AltinKopru - Bişkek Büyükelçiliği
Transkript
AltinKopru - Bişkek Büyükelçiliği
Altin Köprü 5. 6. 7. 8. Narın (Narın) Oş (Oş) Talas (Talas) Issık-Göl (Karakol) Kırgızistan'ın şehirleri: • Balasagun • Balıkçı • Batken • Celal-Abad • Kant • Karakol • Karaköl • Karasuu • Koçkorata şehircesi • Kızılkıya • Mayluusuu (Yağlısu) • Narin • Oş • Özgön (Özçent) • Sülüktü şehircesi • Talas • Taşkömür • Toktogul • Çolpon-Ata • Tokmok G o l d e n B r id g e Üniversiteler Kırgızistan'da 60 civarinda üniversite bulunmaktadır. Belirli üniversiteler şunlardır: • Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi • Orta Asya Amerikan Üniversitesi • Kırgız-Rus Slav Üniversitesi • Ulusal Kırgız Üniversitesi] • Bişkek Beşeri Bilimler Üniversitesi • Uluslararası Kırgızistan Üniversitesi • Oş Devlet Üniversitesi • Kırgız Özbek Üniversitesi • Oş Teknoloji Üniversitesi • Kasım Tınıstanov Üniversitesi • Celal-Abad İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası İşletme Fakültesi • Arabayev Üniversitesi •Uluslararası Atatürk-Alatoo Üniversitesi #12 2014 1 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge Prof. Dr. NUMAN KURTULMUŞ T.C. Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş 1959'da Ünye'de dünyaya gelmiştir. İsmini aldığı dedesi Numan Kurtulmuş, Kurtuluş Savaşı'nda Çanakkale, Erzurum, Batum ve Azerbaycan cephelerinde binbaşı olarak görev yapmış, Balkan Savaşında savaşmış ve Sakarya Meydan Savaşında yaralanarak gazi olmuştur. Ayrıca, dedesi Latin harfleriyle yazılmış ilk Türkçe ilmihal kitabı olarak bilinen Amentü Şerhi'nin yazarıdır. Babası İlim Yayma Cemiyeti'nin önde gelen isimlerinden İsmail Niyazi Kurtulmuş'tur. Halen, ailesi ile birlikte İstanbul'un Fatih ilçesinde ikamet etmektedir. 1988'de Sevgi Kurtulmuş ile evlenen Kurtulmuş'un Ayşe, İsmail ve Emir adlarında üç çocuğu dünyaya gelmiştir. Kurtulmuş ileri derece İngilizce biliyor. Lise eğitimini İstanbul İmam Hatip Lisesi'nde aldı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi'nde 2 #12 2014 lisans eğitimini 1982 yılında ve 1984 yılında yüksek lisans eğitimini tamamladı. 1988-1989 yılları arasında ABD'de Temple Üniversitesi School of Business & Management’da lisansüstü çalışmalarına devam etti. 1990-1993 yıllarında yine ABD’de Cornell Üniversitesi New York State School of Industrial & Labor Relations’nda misafir öğretim üyesi olarak görevde bulundu ve 1992'de İstanbul Üniversitesi'nden doktorasını derecesini aldı. 1994 tarihinde İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde doçent oldu. 2004 yılında ise profesör ünvanını aldı.[4] Eğitimini tamamladığı İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde sosyal siyaset, çalışma ekonomisi ve insan kaynakları yönetimi hocalığı yaptı. Ayrıca çeşitli uluslararası ve Türk kuruluşların sempozyum ve seminerlerinde konuşmacı olarak yer aldı. 'Hocaların hocası' unvanı ile anılan Sabahattin Zaim'den dersler alan Kurtulmuş, halen İstanbul Ticaret Üniversitesi'nde ekonomi ve siyasal iletişim dersleri vermektedir. TAYIRBEK SARPAŞEV Kırgızİstan Başbakan Yardımcısı 23 Ağustos 1968 yılında Calalabad bölgesi, Toktogul iline bağlı Torkent köyünde doğdu. Tayırbek Sarpaşev, 1991 yılında Yusuf Balasagunadlı Kırgız MilliÜniversitesinin Muhasebe ve Ekonomi Fakültesinden mezun oldu. Sarpaşev 1991-1994. yıllarında "Tushum" ve "Sayat" fırmalarında müdür olarak çalıştı. 1994-1999 yıllarında ОсОО «Градиент» Gradient firmasında müdürlük yaptı. 1999-2000’lı yıllarda Uluslararası «Togulbay Ata» firmasında başkan yardımcısı görevini sürdürmüştür.. 2000-2005’te Kırgızistan genelseçimleri sonucu Kırgız Cogorku Keneşe giren milletvekili, Yakıt ve Enerji Complex Komitesi Başkanı olarak faaliyet göstermiştir. 2005-2006 seçimlerinde Kırgız Cogorku Keneşinin (Parlamento) Milletvekili koltuğunu kazanmıştır. Çeşitli firmalarda müdür olarak çalışan Sarpaşev 2006-2007. yıllarında Kırgız Cogorku Keneşi (Parlamento) başkan yardımcısı görevine getirilmiştir. 5 Yılboyunca - 2007-2012 yılları arasında özelyapılarda işadamı olarak çeşitli sektörlerde faaliyetine devam etmiştir. 6 Eylül 2012 yılında önce Kırgız Cumhuriyeti, Ekonomi ve Yatırımlardan sorumlu Başbakan Yardımcısı, sonra Nisan 2014’te Kırgız Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı olarak atanmıştır. #12 2014 3 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge BİŞKEK ŞEHRİ HAKKINDA KISA BİLGİLER Şehir içindeki evlerde soğuk su, sıcak sı, doğalgaz, elektrik hizmeti 24 saat verilmektedir. Ayrıca kışın kalorifer için merkezi ısıtma sistemiyle şehre sıcak su verilmektedir. Şehrin yolları geniştir. Ancak son yıllarda hızlı araba artışı ve modernizasyon sorunları nedeniyle trafik sorunu ortay çıkmıştır. Şehir içinde küçük pazarcıklar haricinde 5 tane pazar vardır (Oş, Ak-Emir, Konfort, Orta-Say, Alamedin 1). Bu pazarlardan temel ihtiyaç malzemeleri temin edilebilir. Bu pazarlar haricinde Beta Stores, 7 Dney, Narodnıy şehrin farklı noktalarında şubeleri bulunan süper marketler bulunmaktadır. Ayrıca Bişkek Park, Vefa Centre, Beta Stores, ZUM ve Dorday Plaza gibi ticaret merkezleri de bulunmaktadır. Pazarlardaki ve bu alışveriş merkezlerindeki tekstil ürünleri daha çok Türkiye, Çin, Rusya ve Güney Kore’den ithal edilmektedir. Teknolojik ürünler ise daha çok Çin, Dubai, Malezya’dan ithal edilmektedir. Arabalar ise daha çok Almanya’dan getirilmektedir. Yurtdışından gelen tekstil ürünlerinin fiyatları kalitesine ve hangi ülkeden geldiğine göre değişmekle birlikte Türkiye’den ithal edilen ürünler genellikle Türkiye’deki fiyatlarına yakındır. Teknoloji ürünleri ise çok az da olsa Türkiye’den daha ucuzdur. Çalışanların maaşlarına gelince … Bir çalışanın minimum aylığı 200 dolar civarındadır. Bu alt limittir ve Bişkek için geçerlidir. Almanya’dan ithal edilen arabaların fiyatları Türkiye’ye göre daha ucuzdur. Benzinse son zamanlarda yükselmiş olmasına rağmen Türkiye’den çok ucuzdur. Bugünlerdeki fiyatı ortalama 2 TL’dir (49 som). Şehir yemyeşildir. Birçok noktasında büyük parklar vardır. Bunun yanı sıra tüm yol kenarları ağaçlandırılmıştır. Yazları bu ağaçların sulanması için şehirdeki arklardan su verilir. Şehrin civarında birçok piknik alanı bulunmaktadır. Türkiye’den Kırgızistan’a gelen bir kişi için Türkiye’de bulup da Kırgızistan’da bulamayacağı herhangi bir şey neredeyse yok gibidir. Burada yaşayan ve çalışan Türk işadamları tekstilden, kahvehaneye; kırtasiyeden, restorana kadar hemen hemen her alanda iş yapmaktadırlar. Eğitim kurumu olaraksa Bişkek’te Türklere ait 2 üniversite, 4 lise, 3 anaokulu mevcuttur. Bunlardan Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Kız Meslek Lisesi, Bişkek Türk Lisesi ve buradaki lisede bulunan anaokulu T.C. veya T.C. ve K.C. Tarafından ortaklaşa kurulmuştur. Geriye kalan eğitim kurumları ise Sebat Eğitim Kurumlarına bağlı olarak faaliyetlerine devam etmektedir. 4 #12 2014 #12 2014 5 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü BÜYÜKELÇİ KILIÇ: TÜRKİYE VE KIRGIZ CUMHURİYETLERİ TÜRK DÜNYASININ PARLAMENTER DEMOKRASİYİ BENİMSEYEN İKİ ÜLKESİDİR Üst düzey ziyaretler: YDSK kapsamında her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen toplantıların sonuncusu 3 Haziran 2014 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilmiştir. Toplantı vesilesiyle ülkemizi ziyaret eden Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Almazbek Atambayev'e Dışişleri Bakanı Sayın Erlan Abdıldaev ve dönemin Sağlık Bakanı Sayın Dinara Saginbaeva da eşlik etmiştir. Ziyaret vesilesiyle YDSK Ortak Bildirisi yayımlanmış, imzalanan Sağlık ve Tıp Bilimleri Alanlarında İşbirliğine Dair Anlaşma'yla da her yıl 100 Kırgız vatandaşı hastanın ülkemizde tedavi olmasına imkân sağlanmıştır. Ayrıca, iki ülke Dışişleri Bakanlıkları arasında işbirliği protokolü ile meteoroloji alanında işbirliği anlaşması imzalanmıştır. Metİn KILIÇ G olde n B rIdge İki ülke arasında bugüne kadar, cumhurbaşkanı, başbakan, bakan ve parlamenter düzeylerinde çok sayıda üst düzey temas ve ziyaret gerçekleştirilmiştir. Cumhurbaşkanı Sayın Atambayev yalnızca 2014 yılı içerisinde ülkemizi ikisi resmi? biri özel olmak üzere üç kez ziyaret etmiştir. Ülkemizden Kırgızistan’a Cumhurbaşkanı düzeyindeki son ziyaret 11. Cumhurbaşkanımız Sayın Abdullah Gül tarafından 2012 Ağustos ayında yapılmıştır. Başbakan düzeyindeki son ziyareti ise 2013 Nisan ayında YDSK II. Toplantısı vesilesiyle Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Başbakanlığı döneminde gerçekleştirmiştir. Ayrıca, Dışişleri Bakanı Sayın Erlan Abdıldayev’in 2014 Mayıs ayında ülkemize yaptığı ziyaret Kırgızistan’dan ülkemize Dışişleri Bakanı düzeyindeki ilk resmi ziyareti teşkil etmesi bakımından ayrıca önem taşımaktadır. Türkiye ve Kırgızistan, başta BM ve Türk Konseyi bünyesinde olmak üzere, uluslararası teşkilatlarda etkin bir dayanışma sergilenmekte, "adaylık" konusunda karşılıklı destek yaklaşımı benimsenmektedir. T.C. Bİşkek Büyükelçİsİ 6 #12 2014 #12 2014 7 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü Parlamentolararası işbirliği: Parlamentolararası işbirliği ikili ilişkilerimizin önemli bir unsurunu oluşturmaktadır. 10 Ekim 2010 tarihinde gerçekleştirilen Parlamento seçimlerinin ardından Kırgız Meclisi’nde bir “Kırgızistan-Türkiye Parlamentolararası Dostluk Grubu” kurulmuştur. Meclisin yaklaşık üçte birinin üyesi olduğu “Türkiye Dostluk Grubu” başkanlığını Respublika Partisi Milletvekili Kenjebek Bokoev yürütmektedir. TBMM bünyesinde ise 5 Ocak 2012 tarihinde “Türkiye-Kırgızistan Parlamentolararası Dostluk Grubu” kurulmuş olup, grubun Başkanlığını Ak Parti Amasya Milletvekili Mehmet Naci Bostancı yürütmektedir. Parlamentolararası işbirliği çervesinde dönemin Kırgız Meclisi Başkanı Ahmatbek Keldibekov 2528 Eylül 2011 tarihlerinde TBMM Başkanı Sayın Cemil Çiçek’in davetine icabetle ülkemizi ziyaret etmiş, ziyaret vesilesiyle de iki meclis arasında “İşbirliği Mutabakat Zaptı” imzalanmıştır. Ekonomik/ticari ilişkiler: Çok boyutlu ikili ilişkilerimizin bir diğer önemli sacayağını oluşturan ekonomik/ticari ilişkilerimiz gelişen bir seyir izlemektedir. Kırgızistan ile olan ticaret hacmimiz 2000 yılında 23 milyon dolar iken büyük bir sıçramayla 2013 yılı sonu itibariyle 426 milyon dolar düzeyine ulaşmıştır. Gayri resmi ticaret de eklendiğinde bu rakamın 1 milyar doları bulduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, her iki ülkenin siyasi 8 #12 2014 iradeleri, ticaret hacminin resmi rakamlarla kısa vadede 1 milyar dolar düzeyine çıkartılmasının hedeflendiğini açıklamışlardır. Başbakan Yardımcıları eşbaşkanlığında düzenli olarak gerçekleştirilen Türk-Kırgız Hükümetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) toplantıları vesilesiyle karşılıklı güven, ortak irade ve kararlılık çerçevesinde, iki ülke arasındaki potansiyel değerlendirerek, ikili ticaret hacminin artırılmasına, işadamlarımız arasındaki bağların daha da güçlendirerek yeni iş imkânlarının yaratılmasına çalışılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda iki ülke heyetleri biraraya gelerek, ticaretten enerjiye, ulaştırmadan sanayiye, eğitimden kültüre ve daha pek çok alanda verimli görüşmeler gerçekleştirmekte, işbirliği alanlarını tespit etmektedir. Bu kapsamda 8. Dönem KEK toplantısı, Başbakan Yardımcısı Sayın Numan Kurtulmuş ile Kırgız Cumhuriyeti Başbakan Birinci Yardımcısı Tayırbek Sarpaşov eşbaşkanlığında 24-26 Aralık 2014 tarihlerinde Bişkek’te gerçekleştirilecektir. İki ülke ekonomi makamlarının da teşvikiyle gelişen ticaret hacmi, aynı zamanda Türk işadamlarının Kırgızistan’a olan son dönemdeki ilgisinin açık bir göstergesidir. Ayrıca iş forumları, fuarlar, özel iş gezileri, tanıtım veya doğrudan görüşmeler vesilesiyle Kırgızistan’da yatırım yapmaya karar veren Türk şirketlerine her geçen gün yenileri eklenmektedir. Ülkemizden Kırgızistan’a yapılan doğrudan yatırımların miktarı yaklaşık 324 milyon dolar düzeyindedir. Bununla birlikte, Kırgızistan’da küçük sermayelerle yatırım yapan işadamlarımızın kazancını yine aynı ülkede, işini büyütmek veya başka alanlarda yatırım yapmak için kullandıkları ve üçüncü ülkeler üzerinden de Türk işadamlarının Kırgızistan’da yatırım yaptıkları dikkate alındığında Türk işadamlarının Kırgızistan’daki yatırımlarının toplam büyüklüğünün 1 milyar dolar düzeyine ulaştığı tahmin edilmektedir. Bankacılık, inşaat, gıda ve içecek üretimi, mobilya, eğitim, çay üretimi ve paketleme, alışveriş merkezi işletmeciliği ve plastik malzeme üretimi başta olmak üzere Kırgızistan’da çeşitli sektörlerde faaliyetlerini sürdüren 300 civarındaki Türk sermayeli firma, Kırgız ekonomisine büyük katkı vermekte olup, sayıları 5.000’i aşan Kırgız vatandaşına istihdam sağlamaktadır. Benzer şekilde, Türkiye’de faaliyet gösteren 110’u aşkın Kırgız şirketi de ülkemizdeki geniş pazar potansiyelini değerlendirmekte ve her geçen gün yatırımlarını genişletmektedir. G olde n B ridge Batken ve Malatya İl Başkanları Her iki ülkeden müteşebbislerin kurdukları ticaret köprülerinin yanısıra Kırgızistan ile Türkiye arasında tesis edilen vize kolaylığı ile Türk havayolu şirketlerinin İstanbul-Bişkek arasında hafta 28 sefer yapması da kardeş iki akraba topluluğu arasında etkileşimin hızla artmasına katkıda bulunmaktadır. Bu etkileşimin bir sonucu olarak Kırgız ve Türk şehirleri arasında kardeşlik ilişkileri tesis edilmektedir. Nitekim, 2014 Kasım ayı içerisinde kayısılarıyla meşhur Batken ve Malatya illerimiz arasında kardeş kent protokolü imzalanmış olup, halihazırda kayısı sektöründeki yatırım işbirliği imkânları üzerinde çalışmaktadır. Bu örneklerin diğer şehirlerimize de yayılmasıyla, ikili ekonomik işbirliğimizdeki mevcut potansiyelin ortaya çıkarılmasının yanısıra halklarımız arasındaki mevcut sosyal ve kültürel bağların da güçlendirilmesi mümkün olabilecektir. Kırgızistan’daki Türk toplumu: Halklarımız arasındaki ilişkilerin geliştirilmesinde en büyük katkıyı iki ülke arasında bir nevi köprü vazifesi gören Kırgızistan’da yaşayan Türk vatandaşları ile Türkiye’de yaşayan Kırgız vatandaşları sağlamaktadır. Konsolosluk kayıtlarımıza göre, Kırgızistan’da yaklaşık 10 bin vatandaşımız bulunmaktadır. Vatandaşlarımızın yaklaşık 1200’ü öğrenci, 200’ü akademisyen, 210’u öğretmen, 300’ü esnaf-iş veren, 1075’i işçi-çalışan sınıfındadır. Her iki ülkede bulunan Türk ve Kırgız vatandaşlarının çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve sorunlarının çözülmesini teminen her iki ülke Dışişleri Bakanlıkları arasında gerçekleştirilen Konsolosluk İstişarelerinin 5. Toplantısı 20 Kasım 2014 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilmiştir. Ayrıca bu amaç doğrultusunda iki ülke arasında bir sosyal güvenlik anlaşması akdedilmesine yönelik olarak görüşmeler halihazırda devam etmektedir. #12 2014 9 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü Askeri ve güvenlik işbirliği: Eğitim ve kültür işbirliği: Askeri ve güvenlik işbirliği, ikili ilişkilerin önemli bir veçhesini teşkil etmektedir. Türk Silahlı Kuvvetleri ile Kırgızistan Cumhuriyeti Askerî Birimleri arasındaki ilişkilerin en temel ögelerini askerî eğitim işbirliği kapsamında icra edilen faaliyetler ile iki ülke arasında 1999 yılından itibaren yıllık olarak imzalanan “Askerî Hibe Anlaşması” ve bu anlaşmaya istinaden imzalanan “Lojistik Uygulama Protokolü” kapsamında yapılan ve günümüze kadar yıllık ortalama 1 milyon dolar olan, toplamda 13 milyon doları aşan askeri malzeme yardımları oluşturmaktadır. Öte yandan, İçişleri Bakanlığımız Kırgız polisine toplumsal olaylara müdahale, terörle mücadele, kriminal soruşturma gibi alanlarda eğitim ve ekipman desteği sağlamaktadır. Askeri ve güvenlik işbirliğimizin bir sonucu olarak bugüne kadar askeri ve harp okulları ile Polis Akademimizden çok sayıda Kırgız öğrenci mezun olmuştur. Ayrıca uluslararası terörizmle mücadele konularında iki ülke istihbarat servisleri arasında Türkiye ve Kırgızistan arasında birçok alanda olduğu gibi eğitim, kültür ve bilim konularında da sağlam bir işbirliği bulunmaktadır. İki ülke arasında imzalanan anlaşmalar doğrultusunda, Kırgızistan’da her iki ülkenin ortak katkısıyla çeşitli eğitim kurumları açılmıştır. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi ile Büyükelçiliğimiz Eğitim Müşavirliğine bağlı olarak Kırgız Türk Anadolu Kız Meslek Lisesi, Cumhuriyet Yetenekli Çocuklar Kırgız Türk Anadolu Lisesi, Bişkek Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi ve hâlihazırda sadece T.C. vatandaşlarının çocuklarının eğitim aldığı Bişkek Türk İlköğretim Okulu bu kapsamda faaliyet gösteren kurumlardır. İkili eğitim işbirliğinin bir göstergesi olarak, ‘Türkiye Bursları’ kapsamında Türkiye burslu olarak lisans, yüksek lisans, doktora ve araştırma programlarına her yıl çok sayıda Kırgız öğrenciyi kabul etmektedir. Öte yandan, aktif bir işbirliği yürütülmektedir. İkili işbirliği konularının yanısıra Türkiye tarafından başta BM ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) olmak üzere uluslararası örgütler tarafından gerçekleştirilen projeler kapsamında Kırgız emniyet ve güvenlik birimlerine gerekli eğitim ve teçhizat desteği verilmektedir. Kırgızistan’da bir Yunus Emre Türk Kültür Merkezi açılmasına yönelik olarak hâlihazırda çalışmalar yürütülmektedir. Sağlam eğitim ve kültür ilişkilerimizin yanısıra, Büyükelçiliğimiz Din Hizmetleri Müşavirliği ve din görevlilerimiz aracılığıyla Kırgızistan’da yaşayan G olde n B ridge vatandaş ve soydaşlarımıza temel dinî konularda destek verilmeye çalışılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye tarafından kardeş Kırgız halkına hizmet vermek üzere Bişkek’te Orta Asya’nın en büyük camisi inşa edilmektedir. Kalkınma ve insanî yardımlarımız: parkları oluşturulmuştur. Bu yardıma ilaveten 50 milyon dolarlık Eximbank kredi borcu silinmiş, ayrıca 6 milyon dolarlık ilave hibe tahsis edilmiştir. Son olarak, önümüzdeki dönemde Kırgız Devlet Tarih Müzesi’nin restorasyonu için 15 milyon dolar ve İman Vakfı için 10 milyon dolar olmak üzere bu yardımlarımıza yenileri eklenecektir. 2012 yılında imzalanan kredi anlaşması çerçevesinde, Türkiye tarafından Kırgızistan’a sağlanmış olan 100 milyon dolarlık kredi ile Bişkek şehir yollarının önemli bir bölümü yenilenmiş, ülke genelinde çok sayıda okul inşa edilmiş, yol ve inşaat çalışmaları için ihtiyaç duyulan makina 10 #12 2014 Türkiye, Kırgızistan’daki kalkınma proje ve programlarını Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA) aracılığıyla gerçekleştirmektedir. Bu çerçevede, 1993 yılında Bişkek’te TİKA Program Koordinatörlüğü Ofisi açılmış, o tarihten bu yana hastane inşası, renovasyonu ve tefrişatı, okul ve ekmek fabrikası inşası, temiz içme suyu şebekesi kurulumu gibi çok sayıda projeye imza atmıştır. TİKA, hâlihazırda Kırgız Devlet Tarih Müzesinin restorasyonu başta olmak üzere yeni kalkınma projeleri üzerinde çalışmaktadır. Esasen, stratejik ortak iki ülke arasında yukarıda maruz işbirliği konularına ilaveten, ilgili Türk ve Kırgız makamları tarafından bilistişare çeşitli alanlarda çok sayıda proje ve faaliyet hâlihazırda gerçekleştirilmeye devam etmektedir. Nitekim son olarak iki ülke Dışişleri Bakanlıkları arasında diplomasi akademisi ve bilişim konularında işbirliği projeleri ile adli makamlar arasında tecrübe paylaşımına yönelik bir dizi çalışmalar başlatılmıştır. #12 2014 11 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge Bu vesileyle, YDSK ile birlikte ikili ilişkilerimizin kapsamlı bir şekilde ele alınmasına imkân sağlayan KEK toplantılarının 24-26 Aralık 2014 tarihlerinde yapılacak sekizinci oturumunun geçmiş dönemde mutabık kalınan konularda gelinen aşamaların etraflıca değerlendirilmesi ve işbirliği tesis edilebilecek yeni alanların tespiti açılarından büyük önem taşıdığı ve hâlihazırda her alandaki güçlü ilişkilerimizi bir adım ileri taşınmasına katkı sağlayacağı kanaatindeyim. Devlet Tarih Müzesinin seyredildiği en güzel köşe 12 #12 2014 #12 2014 13 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge TÜRKİYE VE KIRGIZİSTAN 1 MİLYAR DOLAR TİCARET HACMİNİ HEDEFLİYOR Çağatay ÖZDEN T.С. Ekonomi Bakanlığı Bişkek Ticaret Müşaviri EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER HIZLA GELİŞİYOR İki ülke arasındaki her alanda gelişen ilişkiler karşılıklı ticaret rakamlarına da yansımaktadır. Türkiye ve Kırgızistan arasındaki ticari ilişkiler tarihsel olarak incelendiğinde; ikili ticarette Türkiye’nin daima ticaret fazlası verdiği görülmektedir. İki ülke arasındaki dış ticaret hacminin, 1992-1997 yılları arasında artan bir seyir izlerken, 1998 ve 1999 yıllarında gerilediği görülmektedir. Bu düşüşün temel sebebi olarak, Uzakdoğu Asya’da başlayan ve daha sonra Rusya Federasyonu’nu derinden etkileyen global ekonomik kriz gösterilmektedir. 2002 yılında yaklaşık 41,6 milyon dolar seviyesinde olan iki ülke arasındaki ticaret hacmi ilk defa 2005 yılında 100 milyon dolar seviyesini aşmış, 2013 yılında ise bir önceki yıla göre % 40,7 oranında artarak 426 milyon dolara ulaşmıştır. Türkiye ve Kırgızistan, Asya ve Avrupa'yı, Çin'den Akdeniz limanlarına kadar bütün Asya Kıtası üzerinden geçen tarihi İpek Yolu ile 1.500 yıl boyunca ticari olarak birbirine bağlayarak, karşılıklı etkileşim içerisinde olmuşlardır. İki ülkenin dünya ticaret yolları üzerindeki bu kilit jeo-ekonomik paylaşımının, 21'inci yüzyılda değişen küresel lojistik haritasını, Asya'nın artan ekonomik rolünü ve ülkelerimizin gelişen ekonomilerini dikkate aldığımızda, gelecekte daha fazla güçleneceğini tahmin ediyoruz. Bu noktada, Türkiye ve Kırgızistan halkları arasında paylaşılan ortak tarih, dil, kültür, inanç ve değerlerin de bu gelişime önemli katkılar sağlayacağına inanıyoruz. Öte yandan, Türkiye, son on yılda sergilediği performans sayesinde, küresel ölçekte “yükselen 14 #12 2014 ekonomi” haline gelmiş, satın alma gücü paritesine göre GSYİH sıralamasında, 2013 yılında AB üyesi ülkelerle kıyaslandığında 6. büyük ekonomi, dünyanın ise 16. büyük ekonomisi konumuna yükselmiştir. Türkiye’nin 2023 vizyonu ise dünyanın en büyük 10 büyük ekonomisi arasında yer almaktır. Bu vizyon içerisinde, Türkiye, Orta Asya ile ilişkilerine özel bir önem vermektedir. Bu çerçevede, Kırgızistan, son yıllarda, kültürel, sosyal, ekonomik ve ticari ilişkilerimizin en hızlı geliştiği, derinleştiği ve çeşitlendiği bölge ülkelerinden birisi haline gelmiştir. Türkiye, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, 16 Aralık 1991 tarihinde, Kırgız Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanıyan ilk ülkedir. Türk işadamları, bu tarihten günümüze kadar, Kırgızistan’ın en zor zamanlarında bile, ülkenin geleceğine güvenerek yatırımlar yapmaya devam etmişlerdir. İhracat Kırgızistan’a ihracatımız 2002 yılından itibaren artış sürecine girmiş ve o tarihte 24 milyon dolar seviyesinde olan ihracatımız, 2013 yılında, bir önceki yıla göre % 51,1 oranında artarak 389,1 milyon dolara ulaşmıştır. Böylece, 2002-2013 yılları arasında yılda ortalama % 33,4 oranında, toplamda ise 16,2 katlık bir ihracat artışı sağlanmıştır. İhracatımızda son üç yılda gerçekleşen ortalama % 44,5 oranındaki artış, Kırgızistan’ı Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasında ihracatımızın en hızlı arttığı ülke konumuna getirmiştir. - Türkiye’nin Kırgızistan’a İhracatında Öne Çıkan Ürünler • Türkiye’nin Kırgızistan’a 2013 yılındaki ihracatında en önemli ürün grubu 7113 GTİP kodu altında sınıflandırılan “mücevherci eşyaları ve aksamları” olup, bu ürün grubunu sırasıyla; “Örme giyim eşyası ve aksesuarları”, “Dokuma halı ve yer kaplamaları” ile “Elektrikli makina ve cihazlar” takip etmektedir. • Türkiye’nin, Kırgızistan’a ihracatında ilk 10 sırada yer alan ürünlerin, ülkeye toplam ihracatımızdan aldığı payın % 71,1 gibi yüksek bir oranda olması, ihracatımızda ürün bağımlılığının yüksek olduğunu göstermektedir. • Türkiye’nin Kırgızistan’a ihracatında, 2013 yılı itibariyle 1 milyon dolar üzerinde ihraç değerine sahip ürünler arasında, ihracatı en hızlı artan ürün grupları; “Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar” ve “Mücevherci eşyası ve aksamı” olarak kaydedilmiştir. #12 2014 15 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü Türkiye’nin Kırgızistan’a İhracatında İlk 10 Ürün (2013)* Türkiye’nin Kırgızistan’dan İthalatında İlk 10 Ürün (2013)* Ancak halen, Kırgızistan’ın toplam dış ticaretinden Türkiye’nin aldığı pay % 3,14; Türkiye’nin dış ticaretinden Kırgızistan aldığı pay ise % 0,07 gibi düşük oranlardadır. Bu bakımdan, önümüzde yapılması gereken birçok iş vardır. Bu noktada, Türkiye ve Kırgızistan’ın ekonomik potansiyellerine yaraşır daha büyük ekonomik açılımların gerçekleştirilmesinin zamanı gelmiştir. Bu çerçevede, iki ülke liderleri, ülkelerimiz arasındaki ticaret hacminin, yakın bir dönemde, 1 milyar dolar seviyesine çıkartılması hedefini ortaya koymuşlardır. KIRGIZİSTAN’DAKİ TÜRK YATIRIMLARI 350 MİLYON DOLARI BULUYOR İthalatımız azalıyor Öte yandan, Kırgızistan’dan ithalatımız 2013 yılında bir önceki yıla göre % 18,3 azalarak 36,9 milyon dolara gerilemiştir. 20022013 yılları arasındaki rakamlarımız incelendiğinde, ithalatımızın dalgalı bir seyir izlediği ve toplamda 1,1 katlık bir artışta sınırlı kaldığı görülmektedir. Kırgızistan’dan ithalatımızda en önemli kalem olan kuru fasulyenin üretiminde görülen mevsimsel değişimler bu durumun ana sebebi olarak değerlendirilmektedir. - Türkiye’nin Kırgızistan’dan İthalatında Öne Çıkan Ürünler • Türkiye’nin Kırgızistan’dan ithalatında 2013 yılı içerisinde en 16 #12 2014 önemli ürün grubunu, 0713 GTİP kodu altında sınıflandırılan ve tamamına yakın kısmını “Kuru fasulye”nin oluşturduğu “Kuru baklagiller” oluşturmuş olup, bu ürün grubunu sırasıyla; “Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat”, “Hayvan bağırsak mesane ve midesi” ile “Alüminyum ve alüminyumdan eşya” takip etmektedirler. Türkiye’nin Kırgızistan’dan ithalatında ilk 10 sırada yer alan ürünler, ülkeden gerçekleştirdiğimiz toplam ithalatın tamamına yakınını oluşturmaktadır. • Kırgızistan’dan ithalatımızdaki en önemli 6 ürün, bu ülkeden toplam ithalatımızın % 94,4’ünü oluşturmaktadır. G olde n B ridge Türkiye’nin, günümüzde, Kırgızistan’da yaklaşık 324 milyon dolar tutarında doğrudan yatırımı mevcuttur. Ancak, Kırgızistan’da yatırım yapan işadamlarımızın kazançlarını ülkede tekrar kullandıkları ve üçüncü ülkelerde faaliyet gösteren Türk işadamlarının da Kırgızistan’da yatırımları olduğu hususları göz önüne alındığında, Türk işadamlarının Kırgızistan’daki yatırımlarının toplam büyüklüğünün, günümüzde 1 milyar dolara ulaştığı hesaplanmaktadır. Türk girişimciler tarafından kurulmuş firmalarda 5.000’in üstünde Kırgız vatandaşına doğrudan istihdam sağlanmaktadır. Benzer şekilde, Kırgız firmalarında, zengin iç pazar fırsatları sunan Türkiye’ye olan ilgilerinin de son yıllarda hızla artmakta olduğu görülmektedir. Türkiye’de, 2013 yılı itibarıyla 111 adet Kırgız sermayesine sahip şirket faaliyet göstermektedir. Kırgızistan’daki Türk sermayeli işletmeler, genel olarak; içecek, pet perform, gıda imalatı (bisküvi, şe- kerleme, çikolata vb.), mobilya, temizlik maddeleri, çay, un, tuz, şeker, boya, pvc ve plastik boru, yapı malzemeleri üretimi ile alışveriş merkezi işletmeciliği, havayolu taşımacılığı, perakende, bankacılık, sigortacılık, tekstil üretimi, matbaa, turizm acenteliği, eğitim işletmeciliği ve mütehhatlik gibi çok çeşitli alanlarda faaliyet göstermektedirler. TÜRK İŞADAMLARI İÇİN KIRGIZİSTAN’DA BÜYÜK TİCARET VE YATIRIM FIRSATLARI VAR Kırgızistan’ı Türk yatırımcılar açısından çekici kılan belki de en önemli unsur, ülkedeki iş ve yatırım olanaklarının çeşitliliğidir. Bu noktada, Kırgızistan’ı, sadece hızlı gelişen iç pazar fırsatları açısından değerlendirmemek gerekir. Ülke, Çin ile Avrupa arasında önemli geçiş koridoru konumu ile Rusya, Çin ve Kazakistan gibi büyük pazarlara yakınlığından dolayı, tüm bölgeye yönelik pazara giriş ve yatırım stratejilerinde ayrıcalıklı bir konumda bulunmaktadır. Bu açıdan, Kırgızistan’ın resmi görüşmelerine başladığı Rusya, Kazakistan ve Belarus’un oluşturduğu Gümrük Birliği’ne olası katılımı- nın, Kırgızistan’da yatırım yapan Türk şirketlerine, yaklaşık 170 milyon nüfuslu cazip bir pazara, daha düşük maliyetler ile ticaret yapma imkanı sağlayacağı değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, Türk iş adamlarının, yakın gelecekte, genel olarak, ulaştırma, telekomünikasyon, hidroelektrik enerjisi, tarım ve gıda sanayi, mineraller, metaller ve kıymetli taş madenciliği, yün işleme ve tekstil, gıda işleme, hafif demirçelik tesisleri, tıbbi araç ve gereçler, tarım, tarım alet ve ekipmanları, ambalaj sanayi, müteahhitlik hizmetleri ve turizm sektörlerinde Kırgızistan’daki önemli yatırım imkanlarını değerlendireceği düşünülmektedir. Kırgızistan-Türkiye arasındaki ticaret hacminin; iki ülke ekonomilerinin büyüme hızları, ülkelerimiz arasındaki vizesiz rejim, Kırgızistan’da yaklaşık 50 bin kişinin Türkiye Türkçesi konuşuyor olması, dünya pazarlarında önemli rekabet gücüne sahip Türk mal ve hizmetlerinin kalite / fiyat rasyosunun uygunluğu, Kırgız ve Türk işadamlarının karşılıklı olarak Türk ve Kırgız pazarlarına artan ilgisi gibi hususlar göz önüne alındığında, hedef olarak konulan 1 milyar dolar seviyesine rahatlıkla ulaşacağını söyleyebiliriz. İki ülke halk ve liderlerinin paylaştığı ortak vizyon, bize, bir taraftan ülkelerimizi ve halklarımızı birbirine daha sıkı kenetleyecek imkanları sunarken, bir taraftan da ortaya çıkacak sinerji, bölgelerimizin barış, istikrar, huzur ve refahının da pekiştirilmesine katkıda bulunacaktır. #12 2014 17 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü TÜRKİYE KIRGIZİSTAN’I ASKERÎ ALANDA DA DESTEKLEMEYE DEVAM EDİYOR okullarında, Gülhane Askeri Tıp Akademisinde ve sınıf okullarında Kırgız öğrenci ve subay/astsubayları eğitim görmektedir. Şimdiye kadar 100 civarında Kırgız öğrenci harp okullarından teğmen olarak mezun olmuş ve Kırgız Silahlı Kuvvetleri saflarına katılmıştır. Harp okulu dışında Harp Akademilerinde de her yıl en az iki Kırgız subay stratejik ve operatif konularda planlama yeteneği kazanmış olarak mezun olmaktadır. Askeri eğitim işbirliği askeri lise veya harp okulları ile sınırlı değildir. Gökhan PEKER Piyade Kurmay Albay Bişkek Askeri Ataşesi Türkiye-Kırgızistan askeri ilişkileri diğer alanlarda olduğu gibi çok iyi bir seviyede devam etmektedir. Türkiye Kırgızistan’ın istikrarı ile güvenliğine önem vermekte bu çerçevede, Kırgız Silahlı Kuvvetlerine yıllardan beri eğitim, malzeme ve maddi destek sağlamaktadır. İki ülke arasında karşılıklı güvene dayanan askeri eğitimden savunma sanayine kadar geniş bir yelpazede işbirliği bulunmaktadır. 1992 yılında Kırgızistan’da Büyükelçiliğin açılmasını müteakip ilk askerî ataşe 1996 yılında Kırgızistan’a atanarak faaliyetine başlamıştır. Kırgızistan’ın 1991 yılında bağımsızlığını kazanmasını müteakip Kırgız Silahlı Kuvvetlerinin ilk askerî öğrencileri 1993 yılında Türkiye’deki harp okullarına gelerek ilk mezunlarını 1997 yılında vermiştir. Türkiye-Kırgızistan arasında askerî eğitim faaliyetleri, 1993 yılında imzalan Askerî Eğitim İş Birliği Anlaşması” esaslarına göre yürütülmektedir. Askeri eğitim anlaşması çerçevesinde askeri liselerde, harp 18 #12 2014 Bunların yanında mezun subayların temel ve tekamül sınıf eğitimleri, komando ve özel kuvvet eğitimleri hem Türkiye’de hem mobil eğitim timleri vasıtasıyla Kırgızistan’da verilmektedir. Şimdiye kadar 1000’den fazla Kırgız subay ve astsubayı bu eğitimlerden geçirilmiştir. NATO kapsamında uluslararası olarak faaliyetlerini yürüten Barış İçin Ortaklık Eğitim Merkezi ve Terörle Mücadele Mükemmeliyet Merkezi’nde açılan çeşitli uluslararası kurslara Kırgız subaylar katılarak onların küresel askeri problemlere yönelik çözüm yetenekleri ile uluslararası askeri ve politik ortamlarda planlama ve işbirliği yeteneklerinin geliştirilmesine katkıda bulunulmaktadır. Şimdiye kadar bu iki merkezde yaklaşık 600 Kırgız subaya çeşitli konularda eğitim verilmiştir. tekleme Harekatı” konusunda Bişkek’te eğitim verilmiştir. Yukarıda bahsedilen eğitimlerin yanında Türkiye’de eğitim görecek personele bir yıl öncesinden Kırgızistan TÖMER’deki Türkçe öğretmenleri vasıtasıyla Türkçe kursu açılmakta her yıl en az 40 Kırgız subaya Türkçe öğretilmektedir. Askeri eğitim desteğine ilave olarak 1999’dan bu yana her yıl imzaladığımız “Askerî Hibe Anlaşması” ve bu anlaşmaya istinaden imzalanan “Lojistik Uygulama Protokolü” kapsamında Kırgız Silahlı Kuvvetlerine askerî malzeme desteği sağlanmaktadır. Şimdiye kadar Kırgız Silahlı Kuvvetleri’ne yıllık ortalama 1 milyon ABD Doları, toplamda 13 milyon ABD Dolarını aşan askerî malzeme desteği sağlanmıştır. Yine bu kapsamda, Kırgız Silahlı Kuvvetlerinin askeri elbise ihtiyacını karşılayacak askerî dikimevinin açılışı 24 Nisan 2014 tarihinde Genelkurmay Başkanı Org. Necdet ÖZEL’in ziyareti çerçevesinde yapılmıştır. G olde n B ridge Askerî Dikimevi için Türkiye’den 76 makine sağlanmıştır. Bu güzide tesiste şu anda günde 500-600 elbise dikilebilmektedir. Tam kapasite çalışması halinde bu rakam 1500’e kadar çıkabilecektir. İki ülke arasındaki ilişkilere ivme kazandıracak üst düzey askeri ziyaretler karşılıklı olarak yapılmaktadır. Nisan 2014 tarihinde Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel Kırgızistan’ı ziyaret ederek Kırgızistan Genelkurmay Başkanı ve KC Savunma Bakanı ile görüşmelerde bulunmuştur. Sayın Genelkurmay Başkanı’nın ziyaretini müteakip Eylül 2014 tarihinde Milli Savunma Bakanı Sayın İsmet YILMAZ ve beraberindeki heyet Kırgızistan’a resmi ziyarette bulunmuş iki ülke arasında askeri ilişkileri daha üst seviyelere taşıyacak “2014 yılı Askerî Mali İş Birliği Anlaşması ve Nakdi Yardım Uygulama Protokolü” ve Askerî Sağlık Alanında Eğitim ve İş Birliği Anlaşması” imzalanmıştır. İmzalanan Askerî Mali İş Birliği Anlaşması ve Nakdi Yardım Uygulama Protokolü ile 2014 ve 2015 yıllarında da Kırgız Silahlı Kuvvetlerinin modernizasyonuna katkıda bulunulmaya devam edilecektir. Ayrıca ilk defa imzalanan sağlık alanında işbirliği anlaşması ile her yıl belli miktarda Kırgız askeri personelinin Türkiye’de tedavi olması ve sağlık alanında eğitim imkânlarının artması sağlanmıştır. Askeri kültürel faaliyetler kapsamında da Tarihi Türk askeri bandosu Askerî Mehter Takımı Temmuz 2013 tarihinde Kırgızistan’a gelerek konserler vermiştir. Mehter takımının konserlerine Kırgız Halkı çok ilgi göstermiştir. Son zamanlarda yapılan eğitim faaliyetlerinden bahsedersek örneğin, Özel Kuvvetler Mobil Eğitim Timi tarafından Kırgızistan’nın güneyinde Nisan 2014 tarihinde başlayan 3 ay süren Kırgız subay ve Astsubaylara özel kuvvetler eğitimi, yine Barış İçin Ortaklık Merkezi Mobil Eğitim Timi tarafından Kasım 2014 tarihinde bir hafta süre ile 40 askeri personel “Barışı Des#12 2014 19 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü İNSANA YATIRIM KIRGIZİSTAN’DA EN GÜÇLÜ OLDUĞUMUZ ALANDIR İsmaİl Sefa Selçuk T.C. Bişkek Büyükelçiliği Eğitim Müşaviri G olde n B ridge KIRGIZ-TÜRK ANADOLU KIZ MESLEK LİSESİ YENİ KUŞAKLAR YETİŞTİRİYOR Kırgız Türk Anadolu Kız Meslek Lisesi; 1992-1993 öğretim yılından itibaren eğitim-öğretim faaliyetine başlamıştır. Kırgızistan tarafından tahsis edilen okul binası, yatakhane ve yemekhane binaları ile mesleki-teknik eğitim alanında faaliyetini sürdürmektedir. 2012 yılında Bakanlıkça gönderilen ödenekle okul büyük çaplı bakım ve onarımdan geçmiştir. Hazırlık+3 yıl olmak üzere toplam 4 yıl üzerinden eğitimöğretime devam etmektedir. Hazırlık sınıfında Türkçe ve İngilizce öğretilmektedir. Okulda Hazır Giyim ve Bilgisayar bölümleri bulunmaktadır. Her öğretim yılı iki şube için sınavla 50 Kırgız kız öğrenci alımı yapılmaktadır. 90 öğrenci kapasiteli yatakhanesi vardır. 2014-2015 eğitim-öğretim yılı itibarıyla okulda 190 Kırgız kız öğrenci mevcuttur. Okuldan, ilk mezunlarını verdiği 1996 yılından 2013 yılına kadar toplam 584 öğrenci mezun olmuştur. Okulda 11 Türk ve 6 Kırgız öğretmen görev yapmaktadır. Okul müdürü ve (2) müdür yardımcısı Türk, müdür başyardımcısı ise Kırgızdır. Pansiyon bölümünde ve yemek hizmetleri işlerinde çalışan 10 yerel personelin ücretleri Türkiye'den karşılanmaktadır. 2014 yılı yaz aylarında 40 öğrenci alanlarıyla ilgili stajlarını Ankara'da Bakanlığımızca belirlenen işletmelerde yapmıştır. Bir aylık sürede öğrenciler hem stajlarını yapmışlar hem de Ankara ve Eskişehir'i görme imkânına kavuşmuşlardır. 03.03.1992 tarihinde Bişkek’te imzalanan Hükümetlerarası Anlaşma ve Bakanlıklararası Protokolle Türkiye ile Kırgızistan arasında eğitim alanında başlayan ilişki ve işbirliği süreci, iki ülke Eğitim Bakanlıkları arasında imzalanan 28/06/1996 tarihli anlaşma ile devam etmektedir. 03.03.1992 tarihli anlaşma ve protokol gereği Kırgız Türk Anadolu Lisesi ve Kırgız Türk Anadolu Kız Meslek Lisesi 1992-1993 eğitim-öğretim yılı itibariyle açılmıştır. Bişkek Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim 20 #12 2014 Merkezi 29.01.1996 tarihinden itibaren faaliyetine başlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığının onayı ile 1999-2000 öğretim yılında sadece vatandaşlarımızın çocuklarının eğitim-öğretim gördüğü Bişkek Türk İlköğretim Okulu açılmıştır. Mezun öğrenciler Kırgızistan'daki iniversitelerde öğrenimlerine devam ettikleri gibi, bir kısmı YÖS kapsamında bazı öğrenciler de "Türkiye Bursları" kapsamında yükseköğretim görmek üzere Türkiye'ye gitmektedirler. Türkiye'den görevlendirilen 69 öğretmen Eğitim Müşavirliğine bağlı okul ve kurumlarda görev yapmaktadır. Okul ve kurumlarda yöneticiler dahil toplam 17 Kırgız öğretmen çalışmaktadır. #12 2014 21 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge BİŞKEK’TE TÜRK İLKOKULU da VAR KIRGIZ-TÜRK ANADOLU LİSESİ 20.YILINI KUTLADI Kırgız Türk Anadolu Lisesi; 1992-1993 yılında itibaren Bişkek'e bağlı Taşdöbö köyünde yatılı olarak açılmış olup değişik binalarda hizmet verdikten sonra Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi (KTMÜ) ile yapılan protokol gereği 20 Eylül 2004 tarihinden itibaren üniversitenin Cal Kampüsü içersinde bulunan Yabancı Diller Yüksek Okulu’na ait binanın 2. katına taşınarak eğitim-öğretim faaliyetlerine devam etmektedir. Bu taşınmayla yatılılık kısmı sona eren okulda öğrencilere protokoller gereği Anadolu Kız Meslek Lisesi mutfağından öğle yemeği hizmeti verilmektedir. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ile KTMÜ arasında 29.07.2013 tarihinde imzalanan protokolle okul binasının kullanımı protokole bağlanmıştır. Okul; hazırlık+3 yıl olmak üzere toplam 4 yıl üzerinden eğitim-öğretime devam etmektedir. Her öğretim yılında sınavla hazırlık sınıfına 50 Kırgız öğrenci alımı yapılmaktadır. Eğitim-öğretim Kırgızca ve Türkçe dillerinde olmakla birlikte İngilizce ve Rusça da yabancı dil olarak okutulmaktadır. 2014-2015 eğitim-öğretim yılında 174 öğrenci mevcuttur. 174 öğrencinin 33'ü Türk öğrencidir. Türk öğrenciler farklı sınıflarda eğitim görmekte ve tamamen Türk müfredatı uygulanmaktadır. Okul 1996 yılından 2013 yılına kadar toplam 459 mezun vermiştir. Mezun öğrenciler Kırgızistan'daki üniversitelerde öğrenimlerine devam ettikleri gibi, bazıları YÖS kapsamında bazı öğrenciler de "Türkiye Bursları" kapsamında yükseköğretim görmek üzere Türkiye'ye gitmektedirler. Okulda 14 Türk ve 8 Kırgız öğretmen görev yapmaktadır. Okul müdürü ve (1) müdür yardımcısı Türk, müdür başyardımcısı ise Kırgızdır. 22 #12 2014 Bişkek Türk İlkokulu ve Ortaokulu; Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığının onayı ile 1999-2000 eğitim-öğretim yılında Bişkek´te yaşayan vatandaşlarımızın ilköğretim çağındaki çocuklarının eğitim almalarını sağlamak amacıyla açılmıştır. Okulda Türk Milli Eğitim mevzuatı ve eğitim müfredatı uygulanmaktadır. Okul, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi kampüsünde Kırgız Türk Anadolu Lisesiyle birlikte aynı binanın 1. katında eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ile KTMÜ arasında 29.07.2013 tarihinde imzalanan protokolle okul binasının kullanımı protokole bağlanmıştır. #12 2014 23 A l tin Köprü Golden Bridge 2014-2015 eğitim öğretim yılında ilkokul kısmında 205, ortaokul kısmında 116 öğrenci olmak üzere toplam 321 öğrenci mevcuttur. Öğrencilerin tamamına yakını Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının çocuklarıdır. Bununla birlikte anne tarafı Kırgız, baba tarafı ülkemiz vatandaşları olan çocuklar ile eğitimlerinin bir kısmını Türkiye'de görmüş Kırgız öğrenciler de okula imkânlar dahilinde kabul edilmektedir. Bugüne kadar 210 öğrenci 8. sınıfı bitirerek mezun olmuştur. 8. sınıfı bitiren öğrenciler, Kırgız-Türk Anadolu Lisesine ücretsiz kayıt yaptırabilmekte ya da Kırgızistan'daki resmi ve özel okullara belli ücret/bağış ödeyerek kayıt olabilmektedirler. Türkiye'ye dönüş yapacak bazı ailelerin çocukları da TEOG ile ülkemizdeki okullara geçiş yapmaktadırlar. 24 #12 2014 A ltin K öprü G olde n B ridge Okulda tamamı Türkiye'den görevlendirilen 20 öğretmen görev yapmaktadır. Müzik ve görsel sanatlar dışında tüm branş öğretmenleri mevcuttur. Ayrıca, çok sayıda dersliği, geniş bahçesi ve açık oyun alanı, kapalı spor sahası, donanımlı laboratuar ve projeksiyon odaları, kütüphanesi, yemekhanesi ve çok amaçlı toplantı/ konferans salonu ile anasınıfı bulunan yeni okul binasının yapımı için Milli Eğitim Bakanlığınca KırgızistanTürkiye Manas Üniversitesine aktarılan kaynakla yeni okul ihalesi yapılmış olup 2014 yılı Mayıs ayında temeli atılmıştır. 2015-2016 öğretim yılına yetiştirilmesi planlanan 800 öğrenci kapasiteli yeni okul binasının yapımı devam etmektedir. 2014 Aralık ayı itibariyle dış kaba yapısı tamamlanmıştır. #12 2014 25 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge TTÖMER TÜRKİYE TÜRKÇESİ ÖĞRETİYOR Türkiye Türkçesi Eğitim Öğretim Merkezi; 29.01.1996 tarihinde eğitim faaliyetlerine başlamıştır. Kırgızistan´ın farklı üniversitelerinde faaliyetlerini sürdürmekte olup, 01.10.2011 tarihinden itibaren kiralanan yeni idari ofisinde hizmet vermeye başlamıştır. 1996 yılından itibaren merkeze bağlı sınıflarda Türkçe öğrenen ve sertifika alan 11.266 kursiyer, Kırgız eğitim 26 #12 2014 kurumlarında ise 10.554 öğrenci olmak üzere toplam 21.820 Kırgız öğrenci/kursiyere Türkçe öğretilmiştir. 2014-2015 eğitimöğretim yılında 1135 kursiyer/ öğrenci Türkçe öğrenmektedir. Kursiyerlerden 3-3,5 ay süren her bir basamak/kur için cüzi tutarda bir ücret alınmaktadır. Kurumda yöneticiler dahil 24 Türk ve 3 Kırgız öğretmen görev yapmakta, 2 yerel büro elemanı çalışmaktadır. Rusça ve Kırgızca dersine Kırgız öğretmenler girmektedir. Kurlar çoğunlukla KırgızistanTürkiye Manas Üniversitesi merkez binasında saat 17:00-21:00 saatleri arasında yapılmaktadır. Slavyan, BGU (Sosyal Bilimler Fakültesi), Milli Üniversite, Arabayev, Hukuk Akademisi gibi diğer Kırgız üniversitelerinde açılan kurların saatleri ise ilgili üniversitelerle koordineli olarak belirlenmektedir. Ayrıca 2014-2015 eğitimöğretim yılında pilot uygulama olmak üzere ilköğretim seviyesinde 8 ve 49. Okullarda 5 ve 6. sınıflardan toplam 70 öğrenciye yönelik Türkçe kursu açılmıştır. #12 2014 27 A l tın Köprü Golden Bridge A ltın K öprü Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Gelecek Elimizde... G olde n B ridge İki Kardeş Ülkenin Bir Olduğu Yer Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Rektör: Prof. Dr. Sebahattin BALCI 4 Yüksekokul 1 Meslek Yüksekokulu 2 Enstitü 6 Araştırma ve Uygulama Merkezi 37 Eğitim-Araştırma Laboratuarı 1 Manas Fm Radyosu, 1 TV Yapım ve Eğitim Stüdyosu 2 Kütüphane ve Öğrenme Merkezi, 3 Okuma Salonu, 4 Yemekhane, 4 Kantin, 1 Mini Market, 1 Açık Spor Tesisi ve Olimpik Spor Salonu Eğitimde Uluslararası Bir Marka Kurumsal Bir Cazibe Merkezi Toplum ve İş Dünyası İçin Gerçek Bir Değer Uluslararasılaşmada Örnek Bir Üniversite Türk Dünyasının Birlikteliğinde ve Gelişmesinde Etkin Bir Güç Dünya Bilimine Katkısı ile Saygın Bir Üniversite 7 Ülkeden gelen alanlarında profesyonel ve uzman 900'ü aşkın akademik/idari personeliyle 18 farklı ülkeden gelen 5134 (lisans-ön lisans- lisansüstü) öğrenciye eğitimöğretim hizmeti veren Orta Asya'nın En Modern ve Büyük Kampus Üniversitesi Kuruluş:30 Eylül 1995 İletişim: 720044, Bişkek, Kırgızistan Tınçtık caddesi, 56 Tel: +996 (312) 54 19 42 - 46, 64, 67 Faks: +996 (312) 54 19 35 www.manas.edu.kg www. manas.kg 28 #12 2014 Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba Topluluklarındaki gençler başta olmak üzere sürekli eğitime inanan her kesimden bireylerin birlikte öğrenmeleri ve ortak anlayış geliştirmeleri amacıyla, alanında yetkin ve özgüveni yüksek, ortak kültür değerlerimiz etrafında ahlaki ilkeler ve evrensel değerlerle donatılmış, toplumsal sorumluluk sahibi, çağdaş, uluslararası istihdam edilebilir nitelikte bireyler yetiştiren ve başta Türk Uygarlığı olmak üzere dünya bilimine hizmet eden, katkı sağlayan, eğitimde bir uluslararası marka, kurumsal bir cazibe merkezi, toplum ve iş dünyası için gerçek bir değer, Uluslararasılaşmada örnek bir Üniversite Türk Dünyasının birlikteliğinde ve gelişmesinde etkin bir güç, dünya bilimine katkısı ile saygın bir üniversite olan Manas Üniversitesi 30 Eylül 1995 tarihinde Türkiye'nin İzmir şehrinde iki ülkenin Cumhurbaşkanlarının imzalarıyla ve her iki ülke yetkili makamlarınca onaylanmasının ardında 19971998 öğretim yılında öğretimine başlamıştır. #12 2014 29 A l tın Köprü Golden Bridge Orta Asya'nın En Modern ve Büyük Kampus Üniversitesi 30 #12 2014 A ltın K öprü Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi; Türk Dünyası için önemli bir yere sahip olan ve Türk Dünyasının ünlü yazarı/düşünürü Cengiz AYTMATOV'un ismini aldığı G olde n B ridge kampusu ve şehrin merkezinde rektörlük ve hazırlık öğrencilerinin dil eğitimi gördüğü merkez binası bulunmaktadır. #12 2014 31 A l tın Köprü Golden Bridge A ltın K öprü Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Ücretsiz Eğitim Veriyor Kırgızistan'da tek kampus alanına sahip olan Manas Üniversitesinde öğrenciler için her türlü imkan sunulmaktadır. Sağlık hizmetlerinden tutun da sportif aktiviteler, kafeteryalar, yürüyüş parkı, tiyatro, sinema salonlarına kadar bütün imkanlarıyla beraber Manas Üniversitesi hayatın hiç durmadığı 24 saat yaşayan bir üniversitedir. Açık alanı 853.200 m2, toplam kapalı alan: 75.862 m2 olan Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesinde 9 Fakülte (Edebiyat Fakültesi, Fen Fakültesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İlahiyat Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Veteriner Fakültesi, Ziraat Fakültesi) 4 Yüksekokul (Beden Eğitim ve Spor Yüksekokulu, Konservatuar, Turizm ve Otelcilik Spor Yüksekokulu, Yabancı Diller Spor Yüksekokulu) 1 Meslek Yüksekokulu 2 Enstitü (Sosyal Bilimler Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsü) 6 Araştırma ve Uygulama Merkezi (Orta Asya Araştırmaları Merkezi, Bioteknolojik ve Bioçeşitlilik Araştırma ve Uygulama Merkezi, Sürekli Eğitim Merkezi, Uzaktan Eğitim Merkezi), 37 Eğitim-Araştırma Laboratuarı, 16 Bilgisayar Laboratuarı, 1 TV Yapım ve Eğitim Stüdyosu,1 Konferans Salonu, 6 Amfi, 3 Toplantı Salonu, 1 Çok Amaçlı Toplantı, 1 Seminer ve Çalıştay Salonu, 1500 kişi kapasiteli 2 katlı Sosyal Tesis, 4 Yemekhane, 4 Kantin, 1 Mini Market,1 Açık Spor Tesisi, 2 Kütüphane ve Öğrenme Merkezi, 3 Okuma Salonu, Manas Fm radyosu, egitim-öğretim araştırma kompleksi ve içerisinde olimpik bir spor salonunu kapsayan spor kompeksi bulunmakla beraber 7 ülkeden gelen alanlarında uzman 909 akademik/idari personeliyle 18 farklı ülkeden gelen 5134 (lisans-ön lisans- lisansüstü) öğrenciye eğitim-öğretim hizmeti vermektedir. 32 #12 2014 G olde n B ridge Bunun dışında özellikle üzerinde durduğumuz ve önem verdiğimiz bir husus da halka hizmettir. Halka hizmet hakka hizmettir. Manas Üniversitesi diğer üniversiteler gibi sadece eğitim-öğretim veren kurum olmayıp halkla iç içe halka hizmet eden halkla kaynaşan, üreten bilgi dağıtan, projeler hazırlayan büyük bir üniversitedir. Manas Üniversitesi Kırgızistan, Türkiye,Türk Dünyası halkları için çok sayıda sosyal, kültürel projeler yapmış ve halen birçok uluslararası ödül ve başarılara imza atan bir üniversitedir. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi ekonomik/ parasal olarak kar etmek amacıyla kurulmayıp, Kırgızistan'ın, iki kardeş ülkenin, Türk Dünyası'nın geleceği için kurulan bir üniversitedir. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Kırgızistan'ın gelişmesine yardım etmek, Kırgız gençlerine, Türk gençlerine, Türk dünyasının gençlerine kaliteli-modern eğitim olanakları sunarak kendine güvenen tam donanımlı, alanlarında uzman gençler yetiştirerek, kendilerne, ailelerine, ülkelerine, Tük Dünyasına ve insanlığa değer katan yeni bir nesli hizmete sunmayı amaç edinmiş bir üniversitedir. #12 2014 33 A l tin Köprü Golden Bridge Barınma yardımı öğrencilerin ücretsiz barınmalarını sağlamak amacıyla burs ve yardım imkanları sunulmaktadır. Tecrübeli yöneticileri ve personeliyle öğrencilerimize her türlü hizmeti en iyi bir şekilde sunan Öğrenci Evleri'nde odalar 4 ve 6 kişilik olup aylık barınma ücreti ortalama A ltin K öprü 3 ile 18 dolar arasındadır. Kırgızistan dışından gelen Hazırlık Sınıfı öğrencilerine herhangi bir puanlamaya tabi tutmaksızın öncelik tanınmakla beraber Kırgızistan şartlarına ve Üniversite ortamına uyum sürecinde kendilerine rehberlik hizmeti sunulmaktadır. Manas Üniversitesinde Öğrencilerin Mezuniyet Sonrası İş Bulamama Gibi Sorunları Yoktur Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesinde eğitim süresi içinde öğrenciler diğer ülkelere staja gönderilmektedir. Her yıl yaklaşık 500 öğrenci farklı ülkelere giderek, tecrübe, deneyim ve yabancı dil için pratik yapmalarına imkan sunmaktayız. Bugün itibariyle hiç bir üniversitenin yakalayamadığı bir başarıyı yakalayarak mezunlarımızın ortalama %80'i iş hayatlarına başlamış bulunmakla beraber ABD'den tutunda Japonya'ya kadar 31 farklı ülkede çalışmaktadır. Bu istatistik veriler birzat 34 #12 2014 G olde n B ridge kurmuş olmasıdır.Kırgızistan ve uluslararası basınında da geniş yer alan ve AB tarafından yayınlanan Avrupa Üniversiteleri Reyting Sıralamasında ilk 200 en iyi üniversite arasına girerek Kırgızistan ve bölgesinde en iyi üniversite olduğunu ve oradaki reyting sıralamasında temel ölçü alınan "mezunların istihdam edilebilirlik düzeyinin yüksek olması ve işverenlerden olumlu referanslar" kriterinde de önde olması Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesinin mezunlarının iş bulamama gibi bir sorunlarının olmadığını göstermektedir. irtibat kurulan mezunlarla. Dünyanın hiç bir ülkesinde üniversiteler bütün mezunlarıyla irtibat kuramazlar. Eğer bu irtibat kurulamayanlar da eklendiğinde ortalama 40'ın üzerinde ülkede iş imkanı bulan bir mezun kitlesi vardır. Bu da Kırgızistan manas Üniversitesi'nin kaliteli eğitim vererek Manaslılar için iş bulmanın hiç bir zaman sorun olmadığını göstermektedir. Bir önemli tesbit ise henüz çok genç bir üniversite ve mezunlarımızın yaş ortalamasının 28 olmasına rağmen mezunların yüzde 5’i kendi işlerini #12 2014 35 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge TÜRK GİRİŞİMCİLERCE AÇILAN/DESTEKLENEN EĞİTİM KURUMLARI Amaç İkİ Kardeş Halkın Arasındakİ Münasebetlerİ Gelİştİrmek ve Üst Düzeye Taşimaktır KKTC Bİşkek Ekonomİ ve Tur İ zm OfİsİKKTC Bİşkek Temsİlcİlİğİ Oş Devlet Ünİversİtesİ İlahİyat Fakültesİ Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1993 yılında Ankara Üniversitesi ile Oş Devlet Üniversitesi arasında yapılan protokole bağlı olarak Ankara Üniversitesi’nin koordinatörlüğünde ve Türkiye Diyanet Vakfı ile Oş Devlet Üniversitesi arasında yine 1993 yılında yapılan Fakülte’nin finansmanını sağlamaya yönelik bir görüşme tutanağıyla kurulmuştur. Daha sonra bu görüşme tutanağı 1995, 1996 ve 2003 yıllarında “protokol” adı altında üç kez yenilenmiştir. Fakültenin kuruluş amacı, Kırgızistan Cumhuriyetinde İslam dinini doğru ve bilimsel anlamda öğretecek kadroları hazırlamaktır. Bu amaçla her yıl 60 öğrenci alınmakta ve öğrenimlerinin birinci yılını “Hazırlık Sınıfı” olarak Türkiye’de (Ankara ve Bolu) eğitim merkezlerinde okumaktadırlar. Eğitim öğretimin Oş’ta yürütülen kısmının sağlıklı ve verimli olabilmesi için her yıl Türkiye’den öğretim elemanları görevlendirilmekte ve bunların 36 #12 2014 giderleri ve aylıkları Türkiye Diyanet Vakfı tarafından karşılanmaktadır. Fakültenin mevcut öğrenci sayısı 200 olup, 55 hazırlık sınıfı öğrencisi Türkiye’de öğrenim görmektedir. Açılış tarihinden itibaren toplam 385 mezun vermiştir. Araşan İlahiyat Fakültesi, 20002001 eğitim öğretim yılında açılmış olup, Oş Devlet Üniversitesinin bir kurumu olarak eğitim faaliyetlerini sürdürmektedir. Mevcut öğrenci sayısı 150'dir. Toplam mezun sayısı ise 134'dür. Oş Devlet Üniversitesi bünyesinde İmam Hatip Lisesi açılması amacıyla Diyanet İşleri Başkanlığı ve Diyanet Vakfı, Oş Devlet Üniversitesi Rektörlüğü ve MEB Din Öğretimi Genel Müdürlüğü arasında 10/05/2013 tarihinde protokol imzalanmıştır. 2013-2014 öğretim yılında 45 öğrenci kaydı yapılmıştır. İktİsat ve Gİrİşİmcİlİk Ünİversİtesİ Türk Dünyası Kırgız Türk Sosyal Bİlimler Enstİtüsü 1993 yılında kurulmuş olup, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi çatısı altında Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’na bağlı Türk Dünyası Kırgız-Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, bünyesinde İşletme Fakültesi, Sosyal Bilimler ve Eğitim Fakültesi olmak üzere iki fakülte ile bir Araştırma ve Kültür Merkezi olarak faaliyet göstermektedir. 20132014 eğitim öğretim yılı itibarıyla 348 yerli öğrenci mevcut olup, 6 Türkiyeli akademisyen görev yapmaktadır. Sebat Eğitim okullari Sebat Eğitim Kurumları, Kırgızistan Milli Eğitim Bakanlığı ile Uluslararası Sebat Eğitim Kurumları arasında yapılan 02.05.1992 tarihli anlaşma ile eğitim faaliyetlerini sürdürmektedir. Kırgızistan’ın yedi ilinde 9 erkek lisesi, 5 kız lisesi, 2 ilköğretim okulu, 1 uluslararası okul ve 1 üniversite olmak üzere toplam 18 eğitim kurumuyla faaliyet göstermektedir. KKTC Bİşkek Temsİlcİsİ- Dr. Tayseer Al-Shanableh KKTC Bişkek Ekonomi ve Turizm Ofisi 2006 yılında faaliyete başlamıştır. Temsilciliğin misyonu Kıbrıs Türk Halkı ile Kırgız Halkı arasında eğitim, kültür, ticaret, turizm ve spor gibi birçok alanda işbirliği sağlamak ve iki kardeş halkın arasındaki münasebetleri geliştirmek ve üst düzeye taşımaktır. Bilhassa yükseköğretim ve turizm alanlarında Kıbrıs Türk Toplumunun kazanmış olduğu deneyim ve tecrübeleri Kırgız kardeşlerimizle paylaşmaktır. KKTC 11 üniversitesi, 75.000 üniversite öğrencisi ve 124 ayrı ülkeden gelen 20.000’i aşkın yabancı öğrencisi ile bir eğitim adasına dönüşmüş adeta bir cazibe merkezi oluşturmaktadır. Halen 200 Kırgız kardeşimiz KKTC’deki üniversitelerde yüksek tahsiline devam etmekte ve bu sayının artması ve her yıl sağladığımız bursların sayısını da artırarak daha çok Kırgız gençelrine dünya standartlarında yüksek eğitim fırsatı sunmak üzere çalışmalar devam etmektedir. Bir taraftan dünyanın en güvenli ülkelerinden biri olan KKTC diğer taraftan ise Kıbrıs Türk halkının son derece hoşgörülü, misafirperver, yardım sever ve cana yakın olduğu bilinmektedir, tüm bunlardan dolayı Kuzey Kıbrıs ebeveynlerin gönül rahatlığıyla çocuklarını gönderebilcekleri emin ellerde dünya standartlarında ve makul maliyetlerle tahsil görebilecekleri büyük bir fırsat teşkil ettiği de bir gerçektir. Öte yandan, turizm sektörümüzün de özellikle son 5 yılda büyük bir büyüme gerçekleştirdiğini ve şuanda 20.000’nin üzerinde yatak kapasitesine sahip onlarca otel ve tatil köyü yanısıra 20’den fazla 4 ve 5 yıldızlı otellerimizin mevcut olması bu alanda büyük bir deneyim ve tecrübeye sahip olduğumuzun bir göstegesidir. Bu deneyimleri Kırgız kardeşlerimizle paylaşmak bir kıvanç kaynağı oluşturmaktadır. KKTC Bişkek Temsilciliğinin kapıları Kırgız kardeşlerimize her zaman açık ve her türlü işbirliğe hazırdır. - Twitter Adresi: kktcbt - Adres: 209/1, Moskovskaya Cad. Bişkek - Telefon: +996-312-906 817 - Faks: +996-312-456 504 - Mail Adresi: kktcbt14@ gmail.com #12 2014 37 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge ORTA ASYA’NIN EN BÜYÜK CAMİSİ BİŞKEK’TE YÜKSELİYOR Orhan GENÇ T.C. Bişkek Büyükelçiliği Din Hizmetleri Müşaviri Asli vazifesi toplumumuzu din konusunda aydınlatmak olan Başkanlığımız bu önemli görevini yurtiçinde olduğu gibi yurtdışında da açmış olduğu Din Hizmetleri Müşavirlikleri ve Ataşelikleri vasıtasıyla sürdürmektedir. Bu maksatla Kırgızistan'da 25.05.1992 tarihinde Bişkek Din Hizmetleri Müşavirliğimiz açılmıştır. Din Hizmetleri Müşavirliğimiz, Kırgızistan’da bulunan vatandaşlarımıza, soydaşlarımıza ve dindaşlarımıza İslam dininin itikat, ibadet ve ahlak konularında aydınlatmakta, aynı zamanda Kırgızistan Dini İdaresinin ve Devlet Din Komisyonu’nun ihtiyaç duydukları konularda kendilerine yardımcı olmaktadır. DİN HİZMETLERİ MÜŞAVİRLİĞİMİZ TARAFINDAN SUNULAN HİZMETLER Camİ Hİ zmetler İ Başkent Bişkek’te büyük bir cami yapımı için 2012 yılının Mayıs ayında ''Cibek Colu 264'' adresinde 35 dönümlük bir arsa üzerinde tüm masrafları Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfı tarafından karşılanmak sureti ile cami inşaatına başlanmıştır. 38 #12 2014 Proje; camii, abdesthane, müftülük ve Din Hizmetleri Müşavirlik binası olmak üzere 4 ayrı bölümden meydana gelmektedir. Cami kapalı alanında 7.500 kişi, açık alanlar da dâhil edildiğinde ise toplam 16.000 kişi aynı anda namaz kılabilecektir. 2014 yılı Kasım ayı sonu itibarıyla kaba inşaatı tamamlanan caminin 2017 yılı sonu itibarıyla tamamlanması planlanmaktadır. yaparak 1996 yılında Koçkor İlçesinde bir cami (AK MESCİT) yapmıştır. Koçkor İlçesi, Narın İline bağlı Bişkek’e 200 km uzaklıkta, 20 bin nüfuslu bir ilçedir. Diyanet İşleri Başkanlığımız, Türkiye Diyanet Vakfı ile işbirliği Cami, 1996 yılında ibadete açılmıştır. Türk İslam mimarisi tarzında olan caminin, bir lojman, Kur’an Kursu, şadırvanı ve geniş bir bahçesi bulunmaktadır. Cami 350 kişi kapasitelidir. Koçkor Camii Türkiye Cumhuriyeti Devletinin, Kırgız Cumhuriyeti Devletine bir hediyesidir. Halen bu camide bir din görevlimiz görev yapmaktadır. #12 2014 39 A l tin Köprü Golden Bridge 2005 tarihinde Oş İlahiyat Fakültesinin avlusunda aynı şekilde, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfının da katkılarıyla Osmanlı mimarisi tarzında Erdem Camii inşa edilmiştir. 40 #12 2014 A ltin K öprü Diğer yandan Oş İli Özgen Kasabasında İslam Dünyasının önemli alimlerinden olan ve Hanefi fıkhının önemli kaynak eserlerinden 30 ciltlik el-Mebsut kitabının sahibi İmam Serahsi hazretlerinin kabri onarılarak 08.11.2012 tarihinde Diyanet İş- leri Başkanı Prof. Dr. Sayın Mehmet GÖRMEZ tarafından açılışı yapılmıştır. Ayrıca, etrafında bulunan beş ev Türkiye Diyanet Vakfı tarafından satın alınarak, cami, medrese ve kütüphaneden oluşan bir külliye yapılması çalışmaları da başlatılmıştır. Din Hizmetleri Müşavirliğimiz bünyesinde halen 12 din görevlisi bulunmaktadır. Bunların 11 tanesi Bişkek merkez ve çevre köylerinde, biri ise Oş Şehrinde görev yapmaktadırlar. Din görevlilerimiz, Kırgızistan’daki vatandaş, soydaş ve dindaşlarımıza Kur’an-ı Kerimi usulüne uygun olarak yüzünden okumayı, ibadetleri için gerekli sure, ayet ve duaları doğru olarak ezberletmek ve bunların meallerini öğretmek, İslam dininin inanç, ibadet G olde n B ridge ve ahlak esasları hakkında bilgi almak isteyenlere gerekli bilgileri vermek ve medreselerde, okullarda, enstitülerde öğreticilik yapmak, camilerde vakit namazları, Cuma ve Bayram namazlarını kıldırmak şeklinde hizmetlerini sürdürmektedirler. #12 2014 41 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge Oş İlahiyat Fakültesi: Kırgızistan'da dini alanda hizmet verecek din adamlarını yetiştirmek üzere, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfı ile Kırgızistan Oş Devlet Üniversitesi arasında 23.12.1991 tarihinde imzalanan protokolle 1993-1994 eğitim-öğretim yılında Oş şehrinde İlahiyat Fakültesi açılmıştır. Fakülte; idari ve eğitim, yurt, uygulama camisi ile lojmanlar olmak üzere dört ayrı binadan oluşmaktadır. Görevlilerimiz mübarek gün ve gecelerde mevlit, vaaz ve özel programlar hazırlayarak mana ve önemini anlatmakta, Cuma, Bayram ve Ramazan ayında teravih namazlarından önce itikat, ibadet ve ahlak konularında vaaz etmektedirler. Ayrıca talebin fazla olması du- rumunda yaz dönemlerinde camilerde Kur’an-ı Kerim ve Temel Dini Bilgiler öğretimi belli bir program dâhilinde sürdürülmektedir. İlahiyat Fakültelerimiz ve Dini Eğitim Faaliyetlerimiz 1998 yılından itibaren Oş İlahiyat Fakültesi bünyesinde 50-60 kişilik mahalli din görevlilerinin hizmetiçi eğitimleri 30 gün süre ile ocak ayındaki yarıyıl tatillerinde devam edegelmektedir. 2015 yılı Ocak ayın- 42 #12 2014 da Bişkek Manas Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde de Kırgız mahalli din görevlilerine hizmet içi eğitim kursu düzenlenmesi planlanmıştır. Ayrıca, Kırgızistan'da görev yapan mahalli din görevlileri, 45 gün süreyle Türkiye'ye Diyanet İşleri Başkanlığınca, Tekirdağ Eğitim Merkezine Hizmet içi Eğitim Kursu için gönderilmiştir. 2015 yılında da 32 din görevlisinin gönderilmesi planlanmaktadır. Söz konusu fakülte şu ana kadar 427 mezun vermiştir. Halen 45’i Türkiye’de olmak üzere 160 öğrenci öğrenimine devam etmektedir. Oş'taki Eğitim ve Öğretim Ankara İlahiyat Fakültesi koordinatörlüğünde Türkiye'den gelen öğretim görevlileri ile Kırgız öğretim görevlileri tarafından yürütülmektedir. Eğitim müfredatı ve imkânları, kütüphanesi ve akademisyen kadrosu ile örnek bir eğitim sürdürmektedir. Fakültenin tüm masrafları Türkiye Diyanet Vakfı tarafından karşılanmaktadır. Türkiye'ye İmam Hatip Liselerine Öğrenci Gönderilmesi T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfı arasında yapılan protokol çerçevesinde her yıl ülkemize öğrenci gönderilmektedir. 2014 yılında: "İstanbul Fatih Sultan Mehmet Anadolu İmam-Hatip Lisesi", "Kayseri Koca Sinan Mustafa Germirli Anadolu İmam Hatip #12 2014 43 A l tin Köprü Golden Bridge Lisesi" ve "Konya Mevlana Uluslararası Anadolu İmam Hatip Lisesi"ne olmak üzere toplam 14 öğrenci gönderilmiştir. Türkiye'deki Kur’an Kurslarına Öğrenci Gönderilmesi Diyanet İşleri Başkanlığı, Kırgızistan'dan talep olması halinde her sene Kur’an Kurslarına öğrenci kabul etmektedir. 2014 yılında 80 öğrenci gönderilmiştir. A ltin K öprü İhtisas Eğitim Merkezlerine Öğrenci Gönderilmesi Başkanlığımız talep olması halinde Oş ve Araşan İlahiyat Fakülteleri mezunlarını İhtisas Eğitim Merkezlerine kabul etmektedir. Halen 27 öğrenci değişik illerdeki ihtisas eğitim merkezlerinde öğrenimlerine devam etmektedirler. Yüksek Lisans ve Doktora Programlarına Öğrenci Gönderilmesi Talep olması halinde gerekli G olde n B ridge şartlara haiz öğrenciler ülkemizdeki lisansüstü programlara kabul edilmektedir. Halen 30’a yakın öğrenci bu programlara devam etmektedir. Öğrencilerin bütün masrafları Türkiye Diyanet Vakfı tarafından karşılanmaktadır. 2013 yılında da Türkiye Bursları adı altında değişik ilahiyat fakültelerine 4 doktora ve 2 yüksek lisans öğrencisi, 2014 yılında ise 2 yüksek lisans öğrencisi gönderilmiştir. Yayın Hizmetleri Kırgızistan’daki soydaşlarımızın dini yönden aydınlanmaları için Diyanet İşleri Başkanlığımız tarafından Kırgızca kitap, takvim, el kitapçığı gibi yayınlar bastırılmıştır. Bastırılan bu yayınlar soydaşlarımızın istifadesine sunulmak üzere ücretsiz dağıtılmış olup sayısı bugün itibariyle 535.000 adeti geçmiştir. 2014 yılı Diyanet Takvimi Kırgızcaya tercüme edilerek, 7000 adet bastırılıp halka dağıtımı yapılmıştır. Aynı zamanda Türkiye’den gönderilen Türkçe basılmış olan Türkiye Diyanet Takvimleri de Türk vatandaşlarına dağıtılmıştır. Kırgızistan’daki Yoksul Halka Yardımlar Türk halkının kardeş Kırgız halkına vekâlet yoluyla göndermiş olduğu kurbanlar, Din Hizmetleri Müşavirliğimiz tarafından koordine edilerek kestirilip, fakir, yoksul, kimsesiz olanlarla birlikte ihtiyaç sahibi kurum ve kuruluşlara (yetimhane, yaşlılar evi, engelliler) da dağıtılmaktadır. 44 #12 2014 2014 yılında gönderilen 750 adet kurban ile birlikte bugüne kadar toplam 8534 adet kurban kestirilerek dağıtılmıştır. #12 2014 45 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge Peygamber Efendimizin (S.A.V)'in Doğumunu kutladığımız Kutlu Doğum Haftası Türkiye'de olduğu gibi Kırgızistan’da da kutlanmaktadır. Din Hizmetleri Müşavirliği, Ramazan ayında Türkiye Diyanet Vakfı tarafından gönderilen yardım ve bağışlarla hazırlanan ‘’Ramazan Gıda Paketleri’’ni ihtiyaç sahibi, kimsesiz, yoksul ve fakirlere dağıtmaktadır. Bişkek’te ilk defa Kırgızistan Müslümanları Dini İdaresi ile beraber 2002 yılında Kutlu Doğum Haftası düzenlendi. 2014 yılı Kutlu Doğum Haftası 3000 kişinin katılımıyla kutlanmıştır. Halk tarafından büyük bir ilgi ve beğeni görmüştür. Program sonunda Kutlu Doğum Aşı adıyla davetlilere yemek ikramı yapılmıştır. 46 #12 2014 #12 2014 47 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü TİKA 1992’den BERİ KIRGIZİSTAN’DA G olde n B ridge Oş Kırgız-Türk Dostluk Hastanesi İnşaatı Projesi Oş şehrinde 3 katlı, toplam 2.760 metrekare kapalı alanı olan bir hastane inşa edilerek tefrişatı ve tıbbi cihaz donanımı sağlanmıştır. 2013 yılında tamamlanarak hizmete açılan sağlık merkezinde genel cerrahi, KBB, jinekoloji, diş, üroloji, göz, fizik tedavi, iç hastalıkları, nöroloji bölümlerinde yılda 50 bin kişiye hizmet verilmektedir. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı(TİKA) Başkanlığı, kuruluş yılı olan 1992’den itibaren Türkiye ve Kırgızistan arasındaki ilişki ve işbirliğinin güçlendirilmesi amacıyla ekonomik, ticari, teknik, eğitim, sosyal ve kültürel işbirliği alanlarında program ve projeler yürütmektedir. Ayrıca bölgesel projeler, çeşitli konferans, seminer, toplantı ve sempozyumlar ile tanıtım faaliyetlerine Kırgızistan’dan da katılım sağlanmıştır. TİKA’DAN ÖRNEK PROJELER 52 No’lu Kırgız-Türk Dostluk Lisesi İnşaatı Projesi Oş şehri Aktilek semtinde 25 bin metrekare arsa üzerine toplam kapalı alanı 12 bin metrekare olan 3 katlı bir okul binası inşa edilmiş ve tefrişatı yapılmıştır. 52 No.lu KırgızTürk Dostluk Lisesi adı verilen okul 2012 yılı Kasım ayında faaliyete geçmiş olup hâlihazırda yaklaşık 1.200 öğrenci eğitim almaktadır. Enerji tasarrufu özelliğine sahip Okul bünyesinde, kapalı spor ve jimnastik salonu, yemekhane, fizik, kimya ve biyoloji laboratuvarları, iş teknik sınıfları, konferans salonu, kütüphane, çim futbol sahası, voleybol ve basketbol sahaları ile açık hava koşu ve yürüyüş yolları bulunmaktadır. 48 #12 2014 TİKA tarafından Kırgızistan’da 1992– 2014 yılları arasında eğitim, tarım, sağlık, su temini, insan kaynakları kapasite geliştirme programları, kültürel işbirliği alanlarında gerçekleştirilen proje ve faaliyetler için yapılan harcama tutarı 50 Milyon ABD Dolarını aşmıştır. Kırgız Ulusal Askeri Lisesinin Tadilat ve Tefrişatı Bişkek’te bulunan ve ülkenin tek askeri lisesi olan Kırgız Ulusal Askeri Lisesinin idari binası ile yatakhanelerinin 2011 yılında tadilatı ve tefrişatı yaptırılmıştır. Kırgızistan Savunma Bakanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren okulda orta öğrenimini tamamlayan öğrencilere yönelik teorik ve pratik askeri eğitim verilmektedir. Okulda, 14-16 yaş arası 250 öğrenci yatılı olarak eğitim görmektedir. Bişkek Türk Kültür Merkezi TİKA faaliyetlerine dair Hükümetler arası anlaşma uyarınca Bişkek PKO'nun faaliyetleri için Kırgızistan Cumhuriyeti tarafından tahsis edilen binada 2006 yılından beri Türkçe ve bilgisayar kursları, kütüphane hizmetleri ve diğer faaliyetlerle Türk Kültürü ve Türkçe'nin tanıtımı çalışmaları sürdürülmektedir. TÖMER tarafından da kullanılan merkezden yılda yaklaşık 600 kişi faydalanmaktadır. #12 2014 49 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü Kırgızistan-Türkiye Tanıtım Masası Toplantısı Kırgızİstan'dan Türkİye'ye teşekkür “Kırgızistan, İsviçre'ye benziyor ama arada bir fark var. İsviçre’de altınlar bankadayken Kırgızistan’da yer altında” Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçiliği ve Kayseri Fahri Konsoloslu tarafından Ankara Protokol İş Merkezi'nde, "Kırgızistan-Türkiye Tanıtım Masası Toplantısı" düzenlendi. Toplantıya, Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçisi İbragim Junusov, Kırgızistan'ın Kayseri Fahri Konsolosu Mustafa Kurt, Kırgızistan Ekonomi Bakanlığı Yatırım Ajansı Müdür Yardımcısı Nurbek Maksutov ve Türk iş adamları katıldı. Toplantıda, Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ekonomik ilişkilerin arttırılması ve yatırım alanlarının iş adamlarının bilgisine sunulması amacıyla sunumlar yapıldı. 50 #12 2014 Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçisi Junusov, toplantıyla Kırgızistan'ın bilinmeyenlerini Türk işadamlarına anlatmayı hedeflediklerini belirterek, Kırgızistan'ın sahip olduğu ekonomik potansiyel hakkında bilgi verdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın iki ülke arasındaki ticaret hacmini 1 milyar dolara çıkarma hedefi koyduğunu hatırlatan Junusov, Türk işadamlarının Kırgızistan'da 400 civarında firma işlettiğini, eğitim alanında da önemli yatırımların olduğunu belirtti. Junusov, bunların Kırgızistan ile Türkiye gibi iki kardeş ülke için yeterli olmayacağını vurguladı. Kırgızistan'daki maden kaynaklarına dikkati çeken Junusov, "Kırgızistan, İsviçre ile birbirine benziyor ama arada bir fark var; İsviçre'de altınlar bankadayken Kırgızistan'da yer altında" dedi ve Türk işadamlarına bölgeye özellikle maden alanında yatırım çağrısında bulundu. Toplantıda, Kırgızistan'daki ekonomik sistem, devlet yardımları ve özel sektördeki yatırım potansiyeli hakkında bilgi verildi. G olde n B ridge "Demokrasi için Ortaklık" statüsü alan Kırgızistan Türkiye'ye teşekkür etti. Demokrasi ve hukukun üstünlüğü için önemli bir teşvik olarak görülen "Demokrasi için Ortaklık" statüsünü Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi'nden (AKPM) bu yılın başında alan Kırgızistan, katkılarından dolayı Türkiye'ye ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'na teşekkür etti. Kırgızistan Meclis Başkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre, Meclis Başkanı Asılbek Ceenbekov, Türkiye'nin Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç'ı kabul etti. Kabulde konuşan Ceenbekov, Kırgızistan ile Türkiye'nin devlet yöneticileri arasındaki güven diyaloğunun ikili ilişkilerin yüksek düzeyde olmasına büyük katkı sağladığını söyledi. Asılbek Ceenbekov, Türkiye'nin Kırgızistan'ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke olduğunu hatırlatarak, iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının ardından Türkiye'nin desteğini daima yakından hissettiklerini belirtti. İki ülkenin uluslararası kurumlardaki işbirliğine dikkat çeken Ceenbekov, Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'na AKPM başkanı olarak görev yaptığı dönemde Kırgızistan'a "Demokrasi için Ortaklık" statüsü verilmesi konusunda yaptığı katkılardan dolayı şükranlarını iletti. Türkiye'nin parlamenter demokrasi tecrübesinin hayli büyük olduğunu ve iki ülke parlamentoları arasında deneyim alışverişinin önemine değinen Ceenbekov, ayrıca parlamentolararası işbirliğinin dinamik şekilde gelişmesinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi. TİKA'nın Kırgızistan'daki faaliyetlerinin genişletilmesi ve iki ülke arasındaki ekonomik işbirliği konusunun ele alındığı görüşmede Büyükelçi Kılıç da iki ülke ve parlamentolararası ilişkiler arasındaki işbirliğinin derinleşmesine katkıda bulunmaya hazır olduklarını vurguladı. Kılıç, Türkiye ile Kırgızistan arasında dil, tarih ve dinin yanı sıra siyasi devlet yönetim sisteminin ortak olduğuna işaret etti ve büyükelçilik görevinde sadece parlamentolar arasındaki işbirliğine değil, aynı zamanda bakanlıklar ve devlet birimleri düzeyindeki ilişkilere dinamizm kazandırmaya çalışacağını kaydetti. AKPM ile Kırgızistan arasında ilişkilerin geliştirilmesi için daha fazla işbirliğine gidilmesi önerisini dönemin AKPM Başkanı Mevlüt Çavuşoğlu'ndan alan Kırgızistan meclisi, "Demokrasi için Ortaklık' statüsü almak amacıyla Ekim 2011'de başvuru yapmış, bu statüye Nisan 2014'te kavuşmuştu. #12 2014 51 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü Dünya Göçebe Oyunları Kırgızistan’da yapıldı Kırgızistan, 8-14 Eylül tarihleri arasında ilk kez düzenlenen Dünya Göçebe Oyunları’na ev sahipliği yaptı. Isık Gölü bölgesindeki Çolpan Ata kentinde gerçekleşen Dünya Göçebe Oyunları’na, başta Türkiye olmak üzere, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, Azerbaycan, Afganistan, Altay, Moğolistan, Kore, Çin ve Rusya’dan 19 grup katıldı. Dünya Göçebe Oyunları‘nın temeli, 2011’e uzanıyor. Oyunların ilk adımı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Başbakanlık görevindeyken 2011’de Kırgızistan’a yaptığı resmî ziyaretle atıldı. Fikrin ortaya çıktığı günden bu yana hazırlıkları süren Dünya Göçebe Oyunları, görkemli bir törenle yapıldı. 9 Eylül’de gerçekleşen açılış töreni, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in ev sahipliğinde yapıldı. Göçebe halkların hayatını anlatan teatral gösterilerle başlayan törene dünyanın farklı ülkelerinden üst düzey devlet temsilciler de katıldı. CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN, KUTLAMA MESAJI GÖNDERDİ Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Issık Göl’de yapılan 1. Dünya Göçebe Oyunları katılımcıları için kutlama mesajı gönderdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, mesa- jında şunları söyledi: “Kırgızistan’ın bu sene 1. Dünya Göçebe Oyunlarını düzenlemesinden büyük memnuniyet duydum. Ortak dilsel, kültürel ve tarihi ilişkilerimizle ilgili, Türk dünyasına has değerleri yansıtmaya fırsat veren benzer faaliyetlerin, ülkelerimiz ve halklarımız arasındaki birlik ve kardeşliğin gelişmesine katkı sağlayacağına inanıyorum. Gelecek senelerde farklı Türk dünyası ülkelerinde düzenlenecek olan Uluslararası Göçebe Oyunlarının, geleneklerimizi gelecek kuşaklara aktarmak açısından, geniş spor ve dayanışma faaliyetlerini geliştirmeye yardım edeceğini düşünüyorum. Türkiye olarak farklı spor türlerine katılmaktan ve Kırgızistan’da düzenlenmekte olan söz konusu faaliyeti desteklemekten büyük memnuniyet duyuyoruz. İlk Dünya Göçebe Oyunlarının, katılımcı ülkeler arasında kardeşlik ilişkilerini geliştireceğine inanarak tüm sporculara başarılar diliyor ve söz konusu faaliyete katkı sağlayanlara teşekkür ediyorum. Bu vesileyle kardeş Kırgız halkına can-ı gönülden iyilikler diliyorum.” Türkiye’yi mehter temsil etti G olde n B ridge fimizdir. Bunun içindir ki Dünya Göçebe Oyunları’nın her yıl yapılmasını planladık” diye konuştu. Dünyada ilk kez düzenlenen Göçebe Oyunları’nda, göçebe halklara özgü 9 farklı spor oyunu oynanıyor. Oyunların ilk günü, Kırgız güreşi, Dokuz Korgool ve Ordo oyunlarına ayrıldı. Gökbörü oyununda Türkiye’yi Ulupamir takımı temsil etti Türklerin eski oyunlarından birisi olan Gökbörü oyunu, takımlar hâlinde oynandı.Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Afganistan takımlarının içinde bunulduğu, Gökbörü oyunu müsabakalarında Türkiye’yi Ulupamir Kırgız Türkleri temsile etti. Çok çekişmeli bir şekilde geçen oyunda kazanan, ev sahibi Kırgızistan oldu. Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçisi Metin Kılıç Kırgızistan gibi ata topraklarımızda ülkemizi temsil ediyor olmaktan son derece bahtiyarım. Kırgız kardeşlerimizi böyle büyük bir organizasyona ev sahipliği yaptıkları için kendilerini tebrik ediyor, başarılar diliyorum. Kırımlı bir düşünce adamı yazar, eğitimci İsmail Gaspıralı’nın çok önemli bir sözü var: Dilde, fikirde, işte birlik… Ümit ediyorum, böyle büyük organizasyonlar, kar- deşlik bağlarımızı daha da kuvvetlendirir.Sporda başarı önemlidir.Bu gibi organizasyonlarda alınan başarıyı, hepimizin ortak başarısı olarak görüyorum.Türkiye’den ve dünyanın çeşitli yerlerinden gelen sporcularımıza başarılar dilerim.Bu gün bizlere onur yemeği veren komite başkanına ve emeği geçen bütün kardeşlerimize teşekkür ederim. Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atanbayev’in ev sahipliğinde düzenlenen 1. Dünya Göçebe Oyunları, madalya töreni, yerli ve yabancı sanatçıların konserlerinin ardından, Kırgız milli marşı ve ışık gösterileriyle sona erdi. Göçebe Oyunları’nın her yıl bir başka ülkede gerçekleştirilmesi planlanıyor. İlkini Kırgız Cumhuriyeti’nin üstlendiği Göçebe Oyunları, ilk kez yapılmasına rağmen çok başarılı bir organizasyon olarak değerlendirildi. Göçebe Oyunlarının Ardından 9-14 Eylül 2014 tarihleri arasında Kırgızistan'ın Issık Göl vilayetinde başarıyla gerçekleştirilen Dünya Göçebe Oyunlarına Türkiye'den 80 kişilik bir ekip katılmıştı. Türk Konseyi'nin Türk dünyası geleneksel sporlarının geliştirilmesi çalışmaları kapsamında, Dünya Göçebe Oyunlarının iki yılda bir düzenlenecek ve Türk geleneksel spor oyunlarını dünyaya tanıtacak bir etkinlik haline gelmesi planlanmaktadır.Bu çerçevede oyunların 2016'da Türkiye'de, 2018'de Kazakistan'da düzenlenmesi düşünülmektedir. Katılımcı ülkelerin bayraklarıyla yaptıkları gösterinin ardından ülke sporcuları Göçebe Oyunları’na katılanları selâmladı. Türkiye’den katılan grup, 86 üyesi ile mehter yürüyüşü yaptı. Bütün sporcular yerini aldıktan sonra alana en son giren ülke, ev sahibi Kırgızistan’dı. Sporcuların yerine geçmesiyle, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev, açılış konuşmasını yaptı.Atambayev, “Türk göçebe halkların babadan oğula bıraktığı gelenek ve görenekleri devam ettirmek, yiğitlik mücadele ve mukavemet örneği bu geleneksel oyunlarımızı canlı tutmak, kültürümüze, geçmişimize töremize sahip çıkmak, bizim en önemli hede- 52 #12 2014 #12 2014 53 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü YEŞİL BAŞKENT BİŞKEK G olde n B ridge Bişkek, hem Rus hem de Orta Asya yaşamının iç içe geçmiş olduğu bir şehir. Kırgız kültürünü yakından tanımak için Bişkek çevresindeki köylere gidebilirsiniz. Halk çok misafirperverdir. Ayrıca Kızgız yaşamını ve el işi sanatlarını gözlemlemek için Devlet Uygulamalı Sanatlar Müzesi’ni ziyaret edebilirsiniz. Alışveriş / Ne Alınır? Şehir merkezinin batısında bulunan "The Osh Bazaar" kentin en canlı çarşısı olma özelliğine sahip. Burası yüzlerce farklı ürünü bulabileceğiniz bir yiyecek pazarıdır. Eğer hatıra ya da hediyelik eşya arıyorsanız en iyi tercih Kırgızistan’a özgü keçeden yapılmış şapkalardır. Bir de geleneksel desenlerin bulunduğu, pek de ucuz sayılmayan Kırgız halıları da görülmeye değerdir. Tatiller / Bayramlar / Önemli Günler BİŞKEK ŞEHRİ GÜNDEN GÜNE BÜYÜYOR Bişkek (Kırgızca ve Rusça: Бишкек), Kırgızistan'ın başkentidir. 1878 yılında kurulan kentte, 2014 sayımına göre 901.700 kişi yaşar. Kent, Sovyetler Birliği döneminde (19261991 arasında), Bolşevik askeri önderlerinden Mihail Frunze'nin anısına Frunze adıyla anılmıştır. Genel Bilgiler Bişkek, Kırgızistan'ın hem başkenti hem de en önemli finans ve kültür merkezidir. Çu Vadisi’nde kurulmuş olan Bişkek, köklü tarihi geçmişe sahip olmayan yeni kurulmuş şehirlerdendir. İklim / Hava Durumu Şehrin denizden uzak ve yüksek bir arâziye sâhib olması iklimi büyük ölçüde etkiler. Dağların etekleri sıcak çöl rüzgarları tesirindedir. Yüksek bölgelerde soğuk bir iklim hâkimdir. Arada kalan bölgede bol yağışlı 54 #12 2014 bir iklim görülür. Batı ve kuzeydeki sıradağlar yılda ortalama 600-900 mm, güney etekleri 200-335 mm, yüksek vâdiler ise 100-150 mm civârında yağış alır. Yaz ile kış, gündüz ile gece arasında ısı farkı çok fazladır. Nasıl Gidilir? THY'nin ve Pefasus’un İstanbul'dan Bişkek'e direk uçuşu bulunmaktadır. Uçuş süresi yaklaşık 5 saat 10 dakikadır. Yemek / Restoran / Ne Yenir Ne İçilir? Tipik bir Kırgız yemeği menüsünde ekmek, pilav ve patates baş köşededir. Yemeklerde genellikle koyun ya da sığır eti kullanılır. “Shashlyk”, salamurada bırakılmış ve kızartılmış koyun ya da sığır etinden yapılır. Bu yemek özellikle Sovyet zamanlarında oldukça popülerdi. Yine geleneksel yiyeceklerden “samsi” de bayağı seviliyor. Fırınlanmış yufka ile birlikte sığır ya da piliç eti ile kızarmış soğanın bulunduğu samsi özellikle öğle yemeklerinin vazgeçilmezi. Bişkek’de Türk Café ve Lokantalarının sayısı da gün geçtikçe artıyor. • Yeni Yıl (1 Ocak), • Ortodoks Noeli (7 Ocak), • Kurban Bayramı, • Uluslararası Kadınlar Günü (8 Mart), • Nevruz/Bahar Bayramı (21 Mart), • İşçi Bayramı (1 Mayıs), • Anayasa Günü (5 Mayıs), • Zafer Bayramı (9 Mayıs), • Bağımsızlık Günü (31 Ağustos), • Ramazan Bayramı, • Sosyal Devrim Günü (7 Kasım), • Başlıca tatil sezonu (Haziran-Aüğustos) Bişkek'te alınan bir kararla Gorki Caddesi'nin doğuya doğru 5 kilometrelik bölümüne Ankara Caddesi adı verildi. Bişkek’i tanımanın en güzel yolu yürüyerek gezmektir. Trafikte ilerlerken Türkiye’de göremeyeceğiniz kadar cip ve lüks araçlar görürsünüz. Kırgız Cumhuriyetinin bağımsızlığını kazanmasının 50. yılı olan 2040 yılı için Bişkek kentinin gelişme planının hazırlanmasına yönelik bir yarışmanın düzenlenmesine karar verilmiştir. Yarışma sonucunda, 2040 hedef yılına gelindiğinde kentin planlı ve yaşanabilir bir kent olmasını sağlayacak kentsel gelişme fikirlerinin elde edilmesi hedeflenmektedir. Önemli Yerler / Gezilecek Yerler İssık Göl ve güneydeki diğer dağlık bölgelere gitmek isteyenler için Bişkek ana geçiş merkezi konumundadır. Şehrin ana meydanı Ala-Too sıkça politik gösterilere ve festivallere ev sahipliği yapıyor. Meydan ile Meclis binası arasıda Ulusal Müze bulunuyor. Meydanda ayrıca Devlet Tarih Müzesi de yer alıyor. Eğlence parkı Panfilova da özellikle çocukları ile seyahat edenlerin uğraması gereken yerlerden. White House (Başkanlık Konutu), yedi katlı mermerlerle kaplı gösterişli bir bina olan ana devlet binasıdır. Etkileyici bir mimarisi olan Bişkek Tren İstasyonu 1946 yılında Alman savaş mahkumları tarafından inşaa edilmiştir. Ne Yapılır? #12 2014 55 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü CENGİZ AYTMATOV’UN ADI ANKARA’DA YAŞATILACAK Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov’un adı Batıkent’te bulunan 1800. Cadde’ye verildi. Büyükşehir Belediyesi’nce yaptırılan Cengiz Aytmatov büstü de açıldı. Batıkent 1800 Cadde'nin isminin Cengiz Aytmatov Caddesi olarak değiştirilmesi ve Cengiz Aytmatov büstünün açılışı nedeniyle düzenlenen törene; Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almaz Atambaev ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek katıldı. Törende ayrıca Kırgızistan elçiliği mensupları, Ankara’da öğrenim gören Kırgız öğrenciler, bürokratlar ile çok sayıda vatandaş hazır bulundu. Kırgızistan Cumhurbaşkanı Atambaev, törende yaptığı konuşmada Türk aleminin anavatanında Cengiz Aytamatov Caddesi ve heykelinin açılışını yapmaktan dolayı büyük heyecan yaşadığını belirterek, kardeşlerin her zaman bir arada olduğunu söyledi. -“ANKARA SON YILLARDA ÇOK GELİŞTİ” Ankara ve Türkiye’nin son yıllarda çok büyük bir gelişme kaydet- 56 #12 2014 tiğine dikkat çeken Atambaev, “24 senedir Ankara’ya geliyorum. Ankara son yıllarda çok gelişti. Havalanı yolu eskiden gecekondularla doluyken, şimdi hayranlık duyulacak bir duruma gelmiş. Türkiye’de çok büyük gelişmeler yaşanıyor. Eskiden dünyanın belirlediği gündeme göre hareket eden Türkiye’nin bugün dünyada gündemi belirleyen bir ülke haline gelmesinden büyük memnuniyet duyuyoruz” dedi. BAŞKAN GÖKÇEK: “AYTMATOV, SADECE TÜRK DÜNYASI İÇİN DEĞİL TÜM DÜNYA İÇİN ÖNEMLİ BİR ŞAHSİYETTİR” Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek de konuklarına tüm Ankara halkı adına hoş geldiniz diyerek, “Bugün bulunduğumuz caddede ismi yaşatılacak Cengiz Aytmatov, Dünya edebiyatına değerli eserler bırakmış, ülkesini uluslararası platformda başarıyla temsil etmiş, sadece Türk dünyası için değil tüm dünya için önemli bir şahsiyettir” dedi. “DOSTLUK BAĞLARINI GÜÇLENDİRMEYE DEVAM EDİYORUZ” Kırgızistan Cumhurbaşkanı’nın Türkiye ve Ankara ile ilgili sözlerinden büyük memnuniyet duyduğunu ifade den Başkan Gökçek, şöyle konuştu: “Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almaz Atambaev’in sözleri gerçekten bir Türk olarak bizlere gurur verdi. Biz de Kırgızistan’ın Ata Yurdu olduğunun idraki içindeyiz. Türkiye’ye geldiler şeref verdiler. Kırgızistan ile Türkiye’nin başkentleri Kardeş şehir. Sık sık görüşüyoruz. Belediye yönetimine ilişkin her türlü konuda işbirliği yapıyoruz ve tecrübe alışverişinde bulunuyoruz. Kültürel ve dostluk bağlarını güçlendirmeye devam ediyoruz. Her iki ülkenin cumhurbaşkanlarının büyük desteği ile bu ilişkilerin daha da artarak gelişeceğine inancımız tamdır.” Konuk Cumhurbaşkanı Atambaev, Başkan Gökçek birlikte katılımcıların alkışları arasında Cengiz Aytmatov büstünün açılışını gerçekleştirerek 1800 Cadde'nin isminin de Cengiz Aytmatov Caddesi olarak değiştirilmesini belgelediler. G olde n B ridge Kırgız aydınlarının katledİ lmesİnİn anıtı Ata Beyİt Kırgızistan’a gelen devlet protokollerinin, resmi görüşmeler dışındaki ikinci durağıdır Ata Beyit. Başkent Bişkek’teki “Sönmez Ateş” anıtını ziyaret edip çelenk koyarak başlayan resmi temaslar sırasında, başkente yaklaşık 30 kilometre uzaklıktaki Ata Beyit anıtı da yer alır, konukların programında. 1930’lu yılların ikinci yarısında Sovyetler Birliğinin acımasız diktatörü Stalin’in emriyle gerçekleştirilen katliamlardan birinin merkezi olan o dönemdeki tuğla ocağının bulunduğu arazi, günümüzde, idam edilen ve yakılarak ortadan kaldırılan Kırgız aydınları için anıt mezara dönüştürülmüş. 1938 yılında Kırgızistan’da, çoğunluğu Kırgız olmak üzere değişik milletlerden 138 aydın, milliyetçilik, halk düşmanlığı, isyan, Turancılık ve ajanlık suçlamalarıyla, gözlerden uzak bir yerde, şimdi Ata Beyit anıtının olduğu yerde katledilir. Gözlerden uzak katliamın şahidi olan çoban Kıdıraliyev, o zamanlar daha küçük bir çocuk olan kızına, Bübüyra’ya anlatır katliamı, “uygun zamanı geldiğinde herkese anlatmasını” vasiyet ederek. Uygun zaman ise ancak Kırgızistan’ın bağımsızlığına kavuşmasıyla oluşur. Bübüyra Kıdıraliyeva’nın, 1993’te yetkililere aktarmasıyla hemen, hızlı bir çalışma başlar ve katliamın boyutları gözler önü- ne serilir. 138 aydın önce kurşuna dizilmiş, ardından da tuğla ocağında yakılmıştır. Kimler yok ki, katledilen aydınlar arasında; Eserleri 40’a yakiın dile çevrilen dünyaca tanınmış Kırgız yazarı Cengiz Aytmatov’un babası Törekul Aytmatov, Kırgız alfabesinin hazırlayıcısı ve Kırgızların ilk profesörü Kasım Tınıstanov, milliyetçi görüşleriyle ortaya çıkan ve vatan hainliği ile suçlanan Cusup Abdrahmanov, Kırgızistan Otonom Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyi Başkanı Bayalı İsakeyev, Komünist Parti yetkilileri Erkinbek Esenamanov, İmanalı Aydarbekov, Sultankul Şamurzin, Abdıkerim Sıdıkov ve daha niceleri… Katliam kurbanlarının kimlikleri, DNA testleriyle birer birer belirlenir ve toplu mezarın yanına hemen bir müze açılır, kurbanlarla ilgili bilgilerin yer aldığı. Aradan bir süre geçtikten sonra da, 2000 yılında, tüm kurbanların adları mermere yazılarak aynı yerde bir anıt yapılır,”Ata Beyit” anıtı. Ata Beyit sadece protokol konuklarının ziyaret yeri değildir artık. Günün her saatinde, yerli veya yabancı ziyaretçiler yalnız bırakmaz, Stalin zulmüne kurban giden aydınları. Nurettin AKSU #12 2014 57 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü G olde n B ridge Kırgızistan Halklar Asamblesi Ben Tüm Türksoyluların da Milletvekiliyim... Kırgızistan SSCB'nin Sürgün Yeriydi. Bu Sebeple 28 Ayrı Halk Yaşamakta Kırgızistan Halklar Asamblesi 1994’te kurulmuştur. Bugün asamblede 28 halk temsil edilmektedir. Kırgızistan’da Ruslar, Özbekler, Kazaklar, Tacikler, Azerbaycanlılar, Ahıska Türkleri, Uygurlar, Almanlar gibi bazı halklar anadillerinde eğitim almaktadır. Kırgızistan, Uygurlar için de bir çekim merkezi olmuştur. 19. yüzyılın ikinci yarısından beri Çin denetimindeki Uygur topraklarında çıkan isyanlar veya kıtlıklardan sonra pek çok Uygur Kırgızistan’a sığınmıştır. Kırgızistan’da yapılan görüşmelerde 2009’da Uygur bölgesindeki Urumçi’de yaşanan olaylardan sonra Kırgızistandaki resmen kayıtlı 48,543 Uygur nüfusunun yüz bine ulaştığı söylenmiştir. İki kuşak önce Uygur bölgesinden gelmiş olan, dolayısıyla Kırgızistan’da yakın akrabaları olan Uygurlar vardır. Bunların bir kısmı Batıya iltica etse de muhtemelen bir kısmı Kırgızistan’daki diaspora içinde, alıştıkları iklim ve kendi kültür dairelerinde kalacaktır. Kırgızistan bugün de bazıları için sığınılacak bir ada olma görevini yerine getirmektedir. Kırgızistan Halklar Asamblesi Başkanı Bektemir Murzubraimov, Kırgızistan'ın bağımsızlığına kavuşmasının ardından gelişmesi ve kalkınması için sağladığı yardım ve desteklerden ötürü Türkiye'ye minnettar olduğunu söyledi. Kırgızistan Halklar Asamblesi Başkanı Murzubraimov, TİKA'nın Kırgızistan'da en çok yardım yapan kurumlardan biri olduğunu belirterek, TİKA'nın sadece Türklere değil, ülkedeki diğer etnik halkların derneklerine de yardım yaptığını dile getirdi. 58 #12 2014 Kırgız kardeşlerimizle hayatımız boyunca birlik, beraberlik, içinde yaşamışız. Kardeşiz demişiz birbirimize. Kardeş olmak zor, kardeş kalabilmek daha da zor. Kardeş olmuşuz, arkadaş olmuşuz, dost olduğumuzu zannetmişiz. Dostum dediğimizi yeri geldiğinde bir kalemde atıvermişiz. Oysa dost, güvendiğimiz dağ. Ardından gidebileceğimiz kişi. Sırrımızı paylaştığımız, dertlerimizle dertlenen, sevincimizle sevinen yoldaş. Dost, her ne olursa olsun terk etmeyen! Yarıda bırakmayan! Kullanmayan, kullandırmayan. Dost ayna, onda kendimizi gördüğümüz. Hüzünlendiğinde akıttığımız göz yaşlarımızın sebebi. Yalnızlığımızı kar gibi eriten, yüzümüze kapanmayan tek kapı. Tutunduğumuz dal, bizi düzeltmek adına uyaran. Omzu, başımızı koymaya her an hazır… Herkesle iyi geçinmek, herkesi mutlu etmek hoş bir şeydir. Fakat yaşamın akışı içinde, özel hayatımızda bile herkesi mutlu etmek mümkün değildir. Üstelik iş yaşamında bir yöneticinin bir de tutturması gereken zor hedefleri vardır. Bu hedeflere varmak için yönetici bir sürü kararlar alır. Bu kararların hepsinin herkesi mutlu etmesi özel yaşamındakine göre daha bir zordur. Başarılı yönetici herkesi, her zaman mutlu etmek zorunluluğu olmadığını bilir ve alması gereken kararları alır. Tanrı'ya gerçekten çok şükretmem gerek. Ayrıca bizim ailemizde herkes çok inançlıdır. Gelebildiğim nokta için hep Tanrı'ya şükrettim ben ve benim dualarım hep şu şekildeydi: Tanrım ne olur beni istediğin şekilde yönlendir. Senin benim için iyi olduğumu düşündüğüm şeyleri yapmama yardımcı ol. Herhalde benim için iyi olanı, hayırlısı oydu. Dolayısıyla ben bunun benim için iyi olduğunu düşünüyorum. Benim bugün fakirlere yardım edebileceğim ufak bir miktar param varsa, ben bunu da tanrıya borçluyum. Hayır işlerine mümkün olduğunca yardım etmeye çalışıyorum. Milletvekili olmadan önce yıllarca Bişkek'te bulunan MADİNA A.Ş. sahibi olarak calıştım. Ben Uygur Türküyüm. Kırgızistan Türküyle, Özbeğiyle, Uyguruyla, Azerisiyle, Rusuyla yan yana, sırt sırta yaşadığı bir ülke. Var olsun benim ana vatanım. Almazbek ATAMBAYEV'in başkanlık yaptığı Sosyal Demokrat Halk Partisi milletvekiliyim. Ben, Türk'ün, Kırgız'ın, Tatar'ın, Uygur'un, Azeri'nin, Ahıskalı'nın milletvekiliyim. Kapım herkese açıktır. Kırgızistan, tüm halkların kendilerini evinde, toprağında hissettiği ülkedir. Kırgızlar bu ülkeyi kendi vatanı bilen ve onun değerlerine sahip çıkan herkesi kucakladı. Ülkede yaşayan etnik unsurların dil, medeniyet ve dinlerini korumaları ve yaşatmaları için imkanlar yaratılmış durumda. Her kültürün, dinin, milletin temsilcisi Kırgızistan`da kendisini rahatlıkla ifade etmektedir. Göründüğü üzere Cumhurbaşkanı bizzat bu konuyla yakından ilgileniyor. Biz yıllardır Kırgızistan'da yaşayıp, ülkenin kalkınmasına katkıda bulunduk. Bundan sonrada bulunmakta devam edeceğiz. Ben sabahları kalktığım zaman o gün işlerimin yolunda gitmesi için, Kırgızistan'ın barışı ve huzuru yaşaması için ve tüm çevremdekilerle iyi ilişkiler içinde bulunmak için dua ederim. Bu benim karakterim. Tursuntay SALİMOV Kırgızistan Jogorku Keneşi (Parlamento) Milletvekili, MADİNA AŞ sahibi. #12 2014 59 A l tin Köprü Golden Bridge Büyükelçi Kılıç Uygur Derneğini Ziyaret Etti Büyükelçi Kılıç, Kırgızistan Halklar Assamblesinin üyesi olan "İttipak" Uygur Derneğini ziyaret etti. İttipak Derneği Başkanı Sayın Artık Haciyev, Türkiye'nin Uygur Derneğine verdiği desteğe teşekkür etti ve Kırgızistan'da yaşayan Uygurların kültürel, eğitimsel ve sosyal sorunları hakkında bilgi verdi. Uygurlar özellikle 20. yy'da Kırgızistan'a göç etmek zorunda kalmış ve yaşamlarını Kırgız Devletinin vatandaşı olarak devam ettiren bir Türk halkıdır. Uygurlar gelenek ve göreneklerini yaşatmak için "İttipak" derneği çatısı altında çalışmalar yapmaktadırlar. 60 #12 2014 Altin K öprü G olde n B ridge Bişkek Büyükeçisi’nden Ahıska Türklerine Ziyaret Türkiye’nin Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç, Ahıska Türkleri Derneğini ziyaret etti. Kırgızistan Halklar Asamblesi binası önünde Ahıska Türkleri Derneği Yönetim Kurulu Üyelerinin yanı sıra köy temsilcileri tarafından karşılanan Kılıç’a ilk olarak, Ahıska Türkleri Derneği Başkanı Raşad Şamilov tarafından dernekteki fotoğraflar hakkında bilgi verildi. İki saat süren toplantıda konuşan Büyükelçi Kılıç, Ahıskalı Türkler’in derneğinde sıcak karşılanmaktan duyduğu memnuniyetinden dolayı teşekkür etti. Kılıç, “Ahıskalılar, bizim gözümüzde Türk vatandaşıdır. Türk vatandaşları gibi her türlü hakka sahiptir. Eksik olan tek pasaport belgesidir ama o da gönlümüzdedir. Sizleri, Türk vatandaşlarından ayırt etmek mümkün değildir” dedi. Türk Büyükelçiliği ve ilgili kurumların kapılarının Ahıska Türkleri için her zaman açık olduğunu ifade eden Kılıç, “Sizin her türlü ihtiyacınızı karşılamaya elimizden geleni yerine getireceğiz. Endişe etmeyiniz. Eksiklik hissetmeyiniz. Sizin de büyükelçiliğiniz vardır” diye konuştu. Ahıskalıların, ata topraklarına kavuşması için ellerinden geleni yapacaklarını belirterek, Kırgızistan’daki Ahıskalıların eğitimine büyük önem vereceğini ve işbirliği konularını canlı tutacağını bildiren Kılıç, bundan sonra Türk Dünyası etkinlikleri düzenlenirken Ahıska Türklerinin de katılmasını sağlayacaklarının altını çizdi. -“Türkiye’ye minnettarız”Ahıska Türkleri Derneğini ziyaret eden Kılıç’a teşekkürlerini ileten Dernek Başkanı Şamilov, Ahıskalıların, Türkiye devletinin ve hükümetinin sıcaklığını yakından hissettiğini bunun için Türkiye’ye minnetar olduklarını söyledi. Ahıskalıların tarihi, sosyal ve kültürel geçmişinden bahseden Şamilov, Ahıskalıların çalışkan bir toplum olduğunu ve sosyo ekonomik durumlarının genellikle iyi olduğunu ifade etti. Şamilov, “1990 yıllara kadar eğitim dışında herşeye önem verdik. Ahıskalı okuyunca bir yerlere gelemez inancı yaygındı. Ayrıca, bir “sınır” da vardı bunu aşamıyorduk. Türkiye’nin desteğiyle son yıllarda bunu aşmaya başladık” dedi. Toplantının sonunda Büyükelçi Kılıç’a, Dernek Başkanı Şamilov tarafından Kırgız geleneklerini yansıtan tablo hediye edildi. #12 2014 61 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü G olde n B ridge AHISKA TÜRKLERİ Stalin hükümeti tarafından 1944 yılında, Devlet Savunma Komitesi kararına dayanılarak sınır güvenliği gerekçesiyle, Ahıska’nın 209 köyünden alınan 100-120 bin dolayındaki Ahıska Türkü, kış aylarında her bir yük vagonuna 8-10 aile doldurularak Orta Asya’ya sürgün edilmiştir. Reşat ŞAMİLOV Dernek başkanı Azerbaycan’ın o dönemdeki yöneticileri, Ahıska Türklerini Azerbaycan’a yerleştirmek istemiştir. Ancak Stalin’in kararının kesin olması nedeniyle Azerbaycan yönetiminin gayretleri de bir sonuç vermemiştir. Böylece vagonlar birkaç gün Azerbaycan’da bekledikten sonra, tekrar Orta Asya istikametine hareket ettirilmiştir. Bu yolculukta, Ural dağlarının soğuk havası birçok insanın hayatının sonu olmuştur. Bir buçuk ay süren yolculuk sonunda Orta Asya’ya ulaşan Ahıska Türkleri; Özbekistan, Kırgızistan ve Kazakistan çöllerindeki kolhozlara yerleştirilmiştir. Bu dönemde Ahıska Türklerinden önemli bir kısmı soğuk vagonlarda (20.000), Rus-Alman savaşında (25.000), hastalık ve açlıktan (30.000) kişi ölmüştür. 1944’te Orta Asya’ya sürülen Ahıska Türkleri, Özbekistan dışında Kazakistan ve Kırgızistan’a da yerleştirilmiştir. Kazakistan’da eski başkent Alma-Ata, Çimkent ve Cambul’a, yerleştirilen Ahıska Türklerinin yaklaşık 15 bini de Kırgızistan’a iskan edilmiş- 62 #12 2014 tir.Kırgızistan’a yerleştirilen bu 15.000 kişinin %65’e yakını ülkenin kuzeyine; başkent Bişkek çevresine yerleştirilirken, %35’i ise ülkenin güney bölgesine; Oş ve çevresine yerleştirilmiştir. Kırgızistan’a Ahıska Türklerinin göçü bundan sonra da devam etmiştir. 1989’daki Fergana olaylarından sonra Kırgızistan’a yeni göçler olmuştur. Günümüzde Kırgızistan’da yaşayan toplam Ahıska Türkünün nüfusu 45 bine ulaşmıştır . Özellikle, 1944-1956 yılları arasında, sürgün yerleri olan Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan’da sıkı yönetim şartları altında yaşayan Ahıska Türkleri, her türlü eğitim imkanın- dan mahrum bırakılmışlardır. Ancak, Stalin’in ölümünden sonra gelen yönetim, 1956’dan itibaren onlara bir takım haklar vermiştir. Böylece yaşadıkları ülkenin eğitim diliyle eğitim alan Ahıska Türkleri, bu bölgelerdeki Rus okullarında eğitim görmeye başlamışlardır. Ahıska Türkleri, Kırgızistan ekonomisinin farklı sektörlerinde faaliyetlerini sürdürerek ülkenin gelişmesine önemli bir katkı sağlamışlardır. 25 Aralık 2012’de, Kırgız Cumhuriyeti Yazarlar Birliğine bağlı Edebiyat Fonu "Araşan" Evinin müdürü Reşad Şamilov, Ahıska Türkleri Derneğinin toplantısında başkan seçilmişdir. Ağlarım ağlar kimi, Derdim var dağlar kimi, Sürüldüm sürgün oldum, Verana bağlar kimi. Gögde gögerçin ağlar, Havada laçin ağlar, Vatan yadıma düşende Başımda saçim ağlar. #12 2014 63 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü TÜRKİYE'DEN BİR BAKAN İLK KEZ AHISKA TÜRKLERİNİN DÜĞÜNÜNDE AHISKA'DAN ORTA ASYA TOPRAKLARINA 14 KASIM 1944 TARİHİNDE YERLEŞTİRİLEN TÜRKLERDE 70 YIL ARADAN SONRA BİR COŞKU VE MUTLULUK VARDI. OSMANLI DEVLETİ İÇİNDE HUZUR VE GÜVEN İÇİNDE YAŞAYAN TÜRK HALKININ TRAJEDİ, SAHİPSİZLİK VE VATAN ÖZLEM İLE SÜREN YAŞAMINDA KIRGIZİSTAN'IN BAŞKENTİ BİŞKEK'TE 24 EYLÜL 2014 TARİHİNDE BU ACI DUYGULAR GİDERİLDİ. ÇÜNKÜ AHISKALILAR 70 YILDIR BUNU İSTİYORDU VE BUNU BEKLİYORDU. ZİRA, CANIMIZ ANAVATANIMIZ TÜRKİYE CUMHURİYETİ'NDEN BİR BAKAN İLK KEZ AHISKA TÜRKLERİNİN BİRLİK VE BERABERLİĞİNİ PEKİŞTİREN DÜĞÜN MERASİMİNE KATILMIŞ OLDU. BİZİM İÇİN BU BİR TARİH İDİ. BU BİR COŞKU İDİ. BU BUYÜK BİR MUTLULUK İDİ. BU BÜYÜK ÖZGÜVEN İDİ. BU SAHİPLİK İDİ. AHISKALILARIN MUTLULUĞUNU PAYLAŞAN TÜRKİYE MİLLİ SAVUNMA BAKANI İSMET YILMAZ İDİ. 64 #12 2014 Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'e bir günlük çalışma ziyareti için gelen Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz ve beraberindeki askeri heyet, ilk olarak Kırgızistan Savunma Bakanı Abibilla Kudaberdiyev, Genelkurmay Başkanı Asanbek Alımkojoyev, Başbakan Coomart Otorbayev ile görüşmelerin ardından Ahıska Türklerinin düğününe de katıldı. Kırgızistan'da yaşayan Türklerin arasında ileride "tarihi düğün" olarak anılacak olan bu düğün, Kırgızistan Ahıska Türkleri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve işadamı Atamşa Dursunov ve eşi Gülnara Dursunova'nın oğlu İlimdar ile Türkiye'nin Bursa şehrinden gelin gelen Asiya ile olan düğünü idi. Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz'a eşlik eden Türkiye'nin Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç ve beraberindeki askeri ve büyükelçilik yetkilileri ayakta ve alkışlar eşliğinde Bişkek'teki en güzel ve büyük düğün saraylarından olan AlaToo restaurantına girdi. Kırgız, Kazak, Özbek, Uygur, Azeri, Rus, Alman halkların temsilcilerinin ve 500'den fazla konuğun hazır bulunduğu düğünde sunucu tarafından yapılan anonsta, Türkiye'den bir bakanın ilk kez Ahıska Türklerinin düğününe katıldığı vurgulandı. Sunucu ayrıca tebrik konuşması için üst düzey ve saygı değer konukları sahneye aldı. Kırgızistan'a geldiği günden beri Kırgızistan halkına, vatandaşlarına ve arasında bilhassa Ahıska kökenli Türklere büyük ilgi, sıcaklık, yakınlık gösteren çok değerli Türkiye'nin Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç, Bişkek'i ziyaret eden bakanı tanıtarak, "Çok saygı değer Ahıskalı kardeşlerim. Burada iki sevinci bir arada yaşıyoruz. Hem ülkemizden Milli Savunma Bakanımız bizi ziyaret ediyor. Hem de burada iki gencimizin mutluluğuna, iki ailenin mutluluğuna şahit oluyoruz. Ben, hem düğün sahiplerini hem de mutlu gençlerimizi tebrik ediyor ve mutluluklar diliyorum" dedi. Bakan İsmet Yılmaz, düğünde yaptığı tebrik konuşmasında, "Ahıskalı kardeşlerim önce hepinizi saygıyla sevgi ile muhabbetle selamlıyorum. Bişkek'e geldiğimde Sayın Büyükelçimiz, mutlaka Ahıska Türklerinin, kardeşlerimizin düğününe katılmamızı istirham etti. Eğer bu düğüne katılmadan Türkiye'ye gitseydim, Türkiye-Kırgızistan ilişkilerinde mutlaka birşey eksik kaldığına inanacaktık" dedi. İnsan hayatında başarılı birey olmak ve güçlü aile kurabilmek için Osmanlı ve Türkiye devlet yöneticilerine, şairlere, dini hazretlere ait güzel sözlerden örnekler sunan Yılmaz, "Devlet çok önemlidir. Eğer devletimiz olmazsa yerimiz olmaz. Devletimiz olmazsa yurdumuz olmaz. Devletimiz olmazsa özgürlüğümüz olmaz. Devletimiz olmazsa namusumuz ve değerlerimizi de koruyamayız. Devlet çok önemlidir. Devlet kadar sıhhat da çok önemlidir. Cenabı Allah, burada bulunan kardeşlerime, hem Türkiye'deki hem Kırgızistan'daki tüm kardeşlerime sağlık, sıhhat ve afiyet versin. Her gün gününüz bayram olarak geçsin. Her gününüz düğün tadında geçsin. Allah bir sıkıntı vermesin" diye konuştu. Alkışlarla kesilen konuşmasını Yılmaz şöyle devam etti: "Bu dünya fanidir. Saltanat denilen şey bir cihan kavgasıdır. Saltanat, milletvekilliktir, valiliktir, belediye başkanlığı, dernek başkanlığıdır. Bunların hepsi cihan kavgasıdır. Yani yalan dünyada, göç edici dünyada verilen bir kavgadır. En büyük mutluluk birliktir. Bu hepsinden daha önemlidir. Gerçek mutluluğu ve saadeti birlik verir. Nerede birlik, aile de birlik. Nerede birlik, dilimizde birlik. Nerede birlik, vatanda birlik. Nerede birlik, Ahıskalı kardeşlerimizin arasında birlik. Cenabı Allah birliğinizi daim etsin. İşte bugün bir aile kuruluyor. Çünkü devletlerin temelinde aile vardır. Ben hem damadı hem de gelini tebrik ediyorum. Allah ikisinin de yüzünü ak eylesin. Allah hayırlı evlatlar versin. Hem devletlerine hem de Türk dünyasına güç katsınlar, Allah analı babalı, uzun ömürlü evlatlar nasip eylesin. Allah, güzel kardeşlerimiz yolunuzu mutlu kılsın. Evlenecek erkek ve evlenecek kız yetiştirdikleri için anneleri ve babalarını tebrik ediyorum. Onlara hayırlı torunlar nasip ederler. İnşallah". Damat ile geline nasihatlarda bulunmaya devam eden Bakan Yılmaz, "Şimdi siz uzun bir yolda ilerliyorsunuz. İki kapılı bir cihanda ilerliyorsunuz. Menzile yüz akıyla varacaksınız. Bu menzile yüz akkıyla varmanın şartı iyi bir yoldaş bulmak. Cenabı Allah iki yoldaşı birbirine layık kılsın. Birbirine yardımcı kılsın. Birbirinizi severseniz kusur görmezsiniz. Bu sevginiz artsın. Eğer iki insan bir araya geliyorsa mutlaka bir kul hakkı olur. Yüz akıyla menzile varmanın şartı kul hakkına riayet etmek. yani onu incitmemek. Gönlümüzün sahibi Cenabı Allah'tır. İki kardeşimiz birbirini incitmeyecek. Kul G olde n B ridge hakkına riayet edecek. Bu yolculuğunda menzile yüz akıyla varacaklar. Yüz akıyla varmak için birbirine yardımcı olacaklar. Gençlerin bu yolunda her iki tarafında ailelerine destek lazım olacak. Eğer sıkıntılı bir şey olursa çözmek lazım, yapan olmak lazım. Yıkan olmamak lazım. Yıkmak çok kolay. Yapmak çok zor. Mutluluklar diliyorum. İnşallah birlikte bahtiyar, birlikte ihtiyar olursunuz. Hayırlı ve uğurlu olsun" diye tebrik etti. Yılmaz, tebrik konuşmasının ardından İlimdar ile Asya'ya hediye takdim etti. Çift ve aileleri ile hatıra fotoğraf çektirdi. Düğünden notlar: Düğüne akraba, dost, komşu çok sayıda seçkin konuk arasında Kırgızistan Ulaştırma Bakan Yardımcısı, Ahıska Türkleri Derneği Başkanı Raşad Şamilov, Derneğin Yönetim Kurulu Üyeleri, bir çok köyün dernek temsilcileri, Kazakistan Ahıska Türkleri Dernek Başkan Yardımcısı vardı. Kırgızistan'ın ünlü pop sanatçılarından Mirbek Atabekov, Omar ve daha bir çok ses sanatçısı ve dans grupların sahne aldığı düğünde Rafael ile Saltanat düğünün sunuculuğunu yaptı. Düğün orkestrasının başında Ayvaz, Mahmut ve Mustafa vardı. Sofralar çeşitli lezzetlerle dolup taştı. Düğün muhteşem havai fişek gösterisi ile gece yarısı sona erdi. Hazırlayan Nezir Aliyev #12 2014 65 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü G olde n B ridge TİPİK BİR AHISKA DÜĞÜNÜ Düğün merasimi, Ahıska Türklerinin hayatında en tatlı sevinci, süsü ve en mutlu anları teşkil eder. Türklerin en hazin duyguları, en sevinçli coşkuları, düğünlerde gerçekleşir. Toplum, kendi geçmişini, hayat ışığının ebediliğini düğünde anar. Halk, kaygılarını ve acılarını düğünde giderir. Sonsuz saadete ve hoş düşüncelere düğünde 66 #12 2014 yer vermeye çaba gösterir. İki farklı ailede yetişmiş olan kız ve erkek, nikah diye adlandırdığımız en kutsal bağ ile sözleşmiş ve bir araya gelmiş olurlar. Düğün de bu birlikteliği kutlamak adına, ailelerimizin gerçekleştirdiği, sevdikleri akraba ve dostları ile bir araya gelerek paylaştıkları bir törendir. Bu tören, en mutlu anıların yaşandığı eğlenceli bir paylaşımdır diyebiliriz. Düğünlerde çok ince ayrıntılar düşünülüp, çok fazla maddi külfete de giriliyor. Düğün gecesi, evlenecek kız için büyük bir heyecan. Çünkü sevdiği erkekle ilk defa baş başa kaldığı özel bir gece. Yeni bir aile kurmanın verdiği heyecanla güçlü duygular yaşadığı, anne babadan ayrılıp kendisinin anneliğe geçtiği kutsal bir gece... Ahıska Türklerinin düğün merasimlerinin muhtelif dönemleri vardır. Bu örf ve adetleri yazmak, okumak değil, yakından takip etmek, ritüellere tanık olmak çok önemlidir. Bu nedenle bizler de TÜRKEL Gazetesi ve ALTIN KÖPRÜ Dergisi olarak Bişkek’te bulunan TANSU Şirketinin ortaklarından biri olan Zekeriya TAHİR’in oğlu FAHRETTİN ile Gelini İNDİRA’nın düğün merasimine katıldık. Evlenecek genç oğullarımız için de ayrı bir heyecandır düğün gecesi. O gece, Hayata hazırlanan kız ve oğullarımız için en güzel paylaşımların yaşanacağı yeni bir yuvanın kurulmasını kutlarız hep birlikte… #12 2014 67 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü G olde n B ridge Büyükelçi Kılıç Güney İllerini Ziyaret Etti Büyükelçi Kılıç, beraberinde TİKA Bişkek Koordinatörü Hakan Ergün ve Büyükelçilik Basın Müşaviri Murat Sözer ile birlikte Kırgızistan’ın güney illerini ziyaret etti. Karayolundan yapılan ziyarette, Kara Köl, Taş Kömür, Celalabad, Üzgen ve Oş illerinde vilayet yetkilileri ve sağlık ve eğitim kuruluşları müdürleri ile görüşmeler yapıldı, işadamlarımızın yatırımları ziyaret edildi ve Ahıska Türkleri dernekleri ile görüşüldü. Hidro elektrik üretimi için ideal olan Kara Su ve kömürden gaz üretimi için uygun imkânlar sunan Taş Kömür’ de kaymakamlarla görüşmeler yapıldı. Karahanlılara başkentlik yapan Üzgen’de tarihi eserlerin korunması ve uygun belediyelerimizle işbirliği konusunda temaslar gerçekleştirildi. Oş vilayeti valisi Sooranbay Jeenbekov ve belediye başkanı Aitmamat Kadyrbaev ile heyetler arasındaki görüşmelerde, yetkililer THY’nin doğrudan seferlerinin bu bölgeler için dünyaya açılan kapı olduğunu belirttiler, TİKA ve Diyanet Vakfı aracılığıyla sağlık ve eğitim alanında ülkemizin yaptığı yardımlara teşekkür ettiler, belediyelerimizle yararlı bir işbirliği gerçekleştirdiklerini belirttiler ve işadamlarımızın ekonomiye katkısından memnun olduklarını ifade ettiler. Oş Üniversitesi rektörlüğü ve bağlı eğitim kurumlarına yapılan ziyarette, Oş Üniversitesine elektronik kütüphane oluşturma sistemi hibe edildi, öğretim üyesi ve öğrenci değişim programları ele alındı. Bilahare TİKA’nın katkısıyla Oş’da yaptırılan 2.760m2 kapalı alanı olan üç katlı ve 46 odalı Oş Kırgız-Türk Dostluk hastanesi ziyaret edildi. Yılda 50 bin kişinin faydalandığı ve bir benzeri Bişkek’te bile bulunmayan modern hastane ’de doktorlar ve hastalar ile sohbet edildi. Ayrıca kanser erken teşhis merkezleri oluşturma projesi kapsamında Oş Onkoloji Hastanesi’ne bir adet son teknoloji ürünü dijital mamografi ile Doppler ultrasonografi cihazları hibe töreni yapıldı. Ziyaret çerçevesinde Oş şehrine TİKA tarafından inşa edilen 1200 öğrenci kapasiteli 25 bin m2 arsa üzerine 68 #12 2014 12 bin m2 kapalı alanı olan 3 katlı ve Orta Asya’nın kendi enerjisini kendi üretebilen tek okulu olan Oş KırgızTürk Dostluk Meslek Lisesi ziyaret edildi. Lise’nin zaman zaman ortaya çıkan ihtiyaçları TİKA desteğiyle karşılanmaya devam edilmektedir. Celalabad ve Oş vilayetlerinde yaşayan Ahıska Türkleri dernekleri ile toplantılar ya- pılarak sorunları ve çözüm yolları da ele alındı. Son olarak işadamlarımızın yatırımları ziyaret edildi. Bişkek’ten Oş’a karayoluyla seyahat etmek meşakkatli olmakla birlikte Kırgızistan’ ın sahip olduğu doğa güzelliklerinin görülmesi açısından elzem olduğu sonucuna varıldı. #12 2014 69 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü KITİAD/Kırgızistan-Türkiye Sanayiciler ve İşadamları Derneği KITİAD, Kırgızistan-Türkiye İşadamları arasında dayanışma sağlamak amacıyla 1996 yılının Temmuz ayında 16 Kırgız-Türk firmasının öncülüğünde kurulmuştur. Ülkeleri birleştiren pek çok köprüler vardır. Dil ve eğitim, kültür ve ticaret bir köprüdür. Kırgızistan-Türkiye Sanayiciler ve İşadamları Derneği KITİAD bütün bu köprüleri birleştirerek tek bir köprü haline getirmiş ve bu köprüyü iki ülke arasında kurmuştur. Gelişen toplumlarda önemli bir yeri olan STK’ların (Sivil Toplum Kuruluşları) topluma olan katkılarının bilincinde olan derneğimiz, ekonomik ve ticari alanların yanında sosyal sorumluluk çerçevesinde hareket etmeyi ilke edinmiştir. Üyelerinin sorumluluğunun yanında, toplumun ihtiyaç duyduğu kesimlerine de el uzatmaktadır. Derneğimiz bugün birçok üyesiyle iki ülke arasında saygınlık kazanmıştır. Türk şirketlerinin büyük bir çoğunluğunun üyesi olduğu KITİAD, bazı önemli yerli firmaları da bünyesine katmayı başararak, 100’ün üzerindeki üye sayısıyla Kırgızistan’da önemli bir ekonomik etkinliğe sahiptir. Faaliyetleri ile her geçen gün biraz daha gelişen KITİAD; fuarlar, bayramlaşma programları, yemekli toplantılar düzenleyerek Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesinde önemli bir rol üstlenmektedir. Bu sebeple gerek Türkiye’de gerek Avrupa ülkelerinde Kırgızistan’daki yatırım ve ticari imkanları tanıtarak uluslararası bir kimliğe kavuşmuştur. Bugün gelinen noktada, 250’e yakınaktif faaliyet gösteren Türk firmaları ile yaklaşık 500 milyon ABD dolarlık yatırım miktarı ile Kırgızistan’ın en önemli ve güçlü sivil toplum kuruluşu haline gelmiştir. Türkiye, yatırım miktarı bakımından Kırgızistan’daki ikinci yatırımcı ülkedir. İstihdam ettiği personel açısından ise ilk sıradaki yerini korumak- 70 #12 2014 tadır. KITİAD üye firmalarında, günümüz itibariyle 10000 yerli 2000 yabancı personele iş imkanı sağlamış durumdadır. Üye firmalarımızın açmış olduğu bayilikler ve şubeleriyle ve almış olduğu yan hizmet (reklam, ulaşım, vb.) ve ticari alanlarda da 12000’e yakın Kırgızistan vatandaşına iş imkanı sağladığını da hesaba katarak direkt veya dolaylı olarak toplamda yaklaşık 24000 insana çalışma imkanı hazırlamış durumdadır. Bu durum Kırgızistan milli gelirine çok önemli bir ekonomik katma değerin yanında, birçok farklı sektörlerde ve branşlarda istihdam ettiği personelini eğiterek yetiştirdiği, iş gücü ile de gelecek nesillere kalifiye personel hazırlamak gibi çok önemli bir görevi de yerine getirmektedir. KITİAD, Kırgızistan devlet kurum ve kuruluşları ile T.C. Bişkek Büyükelçiliğimiz ve TİKA ile yakın bir diyalog içerisinde bulunarak sağlıklı ve güvenli bir iletişimin sağlanması yolunda hizmet vermektedir. Bunun yanı sıra KITİAD, Dernek üyelerine tercüme hizmetini göstermekle birlikte KITİAD ofisinde düzenlenen görüşmeleri ve seminerleri başarıyla tamamlamaktadır. Derneğimiz tarafından düzenlenen fuarlar her geçen yıl daha da geniş yelpazelere sahip olarak sadece KITİAD için değil halk içinde de geleneksel faali- yete dönüşmüştür. Türk Malları Fuarı’nda şehir sakinleri ve misafirleri Türkiye’de ve Kırgızistan’da Türk firmaları tarafından üretilen ürünler ile tanışabilir, Türk firmalarının hizmetlerinden yararlanabilirler. İş dünyasına yönelik uyguladığı program ve çalışmalarla da Kırgızistan’a daha fazla yabancı sermaye girişi ve iş dünyasının karşılaştığı sorunları gerekli devlet makamlarına ileterek kanun ve nizamlarda Kırgız halkına ve devletine maddi ve manevi desteğini devam ettirmektedir. Derneğimizin üyeleri; üretim, ticaret, hizmet ve inşaat ana sektörlerinde, gıdadan-tarıma, turizmdeneğitime, sanayiden-mobilyaya, alışveriş merkezlerine kadar ekonominin çok değişik alanlarında faaliyet göstermekte olup, konularında kendilerini ispat etmiş ve ülkede önemli markalar oluşturarak ekonominin önemli lokomotifleri haline gelmişlerdir. G olde n B ridge TÜRK HAVA YOLLARI HAFTADA 19 SEFER YAPIYOR • Türk Hava Yolları’nın Bişkek Seferleri, 25 Mayıs 1996 tarihinde Alma-Ata bağlantılı olarak haftada tek seferle başladı. 2 ay sonra haftada 2 frekansa çıkarılan seferler, 1 Nisan 1998 tarihinden itibaren Alma-Ata’dan bağımsız bir şekilde İstanbul-Bişkek-İstanbul olarak icra edilmeye başladı. 2006 yılının Haziran ayından itibaren haftada 4 sefer, 2007 yılının Mart ayından itibaren haftada 7 sefer, 2012 yılının Mayıs ayından itibaren haftada 8 sefer, 2012 yılının Temmuz ayından itibaren İstanbul-Bişkek-Ulanbatur ve Ulanbatur-Bişkek-İstanbul ilave 3 sefer ile haftada 11 sefer, 2012 yılının Temmuz ayından itibaren ise haftada 15 sefer olarak icra edilmeye başladı. • Türk Hava Yolları, Ulanbatur seferleri ile Türkiye, Kırgızistan ve Moğolistan arasında doğrudan bir bağlantı kurulmasını sağlayarak burada kardeş ülkeler arasında bir köprü görevi üstlendi. Türk Hava Yolları ayrıca, dünyada en çok ülke ve en fazla enternasyonel destinasyona uçan havayolu şirketi olarak geniş uçuş ağı ile Kırgızistan’ı dünyaya bağlayan önemli bir bağlantı faktörü. • Türk Hava Yolları, Kırgızistan’ın güneyinde bulunan ve Bişkek’ten sonra ikinci büyük şehri olan Oş şehrine de 2012 yılının Temmuz ayında haftada 3 seferle uçmaya başladı. 2014 Nisan ayından itibaren ise haftada 4 sefer olarak frekans sayısını arttırdı. • Türk Hava Yolları, bugün Kırgızistan’ın 2 şehrine haftalık toplamda 19 yolcu seferi icra etmekte. • Seferler, B737-800 (78D) Next Generation uçak tipleri ile icra edilirken, bu uçak tiplerinde kabin içi eğlenceye yönelik kişisel bir ekran bulunmakla birlikte bu ekranlarda Planet dijital eğlence sistemi kullanılmakta. Yolcular, bu sistemde sunulan programlar arasında uçak tipine göre koltuklarına yerleştirilmiş olan kumanda yardımıyla ya da ekranlarına dokunarak seçim yapabilmekteler. • Türk Hava Yolları, yolcu seferleri haricinde Bişkek’e haftada 9 frekans da kargo seferi icra etmekte. • Pazartesi günleri; PVG/FRU/ IST • Çarşamba günleri; IST/FRU/ BKK ve PVG/FRU/IST • Perşembe günleri; IST/FRU/ PVG • Cuma günleri; CAN/FRU/IST ve PVG/FRU/IST • Cumartesi günleri; IST/FRU/ PVG • Pazar günleri; CAN/FRU/IST ve PVG/FRU/IST Türk Hava Yolları, Kırgızistan Bişkek Müdürlüğünde 26 personel ve Oş Müdürlüğünde de 6 personel olmak üzere toplamda 32 personel ile Kırgızistan genelinde hizmet vermekte. THY Bişkek Şehir Ofisi Adres: Abdrahmanova Caddesi, 136 Tel: (0312) 301600 Email: info-kg@thy.com THY Oş Şehir Ofisi Adres: Alisher Navoi Caddesi, Tel: (03222) 70404 Email: OSSATIS@THY.COM #12 2014 71 A l tin Köprü Golden Bridge Р УБР ИК А Altin K öprü ЖУР Н АЛА G olde n B ridge Arıkan İnşaat Kırgızistan’ın İnşaat Sektörünü Canlandırdı Pegasus Asia, Kırgızistan’da filosunu büyütüyor Kırgızistan’da Air Manas ile ortak Pegasus Asia Projesini hayata geçiren Pegasus, ikinci uçağına da filoya kattı. İlk kez yurtdışında bir havayolu şirketi aldıklarına dikkat çeken Pegasus Havayolları Yönetim Kurulu Başkanı Ali Sabancı, “Kırgızistan’ı seçtik çünkü Orta Asya’nın göbeğinde, havaalanı çok müsait ve önümüzdeki yıl ABD’lilerin ayrılmasıyla kapasitesi daha da artacak. Kırgızistan’ı Avrupa, Ortadoğu, Rusya ve Doğu Asya’ya bağla- 72 #12 2014 mak, burayı bir uçuş merkezi haline getirmek istiyoruz” diye konuştu. Batı’da modern havacılık deyince akıllara “düşük fiyat, yeni uçak, zamanında kalkış” üçlüsünün geldiğini hatırlatan Sabancı, bu formülü Türkiye’de uygulayıp başarılı olduklarını, Kırgızistan halkını da aynı şekilde modern havacılıkla tanıştırmayı planladıklarını belirtti. Sabancı, Kırgızistan çevresindeki ülkelerde de uçuş hakkı almayı hedeflediklerini söyledi. Kırgızistan Ekonomi ve Dış Yatırımdan Sorumlu Başbakan Yardımcısı Tayirbek Sarpashev, “Pegasus’un ‘Uçmak herkesin hakkı’ sloganını burada da yaşatacağız. Pegasus Asia ülkemizde sivil havacılığa ve turizme katkı sağlayacak” dedi. Arıkan İnşaat Taahhüt Ticaret ve Sanayi A.Ş. Kırgızistan Şubesi 2012 yılından bu yana Kırgızistan’da inşaat alanında bir takım projeleri gerçekleştirmektedir. Arıkan İnşaatın ilk projesi başkent Bişkek’te bulunan 28.500.000 $ bütçeli Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Mühendislik, Veterinerlik ve Ziraat Fakülteleri inşaatıdır. 43.000 m2 inşaat alanına sahip olan eğitim yatırımında 2013 yılında bütçe arttırımı uygulanaarak proje kapsamına rektörlük binası, enstitüler ve meslek yüksek okullarıda eklenenerek proje Manas Eğitim Kompleksi projesi adını almıştır. Konu projenin Rektörlük binası Ocak 2015 tarihinde hizmete açılması geriye kalan binaların ise Şubat 2016 tarihine kadar bitirilmesi hedef lenmektedir. 2013’te ise Arıkan İnşaat Türkiye Cumhuriyeti’nin Kırgızistan’a verdiği krediler çerçevesinde uzunluğu yaklaşık 10,3 km olan Bişkek şehir içi yol yapımı ve rehabilitasyonu projesini gerçekleştirmiş bulunmaktadır. Bu proje % 95 oranında tamamlanmış ve son teslim işleri devam etmektedir. Ayrıca Arıkan İnşaat, 2012’de yerli iş ortakları ile beraber Kırgızistan’da Kırgız Beton Hazır Beton Üretim tesisleri şirketini kurmuştur. Kırgız Beton şirketinin santrali başkent Bişkek’te yer almakla olup şehir içi ve şehir dışı inşaat şirketlerine uluslararası standartlara uygun kalitede beton sağlamaktadır. Kırgız Beton şirketinin asıl amacı hazır beton üretmek ve müşterilerine Kırgızistan’da bir ilk olarak anahtar teslim beton hizmet anlayışını sağlamaktır. Zoomlion (Çin), CİFA (İtalya) gibi son model ve yüksek teknoloji ile donatılmış beton santrali saatte 120 m3 beton üretme kapasitesine sahiptir. Kırgız-Beton’un ürettiği ürünlerin kalite kontrolünün yapılması için kendi lisansı laboratuarı faaliyet göstermektedir. Kırgız beton santral personeli ve bayileri ile beraber Kyrgyzstan beton piyasasına büyük bir hareketlilik getirmiş kalite ve hizmet konularında sürekli kendini geliştirerek sektöründe örnek bir şirket olarak gösterilmektedir. 2012’de Kırgız Beton yatırımını tamamlayan Arıkan İnşaat 2013 yılında Kırgızistan Kara Balta şehrinde Sovyetler Birliği zamanında en kaliteli taş ocağı olarak bilinen Karabalta Taş Üretim tesislerini satın almış ve bu tesisleri son model üretim cihazları ile modernize ederek Shagyl Tash isminde taş kırma ve eleme tesisleri şirketini hayata getirmiştir. Üretilen agregaların yüksek kalite olması ve kimyasal açıdan bir çok dayanıklılık testinde geçmesi Amerikan Üssü Projesi ve Amerikan Elçiliği gibi önemli projelerin Shagyl Tash firmasını seçmesine sebep olmuştur. 2013 yılı içerisindeki yoğun talep neticesi ile ilave yatırımlarla günlük 1000 ton olan kırma kapasitesi 2000 ton’a çıkartılmış ve Kazakistan’a ihracat için demiryolu bağlatın yatırımları haya- ta geçirilmiştir. Shagyl Tash bulunduğu bölgede gerek ödediği vergiler gerek ise bölgeye getirdiği istihdam ile Karabalta şehrinin en önde gelen firmaları arasında yer almaktadır. Bunun dışında Arıkan İnşaat, ABD Büyükelçiliği yeni bina inşaatı projesinin çevre düzenleme ve peyzaj işlerini taahhütü altına almış ve konu projeye Aralık 2014 tarihi itibari ile başlamıştır. Yukarıda bahsedilen gerçekleştirilmiş ve planlanan yatırımları ile Arıkan İnşaat Kırgızistan Cumhuriyetinde faaliyetlerine devam etmektedir. Dinamik kadrosu ve sağlam finansal yapısı ile faaliyette bulunduğu sektörlere hareket getirmekte ve sağladığı istihdam hacmi ile yerli yabancı bir çok personele iş olanağı sağlamaktadır. #12 2014 73 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü G olde n B ridge BİR BAŞARI HİKAYESİ: BETA TEA Beta Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin temelleri, 1978 yılında Adana'da atılmıştır. İlk yıllarında gıda dışı ürünlerin ticaretiyle faaliyetine devam ederken, zaman içerisinde faaliyet alanını markalaşma sağlayabileceği gıda sektörüne kaydırmıştır. Beta Gıda bugün Azerbeycan, Kazakistan, Tacikistan, Özbekistan, Kırgızistan, Rusya ve Irak gibi ülkelerde markalarıyla ciddi varlık göstermektedir. Amerika, Polonya, Ukrayna ve diğer Orta Doğu ve Doğu Avrupa pazarında ise girişimleri devam etmektedir. 1996 yılında kurulan ve kurulduğu yıldan bu yana BETA GIDA’nın sahip olduğu markaların satışlarını gerçekleştiren BETA KYRGYZSTAN INTERNATIONAL INC firması; Beta Tea, Champion ve Bayce markalarıyla tüketicilere hizmet veren ve pazarın %60’ına sahip olan çay sektörün lideri konumundadır. Bulunduğu pazardaki tüketicilerin tüketim alışkanlıklarına önem veren ve diğer ülkelerde olduğu gibi Kırgızistan’da da tüketicilerin farklı damak tadlarına göre üretim yapan Beta Tea bu bölgede özellikle yaprak , granül ve yeşil çay alanlarında faaliyet göstermektedir. Kuzey bölgelerinde granül çayları ile tüketicileri 74 #12 2014 buluşturan Beta şirketi, güney bölgelerine tüketici taleplerini göz önüne alarak daha yoğun olarak yeşil çay ve yaprak siyah çay ile tüketicilerine hitap etmektedir. Bu bölgelerde kendi kategorilerinde Champion Assam CTC, Champion Pekoe, Beta OPA ve Beta Super Tea ürünleri ile Pazar lideri konumundadır. Yaprak ve Granül çay kategorisinde pazarın en büyük oyuncularından olan Beta Tea, tea bags sektöründe Pazar hakimiyetini elinde bulundurmaktadır. Pazarda 2014 yılı içerisinde raflarda yerini bulan Kenya çayları Beta Selected Quality Kenya Safari ile Champion Gold Kenya Sunset ürünleri şimdiden önemli oyunculardan olmuştur. Markalarına olan güveni her daim korumaya maksimum özeni gösteren Beta Gıda, bundan yıllar içerisinde aldığı güçle farklı ürün gruplarına da girmistir. 2010 yılında Benuta markası ile krem çikolatayı tüketicilerle buluşturmuştur. 2011 yılında Beta Caffito markası ile kahve kremasını ve instant kahveyi, 2012 yılında ise tek kullanımlık hazır kahveleri piyasaya sürmüştür. Günümüzde Beta, en iyiyi ve en kaliteliyi en uygun fiyata tüketicisine sunabilmek için var gücüyle çalışan global bir markadır. #12 2014 75 A l tin Köprü VEFA CENTER Altin K öprü G olde n B ridge Golden Bridge ATN POLICY KIRGIZİSTAN’A İLK MODERN SİGORTACILIK HİZMETLERİNİ GETİRDİ ATN POLICY Sigorta Şirketi tüm sigorta işlemlerinde Kırgızistan’da hizmet vermektedir. Güvenilir sigorta hizmeti veren şirketimiz tüzel ve gerçek kişiler için sigorta pazarında lider şirketlerden biri olmuştur. Şirketimizin hisselerinin tamamı Raybank ve Ray Sigortanın kurucusu olan Ray İnşaat İthalat Şirketi’ne ait olup merkezi Ankara’da bulunmaktadır.( www. rayinsaat.com.tr ) Kırgızistan Sigorta sektörü baz alındığında henüz sektörde yeni olsakta güçlü sermayesi, dengeli portföy politikası ve güvenilir reasürans anlaşmaları ile birçok ürünle hizmet vermekteyiz. Bunlar; • Ferdi kaza sigortası • Birikimli Hayat Sigortası • Sağlık sigortası • Seyahat Sağlık sigortası • KASKO (Taşıt Sigortaları) • Nakliyat Sigortaları • CMR sigortası – (Nakliyat yapan firmanın taşıdığı yükün sahibine karşı sorumluluk sigortası) • Su taşıtları Sigortaları • Yangın ve diğer risklere karşı Mülkiyet sigortası • Hukuksal koruma sigortası • Beklenmedik Finansal Riskler Sigortası (ticari ve finansal riskleri sigortalama) • Elektronik Cihaz Sigortası • İnşaat riskleri sigortası (CAR) • Tarım Sigortası • Bagaj sigortası • Mevduat sigortası • Taşıtların sorumluk sigortası • Uçak sorumluluk sigortası • Su taşıtları sorumluluk sigortası • Tehlikeli üretim tesisleri faaliyeti sorumluluk sigortası • İnşaat ve tesisat faaliyetleri sahiplerinin sorumluluk sigortası • Tüzel ve gerçek kişilerin üçüncü şahıslara karşı sorumluluk sigortası • Mesleki sorumluluk sigortaları • Hayvan hayat sigortası • Bankacılık sigortası Ayrıca Şirketimiz Kırgızistan’da yer alan 4 adet zorunlu sigorta türlerini de yapmaktadır. Bu sigorta türleri aşağıda yer almaktadır: • Çalışanların emek (hizmet) görevlerini yerine getirirken hayatına ve 76 #12 2014 sağlığına zarar gelmesine karşı işveren işçi sorumluluk sigortası; • Tehlikeli üretim tesislerinin faaliyet sorumluluk sigortaları; • Tehlikeli mal taşıyıcıların sorumluluk sigortası; • Yolcu taşıyan araçların onlara sorumluluk sigortası. Ana önceliğimiz müşteri memnuniyetini sağlamak, rekabetçi fiyatlar sunmak, geniş ürün yelpazesiyle sigorta ihtiyacını karşılamak ve hasar taleplerinin yerine getirilmesini ve zamanında ödenmesini sağlamaktır. Bu önceliklerimiz sayesinde şirketimiz, sigorta pazarında saygı ve güveni kazanmış, profesyonelliğini kanıtlamıştır. Şirketimiz güçlü sermayesi ve Reasürör şirketlerle yapmış olduğu anlaşmalar ile riski paylaştırarak hasar gerçekleştiği taktirde ödeme koyaylığı sunmakta mevcut yükümlülüğünden kaçmamaktadır. Çalışmakta olduğumuz Reasürör ve Uluslararası Brokerlerimiz, • Aon Benfield Sigorta Brokerliği, Türkiye • Büyükkaya Sigorta Brokerliği, Türkiye • Volga Reasürans şirketi, Rusya; • Ulusal Reasürans Topluluğu, Rusya; • SOGAZ sigorta şirketi, Rusya; • Capital - RE A.Ş., Rusya; • MOSKOVA Re, Rusya; • Munich Re – Avrupa; • Swiss Re – Avrupa; • Riga-Re, Avrupa; • TİT sigorta şirketi, Rusya; • Lancaster Sigorta Brokerliği, Moskova • Malakut Sigorta Brokerliği, Moskova Şirketimiz kısa zamanda; Esnek tarife sistemi, personel kalitesi ve on yıldan fazla sigorta tecrübesi ile hem yerli hem yabanci sigorta şirketleriyle saygı ve güven ilişkisinde olarak piyasada liderlik pozisyonu tutmasını, modern sigortacılık anlayışını Kırgızistan’da uygulayarak müşterileri tarafından tercih edilen şirket olma olanağını kazanmıştır. Yönetim Kurulu: Yönetim Kurulu Başkanı: Nurettin ÖNDEŞ Yönetim Kurulu Başkan Vekili: Mahmut YALÇIN Yönetim Kurulu Üyesi: Eşref ÜNER Yürütme Organı: Genel Müdür: Nurlan SULAYMANOV Finansal İşler Genel Müdür Yardımcısı: Mahmut Kürşad ÖNDEŞ Sigorta ve Operasyon Genel Müdür Yardımcısı: Ernis ABDIKEEV #12 2014 77 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü SUNEL TÜYÜN KIRGIZİSTAN’IN TÜM TÜTÜNÜNÜ İŞLİYOR Gurel Business Group, bunyesinde bulunan isletmelerin baslıca faaliyet alanlar zirai- gıda sektorleri olmakla birlikte baslıca uzmanlık alanı tutun isletmeciligidir. Gurel Business Group • 6 ulkede • 14 grup sirketi • 15 uluslarası subesi • 2300 personeli • 450 milyon USD yıllık cirosu ile tum dunya uzerinde faaliyetlerine devam etmektedir. Gurel Business Group son yıllarda, muhendislik, insaat ve emlak sektorlerinde de agresif bir buyume sergilemektedir. Gurel Grup istirakleri ile tum opersayonlarında bagımsız profesyonel calısanları sayesinde bulundugu ulkelerde, ulke ekonomilerine ciddi katkılar saglamaktadır. Gurel Business Group bunyesinde bulunan CJSC Sunel Tobacco 1996 yılından itibaren Kyrgyzstan’da tutun sektorunde faaliyet gostermektedir. Kuruldugu gunden bu yana, Kyrgyzstan’nın bagımsızlıgı ile birlikte uzmanlık alanı olan tutun sektorunde yatırımlar yapan sirket, gecen gunler icerisinde aralarında dunya liderlerinin bulundugu global ve uluslarası sirketler arasından sıyrılarak, Kyrgyz ulkesinde, tek yaprak tutun firması olarak faaliyetlerini surdurmektedir. CJSC Sunel Tobacco Kyrgyztan, • Yıllık 3300 ton Dubek 44-07 semi oryantel tutun isleyerek • Aralarında Fransa, Almanya, Polonya, Rusya gibi Avrupa ulkeeri ile birlikte • Endonezya, Vietnam, Malezya gibi uzak dogu ulkelerinede Kyrgyzstan uzerinden • Yıllık 17 milyon USD tutarındaki Kyrgyz tutununu ihrac ederek Kyrgyztan Ekonomisine ciddi katkılar saglamaktadır. Sirket Ayrıca, • 1098 is-gucu istihdamı • Yıllık, 1,7 Milyon Usd isletme kirası • Yıllık, 1,1 Milyon Usd vergi matrahı • Yıllık ,700 Bin Usd faizsiz uretici kredisi 78 #12 2014 G olde n B ridge BİSHKEKPARK ALIŞVERİŞ VE YAŞAM MERKEZİ 3 ortak ile inşaatına başladığımız alışverismerkezimizin temeli 2009 yılında Sayın Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül tarafından atılmıştır. 2012 yılında Mistacoğlu şirketler grubu tarafindan 3. ortağın hisseleri satın alinarak şirket 2 ortakli yapıya dönüştü ve Bishkekpark olarak belirlenip kapılarını Kırgız halkına açtı. BishkekPark alışveriş ve yaşammerkezi projesi 48.000 m2, AVM nin üzerıne konumlandırılmış 25 katlı Kırgızistan’ın en yüksek iki rezidans binası ile toplam 70.000 m2 kapalı alanına sahiptir. 100’ün üzerinde Türk ve uluslararası mağaza, cafe, restaurant, bowlıng salonu, sinemalar, çocuk eğlence merkezi ve LCW, Ramsey, Hatemoğlu, Colins, Koton, Mango, Puma, US Polo, Mascotte, Clark's gibi uluslararası markalar bulundurmaktadır. AVM nin ekonomiye katkısı: 60.000.000 USD Dolar proje bedelı ile Kırgızistan’ın en büyük yatırımlarından biri olan Bishkekpark alışverişmerkezi kültürel, ekonomik ve ticari acıdan Kırgızistan’ın gelişimine ayrıca Türkiye ile Kırgızistan • Yıllık 100 Bin Usd hibe yardımları ile, Kyrgyzstan’nın ozellikle guneyinde, merkez Oş bolgesi olmak uzere, yılladır yaptıgı uzere Kyrgyztan eko- arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin artmasına ve güçlenmesine de olumlu katkı sağlamaktadir. İçerisindeki mağazalar ile birlikte bünyesinde yaklaşık 1000 kişiyi istihdam etmekte olan alışveris ve yaşam merkezimiz de yıllık olarak 100 milyon dolara erişen ticaret hacmi ile Kırgızistan ekonomisine değer yaratmaktayız. nomisinde ciddi bir guc olusturarak, tum Kyrgyztan’da faaliyetlerini surdurmektedir. #12 2014 79 A l tin Köprü 80 #12 2014 Golden Bridge Р УБР ИК А ЖУР Н АЛА РУБ РИ КА ЖУРНАЛА Altin K öprü G olde n B ridge #12 2014 81 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü BİR TÜRK BAŞARISI: KIRGIZİSTAN’DA SEKTÖRDE EN BÜYÜK YATIRIMCI Coca-Cola Kırgızistan ekonomisi için lokomotif bir role sahip olan CCBB, kuruluşundan bugüne kadar 40 milyon $’dan fazla doğrudan yatırım yapmış ve yine yaklasik 40 milyon $ vergi ödeyerek Kırgızistan ekonomisinin en büyük vergi ödeyicilerinden olmuştur. CCBB üretim tesisi Kırgızistan’nin en büyük içecek fabrikası olmakla birlikte aynı zamanda bu alanda ülkenin en büyük yabancı sermayeli yatırımı konumundadır. CCBB 1 fabrika ve 3 ana depo ile faaliyet göstermekte olup doğrudan 400, dolaylı 1000 çalışanı ile 5.5 milyonluk bir tüketici kitlesine gazlı içecek ve su üretiminin yanı sıra meyve suyu, enerji içeceği ve buzlu çay tedariğiyle gazsız içecekler kategorisinde de zengin bir ürün portföyü sunmaktadır. Bugün CCBB bünyesinde calışmış olan bir çok Kırgız profesyonel artık Coca-Cola sisteminde yurtdışı operasyonlarda yönetici görevlerinde çalışmaya başlamıştır. 82 #12 2014 Kırgızistan’ın En Güvenilir Bankalarından Biri - DKİB Demir Kyrgyz International Bank faaliyetine 1996 yılında başlamış olup, Kırgızistan’da kurulan ilk yabancı sermayeli uluslararası bankadır. Kurulduğu yıldan bu yana gerek bankacılık sektörüne, gerekse de Kırgızistan ekonomisine çok değerli katkılarda bulunan Demir Kyrgyz International Bank 2013 yıl sonu denetimden geçirilmiş finansal tablolarına göre Kırgızistan’da faaliyet gösteren toplam yirmidört banka arasında en büyük ilk üç bankanın icinde yer almaktadır. Coca-Cola Bishkek Bottlers (CCBB), bir Türk şirketi olan CocaCola İçecek A.Ş. istarikidir. Coca-Cola İçecek A.S. bugün itibari ile toplam 10 ülkede 23 fabrika ve yaklaşık 10.000 çalışanı ile faaliyet gösteren ve dünya Coca-Cola sisteminde satış hacmine göre altıncı sırada yer alan en başarılı şişeleyicilerden biri durumundadır. Kırgızistan pazarında 18 yılı aşkın bir süredir faaliyet gösteren CCBB, The Coca-Cola Company markalarından (Coca-Cola, Coca-Cola Zero, Coca-Cola Light, Fanta, Sprite, Schweppes Bonaqua, Fuse Tea, Piko, Burn) oluşan gazlı ve gazsız içeceklerin en üst kalitede üretim, satış ve dağıtımını gerçekleştirmektedir. Dünya standartlarında üretim yapmakta olan CCBB fabrikasi aynı zamanda uluslararası kalite belge ve sertifikalarına sahip bulunmaktadır. G olde n B ridge Bankacılık sektörünün gelişiminde önemli bir yer alan Demir Kyrgyz International Bank’ın ortaklık yapısını, ilk kurulduğunda, % 70 Halit Cıngıllıoğlu, % 15 EBRD (European Bank for Reconstruction and Development), % 15 IFC (International Finance Cooperation) olusturmaktaydi. 2014 Aralik Ayı içinde yapılan hisse satışı ile yeni ortaklık yapısı % 92,5 Halit Cıngıllıoğlu ve % 7,5 EBRD olarak degişmiştir. Coca-Cola ilkelerine paralel olarak CCBB bulunduğu toplumun yaşam şartlarını ve kalitesini iyileştirmeyi ve geliştirmeyi ilke edinmiştir. Bu bağlamda birçok toplumsal sorumluluk projesinin de altına imza atmaktadır. Başlıca CCBB projeleri, Kırgızistan ana su yönetimi, Sosyal Girişimcilik ve Eğitim projeleri ve Gençler Coca-Cola Futbol turnuvası olarak özetlenebilir. Yine bu yıl içerisinde, spor faaliyetlerini desteklemek amacıyla bi- siklet ve yüzme gibi branşlarda sponsorluk çalışmalarında bulunmuştur. Bu yıl ilki Kirgizistan’da düzenlenen Turk Dunyasi Gocebe Oyunlarının sponsorları arasında yer almıştır. CCBB yakın gelecekte, Orta Asya’daki büyüme stratjisine paralel olarak Kırgizistan’da mevcut yatırımlarını büyütme planları yapmaktadır. Demir Kyrgyz International Bank’in ana hissedarı olan Halit Cıngıllıoğlu’nun çeşitli ülkelerin finansal sektörlerinde yatırımları söz konusu olup, bu finansal kuruluşlar günümüzde Kırgızistan, Kazakistan, Türkiye, Romanya ve Hollanda’da faaliyet göstermektedir. Türkiye ve Kazakistan’da ‘Bank Pozitif‘ adı altında olan yatırım bankasında Bank Hapoalim’in de ortaklığı bulunmaktadır. Hollanda’daki banka ise Demir Halk Bank adı ile faaliyet göstermekte olup Türkiye Halk Bankası’nın da söz konusu bankada % 30 hissesi bulunmaktadır. Faaliyet gösterdiği yaklaşık 18 yıldan beri Demir Kyrgyz International Bank birçok uluslararası kuruluş (Euromoney, Global Finance, The Banker, Asian Bankers) tarafından ‘Kırgızistan’ın En İyi Bankası‘ seçilmiştir. Özellikle son beş yıldır, kesintisiz olarak, söz konusu uluslararası kuruluşların hemen hemen hepsinden ödül almış olması, Banka’nın müşterilerine vermiş olduğu hizmet kalitesi ve bankacılık sektörüne getirdiği yenilikler açısından önemli bir göstergedir. Kuruluşundan itibaren birçok bankacılık ürününü Kırgızistan’a ilk getiren ve uygulayan banka olma özelliği taşıyan Demir Kyrgyz International Bank, ATM (Bankamatik), Bankamatik Kartı, Kredi Kartı, İnternet Bankacılığı, Uluslararası Ödeme Sistemleri (SWIFT), VISA ve Mastercard üyeliklerini ilk kez hayata geçirmiştir. Özellikle Bireysel Bankacılık alanında oldukça aktif rol alan Demir Kyrgyz International Bank‘ın banka ve kredi kartları cirosu, işlem hacimleri açısından yaklaşık % 45’lik pazar payına sahiptir. Kredi kartı ve bank kartları için üretim ve işletim merkezi kendisine ait olan “Tek Banka“ konumundadır. Günümüz ekonomilerinde kartla ödeme sistemleri ve ağları azami önem kazanmaya başlamıştır. Demir Kyrgyz İnternational Bank Bankamatik’ler (ATM), POS (Üye İşyeri) makinelerine ve bilişim teknolojileri altyapısına büyük yatırımlar yapmakta olup bu alanda lider pozisyondadır ve bu sayede ülke ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır. Gerek güçlü ortaklık yapısı gerekse de uzun vadeli müşteri ilişkileri sayesinde, Demir Kyrgyz International Bank, Kurumsal firmalar ile Küçük ve Orta Boy İşletmelere de uygun maaliyetler ile finansman ve alternatif bankacılık ürünleri sağlamakta ve uluslararası bankacılık standartlarında hizmet vermektedir. 2014 yılı sonu itibari ile yaklaşık 600 çalışanı olan bankanın toplam 20 şubesi bulunmakta, Bişkek, Oş, CholponAta, Karakol, Talas, Narın, şehirlerinde faaliyet göstermektedir. 2015 yılı içinde de büyüme hedefi devam eden bankanın Kızılkıya, Uzgen ve Karasu şehirlerinde şube açma hedefi bulunmaktadır. 2013 yılı denetimden geçmiş finansal raporlarına göre; mevduat büyüklüğünde 2. sırada, aktif büyüklükte 3. sırada, sermaye karlılığında 2. sırada, kredilerde 4. sırada yer alan Demir Kyrgyz International Bank’ın önümüzdeki 5 yıllık stratejik planındaki hedefi sektörün öncü bankası olmaya devam etmek ve müşterilerine uluslararası ürün ve kaliteli hizmet sunumuna devam ederek Kırgız ekonomisine ve bankacılık sisteminin gelişimine katkı sağlamaktır. Ayrıca birçok sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere de sponsor olan Demir Kyrgyz International Bank, özellikle ülkede genç sporcuların yetişmesi için Kırgızistan Milli Yüzme Takımı ekibine ve 13 yaşaltı tenis turnuvalarına destek vererek sosyal sorumluluk projelerinde de aktif olarak yer almaktadır. #12 2014 83 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü G olde n B ridge BEKO KIRGIZİSTAN Avrupa, Amerika, Afrika, AsyaveAvustralyadahilolmaküzere 6 kıtada “BEKO”faaliyetgösteriyor. 100’den fazlaülkede 440 milyonkişitarafındantercihediliyor. Son 5 yıliçerisindeBeko’nunAvrupa’dakirakiplerindendahafazlapazarpayıkazanmasınınveAvrupa’nınikinci en büyükbeyazeşyamarkasıolmasınınarkasında da aynıanlayışyatıyor. "BEKO" ev aletleri Kırgız Cumhuriyetinde 2005 yılının eylül ayında uygulanmaya başlanmıştır. İlk aşamada Gorkiy ve Sovyet caddelerının kesiştiği yerde bulunan tek bir şirket mağaza harekete geçmiştir. Kırgızistan'da "Efor Bişkek Ltd" Şirketi Merkezi “BEKO” ev aletler markasının resmi satış distribütörü oldu. “BEKO” markası bir dünya markasıdır, özellikle de ürün kalitelisi ve uygun fiyatlarıyla. Türkiye sayesinde Kırgızistan pazarında mükemmel teknik desteğiyle o kadar zor olmadı. Ev aletleri uygulanmasında “BEKO” markası mağazalarda gerçekleştirilebilen Bişkek'te iki resmi mağaza ve hizmet merkezi oluşmaktadır. Bir de Oşta da resmi hizmet merkezi açılmıştır. Ülke genelinde satış merkezleri ve 50 bölge temsilci çıkışları vardır. “BEKO” markası altında üretilen ev aletleri kalite, güvenlilik ve dayanıklılık bir ürünlerdir. Size ve ev içinde konfor yaratmak için ihtiyacınız olan her şey var. Modern ev aletleri kendineçeşitlifonksiyonlarıbirleştirmekgerekir ve aynızamanda birçok alıcıiçinha- 84 #12 2014 zırolmakgerekir. Bu sorunlarınçözümünümühendisler kolayca uygulamaktadır. Biz müşterileresadece en iyive en güvenilirürünlerüretmekvesatmakisteriz. Kalitesine vepratiğine şüphesiz olabilirsiniz!!! #12 2014 85 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü TOBB BAŞKANI HİSARCIKLIOĞLU: Türkiye Cumhuriyeti Kurulurken Kırgız Kardeşlerimizin Yardımı Unutulmaz TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında Kırgızlıların önemli yardımları olduğuna işaret ederek, “Biz biriz o yüzden, ayrımız yok gayrımız yok” diye konuştu. Cumhurbaşkanı Atambayev ise "Bizim için Türkiyemiz anavatanımız, o büyük bir yıldız gibi. Uzakta görmüyoruz, ama biliyoruz Türkiye var, anavatanımız var. Türkiye her zaman kalbimizde" ifadesini kullandı. Hisarcıklıoğlu yaptığı konuşmada, iki ülkenin tarihsel bağlarına vurgu yaparken şöyle konuştu: “Sayın Atambayev’in liderliğinde hızla gelişen Kırgızistan’ın bölgenin parlayan yıldızı olarak görüyoruz. Ben Kayserili Talaslıyım, burada da Kırgızistan Talaslı var. Baktığım zaman Kırgız Talas da tüccar, Kayseri Talas da tüccar. Ortak aileden geldiğimizin en somut göstergesi. Ve hemşerilerim arasında bulunmaktan büyük mutluluk duyuyorum. 2011’de Sayın Cumhurbaşkanı Üniversitemizde fahri doktora gününde yaptığı konuşma dün gibi kulaklarımda. O gün Sayın Cumhurbaşkanı bize şöyle söylemişti: Biz kardeşiz, biz 86 #12 2014 bir milletiz, tarihimiz bir, kökümüz bir. Biz de iki gündür burada kardeşlerimizle biraraya gelmenin mutluluğunu yaşıyoruz.” -Hisarcıklıoğlu Atambayev’in çağrısını hatırlattı Atambayev’in Türk iş dünyasına yaptığı çağrıyı hatırlatan TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu, “Bu çağrıyı yaparken aslında biraz önce vadettiği gibi 700 yıl önce Kırgızistanlı büyüklerimizin Osmanlı için döktükleri kanı bugün de bize hatırlattı. Bu salondakilerin çoğumuz bunu bilmeyebilir, ama yıl 1331 Osmanlı yeni parlayan bir beylik, o zaman imparatorluk değil bir beylik, Bizans’a karşı büyük mücadele veriyor. Başkenti İznik. O İznik’i kuşatma, bir türlü İznik alınamıyor. Ama Kırgız kardeşlerimiz gelerek orada şehit olarak İznik’in kapısın açarak Osmanlı’yı beylikten imparatorluğa taşımıştır. Yıl 1331’di, şimdi yıl 1920. Bu sefer yine kardeşler olarak zordayız. Türkiye Cumhuriyeti parçalanmış, para yok, pul yok, asker yok, elbise yok. Etraf düşmanla çevrilmiş. Kırgızistan’da, Türkistan’da para mı var? Onlarda da yok. Ama oradaki kardeşler zorlukta diye buradan bütün kardeşler tam 3 yılda 16 milyon 500 bin altın ruble toplayarak kardeşlerimize destek olsun diye o yokluk günlerinde tekrar Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında Kırgız kardeşlerimizin yardımıyla oluyor. Yani, tarihimizdeki Anadolu coğrafyasındaki iki önemli hadisenin her ikisinin de ortasında Kırgız kardeşlerimiz var” diye konuştu. -100 oda ve borsa başkanı Kırgızistan’da Kırgızistan’a iş adamlarımızla beraber geldiklerini ifade eden Hisarcıklıoğlu, 100 oda ve borsa başkanıyla beraber bu ziyareti yaptıklarını bildirdi. Hisarcıklıoğlu şöyle konuştu: “Bu arkadaşlarımız, illerinde kanaat önderleri, illerinde tüccarların, sanayicilerin başkanları. Bunların hepsi demokratik yoldan seçilerek gelmiş, atanmamış kişiler. Burada inşallah öğrendikleri yatırım fırsatlarını memleketlerine gittikleri zaman arkadaşlarımıza anlatacaklar. Bugün Kırgızistan’da Türk iş dünyasının yapmış olduğu yatırım 500 milyon dolar. Bu yeter mi? Yetmez. İnşallah gelecekte buradaki kardeşlerimizin vasıtasıyla bu yatırım 5 milyara, hatta 10 milyar dolara çıkacağına inanıyorum. Bu konuda büyük gayret sarf eden, hem de aynı zamanda dostumuz olan Ahmet Kaya’ya, Türk-Kırgızistan İş Konseyi Başkanlığını üstlenerek yapmış olduğu katkıdan dolayı kendisine huzurlarınızda teşekkür etmek istiyorum. Türk özel sektörü olarak dost ve kardeş Kırgızistan’ın demokrasi yolundaki yürüyüşünü, serbest piyasa ekonomisine geçiş çalışmalarını, küresel ekonomiye entegrasyonunun her zaman destekçisiyiz.” -Kırgızistan’ın başarısı Çok partili sistemle genel seçimlerin yapılması, anayasa yazılması ve cumhurbaşkanının adil ve serbest seçimlerle seçilmesinin Kırgızistan’ın imza attığı olağanüstü bir başarı olduğunu vurgulayan Hisarcıklıoğlu, işadamlarının kaliteli demokrasi ve güçlü ekonominin bir elmanın iki yarısı olduğunu iyi bildiğinden söz etti. Demokratik standartların, hukukun üstünlüğünün, insani gelişmişliğin olmadığı bir ortamda sürdürülebilir bir kalkınma ve tabana yayılan bir refah ortamından bahsedilemeyeceğini bildiren Hisarcıklıoğlu, “Kırgızistan bölgesinin atılıma en açık ülkesidir. Kırgızistan geleceğin parlayan kutup yıldızıdır. Sayın Cumhurbaşkanım, sizleri bu başarınızdan dolayı Türkiye’den bir kardeşiniz olarak kutlamak istiyorum” dedi. - Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev de yaptığı konuşmada, Hisarcıklıoğlu ve beraberindekileri ağırlamaktan duyduğu memnuniyeti dile getirerek, "Ana yurdun havası geldi bize. Türk iş adamı heyeti ve kardeşliğimiz böyledir" dedi. Asya'da bir çok bölgede Türklerin yaşadığını hatırlatan Atambayev, "Ankara'dan Rusya'ya kadar, Astana'dan Ankara'ya kadar bir birlik yapsak çok güzel olacak" diye konuştu. Türkiye'nin Türk Cumhuriyetlerinin en büyüğü ve güçlüsü olduğunu vurgulayan Atambayev, bu nedenle Türkiye'nin sorumluluğunun da bü- yük olduğunu söyledi. Atambayev, Orhan Gazi İznik'i alırken Kırgızların da gelerek destek olduğunu hatırlatarak, Türklerin büyük bir ortak tarihi olduğunu, geleceklerinin de o kadar büyük olacağını ifade etti. Türk yatırımcıları Kırgızistan'a beklediklerini belirten Atambayev, "Bizim için Türkiyemiz anavatanımız, o büyük bir yıldız gibi. Uzakta görmüyoruz, ama biliyoruz Türkiye var, anavatanımız var. Türkiye her zaman kalbimizde" dedi. - Hisarcıklıoğlu uçakta soruları yanıtladı Beraberindeki heyetle Türkiye'ye dönen Hisarcıklıoğlu, uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı. "Kırgızistan Türk yatırımcı için neden cazip" sorusu üzerine Hisarcıklıoğlu, Kırgızistan yetkililerinin özellikle enerji yatırımları konusunda Eximbank'ın kendilerine kredi açmasını istediklerini bildirdi. Çin, Rusya ve Kore'nin bölgede bu tür organizasyonları olduğunu ifade eden Hisarcıklıoğlu, tarihi, kültürel bağlar dolayısıyla Kırgızistan'ın bölgede Türkiye için önemli bir ülke olduğunu dile getirdi. Türkiye'nin Asya ve Avrupa arasında köprü konumunda olması gibi, Kırgızistan'ın da Çin ile Avrupa arasında ana bağlantı noktası konumunda olduğunu belirten Hisarcıklıoğlu, gelecekte Kırgızistan'ın rolünün çok daha önemli olacağını söyledi. Kırgızistan'ın su rezervlerine dikkati çeken Hisarcıklıoğlu, Kırgız yetkililerin başta enerji ve tarım olmak üzere Türkiye ile iş- G olde n B ridge birliği yapmak istediklerini kaydetti. Kırgızistan Cumhurbaşkanı Atambayev'in Kırgızistan'a gelen Türk yatırımlarının büyük bölümünün hizmet sektöründe olduğunu ifade etmesi ve diğer alanlarda da yatırım yapılmasını istemesinin hatırlatılması üzerine Hisarcıklıoğlu, "Bazı zorluklar var tabi burada. Burası demokrasiyle birlikte ekonomideki liberalleşme noktasında adım atıyor. Burada Türkiye'nin ve Türkiye'deki kuruluşların yol göstericiliğine ihtiyaç var. Demokrasi, çok partili parlamenter sistemi oturmuş durumda. Bu bizim için büyük bir avantaj" diye konuştu. Dünyada ticaret globalleşirken herkesin kendi arterinde büyüdüğünün altını çizen Hisarcıklıoğlu, şunları kaydetti: "Şimdi dünya ekonomisinin yüzde 75'ini kapsayan ABD, AB ve Pasifik ülkeleri tek çatı altında toplanıyor. Maalesef biz Türkiye olarak bunun çok farkında değiliz. Standartından tutun yatırım fırsatına kadar her şey bir pazar da buluşuyor. AB'ye girdik girdik giremezsek, ABD ile özellikle bu Transatlantik Antlaşmasına benzer bir müzakereyi bizim de başlatmamız lazım. Yoksa büyük pazarın içinde olmayacağız . 2 sene içerisinde biterse bu olmayacak. Bütün ülkeler artık kendilerine ticari kamplar oluşturdular. Eğer dışarıda bırakırsanız o ülke bir başka kampın içinde yer almak zorunda kalıyor. Bu kapsamda Türkiye olarak stratejimizi çizerken Türkiye ile birlikte hareket edecek ülkelerin stratejisini de ortaya koymak lazım." #12 2014 87 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü KIRGIZİSTAN’DAN YATIRIMCILARA DAVET 2010 Nisan ayında yaşanan ihtilalin ardından zorlu bir siyasi ve ekonomik tabloyla karşılaşan Kırgızistan, toparlanma yolunda emin adımlarla ilerliyor. Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti, temel hedef olarak “istikrarlı kalkınmayı” amaçlıyor. Ekonominin uzun dönemli, istikrarlı kalkınması ve vatandaşların refahının arttırılması hedefini içeren “Ulusal Sürdürebilir Kalkınma Stratejisi’nin (2013–2017) kabul edilmesi, ülke ekonomisinin kalkınması ve gelişmesi için önemli bir temel teşkil ediyor. Bu anlamda Kırgızistan; yatırım cazibesinin arttırılmasına dönük faktörler arasında; makroekonomik istikrarın olması şartı göz önüne alınıyor ve oluşturulan strateji 88 #12 2014 kapsamında enflasyonun tek haneli rakamlarda tutulması amaçlanıyor. Ayrıca ekonominin liberalleştirilmesi, uygun yatırım şartlarının oluşturulması, yolsuzluklar ile mücadele edilmesine ilişkin siyasi ve ekonomik reformlar uygulanıyor. Kırgızistan’ın kalkınma hamlesi ve yatırımcılara sunduğu destekler çerçevesinde yürütülen çalışmalar hakkında soruları yanıtlayan Kırgızistan Ekonomi Bakanı Temir Sariev, çarpıcı açıklamalarda bulundu: Kırgızistan’a yatırım yapmak isteyen iş adamlarına, nasıl bir çağrı yapmak istersiniz? Kırgızistan, kapılarını Türk işadamlarından gelecek tüm yatırım- lara açmış durumda. Uzun dönemli işbirliği ve ortak projelerin hayata geçirilmesi için her türlü desteğe hazırız. Kırgız Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı, Yatırımları Geliştirme Ajansı aracılığıyla; yatırımların her safhasında Türk yatırımcılara destek vermeye ve Türk yatırımlarının geliştirilmesine ilişkin yükümlülükleri kararlılıkla üstlenmiş durumda. Yeniden yapılanma çerçevesinde ne tür değişimler yaşandı? Kısa süre içerisinde Kırgızistan devletinde çalışanların sayısı yüzde 20 azaltıldı, devletin sunduğu hizmetlerin sayısı 20.000’den 380’e indirildi. Ayrıca devlet birimlerinin, özel sektöre nedensiz olarak karışmaları engellendi. Girişimcilerin, denetim- G olde n B ridge lerinde etkinliğin arttırılması amacıyla hâlihazırda denetim sayılarını iki kat azaltan, Girişimci Faaliyetleri Risk Kriterileri kullanılmaya başlandı. Ayrıca Kontrol Birimlerinin sayısı 21’den, 12’ye indirildi. Denetim süreleri iki kat azaldı. Talep edilen Lisans ve İzin sayıları önemli ölçüde azaltıldı. Başvuruların incelenmesi ve lisansların verilmesi sürelerine ilişkin lisanslama sürecinde Lisans veren Devlet Birimlerinin eylemlerini düzenleyen, ‘Suskunluk–hemfikirliğin belirtisidir’ normunu uygulamaya koyduk. Yabancı yatırımlar ve hizmet ihracatı için ekonominin açıklığı prensibini ilke edinerek Hükümet, bu alanda temelden reformlar yapıyor. Bir önceki yıldan başlayarak Amerika Birleşik Devletleri dahil olmak üzere 44 adet gelişmiş ülkeye, tek taraflı olarak 60 günlük vizesiz rejim uygulanmaya başlandı. Ayrıca havayolları ile yolcu ve yük taşıma piyasasını liberalleştirme amacıyla yabancı havayolları şirketleri için izin verme sisteminin reforme edilmesi ve şeffaflığa kavuşturulması amacıyla ‘Açık Asuman’ konsepsiyonu uygulamaya konmaya başlandı. Kırgızistan hangi alanlarda yatırım için uygun? Dağ madenciliği sektörü ülkemizin lokomotif sektörü. Bu sektörün gelişmesi ile sadece ekonomi değil, ilgili bölge altyapısının gelişmesi, yerel halkın refah seviyesinin artması da sağlanabilir. Halihazırda dağ madenciliği şirketlerinde; vatandaşlarımıza istihdam, ilgili bölgelerin kalkınması için yeni programlar oluşturulmakta ve yerel bütçeye gelir sağlanmakta. Önceki yıllarda yer altı kaynakları kullanımı alanında açıklık ve şeffaflık yoktu. Şirket, yerel halk ve Devlet birimleri arasında anlaşmasızlıklar oluşabiliyordu. Ancak 2012 yılında bu alanda şeffaflığı sağlayan ‘Yeraltı Kaynakları Hakkında’ki kanunu çıkardık. Sözkonusu kanun Kırgızistan’daki yeraltı kaynakların kullanımı alanında yatırımcılar için geniş olanaklar sağlıyor. Yeni kanunla birlikte dağ madenciliğinin, sektörünü piyasa mekanizmaları ile düzenlenmesi sağlandı. Ülkenizin turizm potansiyeli hakkında neler söylemek istersiniz? Kırgız Cumhuriyeti 9–14 Eylül 2014 tarihlerinde Birinci Dünya Göçebe Oyunları’nı Issık-Göl bölgesinde düzenledi. Sözkonusu oyunlara 22 ülkeden, 430 sporcu katıldı. Bu oyunlar Kırgızistan’ı, turizm olanaklarını tanıtan bir ‘Vizit Kartı’ haline getirdi. Kırgızistan’ın doğa güzellikleri, büyük dağlar, göller ve yaylaların birleşimini gözönüne alındığında dağ turizmi, sportif avcılık, balıkçılık, şifai bitkilerin toplanması, alpinizm, ülkenin güney ve küzey bölgelerinin gezileri, dağlar ve Issık-Gölde dinlenme gibi bir çok turizm dallarının geliştirilmesinde büyük imkanlar olduğu görülür. Yabancı yatırımcılara ne tür teşvikler veriliyor? Bakanlığımıza bağlı faaliyet gösteren Yatırım Geliştirme Ajansı bu konuda çalışıyor. Sözkonusu Ajansımız, Kırgızistan ekonomisine yatırım yapmak isteyen yatırımcılara her konuda ve yatırımın her safhasında destek sunuyor. Kırgız Cumhuriyeti’nde yatırım yapan Türk yatırımcılar, sadece Kırgızistan değil, Gümrük Birliği üye ülkelerine de açılma şansı yakalayacak. Hâlihazırda Kırgız #12 2014 89 A l tin Köprü 90 #12 2014 Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge #12 2014 91 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge Cumhuriyeti, kendi çıkarlarını korumak için Gümrük Birliğine girişe ilişkin müzakereleri gerçekleştiriyor. Talep edilen muafiyetlerin çoğunluğu hafif sanayi ve Kırgızistan’ın büyük halk pazarları içindir. Kırgızistan’ın, demokrasi ve istikrar anlamında bölgedeki rolü nedir? Kazakistan ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin komşusu olan Kırgızistan, Rusya ile önemli kültürel ve ekonomik bağlara sahip. Son yıllarda Türkiye ile eğitim, ekonomi ve diğer alanlarda ikili ilişkilerin gelişmesi hızlandı. Sözkonusu ülkeler, dünyanın büyük ve hızlı gelişen ekonomileri. Bu ülkeler ile sürdürülen ekonomik ilişkiler, Kırgızistan’ın gelişmesine ve Kırgız halkının yaşam kalitesine olumlu katkı sağlıyor. Söz konusu ülkelerin büyüme hızları bizim ülkeye yayılma etkisini (spillover) beraberinde getiriyor. Bu ülkeler ile olan mevcut ticaretimizdeki bizim hedefimiz ithalat/ihracat açığının (dengesinin) kapatılması olmalı. 92 #12 2014 #12 2014 93 Altin Köprü G olden Bridge Р УБР ИК А ЖУР Н АЛА Altin Köprü G o l d e n B r id g e KIRGIZİSTAN ZİYARETİ 94 #12 2014 Samimi bir ortamda gerçekleştirilen gezi ve görüşmeler sonunda, iki ülkenin Barolar Birliği temsilcileri tarafından ziyaretten duyulan memnuniyet dile getirildi. Kırgızİstan gİbİ ülkeler İşadamlarına fırsatlar sunuyor Frankfurt İş Hayatı Derneği (FUV), işadamı ve işkadını üyeleriyle “Orta Asya’nın İsviçre’si – Kırgızistan’a Yatırım” başlıklı kahvaltılı seminer düzenledi. Toplantıda bu ülkeyle ilgili yatırım imkanları ele alındı. Toplantıda konuşan uzman Halit İspahi, Sovyetler Birliği’nden ayrıldıktan sonra hızlı bir şekilde liberal ekonomiye geçmesi ve nüfus ve coğrafya olarak İsviçre’ye benzemesi ile “Orta Asya’nın İsviçre’si” ismini alan Kırgızistan’da on sene öncesine kıyasla çok büyük fırsatların olduğunu söyledi. İspahi; ülkeye inşaat, madencilik, mobilya, temizlik maddeleri, alışveriş merkezleri, bankacılık, matbaa ve turizm acenteliği gibi farklı alanlarda yatırımların yapılabileceğine dikkat çekti. Özellikle Rusya’nın Beyaz Rusya ve Kazakistan’la kurduğu Gümrük Birliği’ne Kırgızistan’ın da 2015 yılının başından itibaren girmesiyle ülkede üretime teşvik olacağını hatırlatan uzman, bilhassa Almanya’dan Batı Avrupa’ya, oradan da Orta Asya ülkelerinden Kırgızistan’a ihraç edilen araçların daha da değer kazanacağını ve bu fırsatı işadamlarının kaçırmaması gerektiğini söyledi. Eğitim gönüllülerinin yıllar önce açtığı okullara da değinen uzman, günümüzde ticari alanda Kırgız – Türk okullarından mezun olan öğrencilerin kültür ve ticari köprüleri inşa ettiklerini dile getirdi. 1983 yılından beri Frankfurt şehri ve çevresinde vergi danışmanı olarak çalışan Nilüfer Tunç ise Kırgızistan gibi ülkelerden Almanya’ya gelip yatırım yapmak veya şirket kurmak isteyenlere yardım etmeye hazır olduğunu söyledi. Kahvaltının çok yararlı olduğunu ve birçok bilgi öğrendiğini belirten işadamı Emre Karakaş, “Aldığımız bilgileri iş hayatına uygulayacağız” dedi. Kahvaltı sayesinde güzel bir ortam oluştuğunu ve network ağlarının da genişlediğine işaret eden Karakaş, nisan ayında bu ülkeye yapılacak geziden sonra iş kurma imkânlarını daha somut bir şekilde ele alacaklarının altını çizdi. FUV Genel Sekreteri Metin Cavlak da geçen senenin ocak ayında Frankfurt İş Hayatı Derneği adı altında kurulan derneğin zaman içerisinde farklı şehirlerden katılımın ve ilginin artmasıyla yönetim kurulu Hessen İş Hayatı Derneği olarak isim değişikliğine gitme karar aldığını açıkladı. Cavlak, bir sonraki kahvaltı programının Aralık sonunda marka ve dizayn üzerine bir sunumla Offenbach’ta gerçekleşeceğini duyurdu. #12 2014 G olde n B ridge CEZA-İNFAZ KURUMLARI İŞBİRLİĞİ YAPIYOR TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ HEYETİNDEN Kırgızistan Barolar Birliği Başkanlığı’nın daveti üzerine, Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu üyeleri Av. İzzet Varan, Av. Ali Arabacı, Av. Gülcihan Türe ile Çankırı Barosu Başkanı Av. Erkan Köroğlu’ndan oluşan heyet, Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Av. Kürşat Karacabey’in başkanlığında Kırgızistan Cumhuriyeti’ni ziyaret etti. Programın ilk gününde Kırgızistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı, Kırgız Türk İşadamları Derneği ve Uluslararası Atatürk Alatoo Üniversitesi Rektörlüğü; ikinci gününde ise Kırgızistan Cumhuriyeti Meclisi, Kırgızistan Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi Başkanlığı, Kırgızistan Cumhuriyeti Başsavcılığı ve Kırgızistan Hukuk Eğitim Merkezi ziyaret edildi. Yapılan görüşmelerde; iki ülke avukatlık kurumları ve avukatları arasındaki işbirliği imkânları tartışılıp değerlendirildi. Türkiye Barolar Birliği bünyesinde yürütülmekte olan “Türk Dili Konuşan ve Akraba Ülkeler Avukat Örgütleri Birliği”nin kuruluş çalışmaları hakkında görüş alışverişinde bulunuldu. Ziyaret edilen kurum ve kuruluş temsilcilerinin tamamı, genel olarak işbirliği ve özellikle kurulması öngörülen Birliğin gerekliliği konusunda olumlu fikir ve dileklerini beyan ettiler. TBB Heyeti, ziyaretin son gününde Kırgızistan Barolar Birliği yöneticilerince Isık Göl’e düzenlenen geziye katıldı. Gezi kapsamında Isık Göl Bölgesi Baro temsilcileri ile görüşüldü, Ordo Kültür Merkezi gezildi. Altin K öprü 94 Kırgızistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Ceza İnfaz Kurumları arasında düzenlenen işbirliği kapsamında 10.12.2014 tarihinde Ankara 2 Nolu Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumunu Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti Devlet İnfaz Hizmeti Başkanı Sovetbek ARBAYEV başkanlığında, Hukuk ve Uluslararası İşbirliği Başkanı Yarbay Asan Keneshbek UULU,Rejim ve Denetim Bölüm Başkanı Albay Rysbek SHAMYRKANOV,Hukuk ve Uluslar arası İşbirliği Dairesi Uluslararası Bölüm Başkanı Yarbay Ofelia ABYSHEVA,Ceza ve İnfaz Müfettişliği Dairesi Başkan Yardımcısı Albay Aigul KATKELDİEVA ve Uluslararası Bölüm Müfettişi Abdimitalib SHAİPOV oluşan heyet ziyaret etti. Heyete kurum Müdürü İsmail GÜL tarafından sosyal-kültürel faaliyet alanları , eğitim-öğretim faaliyet alanları ve açık –kapalı görüş alanları gezdirilerek kurum uygulamaları hakkında bilgi verildi. #12 2014 95 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü Kültürel Birlik Orta Asya ülkeleri için refahın ve kalkınmanın temeli her zaman birlik ve beraberlik olmuştur. Bu durum bugünlerde yeni kalkınma arayışına giren Kırgızistan açısından daha önce hiç olmadığı kadar önemlidir. Ancak, Birliğe sadece Kırgız devleti değil, bütün Dünya da ihtiyaç duymaktadır. Devletler arasındaki birliğin, Su ve Hava kadar önemli olduğunu vurgulamak lazım. Siyasi geleceğinden emin olan her ülke, ancak devletler arasındaki birlik ve beraberlik değerlerini pekiştirme yoluyla huzur ve refah içerisinde kendi kültürünü besler ve geliştirir. Eski Türkler daima birlik ve beraberlik içerisinde yaşamışlardır. Aynı etnik kimliği taşıyan Türk boyları, daima bir birlerine çok yakındılar. Bunun tek nedeni vardır: dedelerimiz aynı Dili konuşuyorlardı. Büyük Türk yazarı Cengiz Aytmatov: “Bu değişken Dünya’da Kutsal yasalara göre her şey gider ve ölür, 96 #12 2014 ölmeyen tek şey var, o da kültürdür” demiştir. Tüm gerçekler bilge yazarın bu cümlesinde gizlidir. Sadece kültür ayakta kalabilir, her şeyin üstesinden gelebilir ve gelecek nesil için miras olarak yaşayabilir. Bu daimi fenomen herkesçe kabul gören bir fenomendir. Dolayısıyla, biz kültürümüzü daima korumalıyız ve yaşatmalıyız. Bizim açımızdan bu, sadece bir sorumluluk değil, en kutsal vazifedir. Türkiye ile Kırgızistan arasında her zaman en üst düzeyde çok sıcak ilişkiler yaşanmıştır. İlişkilerimizde Kültür ve Eğitim her zaman önceliğimiz olmuştur. Türklerin ve Kırgızların manevi mirasının kökü ortaktır, coğrafi anlamda her ne kadar uzak olsak da, dil ve kültür bakımından biz Bir’iz. Ülkelerimiz arasındaki Kardeşlik ve Dostluk, özel ve ortak gurur konumuz olagelmiştir. Günümüzde Türkiye, ortak maneviyatımızın ocağıdır. Hem kültür hem de ekonomi bakımından Türkiye dünyanın önde gelen ülkelerinden biridir. Konuyla ilgili olarak Türkiye’yi diğer ülkelerden farklı kılan en büyük özelliği ise, kendi geleneği ve kültürüne özen göstermesi, onun kökünü besleyerek sürelilik kazandırmasıdır. Türkiye ortak tarih birliği bilinciyle hareket ederek, kültür alanında tüm Türk Cumhuriyetleriyle yakınlaşma arayışı içerisinde bulunmuştur. Herkesçe bildiği üzere, kültürsüz halk olmaz. Onsuz herhangi devlet inşası söz konusu bile olamaz. Türkiye’nin çıkış noktası da bu bilgelik olmuştur. Bunu hem Türk kültürünün geldiği nokta, hem de başarıyla yürüttüğü ve öncülük ettiği birçok uluslararası projeler ispatlamaktadır. Bu projeler sadece Türk milletinin değil, aynı zamanda başka milletlerin kültürlerini de besleyerek, zenginleşmektedir. Kırgızistan’ın en büyük öğretim kurumu olan Kırgız-Türk Manas Üni- versitesi, ülkelerimiz arasındaki kültürel işbirliğinin en bariz ve güzel örneğidir. Kültür her zaman saygı ve sevgi ister. Atalarımızın da ifade ettiği gibi, bir devlet sadece iki unsur üzerinden: kültür ve ekonomi üzerinden gelişebilir. Bunu hiçbir zaman unutmamalıyız. Yukarıda bahsettiğim gibi, din, dil ve kültür Türkiye ile Kırgızistan’ı bir birine yakınlaştırmaktadır. Bunu ortaklaşa yürüttüğümüz sayısız kültürel etkinlikler kanıtlamaktadır. Türkiye-Kırgızistan arasında son yıllarda yürütülen faaliyetlere göz atalım. Eylül 2005 tarihinde dünyanın büyük müzeleri arasında yer alan Ayasofya Müzesinde Uluslararası “İpek Yolu” Resim Sergisi düzenlenmiştir. 2006 yılında Kırgızistan Bilimler Akademisinde Türkçe Konuşan Ülkelerin katılımıyla, Uluslararası Kongre tertiplenmiştir. 20-24 Haziran 2006 tarihinde Bişkek ve Çolpon Ata şehirlerinde Kırgızistan Kültür Bakanlığı, Avrasya-Kırgızistan Fonu ve T.C. Bişkek Büyükelçiliğinin destekleriyle “Halklar Arasındaki İletişim Uygarlığı” ana temalı Uluslararası bir Forum icra edilmiştir. Mayıs 2008 tarihinde aralarında Kırgızistanlı sanatçıların da yer aldığı “Türkiye Van Kırgızları” konulu bir Kurultay düzenlenmiştir. Kültür alanında iki ülke arasında düzenlenen etkinlikler sadece bununla sınırlı değildir, saymakla bitmez. Ancak, kanaatimize göre yapılanlarla yetinilmemeli, daha yüksek zirvelere ulaşmak için çaba harcanmalı, Türk Dünyasının kültürü ile ekonomisinin daha hızlı ve daha kapsamlı kalkınması için güç sarf edilmelidir. Kırgızlarda şöyle bir deyim var: “Gelişme ve refah, ancak birlikle mümkündür”. Ekonomik krizlerin, bölünmüşlüğün ve dışlamanın hakim olduğu günümüz dünyasında, Türk Dünyasının tüm gençlerine birliğin önemi hakkındaki fikirleri aşılamalıyız, babalarımızın vasiyetini aktarmalıyız. Ekonomi ile kültür bir bütünün ayrılmaz parçalarıdır. Bir devletin ekonomisi ne kadar gelişmiş ise, onun kültürünün gelişmesi için de gereken uygun koşulların yaratılması kolay- laşacaktır. Aynı şekilde bir ülke vatandaşları manevi anlamda ne kadar zengin ise, ekonomisi de o derece gelişir. Ekonomi ile kültür; kuşun bir birine destek olan iki kanadı gibidir; kanatlar kuşun gövdesini, yani devletimizin temel taşı olan maddiyat ve maneviyatımızı birlikte taşırlar. Gelinen noktada Türk Dünyasının ekonomisi ile kültürünün büyük bir hızla gelişmesi sevindirici bir olaydır. Kültür alanındaki birçok uluslararası projeler, yarışmalar, öğrenci ve öğretim üyesi değişimileri vb. bunun bariz örnekleridir. Oluşumumuzdan bugüne kadar bizi beslemekte olan ortak manevi köklerimizi hatırlayarak, Türk Dünyasından asla kopmamalıyız. Başarı, büyük işler bir günde tesis edilmez. Ekonomi terimiyle söyleye- G olde n B ridge cek olursak, hiçbir şey durağan değildir. Kırgızistan’da meydana gelen büyük toplumsal değişikliklere rağmen, kültür alanında çalışanlar, devletin desteğiyle Kırgızistan’ın yetenekleri ile imkanlarını kendi halkına ve dünyaya sergileyerek, yeni zirvelere ulaştırıyorlar. Sonuç olarak, daha önce de belirttiğimiz üzere, kültür bir milleti meydana getiren bir unsurdur. Kırgızların kültürü Türk Dünyasının bir parçasıdır. Kadim zamandan bugüne kadar anlı şanlı tarih ve kültüre sahip olan hepimizin ortak Türk kültürünün birliği ve kalkınması için tüm gücümüzü sarf edeceğimiz konusunda hiç kuşkumuzun olmadığını paylaşmak istiyoruz. Muktaly BEKTENALİYEV #12 2014 97 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü Kırgızistan'da Türk Ürünleri Fuarı Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te 12. Türk Ürünleri Fuarı düzenlendi. Fuarda, 1996 yılından bu yana ülkede faaliyet gösteren Kırgızistan Türkiye Sanayicileri ve İşadamları Derneği'ne (KITİAD) üye şirketlerin ürünleri sergileniyor. KITİAD tarafından düzenlenen Türk Ürünleri Fuarı'nın açılışını, Türkiye'nin Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç, KITİAD Yönetim Kurulu Başkanı Şevki Sarılar ve büyükelçilik yetkilileri yaptı. Beş gün süren fuara bankacılık, inşaat, tekstil, gıda, beyaz eşya, temizlik maddeleri, ayakkabı, kozmetik, enerji ve inşaat malzemeleri alanlarında çalışan şirketlerin stantları bulunan yaklaşık 40 firma katıldı. Türkiye'nin Bişkek Büyükelçisi Metin Kılıç, açılışta yaptığı konuşmada, Orta Asya'da ve Kırgızistan'da her türlü malı bulmanın kolaylığına işaret ederek, Türk ürünlerinin özelliğinin kalite ve uygun fiyat olduğunu söyledi. Kılıç, fuarda satışa sunulan malların hem Türkiye'de hem de Kırgızistan'da üretildiğini, Türk işadamlarının kaliteli mal sağlamanın yanında Kırgız kardeşlerine iş imkanı sağladığını da belirtti. KITİAD Başkanı Şevki Sarılar da dernek olarak, yılda iki kez fuar organizasyonu yaptıklarını hatırlatarak, fuarda Türk ürünlerini tanıtmak istediklerini kaydetti. Sarılar, daha uygun fiyatla ürünleri halka sunmanın yanı sıra Türkiye'den gelecek yatırımcılara aracı olmayı amaçladıklarını ifade etti. KITİAD'ın bu yıl başında düzenlendiği fuardan elde ettiği geliri, Manisa'nın Soma ilçesindeki kömür madeni faciasında hayatını kaybedenlerin ailelerine gönderdiğini anımsatan Sarılar, bu fuardan elde edilecek gelirin ise Kırgızistan'daki okulların tadilatı ile bahçe ve parkların düzenlenmesinde kullanılacağını sözlerine ekledi. TC Büyükelçiliği ve Türk Işadamları Engelli Cocuklara Yardım Etti Bişkek'te faaliyet gösteren ve engelli/yetim çocukların eğitimini ve barınmasını üstlenen gönüllü bir kuruluş olan UMUT-Nadejda derneğinde barınan engelli yavrularımız bugün sahneye koydukları "Manas'ın Düğünü" adlı oyunla Türk Büyükelçiliğine ve Kırgızistan'da faaliyet gösteren Türk işadamlarına teşekkür ettiler. Büyükelçilik mensupları ve Kırgızistan'da yaşayan işadamlarımızın söz konusu derneğin merkezinin inşaat olarak yenilenmesi, alt yapısının tamamlanması, yavrularımızın temiz giysiler, hijyenik yatakhaneler, modern hamam, mutfak ve oyun alanlarına kavuşması ve kilerin 6 aylık ihtiyacının depolanması şeklindeki yardımlarının engelli/yetim yavrularımızın geleceğe dair umutlarını yükselttiğini görmekten kıvanç duyduk. Büyükelçilik mensup- 98 #12 2014 larımızın mütevazı şahsiyardımları yanındaKırgızistan'da iş yapan Doğal İnşaat, Çaparoğlu İnşaat, Karye İnşa- at, Lel İnşaat, Zebercet, Atılım İnşaat, Atlantis İnşaat, Han-Stroy,Nur Azık, Çelebi Grup, Atiker, Brend, Lion, Kent Yapı, Ecober, Coca-Cola/AnadoluGrup, THY ve Sebat Eğitim kurumları değerli maddi katkılarda bulundular. G olde n B ridge Türksoy Ülkeleri UNESCO'daki İşbirliklerini Genişletiyor TÜRKSOY ülkeleri UNESCO'daki işbirliklerini genişletiyor- TÜRKSOY'a üye ülkelerin UNESCO milli komisyonlarının 5. toplantısı Bakü'de başladı- Azerbaycan Dışişleri Bakanı Memmedyarov:-"Ortak kültürel mirasımızın korunması, dünyada tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması yönünde çalışmalarımızı birleştirmeli ve güçlendirmeliyiz"- Kültür ve Turizm Bakanı Garayev:-"Türk dili konuşan ülkeler olarak, milli servetimizi, değerlerimizi, tarihimizi ortak şekilde korumalı ve bu konuda ortak politika yürütmeliyiz"- UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Oğuz:-"UNESCO'da Türkçe konuşan ülkeler grubu oluşturarak orada sesimizin daha fazla çıkmasını sağlayabiliriz" Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı'na (TÜRKSOY) üye ülkelerin UNESCO milli komisyonlarının 5. toplantısı Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de düzenlendi. TÜRKSOY ülkeleri UNESCO'daki işbirliklerini genişletiyor- TÜRKSOY'a üye ülkelerin UNESCO milli komisyonlarının 5. toplantısı Bakü'de başladıAzerbaycan Dışişleri Bakanı Memmedyarov: - "Ortak kültürel mirasımızın korunması, dünyada tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması yönünde çalışmalarımızı birleştirmeli ve güçlendirmeliyiz"- Kültür ve Turizm Bakanı Garayev: - "Türk dili konuşan ülkeler olarak, milli servetimizi, değerlerimizi, tarihimizi ortak şekilde korumalı ve bu konuda ortak politika yürütmeliyiz"- UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Oğuz: - "UNESCO'da Türkçe konuşan ülkeler grubu oluşturarak orada sesimizin daha fazla çıkmasını sağlayabiliriz" Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı'na (TÜRKSOY) üye ülkelerin UNESCO milli komisyonlarının 5. toplantısı Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de başladı. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov, Kültür ve Turizm Bakanı Ebülfes Garayev, İletişim ve Yüksek Teknolojiler Bakanı Ali Abbasov, Eğitim Bakanı Mikayıl Cabbarov, TÜRKSOY, UNESCO, Türk Keneşi yöneticileri ve üye ülkele- rin yetkililerinin katıldığı toplantıda, Türk dilli ülkelerin UNESCO'da ortak hareket etmesi yönünde çağrılar yapıldı.Dışişleri Bakanı Memmedyarov, açılış konuşmasında, aynı tarih, kök, dil ve kültüre sahip Türk dilli halkların birbirlerine daha da yakınlaşmasından memnuniyet duyduğunu belirtti. Ermenistan'ın işgali altında bulunan topraklardan ve buradaki tarihi ve kültürel anıtların Ermenilerce tahrip edilmesinden bahseden Memmedyarov, "TÜRKSOY ve UNESCO aracılığıyla ortak kültürel mirasımızın korunması, dünyada tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması yönünde çalışmalarımızı birleştirmeli ve güçlendirmeliyiz" dedi. Kültür veTurizm Bakanı Garayev de lavaşın UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesine Ermeni ekmeği olarak sunulmak istenmesini hatırlatarak "Türk dili konuşan ülkeler olarak, milli servetimizi, değerlerimizi, tarihimizi ortak şekilde korumalı ve bu konuda ortak politika yürütmeliyiz" diye konuştu.Ermenilerin lavaşla ilgili girişiminin Türkiye, Kırgızistan ve Azerbaycan komisyon üyelerinin girişimleri sonucu engellendiğini söyleyen Garayev, Türk kültürünün diğer unsurlarının da başkaları tarafından çalınmak istediğini belirterek "Bu nedenle tüm devletler olarak ortak faaliyet yürütmeli ve ortak projeler hazırlamalıyız" çağrısında bulundu. Türkiye'yi temsilen toplantıda bulunan UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Öcal Oğuz, basın mensuplarına yaptığı değerlendirmede, 2010 yılında Ankara'da düzenlenen toplantıda, TÜRKSOY ülkeleri olarak UNESCO işlerini birlikte yürütme kararı aldıklarını daha sonraki toplantılarda da bu konuda görüşmeler yaptıklarını söyledi. Bakü toplantısının asıl amacının TÜRKSOY ülkelerinin UNESCO içerisinde birlikte hareket etmesini sağlayacak mekanizmaları görüşmek olduğunu anlatan Oğuz, şöyle devam etti: "UNESCO'da Türkçe konuşan ülkeler grubu oluşturarak orada sesimizin daha fazla çıkmasını sağlayabiliriz. Bugün, dünya miras listesine hangi dosyaları ortak sunabileceğimizi ve eğitim konusundaki ortak alanlarımızı nasıl güçlendireceğimizi müzakere edeceğiz."Toplantıdaki bir diğer Türk yetkili, Türkiye'nin UNESCO'daki Daimi Temsilcisi Büyükelçi Hüseyin Avni Botsalı de gazetecilerin lavaş konusundaki sorusu üzerine, lavaşın sadece Ermenistan'da değil, Azerbaycan, Türkiye, Afganistan ve bölgedeki birçok ülkenin mutfak kültürünün parçası olduğunu söyledi. Lavaşın bir yakınlaştırma unsuru olarak görülmesi gerektiğini vurgulayan Botsalı, "UNESCO platformunda bir ürünün tescil ettirilmesi başka ülkeler için kısıtlama doğurmamaktadır. UNESCO bir yarış yeri değil, işbirliği ve birleşme yeridir. Lavaş geleneği olan ülkeler bunu çok milletli bir dosya olarak da tekrar tescil ettirebilirler" dedi. #12 2014 99 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü Haber Başbakan Ahmet Davutoğlu, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev ile görüştü Davutoğlu, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev'le Dolmabahçe'deki Başbakanlık Ofisi'nde bir araya geldi. Aksakallar Konseyi’nin Sekizinci Toplantısı Bişkek'te Yapıldı Türk Keneşi’nin daimi danışma organı olan “Aksakallar Konseyi”nin sekizinci toplantısı 27-28 Ekim 2014 tarihlerinde Bişkek'te gerçekleştirildi. Konsey üyeleri, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Atambayev tarafından kabul edilmiştir. Milli Savunma Bakanı Sayın İsmet YILMAZ'ın Kırgızistan Ziyareti Milli Savunma Bakanı Sayın İsmet Yılmaz'ın, Kırgız Cumhuriyeti Savunma Bakanı Abibilla Kudayberdiyev ile gerçekleştirdiği görüşme çerçevesinde Türkiye ile Kırgızistan arasında “2014 Yılı Askeri Mali İşbirliği” ve “Askeri Sağlık Alanında Eğitim ve İşbirliği" Anlaşmaları imzalanmıştır. G olde n B ridge turu Kırgızistan Meclisi, 2015 Yılı Bütçesini Onayladı Kırgızistan'da koalisyon hükümetinin Başbakanı Coomart Otorbayev'in kabinesi tarafından hazırlanan ve meclisin ilgili komisyonlarından geçerek genel kurula gelen 2015 yılı devlet bütçesi kabul edildi. Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev'in onayına gönderilen bütçe yasasına göre, 2015 yılı bütçesinde gelirler 102,7 milyar som (1,8 milyar ABD doları), giderler ise 117,4 milyar som (2,6 milyar ABD doları) olacak. Hizmet, inşaat, tarım ve sanayideki gelişme sayesinde büyüme hızının yüzde 6,2 oranında gerçekleşmesi planlanıyor. Kırgızistan Ekonomi Bakanı Türk İşadamlarını Yatırıma Çağrıyor Kırgızistan Ekonomi Bakanı Temir Sariyev Türk işadamlarını ülkesine yatırım yapmaya çağırdı. Kırgızistan’ın, Rusya, Belarus ve Kazakistan arasında oluşturulan gümrük birliğine üye olabileceğini ifade eden Bakan Temir Sariyev, bunun dış yatırım için de bir avantaj olacağını beyan etti. Bakan Sariyev, Türk işadamlarını söz konusu gümrük birliğinden olumsuz etkilenmemeleri için Kırgız işadamlarıyla ortak yatırım yapmalarını önerdi. İki ülke arasındaki ticaret hacmi hedefinin 1 milyar dolar olduğunu hatırlatan Kırgız Bakan Sariyev, bu hedefin aşılması gerektiğini beyan etti. Bakanı Temir Sariyev \”Ankara çok şanslı bir şehir. Bişkek’in de gelişmesi için büyük yatırımcılar gerekiyor. Ümit ederim ki Ankara şehri tecrübeleriyle bize büyük destek verecektir.” diye konuştu. Trabzon ile Bişkek Kardeş oldu Kırgızistan, Kazakistan'dan Elektrik İthalatına Başlıyor Bişkek’te yapılan Türk Dünyası Kurultayında Trabzon ile Bişkek kardeş şehir yapan protokol, Trabzon Böyükşehir Belediye başkanı Dr.Orhan Fevzi GÜMRÜKÇÜOĞLU ile Bişkek Belediye Başkanı Kubanıçbek KULMATOV tarafından imzalandı. Kırgız Polisi’nin İşyerlerini Denetlemesi Yasaklandı Kırgız basınında yer alan haberlerde, Kırgız Cumhuriyeti Başbakanı Coomart Otorbayev’in İçişleri Bakanı Melis Turganbayev’e, Kırgız güvenlik birimleri tarafından ticari işletmelere yönelik gerçekleştirilen denetim faaliyetlerinin sonlandırılması ve güvenlik güçlerinin, şirket sahipleri ve tüccarlardan mali belge, işletme ruhsatı, patent ve makbuz ibraz etmelerini talep etmelerinin engellenmesi talimatını verdiği bildirilmektedir. Büyükelçi Kılıç Kırgızistan Sağlık Bakanı ile Görüştü Büyükelçi Kılıç, beraberinde TİKA Başkan Yardımcısı Süreyya Polat ile birlikte Kırgızistan Sağlık Bakanlığına atanan Sayın Talantbek Batıraliev'i ziyaret etti. Görüşmede, Türkiye ile Kırgızistan arasında 3 Haziran 2014 tarihinde imzalanan Sağlık Anlaşması uyarınca ülkemizde tedavileri yapılacak hastalar, sağlık personeli eğitimi ve diğer alanlarda öngörülen işbirliği konuları ele alındı. Türkiye'nin TİKA aracılığıyla Bişkek'te inşaatına yakında başlayacağı 60 yataklı modern teşhis ve tedavi hastanesi, Türkiye'nin Kırgızistan'a bu yılki 3 ambulansa ilave olarak yeni ambulanslar hibe etmesi ve sağlık alanında diğer işbirliği imkanları görüşüldü. Sayın Bakan, Türkiye'de sağlık alanında yapılan reformların ve başarısı kanıtlanmış diğer uygulamaların Kırgızistan'a da getirilmesi konusunda Türk kamu ve özel sektörüyle yakın işbirliği halinde çalışacağını belirtti. 100 #12 2014 Meclis Uluslararası İlişkiler Komitesi'nde konuşan Kırgızistan Enerji ve Sanayi Bakanı Kubanıçbek Turdubayev, Kazakistan'dan aylık 200 milyon kilovatsaat elektrik ihracatına başlayacaklarını belirtti. Nüfusun büyük bölümünün elektriğini sağlayan ülkenin güneyindeki Toktogul Barajı'nda su azlığı nedeniyle Kırgızistan hükümeti, bağımsızlıktan sonra ilk kez komşu ülke Kazakistan'dan bu kış mevsiminde toplam bir milyar kilovatsaat elektrik ihracatı yapmayı planlıyor. İhracatçı durumundan ithalatçı duruma gelen Kırgızistan, bu kış mevsimini elektrik kesintilerini uygulamadan geçirmek için 2 milyar 400 milyon kilovatsaat elektrik enerjisine ihtiyaç duyuyor. İstanbul’da Kırgızistanlıların 3. Dünya İş Forumu Gerçekleşti Türkiye’nin İstanbul şehrinde 12-14 Aralık tarihlerinde Kırgızistanlıların 3. Dünya İş Forumu gerçekleşti. Kırgızistan Dışişleri Bakanlığı’nın basın hizmetinden verilen bilgiye göre, iş forumu Kırgızistan’ın Türkiye Büyükelçiliği desteğiyle Kırgızistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu ve “Dostluk ve Kültür Derneği” tarafından birlikte düzenlenmektedir. Faaliyette Kırgızistan Ekonomi Bakanlığı’na bağlı Yatırım Geliştirme Ajansı Direktörü Almaz Sazbakov, Kırgızistan’ın yatırım olanakları hakkında sunum yaptı. Ayrıca, iş forumu katılımcıları Kırgızistan’ın Gümrük Birliği’ne katılımından sonra Kırgız girişimcilerinin sonraki faaliyeti konularını ele aldılar. Vergi ve gümrük tarifeleri hakkında etkin bir tartışma gerçekleşti. İş forumu katılımcılarının sorularını Kırgızistan Başbakan Danışmanı Oleg Pankratov ve Devlet Vergi Hizmeti temsilcileri yanıtladı. #12 2014 101 A l tin Köprü Golden Bridge TSO KIRGIZ HEYETİ AĞIRLADI Kırgızistan Oş İli Uzgen Bölgesel Yönetimi Başkanı Tazhibaev Attokur Turgunbaevich, Bolu Belediyesi tarafından organize edilen kardeş şehir projesi için geldikleri ilde Ticaret ve Sanayi Odası’na bir ziyaret gerçekleştirdi. Ticaret ve Sanayi Odası’nda Yönetim Kurulu Başkanı Türker Ateş, Meclis Başkanı Gökhan Yaman, Yönetim Kurulu Başkan Yardımcıları Mustafa Özkoparan ve Lebibe Özçağlar ile Yönetim Kurulu Üyeleri Hakkı Fidan ve Ercan Albayrak tarafından konuk edilen Kırgız heyete Belediye Başkan Yardımcısı Emine Davarcıoğlu ile Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Güler Mert eşlik etti. Uzgen Bölgesel Yönetimi Başkanı Tazhibaev Attokur Turgunbaevich, kendilerini kabul ettikleri için TSO Başkanı Türker Ateş ve Oda Yönetimine teşekkür ederek beraberinde Kırgızİstan İhracatta Yükselİşe Geçt İ Kırgızistan'ın yaptığı ihracat, geçen yılın aynı döneminde 649 milyon 780 bin 400 dolarlık ihracat rakamını aşarak, 727 milyon 983 bin 900 dolar olarak gerçekleşti Kırgızistan Gümrük Devlet Hizmetleri, 2014'ün ocakhaziran dönemine ait ihracat rakamlarını açıkladı. Başbakanlık Gümrük Devlet Hizmetleri tarafından yapılan açıklamada, Kırgızistan'ın yılın altı aylık döneminde yaptığı ihracatın, geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında, 649 milyon 780 bin 400 dolardan 727 milyon 983 bin 900 dolara yükseldiği bildirildi. Birinciliği İsviçre korudu Kırgızistan'ın ihracattaki ülkeler sıralamasındaki birinciliğini İsviçre'nin koruduğu belirtilirken, bu ülkeye altın satan Kırgızistan'ın altı aylık dönemde 181 milyon 136 bin 800 dolarlık yeraltı ürünlerini ihraç ettiği belirtildi. Kırgızistan, İsviçre'ye geçen yılın aynı döneminde 193 milyon 966 bin 400 dolarlık ürün satmıştı. İkinci sırada 173 milyon 198 bin 100 dolarlık ihracat ile Kazakistan yer aldı Kırgızistan'ın ihracat yaptığı ülkeler arasında ikinci sırada 173 milyon 198 bin 100 dolarlık ihracat ile Kazakistan, 102 #12 2014 A ltin K öprü bulunan heyeti tanıttı. Turgunbaevich ayrıca Kırgızistan’da bulunan yatırım ortamı ve olanakları, gıda, kimya, tarım, madencilik, sağlık ve inşaat gibi sektörlerdeki işbirliği fırsatlarını da anlattı. Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Türker Ateş, Kırgız heyeti TSO’da konuk etmekten dolayı büyük memnuniyet duyduklarını belirtti. 2013 yılında Cumhurbaşkanı’nın yapmış olduğu ziyaret kapsamında TOBB heyeti ile birlikte Kırgızistan’da bulundukları bilgisini veren Türker Ateş, bu kapsamda Devlet Başkanı Almazbek Atambayev başta olmak üzere bir dizi görüşmeler gerçekleştirdiklerini ve bu süre zarfında kardeş ülke Kırgızistan tarafından son derece güzel ağırlandıklarını ifade etti. Söz konusu gezi kapsamında gerçekleştirilen iş forumu gibi etkinlikler ile Kırgızistan ekonomisi hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olduklarını kaydeden Ateş, Bolu Belediyesi koordinasyonuyla yürütülen kardeş şehir projesi kapsamında sosyal ve kültürel işbirliğinin yanında ticari işbirliği de gerçekleştirme arzusunda olduklarını dile getirdi. Bolu olarak Kırgızistan’a herhangi bir ihracat kaydının bulunmadığından söz eden Türker Ateş, buna karşılık küçük bir miktar ithalatın yapıldığını ve bunun da çoğunu deri mamullerinin oluşturduğunu söyledi. Ateş, bu ziyaretin iki kardeş ve dost şehir arasındaki ticari işbirliğine önemli bir adım teşkil etmesi temennisinde bulundu. Ziyarette sonunda TSO Yönetim Kuruluna Kırgız erkeklerinin geleneksel giysisi olan Kırgız keçesinden yapılmış kalpaklardan hediye edildi. üçüncü sırada ise 113 milyon 590 bin dolarlık ihracat ile Birleşik Arap Emirlikleri yer aldı. Kırgızistan'ın yılın ilk altı ayında Bağımsız Devletler Topluluğu'na (BDT) ihracatına bakıldığında, Özbekistan'a 69 milyon 625 bin dolar, Rusya'ya 50 milyon 816 bin dolar, Tacikistan'a 9 milyon 613 bin 400 dolar, Türkmenistan'a 4 milyon 160 bin 100 dolar, Azerbaycan'a 2 milyon 583 bin 700 dolar, Ukrayna'ya 1 milyon 450 bin 400 dolar, Moldova'ya 101 bin 700 dolar ve Ermenistan 61 bin 400 dolarlık ihracat yaptığı gözlendi. Verilere göre, 2014 ocak-haziran döneminde Kırgızistan'ın BDT ülkelerine ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre, 358 milyon 194 bin 500 dolardan 314 milyon 895 bin 200 dolara gerilemiş oldu. BDT ülkeleri dışında Kırgızistan'ın altı aylık ihracat sıralamasında Türkiye 38 milyon 38 bin 400 dolar ihracat ile yer aldı. Kırgızistan söz konusu dönemde Çin'e 17 milyon dolar, Almanya'ya 5 milyon 110 bin 600 dolar, ABD'ye 861 bin dolar, Güney Kore'ye 388 bin 400 dolar, Japonya'ya ise 123 bin 400 dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Yılın altı aylık döneminde Kırgızistan'ın BDT dışındaki ülkelere yaptığı ihracat, geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında 291 milyon 585 bin 900 dolardan 413 milyon 88 bin 700 dolara yükseldi. Kırgızistan, en çok yeraltı ürünleri, enerji, meyve ve sebze, tekstil, araç, elektronik makine ve teçhizat, pamuk, kauçuk, kıyafet, tütün, plastik ve cam ürünleri ihraç ediyor. G olde n B ridge Kaç Km? Türkiye ile Bişkek, Kırgızistan arası 4764 Km'dir. Kaç Saat? Bu mesafe, 2 gün 11 saat sürecektir. Kaç Km? İstanbul ile Kırgızistan arası 5299 Km'dir. Kaç Saat? Bu mesafe, 2 gün 17 saat sürecektir. Antalyalı işadamları Kırgızistan'a köprü kurdular ANTALYA'da bulunan Döşemealtı Sanayici ve İşadamları Derneği'nin (DÖSİAD) Kırkızistan'a düzenlediği iş gezisinde, iki ülke işadamları, yeni işbirliği olanaklarını ele aldı. Antalya Organize Sanayi Bölgesi ve Döşemealtı İlçesi'nde faaliyet gösteren işadamlarını kapsayan DÖSİAD'ın, bölgenin ihracatını artırmak, ulusal ve uluslararası düzeyde sanayici ve işadamlarının yatırım ortaklıklarını geliştirmek amacıyla 4 yıldır çeşitli ülkelerde gerçekleştirdiği iş forumları devam ediyor. DÖSİAD yönetimi, Antalya Alkollü İçecekler A.Ş ve ortağı Ayu grubu işbirliğiyle, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te iki ülkenin sanayici ve işadamlarını buluşturdu. YATIRIM İÇİN EKONOMİK FIRSATLAR Kırgızistan Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlığı'nın destekleriyle Cumhurbaşkanlığı Köşkü'nde, Türk heyetinin yanı sıra, Kırgız hükümet temsilcileri ve işadamlarının katıldığı iş forumu gerçekleştirildi. Forumda Kırgızistan Ziraat Bakan Yardımcısı Aktan Ahmetov, milletvekilleri Abdülkerimov Şarshenbek, Bekboev Zamir, DÖSİAD Başkanı Gültekin Gencer ve Antalya Alkollü İçecekler A.Ş'nin Yönetim Kurulu Başkanı İsmail Karaman konuşmalar yaptı. TÜRK İŞADAMLARINA EŞİT YATIRIM FIRSATLARI Kırgızistan 1992'de bağımsız olduğunda ilk tanıyan ülkenin Türkiye olduğunu ve ikili dostluk ilişkilerinin o günden beri geliştiğini belirten Ahmetov, Türk işadamlarına eşit yatırım fırsatları sunduklarını, Türki- 103 #12 2014 ye'nin çok önemli bir stratejik ortak ve kardeş ülke olduğunu söyledi. İki ülke ilişkilerine atıfta bulunan Ahmetov, Türkiye'nin iki ayrı anlaşmada toplam 35 milyon dolar yardımda bulunmasının yanı sıra 51 milyon dolarlık borcu iptal ettiğini, bunun kendilerini sevindirdiğini kaydetti. Türkiye ile 106 milyon dolarlık kredi anlaşması yapıldığını aktaran Ahmetov, başta inşaat olmak üzere pek çok sektörde Türk işadamları için önemli yatırım fırsatları bulunduğunu ve hükümet olarak buna destek verileceğini dile getirdi. İKİ ÜLKE TİCARET HACMİNDE HEDEF 1 MİLYAR DOLAR Toplantıya katılan Kırgız milletvekilleri ile turizm ve ekonomi bakanlıklarının temsilcileri yaptıkları sunumlarda, Kırgızistan'da işgücü ve elektrik fiyatlarının ucuzluğuna işaret etti. Kırgız yetkililer, Kırgızistan'da güvensiz bir ortam varmış gibi gösterilmeye çalışıldığını, bunun gerçeği yansıtmadığını, yatırımcılara her türlü güvenin sağlandığını ve endişe duyulmaması gerektiğini kaydetti. İki ülke arasındaki ticaret hacminin 300 milyon dolar civarında olduğunu anlatan milletvekilleri, hükümetin bu konudaki yakın dönem hedefinin 1 milyar dolar olduğuna işaret etti. 52 ÜLKEYE İHRACAT DÖSİAD Başkanı Gültekin Gencer de Kırgız heyetini bilgilendirirken, tamamen üretime dayalı bölgeden 52 ülkeye ihracat yaptıklarını; başta Rusya, Gürcistan, Bulgaristan gibi komşu ülkelerde yapılan iş forumlarının ilk kez ata toprakları Kır- gızistan'a gerçekleştirildiğini ve bu işbirliğinin iki ülke arasındaki dostluk köprüsüne katkı sunacağını aktardı. 'BURASI BİZİM ATAVATANIMIZ' Yaklaşık bir yıl önce yaptığı ilk ziyaret ve sonrasındaki gelişmelerle Ayu Grubu ile ortaklık kurduğunu anlatan İsmail Karaman, "Biz Antalya'da ulusal, uluslararası alanda iş yapan güçlü işadamlarımızla beraber Türk ve Kırgız işadamlarını tanıştırmak için böyle bir forumun olabileceğine inandık. Burası bizim anavatanımız ve Orta Asya'nın çok büyük ticaret bölgesi olacak" dedi. TARIMDAN EKOTURİZME, GIDA SEKTÖRÜNE İŞ ALANLARI Toplantıda Kırgızistan'daki yatırım için başta inşaat sektörü olmak üzere tarım, ekoturizm, bankacılık, gıda gibi birçok sektör ele alındı. Bölgede bulunan Tanrı Dağları ve Issık Gölü'nün yanı sıra, doğa ve iklim şartlarının Orta Asya'da ekoturizm anlamındaki en uygun bölge olduğu anlatıldı. Forum sonrasında iki ülkenin sanayici ve işadamları arasında ikili iş görüşmeleri gerçekleştirildi. Görüşmelerde Kırgız heyeti kaftan, Antalya heyeti de Döşemealtı halısı ve Antalyaspor forması hediye etti. #12 2014 103 A l tin Köprü Golden Bridge Altin K öprü Kırgızistan'da Doğrudan Yabancı Yatırımlar Yüzde 35,4 Düştü Kırgızistan'da doğrudan yabancı yatırımlar ocak-eylül döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35,4 geriledi. Milli İstatistik Komitesi'nin açıkladığı verilere göre, geçen yılın ocak-eylül döneminde 685 milyon 777 bin 200 dolar olan doğrudan yabancı yatırım miktarı, bu yıl aynı dönemde 443 milyon 318 bin 800 dolara indi. Söz konusu dönemde, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri dışından Kırgızistan'a yapılan yatırımlar da yüzde 34,6 azaldı. Ülkede altyapı, ulaşım ve enerji sektöründe yatırımlarını sürdüren Çin'in yatırımları yüzde 2,3, Kanada'nın ise yüzde 1,8 geriledi. Ülkeye Rusya'dan gelen doğrudan yatırım ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,5 azaldı Bakanlar Biraraya Geldi Kırgızistan Dışişleri Bakanı Erlan Abdyldayev ile de bir araya gelen Çavuşoğlu, ülkeler arasındaki iyi ilişkilere atıfta bulunulan görüşmede Türk Konseyi başta olmak üzere, uluslararası platformlarda iki ülke arasındaki işbirliğinin artarak devam etmesi yönünde irade beyan etti. T.C Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: Kırgızistan Dışişleri Bakanı, kardeşim Abdyldayev ile Türk-Kırgız dostluğunu daha da güçlendirecek adımları konuştuk. Kırgızistan-Türkiye Tanıtım Masası Birleşimi Türk Şirketi, Kırgızistan’da Sentez Gaz Üretimi Üzerinde Fizibilite Çalışmasını Hazırlıyor Türk şirketi, Kırgızistan’a sentez gaz üretimi üzerinde fizibilite çalışmasını hazırlayacak. Kırgızistan Enerji ve Sanayi Bakanlığı’nın basın izmetinden verilen bilgiye göre, doğal gaz kaynağı olmadığından ülke doğrudan dış tedarikçiere bağlıdır. Şu anda enerji sektöründeki mevcut durum, yerel kömür yataklarını geliştirme ve etkin kullanmayı şiddetle belirliyor. Ülkeye gaz bağımsızlığını sağlamada alternatif seçeneklerden biri, kömür gazlaştırma tesisleri yardımıyla kömürden gaz üretmektir. Kırgızistan’ın kömür kaynaklarını etkin ve verimli kullanma, ülkenin kömür sektörüne yenilikçi teknolojileri uygulama ve halka doğal gaz sağlama için bugün Kırgızistan Enerji ve Sanayi Bakanlığı ve Türk şirketi arasında bir anlaşma imzalandı. Anlaşmaya göre, Türk şirketi üç ay içinde sentez gaz üretimi için kulanılan kömür gazlaştırma yöntemleri ve teknolojiler ile ilgili planlanan faaliyetin çevreye etkisini değerlendirme ve sentez gazın üretimine ilişkin diğer teknik belgeler hakkında bir rapor sunacak. Bu projeyi gerçekleştirme doğal kaynakları etkin geliştirme ve kullanma, ülke işletmelerine doğal gaz sağlama ve elektrik enerjisi açığını önemli ölçüde azaltmaya yardımcı olacak. Kırgızistan Gümrük İdaresi Personeline Eğitim Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğinde, Kırgızistan Gümrük İdaresi personelinden oluşan beş kişilik heyete Gümrük Muhafaza İşlemleri ve Kaçakçılıkla Mücadele konulu eğitim verildi. - Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğinde, Kırgızistan 104 #12 2014 Gümrük İdaresi personelinden oluşan beş kişilik heyete Gümrük Muhafaza İşlemleri ve Kaçakçılıkla Mücadele konulu eğitim verildi. TİKA ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğinde Edirne’de düzenlenen program, Kapıkule Sınır Kapısı’nda Anlatım, Tartışma ve İnceleme Gezisi şeklinde gerçekleştirildi. Kırgız Gümrük Görevlisi Yarbaylar Stalbek Imanaliev, Yrysbek Dzhunusov, Akylbek Isaev ile Binbaşı Medet Sakiev ve Nurbek Dzheenbekov’den müteşekkil heyete genel olarak Gümrük Muhafaza İşlemleri, Kaçakçılıkla Mücadele Uygulamaları, Kaçakçılık Türleri ve Kaçakçılıkla Mücadelede Teknoloji Kullanımı alanlarında eğitim verildi. TİKA’nın katkılarıyla Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğinde gerçekleştirilen eğitim programı, heyetin Trakya Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü ile Kapıkule ve Pazarkule Gümrük Kapıları’nda incelemelerde bulunmalarının ardından tamamlandı. Kırgızistanlı katılımcılar desteklerinden dolayı TİKA ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na teşekkürlerini iletti. G olde n B ridge Kırgızistan'ın Başkent Ankara Büyükelçisi İbragim Junusov, “Kırgızistan, İsviçre'ye benziyor fakat arada bir ayrım var. İsviçre’de altınlar bankadayken Kırgızistan’da yer altında” diyerek, Türk işadamlarını bilhassa maden alanında bölgeye yatırım yapmaya çağırdı.Kırgızistan'ın Başkent Ankara Büyükelçiliği ve Kayseri Fahri Konsoloslu tarafından Başkent Ankara Protokol İş Merkezi'nde, "KırgızistanTürkiye Tanıtım Masası Toplantısı" düzenlendi. Toplantıya, Kırgızistan'ın Başkent Ankara Büyükelçisi İbragim Junusov, Kırgızistan'ın Kayseri Fahri Konsolosu Mustafa Kurt, Kırgızistan Ekonomi Bakanlığı Yatırım Ajansı Müdür Yardımcısı Nurbek Maksutov ve Türk iş insanları katıldı.Toplantıda, Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ekonomik ilişkilerin arttırılması ve yatırım alanlarının iş adamlarının bilgisine sunulması amacıyla sunumlar yapıldı.Kırgızistan'ın Başkent Ankara Büyükelçisi Junusov, toplantıyla Kırgızistan’ın bilinmeyenlerini Türk işadamlarına anlatmayı hedeflediklerini ortaya koyarak , Kırgızistan'ın sahip olduğu ekonomik potansiyel hakkında veri (bilgi) verdi.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iki memleket arasındaki alış-veriş hacmini 1 milyar dolara çıkarma hedefi koyduğunu hatırlatan Junusov, Türk işadamlarının Kırgızistan’da 400 civarında firma işlettiğini, eğitim alanında da önemli yatırımların olduğunu ifade etti . Junusov, bunların Kırgızistan ile Türkiye gibi iki kardeş memleket için yeterli olmayacağını vurguladı.Kırgızistan’daki maden kaynaklarına dikkati çeken Junusov, “Kırgızistan, İsviçre ile birbirine benziyor fakat arada bir ayrım var; İsviçre’de altınlar bankadayken Kırgızistan’da yer altında” diye belirtti ve Türk işadamlarına bölgeye bilhassa maden alanında yatırım çağrısında bulundu. Toplantıda, Kırgızistan'daki ekonomik sistem, devlet yardımları ve özel sektördeki yatırım potansiyeli hakkında veri (bilgi) verildi.Kırgızistan-Türkiye tanıtım masası birleşimi BARTIN TSO BAŞKANI ÇAKIR: KIRGIZİSTAN’IN GÜMRÜK BİRLİĞİ ÜYELİĞİ TİCARET İÇİN ÖNEMLİ FIRSAT Bartın Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Cihat Çakır Ocak 2015 tarihinden itibaren Gümrük Birliği ve Ortak Ekonomik Bölge’ye dahil olacak olan Kırgızistan’a Bartın’dan ticaret kapısı aralandığını söyledi. Kırgız Cumhuriyeti Özel Temsilcisi Asgat Bakiyev’den oluşan heyet ilk olarak Bartın Ticaret ve Sanayi Odası’nı ziyaret etti. Bartın TSO Başkanı Cihat Çakır, Başkan Yardımcıları Halil Balık, Sami Karakaş, Sayman Üye Birol Dikyurt ve Meclis Başkanı Halil Çelen tarafından karşılanan Kırgız heyeti ülkeleri ile ilgili yatırım fırsatlarını değerlendirdiler. Ülkelerinin Rusya, Belarus ve Kazakistan tarafından kurulan Avrasya Gümrük Birliği’ne Ocak 2015 tarihinden itibaren üyeliğin başlayacağını açıklayan Kırgız Cumhuriyeti Özel Temsilcisi Asgat Bakiyev Bartınlı işadamlarını yatırıma davet etti. Kırgız heyetine ziyaretlerinden dolayı teşekkür eden Bartın TSO Başkanı Cihat Çakır, Rusya, Belarus ve Kazakistan’ın oluşturduğu Gümrük Birliği ve Ortak Ekonomik Bölge’ye Kırgızistan’ın da dahil olacak olmasının Bartın’dan ata topraklarına ticaret kapısının aralamasına vesile olacağını kaydetti. Gerçekleştirilen ziyaret ve buluşmanın Bartın ve Kırgızistan arasında sosyal, kültürel ve ticari anlamda ikili ilişkilerin başlangıcı olması açısından çok önemli olduğunu dile getiren Bartın TSO Başkanı Cihat Çakır, “Ata toprakları olan Orta Asya’daki Kırgızistan’a Bartın’dan ticaret ve kültürel birliktelikler için başlangıç mahiyetindeki bu ziyaretin her iki taraf için hayırlı olmasını diliyorum. Kırgızis- tan’ın Avrasya Gümrük Birliği ve Ortak Ekonomik Bölge’ye dahil olması ticari olarak önemli bir fırsattır. Bu fırsatı değerlendirerek Bartın ve Kırgızistan arasında ticaret başlatmak istiyoruz” dedi. Bartın Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Türkova Süt Ürünleri Fabrikası, Ofis Mobilyaları üreten Madeş, Şanver Helva ve Pinaldi Tekstil Gömlek fabrikalarını da ziyaret eden Kırgız heyet işletme yetkilileriyle görüşmeler yaparak incelemelerde bulundu. #12 2014 105 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü Kırgız Müzik Geleneği KIRGIZ MÜZİK ALETLERİ ÇOOR Dişe takılarak çalınan dilsiz, üflemeli çalgı.Çeşitli boylarda olabilir. Delik sayısı değişik örneklerde farklı farklıdır.Kırgızların eski vatanları olan bugünkü Tıva bölgesindeki Şoor ile aynı çalgı olduğu düşünülmektedir. YIGAŞ KOMUZ Demir komuzun ağaçtan yapılan bir türüdür. Çalgının ağzına yerleştirilen sonra uca bağlı bulunan ipin sertçe çekilmesiyle çalınır. KARNAY Boyu iki ile üç metre civarında metal boru olan karnay, yalnız Kırgızistan’da değil, Kazakistan, Özbekistan, Doğu Türkistan ve Tacikistanda da kullanılır. Açık hava çalgısıdır.Bayram ve düğünlerde damlara çıkılarak çalınır. Karnay bir melodi çalgısı olmaktan daha çok ritim çalgısı olarak kullanılır. Kırgız müziği komşu milletlerin müzik kültürüne benzemekle birlikte, kendine özgü özellikleri, formları, ifade etme araçlarının sadeliği ve toplumsal içeriği ile ayırt edilmektedir. Eski Kırgızların şarkısal müzik sanatı üç istikamette gelişmiştir. Akınların ve ırçıların (ozanların) eserleri, destancıların eserleri ve toplumda popüler şarkılar. Akınların yaratıcılık faaliyetleri, uçuraşuu, kuttuktoo gibi kutlama şarkılarını, maktoo gibi methetme şarkılarını, nasihat denilen eğitici şarkıları, aytış denilen ozanlar arası yarışmaları, alım sabak, yani bir ozanın şarkılarını başka ozanın satırları ile geliştirmesi gibi şarkıları içine almaktadır. Bu eserler, müzik ve şiir kabiliyetlerini birleştiren yüksek irtical gücüne sahip ozanlar tarafından söylenir. Âdetsel şarkıların arasında köylülerin kurban kesimi sırasında söyledikleri, Aydar Kel -rüzgarın daveti için-, Cayı -yaz kuraklığı döneminde yağmurların daveti için-, Çeç-Kor -hasat işlerinin bitmesinden sonra söylenen- şarkıları çok meşhurdur. Dambıl Taş şarkısı, kadınların ilk yaz yağmurlarının başladığı dönemde tabaklara vurarak, birbirleri ile el ele tutuşarak yurtlarında Tanrı’dan yayla- 106 #12 2014 larda bol ot, sığırlarda bol süt diledikleri şarkıdır. Yaylalarda hayvanları yırtıcı hayvanlardan korumak için kızların dolunay geceleri söyledikleri yanık Bekbekey, yılkı (at) çobanlarının söyledikleri neşeli Şırıldan Kırgız kültürünün önemli ögeleridir.Dilencilerin (Kulpende), şamanların (Bahşi, Bübü, Dumana) söyledikleri şarkılar sözlerinin esrarengizliği ve büyülü haykırışları ile dikkati çekmektedir. Âdetsel şarkıların arasında, damat ile gelinin görüştüklerinde gençler tarafından söylenen Car Körüşü, düğün öncesi söylenen Kız Oyunu, Kız Uzatuu, gelinin damat akrabalarına tanıştırıldığında söylenen Bet Açmay gibi şarkılar çok popülerdir. Ölenin ardından söylenen Koşok ve gerçekleşmeyen tutku üzerine söylenen Arman ve özellikle âşık olunan kızın başka birisiyle evlendirildiğinde söylenen Küyügön ve Seketbay’ın içerdiği anlam ve sözlerin derinliği dinleyeni ağlatacak kadar güçlü sanatsal niteliğe sahiptir. Bunların dışındaBeşik Irı, Baldar Irı, Kızdar Irı, Cigitter Irı gibi birçok şarkı da mevcuttur. Çalgı ile çalınan halk müziği de asırlar boyunca gelişme göstermiştir. Komuz, Kıyak, Temir Komuz, Çoor, Cığaç, Ooz Komuz gibi çalgı aletleri ile çalınan halk müziği eşsiz bir stil yaratmaktadır. Eski zamanlarda “Surnay”, “Kerney” gibi nefesli çalgıların ve DABIL Çift taraflı deri gerili olan davul, Kazaklarınkiyle aynıdır. KOPUZ Kopuz eskiden beri Türklerin kullandıkları, bugün Altay Türklerinde rastlanan bir çeşit musiki aleti.Bakşı ve ozanların sagu ve destan okurken çaldıkları bu saz, Türk memleketlerinde daima rastlanan bir çalgı aletidir. Kaynakların haber verdiğine göre Uygur ülkelerinde ve diğer Türk boylarında görülen kopuz, Divanü Lügati’tTürk’te de yer almıştır. Hatta bu kelime ile ilgili olarak kobzamak, kobzatmak, kobzaşmak, kobzalmak kelimelerine de rastlanmıştır. Bir çeşit kemana benzeyen kopuz üç-üç buçuk ayak boyundadır.Üzerinde at kılından bükülmüş iki kiriş gerilmiştir.Kopuz, Türk hayatında eskiden beri varlığını sürdürmüş, hatta şairlerimiz şiirlerinde bu kelimeye yer vermişler- G olde n B ridge dir. Aslında üç telli bir saz olan kopuz, zamanla değişikliğe uğramış; ozanların çaldığı kopuza, “kopuz-ı ozan”; Garp Türklerinin kullandıkları kopuza da “kopuz-ı Rumî” denmiştir. Kopuz-ı ozan üç, kopuz-ı Rumîbeş tellidir. On yedinci yüzyıldan sonra Türk cemiyetlerinde, eskiden olduğu gibi kopuza pek önem verilmez.Hatta edebiyatımızda da bu çalgı aletine pek yer verilmez olmuştur.Bununla ilgili olarak mütercim asım Efendi Burhan-ı Kati adlı eserinin “berbat” maddesinde, bu kelime için, “kopuz dedikleri saza denir” demektedir. Bugün Altay Türklerinde yaşayan bu çalgı ile eskiden sagular, koşuklar, yırlar terennüm edilmiştir. Diğer Türk boylarında, mesela Garp Türklerinde kopuz, yerini saza bırakmıştır. Böylece eskinin bir devamı gibi görünen ve şiirlerini saz eşliğinde söyleyen halk şairleri ortaya çıkmıştır. “Dool”, “Dobulbas” gibi vurularak çalınan müzik aletlerinin eşliği ile oluşturulan orkestra, kağanların askeri seferleri, büyük düğün ve kutlamalar sırasında duyulurdu. Ama en yaygın ve en sevilen Kırgız milletinin sembolü olarak sayılan müzik aleti elbette “Komuz"dur. Üç telli pizzikato ile çalınan Komuz'un, Orta-Asya’da yüzyıllar boyu yaygın olan tek usullü müzik aletlerinden farkı, esas tarzının yanında pizzikato, vibrasyon, flajolet ve glissando gibi etkili sanatsal üslupların sayesinde eşsiz güzel bir müziği yaratmasıdır. #12 2014 107 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü Kırgız El Sanatları Yüzyıllara uzanan bir tarihe sahip olan Kırgız el sanatları göçebe yaşam şartlarında doğmuştur. Yüksek dağlar, ayna gibi şeffaf göller, yerin canlı kilimleri mesabesindeki çiçekler ve çimenler veKırgızistan’ın emsalsiz tabiatı el sanat ürünlerinde akislerini bulmuştur. Böylece renkli keçelerin mozaik tekniği ile işlenmesiyle oluşan kilimler (şırdak), yurtanın ayrı parçalarının bağlanması için kullanılan kumaşlar (teriye taar), yurtanın parmaklığı için kullanılan işlemeli kamış (çınnalgan çiy), göçebe yaşama uygun süslü deri ve tahta ev eşyaları ve birçok başka güzel eşyayı yaratma geleneği meydana gelmiştir. Kırgız halk hünerlerinin en muhteşem eserlerinden biri debir yerden başka yere at veya deve üzerinde kolayca nakledilip, kurulabilen Kırgızların evi - yurtadır. Hayvancılık ve ziraat gibi daimi esas faaliyetlerinin yanında, insanlar hane halkı üretimi ve esnaflık aracılığıyla, kendileri elde ettikleri (yün, deri vb.) veya başka yerlerden getirdikleri hammaddelerden (demir, gümüş vb.) günlük hayatlarında gerekli olabilecek eşyaları üretebilmekteydiler. El sanatları konusundaki bütün bilgiler babadan oğula, nesilden nesile aktarılarak, milletin tarihi ile birlikte gelişmekteydi.Milli el sanat ürünleri hüneri ve değişikliği ile ayırt edilmektedir.Ürünlerin, sanat işlenişi ile pratik kullanımının bir arada bulunması gibi harika bir özelliği vardır. 108 #12 2014 Göçmenlerin hayatında çok büyük önem taşımakta olan, nakliyatı ve kurulması kolay olan yurta ile o zamanki insanların esas yardımcısı at ile ilgili eşyaların işlenmesinde büyük sevgi, önemseme ve maharet hissedilmektedir. 19. yüzyılda Kırgız dekoratif el sanatları çok yüksek bir seviyeye ulaşmıştır. Halkın ruhi hayatı ve kabiliyetlerini yansıtmakta olan renk ve desenler esas süsleme araçları olarak kullanılmaktadır.Halk uzmanlarının yarattıkları eserlerde sadelik ve güzelliğin muhteşem bir uyumu bulunmuştur.Kırgız millî kumaşlarının, kilimlerin, nakışların, işlemeli kamışın, desenli keçelerin kompozisyonları kırmızı renge önemli yer verilen çeşitli canlı renkleri ile dikkati çekmektedir. Desenler, halkın hayal ve tutkularını gösteren muhteşem bir sanat mirasıdır. Bazı desen formlarının ise bronz dönemine ait olduğu ispatlanmıştır. Bu desenlerin başka bir özelliği de, Orta Asya, Kazakistan, Kafkasya ve Volga Vadisi'nden oluşan geniş bir bölgede yaşayan halkların kültür ortaklığını kendinde toplamasıdır. Desenlerin birçoğu halk arasında adlandırılmıştır. Bu adlandırmalar çoğunlukla çok eski zamanlardan beri kullanılmakta, hayvan ve bitki, dünyasını, göçebe hayatı yansıtmaktadır. Bu desenlerin bazıları bugün bile birçok el sanat dalında geniş şekilde kullanılmaktadır. Bunların arasında en yaygın olanlar: "Koçkor Müyüz" (koçboynuzu), "Kıyal" (hayal), "Karga Tırmak" (karga tırnağı), "Toğuz Döbö" (dokuz tepe)'dür. Kırgız el sanatlarında koyunyününden, keçeden ve kumaşlardan elde edilen eşyalar önemli yer tutmaktadır. Keçe; göçmenin evi, yatağı, giyimi, at eyeri ve ev eşyalarının yapılmasında kullanılan temel malzemelerden birisidir. Şırdak ve Ala Kiyiz gibi işlemeli keçe kilimlerinin yapımı konusunda yüksek uzmanlık seviyesine ulaşılmıştır.Keçe mamullerinde, Kırgız dekoratif el işlerinin temel sanat prensibi renklerin, desenlerin, fonların kompozisyon uyumu vasıtasıyla sunulmasıdır.Kamış saplarının renkli yünlerle dokunması yolu ile elde edilen orjinal işlemeli kamışlar büyük değer taşımak- G olde n B ridge tadır. Deri, keçe, kadife gibi malzemeler üzerine yapılan nakış işlerinin desen, motif ve teknik yöntemleri çok zengindir. "Tuş Kiyiz" adını taşımakta olan, nakış tekniği ile işlenen duvar kilimleri, Kırgızların nakış konusundaki onurudur.Eskiden kımızın saklandığı deri testiler (köökör) ve porselen tabakların saklandığı kaplar orijinalliği ile dikkati çekmektedir.İşlemeli desenler ile süslenmiş at koşumları da özel bir değere sahiptir.Çağdaş halk kuyumcuları eski zamanlardan kalmış yöntemleri kullanarak at takımlarını, erkek kemerlerini, deri ve tahta ürünlerini gümüş plakalar ile süslemektedir.Kadınlar için yerel kuyumcular bilezik, yüzük, küpe gibi süsleri üretmektedirler. Çok sade bir eski tezgâh (kırmacı) aracılığıyla uzmanlar nefis görünümlü tabaklar, testiler, kâseler yapabilirler. Tahta ustaları (ciğaç usta) tarafından yapılan yurtanın tahta kapıları, sandukalar, farklı tahta kaplar ve raflar muhteşem, ince oymalar ile süslenir. Kırgız millî kültürünün ayrılmaz bir parçası olan el sanatları, hem halkın eski kültürünü ve ruhî hayatını yansıtan tarihî bir kaynak olarak, hem de çağdaş düşünsel ve tasavvurların göstergesi olarak, çok değerli bir role sahiptir. Millet Beşiği: Yurta Kırgız el sanatlarının ürünlerinin büyük bir çoğunluğu Kırgız evi yurtada yer almaktadır. "Ak Örgö” -“Beyaz Yurta”- olarak adlandırılan yurta, bütün Kırgız halkı için ev ocağını simgelemektedir. Göçebe bir millet için en uygun vasıta olan bu ev, binlerce yıldır değişmeden bugüne kadar kullanılmaktadır. Yurtanın yapısı ile düzeni, inanılmaz kolay ve elverişlidir. Bu yuvarlak ev, uzun ince sırıklardan, halatlardan, kapı ve evi tamamlayan yuvarlak tunduktan (çatı) oluşmaktadır. Tunduk hem ışık geçiren pencere, hem de baca yerine kullanılır. Evin üst kaplaması "çiy" olarak adlandırılan hasır ve keçeden yapılmış olup, kış soğuğundan ve yaz sıcağından korumaktadır.Yurtanın tam merkezinde ocak, onun arkasında da evin refahını gösteren sandıklar ve yatak denkleri bulunmaktadır. Maharetli usta yurta parçalarını 25 gün içinde yaparken, bunlar ortalama olarak 25 yıl kullanılır. Yurtanın esas iç süs donatımını milli desenlerin ihtişamı ve çeşitliliği ile büyülendiren duvar ve yer halıları temsil etmektedir. Bu nefis el sanatı ürünlerin renk ve esrarengiz şekilleri neşe ve sıcaklık taşımaktadır.Yurta sırıkları renkli şeritler ile sarılır. "Terme" desenleri, nakışlar ve saçaklar mutfak takımlarının ve diğer ev ürünlerinin saklandıkları "Baştık" duvar çantalarını, torba ve muhafazaları süslemektedir. Zamanla yurtada bulunan birçok eşya eski işlevi ve önemini kaybetmiş ve oda süslerine dönüşmüştür. Modern apartmanlarda artık bu ev süsleri gelen misafirlere ev sahibesinin zevk ve kabiliyetlerini aktarırlar. Böylece, yurta sadece elverişli ve konforlu bir yaşama aracı olarak kalmayıp, zengin kültür mirasını taşıyan derin, kapsamlı ve estetik bir çerçeve haline dönüşmüştür.Kentsel yaşam tarzının gelişmesi ile yurta mukaddes bir hava ile çevrilmiştir. Yurta'yı tamamlayan "tunduk" Kırgız Cumhuriyeti bayrağında yer alan güneşin tam merkezinde yer almaktadır. Yurtaya özgü şekiller, Bişkek'teki Pobeda merkezi caddesindeki mimari eserde olduğu gibi, birçok çağdaş mimari eserlerde de görülmektedir. #12 2014 109 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü G olde n B ridge yurtlarını kaybedip farklı yerlerde farklı yaşam biçimlerinde hayatlarını idame ettirmek zorunda kalmalarına dek. Türkiyede yaşayan Kırımlılar da, Nogaylar da kımız yapımı bildiğim kadarıyla yok, zaten olmasıda çok zordu zaten, otlaklar ve büyükçe bir sürü gerekiyor bu işin devamlılığı için, Türkiyede bu işi bildiğim kadarı ile İzmir kemalpaşada Alaş isimli bir çiftlikte Kazaklar yada Kırgızlar yapıyorlar, bu da ticaretten çok bir gönül işi, göçmen gelmiş ve bu günkü pazarlama olanaklarının bulunmadığı zamanlarda bu kültürü korumakda zaten pek mümkün değildi. KIMIZ NEDİR KIMIZ Baytalından, baytal bölüp beredi baylap kımız işsene Maytagından maytak bölüp beredi padişahlık sürsene. Baytalından batyal bölüp bersede Boylap boylap kımız ışbem men EDİGE destanından Halk arasında sütten yapılğan içimlikler ğayet populâr edi. 18. yüzyılın sonlarında Kırım Hanı tarafından kendisine kımız ikram edildiği zaman, Fransız diplomat Baron de Tott, “Önyargılı olmasaydım, tadını beğenebilirdim” diyor. Yüzyıl evveline kadar kırımlıların, nogayların hayatlarında kımız önemli bir yer tutmaktaydı, taki yerlerini 110 #12 2014 Kımız, kısrak sütünün fermante edilmesiyle elde edilen geleneksel içecek. Orta Asya bozkırlarında yaşayan halklar arasında bugün de önemli bir içecektir.Süt şekerince zengin olan kısrak sütünden îmâl edilen kımız, beyazımsı bir sıvıdır. KISRAK SÜTÜNÜN ÖZELLİKLERİ Kısrak sütü yüksek şeker, laktik asit ile A, B ve C vitamini oranları açısından, eşek sütünün yanı sıra, insan sütüne en yakın türdür. Mayalanınca alkol derecesi %2-6 bir içki haline gelmektedir. “Kısrak sütü hem fizik ve hem de kimya bakımından inek sütünden çok ayrılır.En görülen ayrılık sütlerin kazein kısmındadır. İnek sütündeki kazein, süt ekşidiği zaman, kaba, yayvan ve çabuk çöken tortular halini alır. Kısrak sütünün kazeini ise, süt ekşidiği zaman ufak pamuk parçaları gibi olur. Çok ince olur ve sütün sıvı haline tesir yapmaz. Ağızda duyulamayacak kadar küçük zerreler halinde sütün içinde yüzer.Bu bakımdan kadın sütüne benzer... Beygir ve eşek sütü, insan sütü gibi albüminli süt grubundan olduğu için, vücudumuzca kolaylıkla benimsenir. Albüminli sütler az yağlı, fakat şekerce zengindir. Şeker bakımından kadın sütüne yakındır. Yağ da, diğer sütlere oranla daha azdır.” Kısrak sütü bir çok özellikler bakımından anne sütüne benzerlik göstermektedir. Kısrak sütünün şeker oranı yüksektir, toplam proteinin % 50 sini laktalbumin ve laktoglobulin oluşturur. Bu özellikle kımızın kendine özgü niteliklerinin oluşmasında esas rolü oluşturmaktadır. KIMIZIN TARİHİ Mayalanmış kısrak sütü olan kımız, Orta Asya Türk toplumlarında çok eski bir tarihe sahiptir. Müslümanlıktan önce Türkler arasında yaygın olarak kullanılmıştır, Anadolu’da da Selçukluların kımız içme geleneğini sürdürdüklerini biliniyor. Yazıcı Ali, Selçukname adlı eserinde Alaaddin Keykubad’ın Konya’da verdiği ziyafetlerde, şerbetlerden başka kımızın sunulduğunu kaydetmişti. Erken Osmanlı döneminde de kımız, Türk toplumundaki önemli yerini bir müddet korumuştu. 1299 tarihinde hakanlığını ilan eden Osman Bey’in bağlılık törenine katılanlara birer bardak kımız sunulmuştu. Bu kımızı içenler hakanlarına sadık kalacaklarını ifade etmişlerdi. At eti ve kısrak sütünün mekruh sayılması, Osmanlıların bunlardan vazgeçmele- rine yol açan en önemli nedendi.Sarhoş edici olması sebebiyle İslâmiyetin haram kılması, Müslüman Türklerin kımızı terk etmesine sebep oldu. Ancak kımızın çeşitleri vardır. Kıpçaklarda başlıca üç çeşit kımız bulunur: Savmal kımız-Taze kımız: Bu tür kımız ikinci çalkalamadan sonra elde edilir. Erek kımız: Kara kımıza sağmal karıştırılarak yapılır. Kara Kımız: Kımızın en serti olan kara kımıza eski kımız da denebilir. Kara kımız nitelemesi, bu tür kımızın renginden değil, mestlik, sarhoşluk kuvvetinden kaynaklanır (Şıra, alkol derecesi artmış şıra, şarap ile denkleştirilebilir) Bir başka sınıflandırma şöyle yapılmış İki tür kımız vardır: Ak Kımız ve Kara Kımız. Ak kımız mandalina, portakal gibi yemişlerden daha az alkol içerir. Ak kımız bir kaç ay kadar bekletildiğinde alkol oranı artar ve kara kımız denilen alkollü ve lezzetli bir içki durumunu alır. Kımız mezesiz içilir. Bu, kımızın başlıca özelliğidir. Ayrıca kımız, vücudu besleyen birçok mad- deler içerir. Onun içindir ki kımızın, verem, sıtma gibi hastalıklarla asabi rahatsızlıklara iyi geldiği söylenir. En eski Türk içkisi olarak bilinen kımızın Hun Türklerine kadar uzanan bir tarihi vardır. Başka bir deyimle kımız, Hunlardan itibaren bütün Türk boylarında görülen bir içkidir. Kımızın yapılışı, kullanılışı, etkileri başlı başına bir kültür dalı oluşturmaktadır. Kımız, kısrak sütünden üretilir. Kısrak sütü, inek sütüne göre bazı üstünlükler taşımaktadır; yağı az, şekeri çoktur: ekşimeye, mayalanmaya elverişlidir; alkolleşmesi kolaydır. İnek sütünün ise şekeri az, yağı fazladır. Bu yüzden mayalanması, alkolleşmesi aynı derecede kolay değildir, Kısrak sütü hem fizik ve hem de kimya bakımından inek sütünden çok ayrılır. Kadın sütüne benzer.."Kımız üretiminde gerçekte kısrak sütü kullanılmasına rağmen inek sütü de kısrak sütüne benzetilerek kullanılmaktadır. Kımız deve sütünden de yapılır. Ancak deve sütüne kısrak sütü karıştırılması gerekir; deve ve kısrak sütlerini karıştırmak suretiyle elde edilen kımıza Kımran ya da Kumran denir. #12 2014 111 A l tin Köprü 112 Golden Bridge #12 2014 Р УБР ИК А ЖУР Н АЛА РУБ РИ КА ЖУРНАЛА A ltin K öprü G olde n B ridge #12 2014 113 A l tin Köprü 114 Golden Bridge #12 2014 Р УБР ИК А ЖУР Н АЛА РУБ РИ КА ЖУРНАЛА Altin K öprü G olde n B ridge #12 2014 117 A l tin Köprü Golden Bridge A ltin K öprü Rusya'da Yaşanan Kriz Türkiye Gıda ve Turizm Sektörünü Etkileyebilir Ukrayna krizi, Batılı ülkelerin yaptırımları, petrol fiyatlarında yaşanan düşüş, jeopolitik belirsizlikler ve küresel ekonomide yaşanan durgunluk yıl başından bu yana tedirgin olan Rusya ekonomisini krizin eşiğine getirdi. Ukrayna krizi, Batılı ülkelerin yaptırımları, petrol fiyatlarında yaşanan düşüş, jeopolitik belirsizlikler ve küresel ekonomide yaşanan durgunluk yıl başından bu yana tedirgin olan Rusya ekonomisini krizin eşiğine getirdi. Türkiye’nin ikinci büyük ticari ortağı Rusya’da yaşanan krizin, turizm sektörü ve ihracat yapan gıda üreticilerini olumsuz etkilemesinden endişe ediliyor. Öncelikle, petrol varil fiyatlarının 115 dolar seviyesinden 60 doların altına inmesi ülke ekonomisini olumsuz etkiledi. Rus analistlere göre petrol varil fiyatlarında 1 dolarlık gerileme ülke ekonomisine yıllık bazda 2 milyar dolarlık kayıp olarak yansıyor.Bütçenin yarıdan fazlası petrol ve doğalgaz gelirlerinden oluşuyor. Petrol varil fiyatları 60 dolar seviyesinde devam ederse Rusya ekonomisi 2015’de yüzde 4,5 küçülecek. İkinci olarak, Kiev’de yaşanan devrim, Kırım’ın ilhakı ve doğu Ukrayna’da yaşanan savaş nedeni ile rezervler 100 milyar doların üzerinde eriyerek 420 milyar dolara kadar ge- 118 #12 2014 riledi. Yıl sonuna kadar 20-25 milyar dolar, gelecek yıl da 150 milyar dolar dış borç ödemeleri var. Rusya Merkez Bankasına göre yıl sonunda 120-130 milyar dolar civarında olması beklenen nakit çıkışı önümüzdeki 3 yıl içinde devam edecek. Likidite sorununun yaşandığı ülkede alım gücü de giderek zayıflıyor. Üçüncü olarak, mali piyasalarda yaşanan sorun doğrudan rubleyi etkiledi. 1998 sonrası sert düşüşleri yaşayan rublede kayıp yüzde 50’leri buldu. Dün akşam saatlerinde 64 rubleyi aşan dolar Merkez Bankası’nın faiz oranlarını yüzde 10,5’den yüzde 17’ye çıkarmasının ardından 59 rubleye kadar geriledi. Ancak düşük petrol fiyat baskısı ruble üzerinde devam ediyor. Rusya Merkez Bankası’nın rezervleri korumak amacı ile rubleyi serbest dalgalanmaya bırakması belirsizlik oluşturuyor. Her türlü gelişmeden etkilenmeye açık kur yapısı Rusya’ya yönelik ihracatı doğrudan etkiliyor. Dördüncü olarak, Rusya’yı tek başına değerlendirmemek gerekiyor. Rusya’da yaşanacak bir kriz, Ukrayna, Belarus, Kazakistan ve diğer eski Sovyet ülkelerini de etkiler. Özbekistan, Kırgızistan, Ermenistan ve Tacikistan gibi ülkelerin ekonomisinde Rusya’da çalışan vatandaşlarının gönderdiği paranın yüzde 50’lere G olde n B ridge varan katkısı var. Rublenin aşırı değer kaybı bu transferi de orta vadede olumsuz etkileyebilir ve bu ülkelerin ekonomilerinde de kırılmalara neden olabilir. Türkiye açısından özel sorunlarda henüz ilerleme sağlanabilmiş değil. TIR ve ürün kotalarında henüz ilerleme sağlanamadı. 22 Aralık’ta tarafların bir kez daha masaya oturması ve Türkiye’nin 40 bin TIR kota talebini ele alması bekleniyor. Rusya’ya 2014’de 1,3 milyar doları bulan gıda ihracatının 2015’de iki katına çıkarılma hedefi de zor. Rusya’da 3 ay önce 150 rubleye (5 dolar) pazarda satılan domates şimdi 3 dolara geriledi.Üçüncü ülkelerin TIR’larına ek komisyonlar ödeyerek 7-8 bin dolar maliyetlerle Rusya’ya gıda göndermek ticari olmaktan çıkacak. Son olarak, Rusya’dan Türkiye’ye giden turist sayısı 2013’de 4,3 milyonu buldu. 2014’de bu rakamın geçilmesi beklenirken, 2015 için belirsizlik sürüyor. Doların aşırı değerlenmesi nedeni ile yurt dışı erken rezervasyonlarda yüzde 40’lara varan daralma görülüyor. Türkiye’ye giden Rus turistlerin Türkiye ekonomisine katkılarının 4-5 milyar dolar civarında olduğu tahmin ediliyor.Aşırı değerlenmiş kur, faiz oranlarında yaşanan artışın Türkiye rezervasyonlarına da olumsuz yansımasından endişe ediliyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 1 Aralık’ta ÜDİK zirvesi için geldiği Ankara’da revize edilen 2023’e kadar 100 milyar dolarlık toplam ticaret hacmi hedefi orta vadede sıkıntıya girdi. 2008’de 38 milyar dolar olan toplam ticaret hacmi 2014’de 32 milyar dolarda kalması bekleniyor.Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı ise 8 milyar dolardan 6 milyar dolar seviyelerine geriledi. Rusya ekonomisinin küçülme riski, rublenin aşırı değer kaybı, enflasyon rakamlarının artması ve alım gücünün zayıflaması, Türkiye’nin Rusya ile ekonomik ve ticari ilişkileri yeniden sağlam bir zemine oturtmasını zorunlu kılıyor. #12 2014 119