararla karfl›laflm›flt›r. B- KÂR/ZARAR HESABI 1- Teknik Sonuçlar YAZILAN PR‹MLER 2011-3 2010-3 De¤iflim% 2011-3 2010-3 De¤iflim(%) KAZA 168.782.927 136.311.377 23,82 42.350.983 66.158.750 -35,99 HASTALIK/SA⁄LIK 699.257.193 580.351.029 20,49 -37.507.257 -31.720.429 18,24 KARA ARAÇLARI 863.057.090 665.193.812 29,75 -46.069.689 -67.507.406 -31,76 RAYLI ARAÇLAR 86.476 40.395 114,08 20.256 25.651 -21,03 HAVA ARAÇLARI 9.518.599 7.303.339 30,33 1.052.964 1.760.155 -40,18 SU ARAÇLARI 23.956.126 23.418.798 2,29 5.986.944 6.509.225 -8,02 NAKL‹YAT 93.337.698 83.899.171 11,25 17.344.908 25.159.278 -31,06 YANGIN VE DO⁄. AF. 597.829.639 554.450.657 7,82 47.756.704 43.766.170 9,12 GENEL ZARARLAR 453.821.228 279.181.831 62,55 2.830.975 19.169.292 -85,23 KARA ARAÇLARI SOR. 679.593.438 595.049.040 14,21 -71.972.212 -73.236.282 -1,73 HAVA ARAÇLARI SOR. 10.526.746 7.809.205 34,80 -45.908 245.770 -118,68 78.488 74.458 5,41 60.714 33.012 83,91 GENEL SORUMLULUK 98.573.602 82.671.339 19,24 11.225.397 16.868.469 -33,45 KRED‹ 15.930.757 13.494.128 18,06 -52.995 793.637 -106,68 EMN‹YET‹ SU‹ST‹MAL 2.919.947 4.066.335 -28,19 133.307 690.102 -80,68 F‹NANSAL KAYIPLAR 30.798.152 25.447.128 21,03 71.039 1.606.183 -95,58 HUKUKSAL KORUMA 12.406.041 8.770.323 41,45 5.221.169 -3.971.736 -231,46 258.160 0 - 6.181 0 - 3.760.732.306 3.067.532.365 22,60 -21.586.522 6.349.843 -439,95 TRAF‹K 620.096.896 538.700.290 15,11 -101.260.256 -115.019.895 -11,96 KASKO 863.057.090 665.193.812 29,75 -46.069.689 -67.507.406 -31,76 SU ARAÇLARI SORUML. DESTEK HAYAT DIfiI TOPLAM 40 TEKN‹K KÂR Elemanter branfllarda yaz›lan primlerde bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre yüzde 23 oran›nda bir art›fl sa¤lanm›fl ve prim üretim tutar› 3.761 Milyon TL’ye yükselmifltir. Sektörün elemanter branfllardaki teknik sonuçlar› ise geçen y›l 6 Milyon TL teknik karla kapan›rken, bu y›l yüzde 440 oran›nda bir gerilemeyle 22 Milyon TL teknik zararla kapanm›flt›r. En fazla dikkat çeken branfl, 2010 y›l›n›n ilk üç ay›nda elde edilen teknik kar›n bu dönem yüzde 85 geriledi¤i “Genel Zararlar” branfl›d›r. Bunun d›fl›nda, “Kaza” ve “Nakliyat” branfllar›nda da bir önceki dönem elde edilen teknik kar›n üçte birinin bu dönem kaybedilmifl olmas›, genel teknik sonuçlar› olumsuz etkileyen hususlar›n bafl›nda gelmektedir. Trafik sigortas›nda bu dönem çok küçük bir düzelme gerçekleflmifltir ancak, 6111 say›l› Kanunun tedaviye iliflkin hükümlerine uygun idari düzenlemelerin yap›lmas›yla teknik sonuçlar›n bu y›l içerisinde daha yüksek oranda düzelece¤i tahmin edilmektedir. 2- Mali Sonuçlar Yat›r›m Gelirleri Fin. Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler Fin. Yat. Nakte Çevrilmesinden Elde Edilen Kârlar Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi Kambiyo Kârlar› ‹fltiraklerden Gelirler Ba¤l› Ort. ve Müflt. Yön. Tabi Tefleb. Gel. Arazi, Arsa ile Bin.'dan Eld. Ed.Gel. Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler Di¤er Yat›r›mlar Hayat Teknik Bölümünden Aktar›lan Yat›r›m Gel. Yat›r›m Giderleri Yat›r›m Yönetim Giderleri (-) Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-) Yat›r›mlar›n Nakte Çevrilmesinden Oluflan Zararlar (-) Hayat D›fl› Teknik Böl. Aktar›lan Yat›r›m Gelirleri (-) Türev Ürünler Son. Oluflan Zararlar (-) Kambiyo Zararlar› (-) Amortisman Giderleri (-) Di¤er Yat›r›m Giderleri (-) Di¤er Faal. Gelir &Giderler(+/-) Karfl›l›klar Hesab› (+/-) Reeskont Hesab› (+/-) Zorunlu Deprem Sigortas› Hesab› (+/-) Enflasyon Düzeltmesi Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Varl›¤› Hesab› (+/-) Ert. Vergi Yükümlülü¤ü Gideri (-) Di¤er Gelir ve Karlar Di¤er Gider ve Zararlar (-) Önceki Y›l Gelir ve Karlar› Önceki Y›l Gider ve Zararlar›(-) Net Dönem Kâr› veya Zarar› 20011-3 2010-3 De¤iflim (%) 205.966.523,43 108.626.884,16 10.963.695,32 8.747.486,49 39.130.117,77 33.255.247,89 1.188.465,37 3.150.551,21 597.288,23 296.207,12 10.579,87 -183.115.085,55 -5.077.198,55 -1.821.091,88 -5.185.072,99 -123.493.734,83 -913.232,69 -27.063.551,21 -18.584.440,75 -976.762,64 -20.864.364,02 -37.799.781,72 -1.324.959,93 10.197.675,36 0,00 6.874.717,66 1.709.529,56 8.777.295,91 -9.168.721,47 5.484,67 -135.604,07 1.987.073,86 256.262.304,03 124.080.915,49 28.325.886,05 9.293.171,22 17.449.036,77 67.199.818,40 991.917,20 7.795.750,52 942.620,49 183.187,89 0,00 -224.768.325,27 -3.706.524,64 -1.583.751,65 -4.142.256,00 -170.977.741,66 -5.831,00 -28.721.154,16 -14.983.903,37 -647.162,78 -10.258.201,02 -25.178.760,13 -1.128.382,18 2.644.369,45 0,00 15.134.888,86 -1.089.038,42 7.137.572,11 -7.434.749,00 10.923,33 -355.025,04 21.235.777,75 -19,63 -12,45 -61,29 -5,87 124,25 -50,51 19,81 -59,59 -36,64 61,70 -18,53 36,98 14,99 25,18 -27,77 15.561,68 -5,77 24,03 50,93 103,39 50,13 17,42 285,64 -54,58 -256,98 22,97 23,32 -49,79 -61,80 -90,64 41 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ 206 Milyon TL’lik yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 183 Milyon TL’lik yat›r›m giderleri ve 21 Milyon TL’lik di¤er faaliyetlerden kaynaklanan giderler sonucunda, 2011 y›l› Mart ay› sonunda 2 Milyon TL mali kar elde edilmifltir. Bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine göre yüzde 91 oran›nda bir azal›fl› ifade etmektedir. Kambiyo karlar›n›n yüzde 124’lük art›fla denk gelen 22 Milyon TL tutar›nda art›fl göstermesine ra¤men, yat›r›m gelirlerinde yüzde 20 oran›nda bir azal›fl meydana gelmifltir. Bu azal›fl›n en önemli nedenleri “Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler”, “Finansal Yat›r›mlar›n De- ¤erlemesi” ve “‹fltiraklerden Gelirler” kalemlerinin önemli oranlarda ve/veya tutarlarda düflmesidir. Ayn› dönemde yat›r›m giderlerinde yüzde 19 oran›nda bir azal›fl meydana gelmifltir. Bu azal›fl›n tek sebebi, hayat d›fl› teknik bölüme aktar›lan yat›r›m gelirlerinin 171 Milyon TL’den 123 Milyon TL’ye çekilmesidir. “Di¤er Faaliyet Gelir ve Giderleri Hesab›”nda da yüzde 103 oran›nda art›fl gerçekleflmifl ve bir önceki dönem ortaya ç›kan k›rm›z› bakiye iki kat›na yükselmifltir. Bu durum tamamen karfl›l›klar hesab›n›n 13 Milyon TL yükselmesinden kaynaklanmaktad›r. II- HAYAT - EMEKL‹L‹K fi‹RKETLER‹ A- B‹LANÇO 1- Aktif Aktifeki Cari Varl›klar Nakit Ve Nakit Benzeri Varl›klar Fin.Varl. ‹le Riski Sigort.Ait Fin.Yat. Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Gelecek Aylara Ait Giderler Di¤er Cari Varl›klar Cari Olmayan Varl›klar Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Finansal Varl›klar Maddi Varl›klar Maddi Olmayan Varl›klar Gelecek Y›llara Ait Giderler Di¤er Cari Olmayan Varl›klar AKTIF TOPLAMI Aktifeki De¤iflim 2011-3 Pay›(%) 2010-3 Pay›(%) % 15.215.134.212 2.194.947.752 5.615.750.927 7.167.944.110 11.010.674 9.959.037 181.580.458 33.941.254 6.504.628.210 5.943.733.088 0 144.245 62.185.980 102.459.545 32.620.936 347.973.112 15.511.304 21.719.762.423 70 10 26 33 0 0 1 0 30 27 0 0 0 0 0 2 0 100 12.747.234.543 1.453.099.921 5.739.352.229 5.342.690.831 6.490.050 7.299.271 151.483.460 46.818.782 5.005.959.864 4.841.235.298 124.140 16.787.463 105.913.589 30.990.385 502.150 10.406.839 17.753.194.408 72 8 32 30 0 0 1 0 28 27 0 0 0 1 0 0 0 100 19,36 51,05 -2,15 34,16 69,65 36,44 19,87 -27,51 29,94 22,77 16,20 270,43 -3,26 5,26 69.196,64 49,05 22,34 Hayat ve Emeklilik branfllar›nda faaliyet gösteren sigorta flirketlerinin Aktif Toplam› geçen y›l›n ayn› dönemine oranla yaklafl›k yüzde 22 oran›nda bir art›fl göstererek 21.720 Milyon TL’ye ulaflm›flt›r. Cari Varl›klarda yüzde 19, Cari Olmayan Varl›klarda ise yüzde 30 oran›nda bir art›fl meydana gelmifltir. Cari Varl›klar ile Cari Olmayan Varl›klar›n aktif içindeki paylar› s›ras›yla yüzde 72 ve yüzde 28 oran›nda gerçeklefl- 42 mifltir. 7.168 Milyon TL tutar›ndaki “Esas Faaliyetlerden Alacaklar” tutar›n›n 6.782 Milyon TL’si “Emeklilik Faaliyetinden Alacaklar” kaleminden gelmektedir. “Cari Olmayan Varl›klar” alt›nda yer alan 5.944 Milyon TL tutar›ndaki “Esas Faaliyetlerden Alacaklar” kaleminin 5.804 Milyon TL tutar›ndaki k›sm› da “Emeklilik Faaliyetinden Alacaklar” alt›ndaki “Saklay›c› fiirketten Alacaklar” kaleminden oluflmaktad›r. 2- Pasif 2010-12 K›sa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflardan Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Ödenecek Vergi Vb. Yüküm. Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Aylara Ait Gelirler Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflara Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Di¤er Yükümlülükler ve Karfl›l›klar Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Y›llara Ait Gelir ve Gider Tah. Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler Özsermaye Ödenmifl Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Geçmifl Y›llar Karlar› Geçmifl Y›llar Zararlar›(-) Dönem Net Kar› PASIF TOPLAMI 0.529.965.708 6.241.800 7.106.390.771 127.804.178 31.461.803 3.101.891.898 54.076.489 33.501.374 44.163.757 24.433.638 8.955.474.965 14.634 5.803.464.771 0 244.466 3.107.487.641 4.730.619 14.477.613 48.146 25.007.075 2.234.321.749 1.452.443.635 168.598.804 637.343.734 274.786.783 -349.987.451 51.136.243 21.719.762.423 Özsermaye bir önceki döneme göre yüzde 34 oran›nda art›fl göstererek 2.234 Milyon TL’ye yükselmifltir. Özsermayenin Pasif Toplam› içindeki pay› bu dönem yüzde 1 artarak yüzde 10’a yükselmifltir. K›sa vadeli yükümlülüklerin pasif içerisindeki pay› her iki dönemde de de¤iflmeyerek yüzde 48 olarak gerçekleflirken, uzun vadeli yükümlülüklerin pasif içerisindeki pay› yüzde 1 azalarak yüzde 41’e gerilemifltir. K›sa vadeli yükümlülükler yüzde 22 oran›nda art›fl göstererek 10.530 Milyon TL’ye, uzun vadeli yükümlülükler kalemi ise yüzde 20 oran›nda art›fl göstererek 8.955 Milyon TL’ye ulaflm›flt›r. Bir önceki dönemde toplam pasif içerisindeki pay› yüzde 32 olan K›sa ve Uzun Vadeli Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›, yüzde 4 gerileyerek yüzde 28 olarak Pasifteki Pay›(%) 48 0 33 1 0 14 0 0 0 0 41 0 27 0 0 14 0 0 0 0 10 7 1 3 1 -2 0 100 2009-12 8.599.047.728 74.801.668 5.346.898.200 55.666.408 41.211.240 2.925.077.381 69.936.093 22.939.471 38.569.337 23.947.930 7.494.114.687 28.992 4.691.352.924 0 246.782 2.761.629.834 3.652.063 11.532.212 0 25.671.880 1.667.146.502 1.086.397.402 132.286.623 471.344.307 208.651.320 -311.945.767 80.412.617 17.760.308.917 Pasifteki Pay›(%) 48 0 30 0 0 16 0 0 0 0 42 0 26 0 0 16 0 0 0 0 9 6 1 3 1 -2 0 100 De¤iflim % 22,46 -91,66 32,91 129,59 -23,66 6,04 -22,68 46,04 14,50 2,03 19,50 -49,52 23,71 -0,94 12,52 29,53 25,54 -2,59 34,02 33,69 27,45 35,22 31,70 12,19 -36,41 22,29 gerçekleflmifltir. 2011 y›l› Mart ay› sonu itibariyle, sektör 51 Milyon TL tutar›nda net kar elde etmifl olup bu tutar geçen y›la k›yasla yüzde 36 oran›nda bir azal›fl› ifade etmektedir. Pasif taraf›ndaki kalemlere dikkat etti¤imizde, k›sa ve uzun vadeli yükümlükler aras›nda yer alan ve pasif taraf›n büyüklük anlam›nda ilk iki kalemini oluflturan “Esas Faaliyetlerden Borçlar” kalemlerinin tamam›na yak›n› “Emeklilik Faaliyetlerinden Borçlar” kalemi alt›ndaki “Kat›l›mc›lara Borçlar”dan meydana gelmektedir. 3.102 Milyon TL tutar›ndaki k›sa vadeli sigortac›l›k teknik karfl›l›klar›n›n 2.271 Milyon TL’si, 3.107 Milyon TL tutar›ndaki uzun vadeli sigortac›l›k teknik karfl›l›klar›n›n ise 2.876 Milyon TL’si hayat matematik karfl›l›klar›ndan oluflmaktad›r. 43 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ B- KÂR/ZARAR HESABI 1- Teknik Sonuçlar Hayat Yaz›lan Primler Hayat Net Teknik Kâr Emeklilik Teknik Kâr Hayat/Emeklilik Mali Kâr Kâr Hayat D›fl› Faaliyet Kâr› Vergi Hayat Toplam Kâr (Vergi öncesi) Hayat Net Kâr 2011-3 2010-3 De¤iflim% 755.484.292 33.768.327 -12.372.527 49.362.539 70.758.339 -1.773.703 -17.848.393 68.984.636 51.136.243 589.458.710 42.384.906 9.015.472 56.344.508 107.744.887 -3.202.362 -24.129.907 104.542.524 80.412.617 28,17 -20,33 -237,24 -12,39 -34,33 -44,61 -26,03 -34,01 -36,41 2- Mali Sonuçlar 2011-3 2010-3 De¤iflim(%) Yat›r›m Gelirleri 76.065.247 80.269.274 -5,24 Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler 49.169.303 36.397.516 35,09 Finansal Yat›r›mlar›n Nakde Çevr. Elde Edilen Karlar 5.691.641 10.877.370 -47,67 Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi 8.738.938 16.795.941 -47,97 Kambiyo Karlar› 5.281.388 4.640.668 13,81 ‹fltiraklerden Gelirler 2.716.734 1.009.809 169,03 Ba¤l› Ortak. Ve Müflterek Yönetime Tabi Tefleb. Gel. Arazi, Arsa ‹le Binalardan Elde Edilen Gelirler Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler 0 0 749.579 26,65 114.663 69.815 64,24 2.536.409 1.693.385 49,78 866.852 8.035.191 -89,21 -21.475.615 -20.169.813 6,47 -2.404.764 -2.628.590 -8,52 Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-) -4.271.033 -4.604.592 -7,24 Yat›r›mlar›n Nakte Çevr. Oluflan Zararlar (-) -2.276.428 -796.447 185,82 Hayat D›fl› Teknik Böl. Aktar›lan Yat›r›m Gelirleri (-) -1.137.651 -968.523 17,46 0 0 0 -11,99 Di¤er Yat›r›mlar Hayat Teknik Bölümünden Aktar›lan Yat›r›m Gel. Yat›r›m Giderleri Yat›r›m Yönetim Giderleri (-) Türev Ürünler Sonucunda Oluflan Zararlar (-) Kambiyo Zararlar› (-) -3.845.966 -4.369.852 Amortisman Giderleri (-) -7.448.835 -6.784.062 9,80 -90.939 -17.747 412,43 Di¤er Faaliyetlerden Gelir &Giderler(+/-) -5.227.092 -3.754.952 39,21 Karfl›l›klar Hesab› (+/-) -2.253.432 -1.616.055 39,44 Reeskont Hesab› (+/-) 474.724 508.131 -6,57 0 0 #SAYI/0! 34.249 0 #SAYI/0! -2.209.981 -2.718.426 -18,70 11.386 -28.763 -139,59 Di¤er Yat›r›m Giderleri (-) Zorunlu Deprem Sigortas› Hesab› (+/-) Enflasyon Düzeltmesi Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Varl›¤› Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü Gideri (-) Di¤er Gelir ve Kârlar 2.392.959 2.558.042 -6,45 Di¤er Gider ve Zararlar (-) -3.640.047 -3.496.002 4,12 -99,66 Önceki Y›l Gelir ve Kârlar› Önceki Y›l Gider ve Zararlar›(-) Net Dönem Kâr› Veya Zarar› 44 0 949.320 3.631 1.081.434 -40.581 -43.314 -6,31 49.362.539 56.344.508 -12,39 Hayat branfl› prim üretiminde bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre yüzde 28 oran›nda bir art›fl gerçekleflmifl ve prim üretimi 755 Milyon TL olarak gerçekleflmifltir. Hayat branfl› Teknik Kar› yüzde 20 oran›nda azalarak 34 Milyon TL’ye gerilemifltir. Emeklilik branfl›nda ise bir önceki dönem sonunda 9 Milyon TL tutar›nda gerçekleflen teknik kar miktar›, bu dönem sonunda 12 Milyon TL teknik zarara dönmüfltür. Mali kardaki yüzde 12 oran›ndaki azal›fla ra¤men hayat/emeklilik flirketlerinin flirketlerin hayat ve emeklilik toplam›nda kar› yüzde 34 oran›nda azalarak 71 Milyon TL olarak gerçekleflmifltir. 76 Milyon TL yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 21 Milyon TL yat›r›m giderleri ve 5 Milyon TL tutar›nda di¤er faaliyetlerden kaynaklanan giderler sonucunda, 2011 y›l› Mart ay› sonunda 49 Milyon TL mali kar yarat›lm›flt›r. Bu tutar geçen y›la göre yüzde 12 oran›nda bir azal›fl› ifade etmektedir. Yat›r›m gelirlerinde yüzde 5 oran›nda azal›fl meydana gelirken, yat›r›m giderlerinde ise yüzde 6 oran›nda bir art›fl meydana gelmifltir. Burada da mali gelirlerin azalmas›na “Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi” ile “Finansal Yat›r›mlar›n Nakde Çevrilmesinden Elde Edilen Karlar” ve “Hayat Teknik Bölümünden Aktar›lan Yat›r›m Gelirleri” kalemi sebebiyet vermifltir. TSEV TSEV’de ‹K Platformu Prof Dr. Suna ÖZYÜKSEL Türk Sigorta Enstitüsü Vak›f Müdürü SEV, geleneksel hale getirdi¤i "TSEV Elementer ve Hayat Sigorta fiirketleri E¤itim ve ‹nsan Kaynaklar› Platformu Toplant›s›n›" 30 Mart 2011 Çarflamba günü Ceylan Intercontinental Otel'de gerçeklefltirdi. Toplant›da kat›l›mc›lara TSEV taraf›ndan gerçeklefltirilmekte olan çal›flmalar ve haz›rlanan e¤itim programlar› hakk›nda bilgi verildi. T Bunun yan› s›ra, sektördeki ‹K ve E¤itim Birimi çal›flanlar›n›n birbiri ile iletiflimini kolaylaflt›rmak, tecrübelerin ve en iyi uygulamalar›n paylafl›m›n› desteklemek amac› ile platform@tsev.org.tr adresli yeni bir mail grubu faaliyete geçirildi. ‹FM Çal›flmalar›na Destek SEV, üniversite ve sektör iflbirli¤inin gelifltirilmesi, üniversite ö¤rencilerine finans alan›nda daha fazla staj imkân› sa¤lanmas› amac›yla ‹stanbul Uluslararas› Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Plan›'n›n 60 No'lu karar› çerçevesinde Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i, Türkiye Bankalar Birli¤i ve Türkiye Sermaye Piyasas› Arac› Kurulufllar› Birli¤i taraf›ndan gerçeklefltirilen ça- T l›flmalara destek oluyor. Bu çerçevede TSEV, Türk sigorta sektöründe faaliyet gösteren flirketlerin staj imkânlar› konusundaki alg› ve olanaklar›n›n tespit edilmesi amac›yla haz›rlad›¤› anketi flirketlere gönderdi. Haz›rlanacak raporun Birlik ve di¤er ilgili kurumlarla paylafl›larak, finans sektöründe staj imkânlar›n›n gelifltirilmesi için yap›lacak çal›flmalara zemin haz›rlamas› amaçlan›yor. 45 YI LD IZ TA KI M TSEV Türk Sigorta Sektörü 3. Bowling Ligi Finali Yap›ld› ektör çal›flanlar›n› bir araya getirmek, ifl ortam›n›n d›fl›nda da birlikteli¤i sa¤lamak ve sporun tatl› rekabetini farkl› flirketlerin çal›flanlar› aras›nda iletiflim arac› olarak kullanmak amac›yla 2009 y›l›ndan bu yana düzenlenen ve bu y›l üçüncüsü gerçeklefltirilen Türk Sigorta Sektörü Bowling Ligi 25 May›s tarihinde yap›lan final oyunlar› ile son buldu. S 2010 y›l›n›n flampiyonu olan Anadolu Sigorta Tak›m›, bu y›l da en yüksek puan› toplayarak 2011 liginin y›ld›z tak›m› oldu. 2011 liginin birincisi Yap› 46 Kredi Sigorta, ikincisi Ak Sigorta ve üçüncüsü Generali Sigorta olurken, Bireysel dalda birincili¤i Ak Sigorta’dan Nuran fiay›k, ikincili¤i Yap› Kredi Sigorta’dan Didem Gündo¤du ve üçüncülü¤ü Anadolu Sigorta’dan Ayhan Uzun elde etti. Bu y›l bir oyunda en fazla strike yapan oyuncu Anadolu Sigorta’dan Naci Y›lmaz, bir oyunda en fazla say› üreten oyuncu ise Generali Sigorta’dan Onur Karamano¤lu oldu. Türk Sigorta Sektörü Bowling Ligi’ne sigorta sektöründen 16 tak›m kat›l›m gösterdi. 47 SC O RE ST R‹ KE H‹ GH H‹ GH 3. 2. B‹ RE YS EL B‹ RE YS EL 2. TA KI M B‹ RE YS EL 1. 1. TA KI M 3. TA KI M TSEV Devam Eden E¤itim Programlar› M EVZUAT UYUM E⁄‹T‹M PROGRAMLARI Yeni dönemde Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) sigorta sektörüne etkileri üzerinde duracak olan mevzuat programlar›, branfla özel bir anlay›flla bütün de¤ifliklik ve düzenlemeleri detayl› ve karfl›laflt›rmal› bir flekilde gündeme getirmeyi hedefliyor. Bu kapsamda, TTK’nun Sorumluluk Sigortalar›’na ve Tafl›mac›l›¤a yönelik düzenlemelerini inceleyecek iki yeni e¤itim program›n›n haz›rl›klar› devam ediyor. Bunun yan› s›ra, geçti¤imiz sene ilk kez sektöre duyurulan “Emsal Yarg›tay Kararlar› ‹ncelenerek Sigorta fiirketlerinin Hasar Riskini ve Maliyetlerini Azaltmaya Yönelik Uygulamal› Workshop Serisi” 2011 y›l› içerisinde de, 7 farkl› ana bafll›kta, kat›l›mc›lar› ile buluflmaya devam ediyor. ‹lki 1 Haziran tarihinde gerçeklefltirilen ve Avukat Ahmet Karayazgan taraf›ndan verilen “Sa¤l›k Sigortalar›” bafll›¤›n›n yan› s›ra, sonbahar döneminde, “Yang›n-H›rs›zl›k”, “‹nflaat-Makine-Montaj”, “Kara Araçlar› Kasko”, “Genel Sorumluluk”, “Nakliyat”, “Trafik ve Motorlu Kara Tafl›tlar› ‹htiyari Mali Sorumluluk” gibi bafll›klarda uygulamal› e¤itimlerin gerçeklefltirilmesi planlan›yor. Programlar kapsam›nda; son 25 y›l›n Yarg›tay emsal kararlar› de¤erlendirilerek, ifl süreçlerindeki hatalara ve eksik bilgilere dikkat çekilmesi, bir kez daha benzer hasarlarla karfl›lafl›lmamas› için, al›nabilecek önlemlerin (Do¤ru poliçe düzenleme, süreç yönetimi, maliyet analizi ve mevzuat bilgisi vb) kat›l›mc›larla paylafl›lmas› amaçlan›yor. 48 aç›lmas› talebini de¤erlendiren TSEV, May›s ay›ndan itibaren y›lsonuna kadar duyurulacak olan bütün K›sa Süreli E¤itim Programlar›'n›n aç›lmas›na karar verdi. Uygulaman›n bafllamas› ile afla¤›da yer alan e¤itim programlar› aç›ld›. ❖ Sigortac›l›¤a Girifl ❖ Nakliyat Enstitü Klozlar›n›n Hukuksal Aç›dan De¤erlendirilmesi ❖ Mühendislik Sigortalar›nda Kar Kayb› Sigortalar› ❖ Excess of Loss Tretelerinin Uygulamal› Analizi ve Stop Loss Anlaflmalar› ❖ Hayat Sigortalar› Temel Seviye Sigorta Muhasebesi ❖ Sa¤l›k Sigortalar› Uygulamalar›na Genel Bak›fl (Türkiye ve Dünya Örnekleri) ❖ ‹nflaat ve Montaj Sigortalar›nda Kullan›lan Klozlar ❖ Sigorta Sektörüne Yönelik Pazar Gelifltirme ve Derinlefltirme Yöntemleri ❖ Hayat Sigortalar›nda Risk Yönetimi ❖ Sigorta fiirketlerinde KDV - BSMV Uygulamalar› ve Kurum Kazanc› ile ‹liflkisi ❖ Trete fiartlar› Tespitinde veya Yenilemelerde Teknik ve Muhasebe Aç›s›ndan Dikkat Edilecek Hususlar ❖ Hayat-D›fl› Sigortalar› Temel Seviye Sigorta Muhasebesi ❖ Bölüflmeli ve Bölüflmesiz Tretelerde Dönemsel Hesaplar›n Yönetimi ❖ Nakliye Emtea Sigortalar›na ‹liflkin Uygulamadan Kaynaklanan Sorunlar ve Sorumlulu¤a ‹liflin Yarg› Kararlar› ❖ Sa¤l›kta Hasar Uygulamalar› ❖ Konut Sigortalar› KISA SÜREL‹ E⁄‹T‹M PROGRAMLARI AKTÜER ADAYLARINA YÖNEL‹K E⁄‹T‹M PROGRAMLARI Ceylan Intercontinental Otel'de gerçeklefltirilen IK ve e¤itim platformunda, flirketlerin duyurulan K›sa Süreli E¤itim Programlar›’n›n tamam›n›n Mart ay›nda “Matematik” e¤itim program› ile bafllayan ve Nisan ay›nda “Finansal Matematik” e¤itim program› ile devam eden “Aktüer Adayla- r›na Yönelik E¤itim Programlar›” mesle¤e iliflkin s›navlara haz›rlanan aktüer adaylar›n›n yan› s›ra Hazine ve Sermaye Piyasas› Kurulu s›navlar›na haz›rlanan ilgililer için de bir kaynak görevi üstleniyor. Ha- ziran ay› içerisinde aç›lmas› beklenen “‹statistik ve Olas›l›k” program› ile yaz dönemini noktalayacak olan bu programlar›n Eylül ay›ndan itibaren tekrarlanmas› planlan›yor. Sigorta Sektörüne Yönelik “Meslek Standartlar› Belirleme Çal›flmalar›” Tamamlan›yor SEV’in, sigorta sektörüne yönelik mesleki standart ve yeterliliklerin belirlenmesi konusunda gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar Nisan, May›s ve Haziran aylar›nda yo¤un bir tempo ile gerçeklefltirildi. 19 Nisan ve 27 May›s tarihlerinde sigorta sektörü genel müdür yard›mc›lar›n›n kat›l›m›yla iki toplant› gerçeklefltirilerek; “Sigorta Teknik Uzman›”, “Sigorta Teknik Müdürü”, Hasar/Tazminat Uzman›”; “Hasar/Tazminat Müdürü” mesleklerine iliflkin standartlar önemli bir ölçüde tamamland›. Bunun yan› s›ra, genel çerçevesi mevzuat ile belirlenen sigorta acentesi, bireysel emeklilik arac›s›, sigorta eksperi, aktüer gibi mesleklere iliflkin çal›fl- T malar; alan›nda temsil yetene¤i olan dernek ve komiteler (Brokerler Derne¤i, Aktüerler Derne¤i, Sigorta Eksperleri ‹cra Komitesi, Sigorta Acenteleri ‹cra Komitesi) ile Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü, Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i, Emeklilik Gözetim Merkezi ve Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i’nden temsilcilerin kat›l›m› ile gerçeklefltirildi. Çal›flmalar sonucunda, ilgili mesleklere iliflkin standartlar›n belirlenmesi yönelik zaman planlar› ve metotlar kararlaflt›r›ld›. Meslek standartlar›na yönelik çal›flmalar›n Eylül ay› içerisinde tamamlanarak, taslaklar›n Mesleki Yeterlilik Kurumu’na gönderilmesi öngörülüyor. 49 TSEV Üniversite Seminerlerine Devam Ediliyor ürkiye genelinde sigortac›l›k ve aktüerya e¤itimi veren fakülte ve yüksekokul ö¤rencilerine yönelik olarak TSEV taraf›ndan düzenlenen seminerler yaln›zca üniversitelere de¤il, sigorta flirketlerine ve sektör kurumlar›na da fayda sa¤l›yor. Ö¤renciler bu seminerlerde sektöre iliflkin konular hakk›nda do¤rudan sektör çal›flanlar›ndan bilgi alma olana¤›n› bulurken, sigorta flirketleri ve kurumlar da üniversitelerde standlar kurarak, broflür ve kitapç›klar da¤›tarak flirketlerinin/kurumlar›n›n tan›t›m›n› yapabiliyor ve ileride flirket bünyesinde istihdam edilebilecek ö¤rencilerle do¤rudan iletiflime geçebiliyor. TSEV, seminerlere sponsor olan flirket ve kurumlar›n tüm ulafl›m, konaklama, T transfer ve yemek organizasyonlar›n› gerçeklefltiriyor. Seminer s›ras›nda da¤›t›lan, seminerde yap›lan sunumlar› ve konuya iliflkin bilgi notlar›n› içeren kitapç›klar haz›rl›yor. Seminerlerde sunumlar, sponsor flirket/kurum personeli ile TSEV personeli ve/veya TSEV ö¤retim elemanlar› taraf›ndan yap›l›yor. TSEV, 2011 y›l› sonuna kadar Do¤u Anadolu, Güneydo¤u Anadolu ve Karadeniz bölgelerindeki üniversitelerde “Sigorta E¤itiminin Niteli¤inin Artt›r›lmas›” ve “Toplumda Sigorta Bilincinin Artt›r›lmas›” seminerleri düzenleyecek. Seminerlere sponsor olmak isteyen sigorta flirketleri ve kurumlar›n›n TSEV ile iletiflime geçmesi gerekiyor. Avrupa Sigorta Sektörü için” Mesleki Standartlar ve Yeterliliklerin Belirlenmesi”nde TSEV’in Aktif Rolü SEV, üyesi oldu¤u Avrupa Finansal Belgelendirme Organizasyonu (eficert) taraf›ndan oluflturulan “Avrupa Sigorta Sektörü Yeterliliklerini Belirleme Komitesi”ne (Insurance Qualifications Copenhagen 2010 – “IQ COP 10”) seçildi. TSEV’in yan› s›ra Avusturya, ‹sviçre, Almanya, Romanya, Malta, Güney K›br›s Rum Yönetimi ve Danimarka sigorta enstitülerinin yer ald›¤› bu komitenin amac›; Avrupa sigorta piyasas› için “Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi” temelinde bir “Sektörel Yeterlilikler Çerçevesi” (Sectorial Qualifications Framework (SQF)) belirlenmesi; bu kapsamda Avrupa düzeyinde ilgili meslek gruplar›n›n pro- T 50 fillerinin haz›rlanmas› ve etkin bir akreditasyon sisteminin gelifltirilmesi olarak aç›klan›yor. Bu çerçevede oluflturulan dört çal›flma grubu (claims, underwriting, insurance intermediary, risk management) içerisinden “hasar” ve “underwriting” çal›flma grubuna dahil olan TSEV; 1 Nisan 2011 tarihinde Malta’da ve 10 Haziran 2011’de ise Berlin’de gerçeklefltirilen çal›fltaylara kat›l›m gösterdi. Avrupa Sigorta Sektörü için belirlenecek standart ve yeterliliklerin Ekim ay› içerisinde ‹stanbul’da gerçeklefltirilecek Genel Kurul’da duyurulmas› bekleniyor. Bankalara Yönelik Çal›flmalara H›z Veriliyor igorta sat›fl›nda banka kanallar›n›n rolünün giderek artmas› ve sektörde banka ifltiraki olan sigorta flirketleri say›s›n›n yüksek oranda olmas› neticesinde TSEV, 2011'de bankalara yönelik çal›flmalar›na da h›z veriyor. Banka ifltiraki olan sigorta flirketlerinin denetimi kapsam›nda önem arz eden mali tablolar ve faaliyet denetimi esaslar›na iliflkin Sigorta Denetleme Kurulu'ndan uzmanlar›n deste¤iyle gerçeklefltirilen e¤itim programlar› fleffaf güvenilir mali tablolar ile cari uygulamalar ve kaynak S kullan›m› aç›s›ndan etkin bir faaliyet yönetimine destek sa¤l›yor. Di¤er taraftan banka personeli için haz›rlanan program ile hem kredili hem de serbest sat›fllarda sunulan sigorta ürünleri kapsam›nda risk alg›s›n›n gelifltirilmesi ve risk-sigorta teminat› aras›ndaki fayda analizinin do¤ru yap›labilmesi amaçlan›yor. Böylelikle, banka personelinin daha aktif ve özgüvenli sat›fl yapabilmesi, sorunsuz bir sigortal›l›k dönemi için müflterinin ihtiyaç duydu¤u do¤ru teminatlar› sunabilmesi hedefleniyor. Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nden TSEV’e Ziyaret azine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nde görev yapan uzman yard›mc›lar› ‹stanbul’da gerçeklefltirdikleri kurumsal ziyaretler kapsam›nda 21 Nisan tarihinde Vakf› ziyaret ettiler. Toplant› TSEV Müdürü Suna Özyük- H sel'in aç›l›fl konuflmas› ile bafllad› ve Vakf›n görev ve faaliyetlerini içeren sunumun yap›lmas›yla devam etti. Sunumun ard›ndan Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü uzman yard›mc›lar›n›n sorular› TSEV yetkilileri taraf›ndan yan›tland›. 51 TSEV Fransa Sigorta Enstitüsü, TSEV’i Ziyaret Etti ›zla geliflmekte ve büyümekte olan Türk sigorta sektörü, yabanc› yat›r›mc›lar›n oldu¤u kadar farkl› ülkelerden yabanc› kurum ve kurulufllar›n da ilgilisini çekiyor. Bu kurulufllardan biri olan Fransa Sigorta Enstitüsü’nün sigortac›l›k e¤itimini tamamlayan ö¤rencileri, Türk sigorta sektörünü ve bu sektörde faaliyet gösteren TSEV’i daha yak›ndan tan›mak amac›yla 14-15 Haziran 2011 tarihle- H 52 ri aras›nda Türkiye’ye gelerek Vakf› ziyaret etti. Ziyaret kapsam›nda Türk sigorta sektörünün yap›s›, kurumlar› ve sahip oldu¤u f›rsatlar konusunda detayl› bilgi alan Fransa Sigorta Enstitüsü ö¤rencileri, Vakf›n organize etti¤i program çerçevesinde Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i, Milli Reasürans T.A.fi., Anadolu Anonim Türk Sigorta fiirketi ve Eureko Sigorta ile de birer görüflme gerçeklefltirdi. HAZ‹NE MÜSTEfiARLI⁄I S‹GORTACILIK GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü Sigortac›l›k Bilinçlendirme ve Tan›t›m Stratejisi ❖ Bilinçlendirme ve tan›t›m›n çerçevesinin be- Dr. Ahmet GENÇ Hazine Müsteflarl›k Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü isklerin artt›¤› bir ortamda sigorta konusunda fark›ndal›k ve e¤itim giderek artan biçimde önem kazanmaktad›r. Buna karfl›l›k yetersiz finansal okuryazarl›k olgusu sigorta konusunda bilinçlendirme ve tan›t›m›n gereklili¤inin önemini art›rmaktad›r. R Nitekim geliflmifl ülkelere bak›ld›¤›nda hem özel hem de sosyal sigorta sistemlerinin çok ileri seviyelerde oldu¤u, ülkemizde ise son y›llarda görülen h›zl› geliflmelere ra¤men özel sigorta sisteminin istenilen seviyelere gelemedi¤i görülmektedir. Konu ile ilgili olarak yap›lan çal›flmalarda ülkemiz sigortac›l›¤›n›n yeterince geliflememesi nedenleri aras›nda sigorta bilincinin yetersiz olmas› en önemli yeri tutmaktad›r. Bu bilgiler ›fl›¤›nda, toplumun genelini kapsayacak flekilde “sigorta bilincini art›rma” ve “sigortan›n tan›t›m›” konular›na iliflkin faaliyetlerin yürütülmesi büyük bir önem arz etmektedir. Bu ayn› zamanda tüketicilerin korunmas›na iliflkin temel bir gereklilik olarak da ortaya ç›kmaktad›r. Müsteflarl›¤›m›z 2009 – 2013 y›llar› Stratejik Plan›nda sigortac›l›¤›n tan›t›m›na iliflkin olarak bir bilinçlendirme ve tan›t›m stratejisi haz›rlanmas› öngörülmüfl, bu kapsamda “Sigortac›l›k Bilinçlendirme ve Tan›t›m Stratejisi” Müsteflarl›¤›m›z internet sayfas›nda yay›mlanarak uygulamaya konulmufltur. Tan›t›m stratejisi kapsam›nda ülke geneline yayg›n nitelikte 10 adet konu bafll›¤› alt›nda çok say›da faaliyet öngörülmektedir. Bu kapsamda, toplumun her kesimini kapsay›c› nitelikte olmak üzere lirlenmesi için Temel Sigorta Bilinçlendirme metninin haz›rlanmas› ❖ Sigorta Haftas› belirlenmesi ve bu haftan›n çeflitli etkinliklere konu edilmesi ❖ Yaz›l› ve görsel medya temsilcilerine (ulusal ve yerel medya) sigorta tan›t›m› ve bilinçlendirme programlar›n›n verilmesi ❖ Zorunlu sigortalar için bilinçlendirme ve tan›t›m yap›lmas› ❖ Bilgilendirici broflür, kitapç›k, CD v.b. haz›rlanmas› ve da¤›t›m› ❖ Bilinçlendirme filminin haz›rlanmas› ❖ Üniversitelere ve okullara yönelik k›sa süreli bilinçlendirme programlar› düzenlenmesi ❖ ‹lkö¤retimde Hayat Bilgisi dersi içerisinde ifllenecek sigorta konusunun içeri¤inin belirlenmesi ve Milli E¤itim Bakanl›¤›’na iletilmesi ❖ Bilinçlendirme programlar›n›n düzenlenmesi ❖ Konusu sigorta olan bir yar›flma program›n›n düzenlenmesi bafll›klar› alt›nda çeflitli eylemler planlanmaktad›r. Strateji kapsam›ndaki bilinçlendirme ve tan›t›m faaliyetlerinin genifl bir hedef kitlesine hitap edici nitelikte olmas› öngörülmektedir. Bu kapsamda, medya, bireyler, kurumlar ve ö¤renciler ana bafll›klar› alt›nda çeflitli hedef kitlelere yönelik olarak toplumun genifl bir kesimine hitap edilmesi hedeflenmektedir. Strateji çal›flmalar› kapsam›nda Sigorta Haftas›na ayr› bir parantez açmakta fayda görülmektedir. Her y›l May›s ay›n›n son Pazartesi gününden o haftan›n Pazar gününe kadar olan hafta “Sigorta Haftas›” olarak ilan edilmifltir. Bu y›l 30 May›s’tan 5 Haziran’a kadar olan Sigorta Haftas›nda, sigorta bilincinin tabana yay›lmas› hedefi ile gerek sigortac›l›k alan›nda faaliyette 53 HAZ‹NE MÜSTEfiARLI⁄I S‹GORTACILIK GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü bulunan kurum ve kurulufllar taraf›ndan gerekse ilgi duyan di¤er kurulufllar taraf›ndan çeflitli etkinlikler düzenlenecektir. Stratejinin temel amaçlar›na uygun olarak, strateji kapsam›nda yürütülecek eylemlerde afla¤›daki hedeflere ulafl›lmas› amaçlanmaktad›r: ❖ Sigorta konusundaki fark›ndal›¤›n art›r›lmas› ❖ Sigorta kavram›n›n toplumda yerlefltirilmesi, bilincinin tabana yay›lmas› ❖ Sigorta konusundaki kiflisel kararlarda gerekli asgari donan›ma sahip olunmas›n›n temin edilmesi suretiyle karar verme becerilerinin ge- 54 lifltirilmesi ❖ Temel sigorta ürünlerine kolay eriflimin sa¤lanmas› ❖ Sigorta ve sigortac›l›k sisteminin temel bileflenleri hakk›nda güncel bilgilere sahip olunmas› ❖ Tüketicinin korunmas› ba¤lam›nda sigortal›lar›n hak ve yükümlülüklerinin bilicinde olunmas›n›n sa¤lanmas› Bilinçlendirme ve tan›t›m faaliyetleri kamu-özel sektör iflbirli¤i ilkesine dayanarak sigortac›l›k sektöründe yer alan tüm paydafllar›n kat›l›m›yla yürütülecektir. SEGEM “Türkiye’de Sigortac›l›k ve Aktüerya E¤itimi Çal›fltay›” An› PÜSKÜLLÜO⁄LU Uluslararas› ‹liflkiler ve AB / Uzman EGEM’in organize etti¤i, “Türkiye’de Sigortac›l›k ve Aktüerya E¤itimi Çal›fltay›” 16-17 Nisan 2011 tarihlerinde ‹stanbul’da yap›ld›. Çal›fltay’›n amac› üniversiteler ile kamu ve özel sektör temsilcilerini bir araya getirerek, ayn› e¤itim grubunda yer alan sistem içerisinde üniversiteler aras› farkl›l›klar› ortaya koymak, sektörünün mezunlardan bekledi¤i teknik ve bilgi donan›m› ile ifl olanaklar›n› tart›flmak, yasal eksiklikleri tespit ederek, üniversitelerin sektöre bak›fl› ve sektörün üniversitelere bak›fl›n› karfl› karfl›ya getirmekti. Çal›fltay sonunda ortaya ç›kan de¤erlendirmeler ve öneriler do¤rultusunda e¤itim ve istihdam politikalar›n›n belirlenmesi hedeflendi. S 23 kiflinden oluflan organizasyon komitesinin düzenledi¤i Çal›fltay’da 85 kifliden oluflan 6 çal›flma grubu üç ayl›k bir sürede raporlar›n› ve sunumlar›n› haz›rlad›lar. T.C. Maltepe Üniversitesi Maltepe E¤itim Köyü’nde yer alan Marma Kongre Merkezi’nde düzenlenen ve 2 gün süren Çal›fltay’a Hazine Müsteflarl›¤› Sigorta Denetleme Kurulu, Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü, Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i, Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i, Türkiye Bankalar Birli¤i, Güvence Hesab›, Türkiye Motorlu Tafl›tlar Bürosu, Sigorta Acenteleri ‹cra Komitesi, Sigorta Eksperleri ‹cra Komitesi, Türkiye Sigorta Enstitüsü Vakf›, üniversiteler, bankalar, sigorta flirketleri, brokerlik flirketleri, acente dernekleri, eksperlik flirketleri, eksper dernekleri, Brokerler Derne¤i, Aktüerler Derne¤i, aktüerler, sigortac›l›k mezunlar›, aktüerya mezunlar›ndan oluflan toplam 300 kiflilik bir kat›l›m gerçekleflti. Sayg› duruflu ve ‹stiklal Marfl› ile bafllayan Çal›fltay’da aç›l›fl konuflmalar›n› Sigortac›l›k E¤itim Merkezi Müdüründen sonra, Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i Genel Sekreteri Erhan TUNÇAY, Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i Yönetim Kurulu Üyesi Ender YORGANCILAR ve Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürü Dr. Ahmet GENÇ yapt›lar. 55 SEGEM 2 gün süren Çal›fltay süresince oturumlarda “Üniversitelerde Sigortac›l›k Ön Lisans E¤itimi” ,“ Sigortac›l›k ve Aktüerya Mezunlar›n›n ‹stihdam›”,“Üniversitelerde Sigortac›l›k Lisans E¤itimi”,“Üniversitelerde Sigortac›l›k Lisansüstü E¤itimi”, “Üniversitelerde Aktüerya Lisans E¤itimi”,“Üniversitelerde Aktüerya Lisansüstü E¤itimi” konular› tüm detaylar› ile de¤erlendirildi ve tart›fl›ld›. Aç›l›fl konuflmalar›n›n ard›ndan “Üniversitelerde Sigortac›l›k Ön Lisans E¤itimi” konulu birinci oturum yap›ld›. Baflkanl›¤›n› Hazine Müsteflarl›¤› Sigorta Denetleme Kurulu Baflkan› Arif Hikmet CESUR’un yapt›¤› oturumda, 14 kifliden oluflan çal›flma grubunu moderatör Dr. fiebnem URALCAN ve raportör Fuat ÇAMLIBEL temsil etti. Baflkanl›¤›n› Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürü Dr. Ahmet GENÇ ’in yapt›¤› “Sigortac›l›k ve Aktüerya Mezunlar›n›n ‹stihdam›” konulu ikinci oturumda 25 kifliden oluflan çal›flma gruplar›n› moderatörler Prof. Dr. Eriflah ARICAN ve Do¤an fiEN ile raportörler Sema B‹LG‹N ve Oya ERTAY temsil ettiler. “Üniversitelerde Sigortac›l›k Lisans E¤itimi” konulu üçüncü oturumun baflkanl›¤›n› Türkiye 56 Odalar ve Borsalar Birli¤i Sektörler ve Giriflimcilik Daire Baflkan› Cihat ALAGÖZ yaparken, 19 kifliden oluflan çal›flma grubunu moderatör Turusan BA⁄CI ve raportör Dr. Özgür AKPINAR temsil ettiler. “Üniversitelerde Sigortac›l›k Lisansüstü E¤itimi” oturumunun baflkanl›¤›n› Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i Genel Sekreteri Erhan TUNÇAY yaparken, 9 kifliden oluflan çal›flma grubunu da moderatör Doç. Dr. Serhat YANIK ve raportör Yrd. Doç. Dr. Gülcan ÇA⁄IL temsil ettiler. Çal›fltay’›n ikinci günü oturum baflkanl›¤›n› Prof.Dr. ‹rini D‹M‹TR‹YAD‹S’in yapt›¤› “Üniversitelerde Aktüerya Lisans E¤itimi” konulu beflinci oturum ile bafllad›. 12 kifliden oluflan çal›flma grubunu moderatör Doç Dr. Meral Sucu ve raportör Dr.Seher TEZERG‹L temsil ettiler. Günün ve çal›fltay›n son oturumunun konusu ise “Üniversitelerde Aktüerya Lisansüstü E¤itimi” idi. Bu oturumda baflkanl›¤› Prof. Dr. Eriflah ARICAN yaparken, 10 kifliden oluflan çal›flma grubunu moderatör Prof. Dr. Ömer GEB‹ZO⁄LU ve raportör Mehmet DURMUfi temsil ettiler. Son oturumun ard›ndan, kat›l›mc›lara Çal›fltay’›n so- nuç bildirgesi okunurken, çal›flma gruplar›nda görev alanlara sertifikalar› törenle verildi. SEGEM sektörün ihtiyaç duydu¤u bilgi, beceri ve yetkinlikler ile mezunlardan beklentileri somutlaflt›rmay›, bu beklentiler ›fl›¤›nda e¤itim müfredat›n›n gözden geçirimine yönelik önerilerde bulunmay›, iflgücü talebinin beklentileri ile iflgücü arz›n›n niteliklerinin örtüflmesine katk› sa¤lamay› hedefleyen bu Çal›fltay’›n ç›kt›lar› ve önerilerini, Yüksekö¤retim Kurulu ve üniversiteler ile birlikte tüm ilgili kurum ve kurulufllarla paylaflmay› amaçl›yor. S‹GORTA ACENTELER‹ TEKN‹K PERSONEL E⁄‹T‹M‹ BAfiLADI SEGEM taraf›ndan koordine edilen 2011 y›l› Sigorta Acenteleri Teknik Personel E¤itimi, 22 Nisan 2011 tarihinde bafllad›. 2 gün ve toplam 13 saat süren e¤itimlere 7843 teknik personel aday› kat›l›yor. Adana, Ankara, Antalya, Diyarbak›r, ‹stanbul, ‹zmir, Malatya ve Trabzon illerinde gerçekleflen e¤itimler 4 Temmuz 2011 tarihinde sona erecek. E¤itime kat›lan adaylardan 16 Temmuz 2011 tarihinde yap›lacak olan tek oturumluk merkezi s›navda baflar›l› olanlar, teknik personel sertifikalar›n› almaya hak kazanacaklar. S‹GORTACILIK HAFTASI ÖNCES‹NDE I. S‹GORTA Z‹RVES‹ Orta Do¤u, Orta Asya, Balkan ve Kuzey Afrika ülkelerinin kamu ve özel sektör temsilcilerine yönelik “Türk Sigorta Sektörü Modeli” tan›t›m toplant›s› olan “Uluslararas› Sigorta Zirvesi” 23 – 24 May›s 2011 tarihlerinde ‹stanbul’da yap›ld›. Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nün, Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i’nin ve Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i’nin koordinasyonunda ve Türk ‹flbirli¤i ve Kalk›nma ‹daresi Baflkanl›¤›’n›n katk›lar›yla Sigortac›l›k E¤itim Merkezi taraf›ndan düzenlenen Zirve, 23 – 24 May›s 2011 tarihlerinde Maslak Sheraton Otel’de gerçeklefltirildi. Zirve’ye, Makedonya, Bosna Hersek, Kosova, Romanya, Slovenya, Bulgaristan, Kazakistan, Türkmenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Birleflik Arap Emirlikleri, Fas ve 57 SEGEM ‹ran’dan sigorta sektörü temsilcileri ve çok say›da yerli kamu ve özel kurum temsilcisi kat›ld›. Sayg› duruflu ve ‹stiklal Marfl› ile bafllayan Zirve’de aç›l›fl konuflmalar›n› Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i Yönetim Kurulu Baflkan› Mustafa SU ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i Yönetim Kurulu Üyesi Ender YORGANCILAR yapt›lar. Birinci bölümde Hazine Müsteflar Yard›mc›s› Burhanettin AKTAfi “ Türkiye Sigorta Sektöründeki Geliflmeler ve Orta-Uzun Vadeli Hedefler” konulu konuflmas›n›, Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürü Dr. Ahmet GENÇ ’in “Genel Olarak Türkiye Modeli” sunumu takip etti. “Lisanslama Süreci” konulu ikinci bölümde Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan› Dr. Dilek ÖZER “Sigorta ve Reasürans fiirketleri ile Emeklilik fiirketleri” konusunda, Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan› Murat KAYACI “Sigorta Arac›lar› ve Eksperler” konusunda ve Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan› fierif ÇAKIRSOY da “ Aktüerler” konusunda sunumlar yapt›lar. “Özellikli Kurumlar ve Uygulamalar” konulu üçüncü bölümde Do¤al Afet Sigortalar› Kurumu Yönetim Kurulu Baflkan› Selamet YAZICI, Tar›m Sigortalar› Havuzu Genel Müdürü Bülent BORA, Sigorta Bilgi Merkezi Müdürü Mehmet ÜST, Emeklilik Gözetim Merkezi Müdürü Ali CANYÜREK, Sigortac›l›k E¤itim Merkezi Yönetim Komitesi Üyesi Erhan TUNÇAY ve Türkiye Motorlu Tafl›tlar Bürosu Müdürü Hilmi KARAMERCAN kurumlar›n› tan›tan birer konuflma yapt›lar. “ Denetim ve Gözetim” konulu dördüncü bölümde Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan› fiule AVCIO⁄LU “Sigorta Gözetim Sistemi Sermaye Yeterlili¤i, Teknik Karfl›l›k Düzeni” ve Hazine Müsteflarl›¤› Sigorta Denetleme Kurulu Sigorta Denetleme Uzman› Özge ARSLAN “Denetim Sistemi” konular›n› ifllediler. Zirve’nin birinci gününün akflam›nda Kuruçeflme Su Ada’da yabanc› ülke temsilcilerine bir davet verildi. 58 ‹kinci günün ilk bölümünün konusu “ Tüketicinin Korunmas›” bölümünde Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan› Dr. Dilek ÖZER “Bilgilendirme Uygulamas›” ve Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan› fiule AVCIO⁄LU “Teminat Sistemi” konulu konuflmalar›n›, Sigorta Tahkim Komisyonu Müdürü Metin KARACAN ve Güvence Hesab› Müdürü A.Kadir KÜÇÜK kurumlar›n› tan›tan birer sunum yapt›lar. Meslek Örgütleri” konulu Zirve’nin son bölümünün konuflmac›lar› Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i Genel Sekreteri Erhan TUNÇAY, TOBB Sigorta Acenteleri ‹cra Komitesi Baflkan› Levent ERGUN, TOBB Sigorta Eksperleri ‹cra Komitesi Baflkan› Yalç›n KAYA, Brokerler Derne¤i Genel Sekreteri Eray TÜRKER ve Aktüerler Derne¤i Yönetim Kurulu Baflkan› Belk›s Sema ERfiEN idi. Ö¤le yeme¤inin ard›ndan yabanc› davetliler için yar›m günlük tarihi ‹stanbul yar›madas› turu düzenlenerek Sigorta Zirvesi noktaland›. BAfiARILI E⁄‹T‹MC‹LER SERT‹F‹KALARINI ALDILAR Sigortac›l›k E¤itim Merkezi taraf›ndan bu y›l dördüncüsü düzenlenen “E¤itimcilerin E¤itimi” sertifika program› tamamland›. Bankalar ve özel kurumlarda çal›flan teknik personel adaylar›n›n e¤itimlerini vermek amac›yla düzenlenen "E¤itimcilerin E¤itimi" sertifika program›, 1718-19 Haziran 2011 tarihlerinde Sigortac›l›k E¤itim Merkezi’nde gerçeklefltirildi. 3 gün süren e¤itimler Dr.fiebnem URALCAN, T.C. Baflbakanl›k Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Eksperler ve Arac›lar Daire Baflkan› Murat KAYACI, Faruk ÖMRÜUZAK ve Fahri ALTINGÖZ taraf›ndan gerçeklefltirildi. 14 kurumdan 38 e¤itimcinin kat›ld›¤› ve toplam 21 saat süren e¤itimin tamamlanmas›n›n ard›ndan kat›l›mc›lar sertifikalar›n› törenle ald›lar. E¤itimi tamamlayan 38 e¤itimci, önceki y›llarda bu e¤itimi alan e¤itimciler ile birlikte Temmuz, A¤ustos ve Eylül aylar›nda yaklafl›k 6000 banka ve özel kurum personelinin e¤itimlerini verecekler. GÜVENCE HESABI Sigortas›z Araçlar Nedeniyle Güvence Hesab›na Yap›lan Baflvurular›n Analizi A. Kadir KÜÇÜK Güvence Hesab› Müdürü üvence Hesab›n›n kapsam›nda buluG nan zorunlu sigortalar›n sa¤lad›¤› teminatlara iliflkin olarak; sigortal›n›n belirlenememesi, rizikonun meydana geldi¤i tarihte geçerli sigortan›n bulunmamas› veya çal›nm›fl veya gasp edilmifl araçlarla kazaya sebebiyet verilmesi durumlar›nda, kazalarda zarar gören kiflilerin u¤rad›klar› bedeni zarar- lar›n giderilmesi için yapt›¤› ödemeler artarak devam etmektedir. 2010 Y›l›nda Güvence Hesab›na yap›lan baflvuru toplam› 22 bini aflm›fl bulunmaktad›r. Yap›lan baflvurular›n 43 adedi çal›nt› araçlar, 1.945 adedi tespit edilemeyen araçlar için yap›l›rken 18.102 adedi sigortas›z araçlar için yap›lan baflvurulardan oluflmaktad›r. Sigortas›z araçlar için yap›lan baflvurular›n yüzde 90 gibi çok ciddi bir orana ulaflm›flt›r. 2010 YILI HASAR VE TAZM‹NAT TÜRLER‹NE GÖRE BAfiVURU ADETLER‹ HasarTuru\TazminatTuru Ölüm Maluliyet ............Tedavi Maddi Toplam % Çal›nt›.....................................................3 ........................10 ...................28 .........................2 .........................43 ...................0 Sigortas›z............................................635 ......................688 ............16.694 .......................85 ..................18.102 .................90 Tespit Edilemeyen ...............................151 ......................217 ..............1.560 .......................17 ....................1.945 .................10 TOPLAM.......................................789 ...................915 ..........18.282 ..................104................20.090 .............100 Son y›llarda sigortas›z araç say›lar›nda bir art›fl gözlenmektedir. Bu art›fl›n nedenleri aras›nda araç say›lar›n›n artmas›, ekonomik durum, bilinçsizlik gibi etkenler say›labilir. 25 fiubat 2011 tarihinde yürürlü¤e giren 6111 say›l› Kanun ile birlikte trafik kazalar›ndan kaynaklanan tedavi giderlerinin Sosyal Güvenlik Kurumu taraf›ndan karfl›lanmas› kararlaflt›r›lm›flt›r. Konu ile uygulama yeni bafllam›flt›r. Ancak bu uygulamada sigortas›z araçlar›n sebep oldu¤u kazalar nedeniyle verilen tedavi hizmetlerinin bedellerinin söz konusu araçlar›n sorumlular›ndan tahsil edilmemesi halinde, yürürlü¤e giren bu uygulama da sigortas›z araç say›s›n›n art›rmas›na yol açabilir. Sigortas›z araç oran› TRAMER (Trafik Sigortalar› Bilgi Merkezi ) verilerine göre Türkiye genelinde 2010 y›l› sonu itibariyle kay›tl› araç say›s›n›n 15 Milyon oldu¤u, buna karfl›n 11,6 Milyon trafik sigortas›n›n bulundu¤u ve sonuçta 3,4 Milyon arac›n sigortas›n›n bulunmad›¤› belirtilmektedir. Bu sonuçlara göre kay›tl› olarak yüzde 23 civar›nda arac›n sigortas›z oldu¤u, bu rakama hiç kayd› olmayan motosiklet ve tar›m araçlar› gibi araçlar›n da ilave edildi¤inde sigortas›zl›k oran›n›n yüzde 25’ler civar›nda oldu¤unu kabul etmek gerekir. Tespit Edilemeyen 10% Çal›nt› 0,01% Sigortas›z 90% 59 GÜVENCE HESABI Yürürlükteki Poliçe Say›s› (2010 Aral›k sonu) 11.625.613 15.095.603 3.469.990 % 23 Araç Say›s› (2010 Aral›k Sonu) Sigortas›z Araç Say›s› Sigortas›zl›k Oran› Sigortas›z araçlar›n da¤›l›ma bak›ld›¤›nda, otomobillerde sigortas›zl›k oran› yüzde 7 gibi ortalaman›n alt›nda oldu¤u, minibüs, otobüs, kamyon ve kamyonet gibi araç grubunARAÇ GRUBU S‹GORTASIZLIK ORANI (%) OTOMOB‹L . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 M‹N‹BÜS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 OTOBÜS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 KAMYONET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 KAMYON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 TRAKTÖR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60 MOTOS‹KLET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67 ÖZEL AMAÇLI TAfiIT . . . . . . . . . . . . . . .60 TOPLAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 da sigortas›z oran›n›n yüzde 18-22 aras›nda ortalamaya yak›n oldu¤u, ancak traktör, motosiklet ve özel amaçl› tafl›tlarda sigortas›zl›k oran›n›n yüzde 60 -70 aral›¤›nda ve ortalaman›n çok üzerinde oldu¤u görülmektedir. S‹GORTASIZ ARAÇLARIN TÜRLER‹NE GÖRE SIRALANIfiI Sigortas›z araçlara nedeniyle Güvence Hesab›na yap›lan baflvurular önemli ölçüde artmaktad›r. Ancak yukar›daki istatistikler en fazla sigortas›z araç s›n›f›nda traktör, motosiklet ve özel amaçl› tafl›tlar› gösterirken Güvence Hesab›na yap›lan baflvurularda ise öncelik otomobil s›n›f›nda olmaktad›r. 2009 y›l›nda 3.885 adet olan baflvuru say›s› 2010 y›l›nda yüzde 99 artarak 7.767 adede yükselmifltir. Bu sonucu göre sigortas›zl›k oran› her ne kadar traktör ve motosiklet grubunda çok yüksek olsa dahi, kaza istatistiklerinde otomobil grubu daha önde gelmektedir. S‹GORTASIZ ARAÇLARIN TÜRLER‹NE GÖRE DA⁄ILIMI Araç Türleri Otomobil Motosiklet Kamyonet Traktör Kamyon Minibüs Otobüs Motor Bisiklet ‹fl Makinesi Çekici Arazi Tafl›tlar› Di¤er Özel veya Di¤er Amaçl› Tafl›tlar Tanker Bisiklet Ambulans At Arabas› Tren Toplam Adet 3.885 2.011 1.069 905 401 365 201 124 59 51 45 34 18 12 9 6 1 1 9.197 2009 Toplam Ödeme 9.292.060 3.731.045 2.428.845 4.183.809 1.295.959 977.281 85.035 114.296 200.143 205.176 77.458 67.263 54.061 26.594 458 699 0 0 22.740.181 Da¤›l›m Adet 2010 Toplam Ödeme 42,24% 21,87% 11,62% 9,84% 4,36% 3,97% 2,19% 1,35% 0,64% 0,55% 0,49% 0,37% 0,20% 0,13% 0,10% 0,07% 0,01% 0,01% 7.767 4.857 2.243 2.293¤ 611 664 521 213 182 92 127 26 54 16 41 11 3 1 19.722 8.897.670 5.644.721 2.576.542 3.872.161 1.546.721 1.310.581 805.114 109.782 313.183 267.712 325.554 21.088 23.525 5.091 15.062 828 2.484 0 25.719.819 2010 Y›l›nda yap›lan baflvurularda Otomobil gurubu birinci s›rada yüzde 39,38 oranda, Motosiklet gurubu hemen ikinci s›rada yüzde 24,63 oranda, Kamyonet gurubu yüzde 11,37 oranda, Traktör gurubu yüzde 11,63 oranda, 60 Da¤›l›m 38,38% 24,63% 11,35% 11,63% 3,10% 3,37% 2,64: 1,08% 0,92% 0,47% 0,64% 0,13% 0,27% 0,08% 0,21% 0,06% 0,02% 0,01% Adet Art›fl 99,92% 141,52% 109,82% 153,37% 52,37% 81,92: 159,20% 71,77% 208,47% 80,39% 182,22% -23,53% 200,00 % 33,33% 355,56% 83,33% 200,00% 0,00% 114,44% Kamyon gurubu yüzde 3,10 oranda, Minibüs gurubu yüzde 3,37 oranda ve Otobüs gurubu yüzde 2,64 oranda pay almak suretiyle bu guruplar›n toplamda yüzde 96 ‘ya ulaflmaktad›r. Geriye kalan guruplar ise yüzde 4 civar›nda bir pay teflkil etmektedir. Sigortas›z Araçlar›n ‹llere Göre Da¤›l›m› ve Yap›lan Ödemeler Sigortas›z araçlar›n kazan›n meydana geldi¤i illere göre da¤›l›m›na bak›ld›¤›nda 2009 ve 2010 y›llar›nda da ilk s›ray› Ankara almaktad›r. 2009 Y›l›nda 665 baflvuru ile Ankara birinci olurken 550 baflvuru ile ‹stanbul ikinci s›ray›, 501 baflvuru ile ‹zmir üçüncü s›ray› alm›flt›r. 2010 y›l›nda ise, Ankara 1.160 baflvuru ile yine birinci s›ray› al›rken, ikinci s›ray› 1.138 baflvuru ile Konya, üçüncü s›ray› ise 1.128 baflvuru ile Antalya ili alm›flt›r. ‹zmir dördüncü ve ‹stanbul ise beflinci s›ralarda yer alm›fllard›r. Toplamda 2009 y›l›nda 9.197 adet olan baflvurular 2010 y›l›nda yüzde 114 artarak 19.722 adede yükselmifltir. Sigortas›z araç2009 Toplam fiehir Ad› Adet ANKARA KONYA ANTALYA ‹ZM‹R ‹STANBUL ADANA MAN‹SA GAZ‹ANTEP KOCAEL‹ BURSA BALIKES‹R SAKARYA ‹ÇEL AYDIN DEN‹ZL‹ MU⁄LA HATAY KAYSER‹ AFYON S‹VAS KÜTAHYA ÇORUM SAMSUN ESK‹fiEH‹R D‹YARBAKIR ISPARTA NEVfiEH‹R K.MARAfi BURDUR ORDU YOZGAT ADIYAMAN ÇANAKKALE TOKAT UfiAK ELAZI⁄ TEK‹RDA⁄ S‹NOP KARAMAN MALATYA AKSARAY 665 442 488 501 550 348 469 299 297 191 268 124 305 203 171 181 238 159 133 146 66 112 133 118 107 66 49 78 75 58 45 71 87 42 59 80 136 24 69 99 92 Ödeme Da¤›l›m 1.132.059 1.276.331 1.621.322 1.065.413 1.141.735 795.332 1.029.855 1.319.900 223.650 266.906 799.251 169.579 806.167 412.089 317.391 699.414 883.331 614.342 369.401 225.707 361.043 501.233 285.154 68.016 316.634 77.459 27.768 172.670 183.142 31.446 167.822 249.179 98.098 392.933 289.549 87.047 274.839 3.169 59.503 132.174 272.489 7,23% 4,81% 5,31% 5,45% 5,98% 3,78% 5,10% 3,25% 3,23% 2,08% 2,91% 1,35% 3,32% 2,21% 1,86% 1,97% 2,59% 1,73% 1,45% 1,59% 0,72% 1,22% 1,45% 1,28% 1,16% 0,72% 0,53% 0,85% 0,82% 0,63% 0,49% 0,77% 0,95% 0,46% 0,64% 0,87% 1,48% 0,26% 0,75% 1,08% 1,00% 2010 araç da¤›l›m› Çekici 0,5 % Arazi Tafl›tlar› 0,6 % Traktör 11,6 % ‹fl Makinesi 0,9 % Kamyonet 11,4 % Özel veya Di¤er Amaçl› Tafl›tlar 0,3 % Minibüs 3,4 % Motor Bisiklet 1% Otomobil 39,4 % lar nedeniyle 2009 y›l›nda 22.740.181TL ödeme yap›lm›flt›r. 2010 y›l›nda yap›lan ödemeler yüzde 13 artarak 25.719.819 TL’ s›na yükselmifltir. 2009 Toplam Adet Ödeme Da¤›l›m 1.160 1.138 1.128 1.020 863 773 727 672 600 584 577 435 413 406 379 366 364 358 322 322 308 297 277 272 254 248 214 204 197 196 190 187 187 186 178 176 173 159 152 152 146 1.244.753 664.711 908.220 1.939.411 1.941.309 676.614 1.104.885 1.104.547 190.518 661.346 589.619 610.847 1.121.473 520.499 563.772 414.894 1.095.369 248.934 527.067 160.426 127.119 154.284 225.160 122.083 517.507 321.145 314.341 523.120 112.598 150.866 271.104 397.177 162.920 212.312 299.462 97.603 183.674 126.608 64.687 177.131 202.255 5,88% 5,77% 5,72% 5,17% 4,38% 3,92% 3,69% 3,41% 3,04% 2,96% 2,93% 2,21% 2,09% 2,06% 1,92% 1,86% 1,85% 1,82% 1,63% 1,63% 1,56% 1,51% 1,40% 1,38% 1,29% 1,26% 1,09% 1,03% 1,00% 0,99% 0,96% 0,95% 0,95% 0,94% 0,90% 0,89% 0,88% 0,81% 0,77% 0,77% 0,74% 74,44% 157,47% 131,15% 103,59% 56,91% 122,13% 55,01% 124,75% 102,02% 205,76% 115,30% 250,81% 35,41% 100,00% 121,64% 102,21% 52,94% 125,16% 142,11% 120,55% 366,67% 165,18% 108,27% 130,51% 137,38% 275,76% 336,73% 161,54% 162,67% 237,93% 322,22% 163,38% 114,94% 342,86% 201,69% 120,00% 27,21% 562,50% 120,29% 53,54% 58,70% Motosiklet 24,6 % Otobüs 2,6 % 2010 Toplam Adet Art›fl Oran› Kamyon 3,1 % fiehir Ad› Adet Ödeme Da¤›l›m N‹⁄DE 95 141.426 G‹RESUN 53 19.961 TRABZON 67 30.803 ED‹RNE 101 65.155 KIRIKKALE 55 29.979 DÜZCE 61 74.733 KASTAMONU 25 79.637 OSMAN‹YE 128 134.121 KIRfiEH‹R 33 55.557 fiANLIURFA 95 600.637 KARS 30 25.959 ERZ‹NCAN 54 8.233 ZONGULDAK 40 193.647 B‹LEC‹K 22 47.241 KIRKLAREL‹ 57 86.933 ÇANKIRI 24 25.076 AMASYA 36 214.961 MARD‹N 16 164.502 BOLU 8 14.492 AGRI 12 38.599 R‹ZE 27 20.894 S‹‹RT 8 108.685 K‹L‹S 6 34.050 ERZURUM 35 106.781 MUfi 13 61.807 YALOVA 16 2.151 VAN 79 335.532 BARTIN 28 3.790 B‹TL‹S 18 103.497 ARDAHAN 8 31.517 B‹NGÖL 8 789 GÜMÜfiHANE 10 58.410 I⁄DIR 9 28.021 HAKKAR‹ 7 72.226 BAYBURT 4 968 BATMAN 8 1.087 fiIRNAK 16 33.805 TUNCEL‹ 6 3.803 ARTV‹N 22 57.983 KARABÜK 13 2.191 TOPLAM 9.197 22.740.181 1,03% 0,58% 0,73% 1,10% 0,60% 0,66% 0,27% 1,39% 0,36% 1,03% 0,33% 0,59% 0,43% 0,24% 0,62% 0,26% 0,39% 0,17% 0,09% 0,13% 0,29% 0,09% 0,07% 0,38% 0,14% 0,17% 0,86% 0,30% 0,20% 0,09% 0,09% 0,11% 0,10% 0,08% 0,04% 0,09% 0,17% 0,07% 0,24% 0,14% 2010 Toplam Adet Ödeme 134 25.668 133 162.597 127 44.662 126 262.110 124 88.692 121 95.844 117 18.023 110 141.412 106 35.886 101 499.525 99 35.271 93 76.070 91 286.469 89 373.654 85 98.953 82 55.516 76 38.049 75 252.604 69 207.683 68 99.761 67 26.098 54 39.027 53 27.286 49 168.975 48 66.342 45 6.465 43 124.919 42 14.430 39 43.965 35 21.975 34 212.765 34 408.128 31 57.499 28 213.682 25 6.026 23 2.469 23 293.705 23 10.263 20 22.987 20 1.993 19.722 25.719.819 Da¤›l›m 0,68% 0,67% 0,64% 0,64% 0,63% 0,61% 0,59% 0,56% 0,54% 0,51% 0,50% 0,47% 0,46% 0,45% 0,43% 0,42% 0,39% 0,38% 0,35% 0,34% 0,34% 0,27% 0,27% 0,25% 0,24% 0,23% 0,22% 0,21% 0,20% 0,18% 0,17% 0,17% 0,16% 0,14% 0,13% 0,12% 0,12% 0,12% 0,10% 0,10% Adet Art›fl Oran› 41,05% 150,94% 89,55% 24,75% 125,45% 98,36% 368,00% -14,06% 221,21% 6,32% 230,00% 72,22% 127,50% 304,55% 49,12% 241,67% 111,11% 368,75% 762,50% 466,67% 148,15% 575,00% 783,33% 40,00% 269,23% 181,25% -45,57% 50,00% 116,67% 337,50% 325,00% 240,00% 244,44% 300,00% 525,00% 187,50% 43,75% 283,33% -9,09% 53,85% 114,44% 61 S‹GORTA B‹LG‹ MERKEZ‹ TEHMAD (Tehlikeli Madde Poliçe Sorgulama) Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli At›k Zorunlu Mali Sorumluluk ve Tüp Gaz Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› Mehmet Üst Sigorta Bilgi Merkezi Müdürü azine Müsteflarl›¤›n›n 08 Kas›m 2010 TaH rih ve 2010/19 say›l› genelgesi kapsam›nda; Tehlikeli Madde ve Tehlikeli At›klar için Sigorta yapt›rma zorunlulu¤u; Tabii veya sentetik, kat›, s›v› veya gaz fleklinde bulunan her türlü yan›c›, parlay›c›, patlay›c› ve yak›c› maddelerin üretimi, depolanmas›, tafl›nmas›, sat›m› ve kullan›m› faaliyetlerinde bulunan gerçek ve tüzel kifliler ile 9 A¤ustos 1983 tarihli ve 2872 say›l› Çevre Kanunu kapsam›ndaki tehlikeli at›klar›n toplanmas›, tafl›nmas›, geçici ve ara depolanmas›, geri kazan›m›, yeniden kullan›lmas› ve bertaraf› faaliyetlerinde bulunan gerçek ve tüzel kifliler, söz konusu mesleki faaliyetlerinin icras›nda meydana gelebilecek kazalar sonucu, kusurlar› olsun veya olmas›n üçüncü kiflilerin u¤rayacaklar› maddi ve bedeni zararlara karfl›, her faaliyeti için ilgisine göre tehlikeli maddeler ve tehlikeli at›k mali sorumluluk sigortas› yapt›rmak zorundad›r. Tüpgaz Sorumluluk Sigortalar› için; Likit petrol gaz›n› (LPG) tüpleyen firmalar (dolum tesisleri), 1 inci maddede düzenlenen sigortalara ek olarak, kusurlar› olsun veya olmas›n, doldurduklar› tüplerin kullan›lmak üzere bulunduklar› yerlerde infilak›, gaz kaç›rmas› veya yang›n ç›karmas› sonucu üçüncü kiflilerin u¤ra- 62 yacaklar› maddi ve bedeni zararlara karfl› tüp gaz sorumluluk sigortas› yapt›rmak zorundad›r. Yapt›r›lacak olan bu sigortalar yani; Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli At›k Mali Sorumluluk ve Tüp Gaz Sorumluluk Sigortas› dallar›nda Üretilen Poliçe, Zeyil ve Hasar kay›tlar›n›n ortak bir veritaban›nda tutulmas› amac› ile Sigorta Bilgi Merkezi Taraf›ndan Poliçe Veri Transferi Web Servis Uygulamas› çal›flmalar›na 2010 y›l› son çeyre¤inde bafllanm›fl olup, 2011 y›l› bafl›nda tamamlanarak bu kapsamda haz›rlanan ortak poliçe veri yap›s›, sektör ile paylafl›lm›fl ve ortak veri taban›na geçifl bafllam›flt›r. Belirli anahtar verileri girerek sorgulama imkan› veren "Poliçe Sorgulama Uygulamas›" ‘n›n yaz›l›m› tamamlanm›fl olup testlerinin tamamlanmas›n›n ard›ndan Hatmer Web Sayfas›nda “online uygulamalar” bafll›¤› alt›nda TEHMAD (tehlikeli madde poliçe sorgulama) linkinden hizmete aç›lm›flt›r. Poliçe sorgulama uygulamas›nda yetkili ve genel kullan›c› bölümleri bulunmaktad›r. Yetkili kullan›c› girifli ancak geçerli kullan›c› ad› ve flifresi ile yap›labilmekte olup, yetkilerine göre poliçe bilgilerinin birço¤una ulafl›labilmektedirler. Genel kullan›c› sayfas›nda ise Sigortal›, Sigorta Ettiren ve 3. fiah›slar için poliçe durum ve genel bilgi sorgulama imkân› bulunmaktad›r. Sigortal›n›n TCK, Sigortal›n›n VKN, Plaka ve Poliçe Anahtar bilgilerinden herhangi biri girilerek sorgulama yap›labilmektedir. Bu sorgulama sonucunda ilgili firma, tesis, flah›s, araç vb.. rizikonun Sigorta Poliçesi sorgulanabilir. Yetkili kullan›c›lar›n sorgulama yapabilece¤i alanlar genel kullan›c›larla ayn› olmas›n›n yan›nda, ek olarak SBM Hatmer No, Trafik Tescil Seri No, ADR Tafl›mac› Belge Seri No ve ‹flyeri Ruh- Tehlikeli Madde-Yürürlükteki Poliçelerin, fiirket Baz›nda Adet ve Prim Da¤›l›mlar› S‹GORTA fi‹RKET ADI fi‹RKET KODU AK S‹GORTA CHARTIS S‹GORTA ANADOLU S‹GORTA ANKARA S‹GORTA GROUPAMA S‹GORTA HALK S‹GORTA ZURICH S‹GORTA DEM‹R S‹GORTA GENERAL‹ S‹GORTA GÜNEfi S‹GORTA YAPI KRED‹ S‹GORTA HÜR S‹GORTA ERGO S‹GORTA AXA S‹GORTA RAY S‹GORTA ALLIANZ S‹GORTA LIBERTY S‹GORTA SBN S‹GORTA MAPFRE S‹GORTA HDI S‹GORTA IfiIK S‹GORTA SOMPO JAPAN S‹GORTA DUBA‹ S‹GORTA NEOVA S‹GORTA GENEL TOPLAM 004 005 007 009 011 015 018 019 025 026 029 031 035 040 042 045 047 049 050 054 057 061 063 093 POL‹ÇE ADED‹ TOPLAM ADED‹ NET PR‹M 333 328 1929 135 5.707 7 243 14 328 3.750 361 24 1.417 1.061 691 1.409 23 4 363 746 292 35 337 147 19.084 528.572 862.364 1.309.493 99743 1.712.859 15.727 119.447 50.900 173.936 852.709 606.504 12.239 1.398.167 680.357 531.385 997.583 6.598 2.437 614.676 288.459 97.984 61.964 102.652 36.747 11.163.503 sat Numaras› alanlar› da sorgulama için hizmette bulunmaktad›r. Projenin ikinci ad›m› olan Hasar Veri Transferi Web Servis Uygulamas› kapsam›nda hasar veri yap›s› çal›flmalar› analizleri devam etmektedir. Tüp Gaz-Yürürlükteki Poliçelerin, fiirket Baz›nda Adet ve Prim Da¤›l›mlar› S‹GORTA fi‹RKET ADI AK S‹GORTA CHARTIS S‹GORTA ANADOLU S‹GORTA ANKARA S‹GORTA GROUPAMA S‹GORTA HALK S‹GORTA GÜNEfi S‹GORTA YAPI KRED‹ S‹GORTA ERGO S‹GORTA AXA S‹GORTA RAY S‹GORTA IfiIK S‹GORTA NEOVA S‹GORTA GENEL TOPLAM fi‹RKET KODU 004 005 007 009 011 015 026 029 035 040 042 057 093 POL‹ÇE ADED‹ TOPLAM ADED‹ NET PR‹M 8 9 5 2 3 1 11 4 6 5 3 9 4 70 2.000 80.456 31.920 500 16.048 4.304 64.667 134.646 741.082 31.600 80.489 4.514 1.300 1.193.526 Not: Veriler 30.06.2011 tarihinde oluflturulmufltur. Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli At›klar›n Ürün S›n›f Da¤›l›mlar›. 8 9 10 Yürürlükteki %1 6 %2 %0 5 %1 7 %0 Poliçeler %7 4 %7 Tehlikeli Madde ve Tehlikeli At›k ZMSS Riziko ‹li Baz›nda Da¤›l›mlar›. ANKARA (‹lk 10 il) ‹STANBUL %6 %11 D‹⁄ER KONYA %6 ‹ZM‹R %3 ANTALYA %3 SAKARYA %3 ADANA BURSA %3 %3 MAN‹SA %2 %60 Tüpgaz %0 Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli At›k ZMSS Poliçileri Faaliyet Tipi Baz ›nda Da¤›l›mlar›. Üretim, Depolama ve Toptan Sat›fl %24 %40 3 %7 2 %21 1 %54 1. Pero ve petrol ürünleri 2. Mühimmat ve patlay›c› maddeler 3. Kimyevi gübreler, kimyevi tuzlar, asitler, bazlar, boyalar 4. Di¤er kimyevi maddeler _oksijen asetilen karpit, sentetik benzin, azel, pereksit vb.) 5. Perakende olarak çal›flanlar hariç piroloknik mamuller (ayd›nlatma, havai fiflekler, flenlik maytaplar›, çocuk tabanca mantarlar›). 6. Perakende olarak sat›lanlar hariç her türlü ispirto, alkol ve kibrit. 7. S›v›laflt›r›lm›fl petrol gazlar›, s›k›laflt›r›lm›fl do¤algaz ve havagaz›. 8. 2872 say›l› Çevre Kanunu kapsam›nda bulunan ve yukar›da say›lmayan di¤er tehlikeli kimyasallar. 9. 2872 say›l› Çevre Kanunu kapsam›nda bulunan tehlikeli at›klar. 10. Petrol ve petrol ürünleri ile s›v›laflt›r›lm›fl petrol gazlar›, s›k›laflt›r›lm›fl do¤algaz ve havagaz›. %36 Not: Veriler 30.06.2011 tarihinde oluflturulmufltur. Tafl›ma ve Da¤›t›m Perakende Sat›fl 63 DASK DASK Zorunlu Deprem Sigortas›n› Yayg›nlaflt›rmak ‹çin Türkiye’yi Dolafl›yor o¤al Afet Sigortalar› Kurumu (DASK), deprem ve sigorta bilincini art›rmaya, zorunlu deprem sigortas›n› yayg›nlaflt›rmaya yönelik projelerine 2011’de de h›z kesmeden devam ediyor. Bu kapsamda May›s – Haziran aylar›nda Hürriyet Treni’yle Türkiye’yi dolaflarak depremden korunma yöntemlerini ve zorunlu deprem sigortas›n›n önemini anlatan DASK, sosyal medya kullan›c›lar›na ulaflmak için Facebook sayfas›n› da yay›na soktu. D DASK, bilinçlendirme çal›flmalar›n›n yan› s›ra etkin hasar yönetimiyle dikkat çekiyor. Kurum, Simav depreminin konutlarda yaratt›¤› hasarlar için zorunlu deprem sigortas› poliçesi sahiplerine iki hafta içinde tazminat ödemeye bafllad›. Zorunlu deprem sigortas› poliçelerinin süreklili¤ine de önem veren kurum, yeni Ça¤r› Merkezi’yle poliçe yenileme dönemi gelen sigortal›lar› bilgilendirme amaçl› ar›yor. Hürriyet Treni’yle 25 ‹l Gezildi, 50 Bin Kifliye E¤itim Verildi ASK, 10 May›s – 10 Haziran tarihleri aras›nda Hürriyet Treni’yle ç›kt›¤› 32 günlük Türkiye turunu 25 ili ziyaret ederek tamamlad›. Trende deprem simülasyon vagonuyla yer alan DASK, seminerler ve uygulamal› e¤itimlerle 50 bin kifliye do¤rudan ulaflt›. DASK, “Deprem geçecek, hayat devam edecek” slogan›yla ç›kt›¤› yolculukta deprem ve zorunlu deprem sigortas› bilincini art›rmay› amaçlad›. Bo¤aziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araflt›rma Enstitüsü e¤itmenleri tur boyunca 100’den fazla seminer vererek ziyaretçilere depremden korunma yöntemleri ve zorunlu deprem sigortas›n›n önemini anlatt›lar. DASK’›n deprem simülasyon vagonu treni ziyaret eden bakanlardan da yo¤un ilgi gördü. Baflbakan Yard›m- D 64 c›s› ve Devlet Bakan› Cemil Çiçek’in kat›ld›¤› törenle yola ç›kan DASK, deprem simülasyon vagonunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan› Tamer Y›ld›z, eski Ulaflt›rma Bakan› Binali Y›ld›r›m, Devlet Bakan› Zafer Ça¤layan, D›fliflleri Bakan› Ahmet Davuto¤lu, Kültür ve Turizm Bakan› Ertu¤rul Günay’› a¤›rlad›. DASK’›n Mersin, Eskiflehir ve Edirne’deki etkinliklerine Kadir Çöpdemir de kat›ld›. Kadir Çöpdemir, deprem benzetim vagonundaki etkinliklerde kat›l›mc›larla bir araya gelerek zorunlu deprem sigortas›n›n önemine dikkat çekti. Kat›l›mc›lar, simülasyon vagonunda 7.4 büyüklü¤ündeki Kocaeli depremini yaflayarak deprem an›nda neler yapmalar› gerekti¤ini ö¤rendiler. Hürriyet Treni turu boyunca ziyaret etti¤i illerde vali ve belediye Baflkanlar›yla görüflme imkân› da bulan DASK yöneticileri, deprem gerçe¤ine dikkat çekerek zorunlu deprem sigortas›n›n yayg›nlaflt›r›lmas› için destek talep etti. DASK, bu görüflmelerde 2011 bafl›nda bafllatt›¤› ” fiehirler Yar›fl›yor, Sigortal›lar Kazan›yor” projesini de tan›tma imkân› buldu. Türkiye’de zorunlu deprem sigortas› kapsam›na giren yaklafl›k 13 milyon konuttan 3,5 milyonunun (yüzde 27) poliçesi bulunuyor. DASK, bilinçlendirme çal›flmalar› sayesinde zorunlu deprem sigortas› poliçesi sahibi konutlar›n say›s›n› orta vadede 5,5 milyona ç›karmay› hedefliyor. Zorunlu deprem sigortas› yapt›ran konut sahipleri ayda ortalama 12 TL ödeyerek evlerini güvenceye alabiliyor. fiEH‹RLER YARIfiIYOR, S‹GORTALILAR KAZANIYOR! Sigortal›l›k Oran›n› Art›ran ‹ller Ödüllendirilecek… ASK, zorunlu deprem sigortal› konutlar›n say›s›n› art›rmak için bafllatt›¤› “fiehirler Yar›fl›yor, Sigortal›lar Kazan›yor “yar›flmas›yla deprem güvenceli hayat› teflvik ediyor. Türkiye’nin 81 ilini kapsayan yar›flma kapsam›nda 2011 y›lsonu sonuçlar›na göre zorunlu deprem sigortas›nda en yüksek sigortal›l›k oran›na ulaflan, bir önceki y›la göre en yüksek poliçe art›fl oran›n› kaydeden ve en iyi teflvik kampanyas›n› yürüten iller ödüllendirilecek. D DASK, “fiehirler Yar›fl›yor, Sigortal›lar Kazan›yor” yar›flmas›n›n her üç kategorideki birincilerine DASK Güvenli Hayat Park› arma¤an edecek. Tüm vatandafllar›n yararlanmas› için kent merkezine infla edilecek parklar oyun grubu, yürüyüfl parkuru ve yeflil alan›n yan› s›ra deprem ve zorunlu deprem sigortas›yla ilgili e¤itim materyalleri de içerecek. Yar›flman›n her üç kategorisinde ikinci ve üçüncü olan illerin ‹l Afet ve Acil Durum Müdürlüklerine ise depremle ilgili çal›flmalarda kullan›lmak üzere malzeme yard›m› yap›lacak. 65 DASK Simav’da Hasar Tazminat› Ödenmesine Devam Ediliyor ASK, 19 May›s gecesi 5.9 büyüklü¤ündeki depremle sars›lan ve ard›ndan orta fliddette pek çok artç› deprem yaflayan Simav’da 1 Haziran’da tazminat ödemelerine bafllad›. Depremden hasar gören toplam 1.034 zorunlu deprem sigortal› konutun hasar tespit ifllemleri iki haftadan k›sa bir süre içinde tamamland›. Hasarl› 410 konutun tazminat ödemesini yapan DASK, en k›sa sürede di¤er konutlar›n da ifllemlerini tamamlamak için çal›flmalar›n› sürdürüyor. Depremin hemen ard›ndan Simav’› ziyaret eden DASK Yönetim Kuru- D lu Baflkan› Selamet Yaz›c› flunlar› ifade etti: “.....Kütahya ilindeki konutlar›n sadece yüzde 15’inin deprem sigortas›n›n olmas› fevkalade düflündürücüdür. Bu hadise sigortal›l›k oran›n›n tüm illerimizde art›r›lmas› için ortak çaban›n gerekli oldu¤unu bir kez daha hat›rlat›yor.” Simav’›n ba¤l› oldu¤u Kütahya’da zorunlu deprem sigortas› kapsam›na giren yaklafl›k 124 bin konuttan 21 bininin poliçesi bulunuyor. Kütahya, yüzde 15 sigortal›l›k oran›yla Türkiye genelinde 53. s›rada geliyor. DASK Yeni Projeleriyle Facebook’a Üs Kurdu o¤al Afet Sigortalar› Kurumu (DASK) sosyal medyaya Facebook’la girdi. Deprem bilincini art›rmay›, zorunlu deprem sigortas›n› yayg›nlaflt›rmay› misyon edinen kurum, www.facebook.com/dask adresinde yeni projeleri, interaktif uygulamalar› ve hediyeli yar›flmalar›yla yer al›yor. D DASK Yönetim Kurulu Baflkan› Selamet Yaz›c›, Facebook’un 7’den 77’ye herkese hitap eden bir mecra oldu¤unu vurgulayarak “Zorunlu deprem sigortas›n› yayg›nlaflt›rmak için çal›fl›rken yeni iletiflim trendlerini takip etmeye büyük önem veriyoruz. Facebook sayfam›z sayesinde hem konut sahiplerine zorunlu deprem sigortas› anlatma hem de genç nesillerde deprem bilinci yaratma f›rsat› yakalayaca¤›z. ‘Deprem geçecek, hayat devam edecek’ slogan›m›za yak›fl›r flekilde deprem ve sigortay› korkutmadan, keyifli bir dille günlük hayat›n do¤al bir parças› haline getirmek istiyoruz” dedi. DASK, Facebook’taki ilk yar›flmas›n› Hürriyet Treni’yle ç›kt›¤› Türkiye turu kapsam›nda yapt›. Trende 7.4 büyüklü¤ündeki Kocaeli depremini simüle 66 eden vagonda foto¤raf çektirip DASK’›n Facebook sayfas›na yükleyenler DASK logolu flapka, yükledi¤i foto¤raf en az 75 “like (be¤en)” alanlar tam teçhizatl› deprem çantas› kazand›. DASK, Facebook sayfas›ndaki uygulamalar›na k›sa film yar›flmas› oylamas›yla devam edecek. DASK’›n “Depremi kaderine b›rakma!” temal› 3. K›sa Film Yar›flmas›’nda jüri taraf›ndan belirlenen 5 film ‹zleyici Özel Ödülü için sayfa ziyaretçileri taraf›ndan oylanacak. En çok oy alan iki film ödüllendirilirken oylamaya kat›lanlar da hediye kazanma f›rsat› yakalayacak. DASK’›n etkinliklerinden güncel bilgi ve foto¤raflara Facebook sayfas›ndan ulafl›labiliyor. Sayfada deprem öncesinde, s›ras›nda ve sonras›nda yap›lmas› gerekenler, zorunlu deprem sigortas› ve kurum hakk›nda detayl› bilgiler içeren sekmeler de bulunuyor. DASK’›n Yeni Ça¤r› Merkezi Hizmete Girdi ASK, Zorunlu Deprem Sigortas›n›n (ZDS) tan›t›m›, deprem ve sigorta bilincinin gelifltirilmesi ve yurt genelinde sigortal›l›k oran›n›n art›r›lmas› yönünde yo¤un çal›flmalar yap›yor. ZDS bak›m›ndan geliflme beklenen en önemli konulardan biri ise sigortal›lar›n poliçe devaml›l›¤›n›n sa¤lanmas› olarak görülüyor. DASK, bu soruna çözüm getirmek, yenilemeler konusunda da¤›t›m kanallar›na destek sa¤lamak ve poliçe vadesi bitmesine ra¤men poliçesini yenilemeyen sigortal›lar ile irtibata geçerek poliçe devaml›l›¤›n› sa¤layabilmek amac› ile kendi alan›nda profesyonel bir Ça¤r› Merkezi firmas› ile iflbirli¤i yaparak, 18 May›s 2011 tarihi itibariyle sigortal› bilgilendirme-hat›rlatma aramalar› projesini bafllatt›. D Proje kapsam›nda; ❖ Vade bitim tarihinden sonra 1 ay içerisinde poliçesini yeniletmemifl olan sigortal›lar aranmakta, ❖ Sigortal›lar›n poliçesini yenilememe sebep- leri ö¤renilerek, yeni dönem poliçe prim bilgisi ve indirimler hakk›nda bilgi verilmekte, ❖ Yenileme yapt›rmak isteyen sigortal›n›n acentesine yönlendirilmesi sa¤lanarak, isteyen sigortal›lar için acentesinin kendisi ile irtibata geçmesi sa¤lanmaktad›r. Ayl›k ortalama 40 bin görüflme yapan Ça¤r› Merkezi, olas› afet durumunda DASK’ na gelecek olan yo¤un hasar ihbarlar›n›n karfl›lanmas› için de her an haz›r durumda olacakt›r. YILLARA GÖRE HASAR ÖDEMELER‹ (22.06.2011) YIL 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 TOPLAM DEPREM SAYISI DOSYA SAYISI ÖDEME (TL) 1 17 21 20 31 41 22 42 44 38 36 7 320 6 338 1.558 2.504 587 3.488 499 990 475 252 447 184 11.328 23.022 127.497 2.284.835 5.203.990 768.927 8.107.968 1.296.871 1.378.564 561.289 483.369 696.474 409.723 21.342.528 ‹STAT‹ST‹KLER Ocak fiubat Mart Nisan May›s Haziran Temmuz A¤ustos Eylül Ekim Kas›m Aral›k 67 TARS‹M Devlet Destekli Hayvan Hayat Sigortalar› Orhan SARITEPE Tar›m Sigortalar› Havuz ‹flletmesi A.fi. Hayvan Hayat Sigortalar› Müdürü 363 Say›l› Tar›m Sigortalar› Kanunu’nun yürürlü¤e girmesi ve 01Haziran 2006 tarihinden itibaren TARS‹M’in poliçe üretimine bafllamas› ile birlikte bitkisel üretim alan›nda oldu¤u gibi hayvansal üretim alan›nda da yetifltiricilerimize sigorta deste¤i sa¤lanmaya bafllanm›flt›r. 5 Devlet Destekli Hayvan hayat sigortalar›nda, büyükbafl hayvanlar (s›¤›r), kümes hayvanlar› ve su ürünleri olmak üzere üç ayr› alt branflta poliçe üretimi bulunmaktad›r. 2011 y›l› May›s ay›nda Bakanlar Kurulu’nun alm›fl oldu¤u kararla birlikte sistem alt yap›s› haz›rlanarak kü- 68 çükbafl hayvanlarda (koyun, keçi) devlet destekli tar›m sigortalar› kapsam›na al›nm›flt›r. Hayvan Hayat sigortalar›nda yetifltiricilerimizin devlet destekli hayvan hayat sigorta poliçesi yapt›rabilmesi için aranan ön flart sigortalanacak hayvanlar›n T.C. Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› kay›t sistemlerine kay›tl› olmas›d›r. Bakanlar Kurulunun 03 Ocak 2011 tarihli karar› gere¤ince, 2011 y›l› için hayvan hayat sigortalar›nda belirlenen riskler için sigorta priminin % 50'si oran›nda prim deste¤i, Tar›m Sigortalar› Havuzuna bütçenin ilgili tertibinden aktar›larak karfl›lanmaktad›r. Bu çerçevede; Çiftçi Kay›t Sistemine entegre edilmifl ön soy kütü¤ü, soy kütü¤ü ve Hayvan Kay›t Sistemine (Türkvet’e) kay›tl› olan süt s›¤›r- lar› ile Hayvan Kay›t Sistemine (Türkvet’e) kay›tl› olan besi s›¤›rlar› (erkek), bio-güvenlik ve hijyen tedbirlerini alm›fl tesislerde yetifltirilen kümes hayvanlar›, Su Ürünleri Kay›t Sistemine (SKS) kay›tl› olan, deniz ve iç su tesislerinde yetifltirilen su ürünleri ve Hayvan Kay›t Sistemine (Türkvet’e) kay›tl› olan dam›zl›k koyun, keçi, koç ve tekeler yap›lacak risk de¤erlendirmesi sonucunda sigortaya kabul edilmektedir. Teknik olarak ise sigortalanacak hayvanlar ve bulunduklar› riziko ortamlar› veteriner hekim eksperler taraf›ndan yap›lan risk inceleme sonucunda sigortaya kabul edilmektedir. Hayvan hayat sigortalar›nda lokomotif ürün büyükbafl hayvanlar›n sigortas›d›r. Büyükbafl hayvanlar›n devlet destekli hayat sigortas› ifllemleri her y›l ihtiyaçlar do¤rultusunda revize edilen Genel fiartlar - Teknik fiartlar, Tarife ve Talimatlar çerçevesinde yap›lmaktad›r. 2011 y›l› için haz›rlanan mevzuat çerçevesinde; Dam›zl›k ve süt s›¤›rlar›nda sigorta süresi 1 y›ldan az olmamak kofluluyla, yap›lan risk inceleme ifllemleri sonucuna göre sigorta edilmektedir. Burada baz al›nan de¤erler, 4 üncü aydan itibaren 7 yafl›na kadar (7 yafl dâhil), besi s›¤›rlar›nda ise 4 üncü aydan (91 günden) itibaren 3 yafl›na kadar (3 yafl dâhil) hayvanlar, Ancak Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› Tar›m ‹l/‹lçe Müdürlükleri nezdinde tak›lan standart, çift tarafl›, Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› logolu, ülke kodu, il kodu ve iflletme kodunu ihtiva eden kulak küpesi olmayan ve/veya mikroçip ve benzeri unsurlar ile kimliklendirmesi yap›lmayan hayvanlar sigortalanmaz. Bu nedenle sigortas› istenen hayvanlar›n mutlak surette kimliklendirme (kulak küpesi uygulamas›) iflleminin yap›lm›fl olmas› gerekmektedir. Kay›tlar› güncel olan yetifltiricilerimizin sigorta yapt›rmak için TARS‹M üyesi 23 sigorta flirketinin herhangi bir acentesine müracaat etmesi yeterlidir. Acenteler taraf›ndan sigortas› talep edilen iflletmenin iflletme numaras› ile TARS‹M sistemine yapaca¤› ön bilgi formu kay›tlar› TARS‹M bünyesinde görevli uzmanlar›m›zca ülke genelinde görev alan 600’ e yak›n Tar›m Sigortalar› Havuz Eksperi Veteriner Hekimlere yönlendirilmekte ve risk inceleme süreci sonras›nda onaylanan hayvanlar›n poliçeleri acentelerce TARS‹M sistemi üzerinden kaydedilerek sigortal›lara teslim edilmektedir. 69 TARS‹M Devlet destekli hayvan hayat sigortas› poliçeleri, genel flartlar ve teknik flartlarda belirlenmifl çerçevede; ölüm, mecburi kesim, yavru atma ve yavru ölümü risklerini teminat alt›na almaktad›r. Hayvan hayat sigortas› yapt›rm›fl yetifltiricilerimiz sigortal› hayvanlar›nda her hangi bir flekilde hasar oluflmas› halinde 7/24 hizmet veren TARS‹M ÇA⁄RI MERKEZ‹’ni arayarak poliçe numaras›n› ve hasarl› hayvan›n kulak küpe numaras›n› belirtmek suretiyle hasar ihbar›nda bulunmaktad›r. Hasar ihbarlar› al›nd›¤› andan itibaren TARS‹M bünyesinde görevli uzmanlar›m›zca hasar tespit ifllemi için bölgedeki en uygun veteriner hekim eksperlerin görevlendirmesi yap›larak gerekli hasar tespit ifllemi en k›sa sürede yap›lmaktad›r. Bilindi¤i üzere ülkemizde TARS‹M öncesi de geleneksel anlamda hayvan hayat sigortalar› yap›lmaktayd›. TARS‹M dönemi de dahil olmak üzere y›llarca hasar ihbarlar› sigortal›larca sahadaki herhangi bir veteriner hekime yap›lm›fl ve süreç bu flekilde devam etmifltir. Sürecin bu flekilde ifllemesi nedeni ile hasarlardan flirket merkezleri çok 70 geç haberdar olmakta ve oluflabilecek birçok sorunlara veya suiistimallere müdahale flans› bulamamaktayd›. Uzun bir çal›flma süreci sonras›nda 2010 y›l›nda kurulan HAYVAN HAYAT S‹GORTALARI HASAR ‹HBAR HATTI ile birlikte hayvan hayat sigortalar›nda hasar ihbarlar›n›n 7/24 merkezi bir sistemle al›nmas› ve an›nda eksper görevlendirilmesi ifllemi ile birlikte bir ilk gerçeklefltirilmifl ve hasar süreçleri merkezi sistem sayesinde daha kontrollü ve güvenli bir flekilde yönetilmeye bafllanm›flt›r. Afla¤›daki tablodan da görülece¤i üzere prim üretimi ve sigortalanan hayvan say›s› anlam›nda bak›ld›¤› zaman ilk poliçenin tanzim edildi¤i 01 Haziran 2006 tarihinden itibaren sürekli bir art›fl›n oldu¤u izlenmektedir. YIL PR‹M ÜRET‹M‹ (TL) S‹GORTALANAN HAYVAN (ADET) 2006-2007 . . . . . . .15.664.558 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60.988 2008 . . . . . . . . . . .20.089.686 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.955 2009 . . . . . . . . . . .32.838.346. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112.198 2010 . . . . . . . . . . .80.763.074 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188.436 2009 y›l›nda sigortalanan hayvan say›s›n›n 2008 y›l›na göre % 56 art›fl göstererek 112.198 adet oldu¤u, 2010 y›l›nda ise 2009 y›l›na göre yüzde 68 art›fl göstererek 188.436 adet oldu¤u görülmektedir. Devlet destekli hayvan hayat sigortalar› sisteminin art›k yetifltiricilerimiz taraf›ndan tan›nmaya bafllamas› ve olas› risklerini kendi imkânlar› ile minimize etmesine ra¤men, sigorta olmadan iflletmenin sürdürülebilirli¤inin güç oldu¤unu alg›lamas› ile birlikte her geçen y›l sigortalanan hayvan say›s›nda art›fl görülmektedir. Ayr›ca son y›llarda ülke- miz hayvanc›l›¤›ndaki geliflmeler çerçevesinde T.C. Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› taraf›ndan uygulanan hayvanc›l›¤› gelifltirme projeleri ve bankalar›n hayvanc›l›¤a yönelik kredi sistemlerinin de etkisi ile birçok yeni iflletme kurulmas› ile birlikte önümüzdeki y›llarda da prim üretimi ve sigortalanan hayvan say›s›n›n art›fl gösterece¤i düflünülmektedir. 2011 y›l›n›n henüz ilk 5 ayl›k periyodunun sonunda prim üretiminin 64.592.954 TL ‘ye sigortalanan hayvan say›s›n›n 148.687 âdete ulaflmas› bu yöndeki tahminlerimizi do¤rulamaktad›r. Y›llar baz›nda prim üretimi ve sigortalanan büyükbafl hayvan say›s›ndaki art›fla paralel olarak sigortal›lara ödenen hasar tazminat tutarlar›n›n da her y›l art›fl gösterdi¤i görülmektedir. Bu anlamda bak›ld›¤› zaman sistemin bafl›ndan 2010 y›l›n›n sonuna kadar sigortal›lar›n ödemifl oldu¤u 74.677.832 TL prim tutar›na karfl›l›k, oluflan hasarlar için sigortal›lara ödenen hasar tazminat tutar› 68.974.408 TL dir. Muallâk hasarlarda dâhil edildi¤i zaman sigortal›lardan al›nan primin neredeyse tamam›n›n hasar tazminat› olarak geri ödendi¤i görülebilmektedir. Bu nedenle Hasar frekans› ve hasar prim oran› yüksek bir branfl olan hayvan hayat sigortalar›n›n sürdürülebilirli¤i ve yap›labilirli¤i için Devletin Prim Deste¤inin olmas› ve devam etmesi çok önemlidir. 71 DIfi BASIN ‹ngiliz Sigortac›lar›n Solvency II’ye Uyumu eloitte taraf›ndan haz›rlanan çal›flma, ‹ngiliz sigortac›lar›n ‹ngiliz sigorta sektörünün Solvency II’ye uyumu konusundaki görüfllerini mercek alt›na ald›. Buna göre Deloitte taraf›ndan incelenen flirketlerin yaln›z yüzde 46’s› sigortac› ve reasürörlerin 2013 y›l› itibariyle AB’de yürürlü¤e girecek risk bazl› sermaye yeterlili¤i uygulamas›na uyum göstermifl olabilece¤ine yönelik olumlu görüfl bildirdi. Deloitte, geçen y›l gerçeklefltirilen benzer bir çal›flmada ise ‹ngiliz sigortac›lar›n yüzde 63’ünün Solvency II’ye uyu- D mun sa¤lanaca¤› yönünde görüfl bildirdi¤ine dikkat çekiyor. Deloitte’un bu y›lki çal›flmas›nda ise çal›flmaya kat›lan 60 flirketin yüzde 3’ü flirketlerinin Solvency II’ye uyumu konusunda emin olduklar›n› belirtiyor. Çal›flmada yer alan ‹ngiliz sigortac›lar›n yüzde 47’si Solvency II’ye uyumda yeni yap›lanman›n gerekebilece¤i, yüzde 65’i ise yeni düzenlemeye uyum göstermek üzere yeni risk azaltan tekniklerin gündeme getirilebilece¤i yönünde görüfl ifade ediyor. (Kaynak: Business Insurance, 11 Nisan 2011) Tokyo Yeni Deprem Plan› Üzerine Çal›fl›yor aponya, geçti¤imiz Mart ay›nda 10.000’den fazla kiflinin ölümüne, yüz binlerce kiflinin ise yaralanmas›na neden olan deprem ve tsunaminin ard›ndan Tokyo’da meydana gelebilecek benzer bir felaket senaryosu için önlem planlar› üzerinde çal›flmaya bafllad›. J Zira uzmanlar, Tokyo’da meydana gelebilecek bir depremin flehir merkezine yak›n bir nükleer santrali etkilemesi halinde flehrin büyük bir felaketle karfl› karfl›ya kalaca¤›n› ifade ediyor. Bu kapsamda Tokyo için muhtemel bu felaket senaryosu için ülkenin bat›s›nda da bir destek sisteminin kurulmas› fikri öne ç›k›yor. Japon hükümeti taraf›ndan haz›rlanan raporda 7,3 büyüklü¤ünde bir depremin Tokyo’da meydana gelmesi halinde 11.000’e yak›n kiflinin hayat›n› kaybedece¤i ve 7 Milyon kiflinin evlerini terk edece¤i tahmin edilirken söz konusu felaketin ekonomiye faturas›n›n ise 5 Trilyon Dolar olmas› bekleniyor. (Kaynak: Insurance Journal, 11 Nisan 2011) Küresel Nükleer Forum’dan, Nükleer Güvenli¤e Destek eçti¤imiz günlerde gerçeklefltirilen Küresel Nükleer Forumu’nda Japonya’da meydana gelen nükleer santral felaketinin ar- G 72 d›ndan Birleflmifl Milletler öncülü¤ünde nükleer güvenli¤i artt›r›c› bir kampanya yürütülmesine destek verildi. Toplant› sonunda yap›lan bas›n aç›klamas›nda Fukushima felaketinden ders ç›kar›lmas› gerekti¤i belirtildi. Forum kapsam›nda Haziran ay›nda Fukushima konusunda bakanlar düzeyinde bir toplant› gerçeklefltirilmesi fikri de desteklendi. Toplant›n›n Viyana merkezli Uluslararas› Atom Enerjisi Kurumu taraf›ndan düzenlenmesi bekleniyor. Uluslararas› Atom Enerjisi Kurumu’nun nükleer enerji ile ilgili belli standartlar›n uygulanmas› konusunda herhangi bir yapt›r›m gücü bulunmasa da Japonya’da meydana gelen felaket söz konusu kurumun konu hakk›nda sahip oldu¤u tecrübeyi bir kez daha gündeme tafl›d›. (Kaynak: Insurance Journal, 14 Nisan 2011) Japon Sigorta Birli¤i’nden Tsunami Sonras› De¤erlendirme Japon Sigorta Birli¤i geçti¤imiz günlerde yapt›¤› aç›klamada, Mart ay›nda meydana gelen deprem ve tsunaminin ard›ndan Japon sigorta flirketlerinin 2.27 Milyar Dolar de¤erinde hasar tazminat› ödedi¤ini belirtti. Japon Sigorta Birli¤i, y›k›lan bölgeleri yeniden tesis etme gayretleri devam etti¤i sürece tazminat miktar›n›n artmas›n›n beklendi¤ini de ifade etti. Japon Sigorta Birli¤i ayr›ca hasar tespitinin havadan çekilen ve uydudan al›nan görüntüler yard›m›yla yap›ld›¤›n› ve ço¤u bölgede durumun hasar tespiti yap›lamayacak kadar a¤›r oldu¤unu belirtti.(Business Insurance, 25 Nisan 2011) 73 DIfi BASIN Çernobil Felaketi An›ld› 986 y›l›nda Ukrayna’daki Çernobil nükleer santralinde meydana gelen nükleer patlama 25 y›l sonra an›ld›. Santraldeki bir reaktörün patlamas› sonucu Avrupa radyasyon s›z›nt›s›na maruz kalm›fl, binlerce kifli ise evlerinden tahliye edilmek zorunda b›rak›lm›flt›. Çernobil kazas›n› anmak üzere bir araya gelen devlet liderleri de Çernobil ve Japonya’da meydana gelen felaketlerden ders al›nmas› ve konu ile ilgili olarak kamuoyuna karfl› daha dürüst davran›lmas› gerekti¤ini vurgulad›. Anma törenlerinin nükleer enerjiye iliflkin endiflelerin artt›¤› bir döneme rastlamas› ile birlikte Avrupa’da birçok protesto gösterisi yap›ld›. Protestoya kat›lan göstericiler Fransa ve Almanya’daki nükleer santrallerin kapat›lmas› ça¤r›s›nda bulundu. (Kaynak: EurActive-tr, 26 Nisan 2011) 1 ‹fl Dünyas›n›n Liderleri Bafll›ca Riskleri Belirledi on Risk Solutions taraf›ndan ifl dünyas›n›n liderleri aras›nda ifl dünyas›ndaki bafll›ca riskleri belirlemeye yönelik yap›lan anketin sonuçlar›, Risk ve Sigorta Yönetimi Derne¤i’nin Vancouver’da düzenlenen toplant›s›nda aç›kland›. Buna göre 58 ülkeden ankete kat›lan 1.000 profesyonelin yüzde 67’si ekonomik riski birinci s›raya yerlefltirdi. Yasal düzenlemelerdeki de¤ifliklikler ise listede ikinci s›ray› ald›. Teknoloji ve sistem ar›zalar›, artan rekabet A de ifl dünyas› liderleri taraf›ndan en fazla belirtilen riskler aras›nda yer ald›. Anket ayr›ca teknoloji ve sistem ar›zalar›n›n müflteri ihtiyaçlar›n›n karfl›lanamamas›, ifl aksamas› ve marka itibar›n›n sars›lmas› gibi di¤er riskleri de beraberinde getirdi¤ini ortaya koydu. ‹fl dünyas› liderleri taraf›ndan belirlenen di¤er bir risk ise üstün yetenekli profesyonellerin istihdam›n›n devaml›l›¤›n›n sa¤lanamamas› oldu. (Kaynak: Insurance Journal, 2 May›s 2011) Avrupal› Sigortac›lar Solvency II ‹çin Yeterli Sermayeye Sahip ondra merkezli Moody’s Yat›r›mc› Hizmetleri taraf›ndan 5. Say›sal Etki Çal›flmas› (QIS 5) sonuçlar›na iliflkin haz›rlanan çal›flma, Avrupal› sigortac›lar›n Solvency II için sermayelerini yükseltmeye ihtiyaç duymad›¤›n› ortaya koydu. Avrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik Komitesi taraf›ndan Mart ay›nda aç›klanan QIS 5 sonuçlar›na göre birçok sigortac› Solvency II’nin L 74 gerektirdi¤i sermaye seviyesinin üzerinde bulunuyor. Buna karfl›n uzmanlar, QIS 5 sonuçlar›n›n temkinli de¤erlendirilmesi gerekti¤ini vurguluyor. Zira QIS 5 kapsam›nda risk yönetimi konusunda herhangi bir test uygulanm›yor. Risk yönetimi ise küçük flirketler aç›s›ndan sermaye yeterlili¤inin sa¤lanmas›ndan daha fazla önem tafl›yor. (Kaynak: Business Insurance, 6 May›s 2011) 2100’den ‹tibaren Deniz Seviyeleri Yükselecek luslararas› iklim araflt›rmalar›nda Grönland’daki buzullar›n erimesi de dâhil olmak üzere kuzey kutup bölgesinde h›zlanan iklim de¤iflikli¤i nedeniyle deniz seviyelerinin 2100 y›l› itibariyle 1.6 metreye kadar yükselece¤i tahmin ediliyor. Geçmiflteki tahminlerin üstünde olan deniz seviyesinde- U ki bu art›fl ile birlikte k›y›lar›n daha fazla tehdit alt›na girece¤i belirtiliyor. Uzmanlar, geçti¤imiz alt› y›l›n kaydedilen en s›cak dönem oldu¤unu belirterek önümüzdeki y›llarda da buzullar›n erimeye devam edece¤i uyar›s›nda bulunuyor. (Kaynak: Insurance Journal, 3 May›s 2011) Danimarka’dan Mülteci Ak›n›na Önlem rap dünyas›nda etkili olan ayaklanmalar nedeniyle Avrupa ülkeleri Kuzey Afrika kökenli mülteci ak›n› ile karfl› karfl›ya kald›. Mülteci ak›n› karfl›s›nda s›n›r kontrollerine bafllayaca¤›n› aç›klayan Danimarka ise Schengen bölgesine dâhil AB üyesi ülkelerin tepkisine neden oldu. Avrupa Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu s›n›r kontrolünün serbest dolafl›m kurallar›n› ihlal etti¤i konusunda Danimarka’y› uyararak Danimarka’n›n karar›n› gözden geçirmesini talep etti. Al- A manya baflta olmak üzere birçok AB üyesi ülke de karardan rahats›z olduklar›n› ifade etti. Danimarka ise Kuzey Afrika’dan gelen mülteci ak›n›na karfl›n toplam 35 Milyon Euro de¤erinde bütçe ay›rd›¤›n› aç›klad›. Söz konusu bütçenin yeni kontrol merkezlerinin oluflturulmas› ve gümrük kontrol memurlar› için kullan›lmas› planlan›yor. Karar do¤rultusunda Danimarka, Almanya ve ‹sveç s›n›r›ndaki tüm araç ve trenleri de kontrol edecek. (Kaynak: EurActiv-tr, 13 May›s 2011) Avrupa Merkez Bankas› Baflkan› Uyard› 011 Küresel Ekonomi Ödülü’nü almak üzere Almanya’da Dünya Ekonomisi Enstitüsü taraf›ndan düzenlenen törene kat›lan Avrupa Merkez Bankas› Baflkan› JeanClaude Trichet, küresel krizin ertesinde ekonomik dengesizliklerin artt›¤›n› belirtti. Trichet, ekonomik dengesizliklerin uluslararas› mali iflbirliklerini ve genel olarak küresel ekonomiyi olumsuz etkiledi¤ine de dikkat çekti. Avrupa Merkez Bankas› Baflkan›, ekonomik dengesiz- 2 likler konusunda Amerika ve di¤er bat›l› ülkelerin ihracat›n› artt›rmak üzere para birimi Yuan’› de¤erinden düflük gösteren Çin’i sorumlu tuttu¤unu belirtti. Trichet, Uluslararas› Para Fonu’nun tahminlerine göre cari dengesi 2015 y›l›na kadar sabit kalacak Euro bölgesinin ise söz konusu ekonomik dengesizlikte pay› olmad›¤›n› ve Euro bölgesinin küresel ekonomiye istikrar sa¤lad›¤›n› sözlerine ekledi. (Kaynak: Insurance Journal, 20 Haziran 2011) 75 DIfi BASIN ‹zlanda’daki Volkanik Patlama ile Alarma Geçildi vrupa, ‹zlanda’n›n en etkin volkan›n›n yeniden faaliyete geçmesi ile alarma geçti. Patlama sonucu volkan küllerinin k›tan›n do¤u bölümünü etkisi alt›na almas› ile binlerce kifli seyahatini ertelemek zorunda kald›. Avrupa Hava Trafi¤i Kontrolü Kurumu ise volkan küllerinin yo¤unlu¤unun A artmas› ile hava trafi¤inin aksayabilece¤i uyar›s›nda bulundu. Geçen y›l yine ayn› dönemde meydana gelen kriz nedeniyle a¤›r ekonomik kayba u¤rayan havayolu flirketleri de volkan küllerinin yönünü ve h›z›n› yak›ndan takip ediyor. (Kaynak: Insurance Journal, 23 May›s 2011) Swiss Re’den, Etiyopya’daki Mikro Sigorta Projesine Katk› wiss Re, Dünya G›da Program› ve Oxfam Amerika taraf›ndan gelifltirilen mikro sigorta program› kapsam›nda Etiyopya’daki ürünler için kurakl›k sigortas› sa¤layan 5 y›ll›k bir projeye reasürans sa¤layaca¤›n› aç›klad›. Buna göre Swiss Re, projeye 1.25 Milyon Pound de¤erinde katk›da bulunacak. S Kurakl›k nedeniyle g›da krizi yaflayan Etiyopya’ya geçti¤imiz Nisan ay›nda Birleflmifl Milletler 75 Milyon Dolar de¤erinde g›da yard›m› ça¤r›- s›nda bulunmufltu. Zira ülke dünyada en fazla g›da yard›m› alan ülkeler aras›nda yer al›yor. Oxfam Amerika mikro sigortan›n hayat, mal ve kredi alanlar›nda yükselifle geçti¤ini belirterek tar›m›n da mikro sigortadan faydalanmas› gerekti¤i ça¤r›s›nda bulunuyor. fiirket, bu projenin hayvan ürünleri baflta olmak üzere daha fazla ürün çeflidinde teminat sunulmas›na yol açaca¤›n› belirtiyor. (Kaynak: Business Insurance, 10 Haziran 2011) AB’de Kimyasal Maddeler ‹çin Tedbirler Art›yor imyasal maddeler, AB genelinde önceki y›llara k›yasla daha fazla risk teflkil etmeye bafllad›. Zira flirketler taraf›ndan üretilen, kullan›lan veya sat›lan kimyasallar›n yeni baz› kat› güvenlik kurallar› ile uyumlu olmas› gerekiyor. Buna göre insan sa¤l›¤›n› ve çevreyi korumak üzere kimyasallar›n kayd›, de¤erlendirilmesi ve ruhsatland›r›lmas›na iliflkin haz›rlanan düzenlemeye göre uygun ol- K 76 mayan kimyasal maddelerin en k›sa zamanda yasaklanmas› gerekiyor. Buna karfl›l›k her flirketin zararl› maddelerin kullan›m›na iliflkin risk de¤erlendirmesi yapmas› ve gerekli tedbirleri almas› flart kofluluyor. Zira düzenlemelerin yerine getirilmemesi halinde AB ülkeleri genelinde büyük para cezalar›n›n uygulanmas› bekleniyor. (Kaynak: Commercialriskeurope.com, 16 Haziran 2011)