Feza Gürsey ‹hsan Ketin Niels Bohr Alfred Wegener Cahit Arf Albert
Transkript
Feza Gürsey ‹hsan Ketin Niels Bohr Alfred Wegener Cahit Arf Albert
Feza Gürsey Cahit Arf biliminsanlar› 1910 - 1997 Türk matematikçi. Doktora yapmak için gitti¤i Almanya’da matematikçi Helmut Hasse ile birlikte önemli çal›flmalar yapt›. Bu çal›flmalar sonunda, matematikte Hasse-Arf Kuram›’n› gelifltirdi. "Arf de¤iflmezi", "Arf halkalar›" ve "Arf kapan›fllar›" gibi kendi ad›yla an›lan matematiksel terimleri bilim dünyas›na kazand›rd›. TÜB‹TAK’›n kuruluflunda önemli rol oynad›. ‹hsan Ketin biliminsanlar› 1914 - 1995 biliminsanlar› Türk kuramsal fizikçi. Matematiksel fizik ve yüksek enerji fizi¤i üzerine çal›flmalar yapt›. Çal›flmalar›yla 1968’de TÜB‹TAK Bilim Ödülü, 1977’de Oppenheimer Ödülü, 1979’da Einstein Madalyas› ve ilerleyen y›llarda çeflitli kurum ve kurulufllardan ödüller ve onursal doktoralar kazand›. Türk yerbilimci. Tüm Türkiye’de gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar sonucunda ülkemizdeki deprem bölgelerini belirledi. Kuzey Anadolu Fay’›n›n yap›s›n› inceledi ve tan›mlad›. Anadolu’nun bat›ya kayd›¤›n› ortaya koyan da odur. Çal›flmalar›yla yerbilim alan›nda birçok bilinmeyeni ayd›nlatan Ketin, bu alanda baflar›l› ö¤renciler de yetifltirdi. ‹nsanl›k tarihinin en yarat›c› zekâlar›ndan biri olan Alman as›ll› ABD’li fizikçi. 20. yüzy›l›n bafllar›nda gelifltirdi¤i kuramlar›yla ilk kez kütleyle enerjinin eflde¤erli¤ini kan›tlad›. Uzay, zaman ve kütleçekimi üzerine tümüyle yeni düflünme yollar› önerdi. Ifl›k ve kütleçekim için gelifltirdi¤i özel ve genel görelilik kuramlar›yla, Newton’dan sonra fizikte yeni bir 盤›r açt›. Niels Bohr Alfred Wegener Galileo Galilei biliminsanlar› 1885 - 1962 biliminsanlar› 1880 - 1930 biliminsanlar› Danimarkal› fizikçi. Kuantum kuram›n› atom yap›s›n›n belirlenmesinde ilk kez uygulayarak, kendi ad›yla an›lan atom modelini oluflturdu. Kuantum fizi¤inin geliflmesinde 50 y›la yak›n bir süre öncü rolü oynad›. Ayr›ca atom çekirde¤inin s›v› damlac›¤› modelini gelifltirdi. Alman meteorolog ve yerbilimci. K›talar›n kaymas› kuram›n› ortaya att›. Wegener, bafllang›çta tüm k›talar›n Pangea ad›nda tek bir k›ta oldu¤unu, sonradan parçalan›p da¤›larak zamanla günümüzdeki yerlerine ulaflt›¤›n› ileri sürdü. Kuzey Kutbu’nun araflt›r›lmas›na katk›lar› oldu. ‹talyan fizikçi, gökbilimci ve yazar. Bütün cisimlerin yere ayn› h›zda düfltü¤ünü keflfetti, eylemsizlik ilkesini ilk kez formüle etti, sarkac›n sal›n›mlar›ndaki eflzamanl›l›¤› saptad›. Teleskop kullanarak evreni gözlemleyen ilk kifli oldu. Dünya’n›n Günefl çevresinde döndü¤ünü söyledi, ama Engizisyon’un bask›s› alt›nda bu görüflünü geri almak zorunda kald›. Alexander Fleming biliminsanlar› 1881 - 1955 ‹skoç hekim. 1928 y›l›nda, laboratuvar›nda bir tür bakteri üzerine çal›fl›rken, kültür ortam›nda oluflan küf mantar›n›n çevresindeki bakterilerin geliflemedi¤ini gözlemledi. Bu küf mantar›n›n bakterilerin ço¤almas›n› engelleyen bir madde salg›lad›¤›n› saptayan Fleming, bu maddeye "penisilin" ad›n› verdi. Böylece bakterilere karfl› antibiyotik kullan›m›n› bafllatt›. Albert Einstein biliminsanlar› 1921 - 1992 Karl Werner Heisenberg biliminsanlar› 1901 - 1976 Alman fizikçi ve felsefeci. 1925 y›l›nda kuantum mekani¤inin matris biçimini gelifltirdi. Bu bulufluyla Nobel ödülü kazanan fizikçi, as›l ününü 1927 y›l›nda yay›mlad›¤› belirsizlik ilkesine borçludur. Ayr›ca girdaplanman›n hidrodinami¤i, atom çekirde¤i, kozmik ›fl›nlar ve temel parçac›klar gibi konularda önemli çal›flmalar› var. 1564 - 1642 Michael Faraday biliminsanlar› 1791 - 1867 ‹ngiliz fizikçi ve kimyac›. 19. yüzy›l›n en büyük bilimadamlar›ndan biri olan Faraday, elektromanyetik indüklemeyi, manyetik alan›n ›fl›¤›n kutuplanma düzlemini döndürdü¤ünü buldu. Elektrolizin temel ilkelerini belirleyen de odur. Klor gaz›n› s›v›laflt›rmay› ilk kez o baflarm›fl, elektrik motorunu ve dinamoyu icat etmiflti. 1879 - 1955 Thomas Alva Edison Sigmund Freud Louis Pasteur biliminsanlar› 1867 - 1934 biliminsanlar› 1856 - 1939 biliminsanlar› 1822 - 1895 Bini aflk›n bulufl yapan ABD’li buluflçu. Elektrik ampulü, gramofon, film gösterme ayg›t› gibi bulufllar›yla günlük yaflamda vazgeçilemeyen aletlerin babas› oldu. ‹lk deneylerine on yafl›nda bafllayan Edison, öldü¤ünde geriye bini aflk›n bulufl ve gözlemleriyle dolu 3400 not defteri b›rakm›flt›. Kal›t›mbilimin öncüsü Avusturyal› botanikçi. Bitkiler üzerinde yapt›¤› çal›flmalarda, bir türün özelliklerinin kal›t›m yoluyla sonraki kuflaklara aktar›ld›¤›n› buldu. Mendel’in öne sürdü¤ü ilkeler, 20. yüzy›l›n bafllar›nda yap›lan deneylerle do¤ruland›ktan sonra, kal›t›m kuram›n›n bütün canl›lar için geçerlili¤i saptanarak, biyolojinin temel ilkelerinden biri haline geldi. Radyoaktivite üzerine yapt›¤› çal›flmalarla iki kez Nobel Ödülü kazanan Polonya as›ll› Frans›z fizikçi. Uranyumla yapt›¤› deneyleri sonucu radyoaktiviteyi keflfetti. Toryumun radyoaktif özelli¤ini buldu ve radyum elementini ayr›flt›rd›. Çal›flmalar›yla bir 盤›r açan Curie, Nobel Ödülü alan ilk kad›n, bu ödülü iki kere alan ilk biliminsan› oldu. Avusturyal› hekim. Psikiyatride “psikanaliz” ad› verilen bir yöntem gelifltirdi. Buna göre, ruhsal sorunlar›n kayna¤›n›, hastalar›n bast›rd›klar› ve bilinçalt›na ittikleri sorunlarda arad›. Hastalar›n bilinçalt›ndaki duygular›n› yüzeye ç›karmaya dayal› “psikoterapi” ad› verilen bir yöntemle hastalar›n› iyilefltirmeye çal›flt›. Frans›z kimyac› ve biyolog. Fermentasyon üzerine çal›flt›¤› s›rada, mikroplar›n kendili¤inden üremesinin söz konusu olmad›¤›n› gösterdi. Baz› içeceklerin uzun süre saklanmas›n› sa¤lamak üzere gelifltirdi¤i yöntem “pastörizasyon” ad›yla an›l›r. fiarbon afl›s›n› keflfetti. Onu as›l üne kavuflturan kuduz afl›s›n› bulmas› oldu. Johannes Kepler Isaac Newton 1571 - 1630 biliminsanlar› ‹ngiliz fizikçi, matematikçi, gökbilimci. Evrensel çekim yasas›n› keflfetti. A¤›rl›k dedi¤imiz fleyle, gökcisimleri aras›ndaki çekimin ayn› fley oldu¤unu anlad›. Mekani¤in özünü oluflturan çal›flmalar ve ›fl›k üzerine deneyler yapt›. Leibniz’le ayn› zamanda diferansiyel hesab›n temellerini att›. Alman gökbilimci. Dünya’n›n ve di¤er gezegenlerin eliptik bir yörüngede Günefl’in çevresinde dönmesiyle ilgili üç yasay› ortaya koydu. Copernicus’tan bu yana Dünya ve öteki gezegenlerin Günefl çevresinde dairesel yörüngelerde doland›klar› düflünülüyordu. Blaise Pascal Frans›z matematikçi, fizikçi ve felsefeci. Küçük yafllardan beri bilimle u¤raflan Pascal, 16 yafl›nda "Konikler Üzerine Deneme" adl› kitab› yazd›. 18 yafl›nda bir hesap makinesi icat etti. Atmosfer bas›nc›, s›v›lar›n dengesi, hidrolik pres, aritmetik üçgen konular›nda birçok çal›flmas› var. Fermat ile birlikte olas›l›klar hesab›n› da buldu. Marie Curie biliminsanlar› 1822 - 1884 biliminsanlar› 1642 - 1727 biliminsanlar› 1623 - 1662 Gregor Johann Mendel biliminsanlar› 1847 - 1931 James Watt biliminsanlar› 1736 - 1819 ‹skoç bilimadam› ve buluflçu. Gelifltirdi¤i buhar makinesi sanayi devrimini bafllatacak ve insanl›k tarihinde yeni bir 盤›r aç›lacakt›. Watt ayr›ca, güç ölçümünü standartlaflt›rabilmek amac›yla bir at›n belli bir sürede yapt›¤› ifli ölçerek "beygir gücü" ad›n› verdi¤i bir güç birimi tan›mlad›. Wilhelm Conrad Röntgen Max Planck Margaret Mead Edwin Hubble biliminsanlar› 1845 - 1923 biliminsanlar› 1858 - 1947 biliminsanlar› 1901 - 1978 biliminsanlar› 1889 - 1953 Alman fizikçi. Modern fizik ça¤›n› bafllatan ve t›pta 盤›r açan bir bulufl olan X ›fl›nlar›n› buldu. Röntgen, bafllang›çta bu ›fl›nlar›n yap›s›n› tam olarak anlayamad›¤› için onlar›, bilinmeyen anlam›nda “X” olarak adland›rd›. K⤛t, tahta, alüminyum gibi opak maddelerin içinden geçebilen bu ›fl›nlar, sonralar› Röntgen ›fl›nlar› olarak an›lmaya baflland›. Alman kuramsal fizikçi. Kuantum kuram›n› gelifltirdi. Termodinamik yasalar› üzerine çal›flt›. Kendi ad›yla an›lan Planck sabitini ve Planck ›fl›n›m yasas›n› buldu. Ortaya att›¤› kuantum kuram›, o güne de¤in bilinen fizik yasalar› içinde devrimsel ve 盤›r aç›c› nitelikteydi. ABD’li antropolog (insanbilimci). Okyanusya halklar›yla ilgili kültürel çal›flmalar›yla ad›n› duyurdu. Kad›n haklar›, çocuk yetifltirme, ahlak, nükleer silahlanma, ›rklararas› iliflkiler, uyuflturucu kullan›m›, nüfus planlamas›, dünyadaki açl›k gibi birçok sorunu inceledi ve kültürel farkl›l›klar konusunda yeni fikirler gelifltirdi. ABD’li astrofizikçi. Günefl Sistemi’ni bar›nd›ran Samanyolu’ndan baflka gökadalar da bulundu¤unu saptad›. Yapt›¤› gözlemler sonunda gökadalar›n, aralar›ndaki uzakl›kla ba¤lant›l› bir h›zla birbirlerinden uzaklaflt›klar›n› buldu. Bu, evrenin genifllemekte oldu¤u düflüncesini destekleyen bir keflif oldu. Alexander Graham Bell biliminsanlar› 1847 - 1922 ‹skoç as›ll› ABD’li buluflçu. Bell ailesi, y›llar boyunca güzel konuflma üzerine çal›flm›fl bir aileydi. Bu ailenin bir üyesi olan Graham Bell de çal›flmalar›n› sesin iletimi ve bu yolla iletiflim kurma üzerinde yo¤unlaflt›rd›. Bunun sonucu olarak 1876’da telefonu icat etti. Graham Bell sayesinde hayat›m›za giren telefon, ça¤›m›z›n en önemli bulufllar›ndan biri say›l›yor. Guiglielmo Marconi biliminsan› kimdir? biliminsanlar› 1874 - 1937 ‹talyan fizikçi ve buluflçu. ‹lk baflar›l› telsiz telgraf sistemini gelifltirdi. K›sa dalga radyo iletiflimi üzerine yapt›¤› çal›flmalarla modern uzun erimli radyo yay›mc›l›¤›n›n geliflmesini olanakl› k›ld›¤› için, radyonun babas› olarak bilinir. Baflka biliminsanlar›n›n katk›lar›yla gelifltirilen radyo, televizyonun bulunufluna dek en önemli kitle iletiflim arac› olarak kald›. bilimin gücü biliminsanlar› biliminsanlar› Anlamak... Matematikçi Cahit Arf’a göre bilimin amac› budur. Dünya’y›, içinde yaflad›¤›m›z evreni, hatta yaflam› anlayabilmek için gereklidir bize bilim. Biliminsanlar›ysa bize evrenimizi anlamak için yol gösteren k›lavuzlard›r. Biliminsan›, bir soruna çözüm bulmak için harekete geçendir. Engel tan›madan, bir zamanlar olanaks›z denen fleyleri olanakl› k›lmak için yeni yollar arayand›r. ‹nsan, bildi¤i, tan›d›¤› fleyleri sever; bilmedi¤i, anlayamad›¤› fleylerden korkar. Akl›m›z, korkular›m›za karfl› kullanaca¤›m›z en güçlü silah›m›zd›r. Karfl›m›za ç›kan sorunlara akl›m›zla çözüm yollar› arar, zorluklar› akl›m›zla aflmaya çal›fl›r›z. Kendimize neden, nas›l, ne zaman gibi sorular sormaya bafllad›¤›m›zda biz de biliminsan› olma yolunday›z demektir. Çünkü bilim, biraz da doymak bilmez merak demek de¤il midir? Çevrenize flöyle bir bak›n. H›zl› bir de¤iflim göreceksiniz. Dünyam›z baban›z›n çocuklu¤undaki dünya de¤il art›k. Dedenizin, dedenizin dedesinin çocuklu¤undaki dünyaysa bambaflka bir yerdi. Çok de¤il, iki kuflak içinde dünyay› bu kadar de¤ifltiren fley bilim ve teknikte yaflanan geliflmeler. Biliminsanlar›, yeni fleyler bulma u¤rafllar›n› sürdürüyorlar. Çocuklar›m›z›n ve torunlar›m›z›n nas›l bir dünyada yaflayaca¤›n› gözünüzün önüne getirmeye çal›fl›n. ‹flte bu de¤iflim ve geliflim bilimin çeflitli alanlar›nda çal›flmalar›n› sürdüren araflt›rmac›lar ve biliminsanlar› sayesinde yaflan›yor. Yaln›zca kulland›¤›m›z araçlarda de¤il, yaflam biçimimizde, hayata bak›fl›m›zdaki de¤ifliklikler de bilimin bir sonucu. Yüzlerce y›l önce çocuklara masal diye anlat›lan fleylerden çok daha renkli ve inan›lmaz fleylere sahibiz art›k. Bunlar bizim için son derece ola¤an fleyler hem de. Biliminsanlar›n›n bize sundu¤u bu renkli dünyan›n masallardakinden daha güzel olmas› bilimin gücünü göstermiyor mu?