ATSO 2010 ekonomik rapor - Antakya Ticaret ve Sanayi Odası

Transkript

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Temmuz 2011
ANTAKYA TİCARET VE SANAYİ ODASI’NIN
ismi belirtilerek alıntı yapılabilir, ticari amaçla kullanılamaz.
Alaattin ESKİOCAK
2
Hikmet ÇİNÇİN
Başkan
Remzi GÜZEL
Başkan Yardımcısı
Sami EKŞİ
Sayman Üye
Cemil GÜNDÜZ
Üye
Rıfat GÖRÜR
Üye
Ali ÖZBUĞDAY
Üye
Mehmet ALKAN
Üye
Selahattin ESKİOCAK
Üye
Süheyl BUDAK
Üye
M. Sabit KARADENİZ
Üye
Yılmaz DÖNMEZ
Üye
Serdar Yılmaz SARAÇ
Genel Sekreter
3
Hayrettin ÇOLAKOĞLU
Başkan
Yahya Kemal NALÇABASMAZ
Başkan Yardımcısı
Emine OĞUZ
Divan Kâtibi
Hikmet ÇİNÇİN
Üye
Remzi GÜZEL
Üye
Sami EKŞİ
Üye
Rıfat GÖRÜR
Üye
Mehmet ALKAN
Üye
Cemil GÜNDÜZ
Üye
Ali ÖZBUĞDAY
Üye
Selahattin ESKİOCAK
Üye
M. Sabit KARADENİZ
Üye
Yılmaz DÖNMEZ
Üye
Süheyl BUDAK
Üye
Ömer GÜRBÜZ
Üye
Mete ERGÖNÜL
Üye
Mahmut NARİN
Üye
Ayhan KAHRAMAN
Üye
Metin HÜSEYİNOĞLU
Üye
Ali ÇEMTAŞ
Üye
A. Şeniz MELEK
Üye
M.C. Halil BARUTÇU
Üye
G.Osman OVALI
Üye
Abdulkerim
CABBAROĞLU
Üye
Ferid GECE
Üye
Salah MIŞRAKLI
Üye
Hikmet
MENGÜLLÜOĞLU
Üye
Mehmet BULANIK
Üye
H.İbrahim TOYSAL
Üye
M.Metin KARDEŞ
Üye
Selahettin YAVUZ
Üye
Mithat ŞAKAR
Üye
Mehmet GALİOĞLU
Üye
Ali KAVAK
Üye
Aydın TOKSÖZ
Üye
Nejdat SİN
Üye
Yusuf CEYLAN
Üye
M.Metin TANSAL
Üye
Mustafa İNAN
Üye
Hasip GÜLERYÜZ
Üye
Rasim M. NARİN
Üye
4
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM
1. HATAY HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1. Hatay’ın Tarihçesi Hatay’ın Kronolojisi
1.2. Hatay’ın Coğrafi Konumu
1.3. Hatay İli Dağlar ve Tepeleri
1.4. Hatay İli İdari Durumu ve İlçelerinin Yüzölçümü
1.5. Hatay’ın Meteoroloji Değerleri
2. SOSYAL GÖSTERGELER
2.1. Nüfus
2.2. Eğitim
2.3. Sağlık
2.4. Sosyal Güvenlik Çalışmaları
2.5. İstihdam
2.6. Seçilmiş Sosyal Göstergeler
 Hatay il Sosyal Hizmetler Müdürlüğüne Bağlı Kuruluşlar
 Sinema Salonları
 Tiyatro Salonları
 Kütüphaneler
 Orman Yangınları
 Adalet
3. EKONOMİK YAPI
3.1. Tarım ve Hayvancılık
3.2. Ticaret Borsaları ve Toptancı Halleri
3.3. Ulaştırma
3.4. Dış Ticaret
3.5. İmalat Sanayi
3.6. Turizm
3.7. Madencilik
4. MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER
4.1. Mali Sektör
4.2. Konsolide Bütçe Gelir ve Giderleri
4.3. Genel Bütçe Vergi Gelirleri
4.4. Kamu Yatırımları
4.5. Fiyat İndeksleri
5.
ALT YAPI SİSTEMLERİ
5.1. Enerji
5.2. İnşaat Sektörü
6.
SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
6.1. Hatay’daki Ticaret ve Sanayi Odaları
6.2. İlimizdeki Meslek Kuruluşları ve Üye Sayıları
7. HATAY HAKKINDA BİLİNMEYENLER
7.1. Hatay Hakkında Bilinmeyenler
7.2. Hatay İli Tarihi Yerler
5
1.HATAY HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1 Tarihçe
Hatay, Türkiye’nin en eski yerleşim merkezlerinden biridir. Antakya, Altınözü, Şenköy ve Çevlik’te yapılan
araştırmalarda elde edilen buluntular bu yörenin neolitik, kalkolitik dönemlerde ve tunç çağında yaygın ve
hareketli bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Bu da M.Ö. 11.000 – 4.000 yıllarına işaret etmektedir. Amik
Ovasında; Çatalhöyük, Tel Tainat, Tel Cüdeyde ve Tel Atçana’da ilk tunç çağı yerleşmeleri tespit edilmiş ve
mimari kalıntılara rastlanmıştır. Kalıntılar; bu yerleşmelerde beylikler biçiminde yaşandığının ipuçlarını
vermektedir. İlk tunç çağından itibaren Amik ovasındaki bu beylikler sırasıyla; M.Ö. 30. yüzyılın ilk yarısında
Akadlar’ın, daha sonra Yamhad Krallığı’nın, M.Ö. 17. yüzyıl sonuna doğru Hititlerin, sonra Mısır’lıların, sonra
tekrar Hititlerin egemenliği altına girmiştir. Hitit İmparatorluğu’nun M.Ö. 1200 yıllarında parçalanmasından sonra,
Hattena Krallığı kurulmuştur. Hattena Krallığı M.Ö. 9. yüzyılda Asurluların, daha sonra da Urartuların
egemenliğine girmiştir. Türkmen/Oğuzların ataları Sakalar, M.Ö. 7. yüzyılın ortalarında hükümdarları Oğuz Han
önderliğinde “Batık Şehir” adını verdikleri Antakya’yı zapt etmiş ve burada 18 yıl kaldıktan sonra M.Ö. 626’da
Antakya’dan ayrılmıştır.
M.Ö. 6. yüzyılın ortalarından itibaren Antakya ve çevresi Perslerin hakimiyeti altına girmiştir. Persler, Hatay’ı
M.Ö. 333 yılına kadar egemenlikleri altında tutmuşlar ve İsos’da ileri bir uygarlık kurmuşlardır. M.Ö. 333 yılında
Makedonya İmparatoru Büyük İskender, Pers İmparatoru Dara’yı İsos’da yenerek tüm Anadolu’yu ele geçirir.
Büyük İskender’in M.Ö. 323’de ölümünden sonra, Büyük İskender’in şöhretli generallerinden Seleucos I. Nicator,
M.Ö. 300’de Seleukeia (Çevlik), ardından Antiokheia (Antakya) kentlerini kurar. Antakya kısa zamanda gelişip
ticaret ve sanayi merkezi haline gelir. Su kanalları yapılarak Defne (Harbiye) çağlayanlarından şehre su getirilir.
M.Ö. 195’de başlayan olimpiyatlarla da “Olimpiyatlar Şehri” olarak ünlenen Antakya’da, faaliyetler M.S. 6. yüzyıla
kadar sürmüştür.
Antakya, M.Ö. 64 yılında Roma İmparatorluğuna katılmış ve İmparatorluğun Suriye eyaletinin başkenti olmuştur.
M.S. 1. yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan Hıristiyanlık, Kudüs dışında ilk defa Antakya’da yayılmıştır. Hz. İsa’ya
inananlara ilk defa Antakya’da Hıristiyan adı verilmiştir. İlk kilise Antakya’da kurulmuştur. M.S. 1. yüzyılda
Antakya, nüfus bakımından Roma İmparatorluğu’nun Roma ve İskenderiye’den sonra 3. büyük şehri haline
gelmiştir. O dönemde, Antakya yüksek ve sağlam surları olan, maddi ve kültürel yönden zengin bir şehirdi. Birçok
sanat yapıtları, anıtlar, mabetler, tiyatro, hipodrom, agora, hamamlar, geniş ve muntazam caddeleri bulunuyordu.
Zenginlerin evlerinin zeminlerini mozaikler süslüyordu. M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye
bölünmesiyle Doğu Roma (Bizans) sınırları içinde kalan Antakya, 638 yılında İslam Ordusu tarafından fethedilmiş
ve sırasıyla Emeviler, Abbasiler, Tolunoğulları ve İhşitlerin egemenliğine girmiştir. Abbasi döneminde bölgede
önemli bir Türk nüfus birikimi gerçekleşmiştir. 968 yılında Bizans Ordusu’nun kuşattığı şehir 969 yılında teslim
olmuştur. Böylece 331 yıl süren İslam dönemi sona ermiştir. Doğudaki Selçuklu varlığı ve özellikle 1071 yılında
Malazgirt’te Bizanslılara karşı kazanılan zafer, Türklerin yörede yayılmasında büyük etken olmuştur. Batı
Anadolu’da birçok fetihler yapan Kutalmışoğlu Süleyman Şah Antakya Valisi Philaretos Brachanios’un kötü
yönetiminden bıkan halkın ve yöneticilerin daveti üzerine 1084 yılında İznik’ten Antakya’ya ulaşmış ve 1085
yılında Antakya’yı ele geçirmiştir.
Malazgirt’te Bizanslılara karşı kazanılan zaferden 25 yıl sonra, Avrupa’dan yola çıkan ve 1097 yılında
Anadolu’dan Çukurova’ya geçerek İskenderun Körfezi’ne ulaşan Haçlı orduları 1098 yılında Antakya’yı ele
geçirmişlerdir. Bundan sonraki dönemde Antakya’da, Kudüs’e bağlı olan bir dukalık (Antakya Prensliği ve
Antakya Dukalığı Kontluğu) kurulmuştur. 1268 yılında Antakya’ya gelen Baybars Komutasındaki Memluk
Ordusu’nun Antakya’yı zaptetmesiyle Antakya’da 170 yıl hüküm süren Antakya Haçlı Prensliği sona ermiştir. Bu
tarihten sonra bölgeye Türkmenler yerleşmiştir. 1516’da Yavuz Sultan Selim’in Halep’e girmesiyle Antakya,
İskenderun ve çevresi Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.
1918 yılına kadar Osmanlı egemenliğinde kalan Hatay, 1918 yılındaki I. Dünya Savaşı yenilgisinden sonra, aynı
yıl İngilizlerin, 1919 yılında da Fransızların işgaline uğramıştır. 20 Ekim 1921’de Türkiye ile Fransa arasında
imzalanan Ankara İtilaf namesinden sonra Antakya ve İskenderun çevresi Fransız kontrolü altında Suriye sınırları
içinde kalmıştır. 1936 yılında Fransa ile Suriye arasında, İskenderun Sancağı’nın söz edilmediği ve adeta
Sancağın Suriye’ye bırakıldığı bağımsızlık için bir antlaşma imzalanmıştır. Türkiye’nin müdahaleleri sonucunda
konu, Milletler Cemiyeti’ne götürülmüştür. Milletler Cemiyeti’nin, İskenderun Sancağı’nın yani Antakya,
İskenderun ve ahalisinin bağımsızlığını kabul etmesinin ardından, anayasası hazırlanmış ve seçimler yapılmıştır.
Yapılan antlaşma gereğince Türk Askeri 5 Temmuz 1938’de Hatay’a girmiş, yapılan seçimler sonucunda 2 Eylül
1938’de Hatay Devleti kurulmuş, 40 üyeli Meclis toplanmış ve 5 üyeden oluşan hükümet kurulmuştur. Bu arada
Türkiye ile Fransa arasında görüşmeler devam etmiş ve 23 Haziran 1939’da Türkiye ile Fransa arasında bir
antlaşma imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Fransa, Hatay üzerindeki haklarını Türkiye’ye devretmiş ve Hatay’ın
Türkiye’ye katılmasını kabul etmiştir. 29 Haziran 1939 günü Hatay Millet Meclisi son defa toplanmış ve oy birliği
ile Türkiye’ye katılma kararı alarak kendi kendini feshetmiştir. TBMM’de 7 Temmuz 1939 tarihinde kabul edilen
bir kanunla Hatay Vilayeti kurulmuştur. 23 Temmuz 1939’da Hatay’ın Türkiye’nin bir vilayeti olmasıyla Hatay
tekrar Anavatan topraklarına katılmıştır.
6
1.2 Hatay’ın Kronolojisi
Yıllar
Olaylar
M.Ö. 11.000 – 4.000
Neolitik, Kalkolitik Dönemler ve Tunç Çağı
M.O. 4.000-1.800
Çeşitli Beylikler
M.Ö. 1800-1600
Yamhad Krallığı
M.Ö. 1600-1490
Mısır Dönemi
M.Ö. 1490-1200
Hitit Dönemi
M.Ö. 1200-721
Çeşitli Devletler
M.Ö. 721-705
Asurlular Dönemi
M.Ö. 705-626
Oğuzhan Dönemi
M.Ö. 626-333
Persliler Dönemi
M.Ö. 323-323
I.İskender Dönemi
M.Ö. 323-300
Çeşitli Beylikler
M.Ö.300
Antakya Kuruldu
M.Ö.300-246
I. Seleukos Dönemi
M.Ö.246-244
Mısır Dönemi
M.Ö. 195
İlk Olimpiyatlar Düzenlendi
M.Ö.83-69
Ermeni Krallığı
M.Ö.69-64
I. Seleukos Dönemi
1-35
Hıristiyanlık Kudüs Dışında ilk defa Antakya’da yayıldı
35
Hıristiyanlığın İlk Kilisesi Kuruldu
35-261
Romalılar Dönemi
256-260
Sasani Hükümdarlığı
261-272
Palmira Hâkimiyeti
395-540
Bizans Dönemi
526
250.000 kişi öldüğü Deprem Meydana Geldi
540-638
İranlılar Dönemi
638-750
Emeviler Dönemi
750-877
Abbasiler Dönemi
877-969
Tolunoğulları ve Ihşitlerin egemenliği
969-1084
Bizanslılar Dönemi
1084-1090
Süleyman Şah ve Büyük Selçuklular Dönemi
1090-1268
Antakya Prensliği Dönemi
1268-1516
Memlûklar Dönemi
1516-1832
Osmanlılar Dönemi
1832-1839
Mısırlılar Valisi İbrahim Paşa Dönemi
1839-1918
Osmanlılar Dönemi
1918-1938
Fransızlar Dönemi
1936
Atatürk İle Hatay Adını Verdi
2 Eylül 1938
Hatay Devleti Kuruldu
7 Temmuz 1939
Hatay Vilayeti Kuruldu
23 Temmuz 1939
Hatay’ın Anavatana Katılışı
Kaynak: Antakya Ticaret ve Sanayi Odası
7
1.3 Hatay’ın Coğrafi Konumu
Hatay İli ülkemizin güneyinde, İskenderun körfezinin doğu kıyılarında yer alır. Batıdan Akdeniz, güney ve
doğudan Suriye, kuzeybatıdan Adana, kuzeyden Osmaniye ve kuzeydoğudan Gaziantep ile çevrilidir. Hatay;
Antakya, Altınözü, Belen, Dörtyol, Erzin, Hassa, İskenderun, Kırıkhan, Kumlu, Reyhanlı, Samandağ ve Yayladağı
ilçelerinden oluşur.
Akdeniz iklim bölgesinin doğu ucunda kıyıdan 22 km. kadar içerde olar kentin denizden yüksekliği 85 m.dir.
Kuzeyde Amanos Dağları (Nur Dağları) ile güneyde Kel Dağ (Cebel-i Akra) arasında kalan, Aşağı Asi Vadisi'nin
başlangıcında Kel Dağı'nın kuzeydoğusunda 440 m. rakımlı Habib-i Neccar Dağı'nın eteklerindedir. Kentin
kuzeydoğusuna doğru gelişen ve Hatay çöküntü alanının ortasında yer alan Amik Ovası zirai potansiyeli çok
yüksek kalın bir alüvoyal Toprak tabakası ile kaplı olup aynı zamanda ilin en büyük toprak düzlüğünü oluşturur.
Kuzey yönünde yaklaşık 30 km. boyunca Türkiye-Suriye sınırını oluşturacak şekilde akan Asi Nehri
topraklarımıza girdikten sonra batıya döner ve bugün hemen hemen tümü kurutulmuş olan Amik Gölü'nün ayağı
Küçük Asi ile birleştikten sonra güneydoğu doğrultusuna yönelir ve yaklaşık 40 km. sonra Samandağ'ın
güneyinde bir delta oluşturarak Akdeniz'e kavuşur.
8
106
91
100
78
80
46 50
40 42
60
40
54 59
25 27
Erzin
Dörtyol
Hassa
İskenderun
Reyhanlı
Yayladağı
Belen
Kumlu
Kırıkhan
0
Samandağ
20
Altınözü
ilçelerin Antakya İle
Mesafesi (km)
120
Önemli Coğrafi Bilgileri
Enlem
35° 52' - 37° 4'
Boylamlar
35° 40' - 36° 35'
Ovalar
Amik ovası, Asi Delta Ovası, İskenderun, Dörtyol, Payas ve Erzin Ovaları
Yaylalar
Soğukoluk, Belen, Zorkun ve Atik Yaylaları
Akarsular
Göller
Şifalı Su Kaynakları
Bitki Örtüsü
İklimi
Toprak
Hatay ilinin en önemli akarsuyu, kaynağını Lübnan’daki Bekaa Vadisi’nden alan Asi Nehri’dir. Nehrin
toplam uzunluğu 556 km olup, üç ülkeye yayılmış bulunan (Türkiye, Suriye, Lübnan) su toplama alanı
ise 20.847 km²’dir. Diğer önemli akarsular ise; Asi Nehri’nin kolları olan Küçükkaraçay, Büyükkaraçay
Afrin ve Karasu çaylarıdır.. Asi Nehri Nil ile beraber ters akış yönüne sahip iki akarsudan biridir.
Amik Gölü kurutulduktan sonra ilde büyük doğal göl kalmamıştır. Balık (Gölbaşı) Gölü ve Yenişehir
Gölü gibi küçük göller günümüzde de varlıklarını sürdürmektedirler. Yarseli ve Yayladağı baraj gölleri
bulunur.
Erzin içme ve kaplıcası ile Reyhanlı Hamamat kaplıcası en önemli şifalı su kaynaklarıdır.
Doğal bitki örtüsü ormanlardan oluşsa da günümüzde birçok bölgede ormanlar tahrip edilmiş, yerlerini
maki türleri almıştır. Bunlar mersin, defne, keçiboynuzu, zakkum, delice ve katırtırnağı gibi bodur bitki
türlerinden oluşur. Makilerin de tahribata uğradığı alanlarda ise odunsu bitkilerden oluşan garig
toplulukları ortaya çıkmıştır. Amanos Dağları’nın Dörtyol’un doğusuna denk gelen kısmında kayın,
fındık ve ıhlamur gibi Karadeniz bitki örtüsüne ait türler görülür.
İlin büyük kesimi Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Ancak yükselti ve karasallığa bağlı olarak çeşitli
farklılıklar da mevcuttur. Genel olarak kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer.
Hatay, toprak türleri bakımından da çeşitlilik arz eder. İl sınırları içerisinde en yaygın olanlar; kırmızıkahverengi Akdeniz toprakları, kırmızı Akdeniz toprakları, kahverengi orman toprakları, kolüvyal
topraklar ile alüvyal topraklardır. Kırmızı-kahverengi Akdeniz toprakları ile kırmızı Akdeniz toprakları
ortalama 400-1000 mm’ler arasında yağış alan zemininde kalkerli kayaçların yoğun olduğu maki ve
orman alanlarında görülür. Kahverengi orman toprakları bitki örtüsünün gür, yağış değerlerinin de
yüksek olduğu kesimlerde yoğundur. Kolüvyal topraklar eğimli yamaçların eteklerinde, alüvyal
topraklar ise ova ve vadi tabanlarında yaygındır.
Kaynak: Hatay Valiliği
9
1.4 Hatay İli Dağlar ve Tepeleri
İl topraklarının %46'sını dağlar, %33'ünü ovalar oluşturur. İl topraklarının en önemli yükseltisini kuzey-güney
hattında uzanan Nur Dağları (Gavur Dağları ve Amanos Dağları olarak da bilinir) oluşturur. Bu sıradağların en
yüksek noktası ise Mığırtepe'dir (2.240 metre). Diğer önemli yükseltiler Ziyaret Dağı ve Keldağ'dır (1739 metre).
Dağ/Tepe
Yükseklik (m)
Bulunduğu ilçe
Üzerinde
bulunduğu sıradağ
Akkaya Tepe
1.839
Hassa
Nur Dağları
Akoluk Tepe
1.324
Antakya
Nur Dağları
Nur Dağları
1.500
Hatay
Nur Dağları
Baytar Tepe
1.581
Samandağ
Musa Dağı
Bozdağ (Mığır Tepe)
2.240
hassa
Nur Dağları
Çağşak Tepe
1.643
İskenderun
Nur Dağları
Çobandede Tepe
1.722
İskenderun
Nur Dağları
Daz Tepe
1.755
İskenderun
Nur Dağları
Elmadağ
660
Belen
Nur Dağları
Göksivri Tepe
1.234
Samandağ
Musa Dağı
Habib-i Neccar Dağı
500
Antakya
Keldağ
İkiztepeler
1.668
Samandağ
Nur Dağları
İşaret Tepe
1.773
Samandağ
Nur Dağları
Kabaağaç Tepe
1.626
Samandağ
Nur Dağları
Keldağ (Akra)
1.729
Yayladağı
Keldağ
Kızıldağ Tepe
1.700
Dörtyol
Nur Dağları
Koçağız Tepe
1.281
Samandağ
Musa Dağı
Kökürün Tepe
1.731
Hassa
Nur Dağları
Kuşçu Tepe
2.076
Hassa
Nur Dağları
Malatya Tepe
507
Antakya
Habib-i Neccar
Musa Dağı
1.230
Samandağ
Nur Dağları
Sincer Tepe
1.560
Antakya
Nur Dağları
Ziyaret Dağı
1.235
Yayladağı
Keldağ
10
1.5 Hatay İli İdari Durumu ve İlçelerinin Yüzölçümü
Hatay ilinin nüfusu, 2010 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 1 480 571 kişidir. Bu nüfusun 743
439’u şehirlerde, 737,132’si belde ve köylerde yaşamaktadır. Şehirde yaşayanların oranı % 49, köyde
yaşayanların oranı % 51'dir. Yine aynı nüfus sayımı sonucuna göre;
Antakya il merkezi nüfusu 213,581 kişidir (Erkek:110.511-Kadın:103.070)
ilin nüfus yoğunluğu ise km² başına 262 kişidir.
Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla ; Antakya (Merkez) , İskenderun , Dörtyol , Samandağ , Kırıkhan ,
Reyhanlı , Altınözü , Hassa , Erzin , Belen , Yayladağı ve Kumlu’dur
Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi Merkez, nüfus bakımından en küçük ilçesi Kumlu, yüzölçümü
bakımından en küçük ilçesi Belen’dir.
Hatay‘daki ilçe sayısı 12, belediye sayısı 76 ve köy sayısı ise 362’dir.
İlçeler
Hatay İlçelerinin Yüz Ölçümü ve İdari Durumu
İl
Yüzölçümü
Rakım
YüzÖlçümün
Köy Sayısı
(km²)
(m)
e oranı (%)
Belde Sayısı
Antakya
667
12,3
85
67
22
Altınözü
357
6,6
325
40
4
Belen
213
3,9
600
10
1
Dörtyol
504
9,3
71
6
7
Erzin
280
5,1
160
10
1
Hassa
495
9,1
400
28
6
İskenderun
759
14,0
4
37
16
Kırıkhan
687
12,7
151
56
1
Kumlu
223
4,1
95
13
1
Reyhanlı
406
7,5
131
31
1
Samandağ
446
8,2
15
31
13
Yayladağı
366
6,7
450
33
4
5.403
100
-
362
76
Toplam
Kaynak: Hatay Valiliği
11
1.6 Hatay’ın Meteoroloji Değerleri
Hatay ili yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklim kuşağında bulunmaktadır. İklimin iç
kesimlere doğru gidildikçe sertleştiği görülmektedir.
Antakya Merkez, Dörtyol, İskenderun, Samandağ, Yayladağı ve Kırıkhan ilçelerinde kışları ılık ve bol yağışlı,
yazları sıcak ve kurak geçer. Sıcaklık ve yağış ortalamaları yıllara göre değişmekle beraber ortalama yıllık
sıcaklık 15-24 Cº arasındadır. 2009 yılı toplam yağış miktarı1568 mm iken 2010 yılı sonundaki yıllık yağış miktarı
907 mm ye kadar düşmüştür.
Meteorolojik Değerlerin Aylık Ortalamaları(2009)
Aylar
Max
Ortalama C0
Min.
Ortalama C0
0
Ortalama C
Ortalama
Nem
Toplam
Yağış(mm)
Ocak
11,5
4,0
7,5
69,6
165,8
Şubat
14,0
7,5
10,5
78,2
272,0
Mart
17,3
8,8
12,8
69,2
182,8
Nisan
23,2
11,9
17,1
67,4
294,0
Mayıs
26,6
16,1
21,1
63,1
51,4
Haziran
31,1
22,0
26,3
62,4
0,0
Temmuz
31,9
24,6
27,9
68,5
5,3
Ağustos
32,6
24,9
28,4
65,6
0,0
Eylül
30,2
20,4
24,8
64,3
17,3
Ekim
29,5
17,5
22,8
55,1
15,4
Kasım
20,2
10,1
14,4
73,0
170,0
Aralık
15,4
YILLIK ORT.
23,6
9,3
YILLIK ORT.
14,8
12,2
YILLIK ORT.
18,8
80,5
YILLIK ORT.
68,0
394,0
TOPLAM
1568,0
Toplam
Kaynak: Hatay İl Tarım Müdürlüğü
Meteorolojik Değerlerin Aylık Ortalamaları(2010)
Aylar
Max
Ortalama C0
Ocak
14,3
Şubat
Mart
Min.
Ortalama C0
0
Ortalama C
Ortalama
Nem
Toplam
Yağış(mm)
8,5
11,3
74,2
222,3
15,5
8,6
11,9
69,6
124,9
20,5
10,9
15,4
64,5
62,9
Nisan
23,7
13,4
18,1
62,3
57,2
Mayıs
26,3
17,9
21,8
66,8
39,2
Haziran
29,7
21,6
25,2
69,4
62,9
Temmuz
30,6
24,6
27,3
74,2
0,0
Ağustos
34,0
26,6
29,8
70,5
0,0
Eylül
32,0
23,6
27,3
67,3
5,8
Ekim
27,9
17,7
22,2
66,2
75,0
Kasım
24,8
10,5
16,5
51,7
0,0
Aralık
16,4
YILLIK ORT.
24,6
7,2
YILLIK ORT.
15,9
11,3
YILLIK ORT.
19,8
72,4
YILLIK ORT.
67,4
257,2
TOPLAM
907,4
Toplam
12
2.SOSYAL GÖSTERGELER
2.1 Nüfus
Hatay ili 2000 yılındaki nüfus sayımına göre, 1.253.726 kişi olan Hatay’ın nüfusu, 2009 yılı %15 ,
2010 yılında da %18 artarak 1.480.571 kişiye yükselmiştir. Nüfusun 756.196 erkek, 724.375’ini kadınlar
oluşturmaktadır. Türkiye nüfusunun %2 ‘si Hatay’da ikamet etmektedir. Hatay ili toplam nüfusu ile Türkiye’nin
13.büyük ilidir.
ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (2010)
İlçeler
İlçe merkezleri
Toplam
Erkek
Belde/Köyler Toplam
Kadın
Toplam
Erkek
Toplam
Kadın
Altınözü
7.199
3.715
3.484
53.392
26.502
26.890
60.591
Dörtyol
70.856
35.402
35.454
76.773
38.94
37.833
147.629
Hassa
9.218
4.622
4.596
45.069
22.788
22.281
54.287
Merkez
213.581
110.511
103.07
247.896
125.967
121.929
461.477
İskenderun
201.183
110.203
90.980
130.514
65.744
64.77
331.697
Kırıkhan
71.580
35.775
35.805
32.342
16.201
16.141
103.922
Reyhanlı
61.234
30.482
30.752
25.426
12.554
12.872
86.660
Samandağ
44.918
22.075
22.843
84.726
42.371
42.355
129.644
Yayladağı
6.471
3.420
3.051
16.058
8.015
8.043
22.529
Erzin
30.340
15.066
15.274
9.606
4.853
4.753
39.946
Belen
21.936
10.914
11.022
7.014
3.564
3.450
28.950
Kumlu
4.923
2.458
2.465
8.316
4.054
4.262
13.239
743.439
384.643
358.796
737.132
371.553
365.579
1.480.571
Toplam
Kaynak: TUİK
Hatay ili ilçelerinin nüfus oranları incelendiğinde, en fazla nüfus sırasıyla %30 Antakya,%22 İskenderun, % 10
Dörtyol olduğu görülmektedir.
İlçelerin Nüfus Oranları
Reyhanlı
6%
Kumlu
1%
Samandağ
9%
Yayladağı
2%
Antakya
30%
Kırıkhan
7%
İskenderun
22%
Altınözü
4%
Hassa
4%
Erzin
3%
Dörtyol
10%
Belen
2%
Kaynak: TUİK
13
Hatay ili toplam nüfusu ile Türkiye’nin 13.büyük ilidir.
Türkiye Nüfusu İl Sıralaması
İl Adı ve Sıra No
Toplam Nufus
(2000)
1.İstanbul
2.Ankara
10.018.735 1.İstanbul
4.007.860 2.Ankara
13.255.685
3.370.866 3.İzmir
2.192.166 4.Bursa
3.948.848
2.125.140 5.Adana
1.849.478 6.Konya
2.085.225
1.719.751 7.Antalya
1.651.400 8.Gaziantep
1.978.333
1.443.422 9.Şanlıurfa
1.362.708 10.Mersin
1.663.371
1.285.249 11.Kocaeli
1.260.169 12.Diyarbakır
1.560.138
3.İzmir
4.Konya
5.Bursa
6.Adana
7.Antalya
8.Mersin
9.Şanlıurfa
10.Diyarbakır
11.Gaziantep
12.Manisa
13.Hatay
Toplam Nufus
(2010)
İl Adı ve Sıra No
4.771.716
2.605.495
2.013.845
1.700.763
1.647.899
1.528.958
1.253.726 13.Hatay
14.Samsun
15.Kocaeli
16.Balıkesir
17.Kayseri
18.Kahramanmaraş
19.Trabzon
20.Aydın
Diğer
1.480.571
1.209.137 14.Manisa
1.206.085 15.Samsun
1.379.484
1.076.347 16.Kayseri
1.060.432 17.Balıkesir
1.234.651
1.002.384 18.Kahramanmaraş
975.137 19.Van
950.757 20.Aydın
1.044.816
1.252.693
1.152.323
1.035.418
989.862
26.782.978 Diğer
67.803.927 Toplam
Toplam
25.392.894
73.722.988
Kaynak: TUİK
2010 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamındaki sayım sonuçlarına göre, 29.752 kişi Hatay iline göç
etmiş, 33.730 kişi ise Hatay ilinden başka illere göç etmiştir. Hatay ilinin göç hızı %-2.68 olduğu görülmektedir.
Hatay İli Göç Durumu
Hatay
ADNKS 2010
Nüfusu
Aldığı Göç
Verdiği Göç
Net Göç
Net Göç Hızı
2010
1.480.571
29.752
33.730
-3.978
-2,68
2009
1.448.418
28.547
32.296
-3.749
-2,58
Kaynak: TUİK
Nüfus Yoğunluğu (2010)
Sıra
No
İller
KM’2 Başına
Düşen Nüfus
1.
İstanbul
2.551
2.
Kocaeli
432
3.
İzmir
329
4.
Hatay
254
5.
Bursa
250
6.
Gaziantep
249
7.
Yalova
240
8.
Ankara
195
9.
Zonguldak
188
10.
Sakarya
180
14
2010 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamındaki sayım sonuçlarına göre;
En fazla evli olan yaş grubu 94.147 kişi ile 30-34 yaş grubudur.
En fazla boşanan yaş grubu 3.185 kişi ile 35-39 yaş grubu
ve en fazla dikkat çeken 15-24 yaş arası boşanan sayısı 2009 yılında 681 kişi iken 2010 yılında 748 kişi
olmasıdır.
Hatay İli Medeni Durumu(2010)
Yaş Grubu
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65+
Cinsiyet
Hiç
evlenmedi
Evli
Boşandı
Eşi öldü
Toplam
Erkek
65.598
196
1
-
65.795
Kadın
55.841
6.628
56
3
62.528
Erkek
75.149
7.465
100
-
82.714
Kadın
27.547
29.585
591
59
57.782
Erkek
32.084
29.565
545
15
62.209
Kadın
13.458
45.347
1.357
209
60.371
Erkek
11.864
45.803
1.082
30
58.779
Kadın
8.783
48.344
1.832
428
59.387
Erkek
4.041
47.356
1.250
49
52.696
Kadın
7.338
44.390
1.935
831
54.494
Erkek
1.827
42.087
1.239
53
45.206
Kadın
5.483
34.781
1.757
1.187
43.208
Erkek
1.205
42.246
1.311
107
44.869
Kadın
4.590
35.746
1.799
2.269
44.404
Erkek
629
32.488
1.041
181
34.339
Kadın
2.552
27.043
1.415
2.968
33.978
Erkek
354
26.397
716
278
27.745
Kadın
1.573
21.869
1.055
4.207
28.704
Erkek
178
19.104
475
400
20.157
Kadın
941
14.696
623
4.759
21.019
Erkek
283
32.104
666
4.511
37.564
Kadın
Toplam
1.443
19.538
1.058
22.779
44.818
322.761
652.778
21.904
45.323
1.042.766
Kaynak: TUİK
Yabancılar kapsama alınmamıştır.
15
2.2 Eğitim
Hatay ili nüfusunun, %79’u okuma yazma bilmektedir. Nüfusun % 20’si okuma yazma bilmesine rağmen
herhangi bir okul bitirmemiştir. Hatay ilinde ikamet eden kişilerin % 40’ı ilköğretim, %12’si lise veya dengi okulları,
%4’üde yüksekokul veya fakülte mezunudur.
Hatay ilinde toplam 741 okul bulunmaktadır. Okulların ilçelerdeki genel dağılımları sırasıyla; %25 Antakya, %16
İskenderun, % 10’u da Kırıkhan’da bulunmaktadır. Hatay il genelinde 318.706 öğrenci bulunmaktadır.
Öğrencilerin ilçelerdeki genel dağılımları sırasıyla; %31 Antakya, %21 İskenderun, %11 ‘i de Dörtyol’da eğitim
görmektedir.
Yaş Grubu
Hatay İli Okuma Yazma Durumu(2010)
Okuma
Okuma
Cinsiyet
yazma
Bilinmeyen
yazma bilen
bilmeyen
13
14-17
18-21
22-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65 +
Toplam
Toplam
Erkek
11
118.360
194
118.565
Kadın
23
112.723
222
112.968
Erkek
120
54.660
239
55.019
Kadın
208
52.047
354
52.609
Erkek
590
62.320
2.971
65.881
Kadın
823
43.143
1.743
45.709
Erkek
383
36.906
4.534
41.823
Kadın
889
32.696
1.772
35.357
Erkek
596
52.337
9.276
62.209
Kadın
1.299
56.253
2.819
60.371
Erkek
607
53.582
4.590
58.779
Kadın
1.335
55.893
2.159
59.387
Erkek
457
49.631
2.608
52.696
Kadın
1.665
51.030
1.799
54.494
Erkek
387
43.419
1.400
45.206
Kadın
2.339
39.566
1.303
43.208
Erkek
565
43.049
1.255
44.869
Kadın
4.406
38.481
1.517
44.404
Erkek
738
32.327
1.274
34.339
Kadın
6.081
26.524
1.373
33.978
Erkek
1.028
25.555
1.162
27.745
Kadın
8.550
18.861
1.293
28.704
Erkek
1.446
17.842
869
20.157
Kadın
9.304
10.648
1.067
21.019
Erkek
9.674
26.211
1.679
37.564
Kadın
28.914
13.195
2.709
44.818
82.438
1.167.259
52.181
1.301.878
Kaynak: TUİK
16
Hatay İli Bitirilen Eğitim Düzeyi(2010)
Yaş Grubu
13
14-17
18-21
22-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65 +
Cinsiyet
Okuma
yazma bilen
Ortaöğretim
fakat
Mezunu
bir okul
bitirmeyen
Lise veya
dengi okul
mezunu
Yüksekokul
veya fakülte
mezunu
Yüksek
lisans
mezunu
Doktora
mezunu
Erkek
117.173
1.187
-
-
-
-
Kadın
111.05
1.673
-
-
-
-
Erkek
5.311
48.997
352
-
-
-
Kadın
7.009
44.458
580
-
-
-
Erkek
4.465
31.242
26.146
467
-
-
Kadın
4.429
18.64
19.802
272
-
-
Erkek
1.543
13.681
18.302
3.356
24
-
Kadın
2.326
15.415
12.372
2.566
17
-
Erkek
1.466
25.202
17.601
7.73
332
6
Kadın
2.443
33.928
13.311
6.264
284
23
Erkek
1.056
30.419
14.085
7.452
469
101
Kadın
2.217
37.277
10.502
5.451
359
87
Erkek
816
33.036
9.24
6.004
361
174
Kadın
2.8
37.758
6.654
3.471
209
138
Erkek
667
30.948
7.121
4.168
294
221
Kadın
3.508
28.664
5.058
2.107
138
91
Erkek
912
30.457
8.064
3.255
242
119
Kadın
5.058
27.247
4.688
1.346
99
43
Erkek
1.106
22.619
5.45
2.96
150
42
Kadın
5.323
17.17
2.65
1.307
52
22
Erkek
1.399
18.198
3.186
2.613
115
44
Kadın
5.409
11.15
1.265
986
31
20
Erkek
1.903
12.959
1.494
1.402
67
17
Kadın
3.908
5.716
513
485
21
5
Erkek
7.034
16.836
1.151
1.117
55
18
Kadın
5.855
6.438
612
265
15
10
306.186
601.315
190.199
65.044
3.334
1.181
Toplam
Kaynak: TUİK
17
İlçe
Hatay İli İlköğretim Okulları Durumu(2010)
Öğrenci Sayısı
Okul Sayısı
Şube Sayısı
Erkek
Kız
Derslik
Sayısı
Antakya
154
37.532
35.371
2.538
2.064
Altınözü
38
6.052
5.943
463
446
Belen
18
2.051
1.957
189
180
Dörtyol
46
12.406
11.818
882
769
Erzin
18
3.317
3.315
252
234
Hassa
46
4.977
4.785
426
370
İskenderun
92
23.280
22.297
1.549
1.379
Kırıkhan
62
9.328
8.890
735
591
Kumlu
15
1.256
1.224
119
118
Reyhanlı
52
9.343
9.486
606
484
Samandağ
61
10.502
10.050
762
618
Yayladağı
Toplam
29
1.566
1.483
207
174
631
121.430
116.619
8.728
7.427
Kaynak: Hatay Milli Eğitim Müdürlüğü
İlçe
Hatay İli Ortaöğretim (Lise) Okulları Durumu(2010)
Öğrenci Sayısı
Okul Sayısı
Şube Sayısı
Erkek
Kız
Derslik
Sayısı
Antakya
23
8.781
8.206
563
454
Altınözü
1
256
196
14
12
Belen
1
194
240
15
8
Dörtyol
8
2.278
2.474
172
148
Erzin
2
441
375
41
20
Hassa
4
1.393
729
69
65
18
6.173
5.753
333
340
Kırıkhan
4
1.633
1.181
92
72
Kumlu
1
278
128
13
8
Reyhanlı
3
1.037
662
79
52
Samandağ
4
1.996
2.272
152
96
Yayladağı
1
183
102
11
9
70
24.643
22.318
1.554
1.284
İskenderun
Toplam
18
İlçe
Hatay İli Meslek ve Teknik Ortaöğretim Okulları Durumu(2010)
Öğrenci Sayısı
Derslik
Okul Sayısı
Şube Sayısı
Sayısı
Erkek
Kız
Antakya
8
5.878
4.200
302
213
Altınözü
1
183
152
10
9
Dörtyol
5
4.345
2.265
243
103
Erzin
3
495
596
45
35
Hassa
1
98
130
6
6
İskenderun
8
4.021
3.520
291
156
Kırıkhan
5
2.050
1.470
124
89
Reyhanlı
5
1.467
1.007
90
60
Samandağ
2
661
778
47
25
Yayladağı
2
143
237
14
17
40
19.341
14.355
1.172
713
Toplam
Okul Türü
Hatay İli Okulları Durumu(2010)
Öğrenci Sayısı
Okul Sayısı
Şube Sayısı
Erkek
Kız
ilköğretim
Derslik
Sayısı
631
121.430
116.619
8.728
7.427
Ortaöğretim(Lise)
70
24.643
22.318
1.554
1.284
Meslek ve Teknik
Ortaöğretim
40
19.341
14.355
1.172
713
741
165.414
153.292
11.454
9.424
Toplam
Hatay İli İlçelerindeki Okul Durumu(2010)
İlçeler
Okul Sayısı
Öğrenci Sayısı
Şube Sayısı
Derslik Sayısı
Antakya
185
99.788
3.403
2.731
Altınözü
40
12.782
487
467
Belen
19
4.442
204
188
Dörtyol
59
35.586
1.297
1.020
Erzin
23
8.539
338
289
Hassa
51
12.112
501
441
İskenderun
118
65.044
2.173
1.875
Kırıkhan
71
24.552
951
752
Kumlu
15
2.886
132
126
Reyhanlı
60
23.002
775
596
Samandağ
67
26.259
961
739
Yayladağı
Toplam
32
741
3.714
318.706
232
11.454
200
9.424
19
Hatay İli İlçelerindeki Okulların Dağılımı(2010)
Hatay İli İlçelerindeki Öğrenci Dağılımı (2010)
20
Mustafa Kemal Üniversitesi
Mustafa Kemal Üniversitesi 10.11.1992 yılında kurulmuştur. Kurulduğunda bir yüksekokul ve iki meslek
yüksekokulundan ibaret üç birimden oluşmuş olup, Mustafa Kemal Üniversitesi 18 yılda, 52 birimli eğitim-öğretim
ve bilim kurumu haline gelmiştir. Bu kurumlar içinde; Bu kurumlar içinde; 12 Fakülte, 3 Enstitü, 6 Yüksekokul, 1
Konservatuar, 18 Meslek Yüksekokulu, 11 Araştırma ve Uygulama Merkezi mevcuttur. 2010-2011 öğretim yılı
itibariyle üniversitemizde 949 akademik, 267 idari personel olmak üzere toplam 1.216 personel ve 24.583
öğrenci bulunmaktadır. Geçen öğretim yılında üniversitemizden 3.437 öğrenci mezun olmuş olup, 2009-2010
öğretim yılında ÖSYM tarafından 8.288 yeni öğrenci Mustafa Kemal Üniversitesine katılmıştır.
Üniversiteler, bilimsel araştırma ve çalışmaların rahatça yapılabildiği, düşüncelerin özgürce tartışılabildiği çağdaş
kurumlardır. Üniversitemiz tüm yönetici, öğretim elemanları, öğrencileriyle ve öğretimin gerektirdiği teknolojiyle
çağdaş bir üniversite olma yolunda hızla ilerlemektedir.Yüce önder Atatürk’ün adını taşıyan üniversitemizde
Atatürk’ün ilkelerinden ayrılmadan üniversite gençliğinin; yaşam boyu öğrenmeyi ilke edinmiş, araştıran,
sorgulayan, eleştirel düşünen, özgüvenli, girişimci, ileri görüşlü, tarihini ve kültürünü özümsemiş evrensel
değerlerini benimsemiş bireyler yetiştirmek en büyük hedefimizdir.
Mustafa Kemal Üniversitesi Fakülteler (2010-2011)
Personel Sayısı
Öğrenci
Fakülteler
Sayısı
Akademi
İdari
Eğitim Fakültesi
73
18
2.151
Fen Edebiyat Fakültesi
99
18
2.083
Güzel Sanatlar Fakültesi
15
2
106
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
42
17
1.792
6
3
245
Mühendislik Fakültesi
71
17
2.190
Su Ürünleri Fakültesi
32
13
188
261
5
497
51
19
251
Ziraat Fakültesi
107
26
930
Toplam
757
138
10.433
Mimarlık Fakültesi
Tayfur Ata Sökmen Tıp Fakültesi
Veteriner Fakültesi
Kaynak: Mustafa Kemal Üniversitesi
Mustafa Kemal Üniversitesi Yüksek Okullar(2010-2011)
Personel Sayısı
Öğrenci
Yüksek Okullar
Sayısı
Akademi
İdari
Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Yüksekokulu
Hatay Sağlık Yüksekokulu
İskenderun Sivil Havacılık Yüksekokulu
Turizm İşletmeciliği ve Otelciliği
Yüksekokulu
Mustafa Yazıcı Devlet Konservatuarı
Yüksekokulu
Toplam
14
11
502
0
3
139
21
6
240
6
3
176
12
10
1.051
0
2
33
53
35
2.141
21
Mustafa Kemal Üniversitesi Meslek Yüksek Okulları(2010-2011)
Personel Sayısı
Öğrenci
Meslek Yüksek Okulları
Sayısı
Akademi
İdari
Altınözü Meslek Yüksek Okulu
1
4
67
Antakya Meslek Yüksek Okulu
26
26
2.489
Belen Meslek Yüksek Okulu
2
1
100
Dörtyol Meslek Yüksek Okulu
8
4
1.251
Erzin Meslek Yüksek Okulu
1
1
132
Harbiye Meslek Yüksek Okulu
4
3
246
Hassa Meslek Yüksek Okulu
3
3
188
Hatay Sağlık Meslek Yüksek Okulu
1
2
381
İskenderun Meslek Yüksek Okulu
39
19
3.461
Kırıkhan Meslek Yüksek Okulu
16
4
1.336
3
3
276
15
3
1.228
Samandağ Meslek Yüksek Okulu
9
4
133
Turizm Meslek Yüksek Okulu
1
2
214
10
1
507
139
80
12.009
Denizcilik Meslek Yüksekokulu(Pirinçlik)
Reyhanlı Meslek Yüksek Okulu
Yayladağı Meslek Yüksek Okulu
Toplam
22
2.3 Sağlık
1935’de Antakya’da 50 yataklı modern hastane (Saint Joseph Sörfler Şifa Yurdu) mevcuttu. Arsasını belediye
vermiş, yapımı 1931’de başlamış 1932 yılında tamamlanmıştır. Bunun dışında özel hastane, halkın Mürüsten
dediği “Deliler Evi” ve 5 Eczane mevcuttu. İskenderun’da 80 yataklı Hükümet Hastanesi, fakirler, acizler için
dispanser ve 3 Eczane bulunmaktaydı. Kırıkhan’da Sörlere ait bir hastane bulunmaktaydı, 2 Eczane Reyhanlı’da
2 Eczane vardı. 1938 yılında sağlık personeli olarak 1 radyoloji uzmanı, 1 dâhiliye uzmanı ve 1 Eczacı
bulunmaktaydı. İlimiz 1979 yılında sosyalleştirme kapsamına alındı. 1 Ekim 1983 yılından itibaren 23 sağlık
ocağının inşaatına başlandı ve aynı yıl içinde hizmete açıldı.
Hatay İlindeki Kamu Hastaneleri(2010)
Antakya
Doğum ve
Çocuk
Bakımevi
Antakya
Devlet
Hastanesi
Yatak Sayısı
Altınözü
Devlet
Hastanesi
Dörtyol
Devlet
Hastanesi
Erzin
Devlet
Hastanesi
Hassa
Devlet
Hastanesi
417
125
25
132
25
50
1.310.662
261.648
102.487
437.578
119.121
116.779
Yatan Hasta Sayısı
30.455
23.730
10
8.295
0
2.336
Taburcu Olan
29.762
23.660
10
8.100
0
2.293
Poliklinik Sayısı
Ölen
693
70
0
195
0
43
Yatılan Gün Sayısı
120.476
47.392
10
27.540
0
14.127
Yapılan Büyük
Ameliyat
Yapılan Orta
Ameliyat
Yapılan Küçük
Ameliyat
Normal Doğum
Sayısı
A:412
B:4.664
C:6.852
D:7.980
A:5
B:374
C:3.002
D:703
E:10.924
E:110
0
E:2.338
0
E:479
0
4.652
11
807
0
37
Sezaryen Sayısı
0
0
A:134
B:502
C:1.776
D:1.489
0
0
A:34
B:28
C:90
D:290
0
2.478
0
691
0
4
Yatak İşgal Oranı(%)
79.2
113.5
0.1
62.5
0
84.6
Ortalama Kalış Gün
Sayısı
3.9
2
1.0
3.0
0
6.0
Kaynak: Hatay İl Sağlık Müdürlüğü
Hatay İlindeki Kamu Hastaneleri(2010)
Kırıkhan
Devlet
Hastanesi
Yatak Sayısı
İskenderun
Doğum ve
Çocuk
Bakımevi
İskenderun
Devlet
Hastanesi
Reyhanlı
Devlet
Hastanesi
Samandağ
Devlet
Hastanesi
90
397
138
80
48
341.039
1.103.945
302.055
298.327
362.528
6.661
21.863
15.340
6.428
5.745
Taburcu Olan
6.603
21.353
15.319
6.385
5.683
Poliklinik Sayısı
Ölen
58
510
21
38
62
22.230
104.142
32.859
18.238
12.152
A:77
B:649
C:1.361
D:1.150
A:380
B:3.755
C:5.672
D:15.679
A:2
B:272
C:2.344
D:1.389
A:26
B:297
C:839
D:2.181
A:0
B:0
C:280
D:369
E:1.121
E:17.399
E:1.696
E:8.218
E:516
Normal Doğum Sayısı
830
0
1.370
1.061
153
Sezaryen Sayısı
715
0
1.820
117
180
67.7
71.9
65.2
62.5
69.4
Sayısı
3.0
5.0
2.0
3.0
2.0
Yapılan Büyük Ameliyat
Yapılan Orta Ameliyat
Yapılan Küçük Ameliyat
23
Hatay İlindeki Özel Hastaneler(2010)
Defne
Hastanesi
Yatak Sayısı
Mozaik Kadın
Doğum ve
Çocuk
Hastanesi
Akdeniz
Hastanesi
Kırıkhan
Bilim
Hastanesi
Hatay
Hastanesi
98
64
48
34
47
262.457
82.650
186.935
55.629
164.008
15.587
5.088
11.512
3.052
6.620
Taburcu Olan
15.361
5.084
11.471
3.003
6.583
226
4
41
49
37
28.007
9.412
22.083
10.308
15.642
A:564
B:1.671
C:3.215
D:1.842
A:59
B:328
C:1.379
D:499
A:1
B:324
C:3.603
D:774
A:4
B:85
C:618
D:494
A:0
B:431
C:1.404
D:767
E:2.362
E:200
E:4.175
E:106
E:439
641
298
1.236
28
359
1.202
644
2.838
65
727
78.3
40.3
126.0
83.1
91.2
Sayısı
2.0
1.8
1.9
3.3
2.3
Poliklinik Sayısı
Ölen
Sezaryen Sayısı
Hatay İlindeki Özel Hastaneleri(2010)
İskenderun
Palmiye Kadın
Hastalıkları ve
Doğum
Hastanesi
İskenderun
Gelişim
Hastanesi
Yatak Sayısı
Kırıkhan Can
Hastanesi
67
37
49
218.559
71.719
86.472
10.036
6.137
4.572
9.939
6.132
4.535
97
5
37
22.846
12.443
9.110
A:184
B:1.663
C:2.247
D:2.376
A:27
B:206
C:2.384
D:874
A:31
B:452
C:1.036
D:486
E:636
E:458
E:367
267
844
116
Sezaryen Sayısı
798
2.073
306
93.4
92.1
50.9
2.2
2.0
2
Poliklinik Sayısı
Taburcu Olan
Ölen
Ortalama Kalış Gün Sayısı
24
Kamu Hastanelerinde Çalışan Uzman Ve Pratisyen Hekim Sayısı
2009
2010
Hastaneler
Uzman
Pratisyen
Uzman
Pratisyen
Antakya Devlet Hastanesi
124
44
147
39
27
7
39
5
Altınözü Devlet Hastanesi
2
15
4
10
Dörtyol Devlet Hastanesi
30
12
45
12
1
9
3
7
Antakya Çocuk ve Doğum bakım evi
Erzin Devlet Hastanesi
Hassa Devlet Hastanesi
6
10
9
8
Kırıkhan Devlet Hastanesi
25
16
34
11
İskenderun Devlet Hastanesi
91
32
101
20
İskenderun Çocuk ve Doğum bakım
evi
18
3
27
5
Reyhanlı Devlet Hastanesi
17
13
23
9
Samandağ Devlet Hastanesi
24
11
29
6
365
172
461
132
Toplam
Kamu Hastanelerinde Çalışan Ebe, Hemşire ve Sağlık Memuru Sayısı
2009
Hastaneler
Ebe
2010
Hemşire
Sağlık
Memuru
Ebe
Hemşire
Sağlık
Memuru
Antakya Devlet Hastanesi
51
246
20
51
274
11
Antakya Çocuk ve Doğum
bakım evi
81
52
11
89
50
5
Altınözü Devlet Hastanesi
1
3
2
5
4
3
Dörtyol Devlet Hastanesi
37
69
13
38
79
6
7
7
5
8
12
4
Erzin Devlet Hastanesi
Hassa Devlet Hastanesi
7
17
4
10
20
6
Kırıkhan Devlet Hastanesi
18
39
14
21
51
10
İskenderun Devlet Hastanesi
32
177
21
36
189
15
İskenderun Çocuk ve Doğum
bakım evi
87
20
6
84
21
5
Reyhanlı Devlet Hastanesi
10
27
4
8
42
4
Samandağ Devlet Hastanesi
Toplam
13
39
1
13
37
1
344
696
101
363
779
70
25
Aile Sağlık Merkezlerinde Çalışan Doktor, Ebe, Hemşire ve Sağlık Memuru Sayısı
2009
İlçeler
Doktor
2010
Sağlık
Hemşire
Memuru
Ebe
Doktor
Ebe
Hemşire
Sağlık
Memuru
Antakya
145
118
120
25
125
80
41
2
Altınözü
10
29
26
10
17
11
4
2
9
10
12
6
8
5
2
1
Belen
Dörtyol
50
53
49
14
41
28
13
0
Erzin
7
11
8
4
11
9
2
2
Hassa
14
18
13
5
14
10
5
0
Kumlu
7
12
9
4
4
4
0
0
Kırıkhan
22
31
31
11
27
18
9
0
İskenderun
74
76
82
21
87
55
31
0
Reyhanlı
16
23
22
8
22
13
7
2
Samandağ
30
28
23
8
38
16
22
0
Yayladağ
10
12
6
5
6
2
1
3
Toplam
394
421
401
121
390
251
137
12
Eczanelerin İlçelere Göre Dağlımı
İlçeler
2009
2010
Antakya
159
164
Altınözü
3
3
Belen
5
5
Dörtyol
37
38
Erzin
13
13
Hassa
10
10
Kumlu
2
3
Kırıkhan
22
23
111
114
Reyhanlı
15
16
Samandağ
34
36
İskenderun
Yayladağ
Toplam
2
2
413
427
26
2.4 Sosyal Güvenlik Çalışmaları
Sosyal güvenlik sistemi; İnsanlar hayatlarının bazı dönemlerinde sosyal-ekonomik nedenlerle ya da yaşlanma,
sakatlanma gibi fiziksel nedenlerle geçici veya sürekli bir şekilde gelirlerini kaybedebilir ya da hastalanabilirler.
Karşılaştıkları bu olumsuz durumlarla bireysel olarak başetmeleri mümkün olmayabilir. Sosyal güvenlik
sistemlerinin temel amacı böyle zor dönemlerde insanları yoksulluk ve yoksunluk riskine karşı korumaktır. Bir
diğer ifadeyle, sosyal güvenlik sistemleri toplumun zor durumda olan bireylerine yardım etmeyi daha iyi durumda
olan kişilerin vicdanına bırakmayarak toplumsal dayanışmayı kurumsal hale getirir ve vatandaşlara sosyal
güvenliği bir hak olarak sunar. Toplumsal dayanışma birbirini belki de hiç tanımayan insanlar arasında
gerçekleşir: Sistem tarafından toplanan mali kaynaklar zenginden yoksula, çalışandan çalışamayana, gençlerden
yaşlılara aktarılır. Sizin verdiğiniz prim, hiç tanımadığınız bir kişiye sağlık hizmeti olarak gider. Size de hiç
tanımadığınız bir kişinin parasıyla emekli aylığı verilir. Bu durum nesiller boyunca devam eder.
Ülkemizde; çalışma ilişkisine dayalı üç sosyal güvenlik kurumu vardır. Bunlar bir işveren emrinde çalışanlar için
Sosyal Sigortalar Kurumu, işveren ve kendi nam ve hesabına çalışanlar için Bağ-Kur ve memurlara yönelik
olarak Emekli Sandığı’dır. Bu kurumlar hizmetlerini verirken kişilerden prim toplarlar. Onun için bunlara primli
sistem denir. Bir de prim veremeyen kişilere hizmet eden kurumlar vardır ki; bunlar da Sosyal Hizmetler ve
Çocuk Esirgeme Kurumu ile Sosyal Yardımlaşma Genel Müdürlüğü’dür. Bu kurumların harcamaları devlet
bütçesinden ayrılan kaynaklarla finanse edilir.
Hatay İli 4/A Kapsamındaki İş Yeri Büyüklüğüne Göre; İş Yeri Sayısı ve Zorunlu Sigortalı Sayısı
2009
2010
İş Yeri
Büyüklüğü
Zorunlu
Zorunlu
İş Yeri Sayısı
İş Yeri Sayısı
(Kişi)
Sigortalı Sayısı
Sigortalı Sayısı
1-3
9.552
15.124
10.017
16.216
4-6
2.016
9.593
2.357
11.182
7-9
904
7.185
1.062
8.365
10-19
849
11.286
990
13.363
20-29
312
7.430
351
8.342
30-49
244
9.143
275
10.380
50-99
115
8.089
134
9.308
100-499
93
17.656
99
19.448
500-999
5
3.355
7
4.505
1000+
Toplam
2
7.111
2
7.329
14.092
95.972
15.294
108.438
Kaynak: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu
Hatay İli 4/A Kapsamındaki İş Yeri Büyüklüğüne Göre Zorunlu Sigortalı Sayısı (2010)
500--999
4%
1000+
7%
1--3
15%
100--499
18%
50--99
8%
4--6
10%
7--9
8%
30--49
10%
20--29
8%
10--19
12%
27
Hatay İli 4/A Kapsamındaki İş Yeri ve Zorunlu Sigortalı Sayısı
2009
2010
Zorunlu
Sigortalı
Sayısı
İş Yeri
Sayısı
Daimi
Ortalama
Günlük
Kazanç(TL)
70.400
39,10
12.670
77.370
45,41
2.279
25.572
29,50
2.624
31.068
33,80
441
11.157
60,86
511
11.121
71,77
13.651
84.815
33,50
14.783
97.317
39,00
-
80.241
37,08
-
90.471
43,04
-
15.731
35,32
-
17.967
38,74
14.092
95.972
36,79
15.294
108.438
42,33
Kamu
Erkek
Kadın
Toplam
Zorunlu
Sigortalı
Sayısı
İş Yeri
Sayısı
11.183
Mevsimlik
Özel
Ortalama
Günlük
Kazanç
Hatay İli 4/A Kapsamında Sigortalıların Dağılımı
2009
Aktif Sigortalılar
2010
103.768
116.284
95.702
108.438
Çıraklar
5.648
6.826
Tarım
1.607
887
Zorunlu Sigortalılar
İsteğe Bağlı
398
0
Y.Dışı Topluluk Sigortaları
111
133
Pasif Sigortalılar (Aylık Alanlar)
Malullük Aylığı Alanlar
789
800
Yaşlılık Aylığı Alanlar
43.059
45.203
Ölüm Aylığı Alanlar (Hak Sahibi)
20.343
21.063
Ölüm Aylığı Alanlar (Dosya)
13.415
13.340
849
871
1.330
1.374
İş Hastalığı ile Meslek Hastalığı Sigortası
Sürekli İş Göremezlik Geliri Alanlar
Ölüm Geliri Alanlar (Hak Sahibi)
Ölüm Geliri Alanlar (Dosya)
727
754
Toplam Aylık ve Gelir Alan (Kişi)
66.370
69.524
Toplam Aylık ve Gelir Alan (Dosya)
58.132
61.160
498.732
518.230
Sosyal Güvenlik Kapsamı
28
Hatay İli 4/B Kapsamında Sigortalıların Dağılımı
2009
1479
S.K.
2010
2926
S.K.
Toplam
1479
S.K.
2926
S.K.
Toplam
Aktif Sigortalılar
41.187
33.251
74.438
41.482
34.541
76.023
Zorunlu Sigortalılar
34.713
33.223
67.936
35.123
34.541
69.664
6.283
28
6.311
6.178
-
6.178
191
-
191
181
-
181
-Dosya
30.456
3.987
34.443
31.137
4.420
35.557
-Kişi
34.872
4.809
39.681
35.545
5.350
40.895
20.985
3.192
24.177
21.429
3.493
24.922
397
50
447
405
52
457
10.178
İsteğe Bağlı
Muhtar
Aylık Alanlar
Yaşlılık
Malullük
Ölüm(Dosya)
Ölen Sigortalıların Hak Sahipleri
9.074
745
9.819
9.303
875
13.490
1.567
15.057
13.711
1.805
15.516
303.851
108.148
411.999
307.147
112.895
420.042
Hatay İli 4/C* Kapsamında Sigortalıların Dağılımı
2009
Aktif Sigortalılar
2010
2010/2009
(%)
33.398
34.472
3,2
Dosya
18.474
19.347
4,7
Kişi
20.825
21.364
2,5
13.927
14.281
2,5
Malullük
326
336
0,3
Vazife Malulü
115
118
0,2
Ölüm(Dosya)
4.106
4.612
1,2
Ölen Sigortalıların Hak Sahipleri
6.457
6.629
0,2
Vataniler
1.154
1.142
-1,5
136.258
140.389
3,3
Pasif Sigortalılar (Aylık Alanlar)
Yaşlılık
*: Kamu idaresi
29
Soysal Güvenlik Kapsamında kişi Sayısı
2009
2010
2010/2009 (%)
İlin Toplam Nüfusu
1.448.418
1.480.571
2,2
Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamı (Aktif+Pasif
+Yeşil kart)
1.347.550
1.382.254
2,5
Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamı (Yeşil Kartlılar Hariç)
1.044.929
1.078.661
3,2
72,14
74.47
-
Sosyal Güvenlik Kapsamı Dışında Kalan Nüfus
100.868
66.164
-52,4
Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan
Kişi sayısı
210.841
226.780
7,5
32.573
34.472
0,5
Sosyal Güvenlik Kapsamının (Yeşil Kart Hariç) Toplam il
Nüfusuna Oranı (%)
Emekli Sandığı (4/c)
Bağ-Kur (4/b)
74.532
76.024
0,2
103.736
116.284
12,9
14,56
15.66
-
127.016
131.783
3,7
20.942
21.364
0,2
Bağ-Kur (4/b)
39.704
40.895
0,2
SSK (4/a)
66.370
69.524
4,7
8,77
9.10
-
707.072
720.098
1,8
80.584
84.553
4,9
Bağ-Kur (4/b)
297.862
303.123
1,7
SSK (4/a)
328.625
332.422
1,1
48,82
49.72
-
36.569
38.026
0,3
2,52
2,63
-
302.621
303.593
0,3
SSK (4/a)
Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Aktif Çalışanların Toplam il
Nüfusuna Oranı(%)
Sosyal Güvenlik Kapsamında Aylık Alan
Kişi Sayısı(*)
Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Emeklilerin Toplam il
Nüfusuna Oranı(%)
Sosyal Güvenlik Kapsamında Bakmakla Yükümlü
Tutulanların (Yararlanıcıların) Sayısı
Sosyal Güvenlik Kapsamındaki bakmakla yükümlü
tutulanların oranı (%)
2022 sayılı yasadan yararlananların sayısı
2022 sayılı yasadan yararlananların il nüfusuna oranı (%)
Yeşil Kartlı Sayısı
(*) Sosyal Güvenlik Kapsamında Aylık Alan Kişi Sayısına Hak sahibi Kişi Sayısı dahildir.
30
2.5 İstihdam
2010 yılında Türkiye genelinde işsizlik oranı % 11,9 olarak tahmin edilmiştir. İşsizlik oranının en yüksek olduğu iller
sırasıyla, Adana %19,1 Hakkari % 17,4 ve Van % 17,2 . İşsizlik oranının en düşük olduğu iller ise sırasıyla, Bayburt
% 4,7, Artvin % 5,7 ve Gümüşhane % 5,8 olarak tahmin edilmiştir. Hatay da işsizlik oranı 81 il arasında 12.sırada
%13.9 olarak tahmin edilmiştir.
2010 yılında Türkiye genelinde istihdam oranı % 43 olduğu istihdam oranının en yüksek olduğu iller yine sırasıyla,
Rize% 58,1, Artvin % 57,3 ve Gümüşhane % 55,4 . İstihdam oranının en düşük olduğu iller ise Diyarbakır % 27,5
Siirt % 29,1 ve Şanlıurfa % 31,1 olarak tahmin edilmiştir. Hatay da istihdam oranı81 il arasında 50.sırada % 43.0
olduğu tahmin edilmiştir.
İşgücünün önemli bir göstergesi olan işgücüne katılma oranı, 2010 hane halkı işgücü araştırması yıllık sonuçlarına
göre Türkiye genelinde % 48,8 olarak tahmin edilmiştir. işgücüne katılma oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla,
Rize % 61,8, Artvin % 60,8 ve Burdur % 59,1. İşgücüne katılım oranının en düşük olduğu iller ise Diyarbakır %
31,8, Siirt % 33,3 ve Şanlıurfa % 35,5’tir.Hatay da işgücüne katılma oranı 81 il arasından 41.sırada %50.0 olarak
tahmin edilmiştir.
İl Bazında İşgücü Göstergeleri (2010)
İl Sıralaması
İşsizlik Oranı
İl Sıralaması
İşgücüne
Katılım Oranı
İstihdam
Oranı
İl Sıralaması
1.Adana
19.1 1.Rize
61.8 1.Rize
58.1
2.Hakkâri
17.4 2.Artvin
60.8 2.Artvin
57.3
3.Van
17.2 3.Burdur
59.1 3.Gümüşhane
55.4
4.Muş
16.4 4.Gümüşhane
58.8 4.Burdur
55.4
5.Bitlis
16.3 5.Antalya
58.6 5.Bayburt
54.8
6.İzmir
15.1 6.Ordu
58.1 6.Ordu
54.6
7.Yalova
14.4 7.Giresun
58.0 7.Giresun
54.5
8.Osmaniye
14.4 8.Bayburt
57.5 8.Trabzon
52.8
9.İstanbul
14.3 9.Muğla
56.8 9.Kastamonu
52.7
10.Kayseri
14.1 10.Sinop
56.5 10.Antalya
52.1
11.Mersin
14.1 11.Trabzon
56.4 11.Sinop
51.6
12.Hatay
13.9 12.Kastamonu
56.3 12.Ardahan
51.2
13.Kocaeli
13.8 13.Mersin
55.3 13.Muğla
50.9
14.Sivas
13.6 14.Ardahan
13.5 41.Hatay
55.3 14.Erzincan
50.0 50.Hatay
50.1
43.0
49.4 Türkiye Geneli
44.3
15.Aydın
Türkiye Geneli
10.45 Türkiye Geneli
Kaynak: TUİK
Hane Halkı İşgücü Durumu (Bin Kişi)
Nüfus ve İşgücü Durumu
TR63
(Hatay, Kahramanmaraş,
Osmaniye)
2009
2010
Kurumsal Olmayan Sivil Nüfus
2.891
2.900
15 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus
1.919
1.989
İş Gücü Durumu
894
980
İstihdam
733
847
İşsiz
160
133
İşgücüne Katılım Oranı
46,6
49,3
İşsizlik Oranı
18,0
13,6
İstihdam Oranı
38,2
42,6
İşgücüne Dahil Olmayan Nüfus
1.026
1.009
Kaynak: TUİK
31
İstihdam Edilenlerin Sektörel Dağılımı (Bin Kişi)
TR63 (Hatay,
Kahramanmaraş,
Sektörler
Osmaniye)
2009
2010
Tarım
227
300
Sanayi*
204
210
Hizmetler
302
336
Toplam
733
846
Kaynak: TUİK
* İnşaat sektörü, sanayi sektörü içinde değerlendirilmiştir.
İstihdam Edilenlerin İşteki Durumu (Bin Kişi)
TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye)
Ücretli, Maaşlı ve
İşveren ve Kendi
Ücretsiz Aile İşçisi
Yevmiyeli
Hesabına
2009
2010
2009
2010
2009
2010
Tarım
Erkek
37
38
70
86
15
18
Kadın
18
23
33
56
54
79
Toplam
55
61
103
142
69
97
Erkek
325
341
92
98
10
10
Kadın
52
64
18
25
10
8
Toplam
377
405
110
123
20
18
Genel Toplam
432
466
213
265
89
115
Tarım Dışı
Kaynak: TUİK
İstihdam Edilenlerin Sektörel Dağılımı (2010)
Tarım
35%
Hizmetler
40%
Sanayi
25%
Kaynak: TUİK
32
İş Gücüne Dahil Olmayanların Dahil Olmama Nedenleri (Bin Kişi)
TR63 (Hatay, Kahramanmaraş,
Osmaniye)
Nedenler
2009
2010
İş Bulma Ümidi Olmayanlar
46
53
Erkek
Kadın
20
26
25
28
Mevsimlik Çalışanlar
4
1
Erkek
Kadın
1
3
0
1
Ev İşleriyle Meşgul
Erkek
438
0
406
0
Kadın
438
406
Eğitim/Öğretim
Erkek
130
70
133
72
Kadın
Emekli
60
63
61
77
Erkek
Kadın
57
6
68
9
Çalışamaz Halde
182
180
Erkek
Kadın
72
110
69
111
Diğer
Erkek
164
28
160
34
Kadın
136
126
Toplam Erkek
Toplam Kadın
248
779
268
742
Genel Toplam
1027
1010
Kaynak: TUİK
İş Gücüne Dahil Olmayanların Dahil Olmama Nedenleri (2010)
İş Bulma Ümidi
Olmayanlar
5%
Mevsimlik
Çalışanlar
0%
Diğer
16%
Çalışamaz Halde
18%
Ev İşleriyle Meşgul
40%
Emekli
8%
Eğitim/Öğretim
13%
Kaynak: TUİK
33
2.6 Seçilmiş Sosyal Göstergeler
Hatay İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğüne Bağlı Kuruluşlar(2010)
Kuruluş Adı
İlçe
Hatay Çocuk Yuvası
Hizmet Alanları
Fiilen
Kalan
Kapasite
Yaş
Cinsiyet
Hizmet
Türü
Antakya
64
73
0-12
K/E
Yatılı
Antakya
48
46
12-18
K
Yatılı
Antakya
52
69
12-18
E
Yatılı
Antakya
170
153
60+
K/E
Yatılı
Altınözü
48
43
12-18
E
Yatılı
Antakya
60
68
0+
K
Yatılı
Hatay Toplum Merkezi
Antakya
-
-
-
K/E
Gündüzlü
Hatay Bakım ve Sosyal
Rehb. Merkezi
Antakya
30
28
12-18
K
Yatılı
Hatay Kız Yetiştirme
Yurdu
Hatay Erkek Yetiştirme
yurdu
Hatay Huzurevi
Altınözü Özürlü Bakım
Merkezi
Hatay Karlısu Bakım
Merkezi
Kaynak: Hatay İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü
İllere Göre Sinema Salonlarının Durumu (2009)
İller
Sıralaması
Sinema Salonu
Sayısı
Koltuk Sayısı
1.İstanbul
525
70.952
2.Ankara
3.İzmir
146
102
24.832
15.397
4.Antalya
5.Bursa
62
54
7.871
9.426
6.Eskişehir
35
4.979
7.Kocaeli
8.Samsun
35
33
5.225
3.503
9.Gaziantep
10.Muğla
33
31
5.111
2.861
11.Mersin
12.Adana
31
27
4.043
7.550
13.Denizli
26
3.501
14.Tekirdağ
15.Trabzon
24
24
2.817
2.625
16.Sakarya
17.Konya
23
23
4.978
3.269
18.Balıkesir
21
2.660
29.Hatay
30.Kahramanmaraş
11
11
1.733
1.478
331
1.647
40.325
229.822
Diğer
Toplam
Seyirci Sayısı
11,077,376
3,484,478
3,369,226
962,324
1,225,606
805,409
493,390
455,942
371,664
306,541
569,508
617,750
514,835
221,538
571,800
575,868
414,603
247,714
280,356
135,152
4,231,679
31,334,447
Kaynak: TUİK
Not :Sıralama sinema salonu sayısına göre düzenlenmiştir.
34
İllere Göre Tiyatro Salonlarının Durumu (2009)
İller
Sıralaması
Tiyatro Salonu
Sayısı
1.İstanbul
71
2.izmir
3.Ankara
27
26
4.Bursa
5.Eskişehir
9
7
6.Samsun
7.Adana
7
6
8.Manisa
5
9.Van
10.Mersin
4
2
11.Antalya
12.Konya
2
2
13.Kocaeli
2
14.Diyarbakır
15.Afyon
2
2
16.Erzurum
17.Kırklareli
2
2
18.Sinop
19.Hatay
2
2
20.Elazığ
1
Diğer
Toplam
Koltuk Sayısı
18
201
Gösteri Sayısı
Seyirci Sayısı
32,448
12,352
8,282
1,178
2,029,489
312,414
7,621
2,188
3,009
651
605,074
147,981
2,391
1,414
596
1,079
131,619
92,100
1,499
641
168,661
1,641
1,699
150
311
47,000
62,181
1,020
908
52
372
29,000
80,433
893
267
65,983
845
701
370
209
65,467
71,581
660
655
76
315
25,200
46,571
633
550
180
100
33,200
28,000
270
27
5,000
3,000
6,711
80,099
15
923
18,803
10,000
263,775
4,320,729
Kaynak: TUİK
Sıralama koltuk sayısına göre düzenlenmiştir.
İllere Göre Kütüphanelerin Durumu (2008)
İller
Sıralaması
Kütüphane
sayısı
Kitap sayısı
Yararlanma
sayısı
Bin kişi başına
yararlanma
sayısı
Ödünç alınan
kitap sayısı
1.İzmir
43
331.784
305.555
80
136.068
2.İstanbul
3.Nevşehir
41
41
1.142.606
416.909
306.992
333.367
24
1183
63.235
85.590
4.Ankara
39
859.181
489.702
108
177.212
5.Konya
6.Denizli
38
31
458.684
282.520
737.377
504.063
374
549
173.862
130.666
7.Isparta
8.Sivas
29
29
362.812
323.492
262.271
419.366
644
664
76.949
67.218
9.Mersin
10.Afyonkarahisar
27
24
192.354
250.349
490.108
272.397
306
391
100.007
94.923
11.Balıkesir
23
358.495
351.340
311
93.576
12.Manisa
13.Kayseri
23
23
262.028
283.125
344.658
195.493
262
165
138.637
56.427
14.Erzurum
15.Bursa
21
20
283.841
324.076
430.011
372.132
555
148
59.815
54.726
16.Çorum
20
250.841
528.381
969
123.552
17.Trabzon
18.Malatya
20
20
181.819
163.076
269.374
367.647
360
501
59.459
95.437
19.Hatay
20.Yozgat
19
19
192.330
156.184
216.126
150.646
153
311
55.628
31.110
606
1.156
6.585.977
13.662.483
11.687.744
19.034.750
26.874
34.932
2.704.695
4.578.792
Diğer
Toplam
Kaynak: TUİK
Sıralama kütüphane sayısına göre düzenlenmiştir.
35
İllere Göre Orman Yangınları (2009)
İl Sıralaması
Yangın Sayısı
Yanan Alan (Ha)
1.Muğla
208
134,8
2.Antalya
144
468,7
3.İstanbul
101
64,4
4.İzmir
101
1496,5
5.Manisa
83
106,6
6.Bursa
74
87,4
7.Adana
64
92,5
8.Ankara
63
55,9
9.Balıkesir
63
252,5
10.İçel
60
79,9
11.Denizli
57
68,7
12.Kütahya
55
25,4
13.Aydın
44
124,8
14.Isparta
42
25,8
15.Kocaeli
41
253,3
16.Eskişehir
39
33,3
17.Sakarya
34
106,0
18.Burdur
32
12,4
19.Konya
31
84,2
20.Hatay
29
28,7
428
1075,0
1793
4678
Diğer
Toplam
Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü Yangın Harekât Merkezi
36
Adalet
Hatay ilinde 2 açık cezaevi, 8 adet de kapalı cezaevi olmak üzere toplam da 10 tane cezaevi bulunmaktadır.
Eğitim Durumuna Göre Ceza İnfaz Kurumuna Giren Hükümlüler
2005
2006
2007
2008
Okuma Yazma Bilmeyen
18
17
24
39
Okur Yazar Olup Bir Okul Bitirmeyen
29
29
45
40
İlkokul
506
637
780
694
İlköğretim
1
-
114
143
Ortaokul
53
54
75
71
Lise
43
65
88
79
Fakülte
9
6
24
15
Toplam
659
808
1.150
1.081
Kaynak: TUİK
Suç Türüne Göre Ceza İnfaz Kurumuna Giren Hükümlüler (Erkek-Kadın)
2006
2007
2008
2009
Öldürme
28
45
45
24
Yaralama
113
167
146
102
Cinsel Suçlar
9
20
23
5
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma
3
8
5
1
Hakaret
7
11
30
17
Hırsızlık Yağma Gasp
137
101
141
78
Dolandırıcılık
107
130
122
83
2
1
4
-
40
67
99
87
Zimmet
Kaçakçılık
Trafik Suçları
3
1
4
4
Orman Suçları
59
40
17
13
Ateşli Silahlar ve Bıçaklar
29
57
63
23
İcra İflas Kanununa Muhalefet
95
259
108
55
Uyuşturucu Kullanma ve Satın Alma
46
90
103
35
-
-
-
-
13
19
28
25
Kabahatler
Rüşvet İrtikâp ve Sahtecilik
Kötü Muamele
Askeri Ceza Kanunu’na Muhalefet
Diğer Suçlar
Toplam
8
4
1
-
19
24
10
11
90
106
132
120
808
1.150
1.081
683
Kaynak: TUİK
37
3.EKONOMİK YAPI
3.1 Tarım Ve Hayvancılık
Hatay İlinin Tarımsal Yapısı ve Tarım Arazilerinin Sulama Durumu
İlimiz ülkemizin önde gelen tarım merkezlerinden biridir. Ancak hızlı nüfus artışı ve toprak parçalanması
sonucunda kullanılan tarım arazileri marjinal (uç) sınıra gelmiş ve ekonomik kullanma verimliliği düşmüştür.
Tarım arazisi ilimizin %51’lik kısmını oluşturmaktadır
İlimizin 275.578 hektar Tarım arazisi mevcut olup bu arazinin 206.553 hektarı sulamaya elverişlidir. Ancak bu
sulamaya elverişli arazinin 144.863 hektarı, yani %70’i sulanabilmektedir.
Entansif tarım belirli büyüklükteki bir tarımsal araziden daha fazla ürün alınmasına yönelik tarımsal teknolojiyi
ifade eder.
Entansif tarımın yapıldığı ilimizde bitki deseni olarak buğday, sanayi bitkileri (pamuk, mısır), sebzeler, zeytinlikler,
yağlı tohumlar, narenciye, meyve, tarla sebzeciliği, yem bitkileri ve ikinci ürün ve ara ziraatı olmak üzere toplam
275.578 hektar ekim alanı bulunmaktadır.
Tarım arazisi ilimizin %51’lik kısmını oluşturmaktadır. Tablo 3.1.2’de Hatay ilinin arazi varlığı verilmiştir.
.
Tablo 3.1.1: Hatay İli Sulama Durumu
DEVLET YATIRIMLI SULAMALAR
Sulanan Toplam Arazi(Hektar)
DSİ Tarafından sulanan arazi
22.086
Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından sulanan arazi
9.953
İki kurum tarafından ortak sulanan arazi + TİGEM*
14.966
Toplam
47.005
HALK SULAMALARI
Sulanan Toplam Arazi(Hektar)
Kuyulardan sulanan arazi
51.000
Nehir, dere ve çaylardan sulanan
46.858
Toplam
97.858
TİGEM: Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü
Tablo 3.1.2: Hatay İlinin Arazi Varlığı
Arazinin Çeşidi
Arazi Varlığı
(Hektar)
Toplam Arazi İçindeki
Payı(%)
Tarım Arazisi
275.578
% 51
Mer’a Arazisi
13.091
%2
249.977
% 46
Orman-Funda-Tapusuz-Konut- Diğer Arazi
Su Yüzeyi-Kayaç-Leçelik Alan
Toplam
1.654
%1
540.300
%100
38
Tablo 3.1.3: Hatay İli İlçeler Üzerinden Arazi Dağılımı (2010)
İLÇELER
YÜZÖLÇÜMÜ
(HA)
TARIM
ALANI
Miktar
(Ha)
ORMAN
FUNDA
SU YÜZEYİ
TAPUSUZ
KAYAÇ-ÇELİK
KONUT DİĞER
ALAN
ARAZİ
Miktar
Miktar
(Ha)
%
(Ha)
%
MERA ALANI
Miktar
(Ha)
%
%
Antakya
85.800
48.515
57
1.279
1
25.106
29
10.900
13
Altınözü
46.800
30.116
65
127
0,2
Belen
13.000
4.509
35
35
0,2
11.457
24
5.100
10,8
8.456
64,8
0
Dörtyol
60.000
12.471
20
96
0
0,1
47.233
79
200
0,9
Erzin
35.800
12.968
36
2.650
7
16.382
47
3.800
10
Hassa
51.400
16.723
33
İskenderun
63.700
22.496
35
1.434
2,7
31.343
61
1.900
3,3
11
0,01
41.193
65
0
Kırıkhan
84.300
43.157
0
51
3.883
5
25.260
30
12.000
14
Kumlu
22.300
14.700
66
1.804
8
2.096
9
3.700
17
Reyhanlı
Samandağ
41.000
32.105
78
1.245
3
7.250
18
400
1
44.600
18.073
41
114
0,2
21.913
49
4.500
9,8
19.745
58
413
1
13.942
41
0
0
47
13.091
2
251.631
43
42.500
8
Yayladağı
34.100
TOPLAM
582.800
275.578
Tarım arazisinin ilçelere göre dağılımına bakıldığında; Antakya 48.515 Hektar ile ilimizin %17’lik tarım arazisine
sahiptir. Antakya’dan sonra en çok tarım arazisine sahip olan ilçemiz 43.157 Hektar (%15) ile Kırıkhan’dır. Tarla
arazisinin büyüklüğüne göre ilçeler sıralandığında birinci sırayı Kırıkhan’ın aldığı, Kırıkhan’ı sırasıyla Antakya,
Reyhanlı ve Kumlu ilçelerinin takip ettiği görülmektedir. Sebze yetiştiriciliği ise en fazla İskenderun, Samandağ ve
Antakya’da yapılmaktadır. Hassa ilçesinde, bağ arazisinin önemli ölçüde bulunduğu görülmektedir.
İlçeler
Tablo 3.1.4: Kültür Arazisinin İlçelere Göre Dağılımı (da=dekar) (2010)
Tarla
Sebze
Mer’a
Tarım
Arazisi
Bağ
Zeytinlik Meyvelik
Arazisi +
Arazisi
Arazisi
(Nadas
Arazisi
Arazi
Arazi
Örtü Altı
Dahil)
II.Ürün
Antakya
12.790
485.150
310.000
55.000
150
80.000
40.000
Altınözü
1.270
301.160
125.630
8.560
50
156.000
11.920
0
350
45.090
18.360
2.352
700
15.056
8.622
100
Belen
Dörtyol
72.000
960
124.710
27.500
20.501
0
16.860
59.849
0
Erzin
26.500
129.680
18.700
550
0
29.466
80.964
2.898
Hassa
14.340
167.230
72.683
14.105
47.625
29.052
3.765
1.260
110
224.960
81.605
84.991
350
29.000
29.014
0
Kırıkhan
38.830
431.570
369.085
27.945
1.030
32.225
1.285
85.500
Kumlu
18.040
147.000
141.640
520
0
4.500
340
6.000
Reyhanlı
12.450
321.050
283.815
8.967
0
15.220
13.048
35.000
1.140
180.730
44.311
75.120
0
32.650
28.649
90
İskenderun
Samandağ
Yayladağı
4.130
197.450
115.660
9.790
300
49.540
22.160
0
TOPLAM
130.910
2.755.780
1.608.989
308.401
50.205
489.569
298.616
202.848
39
Grafik 3.1.1: Hatay’ın Tarım Arazisinin İlçelere Göre Dağılımı (2010)
Samandağ
7%
Yayladağı
7%
Merkez
17%
Reyhanlı
12%
Altınözü
11%
Kumlu
5%
Belen
2%
Kırıkhan
15%
İskenderun
8%
Dörtyol
5%
Hassa
6%
Erzin
5%
Grafik 3.1.2: Hatay’ın Tarım Arazisinin Kullanım Amaçlarına Göre Dağılımı (2010)
Meyvelik Arazi
10%
Zeytinlik Arazi
18%
Bağ Arazisi
2%
Tarla Arazisi
59%
Sebze Arazisi
11%
40
Bitkisel Ürünler Üretimi
İlimiz, ülkemizin önde gelen tarım merkezlerinden biridir. Üretilen ürün çeşidine bakıldığında Hatay’da; buğday,
pamuk, narenciye, zeytin ve sebze yetiştiriciliğinin ağırlıkta olduğu görülmektedir. II. Ürün olarak; mısır, soya,
susam ve yer fıstığı yetiştirilmektedir.
Tablo 3.1.5: Hatay’da Üretilen Bazı Tarla Ürünlerinin Ekim, Verim, Üretim Durumları
2009
2010
Ekim
Ekim
Ürün Adı
Verim
Üretim
Verim
Üretim
Alanı
Alanı
(kg/da)
(Ton)
(kg/da)
(Ton)
(Dekar)
(Dekar)
Buğday
1.135.271
588
667.821
1.025.389
463
474.455
Arpa
10.050
370
3.748
11.950
302
3.611
Yulaf
2.330
242
566
2.260
235
530
Çeltik
1.045
300
314
600
300
180
168.868
2.161
182.706
147.670
1.136
167.734
1.317.564
649
855.155
1.187.869
545
646.510
820
520
427
1.830
358
655
6.630
189
1.253
8.250
191
1.572
620
277
172
660
270
178
Y. Mercimek
1.877
135
254
1.940
141
254
K. Mercimek
175
137
24
280
141
40
K.Börülce
210
243
51
210
171
36
Dane Mısır (I. Ürün+II.Ürün)
Tahıllar
K.Bezelye
Nohut
K. Fasulye
Bakla
90
155
14
90
156
14
Baklagiller
10.422
211
2.195
13.260
207
2.749
Fiğ (Dane)
1.970
72
142
3.350
107
359
638
931
594
1.718
2.794
4.800
Silajlık Mısır(I. Ve II. Ürün)
14.475
4.678
67.725
15.425
4.708
72.628
Yem Bitkileri
17.083
4.008
68.461
20.493
3795
77.787
6.665
3.634
24.220
12.165
3.333
40.540
50
1.200
60
60
1.200
72
Yonca
Patates
Tatlı Patates
K.Sarımsak
K.Soğan
Yumru Bitkiler
Pamuk(I. Ve II. Ürün)
Kanola (Kolza)
Ayçiçeği(yağlık+çerezlik)
Yerfıstığı (I ve II. Ürün)
7.130
1.227
8.749
6.814
1.156
7.878
41.860
3.472
145.368
50.890
2.609
132.775
55.705
3.203
178.397
69.929
2592
181.265
301.390
501
151.140
460.600
513
236.325
100
150
15
385
150
58
2.208
231
510
1.081
221
238
1.100
283
312
1.000
250
250
304.798
499
151.977
463.066
511
236.871
Tütün
11.000
101
1.115
20.445
125
2.549
Endüstri Bitkiler
11.000
281
1.115
20.445
124
2.549
6.670
2.103
14.028
10.725
2.449
26.265
Yağlık Bitkiler
Kırmızı Biber
Kekik
Itri Bitkiler
550
100
55
800
194
155
7.220
1.951
14.083
11.525
2292
26.420
41
Tablo 3.1.6: Hatay’da Üretilen Bazı Sebze Ürünlerinin Ekim, Verim, Üretim
Durumları(Örtüaltı Dahil)(Dekar=Da)
2009
2010
Ekim
Ekim
Ürün Adı
Verim
Üretim
Verim
Üretim
Alanı
Alanı
(kg/da)
(Ton)
(kg/da)
(Ton)
(Da)
(Da)
Beyaz Lahana
Kırmızı Lahana
1.420
2.605
3.700
1.180
1.881
2.220
1.966
977
2.064
2.017
970
2.027
1.000
1.500
1.500
450
1.400
630
18.870
1.980
37.373
19.015
1.739
33.080
Ispanak
9.090
1.395
12.861
8.785
1.112
9.768
Pırasa
2.375
3.196
7.590
2.350
2.936
6.900
Pazı
1.800
2.254
4.058
1.800
2.936
3.180
Enginar
180
1.289
232
90
1.194
108
Tere
368
837
308
300
600
180
Kara yaprak Lahana
Göbekli + Kıvırcık Marul
Dereotu
Nane
Maydanoz
Roka
Taze Fasulye
675
942
626
715
936
669
1.405
1.063
1.493
1.400
773
1.083
17.515
1.229
21.528
18.085
1.123
20.310
180
1.000
180
180
750
135
20.360
1.035
21.080
21.011
1.020
21.551
Taze Bakla
2.180
1.199
2.611
2.020
1.146
2.315
Taze Bezelye
9.530
723
6.892
10.115
823
8.321
Taze Börülce
1.000
1.025
1.025
995
1.089
1.084
Taze Bamya
2.150
1.575
3.386
2.170
1.212
2.630
865
2.409
2.084
280
2.357
660
16.518
1.985
34.331
13.818
2.147
37.161
Balkabağı
Kavun
Karpuz
2.610
3.984
10.402
1.865
3.239
9.624
Sakızkabağı
12.303
2.825
34.761
11.945
2.689
33.356
Hıyar
24.441
3.179
77.705
23.604
3.190
80.033
Patlıcan
26.871
3.074
82.613
28.066
3.016
87.216
Domates
64.362
3.606
232.145
55.720
3.550
215.075
Biber
48.654
2.070
100.747
50.081
2.039
102.209
Taze Sarımsak
1.914
1.130
2.163
2.065
1.032
2.132
Taze Soğan
7.826
1.464
11.462
8.015
1.547
12.400
13.682
4.755
65.055
12.492
2.935
36.666
2.774
1.076
2.984
2.175
1.413
3.073
120
2.258
271
100
2.410
241
2.765
1.554
4.298
2.765
1.576
4.358
Havuç
Turp
Şalgam
Karnabahar
42
Narenciyenin ağırlıklı olarak yetiştirildiği Hatay’da, 2009 yılında 591 bin ton narenciye üretimi yapılmıştır.2010
yılında ise, %3.7 oranında artarak 620 bin ton narenciye üretimi yapılmıştır. 2009 yılında Türkiye’de 3.513.722
ton narenciye üretilmiştir. Üretilen narenciyenin %20’si Hatay ilinde üretilmiştir. 2010 yılında ise, Türkiye’ de
3.572.376 ton narenciye üretilmiştir. Üretilen narenciyenin %17’si Hatay’da üretilmiştir. Hatay’da ağırlıklı olarak
üretimi yapılan bazı meyvelerin; ekim, verim ve üretim durumları Tablo 3.1.7’de verilmiştir.
Tablo 3.1.7: Hatay’da Üretilen Bazı Meyvelerin Ekim, Verim, Üretim Durumları
2009
Ürün Adı Kapladığ
ı Alan
(Dekar)
Meyve
Veren
Ağaç
Sayısı
2010
Ağaç
Başına
Ort.Verim
(Kg/Da)
Üretim
(Ton)
Kapladığ
ı Alan
(Dekar)
Meyve
Veren
Ağaç
Sayısı
Ağaç
Başına
Ort.Verim
(Kg/Da)
Üretim
(Ton)
Armut
122
47.623
34
1.612
122
47.743
33
1.578
Ayva
50
9.165
25
234
50
9.165
25
227
Elma
1.253
100.076
37
3.719
1.361
96.988
35
3.353
53
16.379
36
596
53
16.545
32
536
16.023
789.553
38
30.026
16.209
798.493
31
24.817
7.982
198.373
38
7.530
8.511
210.025
34
7.185
152
Y.dünya
Erik
Kayısı
Zerdali
0
4.600
63
292
0
4.100
37
304
19.362
30
576
55
7.800
29
229
Şeftali
1.094
55.924
46
2.590
1.261
57.186
32
1.853
Vişne
0
550
24
13
0
500
23
13
Kiraz
A.Fıstığı
Ceviz
28
3.310
5
17
28
3.210
3
10
2.110
62.586
46
2.380
1.956
56.158
37
2.070
Fındık
30
1.550
12
19
30
1.550
12
19
Badem
685
41.467
20
828
811
43.445
19
818
Dut
0
37.900
27
1.029
0
37.960
27
1.031
İncir
1.781
217.340
28
6.141
1.781
217.750
29
6.404
Muz
33
6.000
0
198
103
6.000
618
Nar
6.520
297.895
26
7.787
8.530
361.465
26
T.Hurma
4.913
219.693
27
5.916
4.466
222.179
26
185.929
4.432.422
-
598.516
185.530
4.482.812
* Limon
13.730
233.787
111
26.120
13.680
233.787
111
26.120
* Portakal
75.455
1.974.470
164
325.192
75.355
1.974.470
164
325.192
* Mandalina
91.348
2.074.200
105
219.604
91.465
2.074.200
105
219.604
* Turunç
360
3.500
48
171
-
-
-
-
* Altıntop
5.036
146.465
187
27.429
5.030
147.665
184
27.135
Turunçgil
9.350
5.881
620.669
Tablo 3.1.8: Hatay’da Üretilen Zeytinin; Ekim, Verim, Üretimi ve Zeytinyağı Üretimi
2008
Kapladığı Alan (Dekar)
2009
2010
469.820
481.87
489.569
Meyve Veren Ağaç Sayısı (Adet)
8.102.015
8.690.148
9.142.235
Meyve Vermeyen Ağaç Sayısı (Adet)
5.557.175
5.429.665
5.473.970
31
29
20
123.256
126.513
179.972
40.464
41.227
37.538
Ağaç Başına Ortalama Verim (Kg)
Üretim (Ton)
Zeytinyağı Üretimi (Ton)
Kaynak: Hatay İl Tarım Müdürlüğü, TUİK
Not:2010 yılı verileri geçicidir.
43
Tablo 3.1.8: Hatay’da Üretilen Üzümün Ekim, Verim, Üretim Durumları(2009-2010)
2009
2010
Şaraplık
SofralıkÇekirdekli
SofralıkÇekirdeksiz
Şaraplık
SofralıkÇekirdekli
SofralıkÇekirdeksiz
Toplam Meyvelik Alan (Dekar)
6.000
42.550
530
6.000
43.675
530
Üretim (Ton)
7.200
50.518
515
5.400
47.858
220
Meyve Veren Ağaç Sayısı
6.000
42.550
530
6.000
43.675
530
Ağaç Başına Ortalama Verim (kg)
1.200
1.187
972
900
1.096
420
Kaynak: Hatay İl Tarım Müdürlüğü, TUİK
Türkiye’de üretilen maydanozun %36’sı 2010’da Hatay’da üretilmiştir.2010 yılı sonunda Türkiye’de 523 bin ton
Mandalina (Satsuma) üretilmiştir. Üretilen Mandalina (Satsuma) %36’sının üretimi Hatay’dan üretilmiştir. Hatay’ın
topraklarının tarıma elverişli olması sebebiyle Türkiye’de üretilen birçok tarla ürünlerinin, meyvelerin, sebzelerin
üretimin Hatay’ın payı oldukça yüksektir. Tablo 3.1.9 - 3.1.1.1 - 3.1.1.2 de Hatay’da üretilen ürünlerin Türkiye
içindeki payları verilmiştir.
Tablo 3.1.9: Hatay’da Üretilen Tarla Ürünlerinin Türkiye Üretimindeki Payı(2010)
Ürünler
Bezelye
Hatay Üretimi
(Ton)
Türkiye Üretimi
(Ton)
Hatay’ın Payı
(%)
655
3.200
20,4
7.878
76.936
10,2
87.440
816.705
1,7
Pamuk Tohumu (Çiğit)
136.983
1.272.800
1,7
Pamuk (Kütlü)
231.390
2.150.000
1,7
Soğan (Kuru)
132.775
1.900.000
6,9
26.268
186.272
14,1
Mısır (Dane)
103.178
4.310.000
2,3
Buğday (Diğer)
284.672
16.210.000
1,7
36
2.290
1,5
26.440
4.008.574
0,6
1.772
55.000
0,3
Sarımsak (Kuru)
Pamuk (Lif)
Kırmızı Biber (Baharatlık)
Börülce
Fiğ (Yeşil Ot)
Tütün
Mercimek (Yeşil)
274
25.400
0,1
Mısır (Silajlık)
72.628
12.446.450
0,5
Patates (Diğer)
40.540
4.513.155
0,8
0
0
0
Fiğ (Kuru Ot)
Susam
0
23.460
0
Kekik
155
11.190
0,1
Yerfıstığı
250
97.310
0,1
8.313
3.450.000
0,2
Buğday (Durum)
Kaynak: TUİK
44
Tablo 3.1.1.1: Hatay’da Üretilen Sebzelerin Türkiye Üretimindeki Payı(2010)
Ürünler
Maydanoz
Hatay Üretimi
(Ton)
Hatay’ın Payı
(%)
20.310
56.332
36.0
669
2.978
22.4
32.800
226.144
14.5
7.0
Dereotu
Marul (Göbekli)
Türkiye Üretimi
(Ton)
Tere
180
2.380
1.083
11.772
9.0
Kabak (Sakız)
33.356
314.340
10.6
Patlıcan
87.217
846.998
10.2
Bamya
2.630
36.748
7
Biber (Salçalık)
55.725
782.173
7
Biber (Sivri)
37.503
816.901
4
Nane
Roka
135
4.058
3
Hıyar (Sofralık)
78.635
1.593.844
4
Biber (Dolmalık)
12.435
387.626
3
6.900
244.812
2
Pırasa
Karnabahar
Domates (Sofralık)
4.358
158.579
2
188.275
7.173.188
2
660
89.368
7
37.061
1.611.695
2
630
81.953
7
1.966
118.170
1
Balkabağı
Kavun
Lahana (Karayaprak)
Lahana (Kırmızı)
Kaynak: TUİK
Tablo 3.1.1.2: Hatay’da Üretilen Meyvelerin Türkiye Üretimindeki Payı(2010)
Ürünler
Mandalina (Satsuma)
Trabzon Hurması
Hatay Üretimi
(Ton)
Türkiye Üretimi
(Ton)
186.915
Hatay’ın Payı
(%)
522.729
35.7
5.881
26.277
22.3
262.124
1.332.306
19.6
27.135
213.768
12.6
106.555
1.040.000
10.2
Erik
24.819
240.806
10.3
Portakal (Diğer)
27.877
303.146
9.1
Mandalina (Diğer)
28.211
249.049
11.3
179
2.346
7.6
Portakal (Washington)
Greyfurt (Altıntop)
Zeytin (Yağlık)
Turunç
Portakal (Yafa)
Mandalina (Clementın)
Yenidünya
Nar
4
75.048
0
3.490
76.612
4.5
530
12.112
4.3
9.351
208.502
4.4
Zeytin (Sofralık)
27.820
375
7.4
Limon
29.039
787.063
3.6
Üzüm (Sofralık- Çekirdekli)
47.858
431.326
2.8
Incir
6.404
254.838
2.5
Dut
1.033
75.096
1.3
818
55.398
1.4
Üzüm (Şaraplık)
5.400
461.508
1.1
Armut
1.579
380.003
0.4
Badem
Kaynak: TUİK
45
Örtüaltı Tarım
Örtüaltı tarım; gerekli özel çevre koşullarının yaratılması ile alçak ve yüksek sistemler içinde yapılan sebze,
meyve ve süs bitkileri yetiştiriciliğidir. Bu sistemler için de cam ya da plastikle örtülü yüksek yapılar "SERA"
olarak adlandırılmaktadır. Tablo 3.1.1.3’de Hatay’da Örtüaltı Sebze ve Meyve Alanları verilmiştir. Örtüaltı tarımın
en yoğun yapıldığı ilçeler; Antakya, Kırıkhan, Samandağ, Erzin ve Belen’dir. 2010 yılı itibariyle Hatay’da 11 bin
dekar sera alanı vardır. İlimizde en çok plastik seracılık uygulanmaktadır. Tablo 3.1.1.3 - 3.1.1.4 de sera türlerine
göre üretilen ürünlerin miktarı verilmiştir.
Tablo 3.1.1.3: Hatay’da Örtüaltı Sebze ve Meyve Alanları
Yıl
Toplam
alan(dekar)
Cam
sera(dekar)
Plastik
sera(dekar)
Yüksek
tünel(dekar)
Alçak
tünel(dekar)
2008
11.106
4
464
1.754
8.884
2009
10.855
4
505
1.754
8.592
2010
11.009
4
584
1.756
8.665
Kaynak: TUİK
Ürün
Tablo 3.1.1.4: Hatay’da Sera Türlerine Göre Yetişen Ürünler
Cam Sera(Ton)
Plastik Sera(Ton)
2008
Domates
2009
2010
2008
2009
2010
60
60
60
2.775
2.769
3.064
Hıyar
5
5
5
885
873
943
Fasulye
-
-
-
117
101
68
Kabak
-
-
-
26
26
18
Patlıcan
-
-
-
60
60
42
Biber(Dolmalık)
-
-
-
10
10
7
Biber(Sivri)
-
-
-
319
285
156
Kaynak: TUİK
Ürün
Tablo 3.1.1.5: Hatay’da Sera Türlerine Göre Yetişen Ürünler
Yüksek Tünel(Ton)
Alçak Tünel(Ton)
2008
2009
2010
2008
2009
2010
Domates
4.875
4.875
4.956
12.290
12.290
9.240
Hıyar
1.400
1.400
1.480
4.082
3.440
2.301
Fasulye
104
104
52
-
-
-
Kabak
484
484
165
3.608
3.608
1.058
1.479
1.479
845
5.325
4.515
1.688
35
35
30
50
50
50
Patlıcan
Biber(Dolmalık)
Biber(Sivri)
1.620
1.620
1.080
3.490
3.490
2.205
Kavun
-
-
-
7.800
7.800
7.500
Karpuz
-
-
-
3.608
3.608
3.551
Kaynak: TUİK
46
İlin tarım alet ve makine varlığına ilişkin bilgiler Tablo 3.1.1.7 de verilmiştir.2010 yılı sonu itibariyle Hatay’da
137.817 tarım aleti ve makinesi bulunmaktadır.
İlçeler
Tablo 3.1.1.6: Hatay İlçelerinin Tarım ve Makine Varlığı (2010)
Derin
Yağmurla
Pamuk
Damlama
Traktör
Pulluk
Mibzer
Kuyu
ma
Toplama
Sulama
Pompa
Sulama
mak.
Diğer
Antakya
5.185
5.656
1.863
595
42
93
14
15.907
Altınözü
1.900
2.034
98
80
25
10
1
13.244
Belen
266
150
43
31
0
40
0
666
Dörtyol
910
1.325
45
130
120
290
0
3.746
Erzin
960
595
186
168
8
62
0
2.681
Hassa
620
761
128
75
5
125
0
2.850
İskenderun
1.127
1.146
182
130
55
300
0
7.356
Kırıkhan
2.868
2.499
1.499
255
15
15
8
13.063
550
781
491
470
15
10
6
2.998
1.275
2.468
985
748
21
7
21
21.134
716
620
25
215
50
150
0
7.710
Kumlu
Reyhanlı
Samandağ
Yayladağı
310
531
3
72
15
35
0
2.057
TOPLAM
16.687
18.566
5.548
2.969
371
1.137
50
92.446
Tablo 3.1.1.7: Hatay’ın Tarım ve Makine Varlığı (2010)
ALET-MAKİNANIN CİNSİ
Traktör
MİKTARI
( Adet )
16.687
Biçerdöver
28
Karasaban
1.974
Hayvan Pulluğu
512
Traktör Pulluğu
10.402
Dip Kazan
Toprak Frezesi
1.061
750
ALET-MAKİNANIN CİNSİ
Saman makinesi
Tınaz makinesi
Döven
Patates Sökme makinesi
MİKTARI
( Adet )
302
12
8
1
Traktörle Çekilen Biçme makinesi
54
Motorlu Tırpan
56
Ot Silaj makinesi
12
Rototiller
85
Pamuk Toplama makinesi
50
Kültivatör
9.292
Ürün Kurutma makinesi
20
Merdane
1.145
Mısır danelime makinesi
14
Tırmık (Diskli, Dişli)
2.631
Mısır hasat makinesi
Toprak Tesviye makinesi
Set Yapma makinesi
Toprak Burgusu
37
987
57
Selektör
64
Yem Hazırlama makinesi
73
Yem dağıtıcı römork
Ara Çapa makinesi
4.096
Sap Parçalama makinesi
Ekim makinesi
1.677
Pülverizatör
Dikim Makinesi
Kimyevi Gübre Dağıtma makinesi
Orak makinesi
6
6
649
11.694
23
Tozlayıcı
120
4.385
Atamizör
2.025
Su Pompası
8.308
Ot Tırmığı
106
Derin Kuyu Pompa
2.969
Biçer Bağlar makinesi
150
Yağmurlama Tesisi
Balya makinesi
Römork
20
69
27.342
Sap Döver ve Harman makinesi
932
Sap Toplamalı Saman makinesi
94
Damla Sulama Tesisi
Su Tankeri
Diğer
Toplam
371
1.137
7.395
17.929
137.817
47
Organik Tarım
Organik Tarım; üretimde kimyasal girdi kullanmadan, üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve
sertifikalı tarımsal üretim biçimidir. Organik tarımın amacı; toprak ve su kaynakları ile havayı kirletmeden, çevre,
bitki, hayvan ve insan sağlığını korumaktır.
Önceleri çok çeşitli yöntemler ve teoriler geliştirilmiş, hatta bu yöntemlere astrolojik boyutlar katılarak ay ve
yıldızların etkisini de üretime katan ekoller ortaya çıkmıştır. Tüm bu ekoller incelendiğinde görülen temel öğe;
ekolojik dengenin korunarak, bitkisel ve hayvansal üretimin birlikte aile işletmeciliği şeklinde yapılması,
dolayısıyla üretimden tüketime kısa devrelerin kurularak kendi kendine yeterliliğinin sağlanmasıdır.
Tablo 3.1.1.8: Organik Tarımsal Ürün Üretim Miktarına Göre İl Sıralaması (2010)
İl Sıralaması
Çiftçi sayısı
Gerçek
üretim
alanı(ha)
Doğal
toplama
alanı(ha)
Nadas
Alanı(ha)
Toplam
alan(ha)
Üretim
miktarı(ton)
1.İzmir
866
5,339
11,465
30
16,834
28,669
2.Niğde
111
510
0
1
511
26,810
3.Manisa
1,064
4,834
453
183
5,469
26,642
4.Aydın
1,382
6,458
1,065
129
7,653
26,592
5.Erzurum
560
4,539
0
286
4,825
22,270
6.Malatya
357
4,902
0
98
4,999
17,240
7.Ağrı
130
4,566
0
326
4,892
16,581
8.Şanlıurfa
63
2,696
0
0
2,696
14,865
379
3,609
200
45
3,854
14,003
10.Gümüşhane
69
689
0
252
941
9,679
11.Mardin
33
1,276
0
0
1,276
8,277
12.Konya
420
593
0
150
743
7,672
13.Mersin
206
524
8,912
16
9,452
7,643
14.Kars
188
2,166
0
8
2,174
7,579
15.Bursa
177
393
100
25
518
7,358
16.Adana
37
484
7,481
16
7,980
7,114
17.Isparta
205
343
550
1
893
6,355
18.Hatay
40
788
0
18
805
6,246
19.Artvin
959
3,026
0
4
3,029
5,620
3.933
11.179
15.306
63.039
96.024
126.250
907
2.494
112.239
191.785
64.147
331.361
9.Çanakkale
Diğer
Toplam
Kaynak: Tarım Bakanlığı
48
Tablo 3.1.1.9: Organik Tarım Geçiş Süreci Üretim Miktarına Göre İl Sıralaması (2010)
İl Sıralaması
Çiftçi sayısı
Gerçek
üretim
alanı(ha)
Doğal
toplama
alanı(ha)
Nadas
Alanı(ha)
Toplam
alan(ha)
Üretim
miktarı(ton)
1.Van
9,920
89,151
0
3,818
92,969
308,850
2.Erzurum
2,762
32,419
0
2,767
35,186
131,327
3.Muş
2,376
26,037
0
5,059
31,096
95,621
4.Bitlis
951
14,324
0
1,923
16,247
60,516
5.Ağrı
1,349
24,228
0
3,118
27,346
54,575
6.Kars
1,406
21,306
0
194
21,500
53,802
749
10,321
0
855
11,176
45,891
7.Sivas
8.Şanlıurfa
227
13,520
0
750
14,270
34,788
2,226
12,684
0
116
12,800
32,986
10.Hatay
137
4,081
0
84
4,165
29,782
11.Hakkari
876
5,430
0
1,455
6,885
28,628
12.İzmir
639
3,883
0
50
3,933
16,204
13.Manisa
613
3,546
0
113
3,659
9,613
14.Ardahan
272
3,534
0
4
3,538
9,451
15.Erzincan
Diğer
265
6,150
2,569
28,105
0
0
1,074
1,727
3,643
29,832
8,952
91,388
30,918
295,140
0
23,107
318,247
1,012,375
9.Aydın
Toplam
Tablo 3.1.2.0: Hatay’ın Organik Tarımsal Üretim Verileri
Ürünler
Armut
Biber
Buğday
Erik
Kayısı
Limon
Mandarin
Üzüm
Ceviz
Nar
Pamuk
Zeytin
Fiğ
Kavun
Yonca
Mısır
Nektarin
Soya fasulyesi
Greyfurt
Portakal
Domates
Toplam
2008
(ton)
2009
(ton)
77
90
210
122
70
268
30
42
255
85
1.249
96
2.230
5
81
90
890
24
0,45
156
3.025
1.088
482
403
70
1.699
2
157
300
10.803
2010
(ton)
57
1.529
25
80
196
1
76
2.497
432
46
50
366
2
302
2
6.246
49
Tablo 3.1.2.1: Hatay’ın Organik Tarım Geçiş Süreci Üretim Verileri
Ürünler
Armut
Biber
Badem
Buğday
Domates
Elma
Erik
Fiğ
Greyfurt
Hıyar
Kayısı
Kavun
Kanola
Kivi
Limon
Mandarin
Mısır
Nektarin
Üzüm
Ceviz
Nar
Pamuk
Patates
Portakal
Soya fasulyesi
Sarımsak
Soğan
Yenidünya
Yonca
Zeytin
Toplam
2008
(ton)
623
65
1
57
1
20
300
18
21
45
10
3.544
210
41
80
567
6.982
2009
(ton)
453
15
6.375
48
10
5
493
3
310
38
99
540
2
75
4.898
2.123
2.021
710
1
4.405
26.044
2010
(ton)
46
22
7.388
385
18
45
132
510
1
794
5.222
5
343
7.707
1.306
1.775
2.717
1.339
29.782
50
Hayvan Varlığı ve Hayvansal Ürünler Üretimi (2010)
Bitkisel üretimin ön planda olduğu Hatay’da, hayvancılık ikinci planda yer almaktadır.
2010 yılında;
Büyükbaş hayvan sayısı toplamında bir önceki yıla kıyasla %10 artarak 127.329 olup,
Küçükbaş havyan sayısında da 2010 yılı sonunda sadece %3,7’lik bir artış ile 161.729 olmuştur.
Kanatlı hayvan toplamında ise %1.1 artış ile 2.101.397 olmuştur.
Tablo 3.1.2.2: Hatay’ın Hayvan Varlığı
Adet
Hayvan Türü
2008
2009
2010
Saf Kültür Irkı Sığır
20.336
20.146
26.711
Kültür Melezi Sığır
71.509
76.856
79.953
Yerli Sığır
13.439
13.032
20.222
362
188
443
7.158
5.911
5.683
Büyükbaş Toplam
112.804
116.133
127.329
Koyun
103.123
89.357
90.688
Kıl Keçi
75.921
66.486
71.041
179.044
155.843
161.729
Tavuk
1.706.698
2.066.188
2.091.141
Ördek
5.125
4.720
4.313
Kaz
4.760
4.249
3.917
Hindi
2.917
2.571
2.026
1.719.500
2.077.728
2.101.397
Manda
At, Katır, Eşek
Küçükbaş Toplam
Kanatlı Toplam
Eski Usul Kovan
920
873
870
Fenni Kovan
79.755
83.908
87.236
Arı Kovan Toplam
80.675
84.781
88.106
51
Küçükbaş hayvanların en çok bulunduğu ilçemiz Hassa’dır. Küçükbaş hayvanların %22’si Hassa ilçesindedir.
Büyükbaş hayvanların en çok bulunduğu ilçemiz ise Antakya’dır. Büyükbaş hayvanların %33’ü Antakya’da
bulunmaktadır. Arcılıkta ise önce çıkan ilçemiz Dörtyol’dur. Hatay’da yapılan arıcılığın %45’i Dörtyol’da
yapılmaktadır.2010 yılında Hatay’da 1.375.787 kg bal üretilmiştir. Balın 560 bin kg.ı Dörtyol’da, 266 bin kg.ı
Antakya’da üretilmiştir.
Tablo 3.1.2.3: İlçeler Bazında Küçükbaş ve Büyükbaş Hayvan Varlığı(2010)
Büyükbaş Havyalar
Küçükbaş hayvanlar
Kültür
İlçeler
Saf Kültür
Yerli
At,Katır,
Melezi
Koyun
Keçi
Sığır
Sığır+Manda
Eşek
Sığır
Antakya
10.155
28.701
3.605
1.007
9.234
9.918
Altınözü
3.500
3.000
100
1.296
640
1.460
Belen
141
1.027
138
65
4.720
4.045
Dörtyol
360
2.000
490
121
3.250
1.800
0
1.787
107
56
5.848
4.548
1.913
1.687
644
291
15.600
21.106
830
11.550
540
264
2.620
1.070
Erzin
Hassa
İskenderun
Kırıkhan
2.150
6.000
6.425
148
21.160
10.200
Kumlu
500
2.000
1.000
70
9.410
1.900
Reyhanlı
442
4.866
3.869
347
14.106
2.584
4.720
13.335
2.247
1.038
1.050
1.410
11.000
Samandağ
Yayladağı
2.000
4.000
1.500
980
3.050
TOPLAM
26.711
79.953
20.665
5.683
90.688
71.041
Tablo 3.1.2.4: İlçeler Bazında Kanatlı Hayvan ve Arı Kovanı Sayısı(2010)
KANATLILAR
ARI KOVANLARI
Tavuk
Diğer
İlçeler
Tavuk Broiler
Eski Usul
Yeni Usul
Yumurtacı
Kanatlı
(Adet)
Kovan Sayısı Kovan Sayısı
(Adet)
(Adet)
Antakya
1.597.261
206.500
2.970
176
14.714
532
Altınözü
0
3.180
225
100
30.000
4.200
248
7
470
Dörtyol
0
21.000
0
0
40.000
Erzin
0
17.500
260
0
6.700
17.000
40.700
730
140
3.560
0
21.500
850
42
6.500
15.000
12.000
2.700
100
5.500
0
5.500
800
5
400
Belen
Hassa
İskenderun
Kırıkhan
Kumlu
Reyhanlı
0
7.000
1.010
120
1.200
Samandağ
45.000
22.800
313
0
6.760
Yayladağı
10.000
15.000
150
180
900
TOPLAM
1.714.261
376.880
10.256
870
87.236
52
Hatay iline ait hayvansal ürünler üretimine bakıldığında; 2009 yılında 66 milyon olan yumurta üretimi 2010 yılında
% 7 artarak 70 milyon adete ulaşmıştır. Kırmızı et üretimi ise 2009 yılı sonunda 2008 yılına oranla %6,7 oranında
artarken 2010 yılında % 1,4 azlıp 5.809 ton üretim yapılmıştır.
2010 yılı sonunda Hatay’ın bitkisel ürünlerden elde ettiği gelir 1,9 milyar TL iken, su ürünleri(16 milyon TL) ve
hayvansal ürünlerden(248 milyon tl) elde edilen gelir 264 milyon TL olmuştur.
İlimizde 2010 yılı fert başına düşen gayrisafi tarımsal gelir 6.062 TL dir.
Tablo 3.1.2.5: Hatay İlinin Hayvansal Ürünler Üretimi ve Bir Önceki Yıllara Göre Oranı
Oran
Sayısı
Ürünün Cinsi
2010/2009
(%)
2008
2009
2010
Yumurta (Adet)
76.495.000
66.172.161
70.839.600
7
Kırmızı Et (Ton)
5.520
5.889
5.809
-1,3
Beyaz Et (Ton)
2.655
2.769
2.829
2,1
Süt (Ton)
147.300
149.444
176.160
7,8
Bal (Ton)
1.280
1.318
1.376
17,9
Su Ürünleri (Ton)
2.835
1.589
2.364
48,7
121
106
109
2,9
Yapağı ve Keçi Kılı (Ton)
Tablo 3.1.2.6: Hatay’ın Gayrisafi Tarımsal ve Hayvansal Geliri
Ürünün Cinsi
Gelir(TL)
2008
2009
2010
Tarla Ürünleri
506.547.588
578.236.490
722.572.140
Sebze Ürünleri
372.759.360
406.690.750
401.228.550
Meyve Ürünleri
Bitkisel Üretim Toplamı
Su ve Hayvansal Ürünler
Toplam
726.026.850
781.468.250
794.097.150
1.605.333.798
1.766.395.490
1.917.897.840
198.698.234
216.932.527
264.726.876
1.804.032.033
1.983.328.017
2.182.624.716
Tablo 3.1.2.7: Hayvan Hastalık ve Zararlılarıyla Mücadeledeki Program Ve
Gerçekleşmeler(2010)
Programın Adı
Program
(Adet)
Gerçekleşme (Adet)
Şap Aşılaması (B.Baş)
160.000
146.190
Şap Aşılaması (K.Baş)
126.270
65.851
Brucella (B.B.)
6.400
966
Brucella (K.B.)
28.060
3.125
Kuduz Aşılaması (kedi-köpek)
5.500
3.040
Koyun-Keçi Vebası
140.300
93.432
Sağlık Taraması (muhtelif baş)
745.250
580.000
53
3.2 Ticaret Borsaları Ve Toptancı Halleri
İskenderun Ticaret Borsası
Cinsi
Hububat
Tablo 3.2.1: İskenderun Ticaret Borsası’nın İşlem Hacmi
2007
2008
2009
Miktar
Miktar
Miktar
Değer (TL)
Değer (TL)
Değer (TL)
(kg/adet)
(kg/adet)
(kg/adet)
325.200.656
Hububat Mamulleri
-
166.464.460
-
339.851.746
159.383.004
425.033.685
494.296.264
3.544.517
2.183.920
3.859.153
1.462.609
Bakliyat
37.558.100
18.713.549
11.106.600
11.642.665
30.184.132
37.831.799
Bakliyat Ürünleri
23.924.800
4.590.599
4.343.400
1.158.189
6.089.351
2.149.519
Yağlı Tohumlar
35.076.320
10.012.434
25.582.007
9.036.961
21.426.301
825.080
920.779
619.170
941.957
671.087
888.173
107.261.548
36.440.553
114.982.476
53.557.080
151.804.339
101.503.657
532.310
613.195
674.885
506.939
1.347.369
2.096.278
1.042.417
4.095.494
3.230.884
4.195.057
3.909.099
124.735.219
109.909.442
104.520.126
96.105.109
76.212.263
71.836.218
-
-
1.171.627
825.668
1.295.780
734.210
Bitkisel Yağlar
Yaş ve Kuru
Meyveler
Yaş ve Kuru Meyve
Ürünleri
Hayvansal Ürünler
Tekstil
Hammaddeleri
Orman Ürünleri
553.341
7.894.606
Kaynak: İskenderun Ticaret Borsası
Reyhanlı Ticaret Borsası
Cinsi
Hububat
Tablo 3.2.2: Reyhanlı Ticaret Borsası’nın İşlem Hacmi
2007
2008
2009
Miktar
Miktar
Miktar
Değer (TL)
Değer (TL)
Değer (TL)
(kg/adet)
(kg/adet)
(kg/adet)
219.785.726
85.899.953
314.354.013
154.520.406
407.869.609
180.355.399
46.031.828
12.318.650
25.627.377
8.088.917
15.515.203
4.425.486
486.850
528.194
39.880
63.808
151.003
217.985
Gıda Maddeleri
16.933.707
3.012.803
9.239.902
3.433.295
10.536.031
5.188.464
Tekstil
Hammaddeleri
144.759.311
120.000.568
94.382.523
83.914.995
59.668.116
54.778.880
493
115.005
390
100.925
301
99.690
Yağlı Tohumlar
Bitkisel Yağlar
Canlı Hayvan
Kaynak: Reyhanlı Ticaret Borsası
54
Antakya Toptancı Hali
Tablo 3.2.3: Antakya Toptancı Halinde İşlem Gören Sebzeler(2009-2010)
2009
Cinsi
Bakla
Miktarı
(KĞ)
Tutarı
(TL)
2010
Ortalama
Miktarı
(KĞ)
Tutarı
(TL)
Ortalama
188.552
55.801,65
0,30
144.940
67.877,95
0,47
7.145
8.492,60
1,19
10.913
15.119,15
1,39
808
767,60
0,95
25.902
34.709,90
1,34
115.930
110.421,75
0,95
225.280
151.710,30
0,68
2.124.837
1.508.608,50
0,71
3.091.067
2.033.421,65
0,66
Börülce
102.248
87.664,95
0,86
54.259
64.577,45
1,19
Brokoli
15.434
15.348,15
0,99
13.102
9.859,00
0,76
D.Biber
98.964
58.279,50
0,59
77.193
42.357,37
0,55
13.308.140
6.103.760,93
0,46
20.436.685
12.262.011,00
0,60
542.835
506.964,70
0,93
586.563
431.292,38
0,74
1.534.701
370.586,67
0,24
1.637.148
404.774,98
0,25
Ispanak
394.083
138.708,50
0,35
444.772
252.309,00
0,57
K.Soğan
970.373
304.367,25
0,32
1.382.366
702.139,02
0,51
Kabak
908.554
524.716,85
0,58
3.179.291
970.586,39
0,31
830
1.845,00
0,45
7.658
2.675,20
0,35
Lahana
537.839
174.016,72
0,32
738.298
308.254,45
0,42
Limon
884.872
339.522,06
0,38
857.654
355.040,16
0,42
Marul
726.810
169.700,57
0,23
897.401
233.070,70
0,26
Patates
1.996.966
767.947,35
0,39
3.495.351
1.219.259,40
0,35
Patlıcan
1.860.622
1.141.978,70
0,61
2.842.090
1.152.167,00
0,41
Bamya
Barbunya
Bezelye
Biber
Domates
Fasulye
Havuç
Kabak Kış
Pırasa
29.798
9.720,90
0,33
34.464
11.921,10
0,35
2.826.715
1.505.965,40
0,53
2.781.395
1.434.909,40
0,52
Sarımsak
52.690
57.385,15
1,09
99.595
154.833,10
1,56
Şalgam
88.760
21.301,50
0,24
141.441
27.946,20
0,20
Salatalık
T.Soğan
Turp
Yer fıstık
Zeytin
2.125
743,75
0,35
32.417
30.363,40
0,94
203.196
66.753,06
0,33
157.638
47.341,00
0,30
1.315
1.315,00
1,00
23.131
28.577,00
1,24
245
294,00
1,20
248
558,00
2,20
Kaynak: Antakya Belediyesi Hal Müdürlüğü
55
Tablo 3.2.3: Antakya Toptancı Halinde İşlem Gören Meyveler(2009-2010)
2009
Cinsi
Miktarı
(KĞ)
Tutarı
(TL)
2010
Ortalama
Miktarı
(KĞ)
Tutarı
(TL)
Ortalama
Armut
527.274
496.842,01
0,94
510.178
622.413,50
1,22
Ayva
80.794
32.655,20
0,41
97.291
56.276,25
0,58
Çilek
56.853
65.799,70
1,16
71.929
79.360,25
1,10
Elma
5.079.586
2.747.077,15
0,54
5.800.629
2.859.950,83
0,50
Erik
1.005.242
823.243,45
0,82
1.458.301
593.733,55
0,41
76.575
25.316,25
0,33
176.683
37.236,25
0,21
Greyfurt
Hurma
711.160
399.072,85
0,56
869.352
422.853,10
0,49
İncir
17.345
14.297,55
0,82
12.994
16.381,00
1,26
Karpuz
55.014
36.103,60
0,66
4.710
5.167,00
1,10
Kavun
903.841
287.230,85
0,32
750.603
363.011,83
0,49
Kayısı
401.440
353.291,20
0,88
212.794
134.616,25
0,64
Kitte
70.285
20.818,80
0,30
74.075
40.000,05
0,54
Kiraz
448.576
538.156,38
1,20
212.766
194.573,55
0,92
Kivi
25.475
38.314,35
1,50
28.556
43.247,55
1,52
1.543.002
925.801,50
0,60
2.616.233
1.129.573,21
0,44
Murt
40.927
25.018,39
0,61
58.668
28.422,00
0,49
Muz
399.657
494.377,05
1,24
919.734
939.758,60
1,02
Mandalina
Nar
190.975
161.493,60
0,85
441.301
29.850,30
0,68
Portakal
3.713.309
1.765.414,61
0,48
3.305.157
1.375.936,25
0,41
Şeftali
1.455.036
874.823,60
0,60
1.037.899
785.908,43
0,76
Üzüm
1.909.604
796.995,40
0,42
1.876.263
1.350.909,36
0,72
116.429
62.550,55
0,54
21.806
22.678,65
1,04
Yenidünya
Kaynak: Antakya Belediyesi Hal Müdürlüğü
56
3.3 Ulaştırma
Anadolu'nun güneyinde Türkiye Cumhuriyeti'nin sınır vilayetlerinden biri olan Hatay ilinin, merkez ilçesi
Antakya’dır. Antakya 36 10' kuzey enlemi ve 36 06' doğu boylamı ile yurdumuzun en güneyinde yer alan kent
niteliğindeki yerleşme merkezidir. Akdeniz’in doğu ucunda kıyıdan 22 km. kadar içerde olan Antakya’nın
denizden yüksekliği yaklaşık 80 m.dir. Kuzeyde Amanos Dağları (Nur Dağları) ile güneyde Kel Dağ (Cebel-i
Akra) arasında kalan Aşağı Asi Vadisi'nin başlangıcında Kel Dağı'nın kuzeydoğusunda 440 m. rakımlı Habib-i
Neccar Dağı'nın eteklerindedir.
Kuzey yönünde yaklaşık 30 km. boyunca Türkiye-Suriye sınırını oluşturacak şekilde akan Asi Nehri
bulunmaktadır. Asi Nehri, Antik çağda küçük tonajlı nehir gemilerinin seyrüseferine imkân veren ve Antakya'yı
asırlar boyu Akdeniz'e bir suyolu ile bağlanmıştır. Asi'nin Antakya içinden geçen ve bir kanal haline getirilmiş olan
yatağı yaklaşık 2 km. uzunluğunda ve 30-35 m. genişliğindedir.
İlimizde ulaşım; kara hava ve deniz yoluyla sağlanmaktadır. İlimiz karayoluyla Ankara’ya 681 km, İstanbul’a 1130
km, İzmir’e 1091 km, Adana’ya 191 km, Gaziantep’e 196 km. uzaklıktadır. Antakya-Reyhanlı karayolu ile
Suriye’nin Halep şehrine, E-391 karayolu ile Güneydoğu Anadolu’ya ulaşılır. Avrupa-Anadolu-Ortadoğu-Güney
Asya’yı birbirine bağlayan E-91 karayolu Hatay sınırları içerisinde bulunmakta olup, Antakya ve İskenderun’dan
geçmektedir.
Hatay, Suriye ve diğer Ortadoğu ülkelerine açılan Cilvegözü ve Yayladağı sınır kapılarına sahiptir. Bu
konumundan dolayı; İlimiz ihracat ve ithalatı açısından oldukça gelişmiştir. Buna paralel olarak uluslararası
nakliye sektöründe de oldukça gelişmiştir. Türkiye’nin İstanbul’dan sonra 2. büyük nakliye filosuna Hatay İli
sahiptir.
Türkiye'nin en güneyinde yer alan Hatay Havaalanı, Hatay’ın Merkez ilçesi Antakya’da yer almaktadır. Hatay' ın
İskenderun ilçesine 30 km. Antakya ilçesine 27 km. uzaklıkta bulunmaktadır.09.07.2007 tarihinde hizmete
açılmış olup 2008 yılındada Geçici Hava Hudut Kapısı olarak yurtdışı seferlerine başlamıştır.Havaalanı geçici
terminal binasında yolcu kullanım alanı 1200 m2 oldup yetersiz kaldığından Mart 2011’de yeni terminal binası
hizmete açılmıştır.Yolcu kapasitesi 2 milyon kişidir.
2009 yılında toplam gelen-giden 325.307 yolcu ve 2897 uçak Hatay Havaalanı'na gelmiştir.
2010 yılında ise gelen-giden uçak sayısı %78 oranında artarak 5171,
yolcu sayısı ise % 76 oranında artarak 574.613 yolcu Hatay havaalanını kullanmıştır
İskenderun Limanı, Akdeniz'in kuzeydoğusunda konuşlanmakta olup, Ortadoğu ülkelerine olan aktarma trafiğine
olduğu kadar, Güney ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerine de hizmet vermektedir. Bu bakımdan, aktarma limanı
olarak önemli bir role sahiptir.
2010 yılında İskenderun Limanına, 833 Türk Bayraklı, 2899 Yabancı Bayraklı giriş-çıkış yapmıştır. Toplamda,
64.785.015 ton yükleme, 25.293.224 ton boşaltma yapılmıştır.
57
Karayolları
Hatay’ın 12 adet ilçesi vardır. Bunlar, Altınözü, Samandağ, Kırıkhan, Kumlu, Belen, Yayladağı, Reyhanlı,
İskenderun, Hassa, Dörtyol, Erzin ve Antakya’dır. Grafik 3.3.1 İlçelerin Antakya ile Mesafesi(km) verilmiştir.
Hatay ili 349 km Devlet yolu, 272 km il yolu 120 km otoyolları, 2809 km Köy yolları ve 54 km Demiryolu
bulunmaktadır. Motorlu tren ve ekspres seferleri sadece İskenderun’a kadar yapılmaktadır. İlimizdeki Köy
yollarının 1652 km. asfalt yol, 738 km stabilize yol, 419 km. Tesviye + Ham yoldur. Tablo 3.3.1’de Hatay İli
Ulaşım Ağı Durumu ve Tablo 3.3.2’de Köy Yollarının Cinsine Göre Uzunluğu verilmiştir.
Grafik 3.3.1: İlçelerin Antakya ile Mesafesi(km)
106
91
100
78
80
54 59
50
46
40 42
60
40
25 27
Erzin
Dörtyol
Hassa
İskenderun
Reyhanlı
Yayladağı
Belen
Kumlu
Altınözü
0
Kırıkhan
20
Samandağ
ilçelerin Antakya İle
Mesafesi (km)
120
Tablo 3.3.1: Hatay İli Ulaşım Ağı Durumu(2010)
Yol Türü
Uzunluğu
(km)
Devlet Yolu
349
il Yolu
272
Otoyollar
Köy Yolları
Demiryolu
Toplam
120
2.809
54
3.604
Kaynak: T.C. Hatay Valiliği İl Planlama ve koordinasyon Müdürlüğü
Motorlu Kara Taşıtları
2010 yılı itibariyle, İlimizde toplam 322.377 adet motorlu kara taşıtı bulunmaktadır. Hatay, motorlu kara taşıt
bakımından Türkiye genelinde % 2,1’lik payıyla, 10. sırada yer almıştır. Tablo 3.3.2.’de Hatay ve Türkiye’deki
Motorlu Kara Taşıtları Sayısı verilmiştir. 2010 yılında Hatay’daki taşıt sayısı bir önceki yıla kıyasla % 5,7
oranında artarken, Türkiye’deki taşıt sayısı ise %5,3 oranında artmıştır. Tablo 3.3.4 Motorlu Kara Taşıt Sayısına
Göre İl Sıralaması(2010) verilmiştir.
58
Tablo 3.3.2: Hatay ve Türkiye’deki Motorlu Kara Taşıtları Sayısı
Hatay
Türkiye
Taşıt Türü
2008
2009
2010
2008
2009
Otomobil*
2010
97.570
103.459
113.105
6.796.629
7.093.964
7.544.871
Minibüs
9.530
9.256
9.421
383.548
384.053
386.973
Otobüs
2.752
2.831
3.061
199.934
201.033
208.510
Kamyonet*
31.114
34.003
37.561
2.066.007
2.204.951
2.399.038
Kamyon**
16.026
15.825
16.060
744.217
727.302
726.359
Motosiklet
116.201
122.634
125.847
2.181.383
2.303.261
2.389.488
471
509
35.100
34.104
35.492
Özel Amaçlı Taşıtlar
433
Traktör
16.402
16.317
16.813
1.358.577
1.368.032
1.404.872
Toplam
290.028
304.796
322.377
13.765.395
14.316.700
15.095.603
Kaynak: TUİK
* Arazi Taşıtı Dahildir
** Ağır Tonajlı yük taşımalarını da kapsar.(Çekici, Damperli Kamyon, Tanker, Çöp Kamyonu vb..)
Tablo 3.3.3: Hatay ve Türkiye’deki Motorlu Kara Taşıt Sayısının Bir önceki Yıla Göre Oranları
Hatay
Türkiye
Taşıt Türü
2008
2009
2010
2008
2009
2010
Otomobil*
5,8
6,0
9,3
5,0
4,3
6,3
Minibüs
2,5
-2,8
1,7
2,9
0,1
-0,76
Otobüs
4,5
2,8
8,1
5,7
0,5
3,7
Kamyonet*
9,7
9,2
10,4
9,2
6,7
8,3
Kamyon**
3,6
-1,2
1,4
2,0
-2,2
-0,9
Motosiklet
7,9
5,5
3
8,8
5,5
3,7
-17,6
8,7
8,06
-9,0
-2,8
4,06
Traktör
1,3
-0,5
3,03
2,3
0,6
2,6
Toplam
6,4
5,0
5,7
5,7
4,0
5,3
Özel Amaçlı Taşıtlar
Kaynak: TUİK
Tablo 3.3.4: Motorlu Kara Taşıt Sayısına Göre İl Sıralaması
2009
İl Sıralaması
Motorlu Kara
Taşıtı Sayısı
(Adet)
2010
Türkiye
Genelindeki
Payı
(%)
İl Sıralaması
Motorlu Kara
Taşıtı Sayısı
(Adet)
Türkiye
Genelindeki
Payı
(%)
1. İstanbul
2.721.203
19,0 1.İstanbul
2,794,236
18.5
2. Konya
1.234.695
8,6 2.Ankara
1,285,661
8.5
3. İzmir
927.899
6,4 3.İzmir
971,366
6.4
4. Antalya
668.838
4,6 4.Antalya
701,278
4.6
5. Adıyaman
597547
4,1 5.Bursa
538,598
3.5
6. Bursa
513.498
3,5 6.Konya
488,626
3.2
7. Karaman
457.768
3,1 7.Adana
448,353
2.9
8. Adana
423.496
2,9 8.Manisa
405,385
2.6
9. Manisa
386.263
2,6 9.Mersin
402,264
2.6
10.Mersin
379.933
2,6 10.Hatay
322,377
2.1
11.Hatay
304.796
2,1 11.Balıkesir
320,831
2.1
12.Balıkesir
302.810
2,1 12.Gaziantep
320,032
2.1
Diğer
Toplam
5.011.691
14.316.700
31 Diğer
100 Toplam
6.096.596
40
15.095.603
100
Kaynak: TUİK
59
Karayolu Eşya Taşımacılığı
Hatay, Suriye ve diğer Ortadoğu ülkelerine açılan Cilvegözü ve Yayladağı sınır kapılarına sahiptir. Bu
konumundan dolayı; İlimiz ihracat ve ithalatı açısından oldukça gelişmiştir. Buna paralel olarak uluslararası
nakliye sektöründe de oldukça gelişmiştir. Türkiye’nin İstanbul’dan sonra 2. büyük nakliye filosuna Hatay İli
sahiptir. Uluslar arası ve yurtiçi ticari eşya taşımacılığı yapan 2010 sonu itibariyle 193 firma
bulunmaktadır.Türkiye’de C2 belgeli firmaların %12’si Hatay da bulunmaktadır.
Tablo 3.3.5: Karayolu Eşya Taşımacılığı Belge Sayısı (2008-2010)
Hatay
Türkiye
Belge Türü
2008
2009
2010
2008
2009
2010
C1
2
2
2
77
96
380
C2
114
157
193
1001
1.292
1.592
C3
0
0
1
5
7
10
K1
2.497
2.513
2526
165.940
166.862
167.235
K2
634
654
731
96.614
98.930
101.709
K3
1
3
4
900
959
1.064
K1*
3
51
88
1.187
3.340
7.297
K2*
208
1.000
4632
14.872
65.613
207.309
3.459
4.380
8.177
280.596
336.099
499.377
Toplam
Kaynak: Kara Ulaştırma Genel Müdürlüğüı
Karayolu Eşya Taşımacılığı Belge İsimleri Açıklaması
C1 Kendi iştigali ile ilgili uluslar arası ve yurtiçi eşya taşımacılığı
C2 Uluslar arası ve yurtiçi ticari eşya taşımacılığı
C3 Uluslar arası ve yurtiçi/büro eşyası taşımacaılığı
K1 Yurtiçi ticari eşya taşımacılığı
K1* İl içi izin verilebilen toplam yüklü ağırlığı 3,5 ton olan araçlarla yapılan ticari eşya taşımacılığı
K2* Kendi iştigali ile ilgili izin verebilen toplam yüklü ağırlığı 3,5 ton olan araçlarla yapılan yurtiçi eşya taşımacılığı
K2 Kendi iştigali ile ilgili yurtiçi eşya taşımacılığı
K3 Yurtiçi ticari ev/büro eşyası taşımacılığı
Tablo 3.3.6: Yetki Belgeli Taşıt Türü Sayısı (2010)
Taşıt Türü
Hatay
Türkiye
Hatay’ın Türkiye
içindeki payı(%)
Çekici
7.608
116.283
6.5
Kamyon
4.326
367.729
1.1
Kamyonet
7.326
517.763
1.4
Otobüs
709
33.781
2.09
Otomobil
232
2.876
8.06
Römork
92
6.037
1.5
8.331
132.178
6.3
28.624
1.176.647
2.4
Y.Römork
Toplam
Kaynak: Kara Ulaştırma Genel Müdürlüğü
KARAYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞI
2010 yılı sonu itibariyle, Hatay’da A2 belgesi olan otomobille uluslar arası yolcu taşımacılığı yapan 32 firma
bulunmaktadır. Hatay’ın Türkiye içindeki payı %25 dır. Tablo 3.3.7’de Hatay ve Türkiye’deki Karayolu Yolcu
Taşımacılığı Belge Sayısı (2008-2010) verilmiştir.
Antakya Otogarı Yurtiçi Yolcu Taşımacılığı 2010 yılında 36.400 sefer yapılmıştır. Bu seferlerden 6.188 tanesi
İstanbul’a düzenlenmiştir. Aynı zamanda Antakya Otogarında Yurt dışına 2010 yılında 6.448 sefer yapılmıştır.
Tablo 3.3.8’de Antakya Otogarı Yurtiçi Yolcu Taşımacılığı Faaliyetleri verilmiştir.
60
Belge Türü
Tablo 3.3.7: Karayolu Yolcu Taşımacılığı Belge Sayısı (2008-2010)
Hatay
Türkiye
2008
2009
2010
2008
2009
2010
A1
0
0
0
35
59
108
A2
16
20
32
60
100
127
B1
1
12
13
11
63
72
B2
0
9
14
12
68
140
D1
1
2
6
154
251
371
D2
Toplam
6
7
7
471
642
1.011
24
50
72
743
1.183
1.829
Kaynak: Kara Ulaştırma Genel Müdürlüğü
Karayolu Yolcu Taşımacılığı Belge İsimleri Açıklaması
A1 Otomobille şehirlerarası yolcu taşımacılığı
A2 Otomobille uluslar arası yolcu taşımacılığı
B1 Otobüsle uluslar arası tarifeli yolcu taşımacılığı
B2 Otobüsle şehirlerarası tarifesiz yolcu taşımacılığı
D1 Otobüsle şehirlerarası tarifeli yolcu taşımacılığı
D2 Otobüsle yurtiçi tarifesiz yolcu taşımacılığı
Tablo 3.3.8: Antakya Otogarı Yurtiçi Yolcu Taşımacılığı Faaliyetleri(2010)
Güzergâh
Sefer Sayısı
Güzergâh
Sefer Sayısı
1. İstanbul
6.188
14.Van
728
2. Mersin
5.824
15.Bingöl
728
3. Ankara
4.004
16.Konya
364
4. Antalya
4.004
17.Amasya
364
5. İzmir
2.184
18.Sivas
364
6.Kayseri
1.820
19.Karabük
364
7. Bodrum
1.456
20.Mardin
364
8.Diyarbakır
1.092
21.Tunceli
364
9.Erzurum
1.092
22.Samsun
364
10.Bursa
1.092
23.Yalova
364
11.Trabzon
728
24.Balıkesir
364
12.Marmaris
728
25.Burdur
364
13.Çanakkale
728
26.Cizre
364
Toplam
36.400
Kaynak: Antakya Belediyesi Ulaştırma Müdürlüğü
Tablo 3.3.9: Antakya Otogarı Yurt Dışı Yolcu Taşımacılığı Faaliyetleri(2010)
Güzergâh
Sefer Sayısı
Suriye
4.420
Suudi Arabistan
1.872
Lübnan
156
Toplam
6.448
Kaynak: Antakya Belediyesi Ulaştırma Müdürlüğü
61
Hatay Havaalanı
Türkiye'nin en güneyinde yer alan Hatay Havaalanı, Hatay’ın Merkez ilçesi Antakya’da yer almaktadır. Hatay' ın
İskenderun ilçesine 30 km. Antakya ilçesine 27 km. uzaklıkta bulunmaktadır.09.07.2007 tarihinde hizmete
açılmış olup 2008 yılında da Geçici Hava Hudut Kapısı olarak yurtdışı seferlerine başlamıştır. Havaalanı geçici
terminal binasında yolcu kullanım alanı 1200 m2 olup yetersiz kaldığından Mart 2011’de yeni terminal binası
hizmete açılmıştır. Yolcu kapasitesi 2 milyon kişidir.
2009 yılında toplam gelen-giden 325.307 yolcu ve 2897 uçak Hatay Havaalanı'na gelmiştir.
2010 yılında ise gelen-giden uçak sayısı %78 oranında artarak 5171,
yolcu sayısı ise % 76 oranında artarak 574.613 yolcu Hatay havaalanını kullanmıştır.
Bu rakamlar Hatay Havalimanı'nın uçak trafiği ve yolcu sayısı konusunda kısa sürede aldığı büyük mesafeyi
ortaya koymaktadır. Önümüzdeki süreçte Hatay Havaalanına olan rağbet daha da artacaktır. Bu anlamda
havaalanı, İlimizdeki diğer gelişmelere paralel olarak sosyal ve ekonomik hareketliliği daha da arttıracaktır.
Tablo 3.3.1.1: Hatay Havaalanı Uçak ve Yolcu Sayısı (2009-2010)
Gelen-Giden Ticari Uçak Sayısı
Yıl
İç Hat
Dış Hat
Yolcu Sayısı
Toplam
İç Hat
Dış Hat
Toplam
2009
2.000
897
2.897
234.828
90.479
325.307
2010
3.776
1.395
5.171
437.793
136.820
574.613
Toplam
5.776
2.292
8.068
672.621
227.299
899.920
Kaynak: DHMİ
Tablo 3.3.1.2: Türkiye’deki Havaalanlarında Giden-Gelen Yolcu Sayısı (2009)
Havaalanı
İç Hat
Dış Hat
Toplam
1.İstanbul Atatürk
11.416.838
18.396.050
29.812.888
2. Muğla Dalaman
3.135.139
15.210.554
18.345.693
3.Sabiha Gökçen
4.510.895
2.006.591
6.517.486
4. İzmir A.Menderes
4.534.339
1.667.455
6.201.794
5. Ankara Esenboğa
4.990.134
1.094.270
6.084.404
6. Antalya
464.729
2.883.267
3.347.996
7. Adana
970.337
1.810.607
2.780.944
8. Milas-Bodrum
2.065.779
416.623
2.482.402
9. Trabzon
1.531.780
65.125
1.596.905
10.Elazığ
1.048.875
11.506
1.060.381
779.794
87.068
866.862
11.Samsun Çarşamba
12.Gaziantep
708.673
124.329
833.002
13.Kayseri
568.106
210.533
778.639
14.Van F.Melen
744.447
1.046
745.493
15.Erzurum
583.789
15.228
599.017
16.Malatya
439.057
23.827
462.884
17.Diyarbakır
343.348
1.496
344.844
18.Hatay
234.828
90.479
325.307
19.Konya
267.518
34.206
301.724
20.Kars
285.880
2.128
288.008
21.Diğer
1.602.674
129.161
1.731.835
Toplam
41.226.959
44.281.549
85.508.508
Kaynak: DHMİ
62
Tablo 3.3.1.3: Türkiye’deki Havaalanlarında Giden-Gelen Yolcu Sayısı (2010)
Havaalanı
1.İstanbul Atatürk
İç Hat
Dış Hat
Toplam
2010/2009
(%)
11,800,833
20,342,986
32,143,819
7.8
2.Antalya
3,694,085
18,318,942
22,013,027
20.0
3.İstanbul Sabiha Gökçen
7,489,479
3,700,199
11,189,678
71.7
4.Ankara Esenboğa
6,435,221
1,328,693
7,763,914
27.6
5.İzmir Adnan Menderes
5,357,610
2,127,488
7,485,098
20.7
593,660
3,192,119
3,785,779
13.1
7.Milas-Bodrum
1,166,018
1,919,169
3,085,187
10.9
8.Adana
2,417,630
423,540
2,841,170
14.5
9.Trabzon
1,895,601
67,568
1,963,169
22.9
10.Diyarbakır
1,390,165
14,425
1,404,590
32.5
11.Gaziantep
944,661
95,311
1,039,972
24.8
12.Samsun Çarşamba
891,492
65,899
957,391
10.4
13.Kayseri
720,297
219,948
940,245
20.8
14.Van Ferit Melen
890,376
1,674
892,050
19.7
15.Erzurum
749,999
15,083
765,082
27.7
16.Hatay
437,793
136,820
574,613
76.6
17.Konya
499,000
46,497
545,497
80.8
18.Malatya
503,774
16,683
520,457
12.4
19.Elazığ
444,391
25,658
470,049
36.3
2,253,341
50.575.426
166,264
52.224.966
2,419,605
102.800.392
39.7
6.Muğla Dalaman
20.Diğer
Toplam
20.2
Kaynak: DHMİ
2009 yılında 43 havaalanı içerisinde;
İç ve dış hatlarda gelen-giden yolcu sayısı bakımından Hatay Havaalanı 18. iken,
2010 yılında 16. sıraya yükselmiştir.
Not: Sıralama iç hat ve dış hat toplamına göre yapılmıştır.
63
İskenderun Limanı
İskenderun Limanı, Akdeniz'in kuzeydoğusunda konuşlanmakta olup, Ortadoğu ülkelerine olan aktarma trafiğine
olduğu kadar, Güney ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerine de hizmet vermektedir. Bu bakımdan, aktarma limanı
olarak önemli bir role sahiptir.
İskenderun Limanı, toplam rıhtım uzunluğu 1698 m.dir. Limanın rıhtım derinlikleri 11,5 – 10 m olup, aynı anda
964 gemi kapasitesi vardır. Demiryolu ve karayolu şebekesi ile bağlantılı genel amaçlı bir liman olup, dökme, RoRo ve karışık eşyaya hizmet vermektedir. Dökme kuru yük kapasitesi 733.000 Ton, genel kargo kapasitesi
639.000 Tondur. Limanda, 90 ton kapasiteli bir yüzer vinç, bir kılavuz botu, 4 römorkör, 2 palamar ve bir servis
botu mevcuttur.
Liman elleçleme ekipmanları arasında; bir adet 42 tonluk dolu ve bir adet de 10 tonluk boş konteyner forklifti, 335 tonluk 17 adet rıhtım vinci, 5-25 tonluk 8 adet mobil vinç, 2 köprü vinci, 8 standart ve 13 kısa mastlı forklift, 5
paletli vinç ve 3 Loder yer almaktadır. Limanda konteynerize yük için stoklama alanı mevcuttur.
2010 yılında İskenderun Limanına, 833 Türk Bayraklı, 2899 Yabancı Bayraklı giriş-çıkış yapmıştır. Toplamda,
64.785.015 ton yükleme, 25.293.224 ton boşaltma yapılmıştır.
Tablo 3.3.1.4: Türk ve Yabancı Bayraklı Gemilerin Yükleme ve Boşaltma Miktarları (2008)
Geminin Bayrak
Türü
Giriş-Çıkış
Türk Bayraklı
Boşaltma
(Ton)
Yükleme
(Ton)
Toplam
805
2.490.710
3.097.465
5.588.175
Yabancı Bayraklı
2482
21.634.820
53.509.321
75.144.141
Toplam
3287
24.125.530
56.606.786
80.732.316
Kaynak: Deniz Ticaret Odası İskenderun Şubesi
Geminin Bayrak
Türü
Giriş-Çıkış
Türk Bayraklı
Yabancı Bayraklı
Toplam
Boşaltma
(Ton)
Yükleme
(Ton)
Toplam
815
3.069.344
3.045.673
6.115.017
2797
20.864.007
64.444.385
85.308.392
3.612
23.933.351
67.490.058
91.423.409
Geminin Bayrak
Türü
Giriş-Çıkış
Türk Bayraklı
Boşaltma
(Ton)
Yükleme
(Ton)
Toplam
833
2.504.857
3.841.845
6.346.702
Yabancı Bayraklı
2899
22.788.367
60.943.170
83.731.537
Toplam
3.732
25.293.224
64.785.015
90.078.239
64
Tablo 3.3.1.9: İskenderun Limanına En Çok Yüklenen ve Boşaltılan Maddeler (2010)
Maddeler
Ham Petrol
Yüklenen Miktar
(Ton)
57.259.934
Maddeler
Boşaltılan
Miktar (Ton)
Kömür
9.489.091
İnşaat Demiri
1.135.098
Hurda Demir
4.972.887
Rulo Saç
1.013.563
Demir Cevheri
2.334.219
Gass Oil
796.443
Lpg
1.167.756
Demir Çelik
536.016
Gas oil
925.822
Krom
431.620
Üre Gübresi
501.861
Kalsit
318.820
Ham petrol
423.870
Çimento
316.917
Rulo Sac
387.747
Motorin
176.663
Petrol Koku
315.759
Lpg
157.277
Motorin
233.230
Arpa
105.000
A.sülfat
151.958
Kömür
94.284
Fuel oil
143.515
Jet Yakıtı
88.748
A.nitrat
70.865
Mısır
86.000
Nitrat
56.165
Curuf
69.303
Akaryakıt
51.523
Tufal
65.700
Jet yakıtı
49.570
Boru
38.650
Benzin
43.772
Ç.Boru
28.755
K.demir
26.119
12.355
Gübre
Hurda
Diğer
Toplam
2.053.869
64.785.015
Diğer
Toplam
11.849
3.932.765
25.290.343
65
Tablo 3.3.2.1: Bayrak Türüne Göre Yükleme ve Boşaltma Miktarları (2010)
Giriş-Çıkış
Boşaltma
(Ton)
Yükleme
(Ton)
Toplam
1.Malta
352
1.987.933
14.299.136
16.287.069
2.Yunanistan
134
999.465
12.208.850
13.208.315
3.Liberya
197
2.451.294
9.409.058
11.860.352
4.Panama
352
5.605.175
3.232.458
8.837.633
5.Bahamalar
58
558.384
3.545.723
4.104.107
6.Hong Kong
46
2.038.793
1.528.500
3.567.293
7.İtalya
92
906.543
2.084.434
2.990.977
8.M İsland
54
1.126.584
1.579.541
2.706.125
9.Norveç
38
530.540
1.824.345
2.354.885
10.Singapur
57
622.252
1.610.930
2.233.182
11.İsle of Man
28
243.763
1.663.500
1.907.263
12.Hindistan
10
92.062
1.198.000
1.290.062
13.Hırvatistan
11
0
914.000
914.000
14.Güney Kore
11
745.395
59.100
804.495
15.Gürcistan
186
257.731
441.101
698.832
16.Comoros
130
432.191
206.753
638.944
17.Moldovya
132
345.335
201.174
546.509
4
29.658
420.000
449.658
19.Kamboçya
121
167.815
271.537
439.352
20.Sierra Leone
99
205.460
164.213
369.673
21.Saint Vincent
69
221.581
105.462
327.043
Geminin Bayrak Türü
18.İspanya
Diğer
1551
5.725.270
7.817.200
13.542.470
Toplam
3.732
25.293.224
64.785.015
90.078.239
16.000.000
14.000.000
12.000.000
10.000.000
8.000.000
6.000.000
4.000.000
Boşaltma
10.Singapur.
9.
Norveç
8.İzlanda
7-İtalya
6. Hong
Kong
5.
Bahamalar
4. Panama
3. Liberya
0
2.
Yunanistan
2.000.000
1. Malta
Yükleme ve Boşaltma Miktarları
(Ton)
Grafik 3.3.2: Bayrak Türüne Göre Yükleme ve Boşaltma Miktarları (2010)
Yükleme
66
3.4 Dış Ticaret
Uluslar arası platformda gerçekleştirilen her türlü ticari faaliyet dış ticaretin kapsamındandır. Bu ticari faaliyetler
hizmet ve ürün alım-satımı olarak karşımıza çıkar. Bu alım-satım işlemleri ise ihracat, ithalat ve transit ticaret
olarak gerçekleştirilir.
Ticaretin İthalat ve ihracat sayılabilmesi için ürünün mutlaka gümrükten giriş veya çıkış yapması gerekir. İşte tam
da bu noktada; gümrükteki giriş ve çıkışlarda, ürünün marka tescilinin olması zorunludur. Söz konusu tüccar yurt
içi ve yurt dışı ticaretinde, ticarette bulunduğu faaliyet sektöründe tek olabilmelidir. Malını aynı sektördeki diğer
firmaların mallarından ayırmanın tek şartı ise marka tescilini almasıdır.
Günümüz rekabet koşullarında markalaşma ciddiyetle düşünülmesi gereken, ticaret adına fark yaratacak bir
olgudur. Tüccarı bir anda birçok rakibin önüne taşıyabileceği gibi, rakiplerin çok gerisine de taşıyabilir. Bu
sebeple ihracatçı yurt dışı pazarlama yaparken söz konusu pazarın kültürüne göre marka belirlemelidir. Seçeceği
marka hedef pazarda kötü bir anlam ifade etmemeli, aksine müşteri talebini o mal üzerinde arttırmalıdır. Marka
isim, titizlikle ürüne uyarlanmalıdır.
Son 10 yılda Hatay’da ihracatçı firma sayısı %80, ithalatçı firma sayısı ise %8 oranında artmıştır. İlimiz 2010
yılında 674 ihracatçı firması ile 81 ilin içerisinde 12.sırada, 287 ithalatçı firması ile 15.sırada yer almıştır.
Hatay’ın ihracat değeri 2000 yılına oranla; % 284 oranında ihracatını arttırırken, Türkiye’nin genelinde ise bu
artış oranı %420 olmuştur. Hatay’ın ithalat değeri 2000 yılına oranla %521 artarken, Türkiye’nin genelinde ise bu
artış oranı %340 olmuştur.
2010 yılı sonu itibariyle Hatay’ın en çok ihracat yaptığı ilk 5 ülke sırasıyla;
 Suudi Arabistan
177 milyon $
 Mısır
150 milyon $
 Irak
131 milyon $
 Rusya Federasyonu
128 milyon $
 Suriye
118 milyon $
olmuştur.
2010 yılı sonu itibariyle Hatay’ın en çok ithalat yaptığı ilk 5 ülke sırasıyla;
 A.B.D
733 milyon $
 Rusya Federasyonu
346 milyon $
 Brezilya
232 milyon $
 İtalya
231 milyon $
 Ukrayna
184 milyon $
olmuştur.
2010 yılı sonu itibariyle Hatay’ın en çok ihracat yaptığı ilk 5 fasıl sırasıyla;
 Demir ve çelik
 Yenilen meyvalar,kabuklu yemişler,turunçgil ve kavun kabuğu
 Demir veya çelikten eşya
 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
 Kazan:makina ve cihazlar,aletler,parçaları
2010 yılı sonu itibariyle Hatay’ın en çok ithalat yaptığı ilk 5 fasıl sırasıyla;
 Demir ve çelik
 Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar
 Kazan:makina ve cihazlar,aletler,parçaları
 Metal cevherleri,cüruf ve kül
 Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları
Dış ticaret hacmi, 2010 yılı sonu itibariyle 4 milyar 828 milyon dolar olmuştur.
67
Hatay’da İhracat ve İthalat
Son yıllarda İthalatçı ve İhracatçı firma sayılarındaki artış Hatay ekonomisine çok önemli bir hareketlilik
kazandırmıştır. İlimiz 2010 yılında 674 ihracatçı firması ile 81 ilin içerisinde 12.sırada, 287 ithalatçı firması ile
15.sırada yer almıştır. Tablo 3.4.1 de illere göre ihracatçı firma sayısı, Tablo 3.4.2. de ise illere ithalatçı firma
sayıları sıralamaları verilmiştir. Hatay’ın ihracat değeri diğer illerle karşılaştırıldığında, son 10 yılda devamlı ilk 10
da, ithalat değeri ise son üç yılda ilk 7 içerisinde olduğu görülmektedir. Hatay 135 ülkeye ihracat,92 ülkeden de
ithalat yapmaktadır.
Tablo 3.4.1: İhracatçı Firma Sayısına Göre İl Sıralaması (2008-2010)
2008
İl
Sıralaması
2009
İhracatçı
Firma
Sayısı
1. İstanbul
İl
Sıralaması
2010
İhracatçı
Firma
Sayısı
25.818 1. İstanbul
İl
Sıralaması
İhracatçı
Firma
Sayısı
25.602 1.İstanbul
26.539
2. İzmir
3.921 2. İzmir
3.692 2.İzmir
3.916
3. Ankara
3.227 3. Ankara
3.341 3.Ankara
3.445
4. Bursa
2.804 4. Bursa
2.901 4.Bursa
2.958
1.046 5.Gaziantep
1.084
5. Gaziantep
977 5. Gaziantep
6. Konya
924 6. Konya
975 6.Konya
7. Kocaeli
920 7. Kocaeli
964 7.Kocaeli
994
8. Adana
811 8. Adana
839 8.Adana
856
9. Denizli
732 9. Mersin
774 9.İçel
805
10. Mersin
730 10. Denizli
760 10.Antalya
804
11. Antalya
710 11. Antalya
710 11.Denizli
766
12. Hatay
667 12. Hatay
659 12.Hatay
674
13. Kayseri
620 13. Kayseri
645 13.Kayseri
662
14. Manisa
304 14. Manisa
322 14.Manisa
322
15. Tekirdağ
285 15. Tekirdağ
283 15.Tekirdağ
Diğer
4.693 Diğer
Toplam
1.084
4.693 Diğer
48.265 Toplam
291
5.179
48.586 Toplam
50.379
Kaynak: TUİK, DTM
Not:2010 yılı verileri geçicidir
Tablo 3.4.2: İthalatçı Firma Sayısına Göre İl Sıralaması (2008-2010)
2008
İl
Sıralaması
2009
İthalatçı
Firma
Sayısı
İl
Sıralaması
1. İstanbul
34.009 1. İstanbul
2. Ankara
5.517 2. Ankara
3. İzmir
4.214 3. İzmir
4. Bursa
2.484 4. Bursa
5. Kocaeli
1.054 5. Kocaeli
6. Antalya
926 6. Adana
7. Adana
921 7. Gaziantep
8. Gaziantep
888 8. Antalya
9. Konya
811 9. Konya
10. Mersin
605 10. Mersin
11. Denizli
523 11. Denizli
12. Kayseri
491 12. Kayseri
13.Tekirdağ
313 13.Tekirdağ
14. Manisa
15. Hatay
16. Sakarya
Diğer
Toplam
2010
İthalatçı
Firma
Sayısı
İl
Sıralaması
İthalatçı
Firma
Sayısı
32.212 1.İstanbul
5.407 2.Ankara
34.178
4.058 3.İzmir
2.349 4.Bursa
4.210
1.043 5.Kocaeli
870 6.Gaziantep
1.136
5.792
2.580
986
851 7.Adana
848 8.Antalya
959
746 9.Konya
569 10.Mersin
906
505 11.Denizli
480 12.Kayseri
528
340
283 14. Manisa
306 13.Tekirdağ
269 14.Manisa
281 15. Hatay
252 15.Hatay
287
279 16. Muğla
252 16.Sakarya
4.014 Diğer
4.159 Diğer
57.758 Toplam
55.031 Toplam
939
621
509
299
282
4.611
59.163
68
Türkiye de 2010 yılında 50.379 ihracatçı firma arasından en fazla ihracat yapan ilk 1000 firma, Türkiye
İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından açıklandı. Hatay da ihracat yapan 674 firmadan 21’i ilk 1000 firma
arasına girmeyi başarmıştır. İlimiz 2010 yılında gerçekleştirdiği 1 milyar 697 milyon dolarlık ihracatın 1
milyar 68 milyon dolarını (yaklaşık %38 ini) bu 21 firma gerçekleştirmiştir.
Sıra
No
Firma Ünvanı
İhracat ($)
39
ADININ AÇIKLANMASINI İSTEMİYOR
233,276,622.38
75
TOSYALI DIŞ TİCARET A.Ş.
152,334,407.48
78
NURSAN ÇELİK SAN. VE HADDECİLİK A.Ş.
145,121,754.76
239
TEKASYA TAR. ÜRN. TİC. LTD. ŞTİ.
55,699,167.87
285
HATBORU ÇELİK BORU SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
48,041,999.52
311
MAHMUT YARIM GIDA İTH. İHR. SAN. TİC. A.Ş.
44,164,637.85
321
AKAŞ ALİ KAVAK TARIM ÜRÜNL. İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş.
42,683,613.33
341
YALIM DIŞ TİCARET LTD.ŞTİ.
40,165,156.92
362
NARPA NARİN DIŞ TİC. A.Ş.
37,785,657.69
399
ARAŞTIRMAYA KATILMIYOR
35,387,827.76
580
TEKSİN TİC. LTD. ŞTİ.
25,971,323.65
615
SİN TRANS ULUS. NAK. PET. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
24,958,536.11
642
ÖZÇORBACI İTH. İHR. ULUSL. NAKL. VE TİC. LTD. ŞTİ.
24,159,578.06
643
KOÇ HADDECİLİK TEKS. İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş.
24,051,536.70
698
ADININ AÇIKLANMASINI İSTEMİYOR
22,269,878.51
732
KARAALİ SENTETİK DOKUMA SANAYİ TİCARET VE İTH. İHR.
21,586,937.30
813
ALTUN GIDA MAD. İHR. İTH. VE NAK. TİC. LTD. ŞTİ.
19,378,072.61
833
19,111,702.26
848
AYHAN 1 NAKLİYAT OTOMOTİV SAN. İTH. İHR. TİC. LTD. ŞTİ.
18,812,944.85
945
16,770,658.97
968
GÖKÇAĞ GIDA TİC. VE TAŞ. LTD. ŞTİ.
16,348,449.02
Diğer
637,489,845.60
Toplam
1,697,293,308.00
Grafik 3.4.3: Yıllara Göre Hatay’daki İhracatçı ve İthalatçı Firma Sayıları (2000-2010)
Kaynak: TUİK, DTM
69
Tablo 3.4.3: İhracat Değerine Göre İl Sıralamaları (2008-2010)
2008
2009
İl
Sıralaması
İhracat
Değeri
(1.000 $)
1. İstanbul
73.503.523 1. İstanbul
2. Bursa
11.113.948 2. Bursa
İl
Sıralaması
2010
İhracat
Değeri
(1.000 $)
İl
Sıralaması
İhracat
Değeri
(1.000 $)
55.541.336 1.İstanbul
53.130.006
9.057.157 2.Bursa
10.673.812
3. Kocaeli
8.468.835 3. İzmir
6.118.167 3.Kocaeli
9.486.209
4. İzmir
7.823.319 4. Ankara
4.909.095 4.İzmir
6.678.986
5. Ankara
5.361.209 5. Kocaeli
4.557.639 5.Ankara
5.619.521
6. Gaziantep
3.237.061 6. Gaziantep
3.517.993
7. Sakarya
2.912.889 7. Sakarya
1.722.184 7.Manisa
3.445.556
8. Denizli
2.196.710 8. Denizli
1.587.336 8.Denizli
2.126.589
9. Hatay
1.762.181 9. Hatay
1.416.912 9.Hatay
1.697.293
10. Adana
1.304.024 10. Adana
1.134.975 10.Sakarya
1.678.135
11. Kayseri
1.122.165 11. Mersin
1.047.815 11.Adana
1.350.944
12. Mersin
1.075.867 12. Kayseri
963.223 12.Mersin
1.181.367
13. Manisa
1.018.691 13.Manisa
911.996 13.Kayseri
1.163.811
14. Trabzon
910.995 14. Trabzon
815.701 14.Trabzon
1.011.085
15. Konya
871.223 15. Konya
734.944 15.Konya
978.630
8.021.502
Diğer
Toplam
9.344.556 Diğer
8.657.791 Diğer
132.027.196 Toplam
102.128.759 Toplam
113.883.219
Kaynak: TUİK, DTM
Tablo 3.4.4: İthalat Değerine Göre İl Sıralamaları (2008-2010)
2008
2009
2010
İl
Sıralaması
İthalat
Değeri
(1.000 $)
1. İstanbul
111.270.726 1. İstanbul
78.738.713 1.İstanbul
98.430.653
2. Kocaeli
25.434.769 2. Ankara
16.491.981 2.Kocaeli
22.638.583
3. Ankara
23.155.797 3. Kocaeli
14.348.280 3.Ankara
19.065.828
4. Bursa
8.722.145 4. Bursa
7.082.429 4.Bursa
9.849.172
5. İzmir
8.240.842 5. İzmir
6.267.199 5.İzmir
8.416.730
6. Hatay
3.344.522 6. Hatay
3.430.176
7. Gaziantep
2.709.140 7. Gaziantep
2.127.308 7.Hatay
3.131.351
8. Zonguldak
2.188.160 8. Adana
1.692.984 8.Manisa
2.963.014
9. Adana
2.147.065 9. Zonguldak
1.391.076 9.Adana
2.228.917
10. Sakarya
1.709.176 10. Denizli
1.146.365 10.Denizli
1.730.745
11. Denizli
1.615.045 11. Kayseri
1.001.565 11.Zonguldak
1.540.449
12. Kayseri
1.367.136 12. Sakarya
908.733 12.Kayseri
1.449.349
13. Mersin
929.752 13. Mersin
689.364 13.Mersin
1.080.208
14. Manisa
840.746 14. Manisa
598.870 14.Sakarya
1.005.086
15. Samsun
778.272 15. Konya
583.391 15.Antalya
815.442
5.545.028
Diğer
Toplam
İl
Sıralaması
İthalat
Değeri
(1.000 $)
İl
Sıralaması
7.511.281 Diğer
5.146.003 Diğer
201.963.196 Toplam
140.928.421 Toplam
İthalat
Değeri
(1.000 $)
185.544.332
70
2000 yılında Türkiye’nin ihracatı içindeki payı % 1,00 olan Hatay’ın, 2010 yılında Türkiye’nin toplam ihracatı
içindeki payı % 1,50’dır. 2000 yılında Türkiye’nin ithalatı içerisinde İlimizin payı %0,80 iken 2010 yılında bu oran
%2.52 olup yaklaşık 3.2 milyar $ seviyesine ulaşmıştır. Tablo 3.4.5. ve 3.4.6’da Hatay’ın yıllara göre Türkiye’nin
ihracatı ve ithalatı içindeki payı ve il sıralaması verilmiştir. 2010 yılı itibariyle Hatay, ihracat değerine göre yapılan
sıralamada 81 il içerisinde 9. ithalat değerine göre yapılan sıralamada ise 7. il olmuştur.
Tablo 3.4.5: Hatay’ın Yıllara Göre Türkiye İhracatı İçindeki Payı ve İl Sıralaması
Yıllar
İhracat Değerine
Göre İl Sıralaması
Hatay'ın İhracat
Değeri
(1.000 $)
Türkiye’nin
İhracat Değeri
(1.000 $)
Hatay’ın Payı
(%)
2000
9.
272.249
27.774.906
0,98
2001
10.
353.912
31.334.216
1,13
2002
11.
352.126
36.059.089
0,98
2003
11.
468.444
47.252.836
0,99
2004
10.
670.112
63.167.153
1,06
2005
11.
753.243
73.476.408
1,03
2006
10.
951.082
85.478.556
1,11
2007
9.
1.185.949
107.271.750
1,10
2008
9.
1.762.181
132.027.196
1,43
2009
9.
1.416.912
102.128.759
1,38
2010
9.
1.697.293
113.883.219
1,50
Kaynak: TUİK, DTM
Tablo 3.4.6: Hatay’ın Yıllara Göre Türkiye İthalatı İçindeki Payı ve İl Sıralaması
Yıllar
Hatay'ın
İthalat Değeri
(1.000 $)
Türkiye’nin
İthalat Değeri
(1.000 $)
İthalat Değerine
Göre Hatay’ın İl
Sıralaması
Hatay’ın Türkiye
İçindeki Payı
(%)
2000
437.090
54.502.821
9.
0,80
2001
203.608
41.399.083
12.
0,49
2002
438.833
51.553.797
10.
0,85
2003
500.329
69.339.692
10.
0,72
2004
675.603
97.539.766
11.
0,69
2005
1.091.555
116.774.151
10.
0,94
2006
1.714.385
139.576.174
8.
1,23
2007
2.475.125
170.062.715
6.
1,46
2008
3.344.522
201.963.196
6.
1,66
2009
2.718.461
140.926.023
6.
1,92
2010
3.131.351
185.544.332
7.
1.70
Kaynak: TUİK, DTM
Hatay ve Türkiye için bir önceki yıla kıyasla ihracatı ve ithalatları arttırma oranları Tablo 3.4.7 ’de verilmiştir.
Tabloda da görüldüğü gibi son 2001-2008 yılları arasında Türkiye’nin ihracatını arttırma oranına göre, Hatay’ın
ihracatını ve ithalatını artırma oranları daha yüksektir. 2010 yılında ise hem Türkiye’nin ihracatını ve ithalatını
arttırma oranları hem de Hatay’ın ihracatını e ithalatını arttırma oranlarında düşüş görülmektedir. Grafik 3.4.5. ve
3.4.6. de ihracat ve ithalatlarını arttırma oranları bakımından Türkiye ve Hatay’ın kıyaslamaları yapılmıştır.
71
Tablo 3.4.7: Hatay ve Türkiye’nin Bir Önceki Yıla Göre İhracat ve İthalat Artış Oranları
İhracatın Artış Oranı (%)
İthalatın Artış Oranı (%)
Yıllar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Hatay
Türkiye
Hatay
Türkiye
2,6
30,0
-0,5
33,0
43,1
11,2
25,3
27,0
47,4
-18,9
20,37
4,5
12,8
15,1
31,0
33,7
16,3
16,4
25,4
23,1
-16,2
11,6
194,9
-53,4
115,5
14,0
35,0
61,6
57,1
44,4
35,1
-18,8
15,1
34,0
-24,0
24,5
34,5
40,7
19,7
19,5
21,8
18,8
-30,22
31,65
Kaynak: TUİK, DTM
Grafik 3.4.4: Hatay’ın Yıllar İçindeki İhracatı ve İthalatı
3,500,000
3,000,000
2,500,000
2,000,000
1,500,000
1,000,000
500,000
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
İhracat
İthalat
Kaynak: TUİK, DTM
72
Grafik 3.4.7. ve 3.4.8 ’de Hatay’ın aylara göre ihracatı ve ithalatı gösterilmiştir. Narenciye ve zeytinyağı ihracatına
bağlı olarak; Hatay’ın ihracatının en yüksek değere ulaştığı aylar Kasım, Aralık ve Ocak aylarıdır.
Grafik 3.4.7: Hatay’ın Aylara Göre İhracatı (1000$)
Kaynak: TUİK, DTM
Grafik 3.4.7: Hatay’ın Aylara Göre İthalatı (1000$)
Kaynak: TUİK, DTM
Hatay 135 ülkeye ihracat yapmaktadır.Tablo 3.4.9.’da Hatay’ın en çok ihracat yaptığı ilk 76 ülke 2010 yılı
itibariyle verilmiştir. Buna göre; 2010 yılı sonu itibariyle Hatay’ın en çok ihracat yaptığı ilk 5 ülke sırasıyla; Suudi
Arabistan, Mısır, Irak , Rusya Federasyonu ve Suriye olmuştur. İlk 5 ülkeye Hatay’ın yaptığı ihracat, ilimizin
toplam ihracatının yaklaşık olarak % 40’ını oluşturmaktadır. 2010 yılında, ülkeler bazında Hatay’ın ihracat
değerleri sıralamasında 1. sırada yer alan Suudi Arabistan’a, Türkiye’den yapılan ihracatın % 8’lik bölümü
Hatay’dan yapılmıştır. Tablo 3.4.9. ’da verilen değerlere bakıldığında; Hatay’ın, Türkiye ihracatı içindeki payının
yüksek olduğu ülkelerin % 8’lik payla Libya, % 8.5’lik payla Suudi Arabistan, % 6’lık payla Suriye olduğu
görülmektedir. 2010 yılına ait ülkeler bazında Hatay’ın ihracat değerleri sıralaması Tablo 3.4.9.’de verilmiştir.
Hatay 92 ülkeye ithalat yapmaktadır Tablo 3.5.11.’de Hatay’ın en çok ithalat yaptığı ilk 76 ülke 2010 yılı itibariyle
verilmiştir. Buna göre; 2010 yılı sonu itibariyle Hatay’ın en çok ithalat yaptığı ilk 5 ülke sırasıyla; A.B.D, Rusya
Federasyonu, Brezilya, İtalya ve Ukrayna olmuştur. İlk 5 ülkeye Hatay’ın yaptığı ithalat, ilimizin toplam ithalatının
yaklaşık olarak % 55’ini oluşturmaktadır. 2010 yılında, ülkeler bazında Hatay’ın ithalat değerleri sıralamasında 1.
sırada yer alan ABD’ye Hatay’ın yaptığı ithalat, Türkiye’nin bu ülkeden yaptığı toplam ithalatın %6.7’lik
bölümü Hatay’dan yapılmıştır.
73
Tablo 3.4.8: 2009 Yılı Hatay’ın Ülkelere Göre İhracatı
Ülkeler ve Sıra No
Hatay'ın
İhracat
Değeri
($)
Türkiye’nin
İhracat
Değeri
($)
Hatay'ın
İhracat
Değeri
($)
Türkiye’nin
İhracat Değeri
($)
1. Suudi Arabistan
190.628.669
1.770.956.690
40. Hindistan
2.555.738
411.164.257
2. Mısır
169.207.812
2.618.572.113
41. Zaire
2.494.988
24.243.308
3. Rusya Federasyonu
124.182.333
3.202.046.158
42. Benin
2.363.278
28.586.773
4. Suriye
104.907.649
1.424.611.413
43. Malta
2.293.934
655.327.725
5. Romanya
100.893.121
2.215.167.912
44. Macaristan
2.292.945
445.724.619
6. Irak
89.322.196
5.123513.868
45. Kosova
2.248.551
27.805.317
7. Bulgaristan
65.554.429
1.387.709.184
46. Tayvan
2.171.039
130.142.271
8. Libya
63.386.968
179.925.062
47. İrlanda
2.125.900
289.718.338
9. İsrail
47.512.837
1.528.369.783
48. Gürcistan
1.912.929
746.021.841
10. İran
47.395.186
2.024.759.496
49. İspanya
1.840.168
2.823.816.354
11. Ukrayna
44.761.620
1.033.426.131
50. İsveç
1.568.304
748.709.883
12. Ürdün
38.515.388
455.297.895
51. Güney Kore
1.442.226
234.828.409
13. Lübnan
34.300.014
686.453.665
52. Çek Cumhuriyeti
1.371.773
489.002.669
14. Almanya
25.504.581
978.819.906
53. Angola
1.105.224
15.172.457
15. B.A.E.
22.350.454
2.898.579.119
54. Azerbaycan
1.041.445
1.399.493.612
16. Sudan
21.652.831
244.805.408
55. Bahreyn
1.029.354
113.711.624
17. İtalya
17.432.035
5.891.523.305
56. Türkmenistan
806.073
945.017.641
18. Fransa
15.182.287
6.209.120.611
57. Sırbistan
797.402
306.439.374
19. A.B.D.
13.632.593
3.225.150.046
58. Kanada
776.687
338.288.851
20.Çin
13.592.216
1.599.115.036
59. Brezilya
678.923
388.136.206
21. Polonya
11.939.756
1.320.982.318
60. Slovenya
618.172
594.923.346
22. Belçika
11.692.577
1.796.305.175
61. Hırvatistan
578.676
221.091.749
23. K.K.Türk. Cum.
11.286.346
770.844.674
62. Avusturya
496.204
807.175.699
24. Etiyopya
10.085.351
229.023.444
63. Beyaz Rusya
451.548
119.159.703
25. Katar
7.297.544
289.362.118
64. Yumurtalık S.Bölge
441.692
13.314.901
26. Yunanistan
7.117.094
1.634.075.573
65. Karadağ
392.404
26.483.446
27. Portekiz
6.789.922
409.181.508
66. Panama
390.589
84.216.265
28. Hollanda
6.431.651
2.123.774.058
67. Filistin
371.803
2.952.252
29. Cezayir
6.386.397
1.781.750.975
68. Ege Serbest Bölge
327.317
317.505.412
30. Kuveyt
6.193.041
211.290.685
69. Gana
320.475
72.850.617
31. Yemen
5.923.243
37.949.608
70. Umman
284.378
105.539.821
32. Tunus
5.854.334
647.074.804
71. Singapur
272.369
348.005.027
33. İngiltere
5.375.304
5.918.007.699
72. Litvanya
267.449
151.420.867
34. Nijerya
4.702.260
257.717.081
73 Kamerun
251.518
50.261.212
35. Arnavutluk
3.782.787
27.327.431
74. Finlandiya
241.254
196.817.883
36. Moldova
3.659.699
117.685.736
75. Özbekistan
233.317
279.053.815
37. Bosna-Hersek
3.468.075
22.646.719
76. Slovakya
38. Fas
3.235.848
60.057.361
Diğer
TOPLAM
39. Mersin S.Bölge
3.022.845
216.361.038
Kaynak: TÜİK
Not: Hatay’ın ülkelere yaptığı ihracat değerine göre ülke sıralaması yapılmıştır.
210.264
21.732.714
3.686.244
25.585.802.936
1.416.911.847
102.129.000.000
74
Tablo 3.4.9: 2010 Yılı Hatay’ın Ülkelere Göre İhracatı
Hatay'ın
İhracat
Değeri
($)
Türkiye’nin
İhracat
Değeri
($)
1.Suudi Arabistan
176.744.086
2.217.645.635
40.Azerbaycan
2,649,631
1.551.212.540
2.Mısır
149.571.510
2.250.576.879
41.Beyaz Rusya
2,397,093
186.841.024
3.Irak
4.Rusya
130.544.372
128.354.770
6.036.362.316
4.628.152.963
42.Moldova
43.Kuveyt
2,306,866
2,221,190
148.318.455
395.019.893
5.Suriye
117.839.438
1.844.604.582
44.Mersin Serb.Bölg
2,208,495
240.801.571
6.Romanya
117.949.828
2.599.380.058
45.Macaristan
2,019,844
441.392.305
7.İtalya
109.093.491
6.505.276.857
46.Yumurtalık Serb.Bölg
1,911,638
19.226.873
8.Ürdün
63.334.723
571.333.516
47.Tayvan
1,832,076
136.782.759
9.Ukrayna
58.241.190
1.260.423.143
48.Yemen
1,689,168
328.954.365
10.İsrail
55.530.239
2.080.147.766
49.Kosova
1,654,408
294.078.539
11.Lübnan
55.367.110
618.318.479
50.Bosna-Hersek
1,641,909
224.366.852
12.Bulgaristan
51.554.027
1.497.384.142
51.Madagaskar
1,585,451
26.978.180
13.Libya
43.443.626
1.932.370.242
52.Etiopya
1,421,540
175.013.406
14.Almanya
37.002.238 11.479.065.525
53.Umman
1,353,239
129.330.213
15.İspanya
34.824.510
3.536.204.917
54.Senegal
1,311,730
83.266.631
16.İran
33.498.785
3.044.177.151
55.Hollanda
1,260,018
2.462.185.001
17.Sudan
30.518.286
227.743.328
56.Slovakya
1,230,123
454.948.581
18.A.B.D.
29.983.537
3.762.919.487
57.Sırbistan
1,202,807
306.407.660
19.İngiltere
25.033.415
7.235.861.129
58.Ege Serbest Bölg.
1,064,895
543.132.516
20.Belçika
21.616.108
1.960.441.386
59.Çek Cumhuriyeti
1,057,460
694.308.130
21.Tunus
19,461,471
714.386.014
22.Fransa
17,572,512
23.B.A.E
Hatay'ın
İhracat
Değeri
($)
Türkiye’nin
İhracat Değeri
($)
60.Cape Verde
982,774
5.844.349
6.055.125.312
61.Brezilya
970,715
614.015.345
16,838,842
3.337.659.518
62.İsveç
850,432
947.173.839
24.Polonya
16,355,702
1.504.534.343
63.Kanada
834,017
479.548.388
25.Yunanistan
14,115,965
1.456.211.964
64.Bahreyn
803,352
171.974.099
26.K.K.T.C
13,662,461
978.111.481
65.Özbekistan
771,987
282.969.760
27.Fas
13,101,974
624.348.620
66.Avusturya
762,849
834.898.603
28.Çin
12,741,682
2.259.784.885
67.Angola
639,642
109.527.737
29.Katar
7,627,340
162.545.837
68.Filistin
629,954
40.304.886
30.Cibuti
7,205,029
30.771.469
69.Gana
533,119
96.476.725
31.Hindistan
6,311,752
606.835.305
70.Slovenya
484,502
356.505.844
32.Güney Kore
5,455,769
304.590.354
71.Şeyseller
438,412
4.439.141
33.Kayseri Serb.Bölg.
5,088,731
103.456.951
72.Hırvatistan
429,898
249.503.988
34.İrlanda
4,917,238
339.305.666
73.Endonezya
421,579
250.731.623
35.Cezayir
4,085,153
1.506.645.699
74.Güney Afrika
391,165
369.230.425
36.Portekiz
3,600,112
465.263.791
75.Moritanya
385,783
37.436.149
37.Gürcistan
3,101,829
769.441.157
76.Karadağ
353,895
27.178.509
38.Arnavutluk
2,814,330
241.161.005
Diğer
39.Türkmenistan
2,807,362
1.139.173.410
TOPLAM
5,161.542
1.697.293.308 113.883.219.826
Kaynak: TÜİK
Not:2010 verileri geçicidir.
.
75
Tablo 3.4.10: Hatay’ın Ülkelere Göre İthalatı(2009 Yılı)
Hatay'ın
İthalat
Değeri
($)
Türkiye’nin
İthalat
Değeri
($)
1. Avustralya
458.195.553
619.534.056
2. A.B.D.
336.337.411
8.574.266.756
3. Rusya Federasyonu
270.620.028
4. Kanada
229.596.888
5. Ukrayna
227.323.170
3.155.830.931
6. Çin
178.211.451
12.676.758.903
7. Brezilya
146.646.611
8. İngiltere
96.610.248
9. Hollanda
Hatay'ın
İthalat
Değeri
($)
Türkiye’nin
İthalat Değeri
($)
40. Bulgaristan
3.925.921
111.712.805
41. Güney Kore
3.853.521
3.118.416.071
19.719.510.061
42. Avusturya
3.702.746
1.203.784.982
937.364.755
43. Slovenya
3.509.132
249.582.846
44. Norveç
3.036.487
771.741.098
45. Kocaeli Serb. Bölge
2.891.842
244.669.013
1.105.889.970
46. Suudi Arabistan
2.777.877
1.691.952.666
3.474.000.261
47. Pakistan
2.273.986
619.030.057
86.430.326
2.543.048.296
48. Letonya
2.236.482
50.462.822
10. İtalya
84.095.446
7.675.237.338
49. Beyaz Rusya
1.528.613
83.731.812
11. Güney Afrika
71.800.572
1.103.349.884
50. Özbekistan
1.470.693
413.020.821
12. Romanya
69.212.857
2.258.085.542
51. Vietnam
1.372.129
456.659.862
13. İsveç
59.497.508
1.890.981.968
52. Etiyopya
1.305.958
35.114.724
14. Almanya
45.722.426
14.100.268.454
53. Tayvan
1.273.466
1.342.494.121
15. Lübnan
32.484.071
108.800.191
54. Kazakistan
1.121.076
1.077.078.029
16. Mısır
31.633.071
641.481.991
55. Kırgızistan
934.490
31.446.013
17. İspanya
31.165.799
377.805.986
56. İsviçre
848.577
1.999.571.301
18. Estonya
24.623.389
102.010.979
57. Sırbistan
787.102
55.995.838
19. Fransa
19.356.448
7.092.516.692
58. Türkmenistan
749.903
330.739.256
20. Venezüella
16.230.375
120.742.020
59. Uganda
735.094
11.197.749
21. Japonya
15.064.005
2.782.071.544
60. Slovakya
673.803
813.708.514
22. İsrail
13.913.134
1.070.127.688
61. Karadağ
650.789
5.845.468
23. Hindistan
11.569.786
1.893.265.234
62. Portekiz
649.629
418.013.866
24. Hırvatistan
63. B.A.E.
564.425
667.856.747
64. Arjantin
555.916
225.820.709
11.207.796
107.383.710
25. Cezayir
9.889.515
2.028.114.673
26. Polonya
9.881.197
18.172.893
65. Tanzanya
519.117
11.077.557
27. Yunanistan
8.786.636
1.129.674.909
66. Kuveyt
461.717
184.219.139
28. Belçika
8.108.942
2.371.934.535
67. Meksika
411.828
335.226.375
29. Finlandiya
7.238.339
79.596.365
68. Ürdün
335.617
20.354.128
30. Makedonya
7.144.207
39.904.124
69. Endonezya
285.627
1.017.887.914
31. Çek Cumhuriyeti
6.644.538
1.028.600.119
70. Irak
261.865
952.391.685
32. Danimarka
6.168.179
585.093.849
71. Paraguay
256.026
72.026137
33. Nijerya
6.073.153
60.467.526
72. Sudan
246.502
7.262.198
34. Suriye
5.771.006
327.681.052
73. Mozambik
206.380
66.179.337
35. Gürcistan
4.301.977
285.564.327
74. Sri Lanka
203.386
98.136.256
36. İran
4.259.879
3.405.896.177
75. M. Deri S.Bölge
191.605
75.811.193
37. K.K.Türk. Cum.
4.042.672
42.815.931
76.Katar
190.135
85.652.388
38. Tunus
4.030.510
234.980.277
Diğer
881.155
16.149.231.108
2.711.762.784
140.926.022.814
TOPLAM
39. Bosna-Hersek
3.993.048
52.090.242
Kaynak: TÜİK
76
Tablo 3.4.11: Hatay’ın Ülkelere Göre İthalatı (2010 Yılı)
Hatay'ın
İthalat
Değeri
($)
Türkiye’nin
İthalat
Değeri
($)
Hatay'ın
İthalat
Değeri
($)
Türkiye’nin
İthalat Değeri
($)
1.A.B.D.
733.281.857
12.318.751.583
40.K.K.T.C
4.142.259
58.178.056
2.Rusya Federasyonu
345.986.450
21.599.568.762
41.Libya
3.725.881
425.652.133
3.Brezilya
231.728.937
1.347.524.962
4.İtalya
231.450.603
10.203.727.238
5.Ukrayna
184.002.460
6.İngiltere
177.461.274
7.Kanada
168.127.686
915.317.047
8.Almanya
131.070.209
17.549.158.947
9.Avustralya
112.175.325
10.Güney Afrika
42.Kazakistan
3.724.007
2.470.966.578
43.Avusturya
2.964.556
1.439.256.090
3.832.744.022
44.Cezair
2.758.705
2.274.924.282
4.680.609.987
45.Suudi Arabistan
2.231.880
2.437.156.383
46.Tayvan
2.200.356
1.843.019.638
47.Özbekistan
2.068.266
861.373.489
444.884.021
48.Slovenya
2.046.741
291.300.090
90.937.472
889.635.176
49.Hırvatistan
1.917.746
211.348.175
11.Çin
85.275.959
17.180.806.345
50.Letonya
1.865.418
71.359.887
12.Hollanda
52.987.990
3.155.980.461
51.Pakistan
1.808.996
749.931.328
13.Lübnan
49.184.078
228.536.206
52.Yunanistan
1.620.900
1.541.599.491
14.Estonya
41.913.987
146.192.295
53.Meksika
1.481.083
494.608.450
15.Romanya
41.794.840
3.449.178.527
54.Ajantin
1.414.804
281.127.987
16.israil
41.474.100
1.359.638.700
55.Çek Cumhuriyeti
1.349.528
1.327.671.650
17.Venezuella
37.149.004
149.846.117
56.Azerbaycan
1.300.744
865.131.286
18.İsveç
32.070.861
1.922.793.304
57.B.A.E
1.196.022
698.420.581
19.Mısır
26.768.991
926.493.310
58.Kırgızistan
1.146.528
30.899.692
20.Litvanya
25.433.275
119.165.489
59.Makedonya
1.093.342
52.399.170
21.Fransa
24.998.148
8.176.579.003
60.Türkmenistan
950.486
386.342.009
22.İspanya
24.910.313
4.840.061.476
61.Slovakya
950.024
926.722.329
23.Danimarka
23.498.865
678.756.962
62.Vietnam
944.341
751.327.484
24.Hindistan
15.309.023
3.409.937.589
63.Malta
944.105
195.315.074
25.Finlandiya
14.544.644
1.115.496.426
64.Sri Lanka
802.366
155.567.174
26.Endonezya
14.280.665
1.476.658.613
65.Umman
361.007
39.464.452
27.Japonya
12.444.977
3.297.783.349
66.Macaristan
263.909
1.382.212.904
28.Belçika
12.022.916
3.213.712.148
67.Ürdün
262.949
42.449.934
29.Fas
11.758.325
396.797.711
68.Senegal
254.247
1.448.675
30.Suriye
11.567.228
662.650.720
69.Tayland
249.304
1.280.624.169
31.Polonya
11.138.105
2.620.952.824
70.Katar
244.415
177.045.995
32.Tunus
10.419.277
280.720.576
71.Portekiz
242.294
503.658.512
33.İran
8.956.751
7.644.781.612
72.Burkina Faso
228.371
44.872.445
34.Beyaz Rusya
8.185.574
154.633.347
73.Kes Ülke ve Böl.
201.018
29.117.142
35.İsviçre
7.757.372
3.153.699.017
74.Paraguay
191.116
221.920.555
36.Kocaeli Serb.Bölg.
7.178.852
32.766.610
75.Irak
174.887
1.354.580.753
37.Güney Kore
6.656.634
4.764.048.286
38.Nijerya
5.577.822
602.557.381
76.Lüksemburg
Diğer
TOPLAM
39.Norveç
5.389.483
828.587.677
Kaynak: TÜİK
Not:2010 verileri geçicidir
168.156
114.342.465
4.990.128
18.152.275.103
3.131.351.217 185.544.332.697
77
Hatay’ın Fasıl Bazında İhracatı (2009-2010)
Tablo 3.4.13.’te 2010 Yılı Hatay’ın Fasıl Bazında en çok ihracat yaptığı ilk 25 ülke verilmiştir. Buna göre; 2010 yılı
sonu itibariyle Hatay’ın en çok ihracat yaptığı ilk 5 fasıl sırasıyla; Demir ve çelik, Yenilen meyveler, kabuklu
yemişler, turunçgil ve kavun kabuğu, Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular, Demir veya çelikten eşyalar,
Kazan: makine ve cihazlar, aletler, parçaları olmuştur. Hatay’ın ihracat yaptığı İlk 5 fasıl, ilimizin toplam
ihracatının yaklaşık olarak % 82’sini oluşturmaktadır. 2010 yılında, fasıl bazında Hatay’ın ihracat değerleri
sıralamasında 1. sırada yer alan Demir ve çelik, Türkiye’den yapılan ihracatın % 6.7’lik bölümü Hatay’dan
yapılmıştır. 2009 Yılı Hatay’ın Fasıl Bazında ihracat değerleri sıralaması Tablo 3.4.12.’de verilmiştir.
Tablo 3.4.12: Hatay’ın Fasıl Bazında İhracatı (2009)
Fasıl
No
Sıra No
Fasıl Adı
Hatay’ın
İhracat Değeri
(1000 $)
1.
8
Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgil ve kavun kabuğu
420.322
2.
72
Demir ve çelik
380.762
3.
7
Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
143.151
4.
84
Kazan: makine ve cihazlar, aletler, parçaları
90.113
5.
73
Demir veya çelikten eşya
89.047
6.
87
Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet ve diğer
47.718
7.
25
Tuz, kükürt, toprak ve taşlar, alçılar ve çimento
27.619
8.
20
Sebze, meyva, bitki parçaları, sert kabuklu yemiş konserveleri
23.631
9.
15
Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahzarları
19.138
10.
94
Mobilyalar, aydınlatma, reklam lambaları, prefabrik yapılar
18.998
11.
63
Mensucattan mamul diğer eşya, kullanılmış eşya, paçavralar
18.626
12.
3
Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar, diğer omurgasızlar
15.427
13.
44
Ağaç ve ağaçtan mamul eşya: odun kömürü
12.175
14.
26
Metal cevherleri, cüruf ve kül
11.948
15.
39
Plastik ve plastikten mamul eşya
8.259
16.
52
Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat
7.425
17.
19
Esasını hububat, un, nişasta, süt teşkil eden müstahzarlar
7.333
18.
11
Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni
6.814
19.
68
Taş, alçı, çimento, amyant, mika vb maddelerden eşya
6.687
20.
32
Debagat ve boyacılıkta kullanılan hülasa, boya, macun, sakızlar
5.976
21.
57
Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddeden yer kaplamaları
5.377
22.
62
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları
5.358
23.
10
Hububat
5.355
24.
27
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları, mumlar
4.871
25.
85
Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları
Diğer
Toplam
4.405
30.362
1.416.911
Kaynak: TUİK
78
Tablo 3.4.13: Hatay’ın Fasıl Bazında İhracatı (2010)
Fasıl
No
Sıra No
Fasıl Adı
Hatay’ın
İhracat Değeri
(1000 $)
1.
72
Demir ve çelik
576.179
2.
8
Yenilen meyvalar,kabuklu yemişler,turunçgil ve kavun kabuğu
448.476
3.
73
155.911
4.
7
138.256
5.
84
Kazan:makina ve cihazlar,aletler,parçaları
67.001
6.
87
Motorlu kara taşıtları,traktör,bisiklet,motosiklet ve diğer
32.765
7.
10
Hububat
27.423
8.
20
Sebze,meyva,bitki parçaları,sert kabuklu yemiş konserveleri
26.646
9.
63
Mensucattan mamul diğer eşya,kullanılmış eşya,paçavralar
22.948
10.
94
Mobilyalar,aydınlatma,reklam lambaları,prefabrik yapılar
22.811
11.
25
Tuz,kükürt,toprak ve taşlar,alçılar ve çimento
21.669
12.
15
Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahzarları
16.826
13.
3
Balıklar,kabuklu hayvanlar,yumuşakçalar,diğer omurgasızlar
16.324
14.
26
Metal cevherleri,cüruf ve kül
12.908
15.
44
Ağaç ve ağaçtan mamul eşya:odun kömürü
11.557
16.
39
10.057
17.
52
Pamuk,pamuk ipliği ve pamuklu mensucat
9.810
18.
68
Taş,alçı,çimento,amyant,mika vb maddelerden eşya
7.920
19.
27
Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar
7.606
20.
19
Esasını hububat,un,nişasta,süt teşkil eden müstahzarlar
6.968
21.
32
Debagat ve boyacılıkta kullanılan hülasa,boya,macun,sakızlar
6.832
22.
62
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları
5.878
23.
11
Değirmencilik ürünleri,malt,nişasta,inülin,buğday gluteni
5.191
24.
85
Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları
4.375
25.
12
Yağlı tohum ve meyvalar,sanayi bitkileri,saman,hayvan yemi
Diğer
Toplam
3.534
30.943
1.697.293
Kaynak: TÜİK
79
Hatay’ın Fasıl Bazında İthalatı (2009-2010)
Tablo 3.4.15.’de 2010 Yılı Hatay’ın Fasıl Bazında en çok ithalat yaptığı ilk 25 fasıl verilmiştir. Buna göre; 2010 yılı
sonu itibariyle Hatay’ın en çok ithalat yaptığı ilk 5 fasıl sırasıyla; *Demir ve çelik *Mineral yakıtlar, mineral yağlar
ve müstahsalları, mumlar *Kazan: makine ve cihazlar, aletler, parçaları, * Metal cevherleri, cüruf ve kül,
*Elektrikli makine ve cihazlar,aletler,parçaları olmuştur. Hatay’ın ithal ettiği İlk 5 fasıl, ilimizin toplam ithalatının
yaklaşık olarak % 92 ’sini oluşturmaktadır. 2010 yılında, fasıl bazında Hatay’ın ithalat değerleri sıralamasında 1.
sırada yer alan Demir ve Çelik Hatay’ın yaptığı ithalat, Türkiye’nin yaptığı toplam ithalatın %’2,5 luk bölümü
Hatay’dan yapılmıştır.2009 Yılı Hatay’ın Fasıl Bazında ithalat değerleri sıralaması ise Tablo 3.4.14.’te verilmiştir.
Tablo 3.4.14: Hatay’ın Fasıl Bazında İthalatı(2009)
Sıra No
Fasıl
No
Fasıl Adı
Hatay’ın
İthalat Değeri
(1000$)
1.
27
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları, mumlar
2.
72
Demir ve çelik
964.886
3.
84
Kazan: makine ve cihazlar, aletler, parçaları
290.213
4.
26
Metal cevherleri, cüruf ve kül
224.588
5.
31
Gübreler
46.329
6.
85
Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları
33.870
7.
7
18.583
8.
12
Yağlı tohum ve meyveler, sanayi bitkileri, saman, hayvan yemi
15.225
9.
69
Seramik mamulleri
11.166
10.
48
Kâğıt ve karton: kağıt hamurundan kağıt ve kartondan eşya
8.279
11.
38
Muhtelif kimyasal maddeler
8.265
12.
73
6.751
13.
39
6.351
14.
52
Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat
6.308
15.
54
Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifler
4.889
16.
81
Diğer adi metaller, sermetler, bunlardan eşya
4.524
17.
9
Kahve, çay, Paraguay çayı ve baharat
4.245
18.
90
Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar cihazları, tıbbi alet.
4.099
19.
68
Taş, alçı, çimento, amyant, mika vb maddelerden eşya
3.954
20.
87
Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet ve diğer
3.799
21.
10
Hububat
3.507
22.
8
Yenilen meyvalar, kabuklu yemişler, turunçgil ve kavun kabuğu
3.216
23.
51
Yün, kıl, at kılı: bunların iplik ve dokumaları
2.421
24.
40
Kauçuk ve kauçuktan eşya
2.122
25.
25
Tuz, kükürt, toprak ve taşlar, alçılar ve çimento
1.887
Diğer
TOPLAM
1.019.483
12.790
2.711.762
Kaynak: TUİK
80
Tablo 3.4.15: Hatay’ın Fasıl Bazında İthalatı(2010)
Fasıl
No
Sıra No
Fasıl Adı
Hatay’ın
İthalat Değeri
(1000$)
1.
72
Demir ve çelik
2.
27
Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar
898.514
3.
84
Kazan:makina ve cihazlar,aletler,parçaları
300.181
4.
26
Metal cevherleri,cüruf ve kül
287.058
5.
85
Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları
100.480
6.
31
Gübreler
39.836
7.
7
21.346
8.
73
18.873
9.
38
Muhtelif kimyasal maddeler
16.684
10.
69
Seramik mamulleri
13.923
11.
90
Optik,fotoğraf,sinema,ölçü,kontrol,ayar cihazları,tıbbi alet.
11.781
12.
12
Yağlı tohum ve meyvalar,sanayi bitkileri,saman,hayvan yemi
11.589
13.
52
Pamuk,pamuk ipliği ve pamuklu mensucat
11.365
14.
39
11.033
15.
81
Diğer adi metaller,sermetler,bunlardan eşya
10.952
16.
48
Kağıt ve karton:kağıt hamurundan kağıt ve kartondan eşya
10.294
17.
87
Motorlu kara taşıtları,traktör,bisiklet,motosiklet ve diğer
9.572
18.
68
Taş,alçı,çimento,amyant,mika vb maddelerden eşya
9.236
19.
44
Ağaç ve ağaçtan mamul eşya:odun kömürü
8.141
20.
10
Hububat
6.738
21.
9
Kahve,çay,paraguay çayı ve baharat
6.538
22.
79
Çinko ve çinkodan eşya
4.396
23.
54
Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifler
4.274
24.
32
Debagat ve boyacılıkta kullanılan hülasa,boya,macun,sakızlar
4.235
25.
8
Yenilen meyvalar,kabuklu yemişler,turunçgil ve kavun kabuğu
3.763
22.035
Diğer
Toplam
1.288.501
3.131.351
Kaynak: TÜİK
81
Dış Ticaret Dengesi ve Dış Ticaret Hacmi
Dış ticaret hacmi, 2010 yılı sonu itibariyle 4milyar828 milyon dolar olmuştur. Hatay ve Türkiye’nin yıllara göre dış
ticaret dengesi ve dış ticaret hacmi Tablo 3.4.16.’de verilmiştir. Tablo da görüldüğü gibi 2010 yılında, Hatay’ın
dış ticaret açığı artmış ve 1,4 milyar dolar olmuştur. 2010 yılı itibariyle Türkiye’nin dış ticaret açığı ise bir önceki
yıla kıyasla artarak 71.6 milyar dolar olmuştur.
Tablo 3.4.16: Hatay’ın Dış Ticaret Hacmi ve Dış Ticaret Dengesi (2005-2010)
Yıllar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Hatay
İhracat (1.000 $)
İthalat (1.000 $)
Dış Ticaret Dengesi (1.000 $)
Dış Ticaret Hacmi (1.000 $)
745,358
933,919
1.185.949
1.762.181
1.417.802
1.697.293
1.091.555
1.714.385
2.475.125
3.344.522
2.718.461
3.131.351
-346,197
-780,466
-1.289.176
-1.582.341
-1.300.659
-1.434.058
1.836.913
2.648.304
3.661.074
5.106.703
4.136.263
4.828.644
Türkiye
İhracat (1.000 $)
73.476.408
85.534.676 107.271.750 132.027.196 102.142.612 113.883.219
İthalat (1.000 $)
116.774.151 139.576.174 170.062.715 201.963.574 140.928.421 185.544.332
Dış Ticaret Dengesi (1.000 $)
-43.297.743
Dış Ticaret Hacmi (1.000 $)
190.250.559 225.110.850 277.334.465 333.990.770 243.071.033 299.427.551
-54.041.498
-62.790.965
-69.936.378
-38.785.809
-71.661.113
Kaynak: TÜİK
82
3.5 İmalat Sanayi
Hatay’ın sanayisi, 1975’li yıllara kadar tarım ve tarıma dayalı sanayi dallarında bir gelişim göstermiştir. Özellikle
Amik Ovası’nın en önemli tarımsal ürünü olan pamuğu işlemek üzere birçok çırçır ve prese fabrikası kurulmuştur.
İskenderun Demir Çelik fabrikasının 1975 yılından itibaren kademeli olarak üretime geçmesinden sonra, yörede
demir-çelik sanayi önem kazanmaya başlamış ve bu ürünün değerlendirilmesine yönelik orta ve küçük çaplı
sanayi kuruluşları İskenderun ve Payas civarlarında kurulmaya başlamıştır.
Antakya bölgesi, Kırıkhan ve Reyhanlı ilçeleri ile birlikte Amik Ovası’nda pamuk ve buğday, Antakya ve
Altınözü’nde zeytinyağı, Samandağ’ında yaş sebze meyve ve seracılık gelişmiştir. Sanayide bunlara bağlı olarak
pamuk çırçır ve prese fabrikaları, iplik fabrikaları, zeytinyağı fabrikaları, un fabrikaları, gıdaya dönük yatırımlar,
tarım alet ve makineleri yapımı yönünde gelişmiştir. Antakya’da geleneksel olarak dericilik, ayakkabıcılık ve
mobilyacılık yapılmaktadır.
İskenderun bölgesi, İskenderun Demir Çelik Fabrikası’na paralel bir gelişme göstermiştir. İskenderun Demir
Çelik Fabrikası, gerek istihdam hacmi, gerekse yarattığı katma değer açısından yılda yaklaşık 5,3 milyon tonluk
ham çelik üretim kapasitesiyle, Hatay imalat sanayisi içinde önemli bir paya sahiptir. Şu anda Avrupa’nın en
büyük 10 çelik üreticisinden biri, ülkemizin de üretim ve kapasite olarak ikinci en büyük tesisi konumundadır.
Yassı çelik üretimi bakımından Hatay, Türkiye’de üretilen yassı çeliğin %56’sını üretmektedir. Bu değerin
%46’sını İSDEMİR üretmektedir. Ayrıca değişik ebatlara sahip levha şeklindeki yassı çelik üretiminde de yaklaşık
7,5 milyon tonluk üretim kapasitesine ulaşılmıştır
Ülkemizde üretilen otomotiv ve yan sanayi filtrelerinin %63’ ü ilimizde bulunan 15 adet firma tarafından
üretilmektedir. İlimizde üretilen filtrenin yarısından fazlası ihraç edilmektedir. 2009 yılında bu ihracattan 29 milyon
dolar gelir elde edilmiştir.
İlimizde faaliyet gösteren ve Sanayi Sicil Belgesi almış toplam 749 işyeri faaliyet göstermiştir. İşletmelerin ilçelere
göre dağılımına bakıldığında, bu işletmelerin %44,5’i Antakya’da , %19’u ise İskenderun’da bulunmaktadır.749
işyerinde 22.192 kişi istihdam edilmektedir.
Hatay’da 5 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Bunlardan Antakya, İskenderun ve Payas Organize
Sanayi Bölgeleri faaliyete geçmiştir. Hatay’da kurulan en eski Organize Sanayi Bölgesi 1984 de kurulan
İskenderun Organize Sanayi Bölgesidir. Hatay’da aktif olarak faaliyet gösteren OSB lerde 127 firma üretim
yapmaktadır. Bu firmalarda toplam 7400 kişi çalışmaktadır. Faaliyette bulunan OSB lerin kapladığı alan ise
yaklaşık 411 hektardır.
83
Sanayi Sicil Belgeli Tesisler
2011 yılı (mayıs) itibariyle, İlimizde faaliyet gösteren ve Sanayi Sicil Belgesi almış olan toplam 749 işletme
mevcuttur. İlçelere göre işletmelerin dağılımına bakıldığında 749 işletmenin % 44,5’i Antakya’da, % 19’u
İskenderun’da, % 11,7’si de Dörtyol’da bulunmaktadır. Ancak, çalışan işçi sayılarına bakıldığında, il genelinde
çalışan işçilerin % 47,5’İskenderun’da, % 21,3’ünün da Antakya’da istihdam edildiği görülmektedir. Hatay’daki
Sanayi Sicil Belgeli tesislerin ilçelere göre dağılımı Tablo 3.5.1.’de verilmiştir.
Tablo 3.5.1: Hatay’daki Sanayi Sicil Belgeli Tesislerin İlçelere Göre Dağılımı
Çalışan İşçi
Firma Sayısının
Firma
Çalışan İşçi
Sayısının
İlçeler
Toplamdaki
sayısı(Adet)
Sayısı(Kişi)
Toplamdaki
Payı(%)
Payı(%)
Antakya
334
44.5
4.725
21.2
Altınözü
26
3.4
117
0.05
Belen
52
6.9
1.370
6.1
Dörtyol
83
11.8
3.785
17.5
Erzin
İskenderun
Kırıkhan
Kumlu
Reyhanlı
Samandağ
Hassa
Yayladağı
7
0.9
64
0.02
143
19.9
10.550
47.5
46
6.1
836
3.7
4
0.5
36
0.01
26
3.4
502
2.2
9
0.12
63
0.02
16
2.1
136
0.06
3
Toplam
749
Kaynak: Hatay Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü
0.4
8
0.01
100.0
22.192
100.0
Sanayi Sicil Belgesi almış işletmelerin % 29,5’inin gıda, içki ve tütün sanayisinde üretim yaptığı ve il genelindeki
çalışan toplam işçi sayısının % 6,7’sinin bu sektörde çalıştığı görülmektedir. Metal ana sanayi sektöründe üretim
yapan % 7 oranındaki işletmede çalışan 10.662 kişi de, toplam çalışan işçi sayısının %48,4’ünü oluşturmaktadır.
Grafik 3.5.2.’de de görüldüğü gibi, en fazla istihdamın yaratıldığı sektör, metal ana sanayi sektörüdür. Sanayi
Sicil Belgeli işletmelerin Sektörler Bazında Firma Sayılarının Karşılaştırması Grafik 3.5.1.’de gösterilmiştir.
İlimizde faaliyet gösteren sanayi tesislerinin sektörel dağılımı da Tablo 3.5.2.’de verilmiştir.
84
Grafik 3.5.1: Sanayi Sicil Belgeli işletmelerin Sektörler Bazında Firma Sayılarının
Karşılaştırması
14%
30%
7%
11%
14%
1%
14%
9%
GIDA,İÇKİ VE TÜTÜN SANAYİ
DOKUMA GİYİM EŞYASI VE DERİ SANAYİ
ORMAN ÜRÜNLERİ VE MOBİLYA SANAYİ
KAĞIT, KAĞIT ÜRÜNLERİ VE BASIM SANAYİİ
KİMYA-PETROL, KÖMÜR,KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLERİ SANAYİİ
TAŞ VE TOPRAĞA DAYALI SANAYİİ
METAL ANA SANAYİİ
METAL EŞYA MAKİNA VE TEÇHİZAT ULAŞIM ARACI ,İLMİ VE MESLEKİ ÖLÇME ALETLERİ SANAYİ
Grafik 3.5.2: Sanayi Sicil Belgeli işletmelerin Sektörler Bazında İşçi Sayılarının Karşılaştırması
12%
7%
11%
3%
1%
10%
8%
48%
GIDA,İÇKİ VE TÜTÜN SANAYİ
DOKUMA GİYİM EŞYASI VE DERİ SANAYİ
ORMAN ÜRÜNLERİ VE MOBİLYA SANAYİ
KAĞIT, KAĞIT ÜRÜNLERİ VE BASIM SANAYİİ
KİMYA-PETROL, KÖMÜR,KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLERİ SANAYİİ
TAŞ VE TOPRAĞA DAYALI SANAYİİ
METAL ANA SANAYİİ
METAL EŞYA MAKİNA VE TEÇHİZAT ULAŞIM ARACI ,İLMİ VE MESLEKİ ÖLÇME ALETLERİ SANAYİ
85
Tablo 3.5.2: Sanayi Sicil Belgesi Almış Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı
Sektörün Adı
Firma Sayısı
GIDA, İÇKİ VE
TÜTÜN SANAYİ
221
DOKUMA GİYİM
EŞYASI VE DERİ
SANAYİ
100
ORMAN ÜRÜNLERİ
VE MOBİLYA
SANAYİ
72
KAĞIT, KAĞIT
ÜRÜNLERİ VE
BASIM SANAYİİ
9
Toplam Üretim
3.807.869 Ton/yıl
206.055.901 Adet/yıl. 900.000
Kasa/yıl,46.680.200
Lt/yıl,557.210.483
Kg/yıl,13.870 baş/yıl
2.512.727 Ton/yıl 1.062.909
M2/yıl 71.726.740 Adet/yıl
42.871.215 Met/yıl 62.620
Tak/yıl,141.100 Çift/yıl,80.800
Düzine/yıl,34.678.918 Kg/yıl
35.741 Ton/yıl,69.183.276
Adet/yıl,11.084.017
M2/yıl,527.585 M3/yıl ,
49.940.300 M/yıl,52.830
Takım/yıl,3.000
M.TÜL/YIL,8.117.250 KG/YIL
116.180.035
M2/yıl,1.080.000Mt/yıl,
8.682.200 Paket/yıl,2.717.280
Ton/yıl,5.964.760
kg/yıl,95.288.840 ADET/YIL
24.887.550 Ton/yıl
4.357.789 Adet/yıl
3.585.429 M2/yıl
1.488.000
m.tül/yıl,279.008.927
Kg/yıl,2.310.000 METRE
7.991.636 Ton/yıl
61.673.246 Adet/Yıl,872.698
M2/yıl,47.674.828
M3/YIL,4.772.996.844 KG/YIL
Çalışan İşçi
Sayısı
Firma
Sayısının
Toplamdaki
Payı (%)
Çalışan İşçi
Sayısının
Toplamdaki
Payı (%)
1.503
29.5
6.7
2.450
13.3
11.4
572
9.6
2.5
165
1.2
0.7
2.250
14.6
10.1
1.822
10.6
8.2
KİMYA-PETROL,
KÖMÜR, KAUÇUK
VE PLASTİK
ÜRÜNLERİ SANAYİİ
110
TAŞ VE TOPRAĞA
DAYALI SANAYİİ
80
METAL ANA
SANAYİİ
51
8.680.702.730
Ton/yıl,353.515.475 kg/yıl
10.662
6.8
48.4
106
374.993.479
Ton/yıl,49.556.518 Adet/yıl
,16.000 m/yıL,63.771.474
Kg/yıl,2.734.400
M.KARE,2.144.448
KWH/YIL,3.500 TAKIM
2.768
14.1
12.4
22.192
100
100
METAL EŞYA
MAKİNA VE
TEÇHİZAT ULAŞIM
ARACI, İLMİ VE
MESLEKİ ÖLÇME
ALETLERİ SANAYİ
9.094.562.842
Ton/yıl,538.377.587
Adet/yıl,134.249.488
m2/yıl,103.499.215
Metre/yıl, 3.582.213
M3/yıl,8.682.200
Paket/yıl,900.000
TOPLAM
749
Kasa/yıl,81.150
Tak/yıl,1.491.000
M.TÜL/YIL,46.680.200
Lt/yıl, 141.100
Çift/yıl,80.800 Düzine/yıl,
649.397.245.677
Kg/yıl,13.870 baş/yıl
2.144.448 KWH/YIL
Kaynak: Hatay Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü
86
Organize Sanayi Bölgeleri
Yapımı Devam Eden Organize Sanayi Bölgeleri
1-İSKENDERUN 2.ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
Sanayi Bakanlığı Yer Seçim Komisyonu Tarafından 01.09.2005 tarihinde yer seçimi yapılmıştır. İskenderun 2.
ze Sanayi Bölgesinin yeri İsdemir ile İskenderun 1.Organize Sanayi Bölgesi arasında kalan Azganlık Belediyesi
2
sınırları içerisinde 786.109,79 m büyüklükte Mülkiyetin büyük kısmı Hazine adına kayıtlı olan arazi iken,
İskenderun 2.organize sanayi Bölgesi Müteşebbis Teşekkülü tarafından Hazine arazileri Hazineden bedeli
mukabili satın alınmıştır.
Bölge Müteşebbis Teşekkülü Hatay İl Özel İdaresinin %70, Azganlık Belediyesinin %30 katılımı ile oluşmuştur.
Bölgenin, imar planı yapım ihalesi yapılmış olup, yüklenici firma yapım çalışmalarını sürdürmektedir. İmar planı
çalışmaları bitirildikten sonra, bölgenin imar uygulama işlemleri yaptırılacaktır. Bölgenin yer seçiminin iptali
hususunda Mahkemeye dava açılmış olup, mahkemece işlemlerin durdurulması cihetine gidilmiştir. Mahkeme
süreci devam etmektedir.
İskenderun II. OSB yönetiminden toplam 94 adet katılımcı yer talebinde bulunmuş olup, talep edilen arsa miktarı
ise 4.500.000 m2.’dır. (Kaynak: T.C. Hatay Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü)
2-HATAY ERZİN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
Bölge müteşebbis teşekkülü; Hatay İl Özel İdaresinin %40, Erzin Belediyesinin %30, Erzin Ticaret ve Sanayi
Odasının %30 katılımı ile oluşturulmuştur. İlimiz Erzin sınırları içerisinde bulunan 175 hektar büyüklüğündeki
OSB yer seçim çalışmalarının sonuçlandığı 18.09.2008 tarih ve 9739 sayılı Bakanlığımız yazısı ile bildirilmiştir.
OSB yönetimi tarafından Bakanlığımız direktifleri doğrultusunda hâlihazır harita gözlemsel jeolojik etüt tapusuz
arazilerin hazine adına tescili ve kamulaştırma haritası ihale edilmiş olup çalışmaları devam etmektedir.
Hatay Erzin OSB karma OSB olup, toplam 22 adet katılımcı yer talebinde bulunmuştur. Talep edilen arsa miktarı
ise 1.180.000 (118 Hektar) m2.’dır. (Kaynak: T.C. Hatay Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü)
Yapımı Bitip Faaliyete Giren Organize Sanayi Bölgeleri
3-ANTAKYA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
Antakya Organize Sanayi Bölgesi, 1995 yılında Belen İlçesi, Şenbük, Bakras ve Çakallı köyleri sınırlarında 150
hektar alanda İl Özel İdaresinin ve Antakya Ticaret ve Sanayi Odasının %50 ortak katılımı ile kurulmuştur.
Organize Sanayi Bölgesinin 88,1 hektar olup , 63 parsele ayrılmıştır. Halen Antakya Organize Sanayi Bölgesinde
46 tanesi faal,13 tanesi inşa halinde,3 tanesi tesis olup çalışmayan ve 1 tane boş parsel bulunmaktadır.4 firma
çift parsel kullanmaktadır.
Gıda Sanayi, Demir ve Çelik Sanayi, Kimya Sanayi, Elektrikli Makineler ve Dokuma Giyim Sanayi ağırlıklı
sektörleri bulunan, Antakya Organize Sanayi Bölgesinde 1103 işçi istihdam edilmektedir.
(Kaynak: Antakya Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü)
4-İSKENDERUN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
İskenderun Organize Sanayi Bölgesi, İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası ile İskenderun Sanayiciler Derneği
tarafından ve Bakanlar Kurulu’nun 08.04.1980 gün ve 8/650 sayılı kararına İstinaden Müteşebbis Teşekkül
Başkanlığı oluşturularak 1980 tarihinde faaliyete başlamıştır.
Bölge altyapısının bitmesine müteakip bina, sosyal ve idari tesisler ile çevre düzenlemeleriyle birlikte 1992
yılında tamamlanarak hizmete girmiştir. Bölgenin toplam alanı 208 hektar olup, net parsel alanı 107 hektardır.
Geri kalan kısımları yol, park ve sosyal tesislerdir.
87
Bölgede 47 adet sanayi parseli olup, 46 adet parselde firma faaliyet gösterilmektedir.1 adet parselde ise tesis
kapalı durumdadır. Bölgedeki firmalarda 4374 işçi istihdam edilmektedir.
İskenderun Organize Sanayi Bölgesi genelinde 9 Firma Demir ve Çelik üretimi yapmakta olup, bunun dışında 2
Gübre tesis, 1 adet Plastik Sanayi, 10 adet madeni eşya sanayi,4 adet karayolu taşıtları imalat sanayi ve diğer
sektörlerde firmalara ait sanayi tesis bulunmaktadır.
(Kaynak: T.C. Hatay Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü)
5-PAYAS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
53 hektar üzerine kurulmuş olup, bunun 41 hektarı sanayi parseli olarak planlanmıştır. Payas Organize Sanayi
Bölgesi, aslında kendiliğinden gelişen sanayi yapılarının sonradan Organize Sanayi Bölgesine
dönüştürülmesinden ibarettir.
Bölge Müteşebbis Teşekkülü, Hatay İl Özel İdaresinin %40, Payas Belediye Başkanlığının %30, Payas
Sanayiciler Derneğinin %30 katılımı ile kurulmuştur. İmar planı onaylanmış ve imar uygulama işlemi bitirilmiştir.
Altyapı işleri tamamlanmıştır.
42 adet sanayi parseli mevcut olup, halen 35 adet tesis faaliyet göstermektedir. Bir parsel inşaat halindedir.
Geriye kalan parseller küçük ve mülkiyet sorunları nedeniyle 34,7 hektar üzerinde tesis bulunmamaktadır. Sanayi
kuruluşlarının %98 oranında ağırlıklı imalat sektör guruplarından Demir ve Demir mamullerinin üretimi yapılmakta
olup bunun dışında 1 adet oksijen ile 2 adet kömür presleme , 1 adet çivi tel tesisi bulunmaktadır.
Faal olan işyerlerinde yaklaşık 1923 kişi çalışmaktadır Bölgeye doğalgaz alt yapısı döşenmiş olup, doğalgaz
kullanıma sunulmuştur. (Kaynak: Payas Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü)
Tablo 3.5.3: Hatay Faaliyete Giren Organize Sanayi Bölgeleri
OSB
ANTAKYA
ORGANİZE
SANAYİ
BÖLGESİ
İSKENDERUN
ORGANİZE
SANAYİ
BÖLGESİ
PAYAS
ORGANİZE
SANAYİ
BÖLGESİ
Kuruluş Yılı
Parsel Alanı
(Hektar)
Üretim Yapan
Firma Sayısı
İşçi Sayısı
Tüketilen
Enerji Mikarı
1995
150
46
1103
12.649.007 (kw)
1980
208
46
4374
1.064.580.580
(kw)
82.046.398(sm3)
1995
53
35
1923
54.000.000
(sm3)
(Kaynak: Antakya, İskenderun ve Payas Organize Sanayi Müdürlüğü)
88
HAM ÇELİK KAPASİTESİ
Hatay ili Türkiye genelinde üretilen ham çelik bakımından yılda 12.950.000 ton/yıl üretim ile 1.sırada yer
almaktadır. Üretilen toplam ham çeliğin %28‘i Hatay’da üretilmektedir. Türkiye’de üretilen toplam Kütük (uzun)
çeliğin % 17’si ve Slab (yassı) %56’sı Hatay’da üretilmektedir. Tablo 3.5.4. de 2011 yılı Ham Çelik kapasitesi
sıralaması illere göre verilmiştir.
Tablo 3.5.4: 2011 Yılı Ham Çelik Kapasitesi
Türkiye'de
Kütük(Uzun)
üretimi
içindeki
payı(%)
Türkiye'de
Slab(Yassı)
üretimi
içindeki
payı(%)
Türkiye'de
Ham Çelik
üretimi
içindeki
payı(%)
12.950.000
17
56
28
10.440.000
32
0
22,6
5.921.000
11
18
12,8
0
11,4
Kapasite(ton/yıl)
il Adı ve Sıra
No
1. Hatay
2. İzmir
3. Kocaeli
TON/YIL
Kütük
(Uzun)
Slab
(Yassı)
5.450.000
7.500.000
10.440.000
3.521.000
0
2.400.000
4. Çanakkale
5.268.000
0
5.268.000
16
5. Zonguldak
0
3.500.000
3.500.000
0
26
7,6
1.500.000
5
0
3,2
1.500.000
5
0
3,2
0
2,8
6. Osmaniye
7. Karabük
1.500.000
0
1.500.000
0
8. Tekirdağ
1.350.000
0
1.350.000
4
9. Samsun
720.000
0
720.000
2
0
1,5
657.000
2
0
1,4
450.000
1
0
0,9
0
0,1
10.Bursa
657.000
11.Sivas
450.000
Toplam
0
60.000
0
60.000
0
1.700.000
0
1.700.000
5
0
3,6
32.616.000
13.400.000
46.016.000
100
100
100
12.Kırıkkale
13.Diğer
0
Kaynak: T.C. Hatay Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü
Grafik 3.5.3: Türkiye’de Üretilen Toplam Ham Çeliğin illere Göre Dağılımı
30
25
20
15
10
Diğer
Kırıkkale
Sivas
Bursa
Samsun
Tekirdağ
Karabük
Osmaniye
Zonguldak
Çanakkale
Kocaeli
İzmir
0
Hatay
5
89
3.6 Turizm
Antakya yöresini çekici kılan ve tarihi boyunca göçlere açık olmasını sağlayan, yaşamı kolaylaştıran iklim
koşulları ve verimli topraklarının yanı sıra, Avrupa’yı Ortadoğu’ya bağlayan E-91 karayolu üzerinde olması
nedeniyle çok sayıda yabancının giriş-çıkış yaptığı önemli sınır kapısı durumundadır. Ayrıca Mezopotamya'dan
Akdeniz'e çıkmak için kullanılabilecek en uygun limanlar yine bu bölgededir.
2010 yılı Hatay ili sınır kapılarından 619.205 yabancı ziyaretçi çıkış yapmıştır. En fazla kullanılan sınır kapısı
483.457 kişi ile Cilvegözü olmuştur. Aynı yılda Hatay ili sınır kapılarından giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı ise
641.450 kişidir.Cilvegözündende 508.214 yabancı giriş yapmıştır.
Avrupa ve diğer ülkelerden gelen yabancılar tarihi ve kültürel değerler yönünden yoğun bir ilgi göstermekte, tarihi
ve ören yerlerini gezmektedirler. 2009 yılı itibariyle son üç yılda, Hatay’da Müze ve Ören yerlerini ziyaret eden
yerli ve yabancı toplam ziyaretçi sayısı 526.003 kişi olmuştur. 2009 yılında bir önceki yıla oranla, toplam ziyaretçi
sayısında %61 oranında artış görülmektedir. Hatay Arkeoloji Müzesi ve St. Pierre Kilisesi yabancıların en çok ilgi
gösterdikleri yerdir. Bunun dışında Çevlik’deki Vespasianus – Titus Tüneli ve Beşik Mağara, Antakya sur
kalıntıları, Aççana en çok ziyaret edilen yerledir. İlimiz yaylalar bakımından da zengin bir ildir. Samandağ’da
Teknepınar (Batıayaz) Yaylası, Belen’de Güzelyayla, Nergislik ve Atık Yaylası, Kırıkhan’da Alan Yaylası
meşhurdur. Sağlık turizmi bakımından Erzin içme ve kaplıcaları yerli ve yabancı turist çekmektedir.
İlimiz Akdeniz kıyısında 186 km. uzunluğunda bir sahil bandı bulunmaktadır. Bu sahil boyunca türlü dolumbaşaltım akaryakıt tesislerinin bulunduğu iskelelerle, ulaşım amaçlı limanlar mevcuttur. En önemli nakliye ve
yolcu gemisi limanı İskenderun limanıdır.
Harbiye, Arsuz, Yenişehir Gölü ilimizin turist çeken merkezlerden doğal olanlarıdır.
2010 yılı sonu itibariyle, Hatay’da toplam 27 adet turizm işletme belgeli konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu
konaklama tesislerinde; 63’ü suit olmak üzere toplam 1460 oda, 2928 adet yatak, 4435 kişilik de lokanta
bulunmaktadır. İl genelinde bulunan turizm işletme belgeli konaklama tesislerinin sınıflarına bakıldığında; 2 adet
özel belgeli, 1 adet butik otel, 1 adet 5 yıldızlı termal otel, 5 adet 4 yıldızlı, 7 adet 3 yıldızlı, 10 adet 2 yıldızlı, 1
adet 1 yıldızlı otel bulunduğu görülmektedir.
2010 yılı itibariyle Hatay’da toplam 38 tane seyahat acentesi bulunmaktadır. Bunların 36 tanesi A Grubu, 2 tanesi
de AG Grubu’dur. Seyahat acentelerinin yoğunlukta olduğu ilçeler Antakya(21 acente) ve İskenderun(11
acente)’dur. Tablo 3.6.1.8’de ilçeler bazında seyahat acentelerinin sayıları verilmiştir.
Türkiye ile ilgili Genel Turizm İstatistikleri
2010 yılı Türk Turizmi verileri
•
•
28.6 milyon uluslararası turist girişi ¹,(yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları hariç)
20.8 milyar ABD$ turizm geliri.
Türkiye’nin Turizm Kapasitesi ile ilgili Genel İstatistikler
•
Yıllık 50 milyon yolcu kapasiteli 48 havaalanı,
•
Uluslar arası uçuşlara açık 16 havaalanı,
•
Tarifeli ve tarifesiz seferlerle yolcu taşıyan 8 havayolu,
•
130 uçağı ile Türk Hava Yolları Avrupa’daki en genç filolardan birisidir,
•
Toplam 8800 yat kapasiteli 28 Marina,
•
9000 Lisanslı Turist Rehberi,
•
5600 Seyahat Acentesi,
•
Muhteşem bir tarihi medeniyetler mirası! Koruma altında kayıtlı 5522 arkeolojik alan,
•
2008 yılından beri Mavi Bayraklı 258 plaj ve 13 marina,
•
17 ilde 34 Termal Turizm Merkezi,
•
20 Kış Sporları Turizmi Merkezi,
•
10 ilde 22 Yayla Turizmi Merkezi,
•
33 Milli Park,
•
16 Doğal Park,
•
58 Doğal Anıt,
•
35 Doğal Koruma Bölgesi,
•
Golf sahası olan 14 Klüp ve Otel
90
Hatay İli Sınır Kapılarından Giriş-Çıkış Yapan Yabancı Ziyaretçiler
2008-2010 yılları arasında, Hatay ili sınır kapılarından 1.318.240 yabancı ziyaretçi çıkış yapmıştır. En fazla
kullanılan sınır kapısı 1.039.651 ile Cilvegözü olmuştur. Aynı yıllarda Hatay ili sınır kapılarından giriş yapan
yapancı ziyaretçi sayısı ise 1.362.740 kişidir. Aşağıdaki tablolarda 2008-2010 yılları arasında aylara göre
yabancı ziyaretçilerin yapmış olduğu giriş-çıkışlar gösterilmektedir.
Tablo 3.6.1:Hatay ili Sınır Kapılarından Çıkış Yapan Yabancı Ziyaretçilerin Aylara Göre Dağılımı (2008)
Çıkış Yapan Yabancı Sayısı (Kişi)
Sınır Kapısı
Toplam
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Cilvegözü
11.524
12.204
13.393
13.148
14.921
19.731
35.621
41.434
16.239
20.839
27.827
25.659
252.540
Yayladağı
3.503
3.764
3.811
4.494
4.194
6.093
9.966
11.076
4.555
4.816
4.199
4.385
64.856
İskenderun
75
67
60
823
286
72
81
106
101
85
68
57
1.881
15.102
16.035
17.264
18.465
19.401
25.896
45.668
52.616
20.895
25.740
32.139
30.101.
319.277
Toplam
Kaynak: TUİK
Sınır Kapısı
Toplam
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Cilvegözü
12.972
11.900
13.210
16.477
15.427
19.728
36.970
36.970
34.228
33.563
43.993
28.166
303.654
Yayladağı
3.614
2.984
3.627
4.099
4.176
5.186
10.162
10.476
6.826
7.737
8.497
6.870
74.254
İskenderun
100
95
737
68
70
240
92
110
70
98
97
73
1.850
16.686
14.979
17.574
20.644
19.673
25.451
47.224
47.556
41.124
41.398
52.587
35.109
379.758
Toplam
Kaynak: TUİK
Sınır Kapısı
Cilvegözü
Yayladağı
İskenderun
Toplam
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
23.944
23.161
29.044
32.196
32.422
38.026
70.519
52.141
58.021
45.389
48.175
30.419
6.352
6.472
8.017
8.809
9.265
10.920
22.258
15.312
15.584
10.330
12.748
8.535
76
80
81
73
75
105
117
91
107
131
112
98
30.372
29.713
37.142
41.078
41.762
49.051
73.712
55.850
61.035
92.894
67.544
39.052
Toplam
483.457
134.602
1.146
619.205
Kaynak: TUİK
Tablo 3.6.4:Hatay ili Sınır Kapılarından Çıkış Yapan Yabancı Ziyaretçilerin (2008-2010)
Sınır Kapısı
2008
2009
2010
Cilvegözü
252.540
303.654
483.457
Yayladağı
64.856
74.254
134.602
1.881
1.850
1.146
319.277
379.758
619.205
İskenderun(Deniz Yolu)
Toplam
Tablo 3.6.5:Hatay ili Sınır Kapılarından Giriş Yapan Yabancı Ziyaretçilerin Aylara Göre Dağılımı (2008)
91
Giriş Yapan Yabancı Sayısı (Kişi)
Sınır Kapısı
Toplam
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Cilvegözü
16.115
12.470
14.110
13.640
15.633
17.989
32.982
46.517
16.619
20.899
14.654
42.485
264.113
Yayladağı
3.448
3.658
3.997
4.742
4.250
5.211
8.935
12.658
4.851
4.712
4.093
4.229
64.784
İskenderun
82
63
66
58
97
81
82
116
130
85
72
68
1.000
19.645
16.191
18.173
18.440
19.980
23.281
41.999
59.291
21.600
25.696
18.819
46.782
329.897
Toplam
Kaynak: TUİK
Sınır Kapısı
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Cilvegözü
12.774
12.051
13.707
16.859
15.310
19.424
36.247
Yayladağı
3.632
2.976
3.828
4.165
3.975
6.366
İskenderun
115
97
1.041
77
69
16.521
15.124
18.576
21.101
19.354
Toplam
Temmuz Ağustos
Toplam
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
41.086
36.145
35.528
33.169
41.221
313.521
10.105
11.236
7.216
7.227
8.951
6.155
75.832
68
93
146
60
97
93
84
2.040
25.858
46.445
52.468
43.421
42.852
42.213
47.460
391.393
Kaynak: TUİK
Sınır Kapısı
Cilvegözü
Yayladağı
İskenderun
Toplam
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz Ağustos
23.600
24.112
30.505
35.448
34.341
41.016
74.210
51.112
6.194
6.509
8.167
8.863
8.764
10.039
21.176
56
75
87
82
82
97
115
29.850
30.696
38.759
44.393
43.187
51.152
95.501
Kasım
Aralık
61.258 45.950
51.635
35.027
15.476
16.078
9.909
12.552
8.406
90
91
141
98
89
77.427
56.000
64.285
43.522
66.678
Eylül
Ekim
Toplam
508.214
132.133
1.103
641.450
Kaynak: TUİK
Tablo 3.6.8:Hatay ili Sınır Kapılarından Giriş Yapan Yabancı Ziyaretçiler (2008-2010)
Sınır Kapısı
2008
2009
2010
Cilvegözü
264.113
313.521
508.214
Yayladağı
64.784
75.832
132.133
1.000
2.040
1.103
329.897
391.393
641.450
Toplam
Kaynak: TUİK
92
Tablo 3.6.9: Hatay ili Sınır Kapılarından Giriş Yapan Vatandaş Ziyaretçiler(2008-2010)
Sınır Kapısı
2008
2009
2010
Cilvegözü
246.439
300.327
519.811
Yayladağı
48.421
64.397
140.393
Toplam
5.343
5.920
7.238
300.203
370.644
667.442
Kaynak: TUİK
Tablo 3.6.1.0: Hatay ili Sınır Kapılarından Çıkış Yapan Vatandaş Ziyaretçiler(2008-2010)
Sınır Kapısı
2008
2009
2010
Cilvegözü
241.587
309.247
532.410
Yayladağı
50.028
60.143
130.762
Toplam
3.706
4.713
4.819
295.321
374.103
667.991
Kaynak: TUİK
2010 yılında Türkiye’deki sınır kapılarından 10.921.427 vatandaşımız giriş yapmış,11.000.817 vatandaşımız
çıkış yapmıştır.
2010 yılında Türkiye ‘deki sınır kapılarından 28.632.204 yabancı giriş yapmış , 28.510.852 yabancı da çıkış
yapmıştır.
93
Tablo 3.6.1.1 da Hatay ili sınır kapılarından giriş yapan yerli ve yabancı ziyaretçilerin yıllara göre(2002-2010)
sayıları verilmiştir.
Tablo 3.6.1.1: Hatay İli Sınır Kapılarında Giriş Yapan Yerli-Yabancı Ziyaretçiler(2002-2010)
Yıllar
Yerli Ziyaretçiler
Yabancı Ziyaretçiler
Toplam
2002
263.284
136.135
399.419
2003
299.892
145.613
445.505
2004
403.437
155.472
558.909
2005
368.713
239.213
607.926
2006
287.878
233.510
521.388
2007
251.206
252.892
504.098
2008
300.203
329.897
630.100
2009
370.644
391.393
762.037
2010
667.442
641.450
1.308.892
3.212.699
2.525.575
5.738.274
Toplam
Kaynak: TUİK
Grafik 3.6.1: Hatay İli Sınır Kapılarında Giriş Yapan Yerli-Yabancı Ziyaretçiler(2002-2010)
Kaynak: TUİK
94
Tablo 3.6.1.2 da Hatay ili sınır kapılarından çıkış yapan yerli ve yabancı ziyaretçilerin yıllara göre(2002-2010)
sayıları verilmiştir..
Tablo 3.6.1.2: Hatay İli Sınır Kapılarında Çıkış Yapan Yerli-Yabancı Ziyaretçiler(2002-2010)
Yıllar
Yerli Ziyaretçiler
Yabancı Ziyaretçiler
Toplam
2002
285.430
141.658
427.088
2003
313.227
127.912
441.139
2004
408.244
147.893
556.137
2005
363.269
229.145
592.414
2006
257.325
221.628
478.953
2007
235.325
246.781
482.106
2008
295.321
319.277
614.598
2009
374.103
379.758
753.861
2010
667.991
619.205
1.287.196
3.200.235
2.433.257
5.633.492
Toplam
Kaynak: TUİK
Grafik 3.6.2: Hatay İli Sınır Kapılarında Çıkış Yapan Yerli-Yabancı Ziyaretçiler(2002-2010)
Kaynak: TUİK
95
Hatay’daki Turizm İşletme ve Yatırım Belgeli Tesisler
2010 yılı sonu itibariyle, Hatay’da toplam 27 adet turizm işletme belgeli konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu
konaklama tesislerinde; 63’ü suit olmak üzere toplam 1460 oda, 2928 adet yatak, 4435 kişilik de lokanta
bulunmaktadır. İl genelinde bulunan turizm işletme belgeli konaklama tesislerinin sınıflarına bakıldığında; 2 adet
özel belgeli, 1 adet butik otel, 1 adet 5 yıldızlı termal otel, 5 adet 4 yıldızlı, 7 adet 3 yıldızlı, 10 adet 2 yıldızlı, 1
adet 1 yıldızlı otel bulunduğu görülmektedir. Tablo 3.6.1.3-3.6.1.7.’de Hatay’daki turizm işletme belgeli
konaklama tesisleri verilmiştir.
Tablo 3.6.1.3: Antakya Turizm Belgeli Konaklama Tesisleri(2010)
Tesis Adı
Sınıfı
Oda Sayısı
Lokanta
(kişi)
Yatak Sayısı
5 Yıldızlı Termal
Otel
252 (2 suit)
504
1400
2.Büyük Antakya
Oteli
4 Yıldız
72 (2 suit)
144
230
3.Narin Otel
4 Yıldız
59 (12 suit)
131
110
4 Yıldız
100 (6 suit)
200
200
3 Yıldız
66 (3 suit)
132
200
3 Yıldız
39 (1 suit)
80
-
1.Ottoman Palace
4.Anemon Antakya
Oteli
5.Büyük Özcihan
Oteli
6.Defne Prenses
Oteli
7.Yaman Oteli
3 Yıldız
33
66
300
8.Orontes Otel
2 Yıldız
61 (2 suit)
122
210
9.Çağlayan Otel
2 Yıldız
26
50
-
10.Büyük Çınar
Oteli
2 Yıldız
19 (2 suit)
34
-
11.Gökçen Otel
2 Yıldız
31 (1 suit)
63
-
12.Hidro Tesisleri
1 Yıldız
20
38
300
Özel Otel
25 (4 suit)
54
-
13.Antik Beyazit
Otel
14.The Liwan Hotel
15.Savon Otel
Toplam
Butik Otel
22
40
45
Özel Konaklama
Tesisi
43 (3 suit)
86
165
15 Otel
868
1.699
3215
Kaynak: Hatay İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Tablo 3.6.1.4: İskenderun Turizm Belgeli Konaklama Tesisleri(2010)
Tesis Adı
Sınıfı
Oda Sayısı
Lokanta
(kişi)
Yatak Sayısı
1. Ontur Oteli
4 Yıldız
97 (2 suit)
194
110
2. Arsuz Oteli
3 Yıldız
68 (8 suit)
144
150
3. Hataylı Oteli
3 Yıldız
60 (8 suit)
128
100
4. Sun Inn Oteli
3 Yıldız
45
90
-
5. Cabir Otel
2 Yıldız
35
70
-
6. As Ercan Otel
2 Yıldız
23 (3 suit)
49
55
7. İmrenay Otel
2 Yıldız
33
74
-
8. Aykut Palace
2 Yıldız
40
88
-
9.öz Gümüş Otel
3 Yıldız
65
140
490
9 Otel
466
977
905
Toplam
96
Tablo 3.6.1.5: Belen Turizm Belgeli Konaklama Tesisleri(2010)
Sınıfı
Oda Sayısı
Yatak Sayısı
Lokanta
(kişi)
1.Seyran Oteli
2 Yıldız
34 (2 suit)
68
100
Toplam
1 Otel
34
68
100
Tesis Adı
Tablo 3.6.1.6: Dörtyol Turizm Belgeli Konaklama Tesisleri(2010)
Oda Sayısı
Lokanta
(kişi)
Tesis Adı
Sınıfı
Yatak Sayısı
1.Kutlubay Otel
2 Yıldız
34
68
40
2.Fourway Hotel
4 Yıldız
58 (2 suit)
116
175
Toplam
2 Otel
92
184
215
Tablo 3.6.1.7: Hatay’daki Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri(2010)
İlçe Adı
Otel Sayısı
Antakya
Oda Sayısı
Lokanta
(kişi)
Yatak Sayısı
15
868
1699
3215
İskenderun
9
466
977
905
Belen
1
34
68
100
Dörtyol
Toplam
2
92
184
215
27 Otel
1460
2928
4435
Hatay’daki Seyahat Acenteleri
2010 yılı itibariyle Hatay’da toplam 38 tane seyahat acentesi bulunmaktadır. Bunların 36 tanesi A Grubu, 2 tanesi
de AG Grubu’dur. Seyahat acentelerinin yoğunlukta olduğu ilçeler Antakya(21 acente) ve İskenderun(11
acente)’dur. Tablo 3.6.1.8’de ilçeler bazında seyahat acentelerinin sayıları verilmiştir.
Tablo 3.6.1.8: Hatay’daki Seyahat Acenteleri
İlçeler
Grubu
A
Toplam
AG
Antakya
21
-
Dörtyol
2
-
21
2
İskenderun
10
1
11
Samandağ
1
-
1
Kırıkhan
-
-
-
Reyhanlı
2
1
3
Toplam
36
2
38
97
Müze ve Ören Yerleri
Müzeler, uygarlık tarihine ait her türlü objenin, bilimsel kurallar altında sergilenerek, halkın beğeni ve kültürel
birikimini zenginleştiren, araştırmacıların çalışmalarını kolaylaştırıcı ve geliştirici tarihi verilerin gelecek kuşaklara
aktarıldığı mekanlardır. Zengin tarih ve kültür birikimine sahip olan ülkemizde zaman içinde inşa edilen yeni
müze binalarının yanı sıra günümüze ulaşan taşınmaz kültür varlıkları da restore edilmekte ve pek çoğu "müze"
olarak ziyarete açılmaktadır.
Ülkemizde Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı 189 müze ve 131 düzenlenmiş örenyeri olmak üzere, ziyaret
edilebilir 320 ünite aynı zamanda birer eğitim ve bilim kurumu olarak hizmet vermektedir
MÜZE ADI
MÜZE
KART
SATIŞ
ÜCRETLİ
ZİYARETÇİ
ÜCRETSİZ
ZİYARETÇİ
ZİYARETÇİ
TOPLAMI
HATAY (2009
10,317
118,883
86,315
215,515
HATAY MÜZESİ
4,890
54,925
30,750
90,565
ST. PİERRE KİLİSESİ
4,942
48,207
30,428
83,577
ÇEVLİK ÖRENYERİ
472
15,751
25,137
41,360
ÜCRETLİ
ZİYARETÇİ
ÜCRETSİZ
ZİYARETÇİ
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı
MÜZE ADI
MÜZE
KART
SATIŞ
ZİYARETÇİ
TOPLAMI
HATAY (2010)
13,383
103,610
102,349
219,342
HATAY MÜZESİ
6,274
46,936
53,675
106,885
ST. PİERRE KİLİSESİ
6,802
41,245
26,382
74,429
ÇEVLİK ÖRENYERİ
307
15,429
22,292
38,028
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı
98
Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçiler
Türkiye’ye 2010 yılında toplam 28.510.852 yabancı ziyaretçi gelmiş olup 20 milyar $ gelir elde edilmiştir. 2010
yılında gelen ziyaretçilerin %58’i gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler için gelmiştir. Tablo 3.6.2.0
Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Geliş Nedeni(2008-2010) verilmiştir. Ziyaretçilerin %42’si ücretli bir işte
çalışıyor. Grafik 3.6.4’te Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Genel Çalışma Durumu (2010) verilmiştir.
Tablo 3.6.2.0 Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Geliş Nedeni(2008-2010)
Geliş Nedeni
Gezi, Eğlence, Sportif ve kültürel
2008
2009
2010
14.424.330
15.680.337
16 726 847
2.411.765
2.825.952
2 761 520
Eğitimi staj
145.779
196.409
159 959
Sağlık ve tıbbi
162.484
132.677
115 223
95.027
124.408
106 690
1.042.355
1.142.515
1 039 331
Akraba ve arkadaş ziyareti
Dini
Alışveriş
Transit
232.068
636.604
769 815
İş amaçlı
2.148.498
1.397.262
1 539 647
Diğer
1.068.548
955.733
997 202
Beraberinde giden
4.700.372
4.222.309
26.431.124
27.314.205
4 294 618
28.510.852
Toplam
Kaynak: TUİK
Grafik 3.6.4: Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Genel Çalışma Durumu (2010)
Beraberinde
giden
15%
Diğer
1%
Ücretli bir iş te
çalış ıyor
41%
Ev kadını
7%
Em ekli
9%
Öğrenci
7%
İş i yok, iş arıyor
4%
Kendi iş i var
(kendi hes abına
işveren)
16%
Kaynak: TUİK
99
Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilerin 2010 yılı sonu itibarileriyle yaklaşık olarak 12 milyar dolar harcama
yapmışlardır. Yapılan harcamanın %30’u yeme-içme için olmuştur.2008-2010 yıllarında yabancı ziyaretçilerin
Türkiye’de harcadıkları para yaklaşık olarak 37 milyar dolar olmuştur. Tablo 3.6.2.1’de Türkiye’ye Gelen Yabancı
Ziyaretçilerin Harcamaları(2008-2010) gösterilmiştir
Tablo 3.6.2.1 Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Harcamaları(2008-2010)
Harcama Türü
2008
($)
2009
($)
2010
($)
Yeme-İçme
toplamı
3.805.339.182
3.629.462.251
3.554.433.011
Konaklama
toplamı
2.584.163.170
2.313.226.501
2.308.278.898
282.909.941
225.124.691
231.954.978
Ulaştırma Toplamı
1.349 964.228
1.348.610.354
1.265.506.698
Spor, eğitim, kültür
toplamı
148.379.010
128.468.400
138.609.719
Tur Hizmetleri
Toplamı
252.773. 829
209.654.255
202.980.841
4.486.704.442
4.142.566.230
3.959.161.408
12.910.233.802
11.997.112.681
11.660.925.554
Sağlık toplamı
Diğer mal ve
hizmetler toplam
Toplam
Kaynak: TUİK
100
3.7 Madencilik
Antakya ilinin ekonomisi tarım ağırlıklı olup topraklarının %50’si tarım alanıdır. Toprakları
bereketli ovalarla kaplıdır. Antakya ili imalât sanayinin genel yapısına bakıldığında İskenderun ve
Dörtyol dışındaki ilçelerde tarıma dayalı sanayi tesislerinin yoğunluk kazandığı görülmektedir.
Gerek istihdam hacmi, gerekse yarattığı katma değer açısında demir-çelik sektörü Antakya ili
imalat sanayinin itici gücüdür.
Maden kaynakları bakımından Antakya ili zenginlikler sunmaktadır.
Bunları şöyle sıralayabiliriz. Dörtyol’da demir ve alüminyum, İskenderun’da krom ve demir, Hassa’da bakır, çinko,
kurşun ve alüminyum, Kırıkhan’da demir, Altınözü’nde kükürt, Yayladağı’nda fosfat, Antakya merkezde asbest ve
altın yatakları bulunmaktadır.
Tablo 3.7.1: Hatay İli Maden Kaynakları
Cinsi
Yeri
Tenör
Açıklamalar
Altın
Akıllıçay
% 0.1 gr/m3 Au
50.000 m3 mümkün
Altın
Kisecik Köyü
%4 gr/ ton Au
450.000 ton mümkün
Alüminyum
Dörtyol Yöresi
%15-25 AL2O3, %30-40
Fe2O4
70.000.000 ton görünür
+muhtemel
Asbest
Ğökyar, Kuru dere, Seldiren Yatakları
%4-15 asbest, lif
uzunlukları 1-5 mm
1.637.700 ton görünür
Bakır-KurşunÇinko
Söğüt-Hassa
%4 Cu
Zuhur
Cıva
Süveydiye-Düden-Karasuyu Köyü
Saf Cıva kalıntıları
Çimento
Hammaddeleri
İskenderun çevresi
-
Demir
Kırıkhan-Kastal Yatağı
%33,76 CaO,%18-19 MgO
1.5 milyon ton
Dolomit
İskenderun çevresi
%32-33 CaO, %18-19 MgO
80 milyon ton muhtemel
Fosfat
Yayladağı-Bezğer Gloıkolinli
%7,87-13 P2O5
Kireçtaşı
İsdemir Klker-Dolomit Ocağı
Krom
Etibank’a ait sahalar
Manganez
Dörtyol-Sarıyer-İskenderun
-
Manyezit
Dörtyol-Erzin,Çınarlı Dere
-
Mermer
Arsuz çevresi
Siyah, parlak renkli
Romalılar devrinde cıva
stok alanı olduğu
düşünülmektedir.
4 milyar ton Kireçtaşı,1.2
milyar ton marn,480 milyon
ton kil
1.8 milyon ton
görünür+muhtemel
%96,30 CaCO3,%1,9 SiO2, Yatak geçmiş yıllarda
%0,4 MgO
işletilmiştir
209 bin ton
%35-44 Cr2O3
görünür+muhtemel+mümkün
Geçmiş yıllara işletilmiştir
33 ton görünür,720 ton
muhtemel
Bir müddet işletilen
mermerler blok veriminin
düşük olması se
Kaynak: M.T. A.
101
4.MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER
4.1 Mali Sektör
Türkiye’de 2010 yılı sonunda 45 banka, 9400 şube (yurtiçinde) faaliyet göstermektedir. İlimizde 2010 yılı
sonunda; 31 Kamusal sermayeli banka,59 Özel sermayeli banka,16 tane Türkiye’de kurulmuş yabancı bankalar
bulunmaktadır. Hatay ilindeki şubelerin %30’u İskenderun, %31’i Antakya’da faaliyet göstermektedir. İlimiz 2010
yılı sonunda şube sayısına göre Türkiye sıralamasında 18. olduğu görülmektedir.
2000 yılında, Hatay ilinde yıllara göre şube başına düşen ortalama mevduat 6.034 milyon TL iken, 2010 yılı
sonunda %681 artarak 47.126 milyon TL olduğu görülmektedir. 2000 yılında, Hatay ilinde yıllara göre şube
başına düşen ortalama kredi 1.524 milyon TL iken, 2010 yılı sonunda % 3.538 artarak 55.454 milyon TL olduğu
görülmektedir.
Tablo 4.1.1: Hatay’daki Bankalar ve Şube Sayıları
2009
2010
Şube
Banka
Banka
Sayısı
Mevduat Bankaları
Kamusal Sermayeli Bankalar
Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş.
Türkiye Halk Bankası A.Ş.
Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
Özel Sermayeli Bankalar
Adabank A.Ş.
Akbank T.A.Ş.
Alternatif Bank A.Ş.
Anadolubank A.Ş.
Şekerbank T.A.Ş.
Tekstil Bankası A.Ş.
Turkish Bank A.Ş.
Türk Ekonomi Bankası A.Ş.
Türkiye Garanti Bankası A.Ş.
Türkiye İş Bankası A.Ş.
Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
Tas. Mevd. Sig. Fonuna Devr. Bankalar
Birleşik Fon Bankası A.Ş.
Türkiye´de Kurulmuş Yabancı Bankalar
Arap Türk Bankası A.Ş.
Citibank A.Ş.
Denizbank A.Ş.
Deutsche Bank A.Ş.
Eurobank Tekfen A.Ş.
Finans Bank A.Ş.
Fortis Bank A.Ş.
HSBC Bank A.Ş.
ING Bank A.Ş.
Millennium Bank A.Ş.
Turkland Bank A.Ş.
Türkiye´de Şube Açan Yabancı Bankalar
94 Mevduat Bankaları
27
Kamusal Sermayeli Bankalar
15
Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş.
8
Türkiye Halk Bankası A.Ş.
4
Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
47
Özel Sermayeli Bankalar
0
Adabank A.Ş.
9
Akbank T.A.Ş.
0
Alternatif Bank A.Ş.
2
Anadolubank A.Ş.
2
Şekerbank T.A.Ş.
2
Tekstil Bankası A.Ş.
0
Turkish Bank A.Ş.
2
Türk Ekonomi Bankası A.Ş.
7
Türkiye Garanti Bankası A.Ş.
14
Türkiye İş Bankası A.Ş.
9
Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
0
Tas. Mevd. Sig. Fonuna Devr. Bankalar
0
Birleşik Fon Bankası A.Ş.
20
Türkiye´de Kurulmuş Yabancı Bankalar
Arap Türk Bankası A.Ş.
Citibank A.Ş.
4
Denizbank A.Ş.
Deutsche Bank A.Ş.
1
Eurobank Tekfen A.Ş.
4
Finans Bank A.Ş.
3
Fortis Bank A.Ş.(TEB ile birleşti)
4
HSBC Bank A.Ş.
4
ING Bank A.Ş.
0
Millennium Bank A.Ş.
0
Turkland Bank A.Ş.
0
Türkiye´de Şube Açan Yabancı Bankalar
Şube
Sayısı
106
31
15
10
6
59
0
10
1
2
2
2
0
5
11
16
10
0
0
16
0
0
4
0
1
5
0
4
2
0
0
0
Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
102
Grafik 4.1.1: İlçelere Göre Banka Şubelerinin Dağılımı (2010)
Samandağ
7%
Reyhanlı
5%
Yayladağı Altınözü
1%
1%
Belen
Dörtyol
1%
13%
Erzin
2%
Hassa
1%
Antakya
31%
Kumlu
1%
İskenderun
30%
Kırıkhan
7%
Tablo 4.1.2: Şube Sayısına Göre İl Sıralaması
2009
2010
İl Sıralaması
(*) Şube Sayısı
1.İstanbul
2.Ankara
3.İzmir
4.Antalya
5.Bursa
6.Adana
7.Kocaeli(İzmit)
8.Konya
9.Muğla
10.İçel (Mersin)
11.Manisa
12.Gaziantep
13.Balıkesir
14.Aydın
15.Kayseri
16.Samsun
17.Denizli
18.Tekirdağ
19.Hatay
20.Trabzon
İl Sıralaması
(*) Şube Sayısı
2.631 1.İstanbul
896 2.Ankara
2,746
676 3.İzmir
343 4.Antalya
696
311 5.Bursa
217 6.Adana
339
172 7.Konya
172 8.Kocaeli (İzmit)
192
163 9.Muğla
160 10.İçel (Mersin)
171
137 11.Gaziantep
132 12.Manisa
140
126 13.Balıkesir
124 14.Kayseri
131
123 15.Aydın
113 16.Samsun
125
106 17.Denizli
97 18.Hatay
114
94 19.Tekirdağ
91 20.Trabzon
935
385
224
185
166
140
127
119
106
96
Diğer
2.028 Diğer
96
2.171
Türkiye
8.972 Türkiye
9.400
(*): Yurtdışı ve Kıbrıs dahil değildir.
103
İlimiz, Akdeniz bölgesinde bulunan şube sayısının %10’unu, Türkiye genelinde bulunan şube sayısının da %1’ine
sahiptir.2010 yılı sonu itibariyle Hatay’da 106, Akdeniz Bölgesi’nde 1.048, Türkiye’de 9.400 banka şubesi
bulunmaktadır.
Tablo 4.1.3: Hatay, Akdeniz Bölgesi ve Türkiye Genelindeki Şube Sayıları
Yıllar
Hatay
Akdeniz Bölgesi
Türkiye (*)
2000
95
784
7.837
2001
84
704
6.908
2002
75
602
6.106
2003
73
579
5.966
2004
74
606
6.106
2005
72
633
6.247
2006
77
705
6.849
2007
80
795
7.618
2008
94
946
8.737
2009
94
1.011
8.972
1.048
9.400
2010
106
(*): Türkiye toplamına Kıbrıs ve Yabancı Ülkeler de dahil edilmiştir.
Yıllara göre şube başına düşen ortalama mevduat miktarına bakıldığında, 2000-2010 yılları arasında Hatay,
Akdeniz Bölgesi’nde şube başına düşen ortalama mevduat miktarının üzerinde kalırken, Türkiye genelindeki
şube başına düşen ortalama mevduat miktarının hep altında kalmıştır. 2010 yılında, şube başına düşen ortalama
mevduat; Hatay’da 47 milyon, Akdeniz Bölgesi’nde 38 milyon, Türkiye genelinde ise 59 milyon civarındadır.
Tablo 4.1.4: Şube Başına Düşen Ortalama Mevduat (Bin TL)
Yıllar
Hatay
Akdeniz Bölgesi
Türkiye
2000
6.035
5.357
8.733
2001
12.317
10.444
16.886
2002
16.709
15.659
23.319
2003
19.954
18.366
26.955
2004
29.305
23.041
31.598
2005
31.563
26.38
40.592
2006
36.025
29.404
45.488
2007
36.679
30.598
43.789
2008
41.162
31.772
47.900
2009
43.414
33.771
52.089
2010
47.126
38.072
59.521
104
Şube başına düşen ortalama kredi miktarı açısından ise Hatay, 2000-2007 yılları arasında hem Akdeniz
Bölgesi’nde şube başına düşen ortalama kredi miktarının, hem de Türkiye genelinde şube başına düşen
ortalama kredi miktarının altında kalmıştır. 2010 yılında ise hem Akdeniz Bölgesi’nde şube başına düşen
ortalama kredi miktarının, hem de Türkiye genelinin üstünde olmuştur. 2010 yılında, şube başına düşen ortalama
kredi miktarı; Hatay’da 55 milyon, Akdeniz Bölgesi’nde 41 milyon, Türkiye genelinde ise 47 milyon civarındadır.
Tablo 4.1.5: Yıllara Göre Şube Başına Düşen Ortalama Kredi (Bin TL)
Yıllar
Hatay
Akdeniz Bölgesi
Türkiye
2000
1.605
1.919
2.823
2001
1.524
2.896
4.366
2002
1.788
3.008
5.369
2003
2.716
3.946
8.620
2004
4.930
6.945
11.566
2005
11.029
11.121
16.784
2006
14.923
16.861
24.379
2007
20.862
23.655
31.729
2008
25.758
24.891
30.347
2009
38.446
29.598
35.758
2010
55.454
41.321
47.928
Mevduat ve Kredi Miktarları
2009 yılında mevduata göre yapılan il sıralamasında 16.sırada yer alan İlimiz, 2010 yılında da 16.sırada yer
almıştır. Hatay’ın, Türkiye’nin toplam mevduatı içindeki payı 2009 ve 2010 yıllarında %0,9 olmuştur.
Tablo 4.1.6: Mevduat Hacmine Göre İl Sıralaması
2009
2010
Mevduat
Mevduat
İl Sıralaması
İl Sıralaması
(Bin TL)
(Bin TL)
1. İstanbul
2. Ankara
3. İzmir
4. Bursa
5. Antalya
6. Adana
7. İçel
8. Kocaeli
9. Muğla
10. Konya
11. Eskişehir
12. Balıkesir
13. Kayseri
14. Denizli
15. Aydın
16. Hatay
17. Zonguldak
18. Gaziantep
19. Samsun
20. Manisa
Diğer
Türkiye
215.139.249 1.İstanbul
75.552.854 2.Ankara
255.194.946
28.913.463 3.İzmir
11.589.713 4.Bursa
33.120.539
11.072.958 5.Antalya
8.425.199 6.Adana
13.607.836
97.029.426
13.873.634
9.583.175
6.311.353 7.Kocaeli
6.284.028 8.İçel (Mersin)
8.171.860
5.689.075 9.Muğla
4.824.742 10.Konya
6.456.191
4.758.117 12.Kayseri
5.578.057
4.459.188 13.Denizli
4.374.053 14.Aydın
5.106.030
4.155.154 15.Eskişehir
4.080.943 16.Hatay
4.879.600
3.650.301 17.Samsun
3.494.277 18.Manisa
4.086.271
3.229.765 20.Zonguldak
3.935.165
53.231.495 Diğer
467.350.330 Türkiye
6.685.866
5.928.158
5.372.624
4.907.059
4.806.950
4.083.190
3.760.371
63.328.582
559.492.530
105
Tablo 4.1.7: Yıllara Göre Hatay İli Mevduat Türleri (Bin TL)
Mevduat Türü
Yıllar
Tasarruf
Mevduatı
Resmi
Ticari
Kuruluşlar Kuruluşlar
Mevduatı
Mevduatı
Bankalar
Arası
Mevduat
Döviz
Tevdiat
Hesabı
Diğer
Kuruluşlar
Mevduatı
Kıymetli
Madenler
Depo
Hesapları
Toplam
Mevduat
2004
834.754
30.759
80.310
2.180
1.182.806
37.763
0
2.168.572
2005
1.225.814
29.010
127.570
10.532
831.418
48.168
4
2.272.516
2006
1.514.023
65.722
110.804
18.388
1.007.992
56.905
56
2.773.890
2007
1.685.217
81.603
155.518
275
957.723
53.991
62
2.934.389
2008
2.418.828
101.967
240.005
359
1.071.668
35.709
718
3.869.255
2009
2.321.097
139.343
308.279
4
1.254.853
54.791
2.576
4.080.943
2010
2.715.368
178.342
486.742
0
1.333.415
84.231
8.852
4.806.950
Kredi miktarına göre yapılan il sıralamasında, 2009 yılında 11. sırada yer alan Hatay, 2010 yılında da 11. sırada
yer almıştır. Hatay’ın, Türkiye’nin toplam kredi miktarı içindeki payı 2010 yılında % 1,2 olmuştur. 2009 yılında
kredi miktarı 3,6 milyar TL iken, 2010 yılı sonunda ise % 56 artarak 5,6 milyar TL olduğu görülmektedir.
Tablo 4.1.8: Kredi Hacmine Göre il Sıralaması
2009
İl Sıralaması
1.İstanbul
2.Ankara
3.İzmir
4.Antalya
5.Bursa
6.Adana
7.Kocaeli
8.İçel
9.Gaziantep
10.Konya
11.Hatay
12.Manisa
13.Muğla
14.Kayseri
15.Denizli
16.Aydın
17.Balıkesir
18.Samsun
19.Eskişehir
20.Tekirdağ
Diğer
Türkiye
2010
(*) Kredi
(Bin TL)
İl Sıralaması
(*) Kredi
(Bin TL)
134.253.895 1.İstanbul
38.321.660 2.Ankara
194.993.982
18.986.613 3.İzmir
10.796.939 4.Antalya
26.646.474
9.304.669 5.Bursa
6.980.103 6.Adana
13.821.280
49.944.622
15.088.697
9.967.121
5.990.796 7.Kocaeli
9.506.683
4.415.324 9.İçel (Mersin)
4.256.853 10.Konya
6.710.707
3.613.961 11.Hatay
3.508.692 12.Kayseri
5.656.334
3.496.670 13.Denizli
3.312.368 14.Manisa
4.827.623
3.302.994 15.Muğla
4.691.962
3.095.103 17.Samsun
2.957.929 18.Aydın
4.364.433
2.640.122 19.Eskişehir
2.464.197 20.Tekirdağ
3.591.841
51.319.203 Diğer
320.827.123 Türkiye
7.647.895
6.199.580
5.282.863
4.790.774
4.419.599
4.278.987
3.491.149
64.603.207
450.525.813
(*): "Takipteki Krediler ve Özel Karşılıklar hariç krediler.
106
2010 yılında ihtisas dışı kredilerin toplam kredi içindeki payı % 90 iken, İhtisas kredilerinin toplam kredi içindeki
payı % 9’dur. İhtisas kredileri içindeki en yüksek pay % 65 ile tarım, %9 ile de mesleki kredisine aittir.
Tablo 4.1.9: Yıllara Göre Hatay İli Kredi Türleri (Bin TL)
Yıllar
Kredi Türü
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
İhtisas Kredileri
103.220
134.589
190.118
235.745
300.258
355.059
525.207
Tarım
41.028
75.475
112.257
137.444
180.048
204.439
346.500
5.014
4.474
3.453
2.657
1.883
0
0
21.407
28.279
42.544
33.483
41.818
47.051
52.310
0
0
0
0
0
0
0
Gayrimenkul
Mesleki
Denizcilik
Turizm
1.777
721
0
0
0
15.002
11.579
33.994
25.640
31.864
62.161
76.509
88.567
114.818
İhtisas Dışı Krediler
712.898
939.844
1.416.275
1.824.953
2.309.642
3.258.902
5.131.127
Toplam
816.118
1.074.433
1.606.393
2.060.698
2.609.900
3.613.961
5.656.334
Diğer
İller
Tablo 4.3.5: İller Bazında Protesto Edilen Senet Sayısı
2008
2009
2010
Senet Sayısı
Senet Sayısı
Senet Sayısı
İller
İller
(Adet)
(Adet)
(Adet)
1.İstanbul
224.579 1.İstanbul
2.Ankara
145.463 2.Ankara
3.İzmir
74.760 3.İzmir
4.Bursa
54.127 4.Bursa
5. Antalya
52.831 5. Antalya
6.Konya
50.470 6.Konya
7.Muğla
25.133 7.Kocaeli
8.Kocaeli
22.891 8.Muğla
9.Balıkesir
22.269 9.Adana
10.Adana
21.409 10.Balıkesir
11.Mersin
20.335 11.Mersin
12.Samsın
19.508 12.Manisa
13.Manisa
19.199 13.Gaziantep
14.Aydın
18.148 14.Sakarya
15.Denizli
17.771 15.Denizli
16.Gaziantep
16.916 16.Aydın
17.Kayseri
16.079 17.Kayseri
18.Sakarya
14.902 18.Tekirdağ
19.Trabzon
12.106 19.Sivas
20.Tekirdağ
12.034 20.Trabzon
21.Eskişehir
11.589 21.Hatay
22.Zonguldak
11.455 22.Zonguldak
23.Hatay
10.839 23.Erzurum
24.Erzurum
9.880 24.Zonguldak
25.Afyon
9.590 25.Ordu
Diğer
TOPLAM
216.448 Diğer
1.130.731 TOPLAM
252.166 1.İstanbul
143.226 2.Ankara
201.523
77.761 3.İzmir
58.513 4.Antalya
55.098
55.368 5.Bursa
49.757 6.Konya
43.007
25.617 7.Muğla
25.430 8.Kocaeli
20.135
22.520 9.Adana
21.585 10.Mersin
16.218
21.530 11.Samsun
15.908
19.372 13.Gaziantep
18.979 14.Manisa
14.862
17.192 15.Kayseri
17.029 16.Denizli
13.874
16.895 17.Aydın
15.294 18.Sakarya
13.450
12.399 19.Trabzon
12.290 20Tekirdağ
10.209
103.563
44.502
40.692
18.681
16.147
15.614
14.369
13.455
10.497
9.575
11.352 21.Hatay
10.987 22.Zonguldak
8.714
10.326 23.Ordu
10.269 24.Erzurum
7.600
10.213 25.Eskişehir
219.254 Diğer
7.270
169.963
1.175.326 TOPLAM
8.313
7.361
900.600
Kaynak: TCMB
107
2008
İller
Tablo 4.3.6: İller Bazında Protesto Edilen Senet Tutarı
2009
2010
Senet
Senet
Senet
İller
İller
Tutarı(TL)
Tutarı(TL)
Tutarı(TL)
1.İstanbul
1.709.829.641 1.İstanbul
2.Ankara
945.286.570 2.Ankara
3.İzmir
390.523.435 3.İzmir
4.Antalya
316.747.213 4.Antalya
5.Bursa
312.414.550 5.Bursa
6.Konya
225.871.140 6.Konya
7.Muğla
133.288.705 7.Muğla
8.Adana
132.011.566 8.Kocaeli
9.Kocaeli
131.447.700 9.Adana
10.Mersin
110.759.352 10.Mersin
11.Samsun
96.640.311 11.Gaziantep
12.Gaziantep
94.001.705 12.Manisa
13.Balıkesir
90.379.255 13.Tekirdağ
14.Manisa
85.007.735 14.Balıkesir
15.Kayseri
84.653.053 15.Kayseri
16.Aydın
81.994.115 16.Aydın
17.Denizli
78.047.291 17.Denizli
18.Sakarya
69.524.565 18.Sakarya
19.Eskişehir
67.324.405 19.Sivas
20.Tekirdağ
64.067.252 20. Eskişehir
21.Diyarbakır
61.192.280 21.Trabzon
22.Trabzon
52.703.007 22. Zonguldak
23.Hatay
50.395.941 23. Hatay
24.Zonguldak
25.Erzurum
45.819.484 25.Çanakkale
2.162.697.551 1.İstanbul
953.099.202 2.Ankara
1.658.491.094
459.416.798 3.İzmir
390.544.803 4.Antalya
319.165.153
374.219.916 5.Bursa
230.660.963 6.Konya
265.682.090
177.228.371 7.Muğla
168.604.792 8.Kocaeli
140.326.880
710.171.979
285.322.233
176.965.688
113.329.592
143.541.486 9.Gaziantep
132.379.922 10.Adana
98.091.578
128.675.824 11.Mersin
104.667.355 12.Balıkesir
93.243.307
101.818.415 13.Samsun
97.774.981 14.Kayseri
74.400.855
92.829.780 15.Manisa
88.737.291 16.Aydın
71.562.201
80.850.130 17.Denizli
77.529.999 18.Tekirdağ
56.890.689
75.651.080 19.Sakarya
63.159.713 20.Trabzon
49.525.016
62.466.357 22.Eskişehir
45.081.367
57.817.409 23.Hatay
57.817.311 24.Urfa
41.354.285
35.743.132
867.027.972
Diğer
1.043.031.467 Diğer
57.345.044 25.Erzurum
1.128.501.681 Diğer
Toplam
6.519.974.805 Toplam
7.530.881.141 Toplam
95.016.898
76.875.309
72.697.062
59.383.123
51.522.962
46.632.692
42.827.719
36.925.012
5.584.255.888
Kaynak: TCMB
108
4.2 Konsolide Bütçe Gelir Ve Giderleri
2010 yılında Hatay, konsolide bütçe gelirlerinin tahsilâtına göre yapılan il sıralamasında, 2,30 milyar TL ile 81 il
içerisinde 9.il olmuştur. İlimizin, Türkiye genelinde konsolide bütçe gelirleri tahsilâtındaki payı %0,91’dir.
Tablo 4.2.1: Konsolide Bütçe Gelirleri Tahsilâtına Göre İl Sıralaması (Bin TL)
2009
İl
Sıralaması
Tahakkuk
Eden
Merkezi
Bütçe
2010
Tahsil
Edilen
Merkezi
Bütçe
İl
Sıralaması
Tahakkuk
Eden
Merkezi
Bütçe
Tahsil
Edilen
Merkezi
Bütçe
1. İstanbul
97.857.892
80.963.210 1.İstanbul
115.860.948
103.140.805
2. Ankara
37.032.991
28.420.449 2.Ankara
36.914.083
29.839.168
3. Kocaeli
25.163.389
23.239.282 3.Kocaeli
30.021.693
28.217.825
4. İzmir
22.793.248
18.617.399 4.İzmir
26.706.185
23.885.266
5. Bursa
5.928.093
4.084.337 5.Bursa
7.447.498
6.252.785
6. Mersin
4.913.664
3.599.278 6.Mersin
5.157.315
4.572.822
7. Antalya
4.620.144
2.781.782 7.Antalya
4.325.532
3.162.767
8. Adana
3.357.844
1.727.309 8.Adana
2.919.151
2.007.205
9.Tekirdağ
2.094.303
1.689.464 9.Hatay
2.496.899
2.145.749
10. Hatay
2.162.105
1.668.776 10.Tekirdağ
2.405.648
2.030.015
39.196.375
30.432.177
273.451.331
235.686.589
Diğer
59.970.223
Toplam
265.997.387
48.494.521 Diğer
215.060.457 Toplam
Kaynak: T.C. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü
Merkezi Bütçe; Genel Bütçe, Özel Bütçe ve Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Bütçesinden oluşmaktadır.
Genel Bütçe; Vergi Gelirleri, Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri, Alınan Bağış ve Yardımlar, Faizler, Paylar ve
Cezalar, Sermaye Gelirleri, Alacaklardan Tahsilâtlar’ dan oluşmaktadır.
Konsolide bütçe gelirlerinde en fazla gelir, vergi gelirlerinden sağlanırken, destekli bütçe giderlerinde eğitim
hizmetleri ve sağlık hizmetleri almıştır.
Tablo 4.2.2: Hatay ili Tahsil Edilen Konsolide Bütçe (Bin TL)
Gelir Türü
Genel Bütçe
Vergi Gelirleri
Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
2009
2010
20010/2009
(%)
1.654.598
1.922.334
16
1.526.365
1.771.323
16
32.640
49.077
50
Alınan Bağış ve Yardımlar
313
163
52
Faizler, Paylar ve Cezalar
94.875
101.617
7
405
154
38
-
-
-
14.178
20.079
41
-
-
-
1.668.776
1.942.413
16
Sermaye Gelirleri
Alacaklardan Tahsilâtlar
Özel Bütçe
Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar
Merkezi Bütçe
109
2008
İl Sıralaması
Tablo 4.2.3: Konsolide Bütçe Giderleri
2009
2010
Giderler
Giderler
Giderler
İl Sıralaması
İl Sıralaması
(Bin TL)
(Bin TL)
(Bin TL)
1. Ankara
14.217.677 1. Ankara
16.686.023 1.Ankara
18.846,435
10.333.330 2.İstanbul
11.899,533
2. İstanbul
9.043.263 2. İstanbul
3. İzmir
4.445.802 3. İzmir
5.183.625 3.İzmir
5.902,954
4. Diyarbakır
2.263.878 4. Diyarbakır
3.066,872
5. Adana
2.061.554 5. Adana
2.395.400 5.Bursa
2.750,263
6. Konya
2.019.059 6. Konya
2.368.955 6.Adana
2.736,007
7. Bursa
1.995.117 7. Bursa
2.285.443 7.Konya
2.703,311
8. Kocaeli
1.824.971 8. Kocaeli
2.073.809 8.Van
2.404,064
9. Van
1.712.336 9. Antalya
2.053.712 9.Samsun
2.344,782
10. Antalya
1.684.824 10. Samsun
1.967.570 10.Kocaeli
2.322,365
11. Samsun
1.641.831 11. Van
1.944.528 11.Antalya
2.310,054
12. Mersin
1.606.996 12. Mersin
1.890.148 12.Mersin
2.304,310
13. Erzurum
1.577.637 13. Erzurum
1.811.087 13.Erzurum
2.147,383
14. Kayseri
1.455.620 14. Kayseri
1.702.685 14.Kayseri
2.041,289
15. Balıkesir
1.350.318 15. Şanlıurfa
1.637.315 15.Urfa
1.863,560
16. Trabzon
1.272.123 16. Balıkesir
1.717,545
17. Eskişehir
1.258.819 17. Trabzon
1.442.151 17.Trabzon
1.693,110
18. Şanlıurfa
1.206.063 18. Gaziantep
1.592,218
19. Gaziantep
1.176.305 19. Eskişehir
1.439.482 19.Hatay
1.557,671
20. Hatay
1.149.742
20. Hatay
1.392.114 20.Elazığ
1.529,648
Diğer
171.003.536 Diğer
203.062.326 Diğer
219.894,845
Toplam
225.967.471 Toplam
267.275.085 Toplam
293.628,219
Tablo 4.2.4: Hatay İli Konsolide Bütçe Giderleri Türleri (Bin TL)
Gider Türü
2009
Genel Kamu Hizmetleri
2010/
2009(%)
2010
78.175
89.132
Savunma Hizmetleri
109.571
112.712
2
Kamu Düzeni ve Güvenlik
220.653
259.248
17
23.900
27.223
13
1433
1.653
15
258
Ekonomik İşler ve Hizmetler
Çevre Koruma Hizmetleri
İskân ve Toplum Refahı Hizmetleri
3213
8.289
293.998
275.125
-9
41.153
51.262
24
562.609
653.657
16
57.409
79.370
38
1.392.114
1.557.671
11
Sağlık Hizmetleri
Dinlenme, Kültür ve Din Hizmetleri
Eğitim Hizmetleri
Sosyal Güvenlik Sosyal Yardım hizmetler
Toplam
14
110
2009 yılında Türkiye genelinde geliri giderinden fazla olan 12 il bulunurken, 2010 yılında ise geliri giderinden
fazla olan 11 il bulunduğu görülmektedir. 2010 yılında geliri giderinden fazla olan iller sırasıyla; Kocaeli, İstanbul,
İzmir, Tekirdağ, Mersin, Bursa, Ankara, Antalya, Zonguldak, Hatay, Muğla olmuştur.
Hatay, 2010 yılında geliri giderinden fazla olan iller sıralamasında 8. il olmuştur. 2010 yılında Hatay’ın gideri 1
milyar 557 milyon 671 lira olmuştur. Bunun 653 milyon 657 lirası eğitim hizmetlerine, 259 milyon 248 lirası kamu
düzeni ve güvenlik harcamaları oluşturmuştur.2010 yılında Hatay’ın geliri ise 1 milyar 942 milyon 413 lira olarak
belirlendi.2000 yılından itibaren Hatay’ın gelirleri, giderlerinden yüksek çıkmıştır.
Tablo 4.2.5: İller Bazında Konsolide Bütçe Gelir ve Giderlerinin Karşılaştırılması(2009)
İl Sıralaması
Tahakkuk
(Bin TL)
Tahsilât
(Bin TL)
Giderler
(Bin TL)
Tahsilât/Giderler
(%)
1.Kocaeli
25.163.389
23.239.282
2.073.809
1120,61
2.İstanbul
3.İzmir
97.857.892
22.793.248
80.963.210
18.617.399
10.333.330
5.183.625
783,52
359,16
4.Tekirdağ
2.094.303
1.689.464
711.123
237,58
5.Mersin
6.Bursa
4.913.664
5.928.093
3.599.278
4.084.337
1.890.148
2.285.443
190,42
178,71
7.Ankara
8.Antalya
37.032.991
4.620.144
28.420.449
2.781.782
16.686.023
2.053.712
170,32
135,45
9.Kırklareli
588.552
471.124
369.747
127,42
10.Hatay
11. Muğla
2.162.105
1.649.616
1.668.776
1.116.497
1.392.114
990.761
119,87
112,69
12.Zonguldak
13.Yalova
1.147.044
319.896
743.154
187.537
686.829
204.426
108,20
91,74
14.Manisa
15.Rize
1.520.255
401.751
1.024.726
335.073
1.244.953
416.112
82,31
80,52
16.Eskişehir
1.464.012
1.098.525
1.439.482
76,31
17.Kırıkkale
18.Denizli
452.336
1.143.110
344.574
727.465
455.498
983.980
75,65
73,93
19.Adana
20.Kayseri
3.357.844
1.661.293
1.727.309
1.161.379
2.395.400
1.702.685
72,11
68,21
265.997.387
215.060.457
267.275.085
80,46
Toplam
Sıralama Tahsilât/Giderlere göre yapılmıştır
111
Tablo 4.2.6: İller Bazında Konsolide Bütçe Gelir ve Giderlerinin Karşılaştırılması(2010)
İl Sıralaması
1.Kocaeli
2.İstanbul
Tahakkuk
(Bin TL)
Tahsilât
(Bin TL)
Giderler
(Bin TL)
Tahsilât/Giderler
(%)
30.882,650
123.810,398
28.111,597
97.555,596
2.322,365
11.899,533
1210.47
819.83
29.082,211
23.561,996
5.902,954
399.16
2.537,766
6.188,625
1.935,586
4.530,549
852,136
2.304,310
227.15
196.61
6.Bursa
7.Ankara
7.341,615
47.903,357
5.046,881
33.505,822
2.750,263
18.846,435
183.51
177.78
8.Antalya
5.640,998
3.272,415
2.310,054
141.66
9.Zonguldak
10.Hatay
1.566,824
2.643,942
1.065,783
1.942,413
837,445
1.557,671
127.27
124.70
11.Muğla
12.Kırklareli
1.961,748
685,679
1.298,947
454,901
1.125,655
433,065
115.39
105.04
13.Manisa
14.Yalova
1.837,273
386,180
1.216,389
213,346
1.382,799
254,402
87.97
83.86
15.Eskişehir
1.718,030
1.258,249
1.523,818
82.57
16.Kırıkkale
17.Rize
589,100
480,857
441,118
398,791
536,737
495,942
82.19
80.41
18.Denizli
19.Balıkesir
1.417,253
1.755,124
826,234
1.241,544
1.133,043
1.717,545
72.92
72.29
20.Aksaray
463,498
314,969
450,776
69.87
3.İzmir
4.Tekirdağ
5.Mersin
Toplam
Sıralama Tahsilât/Giderlere göre yapılmıştır
Tablo 4.2.7: Hatay ve Türkiye’nin Konsolide Bütçe Gelir ve Giderleri
Hatay
Yıllar
Tahsilât
(Bin YTL)
Gider
(Bin YTL)
Türkiye
Tahsilât/
Gider(%)
Tahsilât
(Bin YTL)
Gider
(Bin YTL)
Tahsilât/
Gider(%)
2001
373.668
268.579
139
51.542.970
80.579.065
64
2002
554.785
426.286
130
75.592.324
115.682.350
65
2003
678.306
565.829
120
100.250.427
140.454.842
71
2004
808.834
549.646
147
110.720.859
141.020.860
79
2005
968.641
679.050
143
137.980.944
146.097.573
94
2006
1.336.407
793.730
168
171.309.331
175.303.995
98
2007
1.495.929
984.719
151
190.359.773
204.067.683
93
2008
1.788.710
1.149.764
155
209.598.472
227.030.562
92
2009
1.668.776
1.392.114
120
215.060.457
267.275.085
80
2010
Toplam
1.942.413
1.557.671
125
254.028.479
293.628.219
87
11.616.469
8.367.388
138
1.516.444.036
1.791.140.234
84
112
Grafik 4.2.1: Hatay ve Türkiye’nin Tahsilât/Gider Oranı
Tablo 4.2.8: Türkiye’de Geliri Giderinden Fazla Olan İller Sayısı
Yıllar
İl Sayısı
Hatay’ın Sırası
2001
10
8
2002
12
7
2003
2004
10
12
9
9
2005
2006
13
18
10
12
2007
14
10
2008
2009
15
12
9
10
2010
11
8
113
4.3 Genel Bütçe Vergi Gelirleri
2009 yılında, Türkiye’nin genel bütçe vergi gelirleri toplam tahsilâtı içinde Hatay’ın payı %0,89 iken,2010 yılında
ise %0,84 olmuştur. 2010 yılından yapılan il sıralamasında sırasıyla; İstanbul, Kocaeli ve Ankara ilk 3 sıra
olurken, Hatay 81 il içerisinden 9.sırada yer almıştır. Hatay İlinin genel bütçe vergi tahsilatının, kendisine komşu
olan illerin tahsilatlarının hepsinden daha fazla olduğu görülmektedir.
Tablo 4.3.1: Genel Bütçe Vergi Gelirleri İl Sıralaması (2009)
İl Sıralaması
Tahakkuk
(Bin TL)
Tahsilât
(Bin TL)
Tahsilat/Tahakkuk
(%)
Toplam Tahsilat
İçindeki Payı (%)
1. İstanbul
83.768.024
74.910.985
89,43
43,45
2. Kocaeli
24.074.910
22.772.082
94,59
13,21
3. Ankara
27.645.761
22.406.581
81,05
13,00
4. İzmir
19.751.996
17.588.361
89,05
10,20
5. Bursa
4.608.804
3.665.836
79,54
2,13
6. Mersin
3.875.592
3.396.977
87,65
1,97
7. Antalya
3.157.523
2.253.419
71,37
1,31
8. Tekirdağ
1.856.702
1.588.021
85,53
0,92
9. Hatay
1.769.634
1.526.365
86,25
0,89
10. Adana
Diğer
Toplam
2.203.255
1.396.666
63,39
0,81
27.896.236
20.911.282
74,96
12,12
200.608.437
172.416.575
85,95
100,00
Not: İl sıralaması, tahsilâta göre yapılmıştır.
Tablo 4.3.2: Genel Bütçe Vergi Gelirleri İl Sıralaması (2010)
İl Sıralaması
Tahakkuk
(Bin TL)
Tahsilât
(Bin TL)
Tahsilat/Tahakkuk
(%)
Toplam Tahsilat
İçindeki Payı (%)
1.İstanbul
104.611,856
91.891,715
87.84
43.65
2.Kocaeli
29.381,234
27.577,368
93.86
13.10
3.Ankara
33.366,229
26.291,316
78.80
12.49
4.İzmir
25.499,471
22.678,552
88.94
10.77
5.Bursa
5.856,392
4.661,679
79.60
2.21
6.Mersin
4.872,434
4.287,941
88.00
2.04
7.Antalya
3.873,683
2.710,918
69.98
1.29
8.Tekirdağ
2.219,017
1.843,384
83.07
0.88
9.Hatay
2.122,473
1.771,323
83.46
0.84
10.Adana
2.490,751
1.578,805
63.39
0.75
33.078.102
24.313.899
73.50
11.98
248.297.057
210.532.315
84.79
100.00
Diğer
Toplam
Not: İl sıralaması, tahsilâta göre yapılmıştır.
114
Tablo 4.3.3: Yıllara Göre Hatay’ın Genel Bütçe Vergi Gelirleri Tahsilâtı (2000-2010)
Hatay’ın
Tahsilâtı
(1.000 TL)
Yıllar
(**)
Hatay’ın
Artış Oranı
(%)
Türkiye’nin
Tahsilâtı
(1.000 TL)
(**)
Türkiye’nin
Artış Oranı (%)
(*)
Hatay’ın
İl
Sıralaması
Hatay’ın
Payı (%)
2000
226.448
119
26.503.698
79
8.
0,85
2001
352.320
56
39.735.928
50
9.
0,89
2002
521.643
48
59.631.868
50
10.
0,87
2003
640.381
23
84.316.169
41
10.
0,76
2004
755.784
18
90.076.861
7
9.
0,84
2005
904.579
20
106.929.227
19
9.
0,85
2006
1.179.687
30
137.474.325
29
9.
0,86
2007
1.373.334
16
152.835.111
11
8.
0,90
2008
1.675.954
22
10
8.
1,00
2009
1.526.365
-9
172.416.575
3
9.
0,89
2010
1.771.323
16
210.532.315
22
9.
0.84
168.087.237
(*): İl sıralaması, tahsilâta göre yapılmıştır.
(**): Artış oranı bir önceki yılın tahsil edilen vergi gelirine göre hesaplanmıştır.
Grafik 4.3.1: Genel Bütçe Vergi Gelirleri Artış Oranı (2000-2010)
250
200
150
100
50
0
-50
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Hatay'ın Artış Oranı
Türkiye'nin Artış Oranı
Not: Artış oranı bir önceki yılın tahsil edilen vergi gelirine göre hesaplanmıştır
115
Tablo 4.3.4: 2010 Yılı Sonu Hatay İli Genel Bütçe Gelirlerinin Tahakkuku ve Tahsilât Durumu
(Bin TL)
Genel Bütçe Gelirleri
Tahakkuk
(Bin TL)
Tahsilât
(Bin TL)
Tahsilât /
Tahakkuk(%)
2.623.494
1.922.334
73.3
2.122.473
1.771.323
83.5
1. Gelir ve Kazanç Üzerinden Alınan Vergiler
480.247
356.317
74.2
2. Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergiler
107.184
74.736
69.7
3. Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Vergileri
305.507
140.954
46.1
1.068.563
1.068.563
100.0
5. Damga Vergisi
72.681
51.944
71.5
6. Harçlar
85.617
77.038
90.0
2.674
1.771
66.2
II-Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
57.083
49.077
86.0
1. Mal ve Hizmet Satış Gelirleri
21.324
21.024
98.6
-
-
-
3.Kurumlar Karları
10.503
10.503
100.0
4.Kira Gelirleri
25.256
17.550
69.5
-
-
-
163
163
100.0
-
-
-
163
163
100.0
443.621
101.617
22.9
1.Faiz Gelirleri
74.969
3.115
4.2
2.Kişi ve Kurumlardan Alınan Paylar
40.208
40.064
99.6
313.683
48.641
15.5
14.761
9.797
66.4
154
154
100.0
137
137
100.0
17
17
100.0
-
-
-
-
-
-
I-Vergi Gelirleri
4. Uluslararası Ticaret ve Muamelelerden Alınan
Vergiler
7. Başka Yerde Sınıflandırılmayan Diğer Vergiler
2.KİT ve Kamu Bankaları Gelirleri
5.Diğer Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
III-Alınan Bağışlar ve Yardımlar ile Özel Gelirler
1.Yurt Dışından Alınan Bağış ve Yardımlar
2.Özel Gelirler
IV-Faizler, Paylar ve Cezalar
3.Para Cezaları
4.Diğer Çeşitli Gelirler
V-Sermaye Gelirleri
1.Taşınmaz Satış Gelirleri
2.Taşınır Satış Gelirleri
3.Diğer Sermaye Satış Gelirleri
VI-Alacaklardan Tahsilat
116
4.4 Kamu Yatırımları
2009 yılı kamu yatırımlarına göre yapılan il sıralamasında, İlimiz 198 bin TL yatırım ile 81 il içerisinde 19. , 2010
yılında ise kamu yatırımı 240 bin TL ile 81 il içerisinde 21. İl olmuştur. En fazla kamu yatırım yapılan iller ise
sırasıyla, İstanbul, Ankara ve Artvin olmuştur. Tablo 4.4.2 ‘de 2007, 2008, 2009, 2010 yıllarında kamu
yatırımlarının illere göre sıralaması verilmiştir.
2007
İl
Sıralaması
Tablo 4.4.2: Kamu Yatırımlarının İllere Göre Sıralaması
2008
2009
Kamu
Yatırım
Miktarı
(Bin TL)
İl
Sıralaması
Kamu
Yatırım
Miktarı
(Bin TL)
İl
Sıralaması
Kamu
Yatırım
Miktarı
(Bin TL)
2010
İl
Sıralaması
Kamu
Yatırım
Miktarı
(Bin TL)
1.İstanbul
2.862.647 1.İstanbul
4.079.774
2.Ankara
1.002.094 2.Ankara
1.107.334 2.Ankara
1.211.306 2.Ankara
1.352.762
3.Artvin
491.155 3.Bursa
486.667 3.Ş.Urfa
541.697 3.Artvin
590.516
4.İzmir
428.953 4.Antalya
467 316 4.Antalya
496.676 4.Ş.Urfa
590.243
5.Bursa
337.784 5.İzmir
464.379 5.İzmir
492.899 5.Diyarbakır
469.201
6.Antalya
323.842 6.Samsun
297.400 6.Artvin
459.369 6.İzmir
457.054
7.K.Maraş
306.388 7.İçel
294.801 7.Bursa
415.548 7.Antalya
416.980
8.Adana
299.862 8.Artvin
284.902 8.Samsun
372.753 8.Samsun
389.958
9.Karaman
284.584 9.Kocaeli
276.676 9.Diyarbakır
370.231 9.Bursa
375.961
10.Mardin
244110 10.K.Maraş
246.433 10.Mardin
314.516 10.Zonguldak
369.615
11.Konya
240.895 11.Adana
245.109 11.İçel
292.244 11.Konya
343.518
12.İçel
230.239 12.Karaman
238.792 12.Karaman
263.785 12.Erzurum
337.293
13.Kocaeli
227.962 13.Konya
235.335 13.Muğla
237.171 13.Mardin
330.623
14.Samsun
221.839 14.Mardin
220.989 14.Konya
227.484 14.Karaman
315.741
15.Sivas
210.895 15.K.Maraş
225.827 15.Adıyaman
289.442
16.Erzurum
204.986 16.Sivas
220.117 16.Gaziantep
263.758
17.Eskişehir
205.307 17.Batman
260.032
18.Kayseri
168.792 18.Düzce
179.693 18.Zonguldak
202.444 18.İçel
258.671
19.Trabzon
166.659 19.Trabzon
172.610 19.Hatay
198.629 19.Çanakkale
246.223
20.Zonguldak
166.282 20.Muğla
156.747 20.Kayseri
196.612 20.K.Maraş
241.148
21.Muğla
162.176 21.Hatay
155.946 21.Erzurum
192 428 21.Hatay
239.923
22.Hatay
158.389 22.Kayseri
154.387 22.Gaziantep
185 884 22.Kayseri
238.777
23.Ş.Urfa
142.208 23.Erzurum
152.315 23.Kocaeli
181 595 23.Balıkesir
232.616
24.Çorum
140.043 24.Aydın
152.299 24.Aydın
169 382 24.Muğla
228.361
25.Balıkesir
139.403 25.Aksaray
151.769 25.Tekirdağ
161 560 25.Eskişehir
214.054
Diğer
12.029.532 Diğer
11.994.698 Diğer
16.038.231 Diğer
20.700.722
Toplam
21.513.108 Toplam
21.915.452
27.458.727 Toplam
33.832.966
Toplam
Kaynak: DPT
2009 yılında Hatay’a 198 milyon TL kamu yatırımı yapılırken, 2010 yılında Hatay’a yapılacak olan kamu yatırımı
%20 artarak 239 milyon TL olmuştur. Türkiye içindeki payı %0,70 ‘dır. Kamu yatırımlarının sektörlere göre
incelendiğinde, 2009 yılında en fazla kamu yatırımı yapılan sektörler sırasıyla, ulaştırma-haberleşme, sağlık ve
eğitim alanında yapılmıştır. 2010 yılında en fazla kamu yatırımı yapılan sektörler sırasıyla, ulaştırma-haberleşme,
tarım, eğitim ve sağlık sektörlerine kamu yatırımı yapılmıştır. Enerji sektörüne 1999-2009 yılları arasında
herhangi bir kamu yatırımı yapılmazken, 2010 yılında 9 milyon TL kamu yatırımı yapılmıştır..
117
Tablo 4.4.4: Yıllara Göre Hatay İli Kamu Yatırımları Sektörel Dağılımı (1999-2010) (Bin TL)
Yıllar
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Toplam
Tarım
952
992
1.212
3.151
2.701
4.401
3.176
4.227
9.054
9.973
7.596
35.337
82.772
Madencilik
6.325
4.805
3.966
5.372
6.025
177
26.670
İmalat
2.811
6.000
5.000
500
14.311
Enerji
9.000
9.000
UlaştırmaHaberleşme
989
2.270
1.852
1.601
2.250
5.250
10.276
7.385
61.945
24.804
57.666
69.233
245.521
Turizm
1
1
1
1
1
31
1
1
103
2
143
Konut
3.167
133
30
1.303
2.000
2.676
9.309
Eğitim
2.179
4.192
5.657
9.523
10.951
12.215
19.746
19.876
26.730
23.760
28.059
34.937
197.825
Sağlık
1.082
2.656
2.822
4.660
5.919
8.757
13.262
15.141
41.933
34.000
50.500
24.100
204.832
Diğer
Kamu
Hizmetleri
13.127
15.837
20.733
14.054
10.639
15.634
26.439
11.400
14.730
56.733
46.680
64.461
310.467
Hatay
Toplamı
21.140
31.947
37.277
33.490
32.461
49.425
79.225
62.998
158.389
155.946
198.629
239.923
1.100.850
Türkiye
Toplamı
4.611.469
7.612.580
8.197.996
15.533.564
16.009.223
16.093.343
19.899.447
21.608.226
21.513.108
21.915.452
27.458.727
33.832.966
214.286.101
Kaynak: DPT
118
Grafik 4.4.1: Hatay ili Kamu Yatırımlarının 1999-2010 yıllarından Toplam Sektörel Dağılımı
(Tutar)
245521
197825
204832
200000
150000
82772
Sağlık
9309
Eğitim
143
Konut
9000
Turizm
Madencilik
Tarım
0
14311
26670
50000
Enerji
100000
İmalat
Kamu Yatırımı (Bin TL)
250000
Kaynak: DPT
Grafik 4.4.2: Hatay ili Kamu Yatırımlarının 1999-2010 yıllarından Toplam Sektörel Dağılımı
(%)
Madencilik
3%
Tarım
10%
Sağlık
26%
İmalat
2%
Enerji
1%
Eğitim
25%
Konut
1%
Turizm
0%
32%
Kaynak: DPT
119
4.5 Fiyat İndeksleri
Tablo 4.5.1: Kentsel Yerler Tüketici Fiyatları İndeksi Değişim Oranları (2003=100)
TR63
Bir önceki Aya Göre
Değişim Oranı
2008
(%)
2009
(%)
Bir önceki Yılın Aralık
Ayına Göre Değişim
Oranı
2008
2009
(%)
(%)
Bir önceki Yılın Aynı
Oranı
2008
2009
(%)
(%)
12 Aylık Ortalamalara
Göre Değişim Oranı
2008
(%)
2009
(%)
Ocak
0,48
-0,35
0,48
-0,35
7,03
10,37
9,27
10,69
Şubat
2,11
-0,18
2,61
-0,54
9,20
7,88
9,20
10,56
Mart
0,37
1,20
2,99
0,66
8,72
8,78
9,04
10,56
Nisan
1,97
0,77
5,01
1,44
9,07
7,50
8,91
10,40
Mayıs
1,84
0,97
6,94
2,42
10,69
6,59
9,01
10,05
Haziran
-0,46
-0,23
6,45
2,19
10,77
6,84
9,15
9,71
Temmuz
0,84
0,07
7,35
2,25
12,39
6,01
9,50
9,17
Ağustos
-0,12
-0,44
7,21
1,81
11,64
5,68
9,69
8,68
Eylül
0,16
-0,11
7,38
1,70
10,85
5,41
9,79
8,23
Ekim
2,55
2,22
10,12
3,96
11,83
5,06
10,00
7,67
Kasım
1,25
1,58
11,50
5,59
11,38
5,40
10,19
7,18
Aralık
-0,18
1,09
11,29
6,74
11,29
6,74
10,43
6,82
Kaynak: TUİK
TR63 Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş’tan oluşmaktadır.
Tablo 4.5.2: Kentsel Yerler Tüketici Fiyatları İndeksi Değişim Oranları (2003=100)
Türkiye
Bir önceki Aya Göre
Değişim Oranı
2008
(%)
2009
(%)
Bir önceki Yılın Aralık
Oranı
2008
2009
(%)
(%)
Bir önceki Yılın Aynı
Oranı
2008
2009
(%)
(%)
12 Aylık Ortalamalara
Göre Değişim Oranı
2008
(%)
2009
(%)
Ocak
0,80
0,29
0,80
0,29
8,17
9,50
8,61
10,54
Şubat
1,29
-0,34
2,11
-0,06
9,10
7,73
8,53
10,42
Mart
0,96
1,10
3,09
1,05
9,15
7,89
8,40
10,30
Nisan
1,68
0,02
4,82
1,07
9,66
6,13
8,33
9,98
Mayıs
1,49
0,64
6,38
1,71
10,74
5,24
8,47
9,49
Haziran
-0,36
0,11
6,00
1,83
10,61
5,73
8,65
9,08
Temmuz
0,58
0,25
6,61
2,08
12,06
5,39
9,08
8,52
Ağustos
-0,24
-0,30
6,35
1,78
11,77
5,33
9,43
7,99
Eylül
0,45
0,39
6,83
2,18
11,13
5,27
9,76
7,52
Ekim
2,60
2,41
9,60
4,64
11,99
5,08
10,12
6,95
Kasım
0,83
1,27
10,52
5,96
10,76
5,53
10,31
6,53
Aralık
-0,41
0,53
10,06
6,53
10,06
6,53
10,45
6,25
Kaynak: TUİK
120
5.ALTYAPI SİSTEMLERİ
5.1 Enerji
Hatay İli İlçelere göre Abone Sayıları (2009)
İlçeler
Sanayi
Resmi
Daire
Ticaret
Tarımsal
Sulama
Şantiye
Mesken
Diğer
Antakya
356
26.050
480
6.728
1.479
134.199
1.936
Altınözü
2
1.353
114
1.487
11
15.348
301
Belen
6
643
74
58
106
13.854
143
65
3.513
164
693
282
35855
459
Erzin
3
1.329
49
69
58
12.855
223
Hassa
7
561
88
125
15
9.621
246
İskenderun
70
15.017
453
726
1.049
105.238
1.133
Kırıkhan
35
3.823
166
176
211
29.129
472
Dörtyol
Kumlu
3
310
89
122
-
3.573
83
Reyhanlı
9
2.509
102
196
71
20.085
267
Samandağ
4
4.030
94
1.753
249
29.984
230
Yayladağı
-
631
102
349
21
7.714
234
TOPLAM
560
59.774
1.975
12.482
3.552
417.455
5.727
Kaynak: TEDAŞ
Abonelerin İlçelere Göre Dağılımı (2009)
Reyhanlı
5%
Kumlu
1%
Yayladağı
2%
Samandağ
7%
Antakya
33%
Kırıkhan
7%
Altınözü
4%
İskenderun
25%
Hassa Erzin
3%
2%
Dörtyol
8%
Belen
3%
Kaynak: TEDAŞ
Not: Tüm abone gruplarının toplamı ile bu grafik yapılmıştır
121
Elektrik Tüketimi İl Sıralaması
2007
İl Sıralaması
2008
Tüketim
(MWh)
İl Sıralaması
Tüketim
(MWh)
1.İstanbul
28.501.616 1.İstanbul
30.008.801
2.İzmir
15.478.086 2.İzmir
15.728.899
3.Kocaeli
9.561.570 3.Kocaeli
10.076.404
4.Ankara
8.135.070 4.Ankara
8.607.650
5.Bursa
7.543.531 5.Bursa
7.972.474
6.Tekirdağ
4.840.913 6.Antalya
4.844.751
7.Antalya
4.599.745 7.Tekirdağ
4.829.830
8.Konya
4.545.963 8.Hatay
4.595.424
9.Adana
4.135.636 9.Konya
4.580.276
10.Hatay
4.073.089 10.Adana
4.112.090
11.Gaziantep
3.867.680
12.Mersin
2.803.185 12.Mersin
2.949.977
13.Çanakkale
2.616.501 13.Manisa
2.674.586
14.Manisa
2.556.077 14.Kahramanmaraş
2.501.786
15.Denizli
2.473.853 15.Çanakkale
2.458.622
Diğer
49.396.381 Diğer
Toplam
155.135.260
52.138.79
Toplam
161.947.529
Kaynak: TUİK
Tablo 5.1.1: Hatay İlinin Kullanım Yerlerine Göre Elektrik Tüketimi
2007
(MWh)
Resmi daire
Sanayi işletmesi
2008
(MWh)
2009
(MWh)
88.153
94.388
81.017
2.821.984
3.248.739
2.243.332
Ticarethane
258.892
245.057
233.997
Mesken
578.951
628.785
668.320
Diğer
325.110
378.455
329.771
4.073.089
4.595.424
3.556.440
Toplam
Kaynak: TUİK, TEDAŞ
Tablo 5.1.2: Hatay İlinin Kişi Başına Düşen Elektrik Tüketimi
2007
(KWh)
Mesken
Sanayi
Diğer
Toplam
2008
(KWh)
2009
(KWh)
418
455
461
2.036
2.299
1.544
414
498
450
2.938
3.252
2.455
Kaynak: TUİK, TEDAŞ
122
5.2 İnşaat Sektörü
Kullanma Amacına Göre Tamamen veya Kısmen Biten Yeni ve İlave Yapılar
Tablo 5.2.1: Hatay İlinde İkamet Amaçlı Binalar (2008)
İki veya Daha Halka Açık
Bir Daireli
Fazla Daireli
İkamet
Binalar
Otel Binaları
Binalar
Yerleri
Bina Sayısı
Yüzölçümü (m2)
Toplam
274
1.069
1
21
57.229
56.670
780.249
1.302
52.384
786.630
285
5.312
-
-
5.597
Daire Sayısı
Kaynak: TUİK
Tablo 5.2.2: Hatay İlinde İkamet Amaçlı Binalar Dışındaki Binalar (2008)
Toptan ve
Perakende
Ofis
Bina Sayısı
Yüzölçümü (m2)
Sanayi
Binaları ve
Depolar
Trafik ve
iletişim
Kamu
Eğlence,
Eğitim,
hastane
veya Bakım
Kuruluşları
Diğer
25
103
2
20
11
2
25.078
43.594
1.741
29.835
50.553
1.941
-
27
-
2
-
-
Daire Sayısı
Kaynak: TUİK
Kullanma Amacına Göre Yapılacak Yeni ve İlave Yapılar
Tablo 5.2.3: Hatay İlinde İkamet Amaçlı Binalar (2008)
İki veya Daha Halka Açık
Bir Daireli
Fazla Daireli
İkamet
Binalar
Otel Binaları
Binalar
Yerleri
Bina Sayısı
Yüzölçümü (m2)
Toplam
215
856
4
5
1.080
41.892
907.442
11.075
8.544
968.953
217
6.038
-
-
6.255
Daire Sayısı
Kaynak: TUİK
Tablo 5.2.4: Hatay İlinde İkamet Amaçlı Binalar Dışındaki Binalar (2008)
Toptan ve
Perakende
Ofis
Bina Sayısı
Yüzölçümü (m2)
Daire Sayısı
Sanayi
Binaları ve
Depolar
Trafik ve
iletişim
Kamu
Eğlence,
Eğitim,
hastane
veya Bakım
Kuruluşları
Diğer
27
146
4
37
17
9
33.153
334.404
5.570
357.877
27.745
3.752
4
20
-
1
-
-
Kaynak: TUİK
123
Tablo 5.2.5: Konutun Mülkiyet Durumuna Göre Hane Halkı Sayısı
Mülkiyet Durumu
Ev Sahibi
Hatay
194.634
10.290.843
1,8
42.602
3.604.367
1,1
5.520
310.347
1,7
14.925
730.065
2,0
2.268
125.452
1,8
78
9.019
0,8
260.027
15.070.093
1,7
Kiracı
Lojmanda Oturan
Ev sahibi Değil Ama Kira Ödemeyen
Diğer
Bilinmeyen
Toplam
Hatay’ın Payı
(%)
Türkiye
Kaynak: TUİK
Tablo 5.2.6: Konutun Oda Sayısına Göre Hane Halkı Sayısı
Oda Sayısı
Hatay
Hatay’ın Payı
(%)
Türkiye
1 Oda
6.691
242.082
2,7
2 Oda
38.964
1.443.730
2,6
3 Oda
95.463
5.607.870
1,7
4 Oda
98.828
6.126.409
1,6
5+Oda
19.818
1.628.587
1,2
263
21.415
1,2
260.027
15.070.093
1,7
Bilinmeyen
Toplam
Kaynak: TUİK
Tablo 5.2.7: Konutun Kullanım Kolaylıklarına Göre Hane Halkı Sayısı
Oda Sayısı
Hatay
Hatay’ın Payı
(%)
Türkiye
Tuvalet
Konutun İçinde
Konutun Dışında
Yok
Bilinmeyen
205.779
12.485.238
1,6
51.810
2.409.858
2,1
2.304
170.886
1,3
134
4.111
3,2
233.025
14.140.264
1,6
17.088
380.513
4,4
9.701
542.328
1,7
213
6.988
3,0
238.657
14.340.003
1,6
14.750
319.944
4,6
6.426
403.135
1,5
194
7.011
2,7
Banyo
Konutun İçinde
Konutun Dışında
Yok
Bilinmeyen
Mutfak
Konutun İçinde
Konutun Dışında
Yok
Bilinmeyen
Borulu Su
Konutun İçinde
224.437
13.417
1,6
Konutun Dışında
22.454
762.789
2,9
Yok
12.755
874.984
1,4
381
14.788
2,5
260.027
15.070.093
1,7
Bilinmeyen
Toplam
Kaynak: TUİK
124
6.SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
Hatay’daki Ticaret ve Sanayi Odaları
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası, 8 Nisan 1939 tarihinde, Hatay Hükümeti zamanında, Türk Ticaret ve Sanayi
Odaları Kanun ve Nizamnameleri gereğince kurulmuş olup, Hatay’ın Anavatana katılmasından sonra da
büyüyerek hizmetlerine devam etmiştir. Şu anda Odamız, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne bağlı olarak 5174
Sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’na göre hizmetlerini
sürdürmektedir. Odamızın hizmet alanı içerisine Antakya (Merkez İlçe), Altınözü (İlçe), Samandağ (İlçe) ve
Yayladağı (İlçe) girmektedir
Bugün Odamızda;
1. Tekstil Ürünleri İmalatı, Pamuk Yetiştiriciliği Ve Çırçırlanması Meslek Grubu
2. Ayakkabı, Deri Ve Kürk İmalat, Toptan, Perakende Meslek Grubu
3. Enerji, Altyapı, İnşaat Ve Mühendislik Meslek Grubu
4. Tarım Ve Balıkçılık Meslek Grubu
5. Yağ Ve Yağ Ürünleri İmalat, Toptan, Perakende Meslek Grubu
6. Tuhafiye, Manifatura Ve Konfeksiyon Toptan Ve Perakende Meslek Grubu
7. İnşaat Malzemeleri Meslek Grubu
8. Finans, Gayrimenkul, Sigorta Ve Kuyumcular Meslek Grubu
9. Otomotiv, Akaryakıt, Ulaştırma Ve Depolama Meslek Grubu
10. Gıda Maddeleri İmalat, Toptan, Perakende Meslek Grubu
11. Mobilyacılar Ve Keresteciler Meslek Grubu
12. Dayanıklı Tüketim Malları Ve Elektrikli Cihazlar Meslek Grubu
13. Maden, İmalat Ve Aracılar Meslek Grubu
14. Eğitim, Sağlık, Otel, Lokanta ve Diğer Hizmet Faaliyetleri Meslek Grubu
olmak üzere toplam 14 Meslek Grubu bulunmaktadır.
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası 2010 Yılı Üye Durumu
Gruplar
Geçici Terkin
Askıda Olan
Faal
Toplam
1.Grup
-
19
40
61
2.Grup
17
79
51
156
3.Grup
117
242
419
853
4.Grup
27
107
129
274
5.Grup
6
50
81
140
6.Grup
31
92
178
326
7.Grup
26
104
206
368
8.Grup
16
98
197
341
9.Grup
92
416
847
1.424
10.Grup
41
105
275
499
11.Grup
26
101
174
318
12.Grup
21
70
145
253
13.Grup
104
290
493
934
14.Grup
39
225
442
803
Toplam
563
1.998
3.677
6.238
125
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Yeni Kurulan Şirketler
Şirket Türü
2008
Şahıs Şirket
2009
2010
143
256
135
Kolektif Şirket
-
-
-
Limited Şirket
301
325
358
Anonim Şirket
23
24
19
Kooperatif Şirket
Toplam
11
12
7
478
617
519
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Kapanan Şirketler
Şirket Türü
2008
Şahıs Şirket
2009
2010
50
167
42
Kolektif Şirket
-
-
-
Limited Şirket
54
49
55
Anonim Şirket
1
6
3
Kooperatif Şirket
3
3
6
108
225
106
Toplam
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Faaliyette Olan Şirketler
Şirket Türü
2008
Şahıs Şirket
2009
2010
861
926
875
Kolektif Şirket
9
9
13
Limited Şirket
2.451
2.308
2.411
Anonim Şirket
182
190
214
Kooperatif Şirket
175
166
164
3.689
3.599
3.677
Toplam
İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası
İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası’nın resmi olarak 20.04.1920’de kurulduğu kabul edilmekte ise de 1800’lü
yıllardan beri faaliyette bulunduğu belirtilmektedir. 1800’lü yıllarda uzanan geçmişiyle birçok evreler geçirmiş
1920 yılında Ticaret Odası adı altında, Sanayi odası ise ayrı bir oda olarak kurulmuştur.
Hatay Devleti zamanında kabul edilip yürürlüğe giren 655 sayılı Ticaret ve Sanayi Odası yasası İskenderun’da
uygulanmaya başlanmış, Sanayi Odası ile Ticaret Odası birleştirilmiştir.
İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası Faaliyette Olan Şirketler
Şirket Türü
Yeni Kurulan
Şahıs Şirket
Kapanan
Faal
234
2.698
Kolektif Şirket
-
37
9
Limited Şirket
363
1.550
2.544
Anonim Şirket
93
225
403
7
697
204
4.714
174
4.693
Kooperatif Şirket
Toplam
1.563
Kaynak: İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası
126
İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası 2010 Yılı Üye Durumu
Gruplar
Tasfiye
Askıda Olan
Faal
Toplam
1.Grup
2
17
35
2.Grup
2
19
46
67
3.Grup
5
86
304
395
4.Grup
3
36
71
110
5.Grup
3
29
57
89
6.Grup
10
150
435
595
7.Grup
25
31
121
177
8.Grup
5
35
106
146
9.Grup
1
7
31
39
10.Grup
2
23
37
62
11.Grup
3
48
113
164
12.Grup
3
45
194
242
13.Grup
-
5
37
42
14.Grup
3
33
176
212
15.Grup
5
73
242
320
16.Grup
1
47
155
203
17.Grup
7
58
197
262
18.Grup
2
37
115
154
19.Grup
4
25
107
136
20.Grup
1
24
91
116
21.Grup
9
139
392
540
22.Grup
1
22
151
174
23.Grup
1
22
138
161
24.Grup
12
110
91
1.102
247
3.598
350
4.810
Toplam
54
Kaynak: İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası
Reyhanlı Ticaret ve Sanayi Odası
Reyhanlı Ticaret ve Sanayi Odası 1977 yılında kurulmuştur
Reyhanlı Ticaret ve Sanayi Odası 2010 Yılı Üye Durumu
Gruplar
Askıda Olan
Faal
Münfesih
Tasfiye
Toplam
1.Grup
79
47
-
1
127
2.Grup
107
70
-
2
179
3.Grup
155
86
-
2
243
4.Grup
171
35
-
1
207
5.Grup
62
113
-
1
176
6.Grup
36
35
-
-
71
7.Grup
24
21
-
-
45
Toplam
634
407
-
7
1048
Kaynak: Reyhanlı Ticaret ve Sanayi Odası
Reyhanlı Ticaret ve Sanayi odası üye grupları sırasıyla: Çırçır ve prese Fabrika İşletmeciliği, Petrol Ürünleri alım satımı
imalatı, İnşaat malzemeleri alım satımı, İthalat, ihracat ve komisyonculuk, Toprak mahsulleri ofisi alım satımı, Taşımacılık
işleri, Manifatura, tuhafiyecilik ve dahili ticaret, Ziynet eşyaları, Zücaciye, Bankacılık ve besicilik işleri
Reyhanlı Ticaret ve Sanayi odasına 2010 yılında, 5 anonim şirket, 15 şahıs şirketi, 36 limited şirket kurulmuş,
6 limited şirkette kapanmıştır.
127
Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası
Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası 1956 yılında kurulmuştur. Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası görev alan yerleri
arasında Hassa İlçesi, Kurtlusoğuksu Beldesi, Aktepe Beldesi ve Akbez Beldesi bulunmaktadır.
Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası 2010 Yılı Üye Durumu
Gruplar
Faal
Tarım ve Hayvancılık
167
İnşaat ve İnşaat malzemeleri
143
Maden ve İmalatçılık
116
Otomotiv, Akaryakıt ve Ulaştırma
226
Gıda imalatı
147
Dayanıklı Tüketim
Malları,Tekstil,Elektronik
210
Hizmetler
216
Toplam
1.225
Kaynak: Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası
Erzin Ticaret ve Sanayi Odası
Erzin Ticaret ve Sanayi Odası 2010 Yılı Üye Durumu
Gruplar
Askıda Olan
Faal
Terk
Toplam
Tarım ve Madencilik
19
48
16
83
İnşaatçılar
19
25
6
50
Toptan ve Perakende
12
39
10
61
Akaryakıt ve Ulaştırma
22
42
17
81
İmalat ve Hizmet
11
48
13
72
Toplam
83
202
62
347
Kaynak: Erzin Ticaret ve Sanayi Odası
128
İskenderun Deniz Ticaret Odası
Deniz Ticaret Odası, Denizciliğin ulusal ulaştırma ve denizcilik politikaları ile kamu yararına uygun olarak
geliştirilmesi, üyelerinin menfaatlerinin arttırılması, müşterek ihtiyaçlarının karşılanması, mesleğin gelişmesinin
sağlanması amacı ile kurulmuş Türk deniz ticaret sektörünün önemli bir meslek kuruluşudur.
Deniz Ticaret Odası 2010 Yılı Üye Durumu
Gruplar
Askıda Olan
Faal
Tasfiye
Toplam
1-53.Grup*
-
141
1
142
Toplam
-
141
1
142
Kaynak: Deniz Ticaret ve Sanayi Odası
*: 1-53 no arası gruplar
Deniz Ticaret Odasına 2010 yılında, 26 şahıs şirketi, 80 limited şirketi, 35 anonim şirketi kurulmuştur.
Dörtyol Ticaret ve Sanayi Odası
Dörtyol Ticaret ve Sanayi Odası 2010 Yılı Üye Durumu
Gruplar
Askıda Olan
Tasfiye
Faal
Toplam
1.Grup
-
-
30
30
2.Grup
3.Grup
-
-
28
28
-
-
4
4
4.Grup
-
-
8
8
5.Grup
-
-
7
7
6.Grup
-
-
30
30
7.Grup
-
-
12
12
8.Grup
-
-
13
13
9.Grup
-
-
6
6
10.Grup
-
-
3
3
11.Grup
-
-
6
6
Toplam
-
-
147
147
Kaynak: Dörtyol Ticaret ve Sanayi Odası
Dörtyol Ticaret ve Sanayi Odası Faaliyette Olan Şirketler
Şirket Türü
Yeni Kurulan
Şahıs Şirket
Kapanan
Faal
22
2
Kolektif Şirket
-
-
-
Limited Şirket
113
-
113
Anonim Şirket
9
2
9
Kooperatif Şirket
3
-
3
147
4
147
Toplam
22
Kaynak: Dörtyol Ticaret ve Sanayi Odası
129
İlimizdeki Mesleki Kuruluşlar
Kurum Adı
Hatay Ticaret ve Sanayi Odaları
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası
İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası
Dörtyol Ticaret ve Sanayi Odası
Erzin Ticaret ve Sanayi Odası
Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası
Reyhanlı Ticaret ve Sanayi Odası
İskenderun Deniz Ticaret Odası
Hatay Ticaret Borsaları
Antakya Ticaret Borsası
Reyhanlı Ticaret Borsası
İskenderun Ticaret Borsası
Hatay Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği
Akbez Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Altınözü Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Altınözü Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
Antakya Ayakkabı İmalatçıları Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Antakya Bakkallar ve Manavlar Esnaf Odası
Antakya Elektronik Cihaz Tamircileri Esnaf Odası
Antakya Kahveciler ve Otelciler Esnaf Odası
Antakya Kuyumcular ve Sarraflar Esnaf Odası
Antakya Marangozlar ve Hızarcılar Esnaf Odası
Antakya Şoförler Esnaf Odası
Antakya Terziler Esnaf Odası
Antakya Tuhafiyeciler ve Konfeksiyoncular Odası
Belen Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Belen Şoförler Esnaf Odası
Denizciler Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Dörtyol Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Dörtyol Şoförler Odası
Erzin Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Erzin Şoförler Esnaf Odası
Harbiye Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Hassa Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Hassa Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
Hatay Berberler ve Bakırcılar Odası
Hatay Elektrik Tesisatçıları Odası
Hatay Fırıncılar Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Hatay Fotoğrafçılar Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Hatay İnşaatçılar ve Boyacılar Odası
Hatay Karoser İmalatçıları Odası
Hatay Kasaplar Odası
Hatay Kaynakçı, Tornacı ve Tesviyeciler Odası
Hatay Oto Tamirciler ve Elektrikçiler Odası
130
Hatay Şekerciler ve Tatlıcılar Odası
İskenderun Bakalar ve Bayiler Odası
İskenderun Berberler ve Kuaförler Odası
İskenderun Fırıncılar Odası
İskenderun Hızarcılar ve Mobilyacılar Odası
İskenderun Kahveciler Esnaf Odası
İskenderun Kasaplar Esnaf Odası
İskenderun Kunduracılar Esnaf Odası
İskenderun Kuyumcular, Saatçiler Esnaf ve Sanatkârlar Odası
İskenderun Lokantacılar Kebabcılar Esnaf Odası
İskenderun Madeni İşler Esnaf Odası
İskenderun Radyo ve Elektrik Teknisyenleri Esnaf ve Sanatkârlar Odası
İskenderun Sebze Meyve ve Manavlar Esnaf Odası
İskenderun Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
İskenderun Terziler Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Kırıkhan Ağaç İşleri Sanatkârları Esnaf Odası
Kırıkhan Bakkallar Esnaf Odası
Kırıkhan Elektrik ve Bobinajcılar Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Kırıkhan Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Kırıkhan Giyim Mensucat ve Deri İşleri Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Kırıkhan Lokantacılar Kasaplar Esnaf Odası
Kırıkhan Madeni Sanatkârlar Esnaf Odası
Kırıkhan Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
Payas Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Payas Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
Reyhanlı Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Reyhanlı Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
Reyhanlı Tornacılar Demirciler ve Makinistler Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Samandağ Bakkallar Odası
Samandağ Berberler ve Kuaförler Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Samandağ Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Samandağ Şoförler ve Otomobilciler Odası
Samandağ Terziler Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Serinyol Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Serinyol Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
Yayladağı Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Yayladağı Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası
131
7.HATAY HAKKINDA BİLİNMEYENLER
7.1 Hatay Hakkında Bilinmeyenler
Hatay;

Milli Mücadele de düşmana karşı sıkılan ilk kurşununun 19 Aralık 1918’de Dörtyol’da atıldığını,

Misak-ı Milli Hudutları dahilinde olmakla birlikte Hatay’ın Anavatan’a katılması Cumhuriyetimizin
ilanından 16 yıl sonra gerçekleştiğini ve 10 ay 21 gün müstakil bir devlet olarak idare edildiğini,

Büyük Önder Atatürk’ün ‘ KIRK ASIRLIK TÜRK YURDU DÜŞMAN ELİNDE ESİR BIRAKILAMAZ’
sözünü söylediği ve son günlerinde bile dilinden düşürmediği ‘HATAY MESELESİ BENİM ŞAHSİ
MESELEMDİR’ dediği bu vatan parçasının, Büyük Kurtarıcının ebediyete intikalinden 1 yıl sonra 23
Temmuz 1939’ da Türkiye Cumhuriyeti’ne katılan son toprak parçası olduğunu,

Cami, kilise ve havranın aynı mahallede, aynı yerde ve hatta sırt sırta yüzyıllarıdır sorunsuz bir şekilde
varlıklarını sürdürdüğünü,

Farklı dinlerde, farklı medeniyetler içinde rahipler, imamlar, rahibeler ve farklı meslek grubundan kişileri
bulunduran Antakya Medeniyetler Korosu’nun ilimize ait eşsiz bir değer olduğunu,

Hem İslam hem de Hıristiyan alemi için önemli olan, Anadolu’daki ilk caminin “Habib-i Neccar“ camisi
olduğunu,

İlk mağara Kilise ve Hıristiyanların Hac Mekânı olan St. Pierre Kilisesi’nin Antakya’da olduğunu ve Hz.
İsa’ya inananlara ilk defa Antakya’da Hıristiyan dendiğini,

Antakya Arkeoloji Müzesi’nin dünyanın ikinci büyük mozaik müzesi olduğunu,

1380 m. uzunluğunda, ortalama 7 m. yükseklik ve 6 m. genişliğe sahip olan Titus Tüneli’nin, antik
limanın alüvyonlarla dolmasını engellemek amacıyla sadece insan gücüyle açılan en uzun tünellerden
biri olduğunu,

Roma İmparatorluğu zamanında, Roma ve İskenderiye’den sonra dünyanın üçüncü büyük kentinin
Antakya olduğunu,

Dünyada Olimpiyat niteliğindeki ilk festivalin M.Ö. 195 yılında Daphneia’da (Defne-bugünkü Harbiye)
yapıldığını,

14 km. uzunluğu ile Samandağ (Çevlik) sahili, dünyanın en uzun sahillerinden biri olduğunu,

Hatay mutfağı yemek, meze ve tatlı çeşitleri olarak ülkemizde ve Doğu Akdeniz’de en geniş çeşide ve
lezzet bakımından en tercih edilir tatlara sahip olduğunu,

İskenderun, Dörtyol, Payas İlçeleri gibi Türkiye'nin önemli demir-çelik üretim merkezlerine sahip
olduğunu,

Türkiye’de demir-çelik üretiminde 2 inci sırada yer aldığını,
132

2011 yılında Türkiye’nin toplam yassı çelik ihtiyacının % 87,5’ini üreteceğini,

Türkiye’deki zeytinin %11 ’ini ürettiğini,

Türkiye’deki narenciyenin %28’ini ürettiğini,

Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu listesinde ilk 500 firma arasında İskenderun ve Dörtyol’da faaliyet
gösteren 15 tane firmasının bulunduğunu,

Türkiye’de uluslararası yük taşımacılığında, İstanbul’dan sonra 2. büyük nakliye filosuna sahip
olduğunu,

İhracat da Türkiye’de 9 uncu sırada yer aldığını,

Elektrik tüketiminde 11 inci sırada bulunduğunu,

Hatay Havaalanı’nın 2009 yılı içerisinde yoğunluk bakımından Türkiye’de en fazla artış sağlayan
havaalanı olduğunu,

Türkiye’de tır karnesi satma yetkisi bulunan 11 odadan birinin Antakya Ticaret ve Sanayi Odası’nın
olduğunu,

500 milyon dolara yaklaşan ihracat rakamı ile Türkiye’nin toplam yaş sebze ve meyve ihracatının %
25’lik kısmının Hatay’da gerçekleştiğini,

Ve buna benzer birçok değerimizle Hatay çok güzel bir ilimizdir.
133
7.2 Hatay İli Tarihi Yerleri
St. Pierre Kilisesi; Antakya’nın 2 Km. kuzeydoğusunda, Reyhanlı
karayolu üzerinde, Habib-i Neccar Dağı’nın uzantısı olan Haç (Stauris)
Dağının eteğindedir. 13 metre uzunluğunda, 9,5 metre genişliğinde ve 7
metre yüksekliğinde doğal bir mağaradır. Hz. İsa’nın ölümünden sonra
havarilerinden St. Pierre Antakya’ya gelerek (M.S.1.y.y.ilk yarısında)
burada telkinlere başlamıştır. İsa’ya inananlara “Hıristiyan” adı ilk kez
burada verilmiştir. 1963 yılında Papa VI. Paul tarafından burası
Hıristiyanların Hac yeri olarak kabul edilmiştir.
HARON (Cehennem Kayıkçısı); Haron, St. Pierre Kilisesinin 20 m.
uzağındadır. Burada kayalara oyulmuş dev bir büst bulunmaktadır. Büst,
başında örtü bulunan tamamlanmış kabartma bir insan portresidir. Bu
kabartma Antiochus zamanında bir veba salgını sırasında yapılmıştır. Çok
sayıda insanın ölümüne yol açan salgını önlemek için bir kâhine danışılmış
ve onun tavsiyesi üzerine dağa şehre yüksekten bakan bir mask oyularak
üzerine ölümleri önleyecek sözler yazılmıştır.
Hatay Arkeoloji Müzesi (Antakya Mozaik Müzesi); Mozaik koleksiyonu
zenginliği yönünden dünyada ikinci, para koleksiyonu yönünden ise
üçüncü sırada yer alır. Harbiye, Antakya, Açcana, Çevlik, ve İskenderun'da
yapılan kazılarda bulunan çeşitli süs eşyaları, heykeller, mezarlar da
sergilenen eserler arasındadır.
Titus-Vespasianus Tüneli ve Kaya Mezarları; Antik Seleucia Kent ve
limanını dağlardan inen sel sularından korumak amacıyla M.S. 69 tarihinde
Vespasianus döneminde başlayan ve oğlu Titus (M.S.81) tarafından
tamamlanan bir tünel ve kanaldan ibarettir. Kanal 1.330 metre
uzunluğundadır. Tünelin kapalı kısmının uzunluğu 130 metre, yüksekliği 7
metre, genişliği 6 metredir. Kaya mezarları; Titus-Vespasianus tüneline
yakın Roma Dönemine ait 13 kaya mezardan oluşmaktadır. Bunlardan
“Beşikli Mağara” en geniş ve ünlüsüdür.
134
Beşikli Mağara; Samandağı Çevlik köyünde deniz kenarında 300 hektarlık
alana yayılan “Seleukeia pieria” ya da bir diğer söyleyişle “Pieria’daki
Seleukeia” antik kentinin en önemli kalıntılarından biri olan Beşikli mağara
tamamen kayaya oyulmuş mezar kompleksidir. 18. Ve 19. Yüzyıl
seyyahlarınca seyahat kitaplarında krallar Mezarı olarak tanımlanmış
W.Barlett tarafından gravürleri çizilmiştir. Mezar odasının bulunduğu alan
eski çağlarda ölüler şehri olarak adlandırılan bir nekropol alanı olarak
düzenlenmiştir.
St. Simeon Manastırı; Samandağ İlçesi yolu üzerinde Değirmenbaşı
beldesinden ayrılan bir yolla gidilen Aknehir Beldesi sınırları içinde 479
metre yüksekliğinde bir tepe üzerinde kurulmuştur. M.S. 6 yüzyılda yapılan
Manastırın sekizgen avlusunun ortasında doğal bir kayadan yapılmış sütun
mevcuttur. St. Simeon buraya M.S. 541 yılında gelmiş ve 592 yılında
ölmüş olup. St. Simeon’un ölünceye kadar bu sütün üzerinde yaşadığına
inanılır.
Harbiye (Daphne); Antakya’ya 10 Km. uzaklıktadır. Vadinin güneyinden
çıkan kaynaklar şelaleler oluşturduktan sonra Asi Nehrine kavuşur.
Harbiye olarak bilinen bölgenin antik dönemindeki isimleri Kastalia, Pallas
ve Saramanna’dır. Günümüzde Harbiye her biri 300-500 kişilik
Restaurantları ile bölgemizin en önemli eğlence ve gastronomi turizm
merkezidir.
Seleukeia Pierria (Çevlik) Ören Yeri; Samandağ İlçesi, Kapısuyu Köyü
sınırları içerisindedir. M.Ö.305 yılında Selevkoslar tarafından başkent
yapılmak amacı ile kurulmuş, ancak dış saldırılara açık olması nedeni ile
Antakya kurularak başkentlik oraya taşınmıştır. Seleukeia ise bir ticaret
şehri olarak genişlemiştir. Şehir Roma çağında en parlak günlerini
yaşamıştır. Şehirden günümüze Antik Liman kalıntısı, Titus-Vespasianus
Tüneli, Dor mabedi ve Kaya mezarları kalmıştır.
Antakya Surları; Antakya şehir surları M.S. 526 yılında İmparator
Justinyen tarafından yaptırılmıştır. Eski devirlerde Antakya’nın etrafı
yüksek surlarla çevriliydi. Selevkos ve Roma dönemlerinde daha uzun ve
yüksek olarak yapılan surlar üzerinde 360 nöbetçi kulesi ve Habib-i Neccar
dağı’nın en yüksek ve sarp tepesi üzerinde bir iç kale bulunuyordu. Bugün
surların sadece Hacıkürüş deresine bakan yamaçlarındaki bazı bölümleri
sağlam kalmıştır.
135
Habib-i Neccar Camii; Anadolu’nun ilk camii olan Habib-i Neccar
Antakya’da yapılmış ve Müslümanlık Anadolu’ya buradan yayılmaya
başlamıştır. Habib-i Neccar Camii Hz. Ömer’in Komutanlarından Ebu
Ubeyd’e Bin Cerrah Tarafından M.S 636 yılında inşa edilmiştir. Hz. İsa’nın
Havarilerine ilk inanan Habib-i Neccar bir inanç abidesi ve Kuran-ı Kerimde
Yasin suresinde övülen bir şehittir. Mezarı camide bulunmaktadır. Çok
tanrılı dönemde Roma halkını Allah’a inanmaları için Antakya’ya iknaya
Hz. İsa tarafından gönderilen elçiler Yuhanna, Pavlos ve Şemun Safa’nın
da mezarları cami içinde yer aldığına inanılmakta ve kabirleri
bulunmaktadır.
Protestan Kilisesi; Kayıtlı hiçbir protestan olmamasına rağmen Güney
Kore’den gelen Protestanların maddi kaynak ayırmasıyla açılan kilise
Hatay valiliğine yaklaşık 50 m. mesafede bulunan eski bir Antakya evinin
restore edilmesiyle kiliseye dönüştürülmüştür.
Taş bina olan kilise Fransızlar döneminde elçilik ve Fransız Bankası olarak
kullanılmıştır. 2000 yılında Güney Kore Kwong Lim Metodist Kilisesi
tarafından Protestan Kilisesi olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Havra; Binanın 1700 yıllarında Havra olarak yapıldığı tahmin edilmektedir.
Havrada bulunan mukaddes kitap Tevrat İbranice Ceylan Derisi üzerine
yazılmış olup 500yıllık bir tarihi bulunmaktadır.
Vakıflı Ermeni Köyü; Hatay’ın en güneyinde, bir yüzü Suriye'ye bir yüzü
Kıbrıs'a bakan yeşillikler içerisinde küçük bir köy Vakıflı. Onu Türkiye’deki
binlerce köyden ayıran özellik ise Ermenistan sınırları dışında yer alıp da
tüm nüfusu Ermenilerden oluşan, tek yerleşim birimi olması. Bu bakımdan
kendisi küçük de olsa ünü sınırları aştı, sorunları Avrupa Birliği (AB)
diplomatlarının bile gündemine girdi.
Meydan Hamamı; Selçuklu dönemi yapılarındandır.1122 yılından itibaren
muhtelif tarihlerde İshak, Süleyman Eyyübi ve Cafer ağalar tarafından
onarılmıştır
136
Antakya Sokakları; Helenistik çağ kentlerinin tipik bir örneği olan
Antakya’da sokaklar, birbirine dik olarak kesen ızgara planına bağlı olarak
geliştirilmiştir.
Uzun Çarşı; Antakya’da yöresel ürün ve el sanatlarından baharata kadar
her türlü ihtiyaç maddesini bulunduran otantik bir çarşıdır.
Antakya Tyche’si; Samandağ ilçesi Mağaracık köyü civarında bulunan
eser 8 cm boyunda bronz bir heykeldir. Roma çağına ait olup 83,5 cm
yüksekliğinde, Helenistik çağ heykeltıraşı Eutychides tarafından
yapılmıştır.
Payas Sokulu Mehmet Paşa Külliyesi; Dörtyol İlçesi Payas
beldesindedir. 1574 yılında Mimar Sinan tarafından yapılan Sokullu
Mehmet Paşa Külliyesi Osmanlı mimarisinin örneklerindendir. Külliye
bünyesinde; 45 dükkânlı han, imaret, çifte hamam, cami ve medrese
bulunmaktadır.
Bayezid-i Bestami Makamı; Kırıkhan’ın kuzeyinde Alaybeyli Köyünün
hemen önünde yer alan bir tepe ve Darbısak Kalesinin içinde yer alır. Bu
kale, Antakya Haçlı Prensliğinin önemli kalelerinden biri idi. Belen geçidinin
kuzey girişinin güvenliğini sağlayan kale, 1268 yılında Baybars tarafından
alındıktan sonra önemini yitirmiştir.
19. yüzyılın sonlarında buraya Karamürselzade Mustafa Şevki Paşa
tarafından İslam evliyalarından Bayezid-i Bestami adına bir cami ve ziyaret
yeri yaptırılmıştır. Kalenin bazı bölümleri kısmen ayaktadır
137
Bakras Kalesi; Aynı adla anılan köyün hemen üst tarafındadır. Köyün yolu
Antakya-İskenderun yolunun 27.km.’ sinde ayrılır. Yolun batısında,
dağların arasında sarp bir tepe üzerine yapılmıştır. Önceleri Belen
geçidinin girişini, Antakya kurulduktan sonra sonra ise Seleukos başkentini
koruma gayesine hizmet etmiştir. Haçlılar döneminde de, Antakya
Prensliğinin kuzeyde en önemli savunma noktasıydı.
Kızlar
Sarayı;
Reyhanlı-Halep
asfaltı
üzerinde
(Tampon
Bölgede)bulunmaktadır. Bu sarayın bölgeyi kontrol altında tutan bir merkez
olduğu ve Bizans devrine ait olduğu sanılmaktadır. Saray girişine iki taraflı
kesme iri blok taşlarda oluşan geçitten girilmektedir. Giriş kısmı yıkılmıştır.
Orta kısmında yüksek kare planlı bir kule bulunmaktadır.
Koz Kalesi; Altınözü’ne bağlı Koz Köyü’nün yakınındadır. Eski çağlarda
kullanılan ve Altınözü tarafından gelip Harbiye’den geçerek Antakya’ya
gelen Kuseyr yolu üzerindedir. Bu Kalenin Antakya’nın güney bölgesini
emniyet altına almak amacıyla Antakya Prensliği döneminde yapıldığı
sanılmaktadır. Antakya Latin Patriğinin de ikamet ettiği yer olan Kale 1268
yılında Baybars tarafından kuşatma sonucunda teslim alındı.
Darb-ı Sak Kalesi; Derb yâda Darb (El-Darb) Arapça geçit yol
anlamındadır. Sak ise dağ eteği, vadiye bitişik kısım, yamaç anlamına
gelmektedir. Darb-ı sak kalesi, M.Ö.333 yılında, Pers Kralı Darius’un
Büyük İskender’e karşı İssos savaşından önce karargâh kurduğu mekân
olarak dikkat çeker.
Payas Kalesi; Payas’ta Sokullu Külliyesi’nin batısındadır. Burada eskiden
harap bir kale vardı. Sahile inşa edilen Payas limanı ile tersanenin
güvenliği için 1567 yılında kale ve hendeği tamamen sökülerek yeniden
yapıldı.
138
Batıayaz; Antakya-Samandağ karayolu üzerinde, Antakya’ya 20 km
uzaklıktadır. Tarih ve doğanın iç içe olduğu, zeytin ve çam ağaçlarıyla kaplı
bir yayla köyüdür.
Yenişehir Gölü; Antakya-Cilvegözü yolu üzerinde, Antakya’ya 40 km
mesafededir. Şimdi piknik yeri olarak kullanılan antik dönem yerleşim
yeridir.
Barlaam Manastırı; Yayladağı İlçesinde bulunan Antik Cassius (Keldağı)
dağında bulunmaktadır. Burası Hitit döneminde kutsal alan sayılmış,
Romalılar zamanında da bu özelliğini korumuştur. Manastır ve kilise olmak
üzere iki ayrı ana yapı dönemi geçirmiştir. V. yüzyılın sonunda onarılmış,
daha sonra eklemeler yapılmıştır.
İssos (Epifenya)Harabeleri; Pers Kralı Darius III ve Makedonya Kralı
Büyük İskender’in M.Ö. 333 tarihinde savaştığı bu bölge Helenistik
döneminde kurulmuş ve Roma döneminde varlığını sürdürmüştür. Şu an
bölgede antik şehir kalıntıları ve su kemerleri bulunmaktadır.
Açcana Ören yeri; Antakya-Reyhanlı karayolunun 22. kilometresinde
bulunan bir höyüktür. Yaklaşık 30 dönümlük bir alanda bulunmakta olup,
10.082 m2’lik kısmında British Museum tarafından 1936-1938 yılları
arasında arkeolojik kazılar yapılmış ve 17 kültür katı tespit edilmiştir.
Bugün ören yeri içerisinde; 7’nci katında bulunan Yamhad Kralı Yarım-Lim
ile 4’ncü katında yer alan Kral Niqne-Pa’nın saraylarının kalıntıları
mevcuttur.
139

ATSO 2010 ekonomik rapor - Antakya Ticaret ve Sanayi Odası

Transkript

Benzer belgeler

mayıs 2015

E-Okul Kullanıcı Tanımlama - hatay il millî eğitim müdürlüğü

16 - Maroun Chedid

24 Kasım Öğretmenler Günü Programı

hatay büyükşehir belediye başkanı ile sivil toplum kuruluşlarını

Başkan Savaş: "Çalışmalar Her Yerde Devam Edecek"

Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hiz. Üretenler Derneği