Edward Tryjarski Çev.: Reşide Gürses
Transkript
Edward Tryjarski Çev.: Reşide Gürses
Güvercin Edward Tryjarski Çev.: Reşide Gürses-Dursun Ayan Bu oldukça gösterişli başlığın, çok eski zamanlardan itibaren çeşitli Türk topluluklarınca bilinen ve nesli ıslah etmek için yetiştirilen güvercinler veya kumrularla ilgili bir dizi dil bilimsel ve tarihsel olaya dikkatinizi çekmekten başka bir amacı yoktur. Ben yıllarca bu konuyu araştırmak için niyetlendim, fakat bu konuyu ele almam, ancak 1988 yılında yani, Konya Selçuk Üniversitesi Türkologlarından Mehmet Özmen'in Türk güvercinleriyle ilgili olarak yazdığı, 1981'de basılmış olan önemli bir makaleden haberdar olduktan sonra gerçekleşti. Söz konusu makale, sadece Konya ve civarındaki güvercinleri tanıtan sınırlı bir nitelik taşıdığı için ben bu yazıda ona birkaç yeni gözlemle ilâvede bulunmayı ümit ettim. M. Özmen'in bu makalesi, konuyu açıklayıcı nitelikte bir dizi vurgulamayı ve 296 dil bilimsel girişi kapsar. Biz bu makalede bölgede ve kısmen de bölge dışında oluşan güvercin çeşitleri ve türleri ile ilgili birinci elden bilgiler buluruz. Bu makalede onların dış görünüşü; gövdelerinin boyutları, tüylerinin nitelikleri ve renkleri, üreme fizyolojisi, zekâ, hüner ve bazı türlerin ıslahı ile ilgili sırlar vs. de verilmektedir. Gözlemlerinden ayrı olarak yazar bu makalede, Mehmet Ali Apalı ve Mahmut Sural gibi bazı Türk meraklılar ve kuş uzmanlarının fikirlerine de müracaat eder. Herhangi bir kimse, söz konusu makalede verilmiş olan pratik bilgilerden Konya'da bulunabilen güvercinlere ait bir alış veriş merkezinin nerede olduğunu ve kuşların fiyatlarını vs. tek tek öğrenebilir. Selçuklu, taklambaç, Mardinli veya Çorumlu-Mardinli, gut, demkeş, Musullu ve ganrik olarak 1/3 Güvercin adlandırılan Konya bölgesindeki başlıca güvercin türlerine yer verilmiştir. Son zamanlarda orada, genellikle Almanya kuşu veya Almanya güvercini olarak adlandırılan Almanya'dan getirilmiş güvercinler de görülmeye başladı. Evcilleştirilmiş güvercinlerin Türkçe isimlerinin kökenini · Kuşun dış görünüşünden (meselâ: tahta kuyruk "tahtaya benzer kuyruklu", geniş göz "geniş gözlü") · Tüylerinin renklerinden ( meselâ; limonlu "limon renkli", kara kuyruk "siyah kuyruklu") · İç özelliklerinden (meselâ; salma güvercini "150 km.'lik bir mesafeden bile evine dönen posta güvercini") · Çıkış yeri veya başlıca yetiştirme merkezinden ve de (meselâ; Mardinli "Mardin şehrinden gelen ", Musullu "Musul şehrinden veya o bölgeden") · Bir tarihî aile veya hanedan isminden (şu veya bu şekilde Selçuklulara bağlanmış olan Selçuklu ) ve diğer özelliklerinden alır. Son iki madde, özellikle kültürel ve tarihsel görüş açısından ilgi çekicidir. M. Özmen, çeşitli renklerde olup Selçuklu olarak adlandırılan güvercinlerin Konya'da yerel bir ırk olduğunu ve -bazı uzmanların iddia ettiği gibi ..onların Selçuklular tarafından Orta Asya'dan getirildiğini iddia eder. Aynı şekilde, Musullu olarak adlandırılan ve günümüzde artık yetiştirilmeyen güvercinlerin Musul'dan getirildiği söylenmekte, Çorumlu, Çorumlu Mardinli diye adlandırılanların da, Hitit zamanında bile Nikonia adı altında mevcut olan Çorum şehri kaynaklı olduğu farz edilir. 2/3 Güvercin BuGüvercin içeren, güvercin" güvercinler tipteki Osmanlı güvercin için verilen Mısırlı İmparatorluğunun isimlerine; ismi bazı de diğer Gy. eklenebilir. isimleri Németh'in diğer bölgelerinde de Söz ekleyelim: Vidin'e Balkanlarda dair çok yazısında iyi iken, bilinen, Gy. belirtildiği "Mısır'dan Németh'i gibi, izleyerek Balkanları gelen bir sakızlı siyahtır.)", süzülmez" yukarıdakilerle güvercin duman Gy. " "bu Németh, evcil rengi)" (birçok sakızlı kuşlar güvercinlik krş.), gut, renkleri (Evliya güvercini kafesi" gibi qula gutmaq Çelebi'nin vardır)". anlamına Konya'da "koyu renkleri "bir karş. gelen bildirmiş da bakımından güvercinlik sarı bilinen nevi demkeş kümes bir güvercin, olduğu bazı güvercin "çok ("güvercin dikkati )yani başka kelimesini çaqşırlı-gut, uçma çeşidi" çeker çeşitler, kıytmetli esnasında de (başı, sâde kaydetmiştir. kafesi", Vidin bir ve arkası, gut, tür abraş daireler bölgesinde tâçlı-gut (beyaz, kuyruğu "bir Redh. çizerek ayakları gibi, de kümes bulunur. çeşit ,da Adana-Çukurova'da üzerindeki Ayrıca burada, çalışmalarını M. Özmen'in zikredilen, sürdürmek Türkiye'nin Konya niyetinde bölgesine başka olduğunu bölgelerini komşu da birkaç belirtmek de yerdeki kapsayan, gerekir. Türk önce güvercinleri bu uzmanlar, ederler Bazı bahsettiği Mısır'a, bazı Polenezya'daki çok de İnsanoğlunun kuşlar, bulunur. soğuk başka çivi ve Kıbrıs'a, yazılı bilinir. muhtemelen güvercinlerin bu bölgelerinde ülkelere bağlamda metinlerin birkaç boynu Roma Genellikle kadar takım halkalı İmparatorluğu'na paleolitik yoktur, insanoğlu konuyu İsa'dan ulaştığı güvercin ada kumru fakat Hz. çağın hariç, yaklaşık tarafından sanılır. Nuh'un yetiştirme bununla ve sonunda, yeryüzünün güvercinle yayıldığı Sonuç üç ve bin evcilleştirilen beraber, faaliyetinin onun yıl olarak ve teması, tamamında önce dişi böylelikle Anadolu Sibiryadaki güvercinler güvercininin evcilleştirilmiş Anadolu'da ilk çok canlılardan bölgesinde doğuya; eski bulunur. bazı bu tarihlere kıssasına başladığı gün, tecrit güvercinlerden İran'a, Bu olduğu evcilleştirildi. Hint hayvanlar kadar edilmiş Hindistan'a dayandırırlar. ve Okyanusu fikrini gider, oradan bölgelerde dünyanın kabul Bazı çünkü ve ve dikkate Altaik kadar yakın posta beri bağlamda, lehçelerindeki var komşuları boylara hizmeti gerilere değer olduğu G. çeşitlerinin için ve Jarring'in, bir tarihlenen bedzin ve arasında her noktadır. güvercinlerin bunun ne kepte ve kadar Sincan'ın erken daha türlerinin güvercinlerin "Pekin yarı sonra zamanlarda yetiştirilmesi güney göçebe çoğu, tüm önemini güvercini" kısmında doğu Orta bir bilindiğini işinin hayat ve halkları fark Yakın tarihin (Doğu etmek tarzı farzetmek arasında Doğu'ya bilinmeyen terimini sürseler Türkistan) dikkate doğaldır. bilinmektedir. kaydettiğini yayıldığı de değer çok konuşulan kısmen eski bir Türklerin bilinmektedir. noktadır. müşahade Türk bir Güvercinlerin bazı zamanından boylarına uzak Türk Çin'de etmek Bu ve Suriye'nin şekilde kazanmıştır. işaretlenirdi. hünerli, Eyyübî güvercinlerin kuşatılması l'aeree strade tarafından, işlevini kolay güçlü esnasında Bu askerî bir vista sürdüren görevdeki amaç hükümdarı şekilde Haçlı a amaçlar passar için posta güvercinlerden eğitilmeye Ordusu kullanılan en Nureddin sovra için güvercinlerinin değerli tarafından kullanıldığı lo yatkın Sultan güvercinler, stuol (1146-1174), oluşmuş beyaz francese..." zapt kuşları, çok bir hizmetinden iyi edilmiş güvercinlerdi bir Irak'tan özellikle bilinir. ayak posta olan ve getirilen Torquato sistemi Mısır'da, gagaları bahseder:"una şehirleri .hem Özellikle boyunları kurmuş Tasso, üzerine yıllarca, kuşatma Sultan olmasıyla Kudüs'ün renkli kendi çok esnasında Selahaddin colomba mükemmel benekli, şifreleriyle ün çok per bir sağlamak Cengiz Orta Çağda Kağan için doğu kullandığını kumandasındaki insanları biliyoruz. arasında Moğol güvercinlere ordusunun bu ait kuşları bir başka hızlı kayıt bir askerî Moğollarla haberleşme ilgilidir. Biz, Güvercinler, geçerek bir Onların bilgi akışı dağıtım güvercinler bu hizmetleri, temin yapan etti. meselesi Ama geleneksel karargâhlara, gene detaylı de posta hem bir bozkırlar çalışmayı vasıtasıyla Orta boyunca Çağ gerektirmektedir. Moğolları kazanılabilmiş posta yollarını olandan de günümüz (Moğ. daha örte Moğolları hızlı, zam )emsalsiz ait yüzeyseldir listelemek Bazı bölgeler önemli de üzerinde fakat, sıkıcı kaynaklar, böyle bir güvercinlerin iştir. olmakla ekseriya beraber Asya varlığını seyyahlarının gene tastik de eder. konumuz raporları, Bu kayıtlar için önemlidir. çeşitli prensip çağlarda Diğer olarak Türk taraftan eksik dünyasına ve onları Bir kaç örnek verelim: Miastkowski, bahseder: Polonya Kralı'nın Burgaz'da, 1640'ta camilerin Osmanlı yakınlarında devletinde yuva Bâb-ı yapan Ali'deki pek büyükelçisi, çok boynu Wojciech halkalı güvercinden halkalı "Camilerin güvercin bolluğu yakın vardır." çevresinde, hemen hemen her yerde; bir çeşme, leylek ve boynu güvercinleri Keza onun belirtir: arkadaşlarından biri de İstanbul'da Sultan bahçelerindeki boynu halkalı ağaçları, arasında "Öylece, incir yürüdük." ağaçları, üzerinde selvi boynu ağaçları, halkalı portakal güvercinler ağaçları, bulunan limon (görülebilen) ağaçları vs. ıhlamur (diğer) ağaç ve kestane çeşitleri Polonyalı) Ünlü Orta Kâşgar'da Asya kaşifi kaldığı Bronislaw esnada Grabczewski Kum-Ravat (1855-1926), bölgesindeki (Rus gözlemlerini servisinde rapor görevli eder: bir " ...Hz. İmam Şakir'in türbesi etrafında uçuşan on binlerce güvercin". diğer Bugün Orta Özbekistan'da Asya Cumhuriyetlerini birçok güvercin ve bölgelerini türü ve de çeşidi kapsar. yetiştirilmektedir ve muhtemelen bu olgu bulunur. Yüksek kayalar üzerinde yuva yapan büyük vahşi güvercin sürüleri Kazakistan'ın birçok ilinde Selçuklu Anadolulu davrandılar. ve müslüman Osmanlı hatta Bizans Türkleri Türkler, döneminden ile tüm bir diğer arada mahlukata önce yaşadılar. de, şüphesiz davrandığı Kur'an öğretisine tüm gibi Anadolu'ya, ev güvercinlerine tamamen yayıldılar itaat de eden ve itinalı şunları Fransız yazdı: yazarı M. Alphonse de Lamartine, Türkiye'yi ziyareti sırasında bu hususta besoin, vue un masure" "C'est arbre, d'un qu'un bel des horizon; oiseaux, sentiment partout ou, de un dans même si mouton, la situation le en choix des Turquie; et et colombes, l'arrangement la pauvreté maître dans et de peuple, de un leur leurs coin maison grands de demeures: terre s'y et petits, refuse, autour jouir n'ont de avoir de leur l'oeil, qu'un au moins de la arzuları, tanzim fakirliği onların (Türkiye'de etmeleri oturduğu bu bir işe duyguları her mani ve yıkık yerde güzel oluyorsa, var dökük aynıdır. manzarası ki, bu bir hiç duygu Efendi kulübede olmazsa olan onların olsun bir dahi bir yeri halktan ağaç, göze bulunmalıdır.) seçmeleri birçok hoş olsun, gelecek kuş, gerekir. büyük bir şekilde koyun, olsun Yahut, oturdukları küçük birçok eğer olsun durum güvercin yerleri evin Ve başka bir vesileyle de o, şunları ilâve etti: fondations vie" pieuses Turcs... pour respectent qu'on jette tout du ce grain que Dieu aux tourterelles a fait... et ils qu'ils font nourissaient quelquefois, pendant en mourant, leure des kumrularına (Türkler Allah'ın buğday yarattığı atanlar herşeye için ölmeden hürmet önce ederler... dinî bir Onlar vakıf bazen kurarlar.). ömürleri boyunca beslediği en ettikkten yapalım: Hem tipik vahşi özelliği sonra hem olduğu yazan de evcil bir yaygın diğer olarak bir ünlü bilgidir.. yaşayan Fransız Şimdi, sayısız yazarı son miktardaki F. yüzyılın A. Chateaubrian'dan güvercinin başlarında İstanbul Türkiye'yi buraya panoramasının bir ziyaret alıntı sont la paix des des bois morts" magnifiques abordâmes à de Galata... cyprès: Les les colombes cimetièrres font sans leurs murs nids et dans placés ces au cyprès, milieu des et partagent rues, muhteşem ölülerin (Galata'ya duyduğu selvi yaklaştık... ağaçlarıyla sulhe ortak Caddenin donatılmışlardır. olurlar.). ortasına konmuş Güvercinler olan duvarsız bu selvilerin mezarlıklar. üzerine yuva Bu mezarlıklar yaparlar ve Ondan yirmi yıl sonra İstanbul'u ziyaret eden M. A. Lamartine benzer gözlemlerde bulundu: escarpée les roucoulements" "Nous fenêtres au-dessus et entrâmes les toits des la coline maisons là dans de une Péra; et remplissent longue ...Des rue, colombes les solitaire rues blanches silencieuses et étroite, et qui bleues de monte leurs sont par mélancolique éparses une pente sur çıkmaktadır; camlarında (Biz uzun, bulunurlar kimsesiz, ...Beyaz ve tenha ve mavi melankolik ve renkli dar bir çeşitli üveymeleri, yola güvercinler girdik, ötüşleri bu yol dağınık ile Péra caddeleri olarak (Beyoğlu)'daki evlerin doldururlar.). çatılarında dik bir tepeye ve tourterelles et fond "Les se de détachent, l'horizon" et collines de comme pigeons de Galata, des blancs fleurs de nagent Péra blanches et dans trois balancées l'air ou bleu quatre au-dessus par autres le vent, collines de du ces bleu ...; jardins de des la nuées et mer de qui ces de fait toits, le gökte, çiçekler (Galata bahçelerin gibi ve ufkun Péra ve tepeleri fonunu çatıların teşkil ve üç üzerlerinde eden dört başka mavi süzülürler deniz tepe...; üzerinde kumru ve rüzgâr sürüleri birbirlerinden tarafından ve beyaz ayrılırlar.). dengelenmiş güvercinler; beyaz mavi Ve bir başka vesileyle de: jardins, murmurent, "Non où les où loin arbes les du colombes harem croissent est roucoulent libres un vieux éternels et magnifique comme palais dans de une Bajazet...; forêt vierge, il n'a ou que les des eaux vastes geniş dolaşırlar, [dem (Harem'e çekerler].). bahçeler bir çok balta bulunmakta uzak girmemiş olmayan olup ormanda bir orada yerde, olduğu ağaçlar, Beyazıt'ta gibi serbest burada eski ve olarak sular muhteşem ve şırıldar, ebedî bir güvercinler olarak saray birbirlerine vardır...; ötüşürler burada olsa olmakla Türkiye hakkında Kural da, olarak Cumhuriyeti'nin beraber vahşi aşağıdaki güvercinler evcil bazı güvercinler şu Türk satırları güney daha kabilelerinin bölgesinde yazar: her çok ne faydacıl kadar avcılık yaşayan bir çoğunlukla meraklarının amaçla Yörüklerle eğitilmek estetik bir ilgilidir. objesi nitelikleri için kullanıldı hâline J. sebebiyle P. geldi. Roux ve nadiren Bu onlar yetiştirilmiş tamamiyle qu'ils nomades oies et ont les atteint la pigeons période Yörük l'âge ...pratiquent sauvages... du de séjour six ans. en librement La kışlak grande On le tire saison sport alors cynégétique de les chasse perdrix, est et les ils l'hiver, y lièvres, initient ou comme les leurs canards, enfants, disent les les dès yaşına zamanı (Yörükler bastıklarında der. serbest O zamanda olarak başlarlar. keklik, avlanma Büyük tavşan, sporları av ördek, sezonu üzerinde kazlar kışın pratik ve olur. yabanî Göçebe yaparlar güvercinler halk ve buna bu avlanır. sezona çocuklar ). kışlak altı çoğunluğunun dikkate ayrıntılarıyla yarısına idi. şahinle Mahmut tarafından Aşağıdaki Şimdi Biz orada: değer karşılalaştığı yeniden, kadar Kâşgarî'de cümlede çevrilmiş incelemek bir "üç bir giden, noktadır. dil güvercin Kâgarî yazılmış şekli bilimsel zaman" Suvarnaprabhâsa zordur. kökürçkän olan Bu tarafından veya bir olan terimin kögürçgün. Bu karaktere kumruyu şekil kelimenin adayï (Suv. birçok kullanılmış gelir veya 620 laçïnqa birkaç ifade Zamahşeri şöyle; fonetik en 20). Altun etmek erken hususta qavïtur olan Cümlesini Arapça Yaruq'ta varyantı aynı kögürçgünleşiçin şekli, erkän: deyinelim. çok kelimeyi al-haman tarihi mevcuttur bir okuyoruz. eski "Üç defa muhtemelen aslî köverçken Türk kelimesinin kullanılmış fiil ve Muhtemelen bir şekli boylarının güvercin onun terim oldukça olarak X. ilk olan kullandığı yazar yüzyılın aslî yavrusu büyük daha kökürçkän not ilginçtir: şeklini eder. sonra ilk bir bir koyarak muhtemelen zaman kökünü etnografik olmanın "ol elbette tespit yarışa arzu mänig "sadece müjdenin edildiği eder haklı girdi. birle gibi idi. O yolundaki oynadı bir kullanıldığı yani, Diğer hepax gramere güvercinlerin yandan kögürçgünläşü haberin legomenondur yolundaki ait dil bir ilginç bilgisi o örnek çağda bir "; bir bakımından bilgidir. ve yönünü olarak paha Sir (B. Gerard Yukarıdaki zikredilmiş" Atalay'a gösterir. biçilmez doğru Clauson göre) bir şeklin, cümle, kuş "o bu olduğu kögürçgün olduğunu aynı ortak zamanda güvercini zarf ve ona yazdığı şeklinin şeklinin sahip ödül varyanta Azerbaycan Türkçesinde: Kazakçada: Söz konusu sahiptir. kögerşin Türkçesinde: güverjin kelime, Güney-Batı şeklinde , çağdaş Türkmencede: köärçin Grubu Türk buluruz. , lehçelerinin Osmanlı dikkate gögerçin ve alınırsa, çoğunda Türkiye . Kuzey-Merkez kelime Türkçesinde: yaşamaktadır aşağıdaki Grubu: güverçin şekillerde Kırgızcada: oldukça Gagauz bulunur: çok kögürçkön fonetik , Tatarcasında: kövärçin kigirçin, Kuzey-Batı kögirçin, , Karayımcada: Grubu: kükärçen kögürçan, C. Cum , kugurçun Ermeni-Kıpçakçasında: kügürçün, (Codex (T.) Cumanicus tigircin , kigirçin, , Başkırtçada: (L.) [Kodeks kugurçin , aynı Kumanikus])'da zamanda , Arap-Kıpçakçasında: kügärsen kögürçin, , Çuvaşçada: kugrçin, kyogürçün, kügerçin Kazan kavakarçan. , Hasan fikirlerine mavi, Bu kelimenin mavi-gri' Eren, göre V. kelime, etimolojik G. Egorov Türkçe tahlili ve G. kök on Clauson kelimesinden yıllar önce . gibi M. uzmanlar türer, Pallô esasında tarafından tarafından gökyüzü teklif kabul edildi buradan edildi. ve prensipte, Onların 'gök renkli, kök obscure" rengi goluboj kelimesinin "mavi" Hatta geldiği (Clauson). [gök ve Çuvaşça de "mavi" güvercin yüzü söylenmelidir. æxsin G. vs.] (morfolojik kavakarçan Clauson ismi "koyu kelimesinden ile ilişkili arasındaki "...probably olarak kelimesinden, olduğunu) "güvercin" gri" vs'den yapısının anlam yazdığı çıkması kelimesinden, ilişkisini, Ossetic connected karanlık) zaman gibi æxsinaeg Rusça kelimesinin diğer olduğunu haklı with Farsça golup dillerle kök idi "vahşi ve kavak kabutar ekledi. "güvercin" (sky. o, çok "morphologically etc.)" "mavi, açık O kelimesi, bu güvercin" bir ayrımında, şekilde (muhtemelen kabud gri" ispatladı. kelimesinin gök yüzü den onların bağlı "güvercin" kelimesi kaptär Rusçadan golup'un Bazı olarak kelimesi Kuzey isimlerini Karakalpakçada, küçültme alınmış da Türk güvercinlerin de bile kelimeler ekli Yeni halklarının, bilmediği kelimesinden şekli Uygurcada kepteri golubok kullanılmaktadır: isimlerini genellikle başlıca "güvercinlik, bulunur. çıkan bire komşularından iklim bilinir. bir kaptar şartları çevrilirse Aynı Yakutçada: Diğer ödünçlemesi zamanda nedeniyle güvercin Türk "küçük aldılar. golup, halkları Kuzey Bu evi" hiç Özbekçede guoup suretle güvercin güvercin Grubu güvercin goluup kelimesi Farsça dillerinde yetiştirmediği bulunur. yetiştirmeyi anlamında. ve kabutar Türkmence'de, Hakasçada: nihayet kepter ve ve buna gögercin terimin Türkmencede, yanyana ve "ev bulunduğunu her biri güvercini"ni bir başka hatırlamak anlama ifade önemlidir. gelen eden "vahşi kapderi olmak güvercin"i üzere yerli ve tanımlayan yabancı iki cümleden Kumukçadaki Kırgızcada Güvercinler olarak kögüçköndün için karşılığı örneğin kullanılan tişi Osmanlı mekiyanï, gyägyurçun, ana terim, ve Özbekçede Türkiye güvercinlerle Nogaycada Türkçesinde ur¥oci kögerşin ilişkili kaptär bir dişi urgaşı, grup vs. güvercin şeklindedir. kelimeye Başkırtçada (kumru) temel 'in inä oluşturur. kügörsen, Bu karşılayan Nogaycada: ketägä, Yeni Bunun Uygurcada: Türkmencede: isimlerin kögerşin dikkate käpterxana Osmanlı değer uya, kepderi Kırgızcada bir ve Hakasçada: başka keteti Türkiye veya nokta kögüçkön Türkçesinde: gobulok kepderi da; "güvercinlik tepesi uyazï öwürigesi, güverçinlik, veya vs. nin kepterkana, Kumukçada: farklı veya Gagauzcada: oluşudur. güvercin Başkırtçada gyögyurçyun guverjinnik evi"ni kügärsen uya, ödünçleme Türkçesinde kaptari dilleri, veya çeviri) xat bilinen "posta taşugi kelimeler posta kaptar, güvercini" güvercini veya Çuvaşçada: yarı kelimesi, ödünç kavramını posta kelimeler Kırgızcada: süreteken, karşılamak kullanılır. postaçï kavakarcan Bu için köyückön suretle anlam vs. Osmanlı taklitleri Özbekçede; 'Hikâyesi). karşılıklar (Türkçeye ve Türkiye bulur. poçta güvercine sürdürülmelidir. Türk halkları ait terminolojiyi arasında onların tek tek her dikkate birinin alarak geçmişteki çok yönlü ve bu bir günkü çalışma kelime yaygınlaştırılmalı hazinesinde ve bilgileri Materials Historical Etnological Bölgesinden; Malzemeler, eserinde, buluyoruz: kara uygulamalarına H. Ex. karga sözlerime Gunnar isimleri to Texts iki "Kentte ve and the noktaya Çeviriler Hikâyeler, üveyikler,... from knowledge da Historical değil Jarring ekleyebildim. yer the dikkatimi aynı verilmiştir. ve Şiirler, ve Notlar Shouthern Text zamanda Prof. of köyde, Eastern çekme From Atasözleri, ile, Bu Dr. on Guma'dan suretle kış Parts Robert yedi Gumma, Guma nezaketinde Turki. ve ve yaz of G. Bilmeceler, güvercinlerini Dankoff'un Eastern on Tales, Jarring, mevsimi IV. Lund sekizinci Etnolojik bulundu. Poetry, 1951. Turkestan Doğu Etnolojik boyunca içten sayfada uçuran (Kızıl Proverbs, Doğu Türklerine Sayfa davranışları Tarihî ve with görülen (kepterbaz)ların sadece Türkistan'ın onaltıda Tarihsel Metinler Translation Riddles, ait hayvan sonucunda bölgesel bilgiler aşağıdaki Metinlerle ,çeviri Kuzey Lund Etnological isimleri aud çerçevesinde, ilginç bazı 1951.) Notes. bazı pasajı İlgili yeni şunlar: and adlı IV. koyarlar bogul-Peking güvercini" güvercinleri" diğer 10 hemen geride düdükleri benzer uçarken, Güvercin güvercini güvercinlerden kalan buğday hâle kafesleri hava de uçuranlar getirirler bazen vardır. güvercinleri güvercinlerini bu saçar olarak çatıya delikten diye diğer Düdükler daha ve -ve isimlendirilen adlandırılan mevsim bir koyarlar tüm toplar. uçurucunun içeriye yüksekte yerinden ve güvercinleri kamıştan alacalı Güvercin eğer içine girer iki uçarlar de kış güvercinleriyle karga de veya yapılır. küçük ise kafeste kara uçurucunun böylece oyun ve üç (güvercin) -bir 10 kargaya Su takla çeşit güvercini toplar dikdörtgen veya ses kabağının atarlar. oyun karışır. oraya çıkarır. sürülerini. 20 benzer ve güvercini Pekin ve bu Bir Bu getirdiği şeklinde ağzından "siyah güvercinleri bazı güvercin durumda güvercinini "Beyaz Pkin vardır. güvercinlerin delik incecik uçurucusunun güvercinlerini güvercin beraberinde pars Bu açarlar. bir oyun keserek kağıt güvercinliğe oyun kuyruklarında uçurucu Güvercinler güvercinleri oyun getirerek kamışa 5ve veya elyazmasına gönderdi. Narrative (Evliya eserin çoğaltılmış tüccar "Kuş eden insanlardı yumurtaya bu olarak Alehreh, Chakar güvercin güvercinlerin başları kıymetlisi uzak arkadaşlarımdan onlar Prof. çelebiler, mesafede oradan gházi)" Türkçe'den (Kushbazan)ları, isimlendirilir. R. Çelebi'nin, üzerinde Aleh, Martolos, yetiştirirler. of Bağdadî Ben Dankoff, fakat, tüccarı 50 kopyalarını Travels onların ait eşlerini kanatları Chár kuruş yukarıda olsa 190b genç tutarak bazıları, ve XVII. tercümesi...., Demkeş, (Gerusalemme anlamında Aleh, Evliya Bu in Bağdatlı peşinden verirler Güvercin ve aramak kumarbazı ve çelebiler Europe, alabildiğince bana takla çok elli belirtilen Yüzyılda kendilerini Sádekut, 191a Çelebi ben dükkânlı zaman ve Sába, oyuncuları, sağlayan için )kasabayı koşarlar bir tüyleri oraya isimli varaklarının yavru ve Asia Londra öldürene Seyehatname'sinin aynı doğruca atasözü Avrupa, İstanbul'un Táçlıkut eğitirler. Talazlí, geçse açık, güvercin and iki varmadan okçular kuşlar parçanın Prof. ve yüz 1846, Pál, Africa testi Asya söylerlerdi]. de İstanbul'a kahraman Peleng, ve iyi kişi Yukarıda gökyüzüne Jens Shebr, için yuvasına türüdür. mirasçıları, bir kulpu 198-199. Çakşırlíkut in idi J. ve bir bazen kopyasını Peter the çevirip von ve Afrika'daki gün Jebár, gibi, Joweizi, gittiler. ilk denilebilir onların Seventeenth zikredilen Çünkü Kuş Hammer döner. önce Laut'a cildinin süzüldüğü sayfalardan gerekli bazılarını ayakları güvercinlerin gibi tüccarları (ss. Bursa'da patronları Shámí, o Seyahatlerinin tüm Bu içten Bağdat asla (Kúshbazí olurdu, Aleh, tarafından tüm 585-587 türün halkalı çeşitlerden ve öldürürüler. Century, teşekkürler]): yolunu [Bahse güvercin makbul Mısırlı, Kara tekrar güvercinleri güvercin Köşkü altına yoktu. meraklılarından olarak İstanbul kúmarbázi İnglizceye Aleh, kaybetmez, konu yere By Bağdatlı, tutulmayan koymak türlerinin Babalarımız çok 304'te Bu Evliya güvercinleri bakıcıları, Tekir indiği baskısı) "Kuş pasajın sayıda oyun salıverdiler, kayıtlı anlarí çevrilen için Munakkit, Efendi Aleh, en zaman adlı çok olan takla bir bana katl Bursalı koleksiyonu süzüle saat O giderken Bir ümitsizlik sürdü. hikâye: süzüle Sa'di-zâde sevgili Sa'di-zâde'nin içinde için En uçarken güvercinleri on büyük Arabistan'a miskle bütün güvercin kuruş sarıp güvercinleri büyük harcamıştı. ve sarmaladığı meraklılarından İran'a bir şaşkınlıkla gözden şaşkınlığa gitti. Bir Bu gün kayboldu nar veçhile ve bu gördü. düşüren taneleriyle mirasyedi güvercin Cezayir'e ve çok dönmedi. koleksiyonu genç beslediği korkunç gitti. çelebilerden Sa'di-zâde Bir bir 1000 (özel gün fırtına güvercinlik orada adı en aklını koptu Rumma ünlüsü, bir kaybetti. ve saraya 24 idi) önce, "Evet" kanıt kendine arkadaşlarıyla şekilde olunmayan havaya Çelebi: Yetmiş güvercinliklerinde ayrıldıktan Bağdadî de kut-güvercin Hüseyin'in güvercinleri bir onları sadece olması külfetlidir.). O, miskal özen doğrudur. onlar istedi büyük yedi aşağı beslemenin mantıklı gün seslenmeye "Tanrım süzüldüler zevk ait gösterilmesi (gibi misk Bağdatlı hakkında anısına yıldır sonra, olduğunu bir içinde besliyor, yukarı bir olarak için Güvercinleri Sa'di-zâde birlikte şekilde ve görünür, fırtınanın aramaktayım Bağdadî 8 yavru diye bir töreye Cezayir'den ve bazı döndürebilirler. ),bin isimlendirilen saatlık başladı. gizliden olarak fakat gerekir. ispat yük geldi bir sana bir cevap insanlar çıkarmak çünkü daha aykırı ortasında gürültü söylediğini nar beslemek (" onların etmek bir ve şükürler isimlendirilen Bağdatlı gizliye Bir Bu aldı. verdi süre kapısını ve görünmediler. Bursa'ya onları olduğu anda beneksiz nedenle koptu Allah'a güvercinler için üzere beslenmesinin Güvercinleri Oysaki içinde, Sa'di-zâde, araştırma geldiğini olsun, kötü )meniz doğrulamak ev beslemenin kanat adlı açtı, bir ve döndüğünde, kuluçkaya hamdolsun sahibini kuş şeydir, bu horoz-güvercinleriyle gerçektir posta bu sonra Cezeyir'den onların nar çırpan ve tür bunlardan Ev çeşidinin güvercinlere yaptı. "Tüm bir geldiklerinden tanelerini güvercinlerin sahibi güvercini fakat, onlar, şahit için kanunsuz maliyeti gece benim yatmış güvercinler (J. Sarayın nihayet çabucak orada olarak v. harika kırmızı ayrılıp onların yiyecekleri hariç miskte Hammer'in olduğunu etrafa sürülerinin buldu. güvercin yukarıda olduğu onlarla sahibi sevgili davet tutulur. beslenmesi ve Bursa'ya Rummaların beri başlı, hazırlandı: döneceğini arasında yatırdı. kırmızı saçarak zeki Onların açgözlülükle orada ona bir ispatladım." etti. güvercinlerini, meraklıları karşılaştım." da pantolonlu notu: Ali'nin beslenmesinin kuşlar gerçektir, Sabahleyin belirtildiği başlı, ulaştıkları güvercinlerin Güvercinliğe bundan güvercinlerine bulunduklarını aynı istenmez O umdu. Öyle hepsi oğlu olduğu acele pantolonlu gün, için yedikten olan görülüyor çünkü önce Hasan benimdir; üzere Fakat iddia pazara eski güvercinlerin çok Cezayir'den çünkü, gerçekten ve kanun yedi dedi. hiç Ev edildi. çocuklar alışılmış büyük Sa'di anlattı. sonra şahit ki, yıl gitti, sahibi ben dışı Bu Permanent 361-370'te Remarks" Bu yazıda çıkan International Edward adlı "Pigeons makalesinin Tryjarski'in, Altaistic on Altaica çevirisine Conference the Turkish Osloensia, çalışılmıştır. (PIAC). Roof,. Proceeding: Oslo, Some June Historical from 12-16, 32th and 1989, meeting Linguistic Oslo of 1990, the ss. yazarın düzeltmelerde hazır Çeviri hâle kendisine için getirilmeye öncelikle bulunmuşlardır. gönderilmiş Sayın çalışılmıştır. Edward Daha kendileri Tryjarski'den sonra metni metin gözden bu izin düzeltmeler alınmış geçirme ve daha göz nezaketi önünde sonra göstererek tutularak metni çeşitli yayıma Dergisi, M. Özmen, 1981, "Konya'da ss. 157-188. Güvercincilik", Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi a. g. m. ss. 159-160. s. 163. J. Németh, Die Türken von Vidin; Sprache, Folklore, Religion, Budapest 1965. isole Patagonia, "Colombi", 779. "I Malesie colombi dovunque l'Australia, sono se art. cosmopoliti. dall'Inghilterra ne in trovano Enciclopedia Dalla specie al Capo Siberia Italiana più o di meno alla Buona science, Tasmania, numerose...", Speranza. lettere attraverso dall'America ed arti. A. la X. Gh(igi) Cina. 1931-1939, del l'India. Nord alla s. le XII, Paris, s. a. s. 1002. G. Jarring. An Eastern Turki-English Dialect Dictionary, Lund 1964, s. 167. Grand Dictionnaire Universel. aynı sayfa. Torquato Tasso, liberata .etrafını A cura di L. Bonfigli. Bari 1930, s. 408, XVIII 49. The New Encyclopaedia Britannica, 30 Vols. Micropaedia. VII, 1973-1974, s. 1001. Wielka legacja Wojciecha Miastkowskiego do Turcji w 1940 r. Ed, A. Przybos,Warszawa-Kraków 1985. s. 55. a. g. e. , ss. 145-146. B. Grabczewski, Podroze po Azji srodkowei ,Warszawa 1958, ss. 192-193. Prof. Dr. K. M. Musaev'e bana gönderdiği bu bilgiler için çok minnettarım. notes 1835, Souvenirs, d'un s. 327. voyageur, impressions a.g.e. , s. par 359. M. pensées Alphonse et paysages, de Lamartine, pendant membre un voyage de l'Académie, en Orient t. (1832-1833) 3, Bruxelles ou par 65-66. 17 l'Egypte, Itinéraire la de Barbarie Paris à et Jerusalem l'Espagne et par F. Jarusalem A. De Chateaubriand, à Paris en allant t. 1, par 2. ed, la Gréce, Paris 1811, et revenant ss. a.g.e. ss. 230-231. 261-262. Lamartine, a. g. e. , ss. 325, 327. J. -P. Roux, Les traditions des nomades de la Turquie méridionale, Paris 1970, s. 276. Arka arkaya alıntı yapıldı Drevnetiurkskiy slovar' Red. V. M. Nadelayev, D. M. Nasilov. E. R. Tenisev, A. M. Scerbak, Leningrad 1969, s. 313. 23 Mahmud el-Kasgarî, Türk Şiveleri Lügati (Divânü Lugat-it-Türk). İnceleme Üniversitesi, Tenkidli Metin, Türkçe İngilizce Kaynaklar tercüme. VII. Dizenler R. Dankoff, J. Kelly, II. Kısım 1984, s. 75, Harvard 714. Sir Gerard Clauson, An Etymological Dictionary of pre-Thirteenth Turkish, Oxford 1972, s. V. C. Egorov, Etimologiçeskij slovar çuvvaşskogo jazıka, Çeboksary 1964, s. 97. New Redhouse Turkish-English Dictionary. İstanbul 1968. Gagauzsko-russko-moldavskij slovar'. Sost. G.A. Gajdarzi, E. K. Kolca, L. A. Pokrovskaja, B. P. Tukan, Pod red. N. A. Baskakova, Moskva 1973. Russko-turkmeniskij slovar', Pod obscej red. N. A. Baskakova i M. J. Khamzaeva, Moskva 1956. Kırgizko-russkij slovar', Sost. K. K. Judakhin, Moskva 1965. G. Begaliev, Kh. Makhmudov, G. Musabaev, Kratkij russko-kazakhskij slovar' Pod. red. Kh. Kh. Makhmudova, Alma Ata 1959. s. Codex 265. Cumanicus, Haz.: G. Kuun. L.red. Ligeti'nin geniş bir ön sözüyle birlikte, Egorov, y. a. g. e. t. E. I, fasc. Tryjarski, Warszawa Dictionnaire 1968, 2, arméno-kiptchak s. 430. d'après manuscrits des collections viennoises, fı A lugat Zajaczkowski, at-Turk wa-l-Qifzaq, Vocabulaire I-ère arabe-kiptchak partie. Le nom, de Warszawa de 1958, s. Mamelouk 32. Bulgat al-mustaq M. Th. Houtsma, Ein Glossar, Leiden 1894, s. 99. karaimisch-polnisch-deutschen T. Kowalski, Karaimische Texte Glossar im Dialekt versehen, von Troki. Kraków Eingeleitet, 1929, s. erläutert 225. und mitMoskva einem 43. A. Mardkowcz, Karaj-sez-bitigi, Slownik karaimski. Karaimisches Wörterbuch. Luck 1935, Sapçala, Karaimsko-russko-polskij Moskva 1974, s. 336 slovar', vd. Pod red, N. A. Baskakova, Zajonçkovskogo, S. M. Russko-baskirskij Moskva 1964. Russko-cuvasskij slovar', Pod. red N. Dimitrieva, 1951. gök Eckmann, kelimesinin Pallô, A. Nyelvtudományi S. türevleri" Levend, M. Kozlemények Mansuroğlu, (Dictionary Jean Deny Ankara 'de, Armağanı XLVI, 1958, ss )Ruzev s. 154-158 Mélanges 85. karş. Jean H. Eren, ,Oxford "Türkçe Hazırlayanlar: J. Yukarıdaki eserde belirtildiği gibi. Egorov, a. g. e. 713. G. Clauson, An Etymological of. Pre-Thirteenth-Century Turkish 1972, s.N. Trubaceva. M. Fasmer, Pod. Etimologiceskij red. islovar'. sTurkisch-Arabisches predioslovem slovar' russkogo B. A. Larina, jazyka t.trois Perevod I,Moskva Moskva sA. nemeckogo ss. 432-433. i.Budapest, dopolnenija O.s. Egorov, a. g. e. Uzbeksko-russkij slovar'.Pod. red..S.F.Akabirova,Z.M.Magrufova, A. T.Deny Khodjakhanova. Gt. red. A. K. Bolovkov, Moskva 1959. Russko-karakalpakskij slovar'. Pod. N. AI.N. Baskakova. Moskva 1967. 1956. Russko-turkmenskij Pod obscej red. Al'époque Baskakova i 1986, M. J. Khamzaeva, Rakhimova, Russko-uigurskij Moskva slovar'. 1956. Sost. A. Iliev, S. Kibirov, M. il'Etat J. Cynvazo pod red. T. R.1981, E. K. Pekarskij, slovar' jakutskogo jazyka, t. 1958. Repr. Jakutsko-russkij slovar'. Pod. red. D. I.K. Slepcova, Moskva 1972. Russko-khakasskij slovar'. Pod red. D. I. Cankova, Moskva 1961 3/3