I¤d›r`da Nevruz Bayram› Z‹YA ZAK‹R ACAR 2`de Hocal› Soyk›r›m
Transkript
I¤d›r`da Nevruz Bayram› Z‹YA ZAK‹R ACAR 2`de Hocal› Soyk›r›m
@@@@@@@@e? @@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@? @@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e @@@@@@@@e? @@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@? @@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@ @@@@@@@@ @@h? @@ @@h? @@ @@h? @@ @@h? @@ @@h? @@ @@h? @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ tarih - kültür - haber dergisi @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Yayın Sahibi, Yazı İşleri Müdürü: M. Caner Aras @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Kültür Sanat Yönetmeni: Türkan Narin @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Tarih: @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Yard. Doç. Dr. Gürsoy Solmaz @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Yayın Kurulu: Prof . Dr. Oktay Belli Prof. Dr. Esin Derinsu Dayı Doç. Dr. Ali Murat Aktemur Sait Küçük Dr. Yaşar Kalafat İhsan Özköseli Sezai Yazıcı Nevzat Erdağ Ziya Zakir Acar İlhan Polat Tamer Varlı Hikmet Aksu @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Dizgi- Sayfa Tasarım: Ömer Güzel 0 536 580 36 00 @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Baskı Ege Basım Sanatları Ltd. Şti. Esatpaşa Mah. Ziyapaşa Cad. No: 4 Ataşehir/İSTANBUL Tel: (0216) 470 44 70 @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ İdare ve Yazışma Adresi: Şirinevler Mh. Maraşal Çakmak Cd. Meriç Sk. Halis Ahmet İş Mrk. No: 6 Kat: 8-34 Bahçelievler- İstanbul Gsm. 0535 258 56 33 @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Yerel Süreli Yayın @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ ---------------------------------------------- @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ ✓ Yayınlanmayan yazılar iade edilmez. ✓ Yazıların hukuki sorumluluğu yazarına aittir. ✓ Dergiden yazılı izin alınmadan iktibas yapılamaz. ✓ Reklamların sorumluluğu firmalara aittir. @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 2012 • Serhat Kültür @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ ?@@ @@g ?@@ @@g ?@@ @@g ?@@ @@g ?@@ @@g ?@@ @@g ?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@ ?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@ ?@@@@@@@@ @@@@@@@@ ?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@ ?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@e?@@@@@@@@?e@@@@@@@@ ?@@@@@@@@ @@@@@@@@ Kapak Resim: Cafer AKYOL 46’da Özlü Sözler - K›ssadan Hisseler 48’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ fiiiir’ler (VI) TAMER VARLI fi @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 44’de Eski Anadolu ve Ortado¤u’dan @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Diyabet Böbre¤i Hepatit Karaci¤eri Bitiriyor PROF. DR. MÜNC‹ KALAYO⁄LU 25’de DR. YAfiAR KALAFAT @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 43’de Hazara Türklerinde Karflfl››laflfltt›rmal› Halk ‹nançlar› (1) @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Yazarlar›m›zdan fi fiiiirler @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 18 Mart Çanakkale Zaferi CAFER AKYOL 24’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Azerbaycan Sevdam ve Elçibey YAfiAR DEM‹RBULAK 22’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 42’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ HANDAN ERDA⁄ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ web. www.serhatkultur.com e-mail. mcaneraras@mynet.com mcaneraras@gmail.com @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Teknoloji Hayat›m›z› Kontrol Etmemeli Biz Teknolojiyi Kontrol Etmeliyiz @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 41’de OLCAY KARSLIO⁄LU @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Bildi¤imiz Kadar›z H‹KMET AKSU 21’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Bahar Muflflttusu Sevgi… @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 40’da @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ fiAH‹N A⁄ÇAY @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ ‹stedi¤ini Duymak CANKAT KOCA 20’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Bilmemiz Gereken Özel Güvenlik @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ "fi fieehitlere Hizmet ‹badettir, fi fieehitler Bizden Sadece Ziyaret Bekler." 18’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 36’da AGAH ADIGÜZEL @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Akyaka Treni DR. BEfi‹R DOSTER 17’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 35’de Koçköyü Derne¤i’nin Baflflaar›lar› @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Dostlara fi fiüükran Borcum 16’da ‹HSAN ÖZKÖSEL‹ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Bizim Mahalle @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 34’de Av. AKAY BEfiMART @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Dr. Yaflflaar KALAFAT ve Eserleri DURSUN YILDIRIM 15’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Kolesterol Yaflflaam Tarz› ‹le Düflflm mezse ‹laç Kullan›m› fi fiaart! @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 32’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Hukuk Danışmanı: Av. Erkan Karagöz @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Eyvah, Yine Kar Ya¤›yor UZ. DR. DEN‹Z fiENER @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Kars’a 300 Ö¤renci Kapasiteli “Aynur Aytemiz K›z Ö¤renci Yurdu" 14’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 31’de BEHRUZ AHUNDOV @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Azerbaycan’›n Ulusal Tasviri ve Uygulamal› Sanat›nda Cavid Karakteri (1) @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 28’de Gecesi Coflflkkulu Geçti AYDAN GÜRLÜYER @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Hocal› Katliam›n›n 20. Y›l› NEfiE DOSTER 12’de @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Serhat ‹lleri Kars-Ardahan-I¤d›r E¤itim Kültür ve Dayan›flflm ma Derne¤i Kaz @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ 26’da Aslolan SAADET GARAN @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Kar Havas› Var (Bu bir an›d›r…..) Av. HAL‹S ÖZDEM‹R 10’da @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Sayg› Duyan, Seven ve Hofl Gören Bir Toplum Olma 9’da NEVZAT ERDA⁄ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Hocal› Soyk›r›m› - Ermeni Vahflfleeti 6’da ABBAS GÖKÇE @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ Özlemlerimiz ‹nsandan Yana, Sevgiden Yana, Baflflkka Ne Var Ki @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@ I¤d›r’da Nevruz Bayram› Z‹YA ZAK‹R ACAR 2’de Kapak Tasarım: Ömer GÜZEL Iğdır’da Nevruz Bayramı Z‹YA ZAK‹R ACAR(1) Y ÜZYILLARDIR Türk topluluklarının ortak olarak kutladıkları bir bayram olan Nevruz Bayramı, sosyal hayatın tabiatın akışıyla ahenk içerisinde yürümesini sağlamaya yönelik derin bir varlık felsefesi ürünüdür. Bu felsefenin ayırıcı özelliği, varlıktaki uyuma, birliğe ve kaynaşmaya atfettiği önemdir. Bunun toplum hayatındaki tezahürü ise farklılıklardan ziyade benzerliklere, ortak unsurlar üzerinde güçlü bir beraberliğe imkân sağlamasıdır. Nevruz’un sadece Türk toplulukları arasında değil, Orta Asya, Kafkasya ve Orta Doğu’da da çok yaygın olarak paylaşılan geleneksel bir bayram haline gelmiş olması, bu beraberliğin tarih içerisinde gerçekleşmiş olduğunun bir kanıtıdır. Bu aynı zamanda kültürün evrenselleşmesinin de en güzel örneklerinden biridir. Farklı toplumlar bugün bu aynı gelenek etrafında şekillenen, şiirden musikiye, folklardan tarım ve zanaata, zengin bir kültürel mirası paylaşabilmektedirler. Milletimizin böyle bir zenginliğe vesile oluşturan bir felsefeyi benimsemiş ve yaygınlaşmasını sağlamış olması gurur duyulacak bir başarıdır. Cumhuriyetimizin kurucusu büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün gerçekleştirdiği Türk inkılâbını iki cümle ile özetlemek gerekirse bunu, yine O’nun iki güzel vecizesi ile yapmak mümkündür. Bildiğiniz gibi O, bir taraftan “bilelim ki milli benliğini bulamayan milletler başka milletlerin avdır” derken, Diğer taraftan da “medeniyet öyle bir ateştir ki, ona bigane kalanları yakar, mahveder” diyordu. Yani, Türk halkı kendi benliğine, kendisini millet yapan kültür değerlerine sahip çıkacak; dilinden, tarihinden, kültürel değerlerinden kopmadan, çağdaş medeniyetin bütün gereklerini bilen, anlayan; bilimi, tekniği, teknolojiyi kavrayan, çağın medeni değerlerine göre yaşayabilen bir millet olacaktı. Büyük Önder Atatürk; 10. Yıl Nutku’nda ifade ettiği gibi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temeline bir milli harç olarak “Yüksek Türk Kültürü”nü koyarken de, aynı konuşma■ 2 sında, “milli kültürümüzü muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız” derken de, vurgulayarak üzerinde durduğu iki temel konu vardı. “Milli Kültür” ve “Çağdaş Medeniyet”. Çünkü Atatürk, ortak kültürün, millet olma açısından ne kadar hayati bir unsur olduğunu çok erken idrak etmiş nadir İnsanlardandı. Artık, Adriyatik’ten Çin Seddi’ne kadar uzanan geniş bir alanda Türk dilini konuşan, Türk soyundan gelen, sayıları 250 milyonun üstünde büyük bir Türk Dünyasının varlığı inkâr edilemeyecek bir vakıadır. Bu varlık, “Divan-ü lügat-it Türk’e göre 21 boydan ibarettir. Ancak, bu 21 boyun hepsi, bu büyük, ulu çınarın birer dalıdır. Bunların hepsi aynı kökten, aynı ağaçtan güç ve kudret almaktadır. Ve böylece 11 milyon kilometre ka- re, Avrupa’nın iki misli coğrafyada, kimsenin zorlamasıyla değil, tarihin koyduğu şartlarla “biz aynı kökten geliyoruz” diyen, “biz dildaşız” diyen, “biz dindaşız” diyen, “biz soydaşız” diyen, bizim ninnilerimiz bir, destanlarımız bir, ananelerimiz, göreneklerimiz bir” diyen, “efsanelerimiz bir” diyen 250 milyon insan meydana çıkmıştır. Her milletin kendine özgü bir kültürü, milli bir ruhu ve bunların bağlandığı biz öz kökü vardır. Azerbaycanlı şair Vahapzade bunu çok güzel açıklıyor. “Ağaçlar Kök üstünde boy atır Ucalır. Ağaçlar, Kökünden güç alır. Dünyada her şeyin kökü var. Kökü var, Toprağın, daşın da... Adam’sa kökünü Gezdirir başında. Nevruz, Türkler tarafından diğer fonksiyonlarının yanında bir kurtuluş günü olarak algılanır yani; Ergenekon’dan çıkış günü olarak idrak edilir ve Ergenekon Efsaneleriyle bağlantılı olarak değerlendirilir. İşte Ergenekon’dan ayrılış tarihi, yeni yılın da başlangıç tarihi olarak kabul edilerek, daha sonraki Göktürk Hakanları her yıl bu tarihte kızdırdıkları demiri örs ve çekiçle döverek, o günü simgeleştirirler. Bu tarih Türkler için bir kurtuluş günü olarak kabul edilir ve doğadaki dirilişle özdeşleştirilir. Bugün gece ile gündüzün eşit olduğu Miladi 22 Mart, Rumi 9 Mart gününe rastlamaktadır. Nevruz, bir başka söyleyişle Yenigün tabiatın kıştan kurtuluşunun bolluk ve berekete kavuşmanın simgesi olma yanında, toplumların yaşamlarındaki hareketliliklerin, başlangıçların ve dönüm noktalarının da ifade edildiği bir gün olarak kabul edilir. Oğuz Han’ın 24 torunundan 21’cisi olan Iğdır Bey’den ismini alan Iğdır ilimizde Nevruz bayramı, yüzyıllardan beri bütün canlılığı ve görkemliliğiyle aileler arasında kutlanmaktadır. Bayram hazırlıkları çok önceden başlamakta, tabiatın canlanışı ile manevî diriliş birlikte anılmaktadır. Iğdır’da kış ayı üç döneme ayrılır. Büyük Çile, Küçük Çile ve Nevruz olarak adlandırılır. Büyük Çile, gecenin en uzun olduğu 21 Aralıktan sonra gelen 40 günlük süredir. Küçük Çile, Büyük Çilenin bitiminden sonra gelen 20 günlük süredir. Küçük Çilenin bitiminden sonra Nevruz ayı başlar. Iğdır’da Mart ayının başlaması ve havaların ısınmasıyla birlikte bayram hazırlıkları da başlar. Ev ve çevre temizliği yapılır Yine bayram hazırlıklarına esas olmak üzere yumurta boyama geleneSerhat Kültür • Mart - Nisan 2012 ğinin ayrı bir yeri vardır. Kırmızıya boyanan yumurtalar tokuşturulur. Iğdır yöresinde, baharın gelişi birtakım değişik oyunlarla da ifa edilir. Bunların içinde “Kosa kosâ” ve keçi oyunu dikkate değerdir. Kosa oyununun ana teması şudur: Kosa, kış mevsimini temsil etmektedir Keçi ise bahar mevsimini. Kosa’nın ölmesiyle kış mevsimi sona ermekte, keçinin galibiyetiyle de baharın gelişi müjdelenmektedir. Nevruz bayramının idrakinden önce “Kabir üstü” veya “Ölü bayramı” diye adlandırılan güzel bir gelenek de vardır. Bayramdan bir önceki haftanın Salı ve Perşembe günleri, yöre sakinleri, mezarlıklara giderek, ölülerini fatihalarla yâd ederler. Mezarlıklarda Kur’an okunduğu gibi, eski tahrip olan mezarlar tamir ettirilir. Yeni ölenlere de mezarlar yaptırılır. Bayram gelenekleri çerçevesinde, Iğdır’da, “Baca baca” denilen bahçe ve sokaklarda ateş yakılarak üstünden üç defa atlama geleneği de vardır. Yakılan ateşte Özellikle bayramdan önceki son çarşambada, bu gelenek daha canlı bir şekilde icra edilir. “Ağırlığım, uğurluğum odlara” denilerek bu merasimin gereği yerine getirilmiş olur. Ateş yakma geleneğinde özellikle bahar temizliği yapıldığında çevreden toplanan çalı-çırpı kırıntılarının yakılmasına özen gösterilir. Yine yeni yılın son çarşambasında, bayram kutlamaları çerçevesinde “Yeddi levin” adı verileri yedi çeşit meyve ve çerez alınarak aile bireyleri ve akrabalar arasında pay edilir. O anda evde bulunmayan aile bireyinin payı ayrıca muhafaza edilir. Nevruz bayramı kutlama âdetlerinden birisi de bayramdan bir gün önce “kulak asmak” veya “kapı pusmak”dır. Komşu veya akrabalar, gerçekleşmesini arzu ettiği bir niyet tutarak, dinlemek istediği ev sakinlerinin haberi olmadan, gizlice dinlemeye başlar. Duyulan ilk kelime veya cümle tutulan niyetin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği için bir ölçü kabul edilir. Bunun içindir ki Nevruz günlerinde kötü söz söylenmemeye özen gösterilir. Iğdır’da Nevruz kutlamalarının birisi de genç kızlar bir araya gelerek “suya iğne salmak” ve “suya yüzük atma” oyunu oynamalarıdır. Ayrıca bayramdan bir gün önce gerçekleştirilen “mendil atma, desmal atma veya şal atma” diye isimlendirilen bir gelenek de vardır. Kapı kapı dolaşanlar ellerinde getirdikleri 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür mendilleri ve şallarını açık kapıdan, pencereden içeri atarlar. Ev sahibi, evin içine atılan mendili alarak, içine bir hediye koyarak iade eder. Iğdır’da Nevruz Bayramı etkinlikleri içerinde: Küs olanlar barıştırılır, Fakir ve yoksullara yardım edilir ve giydirilir. Hasta ziyaretlerine gidilir. Nevruzda küfürlü konuşmalar yapılmaz, Nevruzda eşe, dosta şefkat gösterilir. Nevruzda kavga edilmez. Nevruz günü başkaları hakkında konuşulmaz. Nevruz günü düşmanlıklar sona erdirilir. Kısacası Nevruzda güzellikten yana ne varsa yapılır. Iğdır halkının çok büyük bir sevinç ve sabırsızlıkla beklediği ve kutladığı bayramlardan biri de Nevruz Bayramıdır. Nevruzda her şeyin yeniden doğduğuna inanılır. Nevruz tabiatın uyanışı ve İlkbaharın gelişinin habercisidir. Kar çiçeği bu haberi ilk olarak halka müjdeler. Nevruz kutlamalarının başlangıcı 21 Mart gece ile gündüzün eşit olduğu ve zaman hesaplamasında bir başlangıç olduğu gündür. Iğdır’da Nevruz kutlamalarında şu etkinlikler yapılır: 1-Evler yeniden temizlenir, boyabadana yapılır, bahçeler temizlenir, halı ve kilimler yıkanır. 2-Aile fertlerine imkânlar ölçüsünde bayramlıklar alınır ve giydirilir. 3-21 Mart’tan iki hafta önce semeni ekilir ve yetiştirilir. 4-Yeddi-Levin denilen en az yeddi çeşitten oluşan çerez ve meyve alınır. 5-Fakir ve yoksullara yardım edilir ve giydirilir. 6-Küs olanlar barıştırılır. 7-Hasta ziyaretlerine gidilir. 8-Baca baca yapılır.( Ateş yakılıp üzerinden atlanılır.) 9-Kapılarda kulak asılır. 10-Yumurtalar kırmızıya boyanır ve tokuşturulur. 11-Bacalardan şal sallanır. (Kapılara şal atılır) 12-Çeşitli eğlenceler düzenlenilir. 13-Kabir üstüne çıkılır. 13-Nevruzda Nişanlı kıza nevruz hediyesi götürülür. 14-Nevruzda küfür edilmez 15-Nevruzda eşe, dosta şefkat gösterilir. 16-Nevruzda tatlı dağıtılır. 17-Nevruz günü başkası hakkında konuşulmaz. 18-Nevruz günü kavga edilmez. 19-Nevruzda korkak insanların gizlice üzerlerine su dökerler. 20-Nevruz günü düşmanlıklar sona erdirilir. Nevruz bayramı yıllarca aileler arasında coşkulu bir şekilde kutlanırken, 1995 yılından itibaren Iğdır’da uluslar arası olarak resmi tören niteliğinde kutlanmaya başlandı. Ahir Çerşembe: 21 Marttan önceki salıyı çarşambaya bağlayan geceye ahır “Ahir Çerşembe” yılın ahir tek günü denilir. Bu gecede evlerin bahçelerinde köy ve mahalle meydanlarında öbek öbek ateşler yakılır. Bahçelerin temizliği için toplanan çöp ve kuru otlar yakılıp ateşe verilir. Yeddi Levin: Yeddi-Levin yeddi çeşit demektir. Nevruz Bayramının en önemli etkinliklerinden biridir. Yeddi-Levin en az yedi çeşit meyve veya çerezi bir araya getirip karıştırmaktır. Aile reisi maddi durumu ölçüsünde çerez ve meyveleri alır. Akşam yemekten sonra büyükçe bir sofraya konulur, karıştırılır ve pay edilir. Çerezlerin içinde ceviz, fındık, fıstık, kuru üzüm, incir, akide şekerler ve lokum çeşitleri muhakkak bulunur. Aile fertleri arasında paylar ayrılırken ailenin gurbette ve askerlikte olanları için hatta hamile olanların bebekleri için de ayrılır. Ailenin bireyleri bayram dolayısı ile anne-baba evinde toplanır ve paylarını alırlar. Ancak, uzakta olanların payları saklanır. Ne zaman gelirlerse o zaman kendilerine sunulur. Kulak Asmak/Gapı Pusmak/Niyet Tutmak: Yeddi Levin gecesi aynı zamanda kapıların dinlendiği gecedir. Buna halk arasında “gapı pusmak” veya “kulak asmak” denilir. Bu iş yapılırken bir niyet tutulur ve yakın komşuların evi gizlice dinlenilir. Evde konuşulanlar eğer olumlu sözler ise tuttukları niyetlerinin yerine geleceğine inanılır. Yeddi-Levin yapıldığı akşamlar özellikle çok olumlu sözler ve güzel konuşmalar yapılamasına dikkat edilir. Subaşı Etkinlikleri: 1-Suya İğne Salmak: Genellikle aynı yaşta olan genç kızlar bir araya gelerek solu dolu bir leğenin içine deliklerine pamuk geçirilmiş iki dikiş iğnesi bırakılır, su karıştırılarak dalgalandırılır. Ayrı köşelere bırakılmış iğneler birbirlerine yanaşırsa tutulan niyette evlilik olacaktır anlamına gelir. Bu durum oraya toplanan bütün kızlar için ayrı ayrı niyet tutularak yapılır. 3■ 2-Suya Yüzük Salmak: Su dolu olan kap içine kime ait oldukları belli olan yüzükler atılır. Bu yüzükler görevlendirilen biri tarafından sudan çıkarılırken bir taraftan da maniler okunur. Her maninin kendisine özgü bir manası mevcuttur. Sudan çıkarılan yüzük sahibini temsil eder. O anda okunan mani de o kişiye ait sırları ele vereceğinden yapılan etkinlik daha çekici, zevkli ve eğlenceli bir ortam meydana getirir. Bacadan Şal Sallamak/Kapıya Mendil Atmak: Eskiden köy evlerinin üzerlerinde bir baca bulunurdu. Bu baca evin havalanmasına yardımcı olmak için yapılırdı. Fakat bu bacanın gelenekte ayrı bir yeri ve görevi şal sarkıtılan yer olmasıdır. Çarşamba gecesinden sonra komşulardan bazıları gizlice evin damına çıkar ve görünmeden renkli şalını bacadan içeriye sarkıtırdı. Bunun anlamı bayramlığımı istiyorumdur. Ev sahibinin şalın kime ait olduğuna bakmazsızın içine bayramlık koyar ve şalı bağlayıp sahibine iade ederdi. Yakın komşular bazen şalların kime ait olduklarını bildikleri için verilecek bayramlıklara daha çok özen gösterilirdi. Şalın ucuna bağlanan hediyeler yeddi-Levin yanında önceden evin genç kızları tarafından hazırlanan güllü çoraplar, kenarı işlenmiş ipek mendiller ve kırmızı yumurtalardır. Bu gelenek şimdi şu şekilde sürdürülür. Kapların önüne mendil atılıp kapı vurulur veya zile basılır. Ancak kapı açıldığında sadece kapının önünde mendil gözükür. Çünkü mendili bırakan gizlenmektedir. Baca Baca: Bu akşam her yerde ateş yakılır ve yakılan ateşin üzerinden yaşlı, çolukçocuk herkes atlar. Yakılan ateşin alevleri arasından gençler atlarken de maharetlerini sergilerler. Alevlerin arasından atlanırken yine niyetler tutulur. Bu atlamayla hastalıkların kaybolacağına, dertten beladan temizleneceğine inanılır. Ateş üzerinden atlanırken şu mani söylenilir. Ağrım uğrum tökülsün, Oda tüşüp kül olsun, Yansın alev saçılsın, Menim bahtım açılsın. Semeni Yetiştirmek: Semeni al meni Her yazda sen yada Sal meni... İlde göyerderem seni, Semeni, sazana gelmişem, Uzana uzana gelmişem. Yöre halkının geçmişten gelen bir geleneği de semeni yetiştirmektir. Ağpirçeylerin(2) dediklerine göre yaz arzusu, bereket nişanesi yetiştirilen ■ 4 semenidir. “Çölün şahta, boranına”, “toprağın kış uykusuna”, “insanın yaz arzusuna” karşılık olarak sinilerde semeni göyertilir(3). Nevruza üç hafta kala semeni hazırlanır. Semeni yeşil yeşil göğerdikçe insanların da niyet ve arzuları gerçekleşir. Semeni yetiştikten sonra kızlar bir araya gelerek suyunu çıkarır, ezer ve helvası pişirilir. Bu işi eğlence ortamında yaparlar, söyleyip oynarlar. Semeni ocakta pişerken kızlarda kendi aralarında eğlenirler. Kızlar kendi aralarında birbirileri ile şakalaşırlar. Birisi diğerine: -A Gülüsüm, de görek ne deyirsen? Arvatlanma? Gülüsüm de kızlara bir tapmaca (bulmaca) sorur. -Bahın gızlar tapana bir nemer verecem. Bir gün bir bölük gaz uçup gedirmiş. Yaralı gaz çığırıp deyir, ey yüz gaz mene de “kömek eyleyin”(4). Gazlardan birisi gayıdıp(5) yaralı gazdan soruşur. -Sen hardan bilirsen ki biz yüz gazıg. Bir biz, bir bizim yarımız, bir de sen goşulsan olarıg yüz gaz. -He gızlar deyin görüm uçup giden gazlar neçedir? Kızların her birinden bir cevap gelir. Birbirlerine karışırlar. Gülüşüp eğlenmeye başlarlar. “Peri Nene” duruma el atar. -A gızlar, a başınıza dönüm, yahşı budur gulah asın, size ağılnan behtin nağılını danışım. Araya sukut girer. Herkes başlar dinlemeye. Nağıllar anlatılır. Horuz bannamaya kadar sürüp gider. Gece şenlik devam eder. Kabirüstü Ziyaretleri: Yörede 21 Nevruz Bayramı haftasında köylerde Tek (Salı) günü, şehir merkezinde Cüme Akşamı (Perşembe) günü kabir üstüne çıkılır. Kabir ziyaretlerine topluca gidilir. Mezarlar onarılır. Kuran-ı Kerim’den ayetler okutulur. Çeşitli ihsanlar verilir. Nevruz Nevruz al nevruz, Nevruz nevruz gül nevruz, Nevruz nevruz hoş geldin, Dolu geldin hoş geldin, Kuru geldin, yaş geldin Nevruz nevruz hoş geldin. Iğdır Yöresinde kış, üç döneme ayrılır. Bunlar Büyük Çile, Küçük Çile ve Nevruz olarak adlanılır. a) Büyük Çile: Gecenin en uzun olduğu 21 Aralıktan sonra gelen 40 güne “Büyük Çile” denir. Takvim bilgisi bakımından 21 Aralık-30 Ocak günleri “Erbain” olarak adlandırılır. Böyük çile, Boyu ir bele, Geldi ele, Güle güle Getdi güle güle. Ağ gülkünü de Gösterdi, Al dilini de, Gösterdi. Ne nenemi dağlatdı, Ne de bir uşağı ağlatdı, Tay goydum karvanına, Taylı olsun, Pay goydum hurcununa, Paylı olsun. Ne ağrı verdi ele, Ne acı söz aldı dile, Ötdü bele-bele, Getdi güle güle. b) Küçük Çile: Büyük Çilenin bitiminden sonra gelen 20 güne “Küçük Çile” denir. Genelde 30 Ocaktan baharın başlangıcı 22 Marta kadar olan süre “Hamsin” olarak bilinir. Küçük çile, Boyu bir bele, Hikkesi ir bele. Gelişi oldu, Hayınan, Gedişi oldu, Vayınan. Elinde gırmanç, Eli-günü yandırdı. Nece günahsız Gara bağladı. c) Nevruz Ayı: Küçük Çilenin bitimi itibarıyla Nevruz Ayı başlar. Küçük Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 Çilenin son günü “Hıdır Nebi”dir. Honçalı nevruz gelir, Gonçalı nevruz gelir, Sürme çekin gaşına, Noğul(6) sepin başına, Tongaları(7) odlayın, Tüfenkleri hodlayın(8), Honçalı nevruz gelir, Gonçalı nevruz gelir. Kar Çiçeği: Baharın geldiğini ilk olarak kar çiçeği haber verir. Kar çiçeğini önce çobanlar görür. Kıştan “bezara gelmiş”(10) çoban yamaçta kar çiçeğini görünce baharın geldiğini anlar ve sevinerek çomağını taşlara vurur. Kar çiçeği baharın etkisiz güneşini görünce erimeye yüz tutmuş karların arasından güney kısımlarda yeşerir. Kısa bir yaşamı olan kar çiçeğinin birkaç günlük ömrü vardır. Açdı çiçek, Geldi yaz, Eyledi dağlar avaz. Gar üzeri Sem oldu, Her taraf Boz Ay: Rivayete göre geçmiş zamanlarda aylar yokmuş. Bu nedenle yılın günleri birbirine karışırmış. Yılın günlerini aylara ayırmışlar. Aylara 32 gün düşer, ancak “Boz Aya” a 14 gün düşmüş. Boz Ay bu duruma küser. Diğer aylar Boz Ayı küstürmemek için kendilerinden birkaç gün Boz Aya verirler. Boz Ay 28 gün olur. Yılın her ayından gün aldığı için Boz Ayın her günü bir başka havada geçer. Bir gün güneşli, bir gün yağmurlu, bir gün bulutlu... Güneşli bir günde uyanan, çiçek açan ağaçları başka bir günde oluşan zamansız soğuklar sonucunda meyvesiz bırakır. Ekinleri “şahta vurur”(10). Yöre insanları Boz Aydan etkilenmemek için haftanın çerşenbe (Çarşamba) günlerinde Boz Ayı hoşlukla göndermek için gülüp, eğlenirler. İnanışa göre “ahır çerşenbe” günü sular tazelenir. Bu nedenle “güzeller senek(11) alıp bulag (pınar) başına gider orada türkü söyleyip, oyun oynayıp eğlenirler.” Çerşenbe gününde çeşme başında, Gözüm bir alagöz hanıma düşdü. Atdı müjgan ohun geçdi sinemden, Naz-ı gemzeleri zanıma düşdü. Ahır çerşenbe günü yine ateşler yakılır ve “ağırlığım, uğurluğum tökülsün” denilerek üstünden atlanır. Yılın ağırlığı, acısı, uğursuzluğu “adamın yahasından el çekip” oda düşerek yanar. Ve insanlar her türlü olumsuzluktan temizlendiklerine inanırlar. Bazı kesimlerde “Ahır çerşenbe günü” üzerlik yakılır. 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Ahır çerşenbe günü yeddi levinden pay ayırarak fakir kimselere verildiğinde bir pay on pay olacağına inanılır. KOSA KOSA Nevruz bayramında yapılan en güzel oyunlardan biridir. Gençler ve özellikle çocuklar tarafından çok sevilir. Kosa oyununda kosa olacak kişiye ceketi ters giydirilir veya varsa bir kürk ters giydirilir. Başına deriden bir papak geçirilir. Yüzü-gözü unlanır. Boynuna zingorov (çan) takılır. Göbekli olsun diye karnına elbisesinin atından yastık bağlanır. Eline bir çömçe(12) verilir. Kapı kapı gezdirilir, çoluk-çocukları eğlendirir ve pay toplarlar. Kosanı gezdirenler maniler söylerler. Ay kosa-kosa gelsene, Gelip selam versene, Çömçeni doldursan, Kosanı yola salsana. Ay uyruğu uyruğu, Saggalı it guyruğu, Kosam bir oyun eyler, Guzunu goyun eyler, Yığar bayram honçası, Her yerde düyün eyler. Nevruz nevruz bahara, Güller güller nubara, Bahçamızda gül olsun, Gül olsun, bülbül olsun, Bal olmasın, yağ olsun, Evdekiler sağ olsun, Hanım dursun ayağa, Kosaya pay versin, Kosaya pay versin ağa. Mani bitince “kosa öldü” deyip yere yıkılır. Kosaya yine sorular sorulur. -Kosa hardan gelirsen? -İydir’den. -Ne getiripsen? -Alma. -Almanı neyledin? -Satdım. -Parasını neyledin? -Arvad aldım. -Arvadı neyledin? -Vurdum öldü. Etrafındakiler yine mani okurlar. Başın sağ olsun Kosa, Erşin uzun, bez kısa, Kefensiz ölmez Kosa. Bu olaylardan sonra kosa payını almak için maniler okunur. Bazarda hesir ay ev sahabı, Göyde yel esir ay ev sahabı, Kosam telesir(13) ay ev sahabı Kosanı tez yola sal, Onun üreyini al, Goy desin salamat gal! Ay kosa kosa gelmirsen, Gelmirsen meydana sen, Almayınca payını, Çekilme bir yana sen, Beş yumurta payındı, Olmaya almayasan, Menim kosam oynayır, Gör nece dilgildeyir, Ona gulag asanın, Gulağı cingilleyir. Menim kosam canlıdı, Golları mercanlıddı, Gosama el vurmayın, Kosam iki canlıdı. Golları mercanlıdı. Emiri börk başında, Gelem oynar gaşında, Yüz elli beş yaşında, Lap, lap cavandı(14) kosam. Bazen de iki kişi kosa olur. Karınlarına yastık bağlarlar. Ellerine de birer deynek alırlar. Keçi kıyafetine bürünmüş bir adam ortaya çıkar. Keçinin yanında da sahibi vardır. Kosalarda birisorar: -Gardaş bu keçini satırsan mı? -Heye(15), satıram. -Kaça verirsen? -Yayda lopuğa, kışda topuğa. -Yahşı, razıyıg, yayda gelip lopuğunu alırsan, gışda da topuğunu. Keçiyi alan kosalar birbirlerine düşerler. Kosalardan biri söyler; -Keçi menimdi. Öbürü söyler, -Yoh menimdi. Kosalar birbirine düşer. Ellerindeki ağaçlarla karınlarına denk gelecek şekilde vurmaya başlarlar. Darbeyi alan kosa yere yıkılır ve vay garnım der. Bu arada keçi kaybolur. Kosalar keçinin kaybolduğunu görünce oturup ağlamağa başlarlar. Ziya Zakir ACAR (Iğdır ve Çevresinde Nevruz) DİPNOTLAR: 1- Ziya Zakir ACAR: Araştırmacı-Yazar. Iğdır Aralık İlçe Milli Eğitim Müdürü-Iğdır-Azerbaycan Dil Tarih ve Kültür BirliğiniYaşatma ve Destekleme Derneği Başkanı (ziyazakiracar@gmail.com) 2- Yaşlı kadınların 3- Yeşertilir. 4- Yardım edin 5- Geri dönüp 6- Akide şekerleme 7- Ateş 8 ateş edin 9- Usanmış 10- Kurutur. 11- Testi 12- Büyükçe yemek kepçesi 13- acale ediyor 14- Genç 15- Evet 5■ Hocalı Soykırımı - Ermeni Vahşeti ABBAS GÖKÇE abbasgokce@gmail.com H Kars Dan›flma Meclisi ve Dan›fltay E. Üyesi OCALI soykırımı, Rus askerlerinin desteğiyle 2526 Şubat 1992’de Hocalı’ya saldıran Ermeni kuvvetlerince gerçekleştirilmiştir. Dağlık Karabağ bölgesinin en önemli tepelerinden birisinde kurulu bulunan ve Hankendi il Ağdam’ı biri birine bağlayan, 7000 nüfuslu Hocalı kasabasının, bir hava alanına sahip olması, demiryolunun buradan geçmesi nedenleriyle Ermeni güçleri için stratejik bir önem taşımaktaydı. İşte bu nedenlerle Ermeni güçleri; 1992 yılının 25 Şubatı 26 Şubat’a bağlayan gecede bölgedeki bir Rus Alayının da desteği ile Hocalı kasabasındaki Azeri Türklere yönelik, tarihe kendileri için, bir yüz karası olarak geçen Hocalı soykırımını gerçekleştirmiştir. Bu olaylar sırasında orada yaklaşık 3.000 Azeri bulunmaktaydı. Resmi bildirilerde bunlardan; 83 çocuk, 106 kadın ve 70’den fazla yaşlı dahil olmak üzere toplam 613 sakin öldürülmüş, 487 kişi ağır yaralanmış ve rehin alınan 1275 kişiden 150 si de kaybolmuştur. Cesetler üzerinde yapılan incelemelerde birçoğunun yakıldığı, gözlerinin oyulduğu, başlarının kesildiği, hamile kadınların karınlarının deşildiği ve çocukların cesetlerinin parçalanmış olduğu tespit edilmiştir. ■ 6 Resmi açıklamalar bir yana; gerçekte bu vahşet içindeki ölü sayısının 1.300 kişi olduğu sonradan anlaşılmaktadır. Resmi rakamın dışındakiler savaşanlar değil; kadın, çocuk ve yaşlılar dahil olmak üzere halktan olan kişilerdir. Katliamın ilk gecesinde sekiz aile bütün fertleriyle birlikte öldürülmüş, 700’den fazla çocuk; anne ya da babasını kaybetmiştir. Yaralılar sayısı da 1.000’in üzerindedir. Hocalı katliamı anlatılamaz bir vahşettir. Ermeni silahlarından kurtulmayı başaranlar; kadınlar, çocuklar, ihtiyarlar karlı dağlardaki tipi altında Agdam’a gitmeyi başardıklarında çoğunun ayakları donmuş ve bazılarınınki kangrenden olup, kesilmiştir. İhtiyar dedelerin, yaşlı anaların yüzleri jiletlerle doğranmış, genç kadınların göğüsleri param parça edilmiş, bebeklerin kafa derileri yüzülmüştü. Maalesef bu hazin katliam ve soykırıma seyirci kalan BM ve Batılı devletler, Ermenilerin yaptıkları katliamlara ve işgal hareketlerine ciddi bir tepki göstermemişlerdir. Oysa Hocalı soykırımı oluş biçimi ve sonuçları bakımından tüm uluslararası hukuki anlaşmaların kapsamında bulunmaktaydı. Hocalı’da soykırıma maruz kalanlar Müslüman ve Türk olmasalardı; soykırım nidaları ile bütün dünya ayağa kalkardı. Baksanıza 1915 te Ermenilerin Türklere karşı girişmiş olduğu soykırımı tersine çevirerek Türkiye’nin soykırım yaptığı yaveleri, Batı âleminin olaylara nasıl dürbünün tersiyle baktığını ortaya koymuyor mu? Öyle bir hale getirdiler ki bu gün dünyanın her yerinde bulunan her Ermeni, azılı bir Türk düşmanı kesildi. Haçlı Seferlerinde 0lduğu gibi; Batı Dünyası, Türk ve Müslüman olduğumuz için; bütün dünya ülkelerini Türklerin Ermenilere soykırım yaptı yalanına inandırmak ve bu konuda gülünç yasalar çıkarttırmak için akla, hayale gelemeyecek kadar çirkin faaliyetler içinde bulunmaktadırlar. Ve maalesef Türk ve Müslüman karşıtı olan bazı sözde devletlere de bu konuda tarihi, “tarihçiler yazar” gerçeğini göz ardı ederek parlamentolarından hakka, hukuka, adalete ve hukuk mantığına sığmayan komik yasalar çıkarttırdılar Son olarak bu gülünç oyunlardan biri de, 570 parlamenter sayısı bulunan Fransız Milli Meclisinde oynandı, 36 oyla komik bir yasaya imza attılar bunlar utanmadan... Ve bu acayiplik, Fransız Anayasa Komisyonun şiddetle karşı çıkmasına rağmen maalesef, Sarkozy’nin seçim malzemesi olan bu utanç belgesi Fransız Senatosunda da kabul olundu. Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 Fransız senatosunca da kabul edilen komik yasaya göre; “Türkler tarafından, Ermenilere soykırım yapılmadı” demek yasak, buna uymayanlara bir yıl hapis ve ayrıca 45000 Euro para cezası verilir. Eşitlik, özgürlük, kardeşlik gibi yüce ilkeler uğruna koskoca bir Fransız İhtilâli’ni gerçekleştiren Fransa’nın düşmekte olduğu bu zavallı, aciz, çirkin ve iğrenç duruma bakar mısınız?.. Gerçek olay şudur: 1914 - 1918 Birinci Dünya savaşında; Rus ordusu topraklarımıza girmiş, Osmanlı Ordusu, Doğu Cephesinde Ruslarla, amansız bir savaş içinde bulunmaktadır. Osmanlı Vatandaşı olan yerli Ermeniler, Rusya’dan sevk edilen Ermeni Çeteleri ile birlikte ordumuzu arkadan vurmaya başlamış ve Van, Bitlis gibi doğu illerimizi ele geçirerek korkunç bir Müslüman, Türk katliamına girişmişlerdir. Düşmanın yalnız cephede değil içte de olması ve Osmanlı’yı can evinden acımasızca vurmaya devam etmesi üzerine; korunmanın güçlüğü ve çaresizliğini anlayıp, aciz kalan Osmanlı Hükümeti; mecburi olarak, 1915 yılında bir “Tehcir Kararnamesi” kabul etmiştir. Zorunlu göç anlamına gelen bu kararnameyle; savaş bölgesi ve bu bölgeye yakın yörelerde yaşayan Ermenileri zorunlu olarak; o tarihlerde Osmanlı toprağı olan Irak ve Suriye’ye göç ettirilmişlerdir. 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Kafileler halinde, Irak ve Suriye’ye sürülen bu Ermeniler; o günün şartları içinde çok sıkıntılı, tehlike dolu ve uzun bir yolculuğa çıkartılmışlardı. Bu bir tarihi bir gerçek... Bu uzun yolculuk esnasında; yollarda çok sıkıntılar yaşandığı, eşkıya saldırılarına uğradıkları, yağmalandıkları, açlık, susuzluk ve hastalık gibi sebeplerle çok kayıplar verildiği de inkâr edilemez. Osmanlıya hıyanetle onu içten içe vuran Ermeni çeteleri karşısında; Osmanlı çeteleri ile Osmanlı halkı da onlarla kıyasıya savaşmış olduğu ve her iki taraftan sayılamayacak kadar çok telefat verildiği de açık bir gerçek!.. Ermenilerin doğu Anadolu ve köylerinde yaptıkları mezalim... Yakma, yıkma anlatılır gibi değil!... Yürekler acısı!.. Bu gün hâlâ Kars, Sarıkamış, Iğdır, Van, Bitlis yörelerinde bulunan toplu mezarlar ve o mezarlardan çıkarılıp da Türk ve Müslüman olduğu anlaşılan iskelet ve kemikler üzerindeki incelemeler bu vahşeti bütün çıplaklığı ile ortaya koymuştur. Şu bir gerçektir ki; karşılıklı savaşım ve göç sırasında ölenler dışında hiçbir Ermeni’nin; Ermeni olduğu için keyfi ve kasten katledilmiş olması ve hele, hele soykırım asla söz konusu olamaz. Sağlam mantık sahibi olan bir kimsenin bu olgu ve şartlar içinde bir “Ermeni Soykırımı” nı kabul etmesi asla mümkün değildir. Zira eğer bir Ermeni soykı- rımı olsaydı, O zaman Ermenilerin en çok bulunduğu başkent İstanbul, Ege ile, Anadolu’nun dört bir tarafında oturan milyonlarca Ermeni’den tek kişi bile kalır mıydı?.. Sağlam bir mantık bunu böyle algılar!.. Çarpık mantık değil!.. Aslında, 1915 tarihinde, Osmanlıların değil de, Ermenilerin iç ihaneti ve dış baskılar sebebiyle, Türklere soykırım yaptıkları, arşivlerde bulunan tarihi belgelerle sabittir. Bu cümleden olarak, ABD eski Başkanı Reagan’ın danışmanı olan Bruce Fein: “Beyaz Saray’da araştırmalar yapmış ve Ermenilerin 2 milyon Müslüman Osmanlı’yı katlettiğini ortaya çıkarmıştır. O günlerde bu konudaki beyanatında; “Ermeniler, kendi arşivlerini açmıyor, çünkü bu gerçeğin ortaya çıkmasını istemiyorlar...” dedi. ABD Başkanı Ronald Reagan’ın hukuk danışmanlığını yapan Bruce Fein, sözde Ermeni soykırımı iddialarını değerlendirirken Ermenilerin bu iddialarının son derece asılsız olduğunu, Reagan’ın başkan olduğu 1981 yılında bu konunun Beyaz Saray tarafından araştırıldığını ve iddiaların gerçek dışı olduğunun belgelendiğini söyledi. Ayrıca Fein Ermeni soykırımı konusunda açıklamalarında şunları da belirtmiştir: “Özellikle ABD’de yaşayan Ermeniler, soykırım yalanı ile büyük getiri sağlıyorlar. ABD yönetimi de büyük paralar döndüğü için Ermenileri karşısına almak istemiyor. Ermeniler, bütün ısrarlara rağmen kendi arşivlerini açmıyor. 7■ Çünkü yıllardır soykırım yalanı ile dönen getirimi kaybetmek istemiyorlar. Arşivler açıldığı anda gerçek ortaya çıkacaktır.” “Osmanlı İmparatorluğu’nun azınlıklara karşı “müthiş” sayılabilecek bir özen gösterdiği gerçeğini unutmamak gerekir. Orada azınlıklar, kendi dini özgürlüklerini ve hayatlarını son derece rahat bir şekilde sürdürmüşlerdir.” “Buna rağmen, Ermeni terör çeteleri 1 Dünya Savaşı sı- rasında gerçekten Fransa ve Rusya ile birlikte Osmanlılara saldırmış ve toplam olarak 2 milyon civarında Türk’ü katletmiştir.” “O tarihlerde Ermeni kayıplarının ise ancak 500 bin civarında olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır. Burada asıl önemli konu, Ermenilerin ihanetidir; Bu saldırı ve ihanetlerin karşısında Osmanlı da kendisini savunmuştur. Görünen odur ki: gerçekten Osmanlılar değil de; Ermeni- ler iç ihanet ve dış baskılar sebebiyle Türklere soykırım yapmışlardır. Bunu tarihi belge ve gerçekler de açıkça ortaya gün ışığına çıkarmıştır. Bu durumda Batı Aleminin; vahşet, intikam, katliam ve gerçek bir soykırım olan “ Hocalı Soykırımı “ nı kabul etmesi düşünülebilir mi?.. Bu soykırım ancak Türklerin yüreğini yakan büyük bir yaradır. Hocalı Soykırımı ve Ermeni Vahşeti “Erol Göllü’ye sevgilerimle...” Bu ne vahşet Yarabbi!.. Yasta bütün oba, dağ; Bir gecede mahvoldu o güzelim Karabağ!.. İki büklüm yatıyor yerde bir koca nine; Daha nice cesetler, sarılmış birbirine!.. Bir yanda Rus Alayı desteğiyle Ermeni; Bir yanda silâhsız, tüm Azeri Türkleri!.. Yanmış, yıkılmış evler; içi cestle dolu; Topluca katletmenin bu da kahbe bir yolu!.. Geceyle daldı düşman, Azeri, sivil halka; Ölüm, feryat, inilti yayıldı dalga, dalga!.. Bir ceset var ortada; iki gözü oyulmuş; Yanında başka ceset kafatası soyulmuş!.. Tarih daha yazmadı böyle vahşet, barbarlık; Çoluk, çocuk demeden katledildi her varlık!.. Avrupa niye suskun, nerde insan hakları?.. Amerika görmüyor soykırım, yasakları!.. Karınları deşilmiş nice kadın, gebeler, Ve gözleri oyulmuş genç, ihtiyar, bebeler!.. Aymazlığın nedeni Müslüman, Türk olmamız, Tarihlerde onlardan daha büyük olmamız!.. Şahit buna ülkenin bütün dağı, taşları; Karabağ’ı kaplamış kesik şehit başları!.. Gerçekler işte böyle; bu barbarlık, bu dehşet; Bunu tarih yazacak; bu soykırım, bu vahşet!.. Kanlar içinde ölmüş, kucağında yavrusu; Bir kadın ve de çıplak;zordu bakmak doğrusu!.. Bu kara leke onların,hep alnında duracak Türk Milleti onlardan bir gün hesap soracak!.. Bir ihtiyar yatıyor, kan içinde sakalı; Ötesinde bir genç var; ağzı, burnu tıkalı!.. ■ 8 Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 NEVZAT ERDA⁄ www.nevzaterdag.com Saygı Duyan, Seven ve Hoş Gören Bir Toplum Olma Mali Müflavir - E¤itimci/Yazar nevzaterdag@nevzaterdag.com İRBİRİNİ hoşgörü ile kabul B eden, farklılıklara saygı gösteren ve başkalarını anlayışla karşılayan bireylerin oluşturduğu bir toplumun ferdi olmak onurunu yaşamak istemek herkesin hakkıdır. Toplumsal bunalımların, kavga ve dövüş ortamının yegâne doğuş sebebi, tesis etmeyi bir türlü başaramadığımız demokrasi kültürü ile sevgi ve toplumsal hoşgörü eksikliğidir. Sözlüklere baktığınızda Hoşgörü genelde kusurlara göz yummak ve aldırmamak demektir. Şeklinde tanım bulmasına rağmen Hoşgörü bir vurdumduymazlık değildir. Hoşgörü görmezlikten gelmek hiç değildir. Hoşgörü kendini bilmektir. Hoşgörü haddini bilmektir. Hoşgörü haddini bilerek sürdürülen hayat biçimidir. Hoşgörü bir anlayıştır, anlayışlı olmanın adıdır, sevginin yoludur, Hataları düzeltebilmedir. Yoksa bana ne lazımcılık değildir. Anlayışın kendisidir. Hoşgörü çağın getirdiği sorunların, aç gözlülüğün, doyumsuzluğun, sevgi yoksunluğunun, güvensizliğin çaresi olabilecek bir anlayış tarzıdır, insanın özüdür. Görülen odur ki bugün insanımız kendisi ile barışık değil. Her gün, haberlere baktığınızda olayların birçoğunun hoşgörüsüzlükten kaynaklanıp kaynaklanmadığını bir düşünün İnsan kendisi ile barışık olamadığı zaman, toplumda kendisi ile barışık olamıyor. Sonra da herkes bir başkasını suçluyor. Sanırım bu herkese kolay geliyor. Hz. Mevlana: “Ben insanların ayıplarını gören gözlerimi kör ettim. Siz de onlara benim gibi iyi gözle bakın.” Diyor ve ekliyor. “Bakın! Toplumsal bunalımların, kavga ve dövüş ortamının tek ve en güçlü doğuş sebebi sevgi eksikliğidir. Bunun en doğru tedavi yolu ise sevgiyi aramak, yaşamak, uygulamaktır. Hoşgörülü olursanız seversiniz. Sevilirsiniz. Karar verirseniz ve de bu yolda çalışırsanız her şeye ulaşırsınız!” Hoşgörü ustası Hz. Mevlana gibi Yunus Emre, Bektaşi Veli, Karaca Sultan gibi gönül önderleri insanları hoşgörüye davet etmişler ve yaşadıkları dönemde Anadolu’yu bir hoşgörü cennetine çevirmişlerdi. Ama bugün aynı Anadolu’da hoşgörü yerine daha çok hoşgörüsüzlük almış başını gi2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür diyor. Toplumda hoşgörüye dönüşün, hoşgörüyü davranışa dönüştürmenin yolu, hoşgörünün yayılması, insanın sevgiyi yaşamasına, kendisine saygı duymasına, kendisi ile barışık olmasına bağlıdır. Hoşgörünün bir hayat biçimine dönüştürülmesi gereklidir. Toplumumuzun dinsel inancı gereği de zaten hoşgörü çok önemli bir yere sahiptir. İslâm, prensip olarak affı, sevgiyi, hoşgörüyü ve uzlaşmayı tercih etmiştir. Müslüman’ın kendisi, ailesi ve çevresiyle uyumlu olması esastır. Hoşgörülü insan toplumda sevilen insandır ya da sevilmeye çalışılan insandır. Kendinden taviz vermek, alıngan olmamak, olaylara iyi yönden bakmak ve bencil olmamak bizi hoşgörülü insan yapabilir. Peki, bu durumda insan kendini sevebilir mi? Bu sorunun yanıtı kişiden kişiye değişebilir ama şu gerçektir ki hoşgörünün de sınırı vardır. Toplum tarafında sevilen insan olmak kendinden fazla taviz vermek değildir, yeri geldiğinde olaylara doğru müdahale etmek ve yanlışları düzeltmeye çalışmak hoşgörüden daha önemli bir erdemdir. Hoş görü ilk önce kalp den gelmeli Hoşgörülü olma sevgi ve şefkatin gereğidir. Seven ve acıma duygusuna sahip olan insanlar, çevrelerindeki insanları üzmezler. İnsanlar arası ilişkide hoşgörü yaşamı kolaylaştırır ve daha yaşanabilir hale getirir. Bazen güzel bir söz, gülen bir yüz, bazen anlamlı bir nükte, bazen bir olumsuzluğa karşı yerinde bir anlayış, insanları rahatlatıcı, stres ve sıkıntılarını giderici anlamlar taşır. Böylece hayat herkes için yaşanabilir hale gelir. Hoşgörü yalnızca bir bilgi meseleside değildir, aynı zamanda bir eğitim konusudur, eğitimle kazanılacak bir yaklaşım biçimidir. Hepimizi tek tek ya da toplu olarak rahatsız eden irili ufaklı davranışların üzerine bu “hoşgörü” örtüsünü örttüğümüzde yaşam daha kolay, daha anlamlı olmaz mı? Tabii ki olur İster kişisel ister toplumsal ölçekte olsun, ilişkiler dokusunu “hoşgörü” kadar olumlu etkileyen bir başka sihirli kavram herhalde yoktur.. Pekiyi o halde niçin birbirimize karşı hoşgörülü olmada bu denli cimriyiz? Hazreti Musa ve kardeşi Hazreti Harun, kendilerine senelerce tepeden bakan, İsrail Oğulları’na Mısır’ı dar eden ve yüce Yaratıcıya açıkça şirk koşacak kadar kibirli olan Firavun’a giderlerken, Cenabı-ı Hak; “Ona tatlı, yumuşak bir tarzda hitap edin. Umulur ki aklını başına alıp düşünür, öğüt dinler yahut hiç değilse biraz çekinir.” (Kuranı kerim Taha suresi) demiş; yumuşak bir üslup kullanmalarını, güzel sözler söylemelerini ve tatlı tatlı konuşmalarını emretmişti. Günümüz insanları neden muhataplarını yumuşatma, bir diyalog imkânı bulma, onları düşünmeye davet etme adına hoşgörülü olamıyorlar? En yakın dairedeki arkadaşlarına, birlikte yürüdüklerine asgari ilgiyi, hoşgörüyü göstermiyorlar, gösteremiyorlar ve onların başka yerlere sürüklenmelerine seyirci kalıyorlar? Oysa dönüp kendi tarihimize baktığımızda o kadar çok hoşgörüye örnekler görebiliyoruz ki Osmanlı Devleti’nde değişik kültürlere mahsus Türkler, Boşnaklar, Arnavutlar, Hicazlılar, Kazaklar, Libyalılar, Tunuslular, vb. Pek çok topluluk mevcuttu. Osmanlılar, bu toplulukları uzun bir dönem adaletli ve hoşgörülü bir şekilde yönetmişlerdir. Osmanlı Devleti, idaresi altındaki toplulukları yönetmede büyük bir başarı göstermişti. Bu başarıda Osmanlıların diğer Türk devletlerinin tecrübelerinden yararlanmaları, halka karşı adaletli ve hoşgörülü davranmaları etkili olmuştur. Dolayısıyla dünya barışı ve insanlığın mutluluğunu sağlamak için hepimizin sağlıklı iletişim, diyalog, hoşgörü ve birbirimizi anlamaya gerekli önemi vermemiz gerekmektedir. Hoşgörülü olmayan toplumlar hep aynı noktada kalmaya devam edeceklerdir... Sevgili dostlar, çocuklarımızı topluma, müsamahakâr, yardımsever ve çevresini seven ve hoş gören bireyler olarak yetiştirmek istiyorsak, bunun için gayret edelim, birlikte çalışalım, birlikte yol alalım. Zira Çocuklarımız geleceğimizdir. Gelecek çocuklarımızındır. Saygı duyan, seven ve hoş gören bir toplum olma dileğiyle... 9■ Kar Havası Var Av. HAL‹S ÖZDEM‹R (Bu bir anıdır…..) ‹stanbul Barosu A LTMIŞLI yılların birinde, Nisan’ın sonuna yakın, ortalık kar kış iken Göle ve Oltu üzerinden Artvin’deki bir Ağır Ceza davasının duruşmasına gittik.Nunuslu Fikret’in kısa şaseli, mazotla çalışan jeep’i ile. Geceyi Artvin’de geçirdik, sabahleyin de Ağır Cezadaki duruşmamıza girdikten sonra Ardahan’a hareket ettik. Altı kişilik arabaya sekiz kişi binmek durumunda kalmıştık. Yolculardan birisi de doğumu yakın hamile bir hanımdı. Ardanuçlu babası ile bir çuval kadar da mısır unu koymuşlar jeep’e. Berta köprüsüne geldik. Hava kararmış, kar yağıyor. Berta köprüsünden Oltu üzerinden, Göle’den geçip Ardahan’a gitmek için yola revan olduk. Birkaç kilometre gitmişken, yolda birisi, arabaların Berta’dan Şavşat üzerinden Ardahan’a gittiklerini söyledi. Biz de geldiğimiz birkaç kilometrelik yoldan geri dönerek Berta üzerinden Şav■ 10 şat’dan, önümüzdeki SAHARA dağından Ardahan’a gidiyoruz. Berta köprüsünden Şavşat’a kadar ki elli, altmış kilometrelik yoldan giderken, mübalağasız sağdaki tekerleklerin ikisi çok kez boşlukta dönüyor. Aşağıdan geçen derede insanlar karga kadar görünüyorlar. Her an için dereye yuvarlanmak mümkün. İkindi vakti Şavşat’a gidebildik. Şavşat’dan ormanlara ve ötesindeki SAHARA dağına doğru bakamıyoruz.; kapkaranlık. Üstelik kar da yağıyor. Şavşat’da tanıdıklar yanımıza gelerek “nereye gidiyorsunuz sabahleyin kamyonlar o tarafa gidip, geri döndüler, kesinlikle gidemezsiniz” dediler ve ısrarda ettiler. Buna karşın biz “gideriz” dedik. Şavşat’dan bir kazma ile bir demir kürek (bel) alarak arabaya koyduk. Açız da. Buna karşın yiyecek alıp arabaya koymadan yola devam ettik. Altı kişilik jeep’e sekiz kişi binmişiz. Otuz kilometre gidip de, ormanları geçip dağın eteğine dayanınca önümüzü göremeyecek kadar lapa, lapa kar yağmaya başladı. Bu kez silecekler de çalışamaz oldular; Çare? Onu da bulduk ve arabanın önüne, kaputun üstüne yolculardan genç birisini oturttuk. Önünü o da göremiyor, yine de dışarıdan komut veriyor, sağa, sola ileri diye. İçimizde korku dağları aşmış. Gitmekte olduğumuz yolun alt tarafı uçurum ve derin dereler. Allah’a yalvarıp yakarmamız yükselmeye başladı. Yol üzerinde çığ düşen kesimleri de var. Buna karşın çaresiziz. Birkaç kilometre ileride ( Sahara’nın) tepesinde Jandarmaların bekledikleri karakol binası var. Niyetimiz oraya kadar gidebilmek. Fakat gidemedik. Arabayı orada bırakıp arka arkaya yollara düştük.Belden yukarıya kadar karlara batıyoruz. Eşyalar arabada kaldı. Karakola daha bir kilometre var. Bu arayı da ancak bir saate kadar sürüne, Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 sürüne karakola gittik. Gittik amma, Karakolu tanıyamaz durumdayız. Kar her tarafı kapamış. Sonunda karakol’un kapısını bulduk ve var gücümüzle kapıya vurmaya başladık. İn yok, cin yok, kaldık mı çaresiz?. Umudumuz kesilmedi, kapıya dayanmaya başladık.; derken içeriden bir kedi gelip bizlere ZAVALLILAR dercesine bakmaya başladı pencereden. Umutlandık, kapıya tekrar vurmaya başladık. Neden sonra yorgun, argın cılız bir jandarma kapıyı açıp, bizi azarlamaya başladı. Cevap vermeden, hiçbir şey demeden, önceden hamile hanımı ileri itip, bizler de arkasından içeriye girdik. Takat kalmadı, açız da. Yirmi dört saat’tir ağzımıza bir şey almadık. Buna karşın jandarmalara yalvarmaya başladık, öne de hamile hanımı sürüp, gerekçeyi ona göre yapıyoruz. İşin garibi, Jandarmalar da bizden bir şeyler, yiyecek bekliyorlarmış. Haklılar da. Dağ başında nereden bulacaklar yiyeceği. Onlar da karınlarını yolculardan doyuruyorlarmış. Kısacası biz de açız, onlar da. Karakol’un iyi tarafı kırık bir odun sobası, bir de eski gramafonları var. Üç tane de bitişik, ranzalı karyolaları. Hemencecik ranzaların birine hanımı, altına babasını, bir başkasının ranzasına da ben sahip çıkıp uyumaya çalışıyoruz., uyumak mümkün mü? Rüzgar karakolu sallıyor, acayip de ses çıkıyor. Yat yatabilirsen, Hem de aç karnınıza. Karakola vardığımız gün Nisan ayının yirmi biri. O gün Ardahan’dan karayolları ekibi 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür gelmiş, yolu açmışlar. Açılan yolun kenarları iki metreden yüksek. Yine de kar yağmış. Kanalı doldurmuş, alt tarafı da eriyen karlardan su dolu. Karakol sallanmaya devam ediyor. Gece daha geçmedi; yarısı bile olmadı. Bekliyoruz tipi dursun. Tipi devam ediyor. Sabaha birkaç saat kala mecburen yola devam etmeye başladık. Kanalın kenarından yürüyoruz, sarsılıp kanala düşenler var. Birkaç arkadaş çekip çıkartıyoruz. Fakat bele kadar ıslak, sulu çıkıyor. Biz yine de umutluyuz. Birkaç kilometre ileride yol altında iki köyün, Değirmenliköy ile Sulakyurdun yayla evleri var. Umudumuz oralar. Oralara varırsak dam’ın birisine girip mertekleri sökerek ateş yakacağız, ısınacağız. Umudumuz bu. Yol, sık, sık atla geçip gittiğim yol. Yayla evlerinin önüne geldiğimizi tahmin ettimse de yok olmuşlar, kardan görünmüyorlar. Bu ümit de gitti. Sabah oldu, güneş parlamaya başladı. Önümüzde birkaç kilometre uzakta Değirmenliköy’ü var. Halsiz, tutarsız, sallana, sallana Değirmenliköy’e vardık. Köyde Muhittin adında, bende davaları olan hali vakti yerinde genç bir dostum var. Doğru haneye vardık. Sekiz kişi aç ve susuz. Yirmi dört saatten beri ağzımıza lokma almamışız. Muhittin açız dedim. Şakacı bir genç, sizi nasıl doyurabiliriz, diye de şaka yaptı. Çabuk ol Muhittin dedik ve genişçe olan misafir odasına girerek ne gelecek, ne yiyeceğiz diye bekliyoruz. Ardahan ve yöresinde MA- FİŞ denilen, ekşisiz hamurdan yapılan, tavada tereyağında kızartılan çörek gibi bir şey. ( mantı hamurundan biraz daha büyük), tavadan çıkarılınca kabarık bir çörek) Sözlükte “ Yok, kalmadı, bir çeşit yumurtalı hamur tatlısı” Tepsilerle getirilmeye başlandı. Yanında da yörede ÇEÇİL denilen tel peyniri. Aç ol, bunların yanında yeme de yat. Mümkün mü? Sekiz kişi birden başladık yemeğe. Arkasından tepsiler geliyor. Evde teknede hamur kalmamış. Ev sahibi Muhittin yarı şaka, yarı ciddi “ Sayın misafirler başınızı kaldırın, belki doymuş olabilirsiniz, teknede hamur kalmadı” ihtarında bulundu. Yenenlerin yanında demlenmiş çayı da unutmayalım. Biz hala doymadık, fakat doymuş gibi yaptık. Bu arada Köye yumurta almak için askeri jeep’le gelmiş, tümenden tanıdık bir Astsubay girdi içeri. Burada da imdadımıza yetişti hızır. Doyabildik, karınlarımız şişti. Ardahan’a daha on iki kilometre var, nasıl gideceğiz yorgun, argın?. Başçavuşum umudumuz sizsiniz diyerek sözü noktaladık. Ertesi gün de Yirmi üç Nisan Bayramı. On kişi bir askeri Jeep’e dolduk. On iki kilometre sonra Ardahan’ın Halilefendi mahallesinin kenarına gidince de Astsubay “ Arkadaşlar buraya kadar,, dedi ve arabayı terk edip sonrasın da adımladık. İşte size, yarım saatlik, ya da bir saatlik Ağır Ceza duruşması için, üç gün çektiğimiz zevkli bir yolculuk, mesleki haysiyeti için çekilen Serüven.... 11 ■ Hocalı Katliamının 20. Yılı NEfiE DOSTER nesedoster@yahoo.com H E¤itimci -Yazar OCALI katliamının üzerinden 20 yıl geçmiş. Konunun tarihsel ve siyasal boyutunu işin uzmanlarına bırakıp, insani ve duygusal bir pencere açmaya çalışacağım. 2010 yılında sözde soykırım iddialarına karşı mücadele veren Talat Paşa Komitesi’nin girişimiyle, bir konuşma yapmak üzere Bakü’ye gitmiştim. 53 kişilik grubumuzla havaalanına indiğimizde bizi ellerinde Türk bayrakları, boyunlarında Atatürk resimli kravatlarıyla karşılayanları görünce hissettiklerimi anlatmam olanaksız. Kısa bir şehir turundan sonra, Şehitler Hıyabanı’nı, birkaç müzeyi, devlet mezarlığını ziyaret etmiştik. Konferansın toplandığı salon Hazar Denizi’nin yanında, son derece görkemli bir yapıydı. Azeri dostlarımız konferansa basınıyla, siyasetçisiyle, demokratik kitle örgütüyle, öğretim üyesiyle, sanatçısıyla çok geniş bir katılım sağlamışlardı. Bu anlamlı ■ 12 gezinin benim için duygusal bir özelliği de vardı. Aile büyüklerimin göçüp gittiği bu toprakları ikinci kez ziyaret etmek, biraz da onların gözüyle oralara bakmak istemiştim. Konuşmamda Azeri lehçesiyle şöyle seslenmiştim: “Şehitler vermiş, kayıplar vermiş, acılar çekmiş bir ailenin ferdiyim. Ailemin büyüklerinin muhaceret öyküleri vardır. Onlar hasretlerini Türkiye sevdasıyla, Cumhuriyet aşkıyla, Atatürk sevgisiyle, 1923 Aydınlanmasına hizmetle harmanladılar. Onlar, kopup geldikleri, bırakıp çıkmak zorunda kaldıkları topraklarda büyük acı ve kayıplar verdiler. Bugün yaşasalardı, Hocalı katliamına ne tepki vereceklerini hesap etmeye çalışıyorum. Sanırım yorgun yürekleri bu acıyı kaldıramazdı”. Birkaç yıl önce Nahcivan Özerk Cumhuriyeti Başkanı Vasif Talibov’la görüşmüştüm. Bakü’yü ziyaretimde de Vatandaş Hemreyliği Partiyası Gençler Teşkilatıyla, Halk Cephesi Partiyası Gençler Komitesiyle, Sosyal Adalet Partiyası Gençler Teşkilatıyla, kadın örgütleriyle, Analar cemiyetiyle, öğretim üyeleriyle, basın mensuplarıyla bir araya gelmiştik. Kısacası “Azatlık Mücadelesine” baş koyan, yürek koyan herkeste ortak konunun, ortak acının hep Karabağ İşgali olduğunu görmüştüm. Benim bu duygularıma o topraklara hasret giden aile büyüklerimin ruhları da eşlik etmişti, eminim. Ve ben oralarda anlatılması çok zor bir aidiyet duygusu yaşamıştım. O gün Azerbaycan’da Kafkasya’dan Kars’a uzanan bir yaşam öyküsünü arkama alıp Gümrü’de, Gence’de, Şuşa’da, Karabağ’da hasretin adreslerinde dolaşmıştım. Kiminle konuştuysam konu KARABAĞ’dı, kimi dinlediysem sözü KARABAĞ’DI... Hacı Baba Hüseyinof’dan Bülbül’e, Sara Hanım’dan Şövket Hanım’a, Ebülfeth Eliyev’den Reşit Beybutof’a... Dinlediğim her mahnı ‘Karabağ Şikestesi” olarak beynime kazındı. Ve ben bu mahnıyı her dinleyişimde gözyaşlarım Kür’ü- Hazar’ı doldurdu. Bakü’deki toplantıda çok değerli saz ve söz ustalarını dinlemiştim. Şair Demir Çelebeyli demişti ki; “Biz çoh danışan, az iş gören bir milletik. Türk elleri birleşin. Vahıt dardı amandı. Dövran aynı dövrandı. Vahıt dardı amandı”. Arif Bey; “VaSerhat Kültür • Mart - Nisan 2012 tan neftten ibaret değil, halklardan ibarettir. Bayrağa sessizce bahıp geçmek olar mı?” diye sormuştu? Prof. Dr. Yerdelli; “Milliyetçi olmayanın başı gabağında olar” diye sitem etmişti. Bu sözleri çok anlamlı bulmuştum. Bakü’den, Apa Ajansı Genel Müdürü Vüsale Mahirkızı şöyle diyordu mektubunda: “Babam 38, ben 8, kardeşim 5 yaşındaydı. Önce annem ve kardeşim vuruldu. Onlardan akan kan bembeyaz karı kırmızıya boyadı. Ben ve babamı bir kamyona atıp götürdüler. Gözümün önünde babamın üzerine benzin döküp ateşe verdiler. Ben bu dehşeti 8 yaşında yaşadım. Üzerinden 20 yıl geç- 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür ti. Hâlâ babamın yandığı andaki kokuyu duyuyorum ve onun dehşet çığlıklarını unutamıyorum”. Azeri Şair Demir Gedebeyli ise vatan sevgisini şu dörtlükle anlatmıştı: “Vatan sensiz boş sayaram ömrümü, Kim deyir ki üreksizem üreksiz! Sevinç hanı? Gem doldurup gönlümü, Ne çare ki kömeksizem kömeksiz”... Şimdi bir an sessiz kalalım. 20 yıl öncesinin 25- 26 Şubat gecesine gidelim. Yıl, 1992. Yer, Dağlık Karabağ’daki Hocalı kenti. Tankların ve ağır silahların saldırısı sonucu 613 Azeri öldürüldü. 1500 kişi yaralandı. 155 kişi kayboldu. 5 bin kişi rehin alındı. 1 milyondan fazla kişi evini, barkını terk etmek zorunda bırakıldı. Tablo özetle buyken; Azerbaycan topraklarının yüzde 20’si işgal atındayken, bu sorun sadece Azerbaycan’ı ilgilendirir diyebilir misiniz? Masa başında soykırım üretenler, emperyalist merkezlerin baskılarıyla Türkiye’ye saldıranlar, tarihi parlamentolarda yazmaya çalışanlar, Fransızlara Antep’te, Maraş’ta, Urfa’da ne aradıklarını sormadan, Anadolu’yu savunanlara çullananlar, sözüm sizedir! Bundan 20 yıl önce Hocalı’da yaşananlara ne diyorsunuz? Çoluk çocuk, kadın erkek, yaşlı hasta demeden üzerlerine ağır silahlar yağdırılan insanları hangi vicdana sığdırıyorsunuz? Bu vahşeti tarihin neresine koyuyorsunuz? Bu sadece Azerilerin sorunu mu? Hocalı’daki katliamı soykırım olarak kabul eden Meksika parlamentosunun ve Pakistan senatosunun karar alması yetmez. Konu tüm boyutlarıyla uluslararası platformlarda ciddiyetle ele alınmalı, Dağlık Karabağ’daki işgalin sonlandırılması için ne gerekiyorsa yapılmalıdır. Bu konu sadece Azerbaycan’ı ve Türk dünyasını değil, tüm insanlığı ilgilendiren bir sorundur. 13 ■ Kars’a 300 Öğrenci Kapasiteli “Aynur Aytemiz Kız Öğrenci Yurdu" Y ÖREMİZİN hayırsever işadamlarından AYTEMİZ Şirketler Topluluğunun yönetim kurulu başkanı İsmail AYTEMİZ doğduğu yer Kars’a 300 kapasiteli kız öğrenci yurdu yaptı. 05.06.2011 tarihinde temeli atılan “AYNUR AYTEMİZ KIZ ÖĞRENCİ YURDU” tamamlanmış olup, yetkililerden alınan bilgiye göre 2011-2012 eğitim öğretim yılının 2. yarısında hizmete açılacaktır. Daha önceki yıllarda da Kars’a ve yurdumuzun çeşitli bölgelerinde de sosyal sorumluluk projelerini hayata geçiren, binlerce öğrencinin eğitim ve spor yaptığı kompleksleri kuran ve daha nice görmediğimiz yardımları yapan işadamı İsmail AYTEMİZ’in yaptığı tesisleri sıralayacak olur isek: Kars Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi, 204 ■ 14 SERHAT KÜLTÜR HABER kapasiteli Öğrenci Yurdu, 2500 kişilik Spor ve Sergi Sarayı, Kafkas Üniversitesi Konservatuar Binasının onarımı ve tüm donanımının sağlanması. Kars Adliye Binasının modernizasyonu, Kars Kızılay Şubesi’ne bir Ambulans bağışı, Kars Belediyesi’ne 1 Çöp Kamyonu bağışı, Kırıkkale Üniversitesi Hacılar Hüseyin Aytemiz Meslek Yüksekokulu. Böylesine güzel projelere imzasını atan değerli işadamı İsmail AYTEMİZ’i kutlar, Yüce Yaradan’dan sağlık, mutluluk ve huzur dolu bir yaşam dileriz. İyi ki varsınız. Fotoğraflar: Vedat AKÇAYÖZ Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 Dr. Yaşar KALAFAT ve Eserleri DURSUN YILDIRIM Hacettepe Üniversitesi T ÜRK kültür tarihi üzerinde bilim hayatımızda pek çok çalışan değerli uzmanlarımız olmuştur ve bu süreç içinde sahaya yenileri de katılmaktadır. Bunların önemli bir kısmı akademik çevrede yetişmiştir. Fakat, akademik çevreden olmasa bile, kendi ekseninde çalışmalarını akademik disiplin içinde yürüten pek çok kültür tarihçisi de bilim hayatımıza eşsiz katkılarda bulunmuştur ve bulunmaya devam edenler de vardır. Bunların hepsi, alana ilgi duyanlarca bilinmektedir. Ben sonunculara, yâni kendi ekseni etrafında akademik disipline bağlı biçimde kültürümüzü çalışıp onun hâzinelerini ortaya çıkaran bu güzel insanlara Türk kültürüne kendilerini karşılıksız, ivazsız adayan gönül erleri diyorum. Kalafat, bu iki grup arasında, her iki tarafı aynı zamanda temsil eden bilim ve gönül eri diye düşünüyorum. Akademik disiplin içinde yetişmiştir ama, onu, kendisini tanıdığım kadariyle, oldum olası hep kendi ekseninde, bir gönül eri gibi, kendi başına çalışır, kültür hazinemize kendine özgü bir çakıltaşı katmak için uğraşır, diye bilirim. Bilim, her uğraşanın o hazineye, parlak, renkli ve kendine özgü çakıltaşları katanların katkıları ile ilerleyen, gelişen ve yükselen bir medeniyet ambarı değil midir? Ne mutlu o insanlara ki, sadece kendilerine ait eserler ile, çakıltaşları ile bu ambarı zenginleştirip gelecek kuşaklara miras bırakmışlardır. Yaşar Kalafat, bir süre öğrencim olmuştur. Yüksek Lisans tezini benimle hazırlamıştır. Doğu Anadolu’da eski Türk inançları üzerine yapmış olduğu bu tez, basılmış ve inançlar üzerine çalışanlar için bir model olmuştur. Denebilir ki, inanç çalışmalarının metodolojik açıdan bir öncü rolü oynayan bu 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür eseri, saha çalışmaları yapan pek çok yeni öğrenciye yol göstermiştir. İnançlar ile bağlı ‘yumak’ teorisi ve bu teorinin parametreleri orada ifade edilmeye çalışılmıştır. Kalafat, sürekli alan çalışması yapan, derlediği bilgileri sürekli kitaba dönüştüren bir bilim gönül eridir. Gecesi gündüzü, kültürümüzün geçmişi, günü ve geleceği ile kuşatılmıştır. Onu tanıdığımdan bu yana, o çemberin dışına çıkıp yol yürüdüğüne tanık olmadım. Alanla ilgili yaptığı çalışmaların kitaba dönüşme hızına ve yayınlanışına yetişmek zordur. Peş peşe birçok alan araştırmasına dayalı ve inançlarla bağlı eser yayınlamıştır. Birkaç gün önce, bir yayın evinden bir set kitabı çıkıp geldi. Kitapların başlıklarını vermekle yetineceğim. Her birini ayrı ayrı tanıtmak gerekir ama, kültür dünyamızda o, alanında yaşayan bir marka hâline geldiğini düşünüyorum ve bu yüzden kitapların ismi- ni burada zikretmekle yetineceğim. Heybe gibi iki gözlü kutudan çıkan kitaplar, cep kitabı boyundadır. Bunlar: Türk Kültüründe Kürtler; Ortaasyadan Ortadoğuya İnanç Göçü; Ölüm; Ulucanlar; Türk-Tatar Halk İnançları; Tematik Halk İnanmaları; Türklüğün Dinî Geçmişi; Hz.Hızır’dan Sultan Nevruz’a; Alkışlar - Kargışlar; Halk Kültüründen Millî Stratejiye-1 gibi başlıklar altında yayınlanan kültür araştırmalarına, saha çalışmalarına dayalı eserlerin adlarına işaret etmek bile önemli bir liste oluşturuyor. Bu listede yer alan kitaplar, alan çalışmalarından elde edilen veriler ışığında hazırlanmıştır. Eski Türk inançlarının izlerini ve günümüzde yaşayan uygulamalarını öğrenmek açısından her biri yararlanılacak kaynak niteliğinde çalışmalardır. İnanç ile ilgili tepit edilen unsurların kültür politika ve stratejilerine yansıtılması sorunu da, ele alınmış önemli konulardan biridir. Kalafat’ın yayınladığı kitap seti, akademik çevrede inançlar üzerine çalışacaklar için de, kışkırtıcı bir niteliğe sahiptir. Şu bakımdan kışkırtıcı niteliği vardır: Akademik çevrede bu alan yakın zamanlarda çok ihmal edilmiştir. Bir insan tek başına, oradan oraya gönüllü olarak koşup bu alan çalışmaları ile bu eserleri kültür hayatımıza katabiliyor ise, işi sadece bu konular ile uğraşmak olanları düşünmeye sevk etmesi icap eder. Bu yönden kışkırtıcıdır, diyorum. Umarım, bu çalışmalar, bilim hayatımızda yeni araştırmalara yeni yeni kapılar açtırır. Yaşar Kalafat’ı, kültür araştırmalarına inanç boyutunda kazandırdığı ve yeni ufuklar açtığı eserleri nedeniyle kutluyorum. Türk Kültürü 2010/2: 319-320. (c) Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara 2010. 15 ■ Dostlara Şükran Borcum ‹HSAN ÖZKÖSEL‹ Emekli Bankac› K İTABIMI yazmaya beni teşvik eden, bana adeta cesaret ve ilham veren; toplumumuzun saygın kişisi, değerli büyüğümüz Sayın Abbas Gökçe ağabeyimize ve Serhat Kültür Dergimizin Mesul Müdürü eğitimci kardeşim Cafer Akyol’a öncelikle kalbi şükranlarımı sunuyorum. Ayrıca; benimle ilgili bu kitaba yazmış oldukları çok değerli görüşlerini içeren ve oldukça farklı bana methiyeleri ile teveccüh bahşeden ve beni duygu selinde boğan bu çok değerli gönül dostlarıma da çok şeyler borçlu olduğumu söylemek isterim. Benim değerlerim: 1- Sayın Abbas Gökçe, 2- Sayın Cafer Akyol, 3- Sayın Yücel Erdem, 4- Sayın Gürcan Dağdaş, 5- Sayın Neşe Doster, 6- Sayın Erol Göllü, 7- Sayın Handan Askeran, 8- Sayın Dr. Aslan Dağar, 9- Sayın Hüseyin Alagöz, 10- Sayın Ali Rıza İmren, 11- Sayın İlhan Vural, 12- Sayın Nevzat Karakelle, 13- Sayın Albay Gülcemal Karakoç,. Sizlerin bu kadar değerli görüşlerinize tercüman olan ve altına imza koyarak şahsımla ilgili methiyelerle bundan sonraki bu kısacık yaşantımda beni adeta duygu selinde boğan hatta onurum, gururum ve mukaddesatım kadar değerli ve önemli bu anlayışa ■ 16 minnettarlığımı arz ediyorum. Buna hitaben kitabıma yazma lütfunda bulunduğunuz, bu teveccühe layık olmanın kolay olmayacağı kanaatini yaşamaktayım. Bu aşamadan sonra duygularım beni oldukça zorlamaya başladı. Tek dileğim sizlerin gönüllerinin sesi olarak, kağıt üzerindeki sözlüklerle ilgili görüşlerinize kusursuz bir yaşamla laik olmak. Zira sizler değerli gönül dostlarım, methiyelerinizden çok etkilendim. Adeta bu iyimser şaşkınlığımı, sizlerle paylaşmak isterim. Ben bir yaşam boyu bir etek tutmadan yoksun, dalsız budaksız çaresizlik içereisinde geçen yaşamımdan şikâyetçi olmadan kaderime de isyankâr olmadım. Bilhassa yazılarınızı okuyunca; Allah’ım sana şükürler olsun dedim. Demek ki ben yalnız değilmişim. Adeta dünyalar benim oldu. Moral buldum, güç buldum, ilham aldım, onurlandım, gururlandım. Benim ömrüm boyu güzel sözlere çok ihtiyacım olmuştur. Şu anda inanınız ki aciz durumdayım. Bu değerli sözlere ve sizlere kağıt üzerindeki ifalerimle duygularımı sunmada yetersiz kalmaktayım. Sizler toplumumuzun saygın ve çok değerli kişileri; demek ki gönüllere girmek, yalnız servet, şöhret ve mevki sahibi olmakla başarılmıyor. Bir gariban İhsan bu teveccühünüzün bir örneği olsa gerek. Benim için her biriniz trilyonlarla mukayese edilmeyecek kadar değerlisiniz. Para mübadele vasıtasıdır. Kullanım için gereklidir. Ama, lekesiz, muhtaç olmadan sürdürülen bir yaşam, paradan çok önemlidir. Zira sonuçta hiç kimse bir şeyler götüremiyor. Örneğin Koç’un, Sabancı’nın daha nice servet sarhoşluğu içerisinde hep yukarılara bakarak, başı bile dönmeyenlerin mezarlarına yemek için o servetlerinden birşeyler koydular mı acaba? Çok önemli olduğuna inandığım nacizane bir görüşümden de söz etmek istiyorum. İnsanlar bir araya gelince, muhabbet anında birbirlerine methiyeler yaparlar, iltifatlarda bulunurlar. Bu karşılıklı methiyeler, çoğu kez sözde kalır. Hatta hiç söylenmemiş gibi zamanla unutulur. O yüz yüze methiyeleri yapanlar bir müddet sonra o methiyeleri yapmamış gibi unuturlar. Ancak altına imza koyarak yazılan methiyelerin unutulması mümkün değildir. Muhatap olduğunuz o görüş kalıcı ve süreklidir. Değerli dostlarım, sizlerin benimle ilgili bu methiyeleriniz benim ahlak ve faziletim kadar önemli ve değerlidir. Ellerinize ve gönüllerenize sağlık olsun. Gülen yüzleriniz hiç solmasın ve herşey gönlünüzce olsun. Saygılarımla. Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 Akyaka Treni DR. BEfi‹R DOSTER O YILLARDA uzak taşra şehirlerinin bir farklı eğlencesi de batıdan gelen trenleri karşılayıp, uğurlamaktı. Trenlerin bilhassa gelişleri şenlikli olurdu. Sılaya gelenleri, nakille, tayinle gelenleri, tanıdıklarının yanında meraklı bir kalabalık da karşılardı. O gün ve o saatlerde KARS’ın tarihi tren istasyonunu temiz ve süslü giyimli, hanım- erkek hemşeriler doldururdu. Bazı önemli kişilerin, bürokratların, bankacıların KARS’tan ayrılışlarında da hediyelerle, gözyaşlarıyla uğurlandıkları hatıralarımızda ve hafızalarımızdadır. O tren benim çocukluk yıllarımda KARS’tan AKYAKA’ya haftada iki gün, Çarşamba ve Cumartesi günleri sabah gider, akşam dönerdi. Hiçbir motorlu kara taşıtının olmadığı o yıllarda bütün ARPAÇAY insanını KARS’a sadece AKYAKA TRENİ getirir götürürdü. KARS’tan başlayarak sırasıyla MEZRA, YAHNİLER, BAŞGEDİKLER, KURU DERE, ŞAHNALAR ve AKYAKA’da sonlanırdı güzergâh. Hatırlarım istasyonlar köylerden çok uzaktaydı. Yolcular trenden indikten sonra bir hayli yürürlerdi köylerine dek. Ancak AK- KARS’tan bafllayarak s›ras›yla MEZRA, YAHN‹LER, BAfiGED‹KLER, KURU DERE, fiAHNALAR ve AKYAKA’da sonlan›rd› güzergâh. Hat›rlar›m istasyonlar köylerden çok uzaktayd›. Yolcular trenden indikten sonra bir hayli yürürlerdi köylerine dek. Ancak AKYAKA ‹STASYONU nahiyenin içindeydi. KARS’tan doğuya o yıllardaki adıyla KIZIL ÇAKÇAK’a giden trenin ne uğurlayanı olurdu ne de karşılayanı. Değişmeyen kaderlerinin doğal alışkanlıklarını yaşayan yolcular hiçbir telaş, tedirginlik göstermeden sessiz- sakin biner, sessiz- sakin inerlerdi heybeleriyle, hurçlarıyla trenlerine. O köhne, yıpranmış yolcu vagonlarıyla alışveriş için KARS’a gelenler çoğunlukla müşterisi oldukları esnafın misafiri olurdu. Şehirli de AKYAKA TRENİ’nin varış ıslığını duymadan yatmazdı geceleri. 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür YAKA İSTASYONU nahiyenin içindeydi. AKYAKA TRENİ’nin yolcuları trenin makinistiyle haşır neşirdi. O makinist de bütün yolcuları tanırdı, kimin nerede binip, kimin nerede ineceğini bilirdi. Yazın tarla kuşları, kırlangıçlar, KUYUCUK KÖYÜNÜN YABAN ÖRDEKLERİNİN kuşatmasıyla gidip gelen tren, kışın kar, tipi, fırtına demeden saatlerini aksatmazdı. Karın, tipinin tren yolunu kapattığı zamanlarda iş yolculara düşerdi. Yolcular da kapısının, ahırının önünü açtığı gibi, eline ne geçerse loko- motifin önünü açmaya girişirdi. O AKYAKA TRENİ’NİN sesinde, sireninde bir ayrı hüzün, bir ayrı sitem vardı. hiç batıya gitmeden, hiç batı raylarını çiğneyip, batıdaki istasyonlarda durmadan, sürekli kendi yalnızlığı içinde HUDUDA gidip gelmişti. Sürgüne gönderilmiş devlet memuru gibi. O lokomotifin, o vagonların dili olsa da konuşsa. Buna rağmen köylüyle bütünleşen o lokomotifin, o sürücünün, o vagonların hiçbir yakınması olmadı bu git- gellerden. Ne var ki yolların artık yeni kralı, yeni imparatoru türemişti. BENZİN ve OTOMOBİL. Gün artık onların, güç artık onlarındı. O yolcular da isteyerek de istemeyerek de olsa MOTORLU ARAÇLARA yöneldi. Bizim o GÜN GÖRMÜŞ, DEVRAN GEÇİRMİŞ KIZIL ÇAKÇAK TRENİ de zaman içinde işini kaybetti, işsiz kaldı, iş yerini kapattı. O tarihi doku, o tarihi güzergâh üzerinde yıllar yılı gururla öterek, dumanlar çıkararak gidip gelen o kahramanın, SURU TÜŞDÜ. Zamanın cücelerine mağlup oldu. Çekilip bir yerde emekli olarak dinlenmesine de izin verilmedi. Yıllar yılı sırtında taşıdığı ÇİĞ SÜT EMMİŞ İNSANOĞLU da baltasıyla, balyozuyla, keseriyle kırdı, döktü, kesti, biçti dağıttı ortadan kaldırdı o emektar AKYAKA TRENİ’ni. Bize de bu hüzünlü hikâyenin kargacık burgacık da olsa VEFA GÖREVİ kaldı. DEYMEZ Mİ? 17 ■ SERHAT KÜLTÜR HABER K ALP ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı ve Sarıkamış Dayanışma Grubu Başkanı sn. Prof. Dr. Bingür SÖNMEZ yurt içinde ve yurt dışında olduğu gibi Bakırköy İşadamları Derneği’nde de bir konferans verdi. SÖNMEZ hazırlamış olduğu slayt gösterisiyle konuyla ilgili engin bilgi birikimiyle Sarıkamış Destanını anlatarak katılımcılara duygulu anlar ya- ■ 18 "Şehitlere Hizmet İbadettir, Şehitler Bizden Sadece Ziyaret Bekler." şattı. Konferansı boyunca 1915 yılında Sarıkamış önünde Rus’ların çektikleri filmler göstermekle kalmayıp, 19161917 yıllarında esir kampları görüntülerini de sundu. Konferans boyunca salonda bulunan dinleyicilerin göz yaşlarına hakim olamadıkları görüldü. Konferansın sonunda. Prof. Dr. Bingür SÖNMEZ, katılımcılara teşekkür ederek şöyle dedi;” “Sarıkamış’tan Yemen’e, Yemen’den Kutul Amare’ye, Kutul Amare’den Kanal’a, Kanal’dan Çanakkale’ye, Çanakkale’den Kurtuluş Savaşı’na, Kurtuluş Savaşı’ndan günümüz şehitlerine kadar tüm şehitlerimizin ruhları şad olsun. Yüce yaradan bize o acıları bir daha yaşatmasın.” “Şehitlere hizmet ibadettir, şehitler bizden sadece ziyaret bekler.” “Tüm şehitler kardeştir.” Bu vatan uğruna canlarını feda eden tüm şehitlerimizi minnetle anıyoruz. Aziz şehitlerimizin mekânınız cennet olsun, diyerek sözlerine son verdi. Serhat Kültür Dergisi olarak; Memorial Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı ve Sarıkamış Dayanışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Bingür SÖNMEZ’e teşekkür eder çalışmalarında başarılar dileriz. Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür 19 ■ İstediğini Duymak CANKAT KOCA B ÖYGE bir başlığın altında yazılı olanları inanın bende en az şimdi sizlerin olduğu kadar merak ederdim... ‘’İstediğini Duymak’’ ne ola ki bu ‘’İstediğini Duymak’’... Efendim ilk ışıklarıyla güneşin yeni bir güne başlamanın enerjisini hissederek evden iş yerine gitmek üzere yola çıktığım bir sabahtı. Diğer sabahlardan farksız her şey olağandı. Malumunuz İstanbul kalabalık nüfusu ve trafik yoğunluğu ile sessizliğini çoktan yitirmişti. Hatta öyle anlar geliyordu ki yanınızda konuşulanı duyamıyor, size seslenenin farkına varamıyor, çalan telefonunuzu işitemiyordunuz... Sabahın erken saatleri olması bu yoğunlukta hiç bir değişime neden olmuyordu çünkü sessizlik çoktan yerini gürültüye bırakmıştı... Neden sonra bilemem o kalabalıkta, keşmekeşte ‘’OLA’’ diye bir kadın nidasıyla kulaklarım tanışık oldu. İlk duyduğum da ayrımsadım, bu harf grubu hiç yabancı değildi bana. Sonra acaba mı demeye kalmadan ‘’OLA’’ diye yineleyince kadın evet dedim bu ‘’OLA’’ bizim ‘’OLA’’... ‘’OLA’’ bizim Kars’ta çok kereler belki de anlamını bilmeden dilimize pelesenk olmuş olması itibariyle kullandığımız bir kelime idi. Sonradan öğrendim ki ‘’OLA’’ ‘’Gardaş’’ demekti ama bazen büyük ■ 20 küçüğe çoluk çocuğa da kullanılabiliyordu. Yani kısaca çok kibar durmasa da bizlerin içten dudaklarında samimiydi zararı yoktu... Bu arada duyduğum sese doğru yönelince yaşlı bir kadın, nispeten daha genç bir kadın ve afacan olduğu her halinden belli bir erkek çocuğu gözüme çarptı. İstemsiz fakat bir o kadar istemli aralarındaki diyaloga tanıklık etmeye başladım. Çünkü emindim duyacaklarım bizden olanlardı... ‘’OLA’’ diye başladı kadın: neneni üzüp etme öler eder evlerden ırak sana bakanda olmaz ortada galarsan... Eyi tamam dedi afacan çocuk... Yaşından büyük bir bilgiçlikle. Nene başladı söze: ay gız di haydi arabayı gaçırdacan... Ay ana bele demesem bu gede heç dad vermez sana dedi kadın... Di olsun ne yapım diye tamamladı nene... Karşıdan bir servis aracı göründü... Kadın servise hamle yaptı. Çocuk kalabalığın ortasında bağırdı: Ay anne çantana mantana sahip ol çalar ederler ortada galarsan... Tamam dedi kadın, gedeh dedi nene, servis hareket etti nenesi torununu alıp gitti... Ve ben o sıradan günün sabahında şu kadar basit ama içten diyalogla arkalarından bakarken nenesi ve torununun kahkahalar atmaya başladım. Öncesinde sıradan geldi bu yaşananlar sonra yok dedim o kadarda sıradan değil hatta olmamalı onca kalabalıkta elbette ki tesadüf olsa dahi mutlak bir ayrıcalığı vardı. Beni o mizansenin içine dahil eden ‘’OLA’’ da ki duyulmuşluk muydu acaba ya da sadece anlık bir rastlantımıydı diye düşünürken kararım istediğini duyabilmek adına yoğunlaştı. Evet insan belki de çok kereler duymuş hatta bir müddet sonra yadırgamış bile olsa aşina olduğunu hemen ayırt edebiliyordu. Özellikle yöremize ait deyimleri, şiveyi bize ait olanı her nerede duyarsak mutlak suretli bir ‘’isti kanlılık’’ alıp bizi duyumsadığımıza yöneltiyordu, biliyordum... Kulaklarımızın her daim bizleri duyunca mutlu kılacak tınılarla çınlamasını arzu ederken, yine bu vesile ile duymaktan aşırı keyif aldığımız bizim olan yeni gün, yeni yıl, bahar bayramımız, nevruz bayramınızı da içten temennilerimle tebrik eder, her gününüz bahar heyecanı ve bereketi içinde yaşanmasını dilerim... Hasret ve Muhabbetle... Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 Bildiğimiz Kadarız H‹KMET AKSU haksu49@hotmail.com E¤itimci-fiair-Yazar K İŞİLİĞİN kapsama alanı kişinin bilgisi kadardır. Bakınca kendimiz, kendimizden farklı gördüğümüz dev aynasındaki zahiri yansımamızın özetidir bu dostlarım. Tümümüzde vardır bu bireyle bütünleşmiş virüs. Ama kendisini göstermesi zaaf denen zayıflıkla olasıdır. İrade ve mütevaziliktir ininde uyutan bu virüsü. İradenin gücü ise mürekkebin koyuluğudur. Bilgi kişiye kişilik katan “bir lisan bir insan” yaklaşımında olduğu gibi kişiliği çoğaltan kazanımdır. Ha bu ise asla belleğe dayalı kuru ezbercilik değildir. Ezbercilik dışarıdan aldıklarımızdır çünkü. Bilgi öğrenip kişiliğimize, kişisel kültürümüze katarak kendimizden sunduklarımızdır. Olay ve olgulara kendiliğimizden getirdiğimiz yorum ve çözüm ve en azından önermelerdir. Hadi bakalım dağarcığında olmayan beslendiği aklın çıktılarından belleğine girdisi olmayan gelişmeler karşısında kişi ne yapabilir, gelişmeleri anlamadan izleme dışında? Bu yazım ve yaklaşımımda ilintili olduğum kişileri içine alacak, ima edecek en ince bir gönderme kesinlikle yoktur. İnsan sosyal bir varlıktır. Sosyal yaşam bireylerden oluşur ve her birey bir kişilik temsil eder. Temsil ettiğimiz kişiliğin artı ve eksileri kendi kişiliğimize kendi yüklemelerimizdir. Yani giriş tümcesine koyduğum sözümü “Ne ekersen, onu biçersin” le eşitlemek veya “Ne doğrarsan aşına o gelir kaşığına” ile akrabalandırmak yorum genişliği adına yer bulabilir düşünlerimizde. Neden ve sonuç Kişiliğin görüneni davranış ve dildir ki onu sağlayan da bilgidir. Her çiçekten, her meyveden alınanla bal yapar arı, tek çiçek veya tek meyveden en fazla reçel olur değerli dostlar. Kızacaksak da, seveceksek de tanımak, bilmek gerek. Tahlil öyle insanlar vardır utanırım yan yana görünmekten öyle insanlar vardır onur duyarım arkasında yürümekten öyle insanlar vardır yeryüzünde bulunmaz bir benzeri öyle insanlar vardır varlıkları angarya astarsızdır yüzleri öyle insanlar vardır görüşmek istemezsin öyle insanlar vardır görmeden edemezsin İnsana Verilen Emek Boş mudur? Cemali Hikmet’in bitmez davası Hizmete derc koymaz vardır dahası Herkes sanır boşunadır çabası İnsana verilen emek boş mudur? 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Ömrümü adadım ben bu uğura Dünyayı öğrettim köre, sağıra Gücüm bitse belim dönse yağıra İnsana verilen emek boş mudur... Cahil kalma insan oğlu Hak yolunu seçmelisin İlim Çin’de olsa bile Kanatlanıp uçmalısın...C.H Aksu .... İlim irfan hazinedir Kazdıkça çıkıyor ziynet İnsan olam ölçüsüdür Minnet değildir fazilet... C.H Aksu ... Hastayım ümid-i sıhhat çeşm-i bimarındadır Bir devasız derde oldum müptela sevdim seni... Galip Dede ile noktalayalım sevgive saygılarımızı sunarak. 21 ■ Azerbaycan Sevdam ve Elçibey YAfiAR DEM‹RBULAK Emekli Hava TMGNL. A ZERİ kökenli bir aileden geliyorum. Annem babam ERİVAN doğumlu. Ben ise 1933 yılında KARS`ta doğdum. Bende Azerbaycan sevdası daha henüz 3-4 yaşlarında iken 1937-1938 yıllarında başladı. Babamın görevi nedeniyle IĞDIR da bulunduğumuz yıllarda geceleri pamuk fabrikasında kozadan ayrılan çiğitlerin istiflenmesi sonucu oluşan tepeciklerin üstüne çıkar ve Erivan`ın ışıklarını seyrederdik. Doğup büyüdükleri yerin hasretini annem-babam bana hep KAÇAK NEBİYİ, onun HECERİNİ serin sulu BULAKLARI ve yıllar süren KAÇ-A-KAÇ öykülerini yaşlı gözlerle naklederlerdi. Bende bu tutku artık bir kara sevdaya dönüşmeye yönelmiş öyküleri artık onlarla beraber gözyaşı dökerek defalarca hiç bıkmadan dinliyordum. İçimdeki kor her gün biraz daha alevleniyor ve büyüyordu. Sene 1939 Almanların Sovyetlere saldırısı bizim ailede çok büyük bir sevinç yaşanmasına sebebiyet vermişti. Beklenti; Azerbaycan`ın kurtuluşu ve Erivan`ın tekrar Türk toprakları oluşundan sonra ailenin hasretine kavuşması olmuştu. Günler geçtikçe bu istek ve arzu hepimizi daha çok sarmaya başlamıştı. Sene 1940 aile tekrar Kars`a dönmüş ve o tutku ve özlem hiç dinmemiş aksine bir ihtirasa dönüşmüştü. ■ 22 Elektiriğin ve RADYO`nun ilk defa Kars`a geldiği 40lı yılların başlarında olayları RADYO`dan takip ediyorduk. Valilik binasındaki yegane radyodan her gün saat 13:00 te yayınlanan Ajansı, Karslılar vilayet binasının tam karşısındaki parkta toplanıp dinliyorduk. Sonraki yıllarda yavaş yavaş sayıları artan Radyolarda BAKÜ`yü bulup dinlemeye çalışıyorduk. Çok zor olarak “DANIŞIR BAKÜ-DİNLİYİR CEMAAT” anonsunu duyduğumuz an dünyalar bizim oluyordu. Hele birde üstüne TAR ve GARMON eşliğinde bir segâh dinledik mi gözlerimiz nemleniyor Leyla`nın Mecnu`nuna, Ferhat`ın Şirin`ine kavuştuğu andaki hazzı yaşıyorduk. On yıllar boyunca devam eden bu kara sevda bir türlü vuslata ermiyordu. Ta ki yolum Sayın ELÇİBEY ile kesişene kadar. 1980li yılların ikinci yarısında başlayan Sovyetlerdeki değişim rüzgârı AZERBAYCAN` ıda etkilemiş ve uzun bir süreçtir devam ede gelen bağımsızlık mücadelesi gün gittikçe ısınmaya başlamıştı. Özellikle Elçibey`in başında bulunduğu “Halk Cephesi” yer altından bu hareketi yürütüyordu. Bu nedenle cephenin birçok üyesi ve Elçibey daha önce tutuklanmış, hapse atılmış, işkence görmüş olmalarına rağmen bu direnişi kararlı bir şekilde sürdürüyorlardı. 1990 yılı başında Rus Tanklarının Bakü`ye girmesiyle başlayan ve tarihe 20 Yanvar (ocak) olarak geçen olaylarda yüzlerce genç öldürülmüş ve binlerce insan yaralanmıştı. Halk artık hergün meydanları doldurmaya başlamış bağımsızlık ateşi tüm ülkeyi sarmıştı. Öyleki kara toprağa emanet edilen şehitlerin mezarlarına aralıksız olarak gizlice bırakılan KARANFİL`ler artık bu savaşın simgesi haline gelmişti. Ülkede büyük yas vardı ve KARANFİL`ler ağlıyordu. Bu süreçte Azerbaycan`da yaşanan drama daima maddimanevi destek veren Ankara`daki AZERBAYCAN KÜLTÜR DERNEĞİ`nde yapılan toplantılara bende devamlı olarak katılıyordum. Rahmetli Resülzade`nin 1950`li yıllarda kurduğu bu derneğin başkanı yakın arkadaşım sayın CEMİL ÜNAL`dı. Ben 40 yıl gönül verdiğim Türk Silahlı Kuvvetlerinden 1988 yılında emekli olmuş ve daha sonra da bu derneğe üye kaydedilmiştim. Dernek devamlı olarak açık ve kapalı kaynaklardan bilgi alıyor ve olayları yakinen takip ediyordu. “20 Ocak” katliamından sonra kurulan MUTTALİPOV hükümetide bir türlü Rusların güdümünden kurtulamayınca AZATLIK meydanında toplanan bir milyonun üstündeki halk ELÇİBEY liderliğinde Cumhurbaşkanlık sarayına yürümüş ve bu hükümeti istifaya mecbur etmişti. MUTTALİPOV MOSKOVA`ya sığınmıştı. Kurulan geçici hükümet kısa sürede seçim kararı almış ve Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 1992 yılı haziran ayında yapılan seçimler sonunda TÜRKİYEnin destek verdiği ELÇİBEY Azerbaycan`ın Cumhurbaşkanı olarak seçilmişti. Başkanlık seçiminden 15-20 gün sonra ELÇİBEY “KARADENİZ İŞBİRLİĞİ” toplantısı için İSTANBUL`a gelmişti. Kendisinin daveti üzerine ANKARA`da yaptığım görüşme sonunda 23 Haziran 1992 de beraberce Azerbaycan`a gitmiştim. İşte bu tarihi benim için bir milat olmuş ve aradan geçen 50-55 yıl sonra VUSLATA ermiş sevgiliye KAVUŞMUŞTUM. Evet kavuşmuştum Amma Ammasını şimdi Anlatmaya- lara atılmış işkence görmüş sürgün yaşamış ancak davasından asla vazgeçmemiş bir lider olarak tanınmıştı ve rivayet edilir ki yüzündeki siyah yoğun sakalın ana nedeni de işkenceye maruz kaldığı yıllarda ağzının yırtılması sonucu suratında meydana gelen derin izin görülmemesi isteği olmuştur. Beraber çalıştığım 1 yıl içinde kendisini çok yakından tanımak fırsatı bulmuştum. En büyük arzusu VAHİT AZERBAYCAN ve TÜRK dünyasının TÜRKİYE`nin öncülüğünde kurulması idi. Öyleki işgal altındaki AZERİ topraklarının kurtarılması için başlattığımız ELÇ‹BEY mücadeleci karakter`inin yan› s›ra çok duygusal, hoflgörülü, insanc›l ve babacan bir karaktere sahipti. ANITKAB‹R’i ziyaretinden sonra hislerini bana: “Ay Yaflar Pafla; bugün orda yürürken tamamen Huflu içindeydim. ÇELENK tafl›yan Askerlerin RAPRAP ayak seslerinin d›fl›nda hiçbir fley duymuyor, görmüyor ve hissetmiyordum. cağım belki daha sonra yazacağım. Zira bu kavuşmaya sebep olan ve gönlümde-beynimde fırtınalar koparan kendisine hayran olduğum adeta büyülendiğim bir insanı EBÜLFEZ ELÇİBEY`i sizlere anlatmak istiyorum. ELÇİBEY ile ANKARA`da HİLTON Otelinde karlılaştığımda bir azatlık kahramanından ziyade RİNT, çok cana yakın daima gülümseyen konuşmaları ve yüzünü kaplayan sakalı ile bir filozof imajı vermişti bana. AZAT Azerbaycan mücadelesinde artık ELÇİBEY adı ülkeye yayılmaya başlamıştı. Bu yüzden hapse girmiş, zindan2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Silahlı Kuvvetleri yeniden teşkil çalışmalarında AZERBAYCAN GENELKURMAY BAŞKANLIĞI`nın ihdas edilmesi fikrine çok sıcak bakmamış ve “TÜRKLERİN TEK GENELKURMA`yı olur o da ANKARA`dadır” ifadesini kullanmıştır. ELÇİBEY her şeyden önce çok büyük bir ATATÜRK hayranı idi. Kendisi ile birlikte TÜRKİYE `ye yaptığımız Resmi gezide ANITKABİR deki deftere yazdıklarının altında şu ifade yer almıştı “EBÜLFEZ ELÇİBEY AZERBAYCAN CUMHURBAŞKANI “SENİN ASKERİN”. RAHMETLİ BÜ- YÜK NUTKU adeta ezberlemişti. NUTUK onun için en büyük rehberdi. Sık sık “herhangi bir konuda tereddüt`e düşersem ilk müracaat ettiğim yol göstericimdi” diyordu. ELÇİBEY mücadeleci karakter`inin yanı sıra çok duygusal, hoşgörülü, insancıl ve babacan bir karaktere sahipti. ANITKABİR’i ziyaretinden sonra hislerini bana: “Ay Yaşar Paşa; bugün orda yürürken tamamen Huşu içindeydim. ÇELENK taşıyan Askerlerin RAP-RAP ayak seslerinin dışında hiçbir şey duymuyor, görmüyor ve hissetmiyordum. KABRE ulaştığımız zaman ise içimden etraftakilere AY MİLLET siz hele bir burayı boşaltın; doya doya ağlıyayım demek istedim” şeklinde ifade etmişti. ELÇİBEY hakkında sayfalarca yazılabilir, inanılmaz özelliklere sahip olan bu büyük insanın hiç şüphe yok ki birtakım zafiyetleri ve yanlışları da vardı. Ancak her şeyin ötesinde ELÇİBEY ÇOK BÜYÜK bir VATANSEVER - TÜRKİYE ve TÜRKLÜK sevdalısı, ATATÜRK hayranı, İNSAN-I-KAMİL bir kişiliğe sahipti. TÜRKİYE Cumhuriyeti en başından itibaren kendisine ve AZERBAYCAN halkına çok büyük destek vermiştir. TÜRK halkı adeta Elçibey hayranı olmuştur. Ancak ne yazık ki T.C. Devlet olarak ilk zamanlarda gösterdiği ilgi ve alakayı ELÇİBEY`in son günlerinde esirgemiş adeta vefasızlık etmiştir. Hasta yatağında bir ziyareti bile esirgemişlerdi. NUR İÇİNDE YAT BÜYÜK TÜRK ELÇİBEY, mekânın cennet - yerin ULU ÖNDER ATANIN yanı olsun. 23 ■ 18 Mart Çanakkale Zaferi CAFER AKYOL caferakyol@mynet.com E¤itimci-Yazar caferakyol@gmail.com - caferakyol@hotmail.com D EĞERLİ okuyucular Çanakkale Zaferi’nin 97.yıldönümümü kutladığımız 18 Mart’ta bu vatan uğruna şehit olan Çanakkale Şehitlerimizi Allah’tan rahmetle anıyoruz, ruhları şad olsun 97 yıl önce sinsi emellerine ulaşabilmek için kutsal vatan topraklarımıza saldıran düşman kuvvetleri karşısında, emsali görülmemiş kahramanlıklar yaratan Mehmetçik, Çanakkale boğazına düşmanları gömmenin haklı gururunu yaşamışlardır. Birinci dünya savaşının en önemli savaşlarından biri olan Çanakkale Savaşı,18 Mart 1915’ de Deniz Zaferi’yle birlikte Türkiye’ni n geleceği için bir dönüm noktası oldu. Mehmetcik, Çanakkale’nin geçilmezliğini tüm dünyaya kanıtladı. Öncelikle bu vatanımızın bağımsızlığını sağlayan aziz şehitlerimizin anısına yazmış olduğum “Çanakkale” şiirimi sizlerle paylaşmak istiyorum; Çanakkale Çanakkale geçilmedi geçilmeyecek Her yürekte bir Mustafa Kemal oldukça Vatan toprağı uğruna destanlar yazanlar Abideniz yükselecek sonsuza kadar Deniz coştu gök ağladı yer titredi Vatan toprağında bağımsızlık nidaları yükseldi ■ 24 İki yüz elli iki bin üç yüz şehit verildi Abideniz yükselecek sonsuza kadar Şiirimde vurguladığım gibi; “Çanakkale geçilmedi geçilmeyecek Her yürekte bir Mustafa Kemal oldukça” Evet, Çanakkale bundan bir asır önce geçilmedi, ebediyete kadarda geçilmeyecek. Mustafa Kemal ruhunun bir ulusu oluşturan bireylerin ruhunda yaşaması, özgürlüğünü ve vatanın bir karış toprağına karşı canını feda eden vatansever bir millet olmamızdandır. Bu mizi rehber edinip atalarımızın mirası olan bu cennet vatanı geçmişte nasıl koruduysak her zaman şartlar ne olursa olsun millet olarak ilelebet korumanın şuuru ve inancı içinde olmalıyız. Türk edebiyatında iz bırakan şair; Necmettin Halil ONAN’ı rahmetle anarak, kuşaktan kuşağa dilimizden, ezberimizden düşmeyen “Dur Yolcu” şiirini paylaşarak, Bu vatan uğruna şehit olan tüm şehitlerimizi Allah’tan rahmetle anıyoruz, ruhları şad olsun. Dur Yolcu Dur yolcu, bilmeden gelip bastığın, Bu toprak, bir devrin battığı yerdir. Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın, Bir vatan kalbinin attığı yerdir!. Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda, Gördüğün bu tümsek Anadolu’nda İstiklal uğrunda, namus yolunda, Can veren Mehmed’in yattığı yerdir! ruhun ana teması; Atatürk’ün dediği gibi; “Bağımsızlık Benim Karakterimdir.” Büyük Önder, Türk gençliğine çok güvendiği için “Gençler! Cumhuriyeti Biz Kurduk, Onu Siz Yaşatacaksınız.” diyerek bağımsızlığından ödün vermeyecek gençlik yetiştirmenin önemini vurgulayarak hayata geçirmiştir. Geçmişten ders alarak bu vatan uğruna hiç düşünmeden canlarını feda eden şehitleri- Bu tümsek, koparken büyük zelzele, Son vatan parçası geçerken ele, Mehmed’in düşmanı boğduğu sele, Mübarek kanını kattığı yerdir! Düşün ki haşrolan kan, kemik, etin Yaptığı bu tümsek, amansız, çetin, Bir harbin sonunda bütün milletin, Hürriyet zevkini tattığı yerdir “Şehitlere hizmet ibadettir, şehitler bizden sadece ziyaret bekler.” Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 PROF. DR. MÜNC‹ KALAYO⁄LU Diyabet Böbreği Hepatit Karaciğeri Bitiriyor Memorial fiiflli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Baflkan› O BEZİTE diyabeti diyabet böbrek yetmezliğini artırdı. Diyabet (şeker hastalığı) bugün böbrek yetmezliğinin en sık görülen sebebidir ve her üç kronik böbrek yetmezliği hastasından birinin sorumlusudur. Dolayısıyla böbrek nakli olan hastalar arasında da en sık rastlanan neden diyabettir. Bazı hekim ve hastalarda diyabet hastalarına böbrek nakli yapılamayacağıyla ilgili yanlış bir inanış vardır. Ancak yapılan çalışmalar göstermiştir ki; diyabet hastaları, diğer böbrek hastalarından da acil olarak böbrek nakli olmalıdırlar. Bu hasta grubu; diyabet gibi birçok organda hasara yol açan bir olgunun yanında bir de böbrek yetmezliği yaşadıklarında ve diyaliz aldıklarında beklenen yaşam süreleri ve kaliteleri çok düşmektedir. Oysa böbrek nakli olduklarında, böbrekleriyle birlikte şeker hastalığı da yakından takip edilir. Böylelikle 3-4 kat daha uzun ve çok daha kaliteli yaşarlar. Hepatit B çok önemli bir sağlık problemi Hepatit günümüzde ciddi sonuçlara neden olan, çok önemli bir sağlık problemidir. Ancak ülkemizde özellikle Hepatit B virüsü nedeniyle karaciğer yetmezliği yaşayan insanlarımızın sayısı oldukça fazladır. Üstelik birçok kişi Hepatit B virüsü taşıdığından dahi haberdar değil. Bu tip virüsler kan ve vücut sıvılarıyla bulaşabildiğinden, toplum için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Diğer taraftan Hepatit B virüsü tespit edilen birçok hasta, karaciğer yetmezliği yaşamadan tedavi edilebilir. Buradaki önemli nokta, hangi hastanın ilaçla tedavi edileceği 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür hangisinin organ nakline yönlendirileceğidir. Nedeni ne olursa olsun ‘siroz’ lafını duyan her hasta mutlaka bir organ nakli merkezi tarafından da değerlendirilmelidir. Aksi takdirde organ nakli için de geç kalınabilir. Kronik organ yetmezliği hastalarının tek tedavi seçeneği organ naklidir. İnsanlarımız organ nakliyle yeniden hayata dönebilir ve aktif olarak okumaya, çalışmaya, sosyal yaşantılarına hepimiz gibi devam edebilir. Diğer taraftan hastaların ilaç, bakım, diyaliz gibi temel maliyetlerin yanı sıra; bu yatarak tedavi gerektiren sorunları da düşünüldüğünde sosyal güvenlik sistemine çok ağır yükler getirmektedir. Oysa başarılı bir organ naklinden sonra bu kişilerin yıllık maliyetleri organ bekleyenlere göre çok daha düşük olmaktadır. Ayrıca organ naklinden sonra insanlar normal işgücüne kavuştuklarından üretime katkılarıyla da ülke ekonomisine kazanç getirmektedir. Listeler uzadıkça uzuyor Kadavradan organ alınarak gerçekleştirilen organ nakilleri, hastalar, hekimler ve devlet için en iyi yöntem olarak nitelenmektedir. Gönül ister ki; tüm nakillerimizi bu şekilde yapalım. Ancak bu maalesef günümüz şartlarında mümkün olmamaktadır. Ağırlıklı olarak kadavradan alınan organlarla organ nakli yapabilen ülkeler dünyada da çok fazla değil. Ülkemiz ise bu konuda oldukça alt sıralarda. Hasta sayıları, organ bağışıyla mukayese dahi edilemeyecek bir hızla artmaktadır. Bu artış da organ bekleme listelerine yansımaktadır. Akrabaları arasından vericisi olup da nakil imkanı bu- lanların haricindeki diğer hastalar umutla kendilerine uygun bir organ beklemektedirler. Hastalarımızı organ yetmezliğinden kaybetmemek için eğitim şart Organ bağışı konusuyla ilgili herkesin bilgilendirilmesi gerekmektedir. İlk olarak şu soruyu sormamız gerekir. Organ bağışı niye hayat kurtarır? Bağış olduğu sürece yapılan organ nakilleri sayesinde hasta olan insanlar iyileşip, normal hayatlarına dönebilirler. Bu toplumsal bir problemdir ve herkesin elini taşın altına koyması gerekir. Çok iyi merkezler kurulması ve çok sayıda organ nakli yapılması, kronik organ yetmezliği sorunu yaşayan hastalarımızın kurtarıcısı olacaktır. Yeni projelere ihtiyaç var Türkiye’de organ bağışının az olması nedeniyle, organ nakillerinin büyük bölümü canlı vericilerden alınan organlarla gerçekleştirilmektedir. Amerika ve birçok Avrupa ülkesinde ise kadavradan yapılan organ nakilleri ağırlıkta. Ülkemizde organ bekleyen kişi sayısı gün geçtikçe artmakta ancak organ bağışının istenilen düzeylere ulaşamaması nedeniyle kısıtlı sayıdaki hasta organ nakliyle hayata dönebilmektedir. Bu sistemin Türkiye’de henüz iyi işlememesi nedeniyle organ bağışının az olması, hastaları ve organ nakli merkezlerini canlıdan nakillere yöneltmektedir. Türkiye, organ bağışında gelişmiş ülkeler seviyesine çıktığında, sağlıklı insanların ameliyat olmasına gerek kalmayacaktır. Bu konuda tüm toplumu aydınlatacak projeler üretilmelidir. 25 ■ SAADET GARAN saadetgaran@gmail.com Mart ayı bence en güzel ve en anlamlı aydır. Aynı zaman da ise en sancılı aydır. 31 günlük bu süreç, nelerin doğmasına olmuştur ki şaşarsınız. Sanki onlarca kutsal şeyler bu ayın içine taht kurmuş, bu güzel bahara tüm doğumlarını saklamışlar. Sevgili Dostlar, bu aya özgü, gerek astrolojide, gerek dinsel ve gerekse de tarihsel oluşumları sıralamaya gerek duymuyorum bunları hepiniz fazlasıyla biliyorsunuz. Benim sizlerle paylaşmak istediğim şey, farklı bir pencereden bakarak ve düşüncelerimizle çatışmak yada yorumlamak. Bu ayda kutladığımız 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’ne bağlantılı bir güncel söyleşi niyetindeyim. 1800’lü yıllarda Mart’ta Bahailik Dini doğmuş. Bu dinin de kendine özgü öğretileri, görüşleri, takvimi vs. bir tarihi var. İçeriğini okuduğunuzda çok beğendiğiniz, altı çizilesi cümleler görürsünüz; Allah birdir. Tüm dinlerin temeli birdir.İslamlık alemi birdir Din, bilim ve akılla uyumlu olmalıdır. Irksal, dinsel ve etnik taassuplar terk edilmelidir. Kadın ve erkek eşittir. Genel barış için çalışılmalıdır. Eğitim zorunlu ve evrensel eğitim hedeftir. Serbest düşünce ile gerçek araştırılmalıdır. Aşırı zengin ve yoksulluk ortadan kaldırılmalıdır. Okuduğunuzda, sizde sanırım benim gibi aynı düşünceyle tebessüm ettiniz. Ne güzel, adil, ■ 26 Özlemlerimiz İnsandan Yana, Sevgiden Yana, Başka Ne Var Ki Aslolan bir yaşam güllük gülistanlık heryer. Peki neler oluyor da bunca güzel, anlamlı ve bireyleri önemseyerek ortaya çıkarılan bu yaşamsal öğretiler ve dizeler neden bozuluyor ya da neden tutmuyor? Hep kutlarız 8 Martları, “kadınlar gününüz kutlu olsun” demekle kutlu oluyor mu her şey.? İnsanca yaşamın öğretileri ta 1800 lı yıllarda düşünülüyor da 2012 de neden yığınla mutsuz kadın var? Neden insan hayatı bu kadar ucuz? Karanfiller dağıtmakla, söylemlerde, duygu sömürüleri yapılan ucuz cümlelerle, alınan alkışlarla mı kadın günü kutlanıp memleket mutlu, saygın ve güvenli kadınlarla dolacak. Olayı siyasi malzeme olmaktan bile çıkaramadık ki ülkemizde. Broşür dağıtan kadınlar, emekçi kadınlar, bacılar, analar, “seçilen” desek komik olur, asılan listelerde neden yok denecek kadar yoklar? Günlük gazeteleri okuduğunuzda benim kadar sizde dehşete düşüyorsunuzdur eminim. Şiddet gören kadınlara inanmayan, alaycı sorularla aşağılayan savcılardan oluşan bir adalet sisteminde kadının öneminden bahsetmek mümkün müdür.? Fiziksel şiddet midir sadece kadına zarar veren? İhmal edilen, sevgisiz bırakılan, yoksulluğa, yanlızlığa itilen, ruhları yaralanan kadınlardan kimler bahsedecek.? Mutsuz ve sağlıksız ailelerde büyüyen, mutsuz çocuklarının, yüreklerindeki fırtınaları ve hayata tutunamamalarının bedellerini kimler, nasıl ödeyecekler? Sağlıklı, mutlu ailelerde mutlu bireyler yetişir, bu yüzden daha çocuk yaşlarda, çocuklara, hayata tutunabilme, bağımsız yaşayabilme yollarının ince ince işlenmesi gerekir. Özellikle annelerin, erkek evlatlarını, kadına karşı daha hassas yetiştirmeleri çok önemlidir. Kadınlara verilen eğitimlerin, bilinçlendirme toplantılarının, seminerlerin bile kadının başına dert olduğu bir süreç yaşamaktayız. Eğitilen kadın eve gidip hakkını aramaya başlayıp, konuşunca daha çok dayak yiyor. Aslında bu eğitimleri kadınlara değil erkeklere şart koşmalı ki evindeki kadına saygıyı, sevgiyi, yüceltmeyi öğrensin. Kadına verilen değer, aileye duyulan saygı ve verilen önem gelecek kuşaklarımızın temelleridir. Bundan ötürüdür, kadınlar olarak dileğimiz, daha saygın yaşamaktır. Yoksa ellerimize tutuşturulan güllerin karanfillerin ne önemi var. Dün bir sivil toplum örgütünün toplantısına katıldım. İçeriği inanılmaz dolu dolu. İnsan kokan, adalet kokan, eşitlik ve insanca yaşam kokan bir sivil toplum örgütü “KA-DER,” yaptığı çalışmalara baktığınızda inanın, yaptırım gücünün başarı ivmesi takdire değer. Örneğin, daha ülkemiz AB müzakereleri arasında top gibi yuvarlatılırken, bu örgüt, Avrupa kadın Lobisinde söz sahibi üye. Bunun ne demek olduğunu düşünebiliyor musunuz. Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 Yapılan çalışmalar saymakla bitmez dediğim gibi içi dolu dolu, gurur duymamanız mümkün değil. Hollanda’dan, İsviçre’den, Almanya’dan maddi ve manevi destek gören, KA-DER. Tüm siyasi partilere eşit mesafeli ve sadece kadın destekleyen bir sivil toplum örgütü ancak erkeklerden de inanılmaz destek gören bir başarı simgesi. Ancak bu çabalar da yetmiyor kadın kimliğini yüceltmeye. Toplum olarak, kendimizi sorgulamadığımız ve kendimizden başkasını önemsemediğimiz sürecede bu yanlış yol düzelemeyecek. Bu nedenle ben kadınlarımıza, toplumun, yaşamın dengesi lu günlerinde yanında olmaktı. Hem de dernek olarak, bölgenin bugünkü şartları, gereksinimleri ve yatırımcı üyelerimiz gözüyle Kars’ta neler yapılabilinir, gelişimine nasıl katkı sunabiliriz inceleme gezisiydi? Yani hem iş, hem de kültür gezisiydi. Doğduğumuz, sevgisiyle yaşadığımız, gençlik günlerimizin yaşandığı şirin ve kocaman Kars’ımız sıcaklığından hiç bir şey kaybetmemiş. Ancak, yaşlanmaya, yıpranmaya meydan okusa da onu biraz eskimiş, kaderine terk edilmiş köhnemiş buldum. Bir zamanların en güzel mahallesi olan Yusuf Paşa’yı, Kazım Paşa Caddesi’ni adeta tekrar hafızama yazmaya, kazımaya çalıştım. Kad›nlara verilen e¤itimlerin, bilinçlendirme toplant›lar›n›n, seminerlerin bile kad›n›n bafl›na dert oldu¤u bir süreç yaflamaktay›z. E¤itilen kad›n eve gidip hakk›n› aramaya bafllay›p, konuflunca daha çok dayak yiyor. Asl›nda bu e¤itimleri kad›nlara de¤il erkeklere flart koflmal› ki evindeki kad›na sayg›y›, sevgiyi, yüceltmeyi ö¤rensin. olan bu güzel topluluğa “kaderiniz güzel olsun” demekten yüce bir söz bulamıyorum. Bir güzellikten daha bahsetmekten onur duyacağım ki, o, da güzel Kars’ımıza yaptığımız küçük ama çok anlamlı bir gezi programıydı. Kars Sanayici ve İş Adamları Derneği olan KAİSİAD... Kars’a adeta bir çıkartma yaptı. Kars -Ardahan ve Göle’de tüm resmi birimler tarafından, çok sıcak bir ilgi ve saygıyla karşılandılar. Gezi çok anlamlıydı, İki amacı vardı. İki saygın iş adamı alan hemşerilerimizin Kars’a duyduğu vefa borcunun, yaptırdıkları okulun açılışı ile onların bu mut2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Geçmişle, sürekli mukayese ettim, şimdi yok olan “Aşağı Bahçede” ne çok anılarım vardı. Gözümüzde dağ gibi gördüğümüz caddeler, meğer ne kadar küçük ve kısaymış diye derin derin uzaklara çocukluğuma takılıp kaldım. Grand Kale Oteli’nden yaşadığım evin çatısı ve duvarlarına baktıkça, bu küçük alanlarda kurduğumuz büyük hayallerin ne kadarı gerçekleşti diye hesaplar yaptım. Büyük şehirlerde yaşamlarımızın ne denli keşmekeşle sarmalandığını ve gerçek mutluluğun ne olduğunu sorgulamaya başladım. Yıkık dökük, her bir duvarların içinde saklanan; nice sevgilerin, nice aşkların, nice yaşanmışlıkların yerlerinde, soğuğun soluğunu ve terk edilmişliğin acısını görmemek mümkün mü? Kars hüzünlü, Kars, hayal kırıklığı yaşamış bir şehir, Kars, terk edilmiş sevgili gibi, boynubükülü bir gelin gibi ama bunca hüznün arasında sevinilecek şu da var ki;her ne şartlarla terk edip gitmiş te olsak hepimizin yüreğinde Kars sevgisi her gün büyümekte. Geziye katılan 43 kişiyi gözlemlediğimde gördüğüm, herkesin Kars için içinin titrediği idi. Her birimizin yüreğinde, sıla özleminin dinginliği yanı sıra doğduğum bu şehre ben ne katabilirim, ne yapabilirim düşünceleri kök saldı. Sevilmek, korunmak sadece insanların değil şehirlerin de hakkı.Kars ta bundan bu güzel duygudan nasibini almalı. Hayırseverlerin yanı sıra, orada yaşayanların yaratıcı, üretken fikirlerine gereksinim vardır. Bölgenin sahip olduğu değerlerin de işler hale getirilmesi en önemli gelir ve zenginlik olmalıdır. Ben belediye başkanımızdan çok umutluyum. Yaşamsal değerlere önem vererek yola çıkmasını takdir ettim.. Örneğin; Kars Çayı’nın projelendirmesinin, Kars’a çok değer katacağını görebiliyorum. Kars’ımzın, daha da gelişerek, yıllar öncesinden beri var olan, estetiğini, zarafetini eğitimini, kültürünü geliştirerek Doğunun Paris’i kimliğini yeniden yaratacağına yürekten inanıyorum. Aslında bizler Karslı’yız derken gurur duyan gurbetçileriz. Bu yüzden Kars’ımızın gelişmesi bizlerin en büyük mutluluğu ve gururudur. Karst’a yaşamayan ama yüreğinde Kars sevgisi hiç bitmeyen bizler, gözbebeğimiz Kars’a ve Kars’a değer veren herkese sevgi ve minnet duyacağız. Nevruzunuz kutlu olsun! Saygılarımla. 27 ■ Serhat İlleri Kars-Ardahan-Iğdır Eğitim Kültür ve Dayanışma Derneği Kaz Gecesi Coşkulu Geçti SERHAT KÜLTÜR HABER ERHAT İlleri Kars-Ar- cesinde bir araya gelen sazlı sözlü sunumlarıyla dahan-Iğdır hemşeriler birbirleriyle gecenin geç saatlerine ka- Kültür ve Dayanışma Der- hasret giderdiler. Yöremiz dar yöresel müzik ziyafeti neği’nin geleneksel olarak sanatçılarından Nuray Ha- sundular. Geceye katılan her yıl düzenlediği Kaz ge- fiftaş, Aşık Maksut Feryadi hemşerilerimiz S ■ 28 Eğitim halaylar Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 çekerek geç saatlere kadar eğlendiler. Geceye katılarak bir konuşma yapan; hemşerimiz Üsküdar Belediye Başkanı Mustafa KARA, da böylesine güzel birlikteliğin sevincine ortak oldu.. Bu güzel etkinlikte bir konuşma yapan dernek başkanı Tuncay UZUNKAYA özetle şunları söyledi:”Derneğimiz Ümraniye’de 9. Yılını doldurmakta olup, hamd olsun 9 yıl boyunca Yönetim kurulu arkadaşlarımızla birlikte çok güzel etkinlikler yapmış bulunmaktayız. Dolaysiyle bunları yeterli bulmuyoruz. Nedeni; Ümraniye’de 35 bin nüfusu 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür ve 25 bin seçmeni olan Kars, Ardahan, Iğdırlılar hep yönlendirilen olmuştur. Ama bundan sonra bu birliktelik sayesinde yön veren konumunda olacaktır. Bu anlamda siz değerli hemşerilerimizden her konuda olduğu gibi bu konuda da desteklerinizi bekliyoruz. Biz dernek yönetimi olarak elimizden gelen çabayı göstermeye hazırız. Sizlerden bu anlamda desteklerinizi bekliyoruz, hepinize saygı ve sevgilerimi sunuyor, katılımlarınızdan dolayı şahsım ve yönetim kurulum adına teşekkür eder iyi eğlenceler dilerim.” dedi. kan Tuncay UZUNKAYA’nın şahsında yönetim kurulunu ve bu gecede emeği geçenleri kutlar başarılarının devamını dileriz. Böylesine güzel, anlamlı etkinliklerden dolayı Baş- 29 ■ ■ 30 Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 BEHRUZ AHUNDOV Türkiye Türkçesine çeviren: Gökmen KILIÇOĞLU 20 . YÜZYILIN ilk yıllarında ünlenmiş görkemli şair- dramaturg Hüseyin Cavid’in sanatsal imgesi aynı yüzyılın çeşitli devirlerinde bir çok fırça ve keski ustalarının başvurduğu konulardan olmuştur. Hiç şüphesiz ki, Hüseyin Cavid’in eserleri sahneye koyuldukça ve kitapları yayınlandıkça çeşitli ressamlar tarafından verilmiş dekorasyon eskizleri, piyeslerde, manzume ve şiirlerdeki esas temaların resimleri hayli çok olmuştur. Ancak Cavid’in kendi portresinin Ziverbey Ahmedbeyov’un yaptığı portreleri çıkartmak şartıyla güzel sanatlar tarihimizde 1950’lerin sonuna kadar yerini bulamadığını söyleyebiliriz. Azerbaycan tasviri ve uygulamalı sanatında Cavid imgesinin ifadesini üç devre ayırmak mümkündür: 1937 yılına kadar ki, 1956 yılından sonraki ve 1981 yılından bugüne kadar olan devir. Hüseyin Cavid’in portresini ilk kez büyük yetenek sahibi, Petersburg Mülki Mühendisler Enstitüsü mezunu Ziverbey Ahmetbeyov’un yaptığını belirtmiştik. Grafik usulü ile 1922- 1923 yıllarında yapılan her iki portre Hüseyin Cavid’in Bakü şehrindeki ev müzesinde korunmaktadır. Bu iki büyük sanatkârın yakınlığı ne derecede inandırıcı olmuştur. Sanat eleştirmeni Ziyadhan Aliyev’in yaptığı araştırmalar bu ihtimalin dayanaksız olmadığını göstermiştir. Ziyadhan Aliyev, Ziverbey Ahmetbeyov’un 1918 yılından beri Bakü şehrinin baş mimarı olarak çalıştığını, sonradan aynı görevi Sovyet döneminde ömrünün sonuna kadar (1873- 1925) sürdürdüğünü yazmaktadır. Müellif, Ziverbey Ahmetbeyov’un dönemin tanınmış söz üstadı ile tanışıklığını doğal görmektedir. Hiç şüphesiz mimarın iki defa 1922- 23 yıllarında Hüseyin Cavid’in portresini yapması bu tanışıklığın tesadüfi olmadığını, onların birbirleri ile daha sağlam bağlarla bağlı olduklarını göstermektedir. Onların her ikisinin de kaderine yazılı feci son da nerdeyse şair ve mimarın ilke ve 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Azerbaycan’ın Ulusal Tasviri ve Uygulamalı Sanatında Cavid Karakteri (1) meslek yakınlığını göstermektedir. Hüseyin Cavid’in ömrü uzak Sibirya’da, Ziverbey Ahmetbeyov’un ömrü ise Bakü’de Taşnak ve onların başka milletlerden olan şövenist destekçilerinin manevi baskılarıyla kırıldı. Son yıllarda, özellikle 1956 yılından, Cavid’e beraat verildikten sonra ressam ve heykeltıraşlarımız Cavid imgesine az da olsa başvurmuş, ayrı ayrı yıllarda muhtelif türlerde, muhtelif stillerde heykeller, resimler ve uygulamalı sanat örnekleri yaratmışlardır. Nihayet Haydar Aliyev’in 1981 yılının temmuz ayında dahi Azerbaycan şairi ve dramaturgu Hüseyin Cavid’in doğumunun 100. Yılı hakkında imzaladığı tarihi kararla, yapılacak bir çok etkinliğin yanı sıra Bakü ve Nahçıvan şehirlerinde şairin heykellerinin yapılması, Bakü’nün Komünist (şimdiki İstiklaliyet) Caddesi’ndeki Hüseyin Cavid’in 1920 yılından 1937 yılına kadar yaşadığı ve çalıştığı 8 numaralı evin ön cephesine hatıra levhası konulması ve üzerinde H. Cavid portresi olan bir hatıra madalyonu hazırlanması kararlaştırılmıştır. Hüseyin Cavid imgesi Azerbaycan’ın tanınmış ressamlarından Mikayıl Abdullayev’in, Oktay Sadıhzade’nin, Böyükağa Mirzazade’nin, Elmira Şahtahtinskaya’nın, Necefgulu İsmayılov’un, Kamil Necefzade’nin, Hüseyin Aliyev’in, Ali Verdiyev’in, Abbas Memmedov’un, Arif Hüseynov’un, Hüseyngulu Aliyev’in, Mircelil Seyidov’un, Memmed Şirzadov’un, Memmedeli İsmayılov’un, Enver Aliyev’in, Altay Hacıyev’in, Elhan Tahirov’un, Samedağa Caferov’un, Nurhüseyin Mahmudov’un, Abazer Gardaşbeyov’un, Sabir Gadimov’un, Ülviye Hemzeyeva’nın, Telman Abidov’un, Aydın Recebov’un, Gedirulla Bağırov’un, Elman Caferov’un, Ali Seferli’nin çeşitli zamanlarda yaptıkları kompozisyonlarda kendi yerini bulmuştur. Mikayıl Abdullayev’in “Hüseyin Cavid”, Oktay Sadıhzade’nin “Cavid Alemi”, Eyüp Memmedov’un “Hüseyin Cavid, Abdulla Şaik, Se- yit Hüseyin ve Ahmet Cevad Deniz Kenarı Bulvarda Gezerken”, Ali Verdiyev’in “Tahsil Yılları” triptiki(1), Elmira Şahtahtinskaya’nın poster (plakat) tarzında yaptığı “Hüseyin Cavid”, Tofig Kerimov’un “Abdulla Şaik ve Hüseyin Cavid”, Böyükağa Mirzazade’nin “Hüseyin Cavid Üzeyir Hacıbeyovla Yeni Opera Üstünde Çalışırken”, Elhan Tahirov’un “Hüseyin Cavid Portresi”, Samedağa Caferov’un “Hüseyin Cavid” ekslibrisi, Aydın Recebov’un “Hüseyin Cavid Portresi”, Enver Aliyev’in “Müslüm Magomayev Bitiremediği ‘İblis’ Operasının İlk Parçasını Seslendiriyor”, Abbas Memmedov’un “Hüseyin Cavid ve Celil Memmedgulizade”, Altay Hacıyev’in “Son Yaz”, Memmedeli İsmayılov’un “Hüseyin Cavid ‘Şeyh Senan’ı Yazarken”, adlı eserlerinde müellifler, şairdramaturgun orijinal kompozisyonlu portrelerini ve O’na adanmış çeşitli konularda kompozisyonları ortaya koymuşlardır. Adları kaydedilen bu eserler Azerbaycan’ın çeşitli müzelerinde, sergi salonlarında, kültür kurumlarında ve hatta şahsi koleksiyonlarda korunmakta ve sergilenmektedir. Hüseyin Cavid imgesi uygulamalı sanat alanında çalışan ressamların eserlerinde de geniş yer tutmuştur. Latif Kerimov, Afak Kerimova ve Kadirulla Bağırov bu büyük söz ustasına yönelerek, onun imgesini ilmiklerde ortaya koymuşlardır. Hüseyin Cavid imgesi ilmiklerde ilk kez büyük halı ustası, dekoratif ressam, halk ressamı Latif Kerimov’un eserlerinde derin iz bırakmıştır. Hüseyin Cavid’in doğumunun 100. Yıldönümü kutlamaları arifesinde bu sanatçı halıda realist stilde Cavid’in portresini dokumuştur. Halının Azerbaycan desenleri ile süslenmiş kenarlarında büyük şairin eserlerinin adları yer almaktadır. Bu halı Hüseyin Cavid’in Nahçıvan’daki ev müzesinin “Misafir Odası”nı süslemektedir. 1- Yan yana ve birbiriyle ilişkili üç resmin oluşturduğu pano şeklindeki hareketli grup resimler (çevirenin notu) DEVAM EDECEK 31 ■ Eyvah, Yine Kar Yağıyor AYDAN GÜRLÜYER aydan.gur@hotmail.com Y Gazi Kars Anadolu Lisesi Tarih Ö¤retmeni İNE kış, yine yağan kar, yine göz alabildiğine beyazlık ve yine o kendine has sonsuzluk hissi... Hele karlarda hiç ayak izi olmayan bir yerdeysem, bu sonsuzluk hissi daha ağır basar bende. Uçsuz bucaksız okyanusta ya da ıssız çölde hangi yöne gitmesi gerektiğini bulamayan bir yolcu gibi hissederim kendimi. Yaşadığımız bölgede her kış mutlaka yağar kar ve her sene mevsimin ilk karı, tuhaf bir sevinç yaratır bizde. Kışın getirdiği zorlukları unutmuşçasına, hepimiz mutlulukla koşarız camlara, ilk kez görüyormuş gibi... Birçok insan gibi, bana da kışı en çok sevdiren şeylerden biriydi karın yağışını seyretmek. Ta ki Khaled Hossaini’nin “Bin Muhteşem Güneş” adlı kitabındaki şu satırları okuyana dek: “Meryem elleri dizlerinin arasında, kanepede yattı. Camın önünde girdap gibi dönen, çevrilen tipiyi seyretti. Aklına, Nana’nın bir keresinde söylediği şey geldi, her bir kar tanesinin dünyanın bir yerinde haksızlığa uğrayan bir kadının ağzından dökülen bir ah ■ 32 olduğu... Bütün bu iç geçirmeler gökyüzüne yükseliyor, bulutlar halinde toplanıyor, sonra minicik parçalara bölünüp, sessizce aşağıya, insanların üzerine yağıyordu. Bizim gibi kadınların neler çektiğinin göstergesi, demişti. Başımıza gelen her şeye nasıl sessizce katlandığımızın.” (s. 95) Kitabı okuduğumdan beri, kar yağışına garip anlamlar yüklemeye başladım elimde olmadan... Hep merak ederdim, neden yağmur öyle bağıra çağıra gelir, şimşekler çakar, camlara vurarak haykırır da, kar kimseye haber vermeden, sessiz, mahcup ve yorgun düşer yanı başımıza diye. Bazen karı, sırf bu yüzden bir kadına benzetiyorum. Yoksa yağar yağmaz, o sert kış gününde havayı hemen yumuşatabilir miydi? Tertemiz olma duygusunu verir miydi başka türlü olsa? Evet, kar bir kadın olmalı, uğradığı haksızlıklar karşısında çaresiz, suskun bir kadın. Belki de kitaptaki hikâye doğrudur, her kar tanesi, sessiz kalmak zorunda kalan kadınların dudaklarından dökülen birer ahtır... Ama diğer yarım, ısrarla hikâyenin doğru olmadığını ümit ediyor. Çünkü yağan karların çokluğuna baktıkça, dünyada yaşayan neredeyse bütün kadınların haksızlığa uğradığı düşüncesi, korkutuyor beni. Ne yazık ki kadına şiddet haberleriyle yatıp kalkar olduk. İki soru üzerine düşünürken buluyorum kendimi bu haberleri izledikçe; kadına şiddet zaten yaygındı da bu kadar bahsedilmiyordu diye mi farkında değildik, yoksa medya yer verdikçe mi arttı olaylar? Sonra, her iki durumda da sonucun değişmeyeceği gerçeği ile yüz yüze geliyorum, istemesem de... Bence kadına yönelik şiddetten daha büyük bir sorun var ortada: Bu şiddetin normalleşmesi, insanların kabullenmesi. Aslında bunda herkesin payı var, yani tek hata, şiddet uygulayan erkekte değil. Sorun daha temelde yatıyor. Kadınlar, henüz küçücük bir kız çocuğuyken başlıyor çelişkiler... Onlara anlatılan masallarda, kadınları üvey anne dehşetinden, kıskanç hemcinslerinden, yüksek kuleler- Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 den, zehirli elmalardan, kötü cadıların büyülerinden, hep erkekler kurtarmaktadır. Erkeğin gelişi, kadını kurtarışı okuyucuya artık masal sona erdi demenin diğer bir yoludur aslında. Tabi mutlu bir sondur bu herkes için. Kadın eli kolu bağlı kurtarılmayı beklemiştir, erkek de kadını kurtarmıştır, olması gereken de budur. Masallarla büyüyen kız çocukları biraz daha büyüdüğünde tablo değişir. Bu sefer erkek koruyan ve kollayan bir roldedir. Karşılaşılan sorunlarda, hemen devreye giren baba, abi, amca, dayı gibi kişiler hep erkektir mutlaka. Evde, dışarıda yaptığı şeylerin kontrolü anne sıfatıyla bir kadın tarafından yapılsa bile sorunların iletileceği üst kurulda gene bir erkek vardır. Yani kontrol hep erkektedir... Hem gidilen tüm türbelerde, yatırlarda da erkekler yok mudur? Yaratana dua ederken bile bir erkeğin yüzü suyu hürmetine başvurmak, garanti anlamına geldiğine göre artık emindir kadın, ne olursa olsun kurtaran, koruyan, kollayan hep erkektir. Kadın artık büyüyüp, evlenme çağına gelince erkeği başka türlü sevmeyi öğrenir. Ama bunu açıkça ifade etmenin doğru olmadığının farkındadır. Evdeki erkek kardeşine aynı durum2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür da gösterilen toleransın, kendisine gösterilmeyeceğini bilmektedir. Ha, bildiği bir şey daha vardır, evlilikte hem seçme şansı, hem de kendisini o erkeğe “verme” hakkı gene bir erkeğin elindedir. Bir şekilde evlenir. Evlenirken çevresindeki tüm kadınlardan öğütler almayı ihmal etmez. Erkeğe hizmette kusur edilmez, yemeği, ütüsü geciktirilmez, izni olmadan bir şey yapılmaz. Aldatılsa dahi kusuru kendinde aramalıdır, sakın ola ki kocasında değil. Kadının artık tek amacı vardır, erkeğin sağlayacağı mutluluğa ulaşmak. İyi başlayan evlilik masalına bir süre sonra sözle başlayıp, fiziksel boyuta dönüşen şiddet dâhil olur. Sevilmek kadar dövülmenin de doğal olduğunu bilir bilmesine ama bilmediği bir şey vardır. Öğretilmeyen tek şey budur belki de kadınlara: Erkeğin şiddeti karşısında, kime sığınacağı. İşte kadın kendisine uygulanan şiddeti bu yüzden gizler, kendini suçlu hisseder. Ne yapması gerektiğini bilemediği için de sessizce kabullenir. Dayak atılmışsa, hatanın kendisinde olduğu öyle yer etmiştir ki, yüzünü saklayamadığı durumlarda “merdivenden düştüm”, “kapıya çarptım” yalanlarıyla avutur komşuları. Belki kendi ahının dönüştüğü kar tanesinin üstü- ne basarak yürür farkında bile olmadan. “Utandım söylemeye, belki de gururuma yediremedim” diyor çoğu. Belli ki kimin ne için utanması gerektiğini karıştırıyorlar. Maalesef bu kabullenişi, yeni yetişen nesile de bizzat kendileri aktarıyorlar. Çocuklarını büyütürken öğrettikleri çoğu şey, kendi yanlışlarıyla besleniyor. Doğurdukları kız çocuklarıyla erkek çocuklarına ayırım yaparak, onları aynı hatalarla büyüterek meseleyi derinleştiriyorlar. Kanımca düzeltilmesi gereken ilk yanlış bu. Şimdi soruyorsunuzdur, Nasrettin Hoca misali: “Eşini döven, hakaret eden, 35-40 yerinden bıçaklayan erkeklerin, hiç suçu yok mu?” Cevap, sorunun içinde zaten. Özellikle kırsal kesimdeki kadınlar için geçerli yazdıklarımın çoğu. Ama eğitimli kadınlar içinde de var şiddet mağdurları. Keşke daha kalıcı çözümler bulsak da kadına şiddet uygulayan erkeğe yönelik cezai yaptırımlara gerek kalmasa... Kadınlar öldürüldükten sonra verilen ceza yerine, kadına şiddeti durdurmanın bir yolu bulunmalı. Umarım herkes, bu konuda üzerine düşen görevi yapar ve ben de korkusuzca izlemeye devam ederim karları... 33 ■ UZ. DR. DEN‹Z fiENER Kolesterol Yaşam Tarzı İle Düşmezse İlaç Kullanımı Şart! Memorial fiiflli Hastanesi Kardiyoloji Bölümü D AMAR sertliği ve buna bağlı kalp damar hastalıkları günümüzün en önemli sağlık problemlerinden biridir. Buna yol açan nedenlerin başında kolesterol yüksekliği (hiperlipidemi) gelmektedir. Kolesterol yüksekliği tanısı, kolay ve tedavisi başarıyla yapılabilen bir risk faktörüdür. Damar sertliği risk faktörleri nelerdir? * Yaş hastalıkta önemli bir faktördür. 45 yaş sonrası erkekler ile 55 yaş sonrası kadınlar riskli gruptadır. * Ailesinde kalp ve damar hastalığı ya da birinci derece akrabalarında enfarktüs veya kalpten ani ölüm hikayesi olan kişiler risk altındadır. * Total kolesterolü 200mg/dl’nin üzerinde olanlar ve “kötü huylu” olarak bilinen LDL kolesterolü 130 mg/dl’nin üzerinde olanlar, kalp ve damar hastalığına adaydır. * Sigara, kalp damar hastalıklarına zemin hazırlamaktadır. * Yüksek tansiyon da kalp ve damar hastalıkları açısından risk oluşturur. Kan basıncı; 140/90 mmhg’nin üzerinde olan kişilerin tansiyon değerlerinin düşürülmesi gerekir. * Diyabet (şeker) hastalığı da kalp damarları üzerinde olumsuz etkisi bulunan kronik bir hastalıktır. Diyabet varsa kalp ve damar hastalığı ihtimali çok yüksektir! Kalp damar hastalıklarının varlığında veya kalp damarı dışındaki atardamarlarda darlık ya da tıkanıklık, aort anevrizması ve özellikle bayılma ile kendini gösteren şah damarı hastalıklarında risk faktörlerinden en az ikisi kişide mevcutsa, LDL kolesterol değeri■ 34 nin ideal seviyeye çekilmesi için tedavi gereklidir. Özellikle şeker hastalığının varlığı, koroner kalp hastalığı ile eşdeğer kabul edilmektedir. Kolesterol düşürmede öncelikli tedavi yaşam şekli değişikliği! Kalp ve damar hastalıklarına karşı korumada kolesterol düşürücü tedavinin hedefi, LDL yani kötü kolesterol değerinin 100mg/dl değerinin altına düşürülmesidir. Bunun için öncelikle hastalara; kolesterol değerini düşüren diyet, fazla kiloların verilmesi, egzersiz ve sigara kullanımının bırakılması gibi yaşam tarzı değişiklikleri mutlaka önerilmelidir. Ancak bu değişiklikler, bazı hastalarda yetersiz kalmaktadır. Kolesterol seviyesi tüm yaşam değişikliklerine rağmen istenilen düzeye ulaşmayan hastalar için kolesterol düşürücü ilaç kullanımı gerekli olmaktadır. Bu ilaçlar; Statinler, Safra asidi bağlayıcı reçineler, Fibratlar ve Nikotinik asit grubu ilaçlardır. Statinler LDL’yi düşürür HDL’yi yükseltir Statin grubu ilaçlar karaciğer hücresi içinde kolesterol yapımını engeller, hücre yüzeyindeki reseptörleri etkileyerek, dolaşan kandaki LDL kolesterol düzeyini azaltır. Mevcut kolesterol düşürücü ilaçlar arasında en etkilileridir ve standart dozlarda LDL kolesterol düzeyini %25-45 oranında düşürür. Ayrıca HDL yani iyi huylu kolesterol düzeyinde %5-15 artma ve trigliseritlerde (kan yağları) %7-30 oranında azalmaya neden olur. Stantinler kalpten ölüm riskini azaltır Statinler, 1976’dan bu yana kolesterol düşürücü etkisi olan ve 1980’den beri de tedavide kullanı- lan, hakkında en fazla çalışma ve araştırma yapılmış ilaç grubudur. Karşılaştırmalı ve kontrollü çalışmaların genel değerlendirmesinde, koroner kalp hastalığı veya risk faktörleri olanlarda ölüm oranını %13, enfarktüs geçirme oranını %26 ve inme riskini %18 azalttığı görülmüştür. Statinlerin kolesterol düşürücü etkisi yanında kalp hastalıklarından koruyucu etkisi de bulunmaktadır. “Pleitrofik etki” denilen, damar cidarı üzerindeki etkisi ve antioksidan özelliği plakların damarları tıkamasını önler. Statinler genellikle iyi tolere edilen güvenli ilaçlardır. Standart dozlarda kas hasarı ve karaciğer hasarı çok nadirdir. Statin kullanımı ile kanser gelişme riski arasında ilişki bulunmamaktadır. Statin kullanımı sırasında görülen kas hasarları ve kramplar, ilacın kesilmesi ile ortadan kalkar. Aynı şekilde karaciğer enzimlerinde yükselme saptanırsa ilaç kesilmesi ile düzelir. Yan etkiler, ilaç başlandığında veya doz arttırıldığında ortaya çıkabilir. Eğer ilaç bir süre kullanılmışsa, ileriki yıllarda bu yan etkilerin ortaya çıkması beklenmez. Statin kullanan yüz bin kişiden 110’unda karaciğer enzim yüksekliği (üç katına çıkması), 0.5 kişide karaciğer yetmezliği görülmekte, bunun yanında 360 kişide ölüm engellenmektedir. Bu yan etkiler nedeniyle; ilaç kullanması gereken hastaların tedavilerini kesmeleri, fayda görmesi beklenen popülasyonun üçte birinin tedaviden faydalanmaması demektir. Koroner kalp hastalığı riski olan ve kolesterol düşürücü tedavi alması gereken kişilerin maalesef yarısı bu tedaviyi almamaktadır. Tedavi alan kişilerin de sadece 1/3’ü LDL kolesterol hedef değerlerine ulaşmaktadır. Bu nedenle hastaların kanıta dayalı tıp ile doktorlarına güvenerek ilaçlarını düzenli olarak almaları çok önemlidir. Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 Bizim Mahalle Av. AKAY BEfiMART İ NSANLARIN yaşı ilerledikçe ileriye değil gerilere arkalarda kalmış anılarına yönlenir. Anıların ruhsal yönden çok büyük etkisinin olduğu da bir gerçektir. Bu anılar ister acı olsun ister boş olsun unutulmuyor. Bende bugün yıllar evveline giderek ilkokul-ortaokul ve lise devrelerine ait unutamadığım tatlı anılarımı mahallemiz içinde anlatacağım. Kars’ın Ortakapı Mahallesi, şehrin ortasında. Yukarıdan Ordu Caddesi yandan Faikbey Caddesi ve aşağıda spor sahasını içine alan geniş caddeleri ve Rus yapılarını çoğunlukla sağlı sollu kapsamakta olan bir görünümde idi. Ordu Caddesinin üst tarafı Vali Konağı ve Vilayet PTT. Beden terbiyesi binası gibi binaları ve bitişine yakın Askerlik Şubesi ve Ziraat Bankası Yerleşim halinde idi. Bu mahallede eski Rus yapımı bir evde oturduk. Mahallemizde Kars’ta kalan Rus kökenli Türk vatandaşları vardı. Ordu Caddesi ile Faikbey Caddesinin kesiştiği dört yolun bir köşesinde Vasilin bakkaliyesi diğer köşesinde Jorjik’in bakkaliyesi vardı. 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Herikisinden de biz çocukların aldığı sımışka (ayçiçeği) ve iris denen şekerdi. Aynı muhitte Dişçi Trofim Denisenko yörenin dişçisi olarak aranan kibar bir diş tabibi idi. Yakınında şoförlük yapan Vitali ve çocukları Nil Denisenko ve kardeşleri vardı. Bizim arkadaşımız Jorjik’in kardeşi Kokka (Nikola) idi. Biz öyle tabir ederdik. Bizden büyükler Sadoş ağabey, Namık ve Seva vardı. Onlara saygı duyardık onlar da bizi severlerdi. Eşdaşlarımız komşumuz Kulan dayımın oğlu Aydın diğer yan komşumuz Recep Zamanın oğulları Ramazan ve Şaban, karşımızda oturan bakkal Efenin torunları Raif ve Zarif vardı. Tüm arkadaşlarla sinemaya gider Üç Silahşörler filmini izler, birer tahta kılıç edinir filmi aynen Kulan dayının bizim evin karşısındaki basmalığında oynardık. Aynı basmalıkta kız taklası kemer vs. gibi oyunları oynardık. Ancak Namık, Sadaş Ağabey, Kokka ve Seva izin verirlerse ki genelde verirlerdi. Kokka’yı kızdırırdı arkadaşları Ağabeyisi Forsik oyuna dalan Nikolayı " Kakka idi Suda " Rusça gel diye çağırırdı. Arkadaşları ise " Kokka ıtı suvar " diye bağırarak kızdırırlardı. Çocuklar Vasili de kızdırırlardı. Gider " Vasil amca kuş sütü var mı? " derler Vasil de peşlerine düşer kovalardı. Mahallemizin halkı ve komşular bir birlerine çok yakın ve yardımcı olur, birbirlerini sever sayarlardı. Nil’in babası Vitali amca da taksisi vardı, taksicilik yapardı. Aynı Cadde üzerinde oturan Himmet Yılmaz ise çok şişman biri idi. Bir gün taksi ile bir yere gitmek için arabasına binmek istediğinde Vitali amca razı olmaz Vitaliye sorar neden? Kümbet Ağa (Himmet Ağa) makasını kırarsın der. Himmet Yılmaz sessizce ayrılır oradan bu olay da Kars’ta dilden dile dolaşır. Sınıf arkadaşlarım, mahalle arkadaşlarım ve mahallemde geçen anılarım geride kalsa dahi zaman zaman o günleri yaşamak bana zevk ve huzur vermektedir. Sizler de geride kalan anılarla buluşun ne denli mutlu olursunuz kanısındayım… 35 ■ Koçköyü Derneği’nin Başarıları AGAH ADIGÜZEL E. Edebiyat Ö¤retmeni İ STANBUL’DA faaliyet gösteren Kars’ımızın güzide beldesi Koçköyü Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Ümraniye’de 2.Şubesini açtı. 2012 yılı Şubat’ın 26’sı,Ümraniye’deyiz. Vergi Dairesi binasının hemen arka planında bulunan büyük bir işhanında 3.kattayız. Koçköyü Derneği Yönetim Kurulu Başkan ve üyeleri,kaç gün öncesinden başlayan hummalı bir çalışma ile dernek lokali olarak mülkiyetini satın aldıkları yeri hazır duruma getirmişler. İçeri girdiğimizde bizi sıcak bir karşılama ile buyur ediyorlar yerlerimize oturuyoruz. Halk Ozanlarımız gelmişler, bizden önce sazlarını ayarlayıp hazır etmişler. Heyecanlı bir bekleyiş başlamış. Herkesin bir heyecan içerisinde olduğunu sezebiliyoruz. Dernek Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz Ergül, heyecanla anlatıyor, burayı nasıl aldıklarını. “Bizden önceki yönetimde- ■ 36 ki arkadaşlarımız dernek adına bir arsa almışlardı. Sağolsunlar çok iyi etmişlerdi. Biz de dedik ki, Avrupa yakasında bir lokalimiz var, bir de burada Ümraniye’de olsun. Böylece o arsayı satarak bu lokali aldık. Köylülerimizden Ümraniye tarafında oturanlar daha çoğunluktadır. Onların da bir lokale sahip olma hakları vardır. Buna layıktırlar.” Bu arada çaylarımız geliyor, tavşankanı çaylarımızı kıtlama şekerle içmeye başlıyoruz. Ne de olsa Karslıyız, kıtlama çay içme kültürümüzü sürdürmemiz gerekir. Derken Koçköylüler lokali doldurmaya başlıyorlar. Herkesin yüzünde samimi bir gülümseme var. Anlaşılan bu lokalin alınmasından ve hazırlanmasından memnundurlar.İstanbul gibi koca bir kentte Karslıların bir araya gelmesi, dayanışma göstermesi imrenilecek örnek bir davranıştır.Güç ve gönül birliği, her türlü sorunu anında çözebilir. Onbeş milyonluk bu kentte her birimiz birer damlayız. Tek başımıza aslında bir şey değiliyiz. Ama bu damlalar bir araya gelince çağlayan oluşturabilir. Bu bilinçle yola çıkan Koçköylüler de bir araya gelmişler, yardımlaşarak, güç birliği ederek başarmışlar. Daha da çok şeyler başarabilirler. Çünkü buna inandıklarını her hallerinden anlıyoruz. Hem bunları konuşuyoruz başkanla, hem de konukları karşılıyoruz. Nihayet lokalimiz doluyor gelen konuklarla. Çaylar içiliyor, sohbetler ediliyor, yıllardır biriken özlemler gideriliyor. Herkesin gözlerinde fark edilir bir mutluluk parıltısı var. Zaten dernekleşmenin bir amacı da bu değil miydi.İnsanları zaman zaman bir araya getirerek kaynaştırmak, birbirlerinin dertlerinden,başarılarından, çalışmalarından haberdar etmek. Belki de bu şekilde birçok bireysel sıkıntıları ortadan kaldırmış oluruz. Uzun süredir birbirini görme olanağı bulamayan insanlarımız, dernek lokalinde bir ara- Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 ya gelerek dertleşir,sohbet eder,sorunlarını paylaşırsa daha iyi olmaz mı? Böylece her birey burada İstanbul’da yalnız olmadığını hissetmiş olur. Neyse lafı uzatmadan asıl konumuza gelelim. Koçköyü derneğinin Ümraniye’de satın aldığı Dernek Lokalindeyiz. Konuklarımız arasında birçok tanıdıklarım var. Ben aslında Bardaklı Köyünden olduğum için, Koçköylü kardeşlerimizin hepsini tanıyamıyorum. Tanıdıklarım arasında adaşım Agah Bakar var. Görüşüp, sohbet ediyoruz. Çok değerli arkadaşım Muharrem Yirdem var. Kendisiyle 1996 yılından beri arkadaşız. Dernek çalışmaları olsun, hemşeri buluşmaları olsun kaz geceleri olsun hepsinde Muharrem Yirdem vardır. O kadar sosyal bir insandır. İstanbul’da ne kadar Karslı varsa hemen hemen hepsi Muharrem Yirdem’i tanır. Konuklarımız arasında bir de Terzimiz vardı. Koçköylülerin elbiselerini diken usta bir terzi vardı. Güneşli Evren Mahallesinde Bay-Bayan terzisi Tüccart ÇİFTÇİ de dernek açılışında köylülerini yalnız bırakmamıştı. Değerli kirvem rahmetli Tevfik İlgüz’ün büyük oğlu 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Muharrem İlgüz var, ikimiz de birbirimizi görmekten mutlu olduğumuzu belli ediyoruz. Yönetim kurulu üyesi Yakup Gelgeç (annesi amcamın kızıdır) beni görünce dayıcığım diyerek sarılıyor,çok mutlu oluyorum. Ayrıca Koçköyü’nde Adıgüzel soyadı taşıyan kalabalık bir sülale var. Çok iyi tanıdığım Emin amcayı gözlerim arıyor. Bu sırada birisi çantasından bir fotoğraf makinası çıkarıyor. Yanına yaklaşıyorum ve makinayı alıyorum kendisinden izin alarak. Sonra tanışıyoruz meğer benim aradığım Emin Adıgüzel’in oğlu Müntaz Adıgüzel değil miymiş. Tanışmakla çok memnun oluyoruz. Daha sonra sürekli görüşmek üzere anlaşıyoruz. Bir de yıllardır unutmadığım çok değerli bir öğretmenimi gözlerim arıyor. Bütün Koçköylülere soruyorum İlgar Gülbaz Öğretmenime haber vermediniz mi diye.Haber verildiğini söylüyorlar. İlgar Gülbaz öğretmenim gelmediği için üzülüyorum Zaman ilerledikçe birçok Koçköylü ile tanışıyoruz ve program başlıyor. Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz ERGÜL, lokalin giriş kapısına kırmızı bir kordela bağlıyor geleneksel olarak açılışı böyle yapmamız gerekiyor. Siyasilerin çok hevesli oldukları kordela kesme işine Koç- 37 ■ köylülerden kimse ilgi göstermiyor. Başkan Cengiz Bey kordelayı kesmek üzere davetliler arasında bulunan, Koçköyü’nde çok sevilen, yaşça en büyük olan bir dedeyi Şahmettin ERBEN’i getiriyor ve kordelayı kestiriyor. Bu iş de böylece saygı ve terbiye çerçevesinde yerine getirilmiş oluyor.Bütün konuklar bundan memnun oluyorlar ve candan samimice alkışlıyorlar. Sonra Dernek Yönetim Kurulu Üyelerini tanıyoruz. Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz ERGÜL Başkan Yardımcısı: Kıyas YİRDEM Muhasebe : Orhan KOÇAK Sekreter : Yakup GELGEÇ Üye : Ergin Vergül Nihayet program başlıyor. Halk ozanı yetiştirmek yönünde önemli potansiyele sahip olan Koçköyü, bu özelliğini genç ozanların sayısının çokluğu yönünde kendini kanıtlıyor. Bizim kuşak Murat Çobanoğlu’nu gördü, tanıdı. Onun babası Gülistan Çobanoğlu usta bir ozan olduğunu Çobanoğlu’nu yetiştirerek göstermiş. Daha sonra Tarhan ■ 38 İnan ve Turan Araboğlu aşıklar çıkmış er meydanına, çalıp söylemişler beğenilip sevilmişler,ancak genç yaşta aramızdan ayrılmışlar sevenlerini acılarda bırakarak. Yine Koçköyünden yetişmiş bir halk ozanı ile tanışıyoruz. Gürbüz Kösem adındaki bu güleç yüzlü ozanı getiriyorum sahneye ve alkış başlıyor. Çok sevildiği alkışların şiddetinden fark ediliyor. Aşık Gürbüz çalıp söylüyor türkülerini. Hemen onun peşinden başka bir Koçköylü ozanı tanıtıyorum konuklarımıza. Aslında onlar kendisini tanıyorlar da, birçok meziyetlerini duymamış olabilirler diyerek anlatıyorum Aşık İrfan Eyüboğlu’nu Aşık İrfan Eyüboğlu genç ozanlar arasında sesiyle ön plana çıkmış, yeteneği ile kendini kanıtlamış. Kültür Bakanlığı Müzik Dairesi başkanı onun için şöyle demiş: “Gördüğüm ve dinlediğim ozanlar arasında, aşıklık geleneği yönünde her çeşit makamı çalabilen, bu konuda bilgi ve beceri birikimi olan bir aşık. Gelecekte çok önemli mesafeler katedecek,büyük başarılara imza atacaktır.” Aşık İrfan’ın bu özelliklerini dinleyen köylüleri onun adına mutlu olduklarını tebessüm ederek gösteriyorlar ve alkışlıyorlar. Aşık İrfan Eyüboğlu’dan sonra sahneye Aşık Emrah Neroğlu’nu alıyoruz. Aşık Emrah Neroğlu Kars’ın Akyaka ilçesindendir. Güçlü sesiyle beğeni toplamıştır. Çok sayıda sevenleri vardır. Aşık Emrah Neroğlu güzel sesiyle söylediği türküleriyle dinleyenlerden bolca alkış alıyor ve sazının başı parayla doluyor. Aşığın sazının başına para takmak, aşıklık sanatının önemli ve eski bir geleneğidir. Dinleyenler çok beğendiği aşığın sazının başına para takarak beğeni ve taktirini göstermiş olur. Bu arada adaşım Agah Bakar güzel sesiyle Aşık Emrah Neroğlu ile birlikte türküler söylüyor ve bolca alkış alıyor. Aşık Emrah Neroğlu programını bitirip yerine oturunca, konuklarımızın sohbet etmek ve özlem gidermeleri için yarım saat ara verdik programa. Sohbetin gidişatından anladık ki böyle bir ara vermek son derece gerekliymiş. Çünkü insanlarımız kendi özel koşulları ya da çalışma durumları nedeniyle birbirlerini uzun zamandır göremiyorlar. Dernek gecelerinde ya da düğünlerde karşılaşınca konuşup dertleşme gereği duyuyorlar. Biz de bu ihtiyacı görüyoruz ve onların sohbetlerine katılıyoruz. Şimdi buradan bütün Karslı hemşehrilerime tavsiyede bulunuyorum; yaptığınız gecelerde böyle bir uygulamayı dikkate alalım, böylece dostluk ,arkadaşlık,akrabalık bağlarını daha da sıkılaştırmış olacağız. Sohbet iyice koyulaşmıştı. Gerçekten öyle bir sohbete dalmışlardı ki aşıkları unutSerhat Kültür • Mart - Nisan 2012 muşlardı. Neyse ki bu güzel sohbetten onları koparmak zorundaydık, çünkü çok değerli bir sanatçımız katılmıştı aramıza. Çıldırın Zurzuna köyünden Burhan Yıldırım, başkanımız Cengiz Ergül ‘ü kırmamış sazını da alarak aramıza katılmıştı. Bu anonsumuzu da yaparak konuklarımızı sanatçımız Burhan Yıldırım ve güzel eski Kars türküleriyle baş başa bırakıyoruz. Daha sonra derneğin hazırladığı lezzetli yemeğimizi yiyoruz. Bu arada sohbetler de devam ediyor. Konuklar arasında bir de emekli öğretmenimiz vardı.Aramıza katılmakla bizleri onurlandıran Emekli Öğretmen İncedere köyündendi. Kendisine merhaba dediğimde nerelisiniz diye sormuş olacağım, İncedere’nin içindenim diyerek bir de güzel bir espri yapmıştı. Yemeklerimiz bitmişti ki Aşık Mürsel Sinan girdi içeri. Koçköylüler aşığı karşılamak üzere ayaklandılar. Mürsel Sinan’ın çok sevildiği belli oluyordu. Herkes sıraya girmişti Aşıkla görüşmek için. Görüşüp tanışma faslından sonra Mürsel Sinan’ı bir masaya buyur ettiler. Aşık henüz yeni oturmuştu, daha soluklanma- 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür dan kendisini sahneye davet ettim. Çünkü zamanımız azalmıştı. Sabah saat 10’da başlamıştı programımız. Mürsel Sinan’ın geldiği saat 17.00 idi. Yani bir saatimiz vardı. Bu bir saati de dolu dolu değerlendirmek istiyorduk. Aşığın dinlenmesine fırsat vermeden sahneye aldık ve yeni bir program başladı. Mürsel Sinan’ın ustalığı sayesinde Koçköylüler belki de 50 yıldır böyle doyasıya aşık dinlememişlerdi. Derneğimizde ses düzeni kurmamıştık,aşıklarımız eski köy düğünlerindeki gibi, sazını omzuna asıp, konukların önünde gidip gelerek türkülerini söylüyorlardı. Bu durumu da çok sevmişlerdi. Zaman zaman alkış yerine “Varol Aşık varol” sesleri duyuluyor, herkes eski köy düğünlerini anımsıyordu. Böyle bir nostaljiyi yaşamakla da mutlu oluyorlardı. Program bitiyor, alkışlar başlıyor, dakikalarca sürüyor. Kimse yerinden kalkmak istemiyor. Demekki diyoruz bu 8 saat süren program Koçköylüleri tatmin etmemiştir. Anlıyoruz ki yıllardır öz kültürümüzden ayrı kalmak bizde bir kültür açlığı oluşturmuş. İşte bu gün Koçköy Derneğinin 2.şubesinin açılışında 8 saat halk ozanı dinlemek, dostlarla, eski arkadaşlarla sohbet etmek bize yetmiyor. Yani doymuyoruz birbirimiz görmekten, aşıkları dinlemekten. Bu neyi gösterir biliyor musunuz? Bu açlık Karsımızı ve insanımızı çok sevdiğimizi gösterir. Bütün sevgilerden farklıdır Kars’ı sevmek. Karslı olmak bambaşka bir duygudur. Karsımızla gurur duymamız için çok nedenlerimiz vardır. Güneş bizden doğar bunu biliyorsunuz. Güneşe her sabah günaydın derken kulağına neler fısıldadığımızı da biliyor musunuz. Her sabah güneşe deriz ki; Seni kıskanıyoruz; Çünkü sen bütün dünyayı ısıtıyorsun, Bütün canlıların sana ihtiyacı var. Bize ilk gülümsemenle ılık yürek atışları bırakıyorsun, Biz böylece senin gittiğin yerlere seninle dostluk selamları gönderiyoruz. Sıcaklığını sunduğun insanlar, bizim de gülümsememizi ve yürek atışlarımızı hissediyorlar. Böylece tanımadığımız milyarlaca insanla senin aracılığınla dost oluyoruz. Bu dostluk bütün dünya dostluğu demektir. Ey Güneşimiz işte sen bize bu dostluğu veriyorsun. Biz seni her sabah Kars’tan bütün dünyaya uğurlamakla gurur duyuyoruz. Var git her yere, bizim yüreğimizdeki barış ve dostluk duygularını ulaştır. Bütün dünya mutlu olsun..... 39 ■ fiAH‹N A⁄ÇAY Bilmemiz Gereken Özel Güvenlik Özel Güvenlik Koordinatörü Y ÜCE Rabbim insanoğlunu yarattığında vücudunu dış tehlikelerden korumak için bir takım tedbirler uygulamış mesela gözü dış etkenlerden korumak için göz kapağı, beyni korumak için kafatası gibi vücudu şekillendirmiştir. Biz insanlarda ilk çağlardan beri hep kendi güvenliklerimizi ön planda tut- ■ 40 muşuz. Ve son yıllarda da özel güvenlik adı altında teşkilatlanmaya gidilerek mal ve can güvenliği korumak için şirketler kurulmuştur. Böyle olunca da yaklaşık 600.000 kişilik dev bir iş hacmi meydana çıktı. Özel güvenlik yasası 10.06.2004 yılında ve 5188 sayılı yasa ile yürürlüğü girmiştir. Bende uzun yıllar eğitimini verdiğim özel güvenlikle ilgili bilgi ve birikimimi bu sayfalardan sizlere aktaracağım. Yazılarım sadece güvenlikle ilgili olmayacak ülkemizdeki güncel konulardan yani sizin anlayacağınız çuvalın ağzını açacağız dağarcığımızda ne varsa sizlerle paylaşacağım. Her şeyiniz gönlünüzce güvende olsun. Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 Bahar Muştusu Sevgi… OLCAY KARSLIO⁄LU olcaykarslioglu@hotmail.com S EVGİ; Allah (c.c)’ın karşılıksız, kendi nimeti, rahmeti, inayeti ve fazlından yarattığı bütün mahlukata (insan, hayvan, bitki vs.) farklı şekillerde tezahürünün temessülü olarak tecelli etmesi, yansımasıdır. Sevgi; ışığı, aydınlığı, temizliği, vicdanı, yumuşaklığı, merhameti bünyesinde barındırır. Bunun olmadığı yerde, küfür-yokluk- karanlık, nefis, şer, kötülük ortaya çıkar. Hayatta her şey zıttıyla bilinir, anlaşılır düsturuyla iyi-kötü, öfke- yumuşaklık, zengin - fakir, kibir - tevazu, nefret - sevgi, vicdan - nefis, iman - küfür, güzel - çirkin, hastalık-sağlık gibi günlük hayatımızda karşılaştığımız ve yaşantımızda sergilediğimiz tutum ve davranışlarımız, şahsiyetimizi, kimliğimizi yansıtır, gösterir. Bizler mutluluğu yakalamak için Allah (c.c)’ın güzel sıfatlarıyla boyanmamız gerekir. Tolstoy “Sevgi nerede ise Tanrı oradadır.” demiştir. Ünlü Rus yazar. İyi bir insan olmanın yolu; sevgi, merhamet, tevazu, yardımlaşma, dürüst ahlak ve düzgün karakterli bir yaşam felsefesinin hayatımıza tatbiki ile mümkündür. İnsanlar yaratılışları - dünya imtihanı- gereğince iyilik ile kötülük, vicdan ile nefis, güzel ile çirkin, iman ile küfür gibi duygu ve düşünceleri kalbinde, ruhunda beraber barındırdığı için, nefse ait neçeşit duygu, düşünce, yaşam biçimi ve hayat felsefesini benimsediğimiz oranında, şahsi, ailevi, içtimai, sosyal ve kültürel yansımaları o oranda olması kaçınılmaz olacakdır. Atalarımız: “Rüzgar eken, fırtına biçer” özdeyişiyle, bu konuda önemli bir mesaj vermişlerdir. Mutluluğa giden yolda yüklediğimiz anlam ve misyonumuz, kişiliğimizin pusulasıdır aslında. Para, güç, şöhret, sapkın düşünce ve şehvet, makam arzusu misyonumuz ise asıl amacımız; bunun neticesinde türlü hile ve oyunlar, kötülük, nefret ve tahrip edici şiddet şeklinde zulüm ederek ortaya çıkar ki Norveç katliamında görüleceği üzerine canavar bir şahsiyet ortaya çıkması her zaman için muhtemeldir. 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Eğer mutluluğun anlamına, yardımseverlik, civanmertlik, dürüstlük, iyi ahlak ve faziletli davranışlar, yardımlaşma şeklinde misyonlar yüklendiği takdirde, hem kendimiz hemde yaşadığımız topluma faydalı yönde hizmet ederiz. Böylece mutlu bireyler teşekkül ederek bizlere verilen bilgi, şöhret, makam, nefis hesabına değil, vicdan ve sevgiye kanalize edilmesi, çevrilmesi, kullanılması neticesinde hayırlı neticeler elde edilerek gerçek amacına ulaşılmış olur. İyi niyet; sevgiyi, hakkı, hukuku, evrensel değerleri, güzelliklere kapı aralar, hayır getirir. Kötü niyeti; nefsaniliğe, menfaatperestliğe, şerre götürür. Örneğin; şahsını yardımsever olarak lanse eder, tanıtır.Ticari faaliyetlerindeki teşebbüslerinde önce güven telkin eder, dürüst ve ahlaklı faaliyet sergiler, müşterilerinin güvenini sevgisini ve takdirini kazanır. Bir müddet sonra gerekli para ve malları elde ettikten sonra aldığı hizmetin ve malın, ücretini, bedelini ödemeden izini kaybettirir; kuzu postuna büründüğü sahte kimliğini atarak, asıl gerçek kimliği olan kurt kişiliğiyle yeni av peşinde yoluna devam eder. Dolayısıyla niyet hayır ise akıbeti hayır, şer ise akıbeti de şer olacaktır. Yine Peygamber efendimiz (SAV) “İnsanın içinde öyle bir et parçası vardır ki eğer o iyi olursa bütün vücut iyi, sıhhatli olur, aksi takdirde bütün vücut hastalıklı, kötü olur. O da kalptir.Öyle ise herkes kalbine baksın” demiştir. Aynı zamanda söylem ile eylem ne kadar tutarlı ise bizler hem kendimize, hemde başkalarına iyiliği, merhameti yaşayarak hakkıyla göstermiş olacağız. Aksi halde başkalarına iyiyi, güzeli, hakkı, hukuku, doğruyu söyleyerek şahsımıza ait sergilediğimiz davranışlarımızda tersi istikamette hareketlerde bulunmuş oluruz ki bundan envai çirkinlikler zuhur eder, “Ayinesi işidir kişinin, lafa bakılmaz” deyişi bu konuda iyi bir örnek teşkil eder. Her türlü nefis ve şeytani duygu ve düşüncelerin fiiliyata dönüşmemesi için; baskılanması, kötü bir hastalıklı virüs gibi şahsımıza ve cemiyetimize yayılmasını önlemek için; aklımızı, ruhumuzu, idrakimizi, sevginin yansıdığı, yaşatıldığı bütün güzel değer ve sıfatları benimseyerek, tohumlarının kalbimize ekilerek, yaşantımızın her anında bizatihi yaşanarak filizlenmesi, kök salması ve büyüyerek meyve vermesinin sağlanması oldukça önem arzeden bir konudur. Bütün bu kazanımlara sahip olmak için; hayatta elde ettiklerimizle Sabır, yapabildiğimiz kadarıyla Tevekkül, sonuçları itibariyle her durumda Şükür ederek hatalı davranışlardan kusurlardan manevi hastalıklardan yine manevi şifalara inkılap edebilme mücadelesi ve azmi içinde olmalıyız. Kalbimizi, aklımızı Sabır havuzuna atıp, Tevekkül suyuyla yıkayıp, Şükür sabunuyla temizlenmesi icap eder ki işlevini tam ve doğru olarak ifa edebilsin. Kalbini, ruhunu, idrakini, sevgiye, mutluluğa, muhabbete, barışa adayan... O yolda mihmandarlık eden...Maddi ve manevi envai külfet ve sıkıntılara baş koyan neferlerin dirilttiği sevgi ve muhabbet filizlerinin neticesi olan bahar bayramınızı bu vesile ile bütün canlara can-ı gönülden tebrik ederim. Yazımı bir şiirimle noktalamak istiyorum... Sonsuzluğun Sahibi Yarattı; bütün Alemleri, Varlıkları, Cihanı, içindekileri, dışındakileri... Eğri ile doğruyu, hak ile batılı, güzel ile çirkini, iman ile küfrü öğretti, öğrettirdi... Ve sonra “Artık bundan sonra özgürsünüz, serbestsiniz. İsteyen dilediği yolda gidebilir” dedi. Garbta, Şarkta, Şimal ve Cenubta neler gördü, görüyor, görecek imtihan-ı dünya... İnci-kömürden, ışık-karanlıktan, melek-şeytandan, kalp-nefisten ayrılana dek... 41 ■ HANDAN ERDA⁄ handanerdag@hotmail.com 9 0’LI YILLARDA hayatımıza girmeye başlayan ilk bilgisayar ile teknolojiye alışmaya çalışırken 2000’li yıllarda teknolojide tüm Dünya ile beraber devir atladık. Teknoloji hayatımızın her alanında yer almaya başladıkça gelişen teknoloji ile beraber birden fazla alternatif ve model ürünlere kolayca sahip olmaya başladık. Günümüzde toplumun herkesimin den insanlar bir yâda daha fazla bilgisayara, cep telefonuna ve internete sahip. Elimizde bulundurduğumuz imkânlarla okulda, işyerlerinde, evde ve sosyal hayatımızda istediğimiz her türlü bilgiye ve daha fazlasına kolayca sahip olabiliyoruz. Günlük alışverişimizi, yemeğimizi, kılık kıyafetimizi ve her türlü ihtiyacımızı internet üzerinden sipariş vererek kapımıza kadar getirtebiliyoruz. Bizim için bu işlemleri yapmak nefes alıp vermek kadar doğal ve kolay bir olay haline geldi. Evet, teknoloji günden güne gelişiyor ve hayatımızda ■ 42 Teknoloji Hayatımızı Kontrol Etmemeli Biz Teknolojiyi Kontrol Etmeliyiz yeni bir sayfa açıyor. Ancak bu gelişmeler hayatımızı kolaylaştırdığı gibi hayatımızı bir monotonluğa da sürüklemiyor mu? Her şeyin elimizin altında olması, istediğimiz her şeye bu kadar kolay sahip olmak değer yargılarımızın da azalmasına neden olmuyor mu? Günümüzde yeni moda haline gelen e-kitaplar sayesinde bir kitabı elimize alıp onun kokusunu, mürekkebini, sayfalarını parmaklarımız da hissederek okumak yerine telefonlarımızdan, tabletlerimizden ya da bilgisayarlarımızdan kitapları okur hale geldik. Eskiden ailemizle, arkadaşlarımızla görüşüp, hayatımızda olan biten olayları anlatırken artık sosyal medya üzerinden tanıdığımız tanımadığımız tüm insanların özel hayatlarını, mutluluklarını, hüzünlerini paylaşabiliyoruz. Teknoloji günden güne gelişirken insanları da kendi içinde bir girdaba sürükledi. İnsanların sesini duyup onların ruh halini anlamak yerine duvarlarına yazdıkları yazılardan onları takip edip, beğendiğimiz müzik ve resimlerde onları etiketleyerek haberdar eder hale geldik. Birbirimizi yüz yüze fazla tanımazken tüm hayatımızı internet üzerinden birbirimizle paylaştığımız sanal bir dünyaya adım attık. Bilişim sektöründe çalışan biri olarak teknolojik gelişmelere duyarsız kalamazken bir yandan da insanların teknolojiye bu kadar bağımlı hale gelmelerini üzülerek izliyorum. İnsanların işlerini yapmaları için illada bilgisayara yâda internete gereksinimleri olmamalı. İşler internet olmadan da yürüyebilmeli. Teknoloji hayatımızı kontrol etmemeli biz teknolojiyi kontrol etmeliyiz. Her yeni çıkan teknolojik ürün bir önceki teknolojinin eksikliğini gidermek için piyasaya sürülür. Benim insanlara naçizane önerim teknolojiye duyarsız kalmayın ancak teknolojinin de hayatınızın merkezi haline gelmesine izin vermeyin. Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 Y a z a r l a r › m › z d a n fi i i r l e r Nevruz Birlik Demektir Ardahan Marşı Sevgi tarif edilmez, Yaşanırsa var olur Kıymeti nadan bilmez, Nevruz’da bahar olur... Ardahan, Ardahan, canım Ardahan Şerefim, şöhretim, şanım Ardahan!.. Cemre düşer toprağa, Deli kan tazyikleşir, Kardelen açar dağa, Nevruz diye bekleşir.... Takvim Mart’ın dokuzu, Cemre düşer can gelir... Kutlar iken nevruzu, Cana heyecan gelir... Nevruz yaşam sevinci, Nevruz birlik demektir. Nevruz bahar övüncü Nevruz dirlik demektir. Kardelenler ibretle, Kar altından el sallar; Anılsın muhabbetle, Nevruzda barış da var.. Gürsoy Solmaz Nevruz Takvim Martın dokuzu, Kutlar iken Nevruz’u Cemre düşer acele, Güler toprağın yüzü... Şenletir gönlümüzü... Tarihlere ün salmış şöhreti, şanı; Uyuma arkadaş ülkeni tanı Bu yurdun doğuda canlı kalkanı Ardahan, Ardahan, canım Ardahan Şerefim, şöhretim, şanım Ardahan Bir diyarsın aziz ve de mübarek, Herkesin bunları bilmesi gerek, Şöhretin cihana yayılmış, gerçek!.. Ardahan, Ardahan, canım Ardahan!.. Şerefim, şöhretim, şanım Ardahan!.. Ne şirin bağların var, bostanın var, Kahraman,yiğit ne çok insanın var, Tarihe mal olmuş bir destanın var Ardahan, Ardahan, canım Ardahan!.. Şerefim, şöhretim, şanım Ardahan!.. Ardahan sen benim yurdum, vatanım, Fedadır uğruna, fedadır canım Dağında gölgesi vardır Atanın!.. Ardahan, Ardahan, canım Ardahan Şerefim, şöhretim, şanım Ardahan!.. Abbas GÖKÇE İşte ekmek işte tuz, Barış demektir Nevruz, Sevgi paylaşıyoruz... Ta milâtdan evvele El-eleyiz el-ele... Z İ Y A’ Y A Kazak, Kırgız ve Özbek, Oğuz, Türkmen, Peçenek, Bir göbekten gelerek, Dağılmışız dünyaya, Nevruz’la yana yana... Ben neyleyim Yarabbi, şimdi Ziya’dan sonra; Bütün dünyam yıkıldı, yaşanacak dünyam yok! Her bahar alazlanır, Türkü söyler sazlanır, Kar kadar beyazlanır, Bar tutar, halay çeker, Oynarız teker teker... Demir döver tavında, Dolanır etrafında, Gençler gönül avında Alazlanır alazda Her yılın Nevruz’unda... Gürsoy Solmaz 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Yine her yer karardı; ışığım yok, ziyam yok, İbrahim’den sonra da artık benim Ziya’m yok! O, gönlümde anıttı, sevgi, saygı anıtı; Bırakıp gitti beni; gerçeğim yok, rüyam yok! Makamı cennet olsun ve Allahın duası Bunu böyle bilirim, benim başka duam yok! Seve, seve yoluna can verirdim Billâhi; Buna Allah şahittir; yalanım yok riyam yok!.. Yakacık 02.03.2012 Abbas GÖKÇE Karabağ Hocalı Yıl bin dokuz yüz doksan iki Mevsimlerden zemheri Ölüm kustu silahlar Yok ettiler canları Yaşlı çocuk demeden Bebelere kıydılar Hocalı’da soykırım Dünya neden duyarsız Tarih bunun hesabını Elbet bir gün soracak At gözlüğü takanların Gözlerine sokacak Hocalı’da yaşana Bu soykırım tap taze Dünyaya sunulur Bu vahşet bu işkence Umutla beklenen Bebeler oldu mevta Gelinlik kızların Çeyizi kaldı rafta Evsiz barksız kaldılar Yıllarca sokaklarda Oysa dünya liderleri Oy peşinde çıkarda Haykıralım canlar Haklı davamızda Bir daha yaşanmasın Soykırım Hocalı’da her yanda 25.02.2012 Saat.21.15 Cafer AKYOL 43 ■ DR. YAfiAR KALAFAT yasar.kalafat@mynet.com yasarkalafat@gmail.com H Halk Bilimci-Araflt›rmac›s› Yazar AZARA, Karakalpak, Karapapah, Dağıstan, Nogay, Balkar / Malkar, Karaçay, Karay, Kırımçak, Ahıska, Bulgar, Başkurt, Kazak ve Tatar Türklerinin halk inançları içerikli metinlerden oluşan bu çalışmada, konular ele alınırken büyük ölçüde hayatın doğum, evlilik ve ölüm gibi safhaları sıralaması esas alınmış imkan nispetinde, beher safha kendi içerisinde evveli, esnası ve sonrası esasına göre incelenmiştir. Ayrıca bereket, kurban, mevsimlik merasimler, gök, yer, su ve ateş gibi küllere dair yapılabilen tespitler de çalışmamız kapsamına alınmıştır. Yapılan inanç karşılaştırmalarında bazen ikili Türk bölgeleri ele alınmış bazen de üçlü dörtlü kesimlerin karşılaştırmaları cihetine gidilmiştir. Elde edilen bulguların Türk kültürünün kaynak eserlerindeki yerlerine imkan nispetinde atıflar yapılarak yer verilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda, inanç lügati, inanç ansiklopedisi inanç atlası gibi çalışmalara yardımcı olabilecek bir metot izlenilmiştir. Sufistik mahiyetli bulgular ayrıca vurgulanmaya çalışılmıştır. Bu tür tespitler aktarılırken özel açıklamalar yapılmıştır. Kırımçak, Nogay, Balkar gibi bazı Türk kesimlere elimizdeki malzemenin sınırlılığı sebebiyle fazla yer ayrılamamıştır. Önsöz ve sonuç bölümlerinde belirtilmeye çalışıldığı gibi diğer Türk kesimler ya başka araştırma planları ile evvelce kitaba dönüştürülmüş veya Güney Sibirya Türkleri çalışmamızda olduğu gibi farklı formlarda ele alınacaklardır. Çalışmamızın kaynak bölümüne sadece yararlandığımız yazılı ve sözlü kaynakları almakla yetindik. Metinlerin içersinde geçen eser künyelerini ayrıca kaynaklar kısmına almaya lüzum görmedik. Evvelce muhtelif yerlerde makale veya bildirili olarak yayınlanmış olan yazılara dair künye açıklaması yapılması tasarlanmış, bu tür bibliyografyanın çokluğu göz önünde tutularak, bu uygulamadan vazgeçilmiştir. Tespitini yaptığımız halk inançları zaman zaman kendileri ile birlikte inanç dışı bilgileri de taşımamıza yol açabilmiştir. Zerdüşizmden bahsederken doğal olarak çıkılan bir Zer■ 44 Hazara Türklerinde Karşılaştırmalı Halk İnançları (1) düşt kalesi veya girilen Zerdüşt tapınağına dair bilgi vermek kaçınılmaz olmuştur. HAZARA TÜRK HALK İNANÇLARI* Hazara Türklerini ilk defa 1994 yılında gittiğim Uluğ Türkistan’ın güney bölgesi Kuzey Afganistan’da tanıdım. Daha sonra aynı bölgeye 1995 ve 1996 yıllarında da gitme imkanı buldum. Bölgeden yaptığım halk inançları ağırlıklı tesbitlerimizi iki kitapçık halinde neşrettik. Bu çalışmalarımızda Hazara Türkleri’de yer alıyordu. Hazara dostlarımızla ilişkimiz sürdü. Bir seyahatimizde Diyanet İşleri Başkanımız Sayın Nuri Yılmaz’la Mezar-ı Şerif’te görüşen Hazara Türkleri, Kültürel kimliklerinin anlaşılıp anlatılması için yardım istediler. Bu münasebetle Başkana, Hazara Türk Kültürü ve tarihi ile ilgili 9 kitap verdiler. Bunların tercüme edilerek Diyanet Vakfı tarafından bastırılmaları düşünülüyordu. Bu arada Türkiye’deki Hazara Türkü Gençlerin temsilcileri Sayın Cumhurbaşkanımıza başvurarak, Hazara gençlerin çeşitli kültürel yayınlar itibariyle hala Fars kaynaklarını okumak zorunda kaldıklarını bu konuda gençler için uygun kitapların hazırlanmasını talep ettiler. Aradan 3-4 yıl geçti TÜDEV’in Pamukkale Kurultayı’nda Bilgehan Adsız Gökdağ Hazara Türkleri ve onların Dil özelliklerine dair bildiri verdi. O’nun bildirisini Hazara Türklerinden Muhammed Salihi’nin bildirisi tamamlıyordu. B.A. Gökdağ’ın 1999 İstanbul Türkiyet Kurultayında da Hazara Türkleri konusunda bir bildirisi oldu. TÜDEV Pamukkale Kongresine konuya ilgi duyanlar bir araya geldik. Hazara Türklüğü konusunda yapılacak bir elkitabı için işbirliği yapmayı tasarladık. Ahmet Yesevi Türk Kazak Üniversitemizin baskı işini üstlenmesi için Sayın Namık Kemal Zeybek’den söz aldık. Muhammed Salihi’nin yöreden yaptığı Hazara Türk Kültürü ile tesbitlerini ben Genel Türk Halk İnançları ile karşılaştırmayı üstlendim ve birlikte bitirdiğimiz bu çalışma benim bildiri konum oldu. Hazara Türkleri konusunda yapılacak yeni çalışmalara yardımcı olmak üzere hususla ilgili diğer iki tespitimizden birisi; TÜDEV Başkan Yardımcısı Sayın Atilla Şimşek’in ABD’den Hazara Türkleri konusunda kaynak eserler temin ettiğini tercüme ettirerek bir faaliyet başlattığını diğeri ise; İstanbul Aydınlar Ocağı’nın 1999 yılında Hazara Türkleri konusunda bir sempozyum yaptırıp dergilerinin bir sayısını buna hasrettiği hususudur. Halk İnançları konusuna girmeden kısaca değinmek istediğim bir konuda Tasavvuf Bilginlerine göre Hazara Türklerinin etnik kimliği bahsidir. Tasavvuf Bilginleri; Hazara Türkleri’nin Eftalit Türklerinden oldukları ülkelerine daha yüksek daha hayırlı anlamında Afganistan denildiğini, Afrasyap’ın Aftalistan’da yetişmiş İbrahim mertebesinde bir ilahi uyarıcı elçi olduğunu, Afrasyap’ın Afrika, Asya ve Avrupa’da Töre koyucu olarak faaliyette bulunduğunu Hz. İbrahim’in etimolojisinin Eb=vucut, kalp baba; Ra=rahim; have im=işaret ha=ev şeklinde yapıldığı İbrahim’in kalpten konuşan baba, Arif adam anlamına geldiği ifade edilmektedir. Ayrıca; Hazaralar’ın Azerbaycan ve Hazar Denizinin kuzeyini de kapsayacak alanda yurt tuttuklarını ticaret erbabı bir halk olduklarını, Türk kültürünü Avrupa’ya taşıyan ilk halk olduklarını, Musevi ve İsevi inanç sürelerinden geçtiklerini Hazar denizine Hazarbaycan/Azarbaycan’a ismini Hazara Türklerinin verdiğini, Uzun boylu hafif çekik, ufuk gözlü Fatih Sultan Mehmet tipinde insanlar olduklarını Fatih’in bir konuşmasında kendisinin Hazara Türkü olduğunu belirttiğini, Aftalistanın daha geniş kapsamlı ve daha eski isminin Pakturya olduğunu; Paktürklere ait ülke anlamına geldiğini Bu bölgenin Kandoher’i da kapsamına aldığını, Türk Mitolojisindeki Kontura olayının Kandohar’da geçmiş olabileceğini belirtmektedirler. (Sebahattin Güngör, Tasavvuf Sohbetleri, (Basılmamış Notlar) Burhaniye, 2000).* Hazara Türklerinde halk inançlarını ele alırken zaman zaman halk külSerhat Kültür • Mart - Nisan 2012 türünün diğer alt başlıkları ile ilgili bilgiler de vereceğiz. Doğum döneminden sonraki saflarda çocuk oyunlarına da çalışmamızda yer ayıracağız. Evlilik münasebetiyle yer verdiğimiz toy ve şölenlere oyunlar münasebetiyle halk sporu olarak da değineceğiz. Keza Bereketle ilgili anlatılarımız vesilesiyle mevsimlik merasimler ve bunlara ait inanışları halk takvimini de anlatacağız. Nazar bahsinden sonra, kısa da olsa halk tababetine de yer vermeye çalışacağız. Yaptığımız karşılaştırmalarda her inanç ve amaçla ilgili uygulamayı vesile yapıp, çok rastlanan benzer uygulamaların tekrarından kaçındık. Daha ziyade yapacağımız karşılaştırmalarda en iyi motifi aramaya çalıştık. Halk inançlarının, hayatın dönemleri itibariyle sıralamasını; doğum, evlilik, ölüm olarak yaptık. Hocamız Dursun Yıldırım’ın Türk halk kültürü şartlarına uygulayarak geliştirdiği bu metodu takip ederken, çalışmamızı dipnotları ile doldurma cihetine de gitmedik. Doğum evvelinde yapılan uygulamalarla ilgili inançlar, çocuğu olmayan, sürekli kız çocuğu olup hiç erkek çocuğu olmayan, erkek çocukları yaşamayan, ilk çocuğun erkek olmasını isteyen ailelerin anne adayı ve çocukla ilgilidir. Ad verme doğumdan sonra olmakla beraber, doğum evvelinde de verilecek isimle ilgili bazı inançlar vardır. Hazara Türklerin de çocuğu olmayan hanımlar için koyun ve keçi soyulur (kestirilir). Bayan bu kesilmiş olan hayvanın derisine sarılır. Akciğer ve bazı iç organları anne adayının bel ve karnının üzerinde yarım saat için koyulur.[1] Çocuğu olmayan anne adayı için erkek keçi kesilip onun sıcak derisine anne adayını sarma inanç ve uygulaması Balkan Türklerinde de vardır. Bu derinin vücudu sıkacağına sıkışmış vücudun kan damarlarını açacağına ve kan deveranını hızlandıracağına inanırlar.[2] Bazı durumlarda bayan Baksiye götürülür. Yine Hazaralarda çocuğu olmayan hanımlara muska yapılır. Kadın muskayı boynuna pamuktan yapılmış olan iple asar. Bu işlerden sonra kadının analığa hazır olacağına inanılır. Çocuğa kalamayan kadın için “bakıcı kadın” “Emici Ana” “Ebe Ana” “Ocaklı Ana”lara gitme, Nuska/Muska, Tomar boylama, hamayıl yazdırıp taşıma geleneği Türk halkları arasında çok yaygındır. 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Hazaralar da kız çocuğu çok olup, oğlu olmayan aileler son kız çocuklarına Cume gibi erkek ismi de koyarlar. Sürekli kız çocuğu olan ve erkek çocuğu bekleyen, artık kız çocuk istemeyen veya çocuğu yaşamayan aileler, çocuklarına koydukları isimle gaip alemine bazı mesajlar vermek isterler. Bu uygulamayı Uluğ Türkistan, Avrasya, Ortadoğu ve Balkanlar’daki çeşitli Türk halklarında görmekteyiz. Mesela Anadolu’da “Kızyeter” Kafkasya’da “Tamam” Vahit Azerbaycan’da “Besti” veya “Kız Besti” isimleri konur. Türkmenistan’da “Oğlan Gerek” Kuzey Mezopotamya’da “Döndü” “Döne” Doğu Karadeniz’de “Kafiye” isimleri konur. Ayrıca; Tokta, Durmuş, Dursun, Ömür, Yaşar gibi isimlerin de mahiyeti aynıdır.[3] Hazarların yaşamayan erkek çocuklarına entari giydirilir, küpe takılır. Bazı ailelerde, erkek çocukları çok öldükleri için, erkek çocuklarının ismini kötü bir şeyin ismini koyarlar. Örneğin Çalme Hazara dilinde tezek demektir.[4] Erkek çocuğu yaşamayana ailelerin çocuklarının yaşamaları için onlara kız isminin konulması, onlara kız giysilerinin giydirilmesi, saçlarının uzatılması, küpe takılması, onların korunmaları amacıyla yapılır. Sadece erkek çocukların ölümüne sebep olan güçleri bu yöntemle aldatmak amaçlanmıştır. Çocuklara yaşamaları için çirkin isimler konulması da onların beğenilmemesini sağlamak içindir. Bazen de çocuklar özellikle pasaklı tutulur yüzüne kömür sürülür veya bezendikleri zaman kem sakınılır. Bununla amaç çocuğu görünen ve görünmeyen nazar türünden tehditlerden muhafaza etmektir. Güçlü hayvanların isminin konulmasından da amaç aynıdır.[5] Bu isimin tehlike unsurlarını yıldıracağına inanılır. Bu uygulamayı da Türk Dünyasının birçok yerinde görmekteyiz, bunların Türklerin mensubu bulundukları eski inançların uzantısı oldukları ifade edilmektedir. Nitekim Hazara Türklerinde Çalme anlamına gelen büyükbaş hayvan dışkısının ismi Anadolu Türklerinde Kerme veya Kelme’dir. Hiç çocuğu olmayan aileler çocuğunun olması için, şeyhlerin nefsine hakim ve haram yememiş kimselerin mezarı ziyaret edilir. Nefsi ve nesli güçlü kimseden bir “dua verin” diye talepte bulunur. Ulu gabirlerden çocuk edinme inancı Kamizm önemi Türk halk inanç sisteminin bir ürünüdür. İslamiyet’te Veli Kültü olarak devamlılık göstermiştir. Türk halkları arasında çok yaygın olan bu inanca göre Allah’ın halis kullarının Allah indinde itibarlı yeri vardır. Bu şahıslar dileğin Allah’a ulaşmasında yardımcı olurlar. Bunların mezarları da istek iletilmesinde etkilidir. “Nefsi ve Nesli” temiz olma Türk halk safizminde bilhassa Afganistan gibi Uluğ Türkistan’ın güney bölgesinde, bu itibarla da özel önem arz eder. Hazara halkı, çocuğu olmayan beyanları kutsal yerlere, ziyaretgahlara götürüler ve buralarda Allah (C.C.) dan yardım istenir. Çocuk dünyaya geldikten sonra Babe Nazar, Bibi Nezire gibi isimler koyarlar. Doğumdan sonra çocukla beraber ziyarete giderler ve kurban keserler, dua ederler. Allah’tan çocuğu uzun ömür isterler. “Bibi”nin Türk halk tasavvufunda özel bir yeri vardır. Bibi, Anadolu’da bazen hâlâ ve bazen de Teyze anlamında kullanılmakla beraber asıl anlamı gün görmüş hikmet sahibi, ağzı dualı, eli bereketli, aziz hatun kişi demektir. Daha ziyade tecrübeli ebe analar için kullanılır. Bir bibi doğum yaptırdığı çocuk sayısınca önem ve manevi itibar kazanır. Zira Bibi bir canlının dünyaya gelmesinde bir ananın doğumuna yardımcı olmuştur. Özbekistan ve Güney Azerbaycan Türkleri arasında ünlü bibi yatırları vardır. Belirli zamanlarda efsaneleşmiş bibilerin adına özel günler düzenlenip ve bu günlerden bereket, saadet, sıhhat gibi güzellikler beklenir. Bibi Kültü Balkanlarda da vardır. Etimolojisi Baba ile ilgilidir. Doğumla ilgili dönemlerin kesin sınırlarla ayrılmaları pek kolay değildir. Doğumu takip eden ilk kırk gün, annenin “Kırklı” dönemidir. Bu dönemde ona özel itina gösterilir. Bu dönemdeki inançlar “et”, “su”, “kirli su”, “bağ”, “ayna”, “Ad verme” ve “beslenme” ile ilgilidir. DEVAM EDECEK DİPNOTLAR: * Bu yazı Durmuhammed Salih ile birlikte ilkin bildiri olarak sunulmuş daha sonra Atayurttan Anayurda Türk Kültürü Dergisi’nde yayınlanmıştır. * Şimdilik 100 sahifeyi bulan bu çalışmanın hazırlanmasında destek ve yardımını esirgemeyen Sayın Mehmet Atay ve Sayın Tülin Öncel’e teşekkür ediyorum. [1] Kaynak Kişi: Halime Alişahi, tahsilsiz ev hanımı, Dereysuf İlçesinde yaşamakta olup, 47 yaşındadır. [2] Yaşar Kalafat, Kuzey Afganistan Türkleri (...) İstanbul, 1994. [3] Yaşar Kalafat, Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara, 1999. [4] Kaynak Kişi: Hatice Salih ilkokul mezunu evhanımı. Somangan ilçesi Dereysuf köyünde yaşamaktadır. 40 yaşındadır. [5] Abdulkadir İnan, Makaleler ve İncelemeler, Ankara, 1992. 45 ■ TAMER VARLI tamer_varli@hotmail.com Sendikac› GEÇEN SAYIDAN DEVAM... U konudan şimdiye kadar daha çok komşu ülkelerin şiir medeniyetlerini işledik. Sıra geldi bizim alt yapımızı oluşturan medeniyetimiz Selçuklu ve Osmanlı Şiirine geldi. Selçuklu ve Osmanlı Şiiri; (İstanbul’un fethinden önce) Anadolu şiiri 15.yüzyılın ortasına kadar ( İstanbul’un fethinden önce), Mevlana’nın ve Yunus’un görkemli yapıtlarını, Süleyman Çelebi’nin güçlü Mevlidi’ni, Şeyhi’nin nefis mesnevilerini yaratmıştı. Türkçe, şiir dili olarak Orta Asya’dan Ön Asya’ya getirdiği geleneği, İslamiyet’in kültürel yaşantısıyla ve Arap-Fars estetiğiyle birleştirerek yeni bir senteze yönelir. Türk şiirinin kaynaklarını, göçebe özelliklerini; İslami değerlerini, tasavvuf ve tarikat yönlerini ve ilerici hümanizma’sını Yunus Emre, kendi dehasının potasında eritti. Hem halk şiirimizin, hem divan şiirimizin coşkun bir pınarı oldu. Hece vezinlerini de yaşattı, aruzu da geliştirdi. İstanbul’un fethinden önceki divan şairleri, imparatorluk döneminin olgunluğuna erişmemişlerdi ama gazel’den tuyuğa, mesnevi’den rubaiye kadar, Arap-Fars edebiyatının temel birimlerinde azımsanamayacak bir yararlılık gösterdiler. Sümer’in, Mezopotamya’nın, türlü türlü kültür ve dillerin zengin şiir yaşamı, 11.yüzyılın ikinci yarısından sonra başladığı Türkleşme ve Türkçeleşme yaşantısını yeni doruklara taşıyacaktı. Anadolu’nun ve çevresinin yazgısı, uygarlık tarihinde olduğu gibi, insanlığın şiir serüveninde de ihtişamlı hale getirmesine bir başlangıç olmuştu. Mevlana’nın Farsça yazılmış şiiri dışında, Selçuklu ve Osmanlı döneminden seçilmiş şiirlerin hepsi o çağların Türkçesiyledir. Bazılarının anlaşılması çok güç olduğundan, bunların çoğunu anlamak için geniş sözlüklerden yararlanmak gereği duyulmaktadır. Türkçemiz, 13., 14., 15. yüzyıllardan bu yana, o kadar çok değişmiştir ki o dönemin şiirlerini yine bu- B ■ 46 Eski Anadolu ve Ortadoğu’dan Şiir’ler (VI) gün ancak sözlükle okuyabiliyoruz; neredeyse kendi dilimize çevirmek zorunda kalacağız diye düşünmüyor değiliz! Yazımıza ünlü yazar ve düşünür Mevlana’dan bir Türkçe Şiirler ile devam edelim; Gelesin bunda sana yek garazım yok işitirsen; Kalasın anda yavuzdur yalnız kande kalırsan. Çelebidir kamu dirlik, Çalaba gel, ne gezersin? Çelebi kuralın ister, Çelebiyi ne sanırsın. Ne ağızdır, ne ağızdır Çeleb ağzında kığırmak; Kulağın aç, kulağın aç, bula kim anda değersin. —.Eğer k’eydir karındaş yoksa yavuz, Uzun yolda bulur sana kılavuz. Çobanı berk tut, kurtlar öküştür; İşit benden, kara kuzum karakuz. —.- Kiçkinen oğlan, sen bize gelgil; Yol bulamazsan dağdan gelgil. Ol çiçeği kim yazıda buldun, Kimseye verme, hasmına vergil. —.GAZEL Nerde! Ben kim, kulak vermek kim danışmana, ey saki? Şarabından koy kadehe, gel, can kat cana, ey saki. Sen âşıkların dostusun, iksirini bizlere dök: Eloğluna sunma, gizli gizli ver bana, ey saki. Ekmek isteyene ekmek, açgözlülere somun ver; Define sunulmaz ekmek âşıklarına, ey saki. Biz ekmek yemeyiz; yoksul gibi durulmaz sarayda; Kalk, gel, sen sansın canının canlar canına, ey saki. Al sürahiyi, koy köyün ihtiyarının eline; O sarhoşsa yaklaş köyün sarhoşlarına, ey saki. Kerem et, yürü, koş, bol bol sun. Sarhoş nerde, utanç ne? Utanan varsa bir kadeh ver utanana, ey saki. Kalk, bize gel, utanmanın, arlanmanın baş düşmanı: Gel gülücüklerle, gülsün bahtım da bana, ey saki. (Mevlana Celaleddin Rumi; 12071273) ÜÇ RÜBAİ Halman’ın çevirisiyle; Gel, gel yine, her neysen, kimsen yine gel; Kâfirsen, ateş ve put seversen, yine gel: Girmez ki umutsuzluk dergâhımıza... Yüz tövbeni bozsan bile gel, sen yine gel. Bambaşka bu gün: Çifte güneş var gökte; Benzersiz gün, eşsiz bir gün işte... Müjdem var, ey sevgililer: aşk günü, gök Binlerce çiçekle şarkılar dökmekte. “Aşk bir kuru ses,” derler - Sunturlu yalan. “Aşk umdun,” derler, “buldun, var oyalan.” Can içre yaşar bizde kıvanç dünyası... “Cennet yedi kat arşta” mı derler? Bu yalan. Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012 REBABNAME’den; Mevlana’dur evliya kutbu bilin, Ne kim ol buyurdise anı kılın. Tanrıdan rahmettir anın sözleri, Körler okursa açıla gözleri. Sen veliden ayrı görme Tanrıyı, Andan iste, halka sorma Tanrıyı. Sultan Veled (1226-1312) Selçuklu ve Osmanlı da olduğu gibi günümüz Şiir ve Söyleşileri, Mevlanasız ve Yunus’suz olmaz diye düşünenlerdenim ben. Bir şiir sever ve bir şiir yazar olarak. Sanki bu iki ünlüden ne zaman bir iki şiir okusam, kendimi çok derin bir tasavvufinin içinde bulurum ve rahatladığımı hissederim. Birden kendimi o devirlerde yaşamış gibi hisseder, bir an için gözlerimi kapar rüyaya dalarım ve birkaç dakika oralarda gezinir dururum sanki... YUNUS EMRE’DEN ŞİİRLER Canlar cananı buldum, bu canım yağma olsun; Assı ziyandan geçtim, dükkânım yağma olsun. Ben benliğimden geçtim, gözüm hicabın açtım; Dost valsına eriştim, gümanım yağma olsun. İkilikten usandım, birlik hanına kandım; Derdi şarabın içtim, dermanım yağma olsun. Varlık çün sefer kıldı, dost andan bize geldi; Viran gönül nur doldu, cihanım yağma olsun. Geçtim bitmez sağnıçtan, usandım yaz u kıştan; Bostanlar başın buldum, bostanım yağma olsun. Yunus ne hoş demişsin, bal u şeker yemişsin; Ballar balını buldum, kovanım yağma olsun. Yunus Emre (1241?-1321?) Yunus Emre’mizin başka güzel şiirleri ile devam edelim; Aşkın aldı benden seni, Bana seni gerek seni; Ben yanarım dün ü günü, Bana seni gerek seni. Ne varlığa sevinirim, Ne yokluğa yerinirim, 2012 Mart - Nisan • Serhat Kültür Aşkın ile avunurum, Bana seni gerek seni. Aşkın âşıklar öldürür, Aşk denizine daldırır, Tecelliye doldurur, Bana seni gerek seni. Aşkın şarabından içem, Mecnun olup dağa düşem, Sensin dün ü gün endişem, Bana seni gerek seni. Sufilere sohbet gerek, Ahilere ahret gerek, Mecnunlara Leyli gerek, Bana seni gerek seni. Yunus Emre bir başka Şiirinde de şöyle seslenir bizlere; İşitin ey yarenler, Aşk bir güneşe benzer; Aşkı olmayan gönül, Misal-i taşa benzer. Taş gönülde ne biter, Dilinde ağu tüter, Nice yumşak söylese Sözü savaşa benzer. Aşkı var, gönül yanar: Yumşanır, muma döner. Taş gönüller kararmış, Sarp, katı kışa benzer. Ol sultan kapısında, Hazreti tapusunda, Aşıkların yıldızı Her dem çavuşa benzer. Geç Yunus endişeden, Gerekse bu bişeden Ere aşk gerek önden Andan dervişe benzer... Ne Mevlana’mızı nede Yunus’umuzu sayfalara ve kitaplara sığdırabiliriz. Onların gönlümüzün bir yerlerinde olduğunu hepimiz biliriz. NE OLURSAK OLALIM! Kadı Burhanettin’den bir iki örnek ile altı sayıdan beri devam eden Eski Anadolu ve Ortadoğu’dan Şiirler konumuzu bu sayımız ile tamamlıyorum. TUYUĞ Dilberin işi itab ü naz olur; Çeşmi cadu, gamzesi gammaz olur. Ey gönül, sabr et tahammül kıl ana Yare erişmek işi az az olur. Kadı Burhanettin (1344-1398) RÜBAİ Ben leblerini canıma emsem görürüm, Gözün yarasın gönüle merhem görürüm. Aşkın odun ki yaka iki cihanı Ben kendi canıma yalınız kem görürüm. Kadı Burhanettin Değerli Serhat Kültür dergisi okuyucuları, yukarıda da sözünü ettiğim gibi, uzun bir süredir bu değerli Anadolu’nun ve Orta doğu’nun Şiir dehasını yüzyıllardır eskimeyen canlılığıyla gelen kültürünü sizlere aktarmaya çalıştım. Beni bu konuda sabırla okuduğunuz için sizlere teşekkürü bir borç biliyorum. Ben de bu şiirleri okurken çok duygulandım, güldüm, ağladım, şaştım, aydınlandım, coştum. Dört bin yılın şiir zenginliği beni büyüledi. Siz değerli okurlarımızın da bu şiirleri okurken, bu şiirlerde güçlü yaşantılar bulmuşsunuzdur... Bir daha ki sayımıza kadar sağlıkla ve esen kalın sevgili Serhat Kültür Dergisi okuyucuları. Kaynakça: Talat S.HALMAN 47 ■ Özlü Sözler - K›ssadan Hisseler ● Hazırlayan: Nevzat ERDAĞ HOfiGÖRÜ SÖZLER‹ 1. Müslüman, hoşgörü sahibi ve bağışlayıcıdır, gerçek müminler “Öfkelerini yenerler, insanların kusurlarını affederler.” (Kur’an-ı Kerim) 2. Hoşgörülü ol ki sana da öyle davranılsın.” (Hz. Muhammed (Sav) 3. İnsanları mutlu edecek tek vasıta, onları birbirlerine yaklaştırarak, onlara birbirlerini sevdirerek, karşılıklı maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılamaya yarayan hareket ve enerjidir. Dünyanın barışı içinde insanlığın gerçek mutluluğu, ancak bu yüksek ideal yolcularının çoğalması ve başarılı olmasıyla mümkün olacaktır. (M.Kemal Atatürk) 4. İki şeyi unut; yaptığın iyiliği ve gördüğün kötülüğü. (Lokman Hekim) 5. “Sevgide güneş gibi ol, dostluk ve kardeşlikte akarsu gibi ol, hataları örtmede gece gibi ol, tevazuda toprak gibi ol, öfkede ölü gibi ol, her ne olursan ol, ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol.”(Mevlana) 6. İnsanlar, din, mezhep, ırk, millet, renk, mevki, sınıf farkı gözetilmeksizin sevilmeyi hak etmektedirler. Madem ki insanoğlu ruh yönüyle Allah’tan gelmektedir; öyleyse insanlar hiçbir şekilde birbirlerinden bu anlamda ayrılamazlar. (Yunus Emre) 7. Başkası düştü mü “çürük tahtaya basmasaydı” deriz. Kendimiz düşünce, bastığımız tahtanın çürük olmasından şikâyet ederiz. Cenap Şehabettin 8. Bu çağın gereği ortak bir din değil, çeşitli dinlere bağlı insanlar arasındaki karşılıklı hoşgörü ve saygıdır. (Gandhi) 9. Hoşgörü, uygarlığın biricik sınavıdır. (Arthur Helps) 10. Hoşgörü, yapılan her şeyin kolayca kabul edilip onaylanması değildir. Hoşgörü, başkalarının görüşlerini anlama yeteneği ve acı bir duygu beslemeden, anlayışlı bir tartışma arzusudur. (Macintosh) 11. İnsanlığın kurtuluşunu sağlayacak en büyük erdem hoşgörüdür. (H.Wilhelm Van Loon) 12. Toplumsal hayatta en yararlı erdem hoşgörüdür. (Dale Carnegie) 13. Sevdiğinin kusurlarını hoş görmeyen, sevmiyor demektir. (Goethe ) 14. Affetmek, geçmişi değiştirmez ama geleceğin önünü açar. (Paule Boese) 15. Meyvesi çamura düşüyor diye, ağaca mı lanet edilir? (Hölderlin) 16. Gülümsemek, iki insan arasındaki en kısa mesafedir. Victor Borqe 17. Hayattan hoşnut olun, çünkü size sevmek, çalışmak, oynamak ve yıldızlara bakma şansı veriyor. (Henry Dyke) 18. Başkalarının iyiliği için uğraşan bir kişi, kendi iyiliğini de garanti altına almıştır. Confucius 19. Şiddet göstermeme, inancımın birinci maddesidir. Aynı zamanda o, benim itikadımın da son maddesidir. (Mahatma Gandi) 20. Diğerlerine iyi davranırsan kendine en büyük iyiliği yapmış olursun. (Zoreaster) 21. Çok yumuşak davranmak, çok sert davranmak kadar kötüdür. (Eric Vebster) 22. Başka birinin sizin kadar iyi yapabileceği bir şeyi bırakın o yapsın, siz yapmayın. (Andre Gide) 23. Dünyayı savaş tehlikesinden koruyacak tek bir yol vardır; dünya çapında yetkiye sahip olacak ve dünyada bütün silahların tekelini elinde bulunduracak bir tek otoritenin kurulması. (Bertrand Russell) 24. Hoşgörü nedir? Hoşgörü insanlığın bir parçasıdır. Hepimizin hataları ve eksikleri var; gelin karşılıklı olarak birbirimizin hata ve eksiklerini bağışlayalım, çünkü hoşgörü doğanın ilk yasasıdır. (Voltaire) KISSADAN H‹SSELER MEVLANA’DAN HOŞGÖRÜ DERSLERİ Mevlâna Siraceddin Konevî, devrinin ileri gelenlerindendi ve Mevlâna Celâleddin ile arası açıktı. Ona Mevlâna’nın “Yetmiş üç mezheple beraberim” dediği nakledildi. Garazından dolayı Mevlâna’nın huzurunu kaçırmak ve ona saygısızlık etmek istedi. Güvendiği talebelerinden birini ona gönderdi ve topluluk içinde Mevlâna’dan böyle bir şey söyleyip söylemediğini sormasını istedi. Ayrıca ona “Eğer inkâr ederse hakaret et” diye tembih etti. Talebe Mevlâna’ya gelerek “Siz yetmiş üç mezheple beraberim demişsiniz doğru mu?” diye sordu. Mevlana “Her zaman söyleyip duruyorum” dedi. Talebe Mevlâna’ya ağzına geleni söylemeye, hakaret etmeye başlayınca Mevlâna güldü ve “Bu söylediklerinle de beraberim” dedi. Talebe utandı ve oradan uzaklaştı. ■ 48 MEVLANADAN BİR HOŞGÖRÜ DERSİ Mevlana bir gün sokakta yürürken iki adamın fena halde kavgaya tutuştuğunu ve birbirlerine ağır hakaretler ettiğine şahit olur. Birinin diğerine şöyle dediğini işitir. -Eğer bana küfür edecek olursan sana bin katı ile cevap veririm. Mevlana onlara yaklaşır ve der ki; -Hadi dostum öfkeni bana kus; çünkü bana bin tane küfür de etsen tek bir tane bile duyamazsın!.. Serhat Kültür • Mart - Nisan 2012