Untitled - 4. Bölge Müdürlüğü

ÖNSÖZ
Ülkemizde uzun yıllar turizm denince akla hep güneş ve deniz gelmiş, özellikle
sahillerde milyarlarca dolarlık yatırımlar yapılmıştır. Oysa dünyanın birçok ülkesinde
turistik hiçbir değer taşımayan ya da çok az değer taşıyan birçok bölgenin, organik doku
veya doğal güzellikler çok iyi korunarak ya da bazı görsel ilaveler ve peyzaj çalışmaları
ile turistlerin akımına uğradığı görülmektedir. Aynı şekilde, ülkemiz ve Anadolu’daki
pek çok yöre, potansiyel olarak dünya turizmiyle yarışabilecek düzeydedir. Burada
yapılması gereken, tarihi doku ve yeterli altyapı ile birlikte turizm açısından potansiyel
teşkil eden yeşil alanlar, sulak alanlar, biyolojik çeşitlilik açısından zengin pek çok
doğal güzelliklerin yeterince korunarak uyum içerisinde sergilenebilmesidir. Turizme
yönelik bütün rekreasyonel aktivitelerde önemli olan, iyi bir eğitim, işbirliği ve
planlamadır.
Bakanlığımızın planlama aşamasındaki çalışmaları hızlandırma talimatları
üzerine Aydın Şube Müdürlüğümüzce çalışma ekibi oluşturulmuş ve bu ekip içerisinde
yer alan Orman Mühendisi Nihat ANDAÇ ve Orman Mühendisi Süleyman PINAR
tarafından’’Aydın İli Doğa Turizmi Master Planı’’ hazırlanmıştır.
Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi
potansiyeline sahip olan Aydın’da, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak
doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel
ilkeleriyle değerlendirilerek, doğa turizminin geliştirilmesi amaçlanmıştır.
Aydın İli Doğa Turizmi Master Planının hazırlanmasında katkı veren ve
çalışmalara eşlik eden tüm paydaşlarım teşekkür ederim.
1. GİRİŞ
1.1.DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI,
KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ
VE AYDIN İLİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına
ve sağlıklı yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık
nüfus ile beraber yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb.
faaliyetler için kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı
korunan alanlarda veya dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin koruna alanlara ve
tabiata çok zarar verdiği de görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan
bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif ilişkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kişi;
ilişkilerde ve faaliyetlerde insiyatifi eline alan kişi demek olup tabiattaki faaliyetlerin
kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü taşra kuruluşlarının
kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü olması doğru bir harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kuruluşlar korunan alanlar, doğal
alanlar, kırsal kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakış
açısı ile algılamaya başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin
yarattığı olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı
alternatif çevre duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa
turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıştır.
Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar, korunan alanlar ve çevresinin bölgesel
planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek artmasına yol açmıştır. Bu
sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve
yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime haline gelmiştir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için
yeni bir bakış açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli
seçeneklerden biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile
doğru şekilde bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile
diğer ilgi gruplarına fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
1.2.DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP)çevre
konularına ilişkin çalışmaları giderek artan bir etki yaratmıştır. Dünya Çevre Kalkınma
Komisyonu’nun 1987 yılında tamamladığı çalışmalar sonunda “ortak geleceğimiz” adlı
bir rapor hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma
konularına çok farklı yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmış olup, kalkınmanın
ve insanlığın sahip olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna değinilmiştir. Raporda
ortaya konan “sürdürülebilir kalkınma” kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve
onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz
olduğu görüşüne dayanmaktadır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir.
Örneğin, bir orman kereste imalatı için kullanılabilir, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım
toprağı olarak kullanılabilir, korunan alan olarak kullanılabilir. Alanın ve alanda
yaşayan yöre halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilir,
bazıları ise kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde
doğru görülen seçenek ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da yöre halkı
ve diğer iş gruplarının bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaşam kalitelerini
yükseltmek için ormandan hak iddia etmeleri mevzuu bahistir. Bu sebeple yüzde yüz
sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaşılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile
arazinin beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan
kavramının anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde
yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir
kullanımı, turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir
ormancılık, hatta enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı
olacaktır.
Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve
Sürdürülebilir Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar şu şekilde
açıklanabilir;
Kırsal alan: Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili
etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan
yerleşimlerinin var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal kalkınma kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları
ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların
devletin bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının
tümüyle kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda
bulunmalarının sağlanma süreci şeklinde tanımlanmıştır.
Kırsal alan kalkınması: Hem bir eğitim hem de örgütlenme işi olup; kırsal alan,
toplumun gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile
ilgili planların alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir
konudur. Toplum istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır.
Tarımsal çalışmalar, beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el
sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları
nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük sağlamalıdır.
Sürdürülebilir kalkınma: Ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların
sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel
sürdürülebilirlik şartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır.
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer
tutmaktadır. Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005
yılında Fransız vatandaşları tatillerinin %52’sini ya bir ailenin yanında ya da bir
arkadaşının evinde, %26’sı evlerinde geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı ise kırsal alanda
ikinci bir eve sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli
role sahiptirler. Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal
felaketlere karşı koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın
korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır.
1.3.SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların
sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de
sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizm gelişiminde
turistlerin ve ziyaret edilen bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup
genişleterek karşılanması amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik
ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve
kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerçektedir.
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir
turizm gelişimi;
-Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
-Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı
göstermeli,
-Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı
ve uzun vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri;
a. Biyolojik çeşitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. İstihdam kalitesi,
f. Sosyal eşitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm
arasındaki bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir. Korunan alanlar turizme,
turizm korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan alanların kurulması ve
yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bir bileşendir.
Aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına
ve insanın yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa
ve kültürün bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının
“sürdürülebilir kırsal kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de lüzumludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin
büyüme eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle
beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve
turizm ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve
çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye
özgü kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve
faunası, özel ekosistemler, doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere
daha sorumlu bir seyahat deneyimi kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır
ki, turizm eşsiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu
alanların çevresinde yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki
sağlayabilmektedir. Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile
ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araç
olabilmektedir. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali
kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme
ve
eğitim
programlarının
oluşturulması
ve
uygulanması
gibi
hedeflere
de
ulaşılabilmektedir.
En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için
geniş kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin
yönetimi ve izlenmesi de gereklidir.
Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü
mümkün olmayan olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir
faktör haline gelecektir. İşte bu nedenle “SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
GELİŞME (MASTER) PLANI” çalışmasına lüzum duyulmuştur.
1.4.SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ
Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda
turizm söz konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli
olmaktadır.
Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi
arasındaki fark şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile
uygulanmaktadır. Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele
taşınmaktadır. Yöre halkı katılımcı olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir.
Bu yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı
kurulur, yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin
korunması için kararlar ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme
aşamalarında da yöre halkının becerilerini, bilgisini, en uygun şekilde kullanmak esastır.
Bu yaklaşım yöre halkının, yerel otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine
dayanır.
-Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz
konusudur. Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan
dışında olmalıdır. Bu durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev
pansiyonları gibi faaliyetlerin yapılabileceği yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır, söz
konusu gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin
korunmasında da sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistler
hedefleniyorsa, doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi
faaliyetler ortaya konmalıdır.
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile
sınırlı olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da
aynı zamanda turizmin temel kaynağı olmaktadır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde doğa turizmine konu
sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına dayandırılmasına esas
olmalıdır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm doğayı koruma,
kırsal kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak
ele alınmalıdır. Hâlihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir.
İlimizde sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetleri de tanımlanmalıdır.
Ayrıca iyi bir yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle
ortaya çıkacak fikirler ortaya konmalıdır.
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip
olduğu doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması)
değerlendirilmesi de önemlidir.
-Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir, bir alanın turizm
potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluşturması için
gerçekçi beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar
yüksek turizm değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği
zaman başarılı olabilir. Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken,
bu alanlardan beklenen faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü
sınırlı sayıda turist demektir. Bu sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de
önemli olmaktadır.
-Entegre doğal alan yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile
doğa ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi
gruplarının etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne
alınırsa ilgi gruplarının etkin işbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından
sahiplenilmesi ayrıcalık olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç
vardır.
-Pazarlama stratejisi de Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir
parçası olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı
yaklaşımlar içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı
yaklaşımlar bu stratejide yer almalıdır.
-Turizm destinasyonu yönetimi; yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu
rekabete açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir
destinasyonu rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi
yaklaşımdır.
-İyi tanımlanmış amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı
bütçe, mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş
planı hazırlamak gereklidir.
-Ziyaretçinin izlenmesi ve ziyaretçi yönetim planı: Mademki doğa gibi hassas bir
sistemde çalışılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi
yönetim planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme hem de
taşıma kapasitesinin kontrolü için izleme programı da olmalıdır. Geribildirimler
kalitenin arttırılması, sunum taleplere uygun hale getirilmesi (iyileştirilmesi) ve
hizmetteki aksamalarla doğadaki değişimlerin takibi için çok gereklidir.
Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana
hedeflere ulaşmak garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN
ÇALIŞMALAR
2.1.Kaynak Analizi
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir
alanın sahip olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel
oluşturmaktadır. Bu kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin
etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm
gelişimi için önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal
faaliyetleri desteklemediği durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem
kendi sermayesini hem de kırsal olma özelliğini kaybedecektir.
Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut
durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin yapılması gerekir.
2.1.1. Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
a. Doğal Kaynaklar: Turizm gelişim için önemli olan yöreye özgü olan doğal
kaynaklardır. Bu kaynakların hâlihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları,
statüleri, iklim gibi turizm gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
-Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir.
Eşsiz manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici
olmaktadırlar. Örneğin ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız
evin penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak
odunculuk amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale
getirmektedir.
-Seçkin doğal kaynakların hâlihazırdaki ekonomik kullanımlarının tanımlanması:
Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk amaçlı
kullanımı, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık ve su sporları ve enerji üretmek için
kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir.
Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun
değildir.
-Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla
korunur. Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
-İklim: Mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş
ışığı, saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin
farklı mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır.
-Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti
turizm planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların
envanter çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi
ve altyapı ile tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin
çalışmalara benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan
kombinasyonlar, turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın
korunmasının önemi konusunda farkındalık yaratılabilirse, sürdürülebilir turizm
gelişimine ve doğa korumaya verilen destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik
sektörlerin bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile
bağlantılı birçok farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta
kavranamaması olası bir durumdur. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve
ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme
yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan
ilişkisi bulunmaktadır.
-Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için
altyapı kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini
ortaya koymanın yanı sıra turizmin gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli
içme suyu, donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizmin gelişimi
asla başarılı olamayacaktır.
Altyapının farklı unsurları için; şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir.
“Kaynak, halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır?” Sorusu hem kaynağın turizm
gelişimi için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya
koyabilmektedir.
-
Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
-
İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan
telefon, cep telefonu ve internet ağlarının kalitesine yönelik etütleri içermektedir.
-
Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
-
Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirmek için
enerji kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre
planlansa ve tehlike içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında
konaklamamaktadır.
-
Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen
turistlerin sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
-
Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir.
Katı atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
-
Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
-
Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar
önemli olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup
olmaması da çok önemlidir.
-
Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
İnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm
gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi
nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır.
İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
-
Yöre halkının nüfusu,
-
Göç vb. eğilimler,
-
Demografik yapı,
-
Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik,
geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı,
-
Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
-
Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
-
Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki
işbirliğini içeren sosyal yapı,
-
Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal
kaynaklar ve yönetimleri,
-
Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri,
ilgileri, yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o
topluma ait olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
-
Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölge ile yoğunlaşma durumları,
firma sayısı, ölçeği, ortalama kârlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış
ilişkileri, sektörler arası işbirliği son derece önemlidir. Tüm sektörler turizm sektörü
ile ilişkili olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada
sermayeyi oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber,
bölgenin mevcut kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik
bir resim sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına
yönelik bir vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle
bütünleştirilmesini sağlayacaktır.
2.2. Turizm Potansiyeli
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm
potansiyeli içermezler;
- Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap
etmektedir. Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan
yerlerde bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi
girişinde kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm
potansiyeli önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya
konması gerekir. Bu potansiyel sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkânı
olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan, turizm pazarında sürdürülebilirliği
sağlamak için bir talebi karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı
kalırken değişen tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla
turizm potansiyeli tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi
yöntemlerle veri elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme,
olaylar üzerinde çalışmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma
metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile
yapılabilir;
-
Halen yapılan turizm,
-
Halihazırdaki turist miktarı,
-
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
-
Ortalama kalma zamanları,
-
Turist profili,
-
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık,
güneş, vb.)
-
Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile
kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
-
Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
-
İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı
makul müdür?
-
Alan ulaşım hangi araçlarla olur? (Demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.),
-
Bunlara yaklaşım nasıl olmaktadır (Kötü, yeterli, iyi gibi),
-
Alana ulaşma durumu (Kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
-
İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
-
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?
-
Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
-
Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu( toptak, asfalt), anayolla
bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler,
hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon
levhaları, araç-otobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
-
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (İyisayısı, orta iyi-sayısı vb.)
-
Hangi standartta yiyecek sunuluyor?(Yüksek, yeterli, kötü)
-
İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (Otel, rota üstü barınma kulübeleri,
bungalov parkları, kamp alanı, diğerleri),
-
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (Yüksek, yeterli, kötü),
-
İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (Sundukları ile tek mi? Biraz
farklı mı? Diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
-
Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara
yakın mı? (Diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya
yakında böyle bir potansiyel bulunmamakta),
-
İlimizin alanlarında yaban hayatı; (Bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban
hayatı, farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile
vb.),
-
Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (Garanti etme, genellikle, şans veya
mevsime bağlı),
-
Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
-
Yardımcı tesislerin durumu (Rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi)
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
-
Doğal Değerler: (Sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş
izole olmuş alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı-hayvan-kuş,
deniz canlıları, iklim, diğerleri),
-
Kültürel Değerler: (Tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve
koleksiyonlar, folklor ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası
vs.)
-
Toplumun Turizm Potansiyeli; (İnsan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı,
eğitim düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karaktestik ve
geleneksel özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil,
resmi olmayan bilgi ve beceriler, turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik
anlayışı, hizmet eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve
kimliği),
-
Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (Tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve
diğer),
-
Altyapı; (Su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji
kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar,
güvenlik sistemleri vd.)
-
İş ve hizmet altyapısı; (Fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış
yapan çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet,
kiralık spor malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar,
dişçiler, eczaneler, kafe ve restoranlar, atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
Turizm talebi, turizmin mevcut durumunun incelenmesi:
Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere elen kişi olarak tanımlanabilir,
turist ise alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir,
ancak her ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması
gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca
her ikisinin de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha
fazla zaman geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından
genellikle daha yüksek olmaktadır.
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
-
Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
-
Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
-
Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan; turizme
ilişkin veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait
veriler üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır.)
-
Turist başına ortalama harcama,
-
Grup hacmi ve düzeni,
-
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
-
Yaptıkları faaliyetler,
-
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri,
-
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
-
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
-
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden
benzer il veya illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm arzı:
Konum faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl
konumlandığını, bir turistin alan ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse
asla başarılı bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır.
Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir
alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla ulaşılan yerleri ziyaret etmek
isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı sayıda turist potansiyeli
olacaktır.
-
Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
-
Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple
bağımsız turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
-
Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
-
Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
-
İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik
birimleri tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
-
Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da
önem arz etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler
önemli bir arz faktörüdür.
-
Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi,
hijyenik standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği,
ortam ve konukseverlik önemlidir.
-
Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
-
Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyenik olması konaklamada çok önemlidir.
Doğal alanın kendine has özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal
kalkınmada rol oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal
alanların alternatif kaynak kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu
tehdit altında olduğu yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak
kullanımları karşısında koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik
değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının
gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken öncelikli türler, doğa ile
ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen eko-turistler için son derece önemlidir.
2.3 Taşıma Kapasitesi
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı
veya bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip
olmayan ve sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda
bulunabilecek ziyaretçi sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları
tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre
boyunca destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer
etmenlerin (örn: iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre
(yıl, ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında
önemli bir planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır.
Taşıma kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi
sağlayacaktır. Taşıma kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi
sayısını tamamlayarak müspet etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza
indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master)
Planındaki “sürdürülebilirlik” taşıma kapasitesinin aşılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan
içinde tek tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün
birleşik etkisidir.
2.3.1. Taşıma Kapasitesinin Elemanları
Sosyal taşıma kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı
üzerindeki olumsuz etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan
kaçınılmasını içerir. Bu unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre
halkı turizmi desteklemezse kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı,
toplumun değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile
ziyaretçilerin ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş
olmanın ekonomik ve toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik taşıma kapasitesi
Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir
ve diğer sektörleri de desteklemektedir.
Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve
yerel
ekonominin
sürdürülebilirliğini
sağlayan bir turizm
gelişimi
anlamına
gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taşımada önemli olan iki unsur; beklenen faydaları temin etmek için
asgari turist sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik taşıma kapasitesi
Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki
ekosistemler, ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik
zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun
süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve veri toplanması önemli olmaktadır.
İdari/Fiziki taşıma kapasitesi
Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak
alınabilecek ziyaretçi sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın
büyüklüğü ve diğer fiziki şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm
altyapısının kapasitesine dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar
ve trafik yoğunluğudur.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
-
Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
-
Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aşağıdaki bilgiler gerekmektedir;
-Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları:
Kırmızı liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları,
göçe hassas türler,
-Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa
koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları,
bölgeleme sistemi, izleme sistemi,
-Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler: Tüm güzergahlar,
tesisler, konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi
sayısı, özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere
ilişkin bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler,
ziyaretçi etkilerine ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin
yöntemler, ölçütler ve göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik taşıma kapasitesi
Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi
deneyimleri üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum
ziyaretçi sayısıdır.
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
3.1 İlgi Grupları/Paydaşlar
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili
olarak fayda sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da
olumsuz etkilenen bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve
amaçlarımıza ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya
olmaları gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve
amaçlara ulaşmak için işbirliği yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile
olabilir, ilgi gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri
verilmesi ile mümkün olur.
3.2 İlgi Grubu Kategorileri
Turizmde ilgi grupları;
-
Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
-
Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
-
Bölgesel yetkililer,
-
Ulusal yetkililer,
-
Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar,
taşımacılar,
-
Turizmle ilgili sektörler,
-
Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği
ticaret ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
-
İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
-
Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 İlgi Grubu Analizi
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve
uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet
okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın
kimler olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca
projenin farklı seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının
yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi
gruplarının;
-
Genel hedeflerini,
-
Turizmden beklediği faydaları ve
-
Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; 12 adımdan oluşur, bunlar;
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının
gücünün tahmin edilmesi,
5. İlgi
gruplarının
değerlendirilmesi,
mevcut
ihtiyaçlarının
ne
düzeyde
karşılandığının
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin
kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya
konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim
organizasyonunun
oluşturulması,
ilgi
gruplarına
somut
sorumlulukların
verilmesi)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması
3.4 Toplum Temelli Yaklaşım
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli
yaklaşım uygulaması ile;
-
Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
-
Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek
-
Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın
kültürel mirasının bozulmamış ve mümkünse turizm ile güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal
çevre üzerindeki olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır.
Turizm, insanların kendi yerel kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.5 Yerel Organizasyonun Oluşturulması
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, sürdürülebilir
doğa turizmi gelişme planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan
yönetimi ve tüm ilgi gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon
oluşturulmalıdır.
Bu işbirliği imzalanmış resmi bir dokümana dönüşebilir, sürdürülebilir doğa
turizmi gelişme planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi
hususları düzenleyebilir.
3.6. TARİHÇE
Aydın tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte yapılan araştırmalarda, özellikle
Menteşe Dağları’nda bulunan kaya resimleri ve prehistorik izler bu tarihi günümüzden
yaklaşık on bin yıl kadar önceye gittiğini göstermektedir.
Araştırmacıların Ege’de ve Orta Anadolu’da yaptıkları incelemelerde, Aydın
İli’nin ilk tarihi bilgilerine Hitit kaynaklarında rastlanmaktadır.
Hitit kaynaklarına göre, batıda SEHA adında bir ırmaktan onun suladığı bir
vadiden bahsedilmektedir. Bu hiç kuşkusuz Büyük Menderes’tir. Seha’nın kuzeyindeki
topraklara ise “Lukka” ülkesi diyorlardı. Yine batıda ise yeri belli olmayan “Ahiyyawa”
dan söz edilmektedir. Lukka sözcüğünün daha sonra güneydeki Teke Yarımadasına
yerleşecek olan Likyalılarla ilişkisi olduğu açıkça anlaşılmaktadır.
M.Ö. 1340 ve 1309 yılları arasında hüküm sürmüş olan Hitit Kralı II. Mürşil’in
yıllıklarına ve diğer Hitit kaynaklarına dayanarak Apasa’nın Efes, Milivada’nın Milet,
Pariyana’nın Priene, İlyada’nın Alinda, Walivanda’nın Alabanda olduğunu öğreniyoruz.
Aphrodisias Tiyatro
Karacasu İlçesi’ndeki Afrodisias’ta durum daha da ilginçtir. Afrodisias’ın daha
önceki adının Ninoe olduğunu öğreniyoruz. Bu isim buranın Mezopotamya ile ilişkili
olduğunu açıklıyor.
Bu kente ait Aphrodisias tanrıçanın tıpkı Efes Artemis gibi ana tanrıça karakterli
olması, bizim bu topraklarda yerleşen ilk uygarlıkları coğrafya olarak Mezopotamya’ya,
tarih olaraksa Anadolu’nun Neolitik çağlara kadar uzanan ana tanrıça tıpkısına
bağlamamıza zorunlu kılıyor.
Daha sonraları Ege kıyılarına gerek deniz yoluyla, gerekse doğudan ve kuzeyden
gelen kavimlerin bu yöreyi istila etmeleri sonucu yörede değişik medeniyetler gelişti.
M.Ö.7-8.yy. da Batı Anadolu’ya Trakya’dan göç eden kuzey kavimleri, İç Batı
Anadolu ve Menderes vadisine kadar yayıldılar. Nysa, Magnesia gibi kentleri bu
boyların kurdukları ve daha önceki adı Atria olan Aydın’ı da onardıkları kabul
edilmektedir.
M.Ö.400 de ise Spartalılar Aydın ve yöresini Perslerden geri almaya çalıştılar
ama başaramadılar. M.Ö.334 de ise Büyük İskender tarafından alındı ve üs olarak
kullandılar.
M.Ö.190 da Roma İmparatorluğu tarafından Bergama Kralı Eumenes’in
yönetimine bırakıldı. Neron döneminin sonuna kadar Ceasarec adıyla anılan Aydın,
M.S.I.y.y.da Tralleis olarak anılmaya başlandı.
Malazgirt Savaşını izleyen yıllarda Türklerin eline geçen bölge,11.y.y.
başlarında 1. Haçlı seferlerinin ardından Bizanslılar tarafından geri alındı. 1187’de
Anadolu Selçuklu Sultanı II.Kılıçaslan Tralleis’i alarak şehrin adını Güzelhisar olarak
değiştirdi. Ancak şehir kısa süre sonra tekrar geri alındı. 105 yıl sonra Menteşeoğulları
Beyi Menteşe Bey, 1282 yılında Tralleis ve Nysa geriye aldı. Tralleis’in adını yeniden
II.Kılıçaslan’ın verdiği isim olan Güzelhisar olarak değiştirdi. Menteşe Beyliği
egemenliği altındaki Güzelhisar, kısa süre sonra Aydınoğullarıbeyliği’ne geçti.
1425 de II. Murat tarafından kesin olarak Osmanlı topraklarına katılan kent
Anadolu Eyaleti’ne bağlı bir sancak merkezi oldu. Batı Anadolu’nun önemli bir kültür
merkezi olan Aydın 16 y.y sonlarından başlayan ve tarihte Celali isyanları olarak
bilinen ayaklanmalara sahne oldu. 1811 de İzmir, Saruhan (Manisa), Menteşe (Muğla),
Antalya, Isparta sancaklarını kapsayan eyaletin merkezi oldu. Eyalet merkezi (1857)
İzmir’e taşındıysa da bu yönetim biriminin adı “Aydın” olarak kaldı. Anadolu’nun ilk
demiryolu İzmir –Aydın arasında yapılıp işletmeye açıldı. 27 Mayıs 1919 da Yunanlılar
tarafından işgal edilen kent, 30 Haziran 1919 da geriye alındı. Tekrar işgal edilen kent,
07 Eylul 1922 de kurtarıldı. Gerçek anlamda bir harabe olan kent cumhuriyet idaresine
geçer. Aydın İl’inin yaralarının sarılması ve geliştirilmesine ilk günden itibaren özen
gösterilmiştir. Türk ulusunun büyük lideri Atatürk 1924, 1931 ve 1937 yıllarında yöreyi
ziyaret ederek, yöreye verilen önemi belirtmiştir.
3.7. AYDIN İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
3.7.1. İlin Coğrafi Özellikleri ve İklim Durumu
Konumu: Aydın, orta ve batı kesiminde verimli ovalar, kuzey ve güneyi dağlar
ile çevrili Büyük Menderes Havzası üzerinde 817.913 Ha. lık bir alan üzerine
kuruludur. Doğusunda Denizli, batıda Ege Denizi, kuzeyde İzmir ve Manisa, güneyde
ise Muğla illeriyle komşudur.
İl, 37°-44' ve 38°-08' kuzey enlemleri ile 27°-23' ve 28°-52' doğu boylamları
arasında yer alır.
Aydın, Türkiye Cumhuriyeti'nin Ege Bölgesi'nde bulunan, turizm ve tarım
açısından en gelişmiş illerdendir. Ege Denizi'ne kıyısı vardır. Plaka kodu 09'dur. Aydın
Türkiye'nin ilk demiryolu kurulan şehridir. Aydın'da çok sayıda tarihi eser bulunur.
Türkiye'nin en uzun ikinci tüneli buradadır. 2010 TUIK verilerine göre merkez ilçeyle
birlikte 17 ilçe, 36 belediye ve 492 köy vardır.
Aydın İli Haritası (Kaynak:www.turkiye-rehberi.net)
Yeryüzü Şekilleri:
Başlıca yer şekillerini, Ege kıyılarına dik yönde uzanan dağlarla, bunları
birbirinden ayıran ovalar oluşturur. İlin kuzeyinde doğu-batı doğrultulu Aydın Dağları
uzanır. En yüksek noktalar; kuzeydoğuda Cevizli Dağ (1.819 m) ve doğuda Beydağı’dır
(1.0674 m). Yapılarında billurlu şistlerin çoğunlukta olduğu Aydın Dağları, Nazilli’nin
kuzeyinde yüksek yaylalara dönüşür. Güney yamaçlarında tmolos depoları (kum, çakıl,
kil, vb gibi maddelerden oluşan gevrek dokulu katman), bir şerit oluşturur. Sel
yataklarıyla derince yarılmış tmolos depoları önünde, ovaya doğru giderek alçalan
birikinti konileri yer alır. Aydın kenti, böyle bir birikinti konisi üzerinde kurulmuştur.
Bir yay biçiminde kıvrılarak batıya doğru uzanan Samsun Dağı (1.237 m), ilin
kuzeybatı ucundadır. Ege Denizi’ne dik inen ve Aydın Dağları ile aynı yapıda olan
Samsun Dağı’nda bu billursu şistler geniş yer tutar. İlin güneyinde ve doğusunda yer
alan
dağlar,
kuzeybatı-güneydoğu
doğrultusunda
uzanırlar:
Bafa
Gölü’ün
kuzeydoğusunda Beşparmak Dağı (1.350 m), Gökbel Dağı (2.308 m) Madranbaba Dağı
(1.618 m), Karıncalı Dağ (1.703 m) ve Babadağ. Bu dağlık alan arasında ve Aydın
Dağları doğrultusunda uzanan Büyük Menderes Ovası doğudan batıya doğru genişler.
Üzerinde kurulu yerleşme merkezine göre. Söke Ovası, İncirliova, Nazilli Ovası gibi
adlarla anılan ovalar, gerçekte Büyük Menderes Ovası’nın bölümleridir. En geniş olan
yer, 15 km’yi bulan Germencik yakınlarıdır. Güneyde, kuzeybatı, güneydoğu doğrultulu
Çine Çayı’nın suladığı Çine Ovası; Akçay’ın suladığı Bozdoğan Ovası; Dandalas
Irmağı’nın suladığı Karacasu ovaları eklenir. Dağlık yörelerde kimi düzlükler olmakla
birlikte, büyük alanlara yayılmış yaylalar yoktur. Antik Tralleis kalıntılarının bulunduğu
yerde sekiler (taraçalar) biçiminde, kuzeyden-güneye doğru bir yayla uzanır.
Ege Bölgesi’nin de en önemli ırmağı olan ve ili kabaca doğu-batı doğrultusunda
kıvrımlar çizerek boydan boya geçen Büyük Menderes’tir (584 km). Bölgenin çeşitli
dağlarından
kaynaklanarak,
Sarayköy’ün
batısından
il
sınırlarına
girer,
batı
doğrultusunda akar; Kuyucak yakınlarında Dandalas Çayı’ nı, kuzeyden Horsunlu,
Feslek, Ortakçı derelerini aldıktan sonra, Atça yöresinde, öteki kollarına göre suyu en
fazla olan ve üzerinde Kemer Barajı’nın kurulu olduğu Akçay (157 km) ile birleşir.
Batıda Çine Çayı’nı da alan ırmak, Aydın Dağları’ndan inen çeşitli derelerle
(Tabakhane, Yalkı, Ilıca, Morali) beslenerek, Söke’nin doğusunda güneye kıvrılır. Bafa
Gölü’nün kuzeybatısından geçerek Akköy’ün doğusunda Ege Denizi’ne dökülür. Büyük
Menderes ve kollarından sulamada yararlanılmakta ve üzerindeki çeşitli barajlardan
hidroelektrik enerji sağlanmaktadır. Akçay’ın Kemer ve Çine Çayı (99 km) üzerindeki
Çine Barajı (Karpuzlu Barajı) il sınırları içindedir. İlin güneyinde Beşparmak
Dağları’nın güneybatısında, Muğla il sınırında Bafa Gölü (60 km2) yer alır. Eski bir
körfezin önünün kapanarak mil (balçık) birikmesiyle oluşmuş gölde balıkçılık yapılır.
Akarsular: İlin en büyük ve önemli akarsuyu Büyük Menderes Nehridir. 307
kilometrelik bu nehrin, 170 kilometresi Aydın'dan geçerek denize dökülür. İlin diğer
irili ufaklı 50 kadar çay, dere ve dereciklerinin hepsi Büyük Menderes'i besler. Tarımda,
sulama işlerinde bu nehirden büyük ölçüde istifade edilir. Büyük Menderes dışındaki
başlıca akarsuları, Çine Çayı, Karasu, Akçay ve Dandalas Çayıdır.
Göller: Aydın'ın tek tabii gölü Bafa Gölüdür. Aydın ile Muğla arasında 60
kilometrekarelik bir göldür. Eski çağlarda Ege Denizinin bir körfezi olan Bafa Gölü,
Büyük Menderes Nehrinin taşıdığı toprakla denizden tamamen irtibatı kesilmiş ve
zamanla tatlı su gölü olmuştur. Göl; sazan, levrek, kefal ve yılan balığı bakımından
zengindir. "Kemer Barajı gölü", Akçay üzerindedir. 750 milyon m3 su birikir. Buradaki
hidroelektrik santralinde senede 150 milyon kilovat saat elektrik enerjisi üretilir.
Flora ve İklim: İklim ve Bitki Örtüsü Akdeniz ikliminin hâkim olduğu İl’de
yazlar sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer. Büyük Menderes vadisi, diğer Ege
ovaları gibi batıda denize doğru açılan bir oluk biçimindedir. Bu yüzden denizin ılıtıcı
etkisi ve yağış getiren rüzgârlar iç kısımlara kadar kolaylıkla girer.
Kuzey rüzgârları sebebiyle Akdeniz bölgesine göre daha serindir. Aydın İli uzun
yıllar yıllık toplam yağış ortalaması 618,4 mm’dir. 24 saatte ölçülen maksimum yağış
miktarı
93,8
mm’dir.
(04
OCAK
2009)
(Kaynak:www.izmir.mgm.gov.tr)
Akdeniz ikliminin hakim olduğu İl’de uzun yıllar ortalama sıcaklığı 17,6°C’ dir
ve sıcaklık artış trendine sahiptir.
Bu güne kadar ölçülen günlük maksimum sıcaklık: 44,6 ° C ( 22.07.1986)
Bu güne kadar ölçülen günlük minimum sıcaklık : -11,0 ° C ( 04.01.1942)
İlimizde 6 adet meteoroloji istasyonu bulunmaktadır. Bunlar Nazilli, Sultanhisar,
Kuşadası ve Didim Kuyucak ve Merkez meteoroloji istasyonlarıdır. Bu istasyonlardan;
Nazilli, Sultanhisar
Didim ve Kuyucak istasyonları klima, Kuşadası ve Merkez
sinoptik istasyondur.
Trenle veya karayolu ile İç Anadolu yönünden Büyük Menderes vadisine
girenler, Denizli’den İzmir’e doğru yaz kış tüm ova ve yamaçları kaplayan yemyeşil bir
örtüyle karşılaşırlar.
Ova tabanında incir, zeytin ve portakal bahçeleri büyük alanlar kaplar. Bunların
dışında bağlar, bahçeler ve pamuk tarlaları geniş yer tutar.
Aynı zamanda Akdeniz yöresinin bitki örtüsü, sert yapraklı, kurağa dayanıklı
bodur makiler görülür. Kocayemiş, mersin, defne, delice ve aşı zeytinler, melengiç, dere
boylarında zakkumlar ve bunlar arasında kekik, nane, lavanta çiçeği gibi kokulu bitkiler
de vardır.
Bunların yanı sıra dağlarda çam, kestane, çınar, dişbudak, ıhlamur gibi ağaçlar
görülür. İl topraklarının % 37’si ormanlarla kaplıdır. Bunların beşte biri üretime
elverişli koru ormanlarıdır.
Tablo 1:Aydın İli Orman Varlığı (Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü Web Sitesi, 2012.)
En çok katma değer yaratan bitkisel ürünler; incir, zeytin, pamuk ve kestanedir.
İlimiz; incir, kestane üretiminde Türkiye’de 1. sırada, zeytin üretiminde 2. Sırada,
pamuk üretiminde 4. sırada yer almaktadır. 2010 yılında İl’in Türkiye gayri safi zirai
gelirinden aldığı pay %2,5’dir.
İl’de 2011 yılında 168.351 ton yaş incir, 276.995 ton zeytin, 243.669 ton pamuk,
20.375 ton kestane üretilmiştir.
Türkiye
Aydın
Aydın'ın
Türkiye
(ton)
(ton)
Payı (%)
Sıralaması
1. İncir
254.838
162.115
63,6
1.
1. Kestane
59.171
18.605
31,4
1.
1. Zeytin
1.414.952
206.502
14,6
2.
1. Pamuk (Kütlü)
2.150.000
223.563
10,4
4.
1. Çilek
299.940
30.070
10,0
3.
1. Bamya
36.748
2.473
6,7
5.
1. Yerfıstığı
97.310
6.120
6,3
3.
1. Mısır (Silaj)
12.446.450
744.942
6,0
4.
1. Mısır (Dane)
4.310.000
182.946
4,2
7.
1. Enginar
29.070
3.766
6,7
5.
Tablo 2:Önemli kültür bitkilerinin üretiminde Aydın İlinin Türkiye Üretimindeki Payı(2010)
Fauna: Aydın’ın orman varlığı bakımından zengin olması yaban hayvan
varlığını da doğru orantılı olarak etkilemektedir.
En çok görülen kuş türleri; kerkenez, karaçaylak, mezgeldek, toy, orman çulluğu
ve deniz kartalıdır. Su kuşlarından elmabaş, sakarmeke, baklakızı Aydın sınırları
içerisinde en çok mevcut olanlarıdır. Vahşi hayvanlar olarak; yabandomuzu, çakal,
vaşak, kurt, tilki, yaban kedisi ve sırtlan mevcuttur.
Kemirgenlerden gelincik, tavşan, su samuru, ağaç sansarı ve ot oburlardan yaban
keçisi, alageyik yörenin yaban hayvanlarını oluşturmaktadır.
3.7.2. İlin İdari Durumu
Merkez İlçesiyle birlikte 17 İlçenin yönetim merkezi olan Aydın İlinde 53
belediye, 489 köy, 265 mahalle kuruluşu vardır. İlçelerimiz sırası ile Bozdoğan,
Buharkent, Çine, Didim, Germencik, İncirliova, Karacasu, Karpuzlu, Koçarlı, Köşk,
Kuşadası, Kuyucak, Nazilli, Söke, Sultanhisar ve Yenipazar’dır.
Merkez İlçede 6, Bozdoğan ilçesinde 2, Buharkent İlçesinde 1, Çine İlçesinde 2,
Didim İlçesinde 3, Germencik İlçesinde 4, İncirliova İlçesinde 2, Karacasu İlçesinde 4,
Karpuzlu İlçesinde 1, Koçarlı İlçesinde 3, Köşk İlçesinde 1, Kuşadası ilçesinde 3,
Kuyucak İlçesinde 6, Nazilli İlçesinde 3, Söke ilçesinde 8, Sultanhisar İlçesinde 3,
Yenipazar İlçesinde 1 belediye teşkilatı bulunmaktadır.
İl’e bağlı 16 İlçeden Nazilli İlçesi 140.922 kişilik nüfusu ile en fazla nüfusa,
Buharkent İlçesi ise 12.527 kişilik nüfusu ile en az nüfusa sahip ilçelerdir. Yüzölçümü
büyüklüğüne göre ilk sırada yer alan Çine İlçesinde nüfus yoğunluğu 56, ikinci sırada
yer alan Söke İlçesinde 122 kişi olurken yüzölçümü en küçük olan Buharkent
İlçesinde nüfus yoğunluğu 104 kişidir. İl’de bulunan 53 Belediyeden 26’sının nüfusu
5000’nin altındadır. İlde bulunan 489 köyden 266’sının nüfusu 500’ün altında olup
köylerin çoğunluğu düşük nüfusa sahiptir.
3.7.3. Nüfus
Aydın İli gecekondulaşmadan nasibini almayan nadir illerimizden biri olup,
tarım ve turizmin gelişmiş olduğu bir ilimizdir. Son yıllarda başta tarıma dayalı sanayi
kolunda olmak üzere tüm sanayi sektöründe önemli mesafeler kat edilmiş ve gelişme
süreci de artan bir hızla devam etmektedir.
Çalışan nüfusun yarıdan fazlası tarım kesiminden geçimini sağlamaktadır. Yöre
halkının kültür seviyesi yüksek düzeydedir.
-Nüfus Büyüklüğü ve Nüfus Artışı:
Son 80 yılda Türkiye’nin nüfusu (71.517.100 kişi) yaklaşık beş kat artış
göstermiştir. Aynı dönemde, Aydın ilinin nüfusu yaklaşık 4,5 kat artış göstermiş ve
2008 yılı sonu itibarı ile açıklanan adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre İlimizin
nüfusu 965.500 kişidir. İl nüfusunun ülke genelinde olduğu gibi % 50”si erkek (482.434
kişi) % 50”si kadın (483.066 kişi) dır. Aydın ilinde en düşük yıllık nüfus artış hızı
%o8.8 ile 1940-1945 dönemindedir. En yüksek yıllık artış hızı ise %o42.2 ile 19501955 döneminde gerçekleşmiştir. 1990-2002 döneminde ise ilin nüfus artış hızı %
14,2’dir. 1927-2002 döneminde Aydın İlinin nüfusu sürekli artış göstermiş iken 20022008 döneminde bu artış oranın oldukça azaldığını hatta durma noktasına geldiğini
söyleyebiliriz. (2002 nüfusu 950.757 kişi, 2008 yılı ADNKS. Sonuçları 965.500 kişi).
Sonuçlarına göre ülke nüfusunun % 75”i şehirlerde yaşamaktayken ilimiz nüfusunun
nüfusun % 58’i (556.700 kişi) şehirlerde, %42’ si ise (408.800 kişi ) kırsal kesimde
yaşamaktadır. Ülkemizde kilometrekareye düşen kişi sayısı 93 iken, ilimizde bu rakam
123’dür.
3.7.4. Ulaşım
Kara, Demir, Deniz, Hava Yolu
Aydın, coğrafi konumu ile demiryolu, deniz ve hava taşımacılığı imkânlarına
sahip bir İl olmasına rağmen ticari yük ve yolcu taşımacılığında ağırlık karayolundadır.
769 km. uzunluğundaki Aydın İli yol ağını; İzmir-Aydın otoyolunun ilimiz sınırları
içerisinde bulunan 73 km’si, 319 km. uzunluğundaki devlet yolu ve 377 km. il yolu
oluşturmaktadır. Ayrıca 233 km turistik yol ağı mevcuttur.
1866 yılında ülkemizde ilk olarak inşa edilen 135 km uzunluğunda demiryolu
ağı vardır. Aydın-İzmir arasındaki Demiryolu hattı yenilenmiş, 145 km/saate kadar hız
yapabilecek trenlere uygun hale getirilmiştir. Aydın-Denizli hattında da aynı yenileme
çalışmasının yapılması programlanmıştır. Demiryolu ağı 2 hattır. Birinci hat BuharkentOrtaklar Demiryoludur. Bu hattın uzunluğu 112 km dir. İkinci hat ise Ortaklar-Söke
demiryoludur. Bu hattın uzunluğu da 23 km dir. Her iki hat üzerinde yük ve yolcu
taşımacılığı günlük olarak yapılmaktadır. 2 adet gar müdürlüğü, 7 adet istasyon şefliği
bulunmaktadır. 20 adet yolcu ve 2 adet yük treni çalışmakta; 2007 itibarı ile mevcut
trenlerle 871.012 yolcu taşıması gerçekleştirilmiştir.
Kuşadası Limanı yat ve yolcu gemisi trafiği yönünden önemli bir hudut kapısı
olma niteliğini taşımakta, yaz sezonu boyunca binlerce turist gelerek gemi gerekse yat
ile giriş-çıkış yapmaktadır. Kuşadası Limanının gemi kabul kapasitesi 2.400
gemi/yıldır.
Ayrıca, 1993 yılında faaliyete geçen 1435 m pist uzunluğuna sahip Aydın-Çıldır
Havaalanı küçük tip uçakların iniş yapabileceği özelliktedir.
3.7.5. Kültür, Turizm ve Tarihi Değerler
İlimizin tarımdan sonraki ikinci önemli gelir kaynağı turizmdir. İl ekonomisinde
kültür ve turizm varlıkları önemli yer tutmaktadır. İlimizde Kültür ve Turizm
Bakanlığına bağlı 5, (Aydın Müzesi ve buna bağlı Yörük Ali Efe Etnografya Müzesi,
Afrodisias Müzesi ve buna bağlı Karacasu Etnografya Müzesi, Milet Müzesi),
belediyelere ve Adnan Menderes Üniversitesine bağlı 3 (Çine Kuva-i Milliye Müzesi,
Çine Arıcılık Müzesi ve Nazilli Etnografya Müzesi) olmak üzere 8 müze ile 21 önemli
ören yeri mevcuttur. Müze ve ören yerlerimizi 2012 yılının ilk altı ayında 254.142 kişi
ziyaret etmiş ve 762.865 TL gelir elde edilmiştir.
1,012 kültür varlığı tescillidir.
Önemli örenyerlerimiz Afrodisias (Karacasu), Alabanda (Çine), Alinda
(Karpuzlu), Apollon Tapınağı (Didim), Gerga (Çine), Harpasa (Nazilli), Magnesia
(Germencik-Ortaklar), Mastaura (Nazilli) ,Milet (Didim), Nysa (Sultanhisar), Priene
(Söke), Tralleis (Aydın-Merkez)’dir.
İl Genelinde; 47 yerel gazete, 4 yerel tv, 16 radyo, 33 internet medyası (internet
gazetesi) bulunmakta olup, ayrıca 12 yaygın basın temsilciliği bulunmaktadır (TRT,
Yeni Asır- Sabah, İhlas Haber Ajansı, Zaman, Hürriyet- Milliyet, Anadolu Ajansı,
Cumhuriyet, Ege TV- Show TV, Ajans Haber Türk, Star, Doğan Haber AjansıKuşadası, CHA). İl Genelinde; 13 tiyatro, 5 sinema salonu bulunmaktadır.
150 km’lik sahil şeridine sahip olan İlimizin tarımdan sonraki ikinci önemli gelir
kaynağı turizmdir. 150 km’lik sahil şeridine sahip olan İlimizde, Kültür ve Turizm
Bakanlığında işletme ve yatırım belgeli 91 tesiste 27.009 yatak, Belediye Belgeli 482
tesiste 34.124 yatak olmak üzere; toplam 573 tesiste 61.133 yatak kapasitesi mevcuttur.
Yılda 2.400 gemi kabul kapasiteli Kuşadası Limanı yolcu sayısı ve gemi adedi
bakımından ülkemizin en önemli Kruvaziyer limanıdır. 2011 yılı içerisinde 573
kruvaziyer gemi ile 700.814 turist limanımıza gelmiştir. 2012 yılı Haziran ayı itibariyle
174 kurvaziyer gemi ile 195.060 turist limanımıza gelmiştir. Didim Hudut Kapısından
ise 1.686 turist giriş yapmıştır.
Kuşadası yat limanı. (Fotoğraf: www.kusadasi.com)
Kuşadası Yat Limanı, 525 tekne kapasitelidir.
Karada 600, denizde 580 tekne kapasiteli Didim Yat Limanı 400 ton ile
Türkiye’nin en yüksek kapasiteli tekneleri sudan çıkarmaya yarayan vincine sahiptir.
Didim Yat Limanında, her biri kendi alanında uzman 36 teknik atölye hizmet
vermektedir.
Ayrıca Kuşadası ilçemizde 54.000, Didim ilçemizde 42.000 ikinci konut olmak
üzere, toplam 96.000 ikinci konut mevcuttur.
İlimizi 2010 yılında yaklaşık 4,5 milyon yerli ve yabancı turist ziyaret etmişken,
2011 yılında bu rakamın 5.5 milyon turiste çıktığı görülmektedir. Otellerimizdeki 2012
yılı yıllık ortalama doluluk oranı ise % 53 olmuştur.
Dilek Yarımadası- Büyük Menderes Deltası Milli Parkı, Kuşadası ve Didim
plajları önemli turizm varlıklarımızdır.
3.7.5.1.Turizm
İlimiz ve çevresi eski medeniyetlerin beşiği olan Anadolu’nun en zengin tarihi
mirasına ve çevre güzelliklerine sahip yörelerdendir. M.Ö.4000 yıllarından itibaren
sürekli yerleşime sahne olmuştur. Bu süre içinde önemli kentler kurulmuş ve çok büyük
medeniyetler iz bırakmıştır. Bir taraftan Anadolu ve deniz aşırı ülkelerle yapılan ticari
ilişkilerle zenginleşirken diğer taraftan kültür ve sanatla oldukça ileri seviyelere ulaşmış
ve günümüzdeki kalıntılarla dünya turizmin önde gelen turizm alanlarından biri
olmuştur.
Afrodisias, Didim, Milet, Priene, Tralles, Magnesia, Nysa ve henüz kazı
yapılmayan birçok antik kent Aydın İli’nde önemli bir turizm potansiyeli oluşturmakta
ve bu zenginlik ülkenin sanayi ve ekonomik yapısına katkı sağlamaktadır. Kıyı turizmin
yanı sıra iç kısımlarda yakın gelecekte hizmete sunulacak yayla turizmi ve termal
turizmi gibi alternatif olanaklar geliştirilmeye çalışılmaktadır. Yöreye kara-hava ve
deniz yoluyla ulaşımın mümkün olduğu Aydın’da mevcut seyahat acenteleri ve
konaklama tesisleri ile iç ve dış turizme hizmet verilmektedir. İlin yoğun turizm
potansiyeline sahip kıyı şeridinin en canlı noktaları Kuşadası ve Didim’dir.
Kuşadası ilçesi Türkiye’nin dünyaya açılan ilk kapısıdır. Ayrıca Batı
Anadolu’yu Orta Anadolu’ya bağlayan karayolu ulaşımı ilimize ve turizm beldelerine
tur olanaklarını kolaylaştırmaktadır. Aydın İl’inin karakteristik özelliklerinden dolayı
denizi, doğası ve tarihi mirasıyla en ideal özelliklere sahip bir turizm cennetidir.
GÜVERCİN ADA
Bu ada, Kuşadası ilçesinin batısında, kıyıya çok yakın bir mesafede yer
almaktadır. Adanın merkezinde en yüksek yerinde Barbaros Hayreddin Paşa’nın
yaptırdığı bir iç kalesi ve yanında bir sarnıcı vardır. Adanın etrafına 1826 yılında
Kuşadası Mütesellimi (Kaymakam) İlyas Ağa tarafından tek kapılı adanın şekline
uygun sur duvarları yaptırılmıştır.
Fotoğraf:www.kusadasi.bel.tr
BAFA GÖLÜ
Bafa Gölü Söke İlçesi’ne 25 km. uzaklıkta, Büyük Menderes Deltası’nın hemen
güneydoğusundadır. Bu göl ülkemiz de nispeten az bozulmuş ender kıyı sulak
alanlardan biri olan Büyük Menderes Deltası’nın jeomorfolojik gelişimi sonucunda Ege
Denizi’nin bir koyu iken göl halini almıştır. Toplam alanı 6000 hektarı geçen gölün
maksimum derinliği 25 metreye ulaşmaktadır. Gölün ana su kaynağı Büyük
Menderes’in su taşkınları ve çevresindeki dağlardan gelen yer altı ve yer üstü sularıdır.
Göl çevresi bitki örtüsü, ılgınlardan, zeytinlerden ve çam ormanlarından meydana gelir.
Bafa Gölü, Büyük Menderes Deltası’nın sahip olduğu ekosistem özellikleri bünyesinde
barındırmakta ve yine nesli tehlike altında bulunan birçok kuş türüne üreme ve kışlama
ortamı yaratmaktadır. Bölgede gözlenen başlıca kuş türleri, tepeli pelikan (pelecanus
crispus), cüce karabatak (phalacrocarax pygmeus) ve deniz kartalı (haliaetus
albicilla)dır. Gölün zoo-plankton ve su bitkileri açısından zengin oluşu birçok balık
türünün gölde yaşamasını imkân sağlamaktadır. Gölün doğu kenarında Milas’a bağlı
Kapıkırı Köyü yer almaktadır. Kapıkırı Köyü, antik Herakleia Kenti üzerinde
kurulmuştur. Antik kentin önemli yapıları şunlardır: Athena Tapınağı, Agora, Konsey
Binası, Hamam, Tiyatro, Çeşme, Endymion Tapınağı bulunmaktadır.
Fotoğraflar: A.Egemen İŞCAN, Nihat ANDAÇ
DİLEK YARIMADASI VE BÜYÜK MENDERES DELTASI
Dilek Yarımadası ve güneyinde yer alan Büyük Menderes Deltası, Ege
Bölgesi’nde, Aydın İli sınırlara içerisinde yer almaktadır. Dilek Yarımadası 1966
yılında 2873 sayılı Millî Parklar kanununa istinaden “Millî Park” olarak tescil
edilmiştir. Yarımadanın hemen güneyinde bulunan Büyük Menderes Deltası, morfolojik
gelişimin hızlı olduğu ağız kısmında, bu gelişim sürecinin ürünü olan birçok lagün ve
bataklıkları bünyesinde barındıran uluslararası niteliklere haiz bir sulak alan
karakterindedir.
Tatlı ve tuzlu suyun birbirine karıştığı bu lagüner sistem, bünyesinde zengin bir
biyolojik çeşitliliği barındırmaktadır. Lagünler zengin balık potansiyeline sahiptir. Bu
zengin ekosistemde 209 kuş türü görülmektedir. Bölge aynı zamanda nesli tehlike
altında olan ve dünyada sadece 2000 civarında kaldığı sanılan Tepeli Pelikanın en
önemli kuluçka alanlarından biridir. Lagünler tepeli pelikanların yanı sıra yine dünya
çapında nesli tehlike altında olan cüce karabatak adlı türü de barındırmaktadır.
Kışları sayıları 30.000’i aşan beş tür ördek ve 6000 üzerinde flamingo
gözlenebilmektedir. Mili Park’ın bu doğal zenginliğinin yanında, yörenin sahip olduğu
kültürel zenginlikler de göz önüne bulundurulduğunda, son yıllarda dünya da büyük ilgi
gören doğa turizmi açısından da yörenin zengin bir potansiyel ihtiva ettiği ortaya çıkar.
Fotoğraflar: Erdinç KUTSAL
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Park’ının doğu sınırı biraz daha
genişletilerek tepeler hattı ve vadilere oturtulmuştur. Büyük Menderes Deltası üzerinde
ise doğuda Söke-Didim karayolunun batı kesimi esas alınmış, Menderes Köprüsü’nden
itibaren ise tepeler hattına oturtularak güneyde Taş Burun mevkiinde son bulmaktadır.
Fotoğraf: Erdinç KUTSAL
Deniz üzerinde ise kıyı çizgisinden 1000 m. denize doğru izafi bir sınır izlenerek
Millî Park’ın deniz kesiminin sınırı belirlenmiştir. Bu sınırlar dâhilinde kalan Millî Park
alanı 10.985 hektardan 27.675 hektara ulaşmış bulunmaktadır.
Doğanbey Köyü’ndeki Dilek Yarımadası tanıtım merkezinde Milli Park ile her
türlü bilgi temin edilebilir. Milli Park içindeki yüzülebilecek alanlar; İçmeler, Aydınlık,
Kavaklı Burnu ve Karasu koyu’dur.
PLAJLAR
Kuşadası Plajları:
Tusan Plajı: Selçuk-Kuşadası yolu üzerindedir. Kuşadası’na 6 km uzaklıktadır.
Mocamp Plajı: Tusan Plajı bitimindedir.
Halk Plajları: Kuşadası sahil yolu boyunca halka açık plajdır.
Yılancı Burnu Plajı: Yılancı Burnu mevkiindedir.
Kadınlar Denizi Plajı: Kadınlar denizi mevkiindedir.
Güvercin Ada Plajı: Küçük ada mevkiindedir.
Yavansu ve Aslan Burnu Plajları: Söke yönündedir. Kuşadası’na 4 km uzaklıktadır.
Karaova Plajı: Kuşadası’na 6 km. mesafede başlayıp, Güzelçamlı köyüne kadar gider.
Güzelçamlı Plajı: Kuşadası’na 23 km. mesafede, Dilek Yarımadası-Büyük Menderes
Deltası Millî Parkı bitişiğindedir.
Fotoğraf: www.kusadasi.bel.tr
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Park’ı (Kalamaki) Plajları:
Kuşadası’na 30 km. mesafede, Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî
Parkı içerisindedir.
Odun iskelesi Plajı: Kalamaki plajının devamıdır.
İlyas Ağa Plajı: Odun iskele plajı ile bitişiktir.
Dip Burun ve Nero Plajı: Dip burun mevkiindedir.
Fotoğraf: Erdinç KUTSAL
Didim Plajları:
Altınkum
Tavşan Burnu Plajı
Gevrek ve Akbük Plajları: Didim Akbük arasında sahil şeridindedir.
Fotoğraf:
www.aydin.gov.tr
3.7.5.2. Kültür
DEVE GÜREŞLERİ
Zengin bir folklorik yapıya sahip olan deve güreşleri, Pehlivan develerin
üzerindeki giysi ve takılar halkımızın geleneksel el emeği ve göz nuru ürünüdür. Deve
güreşleri, tek hörgüçlü dişi yoz develer ile buhur adı verilen çift hörgüçlü erkek
develerin eşleşmesinden meydana gelen ve “tülü” adı verilen erkek develer arasında
yapılır. Davul zurna eşliğinde yapılan deve güreşleri; ayak, orta, başaltı ve baş
kategorilerinde düzenlenir. Havut adı verilen bir çeşit semer takılan develer, güreşteki
itişmelerde havutlardan yararlanır. Güreş esnasında rakibini yıkan, kaçırtan veya
bağırtan deve galip ilan edilir.
YÖRESEL HALK KÜLTÜRÜ
Giyim: Hızlı kentleşme ve modern yaşantı eğilimleri nedeniyle Aydın yöresi geleneksel
giysileri çoğunlukla kırsal yerleşim birimlerinde görülmektedir. Fakat çeşitli
kutlamalarda, festivallerde ve özel günlerde geleneksel giysiler görmek mümkündür.
Yörükler ve Türkmenler giysilerin çok süslü, renkli ve göz alıcı olmasına özen
gösterirler. Baş örtüsünden takkeye, börümcek gömleğe, çuhadan işlemeli cepken
şalvara, üçeteğe dek pek çok giyim eşyasının el dokuması olması ayrı bir önem taşır.
Giyimlerin vazgeçilmez parçaları olan nakışlar, oyalar, işlemeler, sim işlemeler değişik
özellikler taşır. Efe giyimi Aydın yöresinin simgesidir. Efeler, püsküllü fes, yemeni,
zıbın, camadan cepken ve şalvar giyerler. Beldeki örme kuşak, şal ve deri silahlık ve
baldırdaki tozluk giyimi tamamlar.
El sanatları:İğne oyaları, grep oyaları, kefiye oyaları, kıl dokumacılık, seramik, havut
yapımı, semer eğer yapımı, ağaç işleri, hasır dokumacılığı, sepet yapımı v.b
Halk Oyunları Ve Türküler:
Erkek; Aydın Zeybeği, Harmandalı Zeybeği, Eski Tavas Zeybeği, Ortaklar
Zeybeği, Kerimoğlu Zeybeği, Kocaarap Zeybeği, v.b
Kadın; Harmandalı Zeybeği, Muğla Zeybeği, Fatma Gelin, İnce Mehmet
Güdüşlü’nün Çeşmesi v.b.
3.7.5.3. Tarih
TRALLEİS
Bugünkü Aydın sınırları içindedir. Efsaneye göre Argoslular ve barbar Trakyalı
Tralleis’lilerce kurulmuştur. Ancak daha önceleri Karialılarca kullanmış bir kent
olmalıdır. M.Ö.334’ te İskender tarafından alınmasından sonra, Helenistik krallıklar
arasında sık sık el değiştirmiştir.
Bergama krallık çağında ise yontçulukta zirveye ulaşmış, Bergama Zeus
Sunağı’nda çalıştıkları bilinen Apollonios ve Tauriskos isimli iki büyük yontu ustasını
yetiştirmiştir. Strabon tarafından halkının zenginliği anlatılan kent üzerinde bugün
ayakta kalan tek yapı, Aydınlılarca Üçgözler olarak adlandırılan M.S.2.yy’da yapılmış
gymnasiona ait kalıtıdır. Nekropol kentin güneyinde modern Aydın’ın üzerinde yer
alıyor. Yapılan kazılarda ele
geçen
yazıtlardan ve antik çağ
yazarlarının
anlattıklarından, Helenistik dönemde Zeus Larasios Tapınağı ve buna bağlı Zeus
Larasios kültünün varlığı anlaşılmaktadır. Ancak yeri bugün kesin olarak belli değildir.
Bunun dışında agora , tiyatro, stadion , arsenal kentin diğer yapılarındadır.
NYSA
Aydın iline bağlı Sultanhisar İlçesi sınırları içindeki Karia kentlerindendir. Kent
ile en önemli bilgileri yaşamının büyük bir bölümünü Nysa da geçiren Strabon’dan
almaktayız. Strabon kentiniki bölümden oluştuğunu anlatmaktadır. Şehri ikiye bölen sel
yatağının batısında Gymnasion yer almaktadır. Kuzeyde Bizans yapı kalıntısı ve
Kütüphane yer almaktadır. Roma dönemi kütüphanesi iki katlı olup Efes’teki Celcius
Kütüphanesi’nden sonra Türkiye’nin en iyi korunmuş antik çağ kütüphanesidir.
Kütüphanenin kuzeyinde ise sahne binasında görülen kabartmalarıyla ayrı bir
öneme sahip olan tiyatro bulunmaktadır. Sel yatağının doğusunda ise odeon ve
bouleuterion yer alır. Şehrin nekropolü batıda ufak bir yerleşme yeri olan Acharaka yolu
üzerinde bulunmaktadır
ALABANDA
Aydın İli’nin Çine İlçesi’ne 7 km. uzaklıktaki Doğanyurt (Araphisar) Köyü
üzerinde kurulu olup, ismi Karia dilinde at ve zafer anlamına gelen ALA ve BANDA
sözcüklerinden oluşmuş bir Karia kentidir. Alabandalılar büyük bir zenginliğe sahip
olduğu, lüks içinde yaşadıkları ve şehirdeki bütün kızların arp çaldıkları Strabon dan
öğreniyoruz.
Yapılan kazılarda iki tapınağın temelleri ortaya çıkarılmıştır. Kentteki önemli
yapılardan biride Bouleuterion(meclis yeri) dur. Bunun dışında doğuda yoğun şekilde
görülen Lahitler (mezarlar) nekropolün(mezarlık) burada yer aldığını göstermektedir.
Bunun dışında su kemeri ve tiyatro görülebilen yapıtlardır.
APHRODİSİAS
Adını aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit’den alan Aphrodisias özellikle Roma
çağında Aphrodit tapınağı ile ünlenmiş antik bir kent olan, günümüzde de çok iyi
korunmuş anıt yapıları ile Türkiye nin en önemli ören yerlerinden biridir. Sonraki
devirlerde üzerine tiyatro yapılan höyük, M.Ö.5000’lere kadar giden Prehistorik bir
yerleşmedir. M.Ö. 6.y.y’da Aphrodisias küçük bir köydür.
İlk Aphrodithe Tapınağı da bu dönemde yapılmıştır. Bu görünüm M.Ö. 2. y.y’da
ızgara planlı kentin kuruluşu ile değişmiştir. Bu devirde kentte, yaklaşık 150.000 kişi
yaşıyordu. M.Ö.1.y.y’da Roma İmparatoru Augustus Aphrodisias’ı kişisel koruması
altına aldı.
Bugün ayakta kalan anıtlar ondan sonraki iki yüzyıl içinde yapıldı. Tiyatro ve
tapınak arasında etrafı sütunlarla çevrili iki meydan planlandı Tiberius Portikosu ve
Agora. Antik dünyanın en iyi korunmuş stadyumu ise kentin kuzey ucunda yer alıyordu.
M.S. 3.y.y sonlarında Aphrodisias Roma İmparatorluğu’nun Karia eyaletinin başkenti
oldu. M.S. 4 yuzyılın ortalarında da kentin etrafı surlarla çevrildi. M.S.6.y.y’dan
itibaren bayındır halini ve önemini kaybetmeye başladı. Aphrodithe Tapınağı kiliseye
dönüştürüldü.
Küçük bir kasabaya dönen kent 12.y.y’da tamamen terk edildi. Roma döneminde
Aphrodisiasta bir heykelcilik okulu gelişti. Bu okulda yetişen sanatçılar eserlerine
büyük ölçüde canlılık ve özgünlük vermeleri ile ünlüydüler.
ACHARAKA
Sultanhisar İlçesi, Salavatlı Kasabası yakınındadır. Antik dönemde sağlık
merkezi olarak bilinir.
Plutonion Tapınağı ile antik dönem metinlerinde şifalı su ve gazlardan söz edilen
Charonium mağarası buradadır. Nysa antik kentinin hemen batı bitişiğinde yer alan
Acharaka, Nysa Kentinin dinsel merkezi olarak ünlenmiştir.
MAGNESİA
Aydın’ın, Germencik İlçesi Ortaklar Bucağı’na bağlı Tekin Köyü sınırları içinde
Ortaklar-Söke Karayolu üzerinde yer almaktadır. Kent, kuruluşunun anlatıldığı efsaneye
ve antik kaynaklara göre Thessalia’dan gelen ve Magnetler olarak isimlendirilen bir
kavim tarafından kurulmuştur. Perslerin ve Helenistik dönemden önce Seleukos,
ardından Bergama Krallığı’nın hakimiyetine giren Magnesia, Roma döneminde önemini
korumuş, Bizans döneminde piskoposluk merkezi olmuştur. Magnesia, bir kent suru ile
çevrili, yaklaşık 1,5 km çapında bir alanı kapsayan, ızgara planlı cadde ve sokak
sistemine sahip bir kentti. Magnesia’daki diğer önemli bir yapı ise günümüzde yapılan
kazılarla ortaya çıkarılan tiyatrodur.
Magnesia’da bugün görülebilen diğer yapılar Roma İmparatorluk dönemi ve
sonrasına aittir.
Spor ağırlıklı bir eğitim merkezi olan Gymnasion, Milet’teki Faustina Hamamı’n
n küçük bir kopyası olan hamam, tiyatro ile Artemision arasında yer alan Odeion,
25.000 kişilik Stadion, Çarşı Bazilikası, niteliği henüz bilinmeyen bir Bizans yapısı ve
Artemision’u da çevreleyen Bizans suru Magnesia’da bilinen diğer yapılardır. 15.
yüzyıla ait enine planlı Çerkez Musa Camii ise ören yerinin tek İslami yapısıdır. Efes,
Milet, Afrodisias ve Hierapolis gibi ünlü antik kentlerimiz arasında onlardan hiç de
aşağı kalmayan ün ve öneme sahiptir.
Magnesia İyonya’nın önemli kentlerinden biridir.
MİLET
M.Ö.2000’in ortalarında önemli bir Miken Kolonisi olan kent, oldukça gelişmiş
bir kültür ve ticaret merkeziydi. Bu özelliği ile Roma Çağı’nda da önemini sürdüren
Milet, Bizanslılar zamanında, Latmos körfezinin dolması ile ticari önemini yitirmiştir.
XIII. Yüzyılda Menteşe Beyliği tarafından alınan kentin ismi Türkler tarafından Balat
olarak değiştirilmiştir. Balat, Menteşeoğulları’nın Başkenti olarak parlak bir dönem
yaşamıştır. Söke-Milet yolunda ilerlerken göze ilk çarpan yerler tiyatro ile üzerindeki
ortaçağ Bizans Kalesi’dir. Tiyatro gezildikten sonra önündeki Kervansaray, Faustina
Hamamı, İlyas Bey Camii, Serapis Tapınağı, Bouleuterion, Kutsal Yol, İyonik Stoa,
Kuzey Agora, Delfiniyon, Liman Anıtı, Heroon gibi başlıca yapıtlar görülmeye
değerdir.
ALİNDA
Aydın İli’ne bağlı, Karpuzlu İlçesi üzerinde yer alan Alinda, önemli Karia
kentlerinden biridir. Hekatomnos’un kızı olan Ada, Kardeşi Piksodaros tarafından
Halikarnassos’tan kovulunca, M.Ö. 340’ta Alinda’ya çekilmiş ve bu şehri kendisine
başkent yapmıştır. Alinda da bugün de ayakta kalan en önemli yapı Agora’dır.
Akropol’de yalnız planı belli olacak durumda iki adet tapınak temeli yer almaktadır. Su
kemeri, Tiyatrosu, Sarnıçlar kentten ayakta kalmış yapılardandır. Karpuzlu’nun evleri
arasında Karia tipi lahitler, Alinda nekropolünün şehrin güney eteğinde yoğunlaştığının
belgesidir.
AMYZON
Koçarlı İlçesi’ne bağlı Yağcıdere Köyü sınırları içindedir. Eski bir Karia Kenti
olan Amyzon’un kent tarihi konusunda yalnızca yazıtlardan yararlanıyoruz. Kent surları
bugün de ayaktadır ve M.Ö.300’lerde uygulanan izodomik yöntemle örülmüştür.
Apollon – Artemis Tapınağı, Surlar, tonozlu yer altı odaları ve Bizans yapısı, bugün
ayakta olan yapılarındandır.
PYGELA
Kuşadası İlçesi’nin kuzeyinde yer alan Pygela, efsaneye göre Agamemnon’un
askerleri tarafından kurulmuştur. Agamemnon’un askerlerinin bir kısmı bir çeşit
hastalıktan dolayı buraya bırakılmışlar ve bunlar kentin ilk halkını meydana
getirmişlerdir. Strabon’un bildirdiğine göre Pygela’da Artemis Munykhia Tapınağı
bulunmaktadır. Yapılan kazılarda ortaya çıkarılan Helenistik Döneme ait surların
dışında kente gelen ziyaretçilerin göreceği fazla yapı bulunmamaktadır.
PANIONION
Kuşadası ilçesi, Güzelçamlı beldesi yakınlarında yer almaktadır. 12 İon kenti
birliğinin toplantı yaptığı yer olarak bilinmektedir. Bugün sur duvarları ve meclis
binasının kalıntıları görülebilmektedir.
Aydın Müzesi Müdürlüğü Başkanlığı’nda yapılmakta olan yüzey araştırmasında
Arkaik Panionion kalıntıları bulunmuştur.
DİDİM, APOLLON TAPINAĞI VE KEHANET MERKEZİ
Bu tapınak, eski tarihte Yunanistan da bulunan Delfi Kehanet merkezinden sonra
ikinci bir kehanet merkezi olarak belirlenmiş ve eski Yunan ve Roma Mitoloji
efsanelerinde adı geçen güneş ve ışık tanrısı Apollon için yaptırılmıştır.
Tapınak M.Ö.494 de Milet şehrine saldıran Persler tarafından yıkılmıştır.
Tapınağın
yeniden
yapımı
ise
Büyük
İskender’in
Pers
zaferinden
sonra
gerçekleştirilmiştir. M.Ö.300’lerde yapımına başlanan tapınakta çalışmalar uzun yıllar
boyunca sürmüştür. Ölçüleri çok büyük tutulduğu için yapımı M.S. 2. yüzyılın
ortalarına dek süren yine de mermer eksikliğinden bitirilemeyen tapınak, önceki
tapınaklardan çok daha büyüktü. Efes teki Artemis ile Samos’taki Heraiondan sonra
dünyanın en büyük tapınaklar sınıfında adını yazdırılmış oldu. Şimdiki tapınak
109x51m.dış, 53x21m. iç ölçülerinde, dört tarafı yedi basamaklı merdivenle çevrili bir
podyum üzerinde yapılmış ve ilk yapılışta toplam 124 sütunlu olduğu, tarih kitaplarda
yazmaktadır.
PRIENE
Söke ilçe merkezine 15 km. uzaklıktaki Güllübahçe beldesi yakınındadır. Miletli
ünlü mimar Hippodamos’un planına göre kurulmuş olan şehir, surlarla çevrili olup, üç
girişlidir. Priene kelime anlamıyla “Hisar Yurdu” anlamına gelmekte olup, eski deniz
kenarın kentlerden biri olarak biliniyordu. M.Ö. 494 de İon-Pers (Lade Deniz)
Savaşı’nda Priene İonlar ile birlikte 12 gemiyle Perslere karşı savaştı ve Milet antik
kenti gibi savaşı kaybedip, yakılıp yıkıldı. M.Ö.350 Yılında kent tekrar inşa edildi ve
“Naulokhos”adlı bir limana sahip idi. Çevredeki törenleri Priene’liler yönetirdi. Bu da
kentin önemini artırdı.
Burada M.Ö.6.Yüzyılda Filozof ve Hukukçu “Bias” yaşadı. “Çoğunluk Kötü”
veya “Kaba kuvvet ile değil, ikna ederek kazanın” sözleri çok ünlüdür. Buranın yeni
kuruluşunda B.İskender tarafından yardım edildiğinden, B.İskender’e ait oturduğu ev de
bulunmaktadır. Ayrıca Athena Tapınağı, Kutsal Stoa, Agora denilen Pazar yeri Tiyatro
ve kent planlaması görülmeye değerdir.
HARPASA
Nazilli ilçesi Esenköy (Arpaz) sınırları içindedir. Köyün sırtını dayadığı Asar
tepenin üzerinde yer alır. Arkaik devirden kalma surlarının kuzey yönündekiler hemen
hemen büyük ölçüde ayakta kalmışlardır. Şehirde kesintisiz olarak oturulmuştur.
Tiyatro, Helenistik Dönem özellikleri gösterir. Kent teraslar üzerinde kurulmuştur.
Roma, Bizans, Beylikler ve Osmanlı Dönemleri’nde iskan gördüğü buluntulardan
anlaşılmaktadır. Bizans Dönemi’nde küçülüp surlarını tepeye çeken kentte; daha sonra
da oturulmuştur. Osmanlı Dönemi’nde Âyandan Arpaz Beyleri burada yaptıkları;
konak, kule, hamam, depo ve diğer müştemilat birimleriyle küçük kale görünümlü
yapılarda yaşamıştır.
Harpasa kenti çevresindeki tepelerin üzerinde yer alan ve arkeolojide tepe üstü
Tümülüsler (mezar tipi) olarak bilinen Tümülüslerde (mezar tipi), kentte yaşamış
önemli kişilerin mezarları yer almaktadır. Bu tümülüsler Lidya etkisiyle yapılmıştır.
ANTIOKHEIA
Literatürde Menderes Antiokheia’sı olarak bilinmektedir. Kuyucak ilçesi,Çiftlik
Köyü’nün 500 m. doğusundadır. Çul Dağı’nın eteklerinde ve Dandalos Çayı’nın
kıyısında Asartepe de kurulmuş bir antik kenttir. Kent hakkında Strabon’dan bilgi
almaktayız. Strabon Antiokheialıların ülkesindeki Men Tapınağı’ndan ve kentte çok
kaliteli incir üretildiğinden de bahseder. Bu kent Seleukid Kralı Antiokhos Soter’in
(M.Ö.281-261) zamanında birleştirilmesiyle kurulduğundan dolayı kent onun adına
taşımaktadır. Strabon ünlü filozof Diotrephes’in burada doğduğunu söyler. Kent
üzerinde muhtemelen bir stadion kalıntısı bulunmaktadır. Ören yeri üzerinde Aydın
Oğulları Beyliği döneminden kalan 14.yüzyıl yapısı Hafsa Hatun Türbesi yer
almaktadır.
MASTAURA
Nazilli ilçesi Bozyurt Köyü’nün hemen kuzeyinde yer almaktadır. Nysa
Kentinin doğu komşusu konumundadır. Mastaura hakkında çok fazla bilgiye sahip
değiliz. Kent ticaret güzergahında olup, para basma ayrıcalığına sahipti. Strabon
Orthosia ile birlikte Mastaura’dan da söz etmiştir. Hıristiyanlık Döneminde Piskoposluk
merkezi olup, Ephesos Khalkedon konsillerine katılmıştır. Bugün halk arasında
“Mastavra Kale” denilen mevkide bu kente ait yazıt ve sikkeler bulunmuştur.
Mastaura’da kısmen ayakta kalmış tek yapı tiyatrosudur.
PİGİNDA
Bozdoğan ilçesi, Çamlıdere Köyü’nün yaklaşık 7 km. güneyinde yer alan kent
Byzantion’lu Stephanos’un bildirdiğine göre, Karia’da yer alan küçük bir yerleşmedir.
Kentle ilgili bilgilerimiz hiç araştırma yapılmamış bir yerleşim olması nedeniyle
sınırlıdır. Üç akropolden oluşan kent üzerinde Helenistik Döneme ait surlar bugün
rahatlıkla görülebilmektedir. Tiyatro ve olasılıkla Heraion olarak adlandırabileceğimiz
kutsal yapı önemlidir. Kare planlı yapıda ele geçen yazıttan öğrendiğimize göre kent
üzerinde Zeus Pigindenos (Pigindalı Zeus) kültü ve bu külte bağlı Zeus Tapınağı yer
almaktadır. Bu tapınağın yeri henüz saptanmış değildir. Ancak bunun Piginda’da
olduğu sanılmaktadır.
ORTHOSIA
Yenipazar ilçesi, Donduran köyü sınırları içinde yer almaktadır. Antik Çağ
yazarlarından Strabon Orthosia’dan Karia yerleşmesi olarak söz etmektedir. M.Ö.7.
Yüzyılda Kimmerlerın saldırısına uğrayan kent, Lydia Kralı Alyattes’in Kimmerleri
yenmesi sonucu bu egemenlikten kurtulup Lydialıların eline geçer. M.Ö.6.y.y’da ise ion
Birliği’ne katılır ve birçok Anadolu kenti gibi Perslerin egemenliğine girer. Kentteki
önemli yapılar arasında yer alan tiyatro ve Bizans yapısı bugün de ayaktadır. Nekropol
üzerinde ise iyi korunmuş durumda lahitler ve oda mezarlar kaliteli işçilik
göstermektedir.
MYUS
Bafa Gölü kıyısında, Miletos’un 15 km. kuzeydoğusunda, Avşar Köyü
yakınlarında bulunmaktadır. Strabon Myus’un Atina Kralı Kodros’un oğlu Kydrelos
tarafından kurulduğunu bildirmektedir. Yine Strabon’un anlattığına göre Panionion
birliğine dahil kentlerden birisidir. Heredotos, M.Ö.499’da Pers donanmasının Myus
kenti açıklarına demirlediğini bildirmektedir. Ancak Heredotos, Myus’un M.Ö.494’teki
Lade Deniz Savaşı’na sadece üç gemi ile katıldığını bildirmektedir. Yapılan kazılarda
antik kaynaklarda adı geçen ve beyaz mermerden yapıldığı bilinen Dionysos Tapınağı
ortaya çıkarılmıştır. Kent üzerinde bugün Dionysos Tapınağı’na ait parçalar, Arkaik
Döneme ait sur duvarları ve Bizans Kalesi kalıntıları görülmektedir.
GERGA
Çine ilçesi Deliktaş mevkiinde yer alan kent Alabanda antik kentinin 13 km.
güneybatısında bulunmaktadır. Kentin tarihinin Arkaik Döneme kadar gittiğini gösteren
izler vardır. Halen kent içinde görülen kalıntılar Arkaik Dönem ve Roma Dönemine
aittir. Gerga, Karia kültürünü yansıtan önemli bir merkezdir. Dağlar arasında kurulmuş
bir kent olması nedeniyle Karia karakterini korumuş olan kentlerden biri olarak
nitelendirilmektedir. Sur duvarları tipik Karia stilindedir. Gerga adı kaynaklarda bir kent
olarak belirtildiği gibi yerel bir tanrıya ait olabileceği de belirtilmektedir. En önemli
yapı, halen ayakta olan ve tapınak olarak adlandırılabilecek özelliklere sahip yapıdır.
Büyük kesme taşlardan yapılmış, yapının üçgen alınlığında yazı vardır. Yapının hemen
altında yere düşmüş dev heykelin Kybele’ye ait olabileceği düşünülmektedir.
Müzeler:
AYDIN MÜZESİ
Aydın Müzesi 16 Şubat 1959 tarihinde kurulmuştur. Geniş ve güzel bir bahçe
içerisinde modern müze binasına sahiptir. Müze bahçesinde Aydın çevresinden
derlenmiş heykel gövdeleri, aslan heykelleri, lahitler, Aydın Oğulları Beyliği ve
Osmanlı Devri mezar taşları da sergilenmektedir. Müze içerisinde bir arkeoloji, sikke ve
etnografya seksiyonları mevcuttur. Müze salonlarında çoğunluğu Aydın İli’nden
derlenen eserler sergilenmektedir.
APHRODISIAS MÜZESİ
Karacasu ilçesi, Aphrodisias antik kenti içinde bulunmaktadır. 1979 yılında
ziyarete açılan müzede Aphrodisias kazılarından elde edilen arkeolojik buluntular
sergilenmektedir. M.Ö.4000 den itibaren yapıldığı anlaşılan eserler sekiz ayrı salonda
yer almakta olup, Aphrodite, Panthesilaia, Melpomeme, küçük eserler salonlarında iç
avlu ve bahçede açık teşhirde eserler teşhir edilmektedir. Sebasteion kazılarında
bulunan yapı ile ilgili kabartmalar 2008 yılı Haziran ayında Müzeye bitişik olarak açılan
Sebasteion Sevgi Gönül Salonu’nda sergilenmektedir.
KARACASU ETNOGRAFYA MÜZESİ
Karacasu Etnografya Müzesi, Karacasu ilçe Merkezinde Tavas Yolu
üzerindedir. Aphrodisias Müzesi Müdürlüğüne bağlı olarak 2007’de ziyarete açılan
müzede ilçenin geçmişten günümüze seramik, sıcak demir, deri ve diğer el sanatları ile
ilgili etnografik eserleri sergilemektedir. Mankenlerle canlandırma yapılarak sergilenen
eserler arasında kendisini kültürel bir hazinenin içinde bulmak isteyenlerin mutlaka
ziyaret etmesi gereken yerlerden.
MİLET MÜZESİ
Müzede Milet, Didim, Priene kazılarında bulunan ve satın alma yoluyla
kazandırılan eserler teşhir edilmektedir. Bu eserler açık ve kapalı olmak üzere iki ana
teşhirde sergilenmektedir.
YÖRÜK ALİ EFE MÜZESİ
Aydın’ın Yenipazar ilçesi, Çarşı Mahallesi, Yörük Ali Caddesi üzerinde
bulunmaktadır. Yörük Ali Efe’nin şahsi eşyaları bir kısmı bağış, bir kısmı varislerinden
bir kısmı da satın alma yoluyla kazanılarak bu müzede sergilenmektedir. iki katlı olan
evin üst katında yatak odaları ve kitaplık, alt katında ise yaşam odaları yer almaktadır.
Binanın bitişiğinde bulunan müştemilat kısmı ise teşhir salonları ve sergi salonu olarak
düzenlenmiştir. Yörük Ali Efe’nin fotoğrafları evin içerisinde yerini almıştır.
Zamanında çırçır fabrikası olarak kullanılan mekan ev ile aynı bahçe içerisinde yer
almaktadır. Müze Yörük Ali Efenin varislerinin girişimleri ile 08.06.2001 tarihinde
hizmete açılmıştır.
ÇİNE KUVA-YI MİLLİYE MÜZESİ
Sultan Abdülhamid Han tarafından 1906-1909 yıllarında yaptırılan daha sonra
1919-1979 yılları arasında Çine Askerlik Şubesi olarak hizmet veren bina, Kuva-yı
Milliye Müzesi olarak restore edilerek hizmete açılmıştır. Kurtuluş Savaşı öncesi
Aydın'da savaşa katılmak için Muğla'dan Çine'ye gelen vatandaşların da toplanma
merkezi olarak bilinen Çine Askerlik Şubesi, Güney Cephesinin Yunan işgalinden
kurtuluşunun planları yapıldığı yerdir. 27 Haziran 2006 da Çine Belediyesi tarafından
restorasyonu başlayan ve 6 Haziran 2008 tarihinde tamamlanan Kuva-yı Milliye
Müzesi'nin içinde Yörük Ali Efe ve Albay Şefik Aker'in heykelleri bulunuyor. Çine
Kuva-yı Milliye Müzesi’nde Kurtuluş Savaşı’nda Kuva-yi Milliye güçlerini anlatan
eserlerin yanı sıra etnografik ve arkeolojik eserler de sergileniyor.
Camiler:
Üveys Paşa Camii: Aydın Merkez Veysipaşa Mahallesi’ndedir. 1568’de Mısır
Beylerbeyi Üveys Paşa tarafından yaptırılmıştır. Tek kubbeli, kare planlı, son cemaat
yerli ve tek minareli bir camidir.
Hasan Çelebi Camii (Eski Camii): Aydın Merkez Hasan Efendi Mahallesi’ndedir.
Mısır Beylerbeyi Üveys Paşa’nın kardeşi Hasan Çelebi tarafından 1568-1585 yılları
arasında yaptırılmış olmalıdır. Kesme taştan, kare planlı, kubbeli, son cemaat yerli, tek
minareli bir camidir.
Süleyman Bey Camii: Aydın Merkez istasyon alanındadır. 1683’ de Hacı Süleyman
Bey tarafından yaptırılmıştır. Klasik Osmanlı mimarisinin tipik bir örneğidir. Kubbe
içleri geç dönem kalem işleriyle süslüdür.
Ramazan Paşa Camii: Aydın Merkez Ramazanpaşa Mahallesi’ndedir. Beylerbeyi
Ramazan Paşa tarafından yaptırılmıştır. 16. yüzyıl eseridir. Kare planlı, tek kubbeli, son
cemaat tek minerali camidir. Kubbesi 1899 depreminde yıkıldığından 1901 yılında Söke
Çarşı Camii kubbesi benzeri olarak yeniden yapılmıştır.
Eski-Yeni Camii: Nazilli Merkez Dumlupınar Mahallesi’ndedir. Yapım tarihi ve
yaptıranı bilinmemektedir. Camide antik bir lahitten bozma çeşme vardır.
Ağa Camii: Nazilli Merkez, Dumlupınar Mahallesi’ndedir. 18.yüzyılda Yahya Paşa
yaptırmıştır.
İlyas Ağa Camii (Koca Çarşı Camii): Söke Merkezde bulunan camiinin yapım tarihi
belli değildir ve çok yıkık bir durumda iken 1821 de Söke Mütesellimi ilyaszade İlyas
Ağa tarafından yeniden yaptırılmıştır. Kare planlı, kubbeli, son cemaat yerli, tek
minareli Barok üslupta bir camidir.
Hacı Ziya Bey Camii: Söke Merkez, Yenicamii Mahallesi’ndendir.1895’de Söke
eşrafından Hacı Ziya Bey tarafından yaptırılmıştır. Eklektik üslupta bir yapıdır.
Kaleiçi Camii: Kuşadası Merkez içindedir. 1618 yılında Sadrazam Öküz Mehmet Paşa
tarafından yaptırılmıştır. Giriş kapı kanatları geometrik geçmeli ve sedef kakmalıdır.
Son cemaat yeri sonradan eklenmiştir. Bitişiğinde İlyas Ağa Kitaphanesi yer almaktadır.
Cihanoğlu Camii ve Külliyesi: Aydın Merkez Köprülü Mahallesi’ndedir. Müderris
Cihanoğlu Abdülaziz Ağa tarafından 1756’ da yaptırılmıştır. Barok mimarisinin
taşradaki en önemli örneğidir. Medrese, sebil, hamam ve çeşmesi ile külliye
durumundadır.
Çarşı Camii ve Çeşmesi: Kuyucak Merkez çarşı içindedir. 19. yüzyılda yapıldığı
sanılan caminin yaptıranı hakkında bilgi yoktur. Çeşmenin Aydın Valisi Yakup Paşa
tarafından 1836-1837 yıllarında yaptırıldığını kitabesinden öğreniyoruz.
Halil Ağa Camii (Çarşı Camii): Karacasu merkezindedir. Dikdörtgen, planlı, ahşap
çatılı, kiremit örtülüdür. Çeşmesi Hacı Mustafa Bey tarafından 1591-1592 yılları
arasında yaptırılmıştır.
Ahmet Gazi Camii: Çine ilçesi Eski Çine Köyü’ndedir. Menteşe Oğulları Beylerinden
Ahmet Gazi tarafından yaptırıldığı tartışmalıdır. 14.yüzyıl yapısıdır. Süslü mihrabı ve
ağaç oyma minberi görülmeye değer tek kubbeli bir camidir.
İlyas Bey Camii: Didim ilçesi Balat Köyü, Milet ören yeri üzerindedir. Menteşe oğlu
İlyas Bey tarafından 1404 de yaptırılmış, tek kubbeli, kare planlı, tek minareli, beylikler
devrinin en güzel camisidir.
Kırmızı Minareli Çamii (Şemsi PaşaCami): Ahmet Şemsi Paşa tarafından 1658
yılında yaptırılmıştır. Kare planlı olan caminin kubbesi örtülü, kırmızı tuğla ile yapılan
minaresi ise tek şerefelidir. Cami, Büyük Menderes Bulvarı üzerindedir.
Türbeler:
Alihanoğlu İsmail Türbesi: Aydın oğulları devri eseri 14 y.y da inşa edilmiştir.
Vesipaşa mahallesindedir.
Şeyh Süleyman Rüştü Türbesi: Karacasu ilçesi, Yaylalı mahallesindedir. 1834 yılında
yapılmıştır. Türbede Uşşaki tarikatı pirlerinden ünlü ozan Şeyh Süleyman Rüştü ile oğlu
Mustafa Nuri ve Şeyh Seyit Ali- El Filizi yatmaktadır.
Çiftlik Türbesi: Çine Koçarlı karayolu üzerindedir. Aydın’ın tanınmış ailesi Cihan
zadelerden Safiye Sultan türbesidir. 18 y.y yapısıdır.
Ahi İbrahim Türbesi (Ahi Bayram): Eski Çine, Ahmet Gazi Camii avlusundadır. 14
y.y da yapılmıştır. Ahi Bayram’ın ya da ibrahim adlı bir kişinin türbesi olduğu
sanılmaktadır. Eyvan tipi türbelerdendir.
Yeşil Türbe: Nazilli ilçesidir. Dış yüzü yeşil olduğu için bu isimle anılır. içinde Uşşaki
Şeyhi Mehmet Zühtü Efendi, eşi ve çocukları yatmaktadır.
Kaleler:
Güvercinada Kalesi: Kuşadası ilçesi, Güvercin adasındadır. iç kale 16 y.y yapısı, sur
duvarları ise 1826 yılında Mora ayaklanması sırasında, adalardan gelebilecek saldırılara
karşı İlyas Ağa tarafından yaptırılmıştır.
Arpaz Kalesi: Nazilli ilçesinde bulunan kale 18 y.y Osmanlı dönemli yapıtıdır.
Körteki Kalesi: Bozdoğan ilçesine bağlı Körteki Köyü ile Örnecik Köyü arasında
doğal bir tepenin üzerindedir. (M.Ö. 5-4 y.y)
Cincin Kalesi: Koçarlı ilçesinin aynı adı taşıyan köyündedir. 18 y.y da Cihan oğulları
kolundan Cin Bey tarafından yapılmıştır.
Hanlar Ve Külliyeler:
Nasuh Paşa Külliyesi: Aydın’lıların Zincirli Han dedikleri han, Nasuh Paşa’nın
yaptırdığı külliyenin bir birimidir. Hanın kuzeybatı bitişiğinde mescit, batısında
medrese medresenin bitişiğinde külliyenin hamamı bulunmaktadır.
Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı: Kuşadası ilçesi, iskele yakınındadır. 1618 yılında
Sadrazam Öküz Mehmet Paşa tarafından yapılmıştır. Mazgallı ve kale şeklinde yüksek
duvarlarla çevrili olup, avlulu ve iki katlıdır. Günümüzde konaklama olarak
kullanılmaktadır.
3.8. İlgi Grubu Ve Paydaş Analizi
Aydın İli Sorumluluk Sahasında Faaliyet Gösteren Sivil Toplum Kuruluşları
1-Aydın Çevre, Kültür ve Sanat Derneği
2-Doğa Dostları Derneği
3-Tema Vakfı
4-Herpetoloji Derneği
5-Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği
6-Kırsal Kalkınma ve Gıda Güvenliği Derneği
7-Zirve Dağcılık Kulübü
8-Güney Ege Kalkınma Ajansı
9-Kuşadası TÜRSAB Bölgesel Yürütme Başkanlığı
10-Hayvanları Koruma Derneği
4. AYDIN İLİ DOĞA TURİZMİ ARZI
4.1 Aydın İlinin Doğa Turizmi Değerleri
Aydın; coğrafyası, ormanları, akarsuları, mesire yerleri, içmeleri, iklimi, denizi
gibi doğal kaynak ve güzellikleri ile tarihin başlangıcından günümüze kadar insanların
hep ilgi odağı olmuş ve birçok medeniyete beşiklik etmiştir.
Aydın, tarih ve uygarlığın derin izlerini taşımasından dolayı değişik kültür
birikimlerinin açık bir müzesidir. Tarihi M.Ö. 7000’e dayanan bu topraklarda yaşayan
insanların yerleştikleri yerler ve yaşam tarzları arkeolojik kazılardan ortaya çıkan
eserlerden anlaşılmaktadır.
Doğanın kültürle kucaklaştığı, ülkemizde turizmin ilk başladığı illerden birisi
olan Aydın’da, kültür, deniz, kum, sağlık, spor, kongre, yayla ve ekoturizm gibi
turizmin çeşitli dallarının yapılabilir olması, sürdürülebilir turizm açısından çok önemli
bir potansiyel oluşturmaktadır.
Gerek barındırdığı medeniyetler ve onlardan bize miras kalanlar, gerekse sahip
olduğu doğal güzellikler bakımından yeryüzünün en zengin hazinesine sahip yerlerden
biri olan Aydın’ın bu potansiyelini doğa turizmi kapsamında insanların kullanımını
yaygınlaştırmak, projelerle geliştirmek ve kaynakların sürdürülebilirliğini sağlamak için
hazırlanmış olan bu Doğa Turizmi Master Planı ile bu değerlerin daha verimli ve etkin
kullanımı amaçlanmaktadır.
Aydın, Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı'nda ekoturizm
odaklı gelişme bölgesi içine alınmıştır.
4.2. Aydın İlinin Doğa Turizmi Değerleri Ve Bilinirlik Değerlendirmesi
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T , Milletlerarası
seviyede: M
1- Milli Park ve benzeri sahalar
Adı
Dilek Yarımadası-Büyük
Menderes Deltası Milli Parkı
Bafa Gölü Tabiat Parkı
Tavşanburnu Tabiat Parkı
Bahçeköy Şelalesi Tabiat
Anıtı
İlçesi
Kuşadası, Didim, Söke
Söke-DidimMilas(Muğla)
Bilinirlik
M
T
Didim
T
Karacasu
B
-
-
-
-
-
-
Aydın Milli Park ve benzeri sahalarına ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
-Dilek Yarımadası-Büyük Menderes - -Dilek Yarımadası-Büyük Menderes
Deltası Milli Parkı’nın dünyaca ünlü bir
Deltası Milli Parkı’nın yangın eylem
milli park olması
planının bulunmaması
-Milli Park Müdürlüğü şeklinde tek elden
- -Dilek Yarımadası-Büyük Menderes
yönetilmesi,
Deltası Milli Parkı’nın Taşıma
-Dilek Yarımadası-Büyük Menderes
kapasitesinin üzerinde yoğun talep
Deltası Milli Parkı’nın ülkemizde de
görmesi
tanınırlığının olması,
- -Dilek Yarımadası-Büyük Menderes
-Aydın İl Yönetim, ilgili ilçelerin kamu Deltası Milli Parkı sınırlarının Yunanistan
ve yerel yönetimlerinin tamamının ve
adalarına çok yakın olması nedeniyle
STK’ların Dilek Yarımadası-Büyük
insan kaçakçılığına konu olması
Menderes Deltası Milli Parkı için yatırım- -Plansız bir yol ağı şebekesinin bulunması
yapma düşüncesinin olması,
- Büyük Menderes nehri ile taşınan atıkların
-Dilek Yarımadası-Büyük Menderes
delta ve denize ulaşmasıyla oluşan kirlilik
Deltası Milli Parkı’nın Uzun Devreli
ve sonuçları
Gelişme Planının bitirilmiş olması,
- -BGTP’nın mesire yeri özelliklerinin
-Flora-fauna zenginliği ve endemik
olmaması
türlerin varlığı
- -BGTP’nın sınırlarına yakın alanlarda
-Çeşitli doğa turizmi konularında
yoğun madencilik faaliyetleri
potansiyel barındırması
- -BGTP’nın civarında yer alan işletme ve
-Yarımada coğrafyasıyla yerleşim yeri
tesis atıklarının göle ulaşması ve
baskısının az olması
oluşturduğu kirlilik
-Bafa Gölü Tabiat Parkı’nın (BGTP) - -BGTP’nın çevresinde ve yakınında
ulaşım yönünden avantajlı konumu,
konaklama imkanlarının kısıtlı olması
-BGTP’nin uzun devreli gelişim planının- Özellikle Bafa Gölü Tabiat Parkı
olması,
bölgesinde Su kuşları üzerindeki avcı
-BGTP ‘nın kuşların göç yolu üzerinde
baskısı
bulunması ve kuş çeşitliliği açısından - -TTP nın altyapıya ilişkin sorunlarının
zengin olması
tam anlamıyla çözülememiş olması
-BGTP’nın ülkemizde de tanınırlığının
olması
- Tavşanburnu Tabiat parkının (TTP)
ulaşım probleminin olmaması
- TTP nın gerek plaj gerekse piknik
gibi aktiviteler için uygun ortam
sağlaması ve halkın talebi
Fırsatlar
-
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes
Tehditler
-
Deltası Milli Parkı’nın Milletlerarası
seviyede bilinirliği
-
-
Vatandaşların beklentilerinin bazı
bölgelerde yükseltilmiş olması,
-
Turizm yatırım taleplerinin ölçüsüz
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes
olması ve muhtemelen yönetim
Deltası Milli Parkı’nın Uzun Devreli
planına aykırı olması,
Gelişme Planının tamamlanmış
-
Alanlara insan baskısının artması
olması,
-
Statülü korumacılık anlayışının gerek
Milli Park içerisinde endemik bitki
idari kesimde gerekse halk arasında
çeşitliliğinin ve koruma altında türler
tam anlaşılamamış olması
barındırması
-
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes
-
STK destekleri,
Deltası Milli Parkı’nın içerisinde yer
-
Alan Kılavuzluğu Kursu açılması,
alan sahipli araziler ve tarıma açılması
-
Halkın ve yöneticilerin etkin
için yapılan yoğun baskı
katılımcılığı,
-
Bafa Gölü Tabiat Parkı’nın (BGTP)
Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın
sınırlarına yakın bir çok alanda
ödenek gönderme yönünde
madencilik faaliyetlerinin yoğunluğu
imkanlarının olması,
-
Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi
-
Ücretsiz/ücretli tanıtım fırsatlarının
olması,
-
-
Bafa Gölü Tabiat Parkı’nın (BGTP)
çok sayıda kuş çeşitliliğini
barındırması
Milli Park ve Benzeri Sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve
tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik
kararlar;
1- Benzersiz biyolojik çeşitliliği barındırması ile bu özelliğin daha da ön plana
çıkarılması.
2- Özellikle BFGT için nitelikli pansiyon ve benzeri küçük kapasitesi butik
otellerle konaklama ihtiyacının giderilmesi iyi bir çözüm olacaktır,
3- Butik otel/pansiyon tarzı yapıların köylerde yapılmasının teşvik edilmesi
önemli kırsal kalkınma için uygun olacaktır, bu oteller bölgede ileride
geliştirilebilecek diğer turizm çeşitlerinin de konaklama altyapısını temin
edeceklerdir.
4- Yerel profesyonel alan kılavuzu ihtiyacının IV. Bölge Müdürlüğü imkanları ile
eğitim yapılarak giderilmesi, eğitilenlerin seyahat acentelerinde staj
imkanlarının olması, yabancı dil eğitimini konuşma seviyesinde almaları
faydalı görülmektedir,
5- Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parklar Müdürlüğü
bünyesinde özellikle Doğa Turizmi ve Biyolojik çeşitlilik üzerine
uzmanlaşmış personel ile güçlendirilmesi,
6- Bafa Gölü Tabiat Parkının barındırdığı kuş çeşitliliğinin görsel medyada
tanıtımlarına ağırlık verilmesi ile birlikte korumacı anlayışta farkındalık
yaratılması
7- Milli Parklar ve benzeri alanların Kültür ve Turizm Bakanlığı ile koordineli
olarak ulusal ve uluslararası boyutta tanıtım uygulamalarına dahil edilmesi
8- Kırsal kalkınma maksadıyla, Doğa turizmi uygulamalarından yöre insanının
daha fazla pay almasına dayalı uygulamaların daha da geliştirilmesi ve bu
bağlamda yöresel bazda ekonomik ve kültürel gelişmişliğin arttırılması
2- Avlaklar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Aydın Merkez Devlet Avlağı
Merkez
B-T
Çine Madran Devlet Avlağı
Çine
B-T
3- Yerleştirme Sahaları
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Yamalak YHYS-Keklik
Sultanhisar
B-T
Kabaca YHYS- Keklik
Buharkent
B-T
Aydın ili Yaban Hayatı Yerleştirme Sahaları ve Avlaklar SWOT analizi
Güçlü Yönler
-
Zorlu kış aylarında yaban hayatına
imkanlarının olması,
yetersiz oluşu,
-
Sahaların her yıl envanterlerinin
yapılması,
-
-
Av turistlerinin avlaklara yakın
yerlerde konaklama imkanlarının
Kaçak avcılığın fazla olmaması,
-
-
yem desteği yapılabilmesi
-
-
Zayıf Yönler
-
Yetişmiş profesyonel av kılavuzlarının
olmaması,
-
Seyahat acentelerinin av köşkü yapma
Koruma ve kontrol teşkilatının
taleplerinin orman arazilerinde
olması,
karşılanamaması,
Yaban Domuzu varlığının ve trofe
-
Aydın ili’nin geniş coğrafyası ve köy
kalitesinin yüksekliği
sayısının fazla oluşunun insan
Yönetim planı yapım deneyimine
baskısını önleme yönünde fazla sayıda
sahip personeller,
personel gerektirmesi,
Avlak sayısının arttırılması imkanı,
-
Yönetim planlarının olmaması,
uygun sahaların mevcudiyeti.
-
Avlak potansiyelinin (taşıma
kapasitesinin altında) avcı gelmesi,
-
Av ve yaban hayatı bölümlerinden
mezun olan elemanların
kurumumuzda henüz istihdam
edilememiş olması
Fırsatlar
-
Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi,
-
Mali imkanların teknolojik
gelişimleri takip ve satın alma için
Tehditler
-
sayısının azalması,
-
yeterli olması
-
Turizm şirketlerinin Av turizmi
konusunda farkındalık göstermeleri
Avrupa’daki kriz sebebi ile turist
Envanter giderlerinin çok yüksek
olması sebebi ile mali külfet,
-
Gelir-gider dengesinin bazen negatif
olabilmesi,
ve kurumsallaşma çabaları,
-
Av sayısının artma eğilimi,
-
Havaalanının açılmak üzere olması,
-
Av köşkü yapımı için köylerde çok
sayıda uygun boş ev bulunması,
Av Turizmi, Avlaklar ve Yerleştirme sahaları için güçlü yönler ve fırsatlardan
yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
-Yerel profesyonel av kılavuzu ihtiyacının Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü
imkanları ile eğitim yapılarak giderilmesi, eğitilenlerin seyahat acentelerinde staj
imkanlarının olması, yabancı dil eğitimini konuşma seviyesinde almaları faydalı
görülmektedir,
-Kırsal kalkınma maksadıyla, av turizmi uygulamalarından yöre insanının daha fazla
pay almasına dayalı uygulamanın daha da geliştirilmesi, payın karşılığında yöre
insanının av kaynağına müspet fayda temin edebilmesine yönelik düzenlemelerin
DKMP tarafından yapılması
-Butik otel/pansiyon tarzı yapıların köylerde yapılmasının teşvik edilmesi önemli kırsal
kalkınma için uygun olacaktır, bu oteller bölgede ileride geliştirilebilecek diğer turizm
çeşitlerinin de konaklama altyapısını temin edeceklerdir.
-Avlaklarda av sayısının artırılması için doğada av üretimi metodlarının uygulanması,
-Aydın ili sınırları içerisinde bulunan Çıldır Havalanının hizmete açılması ile birlikte
sağlanacak ulaşım kolaylığı ile Avlaklardaki Av turizmi hareketliliğinin artması
hedeflenmektedir.
-Aydın İl Şube Müdürlüğünün yaban hayatı bölümü mezunu personel bakımından
güçlendirilmesi.
JEOLOJİK OLUŞUMLAR
Mağaralar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Sırtlanini Mağarası
Karacasu
T
Zeus Mağarası
Güzelçamlı-
T
Kuşadası
Yaren Mağarası
Kuşadası
B
Kanyonlar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Koçak Kanyonu
Köşk
B
Sarıkaya Kanyonu
Güzelçamlı-Dilek
T
Yarımadası
Karabağlar Kanyonu
Karacasu
B
Şelaleler
Adı
İlçesi
Bahçeköy Şelalesi
Karacasu
B
Şarlak Şelalesi
Söke
B
Bilinirlik
Aydın ili Karstik Yapıları:
Kanyon, Mağara ve Şelaleleri SWOT analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
-
-
-
-
-
-
-
Kanyonların çok sayıda bitki
çeşitliliğini olması, trekking imkanı
vermesi ( Karabağlar Kanyonu hariç)
Sarıkaya Kanyonunun Milli Park
içinde olması, turizm için
uygulanabilir olması,
Karstik yapı elemanlarının
bulunduğu bölgelerinin ulaşım
problemlerinin olmaması
Karstik yapı elemanlarının
görselliklerinin ve boyutlarının çok
farklı özellikler taşıması
STK’ ların bu yapılarla ilgili
duyarlılık taşıması ve bölgesel bazda
aktivitelere konu edilmesi
Bahçeköy Şelalesinin Tabiat Parkı
olması adına çalışmaların başlatılmış
olması
Fırsatlar
Kanyonların özgün yapılar içermesi
Kanyonların milli park içinde olması,
Ulaşım imkanlarının bazı mağaralar
da çok müsait olması,
Tarihi özellikleri olan mağaraların da
bulunması,
Bahçeköy Şelalesinin Tabiat Parkı
ilan edilmesi süreci ile bunun diğer
diğer karstik yapılar için de deneyim
aktarılabilme fırsatının mevcudiyeti,
-
-
-
-
-
Kanyonların yer yer can güvenliği
riski oluşturması,
Kanyon, dağ ve mağara kurtarma timi
olmaması,
Koçak kanyonuna yakın köylerin
çöplerinin dökülmesi
Kanyonlarda flora ve faunaya zarar
verecek boyutlarda yer yer kaçak
faydalanma
Keşif yapacak yeterli eleman ve
uzman görevli olmaması,
Statüsü olmayan karstik yapılarla ilgili
turizm yatırımı yapmak için yasal
imkanların kısıtlı olması,
Tehditler
İnsanların Mağara merakıyla birlikte
alanı tahrip etmeleri, kirletmeleri,
Sarkıtları kırma merakının yaygınlığı,
Toplumsal duyarlılık eksikliği,
Definecilerin varlığı
Yarasa gübresi ticareti,
Şelale ve Mağaralar çevresinde
ziyaretçi etkileri sebebi ile katı atık
sorunu,
Bazı belediye ve kamu yöneticilerinin
turizm bilgi ve becerisi olmadan
giriştikleri faaliyetler,
Kanyonlarda ve mağaralarda ölüm ve
yaralanma olaylarının olması,
Kanyon, Mağara, Şelale ve diğer Karstik değerlere dayalı doğa turizmi
uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan
yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Aydın karstik yapılarının Aydın İlinin potansiyel tarihsel ve doğal güzellikleri
ile birlikte tanıtımlarının yapılması ve özellikle Kanyonların öne çıkarılması
çekici bir değer yaratacaktır,
2- Kanyonlara yürüyüş rotalarının detaylandırılması ve gerekli olan yerlerde
yürüyüş platformlarının konulması, işaretlemelerin tamamlanması,
3- Diğer doğa ve kültür turizmi değerlerinin kanyonlar ve mağaralar bölgesi
destinasyonunu destekler mahiyette planlanması lüzumludur,
4- Destekleyici konaklama altyapılarının teşvik edilmesi için İl Kültür ve Turizm
Müdürlüğünün gerekli çalışmaları başlatması gereklidir,
5- IV. Bölge Müdürlüğünce eğitimi başlatılan Milli Park Alan Kılavuzluğu
çalışması özellikle Kanyon bölgesi için önemli bir eksikliği doldurmuş
olacaktır, yeterli sayıya ulaşılıncaya kadar devam edilmesi,
6- Turistlerin can güvenliği sebebi ile Dağ, Kanyon ve Mağara Kurtarma
Timlerinin kurulması AFAD İl Müdürlüğünce eğitilmeleri lüzumludur,
7- Mağaraların yabani hayat ve benzeri ekosistem unsurları yönünden zarar
görmeyenlerinin ve estetik olanların öncelikli olarak turizme kazandırılması,
8- Mağaraların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
9- Turizme kazandırılacak mağaraların tek başlarına ziyaretçi cezp edemeyecek
olanların diğer turizm aktivitesi gerçekleşen sahalara yakın olması halinde
bunlara ait destinasyonlara eklenmeleri zenginlik katacaktır. (Festival
Turizmi,Foto safari,Dağ ve Doğa Yürüyüşü vs)
10- Mağaralarda tahribat ve benzerinin önlenmesi için lüzumu halinde mekanik
tedbirler alınması , jandarmanın bu hususları da gözetmesi, muhtarların duyarlı
ve bilinçli davranmalarının sağlanması,
11- Tüm karstik değerlerin tanıtımı etkin bir program dahilinde İl Turizm ve Kültür
Müdürlüğü ile IV. Bölge Müdürlüğü Aydın Şube Müdürlüğü tarafından
yapılması,
12- Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay
almasına dayalı uygulamaların geliştirilmesi, yöre insanının müspet fayda temin
edebilmesine yönelik düzenlemelerin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, IV.
Bölge Müdürlüğü, Kaymakamlıklar ve diğer ilgili kuruluşlarca yapılması,
Adı
Alangüllü Şifalı Suyu
Davutlar Termal Şifalı suyu
Kızıldere Kaplıcası
-
-
Şifalı Sular
İlçesi
Germencik
Kuşadası-Davutlar
Buharkent
Bilinirlik
T
T
T
Aydın ili Şifalı Suları, SWOT analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Bölgesel seviyede tanınırlık,
- Şifalı olmaları konusunda tüm
Sözkonusu alanlarda turistik tesis
kaynakların analizinin olmaması
anlayışının gelişmesi
- Kamu kurumlarının sahiplenmesinin
Bazılarının turizm kullanımı için
az oluşu,
yeterli miktarda olması,
- Şifalı sular konusunda yeterli
Muhtarların bu konuya
tanıtımın olmayışı
sahiplenmeleri,
Fırsatlar
Bölgemize gelen turistlerin bu yöne
kolayca kanalize edilebilmesi
Kamu kurum ve STK ların bu
konuda girişim anlayışlarının
gelişmesi
-
Tehditler
Bilinçsiz kullanımların problem
yaratma riski,
Basit, derme çatma tesislerin turizm
faydalanmasını engellemesi,
Şifalı Sular ve doğal çamur ve benzeri değerlere dayalı doğa turizmi
uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan
yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Şifalı su ve kaplıcaların bölge için öne çıkarılmamış bir değer olması, sağlık
turizmi talebinin bu yöne de gelişmesi sebebi ile bu kaynakların detaylı
incelemesinin ilgili kamu kurumları tarafından yapılarak uygun olanların
projelendirilmesi,
2- Bu kaynakların ilimizde yapılmakta olan diğer turizm destinasyonlarına entegre
edilerek bu destinasyonlara zenginlik katılmasının uygun olacağı,
3- Kaynakların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
4- Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay
almasına dayalı uygulamaların geliştirilmesi,
5- Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü ile koordineli olarak şifalı suların faydaları ve
turizm anlayışının geliştirilmesine yönelik tanıtımların yapılması
Yaylalar
Adı
İlçesi
Çine Madran Yaylası
Bozdoğan Madran Yaylası
Yenipazar Madran Yaylası
Paşa Yaylası
Tekke Yaylası
Kahvederesi yaylası
Ballıpınar Yaylası
Sevindik yaylası
Dedebağı Yaylası
Gırgıl Yaylası
Gürlek Yaylası
Nacipınar Yaylası
Bilinirlik
Çine
Bozdoğan
Yenipazar
Merkez
Karacasu
Karacasu
Karacasu
Karacasu
Karacasu
Karacasu
Karacasu
Karacasu
T
T
T
B
B
B
B
B
B
B
B
B
Aydın ili Yaylaları SWOT analizi
Güçlü Yönler
-
-
Çok sayıda yaylanın bulunması,
Yaylaların geniş sahalarda olması
Turizm için kullanılabilir nitelikte
olanların varlığı,
Geleneksel şekide sürdürülen Yayla
şenliklerinin varlığı
Yaylaların çok sayıda turizm çeşidine
imkan veriyor olması,
Yayla evlerinin pansiyon ve benzeri
kullanımlar için uygun özelliklerinin
olması,
Aktif yaylacılığın azalsa da devam
ediyor olması,
Yolların mevcudiyeti,
Zayıf Yönler
-
-
-
-
Bölgenin çok çeşitli turizm potansiyeli
barındırması nedeniyle yayla
anlayışının giderek azalması
Bir çok yerde yayla evlerinin
sökülmüş olması, eskimesi, tamiri için
masraf gerektirmesi,
Yaylacılık yapanların turizm altyapısı
ve turizm fikri olmaması,
Bazı mülkiyet ve yönetim meseleleri,
Yayla yollarının bakım istemesi,
arazili araçlar dışındakilerin
gelmesinin çok zor olması,
Bazı yaylalarda elektrik olmaması,
İnsan kaynağının çok az olması,
eğitim seviyelerinin düşüklüğü,
-
-
-
Fırsatlar
Modern kent yaşamından uzaklaşıp
-
doğa ile başbaşa kalma anlayışının
giderek azalması ve yöre kültürünün
giderek güçlenmesi
kaybolma riski
Yaylalarda konaklama için basit
-
ortadan kalkması, yaylacılık
Yaylaların mevcut turizm
kültürünün yok olma riskinin varlığı,
-
turizmine uygun yerlerde bulunması,
-
Yaylacılığın bazı yaylalarda tamamen
kampçılık imkanlarının mevcudiyeti,
destinasyonlarına yakın ve av
-
Tehditler
Yayla yakını köylerde nüfusun
Misafirsever köylülerin turizmin
Yaylalardaki bazı su kaynaklarının
isale hatları ile köylere alınmış olması,
-
Eski yolların bazı yaylalarda
başlatılması için sıcak bakışları,
bakımsızlık sebebi ile daha da
Yaylaların bir çoğunda ulaşım ağının
bozulması,
mevcut oluşu
-
Yaylaların bazılarında düzensiz
yapıların yapılması,
Yaylalar ve Yayla değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve
tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik
kararlar;
-
Yaylalarda Kamp-Karavan ve pansiyonculuk uygulamalarının geliştirilmesi uygun
görülmektedir,
-
Yayla evlerinin turizme uygun olanlarının tespit edilerek öncelikle sahiplerinin
teşviklerle turizm kullanımına açmalarının sağlanması
-
Yaylaların tamamında atlı, yürüyüş ve bisikletli gezi rotalarının tespit edilerek
işaretlenmesi işlerinin Kaymakamlıklarca öncelikli olarak yaptırılması,
-
Yaylacılığın geliştirilmesi ve desteklenmesi için ilgili kurumlarca ( İl özel İdaresi,
Gıda- Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü) gerekli uygulamaların başlatılması,
-
Mevcut, turizm destinasyonlarına bu sahaların da eklenerek zenginleştirilmesi
çalışmasının İl Turizm ve Kültür Müdürlüğü ve Orman ve Su İşleri İl Şube
Müdürlüğü’nce yapılması,
-
Özellikle Karacasu İlçesi Yaylalar yönünden zengin olup, ulaşım imkanlarının da
uygun olması sebebi ile bu faaliyette ilk planda uygulamalarda yer almalıdır,
-
Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına
dayalı uygulamaların geliştirilmesi,
Kıyılar
Adı
Kuşadası Körfezi
Didim-Akbük Kıyıları ve Akbük
Körfezi
Dilek Yarımadası koy ve kıyıları
İlçesi
Kuşadası
Didim
Kuşadası
Bilinirlik
M
M
M
Dağlar
Adı
Karıncalı Dağları
Beşparmak Dağları
Madran Dağı
İlçesi
Karacasu
Söke
BozdoğanYenipazar-Çine
Güçlü yönler
-
-
-
-
-
Aydın ilinin kıyı uzunluğunun 150
km. gibi oldukça uzun olması,
Bazı kıyı bölümlerinin (Akbük )
tamamen bakir koylar ve nispeten
korunmuş olması,
Kuşadası ve Didim ilçelerinde
uluslararası yat limanlarının
mevcudiyeti
Özellikle Dilek yarımadası ve Akbük
kıyılarının Deniz Koruma Alanı olarak
ayrılabilecek seviyede denizel
biyolojik çeşitlilik değerlerine sahip
olduğunun gözlenmesi,
Kuşadası körfezinin uluslararası
tanınırlığı ve yüksek turizm hareketi
Özelikle Dilek yarımadasının Milli
Park olması nedeniyle gerek görsel
karakteristiği gerekse sualtı zenginliği
ile çeşitlilik barındırmasının getirdiği
orijinal yapı
Plaj kapasitesinin özellikle hemen
hemen tüm kıyı bölgelerinde yüksek
Bilinirlik
B
T
T
Zayıf yönler
-
-
-
-
-
-
Aydın ili kıyılarında yüksek turizm
hareketlerinin bir sonucu olarak
gerçekleşen göç alma ve düzensiz
yapılaşma
Aydın ilinde mevcut dağlara yakın
kırsal kesimde yerleşik nüfusun ve
dolayısıyla geleneksel kültürün
deformasyonu
Turizm tesislerinin yoğun olduğu
alanlarda çevresel atık ve bunların
sonucu olarak özellikle Kuşadası
körfezi bölgesinde deniz kirliliği
tehlikesi
Turizmin hareketlerinin sadece kıyı ve
deniz turizmi ile sınırlı olması,başka
deneyimlerin zayıf olması,
Deniz turizmi vb. etkinlikler için gelen
turistlerin gelir seviyesinin düşük
olması,
Yetersiz doğal kaynak etüdü, turizm
değerleri için yeterli seviyede veri
olmaması
-
-
-
-
-
-
-
olması
Kuşadası ve Didim’de konaklamaya
uygun tesisler bulunması,
Kıyı ve yörenin tarih turizminin
birbirini destekleyebilmesi, turizmi
çeşitlendirme imkanı,
Mevcut dağların doğa yürüyüşü
yaylacılık gibi alternatif turizm
aktivitelerine elverişli olması
Fırsatlar
Orman ve Su İşleri Bakanlığının
yeniden yapılanması ile korumacı ve
sürdürülebilir doğa turizm anlayışının
gelişmesi ve beraberinde kıyı ve dağ
turizmine eşlik edecek alternatif
unsurların ortaya çıkması
İzmir-İstanbul otoyol projesinin
uygulamaya başlaması ile birlikte
Aydın otoyolu bağlantısı ile güçlü yol
ağı
Bakirliğin muhafazası, turizmin
genellikle henüz başlaması, fazla
boğucu olmaması,
Kuşadası gibi yerlerdeki yoğun
turizm hareketlerinden çıkan
neticelerden faydalanabilme imkanı
olması,
Turizmin yarattığı büyük ekonomi ve
yerel yönetimlerin sıcak bakışı,
İkinci konutların olmasının turizm için
kullanılabilme imkanı sunması,
Aydın ilinin barındırdığı tarihsel yapı
ve antik kentler olgusunun kıyı ve dağ
turizmi ile aynı destinasyonda
yeralabileceği girişimler
-
-
-
Tehditler
Yoğun turizm hareketleri ile birlikte
artan tesis ve yapıların plaj ve kıyı
ekosistemlerine zarar vermesi,
Turizm sahalarında atıl vaziyette ve
turizme sunulması düşünülmeyen çok
sayıda ve boş tutulan ikinci konutların
olması, bunların turizm değeri taşıyan
bazı koyları işgal etmeye başlaması,
Katı ve sıvı atıkların görsel ve kıyı
kirliliği yaratması,
Mevcut dağlara yakın köylerde
nüfusun giderek azalması ve yöre
kültürünün kaybolma riski
Dağ ve Kıyı Ekosistemi değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha da geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık
ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik
kararlar;
1- IV. Bölge Müdürlüğü tarafından denizel koruma sahası tespiti için çalışma
yapılması, bu şekilde hem biyolojik değerlerin öne çıkarılması ve korunması
hem de bu sahada oluşturulacak destinasyonların güçlendirilmesi,
2- Dağ bölgelerinde özellikle Doğa yürüyüşü ve dağ bisikleti kavramlarının
desteklenmesi ve bu konuda yerel idareler ile STK koordineliğinde çalışmalar
yapılması
3- Bu destinasyonda deniz ve dağ ekosistemleriyle yaylaların sundukları
değerlerin esas alınması,
4- Kırsal kalkınmayı temin maksadı ile yöre insansının içinde aktif olarak yer
alacağı planlamalara gidilmesi ve bu planlamada geçmiş dönem proje
tecrübeler olan kurum ve kuruluşlar ile işbirliğine gidilmesi
5- Turizm değerlerinin ortaya çıkarılması için detaylı etüt ve envanter
çalışmalarının İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Orman ve Su İşleri Şube
Müdürlüğü tarafından yapılması,
6- Av turizminin, yaban hayatının olduğu dağ kesimlerinde geliştirilmesi
imkanlarının temin edilmesi,
7- Mevcut yaz dönemi turizminin altyapı problemlerinin belediye ve
kaymakamlıklarca tespit edilerek çözümlerin aranması,
8- Katı atıkların bertarafı hususunda gerekli tedbirlerin alınması,
Göller ve Barajlar, sulak sahalar
Adı
İlçesi
Büyük Menderes Deltası Sulak
Söke ve Didim
Alanı
Bafa Gölü
Söke
Azap Gölü
Söke
Çine Baraj Gölü
Çine
Kemer Barajı Gölü
Bozdoğan
İkizdere Barajı Gölü
İncirliova
Bilinirlik
M
M
T
B
B
B
Karacasu Baraj Gölü
Topçam Baraj Gölü
Karacasu
Çine
B
B
Aydın İli Sulak Sahaları Doğa Turizmi SWOT analizi
Güçlü yönler
-
Büyük menderes deltasının Milli
İki büyük gölü besleyen Büyük
menderes nehrinin endüstriyel
birlikte mevcut güçlü koruma statüsü
atıklarla kirlenmesi ve bu durumun göl
ve aynı zamanda Bafa Gölü ie
ekosistemine yansıması
-
Aynı şekilde küçük dere ce derecikler
alan niteliğine sahip olması
de katı ve sıvı atıklarla
Özellikle sulak alanların kuş göç
kirletilmektedir,
yolları üzerinde olması ve içinde çok
-
-
park sınırları içerinde kalması ile
birlikte uluslararası öneme haiz sulak
-
Zayıf yönler
-
Aydın ilinde tarımsal faaliyetlerin
çeşitli sayıda kuş barındırması
yoğun olması nedeniyle nehir ve
Özellikle Baraj göllerinde sportif olta
küçük derelerden sulama amaçlı
balıkçılığının insanlar tarafından
faydalanmanın büyük miktarda olması
tercih edilmesi ve bu olgunun daha
da geliştirilebilir olması
-
Sulak alanların yönetim ve
denetimine ilşkin Orman ve Su İşleri
Bakanlığına bağlı bir İl Şube
Müdürlüğü ve DSİ teşkilatlarının
bulunması,
-
Bölgede mevcut diğer turizm
destinasyonlarına ilave olarak bazı
etkinliklere imkan sağlaması
Fırsatlar
-
İnsanların kent yaşamından
Tehditler
-
Tüm göl , nehir ve sulak alanların
uzaklaşmak adına yaptığı alternatif
çevresel ve endüstriyel atıklarla
arayışlara sportif olta balıkçılığının
beslenmesi kirlilik ve beraberinde
iyi bir seçenek olması ve bu
ekosistemi olumsuz etkileme riski
bağlamda sulak alan ve göllerin
müsaitlik taşıması
-
-
Özellikle Baraj Göllerinde kurulan
Balık çiftliklerinin yarattığı kirlilik
Büyük menderes deltası ve Bafa
Gölü başta olmak üzere mevcut sulak
alanların barındırdığı kuş çeşitleri ile
gerek kuş gözlemi gerekse foto safari
etkinlikleri
-
Büyük menderes Deltası ve Bafa
Gölünün sulak alan
değerlendirmesiyle Uluslararası bir
sözleşmeye tabi olması (Ramsar)
Sulak Alan değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha da
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
-
İç Sular ve kıyılarda Sportif balıkçılığa uygun yerlerin İl Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Müdürlüğü ile Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü tarafından
detaylı olarak planlanması,
-
Dilek Yarımadası –Güzelçamlı Milli Parkı ve diğer destinasyonlara bağlantılı
olarak sportif balıkçılık sahalarının da ele alınması, bu sahalara uygun nitelikli
sportif balıkçılık iskeleleri yapılması,
-
Bu yerlere ait broşürün basılarak turistlerin istifadesine sunulması,
-
Sportif balıkçılık ve kuş gözlemciliği gruplarına ulaşılarak bu sahalarda da
çalışmalar yapılması,
-
Sulak alan tanımına uyan bölgelerde uygun olan yerlere Kuş gözlem noktalarının
yapılmasının doğru olacağı,
-
Derelerin katı ve sıvı atıklarla kirlenmesi hususunun katı atık bertaraf tesisleri
kurulana kadar bir mekanizma geliştirilerek belediyeler ve il özel idaresi
tarafından düzenlenmesi gerektiği, kaynak temini çalışmalarına başlanması,
-
Sportif balıkçılık ve sulak sahalara yönelik turizm çeşitlerinde yöre insanının
kırsal kalkınmasını temin maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı
uygulamalara yer verilmesi,
-
Sportif balıkçılığa olanak tanıyacak şekilde göl ve kıyı kenarlarında alan
düzenlemelerinin ve tanıtıma ilişkin levhaların konulması
Doğa Yürüyüşü ve Bisikletli Gezi Güzergahları
Adı
İlçesi
Uzunluk
Bilinirlik
(Km)
Aydın-Çakırbeyli Bisiklet Rotası
Koçarlı
13,11
B
Aydın-Cincin-Koçarlı Bisiklet Rotası
Koçarlı
30,68
B
Aydın-Horozköy-İkizdere-Kızılcaköy
İncirliova
39,43
B
Aydın-Yenipazar Bisiklet Rotası I
Yenipazar
83,45
B
Aydın-Koçarlı Bisiklet Rotası
Koçarlı
24,48
B
Aydın-Köşk-Karatepe Şehitliği Bisiklet
Köşk
29,85
B
Aydın-Sulanhisar Nysa Bisiklet Rotası
Sultanhisar
32,76
B
Aydın-Tralles Antik Kent Bisiklet
Merkez
12,91
B
Merkez
16,34
B
Aydın-Yenipazar Bisiklet Rotası II
Yenipazar
40,52
B
Aydın-Çine Alabanda Antik Kent
Çine-Karpuzlu
45,19
B
Aydın-Mursallı Kasabası Bisiklet Rotası Germencik
27,27
B
Aydın-Ortaklar Magnesia Antik Kent
67,81
B
Bisiklet Rotası
Rotası
Rotası
Aydın-Umurlu Çayyüzü Şehitliği
Bisiklet Rotası
Bisiklet Rotası
Germencik
Bisiklet Rotası
Aydın-Paşa Yaylası Bisiklet Rotası
Merkez
22
B
Aydın-Tralles Antik Kent Bisiklet
Merkez
5,16
B
Aydın-Çakmar Bisiklet Rotası
Koçarlı
18,76
B
Aydın-Cincin Köyü Bisiklet Rotası
Koçarlı
20,23
B
Aydın-Germencik-Ortaklar Efes
Germencik
57,41
B
Rotası
Bisiklet Rotası
Aydın-Güzelçamlı-Milli Park Bisiklet
Kuşadası
68
B
Karacasu
207,94
B
Karpuzlu
91,75
B
Kuşadası
58,45
B
10,1
B
54,49
B
15
B
22
B
Rotası
Aydın-Karacasu-Aphrodisias Tavas
Bisiklet Rotası
Aydın-Karpuzlu-Alabanda-Milas
Bisiklet Rotası
Aydın-Kuşadası Bisiklet Rotası
Aydın-Yılmazköy-İmamköy Bisiklet
Rotası
Didim Apollon-Milet-Prien-Söke
Söke-Didim
Bisiklet Rotası
Olukludere Kanyonu Yürüyüş Parkuru
Kuşadası-Söke
Milli Park Nero Koyu-Karina Yürüyüş Kuşadası
parkuru
Eskidoğanbey-Thebai yürüyüş parkuru
Aydın-Söke
9
B
Koçak Kanyonu yürüyüş parkuru
Aydın-Köşk
8
B
Çamarası yürüyüş parkuru
Karacasu
9
B
Kadılar-Alabanda yürüyüş parkuru
Çine
14
B
Köprüalan Köyü-Karacahayıt yürüyüş
Söke
10
B
Kavalan Köyü-Karakaya Köyü yürüyüş Söke
10
B
Söke-Koçarlı
23
B
Söke
11
B
Söke
9
B
parkuru
parkuru
Bağarcık köyü-Karakaya köyü yürüyüş
parkuru
Çavdar Sapağı-Kisir Köprüsü yürüyüş
parkuru
Güzeltepe köyü-Osmankuyusu yürüyüş
parkuru
Boynak-Turunçlar (Güllübahçe-Priene)
Söke
10
B
Kuşadası
17
B
Yenipazar
14
B
Bozdoğan
9
B
Çine
12
B
12
B
Söke
24
B
Merkez
18
B
Seferler Köyü-Gökbel yaylası
Çine
20
B
Bafa Gölü Yediler manastırı-Kapıkırı
Söke
12
B
Karacasu
14
B
Karacasu
16
B
Sultanhisar
18
B
Bozdoğan
16
B
Koçarlı
16
B
Karpuzlu-Labranda antik kenti
Karpuzlu
16
B
Afrodisias antik kenti-Geyre-Yeşilköy
Karacasu
15
B
yürüyüş parkuru
Davutlar-Davutlar termal yürüyüş
parkuru
Karaçakal Yaylası-Direcik Köyü
yürüyüş parkuru
Haydere Yaylası-Kazandere Köyü
yürüyüş parkuru
Kırksakallar Köyü-Alabayır Köyü
yürüyüş parkuru
Kirazlı Köyü-Yarıkkaya yürüyüş
parkuru
Yamaçköy-Magnesia antik kenti
yürüyüş parkuru
Dağeğmir köyü-Karlık gözpınarı
yürüyüş parkuru
(Heraklia) yürüyüş parkuru
Yukarı Görle köyü-Kemer Barajı
yürüyüş parkuru
Karacasu-Kahvederesi-Karlık Dağı
yürüyüş parkuru
Akharaka-Nysa antik kenti-Malgaç
Köyü yürüyüş parkuru
Bozdoğan merkez-Madran dağı zirvesi
parkuru
Mersinbelen Köyü-Amyzon-Çavdar
Köyü yürüyüş parkuru
Aydın İli Doğa Yürüyüşleri, Bisikletli ve Atlı Gezi Rotaları SWOT analizi
-
-
-
-
-
-
-
Güçlü yönler
Kuşadası ve Söke ilçelerinde doğa
yürüyüşü
rotaları
aktif
olarak
kullanılmaktadır.
Diğer ilçelerde de rota çalışmalarının
devam etmesi ve küçük grupların
yürüyüş organizeleri
Dilek yarımadası-Büyük menderes
deltası Milli Parkı ve Bafa Gölü
çevresindeki
rotaların
buradaki
destinasyonlara bağlı olarak başarılı
olduğu,
Rotaların yerli ve yabancı turistler
tarafından kullanılması ve rotalardan
duyulan memnuniyet
Rotaların bir kısmının doğa yönü
yanında tarihi ve kültürel öğeler
içermesi
-
Fırsatlar
Yerel idarelerin ve STK larının bu tür çalışmaları yapma yönünde istekli
olmaları,
Aydın ilinin mevcut turizm
hareketliliğinin yüksek oluşu
Rotaların tespiti için gönüllü çalışmayı
talep eden grupların bulunuşu,
Bugüne kadar yapılan çalışmalar
sebebi ile deneyimlerin bulunması,
Mevcut
rotalardan
alınan geri
bildirimler,
Zayıf yönler
Rotaların bir kısmının uzun ve yorucu
bulunması,
Tabelalara zarar verilmesi,
Tabela ve işaretlemelerin bir çok
rotada henüz tamamlanamamış olması,
Köylerde insan kaynağının zayıf
olması,
Yürüyüş molalarında
faydalanılabilecek küçük tesislerin
olmayışı
Tehditler
Rotalarda katı atıkların sorun teşkil
etmesi,
Bisiklet rotalarının bazı bölümlerinde
yolların bozuk oluşu
Güzergahlar üzerinde yer alan
köylerde nüfusun azalışı
-
Mevcut destinasyonlara rota eklenerek
zenginleştirilme imkanı,
Yöre köylülerinin aktivitelere sıcak
bakması
-
Yaya ve Bisikletli Doğa gezilerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha da geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve
tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik
kararlar;
-
Aydın
ilinde
rotaların
tespiti,
fonksiyonelliğinin
ve
organizasyonların
sağlanmasında Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü ile Kültür ve Turizm İl
Müdürlüğü ve Gençlik ve Spor İl Müdürlüğünü arasında sağlanacak eşgüdüm le
strateji belirlenmelidir.
-
Rotalarda kırsal hayatın değerlerine ve bu kültürün sürekliliğine azami dikkat
gösterilerek, kırsal sahalardaki insanlarımızın bu etkinlikten en yüksek seviyede
fayda temin etmelerinin sağlanması,
-
Alan kılavuzluğu sisteminin özellikle Milli Park ve Tabiat Parklarının içindeki ve
yakınındaki rotalarda etkin olarak uygulanması,
-
Mevcut rotalar üzerindeki işaretlemelerin, tabiatın korunmasına ait tanıtıcı
düzenlemelerin Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü ile Kültür ve Turizm İl
müdürlüğünce yapılması,
-
Mevcut
rotalar
üzerinde
manzara
seyir
noktalarında
ilgili
birimlerce
(Kaymakamlıklar, Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü, Kültür ve Turizm İl
Müdürlüğü, Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü) seyir terasları yapılması,
-
İnsanlarımızın modern kent yaşantısından uzaklaşmak amacıyla il-ilçe şehir
merkezleri civarında da tabiata gezi amaçlı hafta içi ve hafta sonu aileleri ile
beraber yürüyecekleri rotaların Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü
tarafından meydana getirilmesi, bu rotalarda tabiatı tanıtıcı düzenlemelerin Orman
ve Su İşleri Şube Müdürlüğüne bağlı birimlerce yapılması,
-
Bölgesel olarak kaymakamlıklar, belediyeler veya bazı gruplar tarafından tespit
edilmiş ve benimsenmiş çok sayıda güzergah olduğu, bunların uygun niteliklere
haiz
olanların
işaretlemelerinin
tamamlanması,
broşürlerinin
basılması
işlemlerinin yerine göre Belediye ve Kaymakamlıklarca yapılması,
-
Fırtına ve yağmur durumunda gezi gruplarının kaybolma ihtimali veya tehlike
altında olmaları durumunda kurtarma ekiplerinin ve Jandarma işbirliği ile
kurulması,
-
Rotalar üzerinde kişilerin satın alma ihtiyaçlarını gidermek üzere köylü
vatandaşlarımıza öncelik vererek uygun yerlerde basit satış noktalarının
yapılmasının Kaymakamlıklarca gerçekleştirilmesi, bunun kırsal kesimdeki
vatandaşlar için faydalı olacağı gibi rota yürüyen/gezen insanlar için de
ihtiyaçlarını karşılama şansı verecektir,
-
Rotalarda güvenliğin temini için özellikle tehlikeli rotalarda erken uyarı, alan
kılavuzu vb. hizmetlerin verilmesinin gerektiği, tehlike anında ne yapmaları
gerektiği bilgilendirmelerinin yol boyunca yer verilmesi, (ilk yardım bilgileri
panosu, ve telefon numaraları vb.),
-
Rota güzergahları boyunca iletişim yeteneğinin incelenerek Devlet ve özel
haberleşme kanallarının sağlıklı işlemesinin sağlanması ve bu konuda İl Telekom
müdürlüğü ile işbirliğine gidilmesi
AYDIN İLİ VE İLÇELERİNİN ÖNE ÇIKAN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ
Buharkent
Çine
Germencik
İncirliova
Karacasu
Karpuzlu
Koçarlı
Köşk
Kuyucak
Kuşadası
Nazilli
Söke
Sultanhisar
Didim
Yenipazar
Değerler
toplamı
Rafting (R)
Canyoning/Kany
on yürüyüşü (C)
Mağaracılık (M)
Dağ bisikletçiliği
(DB)
Denizel değerler
(DS)
Dağ-yayla gezisi
imkanı ( DG)
Bozdoğan
Aktivite/değer
Merkez
MATRİSİ
13
17
4
18
5
5
19
16
13
14
4
30
12
31
10
20
18
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Peyzaj
güzelliği/fotosaf
ari (PF)
Yaylada
konaklama/kamp
ing
(YK)
Düzenlenmiş
doğa gezisi
rotası(DGR)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Tabiata uyumlu
kırsal miras
gezisi(KMG)
Pansiyonculuk
(P)
Kır havasında
şehir merkezleri
(KHŞM)
Aktif
yaylacılık(AY)
Kelebek
gözlemciliği
imkanı(KeG)
Kuş gözlemciliği
imkanı(KuG)
Sportif olta
balıkçılığı
imkanı(SOB)
Milli park vb
sahalar (MP)
Milli park vb.nde
konaklama
(MPK)
Kış sporları
potansiyeli
(KSP)
Aktif kış sporları
merkezi(KSM)
Estetik şelale
bulunan
yerler(EŞ)
Estetik göl/baraj
olan yerler(EGB)
Botanik
gezilerine uygun
saha(BOG)
Tescilli avlak
sahası (AvS)
Yabana hayatı
geliştirme
sahası(YHGS)
Garantili yaban
hayatı
gözlemi(GYHG)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
İzole ilginç
ekosistemler(İE)
Çim kayağı(ÇK)
Sualtı Yaşamı
Gözleme İmkanı
(SAG)
Bakir Küçük
Koylar (BKK)
Ormanaltı florası
tanıma gezi
imkanı(Mantar
ve benzeri dahil)
(FGİ)
Endemik
Bitkilerin
Gözlemi (EBG)
Köy
Pazarları(Orman
meyvelerinden
reçel marmelat,
kurutulmuş
meyve satılması
kaydıyla) (KP)
Çayır şeklinde
gruplanmış dağ
çiçekleri gezisi
(görselliği
yüksek olacak)
(DÇG)
Doğal taşlardan
tabiat tarihi
gezisi(Gezi
sırasında en az
10-15 değişik taş
türü ve
jeomorfolojik
yapılar
tanıtılmalıdır)
(DTTTG)
Bakir doğa
parçaları keşif
gezisi(Bakir vadi
ve bakir orman
gibi gizli kalan
değerleri
keşfetme
gezileri)
(BDPKG)
Gastronomi
gezisi (Gezi
günü belirlenir.
Gezi günü
ziyaretçilerle
yöresel yemekler
yapılarak
yedirilir) (GG)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Dokusu
bozulmamış
kırsal miras
gezisi (köyler)
(KMG)
Yayla gezisi
imkanı (Ya)
Yaya gezi
imkanı (Y)
Tarihi eserler, sit
alanı (Ts)
Şelale görme
imkanı (Ş)
Peyzaj değeri
yüksek
yerler,fotoğrafik
yerler (P)
Mağara gezisi
(Mğ)
Motorlu gezi
imkanı (M)
Jeolojik ve
jeomorfolojik
değerler (Jm)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Aydın’ın doğa turizmi değerleri öne çıkan ilçeleri
-
Aydın’ın doğa turizmi değerlerince öne çıkan ilçeleri;
Söke, (Bafa Gölü Tabiat Parkı, Bafa Gölü Sulak Alanı, Azap Gölü Sulak Alanı)
-
Kuşadası, ( Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Parkı)
-
Didim, (Tavşanburnu Tabiat Parkı)
SÖKE
Aydın’ın 59 km. batısında olup, Büyük Menderes akarsuyunun yakınında
kurulmuştur. İlçe tarım, ticaret, turizm ve sermaye merkezi olup, Didyma, Miletos,
Priene gibi ünlü kentler, ilçe yakınındadır. Söke ilçesi önemli pamuk üretim
alanlarından biridir. El sanatları, ormancılık ve balıkçılık da ekonomisinde önemli yer
tutar. İlçenin ekonomisi tarımsal üretim ve iç tarıma dayalı sanayi malları üretimine
dayanmaktadır. İlçenin 12 km. uzaklıkta Güllübahçe kasabasının yakınında, Mykale
Dağı yamacında güneye bakan doğal bir platform ve çevresine kurulmuş Priene antik
kenti bulunmaktadır. Söke’de her gün pazar kurulmasana rağmen en önemlisi Salı günü
kurulan halk pazarıdır.
Bafa Gölü Tabiat Parkı : (Söke)
08.07.1994 tarihinde, Bakanlar Kurulu kararıyla 12.281 hektar büyüklüğündeki
alan, Bafa Gölü Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir.
Bafa Gölü Tabiat Parkı, Söke-Milas Karayolu üzerinde yer almakta olup, Aydın İli
Söke ilçesine 15 km, Didim İlçesine 12 km., Muğla İli Milas İlçesine 30 km
uzaklıktadır. Arkeolojik ve tarihi değerler açısından Türkiye'nin en zengin
coğrafyalarından biridir. Bölge, tarihi ve doğasıyla turistlerin ve araştırmacıların özel
ilgi gösterdiği bir beldedir. Birçok kuş türünü de barındıran göl, bu özelliği sayesinde
uluslararası önemli kuş alanları listesinde ilk sıralarda yer almaktadır. Gerek sulak alan,
gerek Tabiat Parkı olması açısından önem taşıyan Bafa Gölü, Beş Parmak Dağları ve
antik kentleri ile olağanüstü güzelliklere sahiptir.
Bafa Gölü Sulak Alanı: Eskiden Ege Denizi'nin bir koyu olan Bafa Gölü'nün,
Büyük Menderes nehri tarafından taşınan alüvyonlarla denizle olan ilişkisi kesilmiş ve
bu koy bir "lagün" haline dönüşmüştür. Göl, Didim merkez'e 10 km mesafededir. SökeMilas Karayolunun doğusunda yer almakta olup; ortalama olarak 7 bin hektarlık alanı
kaplamaktadır.
Maksimum derinliği 25 metre kadardır. Gölün su kaynağı, Büyük Menderes
nehrinin düzenli taşkınlıkları ve etrafındaki dağlıklardan gelen yeraltı ve yerüstü
sularıdır.
Tipik Akdeniz bitki örtüsünün gözlendiği göl çevresi, zeytinlik ve çam ormanları
ile kaplıdır. Gölde irili ufaklı adalar mevcuttur.
Yapılan araştırmalar neticesinde gölün en az Büyük Menderes Deltası kadar
önemli olduğu ortaya çıkartılmıştır.
Uluslararası önemli kuş alanları listesinde ilk sıralarda yer alan göl ve
çevresince, dünya çapında nesli tehlike altında olan Cüce Karabatak ve Deniz Kartalı
gibi kuş türlerinin ürediği, bunun yanı sıra gölün kış aylarında yüz binlerce ördek ve su
kuşu türü tarafından beslenme ve barınma yeri olarak kullanıldığı tespit edilmiştir.
Ülkemizin önemli göllerinden biri olan Bafa Gölü'nde 4 ada bulunuyor. Bunlar
Menet, Kahvehisar, Kargaasarı, Kapıkırı adalarıdır. Bu dört ada dışında İkizce
Yarımadası'nın uç kısmı da suların yükselmesi sonucunda ada halini alıyor. İkizce
Yarımadası'nın uç kısmında bulunan tepenin üst kısmında bir manastır bulunuyor.
Meryem Ana'ya adanarak yapıldığı belirtilen bu manastır da göle farklı bir değer
kazandırıyor.
Bafa Gölü ve çevresi sahip olduğu su kuşları zenginliği ve doğal güzellikleri
nedeniyle Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından "tabiat parkı" olarak ilan edilmiştir.
Yaklaşık 210 çeşit kuş türü bulunan bu önemli kuş alanında (ÖKA) yaşayan kuş
türlerinin bir kısmı Avrupa'da ve dünyada nesli tehlike altında olan türlerdir. Bunlardan
bazıları Atkuyruklu Kartal, Beyaz Leylek, Gök Doğan, Küçük Karabatak, Küçük
Balaban, Gece Balıkçısı, Alaca Balıkçıl, Erguvani Balıkçıl, Yılan Kartalı, Angıt, Saz
Delicesi , Kızıl Şahin, Uzun Bacak, Yalı Çapkını, Alaca Yalı Çapkını, Küçük
Kerkenez'dir.
Azap Gölü Sulak Alanı: Azap Gölü, ılıman iklimin koşullarının olduğu bir
sulak alan ekosistemi olup, Aydın’ın Söke İlçesi’ne bağlı Yeşilköy ve Avşar Köyleri
arasındadır. Yüzölçümü 0,29 km karedir. Bafa Gölü'nün kuzeyinde olup, rakımı 7
mt.dir.
İon kıyı kentlerinden Myus'a çok yakındır. Batısında Büyük Menderes Nehri ve
Antik
Myus
kenti,
Doğusunda
Beşparmak
Dağları,
güneyinde
Bafa
Gölü
bulunmaktadır. Büyük bir leylek kolonisinin olduğu Avşar Köyü yakınındadır. Göl
kıyısındaki tepelerde antik döneme ait kaya mezarları bulunmaktadır.
Azap Gölü sığ ve köklü su bitkilerinin yoğun olarak bulunduğu ve besince
zengin bir göl olup, yüksek biyolojik çeşitlilik barındırmaktadır. Sazlıklar bu biyolojik
çeşitliliğin en önemli parçasıdır. Hem kuşlar, hem de değişik canlılar için sazlıklar
hayati önem taşımaktadır.
Hayvanlar yuvalarını bunların içine yapar ve yırtıcılardan sazlıklarda korunur.
Bunun yanında sazlıklar ölüp çürüdüklerinde göl suyuna karışarak bu canlılar ve kuşlar
için besin kaynağı olur.Azap Gölü değişik özelliklerdeki zengin bitki çeşitliliği ile çok
sayıda kuşa kuluçka imkanı sağlamakta, göç esnasında konaklayan ve kışlayan kuşlar
için cazip bir ortam oluşturmaktadır.Göl yüzeyinde bulunan sazlık ve adacıklarda Sakar
Meke, Bahri, Küçük Batağan, Yeşilbaş, Küçük Akbalıkçıl ve Angıt türü kuşlar
üremektedir. Küçük Karabatak ve Tepeli Pelikan gibi nesli tehlike altında olan türlerde
kışın gölde barınmaktadır. Erken saatlerde Azap Gölü'ne gidildiğinde hiçbir yerde
olmadığı kadar çok kuş sesiyle karşılaşabilir. Gölde yöre halkı tarafından geleneksel
biçimde pinter ve ağlarla balık avcılığı da yapılmaktadır. Kış aylarında göle yerliyabancı bir çok kuş gözlemcisi gelmektedir.
Bafa Gölü Tabiat Parkı’nın öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler;,





Mağaracılık
Dağ bisikletçiliği
Dağ gezisi imkanı
Peyzaj güzelliği/Fotosafari
Göl kenarında konaklama/kamping


















Düzenlenmiş doğa gezisi rotası
Tabiata uyumlu kırsal miras gezisi
Pansiyonculuk
Kelebek gözlemciliği imkanı
Kuş gözlemciliği imkanı
Sportif olta balıkçılığı imkanı
Botanik gezilerine uygun saha
Bakir Küçük Koylar
Flora tanıma gezi imkanı
Endemik Bitkilerin Gözlemi
Köy Pazarları (Civar Köyler)
Çayır şeklinde gruplanmış dağ çiçekleri gezisi
Bakir doğa parçaları keşif gezisi
Gastronomi gezisi
Dokusu bozulmamış kırsal miras gezisi
Jeolojik ve jeomorfolojik değerler
Yaya gezi imkanı
Tarihi eserler, sit alanı
Bafa Gölü Tabiat Parkı Turizm Talebi Değerleri
Halihazırdaki
sayısı (1 yıl)
ziyaretçi 50.000 Kişi
Para harcama
Yeme-içme, Konaklama, Alışveriş (Balık tutma araçları, piknik
malzemeleri, Temel ihtiyaçlar vs.)
Ziyaretçi Profili
Arkadaş Grupları: %35
Aileler : %20
Tur Grupları : %10
Yabancı Turistler: %25
Diğerleri : %10
1- Rekreasyon
2- Flora gözlemleme
3- Doğa yürüyüşleri
4- Kuş gözlemleme
5- Fotosafari
6- Sportif balıkçılık
7- Mağara gezisi
8- Tarihi eser gözlemleme
9- Kelebek gözlemleme
10- Dağ bisikletçiliği
Geliş sebepleri:
Kıyaslanabileceği
saha
bir
Bafa Gölü Tabiat Parkı Turizm Arzı Değerleri
Ulaşılabilirlik
Sahanın Ulusal
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
İzmir Havaalına 1,5-2 saat uzaklıktadır.
Özel taşıt
(x)
Diğerleri
(x)
.
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş,
atlı vb.)
Ulaşım için problemler: Söke-Milas yol çalışması devam etmekte olup, yol ağında problemler
bulunmamaktadır. Ancak sahaya ulaşım ağının zayıf olması bir dezavantajdır.
Altyapı
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Yetersiz
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Yeterli
X
X
İyi
X
X
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
X
X
X
X
X
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Açıklama
Kuzey ve Doğu tarafında
yetersiz.
Batı ve Güney tarafında yeterli
Köylere taşımacılık
zayıf.(Turizm yönüyle)
Uzun devreli gelişme planı
mevcuttur.
Ücret alınmamaktadır.
Şube Müdürlüğümüzce
yaptırılıp sahaya yerleştirilmiştir
Özel bir otopark olmamasına
rağmen, boş alanlar
kullanılmaktadır.
X
X
Alanda bulunan tesisler
Yetersiz
yeterli
X
X
X
Doğal Kaynakların Potansiyeli
Sayıca yeterli olmasına rağmen,
Turizme uygun nitelikliler
bakımından yetersizdir.
Geliştirilmesi, düzenlenmesi
gerekmektedir.
iyi
Durum açıklaması
Uzun devreli gelişme
planında yer
verilmelidir.
Kaynak adı
Dağlar
Var
X
Ormanlar
İzole alanlar
Şelaleler
Göller
X
Nehirler
Yaylalar
Mağaralar
Yaban hayatı
Memeli
Kuşlar
X
X
X
X
Kelebekler
İklim
X
X
X
Peyzaj dokusu
X
Kanyonlar
Tabiatla uyumlu
Kültürel miras
X
1
X
2
3
4
5
Açıklama
Sahanın Kuzeydosunda
Latmos (Beşparmak
dağları) ve Kuzey-Batı
yönünde Karia döneminin
kalıntılarına
rastlanmaktadır. Ayrıca
buralarda Kamping ve
yürüyüş parkurlarıda
mevcuttur.
Bafa Gölü sulak alanı
Milletlerarası seviyede
bilinirliğe sahiptir.
X
X
Göç yollarını
barındırmasından dolayı
kuş gözlemi yapılan bir
sulak alandır.
X
Akdeniz İkliminin
görülmesi nedeniyle
ziyaretçiler tercih
etmektedir.
Doğal bir göl olan Bafa
Gölü peyzaj bakımından
da leziz bir görsellik
sunmaktadır.
X
X
Tabiata uyumlu hayat tarzı
ve tabiata uyumlu karia
dönemi kalıntılarının
varlığı ilgi çekicidir.
1-5 arası değerlendirme şekli;
1) İnsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
2) Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
3) Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
4) Herhangi bir farklı şey sunmaz,
5) Turizm için ilginç değil,
DİDİM
Aydın’a 108 km. Bodrum Milas Havalimanı’na 115 km. uzaklıkta olan Didim,
hem tarihi hem de Ege’nin en güzel deniz, kum ve güneşine sahiptir. Antik çağın
kehanet merkezi olan Didim’ de, güneş tanrısı Apollon adına kurulan büyük bir tapınak
bulunmaktadır.
Bugün bile geçmişin izlerini tüm canlılığı ile yansıtan ilginç tarihi kalıntıları,
doğal güzellikleri, binbir çeşit tatil olanakları, eşsiz koylarıyla, doğal limanları, altın
sarısı kumu ve tekne gezintileri ile gezip görülmesi gereken en güzel tarihi ve turistik
merkezimizdir. Didim’de halkpazarı Çarşamba ve Pazar günleri kurulmaktadır.
Tavşanburnu Tabiat Parkı (15,87 Ha.)
Tavşanburnu Tabiat Parkı (Bakanlık Makamının 11.07.2011 tarih ve 903 sayılı
olurları ile Mesire Yeri statüsü iptal edilerek 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 3.
Maddesine göre Tabiat Parkı ilan edilmiştir.)
Aydın Didim Karayolu üzerinde, Aydın İl merkezine 100 km, Didim İlçe merkezine 6
km mesafede yer almaktadır. Halkın günübirlik kullanımına açıktır. Gerek yöre halkının
gerekse uzaktan gelen turistler için piknik yapma ve plajında denize girme imkânı
mevcuttur.
Saha üzerinde seyrek ve doğal Ardıç ağaçları bulunurken, sonradan yapılan
ağaçlandırma çalışmaları ile sahaya gruplar halinde Fıstık Çamı, Okaliptus, Kıbrıs
Akasyası, tek fertler halinde ise Demir Ağacı, Katalpa, Dişbudak gibi türler
getirilmiştir. Kamp ve Piknik kullanımına uygun olan alanların büyük kısmında
gölgeleme ortamı mevcuttur. Ağaçcık ve maki florası olarak; Sandal, Yabani Zeytin,
Akçakesme, Pırnal Meşesi ve Kermes Meşesi gibi türler ile Orman Sarmaşığı, Laden,
Kekik ve değişik çayır otları saha genelinde yayılmaktadır.
Tavşanburnu Tabiat Parkı; Didim gibi tarihi ve turistik bir antik kent kenarında
yer alması, değişik türde ve gölgeleme ortamı oluşturan ağaç dokusuyla kaplı oluşu; sığ,
temiz ve güzel denizi; güneşin doğuşu ve batışında oluşturduğu eşsiz manzara dokusu
ile yüksek rekreasyon potansiyeline sahiptir.
Fotoğraflar: Ali Egemen İŞCAN
Tavşanburnu Tabiat Parkı’nın öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler;
 Peyzaj güzelliği/Fotosafari
 Kamping









Tabiata uyumlu kırsal miras gezisi
Kelebek gözlemciliği imkanı
Sportif olta balıkçılığı imkanı
Botanik gezilerine uygun saha
Flora tanıma gezi imkanı
Endemik Bitkilerin Gözlemi
Bakir doğa parçaları keşif gezisi
Dokusu bozulmamış kırsal miras gezisi
Yaya gezi imkanı
Tavşanburnu Tabiat Parkı Turizm Talebi Değerleri
Halihazırdaki
sayısı (1 yıl)
ziyaretçi 20.000 kişi
Para harcama
Yeme-içme, Konaklama (Kamping), Alışveriş
Ziyaretçi Profili
Arkadaş Grupları: %20
Aileler : %55
Tur grupları : %15
Diğer: %10
Rekreasyon, Kamping (Çadırlarda konaklama), Plaj. Ayrıca
Tavşanburnu Tabiat Parkının etrafında birçok yazlık bulunması ve
yol üzerinde olmasından dolayı günü birlik gelen ziyaretçi sayısı da
yoğundur.
Geliş sebepleri:
Kıyaslanabileceği
saha
bir
Tavşanburnu Tabiat Parkı Turizm Arzı Değerleri
Ulaşılabilirlik
Sahanın Ulusal
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
İzmir Havaalına 1-2 saat uzaklıktadır.
Özel taşıt
Toplu taşıma
(x)
(x)
Ulaşım için problemler: Yoktur.
Yetersiz
Altyapı
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Yeterli
İyi
X
X
Açıklama
Anayollara bağlantı
X
Yerel genel taşımacılık
X
Anayol kenarında
bulunmaktadır.
Etrafında yoğun bir yerleşim
olmasından dolayı yerel
taşımacılık kuvvetlidir.
Uzun devreli gelişme planı
çerçevesinde henüz
oluşturuluyor
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
X
Alan küçük olduğu için mevcut
değildir.
X
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
X
X
X
X
X
X
Alanda bulunan tesisler
Yetersiz
Yeterli
X
X
İyi
X
Doğal Kaynakların Potansiyeli
Kaynak adı
Var
Dağlar
Ormanlar
İzole alanlar
Şelaleler
Göller
Nehirler
Yaylalar
Mağaralar
Yaban hayatı
Memeli
X
Kuşlar
X
1
2
3
4
5
Durum açıklaması
Uzun devreli gelişme
planına göre
yapılabilir.
Alan işletmeci
tarafından
işletilmektedir. Saha
içerisindeki bungalov
evler atıl durumdadır.
Bu yapıların turizme
kazandırılması
gerekmektedir.
Açıklama
Peyzaj değeri
X
X
Kelebekler
İklim
X
X
X
X
Peyzaj dokusu
Kanyonlar
Tabiatla uyumlu
kültürel miras
X
X
X
Akdeniz iklimi görülmesi
nedeniyle tercih sebebidir.
Tabiata uyumlu hayat
tarzı,
1-5 arası değerlendirme şekli;
1- İnsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
2- Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
3- Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
4- Herhangi bir farklı şey sunmaz,
5- Turizm için ilginç değil,
KUŞADASI
Aydın il merkezine 71 km. uzaklıkta bulunan Kuşadası, Ege Bölgesi’nin denizle
buluştuğu kıyı şeridinde yer almaktadır. Doğusu ve güneyi dağlarla çevrili bulunan
ilçenin ekonomisi turizme ve buna bağlı olarak gelişen ticarete dayanır. Kuzeyde Selçuk
ve Pamucak, güneyde Dilek Yarımadası ile sınırlanan ilçe merkezi İzmir, Efes,
Meryemana, Milet, Didim, Pamukkale, Marmaris, Bodrum gibi önemli turistik
merkezlerin odağında bulunmaktadır. Ayrıca Yunanistan’a ait Sisam adasına yakın
olması nedeniyle, buraya gelen turistler için Türkiye’nin kapısı durumundadır.
Kuşadası, tarihi değerleri, deniz, kum ve güneşiyle bir turizm cenneti olup, gerek
yabancı gerekse yerli turistlerin tercih ettiği bir sayfiye bölgesidir. Denizden
Kuşadası’na gelenler ilk önce Güvercin ada’yı görürler, Kuşadası, ismini buradan alır.
Güvercinada çok eski bir yapı olup, 19.yy’da Mora ayaklanması sırasında adalardan
gelebilecek saldırılara karşı bir ileri karakol olarak Osmanlılar tarafından yapılmıştır.
Ada iskelesi yapılırken, adadaki dalga kıran ve beton ile kıyıya bağlanmıştır. iskele
yakınındaki Öküz Mehmet Paşa kervansarayı tarafından yaptırılmıştır. Günümüzde
konaklama tesisi olarak kullanılmaktadır. İlçede Hanım Camii, İbrahim Ağa Camii,
Türkmen Camii, İki Oluklu Camii bulunmaktadır.
Dilek yarımadası milli parkına giden yol üzerindeki Zeus Mağarası, küçük bir
obruk ve yer altı su kaynağının oluşturduğu havuz şeklindeki taban ile etkileyici bir
doğal güzelliktir. Kirazlı Köyü Yayla mevkiinde Aslanlı Mağarası bulunmakta olup,
Kuşadası yolunun dere boğazı mevkiinde 3 km.lik toprak yolu izleyerek 30 dakikalık
bir yürüyüş ile ulaşılır. Diğer adıyla Yaren Mağarası olarak bilinen bu mağaranın
uzunluğu 110 metre, derinliği 36 metredir.
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı ilçeye 28 km.lik karayolu ile
bağlıdır. Bir cennet sayılabilecek bu büyük park ilginç ağaçları, kanyonu, koyları,
plajları, piknik alanlarıyla, gezinti, dinlenme ve su sporları alanıdır.
Kuşadası’nda Merkezde kurulan halk pazarları:
Salı günü meyve-sebze pazarı (Kadınlar Denizi yolu), Cuma günü meyve-sebze pazarı
(Meteoroloji Civarı), Çarşamba günü giyim-tekstil (Meteoroloji Civarı), Davutlar
Halkpazarı Pazar günü, meyve-sebze, giyim-tekstil, gıda, Güzelçamlı halk pazarı
Pazartesi meyve-sebze, giyim-tekstil, gıda pazarlarıdır.
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı:
Türkiye'nin ve dünyanın en benzersiz doğal alanlarından birisi olan Dilek
Yarımadası – Büyük Menderes Deltası Millî Parkı 27.675 hektarlık bir alana sahiptir.
Bu alanın 10.985 hektarı 19.05.1966 yılında Millî Park ilan edilen Dilek Yarımadasına,
16.690 hektarı 1994 yılında Milli Park ilan edilen Büyük Menderes Deltasına aittir.
Dilek Yarımadası - Büyük Menderes Deltası Milli Parkı, dünyada bir örneği daha
olmayan; bir yanda Akdeniz'den Kafkasya'ya kadar kıyılarda yayılım gösteren
neredeyse tüm bitkilerin doğal olarak bir arada görüldüğü botanik bahçesi; yırtıcı
kuşları ve vahşi hayvanlarıyla bir dağlık arazi ve onu çevreleyen sualtı zenginlikleri,
diğer yanda da yüzlerce kuş türünü barındıran, zengin balık çeşitleriyle bir delta ve
bütün bunları çevreleyen tarihi ve kültürel zenginliklere sahiptir.
Yılda yaklaşık 600.000 yerli ve yabancı misafir Dilek Yarımadası–Büyük Menderes
Deltası Milli Parkı'nı ziyaret etmektedir. Dilek Yarımadası–Büyük Menderes Deltası
Milli Parkı sahilleri, Türkiye'nin yapılaşmanın olmadığı, en temiz ve doğal
kıyılarındandır. Milli Park'a gelen yerli ve yabancı ziyaretçiler, düzenlenmiş alanlarda
günübirlik olarak; 2004 Yılı Uluslar arası Mavi Bayrak ödüllü koylarında deniz sporları
yapabilecekleri gibi, belirlenmiş rotalarda doğa yürüyüşü, dağ bisikleti, foto safari,
manzara izleme, olta balıkçılığı, kültürel yürüyüşler, kuş gözlemciliği, resim ve botanik
turu etkinliklerini de yapabilmektedirler. Milli Park içerisinde 804 bitki türü
belirlenmiştir. Bu bitkilerden 6'sı dünyada sadece burada görülür. Ayrıca dünyada
sadece Türkiye'de bulunan 18 bitki türünü de barındırır. Yarımadada kaydedilen diğer
veriler şunlardır;
 28 Tür memeli
 42 Tür sürüngen
 45 Tür Deniz canlısı
 Dünyanın en nadir 10 deniz memelisinden biri olan Akdeniz foku (Monachus
monachus)’da yarımada kıyılarında görülebilir.
Bu benzersiz biyolojik çeşitlilik nedeniyle Dilek Yarımadası, Avrupa Konseyi
tarafından “Flora Biyogenetik Rezerv Alanı” yani, bitki örtüsü açısından soyu
tükenmekte veya genetik çeşitliliği çok azalmakta olan bir canlı türü ya da topluluklarını
korumaya yönelik uluslararası düzeyde koruma alanı olarak kabul edilmiştir.
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’nın Ekoturizm
Potansiyelinin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler;









Kanyon yürüyüşü
Mağaracılık
Dağ bisikletçiliği
Denizel değerler
Dağ gezisi imkanı
Peyzaj güzelliği/fotosafari
Kamping
Düzenlenmiş doğa gezisi rotası
Tabiata uyumlu kırsal miras gezisi



















Kelebek gözlemciliği imkanı
Kuş gözlemciliği imkanı
Sportif olta balıkçılığı imkanı
Milli park
Botanik gezilerine uygun saha
İzole ilginç ekosistemler
Sualtı Yaşamı Gözleme İmkanı
Bakir Küçük Koylar
Ormanaltı florası tanıma gezi imkanı
Endemik Bitkilerin Gözlemi
Köy Pazarları
Çayır şeklinde gruplanmış dağ çiçekleri gezisi
Gastronomi gezisi
Dokusu bozulmamış kırsal miras gezisi
Peyzaj değeri yüksek yerler, fotoğrafik yerler
Mağara gezisi
Yayla gezisi imkanı
Yaya gezi imkanı
Tarihi eserler, sit alanı
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı Turizm Talebi Değerleri
Halihazırdaki
sayısı
ziyaretçi 548.000 kişidir. Milli Park içerisinde konaklama imkanı yoktur.
Ziyaretçi sayısı yıllık ortalama %10 periyodik artış göstermektedir.
Para harcama
Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuş veya konserve ürünler alınarak para ödenmektedir.
Kişi başına ortalama en az 50 TL harcama yapıldığı
gözlemlenmiştir.
Bireysel gezginler : % 10
Eşler: %5
Aileler : %60
Tur grupları : %20
Diğerleri : %5
on
1- Doğa Gezileri
2- Plajlar
3- Kırsal Miras Gezileri
4- Fotosafariler
5- Kanyonculuk
6- Botanik Gezileri
7- Yaban Hayatı ve Kuş Gözlemciliği
8- Mağaracılık
9- Doğa Eğitimi Programları
10- Yürüyüş Gezileri
bir
Ziyaretçi Profili
Gelişlerinin
sebebi:
ilk
Kıyaslanabileceği
saha
Ulaşılabilirlik
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
İzmir Havaalanına 1-2 Saat uzaklıkta.
Özel taşıt
(x)
Toplu taşıma
(x)
Diğerleri
(x)
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş,
atlı vb.)
Ulaşım için problemler: Yoktur.
Ziyaretçinin Genel ulaşım
kanaati: Kolay
İyi
X
X
X
X
Açıklama
Bazı bölgelerde yeterli
Bazı bölgelerde yeterli
Bazı bölgelerde iyi
Köylere minibüsler az
Uzun devreli gelişme planı
çerçevesinde henüz
oluşturuluyor
Altyapı
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Restoranların durumu
Yemek standartları
Yetersiz
Yeterli
X
X
X
X
Yaz aylarında yetersiz
kalmaktadır.
X
X
Kategori
Sayısı
Turistik
5
Yerel
Yüksek standartlı yemek sunanlar : Yeterli standartta yemek sunanlar: Kötü standartta yemek sunanlar : 5
Açıklama
Kategori
Kuruluş sayısı
Yatak Sayısı
Oteller
X
240
30.000
Hosteller/Apartlar
X
60
3.000
X
7
4.000
Kamp alanı
X
1
Pansiyon
X
85
Barınma imkanları
Yatak&kahvaltı oteli
Tatil Köyü
Bungalov tarzı
4.500
Not: Sadece Kültür Turizm Müdürlüğünden onaylı olanlar belirtilmiştir.
Sahanın kendine has özellikleri;
Sunduğu değerlerden
Tek-eşsiz olanlar
Var
var mı?
2 Adet Dünya
endemiği bitki
Biraz farklı ama
Var
Sarıkaya Kanyonu
Var
Doğanbey Köyü
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
yerlere benzer
Büyük Menderes
olanlar
Delta
Koylar
Priene
Tarihi değerleri
döngüsüne girecek
Milet
bakımından yoğun
şekilde turistlerin
Efes
bir ilgi
Alan turist ziyaret
Evet
ilgisini çekecek diğer
görmektedirler.
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
Bayrak türler
Var
Domuz
varlıklar
Diğer ilginç yaban
Var
Akdeniz Foku
hayatı
Yabani At
Yabani İnek
Endemik bitkiler,
Çan Çiçeği,Tüllüşah
Var
Çiçeği,
Kıyı Sarmısağı
Kelebekler
Tatmin edici yaban
Var
Muhtelif
Memeliler
Kuşlar
X
X
Açıklama
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler var
mı?
Genellikle rastlanma
Yaban Domuzu ve
Çeşitli Kuşlar
X
X
X
X
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Akdeniz
Foku,Pelikan
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Yetersiz
yeterli
Rekreasyonel tesisler
Durum açıklaması
iyi
Uzun devreli gelişme
X
Spor tesisleri
planına göre revize
X
gerekebilir.
Doğal Kaynakların Potansiyeli
Kaynak adı
Var
1
2
Dağlar
X
X
Ormanlar
X
X
İzole alanlar
X
Şelaleler
X
3
4
5
Açıklama
X
X
Göller
Nehirler
Yaylalar
Mağaralar
X
X
Memeli
X
X
Kuşlar
X
X
Kelebekler
X
X
İklim
X
X
Peyzaj dokusu
X
X
Kanyonlar
X
Yaban hayatı
Tabiatla uyumlu
X
X
kültürel miras
1-5arası değerlendirme şekli;
1- İnsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
2- Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
3- Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
4- Herhangi bir farklı şey sunmaz,
5- Turizm için ilginç değil,
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’nın
Taşıma Kapasitesi Analizi
Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı ve Çevresinde yaşayan
paydaş ve ilgi grupları ile yapılan birebir görüşmeler, çalıştaylar ve yönetici gözlemleri
neticesinde aşağıdaki veri grupları elde edilmiştir.
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme şekli: 1- Tamamen sağlanabiliyor, 2- genel
olarak sağlanıyor, 3- veri yok,, 4- çoğunlukla sağlanamıyor
5- Hiç sağlanamıyor
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
1
2
X
X
3
4
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Kamping&piknik
Genel
etkiler
Müspet
Korunan alan
üzerindeki etki
Katı atıklar
Kabul
edilebilir
X
Ahşap Hediyelik
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Menfi
Rafting
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Menfi
Müspet
Müspet
X
Müspet
X
Doğa yürüyüşü
Müspet
X
Mağaracılık
Müspet
X
Kanyoning
Müspet
X
Yaban hayatı
gözlemi
Müspet
X
Bilimsel geziler
Müspet
X
Müspet
Müspet
Kabul
edilemez
Kabul edilebilir
ancak;
Katı atıklara ait
çözümler gerekir.
X
Tehlike
içermekte
X
X
Güvenlik tedbirleri
alındığı takdirde
X
.
Kontrollü olduğu
sürece yapılabilir.
Doğal Ürünler ve
beraberinde yöresel
yemekler
sunulmalıdır.
Patikalar dışına
çıkılmamalıdır
Belirtilen yerlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Belirtilen yerlerde ve
kılavuz eşliğinde
olmalıdır.
Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun
olarak
Alan kılavuzu
eşliğinde,
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmiştir.
1- tamamen doğru , 2- genel olarak doğru, 3- veri yok,, 4- çoğunlukla yanlış
5- Hiç yok
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanımızın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
1
2
3
4
X
X
5
X
X
X
X
X
X
Fiziki/idari taşıma kapasitesi incelemesi ve değerlendirmesi aşağıya alınmıştır;
1-Akıcı,yeterli 2- iyi, 3- fena değil, 4- kötü, 5- çok kötü
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Yer
Altyapı
Kapasite 1
2
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
3
4
5
X
X
Korunan alan içindeki toplu
X
taşıma araçları
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Park etme
X
akış
X
Yer sayısı
X
Biletleme
X
yönlendirme
X
İşaret levhaları
X
Yetkililer
X
Ziyaretçi merkezi
X
Ofisler
X
Basılı ve görsel materyal
X
Yiyecek içecek temini
Tedarik
X
Ticaret
Seçenekler
X
Kolaylık tesisleri
Tuvaletler
X
Atıkların toplanması
X
Patika ağı
Yeterlilik durumu
X
Yaban hayatı izleme noktaları Sayısı ve uygunluğu
Aktiviteler
seçenekler
X
X
Paket doğa turları
X
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
X
X
At-katır kiralama
Çalışanlar
Yeterli sayıda
Donanımlı
X
X
X
BÖLÜM 5
5.1. Aydın’da Sürdürülebilir Doğa Turizmi Stratejileri
Gelişme Stratejileri:
STRATEJİ:1
“Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teşviklerin sağlanması ile Aydın’da
turizm sektöründe yatırımların arttırılması”
STRATEJİ:2
“Sürdürülebilir doğa turizmi ürünlerinin, turistik kalkınma sürecinde faydalı olan yerel
çevre, toplum ve yöre kültürüyle uyum içinde işlenmesi”
STRATEJİ:3
“Yüksek potansiyele sahip ve öne çıkan özellikleri ile yeni keşfedilen ilçelerin yerel
kalkınmada turizmin güçlü bir araç olarak öne çıkarılması”
STRATEJİ:4
“Ürün çeşitliliğini artırma yoluyla, gelirlerin artırılmasının sağlanması”
Pazarlama Stratejisi
STRATEJİ:1
“Milletler arası, ülke geneli, bölgesel ve yerel ölçekte markalaşmanın hedeflenmesi, ülke
çapında tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varış noktaları bazında tanıtım ve pazarlama
faaliyetlerine başlanması”
STRATEJİ:2
“Doğa turizmi ürünlerinin her bileşeninde toplam kalite yönetiminin, sertifikasyonun ve
özellikle Dilek Yarımadası ve Büyük Menderes Deltası Milli Parkı çevresinde PANParks
Kriterlerinin model alınarak etkin kılınması”
STRATEJİ: 3
“Toplumun farklı kesimlerine uygun fiyatta, kaliteli turistik ürün alternatiflerinin sunulması,
faydalandırmada yüksek ekonomik güç sahibi olmanın gerekmemesi ”
Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi
STRATEJİ: 1
“Koruma ilkeleri ve PANParks ziyaretçi yönetim kriterlerinin baz alınarak
yaygınlaştırılması, bunun yanında, ziyaretçi beklentilerine de dayalı sürdürülebilir
ziyaretçi yönetiminin sağlanması”
İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin
izlenmesi)
STRATEJİ:
“Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden yararlanılması”
1. KAPASİTE GELİŞTİRME Amaç: ilgili paydaşların turizm(ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
Eylem no
Öncelik
Eylem
1
1
Ekoturizm eğitimi
2
1
Ekoturizm Konseyi ve
Ekoturizm Dernekleri
Kurulması
3
1
Hizmet ve Ürün kalitesinin
geliştirilmesi
4
1
Doğa koruma eğiticileri
yetiştirmek
5
1
Yöre halkının doğa eğitimi
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Başlangıç
tarihi
Yerel halkının eko-turizm hakkında eğitimi,
Ekoturizme sunulabilecek ürünlerin
geliştirlmesi ürünleri geliştirilmesi
konusunda eğitilmesi.
Bu konuda plan süresince en az 20 kurs
açılarak toplam 400 kişinin eğitilmesi
Eko-turizmde hedef birliğinin sağlanması,
İşbirliği için sözleşme imzalanması
OSİ,
üNİVERSİTELER,
STK’lar
Belediyeler,
muhtarlıklar ,
STK’lar,
ÜNİVERSİTELE
R,İKTM
2013
İTM, Kişiler, Özel
girişim,OSİ
2013
Eko-turizm hizmetlerinin kademeli olarak
geliştirilmesi için bir yerel nitelikler
standardı oluşturulması, Geleneksel köy
evlerinin pansiyona dönüştürülmesi
projelerinin yapılması, Geleneksel düğün
kompozisyonunun canlandırılması
/yaygınlaştırılması, Plan dönemi sonunda
standartlara uygun en az 1500 adet ev
pansiyonu oluşturulması
Doğa eğitimi için görev alacak
eğitimcilerin eğitilmesi, plan dönemi içinde
30 adet eğitici eğitmek,
KY, İTM, OSİ, İÖİ,
Özel girişimciler,
Muhtarlıklar,
belediyeler,
Kaymakamlıkl
ar
Belediyeler,
muhtarlıklar,
2013
Doğayı anlatmak için yöre halkın eğitilmesi,
ayrıca çocukların eğitimi,
Plan dönemi boyunca 2500 yetişkin, 3000
çocuğa doğa eğitimi verilmesi,
OSİ; Üniversite,
KY, HEM
WWFTürkiye, TEMA
Vakfı,
DKMPGM
Muhtarlıklar,
belde ve İlçe
belediyeleri,
OSİ,
ÜNİVERSİTELER
2013
2013
2
0
1
3
2
0
1
4
Süresi
2 2 2
0 0 0
1 1 1
5 7 9
2
0
2
1
2
0
2
3
Bütçesi ve
Finans kaynağı
Göstergeler
6
2
Gönüllülük sisteminin
oluşturulması
7
3
Deneyim paylaşımı
8
2
Rehber eğitimi
9
2
Haritaların oluşturulması
10
2
İlgi gruplarının eğitimi
12
2
Üniversitelerle işbirliği
13
14
15
Yerel profesyonel av kılavuzu
eğitimi
Yabancı dil eğitimi
Kurtarma Timlerinin
kurulması
Doğa gönüllülerinin seçimi
Plan dönemi boyunca aktif ilçelerde 20’ şer
diğer İlçelerde 10 adet gönüllü seçilmesi
Deneyim paylaşım programları
oluşturulacaktır, kıyaslama bölgeleri ile ve
ülke düzeyinde deneyim paylaşımı için 10
adet karşılıklı gezi düzenlenecektir.
Dilek Yarımadası ve B.Menderes Milli parkı
için tamamı yöre halkından olmak üzere
plan döneminde 150 adet Alan Kılavuzu
yetiştirilmesi
Ekoturistler için rotaların yer aldığı
haritaların oluşturulması ve basımı,
Hedef birlikteliği için ilgi gruplarının
worshoplarla, toplantılarla hedeflere
yönlendirilmesi, hedef birliğinin sağlanması
11 yıl boyunca,her yıl 1 workshop
düzenlenecektir.
Her türlü faaliyetin planlanma, geliştirme
ve uygulama safhalarında Aydın İli içinde
ve yakınındaki üniversitelerden bilimsel
destek alınması için işbirliği yapılacaktır,
Av turizmine profesyonel yaklaşım
sağlanacaktır.
Yabancı ziyaretçilerle iletişim sağlanacaktır.
Dağ, kanyon ve mağara kurtarma
Timlerinin kurulması sonucunda
ziyaretçilerin güvenliği sağlanacaktır.
OSİ, ÜN, KY,
WWF, TEMA
2013
Yöre halkı, OSİ,
Kaymakamlıklar,
İTM, İÖİ, Özel
girişimciler
OSİ, ÜN, B,
Kaymakamlıklar,
HEM
Farklı İl ve İlçe
İdari
yönetimleri
2013
WWF ,GSİM,
TEMA
2013
İTM, OSİ,
Kaymakamlıklar,
İÖİ
İTM; OSİ; VALİLİK,
Kaymakamlıklar,
STK’lar,WWF
2013
belediyeler
2013
OSİ, İTM,
STK’lar
2013
OSİ,
HEM,Üniversite,
OSİ, HEM, ÜN.
Avcı Dernek
ve Kulüpleri
Turizm
Acenteleri
Muhtarlıklar
ve STK’ları
2013
OSİ, AFAD,
Valilik,Kaymakam
lıklar
2013
2013
2.FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI Amaç; altyapıyı geliştirmek,
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
2014
2014
Öncelik
Açıklama
Faaliyet no.
Eylem
16
1
Atık yönetimi
Özellikle katı atıkların yönetimi, vahşi
depolama engellenecektir.
Muhtarlıkla (M)
belediyeler,(B) İl
özel idaresi (İÖİ)
17
1
Alan düzenleme
İl Turizm
Md.(İTM)
Kaymakamlıklar
İÖİ
18
1
Hizmet üniteleri
geliştirme
19
1
Turizm Bilgilendirme
Merkezleri kurulması
Kamping alanlarının ve günübirlik
alanların düzenlenmesi, uygun
yerlerde, ilçe planına uygun olmak
üzere en az 3 motokaravan yeri
düzenlenecektir.
Favori seçilen ilçelerde alan içinde
kalan, atıl binaların onarımı ve
turizmde kullanımı,sağlanacaktır.
Favori ilçelerde bilgilendirme
merkezleri kurulacaktır, Bu merkezlerin
atıl okul binaları veya köy evlerinin
kiralanması veya restorasyonu ile
oluşturulması. 2019’a kadar 7 ayrı
yerde bilgilendirme merkezi
kurulacaktır.
Çevre ve
Şehircilik İl
md ve
STK’lar
Çevre ve
Şehircilik İl
Müd. Ve
STK’lar
Kaymakamlıklar
, İÖİ , OSİ ,Özel
girişim
İTM, OSİ,
Kaymakamlıklar
, Belediye, İÖİ
Çevre ve
Şehircilik İl
Müd.
STK’lar,
WWF, Özel
Girişim
Başlangı
ç tarihi
2014
2014
Süresi
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Bütçesi ve
Finans
kaynağı
Göstergeler
20
1
Patika düzenlemeleri
(trekking yol ağı
oluşturma ve düzenleme)
21
2
Doğa Müzesi kurulması
22
3
Mağaraların Ziyarete
Açılması
23
2
Ziyaretçi merkezleri
kurulması
24
2
Karavan & mobil ev kamp
yeri
25
2
Dağ bisikleti parkurları
26
Ulaştırma imkanlarının
arttırılması
Trekking güzergahı olarak tespiti
edilen tüm sahalarda patika
düzenlemeleri ve her türlü tanıtıcı,
bilgilendirici elemanların yapımı ve
yerine konması 2017 yılına kadar
tamamlanacaktır.
Potansiyeli olan ilçelerde Doğa Müzesi
ve Ekolojik Yorum Merkezleri kurulması
için çalışmalar yapılacaktır.
Mağaraların ekoturistlerin ziyaretine
açılması için gerekli düzenlemeler
yapılması
Ziyaretçi merkezi vizyonunun
katılımcılıkla oluşturulması, favori
ilçelerde ziyaretçi merkezlerinin
kurulması için çalışmalara
başlanacaktır.
Potansiyeli olan ilçelerde Karavan ve
taşınabilir ev organize kamp yerleri
oluşturulması
Potansiyel taşıyan ilçelerde Dağ
bisikleti patikası ağı için altyapı,
araştırma ve organizasyonun
tamamlanması,
Çıldır Havaalanının açılmasıyla
ziyaretçilerin kolay ulaşım imkanı
sağlanacaktır.
İTM, OSİ,
Kaymakamlıklar
, Belediye, İÖİ,
STK’lar
2013
OSİ, İTM
Kaymakamlıklar
,Belediye, İÖİ
İTM,Kaymakaml
ıklar, İÖİ
STK’lar ve
Üniversiteler
2014
STK’lar,
Üniversiteler
2015
İTM OSİ
Kaymakamlıklar
Belediye, İÖİ
Dernekler,
KTM,
Belediyeler,
Muhtarlıklar
2015
OSİ; İTM,
Kaymakamlıklar
Belediye, İÖİ
OSİ; İTM,
Kaymakamlıklar
, İÖİ; Belediye
STK’lar ve
Turizm
Acenteleri
STK’lar ve
Gençlik ve
Spor İl
Müd.(GSİM)
2015
Valilik,Belediyel
er, İÖİ
2014
2013
27
Kırsal kesimlerdeki yol
kalitesinin arttırılması
28
Butik otel ve
pansiyonların arttırılması
29
Yürüyüş platformlarının
yapılması
30
Şelalelerin koruma
statüsüne alınması ve
ziyarete açılması
Atıksu Yönetimi
31
32
33
Şifalı su ve çamurların
şifalı/sağlığı
uygunluğunun
araştırılması
Sportif olta balıkçılğına
uygun iskelelerin
yapılması
Köy ulaşım yollarının ve orman yangın
yollarının iyileştirilmesiyle ziyaretçilere
kaliteli ulaşım imkanı sağlanacaktır.
İl ve ilçelerde butik otel ve
pansiyonculuğun arttırılması ile
ziyaretçilerin konaklama ihtiyaçları en
üst seviyeye getirilecektir.
Kanyonlara yürüyüş için yürüyüş
platformlarının ve işaretlemelerin
yapılması ziyaretçi güvenliğini
sağlayacaktır.
Şelaleler, ziyarete açılması ile turizme
kazandırılmış olacaktır.
Özellikle belediyeler ve atıksu oluşturan
tüm evsel ve endüstriyel atıksular
oluşturan işletmelerden kaynaklı
atıksular arıtılacak ve turizm alanları
korunmuş olacaktır.
Sağlık turizmine katkı sağlayacaktır.
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına ve
sportif olta balıkçılığı turizmine altyapı
oluşturulmuş olacaktır.
Valilik,
OGM,İÖİ,OSİ
Muhtarlıklar
2013
İKTM,
İÖİ,Kaymakamlı
klar, Belediyeler,
Muhtarlıklar
OSİ,
İKTM,Kaymaka
mlıklar
Turizm Şirket
ve Acenteleri
2014
Muhtarlıklar
, Turizm
Şirket ve
Acenteleri
Muhtarlıklar
2014
Çevre ve
Şehircilik İl
Müdürlükleri
2013
İKTM ve
Muhtarlıklar
2013
GSİM, DSİ,
STK’lar,
İKTM
2013
OSİ, İl Kültür ve
Turizm
Müdürlükleri
Çevre ve
Şehircilik İl
Müdürlükleri
Belediyeler, Özel
İdareler, Turizm
ve Sanayi
İşletmeleri, OSİ
OSİ, Halk Sağlığı
Müdürlüğü
OSİ, İl Gıda
Tarım
Hayvancılık
Müdürlükleri
2014
34
Kuş gözlem kulelerinin
yapılması
35
Turizm alanlarına
manzara seyir noktası ve
seyir terasları yapılması
36
Turizm alanlarına kuru
tuvalet yapılması
Uygun sulak alanlara kuş gözlem
kuleleri yapılarak kuş gözlemciliği ve
kuş gözlemciliğine dayalı turizm
altyapısı oluşturulmuş olacaktır.
Turizm alanlarında seyir noktası ve
seyir terasları yapılarak cazibe
arttırılacaktır.
Yaya, atlı ve bisikletli doğa gezi
güzergahları üzerinde uygun yerlere
kuru tuvaletler yapılarak gezi
parkurlarında atık yönetimi sorununa
çözüm getirilmiş olacaktır.
OSİ,
Üniversiteler
DSİ, STK’lar
2013
Özel İdareler,
Belediyeler,
Kaymakamlıklar
OSİ
OSİ ,İl Özel
İdaresi,
Kaymakamlıklar
Muhtarlıklar
, STK’lar
2014
Muhtarlıklar
2013
37
ürünlerinin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi, tanıtımı ve pazarlamasını yapmak.
Eylem
Açıklama
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
Öncelik
Eylem no.
3. ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE GELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI Amaç: mevcut ekoturizm
1
Kültürel ürün envanteri
ürünleri sunuma hazır
hale getirme
Geleneksel yaşam tarzı ve kültüre ilişkin
olarak doğadan toplanan veya üretilen
gıda maddeleri, doğal materyalden
üretilen el sanatları vb. değerlerin tespiti,
satılabilir hale getirilmesi, sözlü
değerlerin envanteri, bunların turizme
sunulabilir hale getirilmesi
iTM, OSİ,
Kaymakamlıklar
, HEM ,Ticaret
ve Sanayi Odası
İşbirliği
ortakları
Dernekler,
üniversiteler,
Başlangı
ç tarihi
2014
Süresi
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
2
0
2
3
Bütçesi ve
Finans
kaynağı
Göstergeler
38
1
Doğal ürün envanteri
sunuma hazır hale
getirme
Doğada gizli kalmış, henüz keşfedilmemiş
olan turizme sunulabilecek değerlerin
ortaya çıkarılması ve sunuma hazır hale
getirilmesi,bunların basılı katalog haline
getirilmesi sağlanacaktır.
39
1
Milli ve Milletlerarası
seviyede tanıtım
40
1
Ekolojik ürün satış
merkezleri
41
1
Ev pansiyonculuğu
Sunuma ve tanıtıma ait senaryonun
katılımcılıkla oluşturulması ve çerçevede
Milli ve Milletlerarası düzeyde tanıtım
materyallerinin basımı(1 WEB sitesi,
yeterli miktarda broşür, rota haritası, CD,
2 tanıtım filmi vb.)
Potansiyeli yüksek ilçelerde yöre insanının
ürettiği ekolojik ve doğadan toplanan
ürünlerin satışına yönelik her ilçede en az
1 tane olmak üzere 10 adet satış yerlerinin
oluşturulması, vatandaşların üretim ve
satış için yönlendirilmesi.
Favori ilçelerde aynı kalite standardındaki
Pansiyonların pazarlama ağı içine
alınması sağlanacak,
OSİ, Gıda Tarım
ve Hayvancılık İl
Müdürlüğü,
Ticaret ve
Sanayi Odası,
Özel girişimciler
OSİ, İKTM,
Kaymakamlıklar
, Belediye, İÖİ,
Muhtarlıklar
2013
İKTM, OSİ,
GTHİM. İÖİ,
Belediye
STK’lar ,
Turizm Şirket
ve acenteleri
2014
İKTM,
Belediyeler,
Kaymakamlıklar
, İÖİ, Özel
Girişim.
OSİ,
Muhtarlıklar
2014
2014
42
1
Tur operatörlerine
saha tanıtımı ve
Ekotur destinasyonları
43
2
Müşteri beklenti ve
memnuniyet anketleri
44
3
3
Fuar sempozyumlar,
festivaller
45
1
Ortaklıklar oluşturma
Tur operatörlerine sahanın gezdirilerek
tanıtımı, görüşlerinin alınması, isteklerinin
değerlendirilmesi, destinasyon
şekillendirmelerinin yapılması,bu
destinasyonlar üzerinde hizmet kalitesi ağı
kurulması, destinasyonları destekleyici,
olumlu etkileyici eklerin tespiti. Yıl içinde
tur operatörleri kanalı ile gelen turist
sayısının 250.000 kişiye çıkarılması
sağlanacaktır.
Ziyaretçilerin beklentileri ve verilen
hizmetlerden memnuniyetinin periyodik
olarak ölçülmesi, her yıl 250 şer kişi ile,
sezon başı, ortası ve sonunda toplam 3
anket yapılacaktır.
Fuar ve sempozyumlara aktif katılımlarla
stand oluşturma, ‘’AYDIN’’ konulu
sempozyum düzenleme, festivallerin
kültürel değerleri öne çıkaran hale
getirilmesi, her yıl en az 1ulusal fuara
katılacaktır.
Park dışından hizmet sunucularıyla park
yönetimi ve park içinden hizmet üreticileri
arasında daha kaliteli ve düzenli hizmet
sunumu amacıyla ortaklıklar oluşturma,
Dış paydaş oluşturmak için arayışlar
sürdürülecektir.
İKTM, OSİ;
Valilik,
Kaymakamlıklar
, B, İÖİ,
Dernekler,
Turizm
İşletmecileri
2014
İKTM, OSİ,
Kaymakamlıklar
Üniversiteler
,STK’lar
2013
İKTM, OSİ,
GTHİM, HEM,
Belediyeler,
STK’lar
Üniversite
2014
İTM, OSİ, Tic. Ve
San Odası,
Valilik,
Kaymakamlıklar
, Belediye
Özel Gr.
STK’lar
2014
46
2
Eko köy ve Eko beldeler
47
2
Satış-Tutundurma
çalışmaları
48
1
Yerel standardı
koruma
49
2
Yeni ürünler ve Ürün
geliştirme
Saha içinde doğal ve kültürel değerleri
bozulmamış veya küçük bir çaba ile bu
değerlerinin sunumu ve korunması
kolayca başarılabilecek ve ekolojik
uygulamaların sürdürülebilirliği sözkonusu
olan Eski Doğanbey Köyü’nün ve benzer
her ilçede 1 olmak üzere 8 köyün Ekoköy
olarak dizayn edilmesi ve sunulması, bu
konuda diğer koruma alanlarına örnek
olacak pilot uygulama yapılması,
Ekoturizm değerleri dağıtım programı
yapılacaktır. Ekoturizm tutundurma
programı hazırlanacaktır. Bu amaçla,
gerekli kişisel satış, reklam, tanıtım ve
satış geliştirme etkinlikleri belirlenecektir.
Eko-turizm hizmetlerinin kademeli olarak
geliştirilmesi için bir yerel nitelikler
standardı oluşturulması, bu şekilde
orijinalliğin korunması ile bozulma ve
kültürel melezleşmenin önüne geçilmesi
Yeni ürünlerin geliştirilmesi, yeni
dizaynlar, yerel kültür elemanlarının
figüre edilmesi, bilinmeyen veya
kaybolmaya yüz tutmuş, yöresel
yemeklerin sunulabilir hale getirilmesi
bunların kataloglar halinde basımının
sağlanması,
İKTM, OSİ,
Kaymakamlıklar
, İÖİ,
Muhtarlıklar
,STK’lar
2014
İKTM, OSİ, Tic.
Ve San Odası,
Özel Girişimciler
STK’lar,
Belediyeler
2014
İKTM, OSİ
Kaymakamlıklar
STK’lar,
Belediyeler
2014
İKTM,
Üniversiteler,
OSİ
Kaymakamlıklar
HEM
STK’lar,
Belediyeler
2015
51
1
Sertifika/kalite
standardı programı
Pansiyonculara, lokantalara, ekolojik ürün
üreticilerine yönelik sertifika ve kalite
standardı programının hazırlanması ve
uygulanması
İKTM ,HEM,Tic
ve San.Odası,
Belediye, OSİ
Üniversiteler
STK’lar,
2014
52
2
Yeni tesisler
2015
2
Kurallar sistemi
STK’lar
2014
54
1
Organik tarım
Özel Girişim,
OSİ,
Kaymakamlıklar
, İÖİ, İKTM
İKTM ,OSİ,
Kaymakamlıklar
, Belediye, Tur
operatörleri,
Turizm
İşletmecileri
İKTM, OSİ,
GTHİM
STK’lar,
Belediyeler
53
Zamanla gelişim gösteren ve potansiyeli
artan yerlere belirlenmiş ekoturizm
standartlarına uygun yeni eko-turizm
tesisleri
Tur operatörlüğü, Rota kılavuzluğu,
pansiyonculuk ve yerel ürünlerin satışı
konusunda halkın da benimsediği bir iş
düzenini ve kurallar sistemini ortaya
koyan mekanizma geliştirmek,
Muhtarlıklar
,Üniversitele
r
2014
55
1
Yapı sistemi
Belediye,Çevre
ve Şehircilik İl
Müdürlüğü,
Muhtarlıklar
OSİ, Avlak
İşletmecileri
OSİ, Avlak
İşletmecileri,
Mimarlar
Odası,Üniver
siteler
2014
Özel girişim
(Üreticiler )
STK’lar
2014
56
57
Avlaklarda av sayısının
arttırılması
Avlaklarda av
kaynağına yem
takviyesinin yapılması
Korunan alanlarda organik tarımla üretim
prensiplerinin yerleştirilmesi, plan dönemi
sonunda sahaların en az yüzde 20’sinde
organik tarımın yapılıyor olmasının
sağlanması,
Potansiyeli yüksek olan ilçelerde, köy,
beldelerde yeni yapılacak yapıların
tamamen yerel mimariye uygun olmasının
zorunlu hale getirilmesi
Avlaklarda av potansiyelini ve av
turizminin cazibesini arttıracaktır.
Avlaklarda av potansiyelini ve av
turizminin cazibesini arttıracaktır.
2013
58
Avlakların tanıtılması
Avlaklar ve av kaynakları fuarlar, yabancı
ve yerli televizyonlar, av dergileri vb.
kaynaklarla ya da yerli ve yabancı av
turizm acentalarıyla görüşerek tanıtılması
sağlanacaktır.
OSİ, Avcı
dernekleri, İl
Kültür ve Turizm
Müdürlükleri,
59
Karstik yapıların
tanıtılması
Aydın’da belirli bölgelerde bulunan karstik
yapılarının tanıtımlarının yapılması ile
ziyaretçi potansiyeli artacaktır.
60
İç sularda sportif olta
balıkçılığına uygun
yerlerin belirlenmesi
Sportif olta balıkçılığı
alanlarının tanıtılması
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına yeni
alanlar belirlenmiş olacaktır.
OSİ, İl Kültür ve
Turizm
Müdürlüğü,
Üniversiteler,
OSİ, DSİ, İÖİ
62
Kuş envanterlerinin
çıkarılması
63
Yayla Pansiyonluğu ve
yayla turizminin
geliştirilmesi
Kuş gözlemciliği gruplarından
faydalanarak alanların kuş envanterinin
çıkarılması sağlanacaktır.
Yayla turizmi meraklılarına yeni alanlar
oluşturulmuş olacaktır.
61
Sportif balıkçılık gruplarına ve tüm bu
aktiviteyle ilgilenenlere balıkçılık
sahalarının tanıtımı yapılmış olacaktır.
Turizm şirket
ve
acenteleri,
Avlak
İşletmecileri
Turizm
AcenteleriSTK’lar
Balıkçılık
STK’ları
2013
OSİ, İl Kültür ve
Turizm Müd.,
Turizm
Acentaları
OSİ,
Üniversiteler
STK’lar (Su
ürünleri ve
Balıkçılık)
2013
STK’ları (Kuş
Gözlemciliği)
2013
OSİ,İÖİ,İKTM
OGM
birimleri ve
STK’lar
2013
2013
2013
4.iZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama, değerlendirme ve geri
bildirimlerin yapılması.
Öncelik
Açıklama
Eylem no.
Eylem
64
1
Değişimin sınırlarının
belirlenmesi
66
1
Çevresel etkilerin izlenmesi
Doğal ve kültürel değerleri etkileyen tüm
turizm faaliyetlerinin kabul edilebilir
değişimin sınırlarının belirlenmesi, bu
çalışmanın hedefi yöresel düzeyde kabul
edilebilir sınırların tespitidir.
İndikatörlere göre izlenecektir.
67
1
Ekonomik etkilerin izlenmesi
İndikatörlere göre izlenecektir
68
1
İndikatörlere göre izlenecektir
69
70
1
1
Sosyal ve kültürel etkilerin
izlenmesi
Sürdürülebilirliğin izlenmesi
Uyumun izlenmesi
71
1
İzlemenin raporlama,
değerlendirme ve geri
bildirimlere dönüştürülmesi
İndikatörlere göre izlenecektir
Kurallar sistemine uyumun izlenmesi,
uyumsuzluğun sözkonusu olduğu hususları
inceleme, uzlaşma arayışı, çözüm
geliştirme, raporlama ve değerlendirme,
yaptırım uygulama,
Doğal ve kültürel değerlere etki yapan
Faaliyetlerin sınırlara göre durumunun
izlenmesi ve raporlama, değerleme ve geri
bildirimlerinin yapılması,
Yapacak kişi ve
kuruluşlar
İşbirliği
ortakları
Başlangıç
tarihi
OSİ, İKTM,
Üniversiteler
STK’lar
2014
OSİ , Belediyeler,
Çevre ve Şehircilik
İl Müdürlüğü
İKTM,
Kaymakamlıklar,
Belediyeler, Tic ve
San Odası.
OSİ, İKTM ,
Üniversiteler
OSİ, İKTM
İKTM, OSİ
,Üniversiteler
STK’lar
2014
Üniversiteler,
STK’lar
2014
STK’lar
2014
STK’lar
STK’lar
2014
2014
OSİ, İKTM
Üniversiteler
STK’lar
2014
2
0
1
3
2
0
1
4
Süresi
2 2 2
0 0 0
1 1 1
5 7 9
2
0
2
1
2
0
2
3
Bütçesi ve
Finans kaynağı
Göstergeler