Yaygın Olarak Kullanılan Psikolojik Testler Psikolojik
Transkript
Yaygın Olarak Kullanılan Psikolojik Testler Psikolojik
AND GURUP NÖROTERAPİ-PSİKOMETRİ UYGULAMALARI HİZMET İÇİ EĞİTİM FÖYLERİ 00124 Psikolojik- Psikometrik değerlendirme Yaygın Olarak Kullanılan Psikolojik Testler NÖROTERAPİ MASTER PSİKOTEKNİK RESMİ KAYITLI UYGULAYICISI PSİKOLOG MELTEM KIRMIZI 12.11.2011 1 Amaç ve Hedefler Ø Amaç: Psikiyatrik değerlendirmede Testlerin yeri ve önemini vurgulamak. Ø Hedefler:Ülkemizde yaygın olarak kullanılan psikolojik testler hakkında bilgi sahibi olmak. Ø Hangi durumlarda ve amaçla test istenir,sınırlılıkları nelerdir. Ø Vakayı yorumlarken testlere atıf yapmak ve kanıt olarak kullanabilmek. 13.01.2015 2 Psikolojik Testlerin Tanımı Ø Ø Psikolojik test standart koşullarda yapılan gözlem yada görüşme anlamını taşır taşır.. Psikolojik test bireyin yetenekleri, becerileri, performansları, güdüleri, tutumları, savunmaları v.b. hakkında bilgi verecek soruların sorulmasına ortam ve olanak sağlayan sistemli bir yaklaşımdır yaklaşımdır.. Bir başka deyişle psikolojik test, temel olarak bir davranış kalıbının nesnel ve standart şekilde ölçümüdür ölçümüdür.. (Anastasi 1990 1990)) 13.01.2015 3 Tarihçesi Ø Çağdaş psikolojik ve eğitsel testlerin kökeni geçmişin antik Çin (M (M..Ö.2200 2200)) ve Antik Yunan medeniyetlerine kadar uzanır.. Üç önemli gelişme, psikolojik uzanır testlerin başlangıcını belirler belirler.. 13.01.2015 4 Ø Ø Ø Çin’de ve daha sonraları Yunanistan’da devlet hizmetlerinde çalıştırılacak/orduya alınacak kamu görevlileri ve asker için kullanılan seçme sınavları Okul ve üniversitelerde başarı değerlendirmesi için geliştirilmiş ölçme araçları Avrupa ile A.B.D.’de 19 19.. yy davranış bilimcilerin başlatmış oldukları ölçme ve değerlendirme çalışmalarıdır.. çalışmalarıdır 13.01.2015 5 Psikolojik Test ve Ölçeklerin İşlevleri Geleneksel olarak psikolojik testlerin işlevi, bireyler arasındaki ya da aynı bireyin farklı durumlar karşısındaki tepkileri arasındaki farkları ölçmektedir ölçmektedir..(Anastasi 1990 1990)) Ø Psikiyatri kliniklerinde genel olarak psikiyatrik bozuklukların sıklık açısından taranması, psikiyatride sınıflandırma ve tanı koyma ve psikopatolojide değişimin ölçülmesi amaçları ile kullanılır (Dennis 1995 1995)) Ø 13.01.2015 6 Ø Ø Ø Ø Ø Genel olarak değerlendirdiğimizde psikolojik test ve ölçeklerin işlevi işlevi;; Tanı veya sınıflama, Prognoz yada yordama, Araştırmalarda nesnel veri toplamak olarak sayılabilir.. sayılabilir Herhangi bir psikolojik test ya da ölçek bir davranış örneklemini ölçmek üzere yapılandırıldığına göre, bu ölçmenin sağlıklı bir biçimde yapabildiğinin psikometrik özelliklerle kanıtlanması gerekir gerekir.. 13.01.2015 7 Değerlendirme Araçlarının Psikometrik Özellikleri Ø STANDARDİZASYON STANDARDİZASYON;; bir testin uygulanmasının ve puanlanmasının testi yanıtlayan herkes için ve uygulayan her uzman için önceden standart işlem ve ölçütlere bağlanması standardizasyon standardizasyon;; bu koşulları sağlamış bir test ise standart ya da standardize bir test olarak anılır anılır.. Bu işlem test hatasının en aza indirgenmesine yarar yarar.. 13.01.2015 8 Ø NORMLAR NORMLAR;; psikolojik testle ölçmeyi amaçladığımız özelliğin temsili bir örneklemde nasıl bir dağılım gösterdiğiyle ilgili bilgileri içerir içerir.. Bu da özellik açısından ortalama ya da normal performansın ne olduğunu bilmemizi ve böylece şimdiki uygulamamızda elde ettiğimiz sonucu bununla kıyaslama olanağı sağlar sağlar.. 13.01.2015 9 Ø GÜVENİRLİK GÜVENİRLİK;; Farklı zamanlarda yada testin farklı normlarıyla veya diğer değişken test koşulları altında tekrar test edilen kişilerin aldıkları puanların tutarlık derecesi bir psikolojik testin güvenirliğini gösterir gösterir.. Ø Bir başka deyişle testin her defasında aynı ölçümü yaptığının, yani o özelliği tutarlı bir biçimde ölçtüğünün gösterilmesi onun güvenirliğini oluşturur oluşturur.. 13.01.2015 10 Ø GEÇERLİK GEÇERLİK;; bir psikolojik testin ölçmek üzere yapılandırıldığı, bir diğer deyişle ölçmeyi amaçladığı boyutu gerçekten ölçme derecesi o testin geçerliliğine işaret eder eder.. 13.01.2015 11 Etik Kurallar Ø Testlerin uygulanışı,onayın alınması ve gizlilik,sır saklama,materyallerin özenle arşivleme önemlisir. 13.01.2015 12 PSİKOLOJİK DEĞERLENDİRME SÜRECİNİ ETKİLYEBİLEN DEĞİŞKENLER Ø DURUMSAL ETKENLER; değerlendirme ETKENLER; ortamının uygun biçimde aydınlatılmış, havalandırılmış, ısıtılmış, her türlü gereksiz uyaranlardan arındırılmış bir yer olması gerekir gerekir.. Özellikle uygulanacak test sırasında ortama başka kimse girmemelidir.. girmemelidir 13.01.2015 13 Ø UYGULAYICI KAYNAKLI ETKENLER ETKENLER;; uygulayıcının bu süreç içindeki yaklaşımları, bilgi ve tecrübesi de sürecin verimliliği açısından etkilidir etkilidir.. Uygulayıcının kişilik özellikleri, olası ön yargıları veya yaşamakta olduğu kişisel zorlanmalar da süreç üzerinde olumsuz etkiler yapma potansiyelini taşır taşır.. 13.01.2015 14 Ø BAŞVURAN KAYNAKLI ETKENLER ETKENLER;; psikolojik değerlendirme sürecinde başvuran kişinin olası psikolojik sorunları, kişilik özellikleri, yaşı, cinsiyeti, eğitimi, sosyo--ekonomik sosyo düzeyi, inanç sistemi, süreçle ilgili beklentileri de etki kaynağıdır.. kaynağıdır Uygulanabilecek bir test sırasındaki psikolojik durumu da (morali, yorgun olup olmadığı,zamanının uygunluğu v.b.) sonuçları olumlu yada olumsuz olarak etkileyebilir.. etkileyebilir 13.01.2015 15 TEST VE ÖLÇEKLERDEN KAYNAKLI ETKENLER;; psikolojik test ve ölçekler ETKENLER kendi yapıları, uzunlukları, anlaşabilirlikleri gibi bir takım özellikleri itibarıyla başvuranların cevapları ya da performansları üzerinde etkilere sahip olabilmektedir.. olabilmektedir Ø Standardizasyonu, normları, geçerlik ve güvenilirlikleri yönünden sorunlu ölçme araçlarıyla toplanacak verilere dayalı bir değerlendirme sürecide doğal olarak sonuçlar yanıltıcı olabilecektir olabilecektir.. Ø 13.01.2015 16 GENEL VE SOSYOKÜLTÜREL KAYNAKLI ETKENLER;; ETKENLER psikolojik değerlendirme süreci ülkenin yada dünyanın içinde bulunduğu genel yada durumsal koşullardan ve içinde yaşanılan toplumun sosyo sosyo--kültürel koşullarından da etkilenmeye açıktır açıktır.. Ø SONUÇ OLARAK OLARAK;; rapora muhatap olan ve kişi hakkında hayati kararlar verebilecek kişi ve kurumların da raporda varılan sonuçların, bu tür etkenlerin olası etkileri altında olabileceği konusunda bilgi sahibi olmaları gerekir gerekir.. Ø 13.01.2015 17 PSİKOLOJİK TESTLERİN SINIFLANDIRILMASI Ø Psikolojik testler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir.. Bu sınıflandırmanın sınıflandırılabilir amacı testlerin tanıtımını ve uygulama kolaylığını sağlamaktır sağlamaktır.. Sınıflandırmada pek çok ölçüt kullanılabilir kullanılabilir.. Ekonomik bir test tanımı için tüm sınıflandırma ölçütlerine başvurulabilir başvurulabilir.. Bu ölçütler ; 13.01.2015 18 Ø ÖLÇMENİN TEMEL FELSEFESİ; testin nasıl bir yaklaşımla kavramlaştırldığını, geliştirildiğini, uygulandığını ve değerlendirildiğini belirler. Yaklaşım nesnel (psikometrik) ya da öznel (projektif, izlenimci) olabilir. Psikometrik testlere örnek olarak zeka, yetenek, başarı testleri ile tüm kişilik envanterleri verilebilir. Öznel testlere örnek olarak tüm projektif teknikler ile kişiye özgü bireysel tanıtım ve değerlendirmeler gösterilebilir. 13.01.2015 19 Ø ÖLÇÜLEN DAVRANIŞIN NİTELİĞİ NİTELİĞİ;; testler bireyin gücünü (power) ya da tipik davranışlarını ölçmeye yönelik olabilir.. Zeka, yetenek ve başarı gibi güç olabilir testleri, davranışları bir yarışma bağlamında değerlendirerek bireyin ulaşacağı en üst düzeyi saptamayı amaçlar.. Tipik davranış testleri ise amaçlar kişilik, ilgi, tutum v.b. envanterlerdir envanterlerdir.. Bireyin çeşitli koşullarda doğal olan davranışlarını belirlemeye yöneliktir yöneliktir.. 13.01.2015 20 Ø SORULARA VERİLEN YANIT TÜRÜ TÜRÜ;; yanıtların sözel mi, edimsel mi olduğu bu sınıflandırma ölçütünü oluşturur oluşturur.. Pek çok testin sözel olduğu gözlenmekle birlikte sözel olmayan algısal – devinimsel(motor) vs performans türü testler de vardır vardır.. Bunlar özellikle pratik amaçlı olanlardır olanlardır.. 13.01.2015 21 Ø VERİ TOPLAMA TEKNİĞİ TEKNİĞİ;; testin uygulama şekli, testin bireysel olarak mı, gurup olarak mı verildiği verildiği;; soru ve yanıtların kağıt kağıt--kalem kullanarak mı, okuyup yazarak mı, ya da başka yollarla mı elde edildiği söz konusudur konusudur.. Zaman ve emek kazanımı açısından gurup uygulamaları ve kalem – kağıt testleri en sık kullanılanlardır kullanılanlardır.. 13.01.2015 22 Ø TESTİN İÇERİĞİ; içerik testin hangi İÇERİĞİ; davranışı ölçmeyi amaçladığını belirler belirler.. İçerik en yaygın olarak kullanılan sınıflandırma ölçütüdür ölçütüdür.. Buna göre testler üç genel başlık altında toplanır toplanır:: (1) Genel zeka, (2) Yetenek – beceri ve (3) Kişilik testleri (Anastasi, 1988 1988)) 13.01.2015 23 Nöropsikolojik Testler Ø Klinik Nöropsikoloji, psikolojinin davranışlar ile bilişsel, motor, duyusal ve emosyonel işlevleri arasındaki ilişkileri inceleyen bir alanıdır alanıdır.. Genelde klinik nöropsikolog medikal ve psikososyal öyküyü hastanın yakınmaları ile değerlendirirken nöropsiklojik işlemelerdeki performans sonuçları ile belirli tanı veya belirli bir beyin bölgesi hasarı arasında ilişki olup olmadığının anlaşılmasını sağlar sağlar.. 13.01.2015 24 Ø Nörolojik sendromların sıklıkla bilinen odağı olmasına rağmen nöropsikolojik muayene tanı koyma ve davranışsal semptomların tedavisinde diğer medikal, psikolojik ve psikiyatrik durumlarla eşit değere sahiptir sahiptir.. Kaplan ve Sadock: Comprehensive Textbook of Psychiatry 13.01.2015 25 Çizgi Yönünü Belirleme Testi ÇYBT; Benton, Varney ve Hamsher ÇYBT; tarafından 1978 1978'de 'de geliştirilmiştir geliştirilmiştir.. ÇYBT’nin, görsel--mekansal görsel algılamayı (visuospatial perception) ölçtüğü kabul edilmektedir.. edilmektedir 13.01.2015 26 Çizgi Yönünü Belirleme Testi Ø Çizgi Yönünü Belirleme Testinde (Judgement of Line Orientation Test) hastaya referans olarak belirli bir açı ile yerleştirilmiş 11 çizgi gösterilir ve hastadan belirli açılarla yerleştirilmiş iki çizginin referansa göre hangilerinin olduğunu göstermesi istenir. Teste başlamadan önce 5 deneme uygulaması yapılır. Test bölümü 30 maddeden oluşur ve çizgiler üstten ya da alttan kısaltılarak algının güçleşmesi sağlanır. 13.01.2015 27 Çizgi Yönünü Belirleme Testi Ø Referansa bakarak cevaplanması istenilen çizgiler çiftler halinde gösterildiğinden, değerlendirmede doğru cevaplanan çiftler puanlandırılır. Testten en fazla 30 puan alınabilir. Çizgilerin yönünü belirleme testinin Türkiye’deki standardizasyon çalışması Sirel Karakaş ve ark. tarafından tamamlanmıştır. 13.01.2015 28 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 Alıştırma maddesi 13.01.2015 29 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 Test maddesi 13.01.2015 30 İŞARETLEME TESTLERİ Bir sayfaya sıralı ya da gelişigüzel yayılmış harfler veya şekiller arasından, hedef harfin/şeklin üzerini ya da çevresini çizmek şeklinde uygulanır uygulanır.. 13.01.2015 31 Çok sayıda işaretleme testi vardır.. a e p z n z s u a h v k l a s l n t d a b f o u o f e f k e r v b p m i b i r b s m u a e k ü h s e y p h b k s f y d a e o y e r z h e d g y z d v r l g z s e g m k f i e m t g t z u g m a f z d n e d f l v y f s v y i b t d h m l n u k 13.01.2015 e d e k o k o s t l u t u 32 İşaretleme Testleri; - görsel tarama stratejileri, - hızlı tepkilerin uyarılması ve ketlenmesi, - dikkatin sürdürülmesi gibi çok sayıda zihinsel işlevin değerlendirilmesi için kullanılır. Bu testlerden düşük puan alınması; - dikkatin bozulmasından, - genel bir tepki yavaşlamasından, - tek taraflı mekan ihmalinden kaynaklanabilir. 13.01.2015 (Lezak 1995; Spreen ve Strauss 1991); 33 İşaretleme Testi Türk Formu Ø Bilnot Bataryasında standardizasyonu yapılmış olan İşaretleme Testi tek taraflı mekan ihmalinin motor özelliklerini (daha çok görsel tarama) ortaya çıkarmak amacıyla Weintraub ve Mesulam (1985 1985)) tarafından geliştirilmiş olan formudur formudur.. 13.01.2015 34 İşaretleme Testi Türk Formu Ø Sürekli dikkat, Ø Görsel tarama, Ø Tepki hızı, Ø Aceleci tepkilerin oluşması ve ketlenmesi , Ø GörselGörsel -motor hız ve uyumu ölçmektedir. (Kurt ve Karakaş 2000, Karakaş 2007). 13.01.2015 35 İT’NİN ALT TESTLERİ Ø Düzenli Harfler (Structured Letters) Ø Düzensiz Ø Düzenli Şekiller (Structured Shapes) Ø Düzensiz 13.01.2015 Harfler (Random Letters) Şekiller (Random Shapes) 36 Düzenli Harfler 13.01.2015 37 Düzenli Şekiller 13.01.2015 38 Düzensiz Harfler 13.01.2015 39 Düzensiz Şekiller 13.01.2015 40 İşaretleme Testi İT’nin dört alttesti; düzenli harfler,düzenli şekiller, düzensiz harfler ve düzensiz şekiller sabit sırasında uygulanmaktadır. Uygulama yaklaşık 20 dakika sürmektedir. 13.01.2015 41 İşaretleme Testi Ø Bu testte hastanın görevi, hedef uyarıcıyı belirlemek ve bunları yuvarlak içine alarak işaretlemektir işaretlemektir.. Ø İT Türk Formu’nda her 10 hedefte bir, işaretlemenin yapılması için hastaya renkli kalemler verilmektedir verilmektedir.. 13.01.2015 42 SAYI DİZİSİ ÖĞRENME TESTİ (SDÖT) Sayı Dizisi Öğrenme Testi (SDÖT (SDÖT;; Serial Digit Learning Test), Zangwill tarafından 1943 1943'te 'te geliştirilmiştir geliştirilmiştir.. SDÖT’te, belirli bir sayı dizisinin doğru olarak tekrarlanması için gerekli tekrar sayısı ölçülmektedir ölçülmektedir.. 13.01.2015 43 SAYI DİZİSİ ÖĞRENME TESTİ (SDÖT) SDÖT'te: SDÖT'te: Say ayıı dizisinin iki kere arka arkaya do doğ ğru olarak söylenmesi için gereken tekrar say sayısı ısı belirlenmektedir.. belirlenmektedir SDÖT’te bellek söz konusudur konusudur;; ancak SDÖT’ün ayırt edici özelliği, öğrenme yeteneği’ni de ölçüyor olmasıdır olmasıdır.. SDÖT mezial temporal alan alan,, hippokampus ve diğer limbik sistem yapılarının hasarına duyarlıdır 13.01.2015 44 SAYI DİZİSİ ÖĞRENME TESTİ Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø SDÖT9 FORMU İÇİN SEÇENEK DİZİLER: (1) 6-1-3-5-2-8-7-4-9 (2) 3-9-7-4-8-5-2-6-1 (3) 8-5-2-9-4-1-7-3–6 SDÖT8 FORMU İÇİN SEÇENEK DİZİLER: (1) 9-1-8-5-2-6-7-4 (2) 3-6-5-9-2-7-8-4 (3) 4-7-3-8-2-9-1-6 13.01.2015 45 SAYI DİZİSİ ÖĞRENME TESTİ (SDÖT) >65 yaş veya en fazla lise eğitimi görmüş olan deneklere SDÖT8 Formu uygulanır. <65 yaş ve liseden sonra da eğitim görmüş olan deneklere SDÖT9 Formu uygulanır. 13.01.2015 46 Stroop Testi TBAG Formu Ø Stroop tarafından 1935 yılında deneysel bir görev olarak geliştirilmiştir. Ø Stroop etkisi, kelimenin yazılışında kullanılan renk ile kelimenin ifade ettiği renk farklı olduğunda elde edilmektedir. Ø Stroop bozucu etkisi (interference), ketleme yapamamaktan; renk isimlerini söylemenin, renkleri ifade eden kelimeleri okumadan daha uzun zaman almasından kaynaklanmaktadır. 13.01.2015 47 Stroop Testi TBAG Formu Ø Stroop testi, algısal kurulumu değişen talepler doğrultusunda v e bir “bozucu etki” altında değiştirebilme becerisini becerisini;; alışılmış bir davranış örüntüsünü bastırabilme ve olağan olmayan bir davranışı yapabilme yeteneğini ortaya koyar (Spreen ve Straus, 1991 1991)). Ø Bilgi işlemedeki hızı, otomatik süreçlerin bozucu etkisine karşı koyabilme ve dikkat edilen uyarıcılarla edilmeyen uyarıcıları paralel olarak işleme yeteneğini ölçer.. ölçer Ø Dikkat sürecini de ölçer ölçer;; puanları dikkat için bir “altın standart”tır (MacLeod, 1992 1992)). 13.01.2015 48 Testle ilişkilendirilen beyin sistemleri Ø Temelde frontal lob faaliyetlerini ölçer (Karakaş, 1998 1998;; Stuss ve Benson, 1984 1984,, 1986) 1986). Ø Hata puanları puanları:: sağ lateral prefrontal ve sol dorsolateral prefrontal korteks Ø Süre puanları puanları:: sol mediofrontal korteks Ø Orbitofrontal korteks, sağ ve sol anterior singulat, sağ prekunal, sol inferior frontal, sol operküler bölgeler bölgeler.. 13.01.2015 49 1. Kart Stroop Testi TBAG Formu mavi sarı kırmızı yeşil yeşil mavi sarı kırmızı yeşil kırmızı mavi sarı kırmızı yeşil sarı mavi sarı kırmızı yeşil mavi kırmızı mavi sarı yeşil 3. Kart 2. Kart ve 5. Kart mavi sarı kırmızı yeşil yeşil mavi sarı kırmızı yeşil kırmızı mavi sarı kırmızı yeşil sarı mavi sarı kırmızı yeşil mavi kırmızı mavi sarı yeşil 4. Kart kadar zayıf ise orta orta kadar zayıf ise orta ise kadar zayıf ise orta zayıf kadar zayıf ise orta kadar ise kadar zayıf orta 13.01.2015 50 WISCONSIN KART EŞLEME TESTİ (WCST) Wisconsin Kart Eşleme Testinin (Wisconsin Card Sorting Test Test:: WCST) ilk şekli Berg tarafından 1948 yılında geliştirilmiş, teste son şeklini Heaton (1981 1981)) vermiştir vermiştir.. Heaton ve arkadaşları tarafından, 1993’te, 1993 ’te, WCST’nin geliştirilmiş ve genişletilmiş yeni El Kitabı hazırlanmıştır hazırlanmıştır.. 13.01.2015 51 WISCONSIN KART EŞLEME TESTİ (WCST) Dikkat, Özellik belirleme (kritik özelliklerin ayırt edilmesi edilmesi;; bir uyarıcılar dizisindeki ortak özelliklerin çıkarılması, sınıflanması ve bellekte kavramsal olarak özümsenerek kodlanması) Ø Perseverasyon (yanlış olduğu yönünde verilen geri bildirime rağmen önceki tepki eğilimini sürdürmede ısrar etme) Ø Çalışma belleği, Ø Yönetici işlevler, Ø Kavramsallaştırma (bir kavramı temsil eden özelliklerin soyutlanması) Ø Soyut düşünme (mantık kuralları çerçevesinde düşünme, problem çözme ve sonuçlara varma) gibi özelliklerle ilişkilendirilmektedir ilişkilendirilmektedir.. Ø Ø 13.01.2015 52 WISCONSIN KART EŞLEME TESTİ (WCST) Ø Bir frontal lob testi olarak kullanılan WCST, sağ frontal lobda dorsolateral prefrontal korteksi de içeren bir yayılıma sahiptir sahiptir.. 13.01.2015 53 WISCONSIN KART EŞLEME TESTİ Materyali Ø Dört adet Uyarıcı Kartı, 64 64'er 'er adet Tepki Kartından oluşan 2 kart destesi, Kayıt Formu Formu;; test uygulayıcısı tarafından kullanılacak olan kalem ve silgi.. silgi Ø 7.0 cm X 7.0 cm boyutlarındaki WCST kartlarının her birinde, değişik renk ve miktarda şekiller bulunmaktadır.. Kullanılan şekiller artı, daire, yıldız bulunmaktadır ve üçgen üçgen;; şekillerin miktarı bir, iki, üç ve dört dört;; şekillerin renkleri ise kırmızı, yeşil, mavi ve sarıdır.. sarıdır Uyarıcı ve Tepki Kartlarının deste içindeki standart sırası vardır vardır.. Bu dizilişte, aynı rengi, şekli veya miktarı içeren iki kart hiçbir zaman 13.01.2015 54 arka arkaya gelmemektedir gelmemektedir.. Ø 13.01.2015 55 REY-OSTERRIETH KARMAŞIK ŞEKİL TESTİ Ø Karmaşık Şekil Testi, 1941 yılında Rey tarafından kalıtsal zihinsel yetersizlikleri kazanılmış zihinsel yetersizliklerden ayırt edebilmek için geliştirilmiştir. Bu testin, yapılandırma yetisini, görsel-algısal yetileri ve görsel bellek işlevini değerlendirdiği kabul edilir. Diğer görsel bellek testlerine göre Rey-Osterrieth Karmaşık Şekil Testi’nin hatırlama bileşenleri daha zordur ve planlama ve organizasyon bozukluklarına duyarlılığı fazladır. Şeklin başlangıçta kopyalanıyor olması performansı etkileyebilecek dikkat bozukluklarının etkisini azaltmaktadır.Rey Karmaşık Şekil Testi, kopyalama, anlık hatırlama ve gecikmeli hatırlama uygulamaları olmak üzere üç kısımdan oluşmaktadır 13.01.2015 56 13.01.2015 57 BENDER – GESTALT GÖRSEL MOTOR ALGILAMA TESTİ Ø Ø Asıl formu:İngilizce formu:İngilizce (Visual Motor Gestalt Test) Türkçe Formu Formu:: Bender – Gestalt Görsel Motor Algılama Testi Ø Ø Ø Ø Ölçtüğü davranış/nitelik davranış/nitelik:: Görsel Devinimsel (motor) algılama Ölçek Türü Türü::Performans testi testi.. Grup olarak uygulanabilir.. uygulanabilir Kimlere uygulanabildiği uygulanabildiği::5 yıl 6 ay ila 10 yıl 11 ay yaşlarındaki çocuklara Uygulama süresi süresi:: Zaman sınırlaması yoktur 13.01.2015 58 Kapsamı: Test 9 şekilden oluşur Kapsamı: oluşur.. Ø Materyali Materyali:: 9 kart, 2 boş kağıt, kuşyn kalen ve silgi Ø Uygulanışı Uygulanışı:: Üzerinde şekiller bulunan kartlar, çocuklara uygulayıcı tarafından tek tek gösterilir.. gösterilir Ø Yönergesi Yönergesi::”Burada 9 tane kopya etmeni istediğim şekil var var.. İşte birincisi bunu gördüğün gibi çiz” şeklindeki açıklama sözlü olarak verilir verilir.. Ø Yanıtlanması: Gösterilen şekillerin önce bakarak, sonra da bellekten çizilmesi istenir. Ø Puanlanması: Puanlanması:Testin Testin puanlanması Koppits tarafından geliştirilmiş olan puanlama sistemine göre yapılır. 13.01.2015 59 Ø Ø Bu sistem 4 temel bozukluk üzerine kurulmuştur.: kurulmuştur .: 1) Şeklin bozulması, 2) Döndürme, 3) Birleştirme, 4) Duramama Duramama.. Her şekilde yapılan 1 hataya “1” puan verilir verilir.. Testten elde edilebilecek en yüksek puan 30’dur 30 ’dur.. Puanların yorumlanması yorumlanması:: Alınan yüksek puan düşük performansın, düşük puan yüksek performansın göstergesidir göstergesidir.. Testte zaman sınırlaması olmamasına karşın çok kısa yada çok uzun zaman kullanımı tanısal olarak anlam taşıyabilir ve yorumlamada dikkate alınmalıdır alınmalıdır.. 13.01.2015 60 Benton Görsel Bellek Testi Asıl formu:İngilizce formu:İngilizce (Benton Visual RetentionTest) Ø Türkçe Formu Formu:: Benton Görsel Bellek Testi Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ölçtüğü davranış/nitelik davranış/nitelik:: Görsel bellek Ölçek Türü Türü:: Performans testi testi.. Bireysel olarak uygulanır.. uygulanır Kimlere uygulanabildiği uygulanabildiği:: 8 yaş üstü bireyler Kapsamı:: Testin 2 formu vardır Kapsamı vardır.. 1. Desen Desen:: Bu formun C,D ve E formları vardır vardır.. 2. Seçme Seçme:: Bu formun F ve G formları vardır vardır.. Materyali:: C,D ve E formları için 10 Materyali 10’ar ’ar kart kart;; 13* 13 *21 cm’lik boş kağıtlar kağıtlar.. 13.01.2015 61 GENEL ZEKA TESTLERİ Ø Ø Ø Bireysel Zeka Testleri Testleri;; bireysel labaratuvar testleri olarak başlayan zeka ölçekleri, Sir Francis Galton’un öncülüğünde insan davranışlarındaki farkların incelenmesiyle ilk örneklerini vermiştir vermiştir.. James McKeen Cattel, Galton’un duyu duyu--devinim testleri üzerindeki çalışmalarını devam ettirmiş, psikoloji literatüründe 1890 1890’da ’da ilk kez “zeka testi” kavramını kullanmıştır.. kullanmıştır Alfred Binet ile Teodor Simon dakik değerlendirme sistemini geliştirmiş ve psikolojik zeka ölçeme tekniği ortaya çıkmıştır çıkmıştır..Binet testi zaman içinde gereken düzeltmeler ve iyileştirmelerle dünyadaki tüm zeka testlerinin klasik modelini oluşturmuştur oluşturmuştur.. 13.01.2015 62 1. BİREYSEL ZEKA TESTLERİ Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Alexander Pratik Yetenek Testi Chapius Labirentleri Testi GoodenoughGoodenough - Harris Adam Çizme Testi Healy Resim Tamamlama Tersti II K.I.T. Zeka Testi Merrill--Palmer Ölçeği Merrill Peabody ResimResim-Kelime Test (FormB) Porteus Labirentleri Testi Stanford--Binet Zeka Testi Stanford Yağmurda Dolaşan Kadın Resmi Çizme Testi Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC) ve (WISC--R) (WISC Wechsler Okul Öncesi ve Birinci Zeka Ölçeği (WIPPSI) Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği 13.01.2015 63 GOODENOUGH--HARRİS ADAM ÇİZME GOODENOUGH TESTİ Asıl formu:İngilizce formu:İngilizce Ø Türkçe Formu: Goodenough Goodenough-- Harris Adam Çizme Testi Ø Ölçtüğü davranış/nitelik:Zeka davranış/nitelik:Zeka Ø Ölçek Türü: Performans testi, grup olarak uygulanabiliyor. Ø Kimlere uygulanabildiği: 7,8 ve 9 yaş çocuklarına Ø Uygulama süresi: Zaman sınırlaması yok Ø Kapsamı: Zekayı ölçmek amacıyla geliştirilen testin iki alt testi vardır. 1.Kadın 2.Erkek Ø Materyali: Boş kağıt,kalem 13.01.2015 Ø 64 Ø Ø Ø Ø Ø Uygulanışı: Uygulaması kolay bir testtir Uygulanışı: testtir.. Yönergesi:: Testin açıklaması sözlü olarak Yönergesi verilir.. verilir Yanıtlanması:: Çocuktan bir adam resmi Yanıtlanması çizmesi istenir istenir.. Puanlanması::Testin Puanlanması puanlanması yanıt anahtarına göre yapılır yapılır.. Çizilen resimdeki bir nitelik yanıt anahtarına uyuyorsa “1” puan verilir.. Puanların toplanması ile elde edilen verilir sayı, toplam test puanını oluşturur oluşturur.. Puanların Yorumlanması Yorumlanması:: Puanlar çocukların cinsiyeti, yaşı ve sosyo sosyo--ekonomik düzeylerine göre geliştirilmiş olan norm tablolarına göre değerlendirilir.. değerlendirilir 13.01.2015 65 PEABODY RESİMRESİM-KELİME TESTİ (Form B) Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Asıl formu formu::İngilizce (Peabody Picture Picture--Vocabulary Test) Türkçe Formu Formu:: Peabody Resim Resim--Kelime testi (Form B) Ölçtüğü davranış/nitelik davranış/nitelik::Kelime bilgisinin gelişimi Ölçek Türü Türü:: Performans testi, bireysel olarak uygulanır.. uygulanır Kimlere uygulanabildiği uygulanabildiği:: 2-12 yaş arası çocuklara Uygulama süresi süresi:: Zaman sınırlaması yok yok.. Yaklaşık 10 10-15 dak dak.. Kapsamı:: Resimlerle kelime (kavram) gelişimini Kapsamı saptamayı amaçlayan sorular vardır vardır.. Materyali:: Her biri 4 resimden oluşan 150 kart ve Materyali kayıt formu 13.01.2015 66 Ø Ø Ø Ø Ø Uygulanışı: Test 8 yaşından küçük ve 8 Uygulanışı: yaşından büyük çocuklara farklı uygulanır uygulanır.. Yönergesi:: 8 yaşından küçük ve büyük Yönergesi çocuklar için olmak üzere 2 ayrı açıklama vardır ve sözlü olarak verilir verilir.. Yanıtlanması:: Çocuktan, kendisine söylenen Yanıtlanması kelimeye uygun olan resmi bulup numarasını söylemesi ya da resmi göstermesi istenir istenir.. Puanlanması::Her doğru yanıta “1” puan verilir Puanlanması verilir.. Puanların toplamı testin ham puanını oluşturur oluşturur.. Puanların Yorumlanması Yorumlanması:: Elde edilen puanlar norm tablolarına göre değerlendirilir değerlendirilir.. 13.01.2015 67 PORTEUS LABİRENTLERİ TESTİ Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Asıl formu:İngilizce formu:İngilizce (Porteus Mazes Test) Türkçe Formu: Porteus Labirentleri Testi Ölçtüğü davranış/nitelik: Zeka (Planlama Yeteneği) Ölçek Türü: Performans testi, bireysel olarak uygulanır. Kimlere uygulanabildiği:7 uygulanabildiği:7-6 ile 1414-0 yaş arasındaki bireylere Uygulama süresi: Zaman sınırlaması yok. Kapsamı:Test Kapsamı: Test 12 labirentten oluşur Materyali: 12 kart 13.01.2015 68 Ø Uygulanışı Uygulanışı:: Çocuk arka arkaya iki yaşın labirentlerinde her iki denemede de başarılı olamazsa test sona erer erer.. Ø Yönergesi Yönergesi::Testin açıklaması sözlü olarak verilir.. Bireyden yanlış yola sapmadan, verilir çizgileri aşmadan labirentin çıkışına ulaşması istenir istenir.. Ø Yanıtlanması Yanıtlanması::Bireyler labirentten çıkış yolunu çizerek bulmaya çalışırlar çalışırlar.. 3-12 yaş labirentlerinde 2; 12 yaş ve sonrası labirentlerde ise 4 denemeye izin verilir verilir.. 13.01.2015 69 Ø Puanlanması: 12 yaşına kadar olan labirentlerde, 1. denemede bulunan doğru yanıta “1”, 2. denemede bulunan doğru yanıta ½ ; 12 yaşından sonraki labirentlerde ise 1. denemede bulunan doğru yanıta “2”, 2. denemede bulunan doğru yanıta “1 ½; 3. denemede bulunan doğru yanıta “1”, 4. denemede bulunan doğru yanıta ½ puan verilir. Ø Puanların Yorumlanması: Elde edilen puanlar norm tablolarına göre değerlendirilir. 13.01.2015 70 STANFORD BİNET ZEKA TESTİ Ø Ø Ø Ø Ø Ø Asıl formu::İngilizce formu (Stanford Binet Intelligence Scale) Türkçe Formu Formu:: Stanford Binet Zeka Testi Ölçtüğü davranış/nitelik davranış/nitelik:: Zeka Düzeyi Ölçek Türü Türü:: Sözel ve performans testi, bireysel olarak uygulanır uygulanır.. Kimlere uygulanabildiği::2 uygulanabildiği ile 18 yaş arasındaki bireylere Uygulama süresi süresi:: Zaman sınırlaması yok yok.. 13.01.2015 71 Ø Ø Kapsamı:Sözel ve performans maddelerinden Kapsamı: oluşan alt testler bulunur bulunur.. Küçük yaşlarda performans maddeleri daha çoktur çoktur.. Yaşla birlikte sözel maddelerin sayısı artar artar.. 2 ile 5 yaş arasında alt testler 6şar ay aralığıyla aralığıyla;; 5ile 14 yaş arası alt testler yıllık aralıklarla aralıklarla;; geri kalan alt testler normal yetişkin ve üstün yetişkin I, II ve III şeklinde düzenlenmiş olup her yaş seviyesindeki alttestte (normal yetişkin hariç) 6 madde bulunur bulunur.. Normal yetişkin seviyesinde 8 madde vardır vardır.. Ayrıca her alt testte bir yedek madde bulunur bulunur.. Materyali:: Özel test çantası içinde Materyali içinde;; soru ve yanıt formları, çeşitli resim ve şekil kartları, küp bloklar, boncuklar v.s. 13.01.2015 72 Ø Uygulanışı Uygulanışı:: Uygulama kuralları karmaşıktır. Özel eğitim almış kişilerce uygulanmalıdır. Ø Yönergesi:Her Her alt test için ayrı bir açıklama vardır vardır.. Testin geçerli olması için yönergelere katı bir şekilde uyulması gerekir.. gerekir Ø Yanıtlanması Yanıtlanması::Yönergeler doğrultusunda uygulamacının soruları sözel yada edimsel olarak yanıtlanır yanıtlanır.. Uygulamacı test formuna bu yanıtları kaydeder kaydeder.. 13.01.2015 73 Yorumlanması: Testin puanlama kural ve Yorumlanması: ölçütleri vardır. Test el kitabında sözel maddelerin değerlendirilmesi için örnekler verilmiştir. Örneklere uymayan yanıtlar uygulayıcının kararıyla değerlendirilir. Her alttest düzeyinde zihin yaşı (Mental age) hesaplanır. Yüzde yüz başarılı olduğu alttest bireyin taban zeka yaşını; yüzde yüz başarısız olduğu alttest tavan zeka yaşını gösterir. Taban ve tavan yaşının arasında kalan alt testlerdeki zihin yaşları toplanarak, toplam zihin yaşı elde edilir. Ø Puanların Yorumlanması Yorumlanması:: Belirlenen zihin yaşı takvim yaşına göre geliştirilmiş norm tablolarından yararlanılarak bireyin standart zeka bölümü bulunur bulunur.. Ø 13.01.2015 74 Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği –R (WISC--R) (WISC Asıl formu:İngilizce formu:İngilizce (Wechsler Intelligence Scale for ChildrenChildren-Revised) Ø Türkçe Formu Formu:: Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği--R Ölçeği Ø Ölçtüğü davranış/nitelik davranış/nitelik:: Zeka Ø Ölçek Türü Türü:: Sözel ve performans testi, bireysel olarak uygulanır uygulanır.. Ø Kimlere uygulanabildiği uygulanabildiği::6 ile 16 yaş arası bireylere Ø Uygulama süresi süresi:: Yaklaşık 60 60--70 dakika dakika.. Sözel alttestlerden biri,performans alttestlerinden tümü sürelidir sürelidir.. 13.01.2015 75 Ø Kapsamı:Test, Kapsamı :Test, sözel ve performans becerilerini içeren 12 alttestten oluşur. A)Sözel 1.Genel Bilgi 2. Benzerlikler 3. Aritmetik 4. Sözcük Dağarcığı 5. Yargılama 6. Sayı dizisi B) Performans 1.Resim Tamamlama 2. Resim Düzenleme 3. Küplerle Desen 4. Parça Birleştirme 5. Şifre 6. Labirentler Sayı dizisi ve labirentler yardımcı ek testlerdir Ø Materyali Materyali:: Özel çantası içinde içinde:: Yönerge,sorular ve normları içeren test elkitabı elkitabı..Soru ve yanıt formları.. Çeşitli resim kartları formları kartları.. Küp blokları blokları.. 13.01.2015 76 Ø Uygulanışı Uygulanışı:: Uygulama kuralları karmaşıktır. Özel eğitim almış kişilerce uygulanmalıdır. Ø Yönergesi:Her Her alt test için ayrı bir açıklama vardır vardır.. Testin geçerli olması için yönergelere kesinlikle uyulması gerekir.. gerekir Ø Yanıtlanması Yanıtlanması::Yönergeler doğrultusunda sorulan soruların sözel olarak veya yaparak yanıtlanması gerekir gerekir.. 13.01.2015 77 Puanlanması: Testin puanlanma kuralları ve Puanlanması: ölçütleri vardır. Ancak “benzerlikler”, “sözcük dağarcığı” ve “yargılama” alttestlerinde ve bazı “genel bilgi” maddelerinde test elkitabında verilen örneklere uymayan yanıtlar çıktığında, uygulayacının yargısını kullanması gerekebilir.Bireyin bir alttestten aldığı ham puan, o alttestin her maddesine verilen puanların toplanması ile bulunur. Bu ham puanlar, çocuğun takvim yaşına uygun standart puanlara çevirebilmek için 4 aylık yaş dilimlerine göre düzenlenmiş tablolardan yararlanılır. Sözel ve performans alttestlerden elde edilen standart puanların toplanmasıyla toplam test puanı bulunur. Ø Puanların Yorumlanması Yorumlanması:: Sözel, performans ve toplam zeka bölümlerinin bulunmasında tablolar kullanılır.. kullanılır 13.01.2015 78 Ø Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği (WAIS) Ø Ø Ø Ø Ø Ø Asıl formu:İngilizce formu:İngilizce (Wechsler Adult Intelligence ScaleScale-WAIS) Türkçe Formu Formu:: Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği (WYZÖ) Ölçtüğü davranış/nitelik davranış/nitelik:: Zeka Ölçek Türü Türü:: Sözel ve performans testi, bireysel olarak uygulanır uygulanır.. Kimlere uygulanabildiği uygulanabildiği::16 yaş ve üstü bireylere Uygulama süresi süresi:: Yaklaşık 60 60--70 dakika dakika.. Sözel alttestlerden biri,performans alttestlerinden tümü sürelidir sürelidir.. 13.01.2015 79 Kapsamı:Test, Kapsamı :Test, sözel ve performans becerilerini içeren 10 alttestten oluşur. A)Sözel 1.Genel Bilgi 2. Benzerlikler 3. Aritmetik 4. Yargılama 5. Sayı dizisi Ø B) Performans 1.Resim Tamamlama 2. Resim Düzenleme 3. Küplerle Desen 4. Parça Birleştirme 5. Şifre Materyali: Materyali: Özel çantası içinde:: içinde Yönerge,sorular ve normları içeren test elkitabı..Soru ve yanıt formları elkitabı formları.. Çeşitli resim kartları.. Küp blokları kartları blokları.. 13.01.2015 80 Ø Uygulanışı Uygulanışı:: Uygulama kuralları karmaşıktır. Özel eğitim almış kişilerce uygulanmalıdır. Ø Yönergesi:Her Her alt test için ayrı bir açıklama vardır vardır.. Testin geçerli olması için yönergelere kesinlikle uyulması gerekir.. gerekir Ø Yanıtlanması Yanıtlanması::Yönergeler doğrultusunda sorulan soruların sözel olarak veya bazı işlemler yaparak yanıtlanması gerekir gerekir.. 13.01.2015 81 Puanlanması: Testin puanlanma kuralları ve Puanlanması: ölçütleri vardır. Ancak “benzerlikler”, “sözcük dağarcığı” ve “yargılama” alttestlerinde ve bazı “genel bilgi” maddelerinde test elkitabında verilen örneklere uymayan yanıtlar çıktığında, uygulayacının yargısını kullanması gerekebilir.Bireyin bir alttestten aldığı ham puan, o alttestin her maddesine verilen puanların toplanması ile bulunur. Ø Puanların Yorumlanması:: Yorumlanması Sözel, performans ve toplam zeka bölümlerinin bulunmasında tablolar kullanılır kullanılır.. Ø 13.01.2015 82 2. GRUP ZEKA TESTLERİ Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Analitik Zeka Testi (Form A) Cattel Zeka Testi 2A2A-2B D 48 Zeka Testi Mantıklı Düşünme Testi Otis Beta Zihin Yeteneği Testi (DM Takımı) Otis Beta Zihin Yeteneği Testi Progressif Matrisler Testi Temel Zihin Yeteneler Testi 13.01.2015 83 3. GELİŞİM ÖLÇEKLERİ Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Bayley Çocuklar İçin Gelişim Ölçeği Brunet – Lezine Testi Denver Gelişimsel Tarama Testi Psiko--Eğitimsel Profil Ölçeği (PEP_R) Psiko Psiko--Sosyal Gelişim Ölçeği Psiko Uyumsal Davranış Skalası Vineland Uyum Davranış Ölçeği 13.01.2015 84 ÖZEL YETENEK VE BECERİ TESTLERİ Ø Özel Yetenek Testleri Ø Eğitim Testleri Ø Mesleki Testler Ø Psikomotor ve Klinik Testler l l l l Bender – Gestalt Görsel Motor Algılama Testi Benton Görsel Bellek Testi Görsel İşitsel Sayı Dizisi Testi (GİSDT) Kohs Küpleri 13.01.2015 85 Kişiliğin Ölçülmesi Ø Hangi kurama göre olursa olsun, kişiliği incelemek için kişilik değişkenlerini ölçme yöntemlerinin bulunması gerekir gerekir.. Birçok durumda nesnel ve yansız bir kişilik ölçümü arzu edilir edilir.. Kişiliğin ölçülmesinde, deneğin kendine özgü düşünsel ve duyusal süreçlerine, tepkilerine, anlayışına, uyaranları seçimine bakılmaktadır.. Her bireyin kendine özgü kişilik bakılmaktadır özellikleri, buna göre belirlenmektedir belirlenmektedir.. 13.01.2015 86 Kişiliğin Ölçülmesine İlişkin Test ve Envanterler Ø Kişiliğin değerlendirilmesinde kullanılan çeşitli araç ve gereçler bulunmaktadır bulunmaktadır. Kişiliğin ölçülmesine ilişkin psikolojik test ve envanterleri dört grupta toplamak mümkündür.. Bunlar mümkündür Bunlar:: Ø Ø Ø Ø Ø 1.Gözlemsel Teknikler (observational Techniques) 2.Kendini Anlatma (Self--Report) (Self Teknikleri (Yapılandırılmış Test ve Envanterler) 3.Projektif Teknikler 4.Durumsal Testler (Stuational Tests) olarak belirtilebilir.. belirtilebilir 13.01.2015 87 1.Gözlemsel Teknikler Ø Ø Gözlemsel teknikler bireylerin, kişi, eşya ve olaylar hakkındaki gözlemlerini sayısal olarak saptamaya yarayan ölçme araçlarıdır araçlarıdır.. Gözlem, sosyometri, derecelendirme ölçekleri, vaka kaydı gibi birey hakkında bilgi toplama teknikleri bu gruba girmektedir.. Toplanan bilgiler, bilgiyi veren kişinin girmektedir bilgi toplanan kişi hakkındaki kişisel izlenimlerini, gözlemlerini, kişisel algılarını ifade etmektedir etmektedir.. Aynı şeyi gözleyenin algıları önemli düzeyde farklılıklar göstermektedir.. göstermektedir Gözlemsel teknikler arasında en önemlisi sonuçlarını sayısal verilere dönüştürmeye yarayan derecelendirme ölçekleridir.. ölçekleridir 13.01.2015 88 Derecelendirme Ölçeği Ø Derecelendirme ölçeği, gözlemcinin, izlenimlerinin kayıt edilmesi için kullanılan araçlardan birisidir.. birisidir Derecelendirme ölçeği, düzenlendiği özellik bakımından bireyi tanıyan ya da gözleyenler tarafından doldurulabilir doldurulabilir.. Bu bakımdan okullarda öğretmenler, yöneticiler, danışmanlar hatta veliler ve diğer ilgililer öğrenciler hakkında derecelendirme ölçekleri doldurabilirler doldurabilirler.. 13.01.2015 89 Derecelendirme Ölçeği Ø Kullanılan ölçekler bakımından derecelendirme ölçekleri dört gruba ayrılabilir. Bunlar: Ø Sayısal Ölçekli Derecelendirme Ölçeği Ø Betimsel Ölçekli Derecelendirme Ölçeği Ø Karşılaştırmalı Derecelendirme Ölçeği Ø Grafik Ölçekli Derecelendirme Ölçeği 13.01.2015 90 Kişilik Envanterleri Ø Ø Bireyin kendini gözlemlemesi ilkesine dayanır dayanır.. Kişilik envanteri temelde kişinin belli durumlardaki tepkilerini yada hislerini bildirdiği bir tekniktir tekniktir.. Kişilik envanteri, tek bir kişilik boyutu (anksiyete düzeyi gibi) ölçmek için hazırlanabileceği gibi, birden çok kişilik boyutunu da aynı anda ölçebilir ölçebilir.. Örneğin, Minesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri kişinin değişik yönlerini ölçer ölçer.. 13.01.2015 91 MMPI Ø Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (Minnesota Multiphasic Personality Inventory – MMPI) “doğru”, “yanlış” ve “bilmiyorum” şeklinde cevaplandırılan 566 maddeden oluşan, bireyin kişisel ve toplumsal uyumunun objektif olarak değerlendirmeyi amaçlayan bir ölçektir. Bugün Amerika Birleşik Devletinde en sık kullanılan ve üzerinde çok miktarda araştırma yapılan kişilik envanterinden biridir. Ayrıca birçok Avrupa, Asya ve Güney Amerika ülkeleri için standardizasyonu yapılmıştır. (Buteher ve Pancheri, 1976).Erol.N;Savaşır.I,1978 13.01.2015 92 MMPI Testin 10 kişilik ve 3 de geçerlik alt testi vardır.. Temel amaç ölçeğin kliniklerde vardır kullanılması olduğu için ilk geliştirilen alt test geliştirmede kullanılan psikopatolojik gruplara göre ayrılmışlardır ayrılmışlardır.. Bu alt testler 1. Hs (Hipokondri), 2. D (depresyon), 3. Hy (Histeri), 4. Pd (Psikopatik sapma), 5. Mf (Maskulmite feminite), 6. Pa (Paranoya), 7. Pr (Psikasteni), 8. Se (Skizofreni), 9. Ma (Hipomani) dir dir.. Daha sonra geliştirilen geliştirilen.. 0Si (Sosyal içedönüklük) alt testi de standart test profiline eklenmiştir eklenmiştir.. 13.01.2015 93 Ø Projektif Teknikler (Projektif Kişilik Testleri) Ø Ø Projektif yaklaşım her insanın kişiliğinin ona özgü yapısını ve bu yapının o kişiye özgü örüntüsünü inceler inceler.. Kişiliğin, birbiriyle bağlantılı süreçlerin örüntüsü olduğunu ileri sürer.. sürer Psikodinamik anlayıştan kaynaklanır.. kaynaklanır Projektif testler özel kişiliği incelemeye çalışır ve bireyin kendini cevaplara çok daha fazla vermesine olanak sağlar sağlar.. Projektif test kişinin istediği gibi cevap verebileceği muğlak bir uyaran sunar sunar.. Uyaran belirsiz olduğundan ve belli bir cevabı gerektirmediğinden, birey kişiliğini uyarana yansıtır yansıtır.. Projektif testler bireyin imgelemini harekete geçirir, kişinin hayali ürünlerle kendi hakkında birşeyler açığa çıkaracağı varsayılır.. varsayılır 13.01.2015 94 Ø Ø Ø Ø Ø En yaygın olarak kullanılan projektif testler Beier ve Rotter Cümle Tamamlama Testi, Tematik Algı Testi (TAT) ve Rorschach Mürekkep Lekesi Testi’dir Testi’dir.. Projektif Testlerin Başlıca Özellikleri a.Birey verdiği cevapların anlam ve önemini bilmez, dolaylı bir yöntemdir yöntemdir.. b.Kişiye cevap özgürlüğü vermektedir.. vermektedir Envanterlerde olduğu gibi “Evet”, “Hayır” şeklinde bir yapıtlara ve sıralama bulunmamaktadır.. bulunmamaktadır c.Kişiliği bütün olarak değerlendirmeye yönelmiştir.. yönelmiştir 13.01.2015 95 PSİKANALATİK HİKAYELER TESTİ (LOUİSA DUSS) TEST: (Tamamlanacak Masallar ) Ø 1-KUŞ MASALI MASALI:: (Çocuğun ebeveynden birine olan bağlılığını ya da bağımsızlığını göstermek için) Bir baba,bir anne kuş ve birde yavru kuş,daldaki yuvalarında uyuyorlarmış uyuyorlarmış.. Tam bu sırada birden fırtına çıkmış çıkmış.. Ağaç sarsılmış ve yuva yere düşmüş.. düşmüş Üç kuş birden uyanıvermişler.. uyanıvermişler Baba hemen bir çam ağacına,anne de başka bir çam ağacına uçmuş uçmuş.. Şimdi yavru ne yapacak ? Biraz uçmasını biliyor.. biliyor 13.01.2015 96 2-EVLİLİK YILDÖNÜMÜ HİKAYESİ : Ø (Eğer çocukta ana ana--babasının odasında bir şok olmuşsa, ana baba birliğini kıskanma ) Bir anneyle babanın evlenmelerinin yıldönümü idi.. Onlar birbirlerini çok seviyorlar ve güzel idi bir eğlence hazırlamışlardı hazırlamışlardı.. Tam bu eğlence sırasında çocuk kalktı ve tek başına ta bahçenin dibine gitti.. gitti Niçin ? 13.01.2015 97 3-KUZU HİKAYESİ : Ø (Sütten kesilme ve kardeşlik kompleksini saptamak için ) Bir çayırda bir anne koyunla bir küçük kuzu yaşıyorlardı.. Küçük kuzu bütün gün annesinin yanında yaşıyorlardı sıçrayıp duruyordu duruyordu.. Her gece annesi ona çok sevdiği sıcak süt veriyordu veriyordu.. Aynı zamanda kuzu otta yemeye başlamıştı.. Bir gün anne koyuna minicik bir kuzu başlamıştı götürdüler.. Gelen küçük kuzu çok acıkmıştı ve anne götürdüler koyundan süt istiyordu istiyordu.. Fakat anne koyunun ikisine yetecek kadar sütü yoktu yoktu.. Büyük kuzuya dedi ki ‘İkiniz için de sütüm yok,sen artık taze ot yiyeceksin yiyeceksin..’ (sade sütten kesilme kompleksini görmek için küçük kuzunun gelişini ortadan kaldırarak şöyle denilir : ‘koyunun artık sütü yoktur ve kuzunun artık ot yemeye başlaması gerekiyor..’ gerekiyor 13.01.2015 98 PSİKANALATİK HİKAYELER TESTİ (LOUİSA DUSS) Ø 4-CENAZE TÖRENİ: Saldırganlık,ölüm arzusu,suçluluk duygusunu ortaya çıkarmak için ) Köyün yolundan bir cenaze geçiyor. Herkes soruyor ‘Kim ölmüş’ yanıt veriyorlar ‘şu evde oturan aileden biri ’ Kimdir? 5- KORKU HİKAYESİ: (Agnoisse ve autorautor-punition’u saptamak için) Bir çocuk usulca şöyle dedi ‘Ah ne korktum !’ Acaba o neden korkmuştur ? 6-FİL HİKAYESİ: (Castrasyon korkusu) Bir çocuğun çok sevdiği küçük bir fili varmış. Fil uzunca hortumuyla çok güzelmiş. Bir gün gezmeden dönüşte odasına girince çocuk fili çok değişmiş bulmuş. Değişmiş olan nedir ve niçin değişmiştir ? 13.01.2015 99 PSİKANALATİK HİKAYELER TESTİ (LOUİSA DUSS) Ø 7-İMAL EDİLMİŞ OBJE HİKAYESİ : (Anal komplexi,mal canlılığını ve inatçılığı saptamak) Bir çocuk topraktan birçok şeyler yapmayı başarmış.(bir kule gibi)Bunları çok seviyormuş. Annesi bunları kendisine vermesini isterse ne yapacaktır ? Verecek midir ? 8-ANNE VE BABA İLE GEZİNTİ : ( Oedipus komplexinibulmak için ) Bir erkek çocuk (veya kız ) annesiyle (veya baba) ormanda baş başa çok güzel bir gezinti yapmışlardır. Bu gezintiden ikisi de çok hoşlanmışlardır. Eve girdikleri zaman babanın (annenin ) yüzünün her zaman ki gibi olmadığını görmüşler ? Niçin ? 13.01.2015 100 PSİKANALATİK HİKAYELER TESTİ (LOUİSA DUSS) Ø 9- HAVADİS HİKAYESİ: (Arzu ve korkuları anlamak için) Bir çocuk okuldan (gezmeden ) dönmüştür. Annesi ona dedi ki ‘Derslerine hemen başlama sana verilecek haberlerim var .’ Annesi acaba ona ne söyleyecek ? 10-FENA RÜYA : (Evvelki hikayeleri kontrol etmek 10için ) Bir çocuk sabahleyin çok yorgun uyandı ve dedi ki ‘Ah öyle fena bir rüya gördüm ki ! ’ Acaba ne rüya görmüştür.? 13.01.2015 101 PSİKANALATİK HİKAYELER TESTİ (LOUİSA DUSS) Ø Loisa Duss tarafından geliştirilen bu test şu hipoteze dayanmaktadır ‘ eğer denek hikayelerin birine takılır manidar,sembolik yanıtlar verirse veya yanıt vermekten kaçınırsa bu o hikaye ve hikaye kahramanının denekte mevcut kompleksi uyandıracak bir çağrışım getirdiğinin kanıtıdır. 13.01.2015 102 RORSCHACH TESTİ Ø Rorschach Testi 10 adet, mürekkep lekelerinden oluşmuş kart içermektedir içermektedir.. Bu 10 kart, Hermann Rorschach’nın yüzlerce kart içerisinden son olarak tayin ettiği 10 karttır karttır.. Bu seçimlerdeki temel hedefi ise kartların hem çok somut hem de tam olarak ne olduklarını göstermemesidir göstermemesidir.. Her kart kendi içerisinde şekil, renk, hareket ve gölge içermektedir içermektedir.. 1, 4, 5, 6, 7 numaralı kartlar koyu renkli, siyah ve beyaz, 2 ve 3 numaralı kartlar siyah ve kırmızı renklerden oluşmaktadırlar.. Buna karşılık 8, 9 ve 10 numaralı oluşmaktadırlar kartlar renklidir renklidir.. Her kartın ortak özelliği simetrik ve bir eksen etrafında oluşmasıdır oluşmasıdır.. 13.01.2015 103 RORSCHACH TESTİ Ø Bu eksen, 1, 4, 5, 6 ve 9 numaralı kartlarda çok açıktır açıktır.. Bunun dışındaki 2, 3, 7 ve 8 numaralı kartlarda simetrinin daha çok ayna veya tekrar şeklinde çok belirgin olduğunu görmekteyiz görmekteyiz.. Tabii ki bir bütün olarak yoğun diyeceğimiz kartlarda beden imgesine gönderme yapmakta, diğer ayna şeklindeki kartlarda nesne ilişkilerine ve daha sonra detaylı şekilde açıklanacak olan kişiler arası tasarımlara gönderme yapmaktadır.. yapmaktadır 13.01.2015 104 RORSCHACH TESTİ Ø Rorschach Testi 7’den 70’e tüm yaş gruplarına uygulanabilen bir testtir. Hasta popülasyonunun yanısıra çok çeşitli alanlarda da, pedopsikiyatri, geriatri, nöroloji, adli psikiyatri ve hatta orduda, bu testin kullanıldığını bilmekteyiz. Rorschach Testi ile ilgili unutulmaması gereken en önemli,nokta , psikiyatrik sınıflamalara uygun olarak bilgi vermekten ziyade, yapısal yaklaşımı benimsemektedir. Hiçbir hastanın birbirine benzemeyeceğini düşünerek herkesi aynı sınıflama altında görmek yerine, tek vakalarla olan zenginliği hesaba katmalıyız. Bir başka nokta da, kişilerin değerlendirilmesinde tek bir testin yeterli olmadığıdır. Rorschach Testi ile tercihen birlikte verilmesi gereken TAT kişileri geniş bir perspektifte değerlendirmede çok yararlıdır etiketleme olmadığıdır. Kişiden elde edilecek test bilgileri onun terapötik çalışmasında önemli bir malzeme olacaktır. 13.01.2015 105 Ø Ø Ø Ø Bu test üç temel psikopatolojik eksen olan nevroz, psikoz ve sınır kişilik yapılanmalarına yardımcı olmaktadır. Rorschach’nın bireyin süreçleri hakkında bilgi veren bir test olması dolayısıyla mutlaka her nevrotik, narsisistik ya da psikotik kişinin benzer ve aynı türde yanıtlar vereceği düşünülmemelidir. Kişilik yapıları içerisinde semptomun veya endişenin nasıl kullanıldığı ve kişinin yeterli benlik donanımlarına sahip olup olmadığı önemlidir. Yani psikanalitik yönelimli testörlerin testi yanıtlayan kişinin bireysel potansiyellerini, düşünce biçimlerini ve ruhsal aygıtının işleyiş biçiminden haberdar olmalarını sağlamaktadır. Bu nedenle de teşhisin yanı sıra uygulanılacak psikoterapilerde hastanın psişik süreçleri ve o hasta ile nasıl bir yol izleneceği hakkında bilgiye sahip olmak Rorschach Testi'nin sınırlarını daha iyi açıklayacaktır. 13.01.2015 106 13.01.2015 107 13.01.2015 108 T.A.T. (Thematic Apperception Test) Ø T.A.T. bireyin diğer kişilerle olan ilişkilerini ve çevrelerine karşı takındıkları davranışı incelemektedir.. Yani testin amacı daha çok kişiliğin incelemektedir toplumsal yanını araştırmaktır araştırmaktır.. Testin dayandığı esas hipotez deneğin resimleri yorumlayarak anlattığı hikâyeler, kendi ihtiyaç, istek ve korkularının yansımasıdır.. T.A.T. genellikle bireysel bir testtir yansımasıdır testtir.. Fakat zaman az olduğunda bir grup testi olarak da uygulanabilir.. Bu tür uygulamada de eklere T.A.T. uygulanabilir kartları verildikten sonra düşündükleri hikâyelerini yazmaları istenir istenir.. Bununla beraber grup testi olarak kullanıldığında, gerekli konularda soruşturma yapılamadığından, denek hakkında yeteri kadar bilgi alınamaz.. alınamaz 13.01.2015 109 T.A.T.'in Ölçtüğü Varsayılan Değişkenler Listesi Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø T.A.T.'in ölçtüğü kabul edilen ihtiyaçlar 20 tanedir ve bunlardan bazıları tek, bazıları ise kendi aralarında bir madde altında guruplandırılmıştır guruplandırılmıştır.. 1. İhtiyaçlar. a): 1. Üstünlük ihtiyacı, 2. İtaat ihtiyacı, 3. Özerlik ihtiyacı, 4. Saldırganlık ihtiyacı, 5. Başkalarını aşağılatmak, kırmak ihtiyacı (besoin (besoin d'humiliation)) d'humiliation b): 6. Tamamlama, tamamlanma ihtiyacı, c): 7. cinsel ihtiyaç. 10. Oyun ihtiyacı, 8. Duyum, heyecan ihtiyacı (besioin (besioin de sansation sansation), ), 9. Kendini gösterme ihtiyacı, 13.01.2015 110 d): 11. Bir derneğe, ya da bir topluluğa katılma ihtiyacı, 12. Başkalarını reddetme ihtiyacı. e): 13. Yardımcı olmak ihtiyacı, 14. Korumak ihtiyacı, f) : Ayıplanmaktan kaçınmak ihtiyacı (besoin d'éviter le blame). Ø g): 15. Aşağılıktan kaçınma ihtiyacı (besoin d'éviter l'infériorité). Ø 16. Kendini savunma ihtiyacı. Ø 17. Tepki ihtiyacı. Ø h): 18. Acıdan kaçınma ihtiyacı (besoin d'éviter la soufrance). Ø i): 19. Düzen ihtiyacı, Ø j): 20. Öğrenme, anlama ihtiyacı (besoin 13.01.2015 111 d'intellection). Ø Ø Ø Ø Ø 2. İç Etkenler Listesi Ø Bu kısımda Psikanalizin bazı betimlemeleri ihtiyaçların araşma giriyorlar. Bunlar: Ø — Benlik ideali, Ø — Kendini sevme, Ø — Bütünleşmiş üst ben, Ø — Üstbendeki çatışmalar (bilinç buhranı, suçluluk duygusu, çöküntü v.b.) 13.01.2015 112 3. Genel Görünümlerin Listesi Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø 1. Sıkıntı, 2. Yaratıcılık, 3. Fikirleri birleştirmebirleştirme-ayırma, 4. Heyecanlılık, 5. Çaba direnci, 6. İç yaşamda ve pratik yaşamda enerji harcanması, 7. Eylemden önce içtepi ve karar, 8. Çaba şiddeti, 9. Başkalarına yönelik yargılarında objektif olup olmaması, 10. Politikada tutuculuktutuculuk-köktencilik, 11. Kişisel değişmezlikdeğişmezlik-değişirlik. 13.01.2015 113 Testin Uygulanması Ø T.A.T. iki aşamada uygulanır uygulanır.. Her defasında deneğe farklı 10 resim gösterilir gösterilir.. Belirli resimler bütün denekler için genel niteliktedir niteliktedir.. Diğerleri yetişkinler ya da çocuklar, veya cinsin birinden diğerine değişirler değişirler.. Bunların tümü 31 resimdir Uygulamanın başlangıcında denekten her resim için bir hikâye anlatması istenir.. Deneğin her resmi normal olarak beş istenir dakikada cevaplandırması ya da bitirmesi gerekmektedir.. gerekmektedir 13.01.2015 114 13.01.2015 115 TAT den bir örnek 13.01.2015 116 Gizliliğinizi k orumay a y ardımcı olmak için, PowerPoint bu dış resmin otomatik olarak k arşıdan y ük lenmesini önledi. Bu resmi k arşıdan y ük ley ip görüntülemek için, İleti Çubuğu'nda Seçenek ler'i tık latın v e sonra Dış içeriği etk inleştir'i tık latın. 13.01.2015 117 Beier Ve Rotter Cümle Tamamlama Testi (RCT) Ø Bir kelimesi yazılmış ve gerisi boş bırakılmış cümlelerden oluşur.. oluşur Böylelikle bireylerin ilgileri, arzuları, tutumları, beklentileri ve sıkıntılarıyla ilgili bilgiler edinilerek değerlendirme yapılması amaçlanır.. amaçlanır 13.01.2015 118 Diğer Projektif Testler Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø 1. Kelime Çağrışım Testi 2. Resim Yorumlama Testi 3. Hikâye Tamamlama Testi 4. Lövenfeld'in Mozaik Testi 5. Rosenzweig Yoksunluk veya Engellenme (Frustration) Testi 6. Szondi Testi 7.Koch Ağaç Testi(L’arbre de Koch ) 8.D--10 Testi 8.D 13.01.2015 119 Cinsel sorunlar Depresif karamsar 13.01.2015 Şiddete eğilim sch 120 Sonuç l Psikiyatrik hastaların tedavisinde psikometrik ve psikolojik testler yaygın olarak kullanılır. Zeka, kişilik ve kognitif fonksiyonların değerlendirilmesi psikometrik testler ile yapılır ve bu testler psikiyatristin tanı koymasını ve tedavi yöntemine karar vermesine yardımcı olur. 13.01.2015 121 Sonuç Klinik psikologlar psikiyatrik hastalara hastalar a test uygularlar.Ancak psikiyatristler de bu testler hakkında bilgi sahibi olmalı olmalıdır. dır. Her testin değerlendirilmesi değerlendirilmesi,, geçerliliği ve etkilerini anlamaları ve duyarlı olmaları gerekmektedir.. gerekmektedir 13.01.2015 REV 002 AND GURUP HİE00124