Zuhal Akyürek - Su Yönetimi Genel Müdürlüğü
Transkript
Zuhal Akyürek - Su Yönetimi Genel Müdürlüğü
Taşkın Tehlike ve Taşkın Risk Haritalarının Oluşturulması Prof. Dr. Zuhal Akyürek ODTÜ İnşaat Müh Böl. Su Kaynakları Lab. Ankara zakyurek@metu.edu.tr Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Daire Başkanlığı Hizmet İçi Eğitim Programı 2– 5 Aralık 2013 AFYON Sel (Taşkın) Sel, normal koşullar altında sularla kaplı olmayan arazilerin geçici olarak sularla kaplanması anlamını taşımaktadır. İstanbul 8-9 Eylül 2009 Taşkın Çeşitleri Oluşma süreleri açısından: Yavaş Gelişen Taşkınlar, Hızlı Gelişen Taşkınlar, Ani taşkınlar (AB Sel Direktifi Madde 10) Oluşma yerleri açısından: Dere ve Nehir Taşkınları, Dağlık Alan (Kuru Vadi), Şehir Taşkınları, Kıyı Taşkınları, Baraj Taşkınları (AB Sel Direktifi Madde 10) Taşkın Zararları Kalkınmakta olan ülkelerin afetler sonucu ekonomik kayıpları (GSMH %’si olarak) gelişmiş ülkelerin 20 mislidir. Avrupada 1986-2006 yılları arasında taşkın zararı 100 milyar €. (Reducing the social and economic impact of climate change and natural catastrophes – insurance solutions and public-privatepartnerships, CEA, Brussels, Belgium, 2007). Türkiye’de taşkın zararı yılda ortalama 100 milyon $. Taşkın yatırımı ise yılda ortalama 30 milyon $. DSİ verilerine göre son 20 yılda tüm Türkiye’de 300’ü aşkın taşkın meydana gelmiş, bu taşkınlarda yaklaşık 500 kişi hayatını kaybetmiştir. DSI, 2011 Taşkın Oluş Sıklığı İklim değişimi nedeniyle son yıllarda gözlenen taşkınların oluş sıklıklarında ve miktarlarında artış olduğu gözlenmektedir. (Milly et al., 2002; Kundzewicz et al., 2007; Kleinen and Petschel-Held, 2007). Bu gözlemler hidrolojik çalışmaların debi ve su seviyelerinde gelecekte gözlenebilecek iklim değişikliği etkisi dikkate alınarak elde edilmesini gerekli kılmaktadır. Taşkın Oluş Sıklığı Son 20 yılda taşkın koruma yönünde yapılan yatırımların sayısı artmasına rağmen ekstrem taşkın olaylarından oluşan kayıplar da artış göstermiştir(Munich RE, 2005) Taşkın yataklarında sosyo-ekonomik gelişmelerde artış olmakta ve bu alanlarda mekansal planlama politikaları artış göstermektedir. (Munich RE, 2005; EEA et al., 2008). Bu durum risk tabanlı taşkın yönetim planlarının oluşturulmasını zorunlu kılmaktadır. Taşkın Yönetiminde Risk Tabanlı Yaklaşım Taşkın Riski= Bir olayın olma olasılığı * olayın sonuçları Taşkın olma olasılığı (tehlike), zarar (maruz kalma) ve/veya taşkın olayları ile baş etme ( başa çıkma) (Kron, 2002). Bazı Avrupa ülkeleri risk tabanlı taşkın yönetiminde stratejiler geliştirmişlerdir: Almanya (DKKV, 2004), Hollanda (Vis et al., 2003; Roos and Van der Geer, 2008), İngiltere (Tunstall et al., 2004)). Taşkın Yönetiminde Risk Tabanlı Yaklaşım Avrupa Parlementosu geliştirdikleri Taşkın direktifi ile 23 ekim 2007 yılında risk tabanlı taşkın yönetimini benimsediğini göstermiştir. Bu direktifin esas amacı «Taşkın riskinin ve sonuçlarının Avrupa’da belirlenmesi ve yönetiminin sağlanması»dır. Avrupa Birliği direktifi taşkınları nehirlerden, denizden, içsulardan, dağ yamaçlarındaki sağanaktan, ve yağmursuyu şebekelerinden meydana gelen taşkınlar olarak değerlendirmektedir. Taşkın risk yönetimi planlarının 2015 yılına kadar oluşturulması beklenmekte ve taşkın riskinin zaman içinde değişim göstermesi durumu nedeniyle haritaların 6 yılda bir yenilenmesi gerekmektedir. Avrupa Taşkın Direktifi (2007/60/EC) Üye ülkeler direktif doğrultusunda taşkın tehlike ve taşkın risk haritalarını üretmek zorundadırlar. Taşkın tehlike haritaları: olma olasılığı düşük taşkınları, olma olasılığı ortalama taşkınları (dönüş aralığı>100 yıl) ve olma olasılığı yüksek taşkınları (Q10) etki alanlarını göstermelidir. Direktif üye ülkelerin adı geçen dönüş aralıklarındaki taşkın alanlarını elde etmelerini gerekli kılmaktadır. Üye ülkelerin taşkın alanları ve taşkın hızlarını gösteren haritaları üretmeleri gerekmektedir. Direktif tarafından istenen taşkın risk haritalarında etkilenen yerel halkın sayısı, ekonomik aktivite tipi, etkilenen koruma alanları, ve olası kirletici kaynakların olması gerekmektedir. Avrupa Taşkın Direktifi (2007/60/EC) Avrupa’nın yaklaşık yarısı, ülkelerinin tamamı için taşkın haritalarını oluşturmuşlardır. Sadece 5 ülkenin taşkın haritaları çok az sayıda bulunmaktadır veya hiç yoktur. Farklı taşkın haritalarından ençok kullanılan taşkın alanları haritasıdır (23 ülkede kullanılmaktadır). Taşkın derinliği haritaları da kullanılmaktadır (7 ülkede) Çok az sayıda ülke taşkın risk haritaları üretmiştir. Avrupa Taşkın Direktifi (2007/60/EC) Taşkın Haritaları Taşkın tehlike haritaları: taşkın olma olasılığı ve/veya olayın miktarını içermektedir Taşkın Risk haritaları: olayın sonuçlarını (ekonomik kayıp, etkilenen insan sayısı, vb) içermektedir. (Moel et al., 2009) Taşkın Tehlike ve Risk Haritaları 1. Farklı dönüş aralıklarına sahip hidrografların elde edilmesi: Taşkın Analizleri: -İstatistiksel yöntemler Noktasal Frekans Analizi Bölgesel Frekans Analizi -Birim hidrograf, sentetik birim hidrograf Yöntemi -Yağış-Akış modelleri TERME ÇAYI YİNELENMELİ PROJE TAŞKIN HİDROGRAFLARI Sıra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Yıllar 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 Q Değerleri m3/s 95.1 117.0 354.0 598.0 269.0 313.0 152.0 170.0 580.0 183.0 183.0 229.0 435.0 548.0 318.0 371.0 69.3 390.0 223.0 306.0 215.0 314.0 155.0 290.0 22-02 Terme Köprüsü Yıllar 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 Q Değerleri m3/s 91.0 130.0 250.0 250.0 340.0 220.0 165.0 145.0 290.0 150.0 200.0 200.0 260.0 330.0 -270.0 89.0 270.0 170.0 240.0 190.0 -145.0 1600 1550 1500 1450 1400 1350 1300 1250 1200 1150 1100 1050 1000 950 900 850 800 750 700 650 600 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Q (m3/s) 2245 Gökçeli Q500 = 1518,21 m3/s V500 = 126,55 hm3 Q100 = 1155,29 m3/s V100 = 97,19 hm3 Q50 = 995,53 m3/s V50 = 84,26 hm3 Q25 = 843,08 m3/s V25 = 71,93 hm3 Q10 = 651,32 m3/s V10 = 56,41 hm3 Q5 V5 = 510,91 m3/s = 45,05 hm3 Q2 V2 = 320,33 m3/s = 29,63 hm3 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 Zaman (Saat) 1. Farklı dönüş aralıklarına sahip hidrografların elde edilmesi: 2245 2 5 10 25 50 100 500 219,71 350,43 446,74 578,27 682,83 792,41 1041,34 320,33 510,91 651,32 843,08 995,53 1155,29 1518,21 Proje Yeri Proje alanı Havza alanı 1. Farklı dönüş aralıklarına sahip hidrografların elde edilmesi: Noktasal Frekans Analizi 𝑄𝑡𝑢𝑛𝑔𝑎𝑢𝑔𝑒𝑑 Group Number Station Drainage Area (km2 ) Q2.33 (m3 /s) = 𝑄𝑡𝑔𝑎𝑢𝑔𝑒𝑑 𝐴𝑢𝑛𝑔𝑎𝑢𝑔𝑒𝑑 𝐴 𝑔𝑎𝑢𝑔𝑒𝑑 Results of Point Flood Frequency Analysis Q2.33 (m3 /s) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 EIE/2001 8484 552.95 177.51 EIE/2005 EIE/2004 EIE/2012 EIE/2006 EIE/2009 EIE/2015 DSI/20-07 EIE/2016 EIE/2022 DSI/20-53 DSI/20-54 DSI/20-58 DSI/20-59 4219.08 20466 19727.2 733.2 1387.2 915.2 2084 846.8 428 178.5 207.5 24.38 171.5 111.42 1027.82 1094.73 53.43 85.06 43.95 54.54 83.56 68.93 38.27 58.87 18.38 62.49 347.08 1121.89 1002.93 55.61 81.73 31.51 76.07 108.63 53.02 53.25 42.31 17.02 67.48 EIE/2007 DSI/20-43 DSI/20-14 DSI/20-46 623 163 310.5 477 59.86 68.16 163.28 207.68 166.62 24.49 155.99 217.38 (𝑛) 1. Farklı dönüş aralıklarına sahip hidrografların elde edilmesi: Bölgesel Frekans Analizi Occurence Period of Average Ratio x Q2.33 (Years) 100 Ceyhan Basin Stations EIE/2012 EIE/2007 10 Tu TL 1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 Adjusted Record Duration (Years) 80 85 90 95 100 105 Bölgeselleştirme Metodu (Dalyrmple(1960)) 10000 y = 1,7284x0,8076 R² = 0,999 1000 Q2.33 (m3/s) 100 y = 0,0492x + 39,713 R² = 0,9217 10 1 1 10 100 Drainage Area(km2) 1000 10000 Sınıflandırma Analizi Sınıflandırma Analizi Statistical Measure Nonlinear Analysis For Three Cluster Regions Results Root Mean Square Errors Nash-Sutcliffe Efficiency 29.54 0.735 Stream Gauging Station # Cluster - 3 Dalyrmple Method - Dalyrmple Method Equation of Ceyhan Point Flood Best Fit Equation Envelope Line Basin in Topaloglu Analysis Results Results Equation Results (2005) Results EIE/2005 EIE/2006 EIE/2009 EIE/2015 EIE/2016 EIE/2022 DSI/20-02 DSI/20-07 DSI/20-15 DSI/20-16 DSI/20-36 DSI/20-51 DSI/20-52 DSI/20-53 DSI/20-54 DSI/20-55 DSI/20-58 DSI/20-59 AREA (km2 ) 4219.08 733.2 1387.2 915.2 846.8 428 197.1 2084 189.7 291 174.2 131.4 23 178.5 207.5 111.6 24.38 171.5 50.34 0.288 Nonlinear Analysis For Three Cluster Regions % -10.83% 18.27% -14.07% 58.96% -22.55% -28.65% -4.42% 43.85% 44.04% 23.68% -36.79% 278.20% 205.63% 4.28% -37.99% 57.15% 5.97% -38.27% Dalyrmple Method - Best Fit Equation % Difference 121.95% 41.84% 26.93% 92.81% -2.61% -11.84% 21.01% 160.81% 87.56% 50.75% -23.10% 355.40% 567.40% 26.72% -15.20% 114.64% 122.59% -22.95% 831.41 -2.124 Dalyrmple Method Envelope Line Equation % 1213.43% 566.52% 600.66% 869.18% 378.76% 234.50% 201.89% 1418.00% 357.02% 371.10% 77.67% 776.16% 255.32% 197.31% 118.26% 269.73% 24.01% 76.29% 112.86 -0.361 Point Flood Analysis % Difference 211.51% 4.07% -3.91% -28.30% 30.01% -23.08% 39.48% 39.14% -28.13% -7.39% 7.98% 83.11 -0.482 Equation of Ceyhan Basin in Topaloglu (2004) % Difference 126.84% 32.55% 32.36% 89.33% -5.89% -30.53% -33.26% 177.51% 1.35% 0.93% -60.33% 100.14% -6.59% -33.74% -51.95% -14.42% -67.55% -60.59% 2.Akım Derinliğinin Elde Edilmesi *Debi-Seviye eğrileri *Hidrodinamik modeller (1B, yalancı 2B veya 2B) yardımı ile farklı dönüş aralıklarına ait hidrografların yaratacağı su seviyelerinin elde edilmesi. Özellikle hidrolik olarak kompleks yapıya sahip alanlar için 2B modellerin kullanılması uygundur. Bu modeller ile farklı taşkın parametreleri de elde edilebilmektedir. 1-B model 2-B Model TAŞKIN MODELLEMESİ Başla Hayır Nehir taşıyor mu? Taşkın Modeline ihtiyaç yok Evet Taşan alanlar yüksek debi taşıyor mu? Hayır Seddeler var mı?? Evet Evet Bağlantı Kanallı Taşkın Hücresi Taşan su nehre paralel mi taşınmakta? Ek Taşkın alanları Hayır Evet Seddeler var mı? Hayır Hayır Kesitlere bağlı Taşkın alanı 1-D Evet Taşkın alanı akımı, sık sık yollardan ve diğer akımı engelleyen yapılardan etkileniyor mu? Evet Q 2-D İçbağlı Taşkın hücreleri Hayır Kanal Ötelemesi TAŞKIN MODELLEMESİ 1-B and Quasi 2-B Modelleme arasındaki farklar: 1-B: • Kanal ve Taşkın alanı birlikte bir kesitte • Tek bir su seviyesi ve hız kanala ve taşkın alanına uygulanmaktadır Quasi 2-B: • Nehir ve Taşkın alanı akış yönünü ayırmaktadır • Doğru ve hassas veriye ihtiyaç vardır. DHI MIKE TAŞKIN MODELLEMESİ Taşkın alanı şematiği FP1: İhmal edilir Nehir FP2: Ek Depolama Taşkın alanı ? FP3: kesitin bir bölümü Nehir Taşkın alanı Nehir Taşkın alanı FP4: Nehirden ayrılmakta Taşkın alanı Nehir Bağlantı kanalı TAŞKIN MODELLEMESİ Taşkın alanı şematiği FP1 : FP2 : FP3 : FP4 : ? ? • • TAŞKIN MODELLEMESİ FP3: Kesitin bir parçası • Taşıma kapasitesini azaltmak için kesitin farklı yerlerine farklı pürüzlülük değeri verilebilir. • Orjinal veri tablolarında pürüzlülük değeri tanımlanır TAŞKIN MODELLEMESİ FP4: Nehirden ayrı • Nehir kanalı ve taşkın alanı ayrı ayrı modellenir. • Bağlantı kanalları branşlar arasında akım değişimini tanımlar • Bağlantı kanallarının depolama özelliği yoktur ve savak gibi davranırlar. Mansap Taşkın alanı hücresine Taban seviyesi veya branşa bağlantı Nehir branşına bağlantı Menba bağlantısı Mansap bağlantısı Floodplain Menba Taban seviyesi Nehir Basit 1-B Nehir Modeli Kesitleri RIVERNehir CROSS-SECTIONS Detaylı şematik (1-D) Döngülü nehir ağı Yan bağlantılar Hidrodinamik Modelleme Sabit olmayan akım modellemesi üç ana elemana bağlıdır: -Fizik kurallarının tanımlandığı farklar ilişkisi -Matematik denklem sisteminin tanımlandığı sonlu farklar şeması -Bu denklemlerin çözümlendiği matematik denklemler Fiziksel Sistem Nehir Ağı Taşkın alanı Yapılar Şematize Edilmesi Basit eş sistem ile gösterilmesi Fiziksel Kurallar Kütlenin Korunumu Momentumun Korunumu Kesintili Sonlu Farklar ilişkisi ile tanımlama NUMERİK MODEL Hidrodinamik Modelleme Saint Venant Denklemleri: Genel Kabuller Sıkıştırılmayan ve homojen akışkan Tek yönlü akım (değişmeyen hız ve kesitte su seviyesi) Düşük taban eğimi Geometri boyunca düşük değişim Hidrostatik basınç dağılımı Kütle Korunumu Momentum Korunumu Hidrodinamik Modelleme Kütlenin Korunumu (Süreklilik Denklemi) T1’den T2’ye kütledeki artış= Kontrol hacmine giren net kütle akısı (T1den T2’ye) +Kontrol hacminden çıkan net kütle akısı (T1’den T2’ye) Hidrodinamik Modelleme Momentumun Korunumu (Momentum Denklemi) Momentumdaki net artış (T1’den T2’ye)= Kontrol hacmine giren net momentum akısı (T1’den T2’ye)+Aynı zamanda etkili olan diğer kuvvetlerin toplamı Hidrodinamik Modelleme Momentum Denkleminin Elemanları Momentum= Birim uzunluktaki kütle * hız Momentum Akısı= Momentum * hız Basınç Kuvveti=Hidrostatik Basınç Sürtünme Kuvveti= Taban rezistansına karşı kuvvet Yerçekimi Kuvveti= X- yönündeki katkı Hidrodinamik Modelleme Diferansiyel Momentum Denkleminin Çözümü Kinematik Dalga Yaygın Dalga Dinamik Dalga Hidrodinamik Modelleme Kinematik, Yaygın Dalga ve Dinamik Dalga Kinematik Dalga: 1.Taban sürtünme terimi 2.Yerçekimi Terimi Uygulamalar: +Dik Nehirler - Geritepme etkileri dikkate alınmaz - Gel-git akımları dikkate alınmaz Yaygın Dalga: 1.Taban sürtünme terimi 2.Yerçekimi Terimi 3.Hidrostatik gradiant terimi Uygulamalar: +Göreceli zaman bağımsız geritepme etkileri +Yavaş ilerleyen taşkın dalgaları -Gel-git akımları dikkate alınmaz Hidrodinamik Modelleme Kinematik, Diffusive Dalga ve Dinamik Dalga Dinamik Dalga: 1.Taban sürtünme terimi 2.Yerçekimi Terimi 3.Hidrostatik gradient terimi 4.İvmelenme terimi Uygulamalar: +Hızlı geçişler +Gel-git akımları +Hızla değişen geritepme etkileri +Taşkın dalgaları Model Stabilitesi Courant Şartı Verilen: İlk Şartlar ve tutarlı olan sonlu farklar yaklaşımı Sonra: Yaklaşma şartı için stabilite gerekli Courant sayısı < 1 koşulunda stabilite sağlanmaktadır Örnek olarak: 2B Model 2 Boyutlu modelin çözmeye çalıştıkları Ref: TUFLOW Fiziksel Yaklaşım 1B~100 hesaplama noktası 2B~10 000 hesaplama noktası 3.DEM hesaplanan su derinliği ile birleştirilir Üçüncü aşamada DEM hesaplanan su derinliği haritası ile birleştirilmektedir. Sayısal yükseklik modelinin çözünürlüğünün yüksek önemi vardır. 3m 40 m 3m (DSI, 2011) 40 m 3.DEM hesaplanan su derinliği ile birleştirilir Pixel size Number of Pixel Model Run Time (Approximetly) 5m 1061 x 1530 3m 2350 x 4657 72 Hours (75 saatlik hidrograf kullanıldığında) 114 Hours (74 saatlik hidrograf kullanıldığında) Sayısal Yükseklik Modeli (DEM) Sayısal Arazi Modeli (DTM) Sayısal Yüzey Modeli (DSM) Taşkın modellenmesinde DEM, DTM ve DSM sıklıkla kullanılmaktadır. DEM: Çıplak dünya yüzeyinde yükseklik verisinin düzenli grid aralıkları ile modellenmesidir. DEM (SYM) Nokta verisinden DEM üretme Münhani verisinden DEM üretme TIN ile üçgen model oluşturma IDW ile modelleme Kriging ile modelleme TIN: Dağınık Üçgen Modeli Vektör veri yapısı ile yer verisinin tutulması CBS yazılımlarında kullanılmaktadır. Grid yapısından daha esnek bir yapıya sahiptir. TIN: Dağınık Üçgen Modeli TIN: Dağınık Üçgen Modeli Delaunay Üçgenleme -The search for the next neighbour is made by constructing a circle with the base AB diameter and searching to the clockwise to find if any point falls within this circle. TIN: Dağınık Üçgen Modeli Polyhedtral terrain Hangi üçgenleme doğrudur, a ya da b? TIN: Dağınık Üçgen Modeli ab is illegal, edge flip is done TIN: Dağınık Üçgen Modeli DTM, SAM Digital Terrain Model (DTM): Sayısal yükseklik modeline nehir gibi ayrıntıların işlenmiş halidir. DSM Digital Surface Model (DSM): Ağaç, bina gibi ayrıntıların yükseklik değerlerinin sayısal yükseklik modeline işlenmiş halidir. http://www.gisresources.com/wpcontent/uploads/2013/09/DSM.jpg DSM Model Kalibrasyonu ve Doğrulama Q Q Q h or Q/h İlgili Akım Denklemlerinin çözümünde önemli olan faktörler: • Havza belirleme • Nehir ve taşkın alanı topoğrafyası • Sınır değerleri için hidrometrik veri • Kalibrasyon ve doğrulama için hidrodinamik veri • İnsan yapımı engeller Model Kalibrasyonu ve Doğrulama Model parametrelerini su seviyelerini dengeleyerek değiştirmeden önce su dengesinin doğru olduğundan mutlaka emin olunmalı: • Havzadan çıkan akımın doğru modellenmesi • Yan kollardan katılan akımın doğru modellenmesi • endüstriyel katılımlar ve barajdan bırakılan su • Taşkın alanının ilk koşulları • Denizin etkisinin Model Kalibrasyonu ve Doğrulama Manning pürüzlülük değerinin kalibrasyonu: Taşkın Harita Tipleri Taşkın alanı haritası Taşkın Harita Tipleri Taşkın Derinliği Haritası Taşkın Harita Tipleri Diğer taşkın parametrelerini gösteren haritalar Hız, suyun ilerleme zamanı Taşkın Harita Tipleri Taşkın Tehlike Haritaları derinlik×(hız+0.5)+süprüntü faktörü (van Alphen and Passchier, 2007). Q100 Model Altlıkları 1B model için kesitlerin detaylı elde edilmesi önemlidir. Kanal genişliğinin belirlenmesi gereklidir. Kesitler topoğrafik haritalardan ve/veya arazi ölçümlerinden elde edilir. Örnek1: Kocadere Taşkın Analizi 1B için Sayısal Yükseklik Modeli Kocadere Boy Kesiti Nehir Ağı tanımlanması Nilüfer Çayı Karadere Simav Çayı Uluabat Taşkın Hidrografları (Q100) 1400 1200 Q (m3/s) 1000 800 Simav 600 400 200 0 0 20 40 60 80 100 120 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 500 400 Q (m3/s) Q (m3/s) t (saat) 300 200 100 0 0 20 40 60 80 100 120 0 20 40 t (saat) t (saat) Karadere 60 Nilüfer 80 100 120 Kesitlerin tanımlanması 2B için Sayısal Yükseklik Modeli 2B model için Sayısal Yükseklik modeli mekansal çözünürlüğü önemlidir Mekansal çözünürlük hidrolik amaçları sağlamak adına büyük seçilmelidir Modelin çalışma zamanını azaltmak için küçük seçilmelidir Genel olarak kullanılan SYM’den daha küçük çözünürlük yeterlidir Sabit grid çözünürlüklü bir model için çözünürlüğün artması işlem zamanını 8 kat arttırmaktadır 3m 40 m 3m (DSI, 2011) 40 m Taban Direnci Sıklıkla Manning denklemi kullanılmaktadır 2 boyutlu modellemede n değerleri uniform akımdaki n değerleri ile aynı olabilir (yan dirençler olmadığı için biraz büyük olabilir) Taban direnci=f(taban malzemesi, proje alanı geometrisi, nehrin mevsimsel değişimi, debinin değişimi, taban oyulması, vb) (Laggasse et al., 2001) n1: taban malzemesi boyutuna bağlı direnç, nb:kesit değişimine bağlı direnç, n2: kanal geometrisine bağlı direnç, n3:tabandaki ondulasyona bağlı direnç, n4:vejetasyona bağlı direnç, m: sinuositye bağlı direnç Taban malzemesi örneklerinden D50 değerleri dikkate alınarak ortalama n=0.056 1B modelleme sonucu 2B modelleme sonucu 2B Maruz Kalma ve Baş Edebilme Taşkının evlerde , endüstride, altyapıda, tarım arazisinde yarattığı potansiyel zararın belirlenmesi kolaydır. Fakat kültürel, ekolojik hasar gibi zararların belirlenmesi hala çok zordur. Bu zararların belirlenmesi çeşitli indeksler ile mümkün olmaktadır (İtalya, İspanya örneklerinde olduğu gibi). Taşkın sonuçları ve taşkın tehlike haritalarının birleştirilmesi ile taşkın risk haritaları elde edilmektedir. Flood Risk Map Mazur kalma ve baş edebilme genellikle kalitatif değerler olduğu için direk ekonomik hasar dikkate alınarak risk haritaları oluşturulabilir. Direk ekonomik hasarı belirleme yöntemi hasar-seviye eğrilerinin elde edilmesidir. Hasar-seviye eğrilerinin elde edilmesi geçmiş taşkınlardan faydalanıılarak olmakta veya sentetik taşkınların konu uzmanları tarafından değerlendirilmesi ile olmaktadır. Taşkın Tehlike Haritaları Arazi Kullanım Haritaları Nitel Taşkın Tehlike Haritaları Taşkın-Hasar Eğrilerileri Nicel Taşkın Tehlike Haritaları Örnek 2:Baraj Yıkılması Taşkın analizi WEIR STRUCTURE Main Branch RESERVOIR DAM BREAK STRUCTURE Sonuçlar Hidrodinamik modelleme için gerekli altlıkların doğruluğu ve hassasiyeti model sonuçlarını doğrudan etkilemektedir. 1B taşkın modellemesi -oldukça hızlıdır -kompleks akımların modellemesi zayıftır 2B veya 1B/2B modeller -taşkın modellenmesinde, taşkın risk alanlarının elde edilmesinde önemli kazançlar sunmaktadır -1B modellere göre oldukça yavaştırlar Kullanılan modelin iyi anlaşılması gerekmektedir -Farklı 2B modeller farklı sonuçlar sunabilir -Kullanılan 2B modelin fiziksel işlemleri gerçekleştirdiğinden emin olmak gerekmektedir Kullanılan modellerin mutlaka kalibre edilmesi gerekmektedir - Meydana gelen taşkınların su derinliği, kapladığı alan bilgilerinin elde edilmesi ve arşivlenmesi çok önemlidir.
Benzer belgeler
Sıkıştırılamaz Viskoz Dış Akış - İTÜ Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri
Bu "momentum integral denklemi"dir. Hız profili için uygun bir form kabulü yapılır ve kayma gerilmesi diğer değişkenlere bağlı olarak ifade ediliyorsa bu denklem sınır tabaka kalınlığı için adi bir...
Detaylı